Burchard de Worms (0965-1025). Opera omnia... accurante J.-P. Migne,.... 1853.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.
PATROLOGM:
GURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTH.ECA UNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMtGA,
OMNIUM SS. PATMM, DOGTOrlUM SCMPTORUMQUE EGCLESIASTOOM
'
AB myO APOSTOLICO AD 1NNOCENTII III TEMPORA
"•
..-'';. FLORUEUUNT;
ItECUSIO CHRONOLOGICA
OIINIUM QVJE EXSTITERE.MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIMPRIORA
ECCLESIJE S^ECULA,
JUXTAEDITIONES ACCGRATISSIMAS, INTERSE CCMQOE NONNCLLIS CODICIBUS MANUSCRirTIS
COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS, COMMENTARHS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBOS OPERIBUS POSTAMPLISSIHAS EDITIONES QUJETRIBUSNOVISSIMIS S.ECULIS DEBENTURABSOLUTAl
- DETIXTIS,AUCTA;
INDICIBUS PARTICULARIITOS SINGULOS
ANALYTICIS, SIVETOMOS, SIVEACCTORES MOMENTI
ALICOJUS
SCBSEQUENTIBUS, DONATAJ
CAPITOLIS INTRAIPSUMTEXTUM RITE DISPOSITIS,NECNON ET TITULISSINGULAROM PAGINARUMMABGINEM
SUPERIOREM DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAM SlGKlFlCANTrBUS, ADORNATA;
OPERIBUS CCMDCBllS'.' TUMAPOCRYPHISJ, ALIQUA VEROAUCTORITATE IH ORDINE ADTRADITIONEM
'-.•-.'' "•'; ECCLESIASTICAMTOLLENTIBUS. AMPLIFICATA;
UUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLET.VTA: ALTERO SCILICETItEltUM, QUOCONSULTO, QOIDQCID
UNUSQCISQUE PATRUM IN QOODLIBET;-THEMA- SCRIPSERIT CNOINTUITCCONSPICIATUR; ALTERO
SOUPTUR/E SACR^E, EX'Quo LECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QCIBUS OPERUMSUORUM LOCIS-SIKG.CLOSSINGULORUM LIBRORCM
SCRJPTUIIjE
TEXTUSCOMMENTATI SINT. '
EDITIOACCORATISSIMA, CajTERISQCE OMNIBUSFACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTURL: CHARACTERCJl NIKDITA*
CttART.CQUALITAS, lNTEGJUTAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMYAIUETAS
TUMNDMERUS, FORMA VOLOMINUM PERQCAM COMMODA SIBIQCE1NTOTOOPERISDECUUSU CONSTANTtR
SIJIILLS, PRETllEXIGUITAS, PRjESERTlMQUEISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ET CURONOLOGICA,
SliXCENTORUM FRAGMICNTOROM OPUSCULORUMQUE HACTENUS IIIC ILLIC SPARSORlHir^TT^Sv
IRIMUMAUTEMIN NOSTRABIBLIOTIIECA , EX OPERIBUS AD OMNES JSTATES^ WfaS^
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORCM. / jSv#\
SERIES SECUNDA,. \ \ & \?&'
IN QUA PHODEUNT PATUKS, DOCTORESSCRIPTOBESQUEECCLESI-ELATINJi\ <l* Y\
A GUEGOIUOMAGNO.AD lNNOCENTHM111. <?
Y~\ V^X
Stccuronte 3.=^. gjligiw, ^
NrA 'V^\
BIBIIOTBECJC CLEBI DHITIRII, VC\ ^S> \r~
CURSUUMCOMPLETORUM V\^fe
IN SINGULOSSCIENTIJj,ECCLESIASTIC/ERAMOSEDITOREV ^Cl/S^j
PATROLOGIABINA EDITIONE TYPIS MANDATAEST, ALIA NEMPE LATINA, ALIA GH,aBCO-LATnU>«=-i*r
VENEUNTMILLE FRANCIS DUCENTATOLUMINAEDITIOuNISLATIN.E; OCTINGENTISET
UILLE TRECENTAGRiECO-LATINjE.— MERELATINAUNIVERSOSAUCTORESTUM OCCIDENTALES, TCML-
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM, IN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTCR.
PATROLOGIiE TOMUS CXL.
S. HENRICUS IMPERATOR, THANGMARUS PRESBYTER HILDESHEIMENSIS , ALPERTUS MO*
NACHUS S. SYMPHORIANIMETENS1S, BURCHARDUS YORMATIENSIS EPISCOPUS, ADELBOLDUS
TRAJECTENSIS EPISCOPUS, SANCTUS ROMUALDUS ORDINIS CAMALDULENSIS 1NSTITUT0R.
TOMUS UNICUS. .
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
1« VIAiDICTAVAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETI/E PARISIORUMVULGOJD£i\TjF£ii NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1853
SJECULUM XI.
BURCHARDI
VORMATIENSIS EPISCOPI
OPERA OMIYIA,
JUITAi EDITIONEM PARISIENSEM ANNI 15W AD PRELCM REVOCATAET CCRA QCA PAft;
ERAT EMENDATA..
PRjECEDUNT
SANCTI HENRICI
IMPERATORIS AUGUSTl
GONSTITUTIONES ET DIPLOMATA ECCLESIASTICA.
Intermiscemtur
ADELBOLDI TRAJECTENSIS EPISCOPI, THANGMARI PRESBYTERI HILDliSHEI-
MENSIS, ALPERTl S. SYMPHORIANI METENSIS MONACHI, S. ROMUALDl
ORDJNIS CAMALDULENSIS INSTITUTORIS,
SCRIPTA VEL SCRIPWRUM FRAGMENTA QUM SUPERSUNT.
ACCURANTE i.-P. MIGNE, /Yfe^^
BIBLIOTHECJECLEBI UNIVEBSK,
X&s^^S/sS
SIVJ3
^^/SS^*
CCRSCUItGOMPLETORUMIN SINGULOSSClENTliE ECCLESIASTIC/EBAMOSEDITORE.
TOMUS UNICUS.
VENIT 7 FRANCISGALLICIS,
EXCUDEBATUR Et VENIT 4PUD J.-P. MIGNE EDJTOREM,
INVIA DICTAPAMBOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VVLGODENFER NOMINATAM,
SEU PETIT MONTROUGE.
1853
ELENCHUS
AUCTORUM ET CPERUM QUI IN HOC TOMO CXL CONTINSNTUR
SANCTUS HENRICUS IMPERATOR.
- . .
• Leges et Conslitutiores. ^ ^
Diplomata ecclesiastica. 237
THANGMARUS PRESBYTER HILDESHEIMENSIS.
Vita sancti Bernwardi. 385
ALPERTUS S. SYMPHORI.ANI METENSIS MONACHUS.
Libellus de episcopis Melensibus. 445
De diversitate temporum Hbri duo. 453
BURCHARDUS VORMATIENSIS, ECCtlSm EPISCOPUS
Epistola aQ3'Alpertum.. 535
Decretorum. lib.er., 537
ADELBOLDUS TRAJECTENSIS EPISCOPUS..
Vita S.Henrici imperatoris. 1091
Vita sanctae Walpurgis. 1091?
Libellus de crassitudine sphaerae - 1403,
;' Charta de vassis ecclesiae Trajectensis.; 1107
Musica. 1109. .
SANCTUS ROMUALDUS ABBAS , ORDINIS CAMALDULENSIS INSTITUTOR.
- Fragmentum expositionis psakni LXVIII. ' 1126
hupriinerieMIGNE,au Petit-Montrouije.
ANN0 DOMINI MXXIV
SANCTUS HENRICUS
IMPERATOR AUGUSTUS,
DE S. HENRICO IMPERATORE
BAHBERG.EIN GERMANIA
COMMENTARIUS PR/EVIUSi
YApudBolIand., Julii lom. III, die M,.)
§ i. Sancii genus, nomen et agnoniina. A 2. Hsec inter primum oceurritSancli ipsius
genus,
1. EpiseopalusBamhergensis elogia paucissed non stirps, origo seu familia, de qua dubium mihi nullnm
Ineieganler delibavit Gaspar Bruschius; urbs ipsa subortum fuisset, post lecta taiii varia scriplorum
iKsnsemel in Actis riostris descripla est, patronoet «ocevoriim testimonia, nisi nosler Matlhceiis Raderiis
rundatore Ecclesia; sua; gaudens S. Henrico, quem, in sua Bavaria sancta, lom. 1, pngma 105, ad rem
Ca?sarum suornm decus et gloriam, lioc vel polius paulo accuratius exaininandam compulisset. Refel*-
pracedenii die, ceelo transmisit Germania,, *jus lere islic conatur Raderus receptiorem S, Henrici
nominis Regcm ordine sceundum, Imperatorem progeniem, qua ex communi cuiri Gltone I slipite,
vero primum, qaem tamen communiori acceptione nempe Henrico Aucupe, descenderit, gradu tcrtio
Henricum II appellabimus, virum insigni prorsus consanguinitatis per duos flenricos, allerum OttOr-
.sanctinionia clarum, virginilale in conjugio servata Jiis magni fratrem, alterum Ollonis II fralruelem,
^jllustrem, beneficenlia in Ecclesiamnnlli secundum; Olloni III decessori suo coiijnnclus, cujus proinde
ui de perpetuis ejus etiam inlestinis bellis liic non arbor genealogica primo slalim intuitu perspe-
agamus, quibtis loto regni et imperii sui j.empore ctissima sil. Lineam aliam ibi Raderus sequenti
ctiam a proximis el sibi obstriclissimis exagilalus pag. 104 suljsliiuil, .ex- liofmanno acceplam, quasi
fuit: Germanite interiora adve4'sus rebelles egregie " ex ca probelur & Henricus,' non Saxo, sed Boius
tiiiaius, exlernos vero hosles Slavos, Bohemos, .genere fuisse, quod lamen ncgat Hofmannus ipse
Polonos aliosque invictis armis insecuius; qniqiie in nupera Ludiwigi editione, col. 5(», hisce ver-
in oppositas maxime Europae partes Apuliam "et bis tabute suaj pra5missis : < Eo (S. Henrito)
Flandriam victricia signa eircumtulit. Ea, inqiiam, sine virili slirpe absumplo, impeialor'a dignitas
bic ex professo eruderanda. non suscepimus, iis de gente Saxonica Henriei Aucupis cxcidit, el ad
oolissimum inlenli qua;ad singulares ejus virlutes, Francos Orienlales transiil. t Qualiscumque igitiir
Clirisliano et vere .sanclo principe dignas, miracula sit obscuripr illa Hofmanni tabula, a Raderi opi-
<el cultum, lola Calholica Ecclesia merito propaga- nione ipsum rccedere manifestum esl : clarioreiii
tnm, pertinere censebimus; eos pracipue scriptores agnoscere oportei, quam ipse fruslra impngual,
audiluri, qui ejus.pro fideel religione forlitergesia, inuti.li aRque conalu varia insignia addticens, ex
.munificenliam in exslruendis reslaurandisque eceie- .qiiibus id demum conficitur,"qnod in conlroversiam
siis , eseleraque imemeratse sanctitatis argumenta non venit S. Henricum Bavaria; ducem luisse..
prosecuti sunt. Atque hoec praecipua erunt lraclatio- 5. Prsediclam tabu,lam, ab Hofmanrio islicpropo-
nis hujus proevias argumenla, sictamen a nobishoc ; Q sitam, el a Radero descriplam, operosius discutene
loco ordinanda, ut niliil omissnri simus quo tolus iiec.sludii nee opera3 pretuim est; salis erit super-
vilar cursus illustrari. possil, id quod a jiemine que ea velerum lesiimonia proferre in mediiim, ex
hactenus prsesiilum esse, ulut mirati sint rnulli, '. quibus cvidenler pateal S. Henrici cum Ottone III
nemo certe implexam rerum silvam complanare i consangiiiiiitas lam propinqtia, ul et ipsum cx Otto-
ausus est. Sedhic prius exsequenda stinl qu;c in .nis magni genere fuisse oportcat, cujns rei testis
litulo proposuimus. synchronns, el omni exreptione major «st Adelboi-
PATROL. CXL. 1
M S. nENRlCl 1MPERAT0RIS 12
* dus
Ulirajeclensis episcopus ds rebus gestis S. Hen- j^ neque alios in ea disceptalione ciiari solitos, quo-
rici apud Grelseriim, pag.'432, nobis infra in nova rumomnium auctoriias ad Adclboldum, Ditmarum,'
• editione, num. S. Ubi, pramisso de Oltonis III prae- Sigebertum el Chronographum Saxonem comparan-
matura morle luclu, sic subjungit: i Dolor esset da non est, sallem apud eos qui veritatis hislorica;
. etiam insariabilis, nisi superstes ei exslitisset Heh* momenla probe iioririt expendere : nam de Hezilo-
£ ricus dux gloriosus, et virad regnum suscipiendum nis cognomenld Henrico Bavaro S.-Henrici parenti
.' strenuus. Is luriG lemporis ducalum in Bavariensi adjeelo (quem verius Rixosum, sed et pium dixeris,
regno lenebat, populum pacificeregebat, pacem am- quidquid adversus Ottonem II molilus sit, ut habes
plifieabat, ecclesiarum facultales. augebat, leges et in Vita S. Godehardi, IV maii num 7, pag.. 504): de
teligiones magnificabat. Tandem sic in ducalu vixil, Hezilonis, inquam, appellatione, unde Raderus varia
quod omnibus placuit, ut de ducalu transduceretur colligere nilitur, nulla mihi allercatio; apud veteres
ad regnum, de vexillo extollerelur in solium heredi- deest omnino affictus character, atque ex adduclis
tarium. Heredilarium dicimus, quia, ul ab his qui scriploribus indubilatum. omnino est, dicendum
$enealogias compulare noverant audivimus, a Ca- ipsum Otlonis magni ex fralre ncpotem, adeoque
rolo magno ex parte palris decimam septimam, ex S. Henricum ejusdem Ollonis in eadem linea prone-
parte malris decimam sextam lineam propagalionis B potem; quo spectat Oltonis II diploma, apud Gret-
lenebal. lnsuper lerlius Ollo [forte, lerlii Ottonis] serum pag. 13, in quo Henricum Bayarorum ducem,
post obilum in regem eligebalur, et IPSITERTIUM AD hujus, quo de agimus, palrem,- carum nepolem ap-
lNVlCEMCONSANGlHNlTAtlSGRADUSl TENEBANT. tHseClbi. pellat, inlellige patruelem, ul bene explicat Gretse-
4. Rurstis in eamdem senlenliam loquitur Adel- rus pag. 84, ubi genealogiam hanc nosfram egregie
hoUlus paulo post pag. 434, ubi, recensitis S. Hen- confirmat. Ne diutius de re explorala disscrani,
rici ajmulis, inler quos erat Theodoricus Lotha- consule Vitam B. Malhildis xiv Martii cap. 5, pr.g.
riensis, deeo ait quod, « Henricum ducem in regno- 366, S. Henrici jussu scriplam ipsique dicatam, et
-esse sciens heredem, noluit iricipere quod non dilucidam invenies Sancti noslri genealogiam, ae de
fiosset finire. » Mitto hic quae Hofmanniis et r.lii imperio ejus vaticinium ; quac omnia dubilare non
«sserunty de reducla ab Ottohe lll-ad septem sinunt quin S. Henricus ab HenricoAucupe per syn-
;electores iniperii, regis Gcrmaniae (uli tunc loque- onymos.palrem el avum originem traxerit.
bantur) eleclione, cum salis certum videatur, ad , 6.. Pluribus igitur hic supersedeo, neque ca om-
S. Henricum usqueheredilariam successionem locum nia operosius adducere aut refellere lubel, qua? a
habuisse; Sanctum vero eo jure regnum adipisci ^variis excogitata sunt, nationaii polius spiritu
noR potuisse, nisi ex Oltoniano generer prognattis v quam sludjo ventatis. Raderus ipse, post lam multa
fuerit, quod clarissime semel et ilerum hic pronun- in Bavarorum graliam ex. insignibus genlililiis et
tiat Adelboldus. Neque obscure consenlit Dilmarus, aliunde collecta, tomo demum quarlo Bavarise sua;
dum S. Henricum in libri sui quinti prologff, nalum sanclce, pag. 34, rei evidenliae posiJimuiio cedens,
de stemmate regum affirmat; idemque, libri istius haec verba inserere nen dubilavil: c Henricum
quinti inilio, apud Leibnilium, pag. "565, jus here- enim sanclum Saxonem origine jam volunius, wt ex
dilarium plane agnoscit, maxima procerum mulli- Ditmaro liquet, > atque etiam ex aliis, quos jam
tudine una voce respondente : < Henricum Christi abunde dedimus. Qui ambas sententias, nescio an
-adjutorio, et jure hseredilario regnalurum. > Adde serio, componere nitunlur, aul nibilagunt.aut merc
Sigcberlum Gemblacensem, cujus hsec sunt verba in vocibusludunt, et ad inanes verborum commut.a-
ad annum 1002: « Fuit quippe (S. Henricus) filius tiones omnia revocant. Non hic de palria pugna-
', lieinrici ducis, qui fuit genitus de Heinrico, fratre mus, ul pro Homero Graecia; civilates, nam S. Hen-
' primi Otlonis Imperatoris. » Unde restiluendus ricuin in Bavaria et Abudia i natum, ultro ct
, Mabillonii lapsus in AnnalibusBenediciinis, pag. libenter concedimus; ast avilo sanguine, anl ex
159, num. 25, dum S. Henricum scribit, «.filium jj prioribus illis Bajoariorum dynastis aiu ducibus
Henrici ducis, Otlonis magni fratris; J ex diclis originem duxisse, sequenegamus atque cerlum esl
•enim liquido palet legendum : Oitonis Magni ex Caroli VCoesaris progeniem, in Auguslissimo Impe-
fratre nspotis. Hiic revoca Chronographi Saxonis ratore noslro Carolo VI siiperstilem, non Hispa-
ad dictum annum 1002, satis expressos lerminos : , nam genere, sed Austriacam et Germanicam agno-
-rPrafalus dux Henricus nepos regalis in regnum -scendam esse. Hinc ad reliqua in paragraphi litulo
eligitur. » prar-fixatulo procedimus.
5. Plura huc non congeram testimonia, qua; 7. Nominis Henrici etymori, ut ex Aventino Tecte
apud eumdem Chronographum an. 983, et alibi re- notavrt Grelserus, pag. 80, Gewiianicum est nb
currunt, cum jam adducta abunde sufficere vi Dain . vel Daim, quod est domi, et Ileich, dives, ot
ileantur ad eam, quam hic dare praetendiuius, regnum atque imperium .\ inde Dainreich, Daim-
veram et exactam HenricianGeslirpis notitiam, quid- reich, etc. Veteres Honoricum dixere; asl in usuest
quid adversus eam pugnel Radcrus aut alii, ex va- Ihnrkus, Hungari (pergit ex Aventino Grelserus)
riis insignibus sive Bambergce sive alibi exstanlibus. Hcemerkum, et, absque aspiralione, JEmcricum vo-
Saileri nostri syntagma ile stirpe S. Henrici non vidi, cant. Fuit Filius S. Stephani regis Hungarorum et
13 AC.TA. • U
Giseiae sproris S. Henrici Imperatoris. Significalnr A / clioro, rem divinam patrare conspicalus, simul ali
hoc nomirie prudens et bonnspaler familias, ei qui Evangelio recitalo, angeli manu librum ad se ferri
<colitregnum el imperium. Sii.bHenrici nomine noii vidil, oscuio deinore libandum; alqueeoin-08161116
suotr^ges Germaniaeseu Imperalores septern; Fran- exiisse de mentis polestale, ' sensibus -alienalis:
eiacregesqiialuor, limala nomenclatura in Henri; An- cumque quid sccum ageretur ille quiderri nescirct,
gliaeregesocloiatqiiein Hispaniamusquelransiil.ha- aogelum, coilaudala ejus pudicitia, et casiimonii«
buitque synonymos reges qualuor sub Hetiftque no- studio, leligisse nervum femoris, alque inde claudi-
mine, qnod llali Errico pronuntiant. Nolatpraeterea care ccepisse: At comperior equidem in -eccJesiae
Gretserus cognoroeola habuisse Iteririciim inipera- Fulderisis menibranis iis quibus murijficenlia ejus
lorem, saniii a saftclilale, pii a pielate, claudi a regia descriliitur; primis regnandi exordiis, cum sc
luxato femore. Frequentes vero fuisse hnjusmo:ii exerceret veriatu, graviter a fera sauciuin, nomen
appeUationes regibus el Imperaloribus adjectas, vul- inde popiilari jaclalione Duffchols (grallator seu li-
gq nolum est. Jlinc Auceps ille, Henrici sancli proa- gno saliens), id esl claudi tulisse. Quamobr«in cx
vns, quod aucupio delectaretur, et Humilis eiiani hoc fere incursu ciaudicasse potius, cum jnajoribus
dictus, qtiod coronam lmperialem delreclasset. credere liceat, -fquam] ex angeli conlaclii, si illi
Oaoni II Rufi cogriomen adhaesil, Ottoni III Pucri, B 1 viso sua ffldes, teslificationem relulisse conjugalis
quod puer regnare ccepisset : Henricus III Nigcr abslinentiae pudiciliaeqtie; » Clara haec, plana et sa-
dicius esl, Conradus ejiispateriSa/icMs. Nec in Fran- na sunt: neque vero prodigiis opus -ftiit ui, quod in-
cia deifiierejinfiia facifliBie cognomenla, ul habes in ter morlales adeo obvium est, S. Henricus ex recte
Cirolis Calvo, Crasso, Simptice, Savienie, elc, utad gr.adienle daudus reddereiur. Hiiic od Sanctia;la-
Graecos11011 acccdamus, quibiis nonniinor fuit iibei> iem, obilum et cullum progredimur.
ias Imperaiores suos agnominandi. §11. Sancti wlas, annus eldies obilus-,mlius, clo,gia.
S.Etdepiiquidem etsaHC/icognomentis S. Henrico 10. jElatem S. Henrici nec ab Adelboldo nec a Dit-
iriliutis, resin comperloesl, potissimaimo sola qua> -niaro repeti posse perspicuum est; prioris enim
slio verlilur dc claudi appeUaiione, quam rairis mo- imperfectum est opus, desinens in anno'1004, alter
disei indiiam narranl seriplores, quos inlerisqui aulem Sanclo non supervixit, praemature e vivis
Sanclialiqualem vitam scripsil monachus, opinor ; ereplus anno 1018. Monachus anonymus, quem Vilae
sed huc usque anonymus in fragmenlo BambergGnsi, qualiscumque auctorein supponinuis, cap. 30 sic ail:
addendo capili 22, longam hisloriamm.emorat,qu.im « Defunclo itaque bealissimo Dei famulo anno regui
wl sugillare prorsus nolim, poliori lamen auclorita- suixxrv, vitaei.li, imperii vero ix, ».etc. Asl hic in
lls pondere praedilam vellem, el majori velerum C primo charactere erat, cum Sancti exordiumantea
consensu firnialam, iradeulibtisaliis apud laudatum innexuerit anno 1001; verum ab VIII Idns seu vi
Grelserum, S. Henrieum, in belloLongobardicocon- Junii 1002 ad diem obilus xm seu xiv Julii non
ira Arduinum seu Hardwigum, « caplum, cum, de- potest reperiri nisi armus xxm inchoatus; quocircs.
ceptis cuslodibus elapsus, de muro se praecipitasset, abaliis rotundo numero soliim regnasse dicitur nnnis
luxalo fractoviecrure, posteaclaudicasse, undeCLAU- xxii, ut Imperalor vero annisx; quae onmia facile
»J cognomenlum habuerit. i ilis adde, si lubel, intelliguntur : uon item quod morluus sit anno
quae in eamdcm rem congessit Hofmanmis, in cila- lixxn, uti plures scripsere quos hic recitare non va-
lis suis Annalibns, col. 38 et 59, et novissime Bnr- cat, nedum refulare, non magis quam alios regni
rhardns Struvins in Syiiingmale liistoriae SUSD Ger- initia figentes anno millesimo. Omnium instar hic sit
iiianlfe, parle 1, pag. 372. Neqiie praclereundus esti auctor Vilae S. Meinwerci in noslra editions, ad
amlaliis etiam supra Gaspar Briischius, lonio de. diemvJunii, cap.l3,nurii.l01,uhidicilui': tS.Hen-
Monasteriis Germanja;, vilii, pag. 87, Monleni Mona- ricuscnm lolius Chrislianilalis inaeslimabili nicero-
thoruni, de qno nos nbunde loeuli sumiis ad Acla, 1« fiflnovitae suae LII, regni xxn, imperii x, Domi-
S. Oltonis die secunda Julii, describens, alia obtru- nicaeIncarnationis BIXXIV defunclus ; > quod plane
dit, minus eiiam credibilia, ut diversissima illa rjiis- D confirmat Chronographus Saxo ad dictum annuni
dem rei diversimode narralae adjuhcta, invitum 1024, et terminis paulo expressioribus Arinales Hil-
ciiam quemlibet de veritale ancipilem haerere com- desemenses, quorum hi siintcharacteres: ;
pellant. i 11. < MXXIV,Indicl.- vn, Heinrichus Impcralor
9. Claudicalionem equidem admitlo, al,ut verum Nativitatem Chrisli' Babenberg, Pascha Pariheno-
falear, in nullani ndductarum a scriptoribus illjs poli, Pentecosten verb Goslare.honorifice celebravit.
causarum multum' ihciinor; magis placent ea quac • Qrii postea Gruna venit, et ibi langiiore correptus
habet Browerusnoster iri AnliquilatibusFnlderisibus, decubnit; et cum tolius regni mcerore ahiah! III
lib. III, cap. 15, pag. 255, his verbis : « Hic iderii Idus Julii homiriem depOsuil : sed XXIIanriis/hebdo-
Henricus (sanclus) cur Claudi cognomen tnleril, "madis v et uno die regnavit. Anima ejns fequieseat
inquiri vided. Nauelerus fama cxceplum perhibet, inpice. Det requiem -aiiimae'qiii ciinc|a: gtibernat
ex objecto Regi ccelitus viso id ev.nisse, cum Row;e ' iibique.' > Reciiis' esl cblculus,' ex'clu"sisdie vi Junii,
in ecclesia D. MariaeMajoris Chrislum Jesum, sum- quo rex declaratus, et xiji julii, quo vila functus
iii.tim sacerdotem, Malre Sanclorumque stipatum cst; siipersr.nl enim dicsxxxvi, qui per septem di-
15 S, HENRICI1MPERAT0R1S 16
visi pleno numero reddunt hebdomadas quinque el A hac recepliori celebriiate illustranda censuimus, ca'
dicm unum. Alque haec quidem salis pervia et ob- quaead ejus gesla et ciiltum perlinenl hic prosecu-
via sunt, habeturque* lola vitce periodus ad annum luri, praemissis Usuardi nonmillis auctariis inquihus
telatis quinquagesimum secundum producta, et re- elxm el xiv Julii collocatum invenimus, nam apud
trogrado ordine numerando figendus omnino est antiquiorcs nulla exstare potuil memoria Sancti,
annus nalivilatis antc mcnsem Junium DCCCCLXXH.quem scimus undecimo primum sxculo ad Superos
Sic igitur reclissime in annotalis ad Vitae praedictae evolasse.
cap. 30 compulavii Grelserus inhuncmodum :< Mo- 14. De csetero salis certum est inclylam adeo
riltir Imperalor Henricus anno MXXIV, III Idus Julii. fuisse, et per loltini orbem catholicum percrebuisse
Nalus esl anno DCCCCLXXH Ralisbonae >(locnm alium S. Henrici virlutum, pietalisel miraculorum famam.
jion proculinde dissilum, Abudiacum, notavilRade- ut non diti post obitum pro Sancto haberi coeperil
rus loco supra citato) < pridie Nonas Maii, ut ex colique a fidelibus, praeserlim a Bambergcnsibus,
Ditmaro notal Fabricius in Originibus Saxonicis. > quos conlinuo instilisse exislimo, ul fundator suus
Frustra hic pluribus disculias quod in dubium non in ccelitum album referretur, quamvis, ul fit, ob
revocatnr. variaincidentia, res in proxinie sequens sscculum
12. De dieobilus quaestionem movere possenl au- B dilata fueril: quo intermedio tempore in usu esse
ctaria Usuardina et recenliora Marlyrologia in quo- piiuerinl, quas olim descripsil nosler Janningus,
rum aliquibus signalur S. Henricus III Idus, in aliis < Missae speciales » pro sanctis virginibus conjugi-
bus celebrari solitae, quarum hae sunl oraliones :
pridie Idus, quo expressissimc referlur in hodierno
Romano: < Bambergae, sancti Hcnrici prinii lmpe- < Propitiarc, quaesumus, Domine, anima; famuli tui
raloris, qui cum uxore sua Chunegunde perpetuam Henrici, el praesla ul, qui de tuis donis in boc loco
•virginitalem servavit, et sanctum Slephanum Hun- pervigili cura nomini luo quolidiana praeparavil ob-
garorum regem cum universo fere ejus regno ad fi- sequia, perpetua cum Sanctis perfrui mereatur l;e-
•dem Chrisli suscipiendam perduxil, cujus festivilas tilia. Per Dom. > Secrela : t Hanc oblatiouem,qua:-
die seqiienii celebratur, > ut proinde eo die morla- sumus, Domine, ut ei ad saluteni proveniai, cujus in
Jitatem exuisse plane censealur. Al pro Grelsero, hoc Ioco slipendiis nostra libi servilus vege.taia
praeter antiquos scriptores jam supra laudalos, alios- ntinistral. > Postcommunio, elc, eumdem spectani.
<jue, quos recensere superfJuum judioo, facit eadem Oralio de sancla Cunegiiiide ita habel : < Praesta.
S. Meinwerci Vila, loco citalo boc epitaphium refe- qiiaesumus, oinnipoteris Deiis, ut anima famulae tua;
rens ; Cbuiiegundae, oinuiiim peccaiorum suornm nexibus
( absolnia, cum omnibus Sanclis luis perpetua per-
C
Henric Auguslus virlulum germine jusius, frui merealiir laelilia, > etc. Ex quibus ccrte patct
Haecservai. cujus viscera putris humus; abslinuisse per id lempus pios clienles a Sanctorum
Splcndor erat legum, speculum, lux, gemmaqiie honoribus ipsis deferendis. Neque verosimile cst,
Ad ecelos abiil, non moriens obiit. [regiim, ante canonizalionein S. Henrici nomen in sacros
Idibus in ternis vexantem pondera camis Fastos relaium fuisse, et primo quidem xin Jnlii,
Julius aelhereo sumpserat imperio. deimle xiv, ut palam facienl exempla hic subnc-
13. Ilaec litem omnem prorsusdirimerevideiilur, ctenda.
, quidquid in variis locis cullus fortasse fuerit S. 15. lnier codiccs nostros is qni de < sancto Hcu-
Ilenricus xiv Julii, quem recentiores passim omnes rico xin >Julii primus meminit, cst Hagenoyensis
iinanimi consensu eo die annunlianl, et nos alibi ad . in Germania scripius, his verbis : < In Babenberg,
lninc ipsum vel ad sequcntem xv oninia ad Sanctum sancli llenrici Imperaloris confessoris. > Brevius
spectanlia remisimus, secundum citalum modo Matiicula Carlhusiae Ultrajeclinae : « Henrici Impe-
Mariyrologium Romanum, in quo hodie, ob solem- ratoris. > Elogiuin concinnavit Ediiio Lubeco-Colo-
nius S. Bonavenuirac feslum, Officium sancti Impe- nieusis : < ln civitate Babenbergensi, deposilio san-
ratoris dilalum est ad praediclam xv, quod proprio D ' cli Henrici Imperaloris Chrisiianissiini, qiii
regiia-
die reponi commodenon poluisset, cum S. Anacleti vit xxn annis, sub anno Domini millesiino. "Cui .
•festivitale impediatur. Qui acciderit ut in Saricti desponsata fuit sancta Cunegundis. filia Pabiii.i
natali consignando variaverint Martyrologia, com- . comiljs Rheni, virgo devolissiina. Qui paritervir-
perlum equidem non habeo, at, nisi multiim fallqr, giuitales suas Deo vovenles, occulte virgines usq:;i;
modum omnem in ea difficnltate occurrenlem satis ad finem vitae permanserunt. > Paulo aliier.Greve-
apposile dissolvit qui S- Henriciim obiisse scripsit nus, in anno obilus exerrans : .<Ciyilale Babenber-
jpsanocle dnterxin et xiv Julii intercurrente, sic ut gensi, sancli Henrici Imperatoris Christianissiiv.i,
arisa inde facillime accepta sit diversos.ejus tran- hujus nominis primi quoad Iinperalores, benedictio-
silui dies 'assignandi; nisi forte solemnilas canoiii- nem imperialein seu coronam asseculos. Cujusuxor
zationis, aut nliqua alia ratio, inlervenerit. Utcum- Cunegundis virgo sanctissima, jiivencuhsqtie pnl-
que vero id faclum fueril, lametsi hodierna Sancli cherrima, ad hoc virum suum induxit ul coniuiuui
• solemnilas ab Ecclesia, uli diximus,: die scquenli, volointer se perpetuain virginitalem servareiit : in
sen xv, hoc tempore coiislanier recolatur, Acla ejns quo slatu S. Henricus Chrislo serviens, anno Do-
17 ACTA. 18
iiiiiii JIXXI bealo fine quievil, riiiraculis clarens. > A 18. S. Henrici viriutes el res geslas per varios
Hoc idem elbgium ampliavit Canisius; neque in au- annos et capila prosequitur ChronographusSaxo, ex:
ctariis suis praelermisit Molaiius, brevius tamen quo salis eril paucula decerpere ad annum niv..
omnia complexus : < Apnd Bamberge, sancti Hen- < Igitur rex Heriricus, cullOr aequitalis inclylus, et
rici Imperatoris et confessoris. » Alque haec hacte- religionis divinse praecipuus, quaecumque regni ne-
nus recle ad xm Julii; quibtis addi posset longior gotia a decessore suo, tamquam puero, et ipso in-
oratio Florarii Sanclorum, sic ut mirum sit adeo lempestivo ohilu praeoccupato, relicla fuissenf mi-
postmodum invaluisse diem sequentem xiv. nus caute ordinata, ipse secundum Domini limoTenr
16. Pro hac iriler codices noslros Usuardirios so- restaurare justeque disponere siuduit. > Yideantur
lum recurrunt Bruxellensis brevi hac phrasi : ibi quae ad restilutionem episcopatus Merseburgen-
< Saucti Henrici, Rohiani Imperatoris et cohfesso- sis pie et religiose conlulit Rex sanciissimiis. En
ris : i et Molanus, eum hoc die repelens : « Eodem modicum fragmenlum : < Postquarii igitur Rex beati
die, sancti Henrici secundi, Romanorumlmperatoris desiderii sui explevit votum, rcversus Magdelmrcb,
et confessoris : qui obiil anno MXXI.» Lege, utsu- nequod ex hac institulione archiepiscopo incusarc-
pra,anno MXXIV.Transiit anachronismus in Mau- lur inlulisse damnum, quoddam sui juris eidem Ic--
rolycum, qiii hoc ipso die sic scribil: « Bambergs», B gali lestamenlo tradidit praedium cum oiimibus
sancti Ilenrici secundi Imperatoris sanctissimi, qui perlinentiis suis, in Zeudici provincia situm. Nam
cum uxore sua Cunegunde virginitalem servavit: a ipse in Domino magnae devotionis Rex, de capella
quibus Bambergensis ecclesia fundala et dotata fuit, sua snmens non riiodicam parlem reliquiarurii beati
obiilque anno salulis MXXI.»lisdem prdpe lerminis Mauritii, hieme lunc forle redivivo frigore soevicnle,
sigiiatur etiam aFelicio; sed, quod hic novum plaiie terramque glaciali asperilale el nive cooperiente, a
et mirurii, a Galesihio praclerinissus est, tum hoc monte S. Joannis Baplistae, ubi servabanlur, iiudis
tum pra;cedenli die. Qui versibus Sanctorum elogla pedibus, ut fertur, calore pielalis illiim animante,
intexuit, Brautius Salsinehsis episcopus de Sancto. . tricesimo die deposilionis Gisilharii archiepiscopi,
boc die cecinit: < Henricus primus, rex regum to- inoivitalem detulit, cunctis festivo ritu, ut par erat,
ui>3 orliis, conjugis Orriavit virginilale lorum : > eas suscipientibus, quas et sancto allari Cum proe-
quod vero surjungii deeonversa per S. Henricum dictis donariis bbtulit, ipsiimqne diem in honore
Ilungaria, explicalione iridiget, quam infra suo loco praefali Martyris ejus ecclesiae celebrare, quemad^
dabimus : < Hungaria; regnum, Stephano cum rege modum adhuc habetur, instituit. >'
fideli, Henricus Christi subdit Obsequio. » Alios re- 19. Haud multum dissimile sanclb Imperatori en^
centiores praetereo, uli el Bucelinum cum longo suo C comium, sed brevius, coricinnavil auctor Cbronici
tiogio, ' cui anliquiora et veriora subsiilnere ma- Laureshamensis apud Freherum, pag. 72 : < Oltone
lui. tertio Imperalore Romaedefuncto, et per Heriberlum
17. Haecinter vetustius nulium autinagis aulneii- Coldniensem archiepiscopum atque Godefridum
ticum suggeri potest, quam quod libro suo quinlo ducem Aquisgrarii sepiilloj Henricus dux .Bavario-
praefixit Diimarus versibus hexametrisin haec verba, rum imperii fascibus arreptis rex eligitur, et Mo-
non semper ad nietrum exacla : gunliac solenniter ordinalur. Cujus quanta fuerinl
Henricus scandit, postquam puerilia vicit, justitise et pietalis iusignia, leslatur illa iiobiLs,
Ardua virlulum, natus de slemmate regum. quam condidit et in qua conditusesl, Babenbergensis
Huic pater Henricus dux, et genitrix erat ejus ecclesia. Siquidem larito religioriis amore ducebalur,
Gisla suis.meritisaequans.vestigiaregis, ut monachorum paier appellarelur. Et sane, > iii-
Gonradipatris Burguridiae[Burgundica] regna lenen- qujl Mabillonius in Act.Bened. ssec. vi, parte I, pag.
Nulritpraeclartim Wolfgangtispraesulalnriinuni, [ris. 434, < vere eorum patrem fuisse et patronum prc--
Qui sequilurHominum toto conamine Chrislum. hant vetera passim inslrumenta in eoruin gratiani:
Post neccm [mprtem] palris ductor successit herilis, data, > quae vide ibi, cum elencho Sanctorum quos
-Ejns et imperium Jonge speclal quoque clavum. D pius Imperator vivens'-coluerit,;imo totum elogium,
Maxinia pars regniSlavo vastata crudeli [feroci] quod hic inseri mereretur, nisi- fix;umessel sola veT
Muliunilaclatur quod ah hujus pace potitur tustiora colligere, quale eliam illiid jquod habet aur
:Sedibus;oplatis, justeque rapacibus armis . clor Vilaesancli Meiawerci apyd noscap..2, num, 9,
Prociil depulsis, ac diva Iege sedalis, ,pag. 515: «Henricus duxBajoaricus, secundum s*-
lnfiatos omnes contra se depriniit hosles, culi dignitatem locuplciissimus, et lillerarum studiis
Demulcens socios jocundo famine cunctos. . non lenuiter instructus,; et quod hia majus est, vir
Si qno deliqiiit modicum, statim resipiscit, iu omni perfeclione ecclesiaslica praecipuus. > PluT
Fructibus ac digiiis curabat vulnera carnis. ribus supersedeo, quae apud sciiptores praesertim in
Uiilis Ecclesiae, cunctis iniseratur ubique. Vita S. Meinwerci salis obVia sunl, cum nullus de
Merspurg, si scires hujus pia vota, sitires sanclo Imperalore sine merita l;mde memiiierit.
Adventum tanti rectoris, et inclyta Christi Reliqua ad saucti Imperatoris cullum spectanlia da-
Munera laudares, condignaque praemia rcrres. Ut seqiien,. ..-....•...
'
19 S. IIEXRICI IMPERATOltlS i "&
' -h '*'-''
§ III. Canonizulio, elevaliosacri corporis, el trunslu- A san.cljlalem. suam,, m.uttis nviraLuiisad sepA ! irara.
liones. editis, cqiifirmavit, el sead cceleste illud DeiSitque
20.Utrum ad S. Henrici nierita.oslenlanda aut glp- Sanciorum consorliuni receptum esse comproba-
riam ei conciliandam multum coiiferal visio quam vit; ut Egilbertus episcopus, hac de re legationeiu
ejus Vilse inseruil anonymus inona.chus, cap. 28,. Romam mittendam, el Eugenium Poiilifieemdeoni-
aliis examiuandum relinquam ;" illustriora posleris nibris diligenler edocendum putarit. Quibus. rebus
argumenta pracbuil gloriosus.in Sanctis suis Oiiini- cognilis, el legatomm rejalione audita, Poiitifex re-
potens, dum ipsiim pluribus egregiis miraculis in- ligioneperfusus ips»m S. Heiiricum coiifessorem,
clarescere voluil, quibus denium motus Egijberlus hoc ipso anno, neuipe post obilum ejus cenlesimo
Bambergeiisis episcopus., ordine nonus , eo rem vigesimo prinio, in Sanctorum ntimerum consecra-
perduxit ut sacri ccclilunv horiores sa.neto Impera- lione sua redegit; alque hac de re litteras Roma n
tori decernerentur. Id quo anno acciderit, primuin Itlus Marlias ad Egilbertum episcopum et. CDeteros
expediam; deinde caelera prosequar. Ex Egilberti ecclesiae proc.eres dedit.v Narrat-.Nunnesius. mona-
setate pendet totius rei dccisio, quandoquideffl eo chus Johannem quemdam Cardinalem,, cauoniza-
polissini.iim,urgenle proourala sit praedicla canoni- tionis S. Henrici aQrlter pbnitenlem atque relu-
zalio, et ad. ipsunimet direclum Eugenii PP. 1Hdi- R clantem , luminibus priyatum , iitque intolerabili
ploma, b.revi, prqducendum.. Porro Epjscoporum membrorum dolore correptum, severissimas lenje-
Gatalogus novisslme editus, et,= ni fallor, ex Hof- rilatis.suae dedisse pcenas. Demum vero eumdem,
maiino.conlr.actus, episcopatus non nisi < quinquen- invoeato ipsius confessoris nomine, saiiilali pristinae
iiiu.m > Egilberlo tribuit, quo ei < ecclesiaeprsefucrit fuisse reslilultim. > Narratur ea punitio apud Gret-
soUlciliidiiie vere paterna, dignus vita longiore. serum cap. 39,.eslque iriler miracula inferius or--
OLiit » autem,,< McxLvi,.sepufter[treeoi in alite ia> djne nonum, num. 9.
periali; >.eiquesuccessit Eberardus Bavarus, eodeni 23. Diplonia ipsmncaFiOEiailonisiioapToSociiHor-
ipso. anno, eleelus. Cum igitur ad praedictum Egil- mannus(sed 1145), nequemibinotumfateorcilatum.
beitum, pertineal tota islius. causae procuralio, ad a Baronio Chronieuiji Hofmanni, sed vices supplevit
ipsum autem desiinelur, Eugenii rescripium, non Gretserus, ex aliquo anonymi apograpJioBamber-.
potest ulir.a ejus tempora differri S. Henrici canoni- gensi, unde bullain, hic subnectimus: c Eiigonius.
zatio, unde manifeste consequitur deserendum a episcopus servus servorum Dei, venerabili fratri
nobis Buronii calculum, quem niirum est ad ntiniim Egilberlo episcopo, et dilectis filiis canonicis Bam-.
H52-pracdictum. canoiiizationem distulisse^qui Eu- r bergensis Ecclesiap, salutem et aposlolicam benedi-
gcnii lil-:eras ox nesck» quo cbronico Bantbergcnsi ctionem. Sicui perlitteras. et nuntios vestros„vobis
prae oculis habuil. . mandasse meminimus, venerabiles fratres nostros
21. Ila.scribil ad dictum annum 1152, num. 5, ex N. S. Rufinaeepiscopum, et N. presbyterum.C.ardi-
Oitone' Frisiugenst in Friderico, lib. i cap. 63: nalem pro diversis negoiiis ad partes illas de no-
< quod aulem idem Otto meminit hic de Henrico strolatere delegavimus, eisque viva voee injunxi-
linperatore inter Sanclos relaio, exstant de.ea re in nuis ut ad ecclesiam vestram accedereni, atque de
Chronico-Bambergensi Eugenii PP. litterse. >.Easibi viia et miraculis Henrici regis rei verilatem diligen-
s.ibjicit Baronius, et nos infra dabimus : ast ipsum ler inquirerent, et litleris suis nobis significarent.
fefeilit, opinor-,Frisingensis, dum. ad anntim isuim Nunc anlem eorumdem fralrum nostiwum et mul-
1152, Conradilll supremum, occasione ejus- sepuk torum religiosorum et discretorum virorum' attesla-
turae, sie habel-lococUalo:« Juxta tumbam Impe- lione, de castitate ipsius, de furidatibrie Bainber-
raloris Henrici, ejus loci fundatoris, qui nuperaur-. gensis ecclesiae el multarum aliarum, quarumdani
ctorilate Romanae Ecclesiae in loca sancta levalus, quoque episcopalium sediuni reparatione, et niulli-
pro saneto habettir, regio cullu eum sepelivit :;> plici eleemosynariim largitione, de conversione
nenipe ecclesia Bambergensis, quae Coriradi corpus ri regis Stephahi et tolius Hungarioe, Ddmino coope-
alio transferri passa non fuerat. Nimis scrupulose rante, pereum facla ; de glorioso- eliahi ipsiuSvpb-
particulain «- nuper > accepit iaudatus Bai-onius, ilu, pluribusque miraculis, post ejus obiiuftr, ad
quam ad annos aliquot extendendam esse docet ipsius corporis prseseiiiiaift diviiiilus ostensis, multa
aperle rerum series, adeo ut superstiteEgilberlo cognovimus. .•.-':...
canonizaiieneiri Romse decrelam oporleat (verosi- 24. «Inlerquaepraecipuumetmemorabileplurimum
inillime anno H45), soleiinins deinde eelebratam attendehtes quod, cum diadeina sceplrumque im-
cum •elevalione et iransiailohe sacri corporis ab perii suscepisset, jion imperialiler sed spiritualiter
Eberardd successore anno li47, qtiod plane evinci- ; vixit. In lero etiam fegiliriib posit.us (quod paucq-
tur exdemonstrato supeiius-Egilberliobiiu; cui ' rum fuisse legimus) integritatem caslimoniae usqiie
saiie jarii vita functo Eugenii diplonia inscribi' riop ad finem vitaeconservavii. Quae quiderii nos' oniiiia
poluit; audiatiir Hofmanniis; id disCrtius asserens., simul' perpendentes, atque. devolioiiem -veslram- et
in j\nnalibus Bambergensibus, col. 121. ectlesiae Bambergensis,:quaesanctae RomanaeEccle-
22. « Sequenli anno (1145)Rabebergaelux ingens siae soli subesse dignoscilur, diligenter conside-
sanctitatis eluxit; quippe S. Henricus Imperator rantes, lamelsi ejusmodi pelilio, nisi in generalibus,
' ?-2- '
21..:' - -. -- ACTA.
<:oiiciliis admilti- non soleal, aucloritate lameri S. A to , praesenlious honorabilibus . viris ac. dojnih.iS;;-
R. E. quae omniuiiKohcilioriim firmamenium esl,; canoiiicis ecclesiae Bjabe.nbergensisT).; Berlhpldo de:
petitionibus veslris acquiescimus, aiqiie cj.usdeni Hennberg, filio..comiliS: Henrici". de; He.nnberg,,X>..
memo.rabiUs viriv cujus exaltatioiiejrj requiritis,. Udairico de ThuJifelt Scholastico,. et: D- Friderico «
fratrum. nosirorum archiepiscoporum et episcopoTl Zotner de.Halberg>sma.liiraei.dis.cj<8ta.,delibe'ralipnej_-.
r.um, <jui praesenles. aderaht,.communicato consilio, dominornm de capilulo ecclesiae BabeJibergensis, et
memoriaininter Sanctos de caelero fieri censemus, propter fidem ceriiorem saiiioremque nbtitiam san-
et anniversariom ipsius diem sqlemniter celebrari ctarum reliqiiiarujn sancli palris.et fiindalOris ecclc-
coiisiiiiiimus..lVeslra itaque interesl sic in S, R. E. siae Babenbergensis D. Henrici Imperatoris, apcrtus.,
Qbedienlia et fidelilale persistere, et sic ei digrtae est sarcophagus jam dicti.-cpnfessoris , ab antea.
devolionis.ohseqiiiis respondere, ut ampliori.beali berie reclusus et seratussigilialusque sigillo niajori4
i?etri et noslra. gralia digiil invehiamini. Dalum boii. mem, D. Eberlii episcopi ix ,(aljas x) .BabeiH.,
trans Tiberim pridie Idus Marlii ; > nullo alip cha- bergensis ecclesiae. >
ractere apposito quo in cerlum anrium devenialur; 27, In qup quidem sarcpphagp inventa; siinl.re*.-
uudeJacilius excusari possit Baronii lapsus, qui ad liquiae, qiiasi lotius-ejusdem corporis sacri ossa.
episcoporum Banibergensium seriem oculos npii in- ^ veneranda,pr3Dtereaput,quod in alia theea deaurata
tenderit. reconditum veiieratur, Ipsi vero de sairo cohsilio,
25. Solemiiam illam Henrici in Sanetorum rniime- diiigehli adhibita cuUodia,, tanlum mandibulam,
rum cooptalionem secuta esl, ul nuperrime dicc- brachium et duas coslas cum parvis. aliis bssibus
bani, sacri cqrporis elevatio, et in decentiorem lo- prpedielarum reliquiaruin, foris hoiiorabiliter recon-
cum translatio, de quibus breviter laudalus Bof- . dendas, bonaequecustodicemaricipanilas reserTarunt, .
mannusad an. 1147, col. 125 : « Per eosdem dies hoii lanien sine ratipnabili causa specialique devc--
ossa S, Henrici, lmperatoris solerini caeremonia lione. Tandem ipsas reliqnias S, Henrici in eodem,, ,
translata sunt. Et vero res facla est in hunc modum: . sarcophago diligen.lissime iterato recluserunt; sigil-..
Eberhardus episcopus, advocato Eberhardo archi- . lantes sigillo capituli praedicli, qup ipsi doniiiii
episcqp.o Saljsburgensi, et Hermanno episcopo Bri- utuiitur ad causas, Invcnlae fuerant prd lunc per.
xiensi, atque una cum abbaiibus.religiosis, et ipsis eosdem dominos canonicos praedicto.s duae veteres.
proceribuS; civitatis, accessit ad locum ubi condi- schedulae, interiori ihecae affixae, quarum una haecc.
inm corpus fueral, atque, egesta. lerra,. sacra ossa scripla continuit: D.-Eberhardus primus hujusBa-^.
inde levavit, et in lumbam inarjnoream lranslulit, benbergensis ecclesiae episcopus praescriplum S,. .
eamque clavis obfirmavit. » Eadem paulo contra- Henricum Irriperalorem tumulavit :.Egilberius..ito-.
ctius ijabes in.elpgiis.episcdporum pag. 6. < Eber- iius Babenbergensis episcopus canonizavit jpsiim
hardus II, dux. Bavariae eligitur Mcxi.vii PontiljCe S. Henriciim (nempe per Eugenium III Papam) et ,
Eugenio IIJ, Cpnrado itidem 1H. S. Heiirici ossa Eberhardus Dux Ravariae, decimus episcopus Ba-
-juiag.nasolennilatead;hono.raliorem lumulum trans- henb. transluiit proefalum, patcem e.t .fmjdal.ofem
lulit, et marmoreo,. quod hodiedum videre est, ecclesiae S. Henricum sanctisque lods.vejierandum
monumento condecoravil. > Qtiousque exiendalur commendavit anno Dom. MC.XLVJI, jli.e xm. Julii, .
istud < hodiedum, ».necduiri satis clare perspicio; praesentibus ibidem. venerabilibtis principibus ae ..
colligendum iii eril ex schedis noslri P..Joannis Ga- domiiiis.D. Eberhardo Salzburgensi archiepiscopo et .
mansii, loties in Actis nostris laudati, qui eas de- Hartmanno Brixiensi episcopo, cum multis aliis
scribi curavit ex Ms. Catalogo Episcoporuiti Bam- religiosis fidelibus ac Deo devolis.
i-ergensium S. Micliaelis Bambergae; quas hic addu- 28. Apertura; sarcophagi requirenda est in po-
cere operae prelium existimavi, cum ea suppleani steribri capite sub lergo imaginis beatae Mariae.Vir-
qiiaein Holjnarinpdesiderantur. ginis, ubLscripta sunt haecverba: AUBEA PORTA COELI.J
26, Scriplor iste, qui riorinisiad annum 1440 An- D LOCATIO REHftUJARUM 1NFESTOS. HEiNRICi ADSARCO-.
nales suos perduxil, ubi ann6'1579 civium Bamber- EHAGUJI/SUUM- Pergit deinde scriptpr Calalogi enu-L.
g.ensium seditiones adversus Lamberlum xxx epi,- meriire insignes aliquot Bambergenses reliquias, eo
scopuni paucis memoravit, ita subdit : < Quibus ordine quo ibidem in leniplp cathedrali disposilae
verbis Lamhertus in magnum limorein a.dactus, hij sunt. < Caput, inquit, S. Henrici in medio localur
divinam implorandam opem confiigilj el sequenli anle sarcophagum, ad altare sanclse Crucis, versus
aimo, clero ac populo advocalo, tumul.um S. Henrici Qrienlem : a' dextris exeundo e ehoro S. Petri, ca-
aperuit, et reliquias ejus sacras protul.it : ».ex qui- put sanclae Cunegundis, elimago beatae MariaeVir-
bus quid lum gestum. sit, vix^ aut ne vix quidem ginis. A sinislris S, Margareta? et caput S. Kiliani:.
inlelligas. Haecpaulo uberius citata Gamansii sche- a dexlris exeundo a choro S. Petri, capul S. Theo-.
da, quam iii ejus fide produco. < Sub isto reveren- dori et sancli Dionysii; el v.ersus Orientem caput
dissiriio iri Christo patre ac D.oniinoD. Lamberto, argenieum. A sinistris cap.. sanctorum Cosroaeel .
:mno Dom. MCCCLXXX, Indict. ni, die vin mepsis Damiani, et caput argenleum : versus chorum S. .
J dii, qua fesium agiiur sanctorum marlyrum Petri, caput S. Otlonis, et caput S. Pii. papae et
Kyiiani ac socioruni ejus , j-egimiriis sui sex- mariyfis. > Sequilurin charla Ganiansiana ipiracu.- ,
' '
T3 S IIENRICI LilPERATCRiS • 2i
iuin de restitulione in iniegrum imnginis Crucifix A lioiiein, coiisecfattim fuifr,praeseritibus adhuc oiniii-
eburnci, qui e longinquis terris a S. Henrico Bam hus jam supra npmihalis. Atriuni anie eeclesiani
bergam compoitaiiis, et fulminis ictu in frusla nii Babenbergensem, a pofla Adae el Evae usqtie ad
mitissima coltisus et contrilus fuisse dicitur die s portam graliae, eodein annO jam supra, lapideo pa-
Maii 1515 (aiinum 1316 nolal continuatio Hof- vimento stratum, ac muro peetoralj cavatis lapidi-
niinni apud Ludwig.). Ulcnmqiie id factum fuerit, bus arlificio magistrali per gyrum ac formam coro-
adrem nosham piopius spectant quae de hac pro- naecircumdalum fuit, ne effunderelur ibi sangiiis
prie dicta sacrarum reliquiarum iranslalione subjun- inuoxius lahente aiiqub. > Haetenus chafta , prb
git cilata charla in huuc modum : coronide adjungens quaehalies apud Hofmanni con-
29, i Aiuio Domini MDXIII,Intlict. 1, die 11 Sep- linualorem, col, 242. Alia religiosi ciillus arguhieii-
leuibris, sarcaphagi antiqui sanctorum Henrici ei ta prosequamur.
Cunegundis fundatoruni aperti sunt in corpore ec- § IV. Rcliqnite Bamberqensest sacra. cimelia, mnaso-
liesiae, retro allarc S. Cunegundis, per rcverendissi- leum Henriciatimn, Ojficia ccdesiastica, etanliqiia
iiiuin nostruin dominum praenomiii:itum de Lym- Missa.
hurg, propter novam scpulluram praialis sanclis 31. Dercliquiis elsacrisBainbergeiisibus monumeri-
"
palronis ex inarmore sculplam : in quo sarcophago tis ac cimeliis, cum, praeterea quae ex Hofmaiiriobt
uiiiiquQ:.'rcperla fuil velusla eapsa unica in qua schedis Gainansiauis jam proxime data sunt, nihil
eranl -pulvcres de cofpofe S. Henrici, pars una dc ad manum essel, ad fohiem ipsunf recurrendum
scnpula seu spalula. ejusdem, cum quihusdam de censui,; uride certius ei securius quam ex iis qua;
coiio el serico, in quibus irivolulum fuit corpus Ludwigius vulgaverat, edoceri possem. Nec sane,
S. lleiiiiei. In sarcophago S. Cuneguhdis invenla concepta spe frusifaliis sum, nam ope et pracsidio
cst capsella aeneaiii qna inclusae fuerunl reliq.uiaede R. P. Nicolai Potlu, Collegii nostri islic Rectoris,
coipore S. Cuneguridis, duaecoslae cum quibusdain mulla erudite suggesseje nbbilis, clafissimus ae
aliis reliquiis ejusdem. In utroque sarcophago col- cbnsiiltissimus domihus Joannes Francisctis Xave-
iecli sunt pulveres de corpofibus amboruin; quae rius Eppeiiauer, eininentissiiiii Elecioris Moguniiiii
reliquiae cum honore et reverentia in capsis suis ct Episcopi Bambergensis archivarius, ut voeant;
ad inagnam sacristiam sunt depbrlatae per praefalusn . ac Adm. R. P. Doiu. Otto Sehugenles , Ordinis S,
D.. Georgium episcopum, D. Casparum suffraganeum Benedicti ad Moniem S. Michaelis, antiqua sua benc-
ejusdem,. et D. Joannem abbatem ccenobii S. Mi- volenlia, collatisque ad Acta S. Ollonis illustranda
cliaeiis Mbntis monachorum. Expost praediclaereli- „ plriribus olim stippetiis, notus et amicus, quorum
quiae in qualuor novas capsas sunt divisae, die ix subsidiariis manibus adjuttis, nonnulla hic parato
mensis Septembris, die Videlicet iranslationis jam commentario inserere llcuil, quae alias ohiiiirio
S, Cunegundisj, Jion sine disposliione divina, ,ad ri.o- praetereunda fuissent. Accessere a munificis sanctis-
vuni sunt sarcopliaguin deportatae atque reverentw simi paironi ac furidaloris clientibus necessaria ea
kiiposila; et inelusae per D. Georgium episcopuiii auxilia, quibiis islic deliiieata, liic vero ih aes ineisa
el D; Casparum suffraganeum, pfaesentibus ibidem siiit varia, quse prbinde omnium"ocrilis et piae cu-
D. Joanne abbate de Bantz; D. Georgio Sliber, riositali exponi poluere;
decano cccl. Cath., D. Willielmo Sehengk Barone 32. Ut ordine singula digerahtuf,. ab iis incipio
de Linibiirg, cantor;, D. Leonardo de Eglofstein quae sacras reliquias propius speclant , easque pri-
doclore. Scholaslico; D, Sebasfcianb de Kimgsperg. mum partes quae aut in ipsa calliedrali ecclesia,
celteGirio-, elaliiscanonicis capilularibus diclae Ba- aut ia aliis Bariibergensibus lemplis religiose asser-
bcnbergcniis ecclesiae, astante clero et populo, vanlur. Jam proxime uolavimus, in prima sacjri
quantum basilica calhedralis capere poierat. » corporis elevatione et exaltatione, sejuiiclum a relji
50. Aique haec penultima esl sacrarum S. Henrici qup corpore honorandum verlicem, piorurit cultb-
reiiquiarum soleiinis tranlsaiiio; imnc caetera subji- jj fuin venerationi exponeiidmn, ul prKcedenti para-
cio quae in. eadeni Gamansiana charta colliguhtur, grapho eliani indicatum esl. Sic ipsum describit
« Scriptura .haec iu pergamenea schedula reposita Clar. Eppenauer, ut secundum decerilem propprtio-
est ad pluriibeam capsjilam. In isto sarcophagb neiii capiat cordnaniimpefialem argenleairi deaura-
lapideo^ cuiia sua lectura lapidea oUm snpra terraui tam, gravem, genimis orieiitalibus multis magnisque
elevalo, fuit recoudilum quondam corpus S. Cune- exornatam, aureisque hiricl inde cimeliis circumda-
guiidis, vi-rginiset imperalricis, aute translationeni tam, cujus linea diametralis sit octo pollicum unius
ejus. Nimc,. propter slrucluram et ereclionem novi pedis, allitudo propemoduin sex, unde facile colliga-
sarcopliagi, ut hodie cernitur, fiiit hic sarebphagus lur magiiitudo ci.pitis, qiiod eo niodp. corouatum
sub terra recoriditus S. Henrici confessoris ellmpe- deiineri ait, in ppmo imperiali dextrae imaginis
raiPris,. ac hujus .ecclesiae fundaloris,. » Est quoc argenteae liuiiianain slaturam umbilico teiius ad-
ad claritatem hic desideres. « Porro altare S. Cu aequantis : Quam Romanae, infra exbibendae, non
ucgundis quod niidius demolilum et confraclum esi multum absimilem concipip, jjisi quod:in illa brachia
iunovaiiim et erectum fuil, et per D. Casparun exprimantur. Ex delineala corona de ejus pretip et
fei&agjineuiii, die eoueiri posrreliquiarum. imposi elegaulia statues ,, ridebisque cum Bambcrgciisi „
25 ACTA. ;. ^O
binas iUasex S. Miehaelis a Ludwigio sic exhibiias, A subesse mihi tcstatus esl Schugc.itu s Solitrpii
ul alteram in solemnibus, alteram in qupli.di.ih.is liosfra; delineaiiP ad me nuss.i esl, qujin SI'IS (tii-
usitatam comminlscatur , cnjus rei nec unibrain ciier excusahi reprxsenlo.
B crux celebcrriina,
53, Reliquias alias lii.s ferme verbis descripitEp- quam vidisse se testatur Heiisclie-
penauer : Mandibula cum denlibus, inclusa theeseex hius ad Acta S. Cuncgiiudis, quicque iiiMonle mo-
deauralo argenlo, decorata esl pclo preliosis lapidi- liachorum seu ad S. Michaelis rccondiia cst;i!Pin
bus; nonus in verlice est sapphyrus magniludine manlum, ut ibi appellanl, seu pallium, mirabili ar-
adacquans duos pollices. Gutlur similiier ita inclu- tificio el;\boraiiin),iii sacrarib ecclesiae calheilralis
sum asserit cryslallo diaphana, sed absque lapidibus depo.situm : quae in appendice posfActa; singulaii
-
preliosis. Est in mbnasterio S. Michaelis, in quodam explicatione, qua polerit diligentia, illustrabuiitur.
reliquiario ligiieo, parva aliqua parlicula ossea de Porro Henriciana alia qualuormantaseu pallia serica-
S. Henrici corpore. ln monasierio Bambergensi caerulei coloris, quorum uniuii per toiuin magna
S. Ani!3eRR. PP. Minorum Ordinis S. Francisci cruce exornaluni est, refert Eppenauer; alque iiem
Seraphici, in ambobus laleribus labernaculi summi < ensem S. Henrici proprium, bissecanlem, "siiie-
altaris, asservantur duo maxinia ac integra ossa vagina tamen, ad initiuiii -saeciili proxime elapsi,.
duorum pedum S. Henrici, quorum singula in lon- noviier consecrato domino episcopo BambergensL
gitudine adaequant unum pedem el decem ferme Joanni Godefrido ab Asehausen Augustoe a doinino-
pollices; nianifestum indicium, inqiiit, magnae, ut , episcopo Augustano liberaliter datum, habenlei»
supra diclum, staturae, ila ul ea proxime accedat ad mariubrium cllypsiforme ex crispato lignObuxirio^
pedes oinnino seplem. HaecEppenauer, ex quo disce- longtim tribiis fere pedibtis,! latum sesqyipollice. JV
. re non licuit qup tempore ossa Ula bina e tiiniulo Habe et reliqua ejusdem Clar. Archivarii verbis :
extracta sint; infra palebil inde acceptas esse Ro- 55, « Est, inquit, cuspis ferrea bissecans, tam-
manas reliquias, dc quibus brevi agemus. Nihil hic quam pertinens superstes sui (S. Henrici) militaris
de < brachio et duabus costis cum parvis aliis ossi- vexilli, longa duobus pedibus cum dimidio, lala pol-
bus, quae foris honorahililer recondenda » desumpsit licibus duobus. Cuspis item similis vexillaris minpr,
Lambertus episcopus anno 1380; asl inde fortasse longa unb pede,iataqiieullra unum pollicem, qutcex
rcliquiae istae processerint, de quibus agemus para- tradilione a S. Georgio, ipsi S. Ilenrico, ad devin-
- cendos paganos, iniraculose obvenisse dicilur-
grapho sequenti.
54. Neque verp praelereunda stint sacra alia ci- Exstat denique ensis quidani brevis ciim vagiiia vili,
i-ielia sanclissimi Bambergensium patroni, ibidem Cingiitoque appenso, una spluin acie, mannbrip.an-
rdigiosissime cuslodila. Praecipua duo suut, nempe gulari eburueo, circumciiicto parvo aiuitilo argeii-
"
37 S. HERP.ICI IMPERAIORIS ; 2S
R'o cpseiu versns, cui nitido granhU. insculpta sunt j VReinech. IX Septenibris I65S, invitaiis ad insigneiu
qualuor signa Evaiigelisiariim. Pi-e crbu.Vur nunc ceiebiitatcm suffraganep Herhi|)olensi., abbalihus
cnsem inslrumentum esse raarlyrii S. Adriani, quod quaiuor Bambergensibus,, ac parochis circuinqiia-
longuin in lotum uno pedc ctiin seplem poUicibus, que ad quatuor n.illiaria dissitis ; quibus pnesenii-
latum aulcm pollice uno et qiiarla parte. > Haclemis bus sacras reliquias imposuil ac inclusil, die festivo
rclaiio, in qua id postreriium notatur : asservari.ea, , per lolam dicecesim indiclo, quem diclus suffraga-
omnia iri tholo quodam ccclesiae cathedralis, <qiiae neus pia non niinus quam eleganli ad confenissi-
veneratioiii publicae plufima ex parle diebus feslivis muni populum diclione panegyrica in laudem SS.
ad allareS. Chunigundae, lUhiulo proxiinum, expbrii Henrici et Cunigundae clirecta honoravit, sub tbe-
solenl. > Sunt et libri sacri, ul Missales, €raduales_ maie : « David et omnis domus Israel ducebanl-
et id gims alii, preiiosissime cooperli, picturisqiie arcam tcstameiiti Domini injubilo et clangore buc-
suis oriiati, qui a saiictissirao patrono, ecclesiae a v-,c.inae,II Rrg. vi vers. 1.5. > Exsiat de hacre trans-
sc furidalae, relicli dicriniiir, eurii ipsa Crucepost- niissa ad nie ex archivo jBambergensi inscriptio
modum exhibendi. At jairi luniulus ipse, uipole pa- litlcris, majusculis exprcssa ,' qiiani hic rcddo.
'
teiilissimiim ulriusque saiicljsslmi conjugis cuilus;; «Anrib D; MIICXLIX,2 Septembris, jussu Reverendis-
jirgnmenlum, paulo alleniius inspiciendus esl, ip- B simi et Illuslrissinii principis ac D. D. Melchioris
hinsqne laudali' jaiu tplies Clar. Viri ealamo de-i; ; tOUonis, SS, ileiirjici ct Gunegundis sepulerum
scribendus. Jnarmoreum e media navi ecclesiae ad choriun D.
56. Repetenda hic paucis, salteni in menioriam Georgii, vcitit locuin msgis conspicuum, fnit trans-
revocanda, quae paragrapho prsecedenli ex charlis lafum. : sacrae verp reliquiae, quatuor ligneis ar-
Gamansianis fusins dicla sunt.de primo « marmo- culis occlusae,-in sacrisiia tantisper servatae, donec
100 qualicumque monumento > per Ebcrharduin.il Revercndissimus el llluslrissinuis princeps ac D. D.
episcopuin Sanclo lamquani populari ereclo; tiini Philippus Valeniinus easdem, huic lumbsc honorifice
vero de « nova septillura >anno 1513 « ex marmore iusertas, cufa sumpluque magnifico, assistenlibtis
sculpla,» ad quae non satis-advefterunt qui, ex ne- D. D. Francisco Conrado a Stadion pra-posito,
scio qua traditione, persuasuinhabuere idem hodie Georgio Heiiricp a Kunsberg decano, Joanne Phi-
moiiuiiieiilum Henriciauum exsiare quod oliin San- lippo ab Egglofsiein decanatus coadjulore, Mariino
clo erexisse dicilur Eberhardus II, quodque antea a Seckeiidorff seniore, ncc non Suffragauco Hcrbi-
in medio navis ecclesiae cancellis ferrcis circum- polensi, quinque abbatihus accieleris cnpitularibus,
septtim fuit, tandem in ehoro S. Georgii aliquot clero populoqne universis, summa cuiu religione,
gradibus exaltaium. Haee pr;iepostere circuinferri C instilula ad hoc per urbem processione solenni, cu-
salis observaveram, cerlius vero me docuit lauda- raverit transferri , et hocce renovato niannore
ius R. P. Rector, ex inscriptione Gernianica, i.n recoudi EDCLVIII, die Seplenibris nona. >
.archivo reperla et sic latine versa : «' Scieiidum est 38. Ilis de ullima illa saerarum exuviaruni.
quod marniorcus tumulus, qni in ecclesia cathe- iranslatione praemissis, lumulum ipsum sic divisum
drali supra sepiilcrum S. Henrici.el S. Cunegumiis cxhibeo u"„ partes singulae oculis paieaiit, adjeclis
visitur, constructus et clalhris, ferreis muiiitns fue- diiiiensioitibusab Eppenauero niecum commuiiicalis,
rit anuo MDXVIII, qui aiinorum .numerus inJra in quas ejus verbis 1,quemadmodum et caetera eo spe-
pede tuniuli expressns est. > Eam notani niotlo etantia, describo. « Loiigus esl, inquii, septem pe-.
iihesse nil niirum esl, cum basi novaB imposilus dibus ac undecim pollicibus (imius pedis Noribcr-
sit lumulus hodie restauralus. Scripluram autem gensis in duodecim pollices divisi), latus lribtis pe-
Gcrmanicam pro anno 1515perperam expressisse • dibus et 2 pollicibus ; allus vero quatuor pedibus ac o
aniiiim 1518 probat jam cilata Ganiansii charta, pollicibus. Conlinet exlerius bisiorias quinque, quas
cni similem. recentissime repertam, submisit se- siiperne concludit leguinentum cum delinealione-
<!ulus Colbboralor, dum baec praelo subjiciebanlur, nttin. i, prae se fereiite sanclos Heinricum el Chuiii-
D
Diversiiates inler ulramque schedani lanti non suni: gmidain, justae stalurae humanae, arliflciosa sane
ut notari mereantur; nec vero, typis jam compo irianu statuarii illo saeculo. > Quaeriinus qui certo
iiiis, notari poluere. statuat ulrum saeculo xn, an polius xvi elahoralie
37. Praeclarissiino novo operi immortmis esii sinl. « Ambornm Sancloriim pedibus ibidem sub-.
munificus hodiernae sepulluroe restauralor, Melchioir strali jacent duo leones genlililii, quorum prior in
Otto episcopus, e vivis ereplus anno 1653, sed priu;3 dexlera S. Chuniguiidae, praeter rhombos habet-
V.estinalis ad rem lotam coiistimmaiidani necessa duos coronatbs parvos leones, sinister vero praeler
i.iis subsidiis, qua; proinde soli'i.psi adscribitur, u t rhonibos, ducatnm Bavariae involveriles, duas bid-
cx inscriptionibus mox referendis aperlissime datu r pites aquilas, non coronalas, quae duo insignia opti-
inlelligi. Postremam igiliir i.llam sacrarum ulrius - me aeri incisa exhibel P. Raderus iu sua Bavaria
qne sanclissinii conjugis, in amotum e media tem -. sancta, volumiriel, iol. 103Terso. > Utique; at qiue
pli navi resliUUumque in choro S. Georgii marmo inde se confecisse existimabat Baderiis,'meliris atihi
ruum iuniuluni,reliquiarumtraiislalionem seu trans -_ revocanda censuit; ut ex appositis istic insigiiibtis
posilionem solennissime demum et fesiivissiin e, nibil concludi posse fatcri conipellamur.
' • -
fjeregil ejus successor Philippus Valentinus Voit a
29 ACTA 50'
3! S. HENRICLIMPERATORIS %%
59. Nequ.c inter hislorias isias anaglyphice A Henschcnius in Coniment. pra;vio ad Acla S. Cu-
ibi enigialas, desunt quajexaclac verilalisiimani negundis, num. 9, noniiulla isiic addiicens ex Yita,
subire refugiant. Enrum prinia sub num. H, in Bruxellis an. 1484 excusa, quae hic repetere, quid
facie anleriori, navim ecclesiae cathedralis respi- aliud essel quam actum agere?;Inler schedas no-,
eiente. refert obitum S. Henrici, relictarii virginem slras exstanl Mss. Officia Passavii et alibi reeitari
iiidigitnniis, qiiam et paulo elegautius expressit solila; ast ea auctorilatis non magnae, uipoleerro-
Uaderus, nosque ab obtrectatorum calumniis suo ribus infecta, quibus necomnino vacuum est hodier-
loco viiidicavimus. Non ila placel, qtiae in facie iium Romanum, ex S, Michaelis Bambergensis, ni
latefali bilancem repraesenlal, praeponderaiitemque fallbr, acceptum, in quo ad accommpdum sensum
calicem, de qua historia candide pronunliat-Eppe- reducenda sunt haec posirema primae lectionis ver-
naiier, « aevi sui simplieitaie poiius gaudere quam ba: < Benedictum VIII, a qiio imperii coronam ac-
acribia theOlogica, > uti el, nos alibi salis expli- ceperal, profugum excepit, suaeque Sedi resiituil : >
cuinnis. Prbxima, in.eodem luinuli laiere, salis rudi uti etilla in lect. 2: « Tannoniani Ydhue infidelero,
minerva exhibet liberatloneni miraculosairi a eal-. tradita Slephano regi sorore sua in iixorein, eoque
oulo, «pe S. Benedicti in monte Casino, de cujus haptizato, ad Christi fidem perduxit. >'
adjiinctis suo loco ctiam aclum est. in allerotu- B 42. Eteniin vel in hypothesi qupd Benedicluni
muli latere, sub num. iii, vomeres ignitos illaesa VIII profugum susceperil-S. Heiiriciis, quod niihi
«•alctl S. Cunegundis, cnjus etiam rei vividiorimago nccdum verosimile esl; in ea, inquam, liypolhesi
'est apud laiidatiim Rademni. Ultlma demum in eb: proprie dici iion po.lest siiscepisse ipsuhi profugum
versaiur ut memoriam renovet miraculosae distri- «a quocoronamacceperat; > suppoiiilurenimfugisse
bulionis mercedis diurnae pro niercenariis iiicum- Benedictus an. 1012, ubi Sanctus coronam primum
b"iuihus fabricae S. Stephani, e sculella, in q.ua accepit an. 1014. Slephanum porro a S. Henrico ad
pecuniam S. Iiifperatrix pro solulione exponere con- fidem perduclum paulo laliori acceplione inteili-
sueveral, de qua videndus Henschenius ad m Mnr- gendum est, cum is, Geiza parente jam Chrisliano
lii, Comriienlarii sui § 4, n. 25. Reliqunni verbis natus, iiifans baplizalus sit. Elsanc jam pro fide
Kppenaueri absolvo. Christiana non semel deccrlaverat, priusquam Gi-
40. « Finit diclas quinque hislorias lumuli inscii^ selarft uxofem ducerel. Ad regni Hungarici coaver-
tio D. Episcopi Banibergensis Mekiiioris Oftoiiis; sio.iiem rion parum jirofuisse con.fraclam-ihler san-
in facie ultihia sub hum. in orichalceis' iuclusa ci- ctos affinitalem, id qtiidem niiniine diibiufti esi, at
iiieliis, vel polius tabulis, quae sumnuim allaie chori nos hic peripdbs, ut jacent,. expendifluis. Est el Of-
S. Georgii marlyris respicit, his verbis : G ficium :S. Henrici. proprium in Breviario TBamber-
ln facic A GLORIA ILEG EST geiisi, Dilingae -excuso an,1575; asl in eo nihilma-
OMNIBIJS SANCTIS EJUS. gnopere novi occuril, quandoquidein iecliones de-
lii fncie B D. 0. M. sumplae siht ex Arionymi Legenda, aniiphonoe au-
HUMANL GENERIS tem, responspiia el id genus alia, aut eommunia
ferrae siiit, aut euiridem foirtem.-saiis. redoleani.
REDEMPTORI JESU CHRISTO ;
Ponituf hoec oratio propria : « Deus, qui bealiim
HUJUS ECCLESI^;
. Ilenricum, post lcrrenum imperiiim Insignilum,
FU.vDATORIB., TUTORIB., PATRONIS,
'aetliereis sedibus collocasii; tribne, quaesiimus, ut
DIVIS HENRICO ET KUNEGUNDiE
CJESAREIS ET VIRGINEIS CONJUGIBUS qiieift signis niiraculorum Clarcre ceiiiiaiiis, eiim-
dem intercessoreni in angustiis sentiamus: > quae
ARAM, TROPH^IUM, MONUMENTUM
accepta est ex veluslo Missali Bambergensi, unde
SACRAVIT, EREXiT, POSUIT Missam propriam ad me niisit Iaudalus R. P. Rector
SI, 0. E.
Nicolaus Pottu, hica me paucisdescribendam.
Siintque merx literae niajusciilaeqnarum Iresultimae 43. Esl ea de communi Conf. r.oii Pont., cujus
ilesignant Melchiorem Olloneni Episcopum. > Su-. " Inlroitus Osju_s:i. Sequitnr jam dicta pratio, cui
percsl ut de ODiciis ecclesiasticis-paucula subjun- indivulse subjuncta est propria de S. Cunegiinde.
g:umis. Epist. justus-cor siniui tradit.» Graduali peCuliaris
it. Variis diebus variisque Officiis, pro rece- hic vefsus connexus: 0 «Ijfortchoc]! totius monnrchiae
pio pariicularium ecclesiarum rilu, S. Henrici fe- sccptrum ^regens solidiun,- naCtus es, Heiririce, die
slivilalem olim celebratam fuisse supra indicavi- cceli culmen fulgidum. Te rogamus in hoc die.sirati
mus;'neque singula recensere modo juvcrit, dum fiexo poplite, ut adregtium hierarchiae ducas nos.Rex
in Roinano Brbviario pro lota Ecclesia hodie pr.-e-, inclyte. > Deinde h;ec sequenlia : « Laudel omnis
scriptum esl, relalumque Saiicti nomen in Marty- spifilus Clirisium, qui divinilus coronavil glorin
rologium xiv Julii, alque ob dilatum praedictum: Of- gloribsiim cbnfessorem, quem patromnn el aucio-
licium, sequenti die xv denuo signatum, lamelsi rem baec colit ecclesia. Homo vetus in peecatis
neutro die ipsum obiisse supra oslenderimtis. Quae primam slolam novitaiis fecepit cum aiinulo : Qnis-
sanciis conjiigibus, ad exemplum SS. Apostolonjm • quc menle puriore plaiidit manii, psallil ofe, digne
Petri et Pauli, commuhia sunt, jam olimexplicuU Dei famulo. Post sex legens, dn.bitat Rex quem
35 ALlA. Si
seusum tencat oralio truncata. Sextus annus volvi- A veril « De brachio sancli Willibaldi episcopi ctcon-
tur, el problema solvilur, corona duplicata. Purga- fessoris, ac S^ Walpnrgis, ipso die consecraiionis
tura criminls notani, virgo Virginis vindicat pudo- ipsius Viti: > qtiando « e converso idcm D. Vilus
rem. Purgal adulterium, igriilorum vomerum non de consensu dohiiiiorum capiluli sui, dono dedil
senliens calorem. In Cassino monte curam Bene- eidem Gabrieli episcopo de reliquiis S. Heiirici pe-
dicti post pressuram longam sentit calculi: quem, liam, > seu partem « unam; > atque « ilem de gul-
dum nusquam sit conlactum corpus, lamen inde ture ejusdem : ilem de S. Cunegunde, proesentibus
traclum admiranlur singuli. Angelus forlis militat ibidem venerabilibus egregiis dominis Cafolo de
in caslris, viclor viclorem glofia coronans, hoste fu- Seckendorff decano, Georgio de Schwiriburg, et Fri-
gato. Precibus erebris inslat, alienis curis vacuus, derico de Quedwiz senioribus capitularibus et cano-
• Dco vacans
saepius, orbe pacalo. Dum migraretex nicis, ad haec capilulariler depulatis. >-Noh: est in-
hac vila, finemrei eremila didicit ex daemone : Nil verisimile pias hujusmodi commutationesfaclas esse
invenmm morte dignum, rieque fcenum neque li- cum aliis Germanicis ecclesiis, undead ipsasperve-
gimm, nil hominis in homine. Talis Cbristo deser- nerint S. Henrici reliquiae, lamelsi de iis hihil pu-
vivil, talis Christo vivensvivit in aeterna palria ser- blicis tabulis consignatum comperiam.
vus tuus et amicus; tua, Detis, nosHeiuricus, conso- R 46. Nihil pronius esset quam- de Herbipolensibus
letur graiia. > id suspicari, nisialiuride constafel S. Kiliani saefa
44. Quaehic ad hisloricam verilatem salis exacla lipsana Bambergae exstitisse, quin et Sanctum istuui
non sunt, suis locis discussa invenies. Evangeliiim patroni loco habitum ante S. Henrici tempora, ut
ponitur; « llomo quidanj nobilis. > Offertorium: fidemfaciuht diploniala, in qnibusS. Kiliaiiu.s,ipsa-
• Posuisli, Domine; > Secreta : «Praesenlia nuinera, mel S. Henrici aelale, cum S. Georgio ccnjungitur.
quaesumus Domine, ita serena piclale inluere, ut Cffi^rum praediclis commulalionibus longe antiquio-
snncti Spirilus perfundantur benediclione, et in re.ii esse opOrtel nolabilis haud dubie sacri corporis
nosiris cordibus eain dilectionem validain infundant pariis traiisiatioiiem in Merseburg, de qua lam di-
•per quam S. Heinriciis, confessor luus, omnia cor- serle agit Anonymus apud Grelserum, cap, 41, npud
poris impedimenta devicit. > Communio eadem csl nos inter miracula num. 11, quam non diu post ce-
est cum Offertorio, « Posuisti, Domine. > Completa lebralam Sincli canoiiizalionem accidisse qui dixe-
seu Poslcomniunio : « Plebs tua, Domine, S. Hein- rit. haud mullum a vero aberraverit, cum eo ferine.
rici confessoris tni se florificalione magniiicet, et, ordine a dieto scriptore referatur : « Tempore illo
eodem semper precante, te niereatur habere recto- quo venerabilis abbas Merseburgensis ecclesiae Vol-
rem. Per Dominum. > Alia de Sanclo oratio : « Ad- ^ cmarus reliquias B. Henrici confessovis Saxonicse
sio supplicationibus noslris omnipolens Deus, et, terrae invexit. > In Poloniam usque transiisse inlel-
quibus fidnciam sperandae pietalis, > elc. Ex praedicti liges ex miraculis infra, num. 18. An et quo pacto
Missalis folio, ad me directo, palet, majoribus Teu- perierint jam dictae reliquiae Merseburgenses, haud
lonicis lilteris satis eleganlibus excusnni ess.e, cum equidem scio; verum,ex instruniento quod ad me
variis rubTiris apie iaterroixlis:, ad cujus calcem, ex misit laudatus supra Clar, Eppenauer, liquido pale-
lemporis istius more, liujusmodi epigraphe adjun- bit reliquias alias eoiem destinalas fuisse, procul
giliir : « Anno Incarnalionis Dominicae MGCCCXCIX,dubio ulamissis prioribus substiliierentur.
quarloKal. Junii, liber Missalis, inlaudem etglo- 47. Litlerae sunt Adolfi Merseburgensis episcopi,
riam sanclae ac individuae Trinitaiis.inlenieralae Vir- Anhaldiae priricipis, ad Georgium a Limburg episco-
ginisque Mariae, in civitale Babenbergensi, per ma- pum Bambergensem, dalae < die veneris infra festum
gislrum Joannem Pfeyl, pra;falae civilalis incolam, S. Marlini > hempe xin Novembris anno 1517, quae
quam diligentissime impressus, finil feliciter. > Haec laline versae sic sonant :, < Noslra amicabilia' officia
de monumenlis, Officiis, veterique Missa Bamjier- praevia; Venerabilis in Deo Pater, inipriiiiis dilecte
gensibus dicta sufficient; nunc sacras rcliquias, alio domine et amice. Cura dileclio vestra, ad rogator
translatas, invesligemus. riam noslram petitionem, quasdam S. Heinrici Im-
§ V. Reliquia; alio transiatw, prmserlim Romam, ad peraloris sacras reliquias concesserit, easdem a
lemplum domus Professee Societalis Jesu. dileclione veslra submissas, cuni veneratione, grato
45. Exjaro deductis satis manifeslum eslpraecipuas •beiievoloqne aninio accepimus. Et quamquam pro
sacras exuvias utriusquesanclissimi conjugis Hen- tain aestimabili dono, cpiod temporali nulli prelio
rici et Cunegundis- in ipso Bambergensi mausoleo aequiparandum est, nobis et ecclesiaa nosirae coiir
hodiedum asservari, quanquam partes nonnulhe cesso, dilectioiii vestrae obstrictos nos esse profilea-
alio ad venerationem translalae sint, quas rnilii mur, cuitamen oblrgationi satisfacere in noslra po-
promptum non sit sigillalim entimerare. Suggerit lesiaie nullalenus est; nihilominus in ecclesiac npr
charla Ganiansiana, superius cilata, anno Domini strae sanctis patronis et praecipue dilecloS. fleinrico
1501, Indict. i (voluit dicere iv) die xvm Julii fa- Imperalore coniidimus, eos, optalam in hac tenipo-
ctam inler Gabrielem Eystettensem episcopuin et rali., et apud Deum imprimis in vita aeterna felicua-
Vitum Bambergensem piam sacrorum pignorum tem exorando, idipsuin dileclioni vestrae centuplnm
conunulationem.. sic ut ille Bambergensibus dona- compensaluros. > Quamdiu thcsaurus iste,.a signala
53 S. HENRICI.IMPKIUTOHIS 58.
falnli Lulheranae apostasiae epoclia, istic in prelio et A rilalem reportari poluerint, nihiloniinus sedulo iu-
debita veneratione fueril, haud ila promptum est quisivi niim forte aliquid illius Sancti ,in aliis cc-
inveslignre. clesiis reperiretur; ac deprebendi tandem hic apud
48. Persiiasnm habeo et alias ecclesias preliosa- Patres Franciscanos fragmentum de osse femnris
rnm exuvinrum participes fuissc, quamvis ad ma- praedicti sancti Patroni mti, ab aliquolcentenis aii-
num non sint inslruroenla quibus de iis cerliores nis summa eum veneralione iu eorum ecclesia asser
reddamur. In ipsam Hispaniam penelrasse lesles vatum, cujus parlem bonam mihi peleiiti donarmu,
siuit collegae nostri Pinius ei Cnpcrus, quibns biblio- quam Patri Provinciali Capucinorum, aliis de causis
thecani S. Laurentii Escorialensem luslrantibus eo abeunti, Serenitati veslroe offerendum iradidi:
apertus esl insignis lliesaurus reliqiiiarum eo con- alque ainice rogo Serenilalem Vestram, eam boni
gestaruni a Philippo H rege, magnificenlissinii islius ut consulal, meque el ambas nieas ecclesias callie-
palalii, coenobii el lempli coiidilore, ea occasione drajes quavis occasione commendalas habere digne-
qiiam nolissimam existimo. ln eo sacrario repeie- tur. Bambergoe, m Novenibris MDCXLI. Yeslroe Serc-
runl ternas sacrarum S. Henrici exuviaruni parli- nitalis officiosissimus ci obseqiieuiissimus, Francis-
culas, minore.s dtias aliis conjunclas, parlem porro cus episcopus Banibergensis el Herbipolensis. >
jiiajoreiii cjiispcllis, ad digilos quaiuor in longum,, R 51. Has ipsas rcliqaias cx dono Serenissimi Ele-
duos in largiim exlensam; qnae unde eo accesse- ctoris, misiteodem anno 1641, die v Decembris, R. P.
rint, iii ipso Lipsanologio, seu.reliquiariim caialogo, Rector collegii nostri Monachiensis Geprgius Spad-
iradilum non esl. Monuitme etiam laudntus Eppe- ser Romam ad proediclum R. P. Gualterum Mund-
nauer, sub regimine Reverendissimi et Celsissini hrotl, nl ex ipsiusmet episloloo tum dntoe verbis
principis Pelri Philippi a Dernbach episeopi Bam- clariiisinlelligitur. Sic scrihit. « Reverende-in Chri-
bergcnsis, intra anniim 1672 et 1685, ad pelilionerii slo P.iter: Fjtor occasione posia; Electoralis, pcr
iiiagni ducis Etruriae, quasdam S. Henrici reliqnias qiiam milto R. Y. pnrliciilnin <'e osse femcris
Florentiani destinatas esse, asl ubi eae rnodo expo- S. Henrici Iroperatoris. Addo litteras lllustrissinii ct
silae sint, aut quo in honore habeantur, comperiuin Revcrendissinii Episcopi Htrbipolensis ad Serenis-
non habeb. siinumEIeclorem noslr.um, quibns redditur leslimo-
49. Longiorem de aliis quaquaversum transmissis niuin omni exceptione majns, de iisdem reliquiis.
sacris piguoribus disquisilionem hic noninsliluani; SercnissiiTiiis Elector gratiose salulat Rev. V. eique
at praeleriri non potest Socielatis uoslrae in sanclis- procdicfas rcliquias, liaud exigua solliciludiiie ac
simiini imperatorem propensissima vcneratio, qua labore conquisilns, per me transmittil, jubetque
iinpulsi Patrcs Assislenliae Germanicsc, quemadmo- C Rev. V. hunc suum conatum boni consulere; spe-
dum Patres Galli sacra S. Ludovici rcgis lipsana rasse se qtudem aliquid majus ab Episcopo, maxiroe
impeiraverant, posl vias varias primuni tentatas, post amplissima et idenlidem repetila promissn, sed
tandem Serenissinii Electoris Bavariae Maximiliani, bis pro hoc lempore debere se coiitentum esse, ct
summi ejusdem Sociclalis fauloris etpalroni, studio vicissim rogare ul et Rev. V. tenuitalein hujus niu-
cl auctoritate, volorum compoles facti sunt. Reni nuscijli non aspefnetur; >
omnem pronlovisse et ad felicem exilum perduxisse • 52. Minime vpro aspernalus est
pretiossimuni
videtur R. P. Gualterus Mundbrolt, per id lempus donum P. Mundbrotlius, verum ipsas illas rcliqnias
Romae pro Germania apud Adm. R. P. N. Muium anno insequenli, mense Septembri, praesenlavil Illu -
Viiellescum Assistenlis muiiere fungeiis,qiii,iit apud strissimo D. Joan. Bapt. de Alteriis episcopo Came-
Sereiiissunuin Eleclorem gralia et fayore valebat;, rinensi, Eminenlissinii Uardinalis Urbis Vicarii
sic eum induxcrit, ut, interpositis ofiiciis suis, a vices gerenli (qui poslea summus Ponlifex fnit Cle-
Reverendissiroo etCelsissiino Franciseo Bambergensi mens X) approbandas, quod ille, omnibus rile exn-
el Herbipolensi episcopo S. Henrici reliquias postu- miuaiis, benigne praeslilil, die vn mensis praedicli,
laverit. easdemque demum optalo siiccessu conse- tenoie sequeiilium litlefarum : « Universis ac sin-
cutus sit. Serenissimi el nunquam satis nobis lnu- " gulis preesenles liilerns inspecluris fidem facimus et
dandi Maximiliani Electoris lilteras nancisci non alleslarour qualiter hodie cornm nobis allala fiiii,
potui, verum ex ipsius Francisci episcopi responso- ab adm. R. P. Gualtero Muiidbrott Societalis Jesu
riis, concessi pretiosissimi thesauri lestibus, porre- pro Germania Assistente, quacdam pars de osse fe-
ctarum precum subslantia facile colligilur : habent, moris S. Henrici Imperatoris, pro cujus verilale el
ex Germanico Laline versae : validitale ostendit nobis sufficientes alteslaliones :
50. < Serenissime Princeps. Nnperis Serenilatis ctimque nos ipsam sacram reliquiam u.l ycrani su-
vestrx, quibus sibi aliquid de reliquiis S. Henrici, pradicti Sancli eomprobaverimus, eidem adni.R. P.
ecclesiae meae Bambergensis patroni et fundaloris, Gualtero eam nliis donandi, ac in ecclesinm collo-
coromunicari ciipiebal, obedivissem quantocius, si candi, ut n piis fidelibus venernri possit, licenliam et
prsefats.meae caihedralis reliquiae ad manum fuis- facultateni in Doniino concedimus el impertiniur. ln
senl. Qiue cum, ante primam hostium irrupiionem, ut quornm fidein, etc. Datum Romoe, hw die vn Se-
scrvareniur, necessario Villacum in Carinihia trans- piemhris MDCXLII. J. B. episcopus Camerinensis V.
forrj debuerint, nequc hactenns ob inquielam secu- . gcrens. >
57 ACTA.
Lipsanolheca de qua nnm. 55 seq
5f) S. HENRICl IMPERATORIS 40
53. Oblenta ea faculiate, h.atid diu cessatum est A coenobii >Yinclbergensis, sed rion adeo plenam, iit
quin praefalae S. Hcnrici reliquiae in doinus Professae ait Gretserus, alque ipse poslmodum alleram repe-
Romanoe templo, Jesu Servatori sacro, debila vene- rit in monaslerio Rebdorffensi, quam 1611 inler
ralione et cultu honorarenlur. Curata mox esl, aut Sanelos Bambergenses edidit, collalam cum apo-
anlea forlasse jam praeparala insignis lipsanotlieca grapho Bnmbergensi, ex quo nonnulla auxil et
argentea, qualem hic descriptam cernis, alliludihe emendavit, ut pluribus explicat in suis jam cilalis
pedes circiter sex, Ialitudine qualuor fermeadaeqiian- notaiipnibus, a pag. 79. Eadem Grelseri Legenda ex-
tem, affabre faclam a peritissimo illius temppris stat in posthuma Surii edilione, omissis lamen fre-
arlifice, cui an parem modo Roma habeat. merito quenlibus illis capilum lilulis, quos et ad normam
ambigit R. P. Franciscus Wenzel Assisteniiae-Ger- riostram conlrahendos censuimus. Ejusdem Reb-
. iiianicae hodie Substilutus, cujus curoe et beneyO- dorffiani codicis exemplar nacti sunl Majores nostri,
ientiae acccplas refero plerasque omnesdeducias hic exquo et ex Surio Legendam inlegram infra dabi-
nolilias, cum ipsa delineatione, ex qua eadem in ses mus, lacurias seu hiatus ex Gretseri edilione sup-
incisa exhibelur, ad sancli Imperatoris gloiiarn, . plendo; iis in hunc Commentarium vel in appendi-
proliandumque Socielalis erga eum cullum ct reve- cem rejeclis quae ad hisloriae lilinn milms spectare
rentiam. Ne vero existimes niinori pietale quam B videbunlur, ut sunt capita 16, 17, 18 el 19, quibus
pretio S. Henrici memoriam islic recoli, solet quol- iion S. ilenrici gesta, sed ecclesiae Barnbergcnsis
annis lipsanolheca, recurrcnte anniversaria Sancli privilegia enumeraniur. Tolum Grelseri opus nova
feslivitaie, in magnifica S. P, N. Ignatii, ardentibus forma receiisuit, et volumini suo de Scriploribus
plus solilo ccreis, ara expbiii, gfavioribus quibiisquc Germanioe, ;quo polissimum continentur qtioead epi-
donius nostrae Patribus reni sacfairi eo die ad eam scopaium.Baiiibefgensem perlinenl, noiiita pridem,
facienlibus. Aliis porro pcr annum festivitalibus., 'rienipe"aiirio 1718, yulgalo inseruit Joannes Petrus
in ara principe cum Ludoviciana collocatur, reslaii- Ludewig, Jiotatioiies singulas capitibus suis subji-
rata quodammodo in Urbe niundi capite ulriusque ciens: cujus opefa uti. visum non esl, fonle ipso
sanctissimi Principis veneranda recordalione. His hobis aperlo, Cx quo puriusorania hauriri poluere.
de cultu hactenus abunde expedilis, ad Sancti gesta 561' Alque haec S. Henrici Legenda, ut ut imper-
eorumque scriptores gradum facimus. .... • feCla, .VuJgalissima hodieef nolissima est, a qua
§ VI. Scriptores Vitai, aliique de S. Henricp prpinde fecedenduiii non fuit; quamvis et aliam rc-
agentes. , -' pererim -aseiolb aliquo non valde anliquo scriptore
54. S. Henrici Legendam ex saeculi sui, nempe xn ciiin Yita S. Cunegundis conjunctam, de qua Hen-
vel xni, morescripsilAnonymus, qui roonaehus fuisse k schenius quoque citato superius loco meminil, ad
videtur; idem ille, opinor, a quo postmodum £>.CUr qiiarum calceui adjecla est sequens epigraphe : <Ad
negundis gesla nicmoriae commendaia sunt, ad.ni laudem ei' gibiiaui oinriipolentis Dei, gloriosae Vir-
Martii ab Henschenio illuslrata : more, iiiquam, ginis Mariae et omnium Sanctorum, finiunt feliciter
islorum lemporum, nani parliculares polissimum Legendae"sanctorum Henrici Iniperaloris el Kune-
virlutes, niuiiificenliam in exilruendis restaurari- gulidis'Impferalricis virginum et conjugum, summa
disque ecclesiis, miracula, et id genus alia pereen- ciim diligenlia impressae in famosa civitale Bruxel-
suil, riullo servalo rertim aul lemporum OTdine; alia Jensi per Fralres commuois vilae m Nazarelli; ahno
eliain admiscens, quaa ad Sancli vilam noiinisi valde Domini MCCCCLXXXlV. > Totam legi et evolvi rion
remole referuntur. Yixisseipsum saeculo xn,-ppst semel, rudi stylo, confuse ct inconciiine per capita
celebralam S. Henrici canonizationem, alqiie acleo , quaiuordecim digesiam , cnjiis quis auctof fuerit
opus ipsum Adelboldo Ulirajectensi-episcopo, "ex ex nullis indiciis coiligi poluit. Ab Henschenio no-
monacho seu clerico Laiibiensi prinium coiisiiiario ._ tatum inveui, Nonriosium, Moinpergensis ccenobii
'
el cancellarib, deinde ad -episcopattim evecto;.i et: ciisiodem, Germariicam aliquam Legendam compo-
irieniiio post Saneluni defuricio, adspfibi omnino suisse, quae eadem ipsa haec sit Latine versa. Yerum
non posse, plane evincil Gretserus in iiotatioiiibiis, si. recle Hofmannus eValii censeant, non hujus sed
pag. 80, utpote cum plura cohimemoret quae tolb alterius Gerinanicoe Legendx scriptor fuit pradiclus
saeculo S. Hpnrici obllii posteriora siinl. De mira- Nonnosius, cujus fragmenta' aliqua, adme missa,
culis loquilur ut de re vctefi quam a majoribus ac- reliqui operis silini facile exstinxei-uni. Ceierum
cepcriti quod Adeibiiidp quadrare nequaquam ;'j)b- Legendain islani Bruxellehsem, ex Germanico ver-
test. Adde quod scribat de rebiis' quae diu postinor- sain esse, nullo prbrsus.arguniehlo,
' imo.nec indicio
'
tem S. Adelboldi, utde diplomate Henrici III fegis, .evinci poiest . . .
de Bullis Clementis II et Leonis IX, de quarlo eV 57, Deejus pretio sic slaluas : eam esse, utdicere.
sexto episcopo Bambergensi; ut dubium minime sit cccperam, inconditain colleclionem recentioris scri^
qiiiri toto soeculo et amplius compilationem istam ptoris, utpote qui Yincentium Bellovaceiisem in
praecesseril Adelboldus .Speciilo hisioriali appellet, tamijuam veterem ali-
55. Praedictam Yitam primus in lucem eduxilvir quem gestorum S. Henrici lestem, quem floruisse
darus et saepe nobis laudandus Ilenricus Canisius, et scripsisse novimus medio saeculo xm, ul pfoinde
lonio VIAnliquae Lect., a pag. 585, ex codice Ms. saeculum verosimiliime sapiat qno lypis excusa est,
ACTA. **
nempe Xv. Scriploreni oppiJo verbosum esse, vt\ A intercidisse liaud facile mihi persuadep. Qubd si
inde intelligas, quod in prologis consuendis paginas acciderit, irreparabilis est iiisigriiiihi Aclpriim ja-
quatuordecim impleat, dubia et falsa miilta veris clura, eaque majus npbis sui relinquunt desiderium,
admiscens. Et in ipso quidem Vilaeprincipio labitur, quod ex solo fragmento clare peispicielur, accura-
dum S. Henricum concorditer a principibus electum lissimam esse oportere iptius Vitoe Henricianae se-
.assefit aiino 1005, regnasse autem annis viginti riem, si eodem ordine» melhodo et diligentia ad
'duobus et quinque mensibus, quae et sexcenla hu- exitum usqtie perducla est,' ab oculato rerum om^
jusmodi, aiit falsa aut perperam adornata, ciiatione liium geslarum teste, eoque iniegerrimo aniislile. ds
digna non censui, nedum reslilulione. Tuto dixerira, cujus regimine, aedificiis exslructis, virtutibus et
iil tota ea farraglne et subjunetis Officii lectionibus scfiptis videndi Joannes a Bekn, pag, 57, et Williel-
nihii reperiri, qiiod 11011paulo melius in tulg.ila Le- Bius Heda, p. 107; potius quam Yossius,. qui Ano-
genda explicetur.in qua eruderandoe tot difficultates nymi opus, a Canisio editum, cum Adelbodiano per-
cccurrunt, ut uovae aliunde accersendee non sint. peram.confudii. Frustra, ut semel dicam, a Majo-
Difficuliates iritelligo in «o praecipue consistenles, ribus nostris, frustra a Tiobis quaesita est hactenus
quod, cum hujusmodi Legendae-debila luce historica desidefalissiina hisloria, quani si quis alicunde refi>
careant, in eo nobis maxime laborandum sit, ut B * dere valeat, et nos et hagiophilos universos iminor-'
singula dislinclis suis lemporibus innectantur, iu taliter sibi pbstringet. ......
«quibus,quoad fieri poteril, Ofdinate componendis, et 60. Quod habuit fragmeiitumiSretserus, priinus. in
in reliqua vitoe serie dirigenda omnis conatus nosler lucem prptraxit, ex quo ipsum Scriptoribus suis
potissimurh desudabit. Brunswicensibus acceiJsuilLeibnitius, tomo I, a pag.
58. Eo nos onere liberasset Adeiboldi egregia lucur 430, in Introduclibrie subriionens, « quae.•: Adelboldo
bralio, nisi maximam ejus partem nobis invidisset desunt, bonam partem ex Ditmaro supplefi posse,
ieroporum iniquitas, qua male periisse cerisenda el, ubi is finit, ex yariis hisioricis, elsi minoris
'foi, cum solum fragnientum ad nos pervenerit a ponderis, spicilegium instiluendum esse,' messe
Grelsero eliam inier diclos Sanclos Bambergenses aniissa. > Recle id quidem ab eruditissimo viro sug-
vulgatum, quod unde acceperit, monet pag. 428, geritur, at uon oeque prBnum vel ex Ditniafo ipso
ubi de auctore haec ex Trithemio descripsit: « Adel- centonem adornare, quem'ad exaclos chronologiae
hoidus episcopus Trajecteissis, ex monacho Grdinis calculos revoces,, ul pole in qiiibus et manuscripla
dlvi patris Benedicti etc.-, vir in divinis Scripluris et edila ejus pperis exemplaria noununquam ma»
sludiosus et erudirus, atque in saeciilaribus Iitleris - nifeste aberranl. Ex yariis autem aliis historicis
cgregie doclus, iiigeiiio subtilis, eloquio diserlus, C spicilegium inslituere magis etiam ardutim erit,
vita et conversaiiorie praecipuus, et ob eas Virtules ciHh S^ Henrici resgestas yjx ipsi delibent, contenti
in curia S. fienrici Inipefatoris ttiagnoln prelio ha-, generalioribus lerminis, «t confusa plerumque re-
bitus; scripsit nonnullaihaud confemnendoe leciipnis ruiri et temporum congerie, unde non faeile quis
opuscula, quibus iionien suum pbsteris notificavit. feliciter emerserit. Cpnsulat lector erudilus proxi-
E quibiisexstat-Vita et gesla ejusdcm sancli Impe- morum saeculorum scriptores Ottonem. Frisingen-
ratoris flenrici, liber unus. De laudibus S. Crucis sem, Hermanrium contractum, Lambertum Schaf-.
lib. i. De laudibus quoque S. Mariae lib. i. Varios naburgensem, Abbatem Urspergensem, Marianum
eiiam sermones de laude Sanctorum edidil, et alia Scotum et quosvis alios, faljor ni id experiatur quod
lam metro quam prosa, quse ad notiliam meam non nobis evenit, nempe distractas illas lacioias difflcil.
veneriint. Morilur sub Conrado Imp. II, anno Do- lime ad reciam S. Heiirici historiaro exigendas;
niini MXXVII, Indict. x, episcopalus sui anho xxiJ, quibus nihil subsidii afferent Yincentius .aut. alii;
v Kalendas Deccmbris. > Hoec Trilhemius, inquit neque Vitus ille Arnpekhius in Chronico Bajoario-
Gretserus, adderis quod sive haec Vita sit quam rum, quem riovissimo Anecdotorum suoriim The-
Adelbbldus scripsit, sive non, bplandum plane ut sauro inseruit vir erudilissimus Bernardus Pezius,
r
niutila non esset, quod et nos pridem optavimus, et D tom. III, part. 3, a col. 157, dum in ipso principio,
vehementissime opiare pergimus. . % cap. 12, ad an. 1014, revocat qtiae toto ciiius decen-
- 59. Adelboldi episcopatus iiiilia clarius nobis ex» nio conligisse necesse est, ul caelera
laceairi in qui- -
pressere Annales Hildesemenses apud Leibnitium de bus verbosius ludit quam verius.
Scriptoribus Brunswicerisibus, lomo I, pag. 722,ubi 61. Quocumque le verteris, paria et.ohscuriora
ad annum MX sic habent: < Ansfeldus Trajectensis offendes, quae Adelboldi desiderium rriagis jriagisqtie
ecclesiae antistes obiit, cujus loco Adelboldus suc- accendunt. Neque vero insliluli nosiri est cjusmodi
cessit; » ex quo inilio plane inielligilurquod.tradii , hislorias contexere, qui monunienta, uti ud nos
Trithemius, eum episcopatus anno xvm e vivisi pervenerunt, exculere sbliti sumus, eaque integfa
ereptum, eum vitam protraxerit ad v Kal. Decemr reddere, debita luce illuslrata. Hunc igiturin finem
hris MXXYH. Porro ex laudati Trithemii verbis; satis nobis hic erit, ex laudato Ditmaro,
Chj;onib<»
haud obscure cblligi videlur, exslilisse ejus tem- Saxonico, et Hildesemensi, aliisque scriptoribus,,
pore,eiquenotum fuisse Adelboldi opus, cujusapo- temporum seriem ad chronologicos calculos, pro
gr.iplia omnia duorum duhtaxat saeculorum decursui more nostro ita reducere, iit, quibus ad scrjberidunl
PATROL. CXL. 2
43 S. HENBiCIJMPEiUTOlUS ! U
oliuni et ardor a.ceesserir.t, ad rcm historice exse- _\ gloriam coiilulerit, proprius explorare non licuii,
qiiendam conaius nosier praeliiceal. ld praecipue defectu ipsius operis, quod sollicile cuslodiri iniel-
difficultaiis in Chroniris illis Germanicis occurrii, ligO : al, cum vixefit.saeculo xvi, morliius, ut ad nie
quod unosacpius, imo ei pluribus aniiis ab invieem scriptum est, mense Februarlo anni 1529, facilecol-;
defleetanl, ul iri Adelboldo, Ditmaro, ChronograpliO ligitur qnam in sua de Sanclis Henrico Ct Cmic-
Snxone, Ariiialibus Hihlesemensibus el aUis evi- guode Germanica histbria, anno, ut aiuni,-4511
dciiler palct. De ea re pericnlum facere plane ob- edila, fidein promereri possil, iii iis praeserlim qiucr
viinn esl, si Adelboldum, Chronographum Saxoncm Anonymo nostro superaddenda,putaVerit.=Alios non
el dictos Annales cum Dilmaro conluleris : illi enim novinius qui de S. lienrici vila el gestis ex professp
primairi S. Henrici in Ilaliam expeditionem diserlis Iractaveriiii; neque variorum fragmenla aut elogia
termiriis anno 1004 inneclunt, qnam Ditmarus, non congerere lnbet, ne imporlunis earumdem rerum
ininus expressis verbis- anno sequenti 1005, cum repelilionibus laediumiectori potius quani volupta-
plerisque aliis scriptoribus, quos rooderni passim; tcm afleramus, ad paulo- nliliora festinanles.
eum Baroiiio sequunlur, consignal, in qua lamcn § VII, Viia S. Henrici Diiinga; vulgata MDCXLVIII,
parle Ditinaruiii omnino deserendum exislimainus, 64. Quaeliic disputala sunt liaclenuselporro dispu-
q-ucmadmodum infra paulo fusius et clarius demon- ]g lanltir toto hoc de gestis S. Henrici proevio, uli vo-
strabitur. eamus, ctvinmeii.tario>,ja.m diiduni prieloparalaerant,
62. Ut anlem inlelligas quam imperfeclus hodie- quando iri nolitiam veiiit Yiia anonyhia sancli lmpe-
d.ujii marieal Ditmarus, eliam prout a Lcibniiio non' ratoris, Dilingoeab aliquo Socicialis noslrae sacerJoie
ita pridehi ediius esl, el Ditmari re=lituii appella- .lypis edita> an. 1648, formrs academicis-. Eani.iii
tjone ad splendorem donatiis . ex iis paiet quae* tempestive nanciscefer, imlliim i;on Inpidem raovi,
jiqsler Janningus paucis indicayit tomo VI Junii scriptis in Gernianiam ad amicos lilteris, quib.us id
pag. 58, quibus hatid pauca alia similia observala effeclum esiut, favente semper R. P. NicolaoPoun,
annolalaque reliquil; quae omnia lamelsi ab edilore collegii nostri Bambergensis Reclore, saepe niihi et
Leibnilib emendala fuissent, neque sic tamen facilis merito ob navalnm sedulam el conslnnlem opfirnra
paleret adilus ut ex Dilmaro conlinuarelur recta laudando, exemplar oblinuerini, rie ciijus auoioie
S- Henrici hisloria, nisi quis prius in ea sediilam pauca priroum subjiciam, inin de cjus instilir.o i<r-
«iperam ponat, ad Chronicon istud in capila sua, liusqiie opusculi prelio; demum ca pcrcurram qnoe
parngrapbos et nnmeros divideiidiiiii, eamque ope- ad illuslraiidaSancli gesta hinc inde obsefvatu digna
losiori diligenlia luceiii affuiidendain, quo singulo- existimavero, ibi praeserlim ubi eadem traclata sunt
leiri ambrum periodi inter se reclc et apposile di- (D quae 'ab Adelboldo vel Anonymo noslro, quos illu-
slinganlur; sic.ue n multis eonfusionilras, et hinc siraridos suseepirfius, coiniiicmoranlur...UtJdeabpe-
i;ide enpfibus opus, ctetcra aesiifnalissiniuin,studiose lis sub ipsum principium pateat, en cjiis; litulum :
vindicelur. Id uiilii qiiidem post longum opefis exa- < S. Henricus Imperatof Angustus, Bavariae dux-
nien ita necessariuin visnm est, ut, nisi innumeris xxii, religiotiis, priideniiae, fortiludinis, castiiiioiii*,
aliis- distraherer, ab ea provincia suseipienda mi- clemenliae aliisque heroicis exeinplis praeclarus, ad-
niiiie abhorrerem. Confido, aliis ilus olii fore ut niiralioni et imiialioiii recens proposilus a quodam
rempublicam lilicrariam tam digno mur.ere exor- Socieiatis Jesu sacerdote. Dilingae.formis acadiehii-
nent, vocarique adeo jure possil egregium Chro- cis, annO MDCXLVHI. >
nicon «Ditmaras restiiiiius et illuslratus. > Sed haec 65. Anonymum scriptbrem appellarit Bambergei!-
obiter dlcla stinto; supersunl difficultalcs in Anb- ses ei alii passim, nempe quod nomen in fronte
iiyino explanandae, qiiarum noiiniillas jarii siipra expressuni non sit; nam digito' eum coinnionslrare
ntligi, riempe circa Saiicli geritis, noroen, agnonien, tam facile est ul, vix lectis diiabus paginis, moxite-
auateni, aiinum et diem obitus : paucas isic alias prchenderim lueubralionem esse nosiri Melchioris
exp.ediam, reliquas ad seqitciites pafagraphos rc- Inchofer, origine \riennensis, in Soeietatenr Rnroae
niissurus. " admissi ati. 1607, a'« mulliplici doclrina.) in Biblio-
63. Jam insinuavi nori semel, multa in eo Anonyroi tlieca scriptorum commetidaii; viri, ut alinnde rio-
jiienaelii opcre reperiri, quae reclius hislorice ordi- lum est, paulo aerioris iugenii, miilti laboris ac scri-
nata, etseelusisparergis accuratius digesta cuperem. ptiouis, at siyli, ex nimia concisione, et acuminaiis
Ke siiigiila, quaesparsim satis indicala sunt et porro saepiiisciileperiodis nimium involiiLi,adeoqiie obscu-
iiidieabiintur, hic ofdine prosequar, non placet clatt- rioris, ut saliemin eo , quo de nginius, operefirima'
dicatioiiis causa iam louge petita, de qua superiiis fronte satis perspicuum est. Ab' ipso1 auteni Yiiairi
dispulaviinus : neque salis verosimilia sunl quae de praedictam composilam faisse, omninO liq!iei;"ex
sisione daemoriumet calicis ansa meiribrsnrur, pib Tfequenlibussuimetcitatioiiil)us,piaeseriiniArinaliTiiii
fertrie somnib, quam sincerae yeiilsiti pfbjiiiiquiofav "eccleeiaslicorvim Hungnriae, a nobis alibi eitatorujii; •
ut Bamiiergeiises ipsi hodie riondiffiieburiiur, qurd- : qubfmii" volumen pTimiira-et iinictmi'edidit :'R6rii33J
:'
quiij in laiidalo sanclissimbfuiii conjugum nioriu- Wi%, quo eodem anno, ad rcistipneiri: amici sui
mcwla 'cwpifissa reluleriiiiiis. li3e Nbnnosio ilem Lcbiiis Aliatii, facaliatem-Pbtiiiiiii-ab -AdiiiMi^^Pi,-''
obUer tfictuuiesi: qttid ipsie^siJigtilafe ad LSancVi Hjiieinthb'SsrroBO , soeii 'Rdvefcricfii^iiiVi^Iagisii*" •
4S ACTA. *8
sac. P. A.S. Henrici Vitam edendi; quod cur Romae Ajani sasis di.vimns;'adjiciuniiir et alioe facultaies,
factum non fuerit, drvinare non lubet i pluribus Vefo nempe Adm. R. P. N. Muiii YilellesciiPraepositi-Ge-
qiiaerere ad rera quam prse niaiiibus habeiiius, operae neralis, dala Romae xn Septembris an 1644,:tiim R,
pretium non esse, fncile quivis intelligii. P. Laurentii Reppler superioris Germanioe Pfoviii-
66. Neque id explorare licuit, miseriine ipse iri cinlis, data Monachi xviu Februarii 1648. En modo;
Gerraaniam ms.-autographum, suppressosiio nomine, capitum brdinem. Pfimb itaque exponilur < S. Hen-;
excudendum, an -aliunde edilores acceperint, nuUa* ricipatria, orlusetediicatio. iHaecadnosrionspeciat;
que, seu casii seu studio, facta scriptoris meniione, de aiiis dlcluni estsatis. Singirtare notat lrichofer,
dedicarinl ipsi nomine collegii Diliiigani llluslrissimp qnod natus sit Sanctus sa\. CMLXXII, die vi Maii,
ac reverendissimo MelchiPri Otloni, iinperialis eccle^ < feria secunda. » Satis min:itatim, et sa^.isexacie;
siae Bambergensisepiscopo S. R. L priricipi, cni vere etenim anno 972, cufrente littera Dominicaii F, sexta
libellus iiiscribilur. Ulcumqiie id acciderit, eodem dies Maii incidii in « feriam secundam. > Yenirii dty
ilio anno 1648, Mediolani vivere auctor desiit die scrupulis istis nobis liligandum non esl : ep vel alib
sxvm Septenibris. Id miror, iiilerlbialiaejusopera, die iiatus fueril, ad intenlurii hostrum pariim rerert,
ijuoe vei sub .alienis nominibus prodiere', vcl at>eo qui Anonymo illuslrnndo niaxime insistimus, iri qup;
proelo paraia dicuntiir, hoc de S. Henficp in Bibltb- B atque tn Adelboldo Legenda Henriciaria non a vitaj
theca nostra prselerniissum esse : an quod id ig;io- sed a regni primordiissumit exordiiiin; uftde nec
j-averinl Allegambe el SolhueHus, an quod opellam atl nos pertinent sequenlia capila, quorurii litulbs hic
ianli non ifecefint, atiis disquirendum reliriquo^ expbnere salis ftteril. < Cap. u. Henficiis, a calre
llqtiidem, ia toio eo opnsculo nihil reperi prorsus, reginiiiii admolus, mirapfudentiaelpietalerem ad,
quod me a jarii expensis, discussis, el qua potuil ve- minislrat. Cnp. iu. lleiniciis, ex vbto paientuin se.
lisiiiiililudine delinilis lantillum recedere jompelle- conjugio aslringens, virginilatem servat. '» De hae
ret. Dissentire in aiiquibus haud diffileor, ast ejus suo loco abunde.« Cap. IV. Sancii Wblfgangi et
:asse'rtis nihiliribuehdum censui, nisi quousque an- deiiule Henrici senioris obittis-,lunioiisqae kuccessio,
liquOruni scriplortmi aucloritate nituntur. Cum igi- et pacis sludidm. »
*nr ex iis solis npslra clepVompserimos, non vidco 69. Capilis qiiintipaftes biriasiacit, alteram quoi
quid ejus placitaad dirimeridas liinc inde controver- "« Henriciis a S. Beiieiiictbirepralieiisus sit, » de qua.
sias niagnopefe conducant. Ex-opusculi totius in- re Anonyinus nusquam memiriit; neque hicnojter
siitulo, quid Inchoferus voluerit, prouum erit per- auclofem cilat, unde acceperit', quast satis nota sit
spicere. historia ex Lebnis Ostierisis Ciiionico, lib. u, capi
67. id prKXiculishabuisseTidetur, non Ul hislori- Z 45. In altera recte dissentit Iiichofer ab Aiiohy'mb_
xuimel ciironologicuiii vitse el geslorum contexiura qui celebre sancli Woifgarigi vaticinium « POSTSEX
proponej-et, sed meram Legeiidain, cujusmodi multas S. Heiiripo > jairi regi iritimatum sCribit, alque adea
poslreiiiis hisce saeculisadornatUs videmus, quas non disene r.pplical Rbmanaein Imperatoremcbronatiorii,
incongrue dixeris ad sarictilalem Ghriatianam parae- ut proinie rem ac.idisse oporiearaiiiio cifciler iOOt
neses, quibus nempe virginum exempla virginibus, vel 1008, u:i eliarn siio loco diximus_.haiid bbscure
conjugalorum conjiigalis, viduarura viduis, atque ila indicantes non mulium placere oraculum Anonynii
Singulorum ordinum bomiriibus apposita incilamerila modoeipositiirii. Censet igitur, etlonge rectiiis, Incho-
«xhibenlur; id, inqiiam, prae oculis habuisse vide- fer, <-S.'}j'ehricbitiltaUamituro cum Otlone, anno
tur, ut pfincipibus Gatholicis i.n tam illustri speculo caxcvj regntim niirabiliter a Si Wolfgango praidi-
eximiarum virtutum urgentes stimulos floridiori pe- ctum. » Audianius ejus verbapag, 22: < Qui id, in-
jiicillo depingeret, id quod salis diserte in ipso suo qu.it, pbst adeplum regnuin ad imperium referunt,
tiiulo exprimit, dum S. Heiiricum, ut « religioitis, non considerant, uihil opus fuissecorijeciare; quid
prudenlioe , forliludinis , caslimoniae , clemenliae, enim praeter spem magni, coronatojam Regi et Coe-
aliisque heroicis exeniplis praeclaiuin, adniiraiioui sari, tiniinvolute imperiiim.portendere? Ipse dieiii •
et imilaiioiii proponit. > De caetero Anonymum in eo ' ) sumpsisset qui inauguraret: sed enim nulla p'ropin-.;
longe superavit Inchofer, quod Sancli gesla in ali- qua spe, rege Ottofle adiiuc vita_ aetateetfpriur,a ilo-
qnem sallem ordinem. digesserit_ qtise ab allero rente, et quipfopedieminxirbe Iniperaibr dicendijs ;
plane confusa suul. Praelefea vero ad exacliorem erat, regnunvHenricoproedicere, nisiejiisnuln, quL
crisim expenderit. qtiae ille nonpunquam nimis cre- tempora' in mnnibus describit, Wolfangus non po>
dulus a popularibus tradilionibus non satis aple di- tuil. » ;"-: " :; t;Sl
screvit, quemadiiiodum a nobis non in uno loco bb- 70, Quae capiie vi;iiiemofat de Eiebtofuni -d<tci^....
"servatuniinyenies, Id ah Inchofer desidero,"quod. ininatis 'suffragiis'aGregorio PP. Vet Otloneill ccr.jj
licet scripiores nonnullps.cilari solilus sjt, •miilia. lege ciicuinscfipiis, salibm in Si Henrici ;eleclio,ne:
tamen asseraf quae, an salis certa lide nitanlur, iion ' adhibiils, fatemur nos pro eo temporb' admitlere
immeritp,.dubites, Ex pperis Ipliiis in capilasna ci> hbft posse, ut-cbiiira riofmannum-aliosque satis ex»
visione,;iipsirisque adea, Jibippus eril, annptaiiG^ plicuinius, psienderiles Sanctiiui haeredilarjb•ssuccesV.•
nihus, clariprem ejus ideam faxoconcipins. sionis iiife iniperii culrnen cpiisecutum. De sep.leiiw
68. De titalo, dedicatione ei apprehalione Rbmana viforum electorliiiiprigirienierilemsiiam upstrariiqsisi.-''.
47 HS. HENRICl 1MPERAT0RIS 43
exposuil Heiisclieiiius in Commentarie ad S. Heri- \ ejusque (cap. 25) praediciio de obitu S. Henrici,
berlum, xvi Mnrtii, num. 7. Ciipita vn et vm ad nos aliaque adipsosspectantia, quoe in S. Meinwerci Actis
etiam non' speciant; qui.bus, ulilerum dicamus, soli fusius commemorantur, non ilem vaticinium ipsiim,
Adelboldus etAnoiiyirius illuslrandi sunl; ab illo au- quod relulil Rupertus Tuiliensisin Heriberii Vita,
tcm accufale describuntur quaecrimque habel Incho- cap. 8, nunj. 51, ad xiv Martii, pag. 488, his verbis :
fer Capp. 9, 10, 11, 42 et 15, ui iis hic enumerari- « Noveris enim quia, post obiluin nieurn, trium npn
<dissupersedeaiiius. Est et pars cap. 14 ex Adeboldo peraget annoruni curriculum : > alque vixilS. Hen-
desumpta, cui adjuugit « ecclesiarum in Germania ricus usque ad xm Julii anni 1024, obiit S. Heriber-
'reformaiioiiem, > iteni « Polpiiicum et Flandricum ttis xvi Martii 1021 : nodum vidil Inchofer; quem ut
heilum, ». quae iios ternp.oribus suis ex Ditmaro et solval, cogilur S. Heribeni obitum, conlra histori-
aliis innectere conati sumus. Cap. 1.3 monasteiia et cam verilatem reducere ad annum 1022; in quoenni
teinpla fundala vel ornaia, ac Banibergensem eivita- plane falli crediirius : ulrum vero. vaticinium recte
leni in episcppalum eveclam prosequitur; et de.hac isticexpressum sit, npn esl noslrum dirimere; abest
quidein erectione salis apposile disputal : neque ne- certe ab Aclis quae hic illustramus. Capp. 26 ,
gaverim. parthenonibus Neoburgensi, et Nunbtirgensi . 27, 28 et 29, multus esl in commemorandis ad-
apiid Salisburgum multa a Sanclo collala, quarovis B junctis ultimt belli Italici, quae non niagis ad nos
hic a lemporum serie scriptor exorbitet : veniiii pertinent, aut certe in serie noslra cbronologica
quod, pag. 65, anecdoluiu miraculum tradil de S. abunde relala sunl; uti el congressus cum Roherto
Krendruciis cinere annulo concluso et collo, suspenso, rege* Franciae , quem describit cap. 30. De gestis
ui ut negandum non censeam, mirari cerle liceat yero (cap. 51) inter SS. Henricum et Meinwercum,
nihil huic rei affine occurrere in ipsis Sanctae Actis, videnda in hujiis Actis assignata alibi capita.
ipmoV Junii illusiraiis, a pag. 580'; certe fidem li- . 75. Subjungitur piissimus sancli Imperatoris pbi-
berare debuit Inchofer, praestito asserrae rei va- tus, cap. 52; at mire resel verba torqueiliichofer,
'
dimpiiio. : :: %• '*-. ut in definiendis diversis vilae Henricianee peripdis
71. Non magis ad temporum rationem atlendit, calculos subducat, aberransin plerisque. DeniHSejus
dum capili. 16 hunc iilulum proefixit : « Henricus verba : « Yixi.l.anle regnuin annis triginta; reguo
Cu.nigundem reginam adulierii insimulans, innoceiiT, duodeciin et niepses quinque; imperio decem, toli-
tiae miraculo corrigilur. >Resipsa ab inimicorum ob- demque dies supra nienses quatuor; Deo et sibi an-
ioqtiiissatisvindicataest; al quopolissimum temppre nos, si Ires" cum diebus viginli rnenses demas, ires
opnligerit, faieor me.iiecdura Certo depreheiidefe pb- supra quinquaginla; morluus anno iindecimi.saeculi
lujsse. In ejusdem fide. reliiiqup quidquid cap. 27 ^ vigesiino quarlo, feria secunda. > Prinio et ultimo
de Gurilliero ejusque cum S. Henricp geslis collegit. calculo Iuhens assentior : celera vere el cjare ex-
Mulla connecturiiur cap. 28, quae a nobis paulo pressisset,dicendo, «vixisse > sanclum « regno » avi
.ordinatius dislincla sunt. Minus eliam placet caput Junii 1002 usquead. xivFebruarii 1014;,quO interval-
19,.ubi Benecliclum YHI in Germaniam deducil, ut lo fluxere anni non plus undecim, menses oclp.et lo-
Henricum adversus seditiosos invitet, etnescio quod tidem die». i Imperio >seu Imperatoris litiilo gnvisus
exorluni schisma componal, de quibus quid sentia- est a xiv Fehrnarii 1014 uscpie ad xm Jiilii 1024;
inus habet § 12, num. 128. Capite 20 agitur de unde exsurguiitan.ni omnino deeem,menses quinque,
prensato monacbaiu Cluniaci et Yirduni, quae ut ab minus unico die : ad tres aulem supra quinquaginta
Henrici sanctilale aliena:non.sint, nobis sufficiunt ea vitae annos,,cur solum, « menses tres cum diebiis
qriae ah Alberico narrala retulimus. Cap. 21, inler viginli > nobis demi velil Inchofer', prorsusnon ea-
alia nieiiieni.suam aperit Inchofer, circa « prodigio^ pio; meminerit nntivitatis epocham a se superiiis
sam vicioriam S. Heririci-auspiciis. a ciuibusdam at- fixam esse anno 972 « die vi Maii feria secunda, »
iributam, > unde rion parufti elucidari possunt quae inde digitos consulendo riumerandoque, inveniet
jios su'0 loco coiijeclavimus occasione faniosae istius completissimos vilae annos duos supra quinquaginla
u
pugnae ab Anonymo commeinoratae cap. 4 quam, excurrentesque menses dubs cum diebus septem , ut
stiidiose a Ditmaro praeteritam, necdum n.obis sua- ferme menses decem demeiidi siul. Sed de his satis
•deri palimur..Ex cap. 22 nolanda praecipue Poppo- diclurii superius § 2.
'nis abbalis Stabulerisis riionjtio, qua S. Henriciim a 74. Supersunl capila quinque, nempe 55, ubi,
speclaiidis histrionicisefgladiatoris ludis averteril, nisi vehemenler fallor, fabulis accenset Inchofer
dum iis Neomagi curiosius speclandis altendcret. Et .« occursum daemonium ad exsequias,»sive ad extre-
hoc et id genus facla alia scriploruni aucioritaie cor- niam Sancli morienlis luctam, « et accusaiibftem
roborari merebaniuK . apud tribunal Dei; » quibus adde praeponderalionem
72. Sequilur, cap. xxin, advenlus Benedicti VUlin calicis S. Laurentii, et siiiiilia, quaein loco dixi.iius,
Germaniam,' 'qui ianto niajori scrip.torum. veterujn pio boni ac simplicis eremitae somnio quam vefitati
fide; jijtiliir, quanito debilibrisubsislit.incerta ejus- .historicae magis affinia , nec ulla vetustiori auclpri-
demPapae prioririimperiuriip.eregrinatio, dicam an .late suffulta ; quaeque forlasse, poelica iiberlaie a
fnga supplex ad: S. Heiirici/auxiiiuin. Cap. 24 ex- picloribus sive sculptoribus symbolice adiinibryia,
pijcalur reconciliatio «uni- S. Heribeiio Colonicnsi, .qualiuni nimis quam obvia suni, veram stibinde, pro
49 ACTA. 5«
saeculorura islorum eaptu, induerinlhistorisefaciem, _« ^ Henricianas definitas velil, qnas illi vix primis , nt c
dignam quaein ipso sauclorum Henrici et Cuneguiidis est in proverbio, labris degustanml. At eniui de ea'
mausolaeo repraesentaretur. Cap. 54, recilanlur re lacel Chronographus Saxo, laceritAnnales Hilde-
« pnblica > nonnulla < pietalis et religionis monu- semenses. Ulique : sed scriptorum istorum aliorum-
nienla posita, aliaque pia opera ab Henrico gesta; > que saeculi xn sileiilio opponilur posiliva asiertio
quaeomnia, uti < elillusiria miracula post morlero) ejusdem saeculi scf iptoris, nempe Golfridi Viterbien-
a Sancto < patrata, > ejusdem factae < appariiiones,» sis, apud Pislorium, tonio II, col. 484, cujus versus
canonizaiionis diploma ab Etigcnio PP. III. conces- ad calcem tractatus hujus invenies. Opponiiiir posili-
isum, caeleraque tribus ullimis capitibns collecla, vissima ejusdem leniporis declaratio Ponlificia, iii
paulo uberius a nobis propriis suis locis relata et -relala.uuper Cailonizaiioiiis bulla expressis lerminis
explicata sunl. Alque haec de Inchbferi opere dicta lestala, « in toro etiam legitimo positum S. Henri-
sufficiant, nos exorsum deduclumque pridem Com- cum iiitegritatcra caslimoniae usque ad fineih tilte
nientarii nostri filum sequentibus paragraphis ordiiie conservasse : > quodcerte minime declarasset Poii-
exhibeljimuSjUbieapraemiseiinius quae adpraecinuam lifex, nisi id a Bambergensibus-legilime probatum
Sancti laureolam vindicandam paulo accuraiius accepisset. Nihil igitur obesse polest chronbgraplii
examinari et nervosius confirmari merenlur. 1B islius et dccem id genus aliorum sileiilium , duih
§ VIII. S. Henrici cumsanctavirgine Cunegunde, ser- istud vetustiori et probatiori assertione el dilur." !
vala in conjugio castimonia. 77. Si Ponlificio diplomati minus fidat Lcibnitius,
75. Quamquamsuperius dixerim niulta essequae in habeo, quod recusare rion possil, Leoiiis Marsicani',.
Anonymo < Yitae S. Henrici > scriplore non oiBiiino ahas Cardinalis episcopi Osliensis, in ClirPhico Ca-.
admillenda censeam, illud certe snggiilari non patier, sinensi diserlum testimoiiium, citato diplomate niul-
quod haliet cnp. 21 el 27, undc praecipua sanclissi- to anliquius, imo sancti ipsius Hehrici aelati proxi-
niis conjiigibus «Henrico el Cunegundi,»eaque con- nuim, utpote scriptoris saeculfxi, quij.te.jtejAngela
slantissima fuit a lol saeculis gloria, quod intemera- de Nuce, novissimo Chronici editore, « rem orsiis a
tam illibalamque virginilatem tumulis ambo et coelo condito monasterio-, eain adusque illud tempiis.
iiituleriiit. Priscas naenias et vcteres he*erodoxori>ni perduxit, qtio dedicalum-inaugiiralumque ab Alexari-
saiyras adverstis coniinentiae niiraciJum spareashic dro II lemplum fuil: > id quotl anno 1071 accidisso
nec appeUandas nec refutandas suscipio; non calum- narrant; ut plane perspicias quam parum a San-
iriis aut dicleriis sed argumeiitis cerlandum est, re- cto abfueril is, cnjns loqueiiterii auctorilatero omnitim
centiores aggredior. Eam historioe parlem immcriio istius ac sequenti saeculi scriptorum silenito ioiige
vellicavit Leilmiiius, lniroduciioiiis suae ad Scripio- G poliorem exislimamus. Audr Leonis., vefba,lib. n,
fes Brunswicenses § 50, liis.verbis : < Magiium vi- cap. 46 : < Super coeleras aulem boniiates seu vif-
rum fuisse (S. Henricum) et probnm, dubitare nos tules-quas idem imperator habuisse liarralura Deb,
gesta non sinunl, virginilatem voluntariam in malri- fertur vixisse easiissimiis, ul, ad. mortis arlicuhim
monio.cum Cuneguhde cbnjuge "ccluisse posleriores vcniciis; coram pr;esenlibus episcopis atque abbali-
tradiderunl, coactanei neC niiniimim hujus,opinionis bus Cunibiindae fCmiegundae] conjiigis suae propin.-
vesiigium exhibent, ul adeo magnopeie-ei fidi non quis, eaque illis tradita, ferlur (dixisse feratiif :'),
possit. « Laudat Leibnitium Struvius tiqne subscrj- Rrfcipile quani michi tradidistis virginem vestram.'»
bii.pag. 588; iitruiiiqiie convenio. Elquidem niani- Landal. ipse Leibnilius auClorem Vilae sancti Mein-
feste liquet rerii illam satis perfiinctorie-a Leibnitio werci. « Vita Meinwerci, inquit, etsi saeculo tkiiiui»
delibalam, ut qui S. Henrici canonizationem perpe- sequente (adeoque xn) scripla, mulla tairien habei
ram tribiiit Innocenlio III, ut lorle ea raiione pon- ulilia ad res Episcopo conleniporaneas,, Coesafiiiii-
lificium de servata vifginilate lestiinonium ad; sie- que et principum acta cognoscenda, cuin riec syno,-
culum xiu removeat, verum jam supra ostensum dos proetereat aliasque res ecclesiarum. >
est, tolis fere sexaginta annis cilius, nimirum anno 78. Si in iis omnibusfidem merelur scriptor dili-
1145 coelitum honores.consecutum sarictum Impera- ^ genlissimiis, quae ad « Caesarum et- priricipuiri acta
lorem. cogooscenda jpertinenl, non opinor ea'parte feji-
76. At« coaetanei nec miuhnum hujus opinionis ciendiinl,. quoil de castissiriio sanclofuin HeririCi' et
. vestigium exliibent. » Quaero, quos coaelaneos hic Gunegundis conjugio dissertissiinis verbis ieslimo-
appellare possil Leibnitius? Adelboldum fpr'lp?:Asl nium dicat, rehus islisomhibus, a seharralis, aecpie
islius operis solum fragnierilum superest; Dilmariim>? propinquus. En igilur clarissinium opiuionis a;Leiii-
Scivit vir erudilissimus totis sex annis Henrico prae- nilio repudiatae non « vesiigium ».soium,,sed rioviim
niortuum esse, neque adeo rem, quoad Sanctus teslimonium fiJeliter « exhibLtuni. > Sic.-Ioqtiiitif ih
vixit, ignoratam.in ejusnotiliam pervenire potuisse, nostra edilione, cap. 2, num. 9, apud ipsum Leibni-
qnam subextremum vilae arliculum primum patefe- lium num. 12, pag. 521: « Eodem aniio (lieriipe MII),
cifc Alios coaelarieos scriptores non facile quis pro- novo rege nalivitatem l.aufehlii in civitaie Pather-
duxerit. Si adproxime sequentes chronographos Ot- brunnensi celebrarile,.donina Chiinigunda, ipsius, ut
tonem, Hermannum, aliosqiie alibi riominatos pro- putabalur uxor, re auiem vera caslitaiis aeinulatioiie
vocet, facit Sancio iiijuriam, quod iis arbilris res sorbr, a praedicto Wiiligiso Magontiefisi iarchiepl-
£1 S. HENRICl IMPERAT0RI3 £5
scopo, inibi regiaeconsecralionis dominium adinve- .A bonum el simplicem , omnia conjugis ambitiosae et
nil. » Clarissima hsec, nisi vehementer fallar, et per- callidae precibus probrosa faeilitale concedentem.
emptoria sunl, non a «.poslerioribus tradita, » ut Sanctam vero Ciiiiegiindeni variis coiiviciis proscin-
aiebat Leibnilius, sed ab aequalibus et subaequalibus dil, et satis, aperte adulteram proponit, damnabili
.',«exliibita » arguiuenta, quibus nec hilum officeie quprumdam episcoporum familiaritaie. absenle in
posset eoactaneonim (si quiforte alicubi superessenl) expediiioriibus bellicis marilo, usam, > etc.
scriplorum sileniinm; ul proinde frigida Leihnilii 81, Mirare, obsecro, < olia Gundlingiana, > olia
.lo.Ciiiio,« postcriores tradiderunt, » quasi indicarc
hisce sreciilis nalam mera,joeos scurriles, aniles salyras, voceinus ruigas
velit, postremis prinium piam et
istaiii creduliiatem, abtuide enervelur et convel- gerras Siculis inanioies; quales cerle falebuntur
eiuditi omnes, quibus haecscribimus, eliam acalho-
latur. - id genus cantiuiiculas comniisera-
79. Pluribu.s. hjc supersedep, cum jam allegata lici, apud quos
lione potius quara plausu digna exisliniamus, aeque
oinninp sufficianl ad refelleiida quoe leviter, ut ac novissimnm alterius Lutherani thesim hisloricam,
Hiitissime dicam, ab illustri erudilo viro, nobisque, inio fabellam
«ium viveret, amico prolata sunt, nielius eo loco inepiissimam, videlicel; < Conjiigium '
B S. Henrici Inip.eraloris cum sancla Cunegunde, non
praclereunda; quae sane omiitiabsque scrupulp pole- oinni
ranl, ut pole iiiiportune inirusa ad ostentandam lemp.ore fuisse virgineum. > Quhl est delirare_,
si hoc lion est? Asl, inquil ille, documenla rcperiun-
quodammodo erudilionem, quandoquidem in eo, de
ibi Ul- lur, ex quibus constel, publicas preces indiclas ad
quo agitur, opere, nempe.Adelboldi cpiscopi
iiiipelraiidam toro Henriciano fcecunditaiem. Quid
trajeclensis, supra a nobis descriplo, nec verbum de liim postea? Quid, si id uilro admittanl
i yirginilate volum.aria »,a S, Ilenrico « in matri- faleanlurqiip
id magis S. Henrici; qnani alio
jnonio ciim Cunegunde conjuge culta, » usquam re- Bambergenses? Cur
tempore vetitum? An uspiam legit ipse, easiissimo-r
,pei'ialur. Optan hnii sane esset ut sacra oninis eccle- j'ura conlineiitiarii vulgo nolam fuisse,
Siaslica liisloria tam firmis fundanieiitis consolidala conjugum
slabilirelur, ad odiosorum criticoruro oblp.quia prae- qupd sanclus ipse Henricus, jam uiorti proximus, idj
cludenda el penitus exs.iinguenda. Jam a tanto lem-, primtim patefecii, uxorein virgin.empropiriquis resti-
tuens? Imposlura alia aliam trudil: ertiii ille nimi-
pore experli stint erudili acalholici, in hoc nostro de i'um docuroeni.a aullienlica, quibus demonstrari
Actis Snnetorum opere verilates historicas lam accu-
possit, ex SS. Henrico et Cuiiegunda iiliam nalam
rale discerni ab iis qnoe levi populari' traditione, fuisse. Novum portentum, imo lepidum ferculum,
nimia, s.ubiiide faellitale admissa sunt, ut «oslrae sin- n noii mihi sed « olioso
cerilali fidere tuto possint, nos non temere admisr.' Gundliiigio > probe maslican
ul id sajtem ex contribule sup discat, impo-
suros qnae sol.idis hisloricis fiindameptis slabiljla duni, tentem npn fuisse sanelissimum Inip.eratorem, qua-
non sinl. Maneat igitur in sua possessione sancla lein
inaler Cat.liolicaEcclesia, el rarum continentiae vir- ipse procaciter effingit.
giijajis lot inler illecebras exemplum, seu. potius 82. Uluslri isti in paucis servalae in conjugio -VIF-
itivinoegraliae niiraculum qualc epdem saeculo exhi- ginitatis prodigio alfme esl iiiud quod babet Anony-
buil in Anglia S. Eduardus, iidelibus suis filiis exal- nius cap . 21, de S. Heiirici zelotypia, probalaque a
tare ac praedicare non desinat, sancia uxore per, candenles vonieres iniiocentia,
§0, His ila adversus illuslrissimum ct clarissi- quod pari ferme, ul superius, praetenso argumento
Bjiim, nobisque aestimaiissimum vinim modesie ae a lnaleyolis arrocii posset ex scripiorum coaelaneo-
sine ullius.offensione discussis, probalisque; ignosci rum silentip, Y.erum enijnvero.pridemi.stud satjs
mihi pos.iulp, si pari moderatioiie non excipiam vindicufunt laudatus saepe Hoftiinnnus in Annalibus
« oiia, > reciius dixeris, somnia « Gtindliiigiana , » Rainbergensibiis, col. 52 et oS.aique Henschenius,
quae germanice prpcusa audio anno 1"06, quoriun- die III Marlii, in Comraenlario praevip.ad.S. Cune-
qiie compeiidium, ab aniicp acceplum, non absque gundis Acta § 2, ad quos, ne aclum agam, lectores,
sioinaclip legere p.otui, tantam iiiverecundiam exe- v ct pr;e caileris Giindliiigium,. castissimae Iroperatri-
praliis, niiraiiisqiie, in ipsa Saxonia a profebsore cis Jerum mnslygem, remilto. Id unicum in ea liislo-
Saxone, de auguslissiinp. Saxonico prinpipe, conlra ria a morosioribiis desiderari posset, quod ceiium
apeiiissimam fidem hisloricam, co.iisianiiss.imis lol leiiipus designari nequeal, uti nec locus in quo res
saiculorum leslimoniis lirinalam, lam immodesla eaconligeiit. Hofmannus iriurophi palaestram desi-
scommata yulgi pculis lingua yernacnla exposita gnal Bainbergam ipsaro, Sancli ulriusque delicium;
fuisse, quac vel ipsis, sallem cordalis, Luthei-anis, aniuim vero 1017, quod eum snspicor ex mnmiinen-
e,v.osaerediderini, ulppte piiiida figii).eiila, npn nisi tis Banibergensibusalicundeeruisse. Anpraefatoaniip
Yulcano digna. Audet yir, ut audio, non illiileralus, pmnia apl.issiine congruant, ex deducendo proxime
«otio » supabiiii, ul in coelestes Augusios,, cajnnip yilse S.llenrjci c.hionojogicbprdiiiecolligi ulcumque
non satis castigato, caluiiinias evomat, eprumque . polerit; nobis sufficil rem ipsam in-conlroversiam
cnslissimuni conjugium, spurcis nommllis sarcasinis rion adeo facile revocandam, cujus lam aulhcnlica
cpmmaculei, sanciissim.uiii lniperatorem describeus monumenla, lesle llofmanno, in hunc nsqiie. diem
« ut Iioniinein morbidum, impolentem, ctc., virum supersunl, quae cum lantopere impiignari non *te
'%&'. :":r- :' :': . /;"".'- ACTA. :-.'•"'..";" S4
dearii, satis sit Legehdae Dcieriiin '
iiac eiiam
' ' ~i parie-,\iciiiii Reverendo.p. euslode peiiusifavefihi; iicque
viiiilicasse. . D. Eppenauer in Monie S. Michaelis qiiidquamxe-
_ 5s5. Non ila acquiescendum ceiisui supeiiori capi- perire potuit. > En igitur refeciamuridequaque uiii-
tali concertationi, de intemerala utriusqiie sanetis- cam tot fictioriuni scaiuriginem, nullo negotib ex-
simi conjugis servaia iri ihatririioiiio coritinentia; purgandam, 'Majpri candore ac siricefilaie res foia
quam cum speciosis Kcelerianis cavillis aliquoUsque referri nequily quam ex epislolis faniiiiaribus ulfrp
impeti, saltem snggillari posse advertereni, seu ve- cilroque scriptis, quarum vefba exponimus. Yix
ris seu proeiensis illis pfecibus pro corijngii feecun- equidein induci possum ut ad ipsius sancli Henfici
"(iilale, lum vero regia aliqiia, slsiipefis placet! octatem citatum codicem pertijiereexisliineni, quani-
prole alicubi insinuata, nihil praeieriuinenilum p;i- visfncile adinittam ex antiquiori aliquo descriptiiiii,
lavi ad obturanda non solum helerodoxoruni sed imo precuni formulas, .praedictis Litaniis in qiiibiis
et audaciorum Caiholicoriim obloquenliurii ora, nec rei cardo veriitur_ insertas, Sarictb ipso looge ve-
prius destili quaiii fontem omnino detexissem ex iustiores esse cfedafri'_>et ift German.icis'eccJcsii.s^
quotam varia, iam diversa, tarij parum connexa tuiri praecedenti, ctim sequerilibtis saeculis usitatas,
profluxisse, liquido demuni deprehendercm. Quem ut modo preces alise sunt ah uiiiYefsali' Romana et
in finem labularia omnia, j-egesta, necrologia.libios B ab aliis ecclesiis recepiae; Rectissime autem atlveiiit
chorales Bambergensis ecclesiae excuti Curavi, ex- Pottuvius iiullum in iis formulis proesidium vulgatai
ploraturus sicubi tam enormi calumniae in aiiti- calumni;» superesse, quaiitumVis' inde afgutari 'vfc
qiiioribus seriplis.ansa praeberetur. Alqve hicdenub, dearilurlIsr>.i'icianoecasliriioniaeiriipugiiatores, ^iii-
jpro insigni suo Sn S. Henficum stiidio, operain gna- hus hJcultrp siiggerimus,nullo dissiriiulatb apicc,
viter corilulit loties iaudains R. P. Rector INicoIaus quidquid vel remotissime spargendis exornaiidisqiie
Poilu, ex eiijus liuefis, hbc anno 1723 ail medaiis, calumniis foriieiitiiiiT prabuit :; qiiocirCa Liiaiiias
retft paleniissiiiie explauatam faxo-irilelligas, atque ipsas.quousqiie lypis noslrisid fieri poliiit,"hic ex-
Iiue meridiaria clarius perspicias , iiieruin :fig- paridiirius, seqiienti paragrapho explicandas-
jiiciiiurii de precibus pio fcecuiiditnte circiimierri; LETAN. AD MISS. INDIE SCO PASCHE, 5
<prolem >vero« regiain »'•iuii.cnbii iiiiigiscjuammodo 86. XPCVIKCIT,XPCBEGNAT.:' ; '
iexalitisse in rerum natura. Rem ego omnem , pront Xpc iinperat. •-,.-::
gesta cst, ipsiusniet Pottuvu verbis uude et candide Exaudi xpe. Siiiamo ^onlilici et universaii pap*
proponam. Uita. '.:". '::--
€4. Ubi ex lilteris nseis objeclascolumniasper- Salvatbr muiidi. Tii illuin adiuiia,
'
cepisset, iu haec ipsa verba Tespondit: « Acceptis G Sce Peti-e Tu illtiro adiiiiia,'
peiiulliinis Rev. V., prima riiea cura fuit, inquirere Sce Paule. Tu illum adiuua,'
in oralionem quam quidam malevoli compOsilam et Sce Andrea. Tu iUrim adiuiv».
praescriplam fingunt, ipsius S. Henrici'jussu, aidim? Exauclixpe, lleiririco a db cbfoiiatb ina-
jilyrandam el iiiipelrandam conjugii sui fbecuridita- giio etipacifico imperatori vila et-victoria.
lein, iil scilicel hac ratione impugiiare possiftt ejiis RedemptOr inundi. Tu illum adltiua
ct sancta; conjugis perpeiuaiii castimoiiiam. Ijiverii "Sce MiciiAELi• Tu iilum adiuua. .
jn cuslodia ecclesise Iinperialis librum peraiitiquum, Sce Gabrihel. Tti illura adiiiua. ' "
uiique scriptufti, ut.omnia signa osteiidurit, "vivente Sce Raphahel. Tu illiiiii adhiua."
adhuc sanctp imperaloie. Forinaiii libri exhiliet *Sce Johaiijies. Tu illum adiuua.'
icharla acclusa. Exlima legiiriienti pars a.nleiibr ie- -Tuillunj adiuua, ;
SceSiephnrie.
praeseritat effigiein saricli Petri AposlOli; postefior 'Exaiidi xpe, Chilnigiiiidae regihoe salus et
saiicti Pauli; paginae suiil' ex pergameno."Tituhis uita. ' '':.' ~~
libri est, LIDELEUSGBADUALJS. Deinde poiiiuitur ' Sca Maria, Tri illam adiuua.:
Gradualia incipieudo ab Advenlu. Quaildo devenitur Scn Radaguridis. Tu illain adiuua.
ad Pascha, ponunthrLiianiae eadem forriia et figura .& Sca Gefdfudis. Ttt illam adiuua.
litterariim descfipiae, quarii Charla acclusa exliibet. Exaudi xpe, Nobilissiiriae"proli.f egali sa-
In illis Litaniis postquam facta fuisset iriVocaiiopro liis et uita
summo Pontifice,iniperatore Henrico, Chuniguride 'Sce Cleirieiis. Tu ill adiuua. ' '''"'
regina, fil etiani pro nobilissima proleregali. Sed "SceUile. f u ill adiuua,
raanifesluni esi quod ex hac invocaiibne caliiinnia Sce Paiitaleon. Tirill adiiiua, '•'"''.'
>
nullum haheat praisidium : quod'rriox paiilo ubb- Exaudi xpe. N: duciofi 'pacifico saliis "fet
rius, ad maie garrientium Pfa coiripriineiidai-de- uita. .' ' " - '-"'•
nionslrahilur. Pergit epislbla: - V- '' SceMauf ici. *
Tuillum" aditiuaf
85. « Nullam aliam bratioiiem pro fmpetrarida Sce LANDBEB.TE; ' fh iilum adiuua.
iceeundilate corijngii'snnctlssiriii Impefatoris reperire Sce Gereori. :fii illum adiiiua'.
pomi, etiamsi secundaiii paftem Grhduaiis, varia Exaudixpe. ' N. epb et curictae cerigfega-
Missalia et Breviaria, tempofe S.Heiirici scrjpta, et tiofti N. salus ei uitai;,"'
{i.iqtia post ipsius feltceiri iransitum, diligenler uiia Sce Siluestef. Tu illiuri adiuua.' "'"'• "'f
S.". S. HENRICI IMPEBATORIS 56
Sce Martine. Tu illum adiuua, A typis excusuin, tam, rigidp per singula excussi, ut
Exau !i xpe. omnibus iudicibus et cunclp nihil intaclum reliquerim quin id continuo Bamher-
exercitui xpianorum uita eluictorja. gensibus objicerem. Imprimis Lilanias istae, licet
Sce Gebrgii, Tu UJos adimia. Bambergae liodiedum asservalae, pro istiusmet eccle-
See Emmeranime. Tu illps adiuua. siae usu scriplae non vi.dentur, ubi, procul dubio,
SceSebastiane. Tu illos adituta. , additoe essenl appellationes fundaloris et fundalricis.
XPC VIKCIT,XP.CREGNAT, XPC IMPER. Proeterea non recte signalur Sanctus, « imperator
Rex,regi|m. Xpe iiincit. xpc regnal,. ., a Deo coronalus, * dum inlerim Cunegundi simplex
Gjpria noslra, Xpc uinc. apc. reg. reginae litulus apponilur, quandoqui.dem conslet
Miserico.rdta npslra. Xpc tiinc. xpc. reg. ;,, i; amhos eodem die a Benediclo PP. VIII, anno 1014,
Spes npstra.. • Xpc uinc. xpc. reg, Romae Caesareo.diademate im.posi.loinauguralos. "At
Auxilium npstrivm. Xpc uinc. xpc. reg. vero Eceleri palmare argumentum pro existenlia
Yicloria npstfa, Xpc uinc. Spc. reg. « nobilissimae prolis regali.s,» acrius inlorquere non
Lnx, uia, ueritas et uita noslra. Xpc, uinc, desliti, hoc ferme raliociuio, ad h.ominem, ut aimit,
Foriitudoetiustitia nostra. Xpc. uinc. adversus Bambergenses concludens ;. Non minus
prudentia el temperantia nostra. Xpc. uinc. » cerlum est, in iis Litaniis Deum invocari pro « sa^
Liberaiip et redemplio r.psjra., Xpc, uinc. lute et vita nobilissimae prolis regalis, >,quam cer?-
Arma. no.stra. inuielissima. Xpc. uinc, lum sit invocari pro vila et victoria S. Henrici, prp,
Murtis nr inexpngnabilis. Xpc. uiijc. salute et vita S. Chunigundae; alque hoc secundum,
Defensio. et exallatio nostra. Xpc. uinc. ap.ud vps indubilatum est, quidni igitur et primumf
Jpsi spli imperium gloria et, po,lestas per immorlalta Precespro conjngibus ut vivis ibidem ad Deum fun-
sclasciprum am, duniur, vivere ilaqtie eliam oporluit < nobilissimsm
Jpsi soli. laus, honor et iubHallo per infinita scla se-. prolem regalem, >. et quae inde Kcelerl conseciaria
culorum amen. sunt. Raec exercilii gratia, uii. lo.quimur, a mepro,-.
Jpsi spli.uir^us, fortitudo et victoria per omnia, scl» posjta, erudile enodavit et dissolvii Pottuvius, tri-.
sclorum amen. bus. responsionibus sic omnia elucidans, ut habeat
XPE AVDIKOS. TER,' licelerus quibusacquiescat. Yerba ejus fideliter etiam
KYRIEELEYSON, reddp,.
§ IX. Ea; Lilaniis Bambergensibus incassum 89. « Si Kcelerus ex verbis Lilaniarum quae repe-.
svggillala. s.iunlur in Graduali manuscriplo, NOBII.ISSIM^ PROLI
§7. Habes modo orbi expositum et revelatun» prav G REPALISALUSET VITA, vult iriferre, ex malrimonip
tensuni iniquilatis mysterium, quod in Litani.s Bam- sanclorum Henrici ac Cunegundis. saltem fili.am,
bergensihus latere frustra. sibi persuaserunl conti- fuisse genitam,iion recleinfert. > En responsionenji
jientliae Henricianoe noji mhyus qttam omnis castinio- priraam : « Quia verosiiJiiliierLitaniaeistae jam anlp
iiiae, in Rpmana Ecclesia lanl.opereaestimatae, osores tempora S. Henrici fuerunt in usu i.n ecclesiis. Ger*.
malevoli. Reddilj sunt characleres omnes, saliem maniae, tamquam formulae communes supplicandi
quoad fjeri poluit, post exclusas e typpgraphia ab- pro Pontifice, Imperalore, Imperatrice elc. Non qui-
brevaliones_. quas iji aes incidere operae preliui» vi- dem diffitemur, illas aetate S. Henrici descriptas sive
sum non est, ctim ex. iis controversiae eapul minirae exaratas fuisse; id enim lam figura characlerum
pendeat. Libell.us isle gradualis oblongus est, angu- illo lemppre usilala, quam expressio nominum H<n-
slioris formoe, lanlilhim superanlis cpluinnas hic rici et Cunegun.dis, pro guibus tamquam vivis suj>->
compositas, quibus verba omniai secundum syllabas pUcalur, nobis persuadet:. sed solum. diciinus illas
et lineas adhibila sunt, nullo apice negleclo aut post erectioneni ecclesiae Banibergensis, ex alip
transposito. Tres ferme pagellas implet loia ea Lj- exemplar-i deseripias seu iraiisjimpias fuisse, addi-
tania, tol stipposilionum et calumniarum materia; tis tunc nominibus Henrici et C.unegundis, lamquaiii
quam nobis ad libelli riorman dividere n.on l.icuil,, actu reguantiuni. Neque gralis id dicipius; qiiia
s.alis fuit tolani fideliter repraesentasse. Rubricis totus Libellus graduajis (cujus duae sunt partes, una
cnpitalibus, ut vulgo loquunlur, in prima facieniiide hiemalis, allera aesliva). es.t descriptus ex exempla-
depictus est proediclus tilulus, LIBELLBSGRADCALIS, ribus in ecclesiis adliiberi splilis. Merilo igilur as-
litiirilihodiernae formoc non mullurii absimilibus serimus, eliam Lilanias, quoe sunt pars (Jradualis,
pfietei E, G, A et D. Tilulus interior rutiris etiam fuisse lunc aliis ecclesjis coinmunes, el ex illafum
^ajuscuVijJiiutcumque typis noslris exprimitur. Sic exemplaribus desumplas. Igiiiir ex illis non rccte
Iiltera3;iriitiales'bmnes minialse sunt, uti et X, quo- inferiur, ex inairimpnip sanctprum Henrici et fri-
tiescuriique recurrit Ghristi Servaloris npnien, cujus negundis progenitam esse saUem filiam, quia sunl
Hipnograroma saUs notum esse putaiiuis. Fidem formula solummodo commuiiis.. >.
nps inlegfe Hberasse, lestari polerunt quicumque 90..Apposileiirgel Poltuvius et magis etiam instat
istas nuti
autographuni ipsum Bambergae inspicere e( cupi h£.c Jioc modo : « Quoii si cofttendas Liianias
edilione conferre dignabuntur. esse desumplas ex aliis exemplaribus, sed pro ipsa
,. 8S, jPoiro schema nd me tiansmissum, atque hic ecclesia Banibergensi primo Cuisse comjKpsiJas, dei-.
S7 ACTA. B8
nius id ita esse, quod tamen*non prohas ; sed sic ex A scopos praesentes, uti referl Ditiriarus episcbpiili'"
ipsis Litaniis . ostendo sanctos conjuges, tunc, Merseburgensis, historicus syrichfonns, iibro vif,
. qnando Ljtanioe scriplse fuCrurit, non habuisse pro- pag- 67: «Ob recompensatiohem futufam, iiiquiehat
lem. Quia si habuissent, in Litaniis vel expressum sanclus Imperalor, Christum baeredem elegiIquia in *
fui.sset :noinen prolis, sicut expresse ,fuit nomen sobole acquirenda nulla spes remanet riuiii.> Quod si
Henrici et Cunegundis, vel saltem indicalus fuisset S. Henricus'antefundalionem episcopatus gcnuit
sexus, an sitfilius vel filia. Nam, sicut in formula filiam, quomodo cum verilate dicere poiuit, sibi in
supplicalionis pro sancto Henrico dicitur:«Tu illuiii acquirenda sobole. ntillam reirianere spera? Norine
adjuva,> in supplicafiOnepro sancta Cunegunde: i Tu conventus Patrum poterai illi oppohere:«Qiiomotlo
jllam adjuva,»iia, si lunc exstilisset filia regalis, de- nulla spes acquirendae sobolis in praesciiti riiatrihip-
huisset dici: «Tu illam adjuva.i Cura soliiin ponalur .1116libi superest, qui paucis hisce aniiis, qiiibus in
per.abbreviaiioneni:« Tu ill.adjuva,> quodtill,» nec lnalrinionio vixislij filiam genuisli ?'» Mnle igilur di
jllum nec illam siguificat, sed est indifferens ad gnilati sancti imperaloris consulit, qui procfeatio-
uiruniqiie; signum est quod tune non exstiterit nem sobolis. ante fundatibnem episcopatus illi
lilia, neque eliam filius. Manet ergo quod sil for- affiiigit. . :,:.;>
liiuia communis, quae masculo aeque ac feminae con- B 93. < Deiiideabsqueejusdeiri Sancti prostitulione
yenire possit. Confirhjatur id ex sequentib.us for- ctiam asseri non potest, genitam ipsi fuisse filiain
jnulis.earumdem Litani.arum, ubi poiiitur N.- quae postfundationemepiscopatus.Hle clafis et expressis
sunt formulae communes supplicandi pro quibuscum- verbis, coram celeberrinio Coiiveniii praesulum, asse-
'
que ducibus, episcopis, > etc. «• verat, sibi in acquirerida sobole nullahi supercssre'
91. « Deinde, > pergit eodem tenore Poituvius, spem : quis efgo sine noia larii sapieritis ei cifciin)-
«etiamsi supplicalio pro NOBILISSIMA PRPLEREGALI in specti Imperaloris dicet illum lijhilominiis, post
Lilaniis habealur, unde probas quod, prole non exi- asseyeraiionem adeo solemrieiri; procr.easse filiam ?"
stente.supplicatioillafuerit decanlata, elnonpolius Nisi igitur valida ratio afferaiur, qnalis noh affertur,
jn isto casu omissa? Cerle, quamvisinistis Litaniis cxigii dignifas tanli.Imperaloris uiPre.damus illurif
formula supplicationis pro Imperalrice liabealnr, si vernm dixisse, dum solemni coriteslatiorie assevcra-
lameu Imperator noriduni esset conjugatus, auteva- vi.l nullam in aequirenda sobole sibi reraanere speiii.
deret viduus, formula supplicalionis pro Impefafrice •;Quis auteni illi spem omnem adeniit? Quis nisi ille
haud dubie in ulroque casu omilteretiir. Ita, etianisi ipsemet voluntario Voto coniineniia?, in honorem
formula pro nobilissima prple regali in Litaniis po- Dei emisso, el acastissima conjuge ralihabito? Po-
iiaiur, prole tamen deficienie, videtur formula illa ^ ;terat dicere cum Jephle (Jud. n, 35) : «Aperui enirii
in decanlalione Lilaniarum fuisse omissa. Nisi forte •os meum ad Domimim, et aliud fncere non polefo',-»'
fuisset aliqua conjectura aut indicium fcv.cundilatis quarti perpetuanl servare cbritineniiani. Quid aliiul
conjugti: lunc "enim fideles subditi pptare, Deoque innuunl.verba immediale seqiientia, ab Iftiperafoi-e
snpplicare splent, ut fructus in arbore et gemma in in convenlu prolata : « Et quod pTeecipimrii'habtii,
concba malurescat. Poluerunt autem Banibergenses ac ineipsum curii modo acquisilis seu acquirendis, iti
icl sperare et merito apprecari tam insignibus con- , sacrificium Patri ingenito jam dtidum secfeto inen-
jugibus, quorum votum conlinenliae ignorabant. » tis obtuli: » quid; inquam, aliud inniiunt verha illa,
Addere liceat cjuod proxime formula :;« N. ductori qnam votum castitatis, quo sanClissiinus Imperator,
pacifico salus et vila > haud dubie praetereunda si., jiixta corisiliumSalvatoris(.Wfl«/(. xtx, 12),«se ipsum
Ctesare ipso exercitibus imperante. Sic alteram pro caslraviipropterregnum ccelorum,» et inclinationem
loci Episcopo et primam pro Romano Ponlitice, nemo relinquendi sibi similem post se, Deo in sacrilicium
decanialas somniaverit allerutra sede vacanle. Ho- ohiulit, magno Abrahamb in eo coraparaiidiis, qiiod
diernam, et jam tot saeculi consiantem Ecclesioe isteparams fuerit, Isaacum filium, sibi pridem ha-
praxim consulat Kcelerus, et quae hic dicla sunt n tum, inimolare, hic vero spem filii el haeredis sibi
verissima esse perspiciet. nascituri.iniima mentis deyotione, Altissimo sa.cri-
• ."- '
92. Npn hic lioeret Ppttuvius; sed altera respon- ficaverit? >
sione seu argumenlo instat in hunc modum : i Sine ; 94. Hasce quaesliones, salis concisas ac stririgeri-
nota sanclissimi ac prudenlissimi Imperaloris > (haec tes, ad Koelerum universasremitlimus, ut in proxi-
praedicata cum Gundlingio non negabit Kcelerus] mis. thesibus suis historicis apta responsa suppedi-
« asseri nonpotest quod ex suo conjugio genueril tel. Neque tamen hic desinit Pottuvius, cnjus liaec
saltem filiam. Yel enim illam genuil ante fundalio- tertiai fesponsio est..« Si;S.Henricus genuit filiam,f
nem episcopatiis Bambergensis, vel post illam : neu- et curavit pro ea publicas in ecclesia Bambergensi
trum sine nota Imperaloris asseri potest.; Imprimis institui preces, iiti Koslerus ex Lilaniis cilatis pro-
ijon polest dici quod genuerit ante fundationem, quae hare velle videtur; moraliter impossibile est poluisse
contigit anno vi vel vn post millesimum. Colligitur in mundp, et imprimis Bambergae, persuasioneiri
id ex allpculione S.. Henrici, quam in conventu uftiversalem invalescere, sicut reipsa invaluit, quo.d
Francofurlensihabuit.ad S. YViihgisum archiepisco- sancli Henricus et Cunegundis in suo inalrimonip
Mogiintiiiuni et caelerosjarchiepiscppos et epi- virginalenj coijtin-entiam perpetub: servavefiriti Si
$9 S. HENRICI IMPERATOUIS iiO
eiiim Koelerus tam sagax esl tit posl sepliiigeritos _4.iiliisires coritiiientiae iiriagines ad culltirii et iriiita-
annos cx illis Litnniis bdorelux sobolem regiani, quo-" lioiiem pnlaih propbn.i, aclus r-abibet irividia, niliiur
niodo Baiiiisergenses, qui Liianias illas lempbfe saii- easdein letris cbloribus Phsciirare, sicui olim per
cti Heiirici decanlaru.nl, elanhisiiiseqiieiiiibus usqrie iconoclastas Chrisli et Sanclorum inihgines ex ho-
: ad liaeo leinporii, in LibelJo graduaii deseriptas, po;- miiiiim oculis lollere conntus fuii, ne isii; ex earniu
nes se relimieniiil, sicpius inspexeriinl, el aliis iii- aspectu, ad iriiitaiida egrcgia Saiicionim illorum
spieiendas exl.ibuenini;; qiionioilo, inquain, illi oisi- fncla cxcilafentur. » Os durum! mi Kcelere, sed
.nes nihll unquain de lali filia cogilarunt, aul exiiide quod lu iri iriedium temere projecisti, caiieris argu-
collegenjiit? Fuerunine dihnes per septem ssacuia mentis jani abuiide superius dilutis. Te uiium hoec
adeo stupidi, ut nullus .eaperel iiiysleriiiiii, in Liia- jacula feriont, lcque adeo petunl queeciihiqiie lioc
jiiis reeondiliim, qnod minc tandein Kcelerus liiuniio tolo paragrnpho disputnta sunt : lule hoc inlrisii,
revelal? El si Bambergenses, tem-pore S. Heiirici, tibi omne exedendiim est; nobis supersunf praecipua
Jiliain ejus noveruni, eipfo ea piiblice in Litaniis sanctissimi Imperntoris gesta chrouolbgice, pro
preeati sunl, qiiomodo et quando pottierunl delabi nostro insliiuto, digerenda.
i:i eam persiiasioiiem, ul crederent SS. Henricum et
§ X. Prcecipua S. Henrici gesla ad tempprum orcli-
Xii.uieguiidein in suo conjiigio pari conserisu perpe- B . nem revocaia, a regni principio ad Jundalam eccle-
luam servasse coiilinenlinm? > sium Bambergensem.
93. Impoiluiiiis quaeskor est Polluyius. « Quov 97. Qnae ante susceptas regni habenas sanclissimo
niodo, inquii, nd iilcm seutiendum tolum imperium, Iinperaiore gesla surit, cum nec Vitae scfiplores nec
et lofus laie Cliristiantis orbis indtici poluii? Qiio- Dilmarus aut alii memoraverint, frustra a lipliis
niodo celeberrimiis ordo D. Beuedicti- S. Cuneguil- eorura ofdo requiratur; ab Otfonjs ili obitu series
dem, post obiium S. Henrici.ad ceenobium Confu- rioslra 'deducitur. Neque vefo siiigula scrupulose di-
gieuse suscepit ut virgineni, acdeinceps ipsam con- sculimus, sed praecipua seu illnsifiora et ad saiicti-
stiiiiier ut talem habuil el coluit, si scivit, quod tatem coeterasqiie res lolius jegrii ei impeiii teriipore
jiescire iion potuil, illam in sub conjugio fuisse ma- geslas speclarilia, qiia'que a nPlissIriioe"~Vh& seu
Irem liliae regalis? Quo saeculo, et eirca qiiem anmirii potius elogii cpnipilalore Anoiiyriib ex"psrie meroo»
memoria filiaeisiiiisolilitteralafuit, etejus locoexorta rala quidem sunl, ast ita comriiixla iil"riusquam ap-
,persuasio de virginali coiilinenlia SS. coiijiigum ? pareat qiio anno affigenda sirt, auctbre"ad heec tam
Ex resqripto Eugeiiii III cimslatsaeculo xn-id jam parum aitento, ut, ubi annum expriiriit. plerumque
.fuisse credilinn, et legitimis testirooniis confirma- a recta chfonologia defleclnt. Exeiripliim sitinipso-
ttnn, S Henricuin, in loro etiam legitimo positum, (C met jam diciaeVitae principio, quam in liunc modinr.
iniegiitatera caslimoniaa tisque ad finem vitae con- orditur : « Anno ab incnrnaiione pomini MI,ab Urba
servasse : si soeculo ininiediate praeeedente S. Heri- condiia MDCCLII, Ottone puerO Romae defuiicto, vaV
ricus in snp conjugio filiam genuit, et pro ea in Li- ca.nieregni solio, cum de principe snbfognndo age-
lauiis publice supplicaltim fnil, quis sibi perstiadeaf, retur, omnium vota, nulu divino, ad eiim inclihaij-
poluisse lam brevi lempore memoriam iiobilissinwe lur, qui tunc in regno habebatur potissimiis.» Aber-
prolis regiilis apud oiiroes perire, ef fecundos cpn- rant hic characteres prttpe orones : ncq;ie eniin
juges haberi pro virginibus? Etiamsi in aliquo con- anr.o 1001 mortuus est Ottb 11.!,sed 1C02; rieque
jngio nulla uinquam appareat soboles, homines la- erat annus Urbis conditoe 1752, sed vero similiiis
iiien dilficulier inducunlur ad eredendum, quod lales 1734; neque Romxiiiorluus Olto isie, si.<1'Palefnaj
conjuges prole careanl ex virtute perpetuoe conti- seti Paterni, caslro Campanioe Romaiioe, in ditione
r.enlia;; sed id adscribunl sterilitali naturae, aut Ecclesiae alqtte in marilimo traclu, in ora maris
aliis impedimentis naturalibus. Multo minus honiinos Tyrrheni, ubi alias villa Plinii juiiiotis. teste Kol-
propinqui aeiaii SS. conjugum sivissenl seindtici ad stenio, quidquid aliia situ taniilluiri deflectanl.
credendani perpetuam eoruni contineniiam, si illiin 98. A tstliexordio quid in ordine ad digerendam
-suo coiijugio suscepissenl filiam, quod uiique homi- " rerucn seriem sperari possit, facile iiitelligitur : id
nes, aelali isti arieo vicinos latere noh potiiisset, •" nobis potissimum curae eril ut salvam rerum veri-
• 96. « Necesse est igittir fateii.legaibsaposlolicos tatem in reclum, qiioad fieri poterit, ordinem chro-
ab Eugenio 111,ad inquireiidam rei verilatemsaeeulo nologicum rediganms, adjectis iionnumquam el ad
xii Bambergam missos, uti et inullos religiosos ac proprios eliam hinc inde annos revocatis largissimi
discrelos viros non poiiiisse induciad-credendam in ecclesias et monasteria Iniperaloris donalioiiibus
et atlestanilam integriialem castimoniae S. Hehrici el privilegiis, quorum cum jam scfipfores phires
usqtie in finera vitae, si vci iii matrimonio suo ge- meminerini, nobis ea obiter alligisse siiffeceril. Coe-
nuissel filiam, vel si deilla integrilate casiimoniae sareoe isli profusae ferme liberalilali a fegni princi-
non habuisseni indici.i, leslimonia ei argumenla pio intendisse invenies apud Mabilloniiiinin Auna-
ccrta ac minime susjiecta; in quibus pielas Chrfr libus Benedictinis ad annum 1002, pag. 180. num. 28,
.'Sllanaposset merito conquiescerc, et memoria iam diini aream quairidam inlra muros ufbis Ratis!;o-
-il'ustris exempli cum solatio frui. Sed cum huinarii jiensis Allahensi monaslerio dedil; el plura alia
•f:enefishoslis indignissi:ne ferat io Ectiesia adeo majora bepeficia eidem monasterib pi«stitit auiiis
' '
t\ - ' ACTA. 62
sequeniibus, quorum diplomata exhibel Grelserus A 1094 consignatur, ul.ex clarissimis epnim textibus
..- aj caleem vulgalissirtioeYilae.-a pag. 65. Nec desunt evidenier demoiislraturiprobaiiique etia.m adoculiiin
Benricianae munificesitiopargiimenla apud Hundiiirii . solcntiitates feslpriiin toio piiiiio regiii :S- Heiirici
.in.sna Melropoli Salisbuigensi,iil vide, pag. 140 et triennio celebratorum. quae vel ex ipso Ditmafo pa-
alibi : Q;ioead Weslphalhe scu Saxoniae partestcdu- riier ernunliir.
ciinliir S. Hcnrici privilegia et donaliones, in annps J01. iiiierim ipse sic libruni smiro.seiiluiii.ordi-!
quosque snos uberius cl diligeniius distribuit el ac- lur : < Post saltiliferum inteineralae Virginis par-
curaie explicuit nosier Nicolans Schaieii in Aiuiali- lum, cpnsiimmata milienarii linea iuimeri el in
hns Paderbomensibus, lib. iv, a pag. 562, quod liic quinto cardinalis ordini.s Ipco, ac in ejusdem qnartae
•jndieasse satis est: "VitaS. Meinwerci dona potius iniljo hebdomadoe in Februario roense, .qui purga-
ipsa quani insliiimenta enuiiierai. Alis riirsus hahet lorius dicilur, clnrunl riianeilluxit saeculo, et Hen-
laudatus Mabillonius, pag. i6l; nos praelixam seriem ricus divina gralia rex, antecessorum siibrum n:c-
exofdiatiiuf. vum cupiens eniundare, sihique veriiam pfoinerere
99. Ad tres priinos regni S. HennYi annos quod aeteriiam, dispositis sccunduin suiniet placitum ad
aninet, in iis lantopcre labornridum nori; eril, ciwi lioc per.iinentibus .cunciis, perrexit ad domnni
res eo tenipore gesias satis apposile distinxerit et B.suam, ubi secorporaliter seroper solebat reficere,
- Gi-di.iinveritIaudatus supra Ulifajeclensis episcopus et Ubi desideralo tliu alimenlo pniiluliim reficerelur
Ailclboldiis, reruin prope oniniuiii testis oculnlus; ut in niente; coi)VOcansqiie:ad se oniiies .regni pri-
; hic audiendiiin omhinO non putem AU.-ericiChroni- iiiaies, dedit episcopaliuri sancioc Mefsebmgensis
; rc.-nvilum in ipso soio, tacttiiibus veii>siio«btis,mira ecclesiae capellano suiniel -Wigbcrto. >:Pergit ea
firigi polius quarii vefe ltnrfari vhleiilur ad aiiiuim indicare Ditinarns quoecap; 5-el 4 niemoral Anony-
|005 de Windis seu . Winidis pppiilis iclololalris a mus, nulli ordini affixus, ex, ciijtis sensu praemil-
S. Henrico pcf id teinpus subjiigalls.quorum regibus lenda est S; Ileiirici reporlata de Slavis- victoria
'.'Lujusmodianecdouim applicnl: « Hos popiilos Hen- reslilutioni ebclcsiaeMerseburgensis, ui poie quoe ex
ricus tribuiarios fecii, ita ut iii omhimis solemnita- celeberriino volo fncla sil, ante eam vicloriaro con-
iibus quibus eofon.ibaliir, qiiaiuor reges eoruni lebe- cepto, de quo niirum est Ditiiiaruiii:fclariiis nbn
:. tem,quo carnes cpndiebanlur, in hiimeris.suis.duo- jnerainisse, qiiamqiiairi ad illud alludefe vitlealur
bus veclibus, per aimulos quatuor induclis, ad co- iribus uliimis elogii superius dati versiciilis. Iia-
fliiinam vectiiafeiit. » Fides sit peiies auclorem. que ipso illo iirino 1004, aut forte proccetlenli, ut
Saniora longe sunt quae Adelboldus diligenier com- alii statuunl, pblenla esl pracdicta victoria, qiuiiii
iiiemorat, res omries saiicli lroperatoris accurate inslauraiio ista Merseburgeiisisecelesf.e subsecuta
coniplexus ab obitu decessoris Otioiiis .111usque ab" sit. Sie ad dicium aiirium 1004 loquitiir lleiinannus
bellum SlavOnicum, post primam in Italiam expe- Conlrncins : « Henricus rex Ituliain peiens, sibi eaiu
dilionem S. Renrici Acla percensens, quae ulinam ad subjicit : Papiam ipsa diequa coronaliis esl, irruro-i
finem usque vitae, eadem methodo et fide perducta, peus, gladio el igiie perdomuit: unde in Saxoiiiani
ad nos Iransmissa fuissenl! Vel hoc dolenilum est, rediens, Bohemian et Bolezlaum ducem Slavonim
quodin apparalu ad prsedictura bellum fragmenluni cum lola gente subjiigavit. »
jiostrum deficiat. 102. Non dissiipfilaverim, totam illam cap. 4
100. Non eum fontem consuluit Hofmannus, dum adornatam Anonyrai narratioriem, tol roiris pprleiH
in Annalibiis suis Bambergensibiis a col. 5S plurima tis palliaiam, numqiiam roijii placuisse, eo prseser-r
commiscuit a veritale el recla chronologip. prorsus tini, urgeniissinio in his adjuriciis arguiiienlo, qnod
aliena, quaeex sola collalione. cum.Adelboldi tlictis Ditmarus, rerum oniniura lum gestariim Oeulalus
penitus convelluntur; aeque ac fictitia S.. Ilenrici lestis et scriptor, Merseburgensis ecclesioesuae rui-.
eleclio a sepiem Iniperii Elecldribus, eo tempnre et nam, bonorum ejus alienalibnem, a'c demum. per
iriuliis eliam posl aunis in Germania necclum cogni- j j S. Henficlim reslaurationem lam sollicile el accu-
tis, quaenoshic aliis discnlienda et refutanda relin- raie memorans, de lot miraculis, ibi a Yitae scriptore
qiiiinus. Paiilo accuraiioresl in iis recensendis quae conglobatis,, non memjnerit, ntisquam solitus ea
iid rouiiificeiitissimam ecclesiae Bambergensis fun- silenlio involvere quae ad ta.in eximii benefactoris
dalionem a col. 40 relulit, ut infra pluribus expen- sui glorlam conducere posse ex.istim.avjl.; ut prodk
demus. Ad Adelboldum regrediniur, in ciijus narra- gio siihile diceniluin sil tam iUuslrem vlctoiiam,
tibiie pra'cipue observamlum quod trium annorum si sicparta est, abco practeriiam. fnisse. Utcaiulide
spalio, nerope annis 1002, 1005 et 1004 conlrahat dica^m quod sentio :' suspicor- Aiionymuro, viriini
quae alii euni Dilmaro, ab amanuensibus, nisi vehc- bonuiii, nonnulja ad S. Henricum traiistiilisse,
inenter fallor, corrupto, ad qualuor, id est usquead quce forte ad alios pertinenl; aul cerlis icriiporihus
annum 1005 extendunt; apwd quosprinia illa expe^ aptasse, quae ipsis non conveniunl. Certe roihi
diiiollalica, a S. Henricosuscepla,dum miseraPapia humquam suaserit.hisloriunculam, de Sancti. mer
in faviUas prope redacta est, anno 1005 perperam fitis in trutina expensis, quain hnbet cap. 28: neque
innectitur, quae ah Adelboldo.Chroiiographo Saxone niagis placet alia de claudicaliorie narraiio, ex apo-
ei AnnaJibus I|ildeseinensibiis dissertissiine anno grapho Batrihergensi cap. 24 : quoe oinnia, ul failis,
«•* g. HFXRIfl IMPERiTfiiUS fil
sime dicam.censeo non lain facile a yiris cordali.s A\ smum srisciperet, jinde S. Hcnricns Huiignrorum
ei eruditis adiiiiltenJa Apostoli nonieii pronieriius sit. EnTverba liicbo-
103. Redeo atl Diimariim in quo posi jani dicla feri : '.'.''
sequilur brevis hicninlis e\pcdilio in inquieluni Bo- 105. <Alii quoque niinus considerale scripse.-
ieslaum, adinissio in gratiam llenrici rebellis, ct runl; Gyselaepulchfitudine per iiunlios etpi.ciorcs
fralris Brunonls fuga ad S. Siephaiuiiri regeni accepta, captum Stephanum, ejus coiinubium ex-
Huhgafiaesbrbriuiii, ctijus intcrcessiOne ingrnti.mi petiisse. Quaetainen aspernata sil, nisi abjec.p,; idp-
demiiro adfnissus est. Hiscc connectit quoe"ad Clu- lorum cultu , Christo nomen dedisset.. A.ccep.iss.e
sas, Ct in reliqiia Longobardia a Saoctb gesta suni, conditionem Hungaroruni regem, duni',.ycniistis-
eumqtie per Alemanniam et Alsaliam in Saxoniani siina puella polifelur, niox cum toto regnb ad
reducit, Boleslao infcstuni, quem turic haud fliibie Christi sacra accedenlem, Stephani npmen Julisse :
bello aggressus esl, non co lamen dequo. jam di\i- Heiificum vero, qtiod tradita sprore coiiveriSioiiL
fiius meminisse Aiionjiinnii cap. 4» Meliris longe et genlis operarii havaril, Huhgaforum appslolum di-
fiisiiis expediiiohein enariat laudalus. Dilmarus a clum esie. Cui fapuloe.inler alips asserisi videntur
pag. 578,'Atqiie ' liaecoronia rectissime ab Adelboldo Sigeberius, Albertus Krarilzius, Joannes Cuspinia-
liliisque cilalis anno 1004 gesta referunliir, ul R 1 nus; non aniiiiadverieiites, ex Cliristianis pridei.i
proinde iii Ditmaro agnoscendns sit erfqf, quidquid pareiilibus, et divinb nionitu appellaltim Sleplia-
Bafonius et recenliorcs passim ei in' hac parlc nurti, id genus paclionem procul bahuisse, et.Hen-
adhaereaiii; qtib paclo tollitur iuextricabilis diffi- ricum iiltfo, aclamala ejus virtute, favissc liim pp,-
cullas iri"iis aple dislinguendis quse diibbiis istis portiiho matriiiionio, qiiod ad religionis in genie
annis 1004 ei 1005 a S. Ilenrico peracta snnl; naiii jam conversa incremenlum haud parum facerelr
Chrbnogriiphiis Saxo ad aiinura 1005 nihil habet Qiinmquani dtibium nbn sit, ad plufes noiiduni
pfoeteriiivasionemPoloniae inquot pfoh dolor! ninl- Chrislo devolos tfaducendos, Gyselae frattisque
lOs perdiderit,' cum exercitti secum deferens corpora Tlenrici pietaterii el zeium,,'ingens momenlum atlje-
ducurii morlubrum inde reversus. > Chrbriicon Hil- cisse, ut hoc prbpier, et hic apostoli Huhgarpriiiu,.
deseinense eo anno 1005 narfal, Regeni < in pnrii- cl illa adjiitricis fidelissimae nonien tueri queat..>
biis Saxbriioead leinpus Qiiadfagesimae habitasse, > E\ hoc, ut obitef noleni, aliisqne cjusdem histori;B
Pasciia yero' Aquisgrani'celebrasse, quibus adde locis refellehda sunt, quae Albericus ad annuni 1010
quaeiradit Vila' S. Meinwefci,' cap. .2, niiiii. 11, rcginae liuic' Giselaeturpia et infandaaffricare ausus
pag. 515, et Schaterius apag. 572. Quidquid vero est. .."'.,:=..
proelerea anno 1005 a S. Heiirico geslum fucril, id G I 106. Ut de praedictis aniiis dupbus 1004 et 1005
ceiiiirii videiur, priricipiilm cilnii libfi sexii planc postrenium dicam, vellem ea vera esse qu;e non iia
cbrruptum esse, ul ex ipsbmet Ditmaro infra eviu- pridcni Slfuvius in laudato supra Synlagmate.ad
ceie cbrinbiiriiir; solvendtim, ciii se iniparPni videbat, iipdum ita cp-
104. Praeroilturit Annales seu', Clifonicon Hildc- pulnvii, tbriioI,png. S79 ; < Hinc composilis in.Gerr
semensead annum MIY: «Et Brurio frater rcgis iiiaina lebus, anno MIY ab Italts eyocalus illpiuni
(S. Heiirici) bbteritu doiiuiae Gisloe tnalris ejus lerram ihlfavit, et licet aditus probe cusiodirel
acquisivil gratiam, > quoplarie mbdo eliam loquiliir H.uduimis, Yeronam venit; inde Brixiam usque ct.
iaudata S. MeinwerciViia Jbcb''citaib. Recte haec, P.ipiaiii progredieiis, uhi ab oiiini' popiilo benevole
opirior, islo amio collocantur, ai cbnira Adelboldi, susceplus et aiino MV communi consensu in regeiu
ei alioriini seriientiam, « bbibrilu Gisl.e malris, > It.ilijp cst coronatus. fiine sedaio et" Papierisiuni
qiiod ipsi pbtius « Giselae sbfoii > tribiiunt, nupiae contra Germanos cbmraoto lumullu, iu Geriiianiam
S. Siepliano regi Iliingariac, cujus dcsponsationis fuit reversus. > Dicefes, totum fere bieiinium le^
dbierriiiiialura aiinura frnstra apud synch/oiisi.s niiisse priiiiara illani a S. Henricp susceptam expe-
scriptores quaesivi haclenus. Consulendj itnque ditionem,quae tanien, testibus Adelboldoet Ditmaro,.
fuere Annales: ecclesiasiici isiins regni a noslro D brevissima fuit: riam sancliis Iiijpera.lpr ninjpreiri
Melchiore Iiichofer, superins lnudalo, concinnaii, hebdomaclam usque ad Pascba ad Clusas transegit,
sed quihus acquiescere non licuit, cum ibi scriplor > acrebus celeri cilrsu confeclis, post corpnalipneiii
asserat mairimonium coniraclum fuisse aiiiio 1005, et iurbas Papierises, « Peiitecosie saricta pia ariimi
regni Siephani vicesimo, quoe cuiii Adelboldi alio- devotione celebrata iiijuriam a Bojeslao sibiJUa-.
riimque narratione convenirc nequaquam possiint, tam tenens riierite ffeposiiainyrepalrlare festiriat.i.,^
ut potius dicendumsit Gisel.am istaiii, Sancli; el in vigilia S. Joannis (Baptisiae) colloqiiiuni cum
sbforeiri, iit minimiim arinp 1004 S. Slephani tlja^ AlsatiensibuS habuil...... .Postliaec rex Moguntiam
"laiiitim subiisse. Magis placcnt qu;c addueit lau- veiiit; ibique sblito pietatis affeclu, Apostolorum
datus Inchofer ad emolliendas duriores noniiihil[ solennia celebriter peregit; » iride in Saxoniam
eriuhiiaiioiies scriploruni Gcrnianorum, ideiilidcm! "adversiis Bolesiajirii prbfeclus, ut ex tola reruin
inculcanlitim prasdiclam Giselam non aliis pactisi serie clarissiiiie dettir inlelligi, -priniam Jllaiii in
ei cPiidilibriibus regi Ilnngarioe concessam, qiiam sij, Loiigobafdiam excursionem a dis.qessu ex Bayaria
is fejmdialo pngauismo Chfisliana sacra ,el bapfi-.' vix totis iribus inerisibiis ieriuisse.
*'K ':''• ATTA fifi
407. Mirius displicel qriod "ait iJeni Siruvius ex A synodum Tremoiiierisefti, de qua jainsafis dixinius
Sigeberto ad annum 1005, « morluo Olione duce, paragrapho proecedeiiti, reliquum anni impehsum
ducatum Lotharingiae comiti Godefrido, filio Gode- intelligalur bellicis adversiis Bbleslaum conatibus,
fridi Ardennensis > commissum; in quo scriptores : qubs inler : intelleclis Balduini Flandfioe comiiis
alii salis conveniunt. At quod, eodem Sigebertoi moiilionibus, quas describit Ditmarus pag. 585,
praeeunte, referl, anno 1010, gentem Ungarorum,' ; arma sequenti proxime anno 1006, ut testatur
haclcnusidololatriae dedilam, cum suo rege baplismoi Sigebertus, in eum verteril, ubi qu;e duobus annis
lunc primum inilialam, quod lofalii cum Hofmannoi 1006 et 1007 gesia sunl, siniul isiic cbnneclil
perperam seculi sunl, ad superius diclorum sensnm! Ditmarus, eadem pagina denuo resumens quoe ad
omriinb explicandum est. De episcopatu Bamber-' aimum jam dictum 1006 pertinent. Jacobus
gerisi ad duos proxime scquenies annos paulo accu-'.; Meyefus, in Ahnalibus Flandria 1, diljgenter et accu-T
raiior disquisitio instilueluf. Huc proprie pertinet t rate descripsit quae in bello isto Flahdrico, non.
synodus Trerooniensis, dequaDilmarus pag. 58Q(ex; eodem semper rertim successu, a S. Henrico atlver-
principio caelera ferme-colliges ;)« Posita est etiam! sus coiiiitem nostfum Balduinum lenlaiaj suiit,
in loco, qni Throsmunini dicilur, magna synodus, explicata ejus oecasione et adjtinctis aliis pluribns
ubi rex coepiscopis, praesentibusque cunctis, phi-. B satis curiosis. qu;e alibi non adeo distincle enu-
rima questus est sancloe Ecclesiae convenieniia, ett cleata reperiunlur : ipsuni videsis annisiOU5, 1006
communi eorumdem consilio hoec slatuildeinceps 3" etl007; nobis satis esl singula ad propfins cal-
prohiberi, et oplimo liovae iiistilutionis decrelo, culos revocasse, ad quod nos hic juvat Mahillonius
graveni peccalorum suimetsarcinain relevari, anno)' pag. 185, diim ex diplomaie aiini 1006 ostendil ha-
Dominicae Iiicarnalionis MV, anno anlein Dominii hiluiri eo ipso anrio inter S, Henricum el rcgetn
Henrici II regnaniis quarlo, in die Non. Jtilii. > No-. Ffahciae Rblbeiiumcoll0quiu.nl, quolabefactaiaiibn-
mina episcopofum, Ct quae ibi ordinala sunt ex_ hihil aniicilia rediiiiegrala: est. Videatur idem
. nostro- codice ms. supplevitLeibriHius, aut potius3 Mabilldnius pag. 188, riuin. 88 ei 89, placitum regis
amariuensiiirri ejus aliquis, ctijns iriadvertenlia j meinbrans pro llalicis monasteriis.
factum ul relicla sil prioris ediiionis notttla, « deest(: • 110. Diimarum denuo sequimur_ apud qiiein,
decfetum syuodi Tremoniensis, > ubi decreij ipsaa> « pacifical.is lunc partibus his,' generale coiicilium-
omiiia immediate praemissa sunl. Sil haec primaj'. ih Francfort a Rcge' pbnitur, > iriqiib episcopatu»
Yilae S. Henrici peribdus. ' Banibergeiisis diu anle mediiala insiiltilio et variar
diiliculiaies in: eo concilio agilatae cuique salis
§ XI. Episcopatus Bambergehsis a sanctis Henrico0 c<-< . . .
el Cunegunde fundatus. Piiviae sunl : .... . .
ld hic quaenlur polissimum, geslane
' 108. Hicnoliisocciirrilsanctissiinijuxtaacmiinifi- ea' oninia sint anno 1006; ari 1007, inquo auctOres
cenlissinii liiiperalbfis riiohuirientum Ioiige proesian- aeque aCin primo Sancli bello Italico niaxime disr
tissimum, novae ecclesiae calhedralis a fundamentiss sidentes invenio. Dilmaro res suas 11011satis cliro-
erectio et locupletissima dolatio, Sanclo ipsi funda- riologice 'disiingueiite, Baronius sic annum 1006
tori non niiiiima curarum, molesliarum, quin ett incipil': « Aniib GhrisliRedemptoris millesimo sexlo,
hellorum maleria; dum a proximis episcbpis Her-.' Iiidicl iv, celebraiur iu Gefmania synodus Franco-
bipolensi et Eystetlensi, ad novaedioecesis fines de-;. fordiensis, in qua finter alia ibi traciatum esl de
terininandos,' graves subortae sunt difficullates, lumo ecelesia Batiibergerisi erigenda in cathedrani episco-
vero a saiiclissimae conjugis germanis fralfibuss palem.rAgit de ea pluribus Dilinartis, > elc. His op»
odia, invidiae, insiclia;, bella ctiam cOmmola sunt,;: poriit Pagius ad eumdem aiinum litteras Joauriis
quod opulenlissimum patrimonium, imoet dosipsaa Papae ionio IX 'Coiicilioruni iCcitatas, in quaruin
sorori Cunegundi assignala, quam ad se rediluramn finc legitur : « Scriplum per manus Petri nbtarii et
speraveranl, prodige, ut ipsiloquebantur, ditandiss scriniarii S. R. E., in nrense Junio, lndict. v : id
carioiiicoruni inonachorumque congregaiionibus di-i- |« est, inquit,- anno Christi MVII. Qubd; privilegium
lapidaretur : quae quousque iiivaluerint, siiis iilfraa- magriHSEpiscoporum numerus in . synodoFr.mco-
locis iusiiiuare non proeteriiiillenius. At enira hoec c noftirt habita unanimiter laudarunt, elsuis stibscri-
omnia superavit S.' Henrici castissima religio, piionibus corroborarunt, ut in fine laudali rescf.pii
iriconcussa pieias, et explofata animi forlilndo,i apostolici legere est. Quare subdit, concilium illud
quibus armatus vifltitibus el dioecesim ecclesiaesnae 3e' rion hbc anrio, rii Baroiiius putavil; sed sequerili
Ranibergensi vindicavii, et ingralorum affinium n coiigregalurii, > etc.
" 111. Non
cenatus, si non merila ultione, saltem Chrislianaa male-pro aliqua parte Baronium cor-
toleranlia compescuit. Fundalionem ipsam, ui 11 rexit Pagiiis, in alia non'mintis ipse corrigendus,
praecipiium opefis sui argumenlum, multis capitibusis QiiPniaiii ainbo ad omnia, bccasibne , episcopatiis
fomplectitur "Vilsescriplof aiioiiymus, sed ex quo,i, istius longiori terapore tniciata, non satis atiendisse
ul supra abunde exposui, ad chrohologicam serien; m" videniur; sumpta, nisi vehementer fallor,* ex Dit-
nihil magnopereelicias, ut adeo hoec aliutideerueiidala iriaro priiiia pehiirbatioriis: ansa, qui in aniium
. ei componenda sit. quodammodo ujuiin eumdenique cpnfudit, quae in
• 109. Ordo
rernmapiid Diimarum exigil ut posi st dubs diversbs certissime distrahenda sunl. Syno-,
67 S. IIENlUCI IMPSJATORIS n
dum Francofuftensem aliquam anno 1006 recte { matris Ecclesiae augmentum annullare cnm nugi-
coiisignavit laudatiis Baronins, utpoie quam illo; gerula legalione proesuiiipsit..... Si quando aulcm
anno satis accuraie describit Dilmarus, admirait- episcopus venire et promissa dignaiur suseipere,
dam il.am feancti Henrici erga P;<lrcs concilii demis- paratum me ad omne quod, vobis bonum videiur,
sioiieiu merilo extollehs, tit qiii se ad eorum pedes: procul dubio inveniel. » Sequitiir prolesiatio Hen-;
prosliaverit, aliaque pari huniilitale pnvsiiterit, rici episcopi nomine faela : «Finilis lalilms a]lo-
quaeibi leetori obvia diximus : in eo defecit Baro- . qiiiis_ Bernigerits. antistitis Henri i Wircibtirgensis
nius quod alleram syiiodum praelerniiserit, ad quam capellanussurrexk : propter timorem regis senio^
prior quasipraeparaioria dici polest. Pagius vicis- rem suum huc non venisse, el deirinientum eccle*
sim, ex allegalo Joaniiis PP. diplomate, non male siae slbi a Deo commissae, in aliquo fieri iiuiiquaiii
pugiiavil pro synodo anni 1007, sed Baroriium laudasse lestatiif, et obsecrat cunctos procsenles
perperam arguil; qiiasi.omiiia eodem anno com- per Chrisli amorem, ne talia ficri, absenleeo_ fuui-
posita.sint, quae ad praedicii episcopaliis eretlio- fum sibi exeroplum patefentur. Privilegia ejusdem
nem explananda occurrerunt, Val.cal hic, si us- ibi alla voee fecitnntur. i Sed hoec nihil obfuisse
1
qiiam, paroeroia; dislingiie tempora, et concOr- jam diximns, quo minus rex sanclns votis suis por
dabis scripturas, qtias citato lomo IX Conciliorum ^ liretUr : unde poslmodi.m « Henriciis antisles_.
nobis exhibei Labbeus : so!a rcruni exacta distin- auxilio confralris stii Heriberti, rcgi graliain etim-
clio coiltroversiam tbtam eluCidabil et forte di- pleiionem sibi piacitani acquisivii. »
riiuel. 114. Ha;e omnia vel anno 1006 exennle, vel siib
112. Tria istie inslrumenla referuntur hoc ordi- principium anni 1007 lransacta esse. opprlelj qiiajids
ne : « Primo loco Couciliuiii Francofordiense de < gloripsissimus rex Henricus, voli cbmpos :>.-ef*
ecclesia Bambergensi in calhedram episcopalem fcclus,.,.. duosecapellaiiis snis, Albericum videliCet
erigenda, "celehraiurii anno Doroiiii MVl, lenipbre et Liidovicum, adjunclis Henrici Wircibiirgensis
Joannis PP. XVII, > quod totum acceptum eslex episcopi litleris, Romam nsipie direxit, qualenus
Ditmaro. Alleruiiiinsirunicntuiii loco non suo repp- hic bene incepia,in melius proficerent anctoriiate
nitur,. nec veruin tiliiluhi pfaefert: « Acta ejusderh; Romaria. > ISarrani hac-cAnonyroiis iri Vila piuribus.
Francofordiensis Cpncilii ex (abulario eeclesioeBaiii- cap. 1J), et ihslrunientum Bniiibergense, quod
bergensis. > Quod siibsequiliir « diplpnia Joaiuiis proprie rei adimpletae relatio dici potesl; in qua
PP. XVI,.»' ad juslam reriun s:riein viiietursccundp potitis vera actorum siibstaiitia quarii lempbfum
loco repoijeiidiiin"fuisse, ex quibns hic rectus ordp; .serics exposila est, ipsam. ih lmric moduin coiicipi
cohucereiur. S^eravernl S. Heniicus emollienduni ' 1oportere exislimo. Compbsitis inter S, Henficuiii et
a se Uenricum Wircibnrgenseiii episcopum. ut aiitisliteni Wirciburgensem corilroversiis, legaii jsrri
commulatione aliqua facta, a dicecesi sua." parlem',, dicii JAomam uiissi sun.t, ut testalur Pontifex : « Pro>
avelli sineret, quae Bambergensi tfibueretur : veriirii qua raiione Henricus II gloriosissinms rex iiuntios
iste alias cpndiliones. appbsuerai Sancio jninime su.os atfnps direxit, qui nobis haec omnia dicerenl,
gralas, el, ne ad indiclam syhodum venire cogere- el nos proliac sede confirnianda intefpellareiil, *
tur, alio, Coloniain opinbr, ad S. Heribeiiiim pfo- Lcpaittr Bullac Pontificiae reliquum, ex" qua patet
fugeral, sic ut eo absenie gesla siiil oinnia quae heiiigne auditos fui«se, remqiie omhem JoannisPPj
Dilmarus ibi commeinoral, elex quibus manifeste anctoritate corroboratam; diploma vero expediinm
datur intelligi, iii eo .primo concilio id praecipue « per nianus Pelri notarii et scriniarii S. R: JE.in
aelum, ul niliil oSistante Henriei Wiriburgensis mense Junio Indicl. v, > at<|lie adeo anno 1007, quo
lergiversaiione, ecclesia Bambergensis in cathe- demum haheri debuil synpilus illa Francofurtensis,
dralero erigerelur, ciijus « ciira pastoralis Eberardo de qua instrumentum Bnmbefgense nieminisse dixk
tunc Cancel'ario a Rege coiiimitleretur, » id quod a mus :
Concilio pbiinuit, praeeunte Tagmone,« et cunctis 115. < Anrio DominiCoe Incarnalloriis Mvii, In-:
pracsentibus ejus sermonerii iunc affiriiiantibus et dict. v, Eal. iNovembris, regnanle piissimo ac sere-;
subscribeiilibus : » sic tatnen ut Eberardi ordinatio, nissimo Henrico secundo, anno regni sui vi, pro
quae ibi a Ditmafo subjungilur, ad seqtientem annum sia'»u et augmento sarictoe matris Ecclesioe, in loco,
differeiida sit. Fraiiconofurt dicto, inagrta synodus liabila esl et
115. Audialur sancli ipsiiis lmperaloris oratio: celebfata : > non jam, ut inimefe videlur scripfi
< 01) hpc serenissiroani vestriniei (Patruni totius aticlor, ad agendum de episcopalus Bambefgeiisis
syuodi) iriterpeilo pielatem, rie absentia ejtis (Heri- erectione, sed, quod praeposlere obseryavii Anoiiy-
rici VVircihurgepcis),.;qiiit...per me voluil pbllnefe musj.cap. 12, ut« debita cum veneratione piivile-
qti.od niijii iioii. licuil huic concedere, prpposiiufh gium hoc Sedis Apostolicae susciperefur. >SiC habet'"
voluntatis .iiieae queal impedire : cuiJJ i» baculb clausula apud Labbeum : « Quod videlicel;privile-
ejus mutuoe confirniaiionis sigrip clarescat, liunc gium vencfabiles Patres in: supradicta syiiotlo
non propler Dpminum, sed pb. dignitatis, niillaienus Franconbfurt h^bila; genefali coriciliocPnsistenies.,
•
adipisceijdKdpipreii],fugisse",jjlpyeat bniniuni corda:" stiriinia verieraiioiie iegerido suscipientes", et'Apb-
1 oevbijs iiieiitibus::
praescniium, squod pcr.anibiijpnem siia.ro saricia?" siciiceb JiiicibriiSti obedierites,
69,. ACTA, 70t.
subscr.bendp laudnveruiii, communitcrque corrobo- A cjiiscopi, cl Ditniari ipsius successipncm refcrt ad ,.
raverunt. > Seqminlur .no.mina_episcppo.rumquinque anntiro 1009. Verba ejus s.unl: « Wjpertus Mcrise»
etiriginta, quos inler oinisstim suspicor Heiiricuiij biirgeiisis episcopiis obiit, cui Thielmarus sricccs-
Wirciburgensem, qui Iricesiinum sexlmn iuinierum . sit. > Ditronrus veroipse png, 5S5 sic habet,: « Hic -
coropleret, quol ei concilio episcbpos inlerfuisse vir venerabilis (Wigbertus.seu Wicbertus) qiiiiique .
pronmitial Legenda, citato cap. 12. Atque eo ordine, ; annos in episcopaiu et sex hebdomndas et dies-
ad justos calculos revocaiaexislimo quae ad funda- quinque sedit: flebililer soepe peracla confessione,
lionein et confirmalionem s.eilis.Dainbergeusis gesta et ab episcopis Wigone et Henrico, in exlreniis ema
et irausacta sunl, quoeque, si a Pngio juiiiore obser- visitantibtis, pcrcep:a reniissioi;<;, ix Kal. Aprilis,
.vala ftiissent, in Bieviario Poniificuni Romanorum, feria lertin, ii.i.Merseliurg de hac luce.ad Cbrisium, f
tom. II, p.ng. 285, falsi arguenduni non eral Baui- ul spero, felix migrnvit. >
hergense insinimeniiim, de quo jam satis dixiintis ; 118. Ciim his confer quae ex ipso recitavimus
et ex qtio Anonymi caput 10 acceptu.m videlur, aut paragrnpho 10, num. 101, nbi expresse asserit
vice versa. « quartae initio hebdoiuadoe in Fcbrnario (S. Hen-
116. Sic cpneiliari posse existiroo, quoe alias im- ricuro) dedisse episcopaiiiin sancta; Mersebqrgensis
plexissima sunt, Aiioiiyino Jn chronologicis semper. ]_;ecclesiae cnpellano suimet Wigheiio,-> et uiiro con-
tiliibanle. Agiioscit liic quidem geminas synodos; ficies, non potuisse Wigbertura caihedraui illa.m
al, dnin priinaiii vult. esse de qua agit insiiumeii- coiisceiidisse anno 1005, si lotis quinqiie aniiis, sex
tum Banibergeiise, necesse esl synodum preeparato- hebdomadibus, el diebus quinque eam tenuerit,
riam, in qua S. Henricus lileni suam adversus adeoqiie iniiia ejus omnino relrahenda esse ad
episcopuni, Wirciburgensem evicil, habitam eodem mensem Februarium prioris anni 1004. Ne vero
anno 1007, circa Kalendas Novembris, qno jam dubium in hac re superesse possit, reni aperlissinie
stipponilur a mense Junio obtenl.a. a Jpanne PP, denuo evincit.Dilniarus ipse pag. 429, suh fiueni, his
episcopalus ipsius confinnalio, quae quo paclo com- verbis : «Tste annus quo hunc altitulavi lihru.m
hinari qncaiit, prorsus nou video. Fuse deliac-.re, ('tlilulavil aulein anno 1018) nalivilatis meae qua-
ferme ad noriiiaiii noslrnm, agil ilofniannus a col. dragesimus vel paulo amplius; in mense yero Aprjli
40, sed noduni huiic intactum nescip aii sludiose etvKal. "Maii, .de.cimus ordinationis meoe introivit.
proelerieril.: annp 1007 ordinatioricm Eberardi re- aniiiis; > adeoque complelus erat nonus, ipso illo
cte corisignans, qtiiiiqn d Ditiijarus urio traclu con- inense Aprili inciioatus, poslquam nono lialendas
neclat inseralque omnia synodo anni 1006, qtia Aprilis seii xxin Martii ex hac viia novennio anlc
ralione res supra ab ,eo confusas dixiums : nam (_Jmigrasset praedictus Wigberius, ex quo, per idem
hujusinodi coiisecralionem procviarn episcopatus successionis filum ascendendo, itcruin apcrte con-
jpsius a ;Poniifice confirmalionem exigere, in con- seqiiitur, Wigberlum obiisse anno 1009, ordir'
fcsto esse ptene arhitror : facile inieriui palbr, «iis- naluniqr.e fuisse loio ante quinqucnnio, an. 1004;
tinctiorem ab alio solutionem adduci. Porro quoe ad et quod deinum inde coacluditur, librum sexluin
flpuler.tarii dotaiionem et spleiidorem tlictoe loties Ditmari, mnle, uicjtis terniino ular, anno iUo AIV
Bambergeiisis ecclesiae a Sanclo colb.ta sunl, non «atiiiulaluin » esse. His ila positis, praefixam nobis
jncuripse recenset Hofinanniis, col. -55; ciijus fidei leniporum seriem prosequamur.
reliqua commillo, quoe il.e ejusdem ofiieialibtis aique 110. Ad anntim 1007. vel 1008 passim referliif ;
impcrii electoribus operose exlra rero noslraui « visio S. Henrico Ratisbonae ad sepulcrum sanc.li
congessil. Wolfgangi oblata, > de qua Anonymus cap. 2, qria-
XII. Proseculio a ecclesia. Bamber- que stius olim in moribus iiisiitulor adstare vistts
§ cons\nbilita est, el hujusmodi" verbis coropeilare : « Intuere
gensi ad suscenlam llomte imperii coronam a
Benediclo PP. VIII diligenter lilieras in muro, qui esl juxla lu.nnilum.'...
117. nuncparagrapluim ordior a solutione alleritis meuin, scriplas. Erat autem ibi, sicul videbalur,
|ii1ricaiissiiui nodi, ex quo iiuper dixi, DiJmarianj D scriplum splummodo POST. SEX. > Noa dlffilemur,
eo anno 1007, lesle Chfonpgrapho Saxone, et
Chronickapographa, luni mss. lum eiiiia, apeiii
erroris reyincenda, in allaclois.ic capiiali punclo, D.iliiiaro ipso, si cpnsequenter loqualur, Doiiiinicam
quod gesia S, Hejirici ab Adclbpldo, Chrcnogrnplio resurreciionem i.n ,ea civitate;"cnle.bi'asse S, H.eii.iri,-
Saxone-,: AimaliLus Jlildesen.eiisibus ajiliquisqtie cuni, qup lempore cclebre yaticiiiiiim.ppiueiit iiitelf
aliis aiijip'1004 reclissime innexa, a DUroarq islic ligefe: at sua perperam hic disppsuit bpniis Aiip.e
sub libri sexti principiiun ad ppsierioreni annuni . nyiiius, qtii inelius jid ipsnrri fegiitini, quam,.a<J'.,..,
4005 longiori quidem plnasi sed diserlissimis ler- .impcrii coronam respexisspt; narniianc: suseipere
minis revpcenlur : id qua ralipne ex Jpsoinel J}it-.. , liberum Henricp fuil,"dum ypljiii, Coetefum,iilcuin^. .,
rciari ChTpriico denionstfetur,' ,vel uiiicum exero-: que vaficiiiiiim accjpias,_in ipsa Vita satis exposif, .
plum , -,ut' coetera , hic noii. expendam, perspicue - lum est, et, pro rei exigeiilia prohr,tiii_n, ul luc usi.ii
venire
,i:;"ij , nequeal
evincet.aLaudatiiS; Chfpnpgraphus :Saxp cuin .anti-., r.;!'; 'j'','.;/ ;afgunieiilurii
fi.t!,~* mere
r;v- negnlivririj Iquff
\..;_yr
i"; .;:-y,'-1\~.~
;.."_
i*-^ Vs-r-
-"?;>
.":.;*V '&
>')''': ' '.' ' ~"f'
•f['f:>("
qnis aliis et recentioribus -passiro,.- nul.lp, _qtipd Leibhilius, alijque, perpeluairi,, iilriusgiie.',."cpnjtigis ' '..'.,
sciam, TOfraganlejObitum Wigberti -M.erseburgensis . S. Henficiel CuneaiindiS;^ sefvaiam in iriatfimpnlcr "".'
*!\ S. HEiSRlCl 1MPERAT0RIS 72
virginitatem impugnaie atisi sunt, qnod Dilmafus _4 _.rum sibi ccenobium locupletasse liberalissimum im-
aul alii coaetanei non salis expresse ejus rei niemi- peratorCm, quae omnia luculento diplomate confir-
nerint: sed eam jarii satis yindicalam ekistiinamus. mavit an. 1015, ut vide apud eumdem Bruschiuin
'
Pfaediclam visionem ignorasse Ditniarum, nihil liri- citata pagina versa.
; 122. « MIX. Rex Nativitaiem
rum esl, ipsam alias minime tacilufum, qiii simi-' Christi Salzburg,
' Pascha vero
lem alihi; cohtigisse narrat,' nec ab hujusmodi reve- Augustbufg peregii, > verba sunt An-
lationibus ullaleniis abhorfei, ut e*£sola pag. 587 nalium HildeseniCiisitim. Chronographus Saxo toius
abunde perspicies. eslin descrilieiidis anni islius fcalamitalibus; insoliia
120. Ad. aiinuin 1008 Speciai belltim Melense seu* nempe aqJiarum refusidne, sanguinis gnttis, quae
Trevirense, de quo ita ad hunc annum Chronogra- Dominica Palmarum vestimentis liominufti inslill:
phus Saxo : « Adalberto cleiicus reginae fraler, regi verinl; de obscurato sole, et incendiis insolitis, quae
fiictus adversafius, abomiriationes mulias coiicitavit ohinia peslilenlia et inortalilas graves seculae sinl.
contra omne jus el f;is_ Trevirim sibiniel cum suis De coetefo iis praeterilis quae ad S. Henricum spe-
sequacibus mancipavil, sicque diseessil. Quod, ciiin ciaiit, Dilmari in episcopatum Merseburgehserii suc-
rex compeiisset, suns illico xopias colligehs adve-: cessionem, de qua nuperrime diximus, accufale
riit, Lolharingos sibi resistenles Palnlio obsedil, se- R notat, cui et Paderbotnensem S. MeiinVerci instiiu^
cleciiri hebdoniadas ibidem faciens. > Belii causam tionem adjungere polerat, quae in dictis Annalibus
niemorai Ditmarus, png. 384 : « Rex autem ut hoc Hildesemensibus et in ejus Vita satis describilur, in'
audivit, 'prioris non iiiimembr. in germano ejtisdeni qua el illa pro hoc anno halies, quae a S. Rehrico
fliiedrico non praenifeditaiae constitutiohis, uxorem piaeclare et largitate regia gesta sunt. Dilhiafus,
clileclain", caeieiosque suiinel familiafes, de Cpisco-" pag. 388. fradit « fegem varias pccideriialiuininieni
patu eodem inipetraiido sollicilos, sprevit, et Mein- tes prohas.se, el, ne solito commoverentuf, sedare
gardP, Willigisi afchipraesulis camerario... eumdetii lenlasse, * ul pote cujtis perpeluam curam fuisse
«ledil. Proptei hoe snbdolae generalionis furor accen- osteiidit, subditis omhibus cujuscunque sexus et
dilur; > Ubi hic Dilmarus et alibi sxpius insinuat ofdinis benefacefe, et « ad indeficieutis coronairt
ihgralofum Si Curieguhdis ffatriim in S. Henricum honoris sublato timore properafe, ad qtiam capieri-
odium, quod in ecclesias, el maxinieBambergensem dam in iiineribus et aliis necessitatibus maxime la-
profusus videreiur; ea niiriis religiose dispergcns, hofaris, aniicos fecil sibi inimicos, jusle eosdem exo-
«Jtiibus ipsi avide inliiabanl, adeo ut Henrico, fratri sus: > quod estdicere, peisecutionespassumpropter
alieii, ducatus Bajoariae abrogandus' fueril, qtiein adiiiinistrntam jusliiiam. Alias hujus anni donntiones
famen postmoduhi cum sancli regis gratia recepit. ^ vide apud Gretserum, pa^. 09 et 71, quibus alias ad-
Adnectrhic polest, qnod ad islum annum nolavit jurigit Clironicon anonynii cccnobitae Scbulteraiii
Albeficus, « Jopiliam juxta Leodium » dedisse Hen- ah ahbate Joanne Friderico Schannal, in VindeniiiE
rico Virdunensi episcopo sanctum imperatorem, in suae lillefariu; colleclipiie prima, riecens vulgata,
ecclesias semper el ubique riiunificnm. quod in eo opere, prdine quarttim recensetur.
121. Neque vero prseleriri hic polest Moniis mo- 123. Annum 1010 sic describil Chronographus
nachorum prope Banibergam celeberrimiim ccenp- Saxo : « Mei/iriCus rex, in expedilionem suas con-
hium, de quo pluribus in Vila S. Ollonis locuti su- trahens cotiiES, Bolizlavum Poldnioe quaesilurtis, sed
MIUS,hoceodem anno a sancto imperatore, « ejusqne quo. velle ducebal minime perventurus, gravi in-
conlhorali S.Chiinigunde Palaiinissa et impentlrice, gruenle aegriuidine , media revertitiir via Theo-
iri honorem S. Michaelis Arcliangeli fundalum, iina doricus Meiensiiim episcopus , dolem et palrinio-
cum ipso fere episcopalni Bambergensi,. » inqiiit liiuin [eginoe Cunigundis , quse sofor eral suaf Ba-
Bruschius de Monasleriis pag. 87 ; addens « funda- venbergeusi Ecclesiae dolens d.clegari a; rege, contra
:,. tionis ralionem, » quod saiiclo, « in secretiori qno- ipsum rebellat. » Moecipsa panlo lamentabilius de-
dam saceJlo devotius aliquarido oranli, apparueril i ducit Dilmarus, pag. 388, iioniiulla misceris et trans-
Michael archangehis, qui, femur regis langens (unde; ponens, quoe vellem paiilo accuratius distincta; nam
claudus factus esse legitur, qui rectus prius inces- nisi mullum fallar, bellum adversus Boleslaiim, quod
seral), Evangelicuinquecbdicem oscnlandum ei por- sequenti pag. 589 prosequilur, nlieri Mosellniiaeex-
irigens, in hoec verbaeum consolalus sil:« Ne limeas,\ pedilioiii, qu;e nd annuiri usque 1011 lenuil, istic
elecie Dei, velociter sufge, atqiie" hoc signuiri pacisi proeniiitendunierat, de qua ad dictum anrium MXI
divinifus tibi transmissura suscipe, Deique cullumi sic loquilur Chronographus Saxo : « Rex Metensem
sirenue propagare perge. Posiea ex Apulia in Ger- urbein, proedictumcjue Theodoricum episdopum.tan-
maiiiani (feliciler ibi confecto bello) redeunti, e:t diu obsedit, quousqiie, mediarite jusiilia, pax inter
apud Cassinense monasteriuin ex calculo decum- eos convenit. > Neque lainen dilliieor, rcstiirii po-
benti, > clc. Sutlabit aifatirii qui Bruschiana hseie tuisse non seniel varias illas excursiories; etenirri strb
omnia aple componat cum signalis modo coenobii totius narratioiiis finem, pag. 390, sicliabet Ditina-
Istlus exordiisl De claiidicatione S. Henrici, ejiisquie rus :'« Rexilerum eccidentales invisit-fegipnes, ei
'verosiinilibri causa jam salis diclum esl : id sanie flnclivagos hahitalorum animos sapieniiaefrenoerio
coniroverli nequit, praediis liiultis ac latifundiis ca- inans, natale Domini Tesiiva'jucuhiiilate iu Palthl
r* . ACTA, 7*
cclebravil,» qtiae omnin »n. .1010 fieri omni:;.o non fi\ Sanctuiii , . a qiiibus aiinns inchoatur , ncinpe
pouieniiit, sed ulniiniimini signant finem anni 1011, « anl iixi in Frankenavord, » el « MXJIin Thorn-
quem mox suhsequiiur dedicaiio ccclesioe Banii.er- burg, > quo pr;edicta dedicatip vere ibi.dem consi-
gensis. Ad annum 1010 revoca iristauralionerii mo-. gnalur.
iiasiefii S. Mariic Raiisbona;, de qiia agit Mabillo- 126. Ex his denuo patel, quod supra non semel
._, .niuspag. 218, nuro. 52; dixi, iii ordinandis lemporibus Dilraari chronico
'
j2i..'Porro celeberriroam eani dedicationem non cautissinie uiendum. De cetero reliquos sancli im-
,.; fiii. 1011, ul cum Baronio plures signant, sed.an. peralbris labores in»componendis rebus iuiperii,
,,..-iOJ.2 aecidisse probant Chronographiis Saxo, Anna- cujus partes omnes quoiniiiiis lustrnndo ignorare
, les/HHdese.inenses, et veleres alii cum Hofmanno, npn poterat; et .pace cum Slavis, aliisque hostibus
. -quidquid hic repiignel breve Cliroiiicori Wirzibiir- concilianda^sollicile Jmpensos, fusius meiiioral lau-
geu.se apud Baliiz'ium, Nplanda vero Slruvii in rebus dalus. loties Ditniarus toto reliqup libro sexto, ubi
. npstiis imperiiia. qui, ppstquam pag. 384 episcopa- pag. 397 ingrediuir an.lOlS, quo Epiplianiam
iiis B.ambergensis fundatioriem .pcrperam .firjnalani . Alslidi celebravit Henricus * Pprificationero sanctae
,;:ai.t.:aJpainiePP; XXII, paulo.post inepiius subdit :, Dei Geriitricis in Magdeburg. « Paschale vero feslum
, < Isie etiaiii, episcopalus. praeserite. Beiiedicto VIII 'II cum Meiriwerco, sibi admodum faniiliari, in Palhe-
.., 'Papa, peracia teiupli. majoris. conslruciioiie, anno, brun dignii veneraiipne peregii, Penlecosten auteiu.
. MSIIdeniuin fiiil epnsecralus; ». Meifusdoccri pp- iiobiscqm,» nempe in Merseburg": in cnjus vigilia Bo-
. ,:ieraij:: sija.d Pitmari .yerba; quoe recital,. taritiljum lezlavus, cum securilate obsidum apud se rclictoruiij
-.itiendissei. Tta lo.qtuiiir dicta jam pag.: 390 :. veniletoptimesuscipitur;sicuitutaexea parte omnia
. .« Pefaclarin; eivitate Bavenbergensi ecclesia :ma- reddefe voluerit Henricus priusquaro irieditaiiim iler
. jore.vciim natalitiusRcgis;dies esset,. elxxxv jani Ilalicum ihgredereiur, ad quod per id tempus res
:. -iincipercjj, iiiSoiias:MaiiiOinrii)5: primatus:.ad dedica- .dispbriebanUir. Non ftiit aiijius isle Ftilderisibus
:_ lionein jsliiis.aulaeibidem 'corigregalur, et sppnsa iiiriltiini propilius, qiiippe qiio « Brpnnag abbas de-
.. hoec Christi per-iiianus Joannjs patriarchoe de Aqui- poriituf;;et turic hpc monasterium, conffairibus. lat<;
; leia cl alioruiii plusquaiii xxx episcoporuin dedicp- discedehtibus, a priori stalu miilaiur ;» quaepaui.o
tiir. » Addit Chronographus, .«xxxyi. episcoporunti durius, jam dicio an. 1013, a'Clifonograplio Saxone
. jiiinislerio conseerata.m, »,quibus corisentiunt Aiuia- exprimuniur, his verhis : « Rex slulionim deprava-
les Hildemenses : in his yeio pninibus nec yerbuni . tus coiisilio, Fuldcrisis moiiasterii b uia 'mirahiliicr.
*.jiii.-le_.quisepjligat: Benediciijmi papahi ei dpdicatiolii diripuii, > etci Sed IIORC mitius explicata videanlur a
,"'ijiferfuis.se, qui ycrpsiinilius iiecdii.ii eleciiis eral' C Mabillonio pag; 2S2 an. 8.8.
duin ea coeremoiiia perageretur ;• utruin vero in 127; Pergii Ditmarus : «liex auterii acl pcciden-
. ^Gerinaniam islo annp veuerit, infra explorare cona-_ taies pergens regiones, iler siium in
Lohgobardiam
;
. bimur. ; disposuit,' et iterum ad nos repedavii; et inde
125. Suhjungil Dilmar.us : « Post hsee synodus xi Kal. Octohris discedens, per Bavariorum fines
liiclil Jiiagria, in qua Gevehardus Ralisbpiiensis ec- aique Suevpfum,usque ,ad lociiin qui dicitur... pro
»lesiae,pr;«siil ab arcjiiepiscopo suimet arguitur, et peravil. Huc exercilus undique confluit, et hinc
Metensis orclesiae pracsul Thieclricus a rege increpa- usqiie Romani Rex sine oinni scrupulo, regina corai-
tiir, eo quod. epislol;» suiniet hunc Jnjusle apnd Pa- tante, venit. > Sequuiitur nova Boleslai scclera,
pam accusaret:: sed haec pniiiia elmulla alia consilio et occulta; adversus S.. fleriripum uiachiiintioncs,
priidcnii sunt finita,;. Conipletis omnibiis in Prien- qtioe tamen niinirae impedivere quo minusrcbellc.s
taliFranciaiilililatibus, Rex Merseburgc.nseiri_reviT sibi.Longpbardos in ordlnem .reduceret ac dcmupi.
sit civitatem ac ibi sanctain Pcnlecosles solen.nila- iniirbe imperiali corona insi^niretiir., Sed his pracr
tem cclebral, ei in.primo, niane Dpminicae diei, qua initienda sunt, si quoquam perlinenl, quaesub fincni
sanclus Apostolps rcplevit Spirilus,. Taghio arcbi- „ libri sexti, plane aiiud agens interserit Pitmariis
episcopus infirmari ccepit, qui paulo post v Idus -.' pag. 399 de adve.iiu , ut, aliqui inlelligunl, Bene-
Junii Jion ohii.t, » iuquil idem pilmariis, i sed ad dicli VIII jn Gefinauiani, propler .inlriisiqnem, ut
Chrisuim, qiieiii sempcr amavit, loetus abiit. » Haec pulaiit, ciijiisdam Gregorii. A:udi ipsiiiii : < Naniqne
... oiiiiiia, hic. sub unum conspeetum exposila volui, ut Papa Benediclus Gregorio cuidam in. eleclipne pra_T
jiinnifestius pateat dedicaljonem ecclesue Bainber- valuii. iOb hoc iste (quwriturquis?). adNativilalem
.igciisisasserjo a ii.obis.aii,, 1012:COhtigisse,,quo cer- Dpminicam in.Paliihi veriit. cum omni apparatu
ttuii est Tagiiionem obiissc, leslibus iterura Chro- apostolico, expuUionem suam omnibus laBienlando
nogiaplio Saxone cl Aiinalibus Hildesemensibus; innotescens. > Ex h.is collegit Baronius ad arintim
.q.iod iiiaxime obser*.'anduni esi, ut bsiendatur alius 1012, BeneJicfujn, Roma a "Gre-rorio expulsum, fu
Ditmari ierror, qui-jam proxime aiebat, « Naiale gi.sse in Germaiiiam ad S. Hcnricurn , opem ejii5
Pomini in Paliiii » seu Paiiihi celebrasse S. Hemi- iiiipioralurum; in qi:o . ipsuin recentiores omrief
JCJJUI iiiimediate aiite.cpiisecralioiiem ecelesios Bam- sequunlur c.uni Francisco Pagio rccentissiiiie in su<?
."'-hergeiisis, cuni dislinclius niemorenl citati Annales, Bre>iario ronsificum, toinu ;JI, pag; 291,ianiel3
r iliiPs .ilios Naiales Dpnilhi intermedios celebrassc recle adverlat, ncmiiiein unuin veierum Germajio
PATKOI.. CXL 3
75.. S. HENRICIIMPERATORIS 76
iii.ii scriptoriini de ea Benedicti expulsione, aiit. A petrare voluisse/ NPshiiic nltefam viioe periodiam,
schisiiiate ea causa prio memiriisse. iirio imperii ejiis epocham iiiclionbimiis.
128. Ncqiip iii niiriim sane, nam nisi ego veiie-
§ XIII. S. Henrici Rotna' coronalio , el qvm eiim
ftichtissime fal|or,'eniiii.eiiiissiinus annalista Dilinaf! secula: surit.usquead advehlumBenedicltPPJVIII
sensumhaud recte assecutusesl; ul jam taceam rem in Germaniam.
oinneiii de qualicunque post Sergii PP. IV obiturii 130. Libiiim suum septimum sic exorditur
sehismaie, perperam an. 1012 innexam esse "_ Ditmarus : « Deciirsis a Homlnica incafnatiohe pc3t
quae referenila videtur ad sequeiilem 1015, cujus inillenarii pleniliidineiri numefi annis tredecirii, ct
iiiilitiin lif Nntali Dphiini inchpnndo) ,in Palilhi,'ce: in siibsequenlis,'aniii sectindd meiise ac hebdoiriada
lebravit S. "Ucnricus. Noiabis igiltir eo loco aiiri lertia, anrio aulem regni ejus teftio deciriio, ei die
proisus omnia a Ditmarp iractari, ad ecclesiairi Doiriinica, ac vi Kah (lege ivj Kal. sub lilt. Doin. C)
stfam spoc.antia, ibique plane obiter rem islaiii Maflii, HenricusDei gratia rex inclyitis, a senatpri-
iiisinuari, quae profecto aliler e.vpiicari nierebatui, bus duodecim vallatTis, quormn sex jasi harba, alii
si Bciiedictiis ipse Papa legilimus "in Geriiiaiiiam pfolixariiyslice incedebant Ciim-jbaculis, cumdilecla
profectiis liiisset; quod haiid dubie non tacuisserii suiriiet corijtige Ciiriegiinda ' ad ecclesiam sancti
Chrpnograplius Saxo, Dilmari in uiultis conlraclor, ]B Petri, Papa exspeciarilc.-venil.etanlequamiiitrpdii-
ct Aimaies Hildesenienses','. iiec alii aeqnales aiit ccfeiiir. ah eodehi iriterrogaius, si lidelis vellet Ro-
pfoxlme seciiti. IJt n»eiitem edisseram, vertc Pilmari manoe pafronus esse et defensdr Ecclesia;, sibi au-
verba qtiamdiu ct qiio inodo volueris, evolve coelefa tem suisquesuccessoribus per oinnia iidclis, devola
oinnia, sive piaecedenlia sive suhsequentia, ut vel professiorie respphdit; elr tunc ab eodem inuiiclio-
vefbnm extnndas, quo innuat, sariclum iinperalorem iieih et coronanV cum contectali sua suscepit. Pi-io-
Bcnedicti partcs suscipere debuisst', aut ipsi tilla iri rem autemcofriri-.iriisiiper altarePiincipisApostplo-
rc palrocinari vel opitulari; aut postea Roraam per- riim suspeudi praecepit. Eodcrii die Papa cis cceiiain
rexisse, ut ipsum quocuriique modo in sedein "Vesti- ad Lateraiiuih fecil copiosam. » QUSB iporro itrrhoe
lucret.XJlut obscurius locutum censeas Ditmaruni, ociavo abhinc die Romieet a quibus cxciiatoe, non
aut niiiil dfxil, aul salis indicavit, per isle, non cst fiujiis loci describere :' cpmpeiidio sua inde
Bencdiclimi, sed fJregPf iuni Tuisse fugilivum isium, accepitGhronographris Saxo, Imperaiorem Papiani
«cui Bcncdicius praevaluit,» ritpole qui«prae caeleris fediiceris - ad resiirrectiOriern Doinini, cui Chronicon
aiiiccessofibus. niaxinie dpmiiiabatur. V Et verp Casinense lib. II, c. 51, ipsam Romanam coronatio-
Tiisculariorum coiniluiii lipiissiroa per id"lempiis , riem affigit, qubd jam alibi a hObis rcfutatuin est,
pptentia facillinvc etiam ariiiis praevalere potuit,' C Papiae igittir confirraatis ulcunqiie Longobardoruni
•idversus minoris notse liomiiiem Gregoriufn, qui, anjmis, in Saxoniam remeavit:: turij de monachis
externa auxilin iiiiplorare compulsus, verurii a Corbbiensiliiis ea adjiciuntuf, qun;, nt ct Fiildensium
Sancto cxauditus non sit, cuni Saiiclo eOntroversias, roalo opud MaltilloniuMi
429. Yerbo dicam, non dc cleciione poiiiiljcis aui ih Anrialibiis Beliedicliriorum iegi, qitam hic a me
de schismale ea catisa exorio ibi agit Ditiiinius, scd operosiiis recitari.
cacxpendit potissiihuin quae Roinani Ppiitiiices cl 131. Hucpfopius spectai quod iiarral Glaber Ro-
S.Heirficus in* Ecclesioe augmentum et splcridoreni diilphiis, Histpfioe sriae lib. i, cap. 5, de: pomo seu
ceftaiim cojiUilerunl ; en ultima vefba quibus globo aureo, pieiiosis gemmis circiimtlaio, et cru.-e
libruin sextum cpncludil i « Henricus eienlm reji aufea siipererilineiite mriialo;: qnoiilamquaiiiHiiiiiiw
ecclcsiam adauxit noslrain inultis uliliiatibus, in- daiiae pOtentiac symholuiii S. Henrico obliilerit Be-
primis clivino apparatu, et de oiniiibus curlis quas tiedictus PP., ipse vero « protinus hiiscrit a<1Cluriia-
inTuringiact Saxoiiia habtiil, duas nobis tradiciil ceiise moiiasteriiim Galliarum, quod etiam lunc
familias. Evangelium auro et tabula ornaturii ebur- teriiporis iiabebatiir religiosissimiim c;clei'orum, cui
iieii, eicalicem aureum atquegemmatum cuin patina ± el aiia dona plurinia coritnlerat oriiamenioriim, - >
rj
et fistula ; item cruccs duas ti capulas ex argerito iriquil ibidem laudntus filaber. Al si vcia suntquoe
faclas, et raagiiuin calicem/ex codem metallo, cuiri Legenda tradit cap. 26, non opiis fuit ca iuissio: e,
paiina simiil et fistula dedit. .(j_uidqiiidin proediis ah cum , ut in Vita videbilur, Chiiii;icunj perrexerii
iiitercessoribus meis neg^leclum erai, proecepio re- sanctus ipse iiiiperalor, et non soliun globuih,; sed
iiovaral; > ut ita et Tiujus eccJesiocnoh soluni re- Cormiam auream obtulerit; imo et alia plufa<!e
stauralor, sed el fundator appellnri mcreaiuf, quibus nieiriiriere ambae S/Odilouis Viisc a majori^
quemadinodum et Paderboriiensis, quam hoc eo- bus nostris editae 1 Januarii : ct plinia quideiri
ddin aii. 1013 opulento praeilio proeier alia donatam,, png. 18 et 26, posterior vero nuni. 6 ac 21. De Cn
diim Wcflis dcciimberel, pluribus aliis heneliciis perfegririalione Jiihil 'memoraht Ditinariis, Chfono-
curiiulavit; ei S. Bernwardo Hildesiensi episcopo graphus Saxo aut aequales alii , verum ex Vha
crimitalrilii iritegriim sdlita sibi iargiiate cPnlulit, S. Meinwerci id non ilicongrue collcgit Mabillonius,
Annalium lib. ubi iion vi<ico cur-iid '
qiiariini dohaliorium instrumenta refert Schatenus LV, pag. 241,
liosterii pag. 402^ Dicefes sahciurii imperaiofehi'tot aiiniiiii 1015 revocel quae•verosiJiiilliine ,; si per id
piis largitipnibus jprosperum ilcr Ilalicum a Deo im- leiiipiis facla siini, ad annuni 10U periineiit, duiii
77 ACTA. t*
•
nempe per Burgiindiam in Alsaliam, et inde « per A mum Natale Domini Papioe celebrassc, » inde ipsum
Leoditim el Trcvirim > iransilum feccril, ut habetl in Apuliam deilucii; ciii siibaclae Ismaeieiii proefe
ciiato capile Auonymus. ccrat : tum ad Moiilem Casinuni, ubi a calciilb
152. Referfi mcrenlur qu;e ibi iradil Mabillonius :; liberalus fucrit; ac demum, riririi. 23, < Roroain
« Aiioiivmns quclor, qiu libfuin scripsit de rebus; CUIIIdoniina Cluiiiigiioda, ciirii tr.iiimpho mngno in-
gestis bcati Meiriw.erciPaderbornensis, haud obsciire. trasse aii, ubi a bealo Benedicto Papa heriigiie et
significat Heiiricum imperalorem in reditu ex urbe. honorilice susceptiis..... solemni beiiedictione, ciiiii
Roma posl suam coronationem, cum domno Mein- Univcrsi populi iiucsliroabili exsnltatione in Caesn-
werco episcopo paucisque fariiiliaribus atl Clunia- rem et iniperatorem consecratus sit. > Niniirurij
censc inoriasteiium, pro suae religionis fervore et t coniisae hic sunt hinae expeditiones lialicoe S. Ileri-:
Kiiu loci maxime nominaiuin, divertisse, dcducente . rici, nempe liaec qria sola cofonaiio brevi icmpofe
forsan Odilone abhate, nui ipsum iu illo itincre co- peracta esl, cuiri alia paulo fiisius infra explicarida :
iiiiiatiis fuerat; visuque ea comprobasse qiiae, fama! quod ficilc adveriisset scriptor, si coioiiaiionis uicm,
leferente, de sacro illo ecenobio acceperat: lunique , liempe xrv Fcbruarii,expfessius signassct;qiiis eriirii
roronam auream preliosissimam ad Missam, quae facile coiicipiat S. Henricum Natale Doiiiini Pnpi.*
de Calhedra S. Pelri appellalur.oblulisse.et, frater- . B cclebrasse, inde suhjugasse Apiiliain, atqiie iii Monte
iiitatc lnonachorum htiniiliier petita et accepta,. Casino oegrum decubuisse, Roniain iritefim saiis
'oinnium fratrum precibus se commendasse. » Hoec; tempestive atiigisse ut dicto dle xiv Februafii im-
'
etplura, de aliis beneliciis eldem coe.obio a Sancto, peratoriam iiinugiirnlionem siiscipefet. Nori saiis
collalis, abdiictisqne inde monacliis pro comlendoi apte temporibus suis isthaec diVisa siiril, quoe etiaiii
nionaslCrio Abdinglioffensi vide ad. diein v Junii oiiinia lriic falso revocavit Hofinaiiriiis col. 50 clijus
r.np. 4,-u. 26, png. 521; hoec rios paulo longius.ab- ea facilins iidmisero," «jhoe ibidem refert niirii: 79 ;
duxere ab iis quae post coronatioucm Romanae ipsi tuin vero scquenti de compositis per liaec iempora
Eeclesia.' indulsil rccens inaiiguraius Augij:>tus,qiiae- cuiii Giindecaro Eysiettensi defiriiliiis Baiiibcrgensis
qne iir P.igii Breviario explicala hahcs ap-jg. 293 : cc lesiae controversiis.
qnibns ndde alia liheraiissiuii Carearis placiia apud 155. Posl citaia pfoxime Ditmari verba, a.lia iri-
Vnidaliiin Mahillonium pag. 257 et239; aique,'c'a terseriintur, quae teniporum scrietn nonnihil tiif-
ifciiinrii i]ii:c pro dilecla ccclesia Bambergcnsi emi- bare posseiii, nisi ex distinclo characlere posito
iiifrat Hofinannus col. 49. pag. 402 coiistaicl sanctuiri irnpefatpreiri Pasclial
133; Neque vero prtctereuncla sunt qii;c habet celebrasse iu Mersebiifg ari. 1015, qiio vigilia Rc-
"
Dilniarus, :rd qneriv ileriim redeo, de iustitulo 'per surreclionis incidit in v Idiis Aprilis, ab ipsb expresse
S. Henrieuni episcopalu Bobiensi priusquam Itaiia signatum; Paschnte incidenfe ih iv Idus seu diem x
«ixcederet. < ln liis parlibns, inquil, Caesar episco- ejusdem liiensis : « iri Caiiia aiitem Doiniiii, » ait ,
pnlum, quoil erat terlitim devoli opcris sui ornamen- Diiroarus, se « chiisnia in ejuS prafiseiitia iridigniiiii
itun, in Bohia-civitaie, ubi Cluisiicoke sancli et benedixisse. » Sic pro eo anrio Clifoiicgf.iphus Saxb
confessofis inclyti Cckiiiibaiius ct Attala corporaliier < Henricus iiriperator" in "Wiilbike dieiii Paliriaruiii
reqniescunt, coiiiiiimJ consilio et licentia compro- ageiis, liimtios dc Iialia si'ii iii sncrainenia con-
vincialium ' episcPporum Constfuxit; quia sunima strihxil, et inde digressus, Mefsebiirg Paschale fe-
ticcessiias, et, quae eam prsecellil, Chrisli charilas ad sluiii pefegit, ithi Bolizlavo ohinia miuiefa, qusc iiii
hoc insiigavif. ilic ciim niaxinia prosperitatc etglo- niisernt, siiniil cuni gratia perdil, dura illtiin iega-
ria Alpinas Superal diuicullaies, ac noslioe regionis tione superba infesttim icddidiL» Hoeri viiiiri slci-
ndiit serenifales, qiiia acris et habilaloruni qualila- nunt ad repetitas excursionfes ef bella lariiis irilef-
lesnoslris non coiicordaiit pariibus. > Milto qiiac hic ttipta cuiJi Boleslao tuiic acriter gesla , in quihiis
odiosinshi Longobardos aliosque torquei DitriiaTus; vario iriarte pugnaiiim esl, ut isiic"et apud Dilina-
satis sit- hunc annuni 1014 cum ipso ahsolvere et riiiu fusius legi potest; ciiiri ad iiostftim iiistiliiluui
•Reruni inchoare , iiis verbis : « Imperalor aulem P rion magis p"ertirieanl quain "rectirreriies deriiio de-
. •ansccnsisAlpibus, celerisque adjacerilibus provin- . p!orarid;e cum Corbeierisibus mPriachis coiiieiitiones
c.iis regendo decursis, Natale Doiniiii celebravii in apud Ditiriarum png. 403, r.d cjiias exciiandas rioii-
Palilhi, et post baec ad Mcrsehii/g veniens, Rotesla.ii iiullam paftem ;habuisse S. Mciriwerciuii, Paderbor-
fidein el auxilium suis innoUiit fiuelibus, ct ut ah cis nensem episcopum, paulo distinctius exploravil Ma-
ad excusaiioiieni, aiitindiciae rci emeridaiionem, is billonius in cllaiis Aiihalibus ad hiinc niiniim pag,
voearelnr, uiianimcs poscit. > Atque h;cc eo pacio 2i2, quo lectorcs rchiiitimiis.
recte dispositn MIIIIel aimis siiis apte imiexa, qiiac 156. Seipientcm annum 10i6 inchoat Chronogra-
n!' aliquibns' noii parum lurbaniur, cuin nliis con- phus : i Lnpcraio? Nataiem Domini in Pathelbrun-
Tusa el couiiuixta. nem festivis pcregil gnudiis : posihacc Popponem
154. Ift eorum iiiiinero coilocaiidus cstliic auclor Lniipohii Marchionis fi ium, ct Bavenbergensis cc-
Vitoe S. Meinwerci, qui cap. 4, nuiii. 22, nicmorans <iesiae praeposiium, Trevirensi,i)roefecerat urbi. Et
« S. Hcnricuni, siibjeclis omnibus el iu dcdilionem ctim is ab Erchenljaldo Mogpiiliensi afcliiepiscopo
icGuctis, qiiae rclicllai-a lenlavcrant urbihus, proxi- jussii Caesaris ef liccnlia Yinitinerisis episcopi (qui
79 S. HENRICI JMPERATORIS : .. 80
priiuus horiini in ordine coiifrainmi) consecraride- 1, dcm ejiis uiuim .faciurum. monasleritiiii. > Pag. 414 :
buissel; a Thiedcrico Meiensi aiitistite;, eo qupd a.se < Imperalor aulem audiens,.coiitectalcni.suam. levius
j.islius haec ordinatjo fieri deberel, sssidua acclama-, . haherev «"tlvoluni fecisse Domino , grates Chrislo
iioiie,humilique petitione idiiicassumprohibebatur: -.per-solvites auimo. » Paulo infra : <Caesar yero,ad
iiam imperator liunc, scripla. deiiioiislraritein,. el; orientemiendens,' imperatriceroad se;,in;loco,..qiii
baniio iJ inlerdicenlem, non exatidivit, et uHClipncm,_ Patherbrtinnum dicitur, yenire><jube"t.'•Inde jiinli-)
fecil compleri, > Adde bis--varias principum partw usqtie adMagdehurg profecli. > Ad aliadeindeioia
culariuiii discprdias. aut arinis aul amica composi- simul profecti srini,:. donec. « regressa, •imperatrici;,
tione sopilas, el perpeluasinimici-.semper Boleslai.. cselerisque compluribus, ipse, >ipiperaipri «'turiua-
incursipnes, dequibus Dilmarus usque ad pag. 40.6,:: timiproeessit; »,j«empe/cuiningeiHi;excrciiii::Bo-
Eidem proeterea anno alfigerida sunt. qtioe ibidefti . le.siap-iiiiiriinens. ijueni toto fefe reiiquoiaiiiio inse-
subjungit de « proxim.a Palmarum jucunditate >al)> culus est,; Haec ,pauIo::uberitis deducia hic ;voi_iiiut
j.nperalpre « cum Henrico,, yeneraliili Wirciburr; .. ;manifesliuspaleal, Jjuam nonsatis congrue adjiuiic
gepsi episcopo complela, ae cqena Doroinirelpas- annum 1017, referendam censuerU, JTofinaniius cele- .
.sipne,cumPascliali .tripudiohoiipi-abiliierinBaveri- i befrimam illamiSi> Ciinegunclis /per vonieres -0311-
herg peractis, » elc, Lege qiiae ibidem attexunlur de denleslprphalipnem.: .quaj aiteri. melius cpnvenire
Rudolpho Burgundioe rege; Sancti, avunctijp,, regnum. ^potuisse,isidelui*.; 'C-filera ^ =yjide:.superins et ad
suum per donaliopem ei tradeiite:, qupd biennio ; lll^Martii, . ; ::;'..:.: -:':: •r.-:'-.':•';. -.; .:p: ::;;".:..
liost, accedentp prpeerun) cphsensu, fuit confirma- ,1*159.. Ut nuUum annuih yitie sriae- largitionibus
lum; ilem eyenlusalips eliam Anglicnnps. qupseriu-- , C;csare;;digiiis yacuum;'esse ypiuil S, Heiiricus;: sic
nierare non vacat. Ad S- Heiiricunf redil Ditniarus. et-htinc iri;quo versamuf illusiTemTedilidii, iesle
pag. 412, ita .scribens; , _ ,. ...-.; :-.; ;f)ilmaro:pag.>;516v Verha- pjusr;eciib.:;« Itiseqiienii
137., « Annp Doniinieae.Incafiialioiiisl MXVIIKal., Domiriica;die".sid^est- iii«Norias5;Noveriihfis €aesar
Januarii"] iraperalor a Palilhi, ubi ceJebravil Natale qrioddaiii,pra;diuth, Bogalici vocatilmyqiipd- tiirii ab
Domin.i, .exiens, in Alslidi: Epiphaniani.Doiniiii so- . Hatholdp niiljle sibi plabilo> acqui,sivii-,cpiiciinibio,
lemniler;peregit. > Paulo iiiferius :.« Nuutii de ltalia confratrjbus hosifis in.MerseluirgCliristo famulan-
huc venienles gratulabundi ad :sua redeunt.; > iifor- . libus dedH, ,el Jocuni quenidairi ^b Hagerp, praetiicti
tasse quj. a Benedieto PP,Vlll .aiiujejint « aurei senioris gerniano, decein ,talCiitis argeriti compara-
capitalis. prnamerit?, invicem gemniati,,» regiii,ae lum, cornmdem ulililalibus -aCcommodavit,- prae-
SaracenPrum, Romee capiie plexae, « parlenvquop : :cepiisqire sniniet;. firjnari:-prxcepit.' Tfes qiioque
milielihris conipuiabaiiir, > ui proccedeiHi pag, .411 ecclesias-iriLipzi-ctiii^QlsciHzi, ac in Gusna ppsitas
ideiii pilmarus memoraverat.. < Gratulabtindi » ah- niihi concessit.Tivhoc veriialitempofe iderii aureuni
teni «redierenl nuntii, > quod postulala advcrsus a.itaread decus ecclesiae.fabricari jussefat nostroe,
Saracenos el Graecos auxilia addixisset Caesar, quae ad quod ego ex antiqui allaris fipslri sumplu auri
lanieii <juinto deinuni posl aiino siippedilari pptuere. sex libras decli.:»<Gircainodium Deceriibreni Bam-
«lter ijnperatoris ad occidenteni disposilum, ob vioe bergam priiniim pervenil fmperalor, ubi 1. Heri-
asperiialem est dilalum. jniperalpi' hoc ;.qnod ex ricum, quondam Bayariorumcluceni, et.iune oclo
parte Bojislavi rogatus, laudai ; cpnvenisse ad eum annos et. p.ene lot. menses, sua d.eposilum culpa,
piiiicipes.suo.s_ etsiquid bpni vellet sibi exhibere, pristinis restituit honprihtis die Dominica; > quo
cum eorum consilio Jibeiiler.accipcret: iiiiiiuniur tenipore-neroo dixerit, Hehrici istius ssorprem Ciir
invicem nuntii, et inducioe ponuntur. > Inlerim niguijdem ad prpbationem vpcari poiuisse. Utcum
< lmperalor Purificaiionem.saiictae Dei Genitricis no- Ditmafo «.cpncliisioriem-,anni faciam; iverbpadji-
bisc.uiii ce(ebi;at. Posthoec /episcopi et cpmites pb ciam confirmationem aSancto nioiiasterii K.cnina-
conlemplum Bplislavi, se fallentis, iristes,advenie- densis, praedia peclesitc:Paderbomensi dpnala, alia-
bant, et imperalpris iiipnieni .aperlis legationibus r que isl.iusmpdi quoruro insirumen.aiexiiibet Sclia-
iiicendunt. Ibi luncde futuraexpedilione traclaiur.; > tenus a pag..-422. ...-,:-...,,"!• :.;:..
Videantur lota illa pag. 413plura S. Henripi in va- 140,: :Ad. ann.iifti. 1018 ,iiigrpssiirof pr;ebel Dit-
rias ecclesias beneiicia, a qnibus iiimirum cessafe marus diim.pag.:418 ait imperatorem, pdst.bre-
non noverat. vissimani morani, « ab Bavenberg discedentem, ad
138. « Palmas Rexcelchrat in Magontia, et inln- Wirciburg .pyiroo, deniqiie adLFrancpfofdi yenisse,
gcllieim Pascha, el in his parlibus niagis honorifice . ibidemque iiativitaiein Doiiiinicam lestivis_ pcr-
ac potestalive nunquaro fuit. Et quia ob tantam egisse .gandiis, » Inde ad libruni oclayum etjvilse
soleiiiriiialem hiaxiina ibidein finiii rion poteranl, acque ac Chronici sul uliiniuin transiens, ordiltir in
ad AqUisgfani poniluf convenlus, et luiie illic cttm hnnc mndum : « Anno Doininica? Iucarnationis mil-
consilio Heriberti archipraesulis, Thiedericum Meterir lesi.mp xxn, Indicl. 11, anno.autem Doniini-Heiirici
sem episcopum el Heiiricum fralrem placavit. Regina Imp. Aug. xvi, imperii aulem iv, Circtlincisio Do-
autemCnnegundis, a Francoforde a Caesare disce- niinica et Theophaiiia in praedicta civitate , ab
deiis, curii ad locum, qui Capuiigun dicitur, venire', eodem venerabiliter colebatur, posleaque jussu suo
irifinriatur, et ibi lunc Domino promisit se ad lau- ei assidua Bolislavi ducis supplicalione, in qttadam
81 ACTA,.... 82
urbe, Budissin dicta, a Gerone et Arnulphoepisco- A Sancto siibjtlngit: « De Imperatore nostro mihi
pis...... paxrsacfameritis flrriiata est nf Kiii. Fe- niinc sefirio ; Oriaftif,' qiii cle inVisa cxpeditione,
biuariij-iionui dectiit, -sed-iit 1liinc; fieri •'poiiiif, (opinof Burguritlica'):, revefsus, nil de proro-issispef-
electisque' olisidibus .=acceplis,'' jififidictl 'lsen:ores ''"'cepit',' sed parurii"sibf fenitehtibuis nocuit. »Hahe
revefsl- sttnt.' > Hiijtisriipdi "jieialaesiEpius ciiiri BtH; verbaiiltiiria'. «Iriipef.ilor riosler cuni de his om-
leslao transaetioriescoiisfariteiri paeeiri ihipefio riori nibus, 'ribri niulirim* faveiitihus, efDceretiir cerlus,
reddidere.'ut denionstfaiV'deinceps :pluribus,:quae rinuni lri' Siievia regione colloquiufri de republica
huc non perilrieiit, lifi jVecgferitiliUiri aboihihariilae 1 haluiit. et'mox'pef: Rheniirri; sPlicilus descendit.
s:ipcrstitioiies, ad qiias «CKsaf-gfavitersusiiifasse v Nanique cooperalores ejiis et regni siiimet columnae,
tliciiur png. :-420,;qua derauni-ea subjiihgit• qiiae - maxlma parte, pfoli dolor, cecidefe, siljique gravc
nuper altiginius. « Jairi,'iriquiti Dilhiafus. decliriaih pondus pcc"ultiirii,"fidei siiriiilaiores occultis re-
ab liis, et Jpqiiar ImpefaiorishpstTi" prospefitaleiii sistere iiisidiis -pef Cxlrafieos .iiiltiriiuf',' iil iioh
nuper;sibj:exoiiiiriii> Avunculus'liamqiie SiiuS, ;Biir- " liceat/ei iibeiiate cdngriicnli iriipeiare. epfumque
gUHdionum icx iRUilblp!ivis,-;coroiiam .el: stiimet '' injustain temefitafeni iri aliquo-niiilorafe. » Atqueis
sceplrum ;cu.ih:iiiorcrisii"aei prhigiiis ac optimalibus ' Chfohici finis estj quo et liaric Vitij; Si Heiirici pe-
uniVefsis sibi; conCessit.: ireite.ratiirqiie sacrariieiiti "'f.oduhi coricludimusV alibi qiiaesiiufi; qiiae ad feli-
confirmatio, aclumque est illud Mogoritiae.;..:.et qiios vitae ahnos ordinandos conduceht: iii quo id
xvn Kal.Aprilis niagnafit in Niiimagerisynodus.i molesturii maxiirie quod Chfoiipgfaphus Saxp iluos
Cetera'infonte legeuda'stinl.:'.'* .'*':.'""' :\;r: Iiic imhos iri ririuhi coriflasse videatur; uride fufbatio
141.: Ad fiijemOperis^v.ergens Ditraarus,igratis- - "de qua proxinie agendtim efii. Ad irideficientem
simunj erga C;cs;irem animuih lesiari rioii desinit; ' Snricii iiberalitaiem pcflirierit tabulae apud Scliate-
png. 422 ii-sigiiia alia in ecclesiam suam collaia ab huin a png. 458.
eo beneficia. cnumeraiis. < Opoiiet; auiem iuam vitm S: Henrici usque ad felicem
scire pietaieni regis nostfi et Iiiiperatbris.Heiirici § XIV. Reliquum' exitum MXXIV.
inuiiiformehi benevolerifiairi ecciesiaj,' eJthibitanj 143, Deficieiile hic prorstis Ditmaro, slerilioraeriint
rioslrae, de qua pafieni ..qiiairidahi 'superius' com- quaeide uitima vitoe S: Heririci perioclia ordiriari
prehendi, hrajorem vero quia iridisciissam lfeliqiii, polenint; idque doleridum iriiprimis, Chroriogra-
nunc scribere tibi opiimuro .duxi. Vide ut assidua :phiirii Saxoriem sub: ipsiim principium tolo ariiio a
'
recprdatiorie lui sil renoj<alpf, ei indeiicieiiiS aiixi-- vCra'Chrpnologla cleflectefe, ciiliri ea qiiae Dilmarus
lialor iioslri, ut iempo.ribus illis, iri' quibus decst _ recteei cefioahno 1018 consignavit, ipse ad se-
spes miseris,. ef ecclesiae Mersebiifgerisi..... Et qneriteni 1019 pefperani' rCduxil. ul ex primis ei
quia terapus non'est sJngulariief cnarfaTe quae ullimis ejus yerbis jam faxo iiiieliigas.; < Caesar,
praeceptis ejusdem corifirmala poterisVidereyhaec iiiquit, a Ba*venbergpergens, per Wirciburg venit
sola assigno qrioe, auclofitaie eareritia, iraposteruiii - Fraiickenvof de, ubi Nainleiii Doiriini fegio more
fprsilan peritura tiriieo : .Saucloe viciofiosissiiriae . peregit' > iia ille: exerraiis,;iiarii:CifcuriiCisiorieni
crucis partem. cunf ceteris Saiictdrum reliquiis, eliairi Doiiiiiii ei Tlieophariiam, ribn anno 1019' setl
et altare aureum, gehiriiis hoHprificC disliiictuiii, et 1018 Francofurti celebrasse sancttim ImperalOrem,
"
pixidem auream lapidibus"pretiosis ornatafti, col- cx ofdirie ef Iliixu rertim alque expressissiinis
lectariumque cum impensis propriis, et etiam Jio- Ditniari ierniihis pafagraplio pra?cedenti: ostendi-
stris decpfalUin cum duobus ihuribulisac argenteo mus; et riirsus, saepe laudatum Ditmartim et vi-
hicareo, larga manu Caesar nostroe dedit ecclesiae..-.. vendi et scriberidi fineni fecisse, ul apud scriptores
Sed quia de riielliflua ejusdempietate satls dicere passiii) omhes in confesso est, coritra quani idem
nequaquam suflicib, de sua conversatioiiej, sicut Cliroiiogfaphus Saxo, ad diclum' ipsi aiinuift 1019
proposui, ordinalim. exjilicare studiosiiis arihelo. > in fine subdat: « Piae membriae Thieim-arus episco-
Quoe utinam sih ipsp '.expjicari ppluisseht, qiii Ty.pusMersebnrgensis inigrnvit ad Lhristuiri. > At eiiim
finera vitae eo anno fecit : sub exilum, opinorv res iota salva pefsistit, si sola fiat transmulaiio
nain- ultra :Septembrehi Gliroriicon siuim per- ; annorurii, forle'amaniiensiuni socbrdia perperam
duxit. signaloruin, quodiex confuso praecedenticanoiie, de
142. Ut reliqua, ad hunc annum spectaiitia paur quo proximememiriiiiuis, pfofluxisse-existimandufii
''
cis deciirrani, pag..423 ait, « Impefalorem,: post '•'-.-est..'-"- • "''.''' "' "'
lpiigam inbahiiaiionem in Neumageii, » ubi nori- 144. Ast ibi error non sislit, eodcm cnim passu
"nulla praeclare statuia sunt, < descettdentem, solen- procedendo," qiioe ad verufti annum. 1019 speclant,
nes Rogationuni dies in Aquisgraiii studiose cele- subseqiienlis aiirii 1020 lilulo collocata sunt, ipse
hrasse..... Penlecosleri" iu lugelheiih,; » unde ;< in •iiiiiiirum Behedicti PP.' VHI B-ambergam ad Caesa-
Burgundiam properavit; »Inipefatrixvero, ofdinata .-•rein adveniuS) qnem certissime coiislat anrio 1019
in Capunga vita nionastica, fratrem siiuiri' ducem - contigisse^ut: habenl Aiinales Hihlesemenses, breyc
Henrictim, deqifo siipra ricin semel, < R.alisponae ClirOtiicOnWircihtifgense, Ilerniannus Conlrnctiis,
inlhromzavif.•>' Pluribus hiric irilerinixlis , etiam Lamhertus Schafiiaburgensis; .Marianus Scotus,
iis quae a Boleslao patrata sunt, hoec deirium' de Vifa S. Melnwerci in Aclis v Jtinii pag. 538, ii<;m.
83 S. HENRICl iMPEUATORIS 84
82, et yeleres passiro eum Hofmanno, quos recte A meminit aitctor Viloe prinio loco dalus. Rem
seciilcs cst Barpniiis, cpnlra Sigcbeiium, Albcri- adoptare videlur Miibillonius pag. 301, nbi ex
c.uiii et paiiciores alios, ;eqiianbus tamen suis non citala epitome inducitur S. llenricus, lauqiianl qui
eafentes. iiitcrim qtiae ante augusiissimiun cou- moiiastcrium ingressus hunc Psalmistne versiculnin
.-.rcsstim a Ctcsare eo amio gesta sunt adversiis protnlerit: « Haec requies iriea in soeculiim saeculi,
Bernafduni Saxonia- dncciii exponit Shatomis liic habitabo, quoniam elegi eam. > At professio-
noster ex Viia S. Mehnverci, cap. 11, num. 81, nerii einisisse istic hon dicitur; sed solum cleSule-
ubi deniio imo per lotam cam Legendam obiCrvari rium ostemlisse monasticum habitum suscipicudi,
'
potcst prnpensissiiiia lniperatricis in ecclesiam cui reposncrit sanclus Abbas : voliimns ergp ct
Paderborhensei» bcneficeriiia, a laudato Schaieno proecipimus, ut ad giihernanduin libi a Dco com-
cx diplonialibiis coromonslratn Celerum extra cpii- missumiiiiperium redeas. Quod ex obedienlia pra:-
troycrsiani ponimus, Papam Benedictum Bambergae slilil Imperatol', deinceps in S. Benedic.lum ejusque
a S. Henrico exceptuin annp saepe dicto 1.019,cii- Prdinem ainplius solito aflectus. Rcm non inipnguo,
jus Jpgressum et soienniter acla describil Legenda clsi cain ab aliis rejeclam noveriin : id dici poiesl,
cap. 23, chronplogice itcruin infelix, quod ullimam anniim aul tcmpiis quo ca contigcrit haclenus iu-
Sanpti in Italiam exciirsipnein advenliii Bencdicli B ceiitim csse.
Pl\. ip Germaniam pracroiltat, <;uni toto ferihe 147. Anno sequcnli 1020 rccte nlligiinliir quae
iriennip praecesserij, ut ex sequentibiis maiiifesle narrat auctor Vilae S. Meinwerci cap. 12, pag. 559:
patchii. Quoe autem in ea Vi^a memoranluf liic « Sequenli anno posl Nalale Domini, Impcraior,
a nobis describenda non sunl; nonnulla hinc inde .commolo excrcilu, comilcm qucmdam Gtioneni,
apud Hofmannum col. 54 explicata invcuies. saeculi dignitate non niinimum proepoHeiuem, in
145. S'C paucis Chroiiograpiius Saxo : « Domiiius caslro quod dicitur Hamerslein, siium siipra Rhciii
Papa Benediclus cum Henrico Iinperalore cceiinm liltus, obsedil, > propler ejus varia facinora in
Doniiniciim, ipsumque Paschale fesium in Baven- episcopum Moguntinum el alios perpetrala, ut ihi
herg decenli ferlur excoluisse ininislerio, ibique fusius deduclum invenics. Ad id belluni vocatus
linpernioris ac principum debilo obsequioriini ritu, S.. Heriberlus Coloniensis, cuin se obniolesiam
hpnprifice ac multiplici opum cppia donalus, do- febrim Cum qua coiiflirtitbaJur excusasset, ca omnia
jiiinain mundi Romam locnples ac sospes revisil.j suhorta siint, qux vidcri possunt et loco citaio, ct
Quamdiu Bambergie comnioralus sil, aut quo prae- in ipsa S. ileribeiii Vita ad xvi Marlii pagg. 472 et
cise lempore ad propria rcmeaverit Ponlifex explp- 485, ut de his nihil hic dicCndum supersit. AiMit
raliim npn habeo; reducem fuisse oporlet ante Hofmannus hoc anno (Annalcs Hildeseiiicnscs se-
mensem ]iSpvembrem , cuni Barouius diploma.eo qucnlem notaill) vchemciiti ten;e inoiii concussaui
jiiense expedilum exhibeait. Quid porro egeril Hen- Bnvafiam, el proecipua cladc ccclcsiam Basilceuscm
lictis toto reliquo isto anno, innumerjs monsiris admodiiui labefactalani : qupd « deiriineiilum re-
, iip.ud Chrpnographum nobiliiato, collige ex adjeqta sarcire cupiens Henricus, scqiicnli arino MXXI
Sigeberli Chronico ad euin annum « secunda in- Basilcam venit,. et tolitis ccclesia; inoleiii ad xiv
cursione hoslili exercilus regis Henrici in Ganda- passus a Rheni ripa translulit, cl foiiissimo iiitiro
v.uin Nonis Aiigusti, > qna? sunt ipsissima Alberici rtieftti aggeri opposilo, eam in formani mulio ve-
verba, cuni pliiribus de Rudoipho Biirgimdiae rege liusliorem et firmiorcm reslilui.l, et iiov.is, Munsicro
gx Sigelierlo descriptis, quae lamen ab aliis refu- teste, dilionibus, populis et caslris ciiiiitilaiissiiue
. tanlur. Ad inciirsionem Gahdeiisem qnod ailinei, instruxii. > Eadem jnuiiificentia Bariibefgensi cccle-
cam ita explicat Meyerus in Annalibns : « Henricus siae tunc eliam prospexisse ibidem ihcmorat idcni
Caesar iteium Gandavum iisqnc hoslileiii in Flandros llofmannus; quemadniodtitii el Schaleniis.produciis
fecit excursionem mense Augusio, in qua Epponem instruinentis comprobal, quae in Vita S. Meinwerci
et Canonem nepotes Imperaloris occubuisse lego. > p vix crcdibilia viderenlur.
An haec de S. lienrici nepotibus salis certa sinl fa- 148. Redil ad jnslos calculos Chroiiographiis Saxo,
leor me plurimum dubitare, neque ubi lioec legerit nonnullis hic locis niutilus, cnjtis rei priniumspeci-
Meyerus integrum. es.t.explorare. meii esl, qupd anniim, quein jam ingressi suiiuis
116. PoslreiJiHin hujus anni arliculura impleal, 1021 sic inceplcl: .« lropcrator pro concessa siiji di-
qiio.l Albericus eidem, •nescip quo fiiiidaroento, in- vinilus victoria, Deimicleprum Doiriinuro collaudnns,
ncclil: « De.Henrico Imperatore nai'ialur, ct scri- . Snxoiiiam properat, solciniiilatem Palinarurii Wil-
pluni rcperilur, quod abbali Richardo Virdimensi beke peracturus, gaudiaque Paschalia Mcrsehurg ile-
profcssioncm feceril, et cjus consilio se lotiun com- bita .celebratiiriis.dcvolione. Hoc itinere veiierabi-
miseril, volens apud S. Vitonem monachus lieri, lcmHeriberlmn archiepiscopummigiassefeiici cursu
-sed sancliis abbas Richardus virlule obedientiac ei cognovii, celeri inlimanie Iegato..... Eniensa vcro
iiijiinxit, ne imperium dimitleret quandiu viverci, . Imperalor Augusltts iiichoata via, cuiicils, iil ila
,ei ita eiiin ad iftiperiuni remisit.. > Simile quid dicam, Europx 1 primis ad eum cotifliicntibus, divcr-
• lcgilur iii epilome Vila; ex Menardo et Wasseburgio sarumque genlium missnticis ad iiiiperiale ejris ob-
a-.l \i Junii, pag. 1005, nuni. 6, de quo larocn non scquium midique propernntibus. sacrdsanctum Do-
85 ACTA. 86
iiiinicae resiirrecliouis gnudium, folo jam conridente A l bus. > Non potesthic indicari concUiiim aliud prailer
iiinndo, cxim.ia cclcbrayil gloria. ttis igitur omnibus isludqiiodiiolavit Baroniiis,nenipc Seligenstatlier.se,
cpnvenjenier explclis, Impei-aior, Partiienopplim pro- cui si interfuil S. Hcnrictis, necesse cst <mmin Ger-
fccius, sacros dies Peniecosles apud famosissimufti maniam rcdiisse anle inenseiri Augustum, sub cujus
«jiisdcm civilalis arrhiepiscopum Gerpneni, hqn principiuriihabitiim csl, ut vide iricollectioiie Lah-
iiifeiiori gaiidioriim digiioeqiie' vcn.eralipnis stiidip beana, col. 844. Quid SS. Aurep et Jiistinu; co aiino
•gloripsissiiiie pcregit. Inde curler.i regiaiii, Alsiidi conlulerif Sauctus, vide loroolll Junii, p.ig. 78. Ut
dielain.repelens, habiioque iriibi" cpl.oquiq cum to- praedicta omnia ad jiislos calculos reducas, neccssc
lius; scuatiij plebisque.coiicufsu, pios lenitalc per- est dicere, Caesarianas copias sub fiiiein anni praece-
niiilceiido pr-edulci, severa dislricliOhe reps lerrendo, dentis in Italiam proemissas, ducibus Poppone Tre- _
totaque induslria palriam niuniendo, intra lmjus virensi et Peligrino Coloniensi cpiscopis, quos san-
p.rovincioe civitates tptuiii illuin aiinurii feliciier per- cius lmperalor, natali Domini jn Thorneburch cele-
duxit. > Hic sistitur, liullo addito verbo de proepa- hratp, ut nolanl. Annales Hildeseriienses, snb aririi
rationcexerciius ad celebenimajn expeditionem lia- hiijus piiiicipiuiii subscculiis sit.
licani advcr.sus Graecos, quoniin in medio Sanciui») 151. Falli liic igitur existimo Schalenum nostruin
constiiuit anuo seqiienii, ut mox dicemus. 'B duin in Annalibus suis Padeibornensibus ad Iinnc
149. « Sequitur, inquit.Baronius, annus Redeiii- annum ila scribil: « Memorabilis hoc anno expeditio
pioris MXXH Inilicl. y, qup Henricus Iinperatpr/le- llalica , urgeule Benedicto Poiililice per legatos.
g-.uionibus, ut vidimus Norlhmannoruiii, atque ab Qiiaiii in rein syiioduni Aqiiisgraiienseiii ab Imrjera-
ipso Roniauo Pontifice cohortatus, in Ilaliani se con- fpre convocatain iiadiint cx Sigeberlo,"coiivciiieriti-
tiiiii nilversus Gnecos, sua jam pojenliaEcclesite hus ex lota Gerraania cpiscopis. Scd ca expeditio
Ronianoe pavendos, iremendus ipse hoslibus polenti iion nisi sub exilum nnni suscepta, inagno arniorum
exe.rciiti, queiu,diicebat, > ut vide jstic fusius narra- apparalu. > De ea synodo quid slalucndum sil nec-
liiiu, iiiterinixlo, ciiin S. Rumualdo coUpquip aliis- durii audeo definire; niihi ceftum videtur non po-
qne lum ad. hellum , lum ad Casinensem S. Heiirici tuisse Caesarerii Aquisgrani haererc hoc annp, qiiein
commeraorationem spectantibus, ex Glabrp Rudpl- expedilio llalica tot iiiensibtis occupavif; qiiemqiie
,pho etLepne Marsicano : brevius nps ex Chronogra- Beneventi, cx diploinate ibi dato fuisse spiiiius x
pho, qui ,ad eumdem annuii.i denuo mulilus sic tle Maiiii 1022. Magis id pugnat adversus Schaieriiuii,
Caesare loqui incipit : «linperalor de loco in locuin qui anno 1025, in quem expedilionem dilalam cupit,
proficiscendp, primum urbi ninnilissimae, Trojae vi- Caesarem nobis exhibet quaterrias doiiatlpnum tabu-
,<lelicel > (obsidionem accuratiiis describit Glaberiib. C ' las Paderbornoe suhscribeiilem niensibus Januario
iii, cap. 1) < cujus lnoeiiibus iuiligenas, prpvincialium etFebruario, ut adeo Ilaliam pervenire coriiinode
Jegalione, ditipni regiae eognoverat rehelles, bellico- iion poluerit, saltem inApuliaiii, nisi sub finem Mar-
saininvexit aciciii. Quam licet obsidione lpnga, suo- tii aiit priricipiiim Aprilis; qui si tribus et ainpliiis
rumque sudore.... devincens, incolasque hujusceaut iiieiisibus in sola Trojae bbsidione occupatus fucrit,
iieei jradens aut captos coUigari proecipiens, quos porro iri Monte Casino decubuerit, Romae deinde
aiitca conlumaci animo sibi iiigeniueral renitenles, « aliquandiil mpraius, > concipi Oiriftinonon poiest,
suo posimoduii) dominio, Deo coopernnte, gaudebat >tol res gossisse Caesarem, el nieiise Julio hi Gerriia-
subjugaios. >Adcomponendam, quod hiciiiteiidiinus, niam reducero fuisse, nisi miracula quis fingat, qiioe
tempurum seriein, id non o.scitanter observari velim, huc accersere, necesse non existimo. Aliter seniioh-
praediciam Troiae obsidipnem, lotis Iribus et amplius dinn videlur desanaiione calculi ibidcm ope S. Be-
mensibus, leste Glabro, lenuisse; ul nonsalis prom- nedicti iiiipetrata, qtiam cisi impugnare prorsus no-
ptum sil omnia combinare quae,eo anno gesla scri- , liin, vellem certe a scriptoribus unanimi magis coii-
ptores commemoraiil. Demus reliqua ex Chrono- serisu referfi.
"grapho. 152. Anoiiyiui cap. 22, apud nos nuro. 26, S. Be-
150, < Sed his proRperiiatibus non elatus, verunr - nedictiis niedicinali ferro, quod nianii icnebat, par-
Pei niisericordia procditus, hujiismodi vicloriam, npn tetri illam corporis, ubi calculus jacebat, aperuit, ct,
suissed Doroini viitntibiis adscribens,Ronianae Sedis evulso molliier calculo, hiatuin viilneris subiia sarii-
jipiceni ncceleravil: ubi aliquamdiu moratus, regni latc redintegra.vit. Sed alia plaije esl Leonis Marsi-
ilhus optiriiatibus pace graliaque stii.redimiiis, nivpsa cani narraliO; sic lamen ut ulraque convenial, in .
Alpium c.icuniiiia veloci Iraiisgrediuif cirsu, tanla viridicaiida hocipso miraculo corporis S. Benedicti'
. jnoU.ditale stibseciila, qnoe vix aut jiiillaienus vocum in eo iirchicoeiiobio praeseniia. Potissima igitur cori-
jiulibiis, vel etiam ofliciis. styli valeat enuclcari. troversiaLeonem inler lib. ii, cap. 45 ac 44, et Gal-
Quaiii videlicel cladem Impc.ralpr Augiistus eyadens los atiosque scriplores, non tam ciica snnaiiuiiem
caelilns obumbraius, sed raro milite coinitatus, excc- ipsnin ciijiis pcrpctuum nioiiumentuin adveiilniitibus
ptis his quos sibi maler Europa occurrcndo adinise- quibusque exhiberi solilum, oculis ipsi nostris Olim
. ral, Germanicas pervenit ad oras, inagntimque syn- spectavimus; quani circa adjuncta vcrtitur, quoe a
. . odale colloquiiim, confluentibus iiidique diversarum 'varns varje exornaia, eo pacfoiionnullis; redduniur
TCgipiiumepiscopis in partibus habtiit occidentiili- dubia. Asi ego liic arbitruiii nori ago; quibus Ii;cc
«7 s. HENRICI IMPERATORIS 83
rioscere aninius est, videant Mabilloriitim iu Annnlii A riioraritiir. De corislanti! et perpetiiii sanCti Iro-
bus pag. 288, iiuui. 15, el Acla Sanciorum Oriiiuis petatpris iri {"hfisti:faiiiulps.beneficentin,:.ex >qu a-
lomo VI, parte i apag. 452; iriihi saiis esiJiaec vero- ternisiioe anno expedilis donalionnrii:labu!is_ quas
simillime coniigisse anno jam diclo 1022. De doiiis refCrf SChaleiiiis, jaiii snpra meiniiiiroiis ,: pfoetcr
pretiosissiniis aliisque iiisignihus heneficiis a sancto quas;aliam mihi suggessit laudalus supra Schann;i-
Imperalore ccenobio Casinensi ea occasione larga tus, diplomate dato Babenberga; Kah Aug, an; 1025,
manus collatis, vidc laudaltim Leonem Marslcanuin qwo in gratianj;« cpnTesspfis' > sui « Tlieobal<!i: ab-
loeis proxime ciialis : qup etiam speciat cgenobium batisSS.IIdalrici etjAlfae, > ei pcenpljipiayit, quain
Benevenlanum, si unquam a S. Heiirico fundatiim inirificenlissiiiie.;Ad;!p*pstrcnium:Vitbe Saftcliiannum
aul dotaluin fuit, ut aliqni volunt, nam ex diplpmate chfonptaxisjipslra pefcjucitur: ,;;>:-,;:; r>:, ,
apud Ugbellum lom.VlII.col.llS, soliimcojislat coh- 154 Qriae;aniip;; 1J)24 gesfa ;sunt; sicpaucis cpni-.
firroasse Sancliim fundos et boiia omnia S. Sopliioe plexus esl GliroiiPgfaphus : ,< lmperatorjnaialcm
lrionasterio antea concessa': alqiie hbc est, quod da-; Doinini Bayenberg peregit. Ibi turba.cpnvenerat pa-
lum diximus vi Idus Mariii Mxxii.Qiiid inilu vel fetl- ' storibus desfituta, qriia oriinessiispensi .manebaiit,
itii cum S; Romualdotraftsegerit S. Heiiricus, tra- ... cujus providentiae Curai iriiiieriali potestaie-comini-
diint .loannes Daroiaiuis et Hieroriymus Pragensis B lereulur.... Ca;sar diyersis dojoribtis vexaius eodem
relali ad vn Februarii" lOco cfebra iiiliriiiitaie-dinluriiasproiraxit niPras,
153. Hinc ad €hroiiographum reverliniur, cuni resuipptisque deniuiii virilius. citato cursu Parthe-
quo incipimus aniiuni 1023 : « Henrieus (niperalor nopolim ire proposuit. Taiideni ppst longam delibe-
Albas festaque Paschalia, pfiricipibus lurmaliintin- J-aiionem laboriosi itirieris, diefti.Palinaruinin loco,
diqiieconcurrenlibns, Mersebnrgfileperagens, quod qui dicitur Alslede, festive celebravit.Die yerprc-
, rarum, vel peniiusiiiaudituhi videtur, tefna uiiius cPnciliationis, exigenle infirniitatis gravedine,,re-
ejusdeinqiie templi dedicatioiie gralificaf.ir. > Id q'ua mota a se quae convenerat multiludiiie, paucis comi-
ratione accipiendtim sit, neque explicat scriptor, tanlibus, Nietiburg. cceiiam Doniinicaro peregit,*, in
neque egp pluribus quoerendum censep. Me-.nofalii- sancto vefo Sabbalo. 'coiitraClp-tolius senatiis con-
lem anni isfius occursum suggeril Chronicon Sigc- ventu, conleClali sua Cuiiigundacohiilante,,Parthe-
lierti: « Henricuslmperatoret Rotbertus fex F.fai.i- nopolim venit, ubi cum grandi honore susceptus est:
coriim snper Charuin fhivitim apud Eyosium conve- Donitnicaequoqtie resurreciionis gaiidiaceiehri ho-
liiuiit, dc slalu Ecclesiae.-jegiii et iniperii iractaturii nore transegii; deinde ab aiitistiteejusdem loci auri
el condicfo utsuper his confirniandis eliam Papain serieorumquc vafietate pluriniuni dPnalUiS,Halver-
Roinanuiii simulambo Papioe opp.orttmeconveiiifenl. C stade adiit. Inde nihllominus Goslariam profectus
Imperaipr Regem et suos, nuilios eiiam qui lantum. est, ubi diebus dcceni peractis, ad locum quemdam
ad deiiiiraiidain iroperaloriain inajestateiri convene- Giona dictum, properat, ibiqiie forli oegritiidine de-
rant, lanta liberalilaie dpnavit, ut opibiis regniii prcssus, cf ainaric hioriis* pocnlo debriatus, vitalem
Persahiiii el Arabum possel comparari Iriiperalpris emisit spirituin. > Qiiae ihidem seqininliif de moli-
nuiiiilicentia. > Quae ouinia pauio fusius describil lioiiibus Brunonis episcopi Aiiguslani habes in Vila
Glabcr Rudoipbus Iib. iii.cap. 2, ex quibus sua de- • cap. 32, hic jpriiho loco iritef iniracula,infra exAn-
siuiipsil Baroniiis, qnein eiinm vide quae iii coii- onynio dcscribenda; nos chroiiolaxi Heiificianae co-
cllio (toroo IX, eolloet. Labb,, col. 854) acta nic- rmiidem iroponirous.
ADELBOLDI EPISGOPI UtTRAJECTlNSiS
'
FRAGME-3N.TOM - - '
DE;;REBUS GESTIS S.,>-HENRICl" IMPERATORIS
EX EDITIONE JACQBICRETSERI. .j; .
Fragmentum appeJamus quod vii- binos inlegfos.rcgnaniis seu iinperanlisS. Henrici annvs comp'ectatui^
ci taie isiud,. ex quoscripioris fide'm.: rei hisloricaiversandai.periliam, etaccuratam diligeniiam .ita perspi-
cias, ut reliqui operisrjacturam, salis deplorar.e rion ppms; Emsirunea fuil omnis nosira investigaiiq atP
preliosum Ihesaurutn alicunde refodiendutn, ut superius § Cisatis diclum eit, ubi deductori ptuia iiiveriics.
Hic pattcis indicdium volui, qua polissimum iaiioAe prcedicium ffagmenliim parlili simttsj niniirum iton in
capita, sed polius inmtnos, secundum quosppitssuum dislinxisse videiur auclor ipse, ul ex superstite eon-
texlu manifeste patebil. Ilanc vere parletn Anomprii- compilationi ptannilio, lum tjuodvere hisldpca sit, lum
quod cutn Commentario nosiro louge apiius concordct; adeo u.t ferthe dubilaverim ulruni nonvxpcdirel ub
ta chionologicam Viice S. Ilcniici seriem inchoare : celerum a Majoruiri instiluiis ei -placiiis 'saiius iisutn
89 ACTA. 90
fuit rion recedere. Hincporro principium facere. cuivis licebtt, 'f/ui gestorum ordini polius quam Legcndisla;
confusioni adhwrenduVMcensxieril. Ex tolq Adelbqldiprologo, lic.ejus.scr.ibendiperilia^el erudilioue slaluere
el.pTQnutn.el,:promplumesi..:.::: ........
-. AUCTORIS PROOEMIUM. N:: A tiqua. Quare .prxcetiii novilas, ul sequaiur anliqui-
1. Itrgestis iscribendis ,duosunt .-Yidenda;.: u.l-., las. Sluliiirii.est ergo.quod ,pr3Bceditrsperriei'e;, et.
et scripipf; verilalerii Jii:iprolalipne jene.ii_.___.el quod sequiiur, quodque a praecedenti habcl iit "sit,
lcclor friiclum ih::leclione:.-capial.,.Sed scripipr iioii recipere, Jiarp.eifirii.,a siuente rivus quaerilur,...
veriiatem :lenere liequit ,,.,iiisi haec:>qualuor aiit dum fons: habelur. pjcjjnus hoec, .lipn iji.abjiciatur.
|iolei)tcr: devitaverifi aul al.qiiaienus.a, iJicnle dc-, antiqtiilas,, sed iit,recipiatur ..noyilas., Jn, oninibiis,
posueril: pdiuin, et carnaleinidileclipnpin, inyidiaii), quippe scripiuris, si .est yeritas, ct ...utiljlas, aeque.
et inferiiaIeni-adiilaiipjieni.sOciiUni;eniin, etinyidiam yiilel novitas et .anliqiiitas, Fortassis est,qui,,dicat:,:
bene gesla. aul oiiininolacenl, aul dicendo.ifaiiscui'- Qua:utiliias in gesljs legeiidis esse yalcsat? sHuic.,,
runt, aul cahiniiiiose Iransinutant. E cpnlra .ipalC: ,respo)ideii)us,, quia quisquis ajterius gesla. Jegit, si.:
gesta, dictinl. dilalaiil el aiijplilicant. parnalis .fiu- . bona. sunt, iiiveiiii qtipd sequatuf, si niaja, .habot.
leni dilectio el iuferiialis •ululaljo,,quae. male,gesta .^unde exterreatur. Gesta iiamque alleriiis Jegere, in
sunl, scientcs Jgiioraiit, et igiioraniiain .siniulaiiles, speculuin (3) est resp.icere>,Si qiiid in.ep yides, qupd
verilaicni occultaiil; beiiegesta.aiilem.placerequa;- tibi.ilispliceal, in te corrige.;.si quid, qiiod placeai, >
lYiites, spaliose dictint, et plus, jiistp .niaguificaiji. imilare. Cesset praeloculio; praioculipnis caiisa
Sc per haec qualuor, aiil iii; hene gestis, aut in 15sequalur, , . ;, ,
male geslis verilas evanescil, fulsitas superductp
ANNUS CHRISTI MII,S HENRlCIIMPERAiNTlS I:
colore nilescit. SpiriUialis aulem dileciio.yerilaiis
iunica, nec male gesla celai, nec bene gesta. pom- 4.Miilesimo.seciinilo arinoab Incarnaiione Donrini,
- pose diialal; seiens quia ct gesla saepe prosunt ad. liidiciione dupdeeima (4), Ollo lerlius iniperator
correclionem; el bene gesta frequehtef obsuiil, duiii' Augiislus, Paternae,, quqd esl caslellum Rpnianiae,
chiCiiiitiir in elalioiiein. Melius esl enirii advefsiiaie liioriiiif.VVjr duiii juxla cprporis speciositate flori-
ntentem refraenare, quam prpsperitale coiiiuniaicitef dus, nioiuiii probiiale iiiodeslus, Ktate qiiidein jti-
iiiflari. Leclor auleni fruCtuni cajiere lipn poterit, veriis, sed irigeiiiia capacitate senilis, beiiignitale
nisi aut diiigenter aljenderif, aiit penitus inleliexe- niirabiiis. In cujus gcstis scribciidis salis avidus
•
riij cnr bona honis, mala malis; bona malis, mala essem, si aut ineinbriier iencreni, aut relatore.u
hotiis eveiiiani. certum habcrein. Iloc tanluiri scio, quia, qiiainvi»
.2. Cur bona boiiis cbhccdaiituf, duplicilef iniel- in priroaeva aelatc plurima pueriliter egisset, in
ligi polcst; aut enim. sic bpni sunt, ul per lentaiio- supremi» irrepreliensibililer vivebal. Deum aniabat,
nes hujtis SDeculi ne.C. probalione nec purgaiioiie amando liniebal, omnibus placebal, neinini dis^li--
iiidigcanl,: aul co liipdo boni, ut, sfpef teiitaiionesJ C cebat, nisi forte iniidelibus; qula iiinalum esl.bqnis,
piilsarenlur, forlassis pro mpdiilo siroplicitaiis suae malis displicere, et bonis placcre. Tandem qualis
deieriorareiilur. Taliter (1) ergo nec in luto hujtis ejus anfeacta yila fuissel, in morle ipsitis, qui af-
iimiidi cpiiversalione fcedantur, til per.ea, quoe pa- fueruiil, videre pptueriint., Quiciinque .enim inter-
linniur, aut ail correclionem ihvilenlur; auf, si re- fuit, in devpiione.ejusinlelligeic poiuii, qnia iioij
sipiscere nolunl, inlelligant; qnia et hic, ct in bliiit, scd ad desiderium suuin singulare migravil.
futurum niala .susliiiendo daninari debcaiit.. .Mala Ad creatpreni. crealura fidelisex vofo redirc pro-
aulem bpnis aliquanclp, (2) non ul mereantiir, secf uf peravit, Cujus npn bbiius.sed iraiisilus pniniuiii,
per iprmenlum augeatur eis. nieriliim, per mefiUini qui sanae me.nlis. erant, liiclus mirabilis., pl.antus
ainpliliceiur pratiiiiiuiir Aliquandp. ycro levis culpa eral ihcredibilis. .,„. ......,.,, ...
subesl, prp qua hic levitcr casiigaiilur, ne in fulu.ro 5. Dolor esset etiam insanab.ilis, nisi supersles
delerius crueienlnr,. Bona ,verO jna.lis coiiceduntur, ei exstiiisset Heinricus dux gloriosus, et vir ad.re-
ut aul._sie pietalem Dei recognoscant, et.a perversi- gnumsuscipienduhi streniius. Is ttinc teinporis.,du-
tale sua resipiscant; aul reservelur eis in improper caltim in Bav.ariensi regno tenebat, populurn pa<i-
rium, qupd, recpguoscere nolperunt Jargitorem ho- fice regebat, pacemainplilicabai, ecclesiarum fac.iil-
'
norum. . ,;. , ... . ^I' tates augebat, leges etreIigi.on.es magnificabat.,Ta'n-
3. Haec,,qupe_praiscripsinius, in pmnibus eeslis. dem sic in diicatu yixit, quod pninibus placuif, ul
ct scriplpri.el.,lectpri npn Jnulilia esse pulamus, de ducalu.traiisdiicer.etur ad. regnuni, de ycxillo
Scimus insuper, et saepissime audimus,, quia in exlolleretur in soliuni licredi.lariuro. Ilerediiariuni
omi-ibus scriptis antiquitas delitiose veneratur; dicimns; quia, uliab his, qui geiiealogias conipn-
novitas fasiidiose repudjaiur. Scd quae rceipiunUir lare novcrani, aiidivinius, a -Karplb inagifo cx: parle
ul antiqua, jiisi primus essent rioya, iion esseiif aii- palris tleciinairi septiniairi; ex parte niatfis, deci-
"
fl) Legendum haud dubie iales, cuni sit i-eclus (i) Voliiil dicere; deeiina quinla; forlasse airia-
verbi fasdanlur. nuensis aliquis per xV descripserit quod iiller riiiita-
(2) Dcest verbum obveniunt vel accidunt. 1 verit iii xii, 'iit clarius patebil ih aiirib sequcnli cjtii
(5) Alludit ad Tcrentii Adelphos act.ill, scena iv, signaltii iutiiclioiic i.
y> Ofjn
3i S. HENIUCi nirERATtRIS 82
mam sextam lineain propagaliqhis teucbal. Insnper A licuiii, lHiyiircscraiilin rcgiio, Benno D.ax in Saxo-
teiiius Ollo (5) ptisl obiium in Regeiu cllgebatur, el nia, Ilerimamius Duxiri Alemaunia, Thcodoiicu^iii
ipsi lerliura ad invicem coiisaiiguinilaiis gradum Lolhariensi regno, Ekciiardus liiarehip in Tpfiiigia.
iiou aniiiiahaiur ad1' regnuro,
icnebanl. Mater auiem sua Coimnii regis (6) fuit IJeiiiio, !:;:|';;ut -;.:
sapiens,
. - i,'';;
i::;;,!ll|:,
Giia; '". •"""""". sciens llciilficuiii vigere pfae Cctcris ad oblinen-
6. Ilis antecessoribus exortiis successor ingeiiuus diMii.Sapientis eiiim cst spernere in, hjs appetitio-
eligitui-j el utRex fiat, ab omiiibusdcsiJcraiur. Sed neni in quibus scit (ieri iiou posse coiisecutioneni.
qualiler ad regnuiiJ ab his, qui sanae rociilis eranl, Theodoricus ipioipic llciiiricum Diiccni inregnocsse
invitatus fiierii; qualiler eiiaiii invidia viroruni bp- sciens hercdeiii, noluit incipere quod non posset
rioruiri coniilatrix per suOs satellites fid] iinpedire finire. Herinianiius \cro lionio polcns, el in ceieris
tenlaveiit," nec mihi fastidiosuni est dicere, nec prudens; in hoc tanien non sapiens; se posse cre-
cctcris superfluum audire. lnvjdiaiii boiiorum coriij- diilit qtiOd postmotlum se non posse probavit.
lairiccni nie dixisse no mireris : quia ubi abundanl Ekehardus autem nescio an in adipiscendo reguo
sin nue gesla, abundal el invidia. Unde quidahi spem lenerisj an rebellioneni meditans, in regia
Pliilosophus iriierrogalus a discipulo stio qualiler curte,quae Poled.i (9) dicilur, per nocieni ab inimicis
vivcie ppsset., ut invidiorum cpfrosiones devitare B snis egrediiur, viriliier ptignans interficitur. Reinan-
valeieti resporidit : Nil bene, nil sireriiie, nil pru- sil conlentio inter Heiiiricum Duceni glorisissimum
deiiter agas, el iia te posse delractiones invidorum el Herimanniiiirviiuni poleiilissinium, sed brevis el
decjinare scias. Aut igitur stullus esto, et invidiam ciloiinero habitura. Erat namque altcr alferi dissi-
declinalo; aut prudenlci agilo, et iiividiam susti- liiilis nobililale et sapiehiia, facultate et corporis
neto. elegahtia.
7. Olione efgo glonosissimo Imperalore defuncto, 10. liitrante igiltir Jtmio Dux Heinricus, Rex ci;o
Cisalpini,qui cum eo erant, arcliiepi.scopiis Color futuriis, de Bavaria el Oricnlnli Fraiicia collccia
niensis, episcopi Leodicensis, Auguslehsis et Con- mtillitudine iion modica, stiper Rheniiiii VSijrniaiia;
slanlicnsis, Ollo fdius Caroli, Henrictts et Juncma»- venit, cupiens ibi (ransire, ct Moguniiain ad rcga-
nus Cproiles, ct ceteri quamplures fidciiler agenles, li'in henediciionein percijiieinhun veiiire. Sed ptix
cura maxima diflicultate et periculis phiribus pef Herimaiinus, aduiiaiis Alcmaniiis el quibusclaiii
Verpnani, per Bavariam, cadaver ipsius reporta-^ Iiiancis,,.et Alsatieritibus, Wbriiiatiaiii ad'cpiitratli-
bant. Quibus Dux nobilissinius ctim Bayaricis Epi- cendurii traiisiluro festinavif, ibiqiie transire ncc
scopiselComitibus ohyi.am venji, cprpus senioiis (7), „ uiiuiii jjeniiisit. El facile resistere polerat, >quiRhp-
ot cbnsangiiiiiei sui, qua decuil, veiieratione susce-' iium adjulorenj habebal. Eranl aulehi ciiin Duce
pit, loltiin exerciuira, qua debuit liberalitaie rece- Hcinrico yiri illiislfes cl sapiehlissimi; Archicjiisco-
pil (8),' per terram suam, qua bporltiii commodiiaie' . piis Mogiintintis, archiepiscppus Salzbufgcnsis, Epi-
(ioiiduxit. Tandern Muneborg perveniens, ipse siiis scopus Brixiensis, Ejiiscopus Wirzeburgeiisis, Epi-
lilimeris corpiis Iniperaloris iii civilaleiij subvexit, scoptis Regenesburgeiisis, Elpiscppfis Slfiisburgeii-
pietalis exemplum el humaiiilaiis exliibens debiliim, sis, Episcopus Batavieiisis, Episcopus Frisiensis,
exefciuim diiirnare fecit, ul et ipsi de uliliiale, el". Abbas Fiildciisis, ceteri Abljates ct Cpiiiitcs-plu-
consolalione regni colloquerentiir, el equi itiiieris rimi.
longitudine fessi recreareiiltir. lbi quibusipie nieho- 11. Cuni. his Dux, habito consilio, rediium in
libus regia ddna faciens, junxtt sibi per ainiciliam Bavariaiii simulavit, et quasi iraiisiluiii despeians,
quos poslmodum suscepturus erat in militiaiii. Loresheim venil. liide Moguiiliam fesunmis, sine
8. Deinde cum corpore usque Augustam veiiiens iiiipedimenioiraiisivit. llii octava Idus •Juiiiiiii Re-
in basilica S. Afrae, juxla sepulcrum S. Udalrici jgein eligilur, acclamaiur, benediciuir, cpronatur.
tlecentissime scpellri Imperatoris interiora fccit, ct Ibi Frauci el Musellenses (10) convcniuiit, Pcegisefii-
pro anima ejus eidem ecclesiae ceiiium maiiso-; ex U ciiiiiiur, ct majeslatem ejus ex 'dciiiio veiiefaiiltir.'
propfia heredilate concessit. Ibi valedicens ccteris,: Celebratls igilur diebus ordinalionis sua;, el quibus-
ipse ad propria remeavil. Corpns vefo Iiiipeivioiis, que venieniibus in niilitiaii) snsceptis, Rex Uheuiiin
Aqtiisgrani iraosveclitrn honorifiee, ut adhuc videri iterum transiit, ciim iiiaxiiria uiuliitudiiicpcf Orieii-
polesli in medio ecclesiae S, Maria? sepullum est. laleni Franciiim ,in Aleniaiiniaiu ire jirpperayit, iil
Quam ecclesiam idem beiiignissimus Iniperalor et -Herinianniis, autlita devastalione terrae suae, aicoepta
unice dilexit, et plurima facultate ditavil. rebcilione desisierei, et caput, ut cetcfi, regiae ma-
9. Tunc lemporis post Heinficiiiri Duc^m inagui- jeslati subderet. iii 'Alehiaiiiiiis igiiur Rek pluribus
(5) Locumliunccorrupluinesse,recieatlverlitGret- inteUigi possit,: excrcitum liberalilate, conciliatum,
serus; veruiu satis patel, legbiduiri posi Oiionn adeoqup receptum fuisse. , y ; .,_....
ierlii obiturii. (9) Celebfe fuil per id teuipus palalfum a S. Ben-
(6) NempeBurgnnd:ac. ricosaepe frequeiilaluni, nl lege apud.Dilniarum el
(i) Senior pro domino, qtiotl hic, apud Dilniaruiii in AiirialihusJlildeseiiiensibus.
ct alios frcqueitiissiinum esl, uiide Gallicum sci- (10) lntellige Mosellanos, seu cps qiii ad Mosellain
gneitr. (luvium incoliuit.'-,,...,
(8) Furto refecit, inquil Grelscrns, quaiuvis cliaiu
ACTA. * »'*
93:
comiles TC-
diehns moralnr, nolens ei volefts lerfaiii dcpopu' A quem tempord du&aliis siil ultra pmncs
lafur. gni lnijus dilaverai, legalos qiios iiripso exercitii
12. At Hermanhus (II) iittrae nientis, et pfolefvae nielibres eligefe poierai, ad ipsiim irfliisroisii [ctj
cfrvicis, iralus sijjier Epifcopum Slfasburgenseni, ul Bavariensem dutatum sibi conceilcret, iiicon-
eo quoil sapienler egerit, el parleiii mclioiV-melc- siille rogavit. Sed iiiconsnll:c quaesiioni c.onsiilln
perit, juncio sibi Curibne gonern suo, ArgeHiinam ' paraiurresponsio, cl festirianti peiitioni, pniitlerrtta
adivii, et niiliiihris Episcopi jioii tidelilcr resisten- niorisiraiur dp.libefalio. Palienief eriim aiidiia lega-
tiluis murps civitaiis fregit, spblia non mo:'ica ce- liorie ait : Qiibs seiriper praecipiios intef'htfriiies
»>ii, eccfesiam violenter inLravit, pf inipie violavii. genles liabtii, qunsqiie semper tolo nienlis affeclu
lnterea Rex, qni eral in Aleiiianiiia, Atigiaenaijvi- amavi, hos adepla henedictionfi rpgali . in legc siia
taiem S. Joannis relehrabiit, ei rieiiilnem liniens, se nec delp.riofare volo; neC deleriofari paliar , duni
potenter hahehat : rum iuiiiciatiim esset ei quoil vixero.Legem habent, et duceiri eligendi poiestalem •
nerimanniis ohvins venire vellel, el pugnae lermino ex Icge teneiit (15): hanc rie duhi pgo friingaui qrii-
lilem linire; senlenlia fiaecRegi plncujt; ah Augia runiqiie frangere tcnlaverit .'nie iriimiciim habeliil.
discessit; in quaedam prala amplissima et a-j de- jlri hap.Pliain expediiione male [n'il"| hrorriefjiefiirit,
cerlanduni opporlima pervenil. Ibi advenjum Dii- B ut ciiililipj eos, alisque eorumdem elpclione, conce-
cis expectans ct piig-isejudicip (12) subire npn rcfii- daro, Adhuc inecum snh ancipiii "fiue roiliiant et
tans, solennitalem AposfolOnim celehfavit. Sed P2o eos nolpnies Pitilibpt liiorialiuni iraflercrii ?
Herimannns, salubri. cpnsiliq usus, oecurrere Regi Exspec.let iit in Bavariani rpilpam ; ilii, --ssi illurii
Teniiit, el sibi suisqiie saluhriiis esse ut latilarel, plpgpiinl. plig*. Pliaiidb ; si renuerinl, reiiub. Noc
qnrim obviam veiiirel, eredidit. etiam pxisiimo illtim esse lanlae insipientlre , iif ex
13. Regi ergp sic. praeslolanti. qiiidam non pro- liieo dedP.cOre ImiibrPiirisuiim qiiacfat amplificiirp..
vidae meniis dalianl consiliurii, ut Const.iniiain iret, HMPIO,acceplo liiijiismodi rP.sponsP.fomiiem rohcl-
ct ibi Ilerimanno, quod in Argentina comroerueraf, lionis coi)pppil . qiiem post annuiii irioristranib in
'
rccPmpensarel. Episcppi eniin Ciiriensis cl Conslan- iloloremisili ppperil.
ticnsis, cum Herimanno eraiii, nori (aiijnni illum ex > 16. Rex igiliir, non miillis diehils iii F.ranciaino-
cbrde ad regniim eligenles, quantum viciiiitiilem ralns, in Tririna;iam ivit. Ihi abscpie mof.i Giiilhpl-
rjus timenles, et delermino litigii duhilanles Scd mus princeps Toringoriim ciiiri exteris Pcpiiffcris,
liex, nt eral prbvidiis, el de dominio ejusdem civi- regis ehiciiiir. !nde rex pfocpdens in Saxoniam,
laiis secnrus, illis lenlter et hlande respondil : Ab- pprvenit Mersebtirg (16).;Bprinodux Saxonum, Bu-
sit, ul pro nerimanni irisania in illum relprquealur f« lizlaiis Dux Sclavoriim, Liehzo> arphippiscopijsBrp-
vin-ticla, a quo niihi regni; csl concessa cproria. mensis' Benno epispripuS Hihlenerisis (17), Raihrrius
Fortassis eisi pro Argentina Cohslantiairi vastaTem, ep;scopiisPaiIprlipi)P!)sfs,ArnoIphiisHalberSteierisis,
non hiilii damnuni mihiierem, sed diiplicarem: Iri- celeri episcopi de Saxpnia , et cnmites plurimi" in
supe.r malecpijiparat reguum, qui ift eius adeptionc feslivitale S. Jacohi Regi occiirrunt, acclamaium
animac poslppnit dGlrimeiitiini. Cbronayit nie Dcus siiscipiiiril, collaiid.-uit,collaiidalo marius singlili per
hpn a<l violationes Ecelesiaruni, sed ad .punieriiibs ordinem reddiint, reilditis manjhns fiderti stiam per
violalpres earnm. Diuigilur in pratis exspectans ct sacramenia promiitnnt.;iide promissa. regem coro-
ad nltimiim. sciens non venlururii, indediscbssil, et nanl, coronatuni in Solio regio hicanf, locatiini de-
per Alemanniam, c.iirlps (13) Ducis iihique vastando hila conoratulalione venprantiir.
ire cnepil. 17. His sireroie peractis, Bnlizlaus inde (tisceileris,
li.'Tande.m pauppnihi clanior niroins exprpvit, ah ipsa die qua fidcm promiserat el promissam
etiisqufi ad regis aures pervenil. Quem rex din ferre sacramento fifmaverat, perVersa mcditari, et me-
noii poiuit, sciens eos nihil in durilia Dticis delj- diiala, prnnt poliiit. «'cepit machinari.. Ipse enim el
quisse, el objioc plus fuslo passos ftiisse. Qiiapfo- Q Hpzelo pollociilione in invicem hahiia ,. alter alle-
Jilpr pietate nioius ab Alemannia rccessit, et in rius veiipnatis consiliis tacliis, nlerqiie coepil qiioi
Franciam(14j lerram unice sihidiieclaroyenU.cerius iiiriimqne male flnisse puduit. Interea rpgi a Saxo-
de Duce quia, vellet riollet, cerviceni fleciere; et, nia in rpgnum Lolhariense properanli Gruona; oc-
jngum pati qnandoque deberet. cnrrit uxor sua Domina Ciiniguiida nomirie jani
15. Praelereunilum non exislimp, quod 'aniequam exlaiis, sed re citb regina ftitura. Iniie eni.in Pn''pr-
rex ab Alemannia exiret, Hczeio, Bertlioldi fijins, hornam veniens, in fcsio S. Laurcnlii, accianialrir,
(11) SsribiUir promiscue Herimannusscri Herman- varos plennm eleclionis jns habiiisse verosiniile non
Ititii. "' '""- ,-,':;.. es).::*quin.el Sanclus ipse Henricuin, S, Cnnegiui-
:(12)GretsenisrestiluiiXwrficiwm:Jegp,pM5niBa'<-nm dis frairPm, iis diipcm dpdit,. atque piiijidem pro
sribire non remiens. siio arbilrio deposuii et restifuit, iil liabes in Gbm-
(13)CurttJjpropalaliosumilur, ul jamde Poledtvseu m.enl. p.rjevip.
Po/i/(iidiximus, Gall. couf, Belg. hof: hic pro boiiis, (16) AJias et riip.lius ihrsebtirch: ''.'."'."
fandis sen possessipnihus accipi videlur (17) Qiiishir. sit Benno Hildencnsisepisco^us,riescio:
(11) Nem|)e Franciam orientalem, scu Fraricantam. piilo iiidicari S. Bernwardum aiiiislitcm !" "Hiidcse-
(15) Haec accoinniode inielligenda sunl: nam Bu- mensem, S. Hcnnco fiduiri ct charum.
95 S. HENRICl IMPERATORIS 9(j
beiiedicittir,coronaiur,elfitKunigiiii"aKtiiiiiiga(18), .A.qii-xfit, prp his impetiandis, hiimo lenus genua
quod Latine: iiiterpretiiripolcsty regina, regina. >, fleCliti. - :< .„,.'-,.,..,'. ;': :.:,.,: '-;.'•;'.'-;.;''.."''}
18. Sed ut niimqiiam sereniias, quamnon seqiia- 21. Illicp benigne recipilur, et ei, qiipdqua;rehat
lur .nubilositas ; sic;: raro'. jpciiiiidilas , qiiain iioii-').. «iim omiii hiiiiiiliiatejvconcediluf': $:ihuiin eiiiflsdanii"
comilelur. adversitas. Nam-liiihenedictipne reginse' ;Cbn<Iiliouisf,internectitur.iratio;;:, quae;' quaiiivis-ad ;'
cimclis exsiiIlaniibus.Ba.varii (quoriim mos est in : prsesens gravis,in fuluroilanieii:, ei eratsalubris.
aliena terra velleqiiodii) sua vriliiiilf l9],),:Cii'C9civir- Eo ehij-cn^ teftoi-je'-.
Ui<^raMi~iiiir..:recipi Uijfi'-
,sait Afgeritir
laiein fruges colligere, et agrieolas,sua >tdefendere ,, ,iiensis.ecclesia adprisiiiium stn.Uuii eat detrinieiiiis
vojeiifes, irralipnabililer cpeperunt tractare. >Quoe_, r,;suis pcrilhim refp,rmelhr.,i3uodille non, fehuit, scd
res iudigenasepininoyil; el, ad resislenduftj.eliam:: ;.f jussu pt cpnsiiltu: regisvidictBe' ecclesia; .ahhaiiari)
fortiter, aiiimavit. DpiiiesiicirigiUir- arcgis ,et indh>,.,S. Stepharii.iii-recpnip.en.sationehiidetriirieiili a se
geuae,-.ijiyalesceniecpiiieniione, coiifluuiu,, co*icur- illati, irajidit, HaCcoridiiibne-hrriiaia pefjroanus
iiint,.;cpnyeni,unl. Pugiia grayisprilur,exdpniesticis et sacramenla,regis effic'itii!',,::el sicse'epijteritipitcin .
regis juvenis unus iiilfirlicitur , fraler scijicei Do- niale cceplairi fiiiisse laeialur..,,Hisexpietis,; in:Baya-
mini Filberli, qui.lunc, lemporis er.at Cancullarius,; . riarii, nativam terrain, suam , fex, redir.e .deefeyil,-'.
ppsliiiodurii .yerp Fri.siensis, faclus est episcopiis.!B* iiPIcns nbvos^sjc frequenlareiideles, iit ppslporieiidb
llujus iftterfeelione omues,..regis (idejes coniiiioli deiiiembraretveteresi- ;:.:.:,, L,,^.,,
gfaviter,, cives cqeperunt persequi, et eos perse- 22. Regehshprg igilur S. Mariini spleniiia celc-
quendo, ingaiiabilitei' grassari. Et, nisi regia pote-' bfaiis, Bladeinaiio ciiidam Sclayo ducatuin.Bjjeini- .
stale.retinerenliii', oranes usque ad inlerniciem (20) censein lafgiiur, ei ul CeteriSjacGeplabilipr existal,,"
perseaucreiitur. illum plus justo.verbis el rebus lionorat. vJPlufibus
cliebus in Bavaria moralur, .qii*Erenlibus
19;Cum pluriiria -igilur diiTiciiltatesfedatoluniuli? igiuir
legein jtisiiliam facleiis, et vlsitandi gratia ve-
tn, castigailsqiie illis, quortiui sluliitia> cansa sCdi- liieiitibiis, libnorera..',
tionis extitii:: inde rex Dinsberg prOpefat, illic LbV' exhiberis. '' prout quisqiie. djgiius ;erat,
. ...':, '.'.. •,,,,;,.; ',,',,,;:..;':',-,
lliarienslum adverituniexspeclat. Occnrrunl pririii,
25, Eodem tempore quidaih episcopicida , Har-
Leo-Jicensis, et Cameracensis cpi.-.copi,nil de regis duiiiiis ribiiiine, riori regnabat, sed vliiis; in sfe .ie-
priideiitia duhitantes ,';nil de'Tido cjug hEcsilanies.: irili;Uia. Audita;«jiiiiii-mpfle
Occurril etiarii • Coloriiensis arcliiepiscopus', sed; giianlibiis subsefyiebat
imperatbfis Otibrjisi Lorigbbafdi$iirdietcaici,:et,(le
quanto ditior, lanlo 'morosius.r Eratt hisuper eaiisa futuro rionprovidi, huric
elegeruiit,,'et ,ad pisiiiten-
diIaiionis,;>Moguntiae aceeptacorona' benediciiotiis;] 17* liaiti fesiiharites, in regcrii sii)i cprpnaveruhi. Is
Hi siinul reglsefficiuiitiir, fiileni proiiiitiiint, pro-r! ut dixij subservieiis dbiniii-ibaiur , et adyeri-
missani sacranierilo coiicludinil. Cuin his rex Aquas- ttinC, tum regis= Heinrici semper cxspeclans, iriiroiuis;
grani pcrvenieiis , celeris Loiharieiisibus. conve->, Chisis iiidigcnbe-vocant j cuin
Loiigobafdice,
liierilibiisiii nativitalc, posl pariuiii Vifgiiiis eiigi-. cVutelasatis qiibs
prbyida tucbaiiif.' Qtibcl etiairi veritm
tur, collaudatur, iii regiam sedeih exiollitur, glofifi- Dei eral judicium : Episcopos, qui iri electioiie illius
«•aturv Sed sub ea glorificaiione '•quidain palnias,
prae ccfefis Omiiibus sesuiarites el sitieiites fucriiril,
qiiidarii lacryirias furidebant. Laciyinarites na-mquei horiorabat uthulbucos; tractahal uisiibnlcbs. Qtia-
Ottoriem dolebanl ainissurii, Heinricum non cogno-: dani
iiamque die episcopnm Brixieiiseni ad :se ve-
sccbahl suscepluin. riienterii, et nescio qiiid raticciifari Volenieih, ut
20. Sic.igiiur rex in regnis. singulis. anlece.ssoris Ccepit ei ralibcinaiio displicere, pef capillbs arfipuii,"
sui, praeier Itaiiain et Alemanniaiii, recepfus , et ab et humo tenus quasi bubulcum vilissimum dejecit,
oronilius unanjmiler collaudaitis, in Ffahciam re- .. Cum maioribusiiihilfraciabal., cpm:.juveri]bus,pin-..
veititur, ut ibi hieiuis asperilate transacta , yere nia disponebal. Qiiod eliaiu crat gravissimiirii, suh:
araoenitalem reducenle, in Alenianiiiain exerciluin, r,,eb pra;varicatores, violatores, depbpulatpres dohii-
ducerei.eiHeriirianiiiini.qiii consiliis prudentium uti ^lnahaiitur ; legum amatores, pci cullores depfiroe-'
nolebat, diversis vast.ationibus afilici.um,-pa.tijiiguin , baiitur. Cupiditas ia co erat corisiiiafia ; avafiiia
tlocerel. Sed Heriiriaiinu.s , qui cpnsilia juveniun se- camerarla ; pecunia, doinina.et regipa. His pedisse-,
quendo, et speni vactiam teneridp cxira se positiis; qitis adiilteriria sceptra.tenebat. , .. .j: :>.;:;;.; ;>;>..
crai, se in semetipsuni rccbUegit, eiiii solenriiiate 14. Quapropter qiiiilam prp corpnatiphe iJlius,
S.Remigii Biusellae(21)regi obyiam veiiil.sciensiiie- ppeiiiierii.a ducti, regi Heiiiricp, alii iegatps, ;aliiii-;
lius esse anle cjaroroiinijon fecisse [|',,quam] poesiite- leras iraiismitlunt, .'uf lcrra}; onefi gravissiftip siib-
re. JNudis.igilur pedibus cum fidis inlercessoribiis regi jacenti .siihyeniat,. hiimillima prece deppscunl.
se repraisentat, pro iiiale comniissis veiiiairi petit, ..Mandant eliani, ut-si ipse idem in aliqiiibiis bceu-'
boiiis siiis per regium dbnum ppssidbndis gfaliativ 'halus teiieretur, saltem bis suofuhi. Pfiiicipem aii-
(18) Alludit auclor ad nomen hunig, quod Geima- (-20)Salis patet voluisse.scfiberc inierriecionem,-
liex esl, regina hunige. * (ii) Iri ditione episcopi Spifeiisis,aiia's'fifMcAsfl/ia.
(19) Malim Iegefo noturil, iiam heijtie Bavari iicqiic, :Reliquus sensu^irieiius.intelligito
alii in ierrasua""-radando .assiicsciinti pOSSlt. .".',.-•-:-::.•-::,:.;,-...".;[-.-:.
_-_, ACTA. - . V8.
quem cum paucis Iransfhitleret. In Vpluntate hujiis- \existiiiiabatuf MXVcssc viroruiii.Da.Theuipnicisycro
: iiiodi aliqui.- nianifesli,; aliqiii craiit pcculti. Tie- vix erant rjiiingenti^ el lii parliin per.fodr.uin (22)
boldus naniqiic piarchio, el archiepiscopus Ravenhas, divisi ;piirtim ad vias ctislodiendas iransiii issi ,.-.Qui,
.;.'et epistPpus:Muliriensis|:Vef6nensis,et Veicelleiisis, Harduini advcntiiin percipientes, repenie arroaiitur,
-
..-*,apcrle infegis Heinrici fidelitate 'manebahl. Archi- ei, pfottl pbssuiil, ad )'esisleriiluiii ipai^aniur : yirtu-
j- episcopus autefti Mediolaherisis", et episcbpi Creiiio- tis digeriiesfaiiiam, ei pbstpbneiites, yitam,'.-.
-• riensisiPIacentii)us,Papieiisis,Brixi'eiisis, Comensis, ,23. lii!erea...Harduinu.S:CiimLongobardis superve-
:-. quod . volcbaiily niartifesiabaiilJ Onines lanien in nit.. 0.tto cijin, TJi.eiitpnicis obyiaiii venit. Fji.con-
cbmmune regem Heinricum dcsiderabarii, pfecibiis gressip, fii pugiia.Jitccedes ex utfaque parle gfa-
1
.periegiitos et Jilteras jhvitabanti yissi^iia.-;et peiie iiieuloii|coruin, quainvis paucissi-
;: ; :25.;,Taiidem a rege OtlOdux CarCnianofuni, qui iii.oruiii, esset victoria ,. si nou. Jnipediret Oiloiiis ,
•.'. etiani VerPHensemcpiriitaiiiiii tenebat, ad peiitio- frairis Regehsburgensis episcopi ,fugai Illb; oniin
nein> LpiigObardOfiim expleiidain eligiiur ,; et cuiii fugienle, Theuibnicorum. acics;iriiiiiiitur_ etiteruni
:>paucis, pfoptef iiduciarii superiiis noriiinatorufti, in a niullis
' llaliarii" cbngressavdeviiicitur. LongOhardofurii iaii-
dirigitur. Ciii etiam- Otlo filiiis . Hefiberti , dein" extiiit ;syictpfia , ,se<) plurima suoruni ccede
cuih Erneslolllio f ielboldi inafchioiiis* adjurigifuf. cpmparala. ReVertuniur Theutonici,etsic luric con-
-:'- His,; intef riioritana. quae Bavariam et. Carinibiani . fusi
ia:)ieii lalioriem reddituri/ Iriterca
: ab Iialia-segiingunt; siipef aqu'arii,;quoe Breriia Vo- Rex quandpijue a BavariaiiriFranciaiii TCversus, Fraiikerifoii
-; caliiij epnvenieniibos, Cafenlarii et FOrp-Julienses, Naiivitateni^Doinirii.celebrat s niultoriitti legiitiOries
; cuni piiucis occiirrtiiJl, yciuiide pfomissislialico-
suscipit, legatos cum lnunefibUs et respOiisis dig;iiis
ruin fiduciam haberites,; et de /pugria'nii cogitanies. remiltit. Herimaiiiius ei-am , j.iiii aniejugurii pati
: -Iiitefea; afcliiepiscppus: Rayenrias., et Tieboidtis
nescius, eideiivcelebriitioni interfuit, ei, ut opbiiuil,
-<-maf ehio'dihf cetefis riiaiiifeslis fldelibris: Heinrici
per omnia regia; niaj.estaii pbedicns fuii. ,
; rcgissubscorigregaveraritivolciitespecui.rereTheii-
"
- ioiriciisv;et"eosiii Jiaiiaijj cuhi^scciifitaie, j'ecipeve. AiNlNUSCHRISTl MIII, IIENRJCIJMPERANTIS II.
' H;ec:Ha;rduiiiiis -pr.Tesc'iehs,VeibiiaK) .eiiiii maiiihia.
29. Aniibab Iticariiat. Dom. MHI, liidietiohe priiiia,
iJuiltiiiidine venire'festiiiavii,: ut et ibi Italicis^.in RexHeinricus: iri Mbsellejiseni paguiri, iri queiri non-
ndjiiuiriiim Theiiiphicprum fesiinaniibus,yiaiiiititer- diini iritraveral, ire Pecrevii, scieiis quod tcrra
-"' Yeroneiisi ser-
cipefeyet-Clusas, qua; ijb episcojio quani Rex non frequcniat, saepissiine paiipertiiii cla-
Vabaiitur,'expugriafei;: quod "ei fecit.
'' 26., Glusis igitur expugnalis, audicns Theiitpnjcos „ inoribus ei gemilibus ahuudat. theodonis-Yillam
>'>Iii.!Tridentensera'[: planiiieiii cpiivenisse, illp euiii igitiirvenit, et ibi cuni omnibus Moselleiisibus geiie-
fale colloqiiiuiri tenuil. lii qiio colloquio duccs
omnibiis suis festinavil. Sed ibi Theulpuicisnon
Ileriniarinus et Theodoricus, qui defensorcs et co-
inVentis;, se in campaiiiani Yeroiiensem reduxil,
adjulores legum esse debebanl, conscii sibi ipsi,
ibique in quoJani Casiellulp JSativilatem D_p.inii.ii_
; celebravil.. Sed ab hujtismpdi hpmjne celebralio itnpiigriatores erant, e.t expugnaiorcs esse volebant.
* Sed Rex rit lioc
' rectiiiscelebraiionis dicetur.abusip. Inierim Theu- cognovit, qiianio eos adversus jns-
tiliairi pertinacioies vidit, laiiio ardentius instilit,
lonici juxta riioiiieni quenidam, qui Uiigarius(!iescIo
* de vocaiur ci tiuibusqtie, super ipsos eiiam <!ucesclaroaiitibus,
qua causa) , .pra-venieiiies, et.IIai'tiuiT;
iaciendo sategil. Tandem iiiter diversos.
nurajain Clusas pccupasse scienles, ipsi Hardiiiiip legem
. •legatos suos traiisiriitlunt, et ui aul eis cedat, donec clamores casielluiii tiniim ilucis, quod Mulsberg vo-
transearit, aut sibi cedentibus yeiiiat, cabalur,iii delrimeiilum pageiisium esse coinperiens,
rogani. diruere
Harduiniis, audila legalibne, sese in Traudem dcce- jubet, ui non restriiainr coiiiiiiuiiilionc
ptionis convertens, ail':"Npliiscuin jipcle roaneatis, poientissima inoiiei..
crastina die eiim npslris fidelibus initp consilio. 50. Collo.qtilo..pbtenter liabito; Aqtiasgrani ire
vobis respondere poieriirius, rj^decrevit, ut ibi et.aiiiiiyersoriujii imperatpris debita
27. Legatis igitur* insidias; hon inlelligentihiis, deyotioiie recpleret; et LoU.arienscs <ad se. con-
- ipse^perioiam noctCDicastra suorum circui.i, .ut.iii fliieiites adfidelititemsui ei iiiili;atein regni eor-
"erastiiiO parati siul ad congicdienduiii TheutOiiicis, roborat. Inlerim infirmitalc gravissinia tangitiir, et
inonet. Die lucente, legati vcnientes ad accipiendum Rex ,cum sil, hoiiio esse nionctiir. Itertanjcri cflepliim
Tespoiisuiy , 'Loiigoi-ardos oirines loricaios et ad finivil, et Aquas risquc pervenit. Ibi cpfnmenipraiione
prailiuro paratos vident ;,quid hoc significct, Har- consanguineijel Senioris sui (25):deyoiissime habiia,
duinum iniefrogant.- Ille consiliiiin iniquitatis", evo- plulinia d_eisaiictiiate S.Sefvalii andiens, Traj, cliim
: meus,-ait: Forlassis niiius
lemporis erit rcnitiiliaiio i lvit, lit ct Sancioriuii ibi qiiiescenlium sibi inter-
veslra. Inde proinovens e*.ercitum inedia die adI cessipnes implorarel, el atl serviiium Dei locuro ct
""'igaricuin montein pervenit, Exerciuis autem ille; yJtam canpiiicoruin ordinarct. lbi primum de b Jlo
.£) Pabulalum niissi eranl, nani fodrum suniiliir (25; Otioiiis III, qucm eliam siipra;jeniori»!'.yoc.ivit
'iro pabrilo vel annona, horoini.bus a;que ac jumentis seu: clpiniiiuni. . . .... . ... .-.,, ..,.;, ...'.
iiecessaria, de qua voce plura 'vitle. in glbssariis.
*
89' S. HENRICl IMPERATORIS ^JJt)
iiiler Uiilifos <;i Tlieiitonicos habito amlivit ; ci, A lalio.iem in fiitnra reservans, a siiiu regni sui irisila;
quoil siipicntis esl, a:quaiiiniiter lulil: sciens riec pestis radicein primuiii exslirpare dccrevii.in hitc-
coelum seniper posse serenar-i, necrcs lniinanassine rioribus quieti et paci resliliitis, exleriores inquie-
jnierniissiotic piosperari. tationes facilius postiiiodiiin cxtinguefel; hon igno-
51. Iixle S. Lambeiii iiierita noii p;:rvipci)dens, rans, quohiain insipicniis est in vulnere repenic
Lcoiiiimi venil. Ibi cholicain infirmitale:n, ab an- cuteni sariare, ctconlusionein carnis siib sanaiionc
leccssorjbus snis ingeiiilani, gravissime p:ititur: cutis Occultare. Yulrieris enim cnraiid, si ab inlc-
ct, qui -per regalem potcnliain usu humana; fragi.li- rioribus ad exieriora deducifur, firniior in superlicie
lalis exlollilur, per corporalcm molestiam palcrna conchidiltir.
casligiiiioue reprimitur. Aqnasgrani iterum revcr- 54. luierea et Erneslo (27) eidem rebellioiil.ad-
litiir, Piirificaiionein S. Dei Genitricis celeberrima jiiiigitur; nulla laesione coaclus,' sed, vcrjiiveniutis
devolione veneralur. Lolhariensibus, data !iceiui.l_ fervbre, vel pcr eurir conimoda sua aroplificarb
iiule discessis, Novioinagiim venit. lbi pluribus qiuereiitium snggesiione seductus. Dominus Bfuiio
diebus QuadrageslniiC morjalur, Deo, quae Dei sunli eiiam fraicr Regis Heinfici et cpiscopus associatui',
reildciis, et hoiniuil)iis,qua; sua suiil, faeiens. Interca " iritate juveriis, ct per jiivehtuleiii ad seduceiicium
Bladeimarius dux Bocmcnsis morilur. et Bulizlaus facilis. Et hoc irifiielium crat gloriatio, qubi in
infidelilaiis veneiiuiu, ex propriie iniquilatis fontc paiiiiiiis suis fralrem Rcgis habchSiii. H*iec'ergb
potatum, in conlrarieiaieni Regis evomere nilitur. coiispiratio; quanto juiiiores el iiisipieniiorcs colli-
Nam Pragain, qua; eapul esf Bociiike,, per peciinise gii;-taiito tufpius :et enefvius defecii. Dieituf enirii :'
deceplipiies, perfiisaspromissioHes, per aslutissimas liisipieiiliiiiiigloriieratib Ponsilii est dissipatio: bt
fraudes iiiv.idil. Milzaviani , quoque Saxoniic et co;isilii dissipatio actuiri esl enervatio.
• 55; Rex igilur quosdam: Lbiharienscs et Ffan-
Pploiike iiiierjaceiitem manchianj, insidiis, quibus
dociiis eiiil, sua; infelicilaii subjicil. . cos ac Bavarios colligcns, intfante Aiigusto, iii
52. Qno.l cuiii Regi nuniialum esset, non in- Franciam exerciliiin super Hezelbnem duxit; hbiia
flamiiiaba.tiir, non slouiacliabalur, non ad vindiclaiii ejus deVastavit, -ipsuiii ciiiri doriiirib ct Bfuiioiie ti
rcpemiiiis molibus aniiualialiii'; scicns qnia ira ct Enieslone per silvas laiilarc coegit. Taiideui se ad
festinaiio semper inimica; sunt consilio. ScJ noliliani castelloruiii muiiiniciiia conlulit, qrise capi posse,
tlicliC invasionis dissimulans, mandavi: ei per lega- nec - Hexelo timebat, nec aliorum quisqiiam cre-
los sapientes et tip(|'uei!tes, ui lcfr.iiii stiam, qua? debat. ln priino igittir iiiipetu Merlula diruitiir, cl
Principeiioviter eral vidir.ila, iion invacleivt, qijafti,* Hezelonis milifes in ea capii, pef ihlercessibheiii
si vellet, ciini gratia sua el dono vbliinlario acquircrp ^ Priucipuiri, sani ct salvi permitluiitur abirc. Sclavi
posset. HiijiiSiriodilcgationemBulizIaus audiens in-_ auiem [a] Bolizlao IIJ adjtiioriurti miisi, iii-scrvituieiii
felix mandata sprevit dulcia, amara quandoque exefciiui distribuuntur. :'
passiirus vcibera. Erat cnim Hczel.) cum eo putcnm 56.'Posiha.'C Rex Crucinam (28) ohseilit, ubi uxor
fodieus rcbcilionis, de qno infida; bibilurus Cral Hezeloiiis ac filii erant; ct qiiteque illi-chafiora esse
aquam confusionis; laqueos qiioque connecieiis, poterant. In qua bbsessibhe in primis post anrioham
casuriis in ipsos. Quadragesiina finila, Rex, qui ineaule exeuiiles,ab:HezeI6ite, ceierisqiie sriis cbad-
Theleliorg (24) Paschacelebrali eiBuliZiai vibiciiliam, jiilbribus vulnerabahtur, capiebaiitiir, occidebaritiir.
ul sapiens, scicnter iguoral: Otloiicni quoquc, et" Rex, hoc cognilo^ quolidie qiiadriiigiiilos custodes
Erneslionein tiinc sibi obviam ab ltalicb praelio cxeuntibiis adhihiiil, ut hos ciistbdircnt, ct insidias
'
venicutes, pro vulnerum snsceplione, pro necessariae insidiantibus parafent. Hoc Hezelo ciiin sociis ati-
fugae confusioup, clonis regiis honoral, cl debila diens; se in vallein quamdain recepit.in quarii ntiili,
coiisolatione rcleval qtioque ttinc usque nisi per seriiitam unain palebatintroilus: ibi ien-
Saxonibus infestos, ullro vcnienles (25) siiscipii, et loria fixit: ibi iioclibiis, liescio, an tribus aiii dii:i-
sub bcuignitalis discrelionesibi Jidelissitnos reddidit. p. bus, quasi tulUs de rapina paupertim vixit. HoCctt-
55. Post ha;c hi diebus Rogationum Meresberg (26) . stodes per ruslicum unum comperieiites, circahorahi
ruoratur, ibiquc ei de Bulizlai el Hezelonis COn- sextam, in qua illi: se, pro a;stii diei, Teinissius
Uiinacia rcnimciatur. Ipse, erederedissiiiiiilaiis,iiide habebant. in vallem; latentcr desecnderant, loca
discessii, el ad celebrandam Peiitecosten Halberstele' plurima' circunTeuntes, et diligcntef Heinrici casira
vcnil. Deiiide iu Bavariain tciidil, scire volens an quaerentes.
qute de Ilezclone dicebantnr vera esserit. Qao cum" 57. Tandefti uiius >eorum lentofia videns, niiiiis
pervenissef, et Hezelonis fiirorem circa loca sibi fiiji-' festinus ad inviiandum sOcios, Kyrio cidsriii cctpit
tima irrationabiliier accensum comperissel, ac claroare , ei hoc, «l citius veniaiit, frcqnenlcr itft-
Buliilaiadjiiiorio illiiin frelum cssenovisset.BuIiilao rare. HsecHezelo percipiens, relictis lentoriis, armis
' (24) lnlellige Quidlingbnrg, vcl, ut lcgunt Annales '
(26) Legc nl supra Merseburg.
tlildcsemeiises Quidelingabtirg, loco tcqiie ac Pc.liiiti (27) Ernesto, Erhesliq et Erneslus pro eodcm
' acci-
eolfiinpore noiissimo. piunliir.
(25) Hic aliquem Sclavorum popnhim ab Adelboldo (28) Monel Leihnitiiis, legendum -Crdzscn, forle
iiidicaliiiii fuisse, tiou roile observal Leibnilius. Creusrn in snpcriori Palatinalu Bavafi*c.
101 ACTA. ; 102
etiani, fugam .inivil, et a manibus superyenienliuni V AKMJS CHRISTl MIV.ilENRICI IMPERANTISIH.
se vix liberavit, Dpminus Brtino qupque parmula : il.Aiino abliiCHrnafioiie Domirii niillcsinoquiirib,
nbn bene relicla, qna exlra se posiius ulelialur, hps, linlictionc secinida, a!> Archiepiscopb Magdebuf-
quibiis imperare posset, si cum fratre maneret, gcnsi, Giselario noroine, qiii plufibus annis paralysi
turpiter fugit, cl-lit risus, qui honpr esse debebat iacltis a rnetropoliiana'civ.iiaie exire non potefat,
ct decus. Sed hxc jiivenliilis erant. Dicilur ciiiin : Rex invitatiir.Diictus pietatis affectiiobediens exstat,
Qui sine framo seientiaea juvenitite ducitur, iu dcde- ct ad visitanduni Afchiepiscopum Magdeborg tendii.
coris anguslias sicpc praicipitaUir. Etlirvc juyentutis -Qiio ciini pervenissei, Archiepiscopns jam viain
fnisse a;tas poslroodum iiionsirayil adulta; qiue univcrsa; carnis iniil; ei,qui Rcgero exspectabat,
illuiu reddidil et ulilioieiu sibi ipsi, el fidelipreiii ad Rcgis Regiiiii praecepla riiigravit. In ciijus suc-
frairi. Erneslo capitur et antc Regis prxsenliam cessioiieniTage.iio (30) Regis capellanusillicOcligilur,
dacilur. . et insedem <;piscopalem clero et populo collaudante,
38. • Qiiid.im illico Regi suggerebant, ut hiiuc •exiPlliiiir. Inde Rex Merseborg progreditur, et ibi
capilali sen.t.entia feriri juberet: quatenus per.eum •Purificalioiiein S. Dci Genilricisiieliilaf cverenlia
posleri casligaientur, ne Regis offeiisain incurrere Veneralur. Ibi etiam Tagcnio Ardriepiscopus a suis
sine causa iiilercnlur. Scd Moguntirius archiepi- " sufiragaiieis coiisecfaiur. ' !
scopus, qui suinniuni locuni impclrandi quxiibct 42. Poslha;C, colleclis Toringis ct Saxbnibns,
apud Regeni lenebat, iiitercessor accessit, el juvc- Rex in Milzaviam intrat, munitioiies, quas Bulizlaiis
nem legi surripiiit, morlique sublraxil. Tandem a occuparal, expugnare volens: sed hujusniodi dispo-
Rege Criisina capitur, cliruilur, iiiccnditur. Uxor silum hieBais aspeiitas intercepit, et effectuiii, qi:i
Hezelonis ctini suis abire perniiitiltir, ct lioc ei per expleri: ieviler in aistaie posset, regiSe voliinlati
jntercessionein fralris sui Otlonis concediliir. Hezelo denegavit. Omissis igitur niunitionibiis, terraii)
.captam csse Crusinam audicns, ad. quamdani S'.i;ini devaslat, lianc incolis depnt.ins culpam; quod pecuiiia
rounitipnein, quse Erana yocaha.lur, fiigiepdo per- corrupti, ex Ihle Bulizlao noir rcstiterini'' Inde
venil; et ibi Sigefriduiii quenidani Saxon.eni, per- Meresboig revertitur, juxta decufsiiin Albis iiiar-
vcrsjc cpiispiraijonis parlicipem ohyiuni habuit. ..._ chiones staluens, qui et S:\xoiiiam, et Biilizlai
39. Sed ncc illi spcni..rcsistei)di...-xegiae ira: ha- irtcursum latrocinandi ciistoilianl, ct ipsi Bulizlao
hens, eanidem munitipnem idein-ip.se succeijdit, et assiJiijc iiiqiiieiationis niolestiasJiiferani.
mjseriam suam celare ncsciens, qtianlse despera- .: 45. Interea Hezeloiiero .coepii pcoiiHet, et siib
lionis esset moiisiravit.. Haee Sigefridus Saxo per- , alicno pane diuliiis vivcre - piidet, sofvaguhi' eliaiu
J
..spiciens, a spe cceplte rebellionjs cccidil|; et qni per jiiter alienos exulare ttedet. Eligit ergo polius peri-
alienam fidiiciniii coulra regiain majeslalem iutu- culiMninorlis inire, quani sic viiairi ilucere. Tandem"
miiil, alienaj confusionis acredine lactus crepnit- reverlilur, eliidis quajsitis iiiterccssoribus, Merc-
Uluc igilur eum yenissc puduil,,;et quaiilo citius s';org se majestali regia; reddil. Sic contra stiriiulum
potiiif, ad. propria reineavit. Hezelo yero cum calciirans, his aculeum sensit, quia et sua pefdidii,
(IpniinoBrunonc.ad Buiizlaum, quasi refiigiiiro uni- el semelipsum alienaj pol;stati tradidil. Domiriiis
cuni, fugit; et, quoil cuiqiie est grayissimum, quasi Brmio aiitem apud Biilizlaiiin consolationem m;ii
niendicus alieno pane vivere discil...lnlerea Rex invpjiieiis, ad : sorbreni siiiiin Ungaricam reginam
Eiaiiain pervenieus, causam sui advenlus per maiiiis confugit: et etiam semeiipsnm recognoscens, iiiter-
viverehostis iiivenitexpleUim.Yenit cnim,utdeslrtic- cessionem ejus iiiiploravit(ol). ;
rel; setl hos destruxit, ne ipse destrucndum inyenirev. 44. Rex interea injuriae, quam Theulonicis Itali
40. Hezelone igiliir fugalO, castellis ejus dirutis', iiitiileiant, non immenior, a Saioiiia disceilens iu
Rex Bavcberg locuin unice sibi dilccium redit, ihi- Bi-.Variam venil. Ibi Heinrico fralri Reginx' iii
que. exercilui dala licencia, iiaiivilaiem S. Dei Gcni- festivitate S. Behedicli clticalum Bavarieriseiii con-
-iriciscelebravit. IndeiiisilvamSpeicheshart(29), qux l)'ci.',ssit. Tariderii-JHi Aiiguslahi vertientii quse iii
Bavariam a Francia dividil, venlens,: post laborem coufiniis Bavaria; el Alemahiii;e sila esl, Lotharicii-
expeditionis, deleclalionein exercuil veiiulioiiis. Ibi ses, Franci. el Aleinanrii bbviam veniunr, ad ulcis-
auluranavit; ibi ad recrealioiicm sibi, suisque ccndam injuriaui Theutoriicis illatam voluiilnrii, et
iocundilatem pleiiani exhihuit. lnde per Frauciain rcgio hoiiori per oronia deseivire pafali; Ctihi his
morose Iransiens, in Saxoriiam venit, el Toririgis inde progrediens, utcongregiiretiir exercilus,; iii
ac Saxonibus in Milzaviam, expediiionem futri- Ioco; qiii dicitur Oiniiga (52),subslitil. lbi eidomiiius
rain indixit. Exinde PolediC Nativilatcm Dbmini <e- Bruiio cum legalis-Ungaricis Regis, qui ad ihler-
•Iebravit. ceilejidum pro eo venieharit, ad se reversus, obviaul
(29) Alias Speiesharl, inquit Lcibnilius, hodie Spes. (50) Alias Tagino Vel Tagmo, de quo plufa Ditina-
sart, mons silvosus, el.lraijsitu satis diflicilis ; qu rus locis variis.
hiler'dilionem Moguntinam et ulteriorem Fran- {3.1)Hsecanno 1004 composiia osiendunt Giselam
coriiam situs esl, iii ferme error hic iit texluii anteannum 1005 malrinionio conjuiiclam fuisse, nl
hrepsisse videalur, nisi Bavariain in Sneviaiii usaui diximus in Comineiil. prnevio.
lunc extenderini. (52) Pnlal Ouingam indicari Lcibniliiis.
"
105 S. IIEISRICll.MPERATORIS 104
vcnil, rt vcniam ppo fconiiiiissislmroiliier postulans, A riam reducituf, ibi;Pafascevc, ibi Siijibaium saii-
fratris viscera iiipvil, el celefiter :id iguosccn.liiin ciiim piis' affeCtibus cbliitir. Insiiper Pascha Doniini
intlcxit. Nain in proverbio slicitur : Cniquc modesto et digna yeneratione celebfaiufi etpia Celehfafiorie
fratris Iacryma Cilo ropvit viscera : et prosiroi vencratur. ''- ;;
calamitas, propria fif anxielas. Qua decuit ,efgo 47. Post lisec Rex Palatirio Coroili prseccpit iil
pictate rccepit; el recepium, q**a debuil, familia- per bannum regale exefcltiii loti ftiga iiilermina
ritaie sibi cpUigavit. Iiide prpinoyeiis exercituniper retur: adderet eliam, ut^ si quis frigere pr^agu-
loca slerilia, per montana aspera, per.silvas spa- mefet, pleetendum se ; capitali sehteiitia sciret.
liosas, per vias.iubiicas,. ad .Trideiilinam civitatem Hujiismodi hanno per exercitiim au"dilb,'Rex aquam
pcrvenit. lbi, in die Paliiiarnm, qua oportuil cele^ iii >tefiia feria Paschalis''-'iiebdohiatJie' tfarisivil ,
hriiatc, siios diurnare fecit., Hujus advenliim Har- ibique leritoria iterum figere jussit, exspectans riuri-
dtiiiiiis, rex adiillerinus, prcesentiens,, ad Clusas, cios, qiiOs ad cxpSoianduni loCum, in qiio Hafdtiinus
qnos sibi fidclissiftios.existimabal, cuslodes trans* cuni suis Jiospiiabaiui',: praftiiseral. intefeaV qua
iiiisii, et qiiaiilumciiiuque potuit, exercitum coadu"- ratione inescio, Xoiigobafdofiirii>uriaiiiiiiilas sejmi-
iiare feslinavil. , ...-,•. - '' gitur; et adresisieiidiiiii discofiies, oriines ad' pro-
45. Deintle in planitiein V.erpnensem venit, even- H pria i r.'dire 'festiiiaiit- Sive hociiiindf' egisSet.sivc
Uii priiiio.siniileni in iuliiris exitum sperans. Ilaec amor Regis Heiiiiici, seu Hafduini exseciaiio ;
lleiiiricus Rex percipieiis ad,, alias-vias «ecpnlulit % illorum^ qui iiiterfiieriiht'; scieritiae' feiiriqiib: -Hoc
riirii iit «leclinaret praiium,- sed ul faciliorem sibi laiilum scio; 'qiiia-illius pfoviileiitia non: -aiifuii,
jqiiiierbfel iiitroitum, Erat' enim imppssibile >per ciijus benevolentiai ct cuiqrie ,*:qiiod Tuiiy sinc-iite
Cliisas, ,juxta -Alhcsiii, quas, Harduinus,: plurima coiicedit, et qtiodviilt, oCcuiiisjiidicii catisis, pef
Jriterca - -"• *'
liiiiiiitijdifte, tuebatur,, iransire. Ciipellanniri piighani;discernico!iseritit.;
querodam, su.uiri, Ilemilgeii.ini [Heliiigeruro] npniine, 48. Palel igitrir Heiririco rcgi inlrbiiiis ; qiii per
ad Cai;enianps pr'*ciniltit;ru|.:_Glii sas Jpnge a.via recta iahoreni spCrahaturV per quieleiii; a'Vera qiiiete
scposilas, quae ab Harduinp miiius caute tuebanluf, concessus; "Venitergd-Verbriahi, fecipitili'' a civibus,
pia-occiiparei, mandat. Ncn eniro quisquam cred.ere acclamatur, -coIlauJatur, cbroriatiir. "Occufrit ei
potcrali ii.t regalis exerciuts pervias.tain difficiles obviani Tielboldus' roarebib;'JvPccurfuht et bieicri
el aiigiislas tj-ansire vel vellet, vel possel. Garentani plures, h"faucibus; erepli friroris; et Spel" reddiii
rcgiis niandalis obed.iunl, pl, Heliiigero suadente, in liber,ta'lis,!!lndeBrixiaiii pfogfediluf,'etab'Eiiiscopo
-
diias.iurinas dividuntur. Una anie lueis ortum,, -civibusqiie cum Pinni alacrilale recipiiur. IM ar-
oiiiissisequis, latenter Glusis siipeipositiim [montem] C cliiepiscopi!S'iRavcnnasi euin sniS et sibi Mitiiiiis
OGCnpat.:, aitera, liiccsceniejam die, signo >ab his, ei-obviaih venit; et manus liPiidiirii dbriiinio :a:dul-
quj jn monte eranl, .audilp, ad.Clusas expugnandas; terino polluias, seniori iliu exspeclalo reddit. Inde
fesiinaiit. CustoJes nihil cle his, qui momem occu- Rex Bcrgomum venit, el Mediolaiiehseni-Archiepi- : recepil. liuie
ad resisteiidnm Qlu.sas scopum per mairos et-r sacrameiila
paveiiant, scientes, impu^
grianlibus acceduni, Repenle in monte Iatentes -Papiam. Ibi a niulliludine maxima nobiliuni Lon-
exsiliuiit, Clusasque dcfei*denijbiiSia dorso infesit* gobarilorjim, qui ad Siiscipiendum eum corigregaii
siiperveuiuiii. Custodes, sedeceptosessepercipienlesi eraiit, per digiios applausus recipitur, et cUmexsul-
alii se in fugam roiseruni; aiii Jii prajcipiliuni; alii tatione> tptius civitalis ad -S>.•.Michacl svccclesiam
tn Breiitain aquani stibeurrenlem. Hac expugnatione ducitur. lbi clerus, ibi nohiiiiim' coetus^ibi' plebs
C.ircniani Clusas. leuenies Regem exspectant. '-,: tUrjusque scxusomnes unaninies,- uno ore -lie.iiiri—"
46, IJoec Rex per capellaiiuin sii*i:ii*i,.quem proe: cuni Regeni acclaniani,,cp|laudant, .(pllaiidiiiuinpci'
misera!, reseieiis, feslinavii ad,*Clusas: et iropedi- hianiiuii|,elaiio,iieiii designanl. ,.
nieiita, rcliiiquens, ac secum ad pughain .expeJitpi •49. CoHaudatlis igitur; cofonaiur, coroiiatns" ex
suniens, cum maxinia dilhcullaie.traiis.iv.it. Deindt tlebifp ab. omnibus- honoratur. Ad palatiitiii deinde
in pianiliein yeniens, siiperagiiam IJrejitani ientpr.ia D cuiii pmiii iocuntlitaJe, rediicituri-Tandero, dccli-
figere jussit; ut.ibi dies selemnes iiiajoris l.e.-do- iiante jani diej. diaiwiiiS: pacis ; iuvidus,; 'Coiicoida;
iiiadte digna <ievpiione veneiafetur.: Non euim: ei i.iiin.cuSj discordia; seroinatorfefvidiis^ quo,pOKt
boiium esse videbiUur,, ut. in iilis diebus, in quibus iiiyslarium.cprpoiis ct.sauguiriis- DPuiinici, Judas ad
conditpr prp hcou<liiis,crpalofiproereaUs, jDoiiiinus pcipetriaiidjJin; ;nefas in,'iuiiissimum suscepio iiitu -
jgro servis, capi, Uagcilari, cruciSgi,: sepeliri, in muit j eoJcinque .siiaciejne, in supplicium perpe-
aguitionpni stia; .chariiaiis yplui.i, iridicfiteiur aliqua tuitatis crepuit;, is ,el cives posl. niamiuiriiireddi-
congressio, cx qua violeuta Christiani sanguinii llonero, posl iidei proniissionem, posi sacramenii
(i.erei effnsio. Ibi ergo ab Archiepiscopo Colonien.ii securilalein; iiulla, qua; in rationem digne deduci
chrismalis lit consecratio, illis partibus tiihc vahic p-;ssel, laesioiie; coacjoS,; adversiis regiaiii inaje-
uecessafia. In .duodcchn ciiiin episcopatibus cifw. s;atem (veiieno ebrietaiis inimisso) coniiiipvit.; Hoc
iiitrbiihui lialiai, illo die ,prp cpnfusione piiEseriii, itaque suasOfe,, ariiiantur; hoc rSlimuiatoreiiiici-
ucc Episcopus erat, ncc chrisma sacraliun. Ibi-i lantijr; hoc duclore, ad palaiiiini pfopcrant; hoc
ioio exercitti Cceiia Domini devotissime atl riiemo- ordinatore, nicenia cingum. Quidani eliarii inter-
m. ACTA. .''!<?£
raiil iiisligatores, qui ppr. prppiiair. cpiisc^eiitiam A ^ ditur, casiiiJique niiiiaUir. Sed spe sublaia j-efiigi;,
ttirbidi, sub Harduinp nja'ebaiit per illiciiasrapinas, inagis aniiniis eorum acceiiditiir, ct ad cbhgi-ei
vagarij.quam sub Heiiirico fraeriojjusliliaeac lbgis diehdum iferuni lialis fefvenliiis inciiilurl Clafii
adstringi. Fit stfepitus, exsi.irgit spnitus; in palatio ilaqiie jam die, Alamannis, qtii tarditis hujusniodi
slatim audilur. Sed quia nemo lalia, posl fidera ecn negotia resciveranl,,lpi)ge a palalip miirp.s civitaiiis
dein die proinissam, credere ppteral. non ciio intel- frangentibus, Lotharienses et Frarici; Lpiigphardol
ligitur. Rex lamen, quid sit, explorari jubet. Reimn» iierum anle palatiuin grayiter persequi cceperunt,
«iatuf civitalis furpr, renuociatur plebehe animp- el eos fugere usfjue in moenia propria eo;iipuleriint.'
sitaiis insania. Hanc Coloniensis Archiepiscppus, Sed jaculorum a tectis veiiiehlium densilatem diu*
qiri cuni Rege erai, eompescete se posse sperans, titis sustinere non yalenles , ignem coacli domibus
per fenestram suspexit, causasque tanli furoris immiltunt; et fprro ei flamma slragem ciyium mi
- iiiquiiere coepit. Sed lapidibus et sagittis sttper- serabileni facjiiril. Tandem Theuloliicorum ira fa-
Vciiienlibusvix euin coeplum finire sermonem licuit. cile expleri nescia, satiatur csede plurinia ; et
Animosiias enini Lpngoliardortim nimium fervebat, poslmodum, nullp jam resislente, se confert ad spo- ;
el ex evenlii bellico contra dtlonem Ducem, alhuc lia. Sed jam incendio nimium invaleseeiite, rex a
conlumacia; vires habeban B rigiditale mentis sua3 flectilur , suisque lita cdeplt»:
50. tnstaiil ergo palaiium.perriunpere LpngobaT.Mt dcsisiaiit, pietate mbliis imperat. Quos vix compe» '
r.sisluiit Regis domeslici., quamvis pauci, Erant scens, diutiusque coiicreroatlonis fcelorem ferrc non
eniui Theutoiiici pariim cum equis, partim per valens,, ad munitiuncuiam quamdaiti, qiia; saijcti'
hpspilia, parlim per castella i.lli comilalui finitima. Petri Cella aurea vocattif, se Conlulit. Cives aiiierii
Rex illico per inriignationeni in iram efferbuit, et v xrespirantes regem sequuntur, et iit indulgeat
-curiiliis, quo.ssecuni babebai:, armalus cxire voluit, ebrietaii, oiihixe precantur. Fit eis reniissip, fiteis*
liunieruin miliuuii suoruiii spe supernse gratiie sup- indiilgenlia. Sed facilis est indiilgentia, poslquam '
plens. At Coloniensis Arehieplscopus totp, qnp ^ulpam excedif poena. Sic igilur.quos bellum adyef-:
polerat, nisu cuni his, qui saiiae menlis erant, Regem sus Oitpnem effecit turgidps, npv.ter induta huiriili-
retinebat; sciens, quia capite perdilp, nulla spes tas suppiices reddidil atque subjeclos.
evasionis snperesset in incmbris. Inlerea. invale- 53, Doinila ergoPapia; lota Coiiculitur t.tatia , ac:
scenle claniore, Tlieiiionici congregaiittir, compjicir indigenae omjies ad Regem noiiinvitati confliiuiil, et
bus junclis, ad palaliiim lenduiit, Longobardos. ab per omnia prajceplis ejus obediunl. Givilales etiaiii-,'
effnenatp furore pfculisper compescunU Tandem ad quas Rex riondum.yenerat) obsides ultrOlrai;*-
hoctis densaniur tenebr;e, et lapidum ac sagitlarum G v roiitunt, fideriique dehitartiper sacramenla promit-'
jacula Theulonicis iiunt infestissima. Necessitas tunt. Ilis explelis Rex in queiiidami.oCum, qui Pons
rapit coiisiliuRi, et ad pfovidenda jactila, cirissime longus vocalur, veriitj ibique Longoliai-doruin iu-
facii intpeiidiiim. Cum multo igiliir sudore Theut»- numer.ibilis inultitiido accessit, seseque ad obse-
riici muros civiialis impugnant: curo multo timore quendum per omnia regiae hiajeslali suhjecil. Ibi
Longobardi pro viia repiignaril. liahilo co!loqu_io, regnique dejfipsitis (83) negotiis,'
51. Tunc juvenis quidam fraler Reginac, Gisle- amOfe S.Ambrosii dttcius, ;Mediolantim diverlit,',
betius noriiine, a Longobardis vulneratur. Pro cujtis. cujiis lingna*!liberlalem, et morum eximietaiem.
lethali vuhiere Theuloiiici irrilantnr, el prae furore ainahat. Iliijiis, cseieronimqiie qiiiescentiiim inler-
conifa jacula csecf, muros civitatis" expugnant, ac cessione hnplorata, in prata Ponlis Iongi reVeriitur,;
ifrumpenles , sanguine juvenis , stimulum scijicet ibique Longobardos de rCperiiino tliscessu ejus:
furoris, vindicare festinarit. Quoriim qiiidam animo Conquefentes, festiisi reditus solalur proiriissioiic.
ceteris ardentior, Vpleramiis iioniine, se injecit in Inde Chroriio (3i) pervenieris PcHlecosleii ^ariciam
niedia Longobardorum agmina, el gladinm, quo piaanimi devotione celebrayil. Indediscedenti Ttisci
acciiictus crat, exlracliiiii, uni eoriim, prai cetefis ei occurruni, et nianus per ordinem red-
singuji
:-•-• i
iiisahieiiti, ab acumine galese usque in jiigiilum D rjdunl.
virilileriiiiixil, ac diclo cltius, inler suos se iltesura 54. Post b.ec Rex irijuriam a Bulizlao sibi ijlatam
recepit. Per tolaiii igitur noctem pugna gravis lenens meiiie reposilarii, fepairiare feslinat; etpef
liahelur, el ancipili lermirio suspensa, modo lios, Moniemcelerem(35)ih Alamanniamproperat; sciens
modo ilios, suh vicibria? spe audaciores et expe- qriia lerra puerili
subjecta fegimini laxis perssepe
diliores reddii, Aliquando btiani Thcutoiiici, tcslu- habenis utittir , efex proprii arbitrii ltimUlluaria
dine; eX clipeis coniposita , ebniin irruinpebant diversilale, per diybrsa prcecipitia fapiliif. Jain
aghiina, eiquosdam vivos ex eis captOs Rcgl repra;-. enim Dnx Herimaiinus oblefat, et filihs stttis ducatiii
sentabahi. a Rege substitntus erat : qui, nimiae jiiveiitiilis
52.Tniereapalaitum, quod ThetilPnicis aliqiiandb adhiic, nec semelipsiim regere sciebat. In IocOergo,
fessis, uriicum erat refugium, accendilur el iricen- quiTuregiim (36) diciliir, Rex colloqiiiiim -tefiuitV
(53) Salis patet, iegendum dipositis. in Alemqnniam properqsse dicatgr : qnid si ergo le-
(5i) Fbrte legendum Crimam", inqml Gretserus. gamtis. per monles ceieriler ?
(55) Moniem celerem nemo explical; per Cenisium (38) Non est inverisiniite hic indtcari Zurch seii
la Sabaudiau non penelrasse satiseefluni cst,_cuia 'ZuHcli ift =Helveiia: ijuo f.osito dici fbftasise pbs-
PITROI.; CXL.'
107 S. HENRICI IMPERAT.ORIS 108
piiiiicsque pro paccHueiidaj prp lalrociniis non con- A vjiaiiii*, siepc allerius.sumplibus jocunde convivan-
setilieiidis a mlhimo usque ad maximum jurare lnr, latente tainenigne sub cinere. Tandeni Bnlizlar
conipuft. Sic lota Alainanniasuh .pacisquiele sta- vus, Meseconis liiiiis, .jpcunditalem Praga;, et
ttila, in Alsaliam venit, et in Argeniina civitalc amcenitalcm Boemiae, promissoe prxponil amicitia;;
diim jii vigilia S. Joannis cbUoquitim cum Alsatien-, et, ul nepote suo, qualibet ratione , ejeclio , tanta;
in qua ad Jegem et jiistitiam
" s.ihiis haberei, domus, terrse principatu.poiifi possil, fraudum suarnin in-
faciendam sedebai, repenle corruil, uniquepreshy-, Jima scrulaluf. Iiivilat eum ad convivia, et diversa
, lero, qui cum Doniina una anaihenializala manere prifibet ciborumgenera, amara demum propinauinis
splitus erat, cruris ossa cpnfregit. Ille solus obiit ; pocula. Saliaium enim ilhiro militibus suis coroini-
alii.nihil, prseler tiniorem, passi sunt: sed in illius; sit, et, iit ediicliis excoscarelur, ociilorum nulibiis
interitu didicerunl, qiiod ssepe per Psalmislam au- ad siroilia edoctis,ii)iiuit.
dierunt: Cum eieclo elecius eris, et ciini perverso 58. Jiiiplenlur impielalis jnssa, et «omiiiiiliintur
perverlerisu iiiiquilatis opera. Sic, qtii fratrem eunuchizavii, a
55. JPost Iuec .Rex Mpgunliam venil, ibique solito coiisangiiiiieo et socio suo dft.luclus pcriit : quique
pielatis affeclu, aposlolorum splcmnia celebriter per- fratreni in consorlio prinuipatus parem habere ne-
egil. Tiiin per Orienlalom Franciam transicns, in Bluil,.per supplicium passionis fi-.ciiis est suppar ei,
Saxoniam festinat, cor siuim indignalionis pondere inutilior. Hoc ergo exca;calo, Bulizlavns Meseconis
gravalum super Bulizlaum, vindicla potenti relevarc filius, ut superitis dixi, pcr frauJes flaxuosas , per
disponens. tiidiciiur Saxonibus, Bavaris , Francis versuijas sibi semper.pedissequas, per promissiones
Orieplalibus expedilio, in meclip Aiigiislo lermiiuis iiifinilas, Pragam et lotain Biiemiaro invadit •" ac
daluivpromotionis , ut.frugibus inde ,pra>coIlectis , doininio lalitcr adeplo , "tuigidus per loca, regio
nhundainia comesexerciluiessel. MedianleigUur.Au- cxerciiui pervia, caslella firmissima munit.
gusto Meresborg Saxonum fit coiigregatio. Rex atitein 59. InlereaRex ctim Saxonibus veniensper nioniem
iiemiiii -suorum familiaiium fateri volebat, sivein Po- qucrodam, in quo :jam Bufizlaiiis .munilionem
loniam sive in Doeniiam vellet, cognoscensBuIizla-' qriamdam ad contradicendum iiilfoituin.'firniaver:it,.
flexuosas-versulias, quibus perquosdam sibi occuitos pra;missis in nocle marchionibus, cum maxima dif-
amieos eliam secreta regiaiesciresblebat. Sed naves ficnliate iii "Boemkni iritrat. Cujus intrpiliui), 111
a Magdcborg iisque Cilizam coi.igrcgari.jubei)S, .quasi Boeniienscs seiiscrii.'il,"quidani payore rcgia; prav
in Poloniam velil, transilu.m; fiiUiruni simtilal. :ld scritia; exaiiimaii, casicllum unum cum semetipsis
oinnibtis speranlibus, repente iii-Boemiam exercitum B.egiTeddidcrunt.iUud illicoRexLarameri (?7)euiiu-
dpcil, qiiajrens inprimis.propria recipere; deinde, G clio, fratri caecf Bulizlavi, quem secuin nativam in
pro vindicla, aliena invadere, non lameii .penitus terram pro piclale reduceliat, ciim sinnroa benev.o-
aliena, qua; regni sui pali juga-debebanl. leniia ooneessit. Deinde, iier suiun prjtelaiidp, per
56. Iulerserere libetquiddam, qtio audito-, daiiir terram illam progreditur., exspeclans Bavarios ,
inleUigi raro esse cnlpam'-, qtiani non sequaiur qiiibus nonidem, qui et Saxonibtisin Bpemiam.erat
; Vindicia, nisi pramunierii ca.m. poenilenliii. Mor-tuo introilus. . -
. Bulizlao seniorc, Boemieiisi scilicef duce , el islitis . C0. SeJ cuni illi aclventuni stitira protralicreiit,
Bulizlai, de quo niiuc agilur, avnncnlo , ircs filii Rex ad qiiaiiidam-civilatem, quoe Saliza (38) voca-
Btiperstiles ei renianserunt. Qiiorum priiiiogeiiiuis tiir ; cuniSaxciiibus tanlura jjerveiiiu Cujus poieniia
Bulizlaus noniine, ndeplo poslpalrcm.ducalii, cruder visa, cives 11011 niediociiter turbantur, elsi4i1i1.11dc
lius coepit vivere; qiiaio ter-ra iil.i pali vel vellet, vel pace qtuerenda ac Regis gratia jmpe!r>nda medi-
posset. Indigenis igittir illum pro nimia criuielitatc tanlur :.poiiasilIico civitatisaperiunt, et conditione
execrantibus, limere coepit iie a fratriini siioruiii iulipiscendse.gratia; iulersita. Polonos, quos Bulizla-
aliqtto, Prageiisibus id insliganlibus, exlruticrelui'. vus cis ad tuitionem ejusdem Ioci atljecerat ejiciunt
Ex mala ergo conscientia concepla suspicio, iusti- T ct ejiciendo quosdam merobrorum abscissione de-
gavit eum ad scelns nefaiidissimum, perdiixil etiam turpaiH; quosdam abJocis altissiinis pr.Tecipitant ;
ad facinus execrandtnii. Naro fratrum stiorum unuin quosdam etiam inlerimiint, ut el injurias ab eis sibi
eumichizavil, allerum in ihermis suffocare ler.lavil. illalas iilciscanliir, el honori rcgio per oninia salisr
Al illi, iiiiiis eiinuchus, alter semivivns in Bavariam, faciant. Tatulein .hujus crudelilatis fervor Regis
a paterna heredilale cxclusi, fugerunt. auimuin perCjilit, et ad-contradiccndas ejnsinodi in-
57. Rex H.einrictts hac impielate. commotus, Bla- saniiisinsita pielas intlinavit.-Jcim viyi ducuiilur,
demario, dc quo jam dixiinus, ducatuin Boemiensein ei Regi repra;seiitati in.Ecclesia. Post haec civitas
dedit. IIIo lnorluo, Bulizl.avus, Bulizlavi filius>- Bu- tota seRegi redtiidil. Et qu!a dehuit, fidei promis-
lizlavo Meseconis filio in societalem conspiraiionis 1 sioiie per sacramenia.per obsides obligavit. Intcrea
adscitp, ducatum conlra Regis voluniatem tenere : famavolilat, BiiJizIavum a Pragehsibus conspira-
tentabat.. Inler illos ergo duos Bulizlavos fil amicitia lionis vinculo colligatis inlcrempuim, et qna.mvis
ficia, fit socieli-.s subdola. S*pe alter ab altero in- mendax, fideles Unicii Rulizlavi cxlemtat;
501, mpntein cclerem nccipi, pro monte qtiem hodie i . (37) Jaremiro.
S. Golarui app-.;llaul. 38) Hodie Saaz Leibjiitio.
,m ACTA. 110-
AD SEQU.ENTEM VITAM PRiEMONITIO.
'
Qnod jam itOnsemel in Comtnentafio observalum est, id hic denriolectorttm oculis subjiciendum, videlici>(,
non Vitam ab anonymo hic dari, seti hisloricam S. Henrici geslorum narrdtionem, sed meram rerumvtiriarunl
ud ejus sanctiiatetn et in ecclesias munificenliam speclaniium compilalionem,quamparum adntodum ordinti-
lani dicere-merilo possis, cum varia locis nun suis corradat, immisceatque diplomala, div post Sancti obilwti
a Ponlificibus ClementeII ac Lcone IX et ab Hcnrico III Cwsare Bumbergensibus concessa , qtice apitd
ihelserum capila 16, 17,18 el 19 'occuptinl, a nobis vero, ut suprd etiam tnonuimus, in Appendicemrejecld
iunl, utpole reruni qualemcumque serietn turbanlia. Nec mittus ineple capilibus Vk.ei 25 rinlrusw suitt Bene*
dicli P. VIII lillerw, lum ad Sanclum de episcopalu.scoitfirmatione, tutn ad Eberardum , primtim istius
ccclesiivaitlislilcm. qnorum saltem printas ul minimum vost capttt 15 collocatas oporluit. Ne igilur el cd
insirutnenia lecioremrcmorari possint, ipsa pirimoloco indtcta appendice referemus, cwlera vera inlacla trade^
mus. Sequalur iluque ...
S. HENRICI VITA
AUCTORE ANONYMO
Ediitt in Surio,.exJacobi GmifiriDIVISBAMBERGENSIBCS. '.-.•,•'
CAPUT PRIMUM. A.Iare : Inluere diligentCr litteras iii* niuro, qui est
S Henrici iti iinperium successio, Wdlfgandi appa- jiixta ttimuluni meum, scriptas. Erat auleni ibi,
:riiio,mun:ficerilia inecclesias, vicioria de SclaviS, sicut videbatur, scriplum Solummodo :'-Pos'f scxi
: -elivslauralio episcopatus Merseburgensis.
Evigilans vero Rex HenricusUracialione. diuturria
l.Aiino ab Incarnaiione Doniini niillesimo primb secum revolvit, paucissima hujus visionis scripl*».
(59) ab Urhe aulemcondilamiliesimo septiiigentesuno Inprimis ergo arbitratus, quod post sex dies esset
quinqnagesiroo secundo : Ollone puero Roma; ue- liioriturus, multa dispeftsal pauperibtiSi;Cnni,aulem
funcio, vacanle regni solio, curo de principe subro-* sex dierum numerus praeteviret et liihil in se ccrpo-
gando ageretu;-; omuinm vota, nutu divino, adetmi . rali tnolesiiaj-seritiret. putavit ad sex menses- perli-
iiiciinaiilur, qui luncin regno habebatur potissimus. nere.Trahsacto vero et luijtis numeri spatio,-nihilque
Fuil namque per idem tempus T>uxBavarioTiimHen- in se infirmilalis passus, arbitratus hunc ntimerum
ricus, tam bonilate quaro nobilitate regia conspicuus, ad sex annos pertinere:ideoqueet qua; supra* ccrpit
et universa inorum honestate praeclaMis. Hic irii- limere. Gumqtie sex anuorum numerusinteger per-
lium sapienli-fi tiihorera Domini pleniter seculus transisset, et seplimi anrii dies • revolutus venisset,;
est: qui erat omni litlerarum sludio priircipalitei' ipso die Ctesaris dignitalcm per Apostolicam. snsce-
imbuliis, lolus sane flde el actu Catholicus. Hic ergo B pil obsecraiionem. Tunc tandem sentiens ,• qualis
ab oninihus pari voto (40) et communi consensu ae- csset stia visio, gratias agit Deo sancloqtie Wolff-
cersitur, divina utique disponeiite clemcniia: ut gango, qtti sibi talem revelare dignatus est.stiblinii-
per temporalis regni fastigium, ad culinen cteieslis latem. =>.;;
regni perlingcret. Terrena enim bona omriia, sicul 3. Unciiis igitur in regem bealissimus Dei famu-
usu malo alios a salule prtcpediurii, ita alios ttsu lus, temporalis regrii non contentus angnsiiis, pro
bono ad salulem proinovent. • .•
adipiscenda iminorialitaiis corona, summo Regi
2. Cui necdura Csesaris vel irnperatoris dignlta- (cui servire regnare est) milhare disposuit, sum-
lem obliiienti apparuil Ratisbonte Wolffgangus in mam eliani diligenliam in aroplificando cultu reli-
somnis visione lali (41). Yisum namque esl ei, cjnod gionis adhibuit recclesias ditare possessionibiis, ct
inanens in sancli Emmerammi ecclesia, accederet iiiunensis orniuibus augere coepil. Sedes autein
orandi gralia ad beati Wolffgangi sepulcrttiii, episcopales, Hilderisheim (ubi a puero nutritus et
in eadem ecclesia silum : eumque ibidcm de- litteras edoctus fuit),-Magdeburg, Ai^enliH-Hii,Mise-
niinum sancium<iue Wolffgangi precibus inli- nam el Merseburcli (qute -barbarica immauilate
niis" crinarelttr exorare, subito videbatur ei ipse adjaceotium Sclavortim vaslalte fiierant) (42) restan-
Sanctus adslare et hujusmodi verbis ipsum appel- (] ravit. Et tam ipsius, quam aliis episcopaiibus pei:
(59) Errat in principio, ut suprasalis notatum est, giim S. Henriei instiuilorem fiiisse, auctpr, esl
eidemque errori ir.sistit, dum inferius nuin. 12, DUmarns : Nui.ril pra-clantsH .Wolffgang.us prcesut
-S. Henrici annuin yu conneclit cura 1007, iu Kal. ahmnum, elc. Reliqtia huc spectautia iu Cominen-
Novembris. taiipjiicta sunt.
(40) Qiiaro fiieiiol palria yota* Priiicipum i.mperii quid .dicere voliiit
(42) Hffic-exji.Iicata,oppr!icbat,.si
hielius- dpcel Adclboldus. confusus scripior, oiniiteiis Paderboj-nara iiiquami
(41) Ilsec acccpta stini ex Vita S. Wolffg.ingi aputl prajcijJti.acojitulil Sauctus. .,
Suiium 51 Ociobris uusu. 39. Porro S. \Volifu'aii-
ill S. HENRICl IMPERATORIS 112
iiiiiversum regnum, in possessionibus el ornatibus, A vero principes Polonise et Boemice, ceterarumque
innumerabilia contulit. Hildcsheimensibus vero san- Sclavicarum genlium primales Romanum Impera-
cium Golehardurii (45) divina edoplus revelaiione toreni cum exercitu ad dtheljandos eos advenire
-prtefecit. Qtiidautem Merseburgensi ecclcsioepne alii.s cognoveruiit: innumerabifi niiiliiiudine collecia, in
specialius conlulerit fuluyorum charitati vplumus ex bellum ei.obviam processerunt. Quod Rcgi pio per
parte nolificare. Hiec enim ccclesia tempore Magui specuhitores suos ciip innotuit, ei sicut.in pinnibus
Ott6nis,illiiis,inquam,:qui atl.Lycun)fluvium:subsan- aiigusiiis suis solebat. ad oraiionis arma corifiigit.
cio Uldarico coiifessore TJrigafps (44) prpstravit, _et rinvocatoque super se noiriine Doinini, bealo l.au-
regcseprum, Lxliuin yidelicel ct Assur Ralisbon.T, renlio, saricto Georgio, et beaio Adri.iiio riiarlyii-
principibus hoc fieri adjiidicaiitibus,- in patibulo stt- hus, se suumqiie exercitum protegenduin cum
spcndit, assidtiis incursionibus cliiostili vastaiione suroma devolionc coiiimisit'
Sclavprum, ad niliilum redacla est. C. Et ciiin omnes perceptione corporis elsangui-
4. El quia violentiis vicinaruin nationum non nis Doniiiii conforlati fuissent, ad loctiro ceiianiinis
-
poterat resislere : in possessionibus, in religione et *venerunt. Ubi cum Rcx heatus verbis exhortaloriis
in omnibus, quse ad pontificalem dignitatem pertine- ad viriliter iigendum siagiUoiiini animos erexisset,
bant, penitus ccepit deficere. Accidit auiem ut ep- B! yidens iiiniimerabUcm adversariorum muIliLuduicm,
dem tempore Magdeburgensis ecclesue Archiepisco- "clamayjt ad r>oftiiniim, et ait: Deus qui eonteris
pus viam universoe carnis ingrederetur, etMerse- hella ab initio, cleva bnrchiuni liuira supcr .geii~t.es
burgensis prsesul, propter sapientiani a Deo sibi qiii cogitant servis luis mala. Disperge illos in vir-
collatam, cl propter niuUas viriutes, quiljus ador- lute ttia : et deslrue eos, prolcclor meus. Pone illos
uatus erat, ob quas etiam Olloni riiagriogralissimus . lit rotam, el sicut siipulam aule faciera veiili. HaJC
exlilil : in calhedram Magdeburgenseiti, pr.*ediclo dicens aperti sunt ociili ejus et yidit gloriosos mar-
P«ege id eiricienle, pracponerelur (45). Faclum est tyres, Georgium videlicet, Laurcr.lium, Adrianum,
autem,ut'Merseburgensisepiscopauispenilus;deslrue-' cum angelp percuticnte, cxerciltim suum.pia:ceden-
retur. et qujc.pol-ipraeranl iHitisecc!esia;.in,p-"ipdiis, tes, el hostiinn cuneos ad fugani propoUeiiles. Et
in lninislerialibns, in ornamenti.s, in dilioneniMag- sicut exercitu.sSennacherib ab angcJo percuiieiiie
dcbtirgeftsis ecciesise iransferrentui', ef de quibus conlritus estet periit; iia et oronis barbarprum ista
reliqujis .possessipiiiim, quae Merseburg reraanse- multitndo per viiiiiieiii D.ei.coiilerri.la,^jrnjc'ciis iir-
}'ant,abhalia inibi cpiistruerelur. Qiioil faclum iis- mis sine effusione sanguinis Chrisliaiioiiiin, fugse
que ad lempus pii confessoris ilenrici imniulatum prajsidinm qiiiiesiv-it. ,Quo viso Rex sanctus, eleva-
C (Jsectilis et- manibns in cceluni.beiiedixit Deo caeli
peiniansil. Cum autein convocutis idem Rex*Princi-
pibus regni, sui Qnendelbnrg curiara celebrasset ; et att: Benedico.le, Rex c-cliel terrai, qui superbis
uiiiversis in id ipsiim consciiliciitibus, Pploniam et resislis et huniilibus das graiiam : cjui custpdis di-
Boemiani, «Elcrasque Sclayprum adjacentes regio- ligenlcs te et gbrificatus es in genihus, pj-ppler
ucs, qua) hnes regni sui yasiabanl, debeUare dis- datam nobis de cstlo victoriam. Victis ergo baihaiis
,' posuit. :.-•.. et.quai.ad futuram paceni prodesse polei-ant liruii.s-
5. Coftgregato itaqiic exercitu, conlra pTOcdiclas ; sinia pactione staailitis, vir Beatiiscumsuis in sua
jiationes aciem direxit. Et faeiens iraiisiiuni per rediei'uiitcumpacfr,,gloj'Uicanies el.liiudanlesfleuiJJ,;
ioetim, qui Walbech (48)dlcitur, gladiuro saucli Ad- qtti salval sperantes in se.-
riani ftiartyris, qui pro reliquiis multo lempove ibi , 7. Ciurique Cbristianissinius rex Pploniam, Bpe-
servabalur, accepit. Qsio accincius, ex tolo eor.de niiani, Moraviam tiihutarias fecissel : ob revereri-
suo ciamavit et dixit: Judica Pomhie nocentes tne. liain S.,Latire~ilii.- niarlyris,: cohcul.cationein et, de-,
expugna impiignaiites nie, apprebende arriia. el structionem Merscbiirgensis ecclcsiae, coepil pio
scutuui, et extirge in adjutorium mihi, lude pro- intuitu misericordia; et pielatis-respicere, cl ad ni-
grcssus caslra melalus psl in eanipo, ubi Mersebiir- ^ hiJum .ledaciam in aidificiis, in-iiiiiiistcrialibus, in:
gensis ccclesia sila est, et videns iofciim desolatumi ssecularibus possessioiiibus, in ecclesiasticis.oriia-
iet in nihilum redacttim, ingemuil ci .ait : Beale mentis, in pristiiiuin gradtim pontiiicalis cligiiitalis,
Laurenli martyr Christi, si tuo intervenlu has bar- sicul Deo et sanclp Laiirenlio vovprati:sluduit re-
baras nationes, ad quas pergo, Romanp I.mperio, el staurare. Nec priusab operilms miserjcordix' desii-
Chrisfiana*! religioni subjugavcro, liunc locnm de- lit. quoadusque eam ad antiquiiin-slaium tligniiatis,
solatum luo nomini coiisecratu.m., divina favenie cl pristinuro honorem religionis ex integrp.perduV
gralia, in prislinae dignilalis statum reformabo. Ul '-.cerci. ..-;.--. 'r .-.• --. ;•.;, .•--*
(45) Vide iri.Actis4 Maji pag, 508, nnin. 18. herli ad 2S Aprili^ cap.iBO. Vide cilatum istic in
(44) Describitur vicloriain Vila S. Udalrici 4Julii Aniiolatis Dilroarum, qtii pluribus aliis locis agit
pag.HD'a nuiii. 48. de rcstitiitioiie cjusdein episcopalus per S. Hehri-
45) Qiiifihiciiarrantur de Iranslalis Magdebtirgiim ciini.
episcopaius Mersebiirgeiisis possessioiiibus, r.on Ol- "(4~K)De Walbeck et S. Adriani gla.iio plnra nota-
ttiiii priiiio, sed secundo aiiscribenda sunt, unde tril- Grctserus, quae apud ipsurii videri possuat.
ipsiihi seciila esl punilio «je qua in Vila S. Adal-,
113 ^- ACTA.' *"*
8. Demque Episcopatum" Babenbcrgcnsem ex in-. A Regum inserlinus corifirmatioms episto.as : ut, quik
tegro in suo doma.te (47) fundavit, lerminis videlicet dtio sunt, quibusJiic muridus pritiCipaliter regilurj
nb adjacentibus episcopatibus legitimo-concambio pontilicalis aucioritas.et regalis poteslas, ex utro-
commnlatjs. Fundatum vero episcopalum, principi- que honiiii suffulta a dexleris el sinistris, ab.omniiuh
hus Apostolorum Peiro et Paulo, et preliosissimo nioles.tiaiiifestalioniim: s.ectiremonsirettirin pt?rpe-
martyri Georgio atlitulatiim speciali jiire sanclae tuum defensa/ Diceiue enim Domino Salvalore;;
Rom. Ecclesi.-ccpniradidit, iil et primoe Se<li-dehi- dtios Ecclesixgladios siifEcere, quorum-uniis ad
Itini dignitaiis iropenderet honorem, et.saaiii pliin- defeiisiofieni; aiiimse ac spiriluspenelratj.alter in-
talionem "anlo-patrocihio, firmius communiret. in fleiihilia el dura.corcla rigore suo doroal ct preniit:
liieri-Jiaiiaquoque pariecivitatis mohasieriiim iii ho- quidqoid eoiiinidem gla.dioiiihi jiire liinc. inde mti-
noreS. Stephani Pjolomarlyris.sub ordine canonico nitur, conslatprofecto, quod nullius mali jncursionQ
eonslniens; ex-jaliera vcro, hoc est aqnilonari, aliud ah sialiis sui reGtiiudiiie labefaetelur. Prius lamen
moiiasleriiiiii siib" monachali regiila in honore S. hic cha.rlam Qtloiiis Jerl,ii{""0)liiiperalprisprsescribi-
Michaelis Archangeli (48), sancliqueBenedicti abba- mus, ut scire vplenlibus, qiiaUleripse locus Baben-
lis constiuiens, sihi., suscquecivitati supra Pelraiii beigensis in .dilioneni sanct;i Itegis pbvenerit, ex
Aposlolica; firiiiilaiis fundala;, muroque el propngna-' B cadcin cojiscriplioiiis pagina: colligalur.. .
*ulis meriiprum S. Georgji cele.roruroque sancforiim il.Jli lipminc. sancla; el iiidividu*e Trinilatis-.:
muiiitacacexornalEecoiiira iucenlivosvitioriiin jacta- Oltp divin.a prpvidenlia Impei*ator.Augustus. Nove-
lus, lurrim fortiludinis in Stepliano, el conlra reffige- rinl oranes iioslri Gdeles, prajsenlesscilicel. et.fu-
rantes flalus illius, qiii in aqiiilpne, unde maluni., luri, qualiler nos ol) inlervenlnm dileclissiraa: geni-
omne panditur, sedem ponere disposuil, - refugitim trieis nostrse Adelheida;, caro neppti nostro Bava-
eertum in aiigelico pra;paravil pra~ssidio:'til a dex- riorum Dttci Heiiirico quoddanj juris npstri prai-
rris et a sinislris juslitia;- armis vallatae in nullp- dium, eiviialem videlicet Babenberg npminaiani,
sttflicial insidiator pravalere. . .ciiiu pmnibus ad; hanc respicientibiis et Nenikin
9. His lribus eccle.siis poslea per Giiniheruin Uraha in comilatu Berlholdi Coinitis Vplckfelt nun-'
-ttjusdem Babenhergensis sedis quartum prakulem, cupalo, sita, nostra Imperiali polentia iu perpetuar;
et per Reguioldum quemdam, virum nobilero, ad- usum proprietatis concessimus,.Jiriniierque dpnayi-
dila est quarla.ecGlesia (43) in honore sanet;» Marise niiis ciiin utriusque sexus niancipjis, aidificiis, ec-
matris Domiui; etsancti Gangolfi niarlyris extra clcsiis, terris ciiltis el incnliis, et, ctim pinhibus
urbem versus Orientem jji loco Teuversiat. sub jure^ lega.literque ad haic jam dicla prxdia pertir-ei»-
prdine et possessione canonica. Dcnique se.vliis (2 (iSius, eo lenore, ut libero. jpse deijiceps^perfriiaUjr
ejusdem sedis EpiscPpus Heriniannus contraiirbem arhitrio, hajc lencndi, commjitaridi","dandi, ,.posieri»
-versus occitleniem in honore S. Jacobi Aposlpli et relinquejuli, seu quidqtiid sibi libueril inde facjendij:
iilii Zebedai, ecclesiam sub ortiine canonico initia- et u.t prieceplum slabiUus firiniusqfie periiianeatv
vit, Hanc Otlo, humilis aniaior pauperum Chrisi,, liatic charlam inscribi jussimus,: annutoque riigillar
oclavus cjtisdein sedis episcopus, cooperante Eber- tani propria manu nostra roboravimus. Data v Ka-
hardo pra-posilo, corisuinniavil et dedicavit, ac ' lend. Julii Indict. i,,anno regni Domini OltPiiis xiy,,
-stirpem ordinemque illic Deo servientiniii decenler- linperii auiejn yn.
disposuit. Sic locus Babenhergeiisis ecclesiis in. CAPUT II.
patrociuiis Sanclorum in mpdo Crucis undiqiie mti- Fundatio ecctesiai Bambergensis, sijnodi ad eqvi
nitus, Chrislo Jesu crucifixo qnotidianuni, et sedii-- sp.eclantes, ejusque a sumtno Pontifice approbn- '
- Iiim celebrat oflicirim el servilium pro primo suo tio.
fnndaloreHeinrico secundo, lniperatore piissirao, 12. Anno igilur ab Incarpalione Pomini MVII(51)
-ejusque- cooperatoribus et successoribus- vel aug- Indict. v, iiiKalend. Npvembris magna synodiis Epis-
roentatoribus omnibus : Et ut inibi niiiilantihus coporum,aliortimque Palium habita est et celebrata
Doroino major lranquillilas_.el securitas, el reveren- 5 in villa. regia Franclienfuri mediante Rege magno
tia ad supplicandum Deo perseveret, prajdicla; quiri- et pacifico Heinrico, anno regni stii vn. INam.duin
qtie ecclesise sic suiil locaUe, ul fere.ab omni slre- idem Deo devotus Rex alta mcnlis consideratipiip
piltl et tumulttt forensi ac populari sinl decemis-- secum Voiveret, jn quo polissimum opere Dei ini-
siirie segregaia;. sericordiam sibi facilius .conciliaret, et ex diviiii
10; Ut autem cunctis liquidiiis. eniiescat qua iiisiinclu consilii inspiratus disposuil, tit Deum sibt
Vigilaiitiavir beaijssimus novella; suae ecclesise bpna heredeni eligeret, et conscriberel, et episcopatum
pacis et tranquillitalis eiiam per succetieniia lero- fJabenbergeiisem , ut pruescripluni csl , ex rebiis
pora providerit, aliqnas hic tam Episcoporum qtiam heredilariis consirueret, ul et paganismtis. Sclavo-
i'47) Yaria domatis significala habes in glossariis, ,(S0) P1iirihiisostenditGrelserus,,dipJpma esse Oi-
Jiicsiimiuir pro ditione seu possessione. lonis ll, de quo el nos in Coriinienlario egiinils,iibi
(48) Dehoc coenohioacii:m esi ad Acta S. Ollon's etiani <!elitulo ncpotis.dictum est, qriem Q.flolnipe-
2 Julii. ..."•'.' rator trihuii.pittrupJi suo Henrico dtici DJaviiJia",pa-
• .'( 9) Ha:c omnia ad Vilam S. Henfici nullo' niotip tri S. tlenrici.
peit lieiii'. (81)' EiraUmperitus/scriptor, el.r€.sconfuadil,qiia*
'
fi5> '. ,' S.HENRICI IMPERATORIS 1W
xum. ibi; deslruerettir et; Ghrislianj ; ribmh-is mc- t\ ritatis episcopatus ,ndviter factus fimdarcttir. Pro
moria perpetHallter iiiibi celebris iiaberelur. Setf iqiia ratiorie tleinriCus Secttridus gloriosissimiis Rbx
«uiriparpciiiam ad eamdem sedem respicientein non miiiiios suos ad nos direxit, qui- riobis hascpmiija
iiaberetv fet sariciani Pcritecosteii in eodem ariiip: djcerent, el nos pro hac sede conlifmandaiiiter-
reghi- sui Mogunlke eelebraret, partem Wirzebur- pellarent. Cujus sanctissimam imitatiohem, paterna;
....;gehsisdioecescos, coniilalum videlicet Ralensgewe' el praecordiali dileclione inluentes, omnes"res, qrias
(5SJ)dictiihi, et pagi Wolcvelt dieii, inter fluvios-Yralia*' beato Pelro Aposlolorum Principi, in Joco prajno-
et Ratenza sita, al) Heinrico Wirzebur^ensi Epi- minalPj legithjia ratione coljectas contulit, nostra;
scopo firlna ac legali tradiiione acquisivit, Iradens aiiclorilatis privilegio confirriiare decerhimus, ea
e cofilra Wirzeburgcnsi ecclesiae CL (55) mansos in . videlicel ratione, ut Episcopus ejtts loci, et qui
-vico Memiiiiguh dictb, et in prbxime adjacentibiiS jn perpeluura sui fuerint successores,' ea, seciira
locis, consentientibus, et concurrerilibus iri hsec traiiqiiilliiaie possidcarit, et liberam haheant po-
voia illiiis Heihrico Wiizeburgensi, et Willigiso tesiateni res et proprietales ejtisdeiii ecciesiie or-
M;~guriiia;metropolis archiepiSc6po,.muItisque, qui dinare, atque-componere, vel etiam aagmcniarc :
pr:*csehtesfiierunt (54), Arcliiepiscopis et Episcopis, dissipare vero, atque cpnfunderc, riuUanihabeant
iegitimum I10Ceoncambiam attestalione sua, et suh- B polestatem.
scripiioiie rohorahlibiis. Gloriosissimus vero Rex . 14. « Nostra qiioque aucloritate sancimus. utiin
' cotiipos voli effcctus. pari siipradiclcruni Patruih ternilnis, et in rebus "ejiisdeni ecclesia; riiilla sit
corisultu*, duosex capellaiiis suis Alberrcum et hifestatio iyranriorum ,>vel aliorum qnoriiralibet pra-
"Liiilbvicum
adjtinetls Wirzeburgensis Episcopi lilte- vpriim lioniinurii, sive sinf in civilale ijiSa Babeii-
ris v -Romam iisque direxif , 'qualenus* h~ec hene berc, sive in casteHis et villis, servis et ancillis,
ecepta in%ietiiis prolicereiil autloritale Appstplica. tribulariis, deciiJiis, fprestibiis, sllvis, piscatiorii-
At"Romahus Pontifexy et uriivefsalis Papa Joaiiiies lius, venaiionibus, moiendinis, camjiis ,. pratis',
piissiirii Rcgls devotioiii eongaridens, habita in san- pascuis , tcriis cnliis elineullis, et quidquid mffdjp
'Cli""Peiri Basiliea synodo, pro confcrmando cpi- illijc pprlinet. ~\'el*in fuiururo acquiri possit, per
siiopatii Babenhergehsi, priviiegitim fecit conscribi, noslr-e auctorilatis -privilegium corroboraium, in
et-Apostrilica aucioriiale firmari, universis Gallfee secura quiete permaneai. NuIItisibi Comes aiit Jiir
ct-Germanise Episcopisrescribens', ut et ipsi pafi iiex legem faoere pra;suniat, nisi quani per eoi>-*
''cSiirmiinir^tie"ailctoriiate , pradrelum cpiscopaitim eessioncnf gJSriosisSinii Regls tleinfiei vel. Sueccs-
foboiarerit, crijus videlieet privilegii exemplar hi soruiri ejus EpLscopus loci ejusdem deligeret.-Nulla
liiiric iripduhi sehabel: -. C alifena potestaS ibi pcr violehiiam irruai. Sic iUe
*!; 13.'« Joaniies Episcopus servus sefvorum Dei: cpiscopatus liber, el ah "omiii poteslale extranea
Offlcii noslfi est oiiiniiim sanclarum Dciecelesia- sec*;nis, Romauo jarilunimodo. mtiiit!ibiirdiP(55) st|li^
rtiiri coiiimoda generalitef coiiSiderare, el maxiiiie ditiis : cjnatentis Ejiiseopus eomeliris curivcarioiilcis
eafum, qiise specialiter siibjhre ac doiniriio"iiostra; suis serviiio Dei possit insistere , ei prrnii cori-
^mah~e'^ctibsii*&>'con6istiiri(;. si"qupd est ihePni- stiiicloris cjusdem loci , et feciiperalpris jngiter
irihfliirtJj abofere, ne pro gravi ,ftfOrtimodii"alesua menioriaui habere. Si,t tamen ideni sno -metropp-
ha;c
i.^glect.e vilescant; vel qualibetiiaeta' occasioiiP',' litanP 'siibjectus'' aique obcdiens. Quicumque
ilebiia soleiuiilate carcaiif. Propterea oronibus san- praicepta servaverit, di.viriaro remuneralionein et
•rlce Dei Ecclcsi.e fidelibiis, prasenlihiis sciJicet Ct : Apostolicam heriediclioiiem accipiat. Qui aulem coij-
fuiuris, notiim esse vohimus : qiiia dileciiis el spi- teiiiptor ct violator exstiterit,. perpetiii aiiatlie-
rilualis nosler filins.Hainricus gloripsissimus alqtie matis damnaUOni subjaceal, nisi resipiscens adsa-
iimctissimus Rcx, diviiia Irispiraiiie clenieniia, de lisfaclionem perveniat. Scripium per^anus Petri
propriis liDcrediiariis febus, prc sna' suorumque pa- noiarii et scriniarii saiKla; Romana; Ecclesiarin
rrnium aniina, cpiscojiatiim in Jpco qui dicittif ninense Jiihio, Indict. v..->
Babenberc, pei fecfsc fldel ei cliafitalis devotione, 15. Habito igilur nirsum geuerali concilio in
"n honorem bcatissiini Pelri Apdsiolorum Princi- Framiieiifiirl, cui prcesedil venerabilis Archiepj-
pis esse conslituit, comniiit;itiO*ie facla jure; ac scnpns Willigistis. Mogiuitinus, universi Arcjiieiu-
lcgaliler cum Hcinrieo Wiizenhiirgcnsi Episcopo de scopi et Episcopi, qui inleffueriml, numero xxxyi,
alicjua parle parochiaj sui cjjiscbpattis. Unde etiarii dehiia cuiii vcncratione privilegium hoc Scdis App-
prajdictiis Episcoptis iiobis siias liiteras riiisil, ut siolicse soscipicyilGs, uhariliiiiter devolis iiieiilibiis
' feiio
CoiiSerisu, piivilegio nostrae Aposiolica; aucto- kuiiavefui.t, et scrilieudiim roborayerurit' De :4£-
iii €bmmentario resiiiucre coiiati 'siiiiius': fjuod•aii^ ;rei substfliiiinmnon rnagiiopereeniehdah^i,; ;.;| ;j
tc.iiianmim 1007 connectat cum anno 7 rcgni Ilen- (Si)Ex ciidiceYicnneiisinoniina aliquafcfefiGrel-
rici, sequiiUf- ex pririio errori; quem s.up'ra iihla- s*Hiis;'at distiiigtieiiilii siint; et lempora .ef.cpncijia,
VillMIS. " ."' ;' ; '-" nt vide in GoniineiiJarip pra?vip .fnsiiis ciediicluro,
• (5i) Ex codice Yicnnc-nsiscfibitGretsefiis Ratenz- ;;u1)i;PHiriia..ckplicaia, stinl-jquse hic. anhoiafi -jKis-
loca hii 1 SCIi I. - ' " * " ; " :--
goriiii, etpatiloiiost- volcfclt cjiia; aliaqiie
"jcciiTaliusmodo quseiere, opcr-c pretium non esii ;. '.-(55)1IMwndiburgtiflic;i3i)i;di;C):lur,^s,lqHefiutio,;de-
;- 4S5) 'Vftiiajiies'iecfiohes arifti-tGretsciiis; sed.qua; fensio atil tutela. -'.;..-:
H7 ACTA. «8
pradictis yero parocbia; lermiiiis ahEcclesia Wir-AA qiiandoctiroqiie lanien ycl -ubicunique ex provectu
zebiirgensi commuiatis, iie qua fierei in posterum sanciaj Ecclesia;, vet ejtis exaltatione,. localione,
qnerela, vel dubilaiio, siibjectamconscribi paginam uos aliquid magnifici operis-audire contigerit, ini-
fccerunl: cui subseripsil; primo quideni ipsc Hein- rnensce devolionis affeciu.ei spjriliialis exnUaiiphis
rictis Wirzeburgensis Episcopus, deinde ejusdcm "effeclu illum laudare, henedicere et;pra;dicare de-
ccclesise praepositi-,. sivc piesbyteri, Jiumero no- bemus , cujus haic dona suiii,:.et a quo bpna cuncta.,
vcm. ineffabiliter p.roceduiil..Qtti inter. innumerabilia sero- !
16. « Omiiium sanclse Dei Ecciesise fidelium lam piterniB dignaiionis sacraihGnta,. ea et in siiqritni
prajsenlium qciam futuroruir. notitiam non latere *corclibiisPrincipumldiclat, qiia; ad, niultorii.m exera-
desideramus, qualiter gloriosissirous Rex Heinri- pluin, cl saluleni profiitura procnrai..','".•
cus, diviri****,. ut. eredimus, admonitionis stiniulo 18. « lii ijuibus tinum csl,, quod lmper divinitus
compuiicms,de prtcdiis, quse Dei gratia, heredi- facium, ,iiiaximain meiilibus nostris la)liliairi ge-
latioqite jure parentiim, iu suoe ppssessionis do- ricravit. Atidiviinus quod Domhius nosfer Heinri-
mihiiiiii pervenerani, Dei scrvitium augeie, cpi- cus gloriosissinius et iiiviclissiinus Rex, .divina sibi
sfopaltmi consiilucndo, dcsiderans; quo id legilime inspirante graiia, ex. suis praxliis, el jiaierna he-
ralionabiliterque fieri potuissel, Heinricuiri veiie- B I rcdiiale., in loCo, qui diciiur Cabenberc episcopa-
rabilem Wirzeburgensis ecclesue provisprem, qua- tum iri lionore bealissimi Peiri Aposloloruiii prin-
teiuis quemdaii) locum Babenberg luiiicupaliiiii ctim cijiis coiislituCrit, et cohiniutalione facta , digne
pago Raezengevum diclum, qui ad sua* dicBceseps et legalilei' ctim ecclesia veslra, pavtem quaindaiii
staluni periinere videbatur,-de suo jure in suuni ex ejus dicecesi acquisi.vil: alque hOC coiicambiunt.
jusad id peiiicicnduni transfundorct, sludiose ctjepit Apostolica; sedis privilegitiiii corroboravit. Quod
flagilare. Qua;, quoniam justa; et ralionabiles causre qiiidem eximiuih et laudabile opus, ef ejus di-
videbantur, ejusdem augustissiniiet inviciissiini ghissimam liberaliialcrii, et vestrani charilJatemsatis
Rcgis peiitionibtis acquicscens, cum comnuini cleri cgregie pradicabilem couiriienciaf; cum et.suum est
sui atqu.e nniiliini, nec non.tolitis poptili consilio pcr operalionem, el veslrum sit per dHeciioneifi.
ct consensu, prafalum locuni cuni prajdictp pagp, Iii quo oinriipotenti Deo immensas gratias referi-
tribus parochianis ccelesiis exceptis, cum siiis adja- liuis, ad cujtts inajstiniabilero gloriam speclat, quod
centiis, quaruin litecsunl iioinina, AVachehrode, per Regem , nosiiiim Heinricum, bonum et (itie-
Lonerstat, Mulelwsen, omni- jiostmodum reiiiola lem niinislrtim suum , fundalissiinairi "pacem oniiii-
coiilradiclione, suse potcsuui tradidtt. Allerius att- bus ecclesiis prsostiit, ct insuper novam format
lein pagi + qui Volcfcid vocalur, iu quo prsefalus C *- ecclesiam, per quamet de iiiimico huniaiii generis
locns silus esl, parlein eidcm Regi conccssit, quati- iii vicinas Sclavorum genles, Deo opitulanle, trium-
liim est de Babenbercii ad flmiien Vraha, de Vraha phabii, el, innumerabilcni faroiliam per lavacnmi
iii,R;iieiiz;un fliimcn, elsic juxia tlecursum ejnsdem regenerationis sibi muitiplicabiu, Nos autem cum.
fluroinis in Moin , et*-inde acl rivulnm Wichibach, piisiiilius nostra; dioeceseos Episcojiis hoc tliviiuiiii
deiiide ad caput cjusdcm rivuli; sicqtio cjua cilis- opiisin cpiriniune laudanius, atque in eo.juste Co.n-
sime , elproxinic pcrvcriire jiolest ad Vraha. Acliiiii sehtientese! subter.conscribeiiies in.perpeluum .va-
in civilale WJrzcburgensi , pfxseiile serenissiino leie cPnfirmamus. i
Iroperalore lleinrico, ea conditioiie, ut decimam .10.« Heinricus diviiia-.prse&rdinaiHeclemeniraRe.v,
in novalibus jam incisis, et ad maiisum incnsii- oniiiihus Ecclesia; fifiis-tam futuris quam
praesen-
ratis-cum veteri decima non commutata, Wirzen- - tibns. Saluheivimis-sacri eloquii-iiistitulioriibus erti-
hiirgensis ecclesia reiineat. In novalibtis vero post diiiiur, et pra~monemur, ul.teniporalia relinquenles
liinc excolemlis deeimam Babenhergensis ecclesia bona, et lerrena posiponeiites. comrooda, seterna
possideat ciim terniino commutato. i et sine fine- mansura iii cajlis sludearous adipisci
17. Sed et Joannes Aquileiensis Palriarehaopus : consisloria. Gloiiaenim" pr~esens-fngitiva cst et
lam- laudabile Regisexcellehtissimi, et piam erga '^- vana, tlum possidelur, nisi ;n ea aliquid de cselesli
Christum tlcvotiouem loto affeclu amplcclens, Hein- ihtCrnilale cogitetur, Setl-Dei miseratio liumano ge-
rico Episcopo Wirzeburgerisi gralulatiohis jSleiiara neri providit; remedium , quando parlem cailestis
sciijisit epistolam. «Bcalissimo Domirio~etsincera palriae, lcrreca* subslanlia;. fc.cji esse prelium- :
chariiale-diligendo Heinrico saiicla: Wrrzebiirgehsis Hujus ergo, nos clementia; non imniemores, nec
ccclesite Episcopo vencrabili-, Joanues Aquifeiensisi igiioivihtes nos grcituito divince miseraiioiiis respe-
ccclesia; pairiareha, cum oronibus siia; diosceseos; etu , regali dignitate siiblimatos , cphgruuni csse
Episcopis, fraiernam dileclioneni in eo, qui prior dueimus nori solum ecclesias ah aniecessoribiis
dilexit nos, et tradiilil sciiietipsuiii pro nobis, Jfesu! riostris con.siruclas ampliafe, sed ad rnajprem
glp-
Ghristo Dotniiio nostro. Licet, Revercnde ffaief',.'. riani Dei novas cediftcarp, casqtie deyptipnis noslrai
fralerna; dilcclionis eura nos aclinoncal, ut'in omrir- donis gr.ilissimis cxaltare. Q"apropter Domini<jis
bus opcribus bonis quas condilor huiiiani geucris nbn surdum ;aiHlitiim*pra;l)enies pra3ceptis, etclei-
lniscricorditcr ,td safiiteui qirolidie disponil, im- ficis obteniperaiiilo iniendenles suasionibus, the-
inciisas graliai-uni aciioncs ijisi agcre deheamus,: siuiros cliviniBtargilalis juuiiificetilia nobis collalos,
119 S. HENRICIIMPERATORIS ';i*'i~
iii cielo desldcrafniis reponere , ubi neqiie tuiek A coiijngis nostra;, atqiip coiisoitiii fegrii CuriegriiidJt!
elfpdiiinl', nec furantur , neque aerugo, vel linea pareniumque nOstrdfuiri, vefsa vice, bcheficiis*rio-
lieniblilrif. ii.bl" et dum oinnia nunc congesta r<3- stris: pia atqiie a»sidua irilercessiorie resijondeari"
cdlimus , cor nostruin desidcrio" et ampre saepius Siquis autem, quod absit, hujtls riosira; muiiifi
verselur. cenliam donatioriis, atque iiistitutuni Apostolicf
20. « Prdinde paiere volumus oinnium fideliiim Sedis, et tot venerabilium Pafrum.auctofiiatefir
uriiversitaii , quod quemdam paterna; hereditatis matum deslruere seu violare leiiiaverit, in diejti
noslra; locuni Babeuherc dielum, el in sedem et dicii coram Pculis Dei tormerilo inextiriguibili a;ler5
•
culnienepiscbpaius pfovexiipus, 01 Roaianse sedis oaiiler luat.. Qup;d ne eveniat ::sed lixc tfadit
aiiclorilate urmatum, atque verierabilis Heinrici Wir- alque decret&m ab omnibus perpetualjier inviola
hilis permaheat, iianc chariatn inde coiiscripiat.-
-jeburgensis EpiscOpi consensu, et dileeta; conjugis
iiostra; Chui.egundie voluriiate, ac pari commtini- manu propria roboranles, sigilli nostri iinpressid-R,
queomnium noslri fidelium tariri Archiepiscoporuin, insigniri jussimus. Mec vero solummodo iri vitii
quam EpisCoporiimi Abbatun), nec non et Ducum, superslite adhujE!/|8,egegloriosissimo, sed mag*,
et Comltuni consulto, decrelioqiie, ac totius regni etiam posl transilitm ejus de niorte ad vtiam, feli«
B ipsius plantatio, Babenbergensis videficet ecclesia,,
nostri, Principumque concpwli devolione Iaudalum,
-vd iionorem omnipolenlis Dei , el beatari Maria; divinte gratite imbribus irrigala de die in dieni ae
semper Virginis, et sanclorum Aposlolorum Petri cipit increiiientuni, sjepeniiniero a sancla specia
et Paali, uec jvop sanciorum IiUiani et Georgii, lique matresua Romana Ecelesia uberibtis pise cori»
futidavimus , stahilivimus* et corrobaravimus , ut solationis potata ac saliaia, regum qubqiie stifiee-
itiibi noslTiitn, phreniumque nostroriim , et Otlonis deulUjm auctoritate, vefprivilegiis nobiliter, ac fir-
fertii Iniperatoris, vidciipel anlecessoris noslri, ce-. nriter in perpetuumsublimata (57). > Ea privilegia ir.
'lebre habeatrir memoriale, et jiigis pro omnibus Appendicem rejiciei)da,.j.am dixinius i_n praeriioiil-
orlhodoxis maclelur hostia salnlaris. Oblatis igitur lione.
Deo in' eadetn dilecla nobis 1.'ecclesia ad hpnorenj CAPCT MI. v
tl decorein donius Dei, eX hielalljs lapjdibiisque Brunonis .J'Msanclum fralrem odiutri, S. Citnegundis-
jiretiosis in varios.usus sanctuarii, vasis seu vestir innocenlia; sanalio calculi in monle' Cassino, et
causa claudicalionisS.ilenrici.
Inis, ajiisque oruamentis ecclesiaslicis, coriLuIiinus.
23..Htec nos de fundalione velconfirmalionesahcia>
prailerea ad supra diclam sedem episcopalem pr*--
«Jia, ecclesias, vicos, villas cum omnilius-siiis per- Babenbergensis ecclesise, accepla occasione.dixisse
Jiiietuiis sive adhaereniiis., yidelicet utriusque sexus G, stifiicial, uunc adcoeplam; narralioiieni de geSlis
iiiaiieipiis, areis, "edificiis, terris cullis, viis et> beati Viri auiiiinm stylumque verlamus. Rpgls atir-
hiviis,' esilibus, redilibus, qiiBesitis et ihquhen.- t,emfralerei*atBruno (58)„Auguslensis sedis Episcox
«lis, silvi.s, sa,genis:(56) veiial:ionibus,pratis,pasciiis_, pus, qui feljcibus fratiisaciibus invjdens, mulfas ei
canipis, forestis , forestariis, ceUariis, ccnsibus ,. adv.ersitatujii.injurias, in. quaiiuim jioliiii, inferc-
bal:-el ubiper sp jion poterati. iiifeientibiis selad-
aqnis, aqiiaruriive decursibuS; niolendinjs, mobili-
bus, et immobilibus. el ceiefis omnibus. <j,u~erite jungebat, vel alips. ad inferendas exhorlando sti-.
scribi aut appellari possiinl,' qtipmodoljhet uliliia- mulos eis prava; incitatiouis subdebat.Cui frater noii,
libus, iirsesenti nostrue aucioritiiiis,edicto slattien- solum, lalipuem. ntin reddidjt, verum Ctiam inslru-
tes, ut in fjeo nobi&dilecins saepe dictfe sedis Epi- cUis fratema dileclione, onniia dissimulatido et pa»
lienter sustiiiendo, ill.uin in hoiio vincere sata-.
scopus Eberhardus., suique suceessores libcram de-
hinc habeaut potestalem, eadem praescripta bona. gebat.
ciun oronibus appendiciis suis lenendi, possidendi, 23. Qtianta e}us mujiifieeniia, quanla erga Deuut
seu in qiioslibet usas episcopalus convertendi; fra- Hberalilas extiteril, tain in illa Rabenber-gensi ect-
tribus aiiteni canoiiicis Deo ibidem famulanlibus.. ctesia, quaui in alns coinpluribus loeis,, inanifesiis.
ad quolidiana lemppralis yitte subsidia, possessio- D operum declaralur indiciis. Solum quippe Deuni
fl^cjuas tradidinius, nostra iroperiali aucioriiale • sibi elegil heredem, qualenus el ipse in Consorliurii
*elerha; hereditatis.etiiri assumere> d.ignaretiir.; Li-
•nfpprielateye possidepda co.niirinamus.
beros etenim secundujn carnem nec habebat,, nec
21. £a videiicet ratiorie i tit prsefali canonici, exspectabat, q,uandoquidem eam,
quaiji pro conjuge
et eoruiu pef successipnelri Pra^posili, tflieraii) hahere;
videbatur, Chujiegujkdam, numquam cogfto-
dehifae cum ipsortim cananicoriiin coriseiisu, el visse cOmprobatum..est. Qualitej: autein
consilio poleslateriihabearitin 1 iiieliores usiiscoiri- innoiuerit,
ad commuaem "cdificationem,; priciereuridum hori
riiuiahdi, augmcntandi, e't ad iitiliiaierii suanv est, nt et casUmpftiae erudiatatii* exeiiiplis,;el:divi-
' quoqubmodo redigendi; quatenus et ipsi, npsifi norum. secrelprum admiratioiie movearour". iiiielli-
benigne memofes apud~ Deiim, ac aileciissinia; genles q,ueroadroodum diligeijtibiis. JJ.euin omuia
(56) Alias Senegis, tlSaginis; npnvideo.aliud indU diximus. ' ' '"' " r *"''
cari', ffuam jus piscalionis. Consule giossaria.
(57) Neqnehfec adVitaniS; Hehriciquidquam per- rectioneni. (58) De BrunonC pauio disliiiclius Adclholdus: oor'-
vixleinfra mi.rociilp.p.riiiip. .. . _• .,.»
.ttttcnt. ; tuide in ajipeiidieeiu rejioiicnda jiiro supra
12* . • . ACTA. '122
«"ooperanlur In bonum. Tantis namquc nc lalibus. \ fienedicli audiferat; et qiiia rcliquiaj ejtiS dicebaiiiiir
honis terilalio rieesse non poluit. Invidus. enim om- ftirlim sublaiajei in aliuni locum traiisjaia;, ideo
nirim bonorum diabolus, ubi lorum imroaculatum ."virsanctus de corporali ejns pf.-cseiitia dtibiiabai.
sauciare non poluit, zelolypiae livore foedare cogi- Couiplela itaque; Oratione, horiio Dei ad hPspitilim
tavit, et ejus saltem faniam laedere, cuivtilnus cor- se contulit, et lassatus ac debilitatusiii leclulo sp
ruptionis infligere non potuit. Faeia cst igittir, au- collocavil. lii quo obilormieris vidit S. Beriedicluni
ciore diaholo, siispecla crimiiiis ea quae non noverat sibi assistere, et ferruro ';secioriiim ad inedicihales
inaculam corruplipnis. Sed quia crudelis esl, qui isectiones apium hinnii fenere.: Qui dixit ei : ~Quia
famam negligit, expurgnlionis gr.itia, ad voineres .sperasii iu Dcoet in Sanctis ejus, ecce inissiis suiri
candenles illud sibi judicium delegil, quod proptcr a Dco, iH per mcam medicinam ab inlifiiiitate tu*«
duriiiam hoininum institutum esse cognosciiur. libereris. Ecce ego, cnjus ossa furliro siiblata esse
Curoque dilecta Deo ad illud judicium, velul ovis ad putabas, pra;seiiiiani mcani tibi cxhibeo, et iri ar-
octisionein ducerctur, iiigemuil, et ail; Doniiiie .gtimenluiii verilatis jiassloiies tuas curaboL(59);-Hai;c
Deus, crcator Coeli ct lerr:c, qui probas renes et dicens, partem illain corporis, ubi calculiis jacebat,
corda, judica judiciiim ineum, ef eripe me. te medicinali ferro, 1 quod nianu leriebiil, aperuit et,
enini testem el judiceni hodie invoco, quia hec huiic B evulso mollitcr calculo. hiatuiri vulneris snbila ;Sa'-
pracsenlem Heinricum nec allerum quemqiiam vi- nitale redinlegravit, calcuhimqiie qiieih luieral •iri
rum carnali conimislione umquam cognovi. Hoc di- .man.u Regis dorniieiitis repostiit. - t
clo, slupenlibus ac flentibus universis, qui aderaut, _ 26. Quo-facto, Christianissimus Impcralor evi-
vomeres candentes nudo vesligio calcavit, et sinc gilavit, et jierlraclaiis secum qtiac circa ipsuja pcr
adustionis molcsiia secura periransiit. lta Beus €oiifessorem Chrisii gesla fueraiit, viderisque calcri-
omnipolens vinculuhi caslte dileclionis servavit, iif- Jum queni mariu teiiebal,' Vocavit safellifes, qui
nocenliaro comprobavit, ct inlegritali cuslodiafti hu- regio roore sibi semper assislebani, dixilque ad eos:
mililatis adltibuit. Ponlifices regnique nostri rrincipes vocale ad me;
2-4. Inler ha;c beatissimi Principis gloria magis ut cognoscant Ct videant riiirabilia Dei, quae ineffa^-
ac magis proficiebal, et gratia Dei erat cufn ipso. bilis msericordia el inenarrabilis potentia ejus fe-
Koii declinavit clypeus a bello, el basta ejus non est cerunl ih m.e. Al illi mandala;Regis celeri cursti
aversa. Apuiiani a Gra;cis diu possessarii, Romano perfcrentes ad Principes; pefduxeruril eos ad lle-
Imperio recuperavil, et eideni jjrovincise tsriiaelerii gem, Quos Rex salulans, resaliitatusque ab eis, sic
ducem praifecil. Qui postea in Babcnbergeiisi loco alloquulus eos est : Fraires el coiiiinilitOiies ihei,
morluus, el in capilulo majoris nionasterii sepulius " magnificateBominum hiecuin, ct exalteinus nomcn
requiescit in Bomino. Beneveiilaiium monaslerium ejus in idipsiini, quia ipse esi roagnris Dominus, et
condidit, et omni ornatiis decore locuplelaVi!. Cum- laudahilis iiiinis,:et magnitiidinis ejtis non est flnis.
que civilates Apuliae perlransiret, ei quae ad utili- " Ipse perculil, el medelur : flagellat peccatores, et
tatew et honorein regni pertinebant in eis pruden- pcenitenlibus roiserelur. Hunc vhumiliat, el hur.c
lissime disposuissel, coapit inftrmilate calculi labo- exallat: quia calix in manii Doiniiii yini meriple-
rare. Cujus riiorbi molesiiani vir saiictus lanla pa- nus inisto. En; ego, qtii heri morli^ proximus fui ^
ticniia suslinuit, ut passionies earriis ad cuslodiam per mis.ericordiam Dei liodie vobis a'ppareo sanus :
hiimililalis a Deo silii collalas assererel, el flagel- et aculeum mortis, quem lieri gestavi itichistim
Tiini correplionis certissimum signiiai dileclioiiis corpori ineo, hodie:;oculis veslris visibiliter Ps-
esse aflhinaret. Fomenla lamcn curalionum fecil lendo. -' •"
sitii adhiberi, sed nulla medicorum subiilitate at! 27. Haec dicens, oslendil caicuium, quero niariu
inlegrum poluit liberari. tngravcscenle autem do- .tenehal, et ostendens cicalricein viilneris, oroiiia;
lore, ascendit roontein Cassinuro, peliturus, iil pei cjuae per sancUnn Beiiedieuim circa ipstim gcsi*a
inlercessionem B. Benedicii el sanclaj Scholaslica; D erant, ctinclis aiidieiiiihus, e.\ ordine. referebat; At
sanilatis ei a Deo prastarelur reniedinm. illi videnles et audieriles-mirSbilia Dei, etpluscjuam.
25. Yeniens aulem ad locuni ubi' Sancloriini ercdi potest, adniirali suril; el henediceiites Deo;
rciiqiii.~efuerant recondiiae, effudit animam suam in diuque in laudem cjus acclamanles de iiicolumitalo
conspectu Allissimi, el pcr sanclorum sufffagia, Regis gavisi sunt; Rursumque Rex ad eos: Quas,
Benedicii videlicet et S. •Scholasticae, precibus el inquit, graliaruin acliones, .aui.quae miinera; tantis
lacryiuis postulavit a Deo salulein corporis et aiiiriia: beneficiis condigna inedicojiostro Behedicip possu-
silii prxstari. Implelumque esl quod per Prophe- musrependere?-At illi onines jmlicaverunt cum i>2-
laiu dicitur : Exquisivi Dominum, et exaudiyit nie, gia munificentia;digiitimesse. Bex ergo consilioPrin-
et ex pmnibus iribulaiionibus meis eripuit me. Nare cipuin suoruni ingenlialiiunerain prcediis. inauro,
peliit, et exaudilus est : pulsavit ad osliiim perse^ ir. argento, iii ornaroeniisplurimis ecclesise S.vBene-
yeranler miseraniis poien'ii*E, et intromissiis est, dicti. coniulit. Et valefaciens fratribus, qui-eiPeu»
Inlerea Rex ccepil cogilare, quce de Iranslaiiorie SJ e.ciesiaR praesidehaftt, a Cassino nidnle. Jiilariset,
-
(5.9) De haccl adjupclis elaliis historiis in Conitnentario disccplaUim .esl.--
125 S- HENRICITMPERATORIS Itl
sanusdiscessit.Abcoaulcui lempore, eldciiieeps, qua- J V pra^cipuis angeiis, sacruni Evangelii lextum CHIII,
dam speciali dileciione et veiieralione SsBenedicio; iiiaxima Tevereritia:'d.v..... dcttilii, persona;; qiip ,
et omnibus monaslira; religipnis cultoribus studuit illum dfioscuhiile : inntiit angelo, ui eumdeni de-
(lcservire, el in amplificandis ac protegeiidis reliiis osciilanduiii tleferrctlmperatorijin angulo........ An- .
ecclesiasticis benignus ac dcvotus Pater exisicre. gclo vefo jiissn sibi coinplenlc, praedictus Christi
Ilacc in Cassiuo nionle scriplaiiiveniuiiliir, ut cliiio- faniulus ad insolilam tanlae majestaiis et gloriae vj-
denii lnagnalia Dei iti memoria habrant, et ajiild sionem coepil aiiiroo pavescerc, ct omnibus iiiemhfis .
pnsteros per anliquiiiteni (emporis. in oblivionem contvemisccre; tamquani diceret cum Propliela:
noii venianl. Et, si qnis scirc dcsideral quare glo- Contritum est cor metim in inedio mei, contrcraue- .
riosissiiiius imperator Heinricus claudicavcrif, ctim runt omnia ossa iiiea. .
Jirimuni corpore toto saniis fueril hanc cutisam rip- 50. Hicc aiigelus ille videns; modei-ie femur
verit. , cjns tetigit, inquiens : Ne limeas, eleete Dei, surge
28. €um ipse qupdam lenipore venisset in Apit- velociter, sigiium ' pacis divinitus sibi' Iransiriis-
liam, pro clisponendis reipublicac negotiis, per- sum suscipiens alaCriter; extemplo el slatiiii feraur
venit in monlem Garganum, in cujus crepidine
ejus emarcuii; et ekiiidc omni lempore yiiae sux
si.la esl Ia;vitas, et in lalere mortis in rupc'' claudicavit. Siroilis per omilia eventus de bealp Ja-
concava, csl basilica non abiioiiiinibiis fabricaia_ cob legitur, eujus feranr ad laclum angeli secum
neqiie |)cr hoiniiieiii. dedicata , sed operfttibnedt- luclaniiscniarcuit. Haecquidem, ut vefum fatear, ih
viaa ,vel virlule exslructa-: mirahiliter etejiini di-
scriplurisiion iiiveni, sed relalii'yera.cium et.yene- ,
yina benediclione venerahilUer coiisecrala est. rabilium viroruhi, htec vera esse, iii yefllale c.orii-
Hiijus basilicae. exsiat palronus Michael Aichaih- pcii. Eqnideni praepotens Caiicellaritis episcopi Her-
gelus._jn.hac elenim, ecdesia, qnalibei hebdomailri bipolcnsis, Coriradus npmliie, qui perseciilipriem
canlus aiigelictis, ab Iiis qui digna stuit, audiri jieft est proptef jnslitiam; hacc, quae dicla sunt,
Iiilielur. Hanc ilaque basilicam, oralionis cattsa, passus se legisse, conslanler affirmayil, el inEccJesiaBa--
cum ceteris Christi fidelibus vir Deo devolus est
benbergensi positus, miiltis audieii.iibus eiiarrayit;,
j.iigrcssus. Cumqiielaudesdjyinas inibi eelehrassciit, ex quibus unus roilii familiaris, et ipse jihme vlr
el yola precuni suarum eum nnilta devolione J)co veridicus, mihi fideliler iniimavit, et volenic 'ine si-
reddidissenj: tcriipusjam aderal,quo ccelestisexerci- lenlio obnix-e rogavU, ut scribercm :
supprimere,.
itis adi-uides Deo jiersolYeodas, lcnipluin hoc;sacrura ianderii
fiierat ingressus. itaque cum oriincs egrcderentur, ego peleniis inslantia, et^sedulitale inpneii-
lis ihduclus, fidelilcr conscripsi,: qiialenus jn pro-
ctqiii mprani facerent, expellerentur exire; vir san- 1 gesiie altera haec enarrenltir. Mallem sorano modo
etus pps.tuJabafuf ei intus remanendi facultas con- ficla vel frivola de Sanclis Dci scri-
cedcrelur. Igiiur omnibus egressis, soltis ipse, spe- quicscere, quam dum
here, jiraesertim opus non hahent falsis laiidjhus,
ransin misericordia Dei, linibi maiierc praesumpsify . exaltarijqiii
slgriis el prpdjgiis merucre dccprari.
et prcces precibus cenliiiuavil; el genmim flexiones Haec de lam glorioso' niiraculo dicla suificianf.. Et
•il4ravit: in quo mijliisJaerymis divinae se coiuniisit iri cvidens htijiis sigui lestimpftiiim ipsius S? Hein-
clemenli****,el animarii suam neato Miehacli -Af- rici imago ante januaiii monasleiii ad dextrum Jalus
changclo cum miilt» sujiplicatioiie sluduif commen"- penes choriim S.Georgiiex....... pillo urio siipposito,
dare. .* ;—-:—-^• ex opposito
iriiagiourii 'Adae
"" ' el Eyae Jucida; apjta-
,,29. Cumque pii regis incensum (60) tiscenderet rel (61), v .,',,
rara Domino, Deus Israel, qiii in Sanclis suis semper
est niirabilis, mirabilem. ei dignalus est «siendere CAPUTIV-
yisionem. Vidit enini - angelorum multitudinem eo"- AtlventusBenedicli PP. VIII in Germqniam, sancii
piosam, adinstar solissplendidam, lemplum sanctum peregrinaiio *Gluniuciim,--ijus' prb Ecclesia et im-
irigredienlem; ex, quibus dup principale.solennitcr ' perio gesta, felicissimus obitns el de eodem;mira
ry Dfsio.. ,: i
adoraabaiil altarc. Deinde vidil alias caelestium Vir-
1iitum cohorles inntinieras, in siniilitudiiiem fiilguris Sl.IndeiterfaciensRomam pervenii.nbi aBeriedi-
cpriiscaiilis fulgeriles,: et qtiasi primatem suum curii cto Papa benigne elhonorifice siisceptiis, qiiantas uii^
gloria maxinia: dethicentcs : nec diibium iiunc fuisse serationes et beneficia per S. BeriedicuiiTiei Doriiiims
«ip.leslis.miliiiae signiferum. Ncvissime verp nieruit conluleritj indicavit. Beriediclns vcro Papa -gralias
videre ipsum Regem angelorum venienteni' cum por egit Deo pro omnibus heneficiis suis, et iprb saltite
leslate magna et virtute; ln,dijiis obsequio CDelestis Reg*is;el lolius populi GalholiciPbtulii sacrificiiim
exercilus innumerabilis, et sjdcndor ejns incompai, laudis. jEodem lempore, sicut supra dictiiih 'est,1RSi
rabilis ;;cujus eienim nutti: veguntur Gninia caelestia sanctus BabenhergPnsem.fundiim' -cuiii;;"-d~iriiml>iis
et terreslr.iai; Denique Chpiiis npvae Hieriisalem iii peiiinentiis suisihe;ato Petro cGntTadidilvetAppsloS
pr*cdicta coUeclhs b3silica:>diviiitimsolerijiiter cele- lico Praesuli ex- lunc ei semper deferidehduiri coiri-
bravjt pbseqtiiuni. Quo tandem' completo, unusex niendavit, ct in Gomiiiemorationem.JuijusTiactioiiis.
(60) Intellige orationum, qnas ad Deumfundebal. notis Gretseri, uhi e.l ipsc alia adjungil, de, quibus
.;-•.-
(Slj Tota h*ccclaudicalionisihistoria adjecla est ex satisdixiouis in Comhientarior
* ACTA. 126,
*So.
lingtilis annis albuni ,a.mbiilaior^pi(62) cum phaleris -A.lisper digressi siimus, ppsiquam vir sanclus Ronia3
llomaiioPraesuli dari cpnsliluil. Hoc qtioqiie huroili- jiosittts, oroiiia, qiuc pelcbal, a Domino Papa iropc-
lale el dcvoiione apud Deminum Papam oblinuit, ut Iravil, coiifirmatus Apostolica benediclione, Alpcs
*d Alemanniam accetleret, et Babenberg fiinduni, Aj enninas iranscendii, et diniisso exercitii iu lerram
riovam planialionera visilarel. QuoJ el ita facium stiam, Cluniacuro (fii), eo quod mulla de religione
esl. Nam in proxiino Aprili Alemanniam intravit, c! sta.lu loci illius audirel, oralioniscausa cum paucis
tmiiibusque civitalibus illius rcgionis peragratis, fiimiliaribus perrcxit. Ubi cum pjurima signa reli-
Jempore, quo condixerat, Babenberg loc.uin adire gionis et sanctilalis vidisscl, sancti Spirilus igiie |
disposuit. Venit ergo v feria Maj"oris IJebdomadae, Siicceiisus, coronam aurearo preliosissimis gemniis
liora sexla, sacrisPonlificalibus vestimenlis indulus, adornatam, ad Missam, quae <!e calhedra sancli
picut j'am ad peragenda mysteria Dei, ac solenae Peiri cjclcbrahatur , ohlulil, et fralernilalcm niona-
illius diei .ofticium processurus erat : et suscipitur cliorum siiscipicns, cum raaxiina huinilitate cl con-
gloriosissime ab Imperalore, atque universis, qui tritionc cordis , araliouUius cortim se commcudavil,
adcrant, Principibus, oninique clcro, el populp, el iu snpplcmenlum necessariariiin rcrum, in Alsatia
in~eslimabilicxiillalionis tripudio. oplima pradia eiilem congregalioiii contradidil. Itide
32. Ot aulem in atlvenlu lam insoliti, lamqttc B Uer facieiis pcrLeodiuin el Treveriin transiliiin fecit,
et congrcgationes ibi Deo faroulanies jiluriinis hugi-
exoptati hospilis Deo noslro j'uciinda decoraque lau- lionihns cl
datio exhiberelur, prudenlissimus regum quattior in pracdiis ditavit.
necursum ejus chorospsallcntium decenter ordiiiavit. 5'i. El mirum qnod homo Dci, qni circa eccte-
•P.ririium in fluminis ripa, alium, in citeriori, ler- . siasliciis uiilitatcs lanlo studio ob salutcin aniince
'iiim, anleportam eivilalis :*quarlnm, in atrioeccle- suac flagrabat, in imllo profcctuni rcgni negligebal':
iia;; ubi primus oainium Rex ipse,data roaiiu, Pa- qtiin iiuo sine cffusiohe sanguinis, pieiale el sajiicn-
;*ianiin donitim Domini inlrodticens, divinis hinc tia terminos regni sui dilalavit, etiiupcrialifm digni-
vide hyriinis canora snavilate resOBaiiiibtis, in ejii- latem gloria el honore amjdificavit cl ornavit. Boe-
«copali cathedra locavit. Debilum luyus saeralissima; miamvicil et subjiigavitrBurgiindiam in dcditioncrii
diei oflicium cum duodenisEjiiscopis cooperaioribus reeepit: Paniioniam qiioque Cafliolicoefidci, et Ro-
Aposlolicus Pontifex simililer et alionim diertim se- mano Iniperio coadtinavil: vicior atreni aliariim
quentium sunima devolione celebravit. In sancta aa- jiationum, Aposlolus fil Uiigaroruni. Ctiin cnini oni-
-tefti Dominica Paschae cum in malulinali offieio nes adhuc infideles cssent, Heinricus Impcralof a<l
Acjuileiensis Palriarcha Iectionem primam, Archi- p fidei coiifessioneni illos atiraxil. Quotf ut facifitts
episcopus autem Ravennas secundam; ipseque Apo- fieret, sororem suam Giselam Slephano Regi niatri-
slolicus "recitaret lertiani; offiiii denique ornalu et nionio copulavit, securiduin Apostolum clicciitciii :
eleganlia proccssionis solennia agcrenlur, veluli Sanciificiilur Yir infidelis per mulierem Odelem ; tft
condecuit Aposlolicam dignilalem , liiiperialehi ma- sanclificatur .raulier infidelis pef viriim fidclciiii
-gnificenliam in solennilate soleiiiiUalum , quis non Stephano itaqtte Rege baptizato (G5), liniversa Pan-
Judicet tam religiosam, nostrisque inusilatam in re- nonia verbtim vitae suscepil, elniira rerurii novilafe
gionibus celebrilatem, merito innoiilia oniniuna Ba- per Reges aposlolos sancla; Calholica; Eccle^iac in-
rbenbergensis ecclesiae filiOrum perpeluo haberi, el covporala esl. Qtiam prxclara lanfi apo iolalus so-
iftemoriale ejus in saecuhim non - dereliriqui ? Siib cietas; qiiam colenda el veneranda uiriiisque san-
cisdem diebus basilicam in honore S. Slephani (05) ctitas, per quos tot salvati el sanctificati sunt. Pras-
Tiii Kalend. Maii idem venerahilis Papa consecrans, fatus aulem Rcx Ungaroruni, rcligiosus Deoque dc-
pretiosis munefibus, qua; adluic ibi servanlur, ador- votus, poslea in exeeuiione boiiortiin operuni
iiavit : iibi inter Missarum solennia , cooperalione perroansil; tjuod divina pielas posl niorlem ejns
ixxn Episcoporiim, et hnanimi consensu Principum, cviileniibus indiciis ad sepulcrum faclis sigiioriiiu
cpiscopatum ab omni saeculari poteslaie Iiberum p. miractilis demonslravil.
es-se coiistituit, el cuncta , quae pontificali dignitali 5S. BtirgHndiorum quoque non, Iiuroana sed <ii-
ct utiliiali congruerent, praesenlia; suae auctorilale,
vina fuil vicloria, qui cuni arinis cl pmnibus, bcLli.
cf j-rivilegii siii allcslalione, bannique firmitate
copiis essenl inslrucli, viri a,dbcHa doclissimi, arnijs
rohoravit. Cujus privilcgii confirmalio talis est: posilis. non hoiuinis melti, scd Dei nutii, roganies
primo ioco in appendice reperienda. ea, qiiae pacis siiiil, dextras dcdcriint;; Quciiiailroo-
55. Ut aulero ad supcripra redeamus unde pau- diim-atl celebrauda bcali Marliui confessoris meriia
(62) Nenipeeqiiunialbiim, de quo pliiraltofiiiannus dicto Tapa consecraUim, ctim id jiridciii dedicaljim
iii"Arihalibus, lioi.ins eihni addendas -ftiisse ccnte- 'essef, ul ox coronicntario pleiiiiis intelligcs.
nas: inarcas argenli; sed eam pensionem a Leone * ivisse S.'Henriciim non '
(6i)Cluniacii*ii iiliquaiiilo
TP. lXper comriiulailoiieni reiuissaiii. in terii- vitleiur iiegari posse, sed qiiam parum aple ci h;cc
pore aJvciilus Papie in Gcrmaniam, solila alluci- '" et alia disposucrit scriptoriioster, satisaliliidixinuis,
natio. '-"•-.' til pliira hic observaiida noii supcrsinl.
(05) Recle hic Anonjmus contra Lconcm Oslien- (tiS) Ilaec eliain ad cominodiiin seiisum in Com-
sem, qui velutienipluiiii-iiionojem S.Georgii aBenC- mcnlario reducla suat.
127 S. HENRICIIMPERATORIS 128
Doininus pacificum bcili dedit cxiium : ila et nunc A per corporales exprimunfur Iriiagines: cumquealiud
servi sui ineritis consimilcm virluiein oslendere di- foris agilur aiil dibitur, intus aliud geri significaUir.
gnalus est. Siiiiilem ergo illum fecit glorite Saricto- "Prasinemoratiiset sscpe iememoraridus DeJ faniiiltis
rum. Et sicut Moyses precibtis magis quam armis calicem auieiirilin honOrerii Dei eteommemoralio-
triumphavit, ita gloriosissimus Princeps per a.rma nem S. Laurentii marlyris ecclesiae Mersbnrgensi
jusliliae omnia bella feliciter cOiisiimmavii.acpiihiirie 'conliilerat, cujiis speciali piilrociiiio coram Deo sd-
funesiam et inciiientaiil vicioriam seropar habiiit. jiiuis, et in ipsa sui exifus liorai crediv.ir liberatus.
Deiiiqlie consuiniiiatis gloriosissinie hujns vitae labo- Oinni vero veneratione el atlniiratlotie digiiu.n esso
ribus, poslquam' bona?,opi/iioiiis odorem longe late- perpendilnr, qiiod eadem. hor.a Calii in certa eusto-
qtie redolcre feceral, locumque sihi dilectum Ciun dia clausus. habeliatur, nec miniis lanien piaiilict-B
celeris monasleriisdilando, elornando, et excolendo collisionis materiale signiini excepit.
ad perfecluro ailduxerat.ail percipiendam im*iarces- 58. De eoilem vero calice, qilid religiosdruBi vt-
cibilem coioriam ab ergastnlo carnis a Domino est rortim relalioiie in verilate andierimus, fufuroruiti -
vocatus. Qui cum cernerel imminere sibi mortis meriioriis inlimare operte preliumiligirom iliixirons.
diem, citalis ad se parcnlibus et cognalis heatissihiae Cuni enim praedicttis Chrrsli .conTessor ileiiirictVs,
Imperairicis Chunegiiiidae-',.nonnnllis eliam regni B pr-o-disponendiS-regni negoliis Marsipolim vcnissel,
primoribus, mariu eam apprehensani illis cominen- accidil.ut qnadam die ad.allare S. Laureriiii aiten-
davit hujusniodi verbis mcmoria dignis : tlanc ecce, tissime Missam audiret. Qua complela.sicutjsemper
inquil, riiihi a vobis, imoper Chrislum coiisignnl-im, fiicere consiieverat, ablulioncm calicis sumere. vole-
ipso Chrislo Doinino nostro, ct vobis reconsignp -bat, sed Inicrvenieiile-iiiagnonegolio regrii, quod vir
•virginem veslram. sanctiis- proposuit, lunc iemporis fieri noii; pottiit.
56. In ejns vero fransitii, lerra plorante,. caeltim; -Vocato>iiaque custode ecclesiaj, -rogavi euni, uf
exultavit, sicul Doniiniis per suam misericordiam calicem ciim ablutioue in mundo loco reponerel,. et
revelare dignalus est. Sub ipsa> elenini hora exilus cuni oroni diligeiilia ser.varet :;. quoatlusque ipso
illius cuidam servo Dei in soliludine commoranli, exoccupatus aptiun leinpus et locijm ad sum.endam
diabolussubhiimaiiaspecie Iraditur apparnisse (65"). illam invenirei. Exciescenlibiisautem causis el pla-
Quem vir Dei per spiriliim proiinus agiiQvil,el ait; citis, tota die ilfa uirbaliis,,noii potuil se expcdire.
Quo vadis? Ciii illerAd exequias, inquil,.Principis Postera vero clie, post nialulinas, cu.m paucis secre-
pergo. At ilie respondit: Vade, inquil, et comple ne- tariis suis, clanculo monasleriiim inlroivjt ,;et diu-
golium luiu*a, in quantum libi a Domino perraiililiir. lius flexis geiiihtis et profiisislacrymis Deiim exp-
Venimtamen coiisiinimato officio ttio, adjuralus per C ravit; accersiloque custode, calicem curo abliilione
Deum vivuro, ad me revertere, ut per te rei exiium sibi affeni praccepit. Cumqiie. allalus fuissel et
cognoscam. Post modicuni vero revcrsus cpram .discoo*;)er;ns,invc!ici'uiitabluiionemjllain in formam
servo Dei gemebundus atlstilit, el voce qtierula, pt veri sangui.iis transmulatam. Quod liictunv mirabile'
ingenii iiliilalu dixit; Hcu lieu! delusisumus.in va- mox uniyersis, qui aderaiii, innoluit, ;et nunc cl-
,jiuin ]abo.raviiiiiis,quiii eliam ab angelis Dei confusi sempcr in laudem Dei, el gloria.m cpnfessoris sul
.discessimiis. Assisteiitibtis enim Iiinc et inde nobis, .oainis Ecclesia successoribiis stiis enarrabil,
etspiritibns angellcis, merila aniiiiaejusle in stalera 59.. Discite ergo di.vites hujus faceresaeculi voliis
appensa sunt; et fasciculis peccalorum deprimenii- amicos de iiiamrapna iniquilaiis, ul, cuni-defeceritis,
-biis, jam pene pars noslra praponderaverat. ipsi vos in aeterna recipiant labernacula. Iliijus.verp;
57. Tunc snbilo adiislus qniilam supervenietis gloriosissimi acbeaiissiroi Palrispracconia tinguam
rum catino aurco, partis dexlrrc lancem oueravit, carnis relicere non convenil, in ciijusjrahsilu ange-
mirumque in moduni parli nostr;;; adeo prceponde- .lis triumpi-.ani.ibusctclum exullavit. Defuiicloitaqua
tavil, ut et ipso calino ad terram collnpso, ruhia beaiissimp Dei faimilo anno regni sui xxiv, vilae
collisioiiis signum iinpresseril. Daque victores angeli quinquiigcsinio secundo , linperii vero undecimo,
aiiimam nobis ercpiam giiiidentes in stium consor- D corpns cjus in ecclesia beaior.iiin Aposlolorum Pctiis
liuiii abdiixcrurit. Hacc vero tametsi coipofaliler et Pauli Baheuberg.ie lionorifice scpullum est, ap
gesla referanlur, tiecesse tamen est ut virtutc spi- postmoduni miillis. iniraculorum virtulibusa DominOs
iituali completa inlelliganuir. Rcs elenim spiritiialos glorificauun est^
AD LIBRUM MIRACULORUMOBSERVATIO PR.-EV1A.
,'Nolavit Grelserus pag. 81 , in apographo Bqmbergensi Vilts S, llenrici liunc se lilnfum reperisse•;-
< lncipii liber primus de vila cl geslis S. Ilehrici Itnveraloris confessoris >, in eotlem apogravlto itusquam-
apparere, i aul finem prhni aut exordium libri secundi.; > nisi forle . inqitit, id htmendum sit Itaa cqmine-
moratiqne miracutoritm, jjtiai Deus per sanctitm, Impertilorcm, jam vilti funcium patrtn<it.. froj-fjif:
censendum putamus; cum caput 50 dicatur paranesis el epilogus : sequens vero 51 a iniraculis iiici-
piat, itempe ab' ea vi&ione, qua Biuno Augttsianiis' aniisles, Sttncii fraler>', «6 everteiido cpiscopaiii
(05*) Deliac'<jiialicii!ii'iiievi-*ionccons':leiidiisGre(- .muni exiunn peii;iiC!il, suo loco cxposuiintis.
(irus a p g. 91 ; nos rcliqua quy-ad Sr.ncii fUicissU
1J9 -';--'"'"-'"--ACTA;. ::••-''" '. tSf
Bambeigemi abslemiui isi: Exicnduntur porro miracula a dicto cap. 51 ad 54.', «l «Jimerp xxiv ,
auorum prinia x ante cmioiiizalionetn contigisse videntur ; nam cttpiii U prtefigilur liic liiuius : t Proce-
miuiri iri miracula qum in tritnslaljone S. Heiirici Imp. palrala suni ; > transiatas aulem ejus reliquitii
riemb dixeril, anieqiutm sacrum corptis e terra levaimn fuerit, qtiod supra § 5; accidisse cslendimus-
aniior 4147. Non ignoro iratislatioiiem S. Heririei eiiam accipi posse, ut mirucuta quis fticta pniei eo
tcmpore qtto sttcrum ijus corpus ex loco ubi merletn obierat, Bambergam referrelur : vert;m ciicimislantite
ita Igquunlur, ul resiringendti videaiilur ad translalioiiem aliqnam reHquiarum (iteldm post Sttncli ca*
tioniiaiionem. VisumrprmnAe esl tOiiini mirticuiorum Ithloriam, ad normam • uoslram , ila divideie ,
ti~ tlecem illa priora consiiiiianl pariem priiiwin ,; reliqua parlem alteram : erique ex Snrio, describew
missteGrelseriiiniscqpiiiimdirisioiiibus. Sit itaqne.
MIRMELGRUM>L HENRICI PARS PRIMA.
.1; Anno Domlnjcae incarriationis sixxv, ab Urbe^A berie cocpium cst, confirinando, semper; exiude ad
coftdilaniiUesimoseptiiigeniesinioseptuageshiiosexto^ metiora provexil. . .:*....
Ghiinrachis ex.i'egni priinoribiis unus, sed i-egno an- 2. Sed janiiiunc ad miractila. qttao posf Jelicem
lea per rebellionein' adversns,' Principibus pro ejtis ; illius traiisitnm.Dominus, ad declaranda iiie.rilor.nui'
cleclibne discOrdaitlibiis, Aribohc auiem Mogiuilirio illiris insignia, pirca glorioSi corporis ejus septiliuram
"ArehicpiscopO.ei Eherhardo BabenbergeJisl Proosnlc;1 operaius est, venianius: panca ex his ad posleroriim
sibi faveiiiibiis, ociogcsimo qhinio loco ab Angiisio' iioliiiaro transferentes; qiiac aut veraciaui indubi-
regmini siisccpit et .iniiis Xv regriavit. Siibliiiiatus laia maj'orum relatioiie ad rios tlelala simi. anl ipsi
au+eiii iii rCjgni sede, CohsilioiSniiiPnis AugusTensis ihoderiiisiemporibiisgesta probavimus, el.vidiiiitis.
"Episcopi,fralris llenrici imperalpris, qiii semper, ut Mulier quasdani coiiiracta in ipsa civitale. manebal,-
snprri ilicuim csl, Jeliclbus ejtis invidcbal actibus,' adeo incuryala, tit ad gradicjidtim erigi: nullatcnus
B;ibeiihei'genseriiepiscopaium med.itab.itiu'iiest ruere. poiuisset, sed rcptaret polius maiiibus quahi petli-*
Qliia idemBrniiO Episcopiis-proinisU .regiiue Gisilac, bus ambularei, Huic orationihus fiequeiiier iiicuin-
«miHa prxdia hcreditario jjure ad* se perfiiieiitia, Denii diviiiitus iiispirafimi esl, iil ;ad memoriam
filiPcjus Ileinrit-o^Piitradc^re. LocuSJgiiiiretiempuB bealissimi viri accederct, alque omnipoteniis Dei
cbiiventui statuiiur, ubi hifecres ad e.\ittim perdu; ** misericordiam obiiixitis implorarel. Accidit aulem
cattir^ Soete vero, qiioe dieni pr;Ecesserai,,in qua utdi.es anniversafius pracfali Patiis Dpmininostri
hacc "vehlihmda erant, Cberharthis episcppus atl len- congriia observatione; celebrari deberet; PO|)U1Q
torium praedicii Brunonis «laiu .accessit, lecloque ergo, iuove solilo, ad ecclesiaui confluenle, et clero
ejns assidens, multa super:hac re monendo, obse- vigilias vesperiinas celcbranlc, liuilierquoque illa
craiiilo,* memoriam fralris aniroo inciilcaiido.ciu;i incurvata ct cohtracla advciiit, et plena* fide ac de-
codem soliciius cgit; ~Quia vero jam multa noclis vPtioiie usqiie ad locum sepulcri accessii, dicens
ihoratransacta recesserat, et Ejiiscopuni pfo auditis cuiii Prophela,; Vola mea Doniino reddain in con-
solliciiatum somntis -oppresscrai, visiis est ei liatcr speclit omnis populi ejus, in atriis domns Domini.
6UUSiinperator Heinricus lecto suo adstare, faeietri-. Ibidem ergo penioclans in oralipiie, iiniversum
qUe suam harba ex uiia piirle depilata lurpaiani quod habebat, i<l esl cor conlritiiift et hiiniiliatum
Phjeetare. Cum super hac rC slupido eladmirauti, iiic Doiiiiiio Pbuilil, el in fide' Christi' Jacryiriis rigavil
«juis tam lemerarios aiisus iii etjm praesiinieret, pedes ejiis, et •Ciipiliis capitis srii tergcbal, et un-
interroganii *:Tu, ait, haec fecisti ; qui me, el guento iiiigebat. lit quohiain niullum valcl ciepreca;-
sarictos Dei, quos' rcbus niilii a*Deo cOncessis dotavi, r| tio jtisti assidiia.cuin indefessa usque in diem lalibus
despoliare >dispostiislii Cave jam ulieritis suijer hac saciificiis insislerel; circa horajii diei lcriiain inter
tcnieritate, rie incejrta liias magna iiifelicilate. Ati[ ipsa Missarum soleinnia, diim in secunda Missa Al^
iiaecllle expergefactiis, ac cle visione. uon "parum! leluia caniiur, Laus Dei iri honiiiiibus, ipso operis
perterrilus, iiienibrorum quoque liorrore ac fitnore. efleclu adimpleuir; Subilo ehiro, cernenlibus curi-
hon leviter est attacltls. Mahearitem facto, ciiin diui Clis qtiiaderanl, mulier quasi iri ccstasi fucla esf,
exspectatus a~d conveniiim piocertim nori veniret,p ac deiiide serisim uervij qui diriguerant, dissplvi, ct
regiria pro filiosolicita, nuiiiiis inissis, obnixe roga- univcrsa corporis menibra concrepaniia ccepcr.int
hat, nt adveniens jpromissa perfiCeret. Ille VerO i exiendi; ac sic ordiire suo toia incufvali cprjibris
affirniabal se laiita iiiliiiiiliale gravari, ut nec tle. deforniiias in suam pulcljriiudiiiein reformata esl, ut
lecio snrgere, iiec peilerii posset quoquani lnOvere., iimlier erecta, el iisturi-iiiiibulandi, et rcliqua niem-
'Ciiin rogareitir ut se in leclo ad coriventum depor-. brorttm Pilicia cuiii omui iniegritate recipercl. Td
tari putareiur, quo vel sic proniissio perftcereiur, , 'auteni ceiiissinia Jide cogiiiium >est, refereriiihns
hmnino "abdicavit.seque in Deiim et Sanctos ejuss honi testiiiJoiiii fraliihusj-qui praesentes luiic: miiii-
-pecciisse, libcra landem voce proclatiiavil'. Sic ilaqiiei ciilo seiiiterfiiisse et vidisse lesiati stmi. , . "
"divinaipietas per ineriia taiiiuJi sui, iie spe quinri irii D' 3. "Seque hoc negligendum aut sneiuio prae-
-se postiit frauda^eliiiyoriiiiiailla prayae conspinitip- tereuiiduiii vit!elurrqtiotl Riiti.quitas tradidit^civya-
nSs: machiifairierita rcpressil: idqtle' qiioti. ab eoi ridica relaiione multorum meftioriaj^coflimeitdavit;
131 S. IIENRICI IMPERATOUIS 132
Quidam aedilaus in ordiiie laico ad custodiain pc- A ad dexteram' Pisiiis, eodehi inVociito;miraeiilo; per
clcsise dcpulalus, furtis ccepil coiisucscere, et in ipsa nierila; dilecti siii, supjiliceiii istiiin liberavit. Sanus
ecclesia, quaccuiiique ppterat, clanculo decruslabiil. cquidem ab oratione surrexit, et Deiini prpjr,tiatp-
Sed qiieiiiadmodum bonis Dei male ulendo,niali ipsa reiri in coiiimerooraiiorie Saneti ;sui glorificavii. Cla-
bona Dei, quantura in se est, qnodaminoilo cpn- .'morad caclum aiiplilur et cum dehita gratiarum
yertunl iino perverlunl in malum; ila e contrario actione h-ymriusgloriaepmnipotenli Deo ab uiiiversis
sunimus arlifex raala malonim quandoque etianiin assisteiitibus decanlalur.
bonuiii coiivertit ipsortiro. Ut enim ad propositum •6. Hoc quoque succcssoribus, npstris indicare
redeamus, ille praedictus eeclesiastic;e cusiodiae de- curavinuis, quod in diebus Rogationum ad sepul-
pulatus, cum jam iiiolita yilioruni coiisuctudine ij)- crurii praedicti Coiifessoris cpntigisse veraciler cog-
sam coiisueuidiiieiii peccandi sibi qiiasi legeni fe- novinius. Quidam ehiro sacerdtis-crim; pqiulo sure
cisscl, inisericorditer a Domino visilatns alque procuraiioni conimisso iit dicbus Rogauoiium cru-
correplus est, juxla iilud': Si jiistilias roeas prtifa- cem Curii hj'riinis"el canticls ad inoriasteriurii sci-
iiaverint, et mandata roea non cuslotlic.rint, visilabo licet saiictLPelii ei S; Georgii deferebai: cum qiiri**.
in virga iniquitaf.es eoruro, el in verberibus pe.caia quiilani cteciis,' allerius manu duc;us, veniebat. Is
eorunu Nocte igitur quatlam, dum in ijisa ecclcsia B ciim ad sepulcrum Coiifessoris Ghristi veiiissef, cx
suiiuiuiii caperet, servus Dei aspectu terribilis illl loto corde stio rogavit sancluiii Heinricum, til per
apparuil, qui et asjiere invectus in eum dixit: Spe- ejus inierveiiluni, restitucrettir ei.luiiieii oculpj-uni'.
cies decipil le, el concupisceniia subvciiit cor luiiin. Curoque diu precibiis et lacryiuis pulsarel ad Psiiiiiii
Quare hoc et hoc fecisli? Scito quia rem iniquam pii Confessoris, cuiictis videnlibiis et.iniaiiclehi Dei
operatus es. Hoc dicto, illuni de stralu-stio protraxii, acclamantibiis, rcdditus est* ei • visus;-per gratiani
cl mnltis verberibus caesuro, cruenlatuni dereliqnil. Oninipoieniis. Ef .riiiruiii in; mpdiuii ,• qiii allerius
Hacc quidcm soronians pertulit, sed expergefaeUis nianu ductus crucein Doroini Secutus fucrat .caeCus
sigiia plagarum evidenlia demonstravit, et vcrba modo projuiis riian.ibus Crucenj. fcrens cuin laii-
verberuro arguriientis coroprobavit. Taliler abim- dibus Cluisti, poptilo domum redeunli ducium prfr
iiiani praecipitio retractus, ideni ipse poslmodiiiii "m huit illiuiiinaius. .: ;-'; " '• ••'-
suo ministerio usque atl proveciiorem oetatem m 7. Aliud quoque divina; viriuiis miraciiliiiii ez-
ecclesia permansil, el in ejus correctione .itjnltj cor- lebii coniroeiiioratipne etcerta iide.cogiiiluni est.
recti sunl,. gloiifieanics Deum, qrii per servuin siiurii Erat quidam-iaiigUjdus ipsain .civiiate; oraniljtis
jam coronaluiii in ccelis lalia operaitir adhucili cogiiitiis.-cujus.iiiforiora- omi*ia:a Iiunbis el iiifra
terris. '-* OBiniiio pracmortua fucrmil, adeo ut nec -pedibiis
,-. &. Quadam vice |iiicerto casu ctiitlaiii accidil, ut solo iiiii yalerel,- sed insirumenlo cuidani.roti;l:s
dissociatis ab invicem naluralibus instruiiieiilis, qualuor coaptato pendulus inliaerebai,; suiqtie cor-
inandibulj loco suo diniola', et oris iropedirel offir poiis niplero. manibus proprjis pro possibilitate ar-
ciuui, et naturalem huroani decoris coinjiositionem liftcis volutabal. Ideiri loculuni sauciissimi x;orporis
deforroarel. Doloris, et deforroitatis accedebat 1110- frequentius visifare -solebai : et per Dei misericor-
lestia, qtiam perpendere in alio commode valebi- diain, ad celebranda servi sui merita, lantam gra-
nius, si ad nostri eorporis infirinitaiem apimo re- tiam est conseculuSj ui inerobra praemoriua viyi-
curramus. Talibus circumvenlus iucoromodis cla- licarentar, ac deinde haculis utroque hun*ero sup- ,
inavii ad Dominum, et divina?.pielatis obnoxius iiu- jiosilis, pedibus terram langerct et erectus incc-
ploravit auxtlium. Ul ergo opera Dei nianifesta- deret. .
rentur in illo, muUisassistenlibus el videntibus, ad 8. Modernis ciiam temporibus quidam contra-
luinbam Beati acccssit, et capile superimposilo. tam ctus, quia adhiic in caiiie supcrest, in eoderii locc
diu precibus iuslilil, qtioadusque per merita servi sanaius est, et n. turalcro usum ambularidi recepit.
Dei sanilateni, quaui desiderabal, accepit. Quid „ Prxter haec' inulla- alia saiiclilatis argumenia >t
enim?Necessariuni cnim esl ul, qui Doniino uni- experiraenta frequenter in eodem-loco visa sunf:
vcrsae creaturae obediunt, illis creatura omnis cerlis debiles curaii, caeci illnroinati -; ilaiinones ex ob-
Jegibus ralionis per omnipoienlis Dei virtutem obe- sessis corporibus .visibiliter fugali: multi ex diversis
diat. infirmitaUbus ibidein freqncnlissHiie liberati sunl,
S. Ilcth in alio tempore contigisse in yeritate Douiino lesiificante, quanta . Saiiclortiin gioria iu
audivimus, ul quidani a paralysi usque adeo vexa- c~elis sil, quos tantis miraculorum virtuiibus in
*
relur, ul exinde usuni brachii perdidissel : riiitii tcrris coruscare concedil: ne apud honiiiics locp
divino admoiiitus est tit ad sepulturam Sancli co~~- humili teiicaniur, qui apud Deum merilis excelsi
poris accederet, el proslratiis in oralione, Dei esse comprobantur.
. oninipoleiitis lnisericordiam per bealissiini viri ibi- -9. .Cum etenim. niiriiculoruin - alteslalionibus
dein reqniescentis nierita invocaret. Toto itaqm saiictitatem Confessoris sui Domjnus dcclararet,
.corporc prostratus oratiouibus iiicubuil. Quid ergoi Babenbergehsis Ecclesia; Pnelati. crebrescenlibtis
Chrisl.us Filius Dei, qui supcr teri'*»n gradiens roa signis, cum .man.*!atisel liiteris Chunradi Reijis ac
.liuin aiidam liabenlem ssnavit; idera nunc seilen." Principum Romaui abieriiiil, etquani iriagna riiiia-
-
jfes .'-: •, '^.-.^iai.vM .*'.,. _ »*
hilia DPusper Confessoreiii suuiii ojjerctur, Dohiiiri*A Jegiitafcm, eieeriiosyiiariuii Iargilaiemi;iiuiiiililaiis
Papic Eiigeifio, ei Ronianaecuriae iuiiiiiaverurit. At Cusiodiani, ei Piiiiiia opera jtjsliuse usque iii fineiri
illi gaudeiues, el pro iarilai fanise diilcediiie Deuiu vihE sute criih devoliorie sumfiia servaverit. J5ed ,
gjprlfi.cantes, <!e canonizalipne saiicti Regis Ileiirici '- siciit scrijyiuHi esf :"Nenio prpjitieta accepttis est iii
cceperuht sollicite ac diligcnier ad invieein eoiifefre, patria stia, Yir ergo praedictus, defectu luinhiis gra-
qiialentis in Calalogo coiiscriherelur Sancloruin;. valiis,:coiifugit ad patrociiiiaSarictbruiri, deprecaiis
•
qiii yirtuiibus el signis probafetur f.ssuinptus esse ui per eorUm siiiTragia sariitas sibi resiiluatur ecu
iiiregnum caelorurri. Cui canoriizaiioni quidam Car- Iproiri. El cum ex dolore el labore assidua veriariini'
dmalis, Joannes iioroine, ecepit vehemeiiter obsi- iii.curvationefatigaliisfuisset, lassatuin eorjrtissOiriho
siere, et projecio iiiiipre Dei, iri qiiibusciniique ph- - reparavit.;Cui .dormiehti S. Wplffgarigus, eo quod
fuU, non verccrindatus est jiraedicto .Confessori de- eiiiu fahiiliarem iii diatioiiibus sriis habuerif, appa-
traliere. Seil divina rillio; dclrahenlem caiesti vcr- i'uit, et ait ei; 0'ra Corifessorein Chrisli Heinricum,
here repente eoercuil, ct duni faniaift beati viii ei liljefabit 16; qiiia, fjuod ejiis sanctiiali dcrGgasli,
laceraret, polesias Dei luihine oculorurh euin pri- idcirco haec- pliiga cupcitatis venil Super te. Post
yavil. Al ille adeo percussus ef hturiiliatus csccitatis haiic visipiieni expergefacius ek couseieritia deticii
moleslia et reatus siii coriscieiiiia ccejiit torqueri'; JJ siii conlreniuit.et atl luriibain Christi Confcssoris
et quomodo haric plagain iri Confessorem Christi ooncito gradri et devota 'nieiiie projici-avil. Et pro-
peccarido iiieruissei, puhlica Voce eorifiieri, et ini- cumheiis terrap", a Goiifessore Ghristi lacrymis et
rnm iri.inodum,; queni piius tleiitibus delfaetioiiis precibus, suis excessibtis' veiiiarij postulavil. Qui
tacerahat, hunc uiodo laudibus et pr^cOiiiis iisqi:c slatim exauditus, el pristiiiae sanitati resiitiitris,
ail sidei*a exiollebat. Conversus itaqiie ad pceiiileii- giatiarum actioiies Deo et sanclo tJeinrico reluljt;
fiam, cclerem corisecutus est indiilgeiiliani, et per et inagrialia Dei, qti*eCirCaipsuiri Deus fecerat, re-'
iiitercessioneiii Corifessoris Christi deiiuo esl iJlunii- ligiosis viris,:-qui nbbis retuieie, ipse harravif.
naiiis, ob cnjus" ultipnem jiislo judicio Dei fueiat , Caveanl igitiir liabitatores sieculi doinesticis' Dei et
escaecatus. --.-- civibits Saricioruiii detrahere ;-quia necesse esteos
''."'
10. Simili roodo cum.inloco Babenbergerisi, ii.bi hic et in aeteriiuni perire, qui Sancloriim bonis ope-
praidictus Confessor tuimilatus fuerat; <lecanoaiia- - iibus soleili oblbqui et iiividere. Quamvis ergo niiric
tione cjus celebris fania .haberelur, vir quidam reli- leiiipofa riiiiaculoiiuii hon sinl, sigiia eriiro dcbentur
giosus de sigiiis, quae per etini fiebanl, Coepit dubi- iiori' iidelibiis' sed infidelibus : tajrieri ctini.aliqua
tare, et dc perniulatipne exeqiiiarulri', quaein anni- riobis -prajter"soKlurii cursurii ovdiiieiiique lialurEe
"versario ejus cejebriier fiebaut, iiitra seroetipstiro C eyeiiiunt, onini veiieratioiie amplectenda suiit: qua-
dolere: tjui mox ociiloruni «aligiiie adep est pla- tcrois et ijise, qui iu Saiiclis-"sriisiiiirabilis est, ho
gatus, ut posteapcr ConfessOreiri Christi ianatus,' 'iioroluri; el- rarditas nostia ad melipra qiiaequ.
quanlum sanctilas ejus apud Deiim possul, in ciira- . liiij-tis,virtulibus accend&tur; prajslanteDomino no-
tione ipsius experireiur. Et iiiirandum esl valde_, strpJesii Christo, qni ctiiiiPatre et Spirilu sancto
quodcle sanclitaie fanli viri aliquis dubilare po- vivit et regnat Dcusper phniia -sxcuta saectilorum.
iueril, cum cojiversationis sanctitatera, easliiaus in- ; Amen'. :.*-..-
-..'.' MRS'ALTER^
11. Tcmpore illo, quo venerahilis abbas Mersebnr- . visis postemas illi reyereutiara cxhilieret, cujus
gensis Ecclesiae Yolcmarus, reliquias beati Heinrici meriiis lut genti suae beneficia cpllata , videret, Ye-
Confessoris Saxonicae lerraj inyexit, sexns utriusqiie ;D.rumtam.cn hisinterim pniissis, ea refevenda simt,
lurba, faina divulgala, obviam venit : cx quibus quae in niemoria liodieque teneftlur a muliis.
quosdaiii recuperandae spspitatis causa, qiiosdani 12. Lnier aegros, quorunj mujliludo sahitem pe-
. yero fervens sludium, quoil ab aiitiquo circa cjus- tens comitahaiur, adolescens quidam irrefragabili
dem Regis nomen habuerant, aliraxit .: eo quod niembroriim contractu globatus, a parentibus porta-
ierrae suae siatum frequenti paganoraro incursu batur [stila] gest.atoria. Qui, nil in via eoiisecutus, ad
qiiassatura, illum reformasse, piiormn relatione di- ccclesiaelimen usque perduciiur. Procedit obviam re-
cliecrant. Sed ineritorum ejiis praeconia cofiperittit . liquiis digno cutlii chortisinonachoriiiii ac clericortiin,
in ipijo Itineris jprocessu eviilentibus miraciilorum non tam ejus loci quam exaliis ccclesiis confluen-.
iridiciis declarari: in quo diversis niorborum gene- liurii; Deiride, ut moiisest, conceniu vulgi el cleri
ri.bus oppressi, saluti pristinae [quol] fuerint resti- mjxtiiiii, concrepaiiie,, regreditur. Missartim quoque
iiili, referre per singula, Jaedium scribenli et fasli solennitas rilu festiviore de ipso healo Heinrico'i.n-
dium forsitan gerieraret legenti. Tamen hoc.noi choalur. Al claudus ille iiiier agniioa cohslipaiulum
silciiduin, quod in plerisque ciirationum tocis, h vl*xecclesiaeiiiaUis, juxta altare, rihi reliquiae fuerant
tesiiiripiiiiiiii diviiiitus oslensie virlutis, "cuniuliiiaut cpiiucala", depoiiitur. Yideres iri eo illud tsaiae"coni-
graiides, vulgl sludio, congesli cxcrcvere: ut lus pieii SalietEiculcervtis claudus; et^ci firii 'ia
1*5 S. HENRICI 1MPERAT0R1S 136
gua iiiiito.ruiii.Ccep-iruiitenim nervorum ejus vincula _, \ npciis per tuuui pairocinium perfruar quiete. His>
solvi, pedc»;. eruraque cxlendi; illeque 111oculis pm- dictis, prae taedio, caput ad modicuhj reelin.anii
niuinprosiliens, quaiitp poluii vocis conaininc, vivlu- somnus obrepsit; statimqiieomnis, quo diri lahpra.
leni ii) se faCfani piptesiari. Sicquc ollicium gressus, vcrat, dolor fundiuis abscessit.
qiiod ususilb ipsp_aativiialisejiis exordio nega^eia:, 17. In Slonaslerip beati Petri, qiiort Mer3ebiir-
gratia Christi per pierita bcati Heiiir;ci rep.uahai. gensi ciiilati coniigiium esf, res tajis accidil, cpjus
Ypijn lau.de Dei u.lriusqiie sexus allollilur in allum: fcic omnis congregatio meminit.; ipseque ffater, do
sanaius ante allare ccnimuiiicaturiis sistitur; sicqtte qiio sermo est, adhuc snperstes inquisiius, ctim.ge-
ad propria cum parcnlibus regredilur. niitu rcferre consuevit. Gum feslum heati .Heinricj,
15. Paemoiiiaci tres, unus mascnhis cl duae fe- p;iri volo, longe lateqiie, pinnes terrae illius ecclc-
nii.ua:injjpdejijloco curali sunl ; qui nomcii Hein- siaa, rjlti feslivipre cpJendiim exciperent; eabem,
rici blaspheinando ingeroiiianles frequenicr , lan- quajiio viciuipr, tnnto in laiide illiiis. prpmpia, prp,
deiii ciiin slridore tiorrifico, scdes, quas tcnnerant, si:o posse, ccepil esse ornatior, Sed quia iinjjossiljile
reriqucrtint, Uiius cpnun peninacior cctcris, tiiu est ui, in prosjieris.quis, quiimyis juslus, qiiamvis
sancti npminis invpcatipiii rcnilens, ctim ad se: sanclns, livorem efftigia'., frater quidam, invidiiB,
deferii cognosceret; modo , cum per se, Q slimulis aclus,. ejus sanciilati non vimuit derogare,_
' rcliquias
tleinricus yenil, iion sul'sistam, inquit: siaiimqiie, et niodis omnibus, ejus, quanlum in ipso fuit, renifi.
Cum claniore magnp lioiiiinei'iii;possessum.descruit,!, glpriae, in tanlum, ut ea die culiiora quteqUe (cjuia.
Hsec ipsa die adventus reliquiarum infra Missam, ; tunccustodis officio fungebalur); occultaret, etisi»
gesta suiil.j ... .;,,, . =", ,., i gnorum grandium consoiianliam pr^pediret. Sed
ii:. Erat jn lerriiprio Merspburgensi niulier diu non diu frater ille impiine Dei, et heati Ilein.rici
cseca, quffi, famijiarijius gressussuos regeniibus, in liilit pffensara..Nam,ccepil subito loto corpore fere
occurstiiii reliquiis ullra ppssiliililalem; spe reeur; qjiinque sensuuni pflicio prlvari^: deiride animi ri-
perandi visus, prbperrab.at, niliilque salutis in vla goire iaxatp, palam omnibiis Dei judicium in se pro-
se Te^epjsse.jpeceatorumsuorUiii pbslaculp. adscri- lestari, sicque nccdum ad perfeclum sanatus, ali^
heiis, tiijjuo.jpervigil et indefessaprece, GJiristiTiii- quantuhtm in ineljus reparari.
seripprdiae jajiuam piilsayil; tandemque lucis oplaf-e 18. Hoc,rquod subjungam, ipso, de quo dictuius
sufTiagium per meriia beati Heinriei pblinuit. Hsec siin», Episcppo referenle-, Deo teste,'cpgiipvi. Giim
iu eaden), qna prius, villa, ,ili~jvixii: lainqiie cta-r Polojiia juJ?urii iinperii, ulpole gens "relieUis.el-.cf».
reps pmnj ierrac ilji cjusmpdijiniraculum fuil, ut fera-, et iri.agis salluum; et paludum inviis qnam
nulji fere. maxime horuro, qiii tu.nc leinporis fuere, V' Virium roliorp coijfisa , de cervice. sua-niieretur
iiicpgniium esse ppssit. ,.:> exculere :'ad repriniendam ejus contnmaciain glo-
15. tlem inter occursaiites a 'remotioriljns lcrrae liosus imperalor Friderictis animum intendil. ,Cum?
illius partibus, mulier ijuaedaninon soluin incessiipTi- que indicfa generali .expeditique, copiosus a di-
vata, sed et lOtiuscorporis riiiserabiIi specie deforriiis yersis regni partibus coiilractus esset exercilusj
cl disiorta a coftviatibus vehlciilo [l. vhe sociis] tra*- Principes tcrrso illius, et omnis populus limore cor-
liebalur.Qiise, deheali Heinricipatrocinio confidens, i;epti,-qnippe cjui regni vires contra se moveri ; se
. propter ubiijue jam vulgala virtulum ejtis insignia, auteni inipares el inexpertos periliae belli videbant,
nomen illius assidua invocatione, cuin oculorura ad jilacandani regisiram legatos iiiitlentes, iieraia
maiiUumque exiensione memorabat. Ideoque qnod sniijeclione prioris dissidii errorem corrigere omni-
tolis aninii volis quaesivil, in itinere adhuc inveiiii-e niotlis promitlebanl. Ad hoc ergo revereiida? per"--
iiieriiii. Laxalis siquidem fibris, ac gibbi modo re- souaj, miraeque prudentise episcopum Plocensis ep-
ilexo, toloque corpore in habilem redintegrato for- clesioe Weniberum elegeruni, eunicjtie puin doiiis
liiamj voccm in se virlulis oslens;e prjeconani fudit; regi.tm magniiicenliam decenlibus, ad Iiiipcratoreiii
vcrsisqne in sluporem coninieantibus, vehiculum Aquisgrani rooranlem, el ossa Caroli Magoi leyata
deserit, et laetantcs de Dei magnalibus, laciior iji;a D in thecis atiro gemniisque cohfeciis recoiideniein
prsccedeiis ad ecclesiam venit : ac vola jquce] pro direAcrunl. A qupdiii lepulsus , tandeni JiUervenUi,
reeljiieiida sospitate factura vcneral, jam ca potiia, Principum in grafiam admissus, legalipne advpliiih
tiidiio illic moraia solvebal. pcracla, cuni reliquiis S. llPiirici, atiisqtje donis ab
16. Iu civitale Hallensi, quaeduobus a Mersebur- linjieratpre perceptis redit : ef in neinpre ;qn*>i5
gerisi loco milliaribus distat, fuil matrona qi!a;ifci**ii Xurbiae ac Polonjcp terminis inlerjacet, nieiiiaTijic
rion iguobilis; quae, jugi fere deniiiim dolore vexa- , jam die, feuiprLa fsgi prascepil. Cumque post refe-
halur, adco ut paulatiin robore dcnlmm ahsuiTipto,, ctioriem fessos cxitiiiej'e artus quiet.i dedissot, qui-
spem salntis assiduilas ncgarct doloiis. Cumqu*> dam in somiio, regia vesle circuniamiclus_ et dexlra
noctis ciijiisdam initio icheincniins acerbitate inorb i sceplruni gerens, iili adstitit, hisque \erhis eum
stinuilaretur, cum gravi snspirio hanc prorupit iii allocutus ait: Quid in hac yasta -jiJliuidiiie sonHio
vocem : 0 beate Heinrice, qui oninium te quapren- dejuiroeris? Qu;e lecum nescien.3.gerisl Et diini iile
tium nccessiiati succurris, me pecearriccm plenia perteriilus, quisna.m esset irAerrogarct : Ego suni,
fidc tc invocaiilcu), ne despice; sed fac, ul vel uniu:s ait, Heinricus, B.aben.bergensis eccjesiae'fitadalor •
13-J ACTA. 1SS
qui in temporalis viloe cursu, immprlalilalis coi.n- A adhorfantur.Ductus itaque, ubi rpliquiae beati Con-
pendium a Dominp promerui. In co ergo, qtio jaces, fesspris servabantur, hunii prosteniiliir; el paulo
tqco, ecciesiam nomini raeo, prpul lempus.periiiillit, ppst pielalem Teutpriici, Sclavus.ipse, cjuain uegari
coiisirue, sciens, procul dubio,.processu leroppris, , sibi querebatur, experilur. Coeperunt enim ab ocur
diyinuni in eb servilium augmentari. Surgit igitur : lis ejus albedines in modum squamarjjrii avelli,
Episcopus - slatimqtie per famulantium ei manus .;. optatunjqtie lucis suffragium in eo redintegrari.
cert.alim ruentibus lignis, in modum habilem feclt Unde , gens illa, quoe, ut dixi, rustica siuiplicilato
ecclesiam; sed de lapidum penuria, qui ibidem au- el fidei pusillaiiimilale se sperni arbilrabatur, hoc
diri,rnon videri cpnsueyerant, duin. anxius circuirel ; beneficio fidiicia. speque. resumpta, ultra omnes
Episeopus, casu baculum, quem ferebat, in agge- ; bealum Heinricuin studio devotiori venerabalur.
stum terrae cumulum figens, lapidum copiara in 21.Hujusrei, quam diclurus sum,;tot fere testes
simititudinum quadralorum reperit; sicque altare . babenlur, quot fratres, qui tunc temppris fuere,»
componens, Dei et heati Heinrici, sanclique Sigis- apud praefalam B. Petri ecclesiam inveniuntur; qui.
mundi Regis nomini dedicavit. Ubi nunc, multis eam lanio fidelius, quanlo verius agnovisse con-
adslipulantibus, major ecclesia construilur,.ac mo- ligit, attestantur. In quadam eorum villa, civitati
nachicae professionis Ordo inchoatur; quodque ille b proxima, rusticus quidam, gravi tactus inlirmitate,
praedixerat, jam impleri videtur. Hac igitur bcca- officium pedis unius amiserat, adeoque arenlibus'*
siorie nomen beati Heinrici aptid illas nationes in nervis ac carne prseinortua emarcuerat, ut humana
veneratione coepit haberi. solerlia vel stutlio in eo recuperari sanitalem, tam
19. Quodam tempore cum non modica multitudc ipsi quam omnibus eum inluenlibus, impossibile
pauperum., variis languoribus oppressa, in ecclesia videretur. Unde, quod ab horoine fieri desperahat,
Merseburgensi noft solum sariitatem corporis, seii ab eo cui nihil est diflicile sed solus reslaurat uni-
<-**stipem importunc petens confluxissel, populus, versa, per beali Heinrici patrocinium, fide firma,
qui oraiionis causa advenerat, prout facultas perr spe soiida, quaerens, ejus misericordiae januain
mittehat, unicuique nilsericordiae manum porrige- fletibus assiduis, jejuniis crebris pulsavit, el landem
bat. Dbi rijsticus quidam c proxiriia villa, cupiditale in.formam, pristini gressus restilui meruit.
sordens, nervorum contractionem siroulavil, et re- "Xl. In pago quodarn, niilliari uno a Merseburgensi
ctirvatopede inniedio Iaiiguentium consedit." Quem, caslro distanle, mulier surda. et muta ah exordi.o
dum rei domesticae cura regredi conipulisset, jarii- uativiiatis suac, a propinquis et civibus, misericordi*»
que; ba'culo'inriisus,Jictogressu extra limen ecclesiae siriu fovebatur. A qtiibus, ad ecclesiam perducla,
proCessisset, locura quaerit opporturium, ul, pede ^ nutibus et signis, quibus erga eani uli possibile
reflexo, expedilitis, quo tendebat, perveniret. Sed fuit. ante beati Gonfessoris reliquias prona sterni
Deo et bealo Heinrico digriam ejus meritis pcenani jubebatur.Sed illa, jumento insipjenli similis, pro
ingerente, miseriam quamante simulaverat'', jarti se nil rogare noverat; vel quod essent reliquiae, aut
dolore irrpfragabili pede nati cohaerenle, senliehat. quid gereretur, penilus nesciebal: cui lamen tide-.
Quidageret? Pudor dolorque confliclu pariinejus lium pro salute ejus in commune supplicanlium
mente deceiiahant. Pudor propalare rem gestaii oratio fidesque suhveniebat; et per beali Iteinrici
prohibebat; doloi corifileii cogebat. Vicit tamci suflragia, ut ipsa postea feslabatur, in utroque cor-.
liiiior. Etomnes, haecaudientes, graiidis apprehcridii poyis oflicio reformari meruil ex inlegro.
liroor.; Hoc iiaque indicio cunctis claruit: Dei famu- 23. Cum excubiae sacrae a fidelibus circa thesau-
lum non solum volis pie quaereiitium adesse, ve 1 rum incomparabilcm sine intermissione lierent, iia
ruiii etiam lalia praesumentibus dislriclum obesse; ul, aliis recedentibus, aliis yenientibus, dieiiocluque
sicque deinceps perfidorum praesumplio lalis ces- fores ecclesiae non clauderenlur, custos ecclesia:,
savit. inter oves ltipos sub vellere ovium latenles non
20. Est ecclesia parochialis ecclesiae B. Pelri iii n facile agnosci considerans, auferri furtim reliquias
veteri Casfro contigua, juxta quam residens ca;cu~ metuebat. Ad qucd praecavendum, ex quadris lapi-
quidam, audivit conceniuni popularium in repara- dibus faclo satis habili recondilorio, cas in illo loca-
tipne cujusdam aegri devotissime coiigralulaiiliiim, vit. Cui etiam osliolum ex pino, quod causa po-
Erat autem hic de terra et de gente Sclavorum; scente claudi el aperiri posset, imposuit. Nocle
qtiibus siroplicitas vel irrationabilitas, pravilate qua ergo quadam, infra carsum matulinum. lumen in-
dam ingenii, naturalis est adeo, ut vix vefieiiueir cauiius cidem apponens, chprutii, quem studiosius
fidei videantur habere sciritiltain: Quaerit ergo cau- aliis lrequeniabat, ingreditur : sed paulp post ftt-
sam lalis conceiitus. Cui, cum pro sanatione lan- mum sentiens, et quid acciderit, aaimo praesago
guentis hcec fieri indicalum esset, ail :isle tlcinricui coricipiens,.adlocum festinus fevertitur: invenltque
Teutonicus cum sit, solis Teulonicis gratiae sua osliolum a flamma langi el fumum dare, sed non
pracstat subsidium : mihi vero geritisque meae homi- laedi. Cujns haec meritis, nisi ejus cujris illic reli-
nibus nihil unquam beneficii conlulit. ln risun; quiae servabanlur,' possunt adscribi? Polerant qui-
ergo, qui aderant, excilanlur. Quidam vero sanioris dem, absque tigni et lapidis repositipne, a raptu
auimi, ul ecclesiam petat pro salute sua rogaturus; alieno, ipso mediante, servari : sed pius confessor
PATROL. CXL. 5
139 S. HENIUCI 1MPERAT0RIS 140
Dei, Iaborem et studium dovote sibi obsequentium, A sigillalim, quae diebus singulis facla sunt, iriiracula
noluit incassuni deperire, ne velin parvo deiiimento jiersequi voluero, femp~is me prius quam materia
januse videreiilurcpntristari, ideoque in ligno, foei deseret :praesertim curo nutnero posslbiliiatem ex-
usui aplo, vim virlutis 'suse igneni a Deo obtinuit cedenle, custos ipse ecclesiae, qui omnibusfere ift-
oblivisci. tererat, pauca de multis memofiae iradere se po-
, 24. Mulier arreplitia de restibus coniiex-aroanus tuisse perhibebat. Hoc solum hie oniittendum non
coram.praedicto reconditorio, licet multum renitens, est, quodide caliee aureo, de quo supra-dictum est,
.sistilur. Quao, daemone inugiiuro i» aera danle seque quein ob speeiale devolionis suae indicium idcm
ab Heinrico lorqueri vociferaiile, satis ipsa lorla Impcrator bealo Laureniio eonfici j'usserat, febrici-
Iiberatur. Yisum esl illi, ut jir-esenlibus referehat, tantes aquae, vet alterius liquoris haustu curantur i
quemdam capite cano, barba prolixa, veste amiclum praestante Dotiiinc-nostroJesuChristo, quicuniDeo
regia, ex eodero loco.processisse, et a se spiritum ' Palre et Spiiiui sancfo vivit et regnat Deus per infi-
nequam pugnis, et minis exiorsisse. Verum si cuncla nita saecnla saeculorum. Anien.
Al>PENDlX
Eorum quce ad superiorem Yitam, ab Anonymo scriptam, adS. Henrici recentiora beneflSm,
mantum, cruccm, alia.que sacra cimelia; ad hodiernam sokmnitatem, ad renovata^pietalis
Officia,ad templa el sacella erecta potissimum spectant.
CAPUT PRIMUM. S Bambergae facta futsse, datum esse ^posleaquarii
De diplomalibus ex dala Vila liuc rejeclis. 'Bambergam ipsevenerat, nempe annol019, dumba-i
i. Hoc rejecimus diploriiala Yita? S. Henrici nbh silicaro S. Slephani vm Kal. Maii corisecraverat, ul
satis apte innexa variis capilibus de quibiis sttpra eslcaip.25, apud nosnum. 52;forlasse in ipsa Orbe
locuti "sumus. Priroum locum hic occupant, quae Bambergensi, priusquaro in Ilaliam remearet.; De
lemporum ordine praCceduiu, gemiiiiE Benedtcli iribus aliis jjoslerioribus diplomalihus Ciemenlisll,
PP. VIIIlitterae ad S. Henricuni, riecdum Romae co- Leoiiis tX el rleiiriciili Csesaris, Bihil est quod hie
ronalum," et ad Eberhardum Bambergeiiseiii' episco- inagnopere expiicem.
purii primum de ejus ecclesiae coiifirinatipne datse, 3-. Unuin superest, duro de diplomatibus aginius-,
quariim priores scriptae dicuntur in meiise Jiiriio. bac opportunilale indicaodum, variam non nihrl
ln;dict''xi; datae veroixu Kal. Februarii, porititi- esse forniam q.uaaSJ Henrici sigilla exhibet. Huc
caxtis anno prinio. » Non est satis pervium reperire iiie adduxit djploma Henricianum, iu niaxiino folio
firiem poniifiealus Sei-gii IV, aut inilitim Benedicti expanso, ad autographi normam exarainra, altjue
Ylll, ut recle"expendit Baroiiius ad aiinum dOlSl, iuler schedas no.slras repertum, « daiuni vi Nonas
quahivis ipse eP arinojatti dicti Sergii obituiri collo- .(* Aprilis, anno Doniinicae liicarnaiionis MIII,Indict. i,
cet, alqiie adeo Benedicti 'inlPonlificiarii Sederii in- anno secundo Donini Henrici Regis I. Actum-Quidi-
gressnra.'Etenim st hoc diplomate recte sigriata , lingaburc, » quod hic inlcgrum et quidem in ses
sunlomiiia, ftou potuil Pelri cathedram conscendere iiicisuin referrem, si id operae;pretium esset: nota
BeuedicUis aiite aiiriuin 1*015Indlct. xi, qui islius enim ha;e pridem sunt, et lotum prideai exhibuit
ariui character est: cum Vero e*tscriplum et datum laudatiis jsupra Sehalenus in Annalibus siris Pader-
sil diploina anno priiiio ejus poiilificatus*, necesse hornensibus-ad dicluni annum 1003, pag. 567.
estipsum atlhuc fluxisse niense Jahuario, seu xii
iialend. Februarii anfti sequentis 1014, de qiia r~e
hujus loci non est piura investigare.
%"lode forlasse iiPn ineplC quis colligal, diplonia
islttd, "praecedenli anfto 1015 scripium, a Papa Be-
nediclo sludiose servatura videri, ut id Imperalori
ipsi, jam coroiiato seu coronando, siib priricipium
aniiii014 oflerretui' in ipsa tirbe Roma, quamquam
solum Regis titulum prififerat. "Conj'ecturaest, quam D
redargui facile patiar. ld obiler observo, quod sub
fineni Sumnius Poritifex, non jam ad S'. llenrichm,
sed ad soluni « diiectissiinum fratrem, > adeoque ad
solum episcopuin Eberhartium sermonem convertal:
sed iiecjue haec scrupulbsius hic examinanda susci-
pimusl biploiiia afleruih, soliEbeiiiardo inscriptuni,
nullam tempofis noiam signaf; at recte advertit
Greiserus, ek iis quse asserit Benedicttis s'e praesente
(41 ACTA. 1«
Neque (Je hionogrammale hic mihi quaeslio tsst, A cuJHSpermutatione cum lerritorio Benevenlano vi-
Tieqiie Charaeterem exanii'*t) ciim de his alibi abun de Anuales Baronii ad annnm 1035, ntimcro 1, ut
de dictum sil : in sigtllis e&occurrit diversilas, quae haec facile praeteriri liic possint.
curio orimi id gerius fcimelioriini ocuJos subireme- Confirmatio privilegiorum ecc.lesice Bambergensis a
reatur. Eam observavi, praedicti apographi sigillum Benediclo VIII summo Poniifice. Legendae ca-
conferendo cum altero Bambergensi, pridem ad nos pul24.
traiismisso, quoruin eclypa hic subjiciam. Sic ex- 6-9. Benedictus servus servorum Dei, dilectissimo
primitur S. Henricus in diplomate Quidliiigburgensi; sibi in Chrislo semper Domino, et serei)issimo Regi
cujus sigilium revulsum jani hic exhibilum atque Heinrieo a Deo coronato, suoque .spiritali filio,
alteri applicalum pridem uotavit Papebrochius, tom.,* Eberhardo qtioque confralri et episcopo suo, sanclae
tu Junii pag. 79, qnod ex nostro producimus. videlicel Babenbergensis eeclesiae venerabili cpisco-
4". Ah hac forma non parum discrepat sigillum po aeternam in Doaiino salutem, et Aposlolicam be-
ilierum quod anno 11)99nobis delineavit supra lau*, nediclionem. Ihler omnia.... Reliqua vide apud nos
datus Joannes Franciscus Xaverius Epperiauer, ar- in Benedicio VIII. EDIT. PATROL.
chivi Bambergensis lum subsliluttis reg's'ralor Litlerce Benedicli Papw ad Eberhardum priimtn
juratus, uli manu propria subscripsit el teslatum B ecclesiai Bambergensis episcopum. Legendae ca-
voluit xvui Maii ejusdCm anni, hisce verbis: « Ego put 25.
infrascriptus testor manu propria, quod sigilluin 10-12. Eberhardo prirao quoque Babenbergensis
pra;seniis formae secundum originale ( manu propria ecclesiae episcopo idein Papa Benediclus scripsil epi-
Imperatoris S. Heinrici, etsigillo islhoc cereo robo- siotam de confirmalione ejusdem cpiscopii, in hunc
ratum, Calendis Noveinbris Frankonofurii anno Do-. modum. «Benedictus Episcopus scrvus servorum
niiiiicae Incarnaiionis mvii, vigore cujus, nt formalia Dei, dileciissimo in Domino Jesu Christo filio Eber-
laiina sonant, suae palernae heredilalis locum, bardo, sanclae Babeubergeiisis ecclesiae venerabili
Bahenberc dicluin, consenliente alque roganle dile- episcopo perpetuam salutem. Quandocumque noslrae
ctissima conjuge siia Chunigunda regifta, hi sedem aposlolicae corroborationis pie exposcitur suflra-
el culmen episcopalus sublimando provexit) fideliter gium, » etc. Vide ubi supra.
delineaverim. > Est autem sigillum S. Henrici forma Liilerw qnibus Clemens II Papa ecclesice Bam-
noiuiihil a priori diversa, in hunc. raodum effigia- bergensis privilegiaei immunilales' confirmavit. Le-
tum ; gendx cap. 16. •
15-17. Clemens episcopus servus servorum Dei,
C saci'atissimae nostrae Babenbergensi ecclesiae in filiis
et iiliabus ejus, clero videlicet ac populo, perpeluam
in Domino salutera. Dispensatio saeculorura... Vide
Pairologiam in Clemenle II.
Leonis IX diploma de privilegiis ecclesice Bamber-
gensis, prwsertim de Pallio, et quoties eo uti possit
Episcopus. Legendae cap. 17.
18-20. Post liujus, piae memoria;, Clementis felicem
xcessum, cttm DamasusPapa, qui etPoppo Brixien-
sis prius Episcopus, sedisset trigihla tantum dies,
Leo IX, qui et Brunp, a supra diclo Hpinrico terlio
Imperaiore electus, el cenlesimris quinquagesimus
secundus Papa conslitulus, in signum beiiiguilalis
quam erga Babenbergensem locum habuil, Hartwico
III Episcopo Pallium direxit ab Apostolica Sede,
D scribens ei epislolam in hacc verba: « Leo Episcopus
servus servorum Dei Harlwico Babeiibergeiisis eccle-
siae venerabili episcopo, perpeluaui in Domino
JesuChristo salutero. Si paslores ovium, > etc. Vidt,
5. De.atteruiiius majoii aul ininori siiiceritaie ex; apud nos in Leoite IX.
his duobris duiilaxat exemplaribus niliil tulo decerni1 . Adventus Leonis IX in Germaniam. Confirmqnlut
pOsse video; sufficial milii utrumque, ne hic subinde; - ab eodem ecclesia: Bambergensis privilegia. Legen-
pereat, exbihuisse, ul quibus plura ad inanuni sunt, dae cap. 18.
accuratiorcm disquisilionem irislituant. Habe modo) 21-26. Idem quoque Praesul Apostolicus, inviiante
prPaiissa diploniatn, ex anouymi opere huc remissa, , Heinrico Imperatore, Tlieutonicaspartes adiensRati-
quae satis erit iniegre reddidisse ut ah AnOnymot sponamveniljSaftcluiiiqueWolfgaiiguiiiejusdeinurbis
edita sunt; cum sola duo prima ad S. Henrici lem- Episcopum de lumulo levavit, inde Babenberc cum
poivi spectent, abundejam explicata, praeter pensio- ipsp Imperatore populoque pronuntiari mandavit, e'
netn anuiiam Romano Ponlifici pendi solitam, de; sua auctoritate illa confirmavit. Cujus nimirum con
145 fi. HENRICI IMPERATORIS Ut
firniationis descriplio in hunc moduni se habet. A quidquid ad praesens illud perlinet vel ti. his am-
« Leo Episcopus servus servorum Dei Hartwico Ba- plificari polest, nulla sit infestalio tyrancorum,
benbergensi Episcopo, sibique canonice in sede niilla potestas irrual ibi per violentiam, nullus ibi
episcopatus successori in perpetiium, aelernara in comes aut judex tegem facere praesumat, praefer
Domino salutem. Cum exigenle cura pastorali, » ete. Episcopum ejusdem loci, omnisque possessio Deo
Vide ubi supra. famulantium ibi pro immunilate habealur. Sil ille
Henrici Impcrutoris II, Begis III consUluiio, qua Episeopaius liber , et ab oriirii extranea et iniqua
ecclesiw Bainbergensis privilegia confirinantur. Le- secnrus poteslate: quatenus, ibideiriDeo famulautes,
gendse cap.19. ei primi construcloris liieinoriani digne celebrare,*
27. Nee minus ipse Rex praefatus Heinricus III, Chttn- riosque fautores el corroboratorcs possiut et velinl
radi Iraperatoris filius, dudum, Patre vivenle, Rex Deo precibns suis commendare. Et, ut haec nostra;
constilulus, ordiiiatioiiis stiae anno xii, regni autem auctorilatis traditio firma el inconvulsa permaneat,
•prinio, ad conlirraandumBabenbergense episcopiura, lioc privilegium inde cohscripium riiariupropria
•privilegium quod subjunclum est scribi jussif, su- «orroboranies, sigillii nostri <impressidiie jussimus
iperstile adhuc Eberhardo primo ejusdem sedis Epi- irisigniri.j
scopo^ « Heinricus, Dei favente clementia, llex. ln B CAPUt fl.
examine Dei cuncla conspicienlis aeqtiale merilum De reunliori per S. Henricum Ecclesiw Bamber-
credjmusuwdanliset corroboranlis. Credimusetiam gensis palrociiiio.
adregalem nos^am majestatem pertinere lotius regni 29. Praemissis antiquioribus sancli Imperatoris
curas, praecipueque omnium sanctarum Dei eccle- miraculis hanc appendicem subjungo, quam lotani
siarum coromoda considerare, et omnia eis adver- accurafe collegit digessitque laudaiiis supra toties
saritia sub onuii feslinatione' abolere, ne vel gravi R. P. Nicolaus Pottu , collegii noslri Bamhergensis
Incoiiiniodilate vilescanl, vel qualibet, pro noslfa dignissimus Reclor , in sanctissiroorum Conjugum,
culpa, orta occasione, a prislino ctillu et religiorie ecclesia; Bainbergensis fundalorum, gloriaift, ac diio-
recedant: quatenus, dum haec pro amore pariterquc ritm iiisignissiiiiorum Praesulum, ipsoruni clienlium,
limore Dei fideliler jieraginius, illorum qui hacc pio meritaiu commendationein. Yirum iiilerrogaveram,
atTectu Deo contulerunt, meritis et gloriae communi- nullamncBambergenses miraculoruin poslremis his-
cemus. Proinde omuibus in Christo lidelibus, scilicel ce siHcuIis per SanclOs patratorum ratibnem babuis-
tam futuris quam prseseiitibus, notum esse volumus scnt, qubrum Clenchus hic etiam adnecti possel?
qualiter ob hanc spem,pei' inierveiiium dilectissima; Voce muia, ui ila loquar, respondit, praedictaniap-
matris nostrae Gisilae Imperatricis Augustae, pro 'C*P<'ndiceiiiseu iracialum subiuitteiido, quem, licet
amore etiam dilecti fidelisque nostri Eberhardi, arbilrio meo plane reliquerit, inlaclum ego et inle-
primi sanciae Babenbergensis Ecclesiae episcopi, eum- grum reddendum censui, ut pote ex iis roouumenlis
dem locum a divo Imperatore Heinrico secundo, concinnatum quibus nec addenduni quidquam nec
pro sua suorumque aninia in episcopatum, divina demendum existimaverim: et qtiamvis Henriciani
inspirante clementia, perfectae fidei charilatisque favores, seorsim a caeteris, in pauciora contrahi po-
devOtione, inbonore Principis apostolorum Pelri et tuissent, lam praeclara nihilominus visa suntvirttt-
S. Georgii martyris subliniaiuni, consensu iidelium ttira exemj)la,'a binis Bambergensis ecclesiacEpisco-
nostrOrum sancimus, et.omiiicontradictione remola, pis, S. Henricp polissimum opitulante, orbi Catho-
regalis noslrae majestatis auclorilate corroboramtis; lico exhibita, ut hic locum habere lnereanlur. Ex
omnes eliam res mobiles et .immobiles ejusdem ipsa narralione, a Poltuvio recte concinnala, intelli-
sanclae Dei ecclesiae, quas ipse divus linperator pro gilur totius rei oeconoiriia, cui hic lilulus praefi-
ardore cceleslis palriae ibidero larga manu conlulit, xus cst.
ea ratiohe confirmamus, ul fidelis nosler Eberhar- Favores a S. Henrico ccelilus prwslili duobus
dus ejusdem loci prlmus Episcopus, ejusque in, » Episcopis Bambergensibus.
perpetuum successores secura eas tranquiUilate pos- 50. « Poslremis hisce saeculis, quibus hxreses iu
sideant, et liberani potestatem habeant, el res, et Germania grassalae sunt atqtie etiam Franconiam aia-
proprielates ejusdem ecclesiae cum consensu cleri et gna ex parte infecerunt, S. Henricus cum virginea
populi Ordiuare, componere, et augmentare. sua conjuge specialem ecclesiae Bambergensis a se
28. « Nostra quoque aucloritale sancimus ut, in olim fundalae curam gerere visus est; dum aliquot
abbatiis, monasteriis, comitalibus, loris, mercati- Episcopos Bambergenses, duos praesertim, sibi siu-
bus, monetis, naulis, teloniis, castellis, viHis, vicis, gulariter devolos, niniirum Nylhardum episcopum
areis, servis, ancillis, tributariis, decimis, foresli- XLVI, et Joannem Godefridum episcoptim XLVIII
hus, silvis, venationibus, piscationibus, molendinis, exlraordinariis quibusdam favoribus proseculus est,
aquis, aquarumVe decursibus, campis, pralis, pisci- , atque eadem opera eccfesiam Bambergensem, me-
nis, terris cullis et incullis, libris, argento et ariro, diante zelo horuin duorum Praesulum, ab infelicis-
geriimis, vasis, ornamentis, vel aliquibus utensilibus sima haereseos et flagiliorum servitute vindicavii.
in culthm et religionem Dei ibidem collalis, et in Quae hic narrantur desunipfa sunt polissimum ex
omriibus teiminis rebusque ejusdem ecclesiae, aut Friderico Fornero, scriptore Episcopisilljs coaeyo et
'
145. ACTA. 146
familiari : cujiis- viri aliqualem noiiiiam praebet A scendunt a Patre luminum, capacissinius effectus
jiiseriptio sepulchri ejus Bambergae in lemplt paro- esse crederetur. Rara haec iiiutaiio in vestibus, in ;
chialiS. Martini, qua».taliS esl: < Reverendissimus moribus, in famuliliis, in dpmestico splendore, in
< in Ghrisio Bater ac Domirius Fridericus Fornerus quotidiana conversalione, in omni negolioruni tra-
« sae. Theologiae Doctor, episcopus Hebronensis, ctatione, omnibus qui eum pridem noverant pro-
« suflragaheus Bambergensis, ac ibidem in spirilua- digid similis habebafur. Exinde innotuit efiicacia
< iibus Yicarins Generalis, sacrae CaesareaeMajesta- patrocinii SS. Henrici et Cunegundis, quorum cul-.
« ti, ac Serenissirao BavariaeDuci a consiliis, inte- trii el imilalioni lottim se dabat. Yitas ipsorum non
« gritate vitae, zelo religionis, legationihus obitis, soluni assidue lectilabat,'scd eliam ambas ex anti--
« consilii prudentiay ac vivo verbi Dei eloquio lihris- quo codice ms. ipsemel, apographi functus officio,.
«que editis orhi. nofus, pie in Domino obiil anno manu sua descripsit.
<-MDCXXX, v-Deeemb. >- 34. < Horum patronoruro exemplis incitatus, et
51..« Huic elogio consonat hisloria manuscripta Pivino frettis auxilio, opus prorsus arduum, et ih-
collegii Soc Jesu Bambergae eodem anno MDCXXX, istis rerum lemporumqiie circumstanliis, ut sum-
iibi inter caetera de illo dicitur: « Yir erat boni mi etiam viri judicabant, factuimpossibile aggressus
• communis amans, et a virtute lilierisque pluri- B fuit, scilicet reformaiionem ecclesiae Bambergensis,
«• mum commendatus.... sub infula vitam dUxit quam haeresis ferme lolam occupaverat et fcede
«•religiosam. >Hic igitur Suffraganeiis edidit opu- contaminaverat..Naiu in primis in ipsa urhe Bam-
sculiim cui litulum fecit : Duo specula Principis bergensi totus. senatus ciyicus, exceptis duobtiSj
ecclesiasiici, e driorum laudatissimorum Praesulum Lulheranam sectam non soium pertinacissime lue-
ac Principum , Joannis Godefridi anno MDCXXII , balur, sed el praecipui. diliorum oplimalum totius.
xxix Decemb., et-.Nythardi anno MDXCVIH, XXVIDe- communitatis civium, numero-circiter quinquagin.ta,
cemb: piissime- defunctorum rebus praeclare ge- conjuraverant, velle se potius cum bonis oinnibus
stis heroicisque virfulibus polissimura conflala doriiicilium alio transferre, quam nianus dare. In.
fttque ebncinnala, et qualuor. cohcionibus- funebri- aliis plerisque dioeceseos civitalibus et oppidis ne-
bus ad eorumque sepulturas et exsequias", in ecclesia ufticus qiildem Catholicus civis reperiebalur. Nihilo-
calbedrali Bambergensi, lingua vernacula habitis, ininiis iit Imperialero hanc ecclesiam., sanctorum
latine scriptis, publicae luci et imiiationi data et Heiirici et Cunegundis nobilem; filiam,. eiuppruin
evulgata a Friderico Fernero, elc. Ingolstadii,. fypis faucibus- eriperet, pastor ,hic non minus prtidens
Gregorii Hcenlin,. anno Christi MDCXXIIJ. Ex hoc quam foiiis nihil infenlatum reliquit.
auclore pleraqae. quae hic addiichiitur, deprompla *-• 55. <Re prius communicata cum Matthia Roma-
sunt. Quae ex aliis fonlibus hausla fuerunt, suis riorum Imperatore, cum Wilhelmo Duce Bavariae, et
locis indicantur. Ordimur a Nythardo, qui aelate cum nonnullis aliis orlhodoxis Principibus, ac suo
prior est. cathedrali capitulo, primo omnium minislros Praidi-
52. « NyUiardus,.ex nobih Franconiae prosapia de canles, qui, nescio quorum conniventia, coraplures
TliungCn, cum in ecclesia calhedrali Herbipoli j'am Bambergensis ditionis parochtasoccupaverant, eje--
fuisset perfuncliis officio decani, et modo ageret cit. Deinde potestatem exercuit contra ludimodera-
ejusdem ecclesiae Praeposilum, divino consilio, inter- fores, qiiiuti in plerisque civitalibus et oppidis hae-
cedentibus-utique SS. Ilenrico et Cunegunde.qui- resi erant infecti, ita et haereses pueris inslillabant_
ius erat specialiter addiclus, amplissimae praeposi- qua Lulheri catechismum iilis inculcando, qua
turae suaeresidenlia in postremis habila et valedi- cantiunculis ab ecclesia CalholiCa rejeClis eos
cta, translato domicilio,. Bambergam commigravit, depravando, et aliis mille modis perversa doginala
ibiqtic primam jiinioris instar canonici residenliam inserendo. Hos igitur tanquam exiliales floridae
auspicalus, uno propeniodiim eodemque anno, de- juVenlutis corruplores amovit, iisque Calholicos subi
curso residentiae, quod vocant, tirocinio,. capitulo n rogavit. Ulterius deinde progressus, praefeclos^om-
annumeratus, cathedralis eCclesiae decanus electus, nes; qu;hstores omnes, judices locorum omnes,
vita funclo Erneslo Praesule, unanimi concapitula- scultetos oriines, consules et. civicos.senalores om-
rium dominorum consensu, sine scrutinio, per Spi- nes, qui Caiholicae religioni manus dareet eani
ritus S. inspirationem, omni populo a summo usque profileri abnuerent,ioco movit, et alios eorum vice
ad minuiiumjubilauie, episcopus electus fuit xiv substituit.
NOvemh.anno MDXCI. 36. < Hoc veluti pracludio tolitis dramatis praeniis-
-33. t Et, quod mirum visu atque audilu, ad hoc so, coriversionem ipsam subditorum provide auspi-
summum animarum regimen ut se rile disponeret, catus fuit, et, intef innumeras liberlinorum quCrelas,
quamprimum Bambergam accevsii, mulato veteri contradictiones, turbas, seditiones, acatholicoruin
canonicorum minus decenle habitu, el omni pri- principhm coniminaiioiies et persecutiones, per
sfina convcrsationc penilus abdicata; sic a se ipso plures. aniios fortiter prosecutus fuit. Et curri ad .
distare, cocpif, uf, omnium censura et judicio, iu graride hoc niolinieii iriagni sumplus requircreJi'
alium bpmincm, qui secundum Deum crealus, trans- lur, ne nervus rei berie gerendae deesset, iinpehijaf
latus esse, ideoque coeleslituii donorum, quae de- circa suam personain, "raro Cxemplo, iibicumqtio
1-17 '
S. HENRICIIJIPERATGRIS W
poterat, constrinxit. Atilicprum famulorum nume- A dralem ecclesiam spectantes, aurae captandaecausa.,
rum ad tantara redegit paucilalem, ut vix Imperii apertas haliens. Contigit inler legendum ut adver-
Principis dignitalem tueri videretur. Fastum om- sum ciinipanile, ubi grandiores S. Heinrici et S. Cu-
riem et pompam respuebal, et viclitabat tanta fru- negiindis campanae pendeni, perspiceret, ibique,
galitate, privatim praecipue cnm pranderel aul. cp3- superioribus e feneSlris, S. Heinrici et S. Cune-
narel, ut, tribus ad suinmum ferculis vulgaribus «>iindis iroperiali habitu aique cprona, uli pingtm-
conlenlus, religiosum polius in clauslro, quam lur, simulacra immepsa Iiice coruscaniia, et san-
Episcopnm el Principem in palatio repraesentaret. ctuin quideni Heinricum manu sibi annueulcin cerr
57. < Econlraubi divinus cullus, aut animarum neret.
reductio agebaltir, nullis parcehat impensis. Sic a*3 40. < Yisip isla hor.rorem primo incHSSttmaxi-?
cxoUaiidiim et promovendtim in juventule ardorem mum ; quera tamen, uhi se paululum collegisset et
addiscendae doctrinae Chrisliainae, in sola munu- sanclis illis Patronis obnixiu**commendasset, supcrr
scula catechelica, scilicet caiechismum Canisii, ei yeniens intprius menlis affusa consplatio sine mpra
ejusdem libellos de pracparatione ad confessionem et expulitel abslersit. Ul autem rei veritalem penilus
communionem, precaiionuni formulas, rosaria, ima- indagaret ac cerlius cognoscerel, una cum aediluo
glneset alia ejusjnodi coemenda ingenlem pecuniae B cubicuiarium unum, post allerum eo submisit, "ut
vimex proprio peeulio prpfudil. Sum oculatus tesljs, qnisnam in turri esset el ipsi cognoseereiit. At.ilU
imo el cooperalor exstiti, quando una viee tria flore- quidem neminem penitus ibi se vidisse renuiniarunt,
noruin millia in hunc finem Augustam destinayil, ul pum pmnia perlusiiassent; visio lamen illa per-
aliud nihil qtiam sacra ejusmodi aniuleta, cl excita- niansil, illis prajsentibas, lametsi niliij uspjam prae-
toria puerorum apophorcla compararentur. Qtiae fer horrorem quemdam insolitum perseiitiscerent,
ciimappiilissenl, omnia, inlra unius hebdoniadaespa- nec quid sibi episcopus vellet, inieUigcrent. El ciim
tium, peromnes hujus ecclesiae parochias, adinoni- se terlio ostendissel eadem apparilio, landem omni-
toriis adjunctis litteris, liberalissime dispersit. no disparuit. Cpnligil vesperi ul cum ipso, de more,
58. « Non deersuil e pecuniae fcEiieratoribiis, quj per hortum anibulando., matulinas cum Jaudilnis
oggannirent, irnmodicas nimitim c*spensas in refor- preces ante ccpnam persolverem; qiiibus ad fineni
mationem dioeceseos erogari, quando, cum tempore decursis, verbis hisce me allocutns est: Qutfstio est
niagls opporluno, omiiia minore sumplu perficienda ad ta, doctpr Fornere*; si Sancli cuipiam appareaut,
venirenl; quibus ille d.edit resppnsum Principe ec-: el manibus quasi aniiuendo ad se vocent, qnid signi-
clesiastico digr.uni: « Eeclesiae meae bona tempora- ficare existimas? Optimupi omen, inquiebam, esse
« lia, inquieoal, ulilius liumqnam dispensabiintur, G duco; signiim est Sanptos eum, qnem vocant, in
« quam si ad ampliandam Dei gloriam, el anima- suum consortium breyi adoptaturos. Ej, i<fcolligere
« rum salulem proiiiovendam atque propagandam est ex variis apparitioiiibus Sanctorum., quas refert
« insumanuir. Quem eninj aliiun in finem S. Hein- S. Grcgorius Magnus in libris Dialogorum. Sic Ursi-
« ricus ecclesiam suam tantppere locuplctavit? > no presbyterp apparuerunt SS. Aposloli Petrtis et
Pastorali hac vigilanlia ei liberalitate, nec non la- Paulus, et etim ad coelesfiaevocarunt.
horum et conlradiclionum invicla tolerantia, lauda- 41. « Sic Prqbo episcopp Reatino S. Juvenalis et
tissimus hic Praesul lantum effecil, ut iptra septen- S. Eleutherius Marlyres obitusiliem pr.-enuniiarunt.
iiium, hajrelica Jues ex tota ferme djoecesi fiieril Sie Arnulpho Suessionensi episcopo S. Michael Ar-
prrifligata, et cirthodoxa fides in eam reducla; et sic changelus obitus diem praedixit. Sic Aredium, refe-
multa millia homiiium non solum lunc viven- reiile S. Gregprip Turonensi, S. Martinus el alii
tiu.m, Isedeliam posterortim, ab inteiilu vipdicala apparenles ad gaudia Bealorum invUarunt. Hse tunc
sint. lemporis hisloriae mihi occurrebanl. Ad quae ille:
39. « Qut Prap.sulis *jelus quam acceptus fucrLt Ilecle judjcasli. Dicam tibi quid ante aliqtiol horas,
S. Heinrico, et quanli apud Deum meriti, colligi ex " hodierrio eliamnum die, mihi configerit: Et rem
eo potesl quod coelestis Paterramilias fidelem hiinc omnem, uti j'am recensuiraus, per ordinero expone-
iri vinea Domini operarium, sub vitae vesperam, per hat. Et interpretatipne visionis de instanti roorte sua
ipsummel S, lraperalorem, ejusque sanctissiraam Iiiculenler explicala, landem ipsemel subjnngebat:
conjugem, ad mercedein aeternam tam egregii Iabo- Audio similem yisipnem oblatam antecessori qnpn-
ns recipiendam, favore exlraordinario vocare di- dam meo, Wigando Redwitio (fuit.is Episcopns
gnalus fueril. Rem istam memorabilem Fornerus Bambergensis quadragesimus , eo lempore quo
pag. 110, verbis seqnentibus refert: Rem prorsus haereses totam Germaniam populabantur; quiLuihe-
siupendam, inquil, virissimam tamen vobis referam; ro el ejus asseclis, si quis alius.,s!renuissime restitit,
unde Iiquebit quis ei imminentem ex hac viia el ejus paradoxa ab ecclesiae htijus ovili, qiiibuscnm-
transiliini valicinando signiiicarit. Annp MDXCVIII, que polerat, remediis profligavit), Is.porro eodem
qrii ei falalis fuit, cum, in feslivitale S. Heinrici anno e vivis esse desiit, Yidebis,,iuquiebal, idem el
ltrijjeraloris, mane pontificali ritu sacris operatus mibi evenlurum. Nam in hujus anni fidem non er.*)
essel, aprandio vitani ejusdem Sancti, sedens in supervictuiiis. Dixit-,' et verbo respondit evenir;
oratono suo, lectilabal, fenestras e regione catlie- paulo aute finem cjusdem auni MDXCXIU. :
ni9 Af.lPA. ,150
42. « Interea teniporis summa et ftnica ejus cura A. pluribus paginis exsequitur. Demumconeludit: Can-
fuit se sanctorum Pafronorum consorlio, ad quod dide fatepr, el quod res est, edico. Plurimis, qui pie
ab ipsismet gratiosissime invitalus fuerat,. dignurn admodum ex.hac vila emigrare credebantur, adfui
reddere. Restabant "tunc lemporis aliquol adhuc in exlremis : sed neminem adhiic vidi iii hpdiernam
oppida, ut Hochstadiense, Hertzogenauracense, diem, imo et vix.audi.vi similemhomiiiis jam mori-
0!;erscheinleldenseTBurckiinstadiense cum nounullis luri pietatem, qua ille diem suum clausit extremum;
pjigis, in quibusreformaiio .quidem,-et errantiura ad Tantum moraenli et eliicaciae.ad bene moriendum
Eeclesia; unitalein reductio jam iuchoala, necdum habuil patrociniiim: SS: Heinrici et Gunegundis, et
lamen ad optaliim finem perducta erat. Arbilratus eorumdem gratiosa apparitio, devolum sibi elientem
igitur se sanctis Fundatoribus acceptissimum ventu- ad-beatam seternUatem inviianlium. Yideliir etiam
rum, si ecclesiam ab ipsis fundatam, sine maciila hoc loco commemoranda alia visio Praesuli huic ali-
haeresis praesenlare illorum conspectui possef, tota quot anle mortera. horissoblata, qua cei-lior factus
yirium conleniionein id perficiendum incubuit : et -fuit de futuro quondam siiccessoresuo, qui ea quac
qiiodin volis. habebat, est assecutus, Domino (ide- ipse pro bono ecclesiaeBambergensis recte cceperat,
iissiini sui servi conalibus favente, et evidenlibus strenue erat proseciiturus. Refert vaiiciniunv illud-
® -s*epitislaudatus Fridericus Eorrierus in citato tra-
graliae divinae subsidiis cooperante.
43»-« Praeterea, cum sibi a S. Heinrico e turri clatu, Duo specuta Pr.ncipis ecclesiaslici,* et iri
manu amwenle, denunliari crederet illud Regum 4, conctone seeundaiunebri.de Joanne Godefrido ab
cap. 20 : «Praecipuedomui tuae; morieris enim tu et Aschausen,^pap..60, ubi sic scribit :
non vives, i coepit omnia rile ordinare, tamquoad 46i« Ciuii IUustrissimus el ReverendissimusBam-
temporaliacjiiam quoad statum animaesuae. Peccata hergensis episcopus NyeUardus, laudalissimae me-
s.ua eleemosynis redimere cupiens, in omnia templa mpvi*!', anno MDXCVHI in ipsa S. • Stephani festivita-
et monasteria pauperum religipSQriiro,__inbospitala le, qua iu vivis csse desiit, mane sacrificio inter-
et nosocomia largissimtjs cleemosynfls. destinavii : juissel, egp, qui; ei semper aderam, nostrum
aliis quoque Chris.fi pauperibus pecunias sine Joannem Godefridmii, qui- nudiusleriius ex Galliis .
numero disperliri curavit. Et.postqu*im Herbipoli domum redieral, ad euro in leclo decumbentem,
(quo propter nggolia, lanquani Pcacposiius illius niultis i)raeseritibus,Jiitroduxi: quem curii ingredien-
ecdesiae concesserat) in morbum incidisset, tam lem conspextsset, ad me convemis : Qualemnami'
mihi,quam.al.iis tpto morbi teropore tpsi adstanti- inqtiiens, episcopum .mihi adducis? Ego-iili: lllu-
hus.jliberam de omnibus bonis suis, in horireis, in _ strissime Domine^ est juvenis Carionicus Joannes
jienuariis, in aere praesentj, quascumque voUemus, Godefridiis.ab Ascbausen; paueos anle dies ex Gal-
eleemosynas ad libitum nostrum pro anima sua, lia donium redux. Ejus- ilaque manu apprehensa :
pauperibus etlocis piis dispertiendi facultatem Iste, inquiti posl paucos annos condecorabil sedem
cpncessij, haec saepe iterans.verba.:.Quidqiiid jiro. episcopalem S. Ottonis. Et post haec veTba conticuit
auima me.a eleemosyparum erogaveritis,. ego ratum meditabundus aliquanlisper: ac demum de reditii
habebo., ei est congralulalus. Recordabatur ejusmodi verbo-
44.« Idque pra;seiiiibus eliam ecclesiae imperialis rum non raro Illuslrissimus nosler Joannes Gode-
Bambergensis duobus Praelalis, qui Herbipolim ideo fridus, piae memoria;; vetabat- tamen:. aliis evul-
descenderant, nt enro in morbo suo inviserent et gari. ...
consolai-entur, pfuries iteravit, addens non seroel : 47. «.Hucusque verba F'orneri*3pag.-60,.quistipra
Peccata mea gravissima sunt, el numero propemo-. pag. 11 retulerat, piissimara ejus mairem Brlgittam
dum infinita : multisprpinde et magnis eleemosynisr deZobel, dum filiolust ejus adhuc-iii cunis vagiret,
d.iluenda. Ullimain suam voluntalem exposuit, ut nocte quadam, cum pridie sacram Eucharistiam
sequitur : Oinnia mea bona, inqiiil, de quibus ut sumpsisset,. et filium suum Christo et Matri ejus
peculio proprio, majori exparle hereditario, dispo- jj devotius commendassct, mitra et habilu pontificali
nere possum, in tres paries dividi volo. Prima detur? ornatum, ac miro fulgore coruscum ante se staiiteiii
Ecdesia;; altcra pauperum usibus impciidatur; conspexisse. Erat laudatus juvenis,7(jui tunc agebat
terlia cognatis meis cedat, qnos inter praecipuos annum aetatis vigesinuiin quartum, S. Heinrict) sjie-
esse volo eos. qui in sfudiis, adhtic versantur; et cialiter devotus; et eidem Sancto, utrinerito credi-
fratris filios minoremies, ut in Calbolica religione tur, apprime charus, non soluui ob devotionis terie-
valeant educari. Nollem autem, de bonis Eccles.iae, riiudinem, sed vel maxime ob-similitudinem casti-
mihi sariguine junclis quidquam elargiri, nisi ex raoniae, qua juvenis supra communem modum efful-
patrimonio meo suppeteret, ot eis benetacere pos- gebat," el non ita "pridera Herbipoli, ubi sftidiis
sem : scio ep.imecclesiastica bona illis non debe.ri.:> vacabat,
ejusce virtutis specimen dederal imrnorlaii
Addidit.in fine, sepeliri se velle in eeclesia cathe-. mcmoria digniun. Fornerus in. concione prima fu-
drali Bambergensi, sine poropa, et quam miiiimo, nebri
pag. 26, illud ita refert:
fieri posset sumplu. 48. « Rem adrairandam, verissiinam tamen, vobis
45«. < Ceierum quam exacle se ad beatatri morlem. memorabo. Joannes Godefridtjs ab Asehausen in
jirajparaverit, el quampieillamoppetierit, Fomerus adolescentia sua, ut ncmo npn npvil, formosissimus..
151 S. HENRICHMPERATORIS m
erat et venuslissimus; pereleganti quoque corporis A 51.« Neinini lunc in n*ienfem""veniebal,in ele-
constituliOne : qua occasione humaiii generis hostis clione episcppali ex urna prodituruni Joaiinem Gp-
Jirercditariiis arrepla, ejus virgincae puritali hoc defriduin, tuni quia is erat ex jsinioribus capitulari-
stratagemale insidias stnjxst, et pedicas objecit. Fe- bus, tum quia suffragia coUiuiahant in Joannem
mina! quaedam ex gynaeceo uiagiii nomiiiis et illu- Ciiristophorum Neusietter dicliiin Sinrmer, ecclesiss
siris conditionis, insligantc cacodaemone, insigni imperialis decanum. Sed suffragium S, Heinrici
cjus forma ei pulchrilnditie captas, honoris specie pro cliente suo Joanne Gode.rrido apud Deura demuni
ad cpnvivium invitarunt : ubi, cum eum qui curam proevaliiil, Ilinc, etiamsi memoralus decanus primo
ex officio gerere debcb.at, nil mali suspicanlem ex slaiim scrutinio in episcopurii electus fuisset, noluit
industria inebriassent, cubiuimque duclari jussis? iiimen digiritatem admiltere. Ei, licet a tpto capitujo
sent, ea nocte adolescenlem quoqtie apud se reti- instanter rogarettir et urgeretur ad consenlieijdum,
nere voluerunl, quia, nec ipsemali quidpiam subesse non tanlum secundo el fertio, sed etiam quarlo re-
ralus, cum dorniilum jam concessissct, libidinosa cusavit. Gumque baec lucfa diu leneret, demuro,
illa tliaboli organa clam taciteque lectum ejus acces- ipspmel decano praeeunte, ex inspiralione Spiritus
seruni, et verhis pariler lascivis, et quibuscumqiie sancti el unaniini consensu dominorum capiuilariuni
potei^anl litillationibus ad res nefarias eum sollici- " Joaunes Godefridus ad Ascbausen salutaitis fuileph
tare ccepeninl. Quitl pudicissimus atlolescens? Hor- scopus Bambergensis xxi Julii, anno MDCIX.Eie^
renduro vociferans, e leclo, ut erat, lineis caligis et Clionem lianc, speciali Ntiminis provideiitia, in bo-
indusio veslitus prosiliit, e.iuaftibus illarum erupit, num Eeclesise Banibergensis, opis adiiiodura indigae,
ostiuin doniiisfesiiiianier peliit, et.relictis omnibus disposilam ac ordinatani fuisse, communis eratperi-
post se vestimentis, ad domum cujusdam amici ve- torum persuasio,
nit, ibique quod reliquum eral noctis, Deo gratias 52. « Eniinenlissimus cardinalis Bellarminus iri
agens pro obtenta castilatis palma, quiete per- prima epistola ad Joannem Godefridum episcopum
git...., Bambergensem nuper eleclum, dala iv Novemb.
49. « Clericus tandem initiaius, maj'ore solerlia MDCIX , ila scribit: Illustrissime ac reverendissime
corporis et mentis castimoni.e sibi invigilandum doroine, aDomino facium est islud; et est mirabile
existimavit; idque lanto diligenlitis, quanto majores jn oculis nostris. Nunlius de electipne ijiuslrissimae
' tum Yix et reverendissimae Dom, vestrae telifieal universam
temporis corruptelae passim vigebant
cevo nostro inventus est similis illi, qui larito virgi- ciyitatem Dei, Dolebamus oppressiojiem riobilis Ec-
uese puritalis zelo conseivaret legem Excelsi. Hiij'us „ clesia; Bariibergensis ; et cum non succiirrcrel ap-
igitur caslimoniae atiarumque, quibus illa stipari tsm remedium, a Domino auxifium precabaniur.
solet, virtulum fragrantia delectatus iS. Heinricus Sed pius dominus fecil superabundaniiiis quam pe-
videtur Joaiinem Godefridum selegisse, et a Deo lere aul intelligere poleramus. Superesl nunc -ut,
ebtinuisse prri sua Ecclesia episcopum, seu instru-^ qui coepit in vobis opus bopum, ipse perficiat, et
menlum maxime idorieum ad reslituendum pudorem, per vos Ecclesia Banibergensis gloriahi suani iii
«jui npn tantum in populo, sed eliam in clero, mi- praesenti recipiat, ut el vos in die Doraini immor-
serandum in modum collapsus fueral. Unde cum, taleni gloriae coronam a Principe paslorum recir
anno MDCIX,XLVUepiscopus in extremis ageret, piatis.
virginejjicpnjuges S. Heiliricus et Cunegundis in •53. «Idem cardinalis, eodeni dieet anno seribens
lurri ecclesiae catbedralis denuo se conspiciendos serenissimo BavariaeduciMaximiliano, inler aliahaec
et pro eligendo novo praesule sollici os exhibue- habef-.Deelecto vero Bambergensi quid dicam? Sensi
runt. jirofecto jncredibileni animi voluptatein, el tam ma-i
50, < Id quoJ in opusculo, cui litulus : Lucius nifestse graiiae Dei htimilliraas gfatias egi. Ita iile.
publicus Franconim ob immaturum e vka abilum Historia insciipta collegii Soc. Jesu Herbipoli, illp
Joannis Godefridi, edilo a collegio Socielatis Jesu n ipso anno MDCIX,de episcopo Bainbergensi redens
Herbipoli arino MDCXXIII, pag. 5, hisce verbis re- electo iia loquitur : Ex partlieuLprum sodaliuni nu-
ferlur; SS, Heinricus et Cunegundis jiaulo anle mero Ecclesiae Bambergeiisi praesul diviriiius dafus
ejus eleclioneni visi urbfiin e lurri circumspicerp, est Joannes Godefridus ab Aschauspn, hpmo philOT
Quairi apjiaritionem poela sic exprimit: sophiam el leges liuniflnas divinasque dpctus, in quo
iQuem patriae Patei nihil fastus aut fuci; mOresad lniroanilatem cOmpOT
E censu Superum gravi siti; aetas florens, et, quod mireris, adolesceiitiae
Heinriciis.iateri virgine conjuge viciaior; priscae probitatis et sanclit.atis severioris
Adfixa, venerabiles . imago, etc.
- 54, « Queniadmodum autem praeclarus adeo epir
Acquisissc viros iiiter, episcopum
Fama diditur inlegra : scopus Ecclesiae Bambergensi, tempore periculosis-
Urhem dum propriam, lurrigera e domo, simo, satagenle S. Heinrico donatus fuit, ita idem
Cireumfundere-Jumina .episcopus, eodem sancto imperatore patroeiriante,
j Y'sus> quando abilum fata superstilis simul ac pasloralem curam suscepii, res Hiagnas
Urgcbant fera praesulis» pro Deo el Ecclesia, tam in restiluendo ctiliu divi
155 ACTA. tm
iio quam in emenclandis .cleri et populi. moribus, A.palrociuium cpnfugit. El ul haberel adjuloiiiipsias
aggressus fuit; atque ipsa magniludine operum arrham, obtinujt abEberhardo Augustano episcopo,
/jtiae .peregit, pajam omnibus. fecil, senon ,,tam consecralore suo, gladium quo sanclus iroperator
hom.inum qnam ccelitus suffragiis ad episcopatum, quondam in praeliis ad edomantlos jEcclesiaeJiostes
pro bono Ecclesiae assumpluni. Quae egregia facta usus fueral: quern sa,nctuni:,gladuim aecepit; tan-
cum Romam lalere non possenl, eminentissimus quam munus a Deo ~missum,.ciijus. virlule arceret
Bellsrminus denuo ad Joannem Godefridum armo adversarios pppuli sui, qui erant multj. et polentes.
MDCXila scribil*. Quod egi in causa .... quamvis ImpriniisFridericus Y, comes palaiinus Rheni, iri-
niagna voluritate egerim, non lanli mOmenti fujl, ut vasor coronae Bohemicac; Mansfeldiiis; marchio
opits esset faligari in scrihendp lanlum episcopum Durlacensis, dux Anhajtinus, Ghi-islianus Bruriswi-
et in rebus gravioribus occupatnm. Quia.tamen scri- censis seu Halberstadiensis, corumque socii., <qui
Iiere libuii, mihi quoque respondere jricundissimum dioecesim Bambergensem, uti ef llerhipotenscm, fo-
est ei viro, quem quasi de coeio missiini suspicio. liis palam impressis, sibi in praedam destinavcrant,
Non novi de facie episcopum et principem -Bamber- et spe jam devoraveranl. ...
gensem Godefridum, sed ex operibus egregiis nofis- 58. < Quamvis aulem in utramque dioecesim plu-
simura vehemenler diligo el veneror; etprecoras- y ries irruptionem tentaverinl, Joannes Godefridus
siduo Deum ut, quem, tam opporluno tempore, la- tamen (qui inferea etiam Herbipotensis cpiscopns
benti EcclesiaeBambergensi praeficere dignatus est, creatus fueral) hosliles conatos parlim ehisit consi-
eum longo lempore incolumem servare, dirigere et lio, parlim fregit foriiludiiie, opponendo bostibus
protegere, el landem eiiam plenum dierum et meri- copias suas, quas conscripserat, una cum copiis
torum gloriose coronarc dignelur. auxiliaribus serenissinii ducis Bavaria;. Et dum mi-
55. < Idem cardinalis anno MDCXII, XJI Februarii, liies piignarerit in patriac confiniis, ,ipse: interdiu
ad Fridericum Fornerum suffraganeum Bambergen- noctuqtie, proj'ecla in terram facie, velut aller Moy-
sem scribens, addi' sequenlia : Sed his omissis, gra- ses, prp populo stio oraliones ad Deum fuhdebat.
tias ingentes haheo pro iis quse ad me scripsisti de El quod de die interdum ob leg.ilorum, ac militiac
insigni progressu oplimi principis et episcopi vestri, praefectorum, eunliuiii ac redeuniium interpellalio-
quem non hominum vota autstudia, sed Deus ipse, nes, praeslare non polerat, media surgens nocte,
pro sua infinita pielate, Ecclesiae suae donavit. Ego somno antelucanis excubiis majorem in modum
cerfe ita illi gerriianacliaritate afflcior, uf, si pennas . coarclato, integris horis cum Dep cplloqiiendocon>
eolumba*assumere possein, nihil me delinerel quin pensabat. Hisce armis devotus S. iieinricj ciiens
slatim adejus complexum volarem. Ulinam multos 'C Ecclesiam suam, lotp regiroiiiis sui tempore, ab hc-
pi simUes non solum in Germania, sea etiam in stium irruplionibtis, depraedationibus et incendiis
flalia et in reliqup orhe Christiapo haheremus ! ({uin et a peste, quacanlea sirigulis annis.Banibergae
Yideremus enim continuo vineam Domini tara bonis * saeviebat) servavil iminuneni.
agricolis commissam mirifice reflorescere. Precoi 59. « Supremum a S. Heinrico faVorem Joannes
illi ex corde longitudinem dierum, quanfa necessa- Godefridus experlus fuit aiite morlem suam, quam
ria est ad Ecclesiae reformalionem, etc. ei sanctus imperaipr una cuni virginea coujuge ap-
56. « Plura ejusmodi in epistplis suis habetiau- parens pronunliavit, rif referturin Yita manuscripta
.datus cardinalis, signanter extollens magnitudinem hujtis principis. Ab ep lcrijjiore noh pmisitse qiiam
«eneficii quod divina b.onilas praestilit labenli Ec- accuralissime.ad felicem ex hac vita transitiiin com-
clesiaeBambergensijilli providendode episcopo, « qui parare. Tpta quidem yita ejus, praeserlim qiiam in
in vila sua suffulsii domum, et in diebus suis c.orrp- episcppatu duxit, fuit perpclua ad heatani liiprtuni
boravitiemplum : qrii curavit gentem suam et liber praeparatio : liabito tamen coelesli de ea indicio, cu-
ravit eam a perditione (Eccli. L). > Qnod meritis et . ras suas ad siipremum illud negotium magis inten-
jnlercessioni SS. Heinrici et Cunegundis in acceptis dil. Cum, llloipso anno quo pbiit, ex, pracscript»
ferendum esse probat pervigU eprum sludiura circa lnedicorum, in arce "Waldascbacensi, irislaurandas
eleciipnem hujus episcopi exhibitum, ut supra rela- valetudini vacarel, toto eo tenipore ,. sive publice
tum fuil, nec non singularis episcopi devolio et fidu- sive privatim, pranderet auf ccenaret, ejus j'ussu
,cia erga sanclos fimdatores ; cujus devptionis ap semper aliquis e cubiculariis libellum' Jeremia;
fiilucitespecimen aliquod hie subj*ungitur : Drexelii S. J. de *aelernitalepraelegebat,*quem lem-
57. « Ul primum Joannes**Godefridus Pftus epi- pore illo totum tertio percurrit. Interea vero, durn
scopale SHScepil,colluclafio illi fuit liontaritum ad- aul balneis iileretnr aul sudaribus elicieridis vaca-
versus spiritualia nequitiae in eoelestibus, videlicet ret, aliis piis libellis, jiolissiimim hisloriis de rebus
adversus haeresim, magiam, veneficia, dtemoniacam gestls sanctorum legehdis, aniimini relaxahat.
idolomaniain, fcedissimas carnis corruptibries, ef CO.« Meniini fuisse qiii iri mea proeseritia ei siia-
innumera flagiliorum monslra, sed etiain contra deret res pbtius jucundias quain: fefJricasei nielaii-
formidabiles principum haereticorum exercitus' cholieas de morie, de inferrip, de aetcrnis damnato-
Frahconiae perpeluo.imniinenfes, Contra quos coele- rum 'pcenis, illi teriipori convenire qub valeludo
sfi praesidio sibi opus esse intelligens, ad S. Heinri.ci curalur: fespondil : Sfciome brevi mofiftiium. Sto
t$$ S. HENRICI 1MPERAT0RIS iSfi
ante januam acleroitaiis, etc. Illo ipso tempore sae- A rcl, dieebat Episcopus : non soleo quidem dieta mea,
. pius de morte stia, quam vicinam aliquoties diclita- jnrametilo firmare; hac taroen vice, sacerdotali mea,
"hat, et, de dispositione ullirare voluntalis mecuir i ' fide et dignitate assevero possibile esse, per Dei
agebat. Similia el pronuper, Lancfcliemiimi-ad benc- graiiam, caste vivere : quippe ipseinet ego, per om-
dictionem doinini abbalis eutido, et redeundo, sol L nem vitammeam, minquam feminam attigi; neque
secum in curru sederiti •; ultro insinuabal ," cer> ' ad id slimulum,sensi. Princcps aCathoIicus percop-
.. fuiri asserens non diu s*eviciurum ; etj ni maluraii- -. tans aiebat: An ve.re ita se] hahet qiiod dilectio
-duni esset iler Ratisbonense, nihU aiiud diebus ali- , vestra de Se alflrniat?- Yere ila.se habet, reposuit
quot factitaturum quam doroui suae' dispositurum, , -"Episcopus;idque demio niea episcopali fide sancie
tanqnam brevi liioritiirum. Yesperi' aiile ahitum Ra-... assevcro. Commotiis iiitiine lioc serroohe princeps
fisbonain verstis, quo eum adConiitia C.aesa.risobe- , acalholicus, Jpannis Godefridi virgjneas manus re-
dienlia, et singularis amor alque observantia voca-• verenter deosculalus fuit, una cbnfestans Ijasce ma-
bat; summo maiieltineriso dalurus, mihi valedkeris , hns dignas esse quae sacrificium offerant..
dicebat: Yidebimus nos routuo; si non hip, Deo, ta- C4.« Demum virgihalem Castimoi.iiani, quam Joan,-
nien danie, in ceelis. -. nes Godefridus ,sub clienleIa_SS. Heinrici et Cune-
61. « Ex his colligi polest Joarinem Godefridunai "gundis, in adolescenliae et-reliquae. vitae periculis,
"de imnihienle sua niorte bis fuisse ccelitus admdni- velut in metlio fornacis Babylonicac, illaesam ac sine
'
liim: semel anle susceplum iterUatisbonense, quandc • ignis odore conservavil, eamdem, sub eornmdem
soltuh iiileiiexit morteiri suam esse vicinam absquc• Sanctorum "palrocinio , feliciler aeternitati intnlll.
ccrta teniporis delerroinatione : altera vice Ratisbo Yos ipsos, inquit Fornerus in conciohe funejiri Bam-
r.oc, uhi insuper cognovit se moriturum ante nov:i bergae habita, quotquol hic adeslis, lestcs ipvoco, an
aiini inilium : id quod mullis antc diebus apud tliver non dmnis ejus vita eximium caslitalis sacerdotalis
s-oss^piusafliii-oavil; jitssilqiie proterea testamenliiiii i speculum possil appellari ? Non dubitale eumdem
suum Bamberga Ratisbonain atferii. . huric caslissimum Praesulem illibalum Yirgluitati.s
62. « Porro hanc denuntiationem illi faclam essci florem, id quod mihi in ultimo adhuc ilinere, qtiod
Riuisboriae a SS. Heinrico el Ctinigunde, habetur ir> i cumipsojieregi, ut alias saepius,.coricredi"dii, secum
Yitaipsius manuseripta. Neque mirum cuiquam vi- exhac vila in alteram illani ad Cbrisli a;tei'jii judicis
deri debet qttod Sancli hi Patroni tam exquisitau i tribunal haud dubie asjiortasse... Pugnavit amroose
curaiTi gesserihl de clientis sui felici ex hac vits i nobiiis Chrisli athlela et heros Joannes Godefvidus,
transitu; quia ille specialem iiloriirii favorem specialii . et gloriose iriumphavil, el virginitatis aureolaro, in-
"sluilio virginalis cas.lihioniae, lantopere ab illis ada- *' tcgra carne et raembris,tul loquitur S. Hieronymus,
nialaj, promeritus fuit.Hanc enim non soliiro in susi reportavit.
adolescentia , ul snpra relatum fuit,_sed eiiam ir i 65. « Obiit Iaudalissimus Princeps Ratisbon*p
tolius vitae suae decursu conlra quasvis carnis e t xxix Decemb. anno MDCXXH, qni, uti a SS. impera-
saianae tentaiiones invicte lulaius est. Quin el if toribus Heinrico et Cunegunde exlraordinariis fayo-
lnstribiis caslissimae vilae suae exemplis, qutbtisdau i iibus, in vita el morle ornatus fuit ita veneraliohe,
e Lulheri secla persuasit fide dignum esse quoi I tempore vilae, sanclis palrpnis exhihita npn conlen-
SS. Heihricus et Cuiiegundisiii conjugio pari con;• tus , voluit ctiam funus suum exstare suae erga iJiips
seiisu virginalem conlinentiam servaverint, id quocI reverenliae monumentum. Nani humillinius Princeps
homines riltra carnetii nil sapienles lanquairi fabu aestimans se indignum communi Cum Sanclis illis
losum rejiciebanl, adscribentes naturae sterilitatt c t sepultura, jussit quidem corpus suum hiimari in ca-
impotentiiE quod virluti et gralia; tribuendum erat ihedrali Bambergensi, riori tamen in ipsa ecclesia,
Jietabant insuper, ne quidem sacerdoles, multo rai- ubi Sancti quiescehant, sed subtus eam, in pbscura
*
ntis conjuges posse esse continenles. crypla quae est sub choro S. Georgii martyris, ad
65.« In lianc rem memorabile quid refert Joannei ' ; quem deinde, anno MDCLVIII, Sanclorum illorum ossa
Seller Soc. Jesu concionalor cathedralis Ralisbonac , " translata fuerunt. Sed Deus humilem servum suura
i:i concione funebri quam ibiderii habnit de Joanm i vicissim in exanimi ejuscorpore honorare dignatus
Godcfrido, lempore comifiorum, xu Januar., anni > est."
MDCxxiii.Ciun Princeps qttidam acalliolicus cernere t 66. « Nam cum illud XYdiebus post morlem, ni-
quod Jobannes Godefridus abominabilem clericoriin i mirum XIIJanuarii anni MDCXXIII (qtto die solennes
coricubinalum , libidinosaeque vitae licentiam in suii iliiiis exsequiae, in praesentia procerum Imperii, Ra-
dioecesi implacabiliterinsectaretur, el incorrigibilei > tisbonae in capella Caesarea celebratae sunt) liabiiu
parochiis et beneficiis privaret, et e dicecesi dimilte- episcopali indutum, in tumba elevala, pmnium con-
ret, in faniiliaii cum Episeopo congressu conlende spectui exponerelur, facies ejus tota vivida et rubi-
bal sacCrdolibus permittendum esse conjugium, e<) cunda apparuit, non secus ac si adhuc luni viverei.
qupd illis impossibile esset. servare conlinentiam Ila testatur protocollura hisloricum urbis Ralisbo-
Episcopus econtra firmis ralionibus ostendebat, cun i liensis de anno MDCXXII et MDCXXHI. Et cnm deinde
divina gralia id esse possibile. Sed cum princepi 5 sex alii dies insumerentur corpori ejus Bambe.rgam
acatholicus nnllo id sibi argumeiilo persuaileri sinc dcvchenilo, ubi dennim die xix Januarii, terrte man-
151 ACTAv 158
jlaliim fuit, .retinuit eamdem gratian), iiti Fridericus A oriiniUftilingiiis ae lilteris celehraridum.. Iiiliiebun-
Fornerus, oculatus teslis.pag. iix asseverat dicens: *tur iri leomnia saecula; repeiet le"bipiiis. niemoria ;
Non mOrluo similis, sed dormieuti, juctiridarii semper. . oinnis pPsterilas venerabitur, etc. ''".'.
cl vivacissimam faciem post tot dierum~ilinera reti- '70 < Qiiae de praeclaris gCslis el virtutibus duoriitr,
ncns usque ad horam septilturae. • Episcoporum Bambergensiumhacieiius allata sunt,
67. « Talem tenustalem contulit Deus corpori non tantiim ad illorum laridem , scd et ad qtiam
cxanimi Joannis Godefridi, quod ille in vivis, tot maximam SS." Heinrici et Cunegtindis, gloriam per-
asperitatibus, tol vigiliis, tot jejuiiiis in paneef aqna tinenl. lnde siquidem clarius nobisinnotescitquanli
etiam inter piincipales epulas, tot flagellis , ciliciis, illorum intercessio apud Deum sit ponderis, et quanta
genuflexionibus, Iiumiciihationibus casligaverat : et sil eonim erga ecclcsiam Bambergensem solicitudo,'
insuper post obitum, ad majorem sui contemplum, charifas et beneficentia. Quod enim duo isli Yiri,
jjt ad majorem sanctorum Heinrici et Cunegiuidis periculosisstmo tempore, mirabili Dei providentia ad
exallationem, in profunda et obgcura crypia, quo episcopalmii assumptifueriot; quod induli virlute ex
pauci homines intrare solent, lumulari jussit! Sed allo, pbsthabito omni terreno emolumento, con-
ut ille se suaque conlemjiserii et occiiltaverit, temptisque umnibus difliciillalibus, lam magna pro
splendor lamen viriutum ejus ita legi iiari poluit B Deoet subditis pperati sint, et quod patriam Bamber-
quin multi cognoscerent et aeslimarenl. Litterae ari- ' geftserii, quae ferme tota in haeresim el flagilia fcede
nuae collegii Societatis Jesu Ratisbona: anifo MDCXXJJj)i'plapsa fuerat, tanta forlitudine simul ac prudenlia
referunt, Ferdinandum II Romatioriiiri iinpeiatoreiii ab jnterltu viridicaverint et ad viam salutis re-
inorterp hujusEpiscppi graviter lulisse, alquOinier . duxerint, id Sanclorum istorum favore, palrocinio
eaetera dixisse: Fidum nos aijiieum, uterque^eptscor- et auxilio eflectum esf, nti hos extraordinaria illoriini
patus bonum Paslpreiii, stibdjii Patrein in hoc Pfiri- ; erga hos duos Episcopos vigilantia et sollicittido non
cipe amiserunjt. sinitanibigere. Mulliim cjuiciemdebet Bainberga stiis
68. « lUustrissimus Doniinus Garolus Cara(I;i epi- Sa:ietis, (juod illorum pietate ac muiiificcniia, scde
scopus Aversanus, Nunlius Apostolicus , Ratisbonse - episcopali .eteeclesiaimperiali fueril decorala, plus
luiic praesens, in libro ciii ;it!iliim fecit : Germama lanieil se. iisdem debere cerlissime sibi persuadeat,
sacra restaurata (ubj iiiler reliqtia descrihit quid .qup;l,poslquam.palria ferme IPI-ihaeresis jugo se im-
fuerit actum Ratisbonae in convenfu Eleciorum-et provide subdidissef, in infeiicissimo illo stalu non
Principum Imperii, a Ferdiiiaiido IlRalisbon.*e cele- fuerit derelicla: (uli multis aliis dinecesibus in vieina
lirato anno MDCXXUI, ubt discepiabalur de Maximi- no.bis Saxonia; et aliis lerris septemtrionalibus con-
liano Bavaro substiiiiendo rehelli Friderico Y Electori " tigil), sed>SS.' Heiririel et Ciiriegundis solliciludine,
I-alalino)de noslrp Joanne Godefrido haec habel: Ilu- patrocinio ac prptecliorie, a pertiiciosissinio haeresis
jus aliquando merilis fuerai" Jpannes Godefridus malo, inter innumerasiicct difflculfales, hostilium-
Princeps et Episcbpns Heihipojensis, quo magis Dei qne copiariim insidias et impugnaliones, fueritlibe-
_zelopercitura Principem non vidil Germania. Is mi- rata, ac deiriccjis in Ecclesiae Cathplicae gremio cou-
Jitum paler, sacerdofiihi exempluni, Priiicipum de- servata. >
fitis, Catholicorum tutor, suiipsius cpnlempior, Ec- CAPUT Hh
clesii' Roroanae, ac CaVsareaeroajeslaiis culior acer- De S. HeiiriciManto, ui vocaiit,
Bambergceinecciesia
rimus et priidentissimus, nHiil ijisi ad Electoreni Ca-1 , Imperialiasservalo,
tholicura suspirabat; iriter quae suspiria., Summo 71.Praeter sacra cimclia <le rjuibfis supra in Coni-
nostro omnium dolore;ex hae vita discessit. '.'.- . . mentarip § 4 aclum est, superessedixinius monu-;:
69. < CPncludiiiiusiianc narrationeni eiogio, quod menla id genus alia , sed praecipua duo, Cruceni:
Joanni Godefrido tribuit orator e Socielafe Jesu, nempe pretiosissimatn in celebri coenobioBynedictino
uraeses, ut videtur, sodalitalis Marianae, in oratione Monlis S. Michaelis, de quo ad Acta S. Ottonis lo-
funebri habita in lemplo Patrum Socielalis Jesu" culi sumtis, cerlis soletiinioribus festis adhiberi soli-
p.
Bambergne xvm Jan. anno MDCXXIII, ubi circa finem tani, el Mantele sen Manlum, nt vocanf Banihergen-
sic loquilur : Nihil praeclarum animo fingi potest, ses, puia logam vel pallium lalissimtim, ttli hic vi-
cujus non eximia aliqua portio Joanni Godefrido no- des, ad modumvetustioris casulae, lateralibus aper-
stro divinilus obtigerit. Exemplar virtutum fuit, in luris earenlis, in thesauro Imperialis ecclesiac recon-
quod Episcopi omnes, Antistites omnes , Principes dilum_ quod ab Israaele, de qiio Anonymi Legenda
omnes inlueri possint. Exemplar perfeclionis, ad meminit, confectum voliinf, sanctolinperatoridatum,
quod, lamquam ad relucens el tersissimum speculuiu ab eoqrie Caesarei instar paludamenii fn celebrioii-
japres suos, y.ilaraque componere ecclesiastici viri btis eaeremoniis adhibiuiro, plufibiis sigriis pretiosis
debeant. Exemplar numeris omnibus absohitum opere Phrygio ifttexlis ornatum, variisqtie inscriplio-.
ostendere mundo D.eus yoluit, qtiid exacta yirtus, in nibus salis niirabili sacrorum
profanoruiiiqhe com-,
uno eodemque Episcopo ac Duce , cpm. niaximo ho- niixtione dislinciiim; ordi-
quibus in reclum seiisum
Jiore ac dignitate cpnjiincla possit'.'.'..' Fe.licilatcm nandis aut: cxfilicandis ciiriosa: ingeriia ' iricassuin
tuam tibi gratulor. Scio, te non in Franconia tantum hacteiius tlesudasse dicUhfur; Qiiod ccrie eiperiri
-ipa, sed loto 'nnivsrsilatis. hiijus ambilu , genliuni mihi lictiit in crtidilissiiiii Yiri buservalloiiibus', iftfra
159 S. HENRICIIMPERATORIS 160
dandis, qtias pvobare hactenus non potui. Mysterio-. A sed a nobis eliani dabilur. Hic prius Mantum exlii
sum, si iia loqul liccl, videlur ulrumque monumen- bemus, cum Clar. Eppenaueri nonnullis expositioni-
tum, quoruin primum, Cvux videlicet, cum j-im excu- hus, quibuscuique liberum erifpro caplu et erudi
sum sit, omniumque oculis paleat, apud cilaluro alibi tione alias subslituere. ;
Ludwigium, criticis excr-tiend"j"*arflliatjni pftierat,
7*2.Luberis fateor, posl non levem nec perfuncto- B ccclesiasticiii.usibus trariseriberetur. ConjeclUrisequi-
riiiin lotius operis, ut, me rogante, delinealum fuit, ileiri supersedep, viri Clar. descripiibrie contcritiis
conteniplationein ac singularum parlium con.sidera- Ait ipse Mafttum sericum esse, coloris Caerulei, cu-
tionem, nullo roe pacto assequi posse quid deiiuini jus iriinufissiriii characleres,"seu vefi seri vitiosi, a<!
indiciVre, quid tam disparatoruin cpmpositione signi- prototypi forriiam fideliler' sint expressi. < Louj!;un!;
ficare voluerit Manlelis, Manli scu logaeislius inven- esi, inquit, pedibus quatuor ciim dimidio et duolnii
lor atit artifex, nisi forlasse.rei ad profanos usiis pollicibiis, quod ordiriaYit Isriiiaiel,S. Heinrici aflinis,
primu iii destinatac sacra aliqua postmoduin adjece- Bamhergic sepuilus , qiti fuil nepokejus ex sorore
rif, quo facilius sanclissimi Imperatoris aut saltein in tfuccm Apiiliffeqiioudairi per S. Heinricum eleva-
mi - MT-V M$
(us, uli ex liltcris Mantelis infra, lnimpdiafe supra A .graliaruin actione Henriciana patel): videlicet PAX
iimhriam ex scri.co rubro, filo aureo inleriex'0, ceu isMAHELiQUInoc OBDINAVIT. > Ecquis jn formula isla,
Pax Ismaheli Judaici aliquid in artifice subodore- . i figuras omnes rriere anreas asserit, opere Phrygio
tur?Potiussludiosealiqua involvisse, alque, affeclala coniextas. Salis patent signa Zodiaci el consleliatio-
seu vera ignoranlia, aenigmaticislocutionibus impli- ries alisc, ad modum, ut ipse exisliroai, islius lero-
cuisse videlur. ;' poris. « Coristat enim, inquil, ptoximum S. Heinrici
73. Quid sibi velint slalunculi inter vpccs Sol el " in iftiperio antecesssqreni Ottonem 111siinile Manlum,
Luna, quid alii in lamella altera, nemo salis divina- . qno tegebalur coronaliis, cilm iiiscripta Apocalypsi
'erit. Subjeclum soli et lunae quadralum repraesen- habuisse. Probabililer fnit hoc Mantele illud, quoin
atj ni fallor,-quatuor Evangelislarum symbola, cir- • ipsa coronalione imperaloria fuit Ycslilus S. Heinri-
aimdata icunculae cui aptatur epigrapbe, Superne cus. > Ignoscal vir amicos si tam promple assenliri
utie sit gralum hoc Cesaris donum. Ecquid religiosus renuam: non incongrue pallio Oltonis appingi po-
posuissel Sempilernae ac iiidividuae Tiinilali, aut tuere sigiia apocalyplica; at Si He.iiricuih'paluda-
sallem aeterno Yerbo Jncaiiiato ? Quid enim estVVHIK-. mehto de quo agimus in coronaliohe iiidiilumfuisse,
nisi suprema essentia metaphysico conceptu expres- ' necdum ut credam induci hactenus palior. En paucas
sa ? Cur sancla Mariq stetla maris inclita, iion appel- i alias tifterariim utcumqub redditarum, landali viri
lalur Maier Dei ? Qtieni S, Joannem indrcat, qui sit explicatione. - ; •
$1 gralia Dei? Pergimus cum dueiore nostro, qui '. 74, OEdipuincerte hic agiere oportet in eruendo
163 S. HENRICI IMPERATORIS 164
coiitorlo sensu AOVILA PPTVEIOCITAEVOIATVS JEKA antiquis erant frequeniia. Mor.el deinde notandum
ASTRA ; quem sic reddil: Aqjula perpeluo per volatus qtioil in carminibus finibiiae Manlelis desin!: apud
suos se locans in astra , ob cosstellationem nqoilae verbum REGNA liltera G. (nam liltera A est abscon-
expansis alis Volanlis. Ismael cnim, ait, aslrologiae dila inN_ quia N, ul ibi eflbTmatumest, denotat lilfe-
addictus fuisse videtur, quia ejus ordinaiione prope rain N et A simul apud anliquos), el lillera E apud
Mantelis humeriim dextrum hsec legunlur verba; verbum VVENE sive BENE.E Coritra post verburo Impe-
Asfrologus hic sit caulus. Esl el alia in altera Manli rium est supervacanea iiltera M, forte loco littcra; M
parte, ubi sic legitur : VIRUINITASP APBATE MIREMEBE.sive jj in aftimo substituenda, aut jilane bmiilenda
Sonanl baec ipsi: Virginitas approbate miremur ter- illo tempore";apud quam tres IBI spectant posl litie-
rw; sublala auiem vitiosa nietalhesi, Videtiir esse teram Q. Ifein in verbo ANGEAT, litiera V esl inVersa,
allusio Ismaelis ad casliroOniam S. Heinrici. in hiinc hiiic ut N apparel. >
* 77. HaclenusClar. airiicus,
fprte sensum : Virginitaleni in terris approbatani »»- qui gubdit quatuor
remur. Cupio plane eruditiss. Viro subscribefe; ve- alia serica Mauta , caerulei item coloris, ibidein a -
rum si eo Manlo, ut nuperrime dicebat, S. Heiriri- seryari, de quoruni usibus hic disserere iiihil atfinct:
cum in coronatione Romana usum sibi persuadeau datam jam piioris explicationcni tantisper expenda-
necesse est, falealur, cognitam ameid tempus fuisse B rous. Quatuor jirinia vocabula dislincle in fimhria
Ismaeli isti sanciissimorum Coujugum virginaleni expressa conspicio, 0 decus Eeropae Cesar Hein-
continenliam, quam ut supra vindicahdain' Suscepe- rice; non lam facile est iuvenire To BEAREi ctiropro R
rim, at nemini anle extremiim Sancti niorbum inno- legatur B : neque AXGEAT educi potest, quandoqui-
(uisse existimo esse cerlissimum. De caetero, an dem littera ultima non sit T sed potitis V. Impreium
manus Orionis rodat Taurum;:'an is imitator juris integre non reperiturj quod ultiina liltera videatui'
fnerit, an Serpenlarius Msculapijis medicus dicalur; duplex, silque E et A Graecum; in quo non salis
'an his asseralur Pegasus equus musicwesse sacratus,. aperie argui posse vid.elur«quod posl Imperium su-
alque id genus alia ',-ab obscuriori isio vel forte peivacanea sit liltera Mj ubi ego faleri cogor nec
poetastro ariifice repetenda iion censeo : nodus pra*- supervacaiieum M, imo nec neccssarium reperiri,
cipuus superesl, ulriini iufiniaeiiiscriplionis confusos quo toimperiuni vel Iinpreium efformari qucat. Ne-
cbaracteres eruditus interpres felicius combinayerit; qiie tres IBI usqiie adeo clare apparei.it; nec est
Verba ejus ad. apicem deseribam : unde colligatur N inverstim esse * unde.exsurgere
75.« Fiiubria vero hiijus Manlelis condecorata esi" verosimililer possil AUCEAtiJBMI nulliim sensunj
litteris singulari arlificis diligentia "(littcris sirigulis feddit. RESQUEVel HEX QCIhabetur; sed reiiqua
particulariter sive seorsim auralo filo confeciis, ac C plusquani OEdipo indigent, neque es iis perfeclam
dein medianle filp serico, in destinato Suo loco fir- construciionem quis facile eiluderit. llaec eo solum
matis) rifabre confectis opere phrygio, cum pcrmul- dicla sint, ul intelligat leclor niliil a nobis negle-
tis inlorlis aureis cimeliis, obscuriiatem leclipriis- ctum, et aiiiicissiinus adjiilOr observel, aenigma iis
iiiduceiitibus;'siiiilque eae lilterae magnaelongiludi- - litteris iriyelulimi, necdum gx omni parle solutum
nis; ita mviceni appOSitae,-ul lector niaxiaie dubius esse. Meiius, ihqtties , aliquid subslituas : malini
haereat, ubi lectio iii circulari chaps sit inclipanda. verp candi.Ie fateri igrioranliam , quam iis disqui-
Insuper, omni carent iiiterpuriclioue, hincque in ho- rendis cleum et operam perdere : non gravabor ta-
diernum usque diem ,• multls lectionem frustra len- men, nullo meo periculo, viri alterius erudilissinii
tanlibus, uli inaudio, (prasertim propter plures alias cogitationes iu inedium proferre, prout niecum com-
jjarvas obfuscatasque inscripliones) incogaita; man- miinicataesunl.
serunl. > Pergit deinde ad explicilioneni, quam nemo 78. Abest is, ut priuium dieam, a Banibergensium
hactenus propius asseculus est. « Yerba fimbriae ad opiiiiroe, quod praefalum Mantnni ad S. Heinrici
liiteram, haec suni cum nietathesi vitiosa lempora revocari possit, negatque Saricti islius
0 Decus Eeropae Cesar Heinrice heare scfate in usu ftiisse Cacsaris appellationero. Pulat
Angeat impreium ibrai; Rexque, rena bene. •^ itaque ppus esse sauculi,xiv-,
implexistjtte illis voca-
Peripheria haecMami infiraa adaequatlongitudinera bulis indicari Henricum, isiius noniinis Imperato-
sedecim pedum el duprum jiollicum. Tem VII Luxemburgicum , • qni post heceni Alberli
76.« Ubi nolanduiii quod Ismaelperlitteram Xin Austriaci Romanoruin rcgis , airoo 1308 patratam,
«•erbb JRex singulare quid significare voliievit, quia - vi Januarii 1309 Aqttisgrani corouaius esl; alque ad
jiaec una el sola inler orones niagiiitiidine artificiali liiinc dirigj contendit lirobria; alloculionem, Ciijus;
eroiiict, e.l nonnihil. a lilleris E anle et Q ppsl : prdinem.enorditiir a CESARHENRICE,ei connectei-.s
est separala.; binc uon imiiierito coiiclttdo euin ut, ; BEA: B vero sequens el E suuiii pro Bambergerisis1
propter verborum excurretJlein copiam, ligalam ora- -: Ecclesia;, ex litteris proxiniisfaciens. ANCELV, u si-
tionem salvaret, gralulationeni hanc pro S. Heiniico gnato: lumsicpergit, exlilieris verba ferme reddens,
ordinare in huuc sensum quasi voluisse: Rexque. IMPerium REgerelnjusle Volens, EA (lambda graeco
miljies.ibi regna bene; quia X Graecis, ut conslat, prox lalino) tinde EAeclus Invitis, vellnimicis Bain-
est numertis millenarins : salvo tamen, ul.dixi, per. hergensibus, Miserabililer Inleriit REXQui ;• de;iium
oronia alic^ini jtidicio mciiori.,'• acumina epim haec ex jtE.el ccnlraclis aliis conficil »EGNAviT,-atqueex
1CS /,; j ACTA. 169
clraraclere seqtienie, ribnl inus hieroglyphico for- A ieliqueiit, perpeiuum munificentiaasnte moruimen-
mat AJJTE r%, oDECCSEERC E. LiaJlIe, cui alios fu- luni, usque hodie In festis solemnioribus quandoque
gio accejisere, diun lani i ' lexa sun.l et signa et circiimferri solitum.in argento obduclo manuhrio»
'
vocabula, uf in diversa raj' it sp~eclaloressingulqs;. ad qiiiiiqne pedes Noribergenses extenso, quod in
•Feriel, opiuor ,. Baroberg es oiiines aeque.ac roe iroagiiieapparere YoJuiiiius.A Graecovel saltem gra;-
*ta*inprociil accersila expO: 3, in qnaiii argui potest cizaiite clabpralarh primuin fuisse Crucem ipsam,
formalio vocis .-.SGELU prb; jelttm, ciini lUtera pe- satis bpinor apparef; ac circumduclairi postmodum
nr'tma nou sit L sed Aj ni in Ccs Ar ct be A : censuerim inscriptibnem laiiiiam,iri qua cur ver-
"uk pavero Y polius vel j. quam U signatum. At ; bum ui fiituro iiiflexiinisit, candide faleor me dlvi-
'frustra hic frontem fricamf salis sii, curiosis mda- nare nori posse, nisi j" ipso vivo, fidei commissum
•gaiOribuSulterius explorai raateriam sugessisse; fueriu- •'",-,,
ac de S. Henrico ejusque 1; lumenlis, quod maxniia gl.Multa alia istic cOntemplarisin quibns clarita-
Hilendimus,niliil praeteriis tem merilodesideres, multa artilicis ingenio et ar-
CAPfi IV. bitrio figurata ,; alia quasi sludiose iuvoluta, quae
- nemo hacleiitis
'De eeleberriiriaCruce , c que S. Henrici apiid explicare noverif, usque adeo ut 1110
Bambergensesl ris cimeiiis. B iiorinunquamcogitatio subierit nionuinentum quan-
79. Be Henriciana hac p( .iosissima Cruce cursim lunivis praeclarumpraetermiliere, potius quarapartes
ioculus est Henscheiiius, di Acta S. Cunegundis ad ejus aliquas intacias et inobservalas relinquere. Vi-
diem 111Mariii illusirayit Ejusdem detinealtonem ros doctissimos consului, quorum alii graviori cen-
ad Papebrochhim misit a 0 1695 R. P. Joannes sura, alii patilo mitiori ipsum perslrinxerunt, sic
'Risse, collegil nostri Banf igeiisis eo teinpore Re- tanien ut iiullus ea recle solveril quae niihi displi-
'ctor; postinodnm vero alia in aes incisam vulgavil cere vel ipsis Bambergensibus rotunde professus
Joannes PetrusLudejyig, iii ruitque voluiiiini suo dc "sum. Rcpositum est non exigi ab hislorico ul in an-
Scriptoribus rerum episcop ISBamberg<;nsis.Excu- tiquis bujusmodimonumeiitis, qtiae recenset, possit
siiin hoc excmjilarposlcjiic cum Rissiana delioea- singula minuiatim exponere, aut deterniiiiare quod
tione coritulisseiii facile acf" rli fantuni inter sedif- sigillaiiro-significenl; videri naroqtie sufficere si, ul
ferre, ul neutra imago sati xacte prototypoh red- philosophiloqiiunfur,deierniinetan res sit, honiiem
derel: quocirca Bainbergs recurfeiidiim fuit, ut seroper ^juidqualisvesil, praeserlimubi noiinullaqua- -
defeclus iii iis occurrentcs apte corrigereniur. Ko- si aenigmaticeiuiricata videntur. Rein existere, «eitfs-
vam itaqiie deliiieationem de integro aggressus esl siiiiumestjaeiateui ejus.arlificem, fabrieandi causani
iaudaUis. niihi saipe Otio Scliiigenlius , expressis C elinteiiium, adjunclaque caBieraeiiucleare, hoc opus
etiam lum preiiosorum lapidum, lum caeieroriunor- liic lahoj, haesuntdUIieiiltafes, qiiasa iieiniiiehacte-
namentorura coloribus; sic utin ea niliil desidefari nus tactas, nedum solutas invejvi. Cilatus jam Lu-
tesfati sint ocUlatissimiiiispcciprcs, lolies etiam al- dewig satis liabuit et Grticeriietiionnullaalia excusa
legafi ;iGlai".;_;Eppenaueret^R- J?. Nicplaus Poftu, "de referre, qubrum._C*fpJicatipnem aliis invesligaiKdam
-cujus nieritis satis dici non potesl. Pbrrd colores, 'cblnniisif. Tentare aliqiiidjuverit, eo saliem operae
quoadusque ars ejus tulit, scalplor referre conatus .prelio, ut id ^enus moiiunieiitorumperitiores cona-
est. QuiLudewigianam iniagiiiem cumiioslro eciypo. tum nostrum pfomoveanl.
conferent, non uuain divefsitalem facileobservahuiil. 82. De crucibus aiitiqriis tum nudis, ut ita loquar,
Itaque iconisnlriiiipra;dicfaeCrticis htc priniuai cxhi • tum humanam GhriSti eiligiem affixamrepraesentan-
hsndum censuj, cui ciriielia aiia adjccta suuf, ssio libus, fuse disputavit nosler Jannlngus p. m.:, de
etiam ordin.c recensenda. , Basilica Valicana tractans, tonio vn Junii a pag. 141,.
SO.Hensclieniivcrbahicprxinittenda suni, quibus unam iiiler alias referens nostrae huic satis confor-
sacra S. Guneguiidis inoiuimeiita,. a se coram sj>o- mem, sallem quod Cnicem ipsain Christique iihagi-
ctata, enumerans, ila loquitur Comuientarii sai § i, nis efformaiioneni atlinet, cui pares alias assigiial;
jium. 2S : Addere placet, inqitit, quae ipsi Bam- ^ eidemque non mullum absimiles tiabet Lainbecius
bergaevidimus in roonte S. Michaelis, in tcmplo ab- in Bibliotheca Caesarea Vindobbnensi, lib. 2,;pag.
batiali, scilicel dotem seu raorghengabani a:S. Hen- 482 et alibi, ut necesse 11011 sil dfc.ea re hic pliiribus
rico Cunegundi dalani; crticein auream operis Giauci disceplare. jEtalem poiissimuili<jua;riniusqua ilen-
antiquissimi, uli ex inscripiionibus atque imaginibus riciana haecnostrafabricaia.censeri possit, id quod
erat cognoscere.HaecHimirumesl receptissima apud saltem sseculox faesum oportet, si eam sanctus Im-
Bambergensestradilib, celeberrimam Crucem, muN perator in morgheiigabamsanclae Conjugi obiulit,
lis aureoriiinmillibus aesliiiiata*ii,donum istud. fuisse' subipsum saecnliinsequentis principiura, qua sola
quod sponsas.Sanclae.sanctusetipse, Sponsus dederit. ralione cum Ileririciana; vilae scrie coniponi potest
poslridie niiptiarum, inde ajmd Germanos appellafur Bambergensistraditip, quidquid eruditi crilici adver-
MORGHENGABAM , quod laline reddendum est donum sentur, contendantque lillerarum grgecarum lalina-
nlalulinum (de qtio in glossariis Spelmanni,Cangii et rumque mixturam istam postcriora siecula sapere,
aliorumplura invenies), ipsa vero sanctissiuia Impe- additainentis solidis, iniminiscl aliis, recentioris :evi
ratrix ccenobio, a se cum piissimo conjnge condifo, esse passim censeantur, qucmadmodum et versus
.<*£*
—i
BS
©
H
as;
..-
yg*,>
-"*"-"
3
5.=
;.
•Z,
w•.-
53
in
»
**'
»--
,«t»
'o
I--
:'-»*!
""
,-H
*J*
_<.
o
171 S. HENRICIIMPEJUTflRIS tt"2
Lecphii, qtios saeculovin usti fuisse , aliunde de-• A Inier opiim "vaiiasprono de pectofegazas,
monsfrari postulant. Oblulil hunclibrum divinalege refertiim :
85.Liceal mihi hic opinionemmeam seu coiijectu Plenus ambre Dei.pius in dbriaria lempli,
ranicaridide proferre. Nihil tantopere video quotJ Ul sit perjjefuum decus illie omne per acvnm
credere, nos vefet Crucem ipsam , quousqup tot:1 Piinrcps Ecclcsix, ccelesiis clavigerauhe,
grabaestj ad saecujumx referre, sivc ea in "yeteri 0 Pelre, cum Paulo gentis doclore benigno,
Grtecia,sive in Magna Italiae seu Apulia , sive ii Hunclibi devofumprcce fac super astra beatum,
Graecisarlificibus iri ipSa Germania fabricata ftierit', Ciim Cunigundasibi conregnanle serena.
quae in S. Heririci manus pervenerit, tamquam sa Hoc Pater,. hoc Natus, necnon et Spiiitus alaius
crum pretiostiirique cimelium, anteqnain ad thro- Annuat aefernissemper Deus bmnibns unus.
num eveheretfir : clederitistud ipse sanciissiiriacCpn-- ' 85. Expende hos versus q,uanluin JibUeril, nihil
jugi.; haec verp, vel testamento vel alia donatione ,r ex ipsis extundi posse vjdefiir quod non S. Henri-
aputl monaclios suos Miehaelitas servari voluerit.;; T;iiroviventem-adhucet supersliieroredoleatj^utinde
Gradcameatenus, nec forte sacris adhuc usibus de- salis recte arguanl Bambcrgenses nihil esse iu
putatatn. Fuerit subinde abbas aliquis qui preliosis- Cruce graeca,quo aclposterius saeculumretrahi com-
siftium monumentumriluCatholico in processibni- B pell.ilur, quando paiia oninia in theca E\angeliorum
husicireumferri possecehsuerit, aptaveritqueproindes rcperiiinttir. Ad id auiem quod criticl clamitani,
inanubrium seu pefticam argenteam cui id inipone- nomen Cwsaiis ac addifamentum sccundi aul pii
i'etur, atque ad renovandam identidem sanctissimo- Henriciauosacculonon obiinuisse in niimmis , aut
rum fundalorum memoriam , latJiiOsistos versusi salleiu nummos tales non invcniri : respondent Cru-
cireumdtixerit': <Jesu Christe boriumclemensCrucisi cis vindices, et recte sufficere quod ese appellalio-
accipedonum, q«od dabit Heinricus pius Caesar nt- nes in diplomatibusdiserte exju-imantur, ut arlifici
que secnndus,>inquibus id sphim dispiicct,quodpro vel additori vitio verlendum non sit, quod iis titulis
dabii, potiusiion scripseril dedit, uli cerle tSicere S. Henricum ornavcrit, tametsi r.on proprie secun-
dehuit, siid tum scribi jussit diimCrucemacccperat. dus istius itoininis Imperator sed prinius dici de-
Hoc pactb evitahtur difficiiUates,quas laincn aliler httcrit. Sic cl Pii agnomen S. Imperatoris vivo in-
etiam selvere se posse Bambergensesexistimaiit. dilum probal Clar. Eppenaver ex dipiomalibus scu
84. Neque vero usque adco abhorrcndtim est ab privilegiis co tempore conccssis , in quorum uno
ea gracarum lajinartimque lilterarum comniislionc, anni 1017 expressoseos terminosrecitat, sub palri-
cum vel eo usque prurilus ille grxcizandi obscuris mottiopiissimilmperaiorisHenrici, elc. El hacc qui-
saeculisiiivalueril, ut reccpta a Lalinis noniina lil- y dcm ad siiperahundantiam : cum lola graecaeCrucis
teris islis. exprimere, nescio quid eruditionis prae se vctustas salvctur, tametsi lalinairiscriptiO adjeelitia
feri-eyidbrelur, ut habes in segmcnlo sub litlera D, esse supponatur. De adversa Crucis parteid irribnere
quoTeprsesenl-iturbperculuni,eompactura seu theca sufticiai, repraesenlariistic snb AgrioDei, cui irisi^
extiiiia' piaegrandis volumhiis mcmbranacei conli- sfit statua sub littera F, S. Heiiricum; staniem cum
nentis scripta Evangelia, per totum annum, uti lo- titulo Imperaloris Augusti iriter syiribola qiialuor
quimtir, curreotia; cujus theca; ornalus non ininns Evangelislarum : quae posterius superaddila esse ,
admiranduscst qiiam pretiosus, et quod reicapulest, Batnbergensesipsi, nisi vefteinenter fallbr , facile
hicque m*;ximeqiiaerilur,drnatuilotiUs Cfucis per- concesseriiif. . *:
siriiilis,ubi graeeael laliha commixtairilueris, ijuasi 86. Suspicatur nori nemo Crucis islius artificem
si sanctorum Ajrostolorum nbmina "iaiinis lilleris etiinperitiim fuisse in graecis recfe exprimendis,
efferre, piaculum censeri posset. ftiiadrum iii me- diim prp Tioc, scribit K)C, pr.p iflKOAAOC, ponit
dio eburneum esl, in quo mysteria Ghrisli sepulti NI~K.6AAOC, et fortenon satis Christiarium, qui sub
et reSiirgentiseleganler excisa visiiii.tur.Porro orna^ speciosareligiohis larva, iioo nihil impji involvere
tus reiiquus in limbis lalioribus, quadro circumda- U vbluerit, Sarictorumeffigiesrefererislahsqiie praevia
tis, etiriateria et artificio ipsi quaclro ad amussim tritissima formijla o lr, quodGra«s> GliHsiianisin-
respondet. Liriibi ipsi auro seu lamellis atireis, en- soliriun esse conlendil. Magis ei displicet icuncula
causlico et nuisivo opere elabofatis Consiaiit, inser- , in dexiro Grucislatere, cuj'usinscripiio accurate red-
lis islic eliam preliosis lapidibiis. Effigies omnes, e diiur in Schugeritianadelinealioiie0 6S Airoc, (ex-
quibus unam solam reddimus, sive materiam, sive *presso i proT et ferme c pro c) quod expiieatu diffi-
formam, sivechaiacteres spe.ctes, iis simillimaesunl cillimuihesi, sive(5SConjungasctiift Alfbc, sjve diver^
qiiaein Cruce referunlur, uleumdemseu aetaleprp- sas voces^.eflbrniandascenseas. Si "cbrijiinxeris, 7 ni-
xiriiuinartificem omnino sapere yideantur. Porro hil sigiufibabit; si diviseris, poterif Aitoc accipi prb
librtim,islum Evangeliorum S. fleiirici tempore ex- AOirOc,qusepronuntiatione conveniuiit,iumque in-
stitisse, haud obscure evincunt versris in prima fa- signem blaspliemiairiinvolvet, quam hic exporiere
cie aureo charactere majori.(qiialisestGRAMMATA QCI superserieo, cumin artificis mehtera ntiriiquainiii-
sorni.E) in hunc modum descripli: cidisse existimem : malim ipsum imperiliae qiiam
Rex Heinricus ovans, Qdeisplendore coruscans, enorriiis inalitlae arguere. Quidni istic aghoscatur,
Maximusimperio fruilur quo prosper avito ;^ S. Joannes Evangelista OwAoroc, jani senex,"ta-
m * ' ACTA. 17*
hielsi ut juriior in medio repraesenlelur ? ierle ve- A cotriparare poluerii, u.bi tol aiia pretiosissima dona,
rosiiriUeid reddil icuncula similis ejusdem Sancti ex quorum non pauca oculis subjecimus, in ecclesia sua
theca EvangeUOrum,nbi eadem ferme habetnr epi- Bambergensi, ut alias plurimas praetereamus, Deo
graphe, quemadmodum hic salis clare" perspicis in consecraia recondidit.
graridioris imaginis assumento subiiltera E. Demus 89. Quae hic praeterea exhibenlur sacrorum cime-r
aliquid, obsecro, saeculi islius rnditati, fateamurque liorum imagines sub lifteris A, B el C, adductae sunt
orthOgraphiam graecam non adeo calluisse artificem, in similium aliorum spe.cimina, quaein Bambergensi
ul rion hinc inde aut excessu aut defectu eespitave- sacrario, ad sanctissiirii Patroni ac Fundatoris me-
rif; uthabes ifripsa jam ciiala icuncula, in qua moriam, pje non minus quam .solicite asservanlur,
diflicile est syllabas recte connectere. Caeterum ulro- ,. sive ipsa vivo adhuc Sanclo, sive paulopbst, ex re-
hique eumdem Sanctutri, eumque radiato capite ex- lictis.in eum finem necessariis subsidiis efformala
hiberi; si npn omnino cerlum, saltem verosimilli- volueris, ut sunt plures alii libri sacri, arte, vetusiate
nium est. - - et pretio aestimatissimi. Seginenta duo superiora ,
.87.. tcuncula in alia Crucis seu sinislra extremi- sub lilleris A et B, unoeodemquefolio expansa stint,
lale collocala, neque in delineatione Rissii, neque ' atqne in diclo libro Evangeliorum citatis supra ver-
apud Ludewig.vere redditur , nec appositae iiliera**B sihus subjunguntur. Superior 'pars A salis aperte
seu polius abbreviationes reete efligiatae sunt per a;*iuissimiImperatoris justitiam denotat, in qua ad-
OAP elHI, sed ea felicius restituit Schugentius, an- mhiistranda quantum excelluerit, nolius est quam
'
^eluro exhibens, expansas alas sursujn protenden-. ut hic denuo explicare oporteat. Pars inferior, seu
tem, quasi iu signum admirationis, ob Filium Dei B, per se loquitur, dum universa Bambergensis di-
pro geuere humano in Cruce patientem, cui adscii- lio optirao Principi subdilam se profiteiur : quihus
ptae litterae indicent per OAP archangelum, per MI nihil video magnopere ohjici posse, cum piclurae
Miehaelem, mililiae coelestis archistraiegum, Eccle- isliusmodi, vel jusliliae et aequilatis symbpla nou
siaeque defensorem. Graeca reliqua, licet el ipsa pa- yideajitur repugnare S.Heinrici adhuc viventis mo-
rum exacla, salis manifesta exislimo, «um appositi desliae. In aliaverosub segmento C, ubi SS. Udalri-
ad utrumque imaginis Ghristi latus slatunculi beatis- cus et Enimeramnus hastam et glaudium S. Heniico
simae Virginis et S. Joannis Evarigelistae, ahunde in- quodaiiimodo porrigunt, sic aliqua exornanlur, ut
siuuent verba ad utrumque referri.: Ecce fttius tuus,. ad sanetitatis indiciaproxime accedant. Haecautem,
eecemater lua. Cur autem iftferiuS, cranii locus tam Sanclo adhuc superslile, effigiala fuissc, erunt for-
expresse isticindicetur, explicabunt ii qui plura id tasse qui non tam facile sjnt admissUri : sic tameu
gemis riionumenta alibirepererint; similia alia longe C uttalia fraudi esse non.possint iis, quaj de antiqui-
accersere, mihi nec lubet nec vacat. Neque hic veu- tate Crucis et thecaeiihriquellvangeUorum dispulala
lilanda quaesiio de ServatorisCorporeiribusvelqua» sunt.
luor clavis affixo, de quibus alibi saepe disputatum , .90. Segmentum praedictum C, ex Missali, etiam,
est: consulantur Angelus Rocca, Cornelius Curtius pretiosissimo, acceptum, longa exposilione non in-
et Responsiones Papebrochii ad Exhibilionem prae- diget, cum versus omnes, quanlumvis rudes , coni7
lensorum errorum, ad arliculum xx, a num. 2. mode.per se intelliganlur : unus est, qni leclores
. 88. Si quis inlerim ex me quaerat quid demuia tali morari possit, nempe supremus ad sinistram, quo
rerura collecliotie et coniiexione proprie inlenderit ad Sancti ensem aUuditur, quique, si recte verba
artifex, fatebor luhens id me ignorare, non segre discrimirio.ila legendus videtur : < Aptaf et hic.en-
laturus, si aliunde edoceri possim, curin summitate sem, qui (pro cuivis seu .cuicnmque) praesignando
S. Nicolaus potius quam quilibet alius Sanctus cffi- timorem.» Bini versus sub Sanctrbrachiis, adcrticii-
ctus sil; cur inexlremis orbibus.S. Evangelista Joan- lam inferiorem juxta pedem dexlrum inchpandi sunt;
nes," aul forte alius,,et S. Michael atchangelus; qttid. < Ecce cpronatur divinilus atque bealur, Rex pius
magis ad rem spectaveritloculus uifimus, hodie va- Henricus proavorum stirpe polosus. > Alludit, opinor.
cuus, qui in Rissii delinealipne sepletus apparet. " ad.proaviani Mathildem reginam aliosque familiae
Haecduhia oumia fateor, at nil me terret enormepre- ej'us, tum .viros tufti femiiias, sanclitate illusires ,
lium ipsius Crucis ex auro, uti yolunt, puro, quld-~ quos nimirum polpsos seii beatos appellat; de . qui-
qiiid arguant critici, aurum Henrici saeculo rarissi- hus Tidesis Acta .jiostra ad xiy Martii, tomo II, pag.
jiium fuisse. Respondebunt enim Bambergenses non 356. Reliqua, curiosis dispicienda .expendendaque
adeo rara fuisse istius et praegressorum saeculoriim reUnquimus, finem hic posituri ambiguae disqtiisi-
pretiosa donaria Dei ecclesiis facta, eoque -adducent ttoni, qua Bainhergensitim desiderio factum safis,
luiperatoris Constanlini crucem auream lihrarum sperare audenius : a nobis id semper desiderabiiur,
centum quiriginia, innumeraque hujusmodi alia qui- ut rei totius aniiria, Acla nempe abAdelboIdo scri-
busplena est* Anastasii Bibliothecarii de Romanis pta.-alicunde tandem in luccmproducantur, quae IIJ
Pontificibus hisloria, -in qua soli arliculi ad lauda- lolius-merisis appendice seu Supplemenlo vtilgari
tum-Gonstantinum et Ca.rolum magnum spectantes possint el de iritegrp illustrari.
curiosis facieiit satis. Qiiidniigitur Jstius teroperis
sanctus-juxla ac munificus lmperalor Crucerii istam
175 S. HENniCl 1MPERAT0RI5 I7C
CAPUT V. A Pont. i*I. in qua perliibetur , et dicla S. ^paTlicuia:
una ctuii genuino elavo ferreo~sancii Grucifixi (de:
)e S. Henrici Itodierna gloria in annua Bam-
S. Henricoa duce Burgnndiae etTegeRu-;
bergensi solennitate, pcr lolum octiduum, Catho- quoJiifra)
' lico more, fcslive producisolita; in Officio pielatis, dolpho dono dala fuisse; alque Ponlificio sulfragio
lemplisque et sacellis Saiicloereclis. pro vera agnoscitur et declaratur.
91. Qtiam indefesso zelo, qua cura et solicitudine 94. < Infia hanc directe collocata apparet statua
laboraverit lolies laudalus R.P. Reclor Bambergen-: S. Georgii, Patroni secundarii eeclesiae, equp insi-
sis Nicolaus Pottu, ne quid praeteriretur quod ad S. dentis, slatura homiriis ordinaria aliquanjio minore,
Henrici gloriam conducere exisiimaret, pulo ex an'.e exargento itidem artificiose fabrefacta.'Paulo infe-
tlictis esse quam teslatissimum. Coronidem lianc rius visuniur hinc atque hinc, ex ulroque latere po-
idem ipse imposuit, ea accuratissime colligendo quae sitae staluae duae insignes, ex argentp item inaurato,-
ad modernam sariclissirai Patroni feslivitatem potis- htimani corporis partem dimidiam repracsenlantesy
siraum perlinent, quibusque bic etiam iocuni dare altera quidem S. Cnnegundis, ignitum manu vome-:
visumest, tum ad meritam B.!mbergeiislum lauderoi rem praeseferentis; allera Vero S. Henrici, magnitu-
tuni ad Calholicae rcligionis ineremeiifum, tum vero dine et hiateria pari: apposita, cx ulraque parte ,~
ad exemplum quod celerae ecdesiae imiteriltir in ce- B sua criique stalua; corpna Imperatoria, ilia ipsa, qua
lebrandis Sanctorum* suorum solennilatibus. Eam Sancli olim conjiiges in terris fuerantcoronati. Haric
velustissimam, opinof perpeluain, Bambergae fuisse, inler ulramque meriioratain statiiamemirietift mer
denionstrat antiquior anni 1579 celebrilatis et pro- dio magnitudiiiis ej*usdem,dimidialo itidem corpore,
cessionis annuae descriplio, quam etiam nuper ad* cl ex argenlo hiauralo, eleganfer elnhoraia slatua
junxit strenuissimus collaborator, Verum ne hic B. Yirginis, divimim ulnis Infanlem cpmplexM. Hlu-
eadem aut sallem consimilia, non sine lectortim fa- slrantur haeslaluse coiupluribus iiiterposiiis candcla-
fetidio, repelenda sint, satis erjt hodiernam , quani bris argenteis, cereisque ardentibus, ''.'•''
tfximtts, ob oculos poncre, cui. accedet novissimus 95. < Sequtmliir dein posilae circa paVfcin arns
cumulus, siudiosa ejusdem Potfuvii pietale hoc iiinip mediani diversa; Saiicloruni diversoruni reliquiie :
siiperadditus , ac detiuun Offidum de Sancto prd- scilicei duo hiiic atque hinc cusini , quoruro iiiius
prium eadem occasione recusum, templa deniqiie parlem cranii S. Dionysii Areopagitae,. ajter caput
in ejus honoiem condita. En igilur Bambergensium D. Margarits; intcgrum suslental. Locum deinde parte
iiiTutelarem suum illuslris veneratiohis argumema, ex utraque obiinent sarcula sive sarcopliagi miho-
ipsis Potiuvii verbis in hunc hiodum delineata. resjiut capsa; iiiauraix numero octo , continentes
§ I. Prwvius ad feslivilatem apparatus. {C corpora Sanctorum aut parteni eorum praecipuam:
92. < Propridie ara, sejiulcro sanclorum Beiiitci scilicet priroo corpus S. Joannis M. 2, S. Isaaci Mon.
et Cuiiegundis superimposita, cultu et ornalu solen- 5. SS. DiUcissiini el Charissimi discipulorum S, Pe-
riissimo inslruitur, ac pnrisertiri) reliquiis insignibus tri.'i, SS. C&iiet Pii Rom. Pont. S, S'. Hermetis
saue, et cppiosis, quae, cum preiiosissimae sint, et Marl. 6, SS. Herculeani Episcop. et Mart. et Rema-
quod res est, potissima ex parte ab ipso S. Henrico, cli Episc. 7, S. Theodori Marl. 8* S. Briccii Conf.
cura solicila, et Iraperatoria auctoritate coniparala;; 96. <Assuvgunl inler haec pyramidcs quatuor in-
ac ecclesiae, a se recens furidalae, liberaliter donatae; signes argenteae, reliquiis sane pretiosis et -pfaici-
hon incongnie hoc loco distinciius, una cum ornatu puorum Sanctorum dilatae , liimirnm reliquiis aut
alfaris reliquo, describi nierentur; praecipue cum ossibus S. Joannis Baptisfae, SS. Pauli el Bartholp-
fac.a de ils meiitione in Vita S. Cuiiegundis ad ter- inaei Apostolorum. SS. Siephani Prolomart. S. Lau-
tium Martii in Comnientario praevio, descriptio ac- reniii Mart. S. Panlaleonis Mait. S. Achatii Maii.
curatior hunc iii locuiii rejiciatur, ut ibi videri po* etc. S. Mariae Magdalenae. S. GseeiliaeVirg. et Mari.
test. etc. Expohitur ibidem inter cetera altare (ut vocanfj
95. <Ara itaque memorata, quac per modum mau- portatile, quo usus dicitur mililiae S. Henricus, ad
solei cujusdam veluli in pyramidem desinenlia, supra " insiruendam aram pTO sacrificio Missae: inclusum
sepulcrum ipsum erigitur; ita ut per illius mediuro, esl hoc porlatile thecae pretiosae, gemmis et unioni-
exeavato fornice, conspicuus paleat eloco sublimiori htis insignilae, quae praeter parliculam S. Cr.ucis con-
niarrooreus Sanctorum funmlus; ara haec, inquam, tinet reliquias SS. Geor^jii et Stejiliani ProtomarK
luni ipsa, lum ejus latera, preliosa frecentarum tilna- ChristopliOri, Pancratii, Sebasliani , Laurentii, et
rum tela Damascena rubra invesiiuntur. In araj su- de er-aiieula ej*us.
•premo verliceposita conspicifur, sex circiter peiium 97. -< Prostant praeterea conspicui, ex ulraque
adaequansaltitudiiiem, cruxpreliosissima, exargento parte, lihri Evangelioriuii quatuor, codices pretipsi,
puro affabre elaborata, ornalaque gemmis et uuioui- in thecis sericis auro gemiiiisque liberaliter dislin-
hus ftiinime parcis; in qua inclusa, el per cryslal- ctis compacti, et sua se anliquitale comnieiidanies,
•luni lucidam anterius conspicua , servatur insignis utpole ab ipso S. Henrico ecclesiae calhedrali in do-
el pracclara, spithamam ferme excedens, sacrae sal- nuin, lanto lamque pio condignum Iinperalore obla-
, vificaeque Crucis patiicula; de cujus veiitate exlat luni. Tam iiiagnifico desuper ornatu;yeluli corpna-
in archivio calhedrali Bulla aulhenlica Benedicfi II tus, in ipso arae niedio.per excavalum., ut. dicium
!77 ACTA. 17S
cst, fjrntcem apparei niarmoreus sfliietprmii Conju- A ccclesiae cathedralis in habitu diaconali, Episcopo
gum lumulus, tapete nigrp serico, unionibus copio- assistentes; posl quos procedit suhdiaconus canta-
, sissjmis, auroque, opere Phrygio, intertextis pre- turus.Epistoiam; tum diaconus, uicrque ex dominis
, tiosissimo instratus : qui ardentibus per circuititm canonicis cathed. quorum ultimus incedit ad.sini-
* ex eera
virgine candelis omnino quadraginta, ma- stram presbyteri assislentis et pluyiati.' induti. Se-
*
gnifice illusLratur; cui lucem adjiciunt ex utroque quittir Episcopus in ponfificalibus cum PalJio el ba-
; fornicis lalere lampades ex argento deaurato sede- culo paslorali, subsequitur cum aliis sacellanis au-
cim, una cum candelabris pensilibus argenteis qua- licis. caeremoniarius; quem excipiunt canonici dup
; luor, quae binis slngula collucent cereis, et simul ci collegiatis, induti pluvialibus ad mitram el ha-
omnia ad illuslrandam Sanctorum gloriam egregie culum pastpralem inservienles.
confe*unt. . 102. < Fintto hac ratione Officio divino antemeri-
98. < Accedunl his.in parte arae infi-iia , reli-jUipe diano, hora postroeridiemprinia sodalitasju.nioruni
' aliae supra recensitis haud inferiores : scilicet clavus opificum, sub titulo B. Virginis sine macula co.nce-
, f-rreus, quo Christus Salvator manibtis cruci hacsit ptae, solenni processione ex oralorio suo ad, eccle-
affixus, de cujus verilatebulla autheiitica supra al- siam cathedralem deducitur; ubi habita denup de
tegata : ilem, spina de.corona ejiisdem Salvatoris, B Sancti. merilis concione panegyrica, incipiunt liora
,'N., cruxinsuper argentea inaurala, conlincns par- lertiaVesperae. His una cum Completorio. finitis ,
: Jiculam S. crucis et digitum S- Gerlrudis: qua cruce decantato ad extremumhymnpAmbr. TeDeum,etc,
: feriurS. Heuricus virgineam sibi sponsam Cunegun- et data cum venerabili Sacramento benediclioiie
dam subarrhssse. Ornant prceterea et illuslrant hanc Eolenni, ej'us diei festivitas concluditur. Die postera
"; arae partem Candelahra sex argentea, cum inlerme- aliisque per totam Octavam subsequenfibus, sgmr
dio crticHixo argenteo : collocatis ad pedem aliaris mum Sacrum tum a Reverendissimo D. siiffragaiieo
candelabris aliis argeiiteis duobtis, altiludinis pe- t.nin a cauonicis cathe.dralibus, curn decanis eccle-
dum 7. Atque hrec Pe sepulcri et arae ornatu ma- Biarum collegiat. solenniter celebratur,
: gnifico. Quaesequuntur, Festi ipsius, et Octavae sub- 103. <Pridie tliei octava?, dalo, ut supra, ad Ijo5i
'sequenlis solennitatem concernunt. » ram prkiiam campanis majoribus si^no, hora.tertia
§11. Ejusdem iristilutio et continuatio. , Vesperse a Reverendissimo D. decano ccclesiae ca-
99. < Pridie in ipso pervigilio Festi, hora prima thcdralis, praesenteEpiscopoel Reverendissimo ca-
terretur ati prim.as.Vesperas, inagnarum (de quibus jiitulo cathedrali iiniyerso, j'uxta ritunj Romanum
-- supra) compulsatione solenni campanarum. Festum cum solennilale praescripta celcljraiHur, subsequente
' '*
dicitur episcopale et Pallii, in quo Olficians est Epi- Completorio i post quod Iipra sexta vespertina, eo-
••iscopus. Vesperae inchoanlur hora lerlia, ritu solen- dem Reverendissimo D. decano ofliciatore, Matuli-
nissimo, juxta caeremoniate Romanum; et (utieliam num cum Laudibus anlicipatur. Mane altero, medio
per totam Octavam Officium.divinum r&liquum) non sextae, decantantur hprae reliquae usque ad Nonam
in choro ordbiario, sed iu navi ecclesiae ante scpul- inchisive :.hora sexla concio panegyrica ; hora
cruni SS. Henrici et Curiegundis celebrantur, qui- prirria ordinatur processio per iirbem solcnnissinia,
hus finitis succedil Compleiorium : inlersuut cano- cujus hic sibi locum descriptio videlur vendicare :
riici trium ccclesiarum collegiatarum. cst autern hujusmodi:
100. < Mane altero diei sequenlis divinum Officium. 10i-.. < Initium dal unus e suriimi templi aedituis,
incipil hora sexla, pracvia.rursus campanarum com- superpelliceo indutus, sceptrum praeferens argen-
. pulsalione. Decanlalis solenniler Matutitio, Laudi- teum. Sequiinlur vexilla quatupr *,inler quae indu-,
bus et Prima, seqnitur hora octava concio pane- ius pluyiali sacerdos incedit, dans aspersorium.Post,
: gyricaiie Saftcto, qua absojula, decantantur" hora hunc bini et biniproccdunlsummiiempli scholares:,
Nona, Tertia el Sexla. Quando ecclesiani ingreditur ilem duae Iribus mechaiiicae lanionum etpiscatorum,
Episcopus excipiftira quOdame-c doininis.canonicis * cum cereis magnis, quos.excipit chorus vocalis mu-
calhedralibus, praeslolnnte cuni c.ruce quasi archi- ' siconira cantantium, Succedunl Ordines religiosi ,
ejiiscopali (in signumpraerogativa; episcopatus Bairi- suis distincti crucilitis; et primi.quidem PP. Caf)-.
bergensis gaudentis Pallio, el Ronianp iminediate pucini, lum PP. Carmelitap, deindePP. Eranciscanj,,
Pbnlifici subjecli). Tuni ad sacristiam deductus Epi- post PP. Dominicani , ultimo PP. Benediclini de,
scopus, pbniificalibus pro summo Sacro celebrando nionle S. Michaelis, quibus , in signurn jmpe.ratoriae
paramenlis ibidem induilur; et Sexla subinde fmita, a S. Henrico factae fundationis, sceplrum praeferlur
e sacristia progreditur ordine sequenli. jrgenteum cum crucibus diiabus argenteis. ... .,.-.,
101.< 1° Pnccedil aediiuus in superpelliceo, sce- 105. tSequitur hos denuo.oediluus ecelesiae caihe-.
ptrum praeferens argenleum. 2° Seqountur huiic dralis in superpellicepcuro sceplro argenieo'; .deinde
acolythi quaiuor cun ihuribulis duobus el naviculis vexilla duo candicla, post quae cruces duajiargeiiteae,.
*
tolideiii. 5° Acolythi quatuor alii candelahra defe- (fejiortatae a duobus canonicis doniic.eliarihus, prinip
renles cum cereis accensis, unaque deducenles in resideniibus in cappis : tum diiodecimi.ft..pa.iliis;.ce-,
jriedio canonicum calhcdralem, pluviali. indulum , ruleis fratres, ut*vocantur, sediuni, etquatu.pi',fratres
crucemque praeferentem". Succedunt canonici duo. eqiiittim (laici sunt praebendis laicalihusga.udentes)
179 S. HENRIGI IMPERATORIS 180
Iipsexcipiuiil DD. vicarii ecctesiaecatned. nec nbn j i derioveneralionem sancti iiriperatoris, de hacpatiia
canonici trium ecclesiariim cbllegiatarurii: scilieet adeo praeclafe merili; ariqiialenusaugehdi; et pbten-
ad S. Jacobum, ad S. Gangblphuin,' ad S: Slepha- tem iftiercessipnem hujus Sancti, cujils Sacratissi-
niiro. Succedit Revereiidissfmuiri capirulum cailie- mum cofptis pehes se haberit, speciali aliqua devo-
drale' Sequuhtur slatuae ih feretris deportalae a di- tione promereridi, delegerunt silij aliquot dies infra
versbrum Ordinum Religiosis in Dalmalicis; prinlo Octavam, quibus sacruni sepulcrtim, ritu supplican-
Crux pretiosa, de qua 'supra^ a quaiuor ex Ordiin<b tmin adireril, et Sancti patrociniuin, juhctis anilnis
PP. Cappue. 2. Stalua S. Gregprii a quatuor ex Or- ac vocibus implorarent. Die une prodiif sodalitus
dirie PP. Garmelit. 3. Slalria S. Cunegiindis a qiia-. Angclica, quae tres Grariimaticae classes coihpjecti-
tuor e.x Ordine PP. Francisc. i. Siatua S. Henricia tur. Altefb sbdalitas Media , quatn Poel;e et 'RlieV!:;
qiiatubr ex Ordine PP. Praedicator. 5. Stalua B. tores conslituunt. Terlio Major , quae et Acade-
Virgiiiis a quatuor ex Ord.PP. Benedict' Iftlercedlt mica dicilur, ' in~ qua Phitosbphiet Tlieologi Ibcum
cliorus musicalis inslrumentatis, tum chorus alius hahenl.
jliyeiiurii scenice vestUorum, referenlium angetos 109. < Quolibet ex his clie constilulo, sine Ieclip-
. cum cymhalis. num dispendib, tenipore ordinariae suae Missae, pio-
' 106. < Sequtmtur deinde duo presbyteri iri pluvia- B cessit e gymftasio, ac ordine composito, secutajsuuni
libus, porlantes libruiri Evarigelibruiri et stolainprO vcxillum.iriter deVbttim litaniarum cpnceriiurii, aii
cantandis in designatis stalioriibus Evaugeliis : lum ecctesiam cathedratem progressa fuit : iibi compul-
acolythi duo portantes candelabra cura cereis accen- satione campanarum, et ad intrpitum pprtae, asper-
sis. Suecedunt quatuor in datihaticis, cuni iiavieulis sioae aquae luslralis, ah admbdum revereridb clo-
et thuributis, Sanctissimum continuo incensarites. roino subcuslode excepta fuit. Ihde ad aram et sa-
Post quos subdiacoiius et diaconus, ac landem stih "cram Tnnibam prostraii, accepta beaedictipne san,-
baldachtno Revereridissimus ecelesiaecathedratis de- ctfssimi Sacranienli, audiyerunt Missam; sub qua
caiius porlans Venerabilp Sacramentum, cujus utrifti- OJBcium de S. Henrico, alternis versibus,, pr-peuiite
qiie latus slipanl Episcopus et Praepositus ej'ttsdem praeside, alta foce recilaruriu Pbst consecratibiieni,
ecclesiaecathed., candidis faCibusinstructi/Cingunt perantiquum acctevolum hymhum de eodehi Sanclo:
haldachinum octoni juvenes. 1faces itidem praeferen- Laudet omnis splri;tus:Chrislunj, qui diyiniitisi etc,
tes , nec non tribus machanica pistorrim cum suis ihtersoriarite orgaiio, deGantaruiit.ac demtim tlevotior
candelis majoribus. Sequunttir deinde domini sfa- nem suam,iteraia Clirisli euctiaristici sibi bene prer
tus 1saeciilaris , nohilitas aulica, tum DD. consiliarii cantis adbraiibne coiicjusertiiif; :
Ceisissimi, el reliqui' ex-diversis dicasteriis suo G ~11.0. < Parentes hac tiberprum, erga Sanctum Im-
orditie officiales,' populo ac ptebp eetera agmen peratorerii, pietate delectaii, egerunt, utsodalitas
claiideiite. -" civica simile venerationis obsequium memoralo
107, ;< Suhsislit proeessio in slalipnihus quatupr, sancto P&troiio exliiberet; qtio el insignifer praesfitit
qilaruth prima habetur pfbpb ecclesiam PP. Cappii- bbminica inffa Octavam, niinierpsissiino doiiiiiiorum
cinoruiri , aliera; in ecclesia parochiali S' Martini, acciviunicomilatu. Excejlentissimusdomiiius.deca-
terlia iii foro prope'ecclesiam PP. Soeietalis.iihi htis,pefspeclaliacBamherpensliimIri culium SLHen-
cives in armis coroparentes, atque in cohortes qtia- rici propensioiie, sapieriter illa iisus fuit, ad feslivi-
luor distinclas partiti, processionem exCipiUnt, qtia~ tatem Oclava^ sancli Iroperaioris etiam ..poslinerl-
ad ecclesiam caihedralem revertens, slalionem quar- diem ea, qua par esl, devolione.celebrandam alqup
tam et ultimam agit iri area jiatenle ante aulam Prin- • optimo fine concludendam. Consueveranl. baclenus
cipis, ubi denuo duafecohorles civium aliae consistiirit, Banibergeftses, post exanllatos mane in adbrnari;daet
ctira quibiis sese qualuor iliae conj"ungunt, u.t poslct i peragenda processione tabores, tempus pomeridia-
fesliva bbmhardaiiim explosione,' ad Evangelium e 1 num dare animorum relaxationi, invisendo amicos,
, elevalionem repetita , siiiriiriiSaeri, augeant soleri- vel exspatiandp In hortbs et viridaria,
• nitatem; quod idem Reverendissimus D. decanti*i,® 111. < Ne igilur parlicula hujus honae diei absqiie
celebrat; et data suh firiejn heuedictiohe soleiih | spirituali ffuctu_ et publica venerafipne sancli Pa-
crim Venerabili, festivitaterii antemeridiariam cpri- troni praeteriret, -laudatus Excellentissimus operam
ciudit. » dedi t, ut laus Sancli noslri a jnvenluie, ex pmnibiis
gilt. Incremenlum anni hujus lUDCCXxin. catechismjs et sciiolistriyialibiis tolius urbis coljecta,
108. Hactenus stabilita et cphslantissima in saa - demum perficerelur. Itaque, praevia invilalione, nu-
_ctissimum Palronum Ordirium omniuin Bambergen - rriert/sissima juventus ,, iuia cuni scholarurp:priesidi-
.sium, utpote pientissimoriiiii clientum, veneralio, cui hus, a meridie congregata fuit ia templo Patrum So.-r
cumulum ripvumhocipso anno accessisse intelligese: c cielatis Jesn, ibique adornala processio, ijuae.Jongnj
adjunclis Pottuvii litieris, qtias hic etiani' descriho serie, pulchroque ordine, inler pios canlus perveni_t
Sichabet: < Hic cultus S. Heiirici hactenus usita ad ccclesiam cathedralem subfiuero "Vesperanim. Et
ius.et prdinarius fuit. Hop aririp MDCCXXIII Congrega quia jtiissu ej*usdemexcellerilissimi Doufini,'e calhe-
tiones, quae in Academia Bahibergerisi, sub direclion e dra promulgatum fuerali ipbst Vesperas noft soluiu
Patrurri Soeielatis Jesii institiilac sunt, accensae desi illuc ducendam processlonem paivuioruhi, secfeliani
181 ACTA. 1S-2I
'
ibidero habendam concionem panegyricam de S. Hen--'.{ iSj-Et voluntate labiorum ejus non frfltuhsli.eimi,
rico ecclesia jam crat hominibus ex oroni statu Ptahu. xs.
graduque ita referta, ut processio locum ibi noh re- ORATIO. .
perirel. Detis, iutegritalis aroator, qui ad coniniOiidandam
112. <Aperlus tanien fuit illi Iransitus coram sa- oiimiiiominum generi castiriioriiae amahililalcm, U-
craTumba, utquivis parvuhis, sallem devoia reve- lam etiam in Auguslo B. Henrici conjugio eminere
rentia, sanctum suum Patronum venerari polueril. spectabileiri voluisti : praesla' qusesuums; ita nos
'Dicta subinde fuitpanegyri, in. qua ecclesiasles, et ejus precibus caelesliiim delitiarum autidoto praemu-
oceasione plurium supplicaiipniim, qiias Bambergen- liiri : ul omnia prorsus terrenae corruptionis vulnera
ses, per hujus Octavaedecursum, ad sepulcrum sancti nesciamus. Per Domimim noslrum Jesum Ctiristiiro
Heinrici instituerunt, et nuric pueri ultimo comple- filium-tuum, qui lecum vivit et regnat in unitafe
verunl, gratiose adduxjtprocessiprtem illam memo- Spvritus sancti Deus per omnia saecula sceculoruin.
rahilem, ia qua itidem pueri olim in Apulia, ex Amen.
urbe Troj'a arctissime obsessa, supplicabundi pro- AD LAUDES.
gressi sunt ad castra iraii Iniperaloris , eumque ad $ Deus in adjutorium, etc, ul stipra.
misericordiam, ut urbi j'am ad extrema deduct~e B Hymnus.
parceret, inflexerunt etc. Tola festivitas decanta- 114. Suprema curarum, Tibi,
tione hymni Ambrosiani el solenni benediclione san- Virtulis ardor, Inlperi
ctissimi Sacramenti conClusa fuit cum magna con- Frenura capessenli fiiit :
solalione lolius urbis, exullahlis ob notabile incre- Henrich Bojorum decus.
mentum cullus sui sancli.Patroni.f» Agnaia, Te, devolio
Ad vota firixit caelitum,
§ IV. Jnnoijtifiimde S. Henrico pietatis Oficium, pro-
honore et amore sancli Henrici Romanortun Impe- Virum secundum cor Dei,
raloris, Hungarorum Aposloli, Impermlis ephcopa- Ejusquefactum nUlibus.
tus Bambergensis Fundatoris el Patroni, anno Hoc riomen indeptum Pii :
MDCLxxin permissu Siiperiorum Bathbergm editum :
nuric ad renovandam devotionemad eumdem San- Hoc templa mille condita':
cturn, ibidem recusum. Typis Georgii Aridrew Gert- Hoc ipse signis mililafts
ner, ReverendissimiCqpituliJypographi,JIDCCXXIU. Testatur, aether, sub tuis.
AD MATCTIMUM: Koslras protervas "Numiiii-
Suhesse mentes impetra.
Pater noster, Ave Miria. G Devotionis vinculis
f Domine, labia mea aperies, Tuos clienles.mancipa.
^ Et os meum annuntiahit laudem tiiaro.
Antiph.'Qmsi sol rcfulgeiis, sic ille effulsif in
f Deus in adjulorium meuni inlende; domo Dei, et quasi flos rosarum in diebus veruis, et
A)Domine ad adjtivandnm me festina. quasi lilia, quae sunt iii transilu aquae,. et quasi thus
Gloria Patri et Filio et Spirkui sancio : Sicut erat redolens iri diebus aestalis. Eccli. L, -
ii principio, et nunc et semper, et in ssecida saecu-
f Inveni David filium Jesse, virum secundum cor
lorum. Araen. meum. ,
Hymnus, i^ Qui faciat omnes voluntales meas. Act. u.
115. Virum, canamus, gloria^ onATio, ul supra.
Recteque factis inelytum, AD PRIMAM.
Bellique pacisque arlibus, f Deus in adjutorium, etc.
In sanctitate dediUuii. Hymnut.
Henricus es,;virtu.libus 115.. Firmare progressus thronum,
Mundi revellens cardines, Jubere cum primisTibi, . .
Augustiorque siderum ® Et imperare'gesliens,
Premens superbos ordines. Clemeniiaro ducemjegis'.
Tibi senatus -caelilum 0 Christianuni principem !
Decernit orbis purpuram, Guj"ussiiivlt hbstium
Tantam a Beaiis mentibus Nunquam cruoi'em sphria, . .
Prmceps inisti gratiam. Reciique servans ptirpura.
Te saepeRegem nuncupat Vicias marius iiifantise
' *
Praeceplor, et.reconditis, Patrum precanti noxias, . .
Wolffgangus idem syllahis, Proiiiptusque mifes, cladibus ,.
(POSTSEX)fuiurumnunlial. Dareaeroulprum, Jacrymas.
Anliph. Praevenisti eum in benedictioiiibus dulce- Te deprecamur; obtiae
dinis, posuistiin capiteejus cbrenam de lapide pre> Nobis potenlem vlndicis
tioso. Psalm. xx; Flammae, suique compoltfti, "
csiderium cordis ejus iribuisliei : Iraequs niansuetikciriem. ,
183 "'
S. HENRICf IMPERATORIS. 181
Antiph. In fidc et lenil*ite ipius saiicluro fecit il- __- - Hymmis.
him, et elegii eum ex omni carne. Eccli. XLV. 1:18. Jam Te caducis eiiiinens
t Merneiilo, Domine, David, Commeiidat as.tris Spiriltts :
i^ Et omnis mansuetudinis ejiis. Psal. cxxxi,: Liberque, ferre compedes
oitATio, ut suprq. Opura profarias iiescius.
ADTERTIAM. Nam census ohinesimjicri
f Dei"."Mnadjutprium, etcv In Numinis profunditur,-
Hymnus. Divumque cnllum veriiltir,
116. Pium perinde pauperes, Christique cedil usibus.
Hic unus heres scribiltir
Reique, natum, publicae
Plebs sensit imbecillior : Ex asse : ccelo coriditur,
TJbivoluntas figilur,
Sibique de ctelo dalum.
Orbae palronum dictilanl^ Omnis facultas regia.
Palrem papilii: le duce Quo tran.stulisti niunera,
Se caecus ire clamilat, Henrice, nos polissimae,
5 Tuos clienles, subsequi
Claudusque Te nili pede..
Oliva nullisdexteris Boriis, roga, substantia:.
Non carpla, npn Iarge ferens, Antiph. Hic vir despiciens iiiunduni, el terreni»
Opem fuisii; dilipr, friumptians, divilias caelo condidit ore, manu,
Cum pauper aufert omnia, .f. Justum deduxit Doriiinus per vias rectas.. *"
Quantb poli, beatior, i^ Et ostendit illi regnuin Dei. Sap.x.
Jam gaudiis perfunderis.. ORATIO,ttl supra.
Tanto luis profusio.r AD VESPERAS.
Indulgeas Te subditis. j Deus iu adjuloriura, etc.
Anliph. Oculusfui caeco etpes claudo, pater eram, Hymnus
pauperum : causam, quam nesciebam, diligentissimc 119. Quid, quod litalis piiinibus
invesligabam. Job xxix, Rebus, polo, fluentibus,*
f Stabilila sunt bona illius in Domino, Lucfalur ipsis egredi,
K)Et eleemosynas ilUus enarrabil omnis Ecclesia Mens alta, lerrte finibus?'
Sanctorum. Eccli, xxxi. ' Galcare fastum sseculi
'
Henricus ardet, jam salur
u l
OIUTIO, supr.q. Luxisse, lnmen condere
AD SEXTAM. Lucerna Cliristi quaeritat.
f Deusiri a.djuloriurii, etc. Mutai'e panhis purpuram,
Hymnus. Claiistrisque sacris curiam :
117. Augustus esse non mintis,. Ni sidus orbi subtrahi
Henrice, quam" vis dicier : Vetcl Creator sideris.
Clerus coronam gloriae, Hos mentis altae Spirilus
Givisque neclit hanc tibi. Tentare da praecordia,
Duni Gonjugem das Hungaro. Deusque mentero gratiae
Ilegi, sororeni Qisclamv Vigcre in aslra subleVa.
Regni nova prppagine Anliph. Existimo oiiinia detrimenlum esse propter
Matrem, beas, Ecclesiam. eminenlem scientiam Jesu Chrisll Domini mei :
Augustus atque Apostolus,. propter quem omnia detrimenlum feci, ei ar-
Quam rara jungis noniina : hitror ul stercora, ut Chrisluni lucrifaciam. Phi-
Fasces et Evangejion, 3 1lipp. III.
Virtutis altae stemmata. f Isle esi qui conteropsit vitani roumfi,
Adaugeat nostris iidem, Sj Et pervcnii ad gaudia Tegni. -
Ut Chrislus author, cordihus,. ORATIO,ut sttpra.
El infideles Pannonum COMPLETORIUM.
Propulset, ora, finibus. f Converte nos Deus salutaris nosler.
Anliph. Beatus iste Sanctus, qui confisus est in t^ Et averte iram luam a nobis.
Doroino; praedicavit praeceptum Domini, constitutus. f. Deus in adjulorium, elc.
cst in monte sancto ejus. Hiiirinus.
y Quam speeiosi peaes Eyangelizatilium pacem- 120. Mirare tandemCacsaris,
$ Evangelizantium bona. Rom. x. Ad usquc lethi liiniha ; •
ORATIO,ut tupra. (Quod inlegrarum menlium
AD NONAM, Casli, obsiupescant, agmina).
* Peus in adjuiorium, etc. In vase carnis fictiU;
185 ACTA. 186
-.'•'• Inlaniinalum spiritum . ^. Oratiotriincafa :
A cOnjugalivinculo Sexius annus yolvitur,
*
Corruplionis nescium. El problema solvitur
. Raro fidein miractijo Corpna duplicala.
Suprema vox aegri facit t Purgatura criminis
HabCle vobis Virginem, '
Notani, Virgo Virginis
"
Quam mi dedistis Coijjugem. Vendicat pudorem:
Virlulis exeriipli, Dens,: Piirgat adulteriura,
Tantae irahi fragfantis Ignitorum vomerum
'
Jungique, praesta, liliis Non sentiens calorcm.
In seinpiJerna gloria. In Cassino monle curam
Aniiph. Hic est, qui nescivil Ihorum in delicto, Ben.edieti, ppst pressuraiii
habehil fruclum in respeclione auimarum sancta- Longam sentit calculi,
rum.Sap. ni.- Q.ueni, duni niisquam sit contactum
f Justus germinahit, sicut Iilium. Corpus, taraen inde tractuni
^ Et florebit in aeternuni anle Dbminura. 15 Admiranlur singuli.
vl
' ORATIO, supra. Angelus forlis mililal irt castris
COMMENDATIO. Victor victorem gloria coronans,
121. Supreme regnorum Parens, Hosle fugalo.
Per quem potenles imperant, Precibus crcbris inslat alienis
Da, quod precamur subdili Curis vacuus, Dco vacans saepius
Sui per acta Priricipis. Orbe pacaio..
Ot quas in illo caclicoe Duni migraret ex hac vita;
Virlutis excellentias Finem rei eremila
Verenlur, addanl lafigere, Didicit ex daemoiie :
Vel aeniulaftdb fimbrias. ,. Nil inyeniuni mprte dignttm,
Cum Jlamma nos cupidinis Neque fcenum, neque lignum
Telosagillat igrieo; . Nhil honiihis in homiiie.
Cum noxiae libidinis Taiis Chrislo des,ervivit,
Videbis oestro percilos; Talis Christo vivens vivit,
Ulfvpudici Principis G In aeterna palria.
Sonare nomen audies Servus tuus et Amicus
Pievocalum, menlibus Ttia, Detis, nos Henricus
Exesse flamnias imperes. Consoletur gralia.
*
Sit saeculorttm gloria )• Ora pro nobis, sancleHenrice,
Tibi Paler cum Filio, is; Ul digni efficiamur promissionibtis Chrisli.
Et Spirilu, qui virginum OREMUS. :
Est caslus hospes menlium. Ea; Breviario Romano*
Hic notulw inseruntur ad expticanda nonnutla quce Deus qui hodicrna die bealum Henricum,:etc.
in prcecedentibusobscuriora videri possenl: atnos eas ORATtO.
prmlermisirrius,cum omnia superius salis explanata sinl. Ex proprio Bambergensi.
Sequunlur libelli reliqua ad S. Henricum speclaniia. 125. Deus qui beatum Henricum post lerrenum
HYMNUS-ANTIQCfJS .. imperium insigftitupi aelhereis sedibus collocasti:
DE S. HENRICO. tribue, qu*esumus, ul quem signis miraculortim cla-
Ex Missali Bambergenst rere cerninius, .eumde'm ihtercessorem in angusliis
122. Laudelomnis spiritus senliamus. Per Dominum, etc.
Christum, qui divinitus DE SANCTO HENRICO.
Coronavit gloria Ex Annalibus Bqmbergensibus apiid Gretserum,
Gloriosum Cohfessorem pag. 426,
Quem Patronum el Auclorem 124. Eia germen Saxonttm; cuImenBayarorutvj,
Haec colit Ecclesia. Palatiriorum Rheni honor; decusGermaniae;linperii
Ilomo vetus in peccalis gloria; Eeclesiae singulare ornainehtum; et tolitis
Primam stolam novitalis prbis stupendum miraculum : Sacfatissimeimpera-
Recipit cum annulo, tor Heinrice; le diligenlesinluere; et fac luis meri
Quisquis mente puriore tis et precib.us; ul fui cultores fieri niereantur vir-
PlaUdit manu, psallit-ore lutum tuarumpro posse imitalpres : quatenus.vesti-
Dighe Dei famulo. giis tuis inliaercntes, gaudeamus liic tuo spmper pa-
-POSTSEX)legehs dubilat trocinip, et tandem bfeate in caelestibus iuo consor
Rex, cjuem sensum teneat lio. Amen.
187 S. HENRlCiiMPfcUA-IOUlS 188,
VERSUS GODEFRIDI VITER*IENSIS A 129. < Bamoergae anno MDCLIV ecclesia Rcveren-
DES. HEKRICO, DICTOCLADDO. dorum Patrum Cappucinortim aedificalaest in hono-
rem SS. He.nrici et Cunegirodis, .quam eodem anno
123. Henrici Claudi meritum solenniter audi,
Reverendissimus Dominus.Jpannes.Melchior episco-
Cni decel applaudi, cujus raclra porrigo laudi :
ab arce in arce pus Doiiiitiopolitanus. el siiffraganeus Herbipolensis,
Siiinplus soli, regnat poli xxviii Junii, solenni rilu, sub eorunidem Saiictorum
Conjiige Virginea Virgo permansil et ille ,
Calholicas dedit eeclesias humero quasi mille; > palrocinio dedicavit.
150.« Bottensteinium, quaeest urbs dioecesisBairi-:
Pauperibus, viduis, spes, via, vita fuit,
Nunc et in altari sna cernimus ossa sacrari, bergensis, sita in montanis versus Voillandiain, ha-
bet extra niuros sacellum S, Cunegundf virgini.v
More salutari solennia digna parari;
ejusque sanclo Conjugi dicalum;.in quo, ul conslaiis
Corpora debilium plurima sana dari.
llft.Dehoc Vilerbiensismelrico encomio, prwcipuas sermo a niajoribus acceplus teslalur , conligit rcs
S. Ilenriei virtutes complexo , meminimus supra in memorabilis, hic jion relicenda. Cum enim Hussilae
Commenlario prwvio num. 76, ubi de S. Heinrici vir- anno MCDXXX, vaslata Voitlandia, captis qupque et.
ineensis Culmbachio et Baruiho,in monlaiiam dioe-
ginali caslilale in matrimonio servala egimus, huc
lectorem remitlenles ad ipsa aucloris verba , quibus >>:cesisBamhergensis regionem, partilis agminibus, se
eliam singtdare islud sanclissimi Impertttoris decut infunderenl, et inobservati Bottensleinio imroiiie-
viridicavimus.Suggesia quidem fuere nonnulta spectan- rent, subito in sacello SS. Cunegundis eV Henrici"
lia ad ostensiqnem reliquiarum Bambergensium, quoi editur iusiielus cainpanarum sonilus, quo exeili in-
septenniis celebrari solitam; verumcum Itmcalibi satis coiaead sacellum convolant; fpres clausasr ntilluni-
communia sinl, nec magis ad sanctos Conjuges, quani que vesligiuni homhiis ullius , qui campanas com-
ad alios Sanclos perlinere videanlur, non fuit operw pulsare poiuisset, reperinnt. Al simul hoslilem tur-
prelium de ea repluribus disserere: malui loti iracta- mam prope advenlantem conspieiunl: moram per-
tioni coronidem imponere, paucis enumerando tein- hrevem quidem, sed admodum opportunam prospi-
rebussuis nacti, propere se lam in urbe, quanv
pla et sacella , in sanctissimorum Conjttgum hono- . ciendi
rem erecta, quw Potluvius in hunc modum recen- in adsito fortalilio, ad vim-hostilein ..prppulsandaiw
suil. comparant: afque ita funeslum excidium, qno eom-
finitimae urbcs, pppida•'et.,,pagi misere lunc
§ V. Templa el sacella in honorem S. Henrici et plures
S. Cunegttndis erecta, prwter illud de qtto superius perierunt, ope suorum Patroiioruin iulelarium felici-
num. 18 inier miracuia. _ ter evaserunl. In cujus beneficii perenneni gratam-
127. <Pragae visifur insigiiis ecclesia S. Henrici, ,. que nierooriam, quolahnis, e templo parochiali ad
qnam in honorem hiij'us Sancti CarolusiVlmperator diclum sacellum supplicalio instiluilur.
etBoheinoruni Rex anno.MCCcxxxm,cum adhuc esset 151. « In Sliria ad radices Piri montis visilur sa-
marchio Moraviae, et Bohemiae giibenialor, setliflca- cellum in honorem.S. Henrici tmperatoris, a Fride-
vit, el in parochialem erexit, quae liodiedum est ex rico ab Huffses episcopo Bambergensi corislruclum
priniariis Neo-Pragae basilicis curatis, compluribus circa annum MCCCCXXXVI. >
inslrucla fundationibus, praeserlim pro alendis musi- 152. Reddo fideliter accepta, quibus quod modo
cis servilio lempli deputalis. uddam, ntl superesl: confidereausim, ex diclis perspi-
128.. < Ecclesia parochialis Burckunsiadii.quae esl cua esse omnia qum faciunt ad sanclissimi Imperalo-
urbs dioecesis Bambergerisis, jam anle aliquol sae- ris ejusque pienlissimprum clientum commendaiionem.
cula est dedicala S. Henrico Imperatori, cujus pa- Videalur Vila Dilirigana cap, XXXIV,pag, 161,
irocinium qubtannis solenniter celebratur.
ADr AGTA SANGTI HENRICI .
ADDITAMENTUM.
(Monumenta Germaniw Itislorica, Script. tom. IV, pag. 816. — < Aliamde S. Henrico ejusque conj'uge
Cunestunde hisloriam Vilaesancti iroperatoris siihjectam, a nescio quo saeculi xmincipientis, salis hiculenter
'scriptaiin, sedfabiilis pleiiam, tanqu.am libruin ni exhibet codex bibliothecie seriatus Lipsiensis niim. 19i,
niemb., saec. xin, a viro cl. Naumann, bibliolhecae praefecto, summa diligenlia ih usus nostrbs exscriptus,. •
inquil G. Waitz, in praefalione ad S. Henricum.) ,
1.' Secrelum regis celare honiun esse, opera vero ejus conjiige sed virgine Iuce clarius cognovimus, ad;
Dei 'eriafrare.lionoriflcura esse,;Psalroista nos am- gloriam Dei qui operatur in sanclis suis, licet in-
moiiet, dicens : Laudate Dominurii in sanciis ejus culto, vero iamen sermone propalare proponinuis;
(Psal. ct, 1.). Igilur ea que de gloriosoimperaiore quod ih eorum legenda deesse videlur, hic pleiiitis
confessorc Chrisli Heinrico, vel laudabili etgloriosa iiiveniatur. Si quis. scire desiderat, cum beaius.
tSq ACTA. — ADDITAMKNTUM. 190
Ghrisli confcssor et beata Cunegundis, arilequain A — nam Ulfoque jam fueiat orbala parente—, dc
converiirent, volum coriliiieniie virglnalis Deo. in nUptjis secum ceperurit tractare. Enimvero pudicis-
odbrem" suavitatis opiujisserit, quare posfmodum, sima, cui Jonge mens efat alia', audiens de nuptiis
'
, conjiigaie riiatrimoniuni cbnlraxerint, hanc sciaiit" secuiri tractari, cepit inestiraabiliter contristari et
esse causam. Cum fama incliti principis uhique di- totonisu Teluctari.atque pre trisfuia exilus aquarum
; vulgarelur, et hosies fidei per eum jtigo Christf deduxeriuit pculi ejus, quia, que rcgem angelorum
subdereniur, ecclesie nove conslruerentur et pri- jain sibi sppiisum elegerat, regi Romanorum licet V
iriitus deslrucle reedUiearentur, alque sicut imher inclilb nubere recusahal. Propinqui vero ejus.arbi-
lemporaneus ferram solet irrigafe, sic isle imperator irantes, ad gloriam et magnum decorem suo prove-
gloriosus vicloriosus rem puhlicam augeret et exal- nire generi, si sua consanguineaRpmano conregnaret
>laret, universitas priricipum ejtts glorie congaudebat, impefaiori, cpnturbatam eam blandiciis deiiiiieba.nl,
liabundantia pacis, qria per euiri fruebanlur, applau- el ut imperalpri tam glprioso nubere non recusarel,
debant: Proiride, si .'ppssibile foret, jogiler euni re- iriimo gralanler id facerel, inlerduro consulebant et
giiare volebant. Sed quia id humana conditio noii consulenies aitenfius obsecrabant. Inter bec virginis
piilitur, sollertia principum rei publice in ppsterum ™animus yariis cogiialibnum fluctuabat molibus ad
prospiciens inclilb*imperatori suggerere studebat, inslar navis, que in salo posifa vajidis circiuiifeiiur
i:t ad propagandam sobolem uxorem duceret, ut, (laiibus yentorum; sed tandem anchoram spei.sue in
virluoso iriiperalore viam tuiiverse carnis ingresso, divino figens auxilio, saluleni suam sedulis precipus
yirtuosa nichilominus proles hereditario jure guber- commendabat Domino, sperans iiidubiianter, quod
riacula regni susciperet el paternaih emulans virlu- ipse, cui stibest cum voluerit posse, eliam in cpnjugio
fem virtuose gubernarel. Sed et,. Clirisll confessor, sibi posile florem pudicicie sue, ne marcesceret,
voti sui non iirimemor et casiitatis aniator, principir posset coiiservare. Ilac spe fiducjata virgo pruden-
JJUSuxorem ducere sibi suaderilibiis non facile po- tissiriia, propinquorum suorum voluntali/licel jiou
terat acquioscere. Ulis atiteni oporturie importuiie aiiimo volenti, se tradidif. Jgilur principum, legaii
stiggerentibus et suggerendo monenlibus, et, si njpn snper his lelali novam sponsam bum maximp tripudip
cohsentiret,- euni regno priyare vblenlibus, licet . suo dcferebant dpmino, quam propinquis et amicis
egre, coactns est consentire, sed Deum, apud quem prciseqiieniibiis, in comilalu ejus facta eslnon nio.i
niehil est impossibile, gemiiibtis irienarrabilibus exp- - dica lurba. Uniyersis itaque principibus facta est
ravit, ut sic ordinare dignaretur, ut et vblunlati priri- inesiimahiiis.exultalio de regis et regine Conjugio;
cipum satisfaceret et iamen eontitieritie votuiri in- sed fiustra. Non enim, sicut speraverunt, more car-
Violahile conseivaret. Tlaque propicius Deus, qui ^ nalium nupserunt, sed yirgines. permanserunt. Cum
piis suppiicatioiiibus semper preslo est, desiderium auiem episcoporum benediciionibus firriiati secreta
ariime ejus ei esl dighalus trihuere. Rex "yerosperahs llialami recepissent, sponsus pudicissimuscum sponsa
in Doniino taie responsum dedit priricipibus: Vestre nichiloriiiutis pudicissima non sine verecundia ex-
quidem voluntaii paraiits sum oblemperare, sed nul- prsus est tractare de pudicicia. Ex habundanliq enini
lam non regie inajestqli coiidignam in malrimonio cordis os loquitur. Itaque prorupit iri tiec verba :
mihi iiolo consociare; sed el hoc ipsum illorum com- Spons.q n\ea carissima, nofum tibi sit, qupd amorem,
liiisil prbvidenlie. Hoc pfomisso pii regis grataritei quo earnales conjuges tnaxime deleclanlttr et niuCuo
accepto, veliemerifer gavisi sunt principes universi; sibi coiisociaiilur, numquam expertus sum, sed nec
iniilla satagebant deliberare diligenlia, quam ei ma- 'erperiri volq, quia celibetnviiam elegi e( hoc volo Do-
trimonio copiilarenl, nec tanien aliam reperire poleT mino DeOme jam-dudum obligavi. His auditis, iegina
rantinisiqnain anletcnipora secularia divina preor- glpriosa virgo heala inesiimahiliteresiexhilarata, et
dinaverat prescicnlia. Erat autem apud Renum pa- ardenter cepit aniare sponsuro, cui etiam tale dedit
latirius Sifridus nomine, habens conjugem Hedewiii responsiim : Verbum tuum, dpmine, mi rex, in cprde
yocalam, ambp quiderii clarissimo genere specla? T\ meo dutce est super tiiel et favum, et propositum cas-
biles, utpote de nobilissima descendentes augusto- fitalis beiieplacitum est spirilui meo, etsi niiclii deiur
liim pposapkl, "ffiultisetiam diviliis iusigncs, et quoc opliojmuliis prefero regnis, Nam et ego volutn virgi-
laudabilius esl, yirtiitibiis operam dantes. His ir nitalismee Doniino Deo quasimunus gralissinmm me
primeva etate nata fuit fllia, que fulsit velut geroms faieor opiulisse, quqm si quis michi subripere presu-
auro superatldita, durn preelarior preclaris hec ac- rnerel, quod.absit, iram superni judicis incurreret et
cessit attavis. Erat eniin venusta facie et oplimi* eternam dampnalienem incideret. Rex yero letatus in
ornata moribus, precipue yerp jn ea primaluni ten.uii his que dicta sibi sunt, et qiiia coiisimilein.res pmnis
pudicilia. Nam, ul stiperius dicUim esi, yirginalen amat, virgo yirginem, castiis castissiroam casto
cpnlinentiam Deo devola devoverat. Proinde ,cuu cepil amore eoniplecti el manum ip.siuscaiididam sqe
cssel lam genere quam mpribus npbilis, nec alit imponens manuj, liis verbis^,est;eam.aiiocutus : 0
iriveniretur ci similis, inclilis plaeuit principibus, u , iqmicatnea, sppnsa mea, imniaciilatq triea,.reverqDq-
haric potissimum imperatori glbrioso legilimo con- tninus est in medie nestri, qui nos unius volunlalis et
j*urigereut conubio. Igitur missis honorabilibus le- proposili »n suo! riomine fecit corivetiire, qui est refu'
gal»6ad ipsam vet ad propinquos vel ad amicps ejui gium noslrum et virlus. Unanimi coiisensu jam ipsi
191 S. HENRICI IMPERATORIS 19*
nos ipsos offeramus pollicenles, quod propler ejus AI, caslitatem oroni vitc sue lempore ct abstineutiani-
amorem omriibusdiebus vite noslre celibem vilam rfy.-, siimniopere studebant conservare.
camus: el Itoc libi polliceor sub tesiimonio Chf.sti, V.Qualiler ccperil claudicare. Si (66)quis vero scire
quod te ul imperalriccm gloriosam semper lipnorubo desideraf, quare gloriosus iste iiriperator claudica-
el utproprium corptts amabo, fedus conjugale tecum. yerit, cum primum.toto.corpore sanus fueril, hanc
firmiier servabp, r*~ticet ainore carnali ie. numquam causam esse noverit. Cum tempore qupdani.venisset
coiiiingain; nicltil ta-mcntue caritaTi de amore cqrijsi- in ApiiJiani pro disponendis rei ptibjice Jiegociis,
gali vel Itonore lue cariiaii congruo mituutm, sed ie pervenit in nioulem Garganum, incujus crepidine
pre oninibus, ul justum esi, dmabo et in otnnibus,ho- sita est ciritas el in latere moniis in rupe concava
riorabo. Cum hec el hjs siinilia inter eos perdulcia extat basilica non ab hominibus fahricata, neque per
vicissim haberenlur colloquia, faclus esi ignis ex-. liominem'dedicata, sed operaiione divina vel virlule
esluans in cordibus eorum ipsorum muliio se velie- riiirabiliier. exiructa, divina etiam benedictioneye-
incnler amantium; nam unus spiritus el idem fcrvor! nerabilitcr consecrata. Hujus basilice pal.roiius cxtat
caritatis erat in eis. Enimvero supeiiluum eslimo, Slichael archaiigeliis. In hac etiam ecplesia qualibct
describendis regalibiis nupliisidiu deiineri, preserlim ebdoniada caiitus angelicus ab his qui digni sunt
cum quilibet facile possit conicere, quod cedens IB audiri perhibetur. Hanc ilaque basilicarii orafioriis
nnptie cum magna liberalitate, prout regiam decuit causa Curii ceteris Chrisli fufelibus-vir Deo dcvpius
excellentiam, sunt sollempri.iter celebrale, episcopis esl ingiessus. Cumque laudes divinas iriibi celcbras-
honorabilibiis et loliiis reghi principibus cum nuilfa senl et voia precurii suaruni cum mulia devoiione
devoiione concurrenlibus, innumeris etiam personis Deo reddidissent, lempus jam aderat, quo celeslis-
utriusque sexus el diverse dignilatis ad regaies cxercitus ad laudes Deo persolvendas leropliimiioc
niiplias invitalis. Licet aulem in libris sacris" non sacrum ftierat ingressurus. llaqtie cum orones egre-
legerimus, audenler lamen affirmamus, quodiuler derenlur, et si qui moram facerent, exire compelle-.
ceteros hospites honorabiliorcs invitatos hospcs nnits renltir, vir sanctus postiilabat ut ei facultas ihlus,
prestantior omnibus invilatus sir, scilicet Virginis rcmaiicndi concederelur. tgittir omnibus egressis,.
Filius, qui primilus ad nuplias aque liquorem iu vi- solus ipse, sperans in miserico.rdia Dei, inibi renia-
nigatissimum converterat saporem. El quideiri ipse nere presumpsil, et preces precibus confiiiiiavit ct
licet visibiiiter in propria non affuit persbna, iii genuum flefiones iteravil, el modo mullis laerimis
inenbiis tamen suis licet uliimis cisdem iniererat (livine se comniisit clenientie, niodp aniinam sriam
nuptiis, in qiiibus eiiam optimis dapibus est optitrie iieato Micbaeli arcliangelo curii iniijla siipplicatipna
refeetus. Ipse enim diclurus.esi: Quod uni ex mi- (G studuit commendare. Cuni pura pii regis oratio sicut
iiimis tneis fecistis (Maith. xxv, ~t0)et ceter.i. Eiiiin- incensum asceiideret coram Doniinp, Deus Israel,
vero iroperalpr gloriosus inclitam imperatricem qui in sauctis suis seniper est mirabil.is, mirabilero ei
iegiii sui vel llialami consorlem in oninibus, ut de- d.ignatus est estendere visioncm. Vidit eniin angelc-
Luil,iioiioravit, et ad ipsius nulum ii.niversa regni rtim multitudinem eopiosam ad inslar solis splendi-
tiispoiiebaniur molimiiia, et ipsa nobilissimus flos dam teriiplum. sanctum iiigredientem, ex quibu.s duo
roaironarum Ct omnium mulicrtim speculum cbris- principale solleirijniiter adpniabant aliare. Deince.
sirauni varia virtule desorata ad iiistar sicieris ra- vidii alias celestium viriutum cohones iiiiiumerasin
diabat. Ut aulera beati conjuges isti facilius iu similitudiiieni-fulguris coruscaiilis fulgentes et quasi
conspectu hoiriiiiuin simularenl se liabere coiiju- primaiem suum cum gloiia maxiitie.deducenies; nec
giiun, secundUm moreiii carnalium in uno pausarb dubitim, huiic fuisse archangelum ceiestis inililip
*>!ialaroosolebant, et tamen iricontaminatam conser- siginferum. Novissime vero videre mernit ipsum
vabant conlineniiam. Res mira et noslfis lemporibus regem angelorum, Dominuni venienlem Ctim poler-
inaudita. Et quidem quam pltires in utroque sexri state magna et yirtuie; in cujus.obsequip fuit ceiestis
sunt virgsnes, sed ut sigilfum virgiiutatis valeant exercittis iimiiinerabilis ef splendor ejus iiicoiinpara-
inieni.eratum servare, seofsiirii inares ei sePrsunr D bilis, cujiis etiam nutti reguiilur omnia celeslia ier-
feroinas expedif habilare. Quis enini ignein abscondit restria. Denique chorus nove Jerusalem iii predicla
jn sinu suo, et vestimentum ejus nbn combiireiuf?" cbllectus basilica divinum .soilempniter celebravit
'Apudhpminesiiiipossibile est, sed non apud Deum. obsequium. Quo tandeiii cbmplelo, uhus ex piesen-
"Urideisli, ile quibus loquimur, in protectione Dei libus arigelis sacrrim Eyaiigelii lextuni curii maxinia.
ccli Jiie ceteris mprtalihus familiarius commorantes,. reverentia Dominicedelulil persone, que illo deoscu-
interduiii coinmanebant^et lampn virgines inconta- lato innuii angelci,ut eundem deoscularicluindeferret
minali permanebant; et cum preter sanguiuis effu- Imperatori in angulo latitanti. Angelo vero jussa sibi
sionem duo sint genera inartirum, scilicet castilas Complente,_predictus Christi famulus ad insPlitam
in juventute et abslinentia in habundantia, beatos tante majesiatis et glorie visionem cepil anitno pa-
coftjuges, qriorum preconia nontacemus, gemina vescere Ciomiiibiisiiieiibris contremiscere, tamqiiam
marlirii corona cofonalos esse conlidimus, qrii ef diceretcufti.propheta (Jer. xxiii,"9): Coii'rif«iit cii
(66) Hoc capul. in appgrapho cod..Bajiiberg..qupd
' liabuif Grelser post Vilte c. M insertu.m fuif, vcrbis.-
(juibusdam mulatis. •..».
193 ACTA -AJ)DITAMENTtii\i tm
tor tneum in medip mci, cdii/reriiMerunfomnia ossa A sermo de ea fiicrai auditus; el omhcs iiiviceni snpc"'
tiiea. Hoc angelus ille videns. iriodcsfe feniiir ejus tibc faclo musiiabiiiil.ijuibiisilam siiper liac ihfamia
telfgit et inquit: Ne timeas, elecle' Dei, sitrge'vele- ;cond61entibus, aiiis aiitem cam hialigne roderitibus.
cilcr, signum' pacis dtviniius tibi iranslnissuin suscfa llle verb iriilleartifex hon Contenius hac sola* Vice;
piens alacriler. Exlcniplo fefttur ejus emarcuit, et sequentidie, sed et fertia die, niulio jyluribus quami
exiiide omni tempore viie claudicavit. Similis per priiua die cernentihus, de tlialaino matrone pudi-
omnia eyenlus de beaio Jacob legitur, cujus femut tissiirie se simulabai exire, c'l miro modo piesentii
ad taclum angeli sectim luctaiuis emarcnit (Geri. bus videbatiir quod euiri agiioscererit, cum tatneii
. ' • ;•
xxxii, 52). Hec ul
quidein, yerunr fatear/ihScripfu-. qiiis-esset ignorarciit;
ris hon inveni, sed relatu veraeium et venbfahilium Eilemplo patulasjiopnlipervehii ad anreg
\Jroi*uiii,hecvera esse, in veritatecomperi. Equiderri Veloxfimia,roaluinqua noriveloc-iusullnmi
prepofens caiicellarius et episcopus Heihipoleiisis VIKG,Ma: iv, 17.4,1";S.. ... .
Cunradus noniine, qui perscculipnein passus «st Exiride viri curh niulierihus, senesCuiii jiiniorihus,-
proptcr jusliciam, hec qtie dicla sunl se lcgisse con*- pusilli ciim majoiibus imperatrici glbriofee detrahe-
sfanter affirhiavit, ef in ecclesia Baberibergensi pp- . hani; et facta ~esifabuia biiuiibiis, qiiibDsdam qui*
siliis multis*aiidieniibns eherraVil, ex quibiis unus fi dein pro eai vehemenler dolenlibus propter varias
fhihi faiiiiliaris et ipse Vir plafte veridicus niihi fide^ virlufes ejus, quibusdahi vero riialigne detraiierifi-f
Jiter intimavif, et volenle roe sileiiiio suppriiiiere" hus; ei a miiltis Pbpfobriuih siistinuU ei coiiiiiiriei
. pbiiixe rogavit ut scriberem. Tari&eift ego pelehtis liam, quibiis Jiiimquafti ipsa iptulerat riiOlesliarii".
inslanlia el sedulitale monehlis inductus,' iideliler Erat aulem cor ejus habeiis iri.Domiho' fiduciainj
. cOnscripsi, qualeiiusiiec enarrentur in progenie al- qtiia* suam sciebat' iiiiiPceiltiarii; 'Previilil: fairien
fcra. Mallerii sbmpno riieo reqiiiescere, quatn ficia sihigravamenet laboferiiimminere, el licef haberel
Veifrivpla de sariclis Dei cbnscribere, prcsertiin cuiri thesauium bone conscientie, 'tariieii a lacrimis se
opus noh habearit falsis laudibtis exaltari, qui signis noii poterat ahstiiiere; ciii bbiii quiqiie, liv dicturii
ef prodigiis diviriilus meruere deeorciri. Hec ""67) esi', condoluere, inalivoli vero el niaximc nefarie
«miuamns et ad Iiistoriairi redeamus. . :- jnuliereule, quasi siias uequitias percarii bblec'tare{
3. Predicti et sepe dicendi fideles Christi unanimes deirahebaiit ei dicenles : Ecce,- quariia: cdllidii.ate
jtauilabanl in regno,quibus erat cbrtinum el driima hf.cienus liac specie sanctirnoiv.e suam turpiiudineiri
rina, ef erant duo iion tarii in carne una quariiiri patiitivit-. His et hiij'usmodi coniumeilis innocenti
uno sprritu. Erat eliam eisdem idem velle el idehi detrahentibiis, atira siftistri iiimoris" aures impera-
nolle, adeo ut quicquid alterutcr inchoasse!, al.er C toris procul positi percelluit, ciijus etianrcor in ipso
hoc ipsum sagaciler corisummafe satageret; pa*r coiifrerouil; et tristis niiiiiiim inqnit: Absit, iiiqiiamj
enim voluiilas eral eis ad omne quod erai viriiitis, absil-ltec iniqultas a conjuge tnea dileclissima-; siqui-
quod pietatis, quod religionis. (Juicqtlid acturas dem nichil sinisirum de dilecta sibt suspicahatur;
efat imperalor, dileele sue consjlio commitlebat, et •quia iam- sobriam cl lam pudicam feminam se num-
quicquid egeratj"ej"us coriniventia confirmabal. ita- cjUiirocognovisse faiebatur. Tancleriiiiliis atque aliis
que cum se tain lenere niutuo diligerent et fameft *Cundemsermonemconfirroaiilibus.ipsenimirumcre-
virginaiem conlinenliam Coiise»varent, spirilalis -dulus, tacius esl dolorecordis intrjiisecus, etslatuitin
eorum dilectio soli Deo cogriita, sed bomijiibus pene cprdesuo ut, qiioadtisque vivpret,iiiiniquarii ulterius
incognlia eral. Enimvefo.invidils Omnium bbnornm «amviderei.fnterea negocifSipro quibu^exiei'at,ini-
diabolus eorum Castimojiiain corisiderafts,-ihvidit et pt;rator bcne dispositis, Babenberg est reversus iii
fabescebat, el sicut faber ferrariiis prunas operi suo *iiienlelugubri,et conjugem oluii sibi dilectiim more
necessarias magis "el magis solel succendere, sic ad . -solilosaliilareneglexit.liaqijepriideiisimperairispa-
libidineni eoruro casla peclOra sua stiggestione Salaiias 'tehter.inieilexii,apud auresillius sese diffarijalaiiiessc;
satagebat inflanimare. Cum aritem hac arlenicliiipro-; **quaprbpter anima ejus"tufhata est valdejel^vulnerata
ficerel ille millearlifejt,'quos ad peccandum impel- carilate dileciuro suum, qiiamvis sifie causa sibi
lere non poierat, alia callidiiate conabattir supplan- offeiisiim-,ardenli desiderio videre desiderabal.igi-
fare. Itaque permillenle Deo, qui suos permiitit ttircaplaia op|i6rliinitate,: acces^ii <id -etim plena
prohari teroptationibus, non reprobari, bealos Con- cafitate •el . dileciioiie, quem eiiaift beriignissiirie
jiiges, sed virgiiies, hac arte molitus esl infamare. suscepit et affeciuosissiriie saluiavit. Ule.vcro eain
Quadaro die in orfu surgeniis aurore, cum beata iion resalutare digiiabatur-, nec saliem respicere. At
Cunegundis de thoro surgeret immaciiiato, ille call.i- illa milissiuia Olfensum sibi placare Ciipieiis, dixit
dissiiiius assumpla forma niililis de ctibiculb regiue voce IacriinabUi : Doinine tni desiderariiissirite] iur.
visus est exire; qiiem preseiiies iniperatiicis vef- miltiiion ioqueris? ui ijuid avertis fdcieiii tuairi aiite?
,nule cernenies et eum cum beata Cunegunde cnbasse llle deinisso vuliu respOftilil : Noit pporlei tnesuper
suspicanles, mirabaritur, quia nuriquarii hujusiriodi Iiai re resporideH libi; recurre ad cqriscieriiiariiiuhm,
.; (67)H«cde lanigloripso.miraculodicta sufflcia.nl. iatns.penes chpriim sancli Georgii ex.........'pillpimo
Etiii evidens liujus signi iestimonium ipsius sancii , siippositb ex cppbsiiO iihagiriiiin Ada: 61:Eva; iijcitiij
Henrici imago ahib januam nionasterii £d dextrum - ' '-. -:~
apparef.' GBUTS.
195 S. HENRICIIMPERATORIS ACTA. — ADDITAMENTCM. 196
el invenies offensionismce causam. Al illa liduciahier &.seretiitali vesire unineristis refero gratias, quia-mihi
respondens ait : Conscieniia mea munda est, el con- parcendo grqvem in me ferre sententiam noluit vestra
scius meus in excelso, quia platte esl leslis mihi, quia mdnsuetudo. His dictis, resedit. Porro presentes
facinus hocpessimvm, quod pbjicilur mihi, nutnquam omnes, h.is audilis, ad invicem conferebant dicen-
perpetravi. QbsecrO te, Domine mi rex, ut virititer tes : Quod si perpelraii sceleris cpnscientia riostram
cgere el patieiuiam in tne digneris habere. Honor qui- stimularel domiv.am,nequaquam sibhnel gravissiinum
dem Ivlitis wiperii per me vittetur imminulus, sed hoc exanten proponerei, immo elidm ab aliis propo-
volente Dea quantocius per me refqrmabitur; quod siium repulsarel. Interea vomeres vehemenfer Ignili
quatiler fieri possit, si tit cum beneplacito veslro, in unara delati sunt hasilicam, in qua beala Cune-
breviier insinuo. His auditis, imperator aliquantu- gundis a duobus episcopis.digniorijms sicut ovis ad
lum miligatiis, lunc demum precepii eam residere victimam ducebalur, quam Christi confessor e vesli-
ei qualiter hec-fieri possent edicere. Ad hec illa : gip sequebattir. Qui videns voroeres sciniillas. ignis
Majcstas, inquit, veslra, domine, prjncipes universos yaporarites, in ira misericordie inemor, memor etiani
tam episcoposquam laicos ad curtem regiam conve- .pris*ini ainoris, dixit ad cani : Quiesce, domina tni
nhe jubeat, et presenlibus. omnibus causa de quaagi- qinanltssima, quiesce tnihi desideranlissiina, parce,
iur ordtne judiciario venliletur, et quidquid ipsi sug- B queso, libimel ipsi, et ne intres in judicium hoc, hor-
gesserinl, salvo honore veslrofieri pvteril. Spero aur ribile eliam ad audiendum; credp enim te tmmtincm
tem de divina misericordia, quod eripias nos huo fecis esse ab omni crimine. Ilfa s.ereno vullu rcspondil ei:
hiijiis et tniseria, Cum hec verba prudenlis impera- Quod si vcbis tnihi parcenlibus ad presens evasero
trieis optiine placerent in cojispeclu principis, ad judicium, sed non evadam, qnod Itaclenus inriocem
ipsiiis iropeiium principes convenerunt in unUm. iustinui. cenvicium. Quaprapler necesse esl, til hoc
Quibus cum imperatore sedentibus in judicio, in- exqmine, licet sit ierribile, tne accelerem expurgare,
travit iniperatrix imperlerrila, et secus pedes oljm ul his, qui hactenus mihi delrahebanl, jam detur alia
dilecli sui resedit, nigra el forroosa filia Js;riis.ilem, de Cunegxnde toquendi maleria. His diclis, fiducia-
liigra pcr infaiiiiaro, formosa per innoceutiam, et liter accessit, et elevalis oculis. in cclum, dixit :
per hoc revera fiJia Jerusaleni, que semet ipsani, Domine, adjulor el pr.otector meus, ne derelinqiias
sed el causam suam, diviiie coiiimeiidavil providen- me; fetiina, Dotnine, tie tardaveris, sed iri presenti
fie, Timc proloquens rex voce, lacrimabili dixii tijbululicne sitbveni ancille tue. Te, Domine, eujus
priiicipibns universis : 0 dileeii tnei principes glo- oculis nud,a ei aperla sunt omnia, te, inquam,. 1)0-
ripsi, esliiiw plarie, neqnaquqm npbililalem vestram mine, iesiem hotiie invoco, quia' nec hunc presenlem
lalere, quod per dies aliqttoi suslinui obprobfium, ei 9 Heinricum, nec qucmquam virum aliurn carnali com-
operuil confusio faciem medm, propler quod po'issi- tnercio cognovi. Quo audilo, rex infremuit, el.secre-
riuim vos convenire volui,qiialinus ab immineniibus luni suuin celari cupiens, el ideo loquenlis os oppi-
incommodis vestre prudenlie conidio vuleam c.bsoM, lare salagens,. atrociler compressit, ex quo linea
Nunc itaque a veslra dileclione requiro, cuinatn senlen- copiosi sanguinis effluxit; quo viso, imperaior sti-
ite.mc.troHa debeat sttbjacere,que contemplo conjuge hitanea ductus periitentia, flevit amare, et doluit
legiiimo alium ei superducere presumpserii. Obsecro super eam, sicut doleri solet in morie primogeniti.
ergo elobsecrando precipio, ut leges et decreta majpr Erat eftiin fasciculus mirre dilecla sua sibi, Igiti;r
ruin recolenles, proul juslitia dictaverit, sententiam ipse retrocedens ex*itumrei gemeburidus expectavil.
proferalis. His auditis, tani princijies .quam omnis ... In poniino yero posuii Spem sancta virago
illa advpcatio lacrimas fundehant uberrimas, impe- Alque genu flesit repetensque precem pia dixil :.
ratrjci penain ut jjutabant passure compatienles, Rex, opifexmundi, fer epem tnisere Cuiiegundv
quam unimoda viiiute preditairi esse noverant; et Et cum presentes tremerent nimis, aspicienles
ideo detreclantes in eam ferre sentenliam,.variis Candenles vomeres, caicayit eos quasj floresi
colloqhiis tempus redimebant., Quod illa prudenler n . Undertis ipsa peragralis, nit quoque lesa,
aiiiinadvertens.et feniiiieo pectori yirilcm inserens Stans super exlremum vomerem veneranda,: su-;
'*'
aniroum, surgeiis.etslans.in niedio, presiitoque sibi - [prerftum
silentio, sed et omnibiis. ei reverenler ausculfanti- Regem laudavil, per qjieiri Satariam superavit.'
bus, eleganlcr allegabat, dicens :~0 prinelpes omni it.-.que cum imperairix inclita de objecto sibl cri-
Iwnore digni' et mihi dilecti,jain dudum vobis com- miiie salis evidenter essCt expurgala, imperator
•'pl_aeu.iluniversis, et dominum vel eonjugtm ineum animum ejus blandiciis delinire gestiens, ipsius
dileclum impemtoria dignilale sublimastis et m.epaf~ sacris peoihus provohilus, ait: Placare, dpmirid mi,
licipem regni ejus esse voluisiis, el tam Dei gratia eslp miclti ;.lacabilis, et ne repellas me a grqiia v l
quam vestra conslitulione ceieris liominibus prvstan- 'diieciioKeiua, £*f«irf«n, faleor, peccavi et insipien-
tiores esse videbamur. Qttia igilur inter ferriinds ier egi in eo qaod moleslus fui libi, nunc jarii ago
si
prestanlior esse videor, sed jam nunc de pessimo cri- penileriiihm. Adhereat lingua mea faucibus meis,
mine incusor, necesse est ul per judicium durissi- non iibi de ceiero ego saiisfecero, qudadusgiie vixero.
rrium, scilicel duodecim candentes vomcres, ab hac At illa columbirie siniplicitalis et mire palientie,
vifumia me vobis presentibits expUvgem.Sedenipv iromenipr injiiric, mpmpr clemeniie, dilectp Suoait:
197 VITA S. CUNEGUNDIS, UBl DE S. HENRICO. 198
Hoinhie nieus, non mea tibi sed Det poiius est opcanaa A bonus ofl.or sinlDeo m oinni toco. Revera vcra est
ait : Non pqlest civilos
gratia: quam ul pleniler adipisci merearis, Deum lime senieniia, quam Dominus
•«"mandaia tjus observa; mea vero erga.te vigerede- abscondi super montem posita, neque accendunl lu-
votiffnec desiit nec desinel aliqitqndo. Enimvero visis cernam (Matth. v, 14), el cetera. . ', .
.viriulibus et signis bi.s que fiebant ibi, collecla con- . Sub mpdio posila iuit ardens illa tucerna.
cio gaudens g;*udebal in Domino. Siquidem tristicia Hanc elenim nuntam prius omnes esse pulabant, ,
imperatrici condolentium versa est ift gaudium, et Denique corruptam per adulicriuin repulahanl;
qtii cum flente fleveranl, jam gaudenti congaude- Sed que virgineum florem scrvavit in evum,
bant. Igimr orones voce unanimi gratiarum actiones Judicio teste satis enituit manUesic.
omniuin persolvebant dominalor.i, qui facil .raira- Quod pius Heinricus fuerit, quod virgo pudicus,
biles res, qui pia dispensatione suos permitiil tem- Est manifeslatiun, licet baud fuerit sibi gralum.
ptari electos, ut queniadmodum aromata, quanlp Pessima figmenta Satane sunt adnichilata.
subtilius trita fuerint, lanto majorem reddunt fra- Femi.na.dum fragilis Salana templante probalur,,
granliam,ita el electi tribulationibus probali Christi Omnibus odibilis zabtilus per eam reprobatur.
VITA SANCTiE CUNEGUNDIS
IMPEaiTBICIS ET VIBGINiS.
OBSERVATIONES mMVlM UBI DE SAINGTO HENRICOIMPERATORE, EJUS CONJUGE.
(Apud Mabill., Acta SS. ordinis S. Benedicli, Sieculi.VI, parte n, pag. 4S1;
1. Par illustre conjugum simul et virginum, Henri- obsequio mancipatos non modo sua aucfprilate et
cum scilicet imperalorem elCunegundem Augustam, proleciione foveret, sed etiam ut bpnis pmnibus
ejus uxorem, merito sibi vindicat ordoBenediclinus: affluenter dotaret; qua in re Cuhegundem , nedum
quorum iUe, obedienlia quam regulae voverat aslri- adjutricem, sed et incilatricem habebaf, utpote quae
ctus, in sseculo remanens;. aliera vero post viri npn minori studio ac ipsius conjux a<lea qtije Deum
obilum, suscepto monastico habilu, ac in sancla speciabani, ferremr. Hinc episcopatus aul de novo
conversatione in monasterio Confugiensi, quodipsa erecli,"aut restituti, aut cerie novis possessionibus
a fundamentis erexeral, vitam fmiens, inter sancti ab illis adaucti passim memprtintur. Nulltim ferme
Palris Benedicti alumnos merito computari debeni. fuit his temporibus in imperio Romanp nionaslerium
2. Porro animus non esf hic de utriusque rhajo- quod eorum beneftcentia aut restauratum noii fuerit,
ribus ac familiafum antiquitale aut riobililate disse- . aut in siiis possessionibus confirmatum et npvis cu-
rere; nec eiiain res ipsorum in reipublicse admini- -mu.Jiitiim. Enituit sane inler pra;clara eorum opera
stralione egregie gestas fusius exponere vacat. Hoc Bamheiibergensis episcopaJits erectio, pro cjua re.
nempe ad eos qui Romani imperii annalibus descri- nec sumplibus pepercerimt, nec laboribus, qui sane
hendis incumbuntperiinet, quod jam a mullis abunde Q multi fue.rurit, tum a Wirceburgeiisi episcopo, qui
prsestilum est. Nobis itaque salis eril commemorare aegre ferebaf, dioecesis sua; pariem ab Ecclesia sibi
ea quiiius noster ordo piis illis priiicipibu.s aslriclus coiiiinissa divelli, tiim ab ipsis suis, consaiiguineis et
est, pr*eclara scilicet et immensa benelicia qu*» or- principibus, qui ea specie, quod familia; susehona ep
dini Benedictino conlulertint ; aut egregia facta pacto dissiparentur, adversus saiictuni Jroperaiorem
piaque opera quibus eumdem illusiraverunt. Hinc rebeliarunt. Scd ha*c omnia Henriciis • et insigni
heaii Henrici \iiam proferre huc integram visum magnanimitate et incredibili patientia vicit et supe-
non est operse pretium, quod mulia conlineat a ravit.
noslro insiitulo prorsus alieBa. Sanct;». vero ipsius 4. Verum ne novaesedis clero deesset prdo mpna-
conjugis Vilam, qualiler a Grefsero et Bollando ad slicus, in montejuxta urbem ad aquilonareni parieiJi
diem 5 Martii editaest, ad nonrihllos codices ma- posito, qui exinde Mons Mpnachorum dictus est,
nuscriptos coliatam infra. dabirnus, utpote comple- insigne moiiaslerium sub sancii Michaelis csetero-
cientem ea fere solummodo quae egil in monasterio riuhque angelorum palrocinio erexerunl, quodmul-
Coiifugierisi, ubi posl peractum. in vit;c religiosa; lis possessionibus ae praediis dotaium, ab.omniex-
exercitiis aliquot annorum curriculum, vivendi fi- terroi ppteslale liberum, regulae Benediclinse addi-
nein habuit. ','"'. D xerunt." Ipsius dedicaiionein anno 1021 consignat;
5. Henricus itaque e Bavari*c duce, post OilonisHI .Triiheraius in nova editione Hirsaugiensis Chronici,
.imperaioris ooiium Caesar anno 1002 creaius, nihil quaniabEberhardoprimoBamhenbergensisEccIesise
antiquius habmi quam.ui Ecclesiam virosque Dei episcppo cum sumnia devolione factam fuisse, com-
im VITA S. C-CiNEGUNDlS,UBI DE S. HENRICO, 200
memofal. Servanliir etiam huiie in istius mona- A collatas assereret, ei flagellum correplionis cerlissi-
sterii tliesauro preiibsa cimelia-, qtise ipsi a Ciifte- mum signum dtlectionis esse auirmaret. Fomeiita
guiide collaia sutif, ihler qti*e a Bollaiidianis receti-- tamen curationum sibi fecit adhiberi, sed iiulla me-
senlur in prolegomeiiis ad ipsius Vilain, rium. 25 : dicorum suhliliiaie ad inlegrum poluit liberaH; In-
Crux aurea operis GrtEci anliquissimi, uti ex- in- gravescente autem dolore, ascendil rnonlem Ga-
scriplionibus et liguris colligere licet; ciiiguliim siniirii . . . . ibique per intercessioiiem beaii Be-
ipsius bealse Cunegundis, cum cjusdem cOronis nedicti et sanctse Scholastica; jirecibus et lacrymis
duabus ex gemmis. Floruisse eiiam eo ih lOcocoin- postulavit a Deo saluteni corp.oris el animse siiii
plttres doclrina et sanetilate vfros illustres itlem prsestari. Iriipleiiiinqtie est ciuod perPrOijlielani.di-
iiucior dbservat. < Mulii, inquit, ad aiiniim 1007, cititr : Exquisivi Dominum et exaudivil me, et ex
successu leniporis clarissimi viri, Sub monastico oninibus tribulaiionibus meis eripuit me (Psol.
schemafe in eodem coenpbio floriierunt, eruditioiie xxxni). Nam potiil et exaudiius esl; pUlsavit ad
et vilse liierito s.anctam illustrantes Ecclesiam. » ostium perseveranter miserantis potenlise, et intro-
Saiculo seqftenti ctira eo in loco regularis bbservaiio missus est. Interea rex coepit cogilare qtias de irans-
paiiliiliini lepuisset, earo,, restauratis in primum latione sancti Benedicliaudierai, et quia reliquias
splendorem cediflciis, postliminio revocavil sancius B ejus dicebantur furtim suhlataj et in alium locum
Otto Barobenbergensis anlisies, usus.hocin negoiio translala;, ideo vir saiiotus de corporali ejus prse-
Hirsaugiensium monachorum opera, qui tunc *rein- sentia dubitabat. COmpleta ilaque oraiione homo
poris Benediclinum ordinem per uniyersam Ger- Dei ad hospilium se contulit, et lassatus ac debili-
inauiam et-sanciitate morum et accurata regulae tatus in leclulo se collocavit. In quo obdormiens,
praxi iiliistrabanl. Ca;leriim insighe Monlis sancti vidit sanctuin Benediclum sibi assistere, et ferrum
Michaelis ccenobium huc usque perseverat, cujus sectorium ad medicinales sectiones apfum nianu
nbbatum calalogum cxhibel nostcr Bticelinus in teiiere, qui diiil ei iQuta SperasiiinDeo elinsaiiciis
Germaiiia sacra. ejus, ecce missus sum a Deo, utper meatn medicinam
5. Henricus in Ilaliam profeclus vindicandse ad- ab infiimilate lua libereris. Ecce ego, cujus ossa furiim
versus Gra;cos Ecclesia; causa, < Benevenianuiu mo- sublata esse pulabas, prwseniiam meam tibi exhibeo,
Basieriuih condidil, > quod, ul refeii ipsius Vitse el in argumeiituin veritaiispassiones luas curabo. Hcec
auclor, cap. 22, < pnini ornatus decorc locupletavit. > diceiis parienl illam corporis ubi calculus j-fcebat,
Ex Cliroiiico Dilhmari libro vn, disciriius ah eodein niediCihali ferro, quod riianu teftehat, aperulit; et
prihcipp episcppaiuiri fuisseirisliluiurii ih Bpbiaci- evulso mblliier"calculo, hiaturii viilhefis subiia sani-
Vitate,'uhi fihrisiicbla; et saiicti'cbhfessores'iriciyil C tate 'redintegravii, calculiiiiiqiie quem tuleratin
Columb2nus et Aliala corporaliter requiescunt niahu regis dorinierilis reposiiit. Quo faclo Chrislia--
idqu.e communi Consilioet licenlia comprovincialiuiii iilssimus imperaioJr evigilavit, et periraclans secum
episcopbrurii. >~AddiiTritiiemius iri ChronicG Htr- qrise circaijjsum per confessorem Christi gesta fue-
saugieiisi ad arinum 1007 novam hanC sedeffi ab rarit, vidensque Calculum quem manu tenebat, vo-
eodeni imperatore doiatam fiiisse: locumque ecciesim cavit satdlites, qui regio more sibi semper assiste-
cdthidraiis aliuin non fiiisse a cceriobio qiiod bdatus baiit, dixitque ad ebs: Pontifices regnique nostri prin-
Coluinbaftiis construxerat," a tnullitudine monacho- eipes vocale ad me, ut cognoscant el videant niirabilia
rnm Deo servientium inhabituto, quos ideo moiiaclios Dei, quw incffabiiis misericordia et inenarrabilis po-
eteclores constituit esse pontificis. IhcC ille.Porro rnU- teniia ejus fecerunl in tne. At illi mandata regis ce-
tata ppslniodum fuit ha;c a healO viro conslilula leri cursti perferentes ad prineipes, perduxerunt eos
rcrum dispositio, cum eeelesia catbedralis a mona- ad regem. Quos rex salutans, resalulatusque ab eis,
slerio ftiii sejuncta, atque ulriqueibco suus datus sic allocutns eos est: Fraires ei commilitones tnei,
cst prrelectus. Qnse res magnas lites irtler episcopos magnificaie Domimimmecum et exaliemus nomenejus
ei abbates Bobierises commovermrt, vix lahdCm in idipsiim, quia ipse est niagnus Dominus et laudabilis
sumiriorurii poiilificfim aUctbritale compressas. " nimis, et magnitudink ejtts non esi finis. Ipse perculil
6. Hic veio oniiltere hori licet insigiie miracuium etmedelur; flagellat peccaiores et pwnitenlibus rtiise-
qtiod in hac ttalica expedilione faclum e?l merilis relUr. Huric humiliat el liv.ttc exaltal, quia calix iri
heati Patris Benedicli, qui imperaiorem ordini suo tnanu Domini vir.i tr.eri pleniti tr.istp, Eri ege, qui lieri
iiddictissimum calcufi niprbp dirissime vexaiuiri, in motii proxitnus fui, per misericordiam Dei ItoJie
ipso Giisiriensi riiohasiieiio; "qup sese'pius prineeps vobis appareo sanus, et aculeiiiii iriorlis, queny Iteri
"depoil.iri jiisserat, sariilati resiiluit. Resesl auClbris gesiiivi inclitium corpon.irieO, hodie ocvlisvesiris visi-
ijisius Viloe verbis referenda, qui cap. 22 eairi ric 'biliier ostendo. HSDC diceiis ostevidit calciium queni
evcnisse narral: < Curii Henriclis civitates Ajiuliaa riiar.u tencbat, et ostendens cicatricem v.ulneris,
peitranHiel, et quae ad utilitatem et honofe.u regni "omiiia quse per saactuni Beiiedicturii circa ipsum
pertinebani, in eispruderitiSsime disposuisset, Ccepit gesla erant, cuncils audientibus ex ordihe referebat.
in iiifiiihii.ile calculi laborare. Cujus morbi molcs- .7. < Ai illi Videntes et aiidieftles mirabilia;jOei, et
tiam \ir sanctus laiita palibiilia susiinuit, ut pas- piusqitani credi poiest admiratisurii, etherietiicentes
wones carnis ad custPdiaih liumiliititis a DbO;isihi Deo, diUqiib iri Jaudefti ejiis acclamantes.de hico-
9(11 VITA S' CIINEGHNDIS. UBI DE S. HENRICO. 202
liiiuitate regis gavisi suni. Rursumque rex*ad eos : ,A niorluus unquam sni corporis pvaisentia illustrave-
Quas, inquil, graliarum acliones, aul quw mnnera rat. Cujus rei exempliim ipse too npbis snppeditat
tantis beneficiis condigria medico nostro Benedicto cipile <IS, ubi refert eumdem sahclum Benedietum
possumus repcndere ? Al illi omries jndieaveruiit eum olim iuinilabundo vultu Henrico, priusquam. ad im -
regia mtinificentia dignum esse. Rex ergo ex con- pcriuin fuisset evectus,apparuisse,quod in cujusdara
silio principum suorura ingenlia munera in prsediis, monasterii clalistro eqtios suos pernoclare passus
in auro, in argento, in ornanienlis plurimis ecclesise fuisset: s Nocle, inquit, eadem Benediclus Pater
•sancii Benedicti -0011111111. Et valefaciens fratribus eidem duci, torvo ac lerribili ^valdeiuiuitu apjjarens,
qui cidem ecclesise prsesidehant, a Casino monte eiqiie niulla quod ila domum suam tractarei coin-
liilaris et sanns discessil. Aheoautem tempore et niinilans, virga, qtiam roaiiu gestabat, illius laius
deinceps, quadam speciali dileclione et veneratione pcrcussil, et ex tnnc dolore ilii lorqucri vehemcii-
sanclo Benediclo et omnibus-moiiasticse rcligionis ilssinie ccepit. > Cerle hoc ipsura sanati apud mon-
«ultoribus studuit deservire, et in amplilicandis ac tem Cassinum Henrici iniraculuni narral auctor
protegendis rebns ecclesiasticis benignus ac devolus Vilse sancti Meinwerci; sed non habet Ca quse san-
tPater existere. Htec in Gasino monle scripla inve- clusPater de'sui corporisprsesentia dicit aptid Leo-
jiiunlur, ut et modenii magnalia Dei in memoria B nem, qua; proinde ab ipso Leone excogitata fuisse
* ' .
Jiabeant, et apud posteros per antiqiiilalem lem- conjicimus.
poris in oblivionein non venianl. > Henricus statim 10. EnuraeratidemLeo, cap. 45, preliosa munera
Roiiiam venit, uli narrat idera Vitse auctor, ac qua; Henricus ob recuperalam^anilatem tunc "teii.i-
43enedicium papam de sanilale recepia fecit cer- poris bealo fienedicto obtulii: < Texium, scilicet,
tiorero. Evangelii, deforis qtiidem ex uno latere adopeiium
•8. Scripla quse hic Vita; sancli Henrici aiictor auro purissimo ac geminis pretiosissimis, ab iiitus
kiiiiiat in Casinensi monasterio asservata, alia ivui vero uncialibus, ut aiunt, iitieris atque figuris -au-
fuisse a Leonis-Marsicani Chronico mihi facile pnr- reis mirificedecoratuni; calicem aureum cum paietia
suaderem, nisi miracuhun a sanplo Patre Benedictp stia gemmis et margaritis ac smal.lis oplimis adoma-
patratum, quod in illis scriplis. eo niodo ac ipse tum; planetiun diapisiinlistis atireis adoriiat'ain,slolam
auetor narravil descriptiini procul dubio erat, aliter cjuoque etinaiiipuluin [iiiajipiilam] atque cingnliun .«.in-
a Leone referretur; qui scilicet isiu.d liiiraculuro g'itasiiitexiamauro.Pluviai eiiamdia*-prumcuiiilisiis
sic narravil, ul esset.validissiroum ad asserendam auro textis, necnon et tunicam ejusdeni stibtcgmisJs
Casinensibus sancti. Patris corporis possessioftem atircis operibus cxornatara, siniul et cuin niappiila
C diapistin auro nihiloniiiiusdeeorata;
argumenlum. Scribil enim libro ii, caji. 42 et se- silulam qno-
quenlibus, Henricuuiimperaioreni siniul cnni Be- que et coppam argenleairi quaiitilatis non iiiodica:,
nedicto VIII sumiiiopontilicemonasierium Cas neiise cum qua videlicel fralres in prsccipuis festivitatibiis
aiiiisse, in quorum prsesenlia Theobaldtis abbas Ca- hiberent. Recollegil prseterea aludscls vesiem uiiam
sinensis eleclus, ab ipso ponlifice consecraliis fuit. dc altario sancii Bcnedicii, quae quondaro fuerat
.Tunc leniporis, uli prosecjuilur, lleiiricus acutissimp Caroli regis, quam iitlem Judsei relinebant in pi-
ilii dolore vexabatur, cui nec plene dormienli, nec gnore proquiiigenlis aureis, necnon et calicem ar-
.prorsus vigilanii apparuit bealus Beiiedictus, eique genteum Saxonicum majorem cum patena sua, quem
d'e vera in sacro monte corporis sui exislentia dubi- Theodoricus Saxonum rex beaio Benediclp olini
tanli ha;cdixit: Scio quonittm lu tite haclenus hic transhiisera!. Qii;eoron:a pariter ir fralrum pra3sen-
diihiitisii quiescere; sed ne super hoc amplius aliqua- lia siiper '-«tltarebeati Be;iedicti ponens obtulit;
tenus dubites, metimqite in loco isio cerlissine qitie- pixdiciuiiiqiie papam susc auclorilaiis scripiioneni
scere credas corpusculum, hoc libi signum erit. Cum de ipsis onuiibus in hoe loco fticere rogavit, aposto-
prinmmModiejsurrexeris, in egesiione urina tuw tres lici analheniatis innodatioiie eidem scriptioni- appo-
Ittpillos non pumos mingere habebis, ct ex tunc do- sita, ne quis unquam vel ireec quse diximus, vA
lorc hto el amptius non laborabis. Protinus ilaque e\ i- u alia qusein antea idem imperalof huic monasterio
gilans Henricus surrexil,, alque eo modo quo prsedixe- concesserit, auferre prsesumat. «
ral sanclus Paler, «aiiiiaiem recepit; ac mane facto 11. Quin et Beiiedictus poiilifex et Piligrinus Co-
in capilulum veniens cunctis frairibus rem geslara louiensium antisies, sna pariier munera obtulcrunt,
relulit, et alia miilta qua; fuse proseqniiiir ille quse Leo recenset eodem loco : < Idem quoque apo-
auctor, lolus in eo ut ex liociniraculo evincat beati Slolicus, imperaloris saluti valde congratulans, ob-
Patris reliquias nunquam in Galliam allalas fuisse : tulit et ipse beato Bcnedicto ebdein die planetam
quod sane ex Vita sancli Henrici facile noii coili- optimam veneti cojoris, lisfis iiihiloroinus aureis
gilur. decenter ornatam, et stolam unam optimam auro
9, Non ilaqrie iu duhium revoeari velim tam illusire brustaro cum manipulosuo.Sed et Belgrirous archi-
mlraculum. Potuit enim sancltis Pafer, etsi ipsius episcopus, obgratiam imperaiori;e saniiaiis, similiicr
ossa in Galliis jacuissent, sese iniperaiori dormicnti plilulil bealo Benediclo planetam': jiurpureaiii' op-
visibilemin inonle Casino prsebere, ul alias fecisse liinam , aureis lisiis liichsium duodeeiiii signa
dicitur in tocis quibusdam, quos nec vivus nec habeutibus in circuilu adornalam, ci siolam cuiu
PATKOL. CXL. 1
203 yiTA S. CUNEGUNDIS, UBI DE S. HENRICO. 204
auro, el phiviale iinijm. Post hsec iilcm Christianis- A duac erant nubcudi permissa licemia est;"sed eam
sinius imperator, adhuc. parum quid cxisiimans se onines conslanli animo respuerunt. Oinnes, inquit
prse nimia hujiis loei diJeciibiie fecisse, adnionilus Bncelinus iu Germania sacra, pane tribulaiioiiUqd
ab eodero Piligrino, el Theodorico cancellario suo, dbitum ttsque suslenlqlm , Numini sese in adversis
allera die fecit.praeceptura cbncessioftis in hoc loco egrcgie probaverunt ei commendaverunl. Rebus yostea
deRocca, quse dicilur Vanlra, cujus possessores, ac pacaiis,sedviiginesibinullsereslitutsesunt,sedincidit
si latrunculi quidara, hoc mOnasleriurp frequenlis- monasierium in maniisPalrum societalis Jesu. Abba-
sinie inieslabant; ac prppier ea illam tle coriim lissarum caialogum exhibct idem Bucclinus toco
niaiiibusereptam, ad usus seryorum Dei hujus lori laudaio.
hi perpeluum habehdam et relinendam contradidit. 15. Porro non minus ac Ioca sacra viros virlute
Fecit et aliud prajceplura de universis ubique ter- ei sanclilate illustres colcbal Henricus, (juorum ope
rarum hrijns loci possessionibusjuxlalenorem vide- ac cpnsiliis in sua suorumque subdiloruin sahlle
licet iroperalorum anlecessorura suorum, per quod procuranda assidue ufebalur. Tales fuere "Wolfgan-
eiiara prseceplum, monaslerium saneise Marise in gus episcopus Ratisponensis,qniejus in prima sctaie
Canneto in fiiiibiis Termuleiisis i.nperiali auctorilate institutor fuissc dicilur, Godehardus primum Alla-
in hoc liionasterio confimiavit. Sicque comnien- " hensis abbas, poslea ejiiscojros Hildesheimensis,
dans se plurimum Patri Benediclo el omnibus fra- Heribertus Coloniensis, Poppo Slabulcnsis iihbas,
iribus, euni illorumbenediclione re\erstis ad propria Richardns Virdunensis, Odilo Cluniacensis, Willel-
esl. Et ne lanti benefacloris sui beneficium oblivisci mus Divionensis , Pandulliis Agaunensis, el alii
aliqualenus yiderelur, mox ut dpmum rediii, plane- coniplures, qui ttinc teinporis monaslicum ordiiicm
Jain opiimam diarodinam, aureis lislis pulcheniir.e illustrabanl. Cerle auclor esl Pelrus Damiani sr.n-
de.corataro, uua cum alba et ..cingulp, slola atque ctiiin Roinualduin die quadam ad Hcnricuni lunc
manipulo, qualia imperatprein liiiltere decerct, huc lempoiisin Iialia agentem acccssisse, cui, inquit,
ad beafuni Benedictum cuiii maximis graiiarum ac- non pauca locutus esl de reslituendo jure ecclesiarum,
lionibus .transmillere sludiiit:, lantseque de rseter*» de violentia potentum, de oppressione paupernm, eic.
circa hunc "sanctum Ipcum'tJevolioois exstilit, ul si Quod iniquo animo non lulil imperator, iroo vi-
ajiquanto diutius viveret, rejiclo imperii fasigio, ri sanclitatem rcveritus, ef monasleritim sancii
Deo se sub saiicl«prbfesMbnis habilu hicserviturum Amiati, in quo lepueral observanlia regularis, sua;
sponderet. > ipsius congregationi subdendtim tradidil. Eieuim
12. Tanlaanlemerat Henriciinnostros propensio, ^ delicise ejus eranl cum viris religiosis comersari.
ui vulgo, leste auclore ChrPiiiciLauresheimenais ad J Hinc ex ltalia in Gcrmaniain rediens, dimisso exer-
annum 1000, Monqcliorum Paler appellaretur. Et cilu, Cluniacum cum paucis e suis familiaribus pcr-
sane vere eorura Patrero fuisse et patronum prohant rexit, < ubi, inqtiit Vilsc ejus auctor cap. 26, eum
veiera passim inslruinenta, in epruin gratiam tlata. plurima signa religionis el sanclitatis vidissef, saiicti
Noyem ex iis profert Gretserus in librp De divis Spiritus igne succensus, coronam aureani preiipsis-
Banibergensibus, qubrurii oclb pro Altahensi mona- simis gemmis adbrnatam, ad inissam qiiaede cathe-
slerio, nonum prp Tegerijseensi sunt, omnia fere dra sancti Petri celebrabatuT, obtulii, et fraternita-
promovenle el excitanle sanpfa Curiegunde con- terii monachorum suscipienSj, crim ma*ximahumi-
cessa. Quinque alia exhibet Bullariiinj Casinensc iilale et conlrilione cordis oralionibus eorum.se
toroo II, pro variis Italise moriasteriis. Alia plerum- commendavit, ei in supplemerituni necessariarum
que in alii.s libris habenlur, quse singillatim reccn- rerum in Alsatia oplima prsediaeideih congregaiioni
sere non vacat. Prseter Banibergense monaslerium, conlradidit. Inde iler faciens, per Leodium et Ti'e-
de quo supra diximtts, et GbnfugieBse, quod polis- virim transitum fecit; et congregatiories inibi Deb
simum a Cunegunde dotalum fuit, moiiaslcriuin famulantes plurimis largitipnibus et prsediis di-
Schutterense inArgenloratensi dioeeesi.pene omniiio lavit. >
)
deslructum, a fiiiidamenlis renovavit, ampliavit,
ut testalur Trithe- . 14. Narrat auclor Vitsebeati Richardi Henrieum
-mullisque possessionibus ditavil',
miusin Chronicp Hirsaugiensl ad annum 1007. yir- aliquando Virdunum accessisse, ut beattim.Richar;
dunense sancli Yitoni ejusdem sumplibus restaura- diini, cjtiosa;pe familiaritis utebalur, inviseret. Cuinr
lum est. Nec prselereundum nobile sacrarum virgi; qiie.nionaslerii sancti Viioni, cui ille abbas prseerat,
iium ccenobium, quod simul cura Cmiegunde apud cedificia perluslrarel, cliuistrura ingressus, slatim
Bavarise urbeiu in ipsa Danuhii ripa huiicpsalini versiculum dixit : Hac requies mea in
Neoburgum
iclem iniperatpr coiididii. Hoc in loco opibus et refi' scecuhtirismmli ..: hic habilabo quoniam elegi eam.
de re lurbatus Heymo Virdiineiisis episcppus,
ligione. celeberrimo perseveravit ordo Benedictinus Qiia
clam Richardum mpnuit. he
usquc ad sseculi proxime clapsi linem, quo temjiore qui prsesens aderat,
Lutlier.iiiismoinvalescenle,posi Magdalense flundtiri Henricum, quod hbc;.siiie;incfediliiliiriijierii darrinp
de Lauterbach abbatisssc Obilum, nova electione fieri nequirel, moftac.huiriiieri apud se sinere*. Pp--
interdicia, fas postmo.lum non fnitvirgin.es ad prp^ slridie itaqtie He.irico cbrarii omniljus; in capitiijp
fessionem monaslicam admillcre, imo iis qtise resi- astanli petiit. Richardiis ftum vbllei iieri mbnachtis,
205 VITA S. CUNEGUNDIS, UBI DE S. HENUICO. 200
ipsique lanqtiam proprio abbati in omnibus penilus / ^ videlur. Is enim niira..5 ait indigiium fore, ul ijise
obedire secundum regulse prsecepliim. Quod cuni illi subtrahal offlcium oris, cujus providenlia quo-
"
spopondissel iniperalor, alqiie ut iiiohachus susce- tidie alimenta percipiebat corporis. ^Elatem suani
plus fuissel, dixit abbas : < Volumus ergo "el prseci- rion adeb evideiiler prodit; indical tamen num, 5 se
pimas ut ad gnbemaridum vohis a Deo delegatuni pnst sancli Henrici canonizalioneift, quse anno 1152
iiuperium redeaiis. > Sicque pius- imperalOf, regulse por Eugeniiiin lerlium lacia esl, scripsisse, cuin ait
asiiicuis, reliquum viltc lempusin virlulum "exerci- scripta de bealo imperatore ab Ecclesia rccepta
tiis traiisegil, healumque Benedictiim vereutPa- fiiisse. Quin el cum ea occasione sibi venisse in men-
treni coluit. Similehuic faeinm contigit in mdriaste- tein dical, tit de beala Cunegunde seribcret, lioc ipso
rio GellOriensi sseeulo duodecimo, ubi Bereftgarius le.npore quo de beato iniperatore in sanclorum nu-
deM.iyrosioPbedieriliaro pari riipdo vovit Richardo meriim pubiice atcensendo agebalur, eum vixisse
Gelloriensi abbalij ut patel ex ejus professioriis ce- cbiijiei potcst; quanquara iionnisi sub sceculi duode-
dula quam'exms.. codice ejusderii irioriaslerii huc ciniilihem scrijisisse falendum cst, nisi miracula
referre visum esl: Anrio ab iricarnatione Domirii quse posl Vitam habenlur, ab aliero quopiam au-
• 1.162, -iii nOmirie domini, ego Berengariusde Mayr~- ctore descripla fuisse dicamiis. Qseieram prxler ea
*io, vPlensremuitiare terrenis el inltiare ccelestibus, B niiracul», quse infeiius a nobis ediia sunl, habetur
trado iri iridriu Domini Ricliardi abbalis sancti Gtiil- iii apbgrapho Bambergensi ilem alius miraculorMiu
letmi tne ipsumadmoriiicliicum lidbiium suscipicn- liber, sed quein omisiiuus, quod nihil fere conlineat
4um, quarido tibbiiti doriiino ptticuerit. Sed et iri piseier ea quse protulimus. Si quis tamen illum le-
prmseniiarum proritiito et dbedieittittm secundum Dei gere cupial, adire polesf Grelseruni inlibro De divis
ei beaii Beriedicti regulam. Pdrro iiarie in'beatUin Bauibergensibus, aut Bollandum ad diem 5 Marlii,
Benedicium Henrici propensionem probatlamhia tibi infegcr exhibetur.
aurea quse, ut ex *variis auetOribus; refert Angplus 16. Ppii.o monasieritim Confugiense, quod Capun-
de Nuceih nbiis a'd lib*.n ChrOnici Casinensis, cap. giim DifJlmarus Iibro vu appellat, vulgoque Kauf-
43, iu Basiliensi majori ecclesia , qiiam Henricus fungen diciiur, haud lohge a Cassellio Hassise oppid»
resteuraverat, visehatur; rihi qualuor angeli etun celebri, usque ad soeciihiin jiroxime clapsum iu
«anclo* Benediclo depicti eranl, aiqrie in eorum reguliiii observanlia perscveravii. Sed tunc teinpo:
medio Ghristus Doniihus reprsesentabalur, ad ctij'us ris toia regioue ad Luiherani partes accedente ,
pedes Henricus cum Cunegunde uxore sua advolve- tanderii anno circiier 1S31 sub Jantgravio Philijipp
balur. Obiil Henricus Julii 14 anno 1024, alque in sanclimoiiiales proscripta;, et religio catholica
Bambergensi ecclesia sepulius est; qiii pbstea ab G penitus ibi abolila fuil'"De hoc monaslerio plura
Eugenio III- summo ponlifice in sancloruhi catal»- observat nosler Adolphus Overhain in noia ad
;gum ascriptus, publice ih lola Ecclesia celebrari ,'niim. 86 Vilse heati Meinwerci episccpi Paderhor-
«epit. hensis.
15. Cunegundis viri Obifu plahe libera fuit, ut 17. Cuiiegundis riiemoriam non fasti solum Bene-
quemque mallet vitse slaturo-posset araplecii. Pla- dictirii, sed cl pleraque Germania; et JJctgii peculia-
cuil ei prse cseteris Confugiense monasierium, iii fia Marfyrologia ctira Roroano coniiiieiiioraiit, in
quod sese recepit, eo modo quo in ejus. Vila descri- qiiibiis vari!s diebus, pro yaria ralione, cjus fesli-
bitur; quam cuin inlegrarii proferamus, fusius de vitas celebralur. Proecipua esl, die 3 Martii, quo
ipsius geslis hic loqui inutile fbrel. PorroVitam ejus eam e vivis excessisse cerium esf, idque annp 1040
a Nohnosio qiiodam moiiacho scriptam fuisse au- aul seqnenU, si annos qiiindeciro post ununi vidui-
clotest Hofmannus in Aiinalil^us Bambergensibus ; laiis annum in monasterio transegerit, ut asserit
sed quoniam ille tempore floruterit, aut uirum hsec ijisiuS Vitse scriptor; quaiiqiiam Lambeiius Sc;,fiia-
ipsa sit quse ad nos usque pervenit, incerlum est. littrgensis mortem ipsius anno 1030, et Tlirilhe-
Certe auclorem Vitae, quisquis ille fuerit, hi alifjuo roius, posl Marianum Scotuiti, aniio 1058 corisigna-
loco per beatam Cuneguridem dotato vixisse, certtim D rinl."
INGIPIT VITA SMCTJ CUNEGUNDIS.
1. Cunegundis impjeralrix nupta. —;..Expraxlaro lecta Cunegundis terreno imperalori corporaliter
parentum sanguine et AugustiB nobililatis gradu, (69), non carnaliler conjuncta, ccelesti Regi suam
dpp immarcescibilis glorise flores nuindoenitueiiiiit, . virginitatem cpnsecravit, quam usqtte inrtinem,
sanctus videlicel Henricus, cognom.ento Pius, glo- casii conjugis ebnsensu, Deo lesle, conservavit.
riosissinium Romani imperii decus, ejusque dignis- Quod postmodum Divinitalis testimoniuro, ne liiinen
sima coniectalis (68), pise memorise CunegundisAu- in tenebris laterel, ostendit, dum eam ad confun-
gusla et imperalrix. Eadem vero beata el Deo di- deiidum virginitatis Jiostem, et obslruendiim os
(68)AJiqupt mss.,collectalis;sed melior nostra le- riis diplomalibus. .
ctio, qtiod eodem teclo, non aulem leclo uierentur. (69) Gretserus cum ms. 1, copulariler.
Et qtiidem eadem voce uiilnr ipse Henricus in va-
207 VITA S. CUNEGUNDIS, UBI DE S. HENIUCO. 208
niendacia contra virgineni Christi loquen.iitiiii, sti- j,\ liam muuera conlulil in diversis ccclesise ornainen-
per ignilos vomeres incederc et illscsam procedere tis : qua~* omiiia ipse dominus aposlolieus, ut
dedit. semjier niemoria ipsjus fundatricis illic floreat, ne
2. Virginilalem miraculo probat.— Qualileran- (junndo per fraudem, aul violenliam, vel furto inde
lem id factuni sii ail coinmunem sedificalioncin prse- siibtrahanlur, dura bnnni sui innodatione, seplua-
tereundum non est, ul et castiiiionue erudiamur ginla quoquc duornm (71) episcoporura, quiibi ad-
exemplis, et divinorum secretorum admiraliouc erant, aucloritate ipso dje conlirmavit. Itcin mona-
inoveamuf, intelligenles qiieniadniodum diligeiitibus sterium in honore sancli Salvatoris, et ejus victo-
Detiriibmnia cooperantur in hbnum. Tanlis nainque riosisslmsc crucis, in loco qui Confugia diciiur, ma-
ac laiibus bonis tcntaiio deesse non poluit.invidus gnificenlissime conslruxit, ei ancillarum Dci ibidem
enimomnium bonoruin diabolus, ubi ihorum im- Dco secundum regulam sancli Benedicli servicn-
maculaltim sauciare non potuil, zelotypise livore lium, congregationem decentissimeordinavil.POrro,
foedare Cogilavit el ejiis saltein famam kcdere, cui cooperante ei in omnibus imperiali majesfate, idein
vulnus corrupiionis infligere non valuii. Facta est monasferium omni ornalu decoravit. Anle priiiei.
igilur, auclore diabolo, suspecta criiuinis, qusa non pale altare iconem ex auro et lapide prelipsissimp
iibveral maculam corruplionis. Sed quia crudelis B siaiuit; calices aurcos el argenleos, calinos, urceos,
csl qui faiiiam suam negligii, expurgalionis gratia pallas, casulas, vela, corlinas, cappas auro et gem-
ad vomeres candehtes illud sibi judicium elcgit, niis pretiosis inlexfas, et csetera utensilia sive vasa
quod propler duriliani.hominuni iiistilutum esse co- ninislcrii laftlo studio et tam sumptuosis impensis
giioscitiir. Cumque dilecla Deo ad illud judiciuin, eidera ecclesise conlulit, ul cjuicunque ea intuenlur
velut ovis ad occisionem, ducerelur, ingemuit, elail: regiam magnificentiam et miram ulriusque, impe-
« Domine Deus, creator cceli el terrse, qui probas ratoris videlicet ac imperalricis, in Dcum devotio-
renes et corda, j'udica judicinni meuiii et eripe me. nem magnopere rnirari non cessent.
Te enhri leslem el ju<licem hodie invoco, quia ncc 4, Collqpsa restaurat. — Prseter has priucipales
liunc pracsenlem llenricum, nec aliquem viriiiu suse fundationis et primarias ecclesias, qua; conven-
carnali commislione unquam cognovi. > Hoc dieto, lualis ecclesia, quaj monasleria illorum donaiivo
slupenlibus et flcnlibus universis qui aderant, vo- non glorianlur, aut in pncdiis dilatata, aut decorala
rofires candenles tmdo vesiigio calcavil, et sine crnamcnlis? Alias enim antiquitate collapsas reaedi-
adustionis molestia secura perlransiit. lta Deus ficaverunt, quasdani efiaiii destructas el ad iiiliiliim
oiiinipotenS vinculuni castse dileclionis servavit, in- redactas in prislimim vel in meliorem stalilro restau-
lioceniiam "oinprobayH, irilegrUali cttslodiam hu- C raverunl; et siculi prudentes, virgines olettm su;«
mililalis adhibuit. misericordia; in diversos effuderunt, ut merilodicere
5. Loca sacra condit el dOtql. — tn fascibus iia- possinl : Chrisli ionits odor sunius in omni loco
qtie conslilula, conlineiilisc suse gloriam sub lerreiii (II Cor. n, 1S). O conjugium non voluptate, sed
chlamyde imperii salagebat abscondere, ut lanto hona vohmtalecoptilalum! O.sanclum malrimonium,
propensius, quanio eflicacius poterat, promoveret ubi una fldes inviolalse castilatis, ubi JJIUISspiritus
<\»x, Deo inspirante necnon adjiivante, ad ipsius misericordiae ac yeritatis, ubi idem velle iu virtuii-
laudem cogilabai jierficere. Denique post novellam Ims idemque nolle in vitiis! ubi nec primus nec alter
lccundissiiiise planiatioiiis stise ecclesiam Babcn- discerni potuil; dum alter, quod primus, voluil.: ubi
berg, quani cum illo studiosissimo suo cooperatore par animus in roullifariis operum efleclibus pares
Henrico inloco Babenbergensi, venustissime, sicut in duobus osiendii aflcctus! Quales has nuptias dixe-
hacienus cerniiur, fabricavit sub patrocinio princi- rini nescio. Unum scio, qui.a; nescit nostra modo
pis aposlolorum Pclri atque sancli Georgii marly- regio lales, dura illi propter regnum coelornm.se
ris, rooiiasterium sub regula sancli Benedicli ad caslrantes, nec prolem lerrense fecundilaiis exspe-
aquiionarem plagaro, in honore sancti Michaelis ar- clanies, csclibera a Deo generationem receperunt, a
cbangeli exstruxit, non ininori sludio prsedioruin quorum ore laus Dei nunquam deficict. H;ec est
ae diversorura donariis ornamenlorum ; tertiam de- generatio quserenlium Doininum, qua;reniium faciem
liium versus meridicm sub ordine canonicorum, Dei Jacob : qui vivenles in Chrislo, membra sua
sub litulo sancti Stephani protomartyris, parvo moriificariles propter Christum, super len-aro mo-
quidem schcuiale, sed niajori opera de suo patri- "rieutes, roodo regnanies cuni Chfisto hbria 'Domini
niOhio ecclesiam fuiidavit. Ad qiiain dedicandam sui vident in regione viveftliurii.
Benedictum (70) papaiii, quem prsefatus Deo digrius 5, Auctor aggreditur vilam sanctw Cunegundis.—
llenricus iniperalpr ad coiifirmandum Babenbergen- Quoniam de vila et virlulibus pii et sancti Henrici
serii poiitificafum atlvocaveral, venire rogavit. Ipsa Chrisliaiiissimi imperaioris, et miseralionibus variis
aiitem illud Psalinographi secum deearitahs : Do- ijuas fecit in dbmo Doriiini, de Signis quoque el roi-
mine, dilexi decorem domus luw (Psal. xxv, 8), di- . raculis quse post transitum ipsius per eum fecit
lyersa eidem eeclesia; juxla iroperialem riiunificen- Deus,saiis acdigne scripta sariciarecepit Ecclcsia;
(70) Bencdiclus Yill.qui Sergio IV successil aiuio {71) Codex Bodccensis Iiahel//Mac/rfl'/iHf<i.
1012.
209 VITA S. CUiNEGIJNDIS,UBl DE S. HENRICO. 210
imnc animtim pungit, ac in iiienlem venii, vilam IiV< iiic salvus erit (Malth. x, 22). Alqne horius iu:
memorandse virginis noslrse Cunegundis hrcviter < conspeclu etiam Dei placilum essecernilis, si 110»'
cxplicare, et niemorisc scriplo commendare; ul ad < solura pro illis qiiiin hac vila positimulla vohis
exemplum cjus inluentes, quajcunque virgines, qusc- < bona, sed proillis eliiim qui ntilla feceruiil, ora-
crinque vere viduoe, perfectoe vilse normam arhi- <•veritis. Obsecro ergo ut eum a cordibus vestris
ireiiiur cpnversalionem illius. Indignunieiiiiii nohls, < ntinquain abjiciatis, qui vos lanquam proprias
se.d magis operae pretium duximus, ul illi oflicium <•amavitj atque huiic locum vestra servitule florere
non suhlrahariius bris, cujus providentia quotrdie < Voluil. Estote quoque mex necessitatis membres,*
alimenta percipimus corporis. <'semper iri hiUirilale cordis miseriebrdeSi sedun-:
6. Defanclo marilo, piis operibus insislit saft- < dum illud Apostoli -: Diteclio sine simulalione
cia Cunegundis. Ejus epislola. -^- Henrico itaqne < (Roiri.-xii, 9).Necnon veslra; mentes in quamdam
suo suse castitafis palicntissimo semper custode, < mttlua; charilalis soliditalem magis ac magis con-
ubi eam suis virginem, uli Ir.iduxerat in Chri- < crescanl, qualcnuS in die iribulationis clainoreui
sto, in ulfimo spiritu constitutus resiguavit, ad « veslrum ipsius aures exaudianl, qui dicil : Ubi
ccelesiia, qusb jugiler suspirahal, gaudia trans- < duo vel tres cmgregali fuerint in noinine meo, in
latb, illa se 'ad Doininum, ut seniper, lotam B < medio eorum suin (Mallh. xi," 20). Qubd vos omni
conlulit; illuni suse caslilati, neccssilaii, sahiti . < modo proincreri hortor, eodem prseslaiile;' qui;
adesse, illum suis ecclesiis; illum filiis, quos ci in < cuni Patre el Spirilu sanclo vivit el rcgnat per
Chrislo aggregaverat, prsesenlem adfore, advocare « oiiinia ssecula ssectilorurii:Ameii. > •' '
vigiliis, oratioiiibus instare, die practicam cum 7. Nonasiicam vesleminduii. Pia ejus excrciiia.—
Marfha, noctu conieriiplaitvam curo Slaria vilam Denique Conrado sibi^nccedenle ift regno(72), ipsa
agere non cessahat. Quanta vcro" eleemosynarum curis ssecularibus, siculjam diu desideravcrai, cx-
largitate, qtianta oralionis instantia, pro beati con- onerala, in ipso annrversario die transilns saricti
jugis defuncti anima desudaverit, in subscripla pa- Hehrici archicpiscopos cum episcopis ad dedicaiio-
gina, qttam ipsa per se (nam lilterarum, sictil et nem Coiifugiensis ecclesise corivocat: uhi inlermJs-
aliarum aiiium, distinguere auro gemniisque sacras sarum solemnia, imperiali decentissime omrii cultu
vcsfes fuil perilissima) composuit el conscripsil, ornata, antc piincipale altare virgo Deo devota
quicunqne sclre voliierit cognoscere poleril. <Cuue- processi!, ibiqiie Ihesaiiruin incomparabilem,iigiii'
< gundis, divina disjiensatione solo noroine inipera- Dominici crtiCem, parvam qnidem in matcria, sc<l
< trix, sjiecialiierdileclse congregationi in Confugia, maximam iu virlule, Deoobtulit. Al uhiiectio evan-
< qiHilquidjustse convenit dileclioni. Proprise ailver- 'C' gelii, in qna snpra arborem crucis ascendens suspi-
« sitalis sarcinahj, veluli *KsiunO," faciliiisioterarem, eientem se Jesnm suscipere, el ab eo benedictioiiem
< si ~vestrasres salvas iiicoliimesque existere vide- pusillus meruil accipere, Iecla fiiil, regalem purpu-
« reiii. Qiiamvis enim mehs procellosis curarum ram exuens, luiiicani fusciorem; qiiaiii-ipsasibisuis
« liuciibus utidique quatiatur, vesirse laroen recor- manibtisopefaia fuerat, vestetn reljgionis, data sa-
< dationis ancliora a cbrdis.prpfunditaie nori evelli- cerdotali benedictioiie, induit. Ei, mtiltis pro se qui-
« tur. Ellicelloiigereniotaeaboculissiiis, abauimo dem flenlibus, pro illa autem gauclenlihus, quse jam
« lamen iiusquani recediiis. Quis nps separahit a sscculura damnasset in Vestibus, capillis, quihuc
« charitale Cliristi ? casus doloris, an longinquilas usque in eodem monasterio pro ipsius ser.vantur
< remoiionis? Quin eiiani si iimissse faculialis iisus honore, prsecisis, imposiio sibi ab cpiscopis vclo,
« coneederetur, voluntas ba;c operis exhibilione annulo fidei subarrhala, gralulabunda succinuil':
« comjiiobaretur. lpsum tamcn modicum, quod Posuit signum in faciem meam-,et annulo suo subar-
« adhuc, Deo volente, reliquiim lenerrius, veslrse rhavit me Dominus meus Jesus,Cltrislus. Ita Chfisto
« coronionilioni 'aiienurii esse nolumus, ul parlicipa- sponso ipsa sponsa consecrala, dtim filiarum sua-
«iione parvitaiis reieveiur magniiudb devolionis. rum se sanclissimo conlubernio applicuissei, non ut
« Maler namque si parum habuerit, par.liin filiis trf- " mater fiiiabus se prseferebal, sed in oinnibus servi-
< buil. Ecce hsec ihodici sumpttis muriusCuia ad liis servilein se personam oslendebai; ita taineri 111,
« refeclionem vobis* mitlunlur carnis, ul animani cum omnia facerel, osterilalioncm fugefet singulo-
« senioris Palris vesiri continua orationis aliroonia runi, *ne in prsesenli sseculo reciperet riiercedem
« reflciaiis; quoniam toi justorum preces unanimi- suam. Ojierabatur manibus suis (inilli enim in distin-
« ter conlinuaia; apud Deum niultum possunt profi- guendis auro gemriiisquc vesiibus pliirinniro. aul in
« cere, Jacobo alteslantc : Multum valel dcprecalio slolis aut in cingulis sesliiriabatur inferior), sciens
« justi assidua (Jac. v, 16). Hlc etiairi atqueeliam scriplum esse : Qui npn pperalur, non tnanducct
«jtistus Dominus, qui jusiitias dilexit, a;quiiatem (II Thess. 111,10). Sponso auloraiis loquebaiur aut
<"supjilicalionis exaiidire nbn respuit:se"d Yobis psallens. Ad ecclesi;ellriiina pene invisa properabai.
< indefessisiriiercessoribus supradicti ehari memo- - Nihit; severitale illius jucuridius, nihil jucuridilatc
« riam facieritibus isalulis dabilprseraituri, quod ipse severius. Trislis in risu, in trislilia sriavis. Breve
' • jirbtiiisil dicens : Qui
perseveraverit usque in finem, vitse spalium seLciiia meinoria compensahat. Iclem
(fi) Anno lpso 1024, quo fueral defuncuis Ilcnrictis,
211 VITA S. CUNEGUNDIS, UBI DE S, HENRICO. 212
illi locus oralionis et quielis fuit, idem semper habi- A monis moiiumenlum :iumina sua in Dei figere
aspe-
tus, incultum corpus : dum sciret rejiciendas deli- ctuni, priroam quas docerct facere, iiifrucluin do-
cias corporis, quod paulo posi vermibus exarandum ctrinse suse.ipsa in ccelis, Dco. adjuvanie,' possil in-
sit: semper eam legere, aut legentem audire vide- venire. Hsec et ejusmodi iterum elilerum.matenip
rcs. Mulla illi circa contubemales devotio, frequens sludio ei inculcans, quasi in omnibus janj perfeclam
dccubanlium visilalio, sollicita pauperum consola- et ipsa magistrani venerari coepit. Illa, ubi imroa-
tio. Prteterea plura eam iniracula fecisse credimus, lura liberlale potita csl, paulaiimarigoresup. defi-
sed, quod gratiam hominum el oleum adulationis cere, molliorem cultum, lautiorem cibum, quse vilio-
semper fugerel, esse suppressa : quod tamen incu- • rum alimenla sunt, desiderare : uliiroaui choro,
rise scriptorum, seu revolutloni lemporum, non de- prima in convivio, pueilarum fabulis inleresse, ac
fectui deputandttm est virtulum. Pauca lamen quse in omnibus Jaxius agere coepit. Pro hujusmodiievi-
iu scriplis reperimus, aut veridica sanclimonialium, tatibus dum eam frequeiiler sancta Dei inier se
ubi illa Cliristo iu.ilitabat, relatione cognovimus, hic privatim, piiblice corarn omnihus secundunr Apostoli
inserere dignum duximus. prsccepla, ssepius arguerct, obsecrarel, increparet,
8. Miraculis ctaret. Incendium exslinguil. —Ciim ncc illa matertera; velut patrociuio aijt fanuiiaritafe
post orationis freqnentiam inler lectionis lassitudi- g vane con/isa ullo modo emend.iretur; quadarn die
Eem ancilla Chrisli in lecio, non plumis exslructo, diun ipsa cunicoiiventu crucerii, nam dies Dorniiu-
sed cilicio stralo, membra soporegravaia remisisset, cus erat, sequilur, abbalissa defuit (74). Quam ilta
ptiella sacrala quse de more ilii assidebat, sacros uiquirens, el epiilaiilem cum coseVis in cpnclavi
codices legens, cum fere ad mediuin noctis leclionem reperiens, zelo pielaiis armata, cuni verbo corre-
extenderel, caligantes oculos clausil, lumenqiie e ptionis dexlera maxillani ejus percussil; quse quasi
uianibus illius prolapsum paleas corripions, sui fra- sigillum quoddani forriiarii digltoiiiro ejusciccepit,
gore circumj*acenles sorores exci'avit. Clamore ex qua oroni lempore vitaesuse non cartiit. De quo ni-
concursu facto, virgo Christi de somno excussa, mirum.facto .conslat, quia rionianlum pro se, sed
dum coUuclantes inter se et concrepanles flammas el pro aliorum emendaiioiie hbc pertulit, ulbujiis
circa se aspexit, ad oralionis arma se convertit, el visio aliis proficeret, el ad melioris vilse sialum a
signo crucis adusiionem illam absque omni suarum viiiis suis retorqiieret.
hesione veslium avertit. Tua sunl hsec, Christe, ope- 10. Cliirolecliam ejiis radius solis stistinet. — Fort.e
ra, qui olim Babylonium regem in suo furore con- cl islud deiracloribusfabulosuiii et infidelibusincre-
fndistiV et Chaldaicos ignes,. ut pueri tui Iiberaren- dibile pulabitur, qupd sanctifatem illiiis, quam hu-
tur iltsesi, tua virlule exstinxisti. (C ftiiiiiatis graUa ipsa homines Iatere vojuit, muta
9. De Jutta ejus nepte,. abbalissa. — AUud mira- elemenla loquunlur. Denique curii posl leclionem
cuJum tam siupendum quam miraudum liic plitcuit evangelii, suo solemni more sacrificatura accederet
subscribere, in quo animi illius Gonslanliam et rigo- ad altare, dexterse manus sua; chirolhecani detra-
ris severilatem discere poleris. Habuit secum sororis hens, cum nullus qui reciperet adessel, a se rej"ecit;
sune filiam, Jultam (75) nomine. Hanc a primis aiinis quam radiussolis per feneslroe rimulas iiitrans sus-
cducatam, omni diseiplina, ssccularium quoque litle- cepit, et tandiu quasi famulando srisiinuif, d<mec
rarum scientia instruxerat. ttsec malerlerain non illa, post sacrificium rediens, eam reciperet. Tale-
liii-ms religionis quara dilecfionis amore sccuta et eiiam quid in beati viri Goaris vesle aliquando divi-
ronsecrata fuit. Quam in omnibus plene inslructam, na virtule ostensum fuisse Iegitur(75); qui dum a
ubi ejus in orationibus vigilant:ani, in jejuiiiis per- scde Rustici Trevirensis pontificis despicilur, a sum-
severanliam, et ad omnia patienfiam perspexif, om- ma niajestale per iiiaj"or.isIumiuaris honbratur fa-
iiiuni assensu et rogaiu, primam in ipso ccenobio niulalum. Oiiinium itaque capax eratmerilorum, qui
cam abbatissam prsefecit. Tum virgo maler filiani judicem cunctarum meruit hahere virtulum.
suscipiens,, juxta commonilionem sanclam dttdum W.Mqrbusejys extremus.Respuilregales exsequias.
habitam, prsecedentium illi Patrum repetens allo- Obit. — Quindecim in sanclo proposilo supervixit
quia., monel ob salulis. affeclum ulilia ac Deo placila annos, tam humilitatis gratia quam religionis reve-
ssepe dicere, frequfenter audire, solitas religiosi iti- rentia omnibus admiranda. Tandem pro nimia ci-
neris vias non deserere, magis magisque errorum borum abstinenlia,. oratlonis et vigiliarum incredi-
devia et diabolica caleare figmenta ; nullam luci ac bili perseverantia, ccepit corpore languescere, et
lenebris, verilali atque raendacio, turpiludini atque ingravescente morbo paulalim deflcere. Sed dum
honestali apud Dei servos docel ess.ecpmrounioiiem; membra dolore conlrahereiitur extefius," spirilu ta-
soliicite caventlura ne vana seclando desineret esse men, nam laus Dei semper in oi'e ejus fuil, confor-
temjiluin Dei, ef hahitatio dsemonum fieret, etdse- tabatur interius. Vocabal sanclos angelos, quorum
(75) Variant codices in htijus nomine scribendo. (74) Id esi processioni qnseeliam nuncantemajus
Ediii veleres liabent Vitham ; mss. 2, Vtham; Hof- sacrum in coenobiis diebus Domiuicis fieri solet, nou
inaimus, Jitdiiltam. Jnitliam, Cmiegundis sororcm, inlerfuit.
Wolfo niipiam, cl Jiilam seu Miilain ipsius iieptem (75) Beali Goaris Vitam, ubi hoc miraculum de-
comiiis Liinburgciisis uxorero memoral Mirscusin. scribiliir, habes Sseculo II Beiiediclino ad annunj
Kolifia ecclesiarum Belgii, pag. 148. cii-citer 649 (Palrologiw CXXI, in WAKDALBER-TO).
213..:...._...,, VtfA S^ CUISEGU^DIS, UBI DE S. HENRICa 214
, sito, suo loculo in dextro latere, sicutiiactenus
hie vjta, illic jain consoitio fruilur; apostolosef con- A
fessores, quorum fidem et cpufessionera semper ' yeneralur, reposiium est(76). Ofelix Babenbergen-
4eniiit,interpellabat: virginum Christi in suo exilu sis ecclesia ' reeepisti thesaurum qucm amisei*a_s,
iiivitabat chorum, qiiarum semulaiione, in carne, , Procax et malefica lingua detraclorum, oculorum
thuii prseler c rnerii viveretj imniaculalum Ghristp leslinioiiio cohfutata est, dum virginiias ejus rebus
cOnscrvaveraf ihorum, omnltim Deo famuiantiurii 'approbala-, sanctilas clarescenlibus signis videtur
* sibi adesse, sibi occurrere orabat auxilium. Vere lestlllcata.
quod esl scriptum : Timenlibus Deum omnia coope- 13. Miraculapost obilum. — Christianse religipni
rantur in bonum (Rotn. vui, 28), in obitu tantse vir- proficiens Ecclesia fidelis (quse in Evangelio, voce
ginis vidimus comprobalurii. Necdura spiiiUim ex- Domini testante (Mattli. xu),Dei mater et filia per
Iialaverat, necdum CJiristo debilam reddiderat ani- gratiam nomiiialur : mater quia sanctse operatiopis
inam, et jam fama volans lanli prtenunlia luclits, exemplo*filios Domino.general; fllia, quia: ^Virgiiiis
noft lantum sacralas virgines aut diversi ordinis Filio pro salute mundi incarnato, erudiiione sanclo-
virbs, vcrum eliam lolius urbis populos ad exsequias rum Patrum quotidie generatur) salufem missam a
jiiiius congregabat. Sonabanl psaimi, et totam do- Domino, coelesfis archialrieffeclibus medicinse ple-
nnim, ubi sanctiinir corpusculum in medio super B nam, tam menlis quam corporis auribus animadver-
-illosuo nobili cilicip cOmpositumjacebal, in sublime tal. Munrlansemachinse cbndilor hurhano generi per
resonans Ietania pro exeunte anima. quatiebal. In- inobedientiam lapso Condolens, ut ailernie vitse
terim ex more regales lanquam imperalrici, non ut frticttis facientem ndvam planlalionein, scilicet pri-
panpercula; debenftir sorori, paraiitur cxscquise, milivani Ecclesiam inserefet, patriarchas el proplie-
suirca ferelro ebtendenda prpferuntur velamina. tas ih munduhi mitlere dignatus est : qui eredilum
Tum illa pallentes yuttus, quos ante, ad se sponso sibi olUcium quinque corporis sensibus. sexfoqoe,
venienli helos.exhibuerat, videres ad os retorquere, qni est spirittis prppheli*e, mysterium incarnalionis
manu abnuere: <Amictus isle', ait, non est nieus; Christi, et omnia quse de ips» annunlianda erant
auferle hinc, orrialushic alienus est. Hisierreno: prsedicanles, alii asperilate vitse; alii diversts peena-
sponso, islis coilesti coptilata sum ; nuda de utero ruiri mortibus, ipsi quem prophetabanl, famiilalum
inalris mea3 egre.ssa, huda regrediar illuc : his yi- sutim fideliler impleverunt. Horum liroes Chrisius
Ifiiu miserrc caniis mateTiam-involvite, et corpuscu- aeterni Palrls consilio, pro liberandis hominibus de
iitm meum juxla lumulum ffatris mei ac dbiriini intemerataj Virginis ulero processit, ui jam iu-
Henrici imperaloris, quem me jam vocantem video, choafseplantalibfti, missis per orbem apostolis, alque
iirproprio locello repoiiile. » His dictis in manus de suo corpore ftiso cruore fabricalam, novellam
Doroiiii spirifum suum commendans,- ad siium ani- supersedificaret Ecclesiam, qtise sanctse Trinilalis
nia revolavit auclorem, et in antiquam possessio- fide irobuta, et mundaia baptismi gratia_ marlyres,
neriifliu jieregriiiafa conscendit: terris matrem coro- coiifessores, et infirmi sexus virgines aniiiio tamen
tnunemse amisisseflentibus, ctseUsautem conciveiu constanles, primitias bbtulit.iiiter qttas heata Guhe-
in suum consorlium se suscepisse gaudeiilibus. gundis, flos Babenbergensis Ecclesise, cuin sancio
12. Bambergw sepelhur. — Ita tlemuin sacro illo Henricp, qui Romanorumimperium lenuil, sub con-
corpore feretro, snperposito, longo nobiliura ordine jugii specie, imraortali sponso castse virginitafcis
prseeiinle, muliis hinc inde confluenlibus, cuin illo honore deservit. Unde j'ain ej'us sanciitatis merila
sibi seraper familiarissimo pauperum cootubernio, per orbem matiifesia declaraliorie ajiparenl: quia
ad Iocum Babehberg sepultura suse prsedeslinaliim in laco ubi sanclum ejus corpus quiescit, infirmi
felices exsequise usque delatse sunt. Tum vero re- quacunque laborantes asgritudine saniiatem reci-
Ijctas urbes, vacua rura, desolafas civitates, undique piunt. Utautem ad omnia tesles caulissinii simus,
concurrere populos videres; matres parvulos suos verilalis amaloribiis selali noslrse succedentibus, de
in brachiis gestantes, infirmos in grahatis j'acentes nj his quse scribimus curiose indaganlibus, scilicet qub
sanilatis graiuun sperare, felicem se credere, si.ciii lempore opera curalionum prsefatse imperatricis
atitferetro jungi, Velab ipso conligisset ohumbrari. iniiium habuerint.largiente Domiuo prout possumtis,
Tandem in ecclesiam heali Pelri apostoli corpus non volumus explicare.
sine labore deportatum, triduanas ibi meritis suis 14. Energumenus liberalur. Et alii ab aliis morbis.
ac beneficiis condignas habuil exsequias; fiiii qups Anno Dominicse incarnationis 1189, indiclione n,
ipsa illic in Christo adunaverat, de rnatris pace jam Tiemone lertio decimo Babenbergensis Ecclesise
securi, pro se autem solliciti incessanler psallebant, epiScopo, quarlo ponlificattis sui anno, ad Vincula
duin eam sibi ad lioram subtractam sine limpre ,> sancli Petri, ne de sanclilale prsememorataevirginis
amissionis, in spe perpetuse intercessionis recepisse ambigeremus, signorum experienlia ceriificali su-
plaudebant : matef de coelo filiorum prospeclans mus. Nam dum solilo more populus ad prscdiclum
afleclum gaudebal. tta velatum sacrtim corpus, lociim oralionum et vigiliaruiri causa convenissct,
sacris vestibus, diaderoaie Chrisli capiii superpo- adfuil quidam dajmoniacits de villa quse dicilur
(76) Mulla hie inferseruiilur in Bruxellensi eili- apertione, qua Henrico prsecipiebalur ut Jocum ce-
tione, cie voce sciiicet audila coeliius iu tuuiuli deret Cuiiegmidi.
215 ' VITA S. CUKEGUNDIS,13CIDE S. IIE>RlCO. 11«
Dierriil (77), qui necpiclalei» agiioscons, iiec sceltfs'..A plisroo defuiicluiij, snpra tumham bealsc virgihis
abhbrrens, fiiiiini suum igiie cremaverat. Hic duris iion siiie spc resurreclionis posuit, Testbr eum, qui
ftiriibus astrictus ad sepuicruin sancta: Cunegmidis csl primogcnitus morlupriim, qui roortuos suscitat,
ita iiiaiisuescere ceejiil, ul furiali morbo absoIuluS ubi rijiserabiiis omnibus maier exstincli, saiictse
Dciim oninipoteiiteni laudarel; eique cujus palroci- virginis noraen Cunegundis ingeminando multos
iiantibtis merilis hsec sibi riccidisse.cognovit, cum fletns effudit; quem exanimefti posuerat, de sepulcro-
catcrva, quse praseiis astiterat, dcbilas acclamabat vivurii levavit. Qriis se a lacrymis, quis a laudibas
laudes. Igittif duin h.*cc lahi cleri qriam populi contineret? Una vox omnium, utfrequens turba Sab-
solemni devoiione agereiUiir, ires contracli, unus in balo confluxerat. Qualis eslJitec ?quamsancta,qiram
suhurbiO de hospitali sancii ^Egidii (78), qui magis Deoehara! quse claudos currere, csecosviderc, mulos
'iepiando quam scabellis yolyebalur; alter de domo lyqui, exstincta quoque niembra revivisccre facii!
Ghunradi majoris ecclesia? praeposili; terlius ilem- Beatus venter qui hanc portavil; benedicla a Do-
de domo Oltoriis in eadem ccciesia canonici, super niinouhera quse tianc laclaverunt; de benediclione
sepulcrum bealse virginis. posili, ab uniUs dolofe jam sseculo pereunli tanla gratiarum munera eflluxc-
passionis un.i erecti sunt manu divinai curationis. runi
Mulier jiaralylica.elaltara sanclimoiiiaIis(79) femina B (17. Iteni suffocalus. — Aliud npn liuic ^issiuiile
uno jiede claudicans, et claudus de caslro quod di- signum, alio vero eventu in trienni puero, in vico
eitur Giel, posl nioiiieiitaneam oralionem vix com- Grunberc celebratum est, qui a mane usque ad
jiletam, in ipsa nocle curati sunt. Puer cui lania vesperam in limoso lacu suffocatiis jacuit, iibi a
membroriim mpllilies inerat, ulpene ossibtis carcre mulieribus suh lini fasciculis reperlus el sublevatus,
pntaretur; alter de Lincendorf, macie deforuii con- niullo ejulantium comilalu domum usque delalus
suniplus, gressum et loquendi olficium, quibus est. lllic per noclem lugubres parenlibus exsequias
oiiiiiinoearuere_.receperuut. Puella scialica deGise- celebrantibus, uhi mane sacerdos dcbiium huina-
iiuclt [al., Gisfeld], necduni luinbse ingesla sacia? nitatis complere astilit, popuhis qui aderat, qni
jiropler lurbara : puer ex contraciione nervorum, jam multa de.slgiiis heatse Cunegundis viderat et
carciis officio pe<Juni; pueUa de Ntiornberc (80) audierat, prsesenliam illius sibi adesse in nuilta spc
planta pedis sursuin recurva, geiiiciilo comraclo; exaudilionisrogitabat. Mirum in mbdum puerannu-
itero de eodempago puella manum aridam habens, larem digitum movere coepit;ct.sliipeiuibusoroiiSjus,
inter orationes et vigilias curati sunt. post spatium unius horse sanus surrexit. Hujus facti
15. Quidam pro equo furlim sublalo apud Werraro primum ipse sacerdos sub slola, dcinde nillites ocio
fluvium, in vico qui dicitur Wasegen, suspendio P suh sacramento, ipso puero in mcdiiim locaio,
addiclus est. Qui in tormento positus, voce qua po- cum omni frequenlia suse plebis, testes ad nos
tcrat, bealse Ciinegundis virginis aures appellavil, venerunt.
cnjiis etiam fcslinatam opem sibi adesse jirsesensil. 18. /1em puella. — Puella septeniiisin parochia
Divina enini virtule, ubi populus abscesserat, \\r.- Liuherstat, dumad fontem incaute hatiriret, inlelici
ciila manuuiii dissolula suiil, et ipse sibi laqueum casu submersa est. Quam cum ad sua a>'criicihus
deponens, in civitaiem reversus, cunclis ereplio- hproines fiiissenl revei*si, riam dics Rogationum ift-
iiein sui, dans gloriam Deo et stise salvatrici expo- stabant, de foiite exsthiclam levanies, post voturo
suit. Quorum fideli lesiiinonio ad nos usque delatus, ad niemoiiam bealse Cunegundis facthrii, qtiani
a 1 ceusum cjiiinque deiiarioruni a suis parentibus, dudum lameiilabantur mortuam, non sirieiautlibus
ut prideiii dum damnarelur, pro ipso devoveranl, divinis viventem adniirahanlur. In hac trium resu-
inscriplus est. Apud nos quoque non huic dissimile scilatione morluorum, cum el.alia duo corjiora ad
de servulo quodam, dum illaqueatus ab puinibus iiivoealionem sanctse imperatfieis ejusdtjm viise red-
niortuus putarelur, signum apparuit. Nam ppsl difa, verissima tesliurii approbatione ac ipsorutu
cjectam tiriuam, quod signuin moriis in lalibus lor- pueroriim praesenlaiiorie cognoverinius, quis riisi
mpntis csl, cunclis aslantibus iiispiratse saluli ac sancta Trinitas operata videtur, quae secunduii)
viise restttufus est. Tali modo apud Roltenburc, signa quse ipsa facit, hsec et his iriajora facere
iiiiperiale caslrum, duo absotuti muliorum attesta- poslmoduin siiispromisit ?
tioiie usque ad iios pervcnerunt. 19. Mtttus vocemrecipit. — Illud quoque c.larissi-
16. Puer moriuus resuscilalus. — Mira, al nil Deo mum, clarissirois regni pririioribus coram astariti-
iiiipossibile, ct forsan noslra; ;«iali incredibilia diclUT bus, celebre super muto factum suh oculis oroniuro,
.rus sum; sed tola Barobeiibergeiisium civilas liujiis mbiftpria;homiiiurii tfadere iion indignufti duximus.
facti expers non fuit. Mulier cie proxima villa Elrin Nam rem gestam ita per famulam suam Chrisliis
vagientem suum, infra qiiadraginia dies sine ba- clareoperari voluit, quod pene nullum latere pottiit.
(77) Editio Lovaiiiensis Beijrent. Aljis Beyrreitl. (79) In apographo Bambergeiisi nbn dicifur siin-
(78) CoiidiUiiiifuit ad pedes Montis Moiiachoiiim ctiiiionialis-, sed, qum seculaivm Iwbilum vcstc hign-
a.beato Otlone Bambergensi episcopo, ul nariaiur bri ntttaveral.
in ipsius Viiaslib. i, cap. 27, ctii monastcrio subdi- (80) Apog. Bamb,, Nurembcrg.
tiiroAiit c.v cap. scqiienti.
217 .;";.-VITA.&CUNEGUiNDIS,UBI.DE S. HENHICO. 218
Philippus (81) rex propter stii confirmationem, iiile-, A vel yerba fiiiidcns, cibum aiil pptum vix aliquaudo
rim vero, qiiod magis favorem sibi prseslare cfede- •"(irnens,perroaneret, Si quando iili dorroire conti-,
l.al, jiropteriranslalionem beatse virginis comitia gissct, solo collapsus iiiodp capul terram, modo coe-
indixeiat: iiiulus quid.am servulus in coinitatu prp- iuiii.pulsa.re videres; cl quod miserabije dicth,,dum..
babilium virorum de Pogen convencral, quorum aJj pmnibns, propterea qupd horribilis visu foret,
vasa, qiiia et ipsipoeniienles erant, portabat. Regiria fugeretur, a sihgiilis videri optabalur. Iste anie
a.tlecclesiaro processura, cum de more solemniler a fama quam aspcctn notns, dunj ad nos pervenissel,
dero suscipilur, confusus interim pOpulorum clambr stipem inter donios accipiens, aliquandiu sustenla-
cxorilur, non frusira morituro denique horoiiii, sed tus esl. Hunc archisynagogiis videns: < Si vestra
laudes cum Chrislo suo jam yiveiili coiiclamantiuro. Cuncgundis, ad Chrislianos ail, istum curaveril, jne
. T<stor Chrislum et ejus appslolos, iste qui prius Christo ac fidei veslra; apjilicare poterit. » Sed,
iiullara, uipote mulus, linguam noverat, singulis qupd dicit Apostolns (/ Cor. i, 22) : Judwi signa
ad inlerrogala propria lingua diserlus respon- quwrunt, in hoc Judseo Oslensuin est. Nam patiens
debat. terlia Doroinicse resurrectionis feria, dum super
20. Lupus milis. — Quid rereram de bruto ani- sepuIcro,salulirer.*evirginis salnbri premcretur sopo-
dtiin "
liiali, cujus imlala sibi raj)acltatis ingluvies, re, manu invisibiti quadam laclus, Inde sanatus,
pradam rapuit.quasi nomen Ciuiegundis contra se cum summa omnittm adiniratiorie ac Jaude absces-
invoca*um sensissei, a suo furore quievit? Nain sit. Juda;iisvero infelix a perfidia sua seiernos passu-
lupus dum circa caulas ovium-vespertinus naturse rus ignes npn recessil.
suaj ingenio versatur, parvulum anle fores ineaule . 22. A papq approbanlur. — Hlud autem in .uliii.no,
reliclum luslris suis intulil. Aliorum autem, qui ter-
roaler clamore exeita-- qii.od lameii signorum illius non ultimuin fuil, sub-
riti fuerant per lupum, pueri iieclam. Quoniam lerra circa sepulcrum ejusa fideli-
la, omncs cives suos jnanibus complosis peciora biis collecfa, in speciem Iiicidissimi tliuris, atit
lundens, mullis ejulatihus in dolorem commovit. eliam roiimlissimi
Oimiibiis besiiam insequi, quia nox inslabat, incas- grani' fuitfreqnenter redacta. S'u-
hoc Iiinoceiitiiis papa in sermone ad populuro in
suin jiidicatitibus, niater ad ecclesiaro coiifugieBS, per Latcraneiisi palalio habilo, vilse illins' merita cl
signis vetul niorluo teiiio compulsalis, pro conser-
miraculoiiiiu insignia commemorando subinttilit;:
vatione lilii aures virginis illic pernox ajjpcllare noii «
Rec'e, fratres charissimi, pulvis ille, qiio gleba
desi.iebat. Mane faclo, nutrllius ille silva erumpens,
iltsesuni el iu lnijus sanctissiinse yirgiiiis debitoImiiiaiiitaiis septtl-
parviilinn qocni rapueral, reportat, la tegilnr, in flins atque granum'redigitur, qute se
mlco nhi in siia '[-<
bovesjiridie araveranl, pellicula snh sexu fragili, dtim viveret, a licitis continens,
ililigenter irivohitum collocat; ipse propler sedens
ab illicilis abstinens, illibatuni Domino holoc.iusiuiii
custodias observat. Ubi vero ruricolas el vomeres
sibi de oblulit; et dives Chrislo, pauper sibi, paupercs
jan appropinquare videt, quasi parvuli Chrisli suh diversi ordinis alque sexus prpfessione
quiete sccurus, roaiisuelus discedil. Quem illi, ut
quofidic pascit. Jlerilo ergo.iu catalogo sanclorum
J-QOS est, clamore persequcnles, servus qui boves eril ascribenda, quse vitam sanctoruro seuiper siu-.
stiraulabat, pelles aspiciens: < Ecce, ait, teguraenta duit imitari. Colleclam ilaque a nobis conscriptam,
pucri quem lupus rapuit, » Accurrenles dormien- cum oflicio lofitis missse huic nostro sermoni appo-
tem parvulum inlactum, vultusplendidum reperiiint, el aposlolica auctoritate omnibus ccclcsiis
non mulla admiralione haec suimus,
et sine consideranles, in honpre. tanlse virginis decanlari direiinuis.»
civibus *t matri iiuniiant. Illa advolans, et prse
gaudio in Iacrymas prorumpens, ubi et quomodo 23, Auctoris epilogus.— Hsec paucissiina de viiiu-
fuissel, iuquiril.ille juxla :ctalem simpliciter: « Ca- tibus et sigriis Cuiiegundis sanciissimse Virginis,
uis, ait, ille qui me asporlavil, hlande me perlin- prudentissimaS charitati vestrse inler.ihftuincrabilia'
gens in siiui suo compositum tota nocte dormire " dixisse sutficial; quse".si quis evoliiie pefstiirigerci,
fecil. » ... priils ipsa pagina quani materiadeficei-et. 0 beii-
21. Miracula oriiissa,—Ista.quse modo succincte lam, o prsedicandam, qua?rCgnum iinindi ct oiiinciii
riiiracula diximus, el alia plura quse vilioprolixila- ornatum sscculi pro ccelesfi orriatu.'desp"exit! Chri-
tis transimus, ne more hirudinis lectorem.querri huc stum sibi spoiisuiri regiP.sponso legaliler non carria-
nsque sludiosum - lenuimus, efltiiendo fastidiosiini liter copulata delegif! qilse Virginilatem suani iriler
o.ccidamus,signum' in servulo quasi annofiiin sede- regales ihalamos probando, ut infatnise malum sibi
cim divina operalione faclum exponamus. Qui csetc- abirividis objeclum expurgaret, ignes calcavil'quae
Tis nienibris sccunduni ordinem nalura; hene dispo- dum prolcm morituram non exspeciavli, ejus c.isia
sitis, in principali, quod est caput, tanta passione . generaiio iiunquam passura successionis detrinicii-
agilabatur, ut sine intermissione parieti; si proxi- lum dufal; quando Ecclesia in filiis suis "per elee-
musessel, allideretur : jiectus mento tunderet, sca- mosynas ipsius divinse iaudis semper accipit iricre-'
pulasicmporeyerberaret, nunquamin eodem slatti, meiilum: quam cum ^Chrisld suo ^cjuem aihavit, in
(81) Is Kriderico iEiipbanlp natus Hennco iratri nullis qui Olloiiem elcgerunt.. Philijijip aiuio' 1209
•
suo succcssif, elccfus aimo 1198, refragaiilibus nbn-. occiso;' ri'.gniim ppiics Ottoiierii Temarisjt.
219 VlTA S..CUNEGijiNDlS, UBI DE S. IIENRicO. 2ii
qiio credidif, qiiCih dilexil, etiain postmorlehi yivc- ,Ailoc potuii qui cuncla pbtest tlare virgiriiiali,
re signa crebra loquiiniuf. Ad meuiorianl ejiisilem Qiii iDonles transferre' valel creiluliiiiii." ';'"
cseci visum, exstincti vilaiii,' muii loquelani, aiifes Nupta viro sub lege Viri vult virgo latere,
obslruclse recipiunf auditum. '
Sponsa subafrhala, spcnso lameii inviolafa,
24. Quanla igilur illa fuisse crcdimus, qiiscviveris El/Chrisiiim sub corde virum silii legitiiabere.
liullo lesie, iluin jactaiitiam vilal, »ola exerciiit.ciiiii Scrvat virgc ftdem, res claruil igne pfobata.'
lanla illam post luorteni signa fecisse, sub oculis Discite conjugium ciclebs, tibi nulla voluptas:
omniuni viderlmus? Ad nos crgo signa ista, qua; Qui sine mistura servant Iegalia jura,
foris mifamur, Iiitus Iransferarous, vilani lioslrani Cuncla nihil pensanl qiue mox fueriiii ruiliira,
el mores corriganius, iit si virginis consorliiim np.n Hic in spe fiuctus roilientes sentina luctus-
iiiereinUr, posideclivia viiionuii sil nobis pnciniuiri Gaudia longa meteiil, Agnuirique sequeniur in albis.
p1fff*ii'girieirf-lahlu'in,siippliciurtfcYasisse'pecCaloriifri': Oranius te, virgo sanclissinia, iniperatrix glorio-
Virginis isle dbcel Cunegundis gesia libelius. sissima , quse lerras misericprdiarum luaruin operi-
PJura lanien dicenda tacel, dtiiii fliiiiiiiie.mergi, bus, coelos i;espcrsit>tivirluiurh flbribris,'iiucluanli-
beslia rooniem. bus in iiiundo luis assiste, pfpcellas tufhinosas ad-
' Sed limel, morilur.quiu taiigil
Cyriiba
quae lirigua silel, pro virgine signa loqiiuiilur, H versanliuni tuis or;ilionibus. propelle, curictos libi
QiiM"fama;iilatidis ejns lam cfebra loqiuiiiliir, devplps, viliis propiilsis, perpeltip iiiis fac giiudere
Driro csecis, uiulis, ciaudis, oplala salutis beneficiis ei inerilis, el oiiines sc.riberilessive fide-
Cura venit; tli.irolariguor abit, lebrisque reccdiij liuin legentes liujus texium lectionis, fruclu npu
Viia redit, rccipitque ciitls conspersa colorcni. priveniur siiseparte devoliofti*".Aiiieri^ '"..
Bulla Innocentii III de canonizaiione sanclce Gune.gundis.
- Ihnocenlius episcopus, servus servoruni. Dci, vc- nmltis cortiscal iiiiraculis, ut ejussaiiclilas ceriis
nerabili fralri Tlieumoni (82) episcojjo, et dilcclis indiciis coiiiprobeiur. Lieet enirii ad lloc iit atiquis
filils capitulo Babenbergensi salutem et apostolieain sanctiis sil aputl Deiim in Ecclesia iriunipliahle, sola
benediclioneni.. Cum-secundunfevaiigeiicamvcrita- sufliciat fiiiplis pers.everanlia, tesianie yeritate, quse
tcm (Mctth.y, 15) nerno acCendal lucernam ct ponat dipil : Qnoriiam qui perseveravefil usqu hic
itlam sub inodio, sed stiper <andelabrum,iit onmes salvus eiii(Matili. x, 22); et iierJjLOJ;JSsib fidelis
qtti in dmiio-siitit videanl; pium^ariter et iustum fs^tie ad J>ioMw,£l dalw iibi coronam vilw (Apoc.
esf, lil1quos DCtisiheritb ssiricliialis cbroriat ei hp- II, 1()); ad hpc lameri uf ipse saiictiis apud homines
norat in ccelis, nos veiieraiionis oflicio taudemus ei habcaiur in Ecclesia miliiante, duo sunt necessaria,
glorificemus in lerrisi cum ipse potlus laudetur et virltis mprum., el viiius signoTum, Videlicet merila
glorificelurin illis, qui Pst iaUdabilis-ei gloriosUs iri et miracula, ut et bsec et ilja sibi invicem contesten-
sanciis. Pielas ehini proniissionem liabet vilse quce tur, Noft enim aut inerita siue miraculis, ant mira-
minc est, etfulurse, dicenleDoihino per Prophetam : cula sine merilis plene sufllciunl ad perhibendtim
Dabp VPScunctis popitUs in tdudem, gloriarii eihdno- inler homines testinipniuin saiiciiiaii,: eum iiiterdum
rem (Deut. xxvi, -19); el per se jioWieenle:'Fulgebunt lG angelus Salanse transfigurei se in angelum lucis, et
jusli sicutsolin regno Patriseorum (MMilt.%m, -45). quidani opera sua faciant ul.ab hpmiiiibus videan-
!Namut suse virtuiis polehliam jnirabiliter maiiife- tiir.Sedel rnagi Pliaraonis plim sigria feceruni, et
siet, et nostrse salutis causam niisericordiier opere- Anticliristiis laiidem prodigia operabilur, ut, si iieri
ttir, fidcjes suos, quos seniper coronat in coelo, fre- ppsset, inerrores etiam.iiiducantur electi. .Veriun
ijuenter efiain honorat in mundo.vad eorum.ineiiio- cum et merita sana pTsececliinf,et cJara succedunt
rias signa. faciens etprpdigia, per quse pravilas con- miracula, certura prsebent indicium sanci.itatis, ut
fuiidaiur hserelica.et fides .cathpliea confir.raetur;. : nos ad ipsius yeiieralioncni inducanlquem Deus et
Nosergo, cbarissimi_, p.uantas possurous, elsj npn meritis. prsecedeniibus, el .'miraculis subsequenlibus
qtianlas debemus, omnipotenti Deo gratiarum refe- exhibet vejierandum. Quse dup ex yerbis eyangelislae
riiiius actiones, qui in diebus noslris, ad confirma- pjenius colliguniur, qui de aposiolis toquens aiebal^
tionem fi.deipalliolicse et confiisionem hserelicse pra- . llli autem prpfecli. prwdicqverunl. ubique , Domino
vitalis eyidenlej' iiniovat signa.set miracula potenler cooperqnle, el sermonem confirmqnle, sequentibus si-
iuimutat,. faciens eos coruscare miraculis, qtii fidem gnis (Marc. .yvi, 20). .
catJiolicam, lam corde quam pre, necnon ct opere . Safte cum ad audieiiliam. bpnse nipnipria; Gesle-
lenuerinl., D siini papse (85,),.pra;decessoi'is niei, raerita et mira-
Inlerquos beatse m.emoriseCiinegundis; Romano- cula jra;lat*.eimperalricis, ypbis refereiuibus perye-
rum imperairix Augusia, quse degensolim.in mundo uisseut, ut ipse.de.illi.s noiiiiani cpnciperet,cert:0:
inagnis merilis .prsepollebaty nunc viveus in coelo reni, inquisUipnem eoruiii vencrabilibus fratribus
(82) Tbiemo anno 1192 Popponi seu Potloni suc- aiino 1191; obiit die 8 Jamiarii anno 1198, cui sta-
cessit, sedemque reliquit anno 1201. tini lniioceiHius III ftiil subsiitulus.
(85) Is est Caicslinus .111, creaius die 14 Aprilis
221, VJTA S. CUNEGLiNDIS, UBl DE S.. IIENMCO. 222:
noslris Auguslensi el Eislelcusi et bonse inemorise j± i les : sed et alia pliirima beneficia piis locis ct vene-
Wimburgerisi epjscopis, et diieeiisfiiiis Eboracensi,'": : rabilibus ecclesiis >cpnlulerunl, Christum sibi fa-
Lanclieiinerisi, el Hailsbrunensi (84) abbalibus per cienles ha;redem. Hsec et alia retiilere de meri-
appslolica scripta coniniisif: posi cujns pbilum. us- .: tis : cle" niiraeulis asserentes, qtiod eis praesen-
que adea manifeslari coeperunt et multiplicari| mU libus el videnlibus ad meinoriam huius virciuis
racula, ul ex evidentia pariier eVfretjueiilia, sancti- ca;ci visuiii, claudi gressiim, ihiiti verbum, et surdi
las ejus ab omnibus quasi notoria prsedicetur, sicut recuperaveriinl auditiiiii, aii.isquc languoribus im-
ex inuliis tesiiihonialibus litteris episcoporuro, ab- pelili frcquenler el eyidenter plenani conseculi suut
balum, prsepositorum etprincipum , necnon el aho- sanitafem; el, quod est mirabilis novitalis et novi
rum multorum nuper nostro exstilit aposiolalui miraculi, pulvis de lumulo ejps assuroptus ssepe con-
: reserafutii. '•• versus est in frumentum. Nos ergo de meritis cl
Venienles igilurad apostolicaro sedem ex parle ,-. niiraculis ejus multis ef magnis non solutri ieslimo-
veslra dilecli filii D. abbas Mich.iveldensis (85), niis, sed ei iestibus ceiiiores effecli, cririi secniidtim
Gundelus decanus, Gtinradus cnsips, Marcus archi-
Projihelam laudandus sil Deris in sanclis siiis; de
diacorius, Ilerniahus s«bdiaconiis majoris ecclesi:e fratrum hostrorum Consilio, ei pbiiliticiim multoruro
vesirse, Lupoldus diacoiius sancli Stepliaiii, Bur-j.B apud sedem apostolicani exislenlium,ipsarii bealain
chardus diacorius sanctae Mariae, Henriciis presby-
virginera; Curtegiihdeni catalogo sanctorum -ascri-
„ ier saiicii Michaelis, Hehficus subdiaconus sanclse
psimus,ejusque memoriam iriter sancios decrevimus
Marise, nobis et fralribus nostris humiliier supplica- cclebrandain. Quapropter uriiversitatem veslrani mo-
. rfirii; iit ex pleniliidirie potesialis quara Jesus nemus et ^horiamur iri
Domino, per apostoiica scri-
Chrislus bealissimo Petrp concessit,. prsenomiiia- fa
mandantes, quaterius qubd nos solemniier et
.:,iam iriiperairicem sanclbrum catalogo digiiareroiir ciiuie slatuimus, vos hiimililer et devole servciis,
ascribere, deceriienles ejus meriioriam Inier san- ut meritis ejtis elprecibus apud misericordissiniHiii
clos ah miiversis fidelibus de csetero celebrandam :
judicem indulgentiam coiiseqriairiuf, Colleciam au->
cum hoc subliniejudicium ad eum tantum perlineat lem "ef.alias oraliones in commerooratione ejus di-
: quieslbeaiiPeirisuccessor ef Yicarius Jesu Chri- '" cendas edidimus,
qtias ift haC pagina duximus subs-
sfi. Nos ilaque cOjgnbscenles,quod hoc.revera judi- : cribendas:
, ciohi sublimiusVesl-IfltercseteTaj'udicia judicaridum, '•' * ' OIUTJO;.
in ipsius examinalioiie pleriariam volumus habere
..,caulelarii, El ideb prsenphiinatos jnrisjurandi jelir Omnipotehs et misericors peus, qui a gloria l.iia
exclu-
gione constrinximus, ut puram nobis super hoc di- p(' nuilumexcipissexuiri,-niillamque condilionem
cerenfveritatem. Qui jurati:dixerun~t"~quoa,~sio~il ex vdis, fesuppliciter exoramus, ul siciif healse Cuiie-
celebri fama et solemni scripiura noverunt, beala ; gundi virgiui tuse, post lerreni culmeti imperii, rce-
<;t
Cunegundis sancto HenricOimperaibfi^ fuit matri- ; ltistis regni solium contulisti, ila merilis ejiis
monialiler copulata, sed ab eo rion exslilit carnaliler precibus, nobis quoque famulis luis -Eternse felici-
tatis pfsemia largiaris. Per Dominunt.
cognita. Unde cum dominus imperaibr agerel in
extremjs, principibuset parenlibus inquit de illa : 'SECRE.TA';
« Qiialem hiihieam .assigiiastis,", talero vpbis eam •Sacrificiumiaudis luse tibi, Doniine Deus nostcr,
rcsigiio. Virginem eam dedislis, et virginem reddo.» offerimus, luam clementiaui implorantes, ut pcr
Saaro ergo virginitatero Domiiio consecTavit et ser- sacfamenti virtulein, intercedenle beata Cu-
Iiujus
vavil inlaciam : ila quod cum aliqtiandp, insligante' negunde virgine tua,. nos et a peccatis cxpet.lias, ct
liiimafti generis iuimico, suspicio qusedam contra1
apericulis luearis.Per Dominura.
•**'
ipsaiu fuissel exorta, ipsa, ut. siiaiu innocenliami. ,-•
- .
demonstraret, super ignitos vomeres nudis planlis.... ; COMPLENDA.
incessil, el processit illsesa. Item sanctus impera- ____Sacramentum redemplionis liiimanse, quoJ iu
tor Henricus et hsec imperatrix egregia Cunegun-- D honore bealse Cunegundis obtuliraus, tibi nos^
dis de propriis facultatibus Bambenbergensem fun--,.':: Domine, reddat acccptos, ut per hbc qtiod ei aoce-
dayerunt ecclesiam et dotaverunt; quam curo suiss pimus ipsi de tuo, et suscepisti de noslro, in tui"
oiiinibus perliuentiis ex fervore devotionis quamJ semper.unioneyivamus:: qui ciim Patre. .
ad apostolicam sedem habebant, bealo Petro apo- Datum Laterani JII JNonas ApriUs, ponlificatus;
stolbrum prinCipi oblulerunt, annuum ei censum, ad1 noslri anno lertio.
indicium quod juris sit Ecclesise Romanse, solyeri-
(84) Eboracuni vulgo jEfcracA.nobilissimumFran-- . <S5.)AliasMichaetis Campus, illustre ordinis no-
ii >stri cocnobiuin ab eodem sanclo Otlone condilum,
conise nioiiasierium ordiuis Cislerciensis, in dioecesi
Bucelinus in Ger-
Herbipolensi siluin. Ejusdem ordinis esl Lanckheimb,, ciijus abbalum calalogum exhibei
sed in ipsa dicecesi Banibergensi. Conditnm fuit a mania sacra, ex quo pafetlunc temporis .Adalhei-
heatp Ottone episcopo Bambergensi, sicul ei sequeiiss tum ejusloci abbaieiri fuissc. Hiuc tittera D.fprle
Iitilbruiinein, iiem ordinis Cislercieusis. liic domnum significat. , . ...
223 S. HENRICI lMPERATORIS 211
AD YITAM SANCTJE CUNEGUNDIS
ADDITAMENTUM.
Menumenia Germanim historica, Script. toni.IV, pag. 791.— < In codice Monacensi inler Ranshofcnses
n. 40, iiicinbr,, ssec, xiii.seqiieiiiiade Cunegundc, quse Ranshofen prsedium possetierat, ejnsqne familia,
legiiiittir, quse a viro ci» Fpfiiiger exscripla, iniilta continent uova el notaiu valdc digna. > — HsecD. G.
Waitz iri prolegoniehis ad S. Heuricuni.
XVI Ral. Marlii ordinatio Heinrici imperatoris et A lll Idus Maii Liukart comitissa, sorpr Chunigundis
Cliiiiiigmidis imperatricis. imperatricis, obiil.
XV Kal. Manii Gisila iroperalrix, mater saricli Anno Dominicse incamalionis 1024, indictionc
lleiiirici imperatoris, obijt. seplima, III Idus Julii, Iransiius ad translationem
VI Kal. Martii advenlus sanclse crucis in Con- sancti Heinrici imperatoris, Eodem die dedicalio
fuiigcn.. Cottfungensis ecclesise, quando velata est domin**.
III Kal. Marlii Heinricus dux, frater Chuftigundis Chunigundis imperalrix Atigusta. . ..
i;i penatricis, obiit. IV Kal. Aprilis Dielhiarus, pater ahbatissse Uolse,
Annp Dominicse iiicarhalionis 1053, indiclione obiit.
leriia, v Non. Martii, domiha Chunigunda impcralrix XIII Kal. Octohris abbatissa Uola, filia sororis
Augnsla digiise memoria; obiit. Chuiiiguiidis imperatricis, obiit.
VI Nohas Maii Theodericns Metensis episcopus, II Idiis Oclobris. Heinriciis, filius fralris Chuni-
frafer Chiuiigiindis iropcralricis, obiil. guridis imperatricis, ohiit.
VI Nonas.Maii Eiiiiindrul abbaiissa, soror cjiis, V Kal. Npveiiibris Sigeftidus Kunuz comes, pater
obiil.- ; Chiinigiindis iiiip.eralricis, obi.it.
XV Kal. Junii Gisilherlus. fraler Cliuiiigundis im- Idus Decemhris dOmina Hedwicli comilissa,roaler
pcralricis, Papiae occisus obiit. Ciiunigundis iinp'cr.alricis, obiil.
II Nonas Julii Chuonradus imperafpr Augustus, Eodeiii die Agiies imperatrix, ejiis "coiisanguiiica,
' ''• .'" ''
paler lieinriti imperatoris, obiit, .'..].. '. obiif..1'.. '!_ .''! .
SANGTI HEIIffRiei
IMPERATORlSAUGUSTI
LEGES ET CONSTITUTIONES
(Pertz, Monum. Germ. hisl. Leg.lom. II.)
Codicum Amhrosiani, Lomlinerisis, Florefttini, Vindpboncnsis, Veroneiisis el Eslensis apud Muralorium
ope Hciinici II leges recpgiioviriius. De arino cuj ascriberidie Cssent dubilabatur; nos 1019 piseuilimus
aii<ioriiaie codicis AnibrPsiarii iiulictioiiein leriiani indicaiiiis, ct alferb'.qiif in calculum venire poteraf,
anho 1023, expediliorieiriifaiicani antiofutn 1021 et 1022 propiiis subseauente;
Heiiiricus 4 Dei grritia iniserationis' Romariorum C vulgari homirie Slrasbiirge' vocalur, riiultorum per-
iiiiperalOr A'ugusliis.~Om'nibusrioslris fidelibus prse- lalum .' esiad nos relalione", quod plurirrii'. liuic.
seiiiibus eliain el fuluris notiim fieri volumris, quod efanf, qui suh occasiohe his periCulis laborabant,
seiripcr ref publiese"|>rovidenies, qute digna sunt, Unde eliain dignaproVisione Oniuibus siiccurrentes,
probabiliuiii * persoiiaruin uosiri* iniperii fldeliiiiii adiestatlone laudis'4uam piurium nobis. adslaniiiiiu
1
accejitione 4 disponinuis. Cuin lempore aucliimiii*- "lideliiim, arcliiepiscopprum Mediplariensis videiicet
•in parie Elisanlise 6, iiosfri rcgni pro utililale mut- et Ravcftiiensis 10,episcoporuni ".quoque Slrasbur-
tiuioda, morarcniur ,~ in civiiale' Argcnlina, qiiaV gensis *-', Placcritini, Cuiriaiji, Verccllensis, Par-
'/. ";< ;.::".-:. :..', VARI^;LECTIOINES.' ."' '/ ,' ,, . -* :|,"."..
1 Versus in L. V.Vii. E.; Regis' HeinriCiiselaniiir lege mariti. Prmfalio.totqdeesiin Fl. '_.' deesl L. grafi.i;
Uiiseratioiie' V. Vn: E. ' probabiliuiJique L.' 4 a" at. actione L;; "optumni in inarg. hoc esf indicill.
Amb. * hserisanlise Vn. erisantise E: ' demoraremur 10 L. ? slrabnrge A. traiisbnrg"ie L. iraiisburg:K.
Vn. E. v prolatum .4. peilatu ad nos relaliim ,cst L. traiierensis A. raupnensis V. Yu. '' c. q. t. p.
c. vcrccllensis in marq. .sv.ppt.Vn. ls iranlHirgciisis A. transburgensis L, V. Vn, E,
225 LEGES ET' CONSTITUTIONES. 22G
inensis, Aquensis, Jantiensis l3, Luneiisis, Vulle- A auf iiialreiu aut fralrein aut sororem vel nepotcm,
rensis 14, niarchionuro quoque el comitnm Italien- vel aliquem suuiii ~3 propiiiquuni, pcr se aut per
sitim, nobilinm vero multorum, vassallorum ", sa-" aliuminierfeceril, hereditas inlcrfecti ad alios suos
pientium el judicum, inler inulla quse rei publicse legilimos heredes pervenial. Inlerfecloris vero hc-
congruebant, tria capitula inseruimus; quae.ut", redilas in llsCo redigafur. Ipse vero ordinante epi-
ab omnibus " nostro subjectis imperio " obser- "SCOJJO publica pceniicntia subdeiur **. Quod si ille
ventur siabilique pbservatione leneanlur, amodo et qui crimine arguilur, negare vpluerit, per se pu-
deinceps statuimus, jubemus ."? et firroiter prseci- giiain facial; nec liceal ei campionem " pro se dare,
pimus. Hsec sunt quse inviolabililer observari ju- nisi decrepila tetas aut juvenilis, aut infirmilas,
beiiius. pugnare prohibueril (86),
Cap. 1. Quicumque ex qnacuniquc natione legiti- 3. Qui vero s6 infra treuvam vel ~7datum pacis
mam uxorem accepit -"-, vcl. acceperit ", si eam osculuni aliquem honiiiicm inlerfeccril el negare
mori coniigeril sine filiis ~*eorum amborum, vir, vpluerit, pugnam per se facial; nec canipionem
suse- uxori succedal et. omnia bona ejus.nerci- pro se dabit, nisi sit "8 ut dictum est supra ". Si
piat. vcro convictus fucril, niaiium qua homicidium fecit
2. Quicumque propler cupidilaleui rerum palrem ]B aniittal (87). .
S. HENRICI LEGES PA.PIENSES,
[An. 1022, Aug.l.)
Exslantin aclis synodi Papiensis a Renediclo VIII habiiie, a Gossarlo ex codiceiu fine corroso tomo IX
colleclionis conciliorum Parisiensis an. 1671 ins.eriis.' '•
ORATIO PAP^. dotibus.imnc. ita He mundo lollanins errorero, el iia
tianc inlelligentiain oiiinibiis stcculis, ouiiii diibietate
Communis honor, comniunis dolor, elc... Autore fugata, ihfund.amus, ril nullis umquam lemporibui
igitur Deo el principibus noslris Pelro el Paulo, hsec peslis repullulet, nec timquam iu talibus sine
florente gloriosissimo filio nostro II. seniper auguslo,' Causa secutufa posteritas dubifct. Et nt lirrouni
approbanlibtis fralribus noslris cl omnibus consacer- post hac quod sancinius pennaneat, el in fuies or-
-;*-. VARI^: LECTIONES.
' vocem recepi ex L. 1*deest E. ls uas'.;~"sornm corr. uasiiassorum A. 16 et A, " homiiiibus Vn.
" iiostri imperii A. V.Vn.E. " deesi L. acccpeniiit A.V. Vn. accepit "4 vel in cod. Lond. sectindn
manuinsertum. ~'.acceptrini..~~. VJI. ,...*~filiis, filiabus 4. "3*velalium p. L. pulilieani agat 'poeiiiicn-
liam L. ~* camphionemts L. V. Vn. liic et infra. ~° tteest A. s.~-
v. d;-X. *" deest V; Vn. sicul E,
post
nisicut £orr. nisi ut A. superius L. ._".'.
NOT^E.
(86) Apud Muratorium capili -2 subjiciurilnr for- C que talis : advocato'viclo ut irianum perdaf, aui
ninlse veteres cjiias hic repra;seiiiare opene preliuni rediiiiat,- et propinquo simililer; appellafo, ut non
duxiimis : — < Petre, te appcihu Mariinus, qni est habeat hsereditaiem iiiterfecti; suam quidem perdai,
advocaiiis de parte publica, quod tu occidisti Mar- bannum solvat, manum ainitlal aul redimal, id est,
qhardurii lunni patrcm per cupiditatem, aul inter- ul tvidrigild Iribuai, et ordinanie episcopo publlca;
licifecisli. Non placel Deo. Vis ei adanlire? Volo. poenilentise siibdetur. Si vero lis per sacranienla ab
Vadiate pugnam. Quse vadimonia debent esse cum utrisque finiatur, nulla poena eis immiucal. Si verj»
lidejussoribus tacita poena. Gujus placiti sacrainenla advocatus, yel parens, juraverint, et reus se purifi-
ila esse debent. Advocalus juTel: De boC unde le Care ausus non fuerit, ttroc supradiclani pocnain
me sciente de lorio le non appellavi. Ap- suhslineat » '
appeliavi,- prseter widrigihl.
pellatus ita : De hoc, unde lu me appellasti, de loric (87) Formulm veteres : — Petre, te appellat Mar-
iiie appellasii. Et jisecresponsio debei esse laiitum, liiius, quod tu occidisii Donaliiiii sutim patrem infra
dum advocalus adardiat ei belliim. Si vero advo- treuvam, vel infra datum osculura pacis. De torlo
eatus hon vull ei adardire, turic appellalus jurcju- mc appellasfi: Vis ei adardife? Volo. El tu vis te
rando secundum suaiii legem se defendat, iisi ul dcfendcre ? •Volo. Yadiale piignam. Cnjiis placiii
advocatus antea non juret. Et hpc per usum. Et hoc sacrainenla ita sunt. Apjiellator juret: De hoc, tiiiiU
debet esse in oinnibus appetlationibus. Ibi uiraque te appellavi, quod lu occidisli patrem iiieuiii Dona-
esse possunl. Si vero tarituin sacrariienia esse de- lunj infra treiivaro, vel infra daliim osculum pacis,
henl, lunc appellatus juret secundum suam legem me sciente de torto tc non appellavi: Si Deus. Ap-
absque sacramenlo advocaii. Petre, le appellal Mar- U pellauis ita : De hoc, tinde tu me appellasli, quod
linus, quod occidisti Marculphum suum patrein ct ego occidisseiri patrein tuiirii irifra ireuvairi, da
tuuiii per cupidilalcin, aut interfici fecisli. De iorlo lorlo me appellasli : Si Deus. Si vcro appellalor
ine appellasti. Vis ei adardire? Volo. Et tu vis te noliierit adardire, tunc Iis (inialur per sacrameiila,
defeiidere? Volo. Vadiale pugnam. Si vero appel- ui superius dixirous. Poena Vero utrisque imminet.
lalor is nohierit adardire,' luiic jurcl, ut supra di- Appellatori vero, si victus fueril, ul inanum per-
ciiiiii est. Et appellatus similiter, ut supra. Sacra- dat, aul rediinat. Appellalo, uf bariniiiii"' solvat,
menlales vero jurent. Hoc, quod appellalus jtiravit, manum perdal, ct hoiiiicidiuin scccinduin iegein
veruiii juravii: Si Deus. Pcena vero imminel utris- emendet.
2J7 S. HE.NIUCflMPERATOUlS 228
liis terrse eonservaiiduiu pervenial, lotitis hujtis ./\ jus liberi iilulari prsesumjiserint, anathematc ferien-
siimina sententue hac nostri forma decreti, frairi- fur.Sed heque hPnorabiliir in paiatio, qui cccle
biis et Coepiscopis nostris subscribenlibus, confir- sfarii, palalii matrem, hon enibuitimpiignare.
'
Uiabillif. Hoc autem ecclesiseDeitestaniepiiim, contraiiia-
i. Ul nullus iri clero mulierem atiingal. Nullus lignaiiles, Deo anlore, auiorameniiiih, dijectissnni
prcsbyler, riullus diacorius, iuillus subdiaconns; niil-* filii riostri il. augusti .edicti lege firmari, porfpbo-
his in clero, uxorem aul concubiiiam admittal, curn rari, cl humaiiis iriseri et inscribi legibusvoiuroiis.';;
inilli cjuoque laicorftm scire liceat mulierem prscter et.per Pmriern iriipefii siiiiatitiidiiieni. ui suscipja-:
uxorcm. Quod si fecerit, secundum ecclesiaslicam tur, teheatur, et puhlica>ahiorifate omrii ienipbre'
regiilaiii deponalur. Sed neqne socundum Iiumariasi jiidieetur, omnes in commuhe orarous et pbsecra-'
legcs ex longo faclas et reccptas, ullus admirattp- mus. Erfi eniiri Dco voleriteiii scleVniimvaiiliiruili,
nis ao loeumin plebe habeai. sl, qupd ecclesiaslica gravitas prohibetj publico
2. 'Ul ephcOpustittllarn feminamhabeat, neque cutri fueritvigore exlerriiiriatum. Nec factioei.iiiyuk dcV
aliqua habitel. Episcopus sicul nullam iiabebit, ija creli scleiiliain dissiftiulabunt, quse, ,omniumiibfis
cumiirilla penitus hajsitabit; Quod si fecerit, et rib-' '.iriscripla,- per ora .oroiuum evoialiil; iiec iriiptiiie'
slris regulis ei niundaiiis legibus cpncordanlibus, B prilabuiif'audertdum.;-quodpublica:dahjriaiiim seVe-
honore, quo se ipse fecll ihdignum, abjieielur,- rilale.cognoverint.,.... ..-..„.,........., ._.._., .:.-......'
5. Ut filii clericorum, servorum ecctesiw, servi sint Ego R. (88) papa seternte Urbis huic_ consiltuto
ecclesiw cum omnibiis «dquisiiis, Filii ef filise orii-; synpdalisiihscripsi.;, '*"V ..:'' — **
nium cleiicorum oinniumque graduum, de fainilia .Ego A. (89) sanctse Mediolanensis ecclesisc archi-
ectiesise, ex quacumque libera muliere, quociimqhe episcbjius'subscripsi.
modo sibi coiijuncta fuerit, genili,. cum oninibus ,Ego R, .(.90"').'Ticinensis-ecclesiaeepiscopus sub-
bonis per cujuseunique manus adquisitis, servi prp- scripsi. , - ,....'
prii suae erurit ecclesise, nec un.quam ab ecclesiie Ego A. (91) CumahUs episcopus subscfjpsi.
servilute exibunt. Ego L. (92) Tauriiieiisis" ecclesiaeepiscopus sub-
i. Ut filiis clericorum^ servorum ecclesim, nullus scripsi. ,i
judex libertdlem promitial. Ojiicumque filios clericor Ego P. (93) Terdonensis ecClesia;ejiiscopus sub-
rinri, servorunr ecclesise,'de quacumque libera pro- scripsi. ';'. '':__-''..:_: - : -'' ,"
creatos, liberOs esse j*udicaveril, anathema sif, et Ego Leo Eusebiana; (94) ecciesiaecaiholicus epi-
habeat in judicio quod fecif, "qriiaecclesiselulil"quod scopus subscripsL
non dedit. .,,-:,: C: Acturi) Papise, Kal. Atigusli, imperanle dpmnp H.
5. Ul servi ecclesiarum per tnanus liberi nihil ad- glpriosissimo angusio, per niantis fratris VerceUeji-
quiranl. Nulli servorutri ecclesise, sive in clericatu sis episcopi. .
sive in laicatu, de cjnibus iioslniii) esl et fralrum
noslrorum judicare, liceat coriiparare aut ullo modo RESPONSIO 1MPERATOR1S,; , ,.
adquircrc per roanus aut liomen alicujus lilieri ho- Nihil tibi, sanclissirae paph R., possum negSre,'
ininis. Quod qui fecerit [in] evasibililer csosns,* cui per Deum omnia debep, prseserliiii ciim.j.jsfa
larodiu carceratus Iiabebitiir, .quaroditi omiies " pctas, honesta cum justis fralribus suggeras, et.nie
ccclesia rccipial scriptiones. - in conspriium sanctse solieitudhifs ideo advoces, ut
6. Uiilte qui cliaiiaiii":per.Sttds tnariits accipit sicut laboris.itaipaiilciiies simus el gaudii; Gfaiias
fineiri ecclesim facial. Ille auteni niale liber, qui iiaque sanctp episcopaiui lup j"ure habeo uberes.ijiir
Jaclus est diaboli servus.i percujus inaiuis Ja.iFod1' et salubriier componit Ecclesiam, et a cfcricoruni
uanles servus ecclesia*,qiiicquid illiid fueril; adijui- kiconlirientia, unde omne ihalum velut ah aquilone
sivit, aiit ccclesise iotaiii faciat securitaiciii.iauj;.. siiper terram emersit, .correcliPnis vigilanter fecit
iiialedictus inter fures ecclesia; el sacrilegos ha- piinci.pium. Qmnia cjuidem,quse pro Ecclesi*fineces-
bealur. D saria rejiaialioiie. synodaliter instiluil et reformavit
* 7. Ul nullus
judex aul tqbeliio cliarlas stribarit, . paternitas iifa, ut filiiis laudo, confirmo, et approbo;
quris servi ecclesiw per inanus liberi adquirunt. Ju- ei ut omnes sirit jjaraliores, eam ine inYipjabi.Iiler
<Jex Yflro aut tabellio, qui lain inlicitas cliaiiasi servaliirum.adjuvaiite Deopromiltp. Et in a;lerrium
scripseriftl, et res pretio seryorum ecclesia; compa' marisura, el inter publica jhra seriiper recipienda,
fatiis, atif aliqua liberalitate coiilaias, ii&miiiialicii- et humairls legibiis soleriiiiiefiiiscribeiidavliaciiostra>
- ;_' :.>;.,.
VARI^ELECTIONES.
'** tillius admiHistraiionis? CossARp. 31 oiiinis ed. ,.
'
; •'' -...*. NOTJE. '
' "- .
(88) Berietlicltis Vjfl. (95) Pelrus;, ".',.
(89) AriberUis. (94) )d esi Vercelieiisis saricij E-usebii ecclesisc;
ideni Lcipiii placiio cjusdeni.'iiiini. ei iiliassubsCii-
' (90) Rayrialtius.
Albcricus. psil: Leo:' sereus Ensebii, iipud Miiralor. SS. 1. II,
' {Hl) 'Liititlulfus. , * "
i)i) j>.498.; y ', ."
9-29 LEGES ET CONSTITUTIONES. 250
autorilate vivente Ecclesia per Dei gratiam viclura, __ 4 dicandi, nulla ita erit spes remeandi. Ncque ettiui
ctiui seiiaforihus lerrse, cum domeslicis palatii, ct iniriim, scd justissimum niniiruni, si is amissopllicio
. amicisi-e.ipublicse, coram Deo el Ecclesia ila corro- corpore exulabil, qtiein ecclesia, quia Peum amisit,.
horarous. analhemale fiilminavil.* Malres vero eorum libeiia-
CAPITULA. ic.ro adulierio vendenies, priusin foro castigalse
1. Ut nullus in clero tnulierem conliitgal. Nullus fiant exempluin, et postea judicio ecclesisc ei nostro
in omni gradu ecclesise uxorem vel concubinam, exulciH. Quia si fuerint in yicinia, vix aut iiumqqaiii
habere .prsesumat, nec in.un.a domp cum mtiliere eorum cessabil malitia.
audeai habitare. Qnod si fecerit, servaia Jusihiiani 5. Ul servi ecclesiw per tnanus jiberi hominis nihil ,
Augusli scquilate (Novell. 123, c. \i), curise civitalis adqniranl. Servis ecclesise, ut noslris, adqnircre
tradatur ciijiis est clericns. Jureeienini riianehil licet jiiste, el licuii; sed pef riiaiuisaliciijiis tiberi
miser in curia, quem ecclesise regula depositum sciipiiones ullas conlrahere, ntillo iiinquani fcnipore
cjecit ab ecclesia. - iicebil, Quod si fecerit, ecclesiacjudicioul suus coer-
2. Ut nutlus episcopus mulierem habeal, aut cum ccrbilur. Si enim adnoslrum spectarei judicituri, ul
ea /ifiWfef.Episcppus" cum, nulla uniqtiain riiuliere fugitivos addicerelur. . ; .
habeat fecturii, cum iiullaiiabeal leclum. Quod si B ] 0. Ul judex aut tabellio clidrtas non scrwani "3,
feceril, servalo antiquo et moderno eeclesisejudicio, qutts servi ecclesim per tnanus liberi adqttirunl. Judi-
dejionaliir. Erilque tanlo .casus gravior ouanlo , cibiis vero et tabellionibus, quorum. iioslra inleresi,
gradus allior. ", . .* si posthac lales fecerint scripli.ones, niaiium ampu-
5. Ut filii clericorum, sefvorum ecclesim, servtsint tanius dexteram, quse scripsit conlra ecclesiaro. Ut
sitw ecclesim cutn omnibus ddquisiiis. Filii auieni qrii holuit integer veruni judicarC ih palalio, In foro
oronium clericoruin onuiiiiniqiie graduum servorum inancus, corrigat aliosa mendacio.
eeclesise, de quacnmque muliere, qiiocuroque inodo 7. Ut ille per cujus manus servus ecclesiw cliarlas .
sibi conjuncla, fuerinl nali, servi suse erunt ecclesise, accepil, finem el securilalem ecclesiw faciat. Ille ati-
ciiin oronibus bonis adquisiiis; el quia servi sunl ef teni Deo et homiriibus exsecrandus, per cujus manus
erunt, hiimquam de seTvilio ecclesise exire debe- invalidas et nomen vacuum fraudulenier ecclesise ;
biiiu. El omnia quse ipsi per manus el per scriplio- servtis scriptiones accepii, sub sacrameftto eisdetii
ues alicujus liberi adquisieriiit, ecclesise sicul sua reddilis scripiioiiibus', ul .oiniiiu.ifilitiuui jacula so-
propria reddinius. Suo etCiiiirtjiiri iotuin ecclesia ut piaiiluf,"oinnem ecclesise proui constiterit, coaclus
proprium veiidicabil, quidquidullo ingenio ecelesiae faciei iinem. Moxque eum insequelur siylus proscri-'
servus conlraxil; nec utli secuiidiim plianlasmalicos 'C piionis, quem maler efmagistra noslra ecclesia vul-
dabil adullerium liberlaieni, qnod corpiis In infa- iieravit gladio malediciionis.
miain, et in servitutem irajicit animam. Subscrip;io. Ego H. gralia Dei iroperalor aiigtt-
i. Ul nulltts filiis clericoium,' servorum ecctesiw, stiis, hanC constitiilionerij legis pcrpeluie per consi-
liberttttem audeal judicqre. Quicunique ergo posthac litiiiidomni papse R. suggerente plurimo egclu episcp-
eos esse liberos judicaveril, el pro eis conlra eeclesiam porum, Deo autore, slatui, flrmavi,etsemper valere,
dederitsenlenliam , et hoc capiiulum auclOfitaie dccrevi, et optavi, meosque imperii primores linnaj^e
saiictse Ecclesiae siauituni hon receperit", etin suis rdgavi.'. .'"''. ,.
libris non scripserit, el secundum hoc capiiulttm, £go 0.-marchio inlerfui, et hahc legem iiiundo
Dlios clericorum de familia ecclesise pioprios* servos pernecessariam, et oculos ecclesiis sublatos redden-
esse, suae ecclesite usu sempervalituro, uon judica- tein, firmavi el laudavi.
verit, facullalum publicatione nudalus, perpeluo Ego R. niarchio iulerfui el Iaudavi,
damnelur exilio. Ubi sicul nulla umquam illi lex ju- Ego 0. comes palalii inlerfui et Iaudavi (93).
S* HENRICI GONSTITUTIO'ARIMINENSIS.
(Dat. die k mensis April.)
(Apud Mansi Concil. touu XJX, col. 557.)
Quoiiiam legibus caulum esl ut nemo clericus ju- " prsestare debeant, aul aJii perspnsehoe officitini liceal
rare prasumat, alibi Ypro reperiluf scriplum tii delegare; qnia illud consiiiufionis edicluiii, lihi cle-
omnes principales jiersonse in primo lilis exordio rici jurare prohibentur a Marco [Marciano] Aug.
suheantjuraraentum calumnise, nonnullis legum pe- _ Constantino p. p. de Constanliiiopolilanis clericis
ritis res venilin dubium. ulrum clerici jusjurandum promulgatum fuisse videuir,ideirco ad alios clericos
YARI^: LECTIONES.
3J ila Cossardits conjecit; nostra: ceperil codd. ,3 iia corr. Coss. iiiscribanl cod. -
NOTM.
(95) Reliqua nomina perierunt.
251 S. HENiUCl «IPEUATORIS 232
pertiuere non creditur. Ul ergo isla dubieias ab oro- A dubio ceiiseatur. Quapropler nos, ulriusquc, Yideli"
nibiis peiiltus auferaluf, rids: illain divi Marc.i [Mar- cet diviiiscel humanse, legisinlentione servaia, <!e-
ciani] consliuiiionem iia jriiefjirelari decrevimus, ut ceiiiinius ut uon episcopnsjnon abbas, non presbyter,
ad oinniuiii EcclesiarumcIericOs generalilerpertiriere uon ciijuscunque ordinis clericus, non aliquis mona-
judiceiur. Niim ciim divtis Justiiiianus jure decrevit chiis vel siUictinioiiialis, in quacuiique conlroversia,
ul canones Patruiri vimlegum habere oporleat, et in sive criiiiinali, sive civili, jusjtiraftduin CompClIalur
ipiiiiullis Pafrurii canonibus reperialur tif clcrici quulibet ratioiie subire, sed suis idofteis adypcaiis
jiirarc non audeanl, dignum est ut lotus clericalis lioc olficiura liceaf delegare.
oiilp a prsestando jurejurando iiiimunis esse procul
Dubia.
S. HEINRICI SENTENTIJTDE CONJUGIO CLERIGORUM.
(.4nno 1019, Mart.)
Proferimus eam ex codice bibl. ducalis Giielferhylanse inter Ilelmsladienses n. 52 in fol. mbr., cui manu
sseculi xi iuscripla habeiiir; unde ct Mailerus eam in Aiiliqq., Riiinsviceiisibus vulgavit. Cuiii lameii nou
pro chaiia justa forma insigni, sed pro menioria taniuni rci gesise, defuncto jam Heinrico conscripta, lia-
heiula sil, eam Jioc potissiiimiii loco referre cpnstitriimus. Auno in charta indicalo 10"25,obilus Reniwardi
iiiiierior adversatur, itarii rein etiii coiivenlu Papiensi iractatain, aimo 1019, quo Hcinricus roense Maiiio
Cos aria; inoratiis csl, assignandam duxeriinus. Subjicere licel ex epdem codice Bernwardi coiisiituiioiiciu.
aiiui 1020 nianu sscculi xi exaralain (1)6).
.Arcbiiecli calbolicse doclrinse, quse seclanda fo- B scoporum, Geronis videlicet Parthenopolilani arclii-
rentiidei quasi fundanienta locanles, hpc evidentei episcopi, et Unowani Bremciisis archiepiscopi, Ar-
nuscuntiu' pi;ohasse, sive gregalim seu separatim, nolfi quoque Halverstedensis, et Rennonis. SJaven-
ut glorieinur in laude Chrisli. Ergo anno 1025, iri sis (97), Thioderici Mindensis (98), el .Thioderici
CQiisislorio regali Goslare prajmijienti, in ajcclesia Mimigardivordensis (99), el Ekkihardi Sleswigensis
seilicet australiialeri eodein adherenle, collecta fi- episcopi, circiimftiltiis undique, fasque nefasqiie
delium cpadunalione, proposilum esl tractandum ajqua truliiiaiionis lance p.ensabal. Equibusveio
quodque uliiitatis salulare..Cujus convcnluspiimatui intcr questioiies citra ultraque habilas Beniwardus
Ilenricus qui liuic temporis rei publicse monarchiam , sanctie Ilildiuishciiiensis aecclesise pja; njemoria; an-
slrennue gubernabat assederal, et conslipalionc epi- tisiesquem tanti negotii principalus attinebat, cujus-
(96) In nominc sanctse Triiiitatis. Bernwardus cotidiana servitus clomi forjsque indiciltir, uiitle no-
sauclse Hil.linisbemensis eclesise humilis antisies, bis quoque debita victiialium compendia procuren-
oiiuiibus bonae cooperatiouis fratribus patribiisqne lur. Smil praterea nonniilli clericorum sanclimoiiia-
revcrenclis, gaudia saluiis el pacis. Legumlatores liumquc.rcgulari conversaiioiie insigniti, quos singn-
sanxerunt, per synodum et pnblica concilia stalus p(" los in publicum gregatim prodire, el provida iiiibe-
saiicUe cclcsiiC qiiaique ordiri ulilia, perindeque jns cillioris vitse consideratio, et Iegitlima ccenobialis
fasqiie probare, ajque salubriter. cuiicla disponi. Hinc jiropositi dissuadet districlio, neduin foris quasi ex
igitur anuo 1020, vi Itlus Oclobris (a), saniori ut iiiijusccinodi slalulo .pervaganlur, ab usilalo auiini
reuiuf uteiites consilio, ubique locoruin nos videlicct rigore proclivins deviarecogantur, quiii polius soliio
l-ospicieiiliiiiiiadinvciitioiiisrioslfsesubsigrosvedigiiiirii Deiiatis servitioinsridare nitanliir. Quibus etiam sol -
diixinius inenioriale,' ul i:i. inviceni pie condeS<*eii- licita circumspecUone prajmonili, iu coHimtiue per-
ileuies, in liniorc Christi nosmel ipsos supponenuis suailemus, uli in definiiis cliebus unusquisque pro
iiiiiinimes. Nam in p.rsesentiar; m beue commeriiis diversitate sexus el aelatis, sacris orationum oblatio-
proli dolor exigeniibtis cul|)is, iiihUpeiisi nequc ftio- nuroque sese sludeant mancipare ofliciis, illnd quam
deraii habel, qunntis malis magis roagisque in dies niaxime summa; diviiiilali cuin tota spirilus conlri-
perielitans liiiuidus siicciunbai. Unde ergo ui pro lione supplicantes, quatinus ipse conveniui nosiro
posse criiiiiiium iioslrorum aliqiiantuluni oneri par- adesse dignetur, qui duobus quipjie atit iribus in
canius, pubiice privalimque coiisliluiiiius, ut.quatuoi' iioiiiiiic sup eongrcgalis se mediuin pollicetur; ejns-
aiiiii ieniporibiis legalia" synodi scita decerneiida que condoiiante gralia lalc quid ex nostro consultit
cpudiclis, ab onniihus noslrae scilicel dioccsis seplis eiiiergalur, quod et prsescnlium saluti prpficuum, et
coiigyralisin coiisensuiji paiiicipaiuroque lanti ojieris futurorum imitationi essequeat idoiieum, .iiisiiperque
Uiitlique conveniaiur, quibiis idncgotii jure debeliir. res publica bene slreiuiueqiie rcgatur, sancia quoque
Saliibrius eiiiiri forliusqiie iiii.jnsiiiotli dccrclum <Ii- cclesia beafse gloriosseijue Deigenitricis liuc usque
iioscitur, cuiii astipulatione pliiriiiioriim depromilur, - Uiilioni muiiila adaugeaiur, ipsa eadeinque ab inle-
Npn lamen omncs in iiiuiiii singiiiaiim conrogare I) siiiiione iniinici minislrantiutnque sibi, pagaiiojum
deCerhiriius, duiii iiHiliiiiiOchspricpeilieiiiibus caiisis scilicei seu maloruJii. chrisliauOruiii, iucursioneiis-
iiullalenus lioc lieri'IOSSCIIOIIignoreinus; praserlim que quaque defeudatur.
<imi liiimana fiagiutas necessario exigat, ut suse - (97) i. e. Aldembiirgensis.
utililatis arlibus quisque tliaiim inserviet, velnl sci- (98) sedit inde ab a. 1018-1022. Fcbr.-19.
licel luslicani, quibus per varia l;i'.oi'iun cxcrcilia (99) Obiil a." 102", d. 25. Januar.
-\
(a) M. "XX. VI. ID. OCTB. co.tex.
233 LEGES ET CONSTITUTIONES. 234
daru ambiguilatis iridagirieiii invesligahat, quippe : A exinde coricprs illonirtr fieri dcerevissef assensio?
Cum quilibet episcopus Vel cujusvis digriilalis quis- His ita prselibatis, pfoeerurii unusqiiisquepro, iridu-
•qnam, proprietaiis suse aliquem acl saeerdoialem strise suse estiiiiatione, Jiujiis fei proposito loriga al-
provehehs gradum, suse poiestalis juxta coUibitum lernahal deliberaiione. Sed taftdem hujus hsesilatip-
esse permiseril, insiiperque sui juris seu alieni sibi nis amfractus iniperaiore anlicipanie, omnis illius
seclcsiam clemenli benignilate adquisierif, sed is, concionisconsessusiri 'suffragium'luijusmodi assurgii,
succedentibus prosperis, altioris meriti elalione sese acclamaHtque cimcli : fegitime oporlere, iam ipsain
supef verticero exiuleril, -ddnuirique*divinilus colla- quam cjus posieritalera eodem quo et ipseservitiiUs
tum in lurpe converterit eniolumenlum, adeo ut, jugo succumbere. Addunf nihiloriiirius prseseniis
nobililate generis succensus, qtiandarii in matfimO- cbmpaclionis decietum, Roriiani imperii majesiale
nium usurpaveritiiberam, eo lenore ut prolem ex sanciium, nullo penitiis iii perpeluo jure solvendurii,
cadem derivalain quoquo modo- abalienel servitio "maxime cum, in bene placito universalis papse, pro-
ejus cujusipse suberal doroinio; quid polissinium spectum vegelet sanctse seclesise.
S. HENRIGI PACTUM CUM BENEDICTO VIII.
(An. 1020, April.)
Aulhenticum «jus quod in a.rchiyo olim Vaiicano asservatum fuisse dieitur, haud amplius exstat, sed
primuni constitutionis exemp]ar in collectione canonum'Cardinalis Deiisdedit habelur; qiiareiransumpluni
auUientiCi, quod credebalur, in concilio Lugdunensi cpnlecluin, el a Rorgia in libro Breve Istoria ,dfil dx>r
minio temporale detlasede aposlolica, append., pag. 40-43, iterura.expressura, repelere juvat. Gharta par
ctuiiLOtionianumpresso pede sequilur; ila nt pr-ficjpiieuiia senientia in codice Yaiicaiiol984 descripia (100)
ab illo recedal; unde idem de ulroque judiciiiin ferendiim est, Nota leniporis ih charta iaiiti*nioniehti
omitti minime poiei-at, ideoque auihenlicuin ad concilium Liigdiinense proyenisse liaud credenduni est.
Gseterum cum in cliarta de cdinmuialione prsedioruinAulhesna, Wieneringa eiWilinbacJi sermo sit, quam
;d.-8 Febr. a.i018iocum-habuisse constat, charlam coriventui poiissimiim imperaloris et papse Rabeiiber-
gensi, mense Aprilis a. 1020, assignaiidam credideris;xiii suffragalur, quod ex tesiibus Macelinus sive Me-
"ginhardus d. 2 Dec. a, 1018 iri episcopum Wirciburgensem promoltis esl, el Heriberlus Cotoniensis ar-
"chiepiscopus xvii Kal. Aprilisa. 1021 supremum diem clausit.
iri nomine Domin. Dei omhipoieritis Palris, et b scie pariibus, idest Portumi Ceniumcellas, Ceram,
Filii, et Spifilus saricli. Ego Heinricus Dei gratia Pledam, Maiiuriani, Sulriam", Nepem,. Gasfelluni,
"imperalor auguslus spondeo alque promiilo, per hoc fjallisein, Ortem, Polimariiuro, Auieliam, >Tiidam,
pacliihf corifirmatioilis .nosfre, libi beato Pelro jirin. Perusiam cum irilius insuUs suis, idest majore, et
cipi aposiolorurij eiclavigero regnicelorurii, et per .liiinore, Pulveiisim."'', et lacu, Narniain, elJQtricu-
tevicario trio doirino Denediclo summo poniifici et lam cuni: oniuibtis finibus el territoriis ad supradi-
universaTipape, sicut a pfedecessoribus Veslris usque clas ciyitates pertineniibus, nec non et ex.archatum
nunc in potestale Yestra ac ditione ienuistis et dispo- Ravennalum sub integritate cum urbibus, civilali-
isrilsiis, civitatem Romanam Cum ducatusuo,et sub- bus, oppidis, et casiellis, que pie recordalionis doni-
urbanis, atque viculisomnibus, et territoriis ejus, nus Pipinus, et domnus Karoltis ct domnus Lodpvi-
montanis ac mariiiinis, iiloribus et portubus, seu cus, et Otlo, et itideni Otlo filius ejus^ predecesspres
cuhclis civitatibus, castellis, Oppidis, ac viciilis Tu- . videlicet nosiri, bealOiPeiro aposloloet predecessp-
VARI.E LECTIONES.
3i Pulyerisira Borgia.
NOTiE.
(100) Codex ita Itabel: Superhoc confimianius fibi C Romani ponlificis neqtte liber ncqtie servus ad hec
lieate Petre aposlole et per te vicario suo doniiio venire presumat, ut illis.Romanis quos ad anc ele-
BenedifeiOisuramo jionlifici et universali papae, Ful- ctionern, per coiistitiitionem sanclonim patrtiiij
densem. monasferium, et abbalis ejus consecratio- antiijua admisil consueludo, faciat inipedi-
r nem, atque ororiia monasteria,.curies et villas, quas lnenlum, quod si quis conlra aliqnid
hanc lioslram consli-
in' uliramontariis pariibtis sanctus Petrus abere ditio- tutionem presumpserit.e.xilio tradafur. Insuper etiam
scilur, absque -Antbesna, Guinneringa, sive Wilin- rit nulliis riiissorum noslroriini cujiiscumqiie iinpedi-
bacb, que a sancli Peiri ecclesia per commulaliunis iionis aiiciiienturo obppnere iii piefaia eleciione au-
paginam episcopo Rabenberguetisi conlale sunt. Pro deat, omnibus niodis proibemus. Narii et Iioc-omni-
quibus jamdictse ffiCclesisebea.fi Petri concedimus ei liiodis instiluere placuil, ul qui.semef sub.Jspeciali
CoTifirroainusoranem illain terram, quani interNar- defensione doinpni apostolici, sive noslr.a fueriiit
niam, Terraimieinvel :Spolelum abuirous, preferea siiscepti, impctrata jusie uiahtuf defensioiie. Quod
sub luilionero beati Pelri,ei veslraro, vesirortnii si.qiiis.in quemqriamiHorum qtii hoc promefuerint,-
successorum, Pfelaxatum• episCopauim 'Bkbeiiber- violaie presumpserinf sciat se periciilum vitse suse
giiensem offerimus. Unde sub pensione equnm unum inctirsurtim. Et subscripsit Heiiiricus imperalor, et
albumfale.ratum exejusdem loci episcopo vos.'amiua- *'.epi.scopi 1-3el abbates i, etduces 3, comiies 9, opii-
Jiier suscepluros saiicimus,ef infra: In electione vero maies 9. . '"
PATROL. CXL - - '-" -. "- -' '. "' '••8.. '.' -;---:'
2">5 S. HENRICJ IMPERATORIS nn
'
j-ibus Yeslris -jam dudum per donaiiOinS;".pagihairi" j^ soribiisejtis, prout Jjoiie meirione papc Joliai:ni
' "Cbiitulcrurii,-iioc-cst civilatem'Ravennarii, et Emi- suisquesuccessoribus a-predecessoribus nosiris Ot-
.;' liam, Bobium, Ceseiiam, Foruriijlopuli, Foruiiilivii, touibus factum.est, civifates cl oppida cum piscnriis
Fav.eBtiam, lmolani, BonOniam,-Ferrariam, Gonia- suis Realcin, Aniiieriiani, Ftirconein, Nursiam, Bal-
elum, Adrlaiiis,; atijue Gabelltirii, ctim omnibiis fini- v.ain,cl Marsiam, et alibi civilateiii Teraiinem ciim
hiis, territoriisatque ihsulis ierra marique ad supra- perliiieiiliis suis. Has oiiuies snpradicias proyincias,
,. dictas civilales perlineiiiibus, simtil el J-Viitapolim, urbes cl civijates, nppida atque caslella, vietilos ac
yidelicet Aiimirium, Pensaiirum, Famiiii, Senogal- terriioria, siiiiulniie,pairim.oniiipro siaiu.regni hpstri
. Jiain, Anconam, Ausimum, Humanam, 'Hesim, Fo- ctincloqiie chrisiiauoriim jxipulo eoiiservando jani
TiimsiipprPnii, Monfemfcllri, 'Urbajiuro, el leriitp- dicte ecclesie tue, bcaie Peirc, vicarioque uio Be-
>riii|ft Balyensem, Callis '",'Luciplis, et Etigubiiim, -nedicio, ac successoribtts ejus usquein fiiiem se-
cum-hmnibus firiibusac lerrilorus" a"deasdeiu civi- . culi eo modo coiilirmamus, ul in sito deliiicanl jnre.
tales pertinenlibus. EodenihTodolerriioriiim S;ibi- iprineijiatu, a-lquecliiione. Siiuili liiodpperlipcJipstie
nense, sicul a prediciis impefaiorihus ariteeessoribus dclcgalionis pactum confirniaroiis donaiiones, qtias
npstris beatp Petro aposiolo-per ilonationis scriplum pie recordatioiits Pipiiuis rex, ci poslea doiiiuus Ka-
concessuiii est sub intcgrilate, id est 3e in partibiis
rj roltis excelieiilissiniiis ijhperalor^acileiiiccps Oitones
Tuscie Langohardorum caslelhim Feliciialis, Ur- piissiroi bc-ato Pclro Ghrisli aposttio spontancaio-
jbenjvelcrem, Balneum Regis, Ferenli, Yiierbium, lunlate conlulerunt, nec non et ccusuni, el pensip-
•Orlem, Martaro ", Pledaro, Tuscanam, Suanam, neni, seu ceieras dationes, que anniiaiim iiipalafiuiu
Populoiiium, Roselles, cum suburbaiiis atque viculis, regisLiingpbardoruni iiiferri solebaiu, sive de Tnscia,
et pmnibiis lcrriloriis ac maritimis oppitlis, seti .fmi-, sive de dticatu Spoletano, sicut in supradiclis dona-
. bus oniiiibus.Ilemque aLuiiis cum insnlaCorsica, in lioiiibus coiifinetiir, ct.inler saiictc memorie Adria-
, Siiriano, deindein iiioiiieRardpnis, deinde in Bereelo,' lium papani cf riomnnm Karolmii .imperator.cm coii-
exindein-Parma, deinde in Tiegiam, exiiide in Man- venil, quandoideui pontifex eidem dcsujiradiciis <lu-
tua, aiquc in Monle Silicis, afque provincia Vcnetia-. . .calibus, idesl Tuscano et Spolelano, sue aucloritalis
TuiTi,Istria, nec, 11011. cfciuicltim Sjioleianum duca- prcccplum coiifirniavii, eo scilicel modo ul aiinis
tum, seu Beneventatium una cumecciesia sancte singiilis predicfus ceusus ad pariem ecclesie sancii
.Chrisline posiia prope Papiam juxta Padum qnarlo Peiri |icrsolvatiir; salva siiper cosdein ducaius nostra
iniliario. ltero in paiiihtis Cainpaiiie Sora, Arces, . in oimiiliiis domiiialione, et.illortuii ad nosiram par-
.Aqiiinum, Arpiritim, Teanum, Capuain, nec iion pt icinsiilijeciioiie, Ceierum,siciiidixiiiHi.s,piiinl*isiii)i'a-
.palTirooniiihi ad poteslaleiU ct difionefti vesirarii n scripta injftiliiaita adftPSirarojiaiieiiijier hoc iiostre
perUiieiilia, sicut cst pairimoniuni Beiievenlanum cl coiifiinifiiiohis pacium cpiroboravirous, ul in veslro
JNcapolitiHium, alque palrimonia Calabrie sujjerioris periiiaiieant jurc, priiitipalu atqne ditipue, et neque a
el iiiferioris; de civitate aiitcm Neapoliiana cuni ca- nobis neqtie a siiccessoribus noslrisperqiiodlibef ai-
slellis, el terriloriis, ac finibus, el insulis sibi peni- giihicnium siYCihachinaiionem in quacumque pane
ncnlibus sicnl ad easdem aspiccre vidcniur, ncc non ves'.ra poleslas iiiiniintialiir, aui a.vohis indc aliquitl
jialriiiioniiini Sicilie, si Deus nosiris illud (raditlerit subtruliaiu.r, dc suprascriplis videlicei provinciis,
maiiibus. Simili iuodo civitaiero Gaielam, el Fim- urhibus, civiiiilibiis, ojipidis, castris, victilis, ierrito-
cluin, cuin oninihus earum pcrtinemiis. Supcr Jioc riis ac patriiiibniis, ucc 11011et peiisiOuibus, aique
coiifirmaiuus vobis Fuldense tnonaslerititii, etabba- cerisibiis, ifa ut iieque nos hiciuri siinus, ueqtie a
tis. .ejus. cpiisecraiionctn, __atq.iiepninia inoiiasieria, quibuslibel ea facere Voleulibiis coiiseiiiiairius, sett
cories, cl villas, qnas in iiiiramonlanis pariibus san- poiiiisoninia que supcritis leguulur, id esl proviucie,
ctus Pelrus habere dinosciiur absque Aulesna Wiv civilaics.urbeSi castclla, ojipiila, ter;r. s, palriinpnia,
niheriuga 3S sive Willinbacli, quc a sancti Pclri ec- atqiie insule, censusquc, |iensiones ad jiartcin eccle-
clesia per commiiiaiioiiis paginam episcopo noslro . sie beali Petri aposloli aique poulificiini in sacralis-
Banibergensi collate sunt, pro qtiibus sepedicte ecle- k siftia scde illius lesideuiiuin nos in qiiaiitu.iu possu-
sie sancli Petri transcribinuis, concedimus et firnia- nius dcfetispres esse lesiauiiir, ad hpc ut eam illis
inus oniiiem iHain* teiTam, quaiii iiilef Nafuiaiiii diiionem ad utenduni alque tlisponendum firiiiiler
Teraunem, vcl Spoleiuni ex iegui nosiii parie lia- valeant opiineri; 'salvaiii omnibiis ppteslaie nostra
buiinus. Sub luiiione 'ireterea sancii Peiii, ei veslra, -
posferpruroque iipsirorum, scctindum qiiod in piiclo,
vesironiiiique successorum, prctaxatum .episcopiuiii ei conslilulione, .ic promissioiiis lirinitate Eiigcnii
Bainbergense olferimus. Unde sub peiisioiiis iioiiiiiie : ponlificis successoriiniqueillitis conlinciur, ut oniiiis
equuiiT; uhuiri albuin falefsiiuih ex cj'iisdeiri toci epi- cieius el tiuiversi populi Romani -jiobiliias -prppler
scopo: YOS-annualiter suscepttiros sancimus. Olieri- diversas necessilaies;*cl; poriiificum irralionabiles
iiiusinsupei', firmamiis, ct corrobofanuis libi beato erga populum«ibi siijjjectum asperilatesretun-.lendas
fieheo, ac •vicario luo 1doJtoiioBeiiediCto,et succes- sacramen~~p",se.pi_)ljge.t,,'quaiiaus iutura 'pouiificuin
:-,;-'.;.''..',"-'.".'. '~-'.i/ YARI^E LECTIONES.
J, *»'CuHii Borgiq. '-*' el Borgia. i: Martarii B.' " Vurnlteriiiga'%."ViulliribachB-
*&7 DlPioMATA ECCLESiASTlCA> ., 55S
«lectio, qtianlum uiiiuscujtisque iutellectus fuerii, R deferani, et ipse uriuin e duobus eligat, atil slatiiii
canonice et juste fiat, et ut ille qui ad hoc sancliuh per eosdem inissos fianl necessitates emendale, aul,
aposiolicum regimeh eligelUr, nemine conseutientc misso nostro nobis renuntiante, per nostros roissos
consecratns fiat poiuifcx, priusquam laiem in pre- a nobis directos emenderilur. Hpc tit ahomnibus
seniia missorum noslroruin seu universe generaliia- fldelibus sanclc Dei ccclesie et yeslris JtriiiOmlesse
tis facial promissionem pro omnium satisfaclione credatur, proprie marius signaciilo subscriplionibus
alqiie fnlura conservatione, qualem domnus et vene- hoc pacluhi coiifiiiiiaiionis nosire roboravimtis,'et
randiis spiritualis pater noster Leo sponte fecisse sigilli noslri impressione assignafi jussiftius."*{ SI-
tlinosciiur.Preterea alia minora huicoperi inserenda giiuiif domiii llenrici gloriosissinii Romanoruni iiri-
pfobvidiroiis, videlicefut in eleclione poiiliflcum ne- peraloris augusii. Signuin Ercliandildi 8~ Magiirili-
que liber neque servus ad hoc venire prestimal, ht nensis archiepiscopi. Sigtium Heriberii Coloiiiensis
illis Rouianis, quos ad hanc electionem per consli- sirchiepiscopi. Signuin Robonis Trevererisis arclii-
luiioueni sancioruni patrum anliqua admisit consuc- episcopi. Sigiuim Thiedirici Meterisis episcopi. E^o
tudo, aliquod faciat impedimenium; quod si quis Eberhardus Baberiibergensis ecclesie episcoptis Ro-
conira hanc nostram constiiutionem ire presumpse- . mane sedis subdilus subscripsiv Ego Mazeliiiiis
Wirziburgensis episcopus" subscripsi. Ego Walieiiis
rit, cxilio Iradalur. Insuper eliam, ut nullus misso- ~~j;
rum noslrorum cujuscinuque impedilioiiis aTgumeji- Spircnsis episcopus subscripsi. Ego Ruodardus Con-
tum componere audeal in prefatam eleclionem, pro- sianiiensis episcopus subscripsi. Ego Uodalricus »*
bibeniiis; naro et hoc omnimoilo institucre placuit Curiensis episcopus subscripsi. Ego Adaiberuis Ba-
ut qiii semel sub speciali defensione domni aposio- siliensis ejiiscopus subscripsi. Ego Heinimo Werdu- •
lici sive noslra fuerint suscepti, impetrala- jusle' nensis episcopus subscripsi. Egp Vallerus iieihstei-
utanlur defensioue. Qnod si quis in quemquam illo- densis episcopus subscripsi. Sigrium Richardi Ful-
. rum qui hoc promeruerunl violare presumpserit, densis abbaiis. Signum Arnoldi Herfenderisis abba-
. sciat se periculum vite sue -esse incursurum. tllutl tis. Signum Brucliardi abbalis. Signum Golifretii
. cliam conuimamus, ut domno aposlolico jiistam in ducis. Sigiuini Beriftgardi docis. Signuni Thiederici
uiiiiiibiis servent obedienliam, seu ducibus et jtitlici- riucis. Signiun Welphonis coniiiis. Sigiiuiu Cunonis
hus suis atl faciendam justiliam. Iluic enim instilu- comitis. Signum Cunradi comitis. Sigiitim Of.onis
s lioni hoc necessario anneclendum esse perspeximus, coroilis.j.Sigiium Adilbralilis coiuilis. Bobonis co-
ut missi donini apostolici seu nostri semper sint miiis. Sigiuim Frederici comitis. Signum Bezeliiii
consliiuli, qtii annualim nobis renunliare valeant, comitis. Signum Ezonis comilis Palalini. Signum
qualilcrsinguU duces et judices .populo justitiam fa- C ( Fredcrici camerarii. Sigiium Ezonis u infeiioris.
ciant, hanc imperialeni coiisfitulionem quomodo Signum Hetizonis " pincernarii. Signum Htizis.
obseivent; qui missi decernimus ut primumcun- Alimun. Herenger 4a. Aditroan. Adliilbero. Ego *Wf-
cios clamores qui. per negligenliam ducum vel judi- cilinus Asirazburgensis episcopus. Signurii livodhois
cuni fuerint inventi, ad notiliam domni apostolici Fitivanensis'" abbatis.
VARI^; LEGTIONES. f
n E-chanhalili. " Zodalricus Borgia. *' Mezonis B. ** tleimzoiiis Cenni. " Iliizi, Salomon, Be.
4i Eluanensis C«ii»t; tege Eiwangensis. '•'
renger?
SAN€TI HEr\RICI
IMPERATORIS AUGUS7I: -
DIPLOMATA ECCLESIASTICA*
i, D vandum sancta*;religionis siaitim, nc~vi~rsemper
ptn*-
Prweeptum HenriciHermanim regis ccenobitisRcmi- vilegiis contra omnes infeslanium incursiones mu-
.. .. gianis concessum. nianlur; idcirco nos, intei yentu dilec'ae conjugis
(Anno 1002.) riosfrse, reginte videlicel Cunegundis ,y..fidejis etiarti
. [Marlot, Melropol.Rem, II,581] nosfri episcopi JSollieri, rcgia; riosiriE auctoriiaiis
In noniine sanclfe el individua; Triniiatis, HESRICUS scriptum sivc
prseceplum nionachis Deo sanctoqui
divina favenle clcnienlia, rex. Remigio eximio Franconim doclori sub regulari
Qiioniam regitB dignitatis officium esse con tat ut ..discipliua in snburhip. Remorum .mjlitaiilibiisi a
"nipaasteria Deo etsariciis ejiiis dicata", oi) corisef- magno dtlone concesstim, regii etiam nominis au-
259 S. HEJNRlCfIMPERATORIS. 240
.cioriiaie a Deo nobis cpllata roborare decrevimus. A Engilberlus cancellarins vice Willegisi archica-
Lnde voluniuset furaiter jubemus ni curlem Coslam pellani recognovi.
vocatarii ciini omnibus appendiiiis suisrad jus et Data III tdus Jujii, anno Dominicse;iucarnationis
projirielalem ejusdem beati Remigii perlinentem, 1002, indiclione xv, anno yero doniini Heinrici fe-
infra regni nostri lerminos cpiislilulani, quam pm- gis i.
liibus retro teiiippribus sub anlecessoribus nostris ActumBabenberc inDei noraine feliGiter. Amen.
ieneficiariam, pi;o statu et incoluroilale regni vel Cum sigillo majeslat. illmso, inlus imvresso.
imperii sui, idem magnus Otlo ad usum prtedicli
ccenobji sicul el nos modo j-emisit, et absolvit, mo- Rex HenricusIIdonal monqsterio Tegemseensi aredm
•nachi ibidem Deo sanetoijue Remigio fainulantes Raiisbonm silam.
absqtie ullius contradictione teneant et possideant, (Anno 1002,12 Nov.) ,
ei quidquid ulijitatis exinde prpvenerit, suis et tit [Ried, ubi supra, p.116, ex Mon. Boic.M, 156.]
libuerit usibus adjungant. Nullus eiiam judex yel In nomine sanclse el iudividu*£-Triiiilaiis, HEU*-
advocatus hinc aliqiiid exigeudi habeat potestalem, IUCDS ccelica imperante clemehtia rex eleclus.
iiisi quanlum abbas aul mohachi ejusdem coenobii Dum cunctis mortalibus a Deo concessum sit, se-
dederinl veLpermiseiint. Et ul hoc nostrae auctori- J} cundum proprium arbilrium uniuseujusqtie, pro feii-
talis jjrsecejjtum firmum et stabile permaneat, hane citale et spemansura sibi pr.*ecaveiidaposse thesau-
chartam conscribi et annuli noslri impressione rizare futura bona, idcirco notum Yolumus esse
ctinclis fidelibus, priesentibus et futuris, quod, ad
signari jussimus quam et propria manu subter fir-
mamus. prosperitatem regni riostri et vitam perennem pro-
Signum domni Henrici invictissimi regis. merendam, impetfanie Yenerabili viro Ehaiiiardo
Egilberlus cancellarius yice Willigisi archican- ahbaie, ad nionasterium sancii Quifini dedimus
eellarii recognoyi. unum curtile in Raiisponensi'-Civitale,' situm juxla
Dala v ldus Septemb., anno Pom.inica; incarna- mercalum, vicinum loco qui dicitur Ahachircba, in
tionis 1002, indiclione J, anno vero Domini Henricj comilatu Ruodperli. Et ut hrec noslra regalistra-
ditio absque ulla coniradictione ad ideiirmonaste-
regis primo. Actiim Aquisgrani.
riiim firmiter permaueiit j'ure perpettio, propria
I!.. manu ih haccliarta subnolaYimussignum, ei sigilli
Rex iienricusll donal • Godehardo ubbati Niedeiqt- Jiostri impressione jiissimus iiiiaginari.'"'
tqcensi aream Bqiisbonojsitam, .:
Sigrium domni Heinrici regis invictissimi. (Mono-
(AnnoiQ02,;il*5 ;Jul.) (Qgramma.)
[Ried, Cod. diplom,, I, 115.] Egilbertus canceuanus Yice Willigisi archica-
Iniiomiiie sanctse el.individua; Trinitatis, HEIN- ......
pellani recognovi.
.RICUS divina favenle clementia rex. Dala- li ldus Nov., anno Dominica; incarnalidnis
. Nolum sil oniiiibus nostris fidelibus,- pr*eseiilibus 1002, indictione
i, annO vero doiiirii fleinrici regis
scilicet el fuluris, qualiter nos, piam Godehardi primo. Acfuiu in urbe Radesbona. >
abbalis inlendenles petilionem, quia nobis fideliter .. . IV.-
servivil, etdignus quem beneficiaremur, fuil, quan- Rex Heinricus donat regim capellm Veteri a se restau-
.dain nostri juris aream infra muros urbis Radespp- ,. .- ratm villqm suijuris Duveningq cum ejusderii '
' per-
nensis silam (101), habeniemin laiitudine pedes XL tinentiis.
elin iongitudiiie LXXX,qu*e exuna.parleplafea; quse. (Anno.1002,16 Nov.,.
ducit ad flumen, ex allera vero parte area; cnjusdain [Ried, ubi suprq, pag. 116,]
hominis noniine Ruozi collimilat, TOonastefio:sajicti' C. In, npmine sanctae ef individuie Trinitalis,
Maurilii martyris, Pui idem:! veiierabilis abbas£:in>; HEISKICCS diviiia favente "clemeniia rex.
loco qui dicilur Altaha, pra^esse dinoscitur, jure Si coilapsa yetustale aut negligentia sanclortim
perpetuo relinendam per hoc regale prajcepluro con- v\ loca repararaus, el ibi divino ctillui mancipalis ali-
tulimus cum terminis suis, exilibus qnoqne ct redi- qua vivendi solalia devoii conferinius, et in hac et
tibus, siVe cseteris,' quae quoljbet mpdo vocari jusle --. inselerna vilanpbis hoc profuturuin esse mininie
ellegaliterpossuiit, appemiiciis, ealratiohe .quali- diibilanius. Pfoiride rioturij sil omriihus Ghristi no-
nus pwelatus abbas Godehardus sive successores ejus strisque fidelibus, pr*esenlibus scilicet el fuluris,
liberam deinceps de cadem area liabeanl potestaiem •.- qualiler nos una cum dilecta conjiige nostra, Cuni-
possidendi, vel quidquid pro ulilitalibtis monaslerii gunda videlicet regina, inlns in urbe Hadesponensi
illis Iibeat pbtestative facieridi. Et ul hsee nostra; in curte regia quamdam capellam, quam olim Yete-
tradilionis aucloritas siabilis et iiicoiivulsa perma- rem vocabant, in honore sanctae Dei geniiricis Ma-
jjeat, manu propria eam roborantes sigillari nostra ria;, a fundainenlis ih niairem ecclesiam ereximus,
jmaginejussinius. dataque ei per pra*«eplum libertale regali, iustiluiae
t.. Signum domni Heinrici regis invictissimi^ (Morid- ibi in Dei sefviiio canpnicoriim congregalioni sub
gramma,) - abhate vel pra;p6silo iiomine Tagirii, pro slipendiis
fiQl) Hjeparea a cceiiobioNiederallacensi .Yeiidilafuit anho 1485 monasterip superiorii.*
241 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 2*2'
inier caetera dono conlulimus; et per hpc rCgiaeA , Data xvi Kalendas Decembris, anno incarnaliouis
uiajeslatis Jnsigne eonfirmayiuius quandahi nofctri Dominicae 1002 fihdiClibne-i,. "aiino vero dbuirii.
jnris villam , iiomine Dweninga iri KelesgOweet ih Heinrici regnantis"i. Actum iri urbe Radespoha':
•comilaiuMagenes silam, cum omnibus ejusdem villse Cum sigillo jmajeSldl; inlegrot
~-VI. '
legalibus peiiinerttiis, mObilibus ef immobilibus'
servis el ancillis, areis, oedificiis, terris culiis el Mundiburdium regis Henrici II tnonasterio inferiori"
incultis, praiis, pascuis sive compascuis, Sihis, concessum.
venatiooibus, aquis aquarumque deeursibus, pisca- (Anno 1002, 20 Nov.)
tionibus, molendinis, viis et inviis, exitibus et re- [Riedi ubi supra , p. 118.]
diiibus, quiesiiis el inquirendis, ac caeteris quse Iii nomifte sanctae et ihdividuae Trinitatis^HEmiu-:
~
quolibel modo rite vocari possunt, utensilibus et cus divina favenle clementia rex.
appendiciis, eo lenore qualinus praefati loei con- Jusia regum et religiosa cogilatio debel ecclesiis
gregatio liberam de eodem praedio deinceps habeat Dei, iibiciinque facullas shppelit, aliquid aceomriio-
potestatem quidquid sibi decreto communi pro suis dare, ut inde proclivius mercedis aeterna; praemia
et praefalae malris ecclesiae necessilalibus libeat fa- coiisequaiilur; Proinde holum sit omnibus ftdelibus
ciendi. El uf haec noslra tradilfo stabilis et incon- *B noslris , pr*iesentibus scilicet et fuluris, qualiler ve-
vulsa permaneat, hanc noslri priEeepti pagsiiam nerabilis abbalissa Ouda, per inierventum dileclae
manu propria roborantes, sigUlo noSlrP impriini -: conjugis nosirae , Gunigundae videlicel reginoe, no-
jussimus. slram adiit majestatem, supplicifer rogilans ut
, Signum doinni Heinriciregis inviclissimi. (Mono- monaslerium sanctimonialium, cui ipsa tunc lem-
gramma.)' poris " intra Radesponensem clvitatem: praasidere
Egilbertus cahcellarius vice Willigisi archica- videlur, quod divae memoriae avia nostra Juditha
: olim in honore sancte Dei genitricis Mariae a fun-
pellani recognovi.
.Dala xviKal. Decembr, anno incarnalionis Doro. damentis in abbaiiam erexit, et donis*>praediorum
1002, indicl. i, aniio vero domirii Heinrici reg.j. iftler alia pro loco ditavil; ih riostriim mundibur-
Actum in ipsa urbe Radespona. dium et regiae immunilalis luitionem reciperemus
Sigillum intus impressum inlegrum exslat. cum omnibus pertinentiis ejus. Nos ergo, ob divinum
. V. - _ amofein piae ejus anntieiiles pelitioiii, per hoc
Rex Henricus II donalepiscopo Brixinemi aream Rq- noslra; majeslatis insigne, praefalum monaslerium'
lisboriw sitam. noslrae nostrorumque post nos successorum regiae
(Anno 1002, 16 Nov.j C el imperiali perpeluo defensioni subjicimus, el insu-
[RiedjK-fri supra, ex Reschii Annalibus Ecclesiw per oplima ea Jiberlale donarous , qua ca;leramo-.
Sabidn.III,m.] nasteria. regalia ubicunque terrarum noslri regni*
C. In nomine sanclse et jndividuae Trinitatis, perfrui videbunlur, quatinus ibi sanclimoniales mo-
HEIXRICCS divina favente gralia rex. nasticse vilse sub regula sancti Renedicli mancipalse,
Noiuiii esse volumusoninibus noslris lidelibus' pra;- liberius etdevotius illam, quam aggressae sunt,..vitam
seniihus eiftituris,qualiier nos,ob intervenluin devo- absque inquieludine regalium exaetorum et subiri-
tumqueobsequiuni fidelis nostri Sabionensis venerabi- troeuntiuro personarum. dehinc conservare Valeant.
lis episcopi Albwhii, ad ecclesiam sancli Ingenuwini Regio igilur verbo. et praecepto jubemus el firmiiier
ciirtiferum unum in provinciaBajoariorum in civitate UilerdLcimus ut nullus dux, marchio , comes, vice-
Radespona, in comitalu Ruolpefti silum,possessura a comes, episcopus, vel aliquis sub episcopo, aut ju-:
lrihus virisita vocilalis Azo, Lanzo, Golli, habensin dexpubliCus sive regius exactor, seu quselibet judi-
loiigiludiiieperticasxi eldemidiam,etinlaiitudinevi,. ciaria persona majoraul minor deincepsin praedicto.
in propiium dedimus, cum exiiibus el reditibus.oiii- monasterio intus vel foris, et in locis aut hominibus,
nibusqtie rebtis jure legiliroeque ad idem curuTeium_ vel omftibus ibi perlinentibus aliquam publici juris
pertineniibus, eo scilicet ienore ut idem praelilula- D exerceat potestatem, aut quicquam de febus mbna-'
lus aniisies omnesque sui successores ex eodera charum sibi ipsi vel nobis ant successoribus noslris
curtifero ad usum piaelibatse ecclesiaj potestalem usurpare praesumal sine advocato, qlieiri praesens
habeant sine oroni malivolorum contradictione ha-r abbalissa , et quae ei succedani, in hunc usum ,ele-
hcndi, comniulandi, et quidquid sibi libuerii, exinde gerint et corisiitueriut, qui etiam in ipso monaslerio
faciemli. El ut hsec iradilio noslrae auclorilalis , el in locis ejus aliud sibi nOn imporiat potestalis'
quse in Dei voluntate et ob remedium animae npstrse officium aUt exigat servitiura ,. nisi quod abhalissai
facta esl, finnior, slabilior diulurniorque fial, hanc cum sacris sorOribus 1111praescripserit.v
pagiiiain noslra manu propria corroboranles sigil- Confirmamus etiam eideiri monasterio quidquid"
lari jussimus. ibi unquam per reges el iroperatdres praeceptofia:
Signum domni Heinrici regis: inviclissimi. (Mono-~ lege , siveper duces vel alios Chrisii'fidelesili; quo-
gramma.) cunque pago vel comilalu aliqiia iraditum vel con-!
Egilberius cancellarius vice-Willigisi archicapella- cessum cst oblatibne, Cum curtibus et curtilibus,*
ni recosnovi; *dificiis, mancipiis, molendinis, aquimolis in uira-.'
5*3 S. HENRICI 1MPERAT0RK 241
quc .parte flumiiiis Danubii urbem praecurrentis,, Aiionibus, aquis , aquarumqne decnrsibus, piscatio-
pariter-.cum pmnibus ulcnsilibuset appendiciis loco- nibus, molendinis, viis et inviis, exiiibus el rediii-
rum ibi peninenliu.m , quornm brec pro parle sunt bus, qua;sitis et inquireiidis, accaeteris, quse qiiolihet
nomina : Schirelinga, Liriindprf, Roggingun, Biber- modo lite vocari jiossunl, uiensilibus el appendiciis,
bahe, Lintharl, Heroldeslinlharl cum omnibus ap- eo lenore quatinus praefati loci congregatio liberam
""
pendiiiis iUorum , HarilkiTicha cum decimis suis de eodcm praettio deinceps Jiabeal poteslalem, quid-
liudecunque villarum eonfereudis, Salla cum Fo- quid sibi coromuni decreio pro suis et praedictaema-
rcslo, aqna, molendinis el cacleris perlineniiis, in tris ecelesiaenecessilalibus libeai, faciendi. El ut hacc
Sirizingun oninem illam , quae ibi praescripio iiiona- nostra Iradilio stabilis el iiiconvulsa permaneal,
sferio pertinet, ulililaiem, Deggindorf curo decirois hanc nostri praecepti paginam mami propria robo-
rt usibtts suis, Berge, quod siltim est jnxla flumen rantes, sigillo nosfro imprimi jnssimus.
Pliilisa, el Budelshuson cum aquis , aquiiiiolis, 1110- Signum domni Hcinrici vegis invictissimi. (Mono-
lendiiiis et areis in fluviis Isara et Walechenesbah gramma.)
mm-poniilius sttis vel lotis eorum adjaecnliis. Ha- Egilbertus cancellarius vice Willigisi archicapel-
lieant eliam monacbae poleslatein liberam per de- lairi recognovit.
cessiones intcr se eligendi abhatissaro, quam pro- B Data xn Kal. Decembris, anno iiicai-nafionis Do-
bybilis viioe et niprum regula Deo propiiio compo- niinicae 1002, indiclione i, anno vero domni Heiurici
suerii, omniiun pot.eslatum vel personarum confra- rcgn. i. Actum in ipsa urbe RadesponensL
diclione remofa. Et ut baec nostra traditio, confir- Sigillum majesl. inlus impressum iniegrum exsiat.
inatio siye liberias stabilis el inconcussa perroaneaf,
VIII.
haiic no;tri proecepli paginam manu propria robp-
rantes s.igilfonoslro imprimi jiissiinus. Rex Heinricus II donat episcopo Brixinenst villam
Teign prope Ratisbonam.
Sigiwm donini Heinrici, regis invictissimi. (Mono-
gramma.). (Anno 1002, 24 nov.)
Egilie; tus rwnccllarius vfcc WUiigisi archicapel- Ltt.iear pag. 121, ex Reschii Antmt. Ecclesim Sa-
lani recognovit. bion III, 704.]
Daia xii K.tlen.d. Deeembris, anno incarsaiionis In nominc sanctce ctindividuae Trinilatis, IIEIZI-
Dominicaei.002,iiidictione i, anno vero domni ltei*- IUCCS divina favente clemenlia rex.
rici regnaniis i. Actum in ipsa urbe Radespouensi. Nolum sit oirinibus nostris fidelibns, pracscntihtis
i;.: Cums.gitlo inajcslat.illwso.
' scilfcel et fulinis, qualiter nos, per iiilerventum di-
'.-;-.'.;* VII.- (Q leclae conjugis nostrae, Chunigund;e videlicel rcgina;,
fideli noslro Albuvino Sabiniensis Eccfesia; episcopo
Rex Hcnricus doirat eaUcgialm ad V.eieremcapellam
/liatisbona;- villam Walchinti hy pago Nordgowe quoddam nostri juris praeditim, id cst quidquid in
. sitam. villa Tiginga pro nostra parle Jiactenus visi stimus
(Annol003, 20 Nov.>, possidere, cum omnibus ad id legaliter pertinenti-
[Riei!, ubi supra , p. 120.*) bus, mobilibus et imraobilibus, servis et ancillis,
- In noih.ne sanclae et individuae Trinitaiis, HKIK-. ccclesia, dccimis, areis, aedificiis, terris cnllis et in-
RICOSdivina fav.ente clcinentia rex. cullis,. pralis, pascuis sive conpasciiis, silis, aquis
• Si cojlapsa veluslate aul, negligenlia sanctortim aqtiiimmve decursibus, viis etinviis, exiiibusel re-
loca reparamus , et ihi divino cullui mancipalis ali- ditibus, quaesitis et iuqtiirendis, et, quse quolibet
qua vivendj solatia devoli coDferimus, et in hac et modo rite vocari possunl, appendiciis ct tilensilibns
in aelerna vita. npbis hoc profuturum csse minime tradidimus, eo tcnore qualenuspraefatiis venerabilis
dubitamus. Prpinue noiurii sit omnibus Xju' nostris^ episcopus Albuvinus suujue suecessores praedictum
qiie fidciibus, prteseiuibus scilicet et (uluiis, qua^- pnediiini deinceps li' era polcslate teneatit alque ii)
lilcr iros unacum dilecla conjuge noslra, Cunigunda perpetuos Ecclesiae suae usus absque omnium perso-
videiicet regina, intus in urbe Ralesponensi, in curte D narum sive poteslatum contradiclione converlanl
videlir.et regia, quandam capellam, auaiy) olim Ve- atque possideanl, habenles intje. Ifcenliam eominii-
tcrem vocabant, in honore sanctae Dei genilricis, landi, ct quidquid sibi libeat- faciendi. Et ut haec
Mariae-a fundamentis in nialrem ecclesiani crexi- nostra Iraditio stabilis et inconvulsa perriianeat,
inus, dataque ei per praeceptum regali liber.tate, ljanc praecepti nostri paginam manu propria robo-
institutac ibi in, Dei sepviiiocanonicoruni congrega- rantes sigillari pracepimus,
tioni sub abbaie vet prseposito noroine Tagini., pro. Signum domni Heinrici regis invictissimi, (Mbno-
stipendiis inler ca;iera dona conluliraus el, per hoc gramnia.)
Egilbertus cancellarius vice Willigisi archicapel-
regia; roajeslatis iusigne. confirmavimus unam nosiri
juris villam Waleliinga, in pago Nordgowe,, in lanirecognovit. Data viii Ralendas Decembris, anno Domiriicse
cbniitatu Heinrici sitain.,, cutjj omnibus ejusdem
incarnalionis.1002,' indiclione i, annp vero doiuni
legalibus periiiientiis, mobilibus el irnmobilibus, Heinrici regnautis i. Acium Radasponae.
servis et ancillis , areis , aedificiis, terris cultis ei
Gi(»JrsigiUflmajeslal. intus impresso*
ih£uitjsJcpratis,pasci;iE sive conpascuis, silvis, vena-
245 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. -' "2*6>"
' ""
IX. '! A quapropier omnitimfideliiim riostrOfum; iampric^ -v
nenrici llregis prmceptum per qttod Burchardo Wor- ;seiitium qtiarii el Futiiforurii, sciat iiiduslria. qiia"
iriatiensi episcopo aitribuit oinne prmdiutn quod lifer nos, ob iniervetitum Willigisi MoguiiliftiE sedis
Oiio dux in ipsa civitate oblinebat.
veneraiicli archipracsulis ,. et Heinrici Wirchibiiiv
< Aiiiio 1002. ) gensis Ecciesiae itluslris anlistilis, nec nbn et per *.
\ Schannat, Episcopalus WotmaU , p. 55. ] peiilionem dilecli nepolis iioslri Ottonis ducis, fideli ',;
lu iioiniiie sanclae el iudiviJuac Trinilatis, Itein- nosiro Burchardo Wormatiensis Ecclesiae verterabili.
ricus divina favenle 'clcmentia rex. rtobis dcvolo animO "
ejiiscopo, pro eo quod sacpius
Si ecclesias Dei ex aliquibus divino- ntitu nobis servivit, conccssimus regiuiu bariiiurii in fbreslu
«oiicessisrcbus ditamus, non solnm ad regrii uoslri *
Foreliahiiiuiiciipato : a viila, Elmfiresbacli riomi'-*
fjlicioreni slabilioreniqiic slalum nobis prodcsse sa- nala>, jtixta Rlieiium sila, inde tisqtie Heriveidon;
ptiuiis, veram etiawi ad a;lcrna paradisi gaudia ca- binc etiam ad Ribiloz; inde per rectam jilateain atl
pienda iuuilnm nos iiule juvari miniine dubitamus. Otterestal; illincreclam plaleamad Ecclesiam,*qiiae-
QHapropter uoverinl oinnes nostri fideles, prasentes cslin Rczciiiguii sita; hinc rectam monlaiiam pla->:•
seilicei cl fiiliui, qmiliter nos, pro romedio anima: leani adllcrbestal; ab Herbestai, per reclaiiv mon~
dilecissiini scnioris nostri boncc memorue Ottonis " lanarii ad Rosinesheim; inde perlotam mon-
videlicel iiiiperaioris Augusli, et eiiain pro Wor— tanam plaieam ad Wiiieiilieini; ab Wiueiiheim
plaleara per
luaiicnsi Ecdcsia, per inlervenlunv Cunigiuidae, reclam rooiitanam plateam ad Sericzesheiinin Lobo-
diecta* conjugis npsirae, et per ejusdem Ecelesiae ve-
liuiaha; liinc deorsuni usque in fluviiiftj Neccarum,
licrabilis cpiscopi, scilicel Bnrehardi, dignas poslu- a fluvio Neccaro usqtie ad Rhentim; inde per uni--
lationes, toliimpraediuni, (imniiiroqiie propiietatem, • versa Rheniiiuora deorsum iisque ad Elmersbach; >
quaih «os pcr <ii!ccli coiisangiiinei noslri Oilonis . oiiinia. baccioca ab Eluiersbach usque ad Wirieri-
quoque ducis firin.iro iradilionem in propritun jus heim, sunt in Rinecgovve sila, in comitalu Gerniigi
ar.re|iiiniis, sicul ipsevisus eslhabcre infra canidcm coniitis; rel qna vero loca jacenl in LoboliuigovveiiJ :
civiiaiein, hoc csl Wornialiain, praediclte ccciesias coihiiatu Mezingozi coniilis; liunc pracfatuiii Fore-
in honore sancli Petri consecralae, et venerabili sluni ciim lota iriicgrilafe et universis filililalibusiid:
prsen<)iiiiiia:ie Ecclesiae cjiiscopo, cjusque succcsso- se pertinentibiis Concedirous nostra regia poteslate
ribus per hoc regitiro pr;eceptuni iri proprium jus ad sa::cliini Petrum Wormatiensis Eceiesian.iil nulhr
tradiiliiiitis cum oronibiisad eaiiidem proprielatem de co foreslu persona parva sive magiia aliquam'
jnste et legaliier pciiiiientihus, itl esl areis, acdificiis, feram vel bcstiani ibi veiiari vel capefe aut insequi
viis et inviis, cxitibus cl reditibus, aqnis aquarum-
iiracsiimat, sine licenlia superius jam dicti episcopi
q*ie dccursibus» piscaiionibiis, molendinis, nianci- Bnrchardi, sivc successorum ejus; el-si hpc agere-,".
jiiis Hlriusque sexus, exceplis tribus supradicli ducis quodabsii! praesiimpserit, quem regio fisco solvefp;
Oftoiiis servieiilibns videlicet: Syggelone, Ebone, debuil regiitm baiinum et paceni, adbnC iii earrie^
lliziliiio, ctim tixoribus et filiis liliahiisque eortim, Yiveiui cpiscopo stiisque successorihiis invitus per-.-
co videhcet tenore utidem praeiioniiniilus cpiseopus
solval, elbannus et pax, sicut aliis forestibus a regn
Riulcardus suiqne successorcs de his supra scriplis bus vel imperaloribus j'am concessum est, siib pei'-.
i-cbus ad utilitalem Ecclesiie liberam potesiatem petno jure Ecciesise Wormaliensis el epjscpporuiii
liabeiinl facicndi quod velinf. El ut hiiec noslr**** tra-
ditionis auciorifas stabilis ei inconviilsa permaneat, eipraesidenliumconsislat. Eiuthacenoslraeconcessio-
nis donafio per fulnra temporum curricula firmapcr-
banc praecepti paginam indc conscriptam manu pro- maneat, liujus praeceptionis lenorem iude conscri-;.'
pria rotorantes, sigilli noslri iuipressioiie signari
ptnm sigillo nostro signare jussimus, manuquepro-
jtissiiniis.
pria, Ul infra videlnr, co.rroborav.iihus. *
Egillierius cancellafiiis, vice Willigisi archica-
Signuin domni Henrici regis invictissiini.
peliani recognovi. concellarius vice ,Willigisi archiepi-
Daia v Non. Oelooris, anno Dominicac incarna- TJ EgUberlus
tiouis 1002 , iiidict. l; anno vero doniini Heiurici scopi recognovil.
rcgis primo. Daia anno incarn. Dominicac .1002, indict. xv,
ActumBriiochsale. *- iv tdus Jutiii, anno vero domini Heinrici regii,:
X. primo.
Henrici II regis prwceptum pet qnod reghvm ban- Acium Wormatiae feliciter.
.tititn concedit Wormaiieusi Ecclesiw in siiva Fo- XL "', '.''
relitihi.
- S. Henrici privitegium dontnw. Godesdihui- Rer.ifur-^.
( Annol002. ). dcnsis nionqsferii, abbfllissw.cpnfessu.tn...
[ Schannal ubi supra , p. 54. ] '
In no.mroe sanclaeet individtiae Trinitalis, HEStuccs ( Anno.'1002,j. "_ "'V ?...
divina ftivenle clementia rex. [ DroiiKe, Cod. dipiom. FuU., p. 57.] ".[*
{JuiddUiidprp divino amore Ecclesiis Dei concedi- C. In nomine sanclae et intlividuae Trinilatis.,v
imis et doiiaiiius,. id procul dubio ad prsesenlem ct HiziSRiCDS divina favente clemeniia rex.,
ftiluram vilam- nobis profuturum fore erediinus; Si Ec<iesias DeT hbsira reguli potehtia suklimare--'
2|7 S. HENRTCl IMPERATOU.t 248
cpnamur,'hoc prociil dubip et ad praeseniis uoslri JA per quosdecerniiuus atqne jubeniiis ul nullus jtidex
regni slaluni et acfernaebeatiujdinis praemipm nobis piiblicusivel quilibet ex.judiciiiria ppte.slale,iiisi sp- ,
profuturum csse credimus. Quapropler omnibus fide- lns illius ioci provisor et advocaius praedicli moiia-
libus nostris, praesentibus scilicel alque fiuuris, no- sterii, in Ecclesias aut Joca vel agros seu Teliquas
lum esse volunms qiiomodo nos, per interventum possessiones prefati monaslerii.quas moderno fem-
dilecf-c cqnjiigis noslrae et reginaf;Cunigundae, niia pore jiiste et raiionabiliter possidere videtur, in qui-
ciim consilio Willigisi Mogonliacensis JScclesiae ar- biislibel episcopiis, pagis vel lerriloriis, vel quidqui.d
ebiej-iseopi hpnprapdi, aeBerenhardiducis.aliorum- ihidem propler divinum amorem et illius saricli loei ;:
que fidelium nostroruni, vota et petiliones domwae venerationem col.Ialum fuerit, ad eausas audiendas
Godesdhivi Herifiirdensis moiiasterii venerabilis ah- veliieda exigenda aut mansiones vel paralas facien-
baiissae cuhclaeque coiigregationis sanctspMariae sibi. das aut fidejussores tollendos, aul ullas reddibitio-
commissae,:sequentes, nostfa regia aucloritaie tre*v, nes vel illicilas occasiones requirendas, aut hoinincs
Ecclesias in pagis Bursibant et Scopingon nominatis, ipsius monaslerii lani ingenuos quara el servos Yel
in villis quoque Itreiiii, Wadiringas et Sloehheim Ialos injuste •disjringendos, ullo unquam lejnpore
cpnsiruclas , .cumomnibus rehiis et deciinalionibiis ingredi audeaf, vel ea quae supra iiiemorata simt
suis a Jlluduvyico imperaiore pb remediuni animx 1B penilus exigere aut exaclilare presunjat; sed liceat
sua; ad praefatum Herifurlensemonasterium traditis, ibidera Deo famtilanlibus, sub npslrae immunitalis
eidem, monaslerio more antecesspruiii nostrprnm luitione quietb ordine vivere ac resider.e, quatinus
confirmamus, eo tenore ul jam dicfa domna Go- melius illps deleclet oinni tempore pronobis el cOn-
tlesdliii ahbatissat omnesque in epdem honore sibi juge noslra alque slabililate totius regni a Deo nobis
succedeiites cum prae.diclisccctesiasticis rebusaliis- collati, Domini misericordiam aiteiilius exorare.In-
que omnihus a regibus et imperaioribus per prx- sujier etiam deeinias-yel.decimalesecclesias in qui-
cepti paginanj illuc tradilis liberam dehinc potesla- busqtie episcopiis italeneanl- alque disponaiil, sicnt
lcni haheant cum suis minislris ecclesiastico ordirie sub anlecessoribiis nostrisregibus videlicet ei inipe-
disponere alque gubernare, reniota oranium homi- raioribus tenere per precepla visi sunl aique dispo-
jitim contradictione. Insuper suh eadem corrobora- nere. Episcppis verp qiiibus servilium. et mansioiia-
lione concludimus quidquid a religiosis et Deura tica debeiil temppre circuiius siii,.sectindum scripla
timeiilibus personis ad saepejam diclum monaste- sna, singulis annis persplvant. El nl haec auclorilas
rium Herifoiiense in praesenli iradilum est vel in concessipnis alque confirmatipnis npslrae firmiorjha-
fulnro traderidum erii. El.ul.hgee ltoslrae regiae do-. beatur, et per fulura tempora a ciuictis ftdelibus
iiatipnis corroboratio ab hac hora in.antea firma et C sanclac Dei Ecclesiae noslrisque proesenlibus et fulu-
inconviilsa permaneal, hanc nostrae donationis ris melius credalur alque diligentius consewyetur,
COiifirniationeni inde conscriptam sigilli noslri im- manti propria subter eani firmavimus et sigilli noslri
pressione signare jussirous manuque propria, ul inipressione assignari jiissimus.
infra yidetur, corroboraviraus. Signum doinni Ileinrici (L. M.) regis invictissimi.
Signum domni Heinrici (L.M.)'regis hiviclissimi. Egilberlus cancellarius vice Willigisi archicapel-
Egilbertus cancellarius vice Willigisi archicapel- lani recogii.
lani rccog. Dala viii Kal. Sept., anno Doroinica; incarnalionis
Daia u lih Aug., anno Dominicae inearnatioiiis 1002, indiclione <xv, annp verp donini Heinrici
1002, indicl. xv, anno vero doinui Heiurici regis i. regis i. Actum Noviomago.
Acluin Aruildi. XIII,
XII. S. Henrici privitegium pro ecciesiq Pqderbornensi. .
S.Henrici privilegium pro Novq Corbeia. (Amiol002.)
(Arino 1002. ) [Dronke, ibid.] . *
l Droiike,,ubi suprq, p. 58. ] C. In nomine sanclae el individuae TTinilalis,
C. ln noniiiie sanctae et individuae Trinilatis,' ~ HEINRICUS divina favente clemenlia rex. - ..
HEINBICBS d.ivnia faveiite clem.entia rex. Notiim sit omnibus fidelibus nostris, praeseniibus
Notum sit omiiibus fidelibus nostris, prsesenlibus scilicel et fuluris, qualiier nos, incendio Paderbur-
scilictiet fuluris, quaiiterveiieiabiiis abbas noroiiie nensis ecclesiae miserabili condolenles, peiicionique
Itosat nuslrara adiiiexcellentiam, suppliciterOrans noslri fidelis Retharii verierabilis episcopi, qui eidem
ut noslra magniiica munificenlia prospiceremus hio- sedi inodo praeesse videtur, ul oporluil, annuenles, iri.
nasierio cui presidere videretur, quod est constru- supplenientum jaindictac ecclesiae iri jus cbncedimus,
cluhi superfluviuroiCuiseraih loco quidieilurNova et per boc regale preceplura corroboramus forestuhi
Corbeia in hqnorem Dei |et sariCli protomartyris quod incipil de Lutberaflumini; et lendil per Osriig
Slephani, ubi et sancti Yiii mariyris preiiosa pi- et Siiiidiusque in viani quae ducit.adHorohusen, el
gnora servari noscuiitur. Ciijus pelilioni rationabili de hnmiiilbus prcdicti episcOpi lam Jiberis quam
prppte""dJYinum.anioreiii,et yeneratipneni beatorum el servis nujla judiciaria polestate constringendis,
inarlyruni assensuni prebenles, hps apices sereni- nisi cofain advocalo qiierii ipse episcopus elegerit,
'alis npslrae.circa ipsiim.mcnaslerium fieri jussimtjs,' nostra oiiiiiitmique hpsiror.iim successorum et oui-
249 DtPLOMATAEGCLESIASTICA. 250
nium morlajiuni conlradictione remola, El.-nt- liaoeA , nisi003,"iridictione i, aimo Vcro domni Heinrici
confirmaliostabiliof cunc.lis permaneat lemporibusy '.'.•regis i. Actum Quidlingabrirc. ''**.'" ';
lianc paginam manu prppria corrobor.ivimUs et ":
'."""xv,";';;'. ~''\\"".:';;';'
sigilli noslri impressipneinsigiiiri precepimus. ST.He:iiricus Sigifredo episcopo Parmerisi qbbqliam,
Signum domni fleinrici (L. M.) regis inviclissinii. Nonaiilulanani largitur.
Egilbertus cancellarius yice.Willigisi archicapeh- . (Aririo1003.) -
lani recognovi. ~ ....-•-. ""
[Ughelli, Italia sacra, II, 161.]
. Data xvu Kal. Ociobr,,.annoincarnalionis Domi- In homine sanclae et ihdividuae Trinitalis, HENRI-
jlieae 1002, indiciione, i, anno verodomni H. regnan-. GUSdivina favente cleriienliai rex. '"'"..
tis l. Aclura Bpcbbardon, Omnibusfidelibus nolum fieri VOlumus quod Sigi-
XIV. fredus venerabilis S. Parniensis Ecclesiae episcopus
. S_. Henriciprivilegium pro eadem ecclesia. fidelis nosler, el per inlerveiitunj nostri fidelis Tlieo-.
(Annol003.) baldi marchionis adiit noslram clemeritiam jam
...[ApudDronke, Codex diplomalicus Fuld., p. 59.] dictus Sigifredus episcopus S. Parmensis Ecclesiae'
C. In nomine sanclaj et individuae'Trinilalis, quatenus firmatus in fide acriter deservirej npbis,
HEINRICUS superna favente clerrieniia rex. - '' ", et ah a;ierno remuneratofe, qui oiriiiibus abundat
Si.lociim diyino cullui mancipatum igneque subi- bonis, Telribuiionem 'aelerriae reniurieraiiOnis. . .
laiieo cum ornatu et coTrohorationum pagiriis -con- ut noS abbatiam moriaslerii,"quod diciiiir Nonanliila,
crematunj resiaurare, ornare et ilerum sublimare in bonoreni S. Sylvestri confessoris Dei atque pon-
Yidebitriur,scimus el cerli sumus id non solum laude> tilicis, sibi suaeque ecclesiaeParmensi jure proprie-
liumaiia praedicandiim, verum etiam divina mercede tario Cumorariibus 'aCljaceriiiiset 'perlineiitiis ejus
remunerandum, CunclisigilurEccIesiaeDei fidelibus in inlegrum 'perpetuis temporibus eoueedereiiius,
nosirisque astanlibus et suceedenfibus coropertui*a practer illara lerfahi quaffi concessimus Hubertp
fore volumus quod,. de incendio Paterbrunnensis episcopo nosiro fideli,el illa terra sita est juxta
secclesiic niroium condple.nles, praecepta antecesso- Athesimfluiiien. Ciijus precibus beriigiiitatis nosfrae
rum noslrortim et oblaliones lideliuni riiemorata? aures accomiiiodariles,'ejusque erga -nos devolissi-
sedi hac procceptali pagina renovamus iierumque mam fidelilalero intendentes, j*us'siniusei, siiaeque
confirmamus, de quibus uiium est de episcopalus Pannensi ecclesiae in honoretri S."Mariae Dei geiii-
slalu, dehinc de tuiiioneatque mundiburdioejusdem tricis dedicatae,-hoc imperialis'riostra auctorilalis
accclesiae.eidepmni pr.opriel.iie adeamdem aecclesiani: conseribi praeceptuni, per quod Goricedjiiiiisei; do-
perlinenti,ei de ejus honiinibus lam libefis quam et *- namus aique largimur praelihatam ahhaliam, quae
-servis nulla jiidiciaria persona coristringendis, nisi dicitiir Noiiaiitiila S." Sylvesiri- COnfessofis atque
corani advocato;, quero ipse .episcopus elegerit. pOniificiSj cum omiiibus^adjaceniiis et pertinentiis,
tnsuperrenovanius et. confirinamus jam hahita; sedi curtibus, eapellis alque aedificiis earum,: tefris,"
coiiiitatus super pagos Paterga, Aga, Threveresga, campis, pratis, vineisi silvisv! servis- et ancillis
Auga, Sorehtfeld, dalos.pro decimis novae Corbeise' utriusque sexus, ihobilibiis etimriiobilibus, cuchiin-
ad monasterium pertinenlibus, et de proprielale legritale eorum et univefsis, quae dici et nomiiiafi
clericorum, si quis sine haej;edsillorum abierit,ei- possuril, ad praedictarifabbaiiam pertihentibus npstra
dem aecclesiae concessa, et de tribus mansis ia imperiaii coricessiOrie, ui haheai; ierieat et fruaiur
Tuisburcg ei in . Trulmannia, ~el de foresto qtiod perenniler, lam ille-quaiii et successores ejtis, ad ;
incipit de Delhua fluniiue et tendit per Ardennam pariem saepe noniinalae suae' ecclesiae, faciahfque
et Sinedi usque in vianijquae duCil ad lierisi. Haec exinde quidquid secundum selernuin arbilrium me-
igitnr omnia qtiaesupra scripta babentur, et quae illa lius eis praevisuin fuerii. QuiCunque' vero -coiilra."-
die tenere.el.possidere videbalur quando combusta banc no"stramdoiiatibnem, etc. . 'J ...
fuit, saepe noniinata; sedi Palerbrunnensi in jus ,j. SigimmD.Henriciinviclissimiregis,,,, -.._ ,
p.i"pprielai'iuni dpnamus . et firinissima traditipne Aubeiius cancellarius "yidechi archiepiscopi re--
reslaurainus, ea scilicet serie ul domhus Retharius. cognovi. •• .-. ..', ,:..
memorala; sedis venerabilis aniistes oinnesque sui Data ii .Marlii, anno incarnaliohts Domiriirte
successores universa quae ad episcopiura aliqua legali 1003, indict. 1, anno verp D.ilenrici regis i;
daiione pertinent, securiter obtineant, noslra om-j Actum Noyipmagi. ,:. ,;. _;
niumque npstrorum successorum et omnium morla- -.•..„. XVI.
lium conlradictione remola. El.ul liaec renovalio et S. Renriciprivilegium.pro Ecclesia" Hamburyensi,
confirmalio slabilior c.unclis permaneat teniporibus, (Anno 1005, Maii 25.)
hanc paginani manu prppria rphoramus el sigijli [Lappenberg, Hambutgische Urkundenburch, p. 62.]
hpsiri impressione insigniri precepimus. ., In npmiiie sanclaeetindividuap Trinitatis HEINRI-,
• Sigrittmdotnni Heinrici
(L. N,) regis inviciissimi. cuSj.diviiia favente clemenlia rex. ,
Egilberlus caiiceilarius vicp Willigisi archicapel- .Si pias pelilipnes sacerdotum prona devotione atl \
lani recog. effeclum duxerimus, id procut dubio ad slatuni prae-
Data lii Non. April., anno Dominicae iiicarnalio- 'seiilis vitie et aetefiiaebeaiitiidiiiis
praeiriia'capesceiKla
£31 S. vHENRiei IMPERATORIS - VA
nobis .proriitunini ercijimus.; Qyapropter omnium A cuhdiim pro' immiinilate suo eollala mpnasterio, d
fidelium, nostroriim praesentium et fulurorum ripveS* qiVibiisdamnobilibus personis Hildilmrga et presbv-
rii industria, qualiter vir venerabilis Liebizo, sanctfe tero Folcharto a fundamenlis plim in loco Mulinbc- '
Hanimaburgensis Ecelesiie arcliiepiscopus, nosiris clie constructo; nostramqiie suppliciler precala est
obtulibiis prsesenlari fecil prffieepttim bealje nienio- clemeiitiam, nt et nos ipsnm lociim ciira stiis perti-
iiae seiiioris et antecessoris nosiri, Otionis terlii, neiiliis in nostrtiin iuundibrium el dcfensionem, pro
imperaloris Aiignsti, in quibus conlinehalur quomo- redemptione animaj noslras susciperemiis, el cani^
rto ipse, pro diyino amore, i|ioiiasteriis;in(>jusepisco- qiire in suis scriplis invenla est, convenieniiain et
pio consisleniibus impcriali auclorilale libertalem et oblatioiicm nosinc aiiclorilatis scriplo corroborare-
luilioiiem concessisset, . rogitvitqnc cclsiludiiienv miis. Nos ilaque, iniervcnicntibiis Bernhardo dtice cl
iioslram ul nos ileniio uoslra praeeeplione eadnm episcopo (102) Tbiederieo.in cttjus lioc monasterium
liionasieria el oinnia illuc aspicieniia confirinarc- puellare construclum Cfldiceccsi, pro divinx inerce-
lnus. Nos vero cjns justa: el ralionabili pelilioni as-^ dis aiigmenlo, ipsum inonaslerii loenin cum suis
sensuin piebeuies, inlerveiiienie dileclu eonjnge. adjacenliis et Omiiibusperiinenliis in nostruni mun-
noslra cl regnortim coii>;oileCiiiiigunda, ad honorcm diburduiu suscepiiuus, et ad ordinem prioruin prac-
saBCt» Dei genitricis Maikccni locns ille llamraa- j t ceptoruin in oranibus confirmavimiis, hoc regio in-_
bnigesl consecratiis, idem loeo supradicio conceili- signi roborayiiiius. lloC; firniiler sancientes , ut
miis omnes coiicessiones qiias concesserani "pi;v, saiictiivioiiiales ibi Deo devote per decessionis tem-
mcinori;e imperalores, a.vus scilicet el genilor pora quam melioreni noyerinl, inler se eliganl Ji-
noster, cajlerisqne inon.isleriis ad hanc diieeesinV center, el sihi praponanl abbaiissam, communicalo
perlineiilibiis, id csl Biemuii;Biikkiiin,.Ra:i:aslaiii), cpiscopi sui consensu. Insuper eliam in nostri ine-
Bircliisiinin, Ilasalinge, KipsshoU, ca videlicel con- moriam noniinis concessinuis. ulab hominibiis' praj-
diiione iu seiuper sub liiitione noslra sinl peipelua- diclie ecclesiai usibiis et serviluli ancillaYuin Dei
liler, et qtiidfjuid modo habeant, vel deinceps aliqup subdilis regalis vcl imperialis census, qtti inde sole-
in.odo adquirere ppssinl, eis eoriinique episcopo bat persolvi, a nnllo comite, vel judiciali, sive re-
liberc serviant, onini jiiiliciaria poiestate remula. gi:c cxaclionis pcrsona dcinceps cxigalur; et ut
Concedimus iiisuper prsefalo archiepiseopo ejus- niillus conies, vel judcx publicus, aut aliqna
que successpribus licentiam cmislruendi niercaiiim polens persona homines praefataj ecclesia, in suo
ii) loco Breinuii nuncupalo, baniiiini el ilielnneui», judicio, baniium cis iinponendo, aul jnsliliam ah cis
nec non mpnetain puMici .ppndeiis el puri argenii, aullani aliqualeniis «xigcndo, audeal ini|iiielare,
lolumque. . . potesialem eligendi inter se, sive ( . excepta solmnmodo lege illa quam advocalus episcopi
aliiindc, si nccessitas exppscal, cpiscopuin, aequp: p»ii pracsidel cidem ecclcsiaii solilo more ah eis
l;>.meiiregis cpnsensu. El ul lio.C; . . rouora.ani si- '
dehet reposccre, et illa juris sanciione, si quid
giUi npslri impressione insigniri jussimus. necessario propler capilale crimen in pra;sentia
rS:gnumrtomnilleiiirici (Mi.) regis imriclissimi. dttcis opus habet firiiri jmlicialiter et deieriuinari.
Egilbertus cancellarius vice Willigisi archicape.- Et ut hsec nostne concessionis auctorilas finnior
lani recognovit. liabeaiur, hoc noslraj dominalionis prxceptuin
Data viu Kalendas Junii, anno Dominicae incar- maiiu propria loboialum , nostrse iiuaginis signo
jiaijonis.i0t)3, indiclioiic 1, anno vero doinni Ileiii- jussimns insigniri.
rici regis i. '.' Signum domni Henrici regis Jn Christo itunttis-
A.ciuin Gebeliildehuson. simi.
XVII. Egilhertus cancellarius vice Willigisi archicapef-
Diploma S. Henrici regis Romanorum pro parlhenone lani nolavi.
ilulenbecliano, quo privilegia eidem ub Arnuifo et Locus sigilli quod esl inlcgerrimunu
"Olionell imperuloribus cbncessn confirinal,iiberam
eiigendat abbalissx polestalem tribuit, elc. Data TII ldus Marlii anno incarnalionis Donrjni
D 1003, indiclione i, anno vero domiii llenrici re-
(AnnoIOOS.)
[Martene, Ampl. Collecl. I, 503.) gnanlis adhuc primo
ift nomine saiiclx et indiyiduse Trinilaiis, HENRI- Acium Mindie.
cus divina -favcnlc clementia fex. XYHI.
Si loca divino eiillui dicata nostro sliiditerimus S. Henricus imperaior confirmai possessiones mcnar
sierii S. Bavonis Gandeiisis, ordhiis S- Beriedifii,.
ainplificare subsidio, seterni iregni porliouem nos ob
boc adrpluros esse liquido confulimus. Qiiapropler (Anno-1005.)
noverilomniiim fulelium noslrorum, praesentium sci- [Miraus, Opp. diplom., I, 347.]
licel alque futurorum, industria, qualiler quajdam IIEJIIUCCS divina favenle clementia rex.
venerabilis abbalissav noininc Berlheid, qusedam im- Si ea quae Udeles noslri... Idcirco novcrit omnium
periaiia noslris obliitibus- repfSDsentavit praecepla, fidelium sariclce Dei Eeclesiaj, npstroruirique.praiseii-
per riostros antecessores ArnPlfuni et OUonein se- tium scilicet et futurorum indusliia,. quod vir vcne-
- " •.-•
(102) Mindensi, ulpalel ex dipiomale Otioriis secundi. .
233 DIPLOMATAECCLESIASTICA.: 33*
rabilis Ercmboldus abba, ex riionasterio Gandensi. A plagis ac terriloriis, ihffa dilionein imperii no-
quod est situm ubi Scaklis fluvius Legiae fluvio jun- stri, jusleac Jegaliter possidet, Vel quac deiriceps
gilur, constriicium a B. Amando ponlifice in honore in jure ipsius sancli loci voliicriidiviria pieiaisau-
S.Pelrr principis aposlOlorum, ubi etiani insignis geri, ad causas audiendas, vel freda exigenda, athV
Bavo confessor Chrisli quiescit, obtulil nobis anclo- nvansionesvelparatas faciendas, aul fidejussorcs iol-"
ritalem iinmunitalis domni antecessoris noslri, sci- lenilos, ant homines illins loci, tain ingciiuos quau»
licel Otlouis iiiviciissimi imperaloris. servos, super lerrani ipsiuscommanenles ilisirin-
In qua oontinehatiir insertum qualiter ipse, ob gendos, nec ullas redhibiliones aul illicitas ocea-
amorem Dei el praemium acternaereiribulionis, pro- siones rcquirendas, noslris ac fuluris lemporibus
prietales rerum, quorumdam lyraniiica iuvasione ingredi audeal, vel ca quae supra niemorala sunt
injtisle prsereptas, eidem moiiaslcrio resiilueril, peniius exigere praisuinal.
hccque suse cmifirmalionis scriplo roboraveiit, et Sedetincmoraioinonaslerio, spebealitiidinisselerr
quod graliam fraiernae socielalis in eodem monasle- nae, ut ad salutem auimse mese in aeteriiaquiete pro-
rio sibi concessam habuerit, vel qualiler omniura venial, ciim cessis fredis, oirinium leloniorum exa-
exaciiones leloneomra indulseril. ciiones iiidullns essc volumus ac reniissas, sicul iil
Pro firmitalis namque sludiorogavit nos prsedictns •pnccepto anlecessoris mei conlinelur : ita ul quo-
Eremboldus abba eam renovari, scilicet ul, lanlse lies pro utilitate monasterii ac fralrum aliquas di-
firmitatis gratia, nostram quoque siiperadderemus rigi coiitigeril, per diversa loca imperii noslri cun-
auctorilalerii. Cujtis peiiliorii libeHicr asseiisuin tibus et revertenlihiis, absque ulla sollicilaiionis in-
annuentcs, decreviinus regioe dignitalis prseceplum quicludiiie, negolium snum liceal exercere, qiiate-
fieii, videlicet ul idem monastcrium res suas quiele nus ipsos servos Dei ibidem famulantes, pro nie al-
possideat, quarum haecstuil vocabula : . qtie stalii regni a Deo mihi concessi, jtigiier miseri-
Hoc esl in pago Baaghalcnsi villam Suohnam (103) conliam Dei exorare deleclet. Ut autem hujus ieho-
cum ecclesiis duabus el omnibus adjaccnliis suis, et valionis ac confirinalionis auctorilas niajorem in
villam Holihem (104) cuni ccelesia acsilva, clMere- Dei nomine obiineal vigorem, mahu propria subler
shem, el Flielbersele (10S) cum eeclesiis et omnibtis confirmavi, arauiliqiie impressione assignari jussi.
appcndiciis eorum, el ineodempagovillnsliisnoinini- Signum Domini Henrici regis invictissimi
busdiclas.MeremolLiellieka elSeileka ci Crauiiioin, Egilberliis cancellarius, vice
~ Willigisi archicapel-
et in liien Boholt (106). Cum ccclesiis singulis, silvis laui, reeognovii. ' -
el onmibus appendiciis propriis; qtias quidein villas Dala Nonis Februarii, anno Dominicae incarna-
cum aliis rehus, quprumdam hostili praedalione in- C lionis nvillesimo tertio, indicti. ne prima, anno sc-
jusle anreptas, dominus antecessor noster gloriosus cundo domni Heniici regisll.
imperator jure ac pie redonavit. Aclum in Aquisgrano palatio feliciten
El in Rien viilam Friinerhc, cum ecclesia et om- xtx; -'•
nibus appendiliispropriis. El nemus Sumini Gerotha Dtplcma regis Henrici II, concedenhs Adalberoni
el in Wilrika ecclesiam citm appenditiis. In pago comiti bannnm super agrestex feras.
quoqne Scaldis possessionem vocabulo Erika, et Pa- (Anno 1003, 30 Jun.)
pingolant cum ccelesia et omnibus appendiliis pro- [Ried, tibi supra, p. 122.]
priis, et super Odrorsliet lerram, in qua possiinl ali In noraine sanctsc et individuaeTrinitatis, HEINRI—
oves qiiingenlae,et quidquid ex dilione S. Bavonis ccs divina favente clementia rex.
in Bsvelanda (1**7) et in Walacra, et in Bruinsela Notum sil omnibus noslris fidelibus, praesenlibus
coniineri dignoscitur, el in Esspcria terram in qua scilicet el fuluris, qualiier nos, fidele per omnia -ser-
possuiil pasci verveces cccc,. ci in alio loco cc et viiium dilecli nobis comiiis videlicct Ailalberoiii.s
in HoIfcoU super fluvium Lora cccc. intuenles, alque ipsius supplicalionem per inieryeri-
Hoc ergo, cum omni rerum ad se perlineniium inrii vcnerandi prsesulisGoiescalchi aticndenles, sibi»
stimriia iniegritale, confirinamus perenuiter nsibus D prout ipse postulavcrat, quia legaliter poluimus, re-
fialriiin prsefali ccenobii, sub perpelua immuniialis galis polentise bannnm snper agrestes feras conces-
defer.sione, ac nostrae celsiludinls facio.icsiameiilo. simns inter dtios fluvios \sara clLiubasa tsm supet
Per qnod jiibemus atquc piseccpinius ut nullus propriam ipsius, qui prsefalus esl, Adalberonis ler-
comes aut jndex publiciis, vicarius, advocattts, seu ram, quam super domorum pontificaliiiiu vel mona>
quilihel cx judiciaria polestate in eeclesias, aut sleriorum in abbaciis,quae ibinobis perlinent, lcrras,
loca vel agros, seu reliquas possessiones proefati sive omniiim illoruni hominum lerras, qui in pre»
monaslerii, quas moderno terapore in quibuslibet senti vel in futuro hujusmodi rem cuni eo eolla.uda-
_ (103) Suolmam, hodie Muninex Swolm, vicus prope Belgicis 12 Nov.fusiiisexplictii.
o«liPgemium. (lOS) Flielhersele* liodie Vliedersele seii yiilgo:
i 104) Holtem, vn.lgoHanthem,vicuslertiomilliario Vlierzeels,..secumlo lapide ab AIosio. . ;•
fiandavo, in cujus basilica parcchiali olim sepul- (106)Bocholt, Bouchout, pagus agri.Riensis prope
tvinv fnit corpus S. Livini episcopi et Gandensimn Liram de qno supra, pag. 29.
patroni, fideturque- eliamnura tumulus ibidem in- ' (W7) Bevelanda el \Valacra, insulse ZelaiMii»^
geiuis moiis, eum cavea snbterranea : ut in Fastis Btverlanl el Valcheren.
335 S. HENRICI IMPERATORIS ; 2Sfi
bunl iri comlialu Friderici,qiii judicat iiiHaehinguii; A\. videiitiir. Quod nps petilione Tbeodrici JMiniidonen-
in pago Sundergowe : -primum «b liOstio prsediclo-' sis episcopi feeisse, omnium noscat universitas lide-
rum floviorum, Ysararii sursunv versus lisque ad iiura. Ad liaec slatuimus ul in prefalae abbalissae
Hohenberg ; inde ad Huggenberg, -ad Cutriizidorf; suseque sororis coniilissse ppteslate pre.dicl.uui.nipT
indeiad Carpbse ;et. Wihiddwe, secunduriVverijide^ riasteriiim ei abbalia noslro persistat concessu die-
cursiim fluminisLiubase (Loisacli) usque -ad Wdl- bus vilse eavuni; posl obitum vpro .utrarumque ea-:
verade.slnis.un.Noslra igiiur -rcgali, iit praescriptum . rum ad nostruni publicuni eadem abbalia jus ii.iper-
estj auctorilale,' inler-praeiioriiinaios fluvios et ter- petUura pertineat. Insuper aulem voiumusul nulla
minos bannura agresliunv ferarum ei tradidimus et riiajorsive niiriof regni nostri persona in eadem ah-.
perhoc prseceptum largiti sumus, regio verbo omni- balia placilum facere aut aliquani sibi molesliam in-
mode interdicentes qualenus, hoc ambitu; sine^sua ferfevel publicam funccionem exercere, jiisiadvo-r
ipsins licenlia, fefas illas, qna>.in aliis domiuicalibus cams^ibbalissse sanctafumque monialium. Hoc.eliam
foreslis in banno .sunl posilse, nullus aliquo ingenio lloslra regali aucloriiale eidemtoncedimus abbatise,
veljgenere venandi audeaUdeiriceps caplare. Et ut lil saiictae moniales ejusdem monasterii, abbaiissa
liaec nostrae concessionjs aucloriias stabilis el incon- defuncta, licentiam habeant eligendi aliam ad hoc
vulsa permaneat, hanc praecepli noslri paginam B B idoiveam.Et ut hujus noslrae aucloritalis
praecepluin
manu propria roboraiiles,: signo noslrae imaginis im- firriiius oiriiiileinpore
perseverei.liancpaginam nianu
primi jussimus; ." . ^ ii^ - •. propria roborariies, sigillo noslro jussiriius insi-
Signum domni Henrici regis invictissimi. {ilono- giiiri.
grqmma.) •. ;••- .ji '•>-i:.,v:--/' , < '' r Signum domni Heinrici (L, M.) regis inviclissimi.
. Egilbertus ca.ncellarius,vice Willigisi archic.apel- Egilbertus cancellarius vice Willigisi archicapel-
lani recognovi. ->:.. '
lani nolavi. _
Dataii.Kal. Julii, anno Dominicae incarnationis Dala lin. Non. Novemur., annp Donnnicseincarna-
1003, indicl, i, anno vero domni Heinrici secundi tlonis 1004, indictione n, anno vero domni "Hein-
regn. secundo. Actuui Radespone. rici II fegis m. Actum Magadeburc.
. Gttin sigillo maxima .exparle fraclo,
"'' .:'..'.': XXI.. . .- ': .:...--.. .
XX. . Diploma S. Henrici Eeminttdensivirginumtnonaslerto
S. Heinrici privilegium Frederunm. ubbalissw.con- concessum ........
cessum. (An.no 1004.^
.'",." (Annol1004.) . C M-onastermmsub'.sua proteclione susctpil, el riionia-
libus poleslatem eHgeiida}abbalissm concedit;. .
[Dronke, ubisupra, p. 60..]
C. In noniine saiictse: et indjviduse Trinilatis, [Martene, Ampl. Collecl.l, 5CS.J '•
HEINRICUS divina faventeclemeiiliarex. In nomine sanctae et individuse Trinitalis, HEN-
VOmhiiirti sanctae DeiEcclesiae nosirorumque fide- niccs diviiia favenle clemenlia rex.
liuui praesenlium ac fulurorum comperial universiias, OmniumsanclaeDeiEcclesiaenostfPfumquefidelium,
qttaliter domnai Ffederuiia vehefabilis abbalissa pitcseiitiiini ac futUforum, coniperiat liniversitas ijua-
ejnsque soror Imnia comitissa, Gerone comile adju- liierdoiiinaFfideruiianeciionabbatissa.ejusquesofor
variie, construxefuht quoddam monasteriUm ad Immaeoiniiissa.Gerone comite adjuvaiile, conslruxe-
lionoreni sanctae Dei geiiilricis et perpeluae vifginis' runiquoddam (108) mbnaslerium in honofem sanctae
Mariaededicalum, ad ijuod oiiinem haerediialeni, hoc DeigenilriciseiperpeluaevirginisMafiaededicaium,ad
e$f Keminetari, Haegen,Barigi, Tundifiun, Othere, quod omneiii baereditalem, hoc.esl Keminadam, 116-
haec sunt in Tilithi, Yarstan in Auga, Rolhe in Wi- gen, Barigi, Tundivium, Olhere; Iiaecsunt iuTilichi
kanavelde, Bardenwic, Hoiinarinessun, Wittborp, Warstan, in Auga Rohten, in AVakenafaldeBarde-
Britlingi, Biangihudiburg, Addunesihorp.Hatherbiki, ]n wik, Hoiimannessunv Wihlorp, Britlingi, Biangi,
Bbdanbiison, SutiiefbUrgj ih Bardariga, Clariiki, iri Biidiburg, Addtiiiestorp, Halterbiki, Bodenliuseii,
Drevani, Wigmannesbiirslal, Bennedeslorp, in Mo- Suterburg, in Gardanga Clomkey; irt Drevan.Wig-
sidi, Widila, Waldersidi, Kokerbiki, in Heilanga, niannesburgscal, Bennestorp; in MOsidi Widila,
Holana, Aun, Selila, in Hoglriinga, Hepstidi, Sirii- Waldersidi, Kokerbiki; in Heilanga Holana, Aiinse-
gas, cunciaqtie earum liic prememorata predia gfa- tila; in Hostrunga Hepenslidi, Sungad, cunctaque'
tissima voluntate tradiderunl, qusevero sita suni in eonim hic prsememorala praedia gralissima volun-
comilatu Bernliardi ducis, uiide, noslrain regalem tate tradideriint. Qux verb sita sunl in comilalu
ma-
aggressae majestatein, suppliees rogaverunl ut ipsum Bevardi ducis.unde, hostram regaiem aggressse
inonaslerium in noslri mundiburdio susciperemus; jeslatem, supplices rogaver.unl, ut. ipsum monaste-
lalisque libertatis ac legis primatum concedereirius, rium in nosfro mundiburgio susciperemus, talisque
qualem Gandesheim, Qiiiliiihburg, Heriwurli leoere• liberlatis ac legis primalum concederemus, qua-
. (108): Islud monaslerinriv successu temporis ini Gonrado II imperalorc el Eugenio papa III, landem
"
ad Briinswicenses duces Iransiit. '
praeposiUiramCorbeise novceconversuiri ; faventibiis;
257 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. ''258
lein(l09)Gandersheim (110), Guintilibsirg, Gernivist'v Aomnino transfundimus, dedimiis, donavitnus, nt,
lenere viderunl. Quod nospelilione Theoderici Min- ahsque ullo re-pectu el sine onirii publica inquie-
donensis episcopi fecisse omnino noscat universilas tudine, omnia supradicta pertineniia curiv servis et
fideliura. Ad hoc slaluimus ul in praefatse abbatissae aneillis ita terieant, judiceht, ordinent, sicut caeiera
suseque sororis comilissse praediclum roonasterium loca, quae anle centum annos ecclesia S. Abundii
et abbatia noslro persistat consensu diebus vitae acquisivit, et lenuil. Decet enim et regnonoslro est
eofutn ; post obitum vero ulrarumque earum ad incrementuni de iis quae Deus dedit, donare, et ei
noslrura publicum eadera abbalia jus in perpetuuni honorem retribuere qui gralis: horiorat, et a quo
pertineat. lnsuper autera volumus ut nulla major omnis honor procedit. Honoremus ergo sanclos, dite-
aut minor regni noslri' persona in eadein abbatia mus loca sanctorumi et ipsos apud Deuni adjutores
placitum facere, aut aliquam sibi moiesliam inferre, habeamus et intercessores. Per hoc eniin praede-
vel publicamfunctionemexigere [suppl., praesumal], cessores nostri mullum Deo placueruiit, per hoc et
nisi advocalus abbalissae cunctarumque monialium. nossperamus et vitse salulem el regni augriientum,
Hoc eliamnoslra regali auctoritate ad hoc conce- et pacis prosperilatisque honorem. Jubemusigitur,
dimus abbatiae, ut sanctimoniales ejusdem mona- ut nullus dux, marchio, comes, vicecomes, nullus
slerii,abbaiissadefuncta,licen'iiam babeanteligendi B Latihus, nullus Theut6nicus,nulla regni nostri ina-
aliam ad hoc idoneam. Et ut noslrse auctorilatis gna vel parva persona deliiceps de praedicto caslro
prajceptum Drmius omni lempore persevefel, lianc Birinzoha, aut de aliqua ejus perlinenlia, aut inlus,
. paginam roanii propria "roborahles signo nostro jus- aut foris ullo in lempore per aliquod ingenium se
simus insigniri. - inlromittere audeat, nec unquam ecclesiam S.Abun-
Signum domni Heimci regis tnviclissimi. dii inde disvestire prsesumat, aut Everarduni no-
Egibefius cancellariiis viceWilligisi archicapellani slrumfidelissimum episcopum Cumanum, -aut ejus
liolavi. ullura successorem inde iiiquietare, riioleslare, aut
• Dala iv Norias
"Novembris, anno Doriiinicaeincar- per illum placitum fatigare cbiiiendat. Si quis au-
nalionis 1004, indiclione n, anno vero domni Hen- lem fecerit, mille libras probalissiini auri componal,
rici regis. ... medietalem nobis, el S. Abundio alteram; el hoc
Aclum Magadeburg. praeceptum temporibus omnibus in sua maneat
XXII. firmilate. Quod ut verius credaiur, el diligenlius
S. Henricus Ecclesim Comensis privilegia confirmat observelur, hoc praeceplum scribi jussimus, inanu
et possessiones auget.
~* ' p nostra firmavimus, et nostro sigillo insigniri prae-
(Annol004.) cepimus.
• lialia sacra, V, 280.]
[Ughelli, Signum D. Henrici invictissimi regis.
In nomine saiictae|el individuae Tririitalis, HENRICUS Egilhertus cancellarius ad vicem Villigisii archi-
Francorum pariterqueLongobardoruin divina favente capellani recognovil.
clementia rex. Dat. n Id. Junii, anno Dominicae incarnationis
Notum sil oninibus nostris fidelibus quia, niier- millesimo quarlo, indicliohe secunda, anrio yero D.
venlu Everardi Cumarti episcopi divino respeclu, et Henrici II regis terlio. Acluni in Lacunavara in
rehiedio glofiosissimorum anlecessorum nostrorum Dei nomine feliciler. Amen.
imperatorum, et propagalione regninostri, dedimus XXIII.
in inlegrum ac in perpeluum S. Abundio omnem
illam parteni de castro Berinzona, qiiae ad nostrain 5. Henrici diptoma per quo'd prwdium Pipmesdorff
Ecclesias Wormaliensi liberaliter confert.
piiblicam pei liniiit tam intus quam forls, cuni omni-
bus appendiciis et perlineniiis suis, cum inercatis, (Annb -1004.)
theloneis, cum omnibus. publicis redilibus et fun- [Schannat, Episcopatus Wormal., 11, 56.]
clionibus, cum ipsa quoque porta, quae pubiico usui [) InnominesanclaeetindividnaeTrinitatiSjHEtNRicus
hacienus deservivit, utlibere, secure, quiete, paci- divina faventeclemeniia fex.
ficecum omni potesiale; et idem Everardus" episco- Si Ioca sanetorum inuniftcieniiae regalis largitate
pus Cumarius, pro integriiate suae fiuei et puritale subliniainiis, hoc nobis lam in praesenlis vilae decursu
servitii,etomnes sni successores habeant et leneant, quam in fulurae gloriae statu prodesse liqiiido profi-
el quidquid eorum volunlas decreveril, ad cultum lemur. Proinde hpveril omnium sanclae Dei Ec-
divinum facianl; quia praediclumcastruniBirinzona, clesise nostrorumque fidelinm industria., qualilcr
cum oninibus quae ad illud inttis aut foris pefli- Biirchardus sanctae Wofmatiensis EcClesuc venera-
nuerunl, a noslro jure ei 'dominio, el ab onirii hilis prsesul, nostrain regiam adiit humililer obse-
publica repeiiiione, irijus et domiiiium S.Aburidii crans excellenliam, ul prsedium quod haberein villa
'- tfenrici Aiicupis regis Germanorutn corijux, in eo-
(109)GandersheimVidbiIissimuni vifgihum Beiiedi-
clinarum monaslerium in ducatu Brunswicensi a que sub sseculari babitu religiosam vitam duxil.
Liutolpho Saxonuni duce-.et Oda. ejus. conjuge.fun- -Siluin est auterivin dicecesi Haberslatensi etisi co
daitim fuil circa annum 852. j.ina cuui Henrico rege qui.escit.. ,
(HO)Isludmoriasleriura condidilMathildis regina,
«:«3 sVlIORlCl lMPERA^OMS : $56
miincapanle' Pipiifesdorffvidempf, siio episcopio ac A^uriir A <juod: ui verius credatflr, diligenliusqiieab
sanclae Wwmaiiensi Ecclesiae iii honorem sancli omiiihUsobserveluf, haiicchariam inde conscfiptiini
- Peifi aposloloium principis deoMcatae,largiri, no- manu propria roboranles
sigillique lioslri
' impressio-
"
sirae pro rcmedioaniniae, digharemur. Cujus itaque ne jussiniiis insignifi;
-' pelitioni; per inlervenluni Cunigundsenoslrae dileclae Dalum vrKal. Eebr., ind. vi, anno Dominica! in-
coiijugis videlicet reginae, afc p.ro futurse remunera- carnatioiiis 1004; aiino vefo dpmhi Henrici il-regis
lionis augmento, assensum praebentes, prsef.iiiira iii. Actum Aliisteri, iivDci nomine feliciier. Airieii;'
prsedium, qtioil esl siiiiin in villa PipinesdorlT, in xxv;'": ,:.':"" '''"" ;'-'"
piigo Mttlselgowe in comilatu vero ..... integrc Bex Henricus donnt veteri capeila; quoddam sni jurii
cuni cunclis suis perllnenliis, hoc esl areis, sedi- prfvdinm in Norlgowe; et quidquid iii duabus riffii <
liciis, servis et aiicillis, terris cultis et incullis, Durnin ei Mantalahi possidebat.
. pralis,p;iseuis, silvis, venalibnibus, etc.,jam prseme- :,(Ajino.l004.) •;•;'
nioraiac e.cclesiar sancti Pelri, ejusque recioribus, jRied , ubi supra p. 125.]
qiii pio lempore ibi ordiiiati fuerinl, regali et prx- In nomine sancias et individuse Trinilatis, HEISJ.
cepiali hac pagina coiicesssiuins, et de nostro jure mcus diviua favenle cleinentia rex. ,
' jn Noluni sit oinnihps fidelibus nostiis, praesenlibus
ejtis jus ...... ul lisec aucloriias noslra in- B ]
violabilem in Deinomineohtineal slabililalem, iiianu sciiicet et fuluris, qualiter nos ad regiain eapellain
r nosira roboranles, eam sigiilo noslro suhtcr jussi- inius in-civiiate Radesponensi in honorem sacratis-
mus insigniri. sinise Virginis, Dei gcniiricis Mariae, a nobis fcpara--
Signum domni Heinriei invictissimi regis; tam quoddiim nostri juris pnediiini |n Norigowe et
Egilberius caiiceliarius vice Wiiligisi archicapel- in comilatu Oadalscalchi coraitis.silt|in,ileiii qiiid-
iani recognovit. quid in duabus villis noniine Duriiin el Maiiiatahi
Dat. v Kalend. Januarii, arino Dominicaeincaniat. possidere visi sutiius, inierveiiieiiie: TagiiioneiMage-
1004, iiidici. ii, anno vero donini Heihrici sccundi deburgensis JEccIesise arcbiepiscopo, quoiidatn ejjrs-
' regiii 111. dein capellae prscposiio, per hoc i-egale pi-Secepiutn
Actum.Dliocj>.biu'g in Rci noniuiejeliciier, aincn. perfielaa Kge tiadidimus ctimomniljas p^rlinenliis
xxiv. . ciuiililatibus suis, hoc est areis, acdificiis;servis et
emunititle, ancillis, agris, campis, terris cultis et inculiis, pra-
'' Super
tis, pascuis sive compascuis,* silvis, venaiioiiibus,
''(Ariho'^004.)
[Apud Ludewig, Script. rer. Germ. I, 530.] aquis, aipiarumqiie decursibos, mplendinis, piscatio-
In nomine sahelaciel iriaivimiae Triniiaiis, HCINRI-' C nibus, viis el invils, exitilius el rediiibus; qusesilis
cus divina favenie clementia, rex. et inquirendis, seu caeteris quibiiscuuqiieperlineiiiiis
Qiiia si piis Deifariiulaiitiuiiiflagiiaiionibiisaccom- in pei'pelHOSaecclesiseet cdngregationis ibjiicin Deo
lnodiiinus benignum audiluni, suinmac salmis indc canonice niiliiaiiiis nsus. Et ulhaec noslra iradiiio
stabilis Pt inconvulsa perinaneat-, hanc cartara
provenire iiobis incuiieiahier credimus remediuni : manu
idcirco oninium sanctse Dei Ecclesix fidelium nove- propria roboralam, sigillo noslro iinprimi jus-
!>lil religiosiias, quoniam, lairi animaenostrae cpiisii- •siwus. "•"'"..
lenles, qiiani cliam" dilecti nostri Godehardi abbaiis Signum domniHeinrici regis iiiviclissimi. (Mono-
granima.j -;
petiiionibns obleinperantes, venerabilem Maufitii "
. Egiibertus cancellarius vice Willigisi archicapel-
.martyris abbatiam AltalVariuiiciipalam, sub nostrae lani
',deleiisionis inuiidiburdium ac luitionein, cura <riririi- recognovi;.
bus eidem praefaiaeabbatise aliqno modo adhaerenti- Data vi Id. Febr. anno incarnal. Domin. 1004,
indict. i, annp veio donini Heiiniei secundi regn.ii.
bus, villis yero Iserabou^Suarlzalia, Ccella, Giinzja,
Acluin irivriaririi.
Munichdorff, Puechoff, Oberanhaus, Uslerlingen,
Gotzzplling, Otilingen, Rieherisdofff, Bolihennga SigilluniiUwsttm,
' inltis impressum.
iiuiieiipaiis, stiu etiam caelefis cujuslibet uiilitalis i'^' XXVI. ."
commodilatibus, familiis.hlribulis, tribtitariis, re|)us Jjteo;Henrjctis,11 donal monasterio hiftriorl pr<edium
mobilibus et iirimoliilibus, viis, inviis, silvis, sagjriis, in curtibus Ralislpn. idest in Regensbufger Burg*
aquis., piscalipiiibus, niolis, molendinis, pascujs, frieden. . .
coinpascuis, sive apium pascttis, qtiaesitis ei inqtii^^ ' ' (Anno 1005.)
rcndis, nec non jusla acquisitione eidem prsefatae, . [Ried,'iiW.,p.l24.] :
alfbaiise peflinenliis. Praecipieiites igitur regali siiiii- iii nomine sanctoe et ilidividuae Tfinilatis, HEIN-
initale ediciraus ut nullus dux, marchio, conips,, mcus divinafaverile clementia rex.
McPcpmes, scjiuldasio, Scapio, seu aliqua niagnai Si piis Dei famulaniiuni petitioiYibus:proeUemus
vel parva persona, euindem jani diclum albatem i "assensum, aeternseremunerationis procul dtibio Inde
shosqiie succcssores pfaescfipiis febus iriquietare;, oboriri npbi.s spefamiis:>reinedium.ridcirco oirihinm"
inolestare, vel disveslire prsesumaliSi-quis ypi'0. ». sahclae Dei Ecclesioe fideiiuiri, pra2seniiui)vscUic«t
Uujus praescripli nostri, qttpd absil!. violatoEexslilfe'!, ^tluiurorunijinpvetHtvindustfia^^
ril, scial se coriipositurum auri 'optihiilibrasrceii-;v- aniiiise noslrseiconstiltiiquariieiiahiptp dileclissi'i
«61 J>#LOMATA ECCLESIASHCA. f-2.«2
mse conleclalis nosine, Ciiniguinlsc yidelicci reginse, \ [Newgartj Cod. djplpiiu rAiemnnmm,:;ex,originaliar-
e, A
1
diilci appelilu, riec npn venerabilis Radesponeiisis ;s " ; . .: chiyireipiiblicae Turicensis].- ,.,.r.
ahbafissse, Oulse videficet nuiicupalse, sediilo iiiter- r. In noniine sanctae cl indiyidnae Tiinitalis, HEINRI-
veiilu,qiioddamuostrijurisprseditini,quod Macelinus Js cus divina faveiile cleineiitja rex.
" clericus vivens in curtibns Radesponens. Ekniulla ia ;. Qnoniam priiicipem ac deftiisorem aecclesiarum
condicla.el in comilalti Roudbeni comilis visus esl Sl nos fecit Dominus, ne ejus graiiae ingr;it:i esse:yi-
iiivesliiura polestatis possidere, Radesponensi. san- „. deamur, serviciiira ipsiiis augnientare, aecclesias
- clae Mariac iiionasierio; quod differenter inferhis IS . mulliplicare, bene et opppriune strucias defentlere,
dicilur, tradenies in propriuni doiiaviinus aiqtnkin in .- desiruciasvero iios opoitetresiaurare. Unde nioder-
' augnientum viclns inonialiiun inibi degeutiiim stiii ,1, no lempore conslriictTonemnon ignobilis nioiiiisierii
fegula sancli Benedicti firmissima donalione proprie- ,,_ in islis Aleiiiiinniscpartibus juxta ripa.il Rheni loco
lavjmus cum omnibus ejusdeni praedii ulensilibuscte{ Sieine(Ml) diclo disposuiinus fi.eri, in hpnore videli-
oppendiciis, rehus scilicel mobilibuset iminobilibus, s celSanctae Mariaeel Stofnm mariyrum Georgii ei Cy-
faniiliis iiiriusque sextts, areis, aedificitSjterris eultisjs rilli. Ipsorum eitim reliquiae illuc iiosciiiiiur transla- .
el inciillis, pralis, pascuis sive conipascuis, viis, s ; lae de nionle Duello (H2),anliquioris scilicei inoiia-
. jnyiis, exiiibus et reditibus, qiuesilis et iiiqiiireudis,:Bg g slerii loco- Prius qtiidcni illic, patratu ducis Pur-
^aquisaquarunive decursibus, seu cum omnibus, quae je chnrdi cjiisqitc conjttgis Hadfwjgie. satis bpuorifica
rile dici vel scribi possunt quolibet modo, utililali-j_ monachortini habitaculti sed upn. niuliae cointnodila-
hiis, co videlicel. dpnanles leuore quaiiiius jara m tis erant consirucia (115). At postquain res cprum
dicla abbalissa ejusque succestrices libcram dehinc lc nostrae doiiiinalioni cessere, habita CUI-.Iepiscopis et
liabeaiilpoiesiaieiii pbssidendi.comniulandi, coliii-i- rcgni priiicipibus deliberalione, visunv est nobis
di^ precariandii: seu quicquid sihi libeal omnibns lg opoiluuiiis lociim monaslerii iransmulare, secun-
modis de codeni praedio ad iitilitalem Sanclinioiiia- j_ dum quod ipsius loci ccsuphiias el accolas moniis
liuni faciendi. El ul haec traditionis aucloritas sta-,. perardui difliciilialem culpando audivimus deside-
bilis et, incoiivulsa in :a?iernuni peririaneat,-haiiciC rare. Niinc igittir ut commeuipralio et lipnor prio-
.cariani inde conseriplam manu propria rphoraiites .s ruin ejiisi'ein lpci dominoriiin, noslri scilicet lide-
sigiili nostri impressioue iiisigniri jussiinus. ; liiiin et cognalornm slabilialiir, placuil serenilali
Signum domni Heinrici regis hwictissimL (Mnno- ,_ . noslfac opera rcligipnis ipsorum regia noslri aucio-
graimna.) riinie taliter inljuvare, ut faniuii Dei per nostrani
. Eberliardiis cancellarins vice Willigisiarehicapel- |. . disppsiiioneni oplali loci op.orltinioris adipi.scaiftur
'..lani recognovi. C.iraiiqiiillitaiein.
C, Notuin sit ergo oiiinibiis.Ecclesiie
Data lv Idus Junii, indicl. 111,anno Dominicse in- i- Dei quia, praeseiilanep noslrorum episcoporuin yjde--
cariiat. 10Q3, ann.p v donuii lleinrici II regnaiuis.i. litct elabbaluni favore,se;l praicipueAiisiensiabbaie
Acluin Puoziueslieim feliciler. Ameii. Wariuherip (114) et duce Heriina.iiiiofllS) adniteiite
Cum sigillo majestat. aliisque Suevi;c principibus, ad idenv inonasteriuin
Steiuc niincupiHiim nosine hxi-ediiaiis pnedia c<ni-
XXVU.
Iradimusquae in diyersis pagis eicpinilatihiissita suiil
Monasterium Sieinense , exDyelliq translalum^ al> b aclocisArola(IIO), Ezzewilare(117),Hiliesiuga(lI8),
Heinrico 11 11. R. dotalur, et Ecclesia; Bamber- r- Nagelta {119), Epfeinloi-f(120), Phisgina {H\) ciiin
gensi subjicitur;
. : (Anno 1005,1 Oclob.y Totitesaiis.Vfcniiiga (122), Affraniiiga(123), Rahifebia
(i24),Sindelsieiia(I2o),Hpeiistelta,(l26)Rieden(127),
:.(lli) Stein mnnicipium reipublicse Turicensis ad
dexirain ripani Rheni supra Scafhusiuiu. Pojitejitn-'" (1)6) Arlen, ad Acliain.fl. inter Slcin et Diieliinrii.
giiur Tiiigoviae. '.....,/ \\\T) EzweiljinAlpegovia Nigra-Siivana adAlbaiii-
(112) Duellnin, Diicllium, DtvieLHoheiidwiei, arx ^fl. ' veisus Jtheninn.
moiiianaiu llegpvia', seienlssinio duei Wirtemher- (i!8) lliltiseii, prope Arlam memoratam.
giaisubjecta.Jiiiiice Goidstado nonien a bello accepit.U. .' j) (119) Nagolt, Pppiihim hi W'urtembefgiae ducalu,
Yetiis eiiim glossariiihi habet: « Djielliim, belluni, ad lliiviiim cogiioiriiiieiri.
^iiasi dubejlum. Diielliuin, locus in qno bellaliuy et'; (IiO) Epffindoif, infra ROtwilam. -:->
nbi.-riiilitesperseveranier diirant in hello, a- dub et [ (121) Fischingen, vufra oppiduinSuIz, u.biTiodie
bellum compouiiur, quasi dubellium, quia iiuus et,': 'salin.ii.
foris geritur belluin. > / (1.2) Hod. Avingeii, in prsereclufa Munsihgarii
Wirtenibergiaei. '
(115) Unjiis fundaiionls, a.ni polius reslatiralidnis
inemiiiil aiionynms Peiersiiusaniis' in Chronico ap. • (125) Eiliingen, prope Wildberg.
P.JJssermaiin Germ. sac. prpdrom. loiii.I, p. 519,,> (124) R:itfeh|en, inter Nagoil et Wil,!berg pppida,
et Ekkehardus jini. De cas. S. Galii c. 10, ap. Gol- (125) Locns nlilii ignouis; iiisi saZiiidelstehi, arx
dast. diruia prope oppidiim Fehrenbaeh, in silva Nigfa,
•: 1114)SiiccessilWaiinherius, al. Weritiliariiis,?.eu dit, Fursieniber»; vel Stensteticif in praefecttifa llei-
:' AVemlierusAugiw Divitis abbas Alawico avin. 1000; ..• dei.heimeiisi Wiriembcrgiaei - ! : •;'
tic vero .Widerpldo Argentinensi cpiscopo, in Lalia (126) Honsteiten, inter Dullingen ct Stockacii, in
ilefuiitio. llefra. Coiiif:.ad hl ai Cf. GulliVclnist.,' llegovia. '; "'
'£. T^p.aSS..' -•-—V : c :' (127) Ricihcri.quP uoniinP plura-paterit loca ih
. ^!1;5) Ilehnanmis II. ducaturii Alemannise suscepit .. iipstra dicecesi, .;; : .,-.'; .. -w:'-; ' . :;
a.U97,
»<?* S. HENUIGIIMPERA.T0R1S 204
Suanihga (128), Ptircli (129), noniinaliscum ecclesiis A 1 statem presumat vindicare yel quasi hereditaTiuni
et de.cim.is,villisei'cens'ualihus,liominibus ac manri- invadere, nisi ex abbatis censlitutipne. Ministeriali-
piis utriusqiie sexus, cum terris cultis et incullis, busqupque vassajlis quos tradidimuseidem«cclesise,
pascuis, pratis, silyis, cum qusesitis et inquirendis, liceal, cum liis qttos ad episcopatum praedicltimdare
et cum vassallis miiiisleria- decrevimus, consueto honeslae societalis more vilara
' roobilibus immobilibus,
libiis omnibusqueipsofum possessionibus. Istaigitttr . agere, mutuo filias suas in conjugiiim dare secun-
cum oninibus appendiciis suis, ei qusecunque adhuc duni communerii libiium, el acciperc; soholesque
nomlnari possnnt, concedimus el iegitime confirma- earum apud alterutros stabiliter iii illiiis ecclesiae
mus ad,reliquias sanctorum Steineusis ecclesiae, ut pernianeaniprpprietate, ad: ciijus parles ipsae per
per successuras etates ilje abbas illis dominetur malriinonii daniu.r copulalioneni. lf;ec igitur decreta
qui ad ejusdemecclesiaeregiiiien ei curampremovea- iioslrae traditioiiis, etcorrohoralio nostrseautoritatis,
lur, ercum stiis monachis pfo nobis el anlecessori- , ul firmior:in succedentibtis habealur aiinis et dili-
bus noslrisdiyinainpietaleiri assidue implorare noii gentius observetur, propria maiiu eara confirniavi-
pigriletuf. Ad haec quoque omnium hominuni fideli- mus, et sigillo noslro sigillari jussimus.-
"
tati volumus hotificare quia caslrum Babinberch Signum domini Henrici impernloris secundi.
dicium, in Auslrifranciae pairie silum, jam moliniur-IB Sigefridus (!50)caiicellarius in viceBruhonis (131)
iri sedein episcOpaius suhliiriare , qu.ire necesse est archicancellarii rccogn.D;ilaKal.Oi5t.indicl.iii(i32),
nps' prediorum doiialiohibus etferum copiis unde- • annoDnicae incarn. iv-(153),anno doniniTegis Hein-
cunque provenienlihus dilando amplificare. Decre- riciiv: Aclunvesl Ulma feliciter.;
vimus ergo et cerlura animo posuiinus ea piedia xxvin:
illuc conlradere quae nobis bereditario jure conti- S. Henricusimperalor confirmal fiindatibnem cotlegii
gerunt' iu islis parlibus Alemanniae post iiiortem canonicorum in ecclesia Sahcla: Crucis Leodii,
Hadewige Pufchardi ducis viduse. Ipsum qupque facta per Nolgerum episcopum Leodiensem.
monasterium Steiiie, de cujus slaiu et niodificatione ; (Anno 1005:) •
jam egiinus, Babinbergensis sedis episeopis subjicefe [Miraeus, Opp. diplom., II, 808;] -'•'"'
volunios. Eo fameii pacto et ralione ril riullus vel lri nomilie sariciae ei individiiae Tfiniiarisi UEN-
'
ipsorum episcopofum aut aliorum potenlum praesu- mcns divina disponente clementia a Deo cofonatus,
inat alieujus iniquae exactionis vel cOnslructiohis et ab Ortiuiplebe in fegiiumgloriose exaliaius.
gravamina vel dainna ipsi loco aul ejus abbatihus Quicunque catliolicofum......
veTDrocuraloribus seu rebus ihferre, et nec censuin Quapropter riptum esse cupimUs..... qualilef vir
exigere iiec quicquam eOruiri usibiis detrahere. tC magnse sanctilaiis et salis dignae reverenlise, doin-
Taniunimodo enim concedimus, lit, defunclo ip- nus Nolgefus episcopus Ecclesiae S. Mariie, sancii-
sius congregalionis abbate, quicunque, a nioria- que Lamherti mariyris provisor el custos, studio
cliis ve! inter se vel de alio quoque nolo mo- divini aniofis succensus, ecclesiam qiiairidain in
nastcfio canonice successurus eligalur, huic per urbe Leouio (134) a ftnidamenlis exlruxit, in memo-
praadictaesedis eprscbpum cura monaslefii•comnieri- riam videlicet et laudem ligni S. Crucis, et cano-
detur. Cui eliam ad beiie yiveiidum ac regiilafiler nicorum ccenobium ibidem instituit, el, pro prorne-
suos regehdum ac perinde Oriiniadisponenduni idein renda aeterna yita, ex sumpiibtis suts in eodenl Idco
deinceps obediat, aquoet nietWm'ha.beal^ne' res Deo niilitaritibus struendam decenter ornavil; ut,
ecclesise suae dissipare, vef libefis aut quibuslibet sanclorum Palruni inslilula seqiienles , die noctu-
alienis hominibus beneficia ex possessionibus ihiprii- que servianl pro pace regni noslri, et incolumilale
denter concedere prsesuinat. Praeterea audiyiniiis nostra et diieciissiuiae conjugis noslrae, et pro-uiia-
pierosque eorum qui ecciesiarum constiluUnlur iiiiriitale Christianae fidei, ad Deuiri indesinenler pre-
advocati debita potestale, ni.ullum abuti, ul, qui de- ces fundani, una cihuni capiani, jariler dormianl,
berenl esse modesli deferisores,.impiidenter effecli lotosque se divino cultui mahcipent. -
sinl rapaces et injuriosi exactores. Idcirco ,nostrae " Quare ideni praefalus antistes adiit pracseniiam
placuil provideniise in abbatis illius et fratrtim suo- dignitatis.nostrae, huriiiliter. supplicans ut id quod'
Tum hoc perpelualiter ponere poieslale, ui, sapien- Jndusliia. pontiiicalis sagaciler disposuerat, regalis
,tum usi consiliis, ex eis quos inter polentes sseculi nianus firniilate inconvulsurii et iridissoiubile per-
noverint esse aequitatis et modesiiae atnaiiliores inaneat. . .
eligantsuis compeenter iocis advocalos et defiiriso- . Assignavimus aulem eidem Ecclesiaeper interyen-
res. Nep aliter quisquam oriiiiium sibi liancpote- iuni ejusdem praesulis ioca quaedain cohgregatiohi
. <128) Swa,ningen>in Alpegovia Nigra-Silvaria, an gustano, fraler Heinrici regis. Tam Sigeffidus quam
Swenmgen in veteri Berthpldesbara inlelligatur, - non Bfuno in numero canceliariorum et archicancella-
rfaciletd.ixeriin, .• . . \. iibruni ap. Maliiikrotium desidcranlUf. ':'.';
• '
(129) Burg, cnjus nominis vetus castrura in flego- •'• (152) Iiidictipiii conyenit aiinp 100S.
,via; vicusin Brjsgovia:; aliusque ejus nominis in (i5'5)I..e.iil05, Nami cuin liiiea ifaiisvefsavn ver-
Bertboldesbara exstant. ....:. : i;.; lice, qnain auiographum exorrmii nuriieiuin liiille-
;iiiii'iniii iiidicat.;' ' -'"-
(130) Sigefridus, ep.Monasleriensis. ".*.' ~:;/
(1.31)Bnino, successor Sigefridi in episcopalu Au- (154) Leodiensis eCclesia collegiala S. Cfucis
j!65 DIPLOMATA ECCLESiASTlC.A'. m*
abbas reqhisiviti
pro oppdrlunitate administranda , videlicei in pago tVfrairum, quia 6b hoc proedictus
Arduenns BeTlhoniam'ViHam, eie..... quoniam terra arenosa esl maceriaeque uiilis.
Et ut hsec collatio Divinse serviluti addicla secun- Tradentes igilur in proprium S. Maiiritii subscri-
dum praefalam definilionem inviolabilis et indisso- ploque ahhaii nec non el suis successoribus, quid-
lubilis jure pefmaneat, edicto banni nostri confir- quid inler Winter e't Hoffkirchen videtur jacere, vel
mari jussimus.et iios apices majeslatis riostrae inde eiiam ad artte scriptum raonasterium inibi respicere,
fieri prsecepimus, per quos decernimtis alque jube- cumoinnibus rebus mobilibuset immobiiibiis, lerris
mus nequisin poslernm, aliquo slimulo malitiae cullis vel incullis, yineis, "vinetis, molendinis, viis,
laclus, huic jiraecepti nostri tradilioni audeat coh- inviis, sedificiis, cxilibus ct redilibUs,'Sylvis , rena-
iraire. tionibus, pratis pascuis, conipascuis, sive apitini
Sed sictit a prsefato prsesule secundum Dei placi- pascuis, aquis, aquarumque decursibus, piscalibni-
tum est ordinatflm, sic in Pmiii succedente posteri- bus, familiis ulriusque sexus, quaesitis et inqiiiren-
^ate indiscussiim el immulilalum, decreto firmilatis dis, seu omnibiis, qiiae dici vel scribi inlrinsecus seu
nostrse irrevocabilem in Dei nomine obtirieai slabi- extrinsecus ^ossint, perlinenliis et ulilitatibus. Et
litalem, deslera regali consignavimus, et sigilli ut haec -nbslrae iradflioriis aueioritas stabilis et in-
nostri impressione jussimus insigniri. B corivulsa permaneat, haric chartam inde conscri-
Data Nonis Aprilis, arino Doihinicae inearriationis piarii niaiiu propfia roborarites sigillique nostrl
' millesimo
quinto, indiclione lerlia , anno domni invpressione
"
irisigniri jussimus.
Hehrici secundi regis terlio. • Dala Nonis Novembris-, indicl. i, ahno Dominicse
Aclum Aquisgraniin Dei iiomine feliciler. Arnen. incarnalionis 1005, anno vero domini Heinrici se-
curidi regis iv. Aclum Wefdae in Dei nomihe feli-
XXIX. citer.
S.- Henrictts prmdia qufrdam donat mohasterio XXXV -
Altahensi,petenieGodehardoabbaie. S. Henricm II imperator innovat prwdece^sorum
(AnnolOOo.) immunitates ei privilegia, mbnasierib S, Maximini
concessa.
[Apud Ludewig, Seript. rer. Getm. III, 33l.]
(Anno 1005", 9 April.)
In nomine sanctse et individuse Trinitalis, HEIN- fHonlheim, IHsl. Trevir. dipiom. I, 550,]
Siccsdivinafavente cleriienlia rex. In npmine sanclae et indiy.iduae Trinilatis, H-INM-
Begalis' enim excellenlise decel majeStaiem ralio- cus divina favenle clemenlia rex.
nsbilibus sibi a Domino supplicationibus iriisericor- r Quoniam regalis antecessorum nostrorum provi-
diter concedere perpeiralionem, qualehus eorum dentia et sollicittido in conslruendis construclisyo
assiduis precihus «t seculariter ifanqniiiiierque et slabiliendis Dei ecclesiis pie jugiter. invigilavit, id-
aeternaliter ccelestis bravii diademaie coronetur. circo Christi benignissima miseratione, in cujus
Qtiocirca universalis fidelium noslrprum, prsesen- manu re^uracorda vel jura consistunt, fegni illorum
tium scilicet el fulurorum, noverit industria, quali- dluturiiitas pacificala viguii et eiiloruil. Unde rioi
ferquidani venerabilis Godeliardus abbas, provisor pie salubriterque de noslri slatu regni tractantesi
vcro Altahensis monasterii, celsitudinein potentiae devotamque iUorum solliciludinera imitari cupienlesj
nobis a Deo concessse subiit, humililer implorans privilegia anlecessorum nostrorum regiim sive im-
ul nos quamdam villanv, Flinspach dictara , in pago peratorum coenobio S. Maximiiii, qui in suburbio
Sweinichgouin silam et in comitatu Tiemonis co- Treyiroruin requiescit, concessa vel atti-ibuta, oli
mfiis , olim praedicio moriasterio suo perlinenlem, irilervenlum dileclissimseconjtigis nostrae, Cnnigiindai;
dolore non parvo taclus perdere quod jusle visus videlicet reginae, nostfa eliam auctoritale roborare
esi habere debere, eo restiiiiere dignaremur. Cujus decrevimns, ut et antecessorum nostrorum benevola
nos condignae petitioni assentiendum fore existi- pietas noii a nobis neglecta debilitetur, et monacho-
mantes, eanidem jam dictam villam nostra regali J) rum inibi Deo servientium tranquillilas ab aliqua
iradilione aiquepagina, ad anle dicl.um S. Mauritii subintroducenda persona non inquietelur; ea siqui-
moriasterium in Allalia conslructuni cnncedentes dem ratione ut idem ccenoblum, ubi praenolatns
rcstiluimus, reslauravimus, denavimus , atquefir- sanctus pontifex requiescit, chi venefandus (135) abbas
missime subscfibenles. eo consplidavimus ad sedifi- Ofderath nunc praeesse videtur, sicut sub anteces-
candum, Teslauraridum, inaceriandumque praefalum sorum noslroruin, sic sub noslro quoque jure, nmii-
monasterium, cum aliis ecclesiis coenobiumque diburdio et defensione consislat, nec alicui sedi
snmptibiis Nolgeri Leodiensis episcopi aedificala dinis Prsemonstraiiensis Leodii, aliam habent'PP.
fuit, qui cam consecravit anno 979 , die 25 OCT Jesuitse pro onefe docendi humaniora.
tobris, in eaque insliluit et fuudavit quindecim Porro boc lempluni in.illo urbis editissimo loeo
ranonicos. Hornm numerp poslea ann. 1044 auxit Notgerus aedificari curayit, ut praepediret exstrii-
Wazo Leodiensis episcopus usque ad viginti qnlnr ctionem arcis, quam quidam potens in armis medi"
que; qui tandem ad triginta ascendit, cuni prsepo- tabalur ibiderii exslruere, qua lirbs inipngiiafi
silo et decano, quoruni ille e.gremio canonicoruiri poierat, et ab illius habjtaloribus clerus el populus
rcclesiae cathedrabs S. Lainberti eligendus esl. . opprimi. .'''.,'
Unara e praebendis nossidel abbas Belliredilus or- . (135) Abbas Ofderath nunc praiessevidetur. Ofdera-
PATROL. CXL. 9
'*& :&. IIENRICI PPERATORIS. ; S^8
aut ecclesise, excepto noslfae regali poteslale (sic), A quae nunc ad nos peiiinfire Videlur, fransfundimns
'
suecessorumque nostrorum, farctulum, aui appendex, et largimur Eberardo Ctimaiio episcopo, suisque
yel benefieiarinni subjaceal. Concedimus eliam eis siiccesspribus a nosira parie ad partem S. Mariseet
li£>er;im arbilrium inter se eligehdi abbaiem lali S. Abimdii. PraecipieDles ergo deliberanius ut nul-
lionore diginiro, et ad id ofiicinni idoneum, ut eo lus nostrae potestati subjcctns, aut suhjic.iendiis,
securius divinura ab illis implealur ministeriuni, scilicet dux, marchio, episcppus, ccmes, vicecomes,
summaeque>propensius majeslatis pro -nobis implo- nullaque maxima vel parva persona audcanl inqiiie-
fent auxilium. Insuper etiam coneedimus ut idem tare vel niplestare aut disyestire pracfatiim episi:o-
Bblias sibique commissa congregatio eorunique sue- pum velejus siiccessores. Si qtiis vero lacere prsesum-
cessores potestalem habeani advocalias monasterii pserit, sciat se cornpositurum auri purissimi libr.
sui, cui velint, dandi, ctiique velint, toilcndi. El ui 100, medielatem nostrae parti, et meiiielalem snpra-
niilla cujnslibet judiciarioe dignilal+s persona-in cnr- diclp ipraesuli, suisque successoribns. Quod ut vo^
lili.tis eorum placidum habere praesiimal, telonium riiis credaltir, manu propria corr-pboranles, nostri
a navibus eorum nulliis exigat, familiaque eorujn sigilli impressione signari praccipimus hanc pa-
bannum et fracdaenulli nisi abbali persolvat, nullius- giiiam., .
vel B domini llenrici *
quc nisi abbatis ab eo ccnslituionim placidum Signum \ regis invictissimn
allendat, el in singulis civilatibus regalibus vel prae- Anno Doniinic-aeincai-nationis 1006.
fectoriis liberam potestalem hnbeant inlrandi et XXXII.
exeundi, vendendiet emendi, pasceudi adaquandi,el S. Henrici II priBceplum, per quod universas Et~
elque cpera regalia vel comitialia funditus perdona- clesim Wormatiensis possessiones eidem confirmai
nius. Et ut hoc auclorilaiis nostrum prxceptuin aliasque superdddit.
firintim et stabile permaneal* manu propria corro- (Anno"1006.)
boranies, sigilii nosin-im|>ressioiie signiri jussi- [Schannat, Episcopatus .TFirma/.j^I-.^e.] -
inus (156), In nomine sanclse et individuae tfinilalis, IIEIX-
. 'Signum domni Heinrici regis invitiisshni.;, mccs diviha favenle clememia rex.
Egilbertus cancellarius, vice Willigisi arehicapel- Nihil commodius ad nostrse sublimitatis hono-
lani, recognovi.'.Dala v Id. April., anno Dominicsc rem, neslrique reginiiuis corroboraiionem posse fa-
incarnalioiiis •lOOS.indictione ni, anno vero domini CPfecredimus, quain si, sanclaruin Dei Ecclesiariiin
llcinrici sceuiidi regis m. Actum Aquisgrani inDei habentes solliciltidinem, earum dotes incpnviiisas.
iioininc fclicitcr. Amen. servare sluduerimus. Ob hnc omniuin sanclae Dci
XXXl, v Ecclesioefidelium noverit industria,.pracscniium sci-
5. Ileniicus Ecclesica Conichsis priviiegia cotifirmdt iicel ei fuiurorum, qualenus divinae recompensationis
et possessibnes auget. Cmolumerilo, nec.non [adj heatis simi aposlolorum
,(Anno 1006.) :- principisTetri venerationem, in cujus honprem Vuor •
[Ughelli, Italia sacra, V, 281.] mniierisis episcopatus fundatus esse dignoscitur,
in noniine sanctae el individuae Trinitalis, HENRICGS sive ad monilionem et petitionem Burchardi, ejns-
divina favenle cleinenlia rex. Cum nostrorutn fide- dem sedis devolissimi praesulis, praenicmoratae Ec-
liuin petitionibtis ad augnienHim nnslrae fidelitatis clesiac per hujns nosirae coiicessionis paginam con-
pielalisflpslrse aures aecommodamus, multo melius fiiinamus oinnia quse reges et imperatores nostri
,essc inducimus si Dei ecelesiis aliquid ex hoslris qtioque antecessores, sive nos, eldem Ectiesiae cou-
libentius donaverimus, quarum juvaniine majus nobis tulerUrii; ea videlicet ratipne iii praefalusepiscopus
.iiicreinenluin prastalur, -nostfique regni ceisiludo suique succfessores universa suse Ecclesiac, ut dixi-
«olidatur. Noscai itaqne cmnium : fideliuin ipracseris mus, collaia babcant, ieneanl, lirmiterque possi-
fA.ftitura collectio, nos pro remedio animse nostrse Vleant, Oninium hominum niolestaiione el conlradic-
nostraeqiie conjugis, ac regni noslri stabililale, in- lione remoia, quod ut verus credattir, diligentius-
tervonlii Egilberii Frisingensis episcopi, donasse que ab omnibus obscrvelur, hanc cartam inde con-
Elierardo: Cuniaiio -episcopo, suisque sucoessorifous scriplam, manu propria roborantes, sigiliiqtie nnsiri
nd parlem S. MariseS. Abundii omnein medietateni impressipne, ut subtus videlur, insigniri jussimus, et
yicecemilalus de Valletellina, el emnino transfudisse ex pfpprip Ecclesiam sitam in stihurbio, allcram
qnidquid ad jllam medielatem pertinet, aut citra lino ab uibe riiilliario '' ' ad usum praebendai
Jiicinn Cumaniuii, aut Belasium. ab .omni noslro fralrum contradinius.
publicp, el dedisse ad. prpprielatem supradicto epl- Siginuh doihini Heintici regis inviclissimi. >
sscopo,ei sueccssoribus cjus.iam in dislricto, qtiam . Eberhardus cancellarius vice Vuilligii archicapel-
iii precanliii el erimafias, atqne in omni perlinentia, lani recognovi.
ihnsablias ntillo deincepsveteri monnmento iiiscriplus (ISO^Si^iWijios/nimpj^ssjoiie.Sigilliimpraeseniis.di-
legiliir, Viloeejus diem iiltiiii}!i)v(namde aiino iiibii plomatis, a Zyllesio non ediluin, in eo singtiiare esi,
iiabciur" comperium) ila fastl Maximiniani .cdunt: quod jmperatoris dextera, noii ut alias scfipfriim,
jsvi Kal.' hd. 'Oflradus. abbas. nbslra^.congregalionis, sed crucem protendat, sinistra globum nuila cruce
Eunvexcepil Viririclius, Nonis Maniis, quoquo de- • '
insignilum teneat. .
iiiiim anno, inauguratus.
269 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 273
Dala ii Non. Marlii, indict. ni, anno Dom. in- /.V maco (145), Edla (146), Tungris (147), Hoyo (U8),
rarnat. 1006, annb vero domini Heinrici secundi re- Trajecto(140),MaIinas.(150),vel in cseterislocis, cuni
gnanlis v. omnibus rebus vel hOminibus ad se pertinenlibits,
Acium Laudenburc feliciter. Amen. libereperse consistefenl, et abomni, inquieltidiiie
XXXIII. judiciariae potestalis defensae el securae nianerent.
S. Henricus II imp. B. Notgero Leodiensi episcopo Hujus securilatis aucloritaiem, sic ab antecessOr
ejusnue successoribus confirmal abbalias el eccie- ribus nostris promulgatam, ut, ob amorem Dei et
$ias coltegintas, Lobiensem, S. HubeV.i, Bronien- reverentiam
sem, Gemblacensem,Fossensem,Matoniensem, Na-' ejnsdem ecclesisc, assensus noslri adje-
nwrcemem, Dionanlensem, Eiehensem, Mechlinien- ctione firmaremus , peliit prsediclus venerabilis
sem, Tungrensem, 'luiensem et Trajectensem. episcopus.
(AnnolOO.6.) Cttjus jtistse et rationabili petilioni aurem libenter
[Mirsens, Opp. diplom. III, 11.] accommodavimus, et boc noslrae aucloritalis prac-
In noraine sanctae et individuoe Trinitaiis, HENIU- ceptum; erga ipsam Ecclesiam tuitionis gralia, pro
cus divina.favenle clementia rex. divini cultus amore, et animse nostrae salute, fwri
Nobis proiulurum et ad vitam praesentem transi- decrevimns , per qtiod firmissime jubemus ut
gendam, et ad fiiluram feliciter obtinendam, credi- 1B.deineeps nullus comes, nullus judex, nisi cui episco-
inus et scimiis, si, secundum fidelium nostrorum pus commiserit, in praedicla loca, vel eortim lerri-
justas peiitiones , ecclesiasticas facullales, et cnjiis- toria, quae in quibuslibet pagis infra regni nostii
que potestatis judiciaria jurisdiclione li-beraveri- ditionem, el nunc babenl, et in futuro hahenda
inns,.et liberalas augmentaverimus, et augmentatas sunt, ad causas audiendas, vel ad freda, atrl banna,
regali praecepti munimine luendas esse firmaveri- aut trihuta, aut de stalione navium, vel de qualibet
mus. » alia re, lelonia exigenda , aut aliqua districtionis
Qiiapropter notum esse voramus omnibus noslris negotia super homines,la;n ingenuos quariiservos
/idelibus, lam futuris quam praesentibus, quia vir ineismanentes, exercenda,noslris elfuluris lempo-
venerabilis Noikerus Tungrensis seu Leodiensis ribus ingredi audeat, vel qiiidquam in eis contra
episcopus , quoddam praeceptum nostris obttilit yoluntaiem episcopi successorumque ejus attenlaro
oblutihus, quod erat secundi Otlonis, imper.itnris.ct' ahdeat. 'I;
consanguineinoslri, el manu firniatum, et sigilio Sed ipsi praestili successoribusque suis etTiiinc ei
signalum ; in quo dicebatur quod non solurn ipse ct seniper iiceal rek pracdictae Ecclesiac, ei illi subdilii-
paler suus, primus videlicet Otlo imperalor virtute rum, sub tuitionis alque immuniialis hosirae de.feii-
et.nomine, sed anlecessores eorum, reges scilicet' C sione, remota iotius judiciafiae potestatis inquieiu-
Francorum, Pipinus, Carolus, Ludovicus, Lotharius dine ,, quielas possidere, et noslro imperio parere,
et ilem Carolus, et etiam caeteri reges aniecessores aique prp incolumilale noslri ei nostrae conjngis, et
ct successoreseorum, eidem Ecclesise sanclae Mariae pro statu ac diutiirnilaie regni nestri, una cum clero
ct sancli Lamberti, cui auclore Deo idem episcopus etpopulo sihi subjeclo, cleineniiam Dei jugiter exo^
prseest, per auclorilalis suse praecepla corttulerant, rare, et quidquid de praefatis rebus Ecclesiarum, jus
nt el ipsa et suse, appendiliae, qtiae sunt videlicet : fisci exigere poterat, praedictae ecclesiae esset, ut
Lobiis (137), etinlocoquidieitur ad SanctumHuber- deinceps ad peragendum Dei servitium augmcnluni
et supplementum fial. ' . '
inm(I58J,Bronio(139),GembIuos(iS0),Fossis(141),
in Malonia(142),Namurco(145),Dionanld(144);Ceu- llujus itaque praecepll aucloritatem , ut nomine
(157) Lobiis, Gallice Lobbes , potens abbatia Berie- (144) Dionanto, pppidum ad Mosam, ubi collegiala
dictinorum ad Lobim Ouvinni, cnjtis abbas est admi- ecclesia B. Mariae sacra.
nisiraiorin pontilicalibusepiscopauisLeodiensissede (145) Cehmacum, aliasCinacum, capitulum canoni -
vacanle. Diplomala .plurirna. ad hanc abbatiam corum B. Marise Virgini dicattim.
spectaniia vide apud Miraeum. (1415)Edla alias Cyka, vulgo Maseyck, oppidum.in
(138) S. Hubertus, oliin Andainum, potens abbatia -. dioecesi ac Campinia Leodiensi, ubi ecclesia colle-
Benediclinortim in Sylvis Arduennis , in dicecesi v giala SS. virginibus Harlindi ac Henildi sacra."
Leodiensi, clara miraculosis sanationibus quae fiunt (147) Tungris, urbs antiqiiissiina dicecesis Leb->
in viitute reliquiartim S. Hubeni episcopi. diensis, quondain sedes. regiim Tiingrensiiim , ac-
<i59)Bronium, aliasS. Gcrardi, abbalia Benedicl. primorum episcoporum.Est illuc ecclesia collegiata
in coinitatu ac dieecesrNaniureensi, unita mens;e epi- B.'M'.'V.
scopaii Namureeusi. , (148) Hoyo, vtilgo Htiy, civilas ad Mosara iluvium ;
(l40).Gerablnos, z\ias]Gemblacum, abbatiaBened. cum ecclesia coliegiala B. M. V.
in GalU>Brabanlia ac dicacesi Namurceiisi, cujtis ; (149) Trajecto, adMosam fluvium, vulgo MaetlfUh 1,
abbas esi primum comes, primusqu.e in comiiiis no- urbs inunitissima,hodiesubdominioStatuuni Fnede-
bilium Brabanlia;. . ., .../,-. ratorum Belgii.Sunl illic duse ecclesiaecollegiaiseca-
(141) Fossis, capitulum canonicovum S. Foliiano nonicoruin, una S. Servalio, alteraB. M. V. sacra.
sacrum, haud procul Nsimurco. (150) Malinas, urbs arcliiepiscopalis in provincia
(142) Malonia, abbatia cahonicorum regularium Beigica. Est illic metropoiitana divo Ruirioldo sacra,
prope Namurcum. . • inqua capitulumcanonicoruin fundalnm fuit abanno
(1*5) Namurco, lirbs episcopalis, primaria comita- 993 a S. Notgero Leodiensium episcopo. Aliqui pri-
.tus NamurcensiB..Est illic capit. cathedrale S. Alhini, raam ejus fundaiionem referuntad ipsUhiS; Ru-
ci collegiaia caiinriicormn B. Mariae; iieni fuit olim nioldum episcopum «t marlyrem, qui obiit circa
tapiluhim S. Peiri in Castro. ajiunm 774. . .
_7V S. HENRICIIMPERATORIS ..' 27f
ipsius, qui nobis praecipiendi coricessit potestatem,_ _ moda,seierna et semper mansura inccelisstudeamus
1'
pleniorem obtineat vigorem, et a fidelibus sanclse adipisci consistoria. Quapropter nos Dominicis non
Dei Ecclesiae, ac nostris diligentius conservetur, et surdum auditura praebentes praeceplis, locum quen-
manu propria firmavimus, el sigilli nostri impres- dam noslrse hoereditalis Babinberch dicium in sedem
sione, signari jussimus. episcopatus sublimando proveximus praediisque et.
-} Sigillum domini Henrici regis inviclissimi. variis ferum donationibns niagnifice subliiriavimus.
XXXIV. Irijunximus quoque proedietae sedis pohlifici gubef-
Henrims II, Germaniw el Italim rex, sub suo mnn- nationem et moderamina quorundam monaslerio-
diburdio suscipil Landutphum Cremonensem epi-. rum, inler quae unum quoddam ih Alemannia, juxta
scopum. ripam Rheni silum, Steine vocilaluni,noslra disposi-
(Anno 1007.) lione conslruclum el moderalum, ejus commenda-
[Muralori, Amiq. hal. I, 991.] tioni volumus subjeclum. Huius igilur- monasterii
Jnnominesanclse el individuae Trinitatis, HENRICCS.procuralores et praelali serenitaiis noslroe pfaescn-
divinoe dignalionis providentia rex. liam adiere, et, de praedicti loei inopia ac posses-
Regalis dignilatis providenliam semper oportet sionum illuc perlinentiuin parvitale cpnquerenles,
Ecclesiarum.Dei, etc. Noverit universitas quod nos> B:aliquod sublemenlum et auCliohehi praediorum illuc
cpmperientes in Ilalia Ecclesiarum facuhaies de- concedi et superaddi supplieiter poslulavere. Ipso-
funelo earum Praesule depraedari, sanctamque Cre* f um quoqiie obnixe petitioni cum ftdelium npstrpf tiin
moncnsem Ecclesiam boc quoque noviter passam episcppprum videlicet el abbatura ducum et cpmiluni
deftincto Paslore; sub nostri muiidiburdi defension fitvor et suadela acCessisset, nos vola illofum'be*
ncm recepimus domnum Landulfum venerabilem nigne suscepimus et pelilioni eorum ob divinae mer^
prsesulem ejusdem sancise Cremonensis Ecclesioe, cedis augmeiilum adimpleri decrevimus. Proiride
nostrumquedileclissimum capellanum, cum omnibus noverit omnium nostri fidelium, praesentium scilicet
clericis suis ae familiis. Praecipientes insimul ut ac futurorum indusfria, qnia nos queridam nosiri
nnlja nnslri regni magna parvaque persnna post,, juris ac proprietatis locurii Ciiilicliheira (151) dictum,
obituni ejus suorumqiue suceessorum, prasdictam in pago Prisicbgowe et in cbmiiatu Adelbefonis co-
Ecclesiam, clericos et famulps inquietare vel meler niilis sitUm, tradimus ad supradictum irionaslerium,
stare audeat.- Si quis verp, quod non eredimus, Iiu- quod est corisecratum honori S. Dei Genetficis ac
jus nosiri niuiidiburdi violalor exstiterit, si niiies, SS. Georgii et Cyrilii martyTum, cum omnibus ejtis
ipsius Ecclesia; fuerit, omni beneficio quod exparle perlihenliis,yidelicet ecclesiis, villis, servis, ancillis^
jpsius ecclesiae lenuerit, ipse et ejus haeredes in C areis, aedificiis, cum hominibus lerrisque censuali-
seiernuin privenlur, el cenlum libras puri argenli, bus, cum tributis et leloniis de navibus per Rhenuni
medielatem nostrae reipublicae, et medielalem prae-. discnrrentibtis vel «ndecumque nostcrfiscus circuni-
noriiinalse ecclesise se composiiurum procul dubio quaque illucaliquPd jus exigere aut speraiedebefet.
.pgnoscat. Si vero civis aul suburbanus, scial se Haec igilur, cum omnibus cseieris appendiciis"|quae
perdiiurum oninia praedia et possessiones suas, me- adhuc dici possent, perpetua firmitate.ad idemmona-
dietalem a parte publica, et medielatem praediciae sterium conlradimus et iransfundimus, ut quilibet
Ecclesise. Si vero aliqua regni persona contra fe- abbas ibidem successurus absque conlradiclione ha-i
cerit, cciilum libras optimi auri, niedietalem nobis beal ea in sua poteslale, nec ipsi liceat cuiquam
et raedietatem praefatse ecclesise procul dubio com- libero homini potenti aliquam exinde partem pro-
ponal. Quod ut verius credatur, etc. beneficio concedere, vel tilfo modo ab usu fralruin
• Non adesl mohogramma Henrici. Deo illuc servientium alienare. Et ut liaecauctoriiatis
Everardus cancellarius vicem Villigisi Arcbica- nostrse largitio firmior habeatur et ab omnibusTuie-
peliani recognovi. libus nostris verius credatur et diligentius conser-
..... Anno Dominicaeinearnaiionis 1007, in- vctur, inanu propria ncstra subter eam confirma-
diclinne v, a-niio regni domni Henrici regis secuiidi 9 vimus, et sigillo nostro sigillari jussimus. Si qiris
reguantis vi. Aclum Polede feliciter. Amen;. diclae,iquod absit!"huic nostrae sanctioni cohtfariiis
XXXV. exstiteril, et quae donavimus abslulerit, yel fraude
S. Henricus 11 hnp. monaslerio Sleinensi doiiat aliqua delraxerii, Judae prodilorisjconsors nisiresi-
locum Kircheim.
1 piscat, igne inexlinguibili perpetualitef afileat.
(Anno 1007, Novemb.) domni Heinrici regis inviclissimi.
ex archivi Signum
[Newgart, Cod. diplom. Alem., originali Eberhardus, (152) cancell. vice Willegisi i-ecognovi.
reipublicm Turicensis.]
Data Kl. Nov., indict. v, anno Dnicaeincnrh. 1007;
Itt nomine sanctse et individUae Trinitatis, HEIN1 annoii
RICUSdivjna faverite clemenlia rex. (1S5) domni HEWRICI. :
Salutafibus «sacrieloquii instructionibus erudimur XXXVI.
et adrtionemur ut, lemporalia parvipeudenies cnin- Diploma S. Benrici.H imperatoris, quo Ecclesiai
(151) Kirchen, Kirc/ieimadRhenuminfra Basileam. .gobardia , numeratus ab anno vulgari 1004, quo
(152) Episcppus Bambergensis. 14 Maii corenatus esi Papiae.
tlS5j GiirrebaladlrucannusuHeinrici regisinLoni
m DIPLOMATAECCLESIASTICA. 274
melrqpolilanm Cameracensi ac Herluino episcopo ,\ firraatum, alque venerabilis Henrici Wirzburgensis
ejusque successoribus donat comitatum Camera- episcopi consensu, et dilectae conjugis noslrap.
censem.
Chunegundaevoluntate, ac pari communique^ om-
(Anno 1007.) nium nostri fidelium, lam archiepiscoporum quara
[Gall. Christ. III, instrum., p. I.]
episcoporum, .abbatum, nec non et ducum etco-
HEINRICES diviria clementia favente rex. mitum consullo decretoque, ac totius regni noslri.
Omriibus fidelibus noluni fieri volumus qualiter principumque coneordi devotione laudatum,, ad ho-
nos, tam animce noslrae consullu quam venefabilis. norem emoipptenlis Dei, et beatae Marioesempervir-
Heriberti archiepiscopi Colonieiisis interventu, Ga- ginis, et sancteruin apostolorum Petri et PaUli, riec
jneracensi Ecclesiae, in honore S.iMariaeconslructse, non sanctorum Kiliani etGeorgii, fundavimus, stahi-
comilatum Cameracensem Jiac nostrae auctorhaiis livimus, et corroboravimus, ut inibi nostrurii, pa-
praeceptali pagina in proprium donavimus : proeci- rentumque nostrorurn, et Oitonis lertii imperatofis,
pientes ut prselibalae sedis Erluinus episcopus, sni- yidelicet anlecessoris nostri, celebre habealur me-
qne suecesseres liberam dehinu habeant poiestatem, moriale, et jugis pro omnibus orthodoxis mactelui
eumdeni comitatura iirusum Ecclesiae supradictae hoslia salutaris. '
tenendi, comitem eligendi, balinos habendi, seu B Oblalis
igitur Deo in eadem dilecta nobis Eccle-
quidquid sibi libeat, modis omnibus inde faciendi. sia, ad et decorem domus Dei, ex melallis
domini Henrici regis invictissimi. bonprem
Signum
Eberhardus cancellarius, vice Willegisi archica- lapidibusque pretiosis, in varios usus sancluafii,
vasis seu vestibus aliisque ornaraenlis ecclesiastk
pellahi, recognovit,
Data xi Kaienda» Novembris, indictione v, anno "cis, conlulimus praeterea ad supra diclam sedeni
1007, domini H.enrici secuudi regni vi. Acium episcopalem prsedia, ecclesias, vicos, villas, curii
omnibus suis peftinenliis sive adhserentibus, vid.e*
Aquisgranerisi palatio. licet ulriusque sexus mancipiis, areis, aedificiis,
XXXVII.
Liiterm S. Henrici de erecto" ab se episcopatu lerris cullis.el incullis, viis et inviis, exitibus el
Bambergensi. reditibus. quaesilis et inquirendis, silvis, sagenis,
(Anno 1007,) venationibus, pralis, pascuis, campis, forestis,
[Ludewig, Scripl.rer. Germ., 282.] (pfsestariis) foreslariis, cellariis, censibus, aquis,
HENRICUS divina praeordinante clementia rex, aquarunwe decursibus, molendinis, mobilibus et
omnibus Ecclesise filiis lam fuluris quam praesen- inimobilibus et caeteris omnibus, quam rile scribi
libus. 'fj aut appellari possUnt, qUomodolibet ulililatibus,
Saluberrimis sacri eioquii institutionibus erudi- praeseriti noslfac autborilalis ediclo statuentes ni
in Deo nobis diiectus saepe diclae sedis episcopus,
inur et praemonemuT ul, lemporalia relinquentes,
bona et (erfena postportehles commoda, aelema et Ebefbardiis,' suique successores liberam deliinc. ha-
sine fine mansura in ccelis sludeamus adipisci con- beant potestatem, eadem praescriptsi bona, cunv
sistoria. Gloria enim praesens fugitiva est et vaina, omnibus appendiciis suis tenendi, possidendi, seii
duni possidetur, nisi in ea aliquid de ccelesli oeier- in quoslibet usus episcopatus conyerlendi; fratribus
nilate cogiteiiir. Sed Dei hiiseratio" humaho genefi auiem canonicis Deoibidem famulantibus, ad quor
lidiana temporalis vilpesubsidia, possessiones, quas
providit remedium, quando partem cceleslis patriae,
terrenae substanliae fecit esse pretium. Hujus ergo tradidimus, noslra imperiali auciprilate proprie-
nos clementiae non immemeres, nec ignoiiantes nes tative possidenda confirmanms, ea videlicel ra-
lione ut proefati canori.ici, et eorum per successio-
graluito divinaemiserationis respectu regali digni- nem
tate sublimatos, congruum esse chicimus non solum prxposili, liheramdebinc, cuin ipsorura caho-
ecclesias ab anlecessoribus noslris constructas am- nicorum consensu et consilio, potestalem habeant
in nieliores usus commutandi, augmentaridi,'et'ad
pliare, sed ad majorem gloriam Dei novas aedi-
ficare, easque ^devoliouis noslfse donis graiissimis D ulilitatem suam quoquomodo redigendi; qualenus
exaltare. et ipsi, npstfi benigne memores apud Deuin, ac.di-
- Quapropter Dominicis non surdum audilum prae- leclissimae conjugis nostrae alque consortis regni,
benles proeeeptis, et deificis obtemperando inlen- Gliunegundae', parentumque nostroruin, versa vice
dentes suasionibus, thesauros divinae largilatis mu- beneficiis noslris pia atque assidua intercessione
nificenlia npbis collatos in ccelo desideramns re- respondeant.
ponere, ubi neque fures effodiunt-nec furantur, . Si quis autem, qupd absit! bujus.noslrje muni-
neque aerugo yel linea demolitur, ubi et dum pnv ficentiam donationis atque institutum,..aposlolicae
nia nunc cpngesta recolimus, cor nostnjm desiderio sedis, et tot ycnerabilium Patrum auctorilale firma-
et amore saepiusverselur. . . tum, destruere seu violare" tentaverit, in die ju-
Proinde palere volumus omnium fidelium univer- diciicoram oculis Dei tormenlo inextinguibili aeter-
sitati, quod quemdam palefnse haerediiatis nosirae naliter luat. QaoA ne eyeniat, se.dhsec tradilia
locum, Babenberc diclum, in sedem el culmen atque decretum ab pmnibus perpetualiter inyipla-
episcopatus provexiraus,elRomanse sedis auctofilate bilis peTinaneat, hanc chartaiu iiide conscripiagv
275 S: HENRICI IMPERATOIUS 276
iuanu prppria roborantes, sigilli noslri iinpressione A episcopatus subjiuiando perveximus', et Rpuiana
insiguiri jussimus. auctorilale alque venerabilis Henrici Wurciburgcn-
XXXVIII. sisepiscopi, ac puro communique omniuui noslri
S. Henricus II imperalor benefacit Thorensi virginum fideliuni,.ta,m archiepiscop.orum quain episcoportnn
fiobiliuih canbnicarv.m collegio ad Mosam, petente
abbatumque, nec non ducum ct eoinituni consultu
Notgero Leodicensi episcopo* decreipqiie, iu hnnnre sanctse Dei geniirieis Mariss
(Aniio 1007.) sanclorumque aposlolorum Petri elPauIi, nec nou
[Mirseus, Opp. diplom.l, 507.] Kiliani eiGeorgii, sUbiU.vim.usatquecor-
IHnomine sanctoeet individuae Trinilalis, HENRI- maiiyruni
cus divina favente cleineniia rex. roboravimtis, ul et inibi nostrum pareiilumque nos-
celebre haberelur
Nobis profulurum el ad vitam prseseniem Iransir trormn, [c/jOllonisseniorisiioslri,
memoriitle, et jugis pro omnibus onhodoxis hostia
gendam, et adfuturam felieiler obtinendam credi- mactaretur salularis. Proinde noveril jomuiuni nos-
nius etscimus, si, secundum iideliuin npstrorum jus-
tri fidefiuiivlam praesens setas quam et suecessura
las petiliones, ecclesiasticas facultates aiigmeniatas
ct augmenlandas, regalis prsecepli muiiiinine luen- posterilas, quia iios.nosl.ri quondam juris abbaliam,
in pago Go.lzfeldsitam, ad eam-
das esse firmavefhnus. iB Kiizingtim dictam,
dem supra diclam episcopalem sedeui, cum omnibus
Quapropter notum esse volunuis oninibus nostris sive adhoerentiis, videlicet ecclcsiis,
iidelibus, lam luluris quani praesentibus, quod per; ejiis perlineiitiis
iiilercessionein venerabilis viri Nolgeri, Tungrensis decimationibus, silvis, venalionibus, seu oninibus,
seu Leodicensis episcopi, Thornensi monaslerio, quae quolibet modo dici vel scribi possunl, utilitati-
bus, hac postroe auctoritalis praeceptalipagina, prout
ejusdem episcopi episcopatui subjecto, mercatum
firmius possumus, donamus atque proprielamus,pni-
cjusdein loci, lcioniura et dislriclum concessimus. nium conlradiclione reinola. Prsecipienles igilur
Insuper Ecciesias dp Britle et Chamariite et Ave-
ut in Domino dileclus saepe dictae scdis Eberhardus
tate, quasquc idcin episcopus, hvampliGca.iio.neraec-
vlesiasiieaefacultalls et aggregationem remnneratio- episcopus Iiberam dehinc habeat potestalem eara-
nis supernae, eidem monasierip concessit, per in- dem abbatiam cura omnibus ejns appeiidiciis teneu-
terven.uin. ejus.iiem veiierabilis episcopi, ad pert.i- div possidendi, seu quidquid sibi libeat modis omni-
bus inde faciendi, ac sui successores. Si quis igilur,
iientiam dlcti inoiiaslerii auGtorilale noslri consen- absil! hujus noslrae donalionis muiiificenliam
sus assignavimus ; et hujus proecepti auclofilalein, 1 qupd deslruere sive violare prsesumat, in nov.issimo di.e
nt in nomine ipsius qui nobis praecipiendi concessit tormento
oblint.al et a ' inexlinguihili coraui oculis Dei Iuat. Quod
pot(slalein,.plenioreni yigorem, fideli-1C ne lial, sed hacc traditio nostra ab omnibus incnf-.
bus sanctae Dei Ecclesiae ac nostris conservetur,'
inofe aniecessoruin noslroruni, et manu proprja1 rupta permaneat, hanc.chariam inde censcriptain
nianu prppria rpbpranles sigilli nostri iinpressione
et
firmavimus, sigilli noslri.iinpressione siguari jusr insign.irijussimus.
•iilllUS. Data Kalend. Novemb., ind. v, anno Domin c;c
Sigimm -domini llenrici regis inviclissimi. iucarnat. 1007, an.no yero doinini Henrici II regis
Heribert.us cancellarius, vice VMligisiarchicapel- vi. Actum Frankenfurt feliciler. Amen.
lani, recognovi..
Data xi. Nonas Junii, indiclipne y, anno Pomini- XL.
cse iiicarnalioiiis miliesimo septimo, anno vero do- Fundalio Ilenrici sancii imperaloris shper Furlh,
niini Henrici u regnprum quinto (154). Fruncofurii in c.omiiiis.
Actunv Moguntiaefeliciter.. Ameii. (Kal. Nov. 1007.)
XXXIX. [Ludewig, Scrip. rer. Germ., 128L82.]
Henricut. II imperalor donal abbatiam Kittingensem In iioiiiine sanctae el individuae Trinitatis, HEN-
archiepiscopalui Bambergensi. RICUSdivina favente clemenlia rex.
(Anno 1007.) n SaJuberrimis igilur sacri eloquii inslilutionibus
[Ludewig, Scripl. rer. Germ.^p. 1112.] erudimur et adinonemur ut, lemporalia relinqiieu-
ln iiomine sanctae et individuae Trinitalis, HELNRV- les commoda, aetema et sine fine mansura in coeiis
cus divina favente clementia rex. sludeamus adipisci eonsisloria. Quapropter nos, Dn-
Saluberrirnis igitur sacri eloquii institutionjbiis3 minicis non sttrduni audiluin praehentes praecepiis,
erudimur et admonemur ul, temporalia relinquenless et deificis oblemperando intendeiites suasionibus,
bona, et lerrena postporientes commoda, aeterna sineB quemdam noslroe paternse haeredilaiis locum, Ba-
fine mansura in coelis sludeainus adipisci eonsisto- benbergiiclum, in.sedem et culmenepiscppatussubli-
ria. Quapropter nos dominieis non surduin audilumi mando proveximus,. et Roinana auclorilate, aU]ue
prsebentes prseeeplis, el deificis obtemperando inlen- venerabilis Henrici Wurtburgensis episcopi consensu,
dentes siiasionibus, quemdara nostrae paternae hse- ac pari coriimuiiique omniunvnoslri fidelium, tatn
redilatis locum,' Babenbergdiclum, in.sedeniet culmenii archiepiscoporum quam episcoporum abbatuinqiitJ,
(154) Ex characleribus aniii hujus diplomatis vi.de- anno demuin 100.8obiisse, 'non aiitcni . 1007,: ul Bu-.,
tur colligi posse, Notgerum episcopuni Lcodiceiisem ii cheiiusetaliisiipputaiit.
«;T; DIPLOMATAECCLESIASTICS.. 2-^
iiec non ducum et comrttim consultu: decretoquej in _^ ptam maiiu propfia i-oborantes sigilli nostri impre*-.
lioiibrem sanclse Dei genitricis Mariae, sanctorum-' sione jussimus irtsiguiri. Ilisuper Ratispohae ires'
queapostolorum Pelriel Pauii,necnonmarlyrumKi-' areas irilra hfbem juxta Daiiubiuiii, duas Brunrie-
liaii. aique Georgii^ stabiliviiiius et corroboravimus,' laitei duas Reginhuseir dedinius et confirmamus in
-ut et inibi no;trum parenlumqiie nostvorum. et Ot-' usuni fratruni (canonicorum Bamberg.). "
toiiis terlii videheet, iinpefatoris anlecessbfis; el 1 Signum domni Heinrici regis invictissimi. (Mono-
senioris nostii, celebre haberet memoriale et jugis grainma.) -
pro omiiibus orihodoxis hostia inaetarelur-saluiaf is.' Eberhardus cancellarius vicc Willigisi afchica-.
PrPjnde. noverix oninium nostrofam fidelium tain' pellani recognovi. ,
' Data KaL
praesens aetas, quam eliam siieccssiira poslerilas,' Nov,, indictione v, anno Dominicas in^
quod nos nostraequondam prOprietaiis locum, Furtli carnationis 1007, anno vero domui- Heinrici se-^
diclum,. in pago Nordgoau, in comiialu Berengeri 1 cundi regnanlis sexto...Acluin Frankpnofuri ' ' feliciter^,
coraiiis silum, ad siipendium canoiiicorum in . ea- Amen, ..'"
<_en»supradicia episcopali sede ccenobice Deo ser- - XLIL,
vienliuni, una cum oninibus ejus peiiirienliis sive Rex Henricus abbatiam sui juris seu velcrem capel-
adhaercnliis, videlicet vicis, villis, ecclesiis, servis •p; lam in proprium. dat. Ecelesix Babenber-gensia $e
et ancillis, arcis, terris, cultis et incultis, viis, in- erectm.^
', (Annp 1J308.)
viis, exilibiis et redilibus, quaesilis et inquirendis, ibid. p. 126,]
[Ried,
sylvis, forestibus, saginis, venationibus,.aquis, pisca- C. ln nomine sanclse et individuoe Tnnilalis,
lionibus, molis, molendinis, rebhs mobilibus.el im- HEINRICUS divina favente clementia rex.
niobilibus, et cae.eris OHijnibus..quoe, rite scribi aut
Divinis et salUlaribus sacrarum Scriptiirarum
nppellari possunt, qiiolib.et modo, ulilitatibus,, ac
nnstra auclorilalis pagiiia prseceptali, prout firmiter admonemur dociimentis et erudimur ut ecclesiasl
Dei cuni larga benivolentia dilemus, ct summa de-,
possumus, donamus alqueproprielanms, oirmium
non cessemus. Proinde noverit
conlradict.oiieremota. Praecipienles igitur ut dul- votione amplilicare
cissiini in Chrislo Banbergenses,.fratres noslri, ex omiiium Christi nostrique fidelium industria, quia
nos per inlerventum nostne dileciissinise conjugis
npstro jure liberam dehjnc liabeant polestaleni noslri juris capellarii sive
eumdem lociim, Furlh nuncupalum, cuiri omnibus Chunigundse quandam
abbatiam, infra urbem Radesppnam in pago Tuon^
appendiiiis possidendi,; vef eliam sibi commoduih et in cpmilaiu. Ruodperlj. cornilis silarn^
edvocaium ipsi foco supradicto super eligendi, seu ocgowe,
illis modis omnibus in ustim cce- 2 sanctae Babenbergensi ecclesiae in honorem beati^
quidquid libeat, Petri principis aposlplprum et sancii Gecrgii mar-
nobilalse fralernitatis Taciendi. Si quis igitur, quod
absit! hujus nostrae donalioriis munificentiam de- lyris consecratse, c.uni omnibus appenditiis,. scilicet
exitibus elredilibus, lerris cultis el incultis, et cumi
striiere sive vinlare prsesumat; indiejudicii cpra___
ocuiis Dei tormenlo inexlinguibili seternaliier luat. omnibus.ulilhaiibus quse ullp mpdo aut scribi aut
nominari possunt, surama el liberali devotione iit
ne
Quod eveniat, sed liscc tradilio nostra ab omni-
bus perpelualiter inviolabilis' permaneat, banc car- propriura donamus, ea videlicel condilione quatenus.
lam inde conscriptam man» propria roborantes, ejusdem supradictae ecclesise Babenbefgensis yepe-
rabilis episcopus Eberhardus, suique successores,
sigiili nostri impressione insignhi jussinuis.
deinceps.l.iberam exinde. habeant poleslalem ieiien-
XLL. di, possldendi, et quidqnid..ad usum proediclaeec-
ltex Benricus II quendam sumproprielalis' locum, clesiae
dictum, in et in co- pertineat faciendi, Omnium conlradictione
Pferingnn pago Chelesgouve,
mitaln Berengeri comilis silum, ad slipendiumxano- remola. Et ut hujus nostrse doi)a,lionis aiictofilas
nicornm in ep!i sede.Babenbergensi a se-erecia Dca-. siabflis et inconvulsa permaiieat, praeceplum istud
servienlium, una cum.omnibus ejiis pertinenliis sive inde conscfjptum propria manu corroboranieSj si-
adhatrenliis, videlicelvicis, villis, Ecclesiis, servis ',D
el ancillis', areis, mdificiis, terris cultis el incullis, gilli noslri inipressipn.e jussimus insigniri.
tiis, inviis, exitibus el reditibus, qumsilis. vel in-, , Signum domni Heinrici regis inviclissimi. (Mgno- _
qnirendis, silvis, foreslibus, saginis, venqtionibus, granana.)
uquis, piscalionihus, molis, molendinis, rebus isio- Guntherus cancellarius ad viceni Wjlligisi archi-;
bilibus et immobilibus, ac twieris omnibus, quce
ritescribi aut appellaripossuntquovis modo, uli-_ capellani recpgnpvi.
litatibusjlonai_atqv.e.proprielat, o~,nium conlradi- . Data Kai. Junii, indict. vi, anno Doniiiiicseincar-.
'c.lioiie renwia, ea rutione ut prmdicti' canohki'
liberam dehih&habeanl poteslalerti, eundem locum' nat. 1008, anno vero domni HeinficL '
secnndi regni
Pfefingun cum pmnibus appenditiis suis tenendi,.: vn. Aclum Merseburg feliciter.
possidendi,.-vel eliam sibi commodumadvocalum SigUJuniinius impressum.
super loco xlicto>eligendi,'seu quidquid illis. libeat -
inde faciendi. ''.;.'- ' i .'• . '^h,: '.:"\
• ' •- ; :* Sj.,Henrici prwceptunt, per quod Ecclesia; Worma-^.
(Anno 1007.) liensi atiribuit quidquid Becelihus' 'conies in 6*nej'
-: [Bied,»id. : ; -
p;;i25.]- ficiuni possedit.
Ut hseciraditio nostra ab oranibus perpetuahtet! (Annol008.) . -
inviolabiiis permarieat,;hahc chartam iride conscri- Womot.M.Sl*- : -:
_Sciianiiat,-Et>i.cor)ar!i»'
m S. HENRICl IMPERATORIS 286
In nomine.sanctse et individuae Triniialis, HE.rirA A et ppr descensuro Ralenzse usque in fJuyitiinMoin,
iuciis divina favente clafnenlia rex. ei per desceiisuni Mpin usqiie in Ip^uiu Fiheriet
. Si Ecclesiarum Dei IOIMalicujus coramoditalis dicluin, et per ascensum rivuli, qui eandem vjllam
increinenlo meliorare studuerimus,, nobis hoc prp-, diyidendo praeleriluit, usque in ejusdem riyuli capui
ficere niinime diffidiisus. Quapropter omiiiuni Chri- et ortum, et a capite illius rivuli secundura quod,
stifrdelium, prasenliuiii scilicct el fulurpnim,nov.erit rectius et vicinius potesl veniri iu. siipra diclum flu-
iiiiiversilas qualiler nos, ob remedium anima. terlji, nieii rVfaha,.ab IJeinrico ejusdera eccles|_eepiscopo,.
Oilonis imperatoris nec non noslrse parenlumque consentierite et collaudanle clero el populo, firma
nostrorum, seu Cunigtindse, dilectissiiiise.conlecialis ac legali commutacipne acquisiviinus. fradeiites.e;
nostrse ejusdemque iiiterveniu, atque petitipne cenlra eidem Ilainricp episccpo suseque ecclesiaejure
Burchardi venerabilis episcopi, Wormaciensi epi- proprietatis loca in pago Grapfcld,.iit comiiaiu veio,
scopio et Ecclesise, in honorein sancii.Peiii apo- Ollonis comilis sila, Mayviunga,et Maynuiigero ma.r-
slolorum principis conslructae ae dedicatse, quid- cha el Walahdorf dicta, cum oninibus eoruin perli-
quid Becelinus comes in beneficium nostri ex paiie nenciis, villis scilicel el u.triusque sexus mancipiis,.
haclenus habuii el lenuit, cpni omnibus ejus per- ecclesiis, deciinacionibus, silyis, venaiionibiis, aquis
linentiis siv.e appeudiciis yel, quse quolibet modo B aquarunive dpcursibus, piscacionihus, inolendiiiis,
dici aut scribi possmil,.uiiliialibus, situm in pagp pratis, pascuis, ierris cullis vel inculiis, qusesiiib
Laginahi, in comitatu vero Geiiai comitis, hac no- vel inquirendi.s, viis etinviis, existeniihus [exiiibus]
stra praecepiali pagina integre concedimus atquei et reditibus, el cum oninibus, qnse dici aut noniiuari
liirgiiiiur, ac de nostro jure In ejus jus el dominium possunt, uiililaiibriSj jure nostro in jus prsediclseec-
oniniiio transfundiinus :, ea videlicet ralione ut piesise iransfuiidendo, ea videlicet racione ut, prae-
prseseripius Bur.cbardus, sanclse Wormac.iensis sedis fatus episcopus Haiiiricus suiqtre successores de pne-
aiilistes, de praeiiominalo prsedio ejusque pefli- nomirialis locis dehinc liberaiu habeant potesialem
nentiis, ipse suique successores deliinc liberani ha-v ; possideiidi,,comiiiuiandi, vel quicquid eis inde li-.
beaiil polestateni habendi, possidendi, vel. quidquid biluin sil faciendi, oiriiii oriiniuin coiilradiclione
cis libiluin fuerit faeiendi, omni, omniiim coiilradi- remota. El ut haec noslra. comhiutacionis sive dpna-
ctionc rempta. Et ul haiic nostrae donalionis auclo- cipriis auclorilas slabilis et inconvulsapermaneai
rilas slabiHs el incouvulsa omni pennaneai lempore. |orani] lempore, hoc praeceptum inde conscripiuiu
hoc pr.cecepluni iiide cpnscrigtum irianu propria ma.nu propria cbrroboranies, sigilli iiostri impres-.
corrobpranies, sigillinoslriimpressioiieinsigniri jus- sipne insigniri jussimus. .
sinius. > .v Signum domni Bainrici regis invictissimi.
Signum domni Ileinrici regisinviclissimi, Eberbardus episcopus el cariceilarius vice VVil-
Eberbafdus cancellarius vice Wuilligisi arclvica- ligisi archicapellani recoguovi.. IVala Nonis Maii,.
pellani.rccognovi. anuo i.ominic_e incarnaiioriis iiiillesimo VIII, iiidi-
Daia v.Idus Ma.ii, anno Domlnicse incarnaiionis ctione v, aiino vero donini Hainrici secundi regui.
tnillesimo VIII, indict. v, anno vcro domni Heinrici. sexto. Aplurn AVirzeburgefeliciler. Anien,
regni vi. XLV>
Acium Tfinuri feliciter. Amen, S. H.enrici privilegiumpro Ecelesia Vicentinni.
XLIV. (AnnolOOS.)
Diploma Henrici 11 imp., quo Ecclesim Wirxebur^ [Dgbelli, ltalia Sacra, V, 1 iO.]
g.;nsi tradit Meinungen etWalldorf pro aliis bonis h\ noraiiie saiictse el individua.:Trinilalis,.HE_.>
tnpago Ratenzgau novo Bambergensi episcppatui.
permissis, RICUSdivina favente clemenlia rex,
Anno 1008, Maii.7.), Si Ecclesiarum Dei curam gerimus, easque dila-
[Ussermann, Germania sacralti, Preuves, p. 16-] lare sluduerimus, nostri regni staltim auguientari.
ln nomine sanctse et individuae Trinilalis, HEIK-j) ^. niinime dubitamus., Quo ciica omnium S. Dei Ec-
RICUSdivina favente clemencia rex. c.lesise, pra.seiilium scilicct el fulurorum, Jiosc.it
Oninibus. Cbristi fidelibus, prsesenlibus scilicet= universitas qualiter Hieronyiims S. Vicentinoe' Ec-
alque fuluris, nolum esse volumus quia nps.Pb di-_ c.lesioeepiscopus npster familiaris nostrani adiit cle-
viiiaeremuneracienis spem Deminum nubis insli-. ipentiain poslulaiis ttt, pro Dei amore aniinoeque
tuentes hseredem, et ex nostris Tebus Iiaeredilarium noslr_e reniedip, caslella sui episcopii Viccnl. qui
qiiendam nostri Juris locum Babenperc_ diclum in fpdri delriraerttp usqtte mpdp vaslabantuf et cencui-
cubneii et capul epjscopatus, lionore sancti Pelri cabanlur, npsiroe regiae auctoritatis, largitione per-
principis aposlolorum lnsign.ii.; erigenles el subli-. .• donaremus et, conceder.emus. Cujus peiitionibus
inantes, quandam Wirzsburgensis.dioceseos parlem,. annuentes, proul jusle et legaiiter possumus, jairi
comitalum videlicet Ratenzgouin dicium,. exceplisi diclo Hiefonymo episcopo suisque successoribus,
tribus ccclesiis Wahenrod el Mulinbusen ac Loner- sicul sibi concessuni esl et perdonatum abon. me.
stal cuni capellis ad easdem ecclesias respicienlibus,, I). Othone Csesare Augtislo, perdonamus ut de
et quandam parlero pagi V,olckfeli dicti, videlicet 0,mi)ihuscasleljis ad.suuin jam diclum Episcppa-
si.lo.co.jibi fl.umeiiVraha dictum influit Ratenzain, IMIH .pertincnlibus, scilicet Barbarano, Salyatiario,.
281 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. _tS*
Noscela, Albeline, Aurelianp, Custodia, Grancona, A In noinine sanclse et individuoe Trihitaiis,! HENBI-
G.runiodo, Vincenlia-Brendulis, Allaviila, Monle- cus divinafavenleclementiarex. - - ;;
digno, Gorvedo, el de. Valle Coturnica, Xueullo, Nolum sitomnibus nostris fidelihus,, prseseril.bus
Velio, Arserio, ef oninibus famulis super lerranv scilieetetfuturis qualiter nos, ioterveniu atque pe^
jam dicti episcopatus habilanlibus yel resideiriibus, li 1ioneHeriberti (156) Coloniensisarcliiepiscopi,bari-
nou alicai honiini tara ducibus quam marcliionibus, num nosirum bestiarum Baldrico{157) sariclaeLeodi-
comitibus, seu alicui niagriae parvseque persouse fo-: ccnsisEcclesiaepraesuli,nec non Baldrico (158)-corhi-
drum persolvalur, vel concedaiur; sed liceal per. ti.super eofuin proprias silvas, quaestim.intef illai
hoeprceceptum jam dicto Hieronymo episcppo suis? duoflumina, qu_e ambo Nithe (159) vocanlur, etter-
qne.successoribus, sicut superius scriplum habelur, liiim quod Thila (160) nominatur, sit_e,-et quse pefti-
quiele et pacifice omnia .praenominala castella,' nent ad illas villasHeiste (161) et Ilcisten, ac Badfride,
corumque hahitatores ad jam dictuiii. episcopatum aec noiiMaeliiies(162), nomirialas,quod lameiitolrim .
per-iineiites, vel super terram ejus residentes, de. Waverwald appellatur, i» comilalu vero Gozilonis
oniiiibus Tpdris defendere, et prplegere, omni cpn- coinitis, qui Antewe.rf(465)dicilur,sittiin,;pef liancnP-
tradictioneremota. Si yero coniigerii ul nos in eas slram pr_eceptalem paginamconccdiitius atque iar-
partes veniamus, ipse jam -dicliis Hieronymus epi- B gimur, etde nostro jure iiieoruih jus ac domiriiurir
seobus, vel shi successores per se vel eorum missos transfundimus :ea videlicet ralione ul, pfa.script_
fidcles fodrum coliigant, nnbisque servitia secundum Baldrici.de praenominaio hartno ejusque utilitate
posse prseparent, co videlicet ordine ut nullus dux, dehinc liberam babeant, quidquid sibi placuerii,
patriarcha, marchio, cohies, yicecomes, sculdasius, p.otestalem fa&iendi.omnium Irominumconifadiclio-
gaslaldio, nullaque'noslri regni niagna parvaque . ue remola. -
persona prsedicium Hieronymuni episcopuin suos- Et ut hsec donalionis noslrae aiictoritas stabilis et
que successpres de pefdpriatione et concessipne iriconvulsa omniperhianeat lemppre, bocpraeceplum
fodru.n subscriplorum caslrofum inquieiare, mole- indeconseriptum, nianu propria cofroborahtes, si-
stare, fatigare audeat vel proesumal. Si vero, quod . gillp nostro insigniri jussimus; ;
non eredimus, hoc noslrum praeceptum infringere Signum domini Henriei regis inviclissimi,
ienlaverii.sciat se composiiuriim auri purissimi li- Ebeiiiardus(4-64) cancellarhis, vlce Willigisi afchi-
brasqtiiiigenlas, medielalem cameroc noslrse, et riie- capellani, recoguovit. Daluin pridie Idus Seplembfis,
dielaiera prsediclo Ilieronymo (!S5) episcopo suisque iridictione sexta, ariiio Poniiniese iiicafnaiiohis roil-
sueeessoribus., Qupd utverius habeaiur, niariti pro- lesimo octavo, anno vero domini Henrici secmidi re-
pfia hanc pagiiiam robpranles sigillp nostro jussi- C gnantis seplimo. Aclum Treviris feliciler. Arflen.
irius insigniri.. '-' XLVII.
Signum D Henrici-f. regis ihviclissimi. Rex Henricus II donat monaslerio Niederaliacensi
Eberardus archicapellaiVus recognovit. ecclesiampurochialemin Mundrachingcum decimis,.
: Daitira xxx. , » Anno. Dominicse 'incarhalioiiis el mansum ibidem, tres mansos in Siffenkofen, et
niillesinro VIII, Indict. vi, anno quinio[vero]D. Hen- molendinum in Mangoliing,
rici i-egni [regisf vi, Aclurn Mulind. . . feliciler. / (AiinolOOO, 6April.)
Ameii. [Ried, Cod. episc. Ralisbon,, ex Moh. Boic.XI, 137. J
In nomine sanctae et indivjdua. Trinilatis, HEINRI-
XLVI.
S. Henricus lmperalor Baldrico episcopo Leodicensi-, cos divina favente clemeniia rex.
et Baldrico comiti dat bannum besliarum in silvis Si Ecclesias Dei alicujtts.dpni increniento ditare
quas possidebant. vel sublimare sluduerimus,nobis id profiituruiii esse
(Aiino. 1008.) minime dubitamus. Quapropiernoverii oniniinn Chri-.
[Mirseus, Opp. diplom., II, 53.] . sli lidelium noslrorumqueindustria qualiier. ob-re-
,(15S. Idem Hieronymus ab eodemHenrico imp. n" (159) Ambo~'Nilhe.Duo hic fluniiiia nolantuf, quoe-
lanquam_ perjurus. et aposlala; exauc.oratus est, Nithe seu Neilre nomen ho.dieqiiegeruut, in Gam-
ejusque bona publicala. Eaquse hi Papiensi .comi- pjania Braban.lica, el in oppido Lirano-confluunt,vj--
lalu possidebai, Comensi Ecclesiae fuerunt concessa; delicet .«ielhemajor el Nethe minor.
de qua re- in diplomale Conradi II, Henrici succes- "(1-60)Thila, seuThUfa, Thy.Gallis, Diiia, Dyle Ten-
soris, eidem Comensi Ecclesise concesso nn. 1026 lonibiis, ituinen prope Geaapiam in Gallo^Brab_inti*
nieniio exstal. ortiim, Yillariense prd. Cisterciensis irionaslerimib
(156) S. Heribertus Colonrensis arcbiepiscopusannp alluit, exinde Fura rivp Lovanii aiiciuni, iu Deme--
1021, die 16 Martii, ad meliorem vitam transiit, ex fam, ac deniqueih Seiiidini iiifljiil.
oppOsiio urbis CoJoniensis in monaster-io Tuitieiisi (161) Heisle niufncipium tigri Riensis, hodieque-
a se condiio sepiijlus. Vitse ejus historiara scripsil notiim Heisl op den.bergh,
Rupertus
' abbas Tuiliensis, a Surioedilara. (162), Villa Maclines. Forte Quoet Mechelen, villo.
(157) Baldricos Leodiehsis episcopus, fundator ab- riiedii ' aevi
' scripioribuSjidemquod
' r" "~ ' Gallis hodie vil
batise S, Jacobi,in:urbe Leodiensi, auno 1017 vivero: lage; : •-."•
dcsiit, etc. f , (165) Anlwerf, in comitatuGo&Ubniscomilis. Nole-
(158) BaldricnsconiesLepdieensis fnit, ut snspicpr hic lecior comilatum seu inarcam Aniverpicnsein.
Oliin pleraequ.ecivitates episcopaies, ut Cainera- (164) Eberhardus, anno 1006, cphslilulusfuii pri-
censis, Atrebatensis, Ambianensis , el aiioestios riitis episcopus.Eeclesiae Bauibefgeivsis,:fundatoe a&
«ijillites.habueruni.; HcuriOoCaes. '- !: ~- '' '"''=-'--
2H5. S. IIEMUCI lMPERATOUlS 2Si
incdium animae nOstraecl inlervenliiin dilecli ablia- \i tioneui, siquisllatisponeii. Ecck-sioeepiscopiis, quod
lis nnstri Gpdehardi, suurti juge oevotitmqae servi- absii! idem moiiastpriura desiruere vel irionachicaiii
Ikun inspicieules, nionasterio suo Altaha dicto, ad vitam inibiviolare prscsumpserit, praescriptus man-
servitiurnclad usurn fratrum Deo ibidein servien-' sus iterum ad regales redeat nlaiius; si autein fir-
lium, iiivilla Mundrichinga dicta tinani Ecclesiaractiin mum ct inviolatiim praeseriptum monasterium per-
doiali manso et duabus partibus decimationis ad manseni, jam dictus abbas Bonifacius snique suc-
eandem Ecclesiam perliiicnlijms, el in villa eadem cessores liberam polesiaiem liaheanl, exinde, qtiid-
alium mansum cum mancipiis Frudun et uxore ip- quid eis placuerit, faciendi ad eornm utililatein
sius el filiis eoruin. In Siflinchoven autem tres rnan- Ecclesise, oinni videlicel hominum contradiclione
sos cuin niancipiis in his habitaiUibus, in Mangol- retnola. Et ut hoec nostrae donationis auctoriiassla-
lingen verosuperius molendinariurii cuni moleiidino,' bilis et iiiconvulsa ita permaneat, hoe praeceptum
i.i pago Duonagouue, in coniitatu vero Ruotberli inde conscriptum manu propria corroboravimus et
coinitis sitis, cum omnilius appendiciis sive ulilila- sigillo noslro iiisigniii jussinnts.
tibus quae dici aut noniiiiari possunl, per hanc no- Sigmim domni Heinrici regis inviclissimi. (Mono-
stri prsccepli paginam concedimus alque largimur, gramma.) '
et.de nostro jure ac dominio in eorum jus ac do.mi- "B Guiilherus cancellanus vice Wiiligisi archicapel-
iiium omnino iransfuiidiinus, ea quippe raiione ui, lani fecognovi.
praedicius abbas suique successores una cunrfratri- Data xni Kal. Junii, indict. vn, anno Dominicoe
bus inibi Deo famulantibus de praenoiiiinatp bono et incarnationis 1009, anno vero domiii.Heinrici regis
cjtis uleiisibilibus dehinc liberam poleslalem ad secundi regnantis seplimo.
coramunem nsumfrairuin, quicquid eis plaeuerit, Acium Ratisponae felititer. Amen.
faeiendi, omnitira hominum conlradiciione remola.
Et ut baec uoslrse donaiionis auctprilas stabilis et XLIX.
iiiconvulsa permaneat onini leinpo.-e, hoc praeceptura Rex llenricus II donnt Ecclesim Bambergensi locum
inde conscriplura manu propria roborantes sigilli Licklowa in pago Nordgov. situm.
nostri irapressione insigniri jussimus. (Aii'no.1009, 2. Jujii.)
Signum domni Heinrici, regis inviclisshni. (Mono- [Ried, Codex episcop. Ratisb. I, 129.]
gramma.) • In noraine sanclae et individuoeTrinitalis, HEIM-
Guniherus cancellarius vice Willigisi archicapel- RICUSdivina favente cleinenlia rex.
lani recognovi. Doniinicis non surditni praebeutes aiidilum prse-
'G
Data vnr Iius Aprilis, indictione visi, anno ab in- ccpiis el deificis obleniperando.suasipnibus, qiten-'
carnatione Domini 1009, aniio vero domni Heiurici dam noslrae palernae haeredilalis Iocum Babenberc
secundi rcgnantis octavo. dictum in sedem etculmen cpiscopaliis prov.exiiiiusr
Aclum Reganesbiirg feliciler. Amen. el romana.auctoritaie in honpre, sauctseDeiigerii-
XLVHI. tricis Marise, sanctorumque apostOlorura Pelri et;
Rex HenricusII donal monaslerio Prul prope Ratis- Pauli stabilivimus el corroborayimiis,-ut inibi no-
bonam manmm regatem ih villa Genslall. slrum npstrprtiinque parenlum, et Oltpnis tercii, vi-
(Anno 1009,20Maii.) delicet imperaloris el antecessoris noslri, celebro
[Rieil, ubi supra, pag. 128.] nomen haberelur.cl jtigispro omnibus orlhodoxis
In n-»niiiiesanctseetindividua. Trinitalis, HEI.NRI- hostia mactarelur. Proinde noveril oiniiiiim nosiro-
cus divina favente cleineiilia rex. rumfideliuiri tam prsesens cetas, quairi el fuiura po-
Si Ecclesiarufn Dei loca alicujus doni incremenio sleritas, quaiiler nos quendani iioslrsc proprietatis
subliinare sliuliieriiiiiis, nohis nostrique regni statui locum Lihtowa dicluin,; in pago No.rigpwe et ia
id proficere minime diflidiinus. Quapropier omiiiuin comitalu Heinrici'coniiiis situm, ad eandem stipra-
Christi fidelium, praesenlium scilicet ac fuluroruni, diclatn episcopalem sedem , una- cum otiinibiis.ejus
noverit universilas qualiter nos, divini amoris in-' '**appendiciis sive adh_erentibus, videlicet- rebns m'or
stinciu, pro remedio animae nostrae, ob inlervenlum bilibus et immobilibus, ac ca_terjs omriibus,. qiiau
ct pelitioiiem Bonifacii, Prulensis abbatis, sibi suo- scribi aut appellari possunt quolibel modo, utilita-.
que mpnaslerip in hpiiorenisancti Bartholomsei apo- libus, hac noslra prseceptali pagina, proul fiririiis.
stoli construclo at.jue dedicato unuin regalem man- possiimus, doiiainus alque. proprielamus, omniuui
sum, quera antea Walli ico concessuni habuimus, in coniradiciibiie remota. Et nt Iv.rc,noslrae auclorita-
villa Gensiall dicta, in pago Tunahgouue, in comi- tis tradiiio firma el inconvulsa. permaneat, hanc-
latu Ruperli siium, cura omnibus ejus appendiciiSj paginam inde conscriptam sigilli noslti inipres-
viis et inviis, cultis et incullis, exilibus ei redilibus, sione manu propria roborantes j&ssimus iiisigiiiri.
qusesitis sive inquirendis, seu'cuin" omiiibus ulilila- . Signiim domni Heinrici secundi regis hiviciissiini.
libus.qu-C quolibel modo dici aul scribi p ssnnl, (Mouogramma.) '..'''"
per banc noslram regalera pagitiam coricediinus at- Gurilhefus cancellarius vice Erclianbaldi aff.hi-.
que largimur, et de noslro jure et dominio in ejus jus; cancfilarii rccognovi, . '_.-.:
st doininiujn omuinb transfjndimus, ca videlicet ra- Daia vi Noii. Juiii, indiciione viii, annb Doini*
285 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 2&5
flicaeincarnationis4009, anno vero domni Heiurici A; ;".'..,,' ; LI. .
rcgn. ix. Actura Hingeleriheiin feliciter. Praceptum Renrici 11 regis pro abbatia ':-Ciasienai-
Sigitlum majesiat. ..!..;_ impressutn exslat; simcti Apbltinaris.
1009,' vii " "
L. (Aimo Kal.Maii.)
S. Henrici prceceplum pro Ecclesia Creinonensi. [Annat. Camaldul. I, 190,exautographo Classensi'.]
(Anno 1009.) In noinine sanciae el individuse Trinitatis, HEKH_-
[Cghelli, Italia sacra, IV,' 594.] " ccs divina favente clemeniia rex.
In noraiue sanclse et individu_e'Tri_ii_aiis, HESKI- Si nostrorum lidelluni petiiionibus aures nostrae
ccs divina faveute misericordia Francorum. ct Lon- serenitatis accoirimodaveriinus, promptiores ac devo-
gohardorum rex. liores eos in nOslro pbsequio fore nulliftenus tiiuba-
Si sacrarum Dei Ecclesiarura miseriis et oppres- inus. Oiniiium sancfae Dei igiturEccIesiae noslrorum-
siouibus sludueriinus subveriire, el nOslrae inajesta- que fideliinn, praesentium scilicei ac futuroruin, np-
lis sublevamen laboraverimus impendeie, procul verit sollertia, Bonum presbyterum et nionachunv
diibio regiii nostri slatum stabiliri, et seiemae rertiii- atque abbatem Rayeniiateni moiiasieiii sancti Apol-
ncralipiiis praemium nnbis rependi linn ambigimus. linaris, quod asseruut fuiidatunv dtiduni in civiiate
Qttapropler nolutn sit omnibus noslris fidelibus, lani " cognominata Classis, noslrumque devoiissimiini fi-
praesenlibus quam fuiuris , quod vif venerabilis delem, nostram in omnibus exprasse cersitiidlnem,
Landulpbus S. Crempiiensis Ecclesise episcepus, et quatenus prp Dei arocre, animscque nestrae perpetui.
per emnia noster fideiissiinus, modeslise nostrae re- salule, cprrpbpfareiiius alque firmaremiis el ex no-
lulil quod qusedani ahbatia suo cpiscopalui subdi- stra benignissima largitione conderemus et delibe-
la, et in horiore S. Laurenlii dedicala, et juxta raremusin perpetuUm confirmandam per. haec nostri
civiialein suam sila, a quodam abbale Lamperlo prcecepti atque pragmalici scripli inviolahilem pagi-
iiomine diniinueretur in beneficiuni dando, et inalas nani onines res et possessiones quasciinqpe pfaifala
inscripiiones faciendo, et hac occasioiie viclualia Ecclesia praelibati monasterii qiiibuscunque caulio-
fratrum subtrahehanlur, et sic oralioncs et elee- nibus vel deliberationibus visum est possidere in
mosjiise, quoe pro aiiima illius qui eara construxit, integrum. Cujus sacris petilionibus justisque deside-
et pro animabus onniium Cliristianoruni, fieri deiie- riis devote et libcnter annuenies et assensuin prsc-
baiit, diminui videbantur. Cujus rei causa , dolore bentescorroboraniusalqtie confiiiiianius.elex nostro
cordis lacii iutrinseciis, quid inde fieret cogitare jtire ef dominio in ejus jus et dominium transfundi-
ccepinius. Divina nanique gratia inspiranle, et di!e- ., iuus, videlicet quaecunque conjacent monaslerii tairi
ctissiraae conjugis nostrae Chunicuiidse consilio sa- in monarchia qtiamquepersingula loca nostri regni.
luberrirao iniervenienle, nos.lrae regalis aucloritatis in comiKitii Fonensi el Pensaufiani seu Arimiiieiisi,
pro.cept.fro, quod inyiolabile perpelualiter leneaihr, vlll.iiu qnae dicilur Sala cum suis appendiciis in in-
fieri perccpimus, ea viiieticei ralioneut, lara-prsesens legrum, el iiiulurri Ecclesiae ipsius liioifasleiii in la-
abbas quam fuluri nullani poteslatem deinceps lere parielis silum in honore sancloe Felicula. ei
habeanl de rebus ad pra_diclara Abbaliani pertinen- sanclorum martyruni Marci et Marcelliani, et Eccle-
libus diiniiiuere, neque iii beneficiura dando , nec siam sanclse ilarise Dei genitricis in pfsedicta villa
commiilationes, seu' precarias, atque libellarias et corlecella Salse, et ecclesiairi sancii Martliii, quse
faciendo sine licentia pricsentis episcopi, et succes- nominatur Aqualdnga. H_ec omnia in integf um cum
sorum ejus, qui pro tempore fuerinl.. Si quis vero omnibus suis perlinentiis et cohoerentiis alque sub
abbas contra banc nostrara auclorilatem et prse- iacenliis cui prselaxaiae Salse coliserentes undiqiii.
ceplionem deinceps facere prscsumpserit, scripta et sunt, a primo latere fluvius, qtti dicitur Pisciatellus,
investilura quoe fecerit, irrita et vacua ct sine secundo latefi Vedrita et Paveriaiius, tertio Iateri
robore permaneanl, et abbas proprio honore et limes, qui. dici tur Arzef, percurrens' a Paveriano
dignilate prive.lur, et illi qui iuveslituram aut ali- n usque i» siralellara, et rivus qui vocalur deFabrie^
quid scriptura suscipere praesumpserint, sciant se desinens et derivans usqueiii mare, et ipsuin littus
composilurosauri oplimi Jibras centum, raedietatein maris qiiaiitulumcuiique mihi pehinere videtur iii
caraerae nostrae, el mediejatem abbatiae, cui dahi- iiitegrum. Concedimus etiam Salam nov:iri) in infe-
niim et diraiuutioiiem inferre tentavit. Qupd ul grum cum omnibus appendieiis suis, cl quidquid re-
verius credalur, diligeniiusque ab omnibus obser- gale est in Caslanclo el Biilgaria et Branchisi. Ite-
vetur, manu propria roborantes sigilli nostri impres- rum concediinus ut liceat sibi, in civitale facere,
sione jussimus insigniri. quse diciltir Phono, poslerulam in 'publico rijiuro in
Signum. . . domini Uenrici glqriosissimi et invi- Iocb illo ubi propriani terrain infia et extra lia-
ctissimi regis. beani, et juxta murum quivocalur Dapenna, eccle-
Egilbertus cancellarius ad vicem Wilibisi cpiscopi siam tedificare. Concedihius eliain prse-eipieriiesqiie
et archicanc_ellarii recognovi.. staliiinius ut nullus dux aut afchiepi^copus, tharchio,
Datum VII Id. Oclob., anno ab incarnalipne Do- coriies, vicecomes', sculdasius, gastaldio, aut aliquis
rnini 1009,.anno vero Henricil regis vn. piiijlicus exacfor in aliquibu» pfaediis et pbssessioiii-
Aclutri Maideburgh feliciter. Anieu. bus 'pef qtisccunque nostii regni loca coi'jaCei;libas
287 S. IIENRICl IMPERATQRIS 288
t't residentibus, aul honunibus supra sedenlibus vel . scriplum manu propria roboranles sigilli nostri im-
iuhabiianiibus tbeloneum, aut aljquam publicam pressione insigniri jussimus.
functionem per alicujus tituli, ilislrictionein audeat Data octavo Idus Aprilis, indict. vn, anno ab in-
exigere vel exquirere, nec aliquam invasionem, vel carnatione Domini 1009, anno vero domini Heinrici
diminorationem , ant teinerariaro praesumpiionem secundi regnantis vm. Acium Regenspurg. Amen.
quoquomodo agere vel inferre pr_esumendo perten- LIII.
tet, Si quis igitur hanc n.os.rae semper et ubique in- S. Henrici privilegium pro eodem.
violandae cautionis, definilionis, deliberationis, et . (Anno codem.)
concessionis, et volunlariae distribulionis paginam, [Ludewig, ubi supra.]
quod absil! quoquomodo temerario atisu' infringere In nomine S3nclap el individuse Trinitatis, HEIS-
conalus fuerii, sciat se composituruin centumlibras' BICUSdivina favenle clemenlia rex.
auri aulmille [argenii], medietalem camerse noslrae, et Si quid nosEcclesias Dei, vel in eisdem servientes,,
lr.edielalem praelibato.monasterio sancti Apollinaris, de nostrisditare sluduerimus, procul dubio iintiiafr
Qttod ut melius credatur, diligenliusque ab omnibiis cescibile praeniium in futuro capessere credimus.
observeiur, manu propria prsesenlem paginam robo- Qua de re cunctis lidclibus nosiris, prsesentibus sci-
ranles noslri sigllli impressione inferius insigniri '
Iicet et futuris, noluro esse volumus qualiter nos,
jiissimus. . seternae vitae desiderio inflammati, lam pro remedip
Signum domni Heinrici regis invictissimi. anima. neslrse qtiani parenlum noslrorum, nec non
Eberhardus cancellarius vice Willigisi archicapcl- et inlerventu dilectae (uxoris) contectalis noslrse
liini recpgnovi. Chuniguiidae, et pro dileciissitni Allahensis abbalis
Dala vn Kalendas Maii, indiclfone septima, anno Godehardi gralissimo obsequio, eidem Ecclesise
Dominicae incariialioiiis millesimo nono, anno vero cui ipse praeesse videtur, in usura mpnachorum
domni Henrici secundi regnanlis vii. inibi Deo famulantium, in coniilatu Thieinonis prse-
Actum Niven.... feliciter. Amen. sidis, prope monasierium, in yilla Helnigerimperk.
LII. dicta, mercalum habenti; lelpnium lara viantiuni
S. Henrici privilegium Godehardo abbali concessum. quani naviganiium exigendi jus perpeiuum per hoc
(Annol009.) regale praeceplum conlulimus alque.cpncessimus,
[Ludcwig, Script. rer. Germ., 355-54.] Quod si qua persona eidem loco absluleril, in futitrp
In nomine sanclae et individuae Trinitalis, HEIN- judicio examinanda erit. El.ul liac noslrse tradilio-
IUCUSdivina favente clementia rex. _, nis aiictorilas stabilis et inconvulsa permaneai,
Si Ecclesias Dei alicujus doni incremenlo ditare J Manu propria eara rpbpranies sigillari nostrairoa-
vel subliinare sluduerinius, nobis id profulurum gine
" jussimus.
esse miuinie dubilamus. Quapropter noverit cm- Data vn Idus Junii, indictione viij anno IJominicae
niiim Chrisli fidelium noslroruniqne industria qita- incarnationis 1009, anno vero dotnlni Heinrici regis
liter, pb remedium animoe neslrae el iiilerventuni secundi regnanlis vm.
dilecti abbalis ncslri Godebfirdi, suum juge deyo- AcUim Merseburg feliciler, Amen.
liiroque . servilium inspicienlcs, nionasterio suo, LIV.
Altalia dictp, ad serviiium et ad usuni fiatrum DeO Ecclesim Norlhwald, <sitm in eremo, i multa prmdia
ibidem faniulantium, in villa Mimdrichinga dicta conferl.
unam ccclesiam, cum dotali manso et duabus par- (Anno 1009.)
libus decimalionis ad e.anidcm ecclesiam pertinen- [Ludewig, ubi supra, p. 551-52.]
libus, et in villa eadem aliiiin manstnti, cura roan- Iri itomine sanctse ei individuse Trinilatis, HEIN-
cipiis Frundun el uxore ipsius ei filiis eoruin; in RICUSdivina favenle gratia rex.
Siuenchoven autem tres mansos cnm mancipiis in Planlationiscujusquesurc.uluslruncoviridiinipula-
his habitantibus; in Mangollingen vero superius _ tus, .quanlo ssepiu saquis circiimfusis irrigatur, tanlo
inoleiidinarium cum molendino, in pago Wonaul- citius, crescentibns[ramis] inarboreinerigitur.Eccle-
govye, in comilatu vero Ruptberti comitis sitis, cum sias igitur Dei comparalioni eidera rios recomperi-
oninibus appendiliis, sive uliMlalibus qua. dici aut sanles?ubicunque locorum noviler plantatas,si_)onis
nominari possunt, per Iianc nosiri praecepti paginani noslris ali.quanlo benigiiius adhibitis suhleyamus,
cnncedimus atque Iargimur. Et de nostrp jure ac taiito eas citiiis in divina laude feliciter excfescere,
«Jominio in enrum jus ac dpminium omnium trans- tantoque nos firmius imperii nosiri ciilnieii- stabilire
-
fundimus, ea quippe raliorie-ut, prsedictus abbas fideliter corifidimus.
suique successores, una cum fralribus inibi Deo fa- Quapropter omnium Dei nosirique fideliura uni-
niulantibus, de praenomi.natobonoejusque ulensilibus yersitall noiuni voluriiiis qualiler rios, ob iriterven-
dehinc libcram habeant pptestalcra, ad communeiri turn ac pelilionem dilecloe conjugis nosirse Chuni-
usum fralrum, quidquid eis libuerit faciendi, em- gundseimpefatricis augusiae, etBrUnpriis Auguslerisis
nium hpminum , conlradictipne reniola. El ui haec Ecclesiaeproesulis, et ca_terorum fidelium nostrorum,
aucioriias noslrae donatipnis.stabilis et incbnvulsa Eberharcii Ralispoiiehsis, Bennohis Patayiensis epi-
Vennaneat omni tempore, hoc proscepluro inde coii- scoporum,' ad Ecclesiam siiam iri eremo, quse VoM-»
28Q DiPLOMATAECCLESJASTICA. 290
lur Norlwald, a Gunlherio roonacho, el inibi pri-. A nostrse, ac senioris nostri, videlicet Otlonis impe-
initus erenieticam vitam ducenie, construcfain, ia faiPris, di!ecixque conjiigis hostrae CIiuiiigtnid_e
lionore victoriosissimae cfucis sanctaeque Dei geni- reginoe; seu parenium nostrorum, iiec riori et pfo
t. icis Marise,nec non B. JPannis Baptislse, in usum regni iioslri, .slalu nionaslerio Raiisponensi, qnod
fratrum ibi Den sub regula S. Benedicti servien- ibi vocaluf Oberenmunesler | in hotiore saiictie Dei
tium ; quidquid habuimus, a fnnle aquae quae voca- Geriitricis semperque Virginis Marise dedicato, ipsu
lur Leipfliusa, usque ad iocum qui vocalur Swar- die qtia illud, pef nos a fnndamento perfeclum, jn
tawinctiiU, et Sude iisque ad inonlem qui vocatur praesentia' riosiri, xv Kal. Maii consecrari.fecimiis,
Ekkirischbuch, et ita usque ad aquaraquse veeatuf quandam nostri juris curleni nomine Salaht, iii
Fcrchenbach, el inde ad Hclerenbereh, usque duin comitatu Ruotperti comilis, in pagp Duor.ochgpwe
venias Plecenlenstein, et inde ad Grachenbach, et cuni oiiinibus suis petiinenliis seu appendi.ciis, vii-
sic ad fentem ipsius aquae, et ila per aquara qiisc lis, vicis, cutn fainiliis utriusqtie scxns, areis, oedi-
dicitur Flinsbach, el hiiic, ut subterminattim est, liciis, caropis, pratis, pascuis, silvis, yeiiationibiis,
ad flumen Regin, et per descensum Regin fluminis aquis aquaiwnve decursibus, .piscsiionibus, niolen-
hsijue in villam illam Piberach, quae duarura Pibe- dinis, exilibus et redillbus , viis et invijs' qusesilis
rach media interfliiit, ei sic sursuin per eamdeni B 1 sive inquireridis, cum emnibus qiiae quolibel iriodp
Piberach, usque ad lochin quiest in moiiie Haiia- dici aut noiiiinari possunt ulilitatihiis, per hanc,
wich, et inde pef decursum aquae quae vocaiur nostram regalem paginam eidem .monasterio ad
Sebaeh, et sic inde, ut mpdoierininalumcst, usque usinn ct stipenciia sanctiraonialiuminibi Deo.faniu-
ad locum ubi Kelbirbach cadii in album Regin , us- lantiiim iritegre concessimus aique iradidimus, ,et
que in Aflaltresbach, et inde ad inagiium l.apidem de nostro jure ac dominip in ejus jus etdPminium
qui ex orientali plaga prope stralam jacet quae Baq omnino transfundimus, ea quippe ratione ut abba-
variara lendit, et sic per slralam usque ad nigrum tissa Wicpurg, quac nupc pfoefato monaslerip
Regijn, el sursum per euradem fluyium, ad locum prseesse videtur, eique succedenles abbalissae de
nbi interfluit aqua Fladinz, el inde ad fonlem ejps- eadem proprietale, ad usuni tamen monasierii ei
dem aquae, et ita usque ad Nauflinna, ctim omnihus sanciimonialiura. ihideni Deo servienliuin,; deJiinc
ulensilibus, cum areis, aedificiis, agris, lerris, cultis liberam habcant potesialem, quicquid eis placuerit
et incultis, pralis, pascuis, sylvis, venationibus, faciendi, oraniuia honiiiiuiii.contradictione siv-e in-
aquis, aquarumve decursibus, piscalionibus, mplis, quietudine reinoia. El urhacc nostrae donaiionis seu
molendinis, viis et inviis, exilibus et redilibus, confirinationis auctoritas siabiiis el inconyulsa pinn.i
quaesitis et inquirendis, scu cuhi omni utilitate C < perinaneat tempore, hoc pnecepium inde conscri-
quae uilo modo i.nde provenire polerit, per hoc no- ptum niarm propria corroboranles atque confir-
slrum proeceptunv, in proprium .donaviinus atque maiiTes, sigilli nostri' impressione insigniri jus-
confirmavimus, ea videlicet ralione ut nemo ullfi- simus.
rius, absque ejusdem eellse provisofis suoruiuque Signum domni Beinrici regis invictissimi. (Mono-
successoriim licentia, polesiatem habeat nevalia gramma.) .
'
faciendi, piscandi, auinulln ingenip ferasdecipiendi, Gurftheriiis cancellarius vice Willigisi archica-
'
aulquariilibeipolestaiein^ihfi-apraescriptum lerminunl pellani nOtayi.
exercendi. Et ut hsec dOnationis noslrae auctorltas Data xy Bal. Maii, indict. vm, anr.o bomiP'e*
stabilis aique inconvulsa omni permaneat sevo,iianc nalivilatis 1010, anno yero domiii secmdi Heiirici
chartain, inde conscripiam.subiusque mann propfia regnantis viit. Actum Regenesburg feliciier, Ameii'.
roboratam, sigilli nostrijjussiniusliriipressione insi- Sigillwh majes'.. inlus impressum magna ex parte
gniri. fraclutn.
Data viildus Junii, iiulict. vli, anni? boniini 1909, LVI. , .-. .";;
'..- . ..
annp've're domini Heihrici secundi yn.
j.• Benricus 11 rex prmdium Tharissa .Ecclesia,..
Actura Merseburg iri Dei nornihe feliciier. Bumhergensi donat.
-•_''. LY. . (Aniio 1010, 1 Junii.)
Rex Benricus II donat parUienoni Oberihunsier per [Ussermann, Germania sacra. IIF, Pr_!Hjie*',-'_p. 16"]
ipsum a fuhdameiiloperfeclo el in praiseniia s«rfl7 In nomirie sanctae ct iridividure Trinitalis, HEIS-'
Apr,-consecralo quamdam suijuris curiemSalach. Hiccs divina brdinante prpvidentia rex.
(Anrto lOlO.April. 17.)
[Ried, Cod. episcop. fialisb. I,. 130.] Nptuin sft Pmnibus Ctifisti fidelibiis, praeseiitibus
" In
nomiue sanctse et indiyiduae Triiiita.tis,
' HEiNr sciiicetac fuluris, quia, pcstqtiam nos, divinaihsp'-
BICCSdivina favente clementia rex. rante gratia et Rpmana auctoraniepoteniiaomriiuiiir
Si Ecclesiarum.Dei loc-a alicujus doni ir.cremento que rioslri lidelium in mediuiiv-cOiisiileriteconcordi
sublimafe vel meliorare, sluduerimus, nobis nostri- sentenlia, noslrse proprielatis locum Bavenberc di-
que regni slatui id proficere miniine.diflidimus. cliim iii sedem et culmen episcppatus prcveximus.
Quapropter oraniuiri Christi fideiiura, proesentium cpnsensii el petitiene nebis dileclissini-ecenjugis Cu-
scilicet ac fulurorum, agnoscat industria qualiter nigundae videlicet reginae qnpddam praedinm, quod a
nos, divini amoris inslinctu, pro remedio animae medernis Tareisa, ab anliqtiipribus verp Sintbs-
291 S. HENRIGIIMPERATORIS 2:1
iishusun est nuncnpaliim, in pago Volcfellet in comi- A aqnilonem terminnnlnr, per hanc nostram praecepti
lalu Tieiinari comitissitum, ad eandem supradictam paginam concedimus alque largimur, cum omnibus
epi»cop3lem sedem Bavenherc cum omiiibus.eoriim appendiciis ad eosdem pertinentiis, areis, aedificiis,
appcrlinentiis, videlicet villis, vicis, ecclesiis, ca- lerris cullis et incullis, pratis, Dascuis, aquarumve
peMis, servis et ancillis, areis, aediliciis, lerris cnltis -decursibus, molendinis, piscaiiombus, venationjbus,
et incttltis, viis, inviis, exitibus et redilibus, qiisesi- sylvis extirpaiis, vel adbuc exlirpandis, seu cura
lis vel inquirendis, silvis, saginis, venationibus, omnibus, quse dici aut nomina.i possunl, ulensili-
aquis, pi_jcaiionibiis, molis, moleiidinis, rebus ino- bus, el de noslro jure »c domiiiio in ejus jus ac
bilibus ei immobilibus ac caeleris oranibus, quae rite dominiuro oninino lransfundimus. Ea quippe ratioue
scribi aut appellari possunt quolibet modo, utilita- ul proedictus abbas suiqije successores exinde libe-
libus hac nostrse auctoritalis prseceptali pagina prout ram babeant polestatem lcnendi, commutandi, vel
firmius possumus, donamus, atque omniuin cortira- quidquid eis in usum praedictonim fralrum agere
diclione remola proprielaimhs, praecipienles ut' in libuerit. Et ut hsec noslrse donalionis auctofilas,
Deo dilectus nobis saepe dictse sedis Eberhardus omnium hominum conlradictione remola, slabilis et
primus episcopus liberain debinc habeal poleslaleni firnia consiei, hanc chartani ex noslra jusslone
suique successores, idein supfadictum prsedium cuin B conscripiam ac signatam, propria manu subtus
hninibus suis apperidiciis tenendi, possidendi, seii firmavimus.
quidquid sibi libeal iriodis omnibus in tisuin episco- Dala vn Kalend. Julii, indict. ix, anno Dominicae
palus indc faciendi. Si qtiis igittir, quodabsit! hujus iiicarnalioiiis 1011, anno vefo doroini Heihrici se- .
nostrae donalionis munificenliam deslruere seu vio- cundi fegnantis x. Aclum Regenspurg.
lare praesumit, in die judicii coram, oculis Dei torr LVTII.
menlo inexlinguibili Iual. Quod ne fiat, sed li.ec S. Benrici imp. diploma datum pro monaslerio
nostra (radilio perpeltialiier ihviolabilis permaiieat, Tegemseensi.
hanc chaiiam inde conscriplarii maftu propfia robo- (Anno 1011.)
ranles sigilli noslii impressionc irisigniri jussiruus. [Pez,•£»<.. diplom. hisl. epist., ex -bibl. TegCrns.]
Signuin dbmini seiur.di Beinrici regis invictissimi. Jn nomine sanctae ct inviduoe Trinitalis, HEN-
Guntheritis cancellariiis vice Willigisi archicap- nicus Divina favente clenientia rex.
notavi. ' " ' Cunclis hostfis fidelibus nolttm esse volumus.
pellani (lfiSj
Data Kl. Junii indictione VIH.anno DominicMin- prsesenlibussciiicet aique fuluris, qualiter nos, oh
('arnalionis millesimo X, aniio vero domiii sectindi ahimae' nostrse riostrorumque parenlnm femediuni,
Heiiirici regnantis vui. Q ieternaeque vilae.desideriiim, interventu quoque di-
Aclum Mogoniisefeliciler. Amen. lecli noslri Godehardi, abbatis Altacbensis, prsedia
LVII.' quaedam cujusdam anificis Perengarii, qttae ad
S. Benrici privilegmm pro ecctesia Altahensi iDonasieriuni S. Quirini M. ad Tegernsee pertine-
(Anno.lOH.) bant, eo quod idern servus ejusdem esset Eccle-
[Ludewig, Scripi. rer. Germ., 1, 355-36.] sise, ab lmperatore Olione, nostrp anlecessore
In nomine sancise et individuae Trinitaiis, HEII,- in Francia et in Turingia sibi coricessa in no-
mcus divina favente clenientia rex. strtim jus carabiendo recipimus: econira vero ult»a
Si quid n.os Ecclesias Dei, vel in eisdem servien- fluviuro Ainziro in coroitatu Henrici marchionis iii
tes,' de noslris dilare sludlierimus, procul clubio opportuno loco juxla praedium ejusdem Ecclesia.',
immarcessibile praeiiiium iii futuro capessere cfedi- Creberbach dictum, in meridiana plaga inlerjacentis
inus. Qiia de re cunciis fidelibus nostris, praesenti- siralae publicae, quse Hocheristrassa vulgo nunciipa-
bus scilicel atque futiiris, nolum esse volumus qua- tur, partem silvse, Enisiwalt diclae, hobas regales
liter nos, aeternse vilar*desiderio inflammaii, tam sexagiuta ad supradicium ecenobium Tegernsee in
pro remedio animoe nostrae quam parentum nostro- usum monachorum inibi Deo farauianiittm, per
ruin, nec non el inlerventu dilecioe contectalis no- D hanc noslri proecepti paginara concedimus, et tle
slrse Ciiunegundie, et pro dilecli Altahensis Gode- npslro jure in jus ac dpmiriium eprurii, cum omnibus
bardi graiissimo obsequio, eidem Ecelesiae cui ipse utensilibus quae ibi inveniri.vel aplari possunt,
praeesse videiuf, iri Usum monachorum inibi Deo prorsus transfundimus, et-si ibi in inlegrum inyenlie
famuiahtium, iri inarcha et comilalu Heihrici iriar- iion fuerint, in proximn loco nostrO suppleanlur, co
chionis, decein regales mansos, inler hos lerininos videlicet tenore ul; illius. loei abbales exinde libe-
siios.item iri orieniali plaga de illo vallo et diiabus ram haheanl potestatein. in usura eorundem mona-
afboribiis, vulgo Felevun diclis, subtus viilam Ab- chorum, quicqtiid eis inde faciendi placueril, om-
batoif dictaun, usque fluviurn Danubii, et inde rur- 'nitim homimim contradictione remota.
sum in latitudine, lisque in occidenialem plagam, El ut tisec nos!r_e donaiionis auclorilas firma el
ad tefrriiriurri'minisicrii Sigimares Wefide; in loiigi- "stabilis constet, hanc charlam ex nostra jussione
iudine vero, de Danubio usque ad Wagreim' ad scriptara et signalam manu propria firmaviinus.
(105) Non ergo jam 25 Jbehr. hoc anno moii-uiis erat, ut quidam volun..
Sfo; DiPLOMATA"ECULESIASTiCA. 20i
. - Guntherijis eancellaTius vice -Ercliaiiihaldi arciii- _k ii)tervenlu,atqueMi>giiiwcrc saneloe Podrebronnensis
capellani recognoyi... Ecclesiic venerabilis episcopi rogalu, sibi sancloeque
: Data xiv Kal. Julii, indict. ix. anno Dpminica. suae Ecclesiae a Karolo magno imperalpre olim fun-
incarnaijonis 1011, anno vero demini Henrici II daloe, npstris.ve.ro teniporibus incendium passse, in
regiianlis x. Actuih Randesburse _. bonore enim sanctsc Dei. genilricjs semperqne vir-
LIX. ginis Marioe et sancli Kiliani marliris Liboriiquo
S. Henrici diptoma per quod iniegrum comkr.tum in confessoris dedicalae, coinilaiiim qjiem Hahold comes
pago Lobedengouve reliquis Ecclesim Wormatiensis dum vixit lenuii, silunv scilicet in locis Haverga,
diiionibus adjicii. , Limga, Thiatmalli, Aga, Patherga, Treveresga, Lan-
(Annp 1011.) ganeka, Erpesfcld, Silbiki, Malfeld, Nibterga, Sinat-
[Schannat, episcopatus Wormal., II, p. 38.] feld, Ballevan prope Spriada, Lambiki, Lession,
In ncmine sanclse et individuae Trinitatis, Hein- Sewardeshusiin , cum omni legalitaie in propriuni
ricus diviua ordinante providenlia rex. concedimusalqne largimurper hancnostramregalcin
Omnium itaque sanclse Dei Ecclesiae uiriusque paginani, eovidelicet raiipnis lenore nl proclatus
sexus fidelium sub regni noslri ditione degentium, episcopus Meginvyerc suique succcssores prtescrip!i«
nosse volumus solertiam qualiter Burchardus, ve- fj ecclesise prsesidenles dehinc iiberam babeaiit p.o-
necabilis episcopns sarictse ecclesise Wormaliensis, leslatcm, de.eodem comilalu ejusque utililalibus
nobis inomnibus -fidelissimtis, dominalionem no- .quidquid eis placuerii faciendi, ad eorum iaincii
stram adiens rogavit ul fidelilalis varhque laboris ulilitatem ecclesiae, orani yidclicel inquieludine
semper pro noslra dileclione impensi recordare- remota. Et ut haec,noslrse iradilionis seu confirma-
mtir. Ctijus vero pelitioni nos assensum prsebenles, .lionis auctorilas siabilis et inconvulsa omni Ii.abealur
fideique sibi. promissae memoriam lenentes, inter- tempore, hoc praeceptum inde conscriptunv manu
ventu sciliecl ac pelitione dilecioe conjugis noslrae propria firmare curavimus, el sigiilo noslip iiisigiiiri
Cuiiigundoe reginse, comitalunv in pago Loheden- jussimus.
gouve silum, cum pmnibus sibi perlinerttibus, pcr , Signum domni Heinrici (L- M.) regis inviciissimi.
lianc nostram regalem paginam cessinius, ei de Guniherius . cancellarius ad vicein ErkambalJi
nostro jure ac doniinio in suaeditionis lnaiuim Irans- archicapellani recognovi,
misimiis, eo videlicei ralionis tenore ut jam dicttis Datum iv Idus April., inditiione ix, auno Do-
episcopus de proediclo coniitalu el ejus ulililalibiis minica. incarnationis millesimo XI»>0. Anno vero
dehinc liabcat poleslalem fruendi, habendi,vel domni secundi Hen.rici regnanlis ix.
quidquid sibi placueril facieiidi,.nmninm hoininiiin Actum Triburaregia villa feliciier. Amen.
conlradiclione remola. Quod ut verius creiatur, '
LXL;
diligenliusque observetur ab omnibus, propriis _. Tradilio Benrici regis.
nianibus roboranles, sigillo noslro insiguii. jus- (Anno .10i__.) .
simus. ., [Dronke, Cod. Dip.lom. Futd. p. 345.]
Signum domini Beinrici regis invictissimi. In l.ioiiiine. sanclse eiindividuse Trinilatis, HEIH-
Guntherus cancellarius, ad vicem Eikauiibaldi ar- mcus divina favente clemenlia Ronianorum rex.
cliicapellani, nolavi. , Constat nos di.vina disppnente gralia cseleris
Data vu Idus Maii, indicl. viii, anno Doniiiiicoe supereminere inortalilius, idepqiie convenil ui, ciiju*
incariiai. millesimo XI, anno yero doiuni secundi prx-cellimus niunere, ejus.voluniati parerein omiiibus
lieinrici x.•... sludeanitis; ideoque omnibus CJiristianae.fidei cullo-
Aciuni Bavenberc feliciter.Amen.. ribus .nostrisque fidelibus, tam praeseiilibus qnam
futuris, ciipimus esse noluro quajiter venerabiiis
S. Hcnrici privilegium prq Ecclesia Paderboruensi. abba.Branlhoh de roonaslerio saiicti Bonefacii quod
'.(AnnplOH.)' ',. .Fultjia vocatur una cum mpnacliis suis supplicavit
[Codex diplomalicus Bist. Weslph., p. 61.] k .cclsitudini noslrse ul hpmines Romano qnondaiii
C. In nomine sanclae el.individuae Triniiaiis, jmperio atlinehies, qui superiterras monasteiii eo-
IIEINKICUS riivina ordinante pfovkleniia rcx. ; rum comnianenl, quos olim diyae.niemprise dpmntis
--' Diviiiae pietalis: clementia, quse nos ad culmen .Lpdewicus rex itenique dpininns Oitho
imperator,
fegise majeslaiis.perduxii, ad lipc yoluit regnare ut Jiujus nominis primus, cpiitu|erunt: et conlirniave-
ccclesiarum pfdini firmando alque: corrpbprando ,runt seholasticisnionasterii Fultlensis el eorum suc-
~s|ibveniairius-;._iisautem maxime- locis, quaeaban- cpssoribus.pro pueris nulriendisei disciplinis schp-
-4eces|pfibus.nosiris. regibus irivperalorihus fundata, .lasiicis imbuendis ad culturo. diyinum; uberius aiig-
. sed jaivivpeccatis exigenlibus pene videhanlur an- .mentanduni :,nps quoqiieipsisac moiiasierio eoruin
i-^ jiullaia. Quaproptef-'; oinnium fidelium , noslroruin .tradereet cpnfirmareauctoritate regia dignaremur
prseseniiiim scilicet ac fulurorum iiKhisirise;;,noliim ,una cum provincia Sarowedicla el quadam viila
esse yoluinu.slpialiier, nos.divini amoris-irislinclu, .sila.in Timringia .Ilojzhusiiuncupaia.quai.eisquidam
pro remedio aniroseiipsirse seu-parentum iiostrprum, comes de Boemenia, nomine Thacliolf ih tesiamenlo
nec non et tcrlii Ollonis,rb~onpB ;nveropri_e impera- cpnliilil, apulipsos eligenssepuliurain : instiper alia
toris, dilectseque conjngis noslrce Cunigtinda 1 rcglnse boha qusc eis noslri anlecessores imperalores rcges
*><-S B. MENRiCI tMPERATOMS .,,; 2<56
principes ac alfi fideles infra Rpmanum imperium A j cnm bantio el cum siiis omnibus p.eriineniiis, per
deyotionisinluilu Ppluleruiit. Nos igiluvob divinum hanc npstraui regalera paginam in prcprium cpnce-
airioremetipsius sancli locirevereiiliam omnia boria dimus atqueiaf-giiiriir/et de riostrp jure ac dominio
laroinobilia qiiam immobilia cuin abbatiis, cnmiciis, in ejus jus et domirmim' oiniiinp iransftindiniVis, ea
centis, judiciis, tlieloneis, moneiis, feannis, dislricli- «cilicet ralione ut prsedictus abbas Branlho suiq.ue
bus, willbannis, jurisdicionibus quibnscunque, quoe successores de prsedicta foresti et ejus pertiiieiiiiis''
iderii Fultliehse riionasleriiim possidet infra regnrim liberam dehinc poleslatem batieant qiiicqriid slbi
'diviriitus nobis dalum, vel quse in fuluriim adipisci inde placuerit faciendi, ad usum larireh ectiesiic,
poteril Domino concedenle, una cum hominibus im- omnium homimim conlradiciione remota. El ul hsee
perii antedictis el cum omn.bussupef terras Ipsoruiri noslric iradilioni.s auctoritas stabilis cl inconytilsa
residentibus, qui pro cohdicione siia ad fiscum re- perfutiira peririaneat tempora; hoc preeceptum Inde
glum censum solvere deberenl, nee non et proedict' conscriplum manu propria cofroboraiiics sigillo
Tliacholfi comilis leslamenlum ipsi abhati Branlhob nostro insigniri jussimus.
ejusrjue successoribus et mcnasterio Fulibensi per Signum domni Heinrici (M) regis inviclissimi.
hos apicesserenitatis nostroe Iradimus el aiiclorilaie Giintherius cancellarius vice Erchaiiibaidi archi-
regia ih perpettnim confirmamus. Proeterea disiri- J3 1 capellani recognovi. (S)
ctissime prohibemus ne missi nostri vel ballivi im- Dala IVKai. Januarii, indictione S, aniio Dnmi-
pefiialiqUid lollant, rapiant vel iuvadant de sup- iiicae iiicarnalionis niillesimo XIII. Anno vero doriini
pelleciili aul rebiis abbaium decedeniium, sed suc- seeundi Heinrici regnantis xi.'
cessori Omnia reserventiir : nec pro investilura, quae Actuin Polida feliciter. Amen.
per sceptriim regiuiii fieri deliet, ab abbaie de novo LXIII.
creato aliqiiid expelatur; sed sicomiiia pro liberfate Traditio Beinrki 11 regis de Lupence waPca,
*
cjusdem sancti loci taliler ordineniur ut ibidera ciil- (Amio 10i2?30dec.) .
tus Domiiii perpeluo slare possil. El ne quisquatn [Dronke, ubi supra.]
liohiihrim fuluris iemporibus contra hanc nostrain In liomine sanctae et individiioe Trinitaiis, HEIN-
tradilioriem seu cOiifirinaliorieni venire audeal, hos RICUS, divina favenie clenientia Roinanoriim iro-
apiees inde conscrip.(os nianu prppria roboranles peralor augnsius, omhilnis fidelibus nostris proe-
Bigillt>:rioslro feeimus insigniri. senlibiis scilicet et futuris gratiaih et salutehi iii
Signum domni Heinrici (M) regis inviciissimi. Cliristo.
Erkanbaldus archicapellanus recognovi. iSotum esse vOlumus onUQiumcaibolicse lidei me-
'C mofise
Daia xvii Kal. Januaf. indiclione xi; anno Vero qhaliler,ihtefvehtu aC peticione Churiigurida'
donini niillesimo XII. Ilem anno domni Heinrici se- imperatricis augustae nOstrae dileclae conjugis, pcr
cundi regnanlis xi. Actum Fuitha monaslerio in no- lianc hoslTi imperialis praecepli paginam concediinirr;
mine Domini feliciter. Amen. sanclse Fuldeiisi ecclesiae et domno Bopporii abbati
LXII. ejusque successoribus in nerpetuum bannum noslrunv
< Tradilio Beinrici regis de foresli Zunderenhari. super diversi gerieris feras inier fines el terminos
(1012, 29 decemb.) Lupencemarcha qnaquaversum eadem Lupencemar-
[Dronke, ttbi supra. cha extenditur, ex consensu et voluntale Erkenbaldi
In nomine sahclae et individuse Trinitatis, IlEiNi Mogoniinensis archiepiscopi necnon et Arnoldi ali-
Riccs divina favenle clemenlia rex. balis Herfeldensis el Willehelmi comitis et fiatris
Si eeclesiaruni Dei loca alicujus doni incremenio ejus Boppouis. Sigimari qtioque advocati et omniurii
sublimare vel irieiiorare studuerimus, nobis nostri- circa habiianljum qui ibi juxta prsedia habere rio-
qne regni slatui id proficere minime duhitanius. scunlur, eo vicelicet leiiore quatenus eadem prse
Quapropier omnium fideliura nostrorum, praesen- nominata,sancta scilicei Fuldensis eCdesia, noslei<-
lium scilicet ac fulurorum, industr}_e notum esse . que fidelis Boppo ejusdem ecclesiaevenerahilis abbas,
volumus qualiler rios divini amoris inslinctu, inler- . omnesque qui in praesehti Fuldensi ecclesia sibi pro
ventu quoque ac peticione Branlhoy abbalis, quati- futuris temporibus successuri siint, infra praefaics
daro jiiris hoslri regni forestim infra islos fines fines forestandos bac noslra imperiaii iradiiionc ta-
adjaccnlem hisque terminis prsecinctain: deBibefahri lem pacem et securitatem amodo et deiriceps de coe-
scilicet usque ad Wolfeshan, ac rhde rccte transchr- leris comprovinciaiibus el circum sedentibus pbti-
rendo Bodenmannun ct Byochineberge usque ad neant, qualem hscc cadem c_cler_equeecclesise liac-
Calbiiiip et Fliedemv; hinc autem adLangertahe et tenus habere visse suht, quae noslra sive prsede-
Widenahn; binfc vero in Guncenaho el in Mose- cessorum nostrbrum imperatorum videliceiefreguin
briinnen, et inde sie recle transiendo loea Ufecfe- de hujusmodi foreslibus-foresiaiidis praecepia susce-
ginfell,Warmiintessneida,Iliwineshusun et Heribrali- perunt. Et utiisec banni nostri concessio siabilis
leshusuh, necnon Slierefa deorsum in Slidesa, et sio serhpereiinconvulsa permarieal, hoc pr_eceptiiniinde
per deorsum usque in Fuldara, sibi suseque sartclae conscriptunimanu propria corrphoranles sigilli np-
ecclesiac in hortore Dei genilrieis sariclique Bonifacii stri impressiorie jussimus irisignifi et riohiinisi.nftslri
archiepiscopi et marlyris cpnsecratse ac conslrticloe, caractere confirroari. - : .:.. '
>;
ocn DIPLOMATA ECCLESiASTJCA. W&
Signum Beinrici gloriosissimi imperatoris augnsti. iK licet regum verimperatorum Francofum, in qiiibus
Ego Gtiniherius cancellarius recognovi. scriplum invenilur quomodo ipsi iraditionem et con-;
Daluhi in Kal. Januar. fifmatioiiem pracscripti regis siiis proecepiionibus a. •
Actum Fulde feiiciter. novoconfirmarunl; sed pro rei firmiiate precalus
Nolum sil omnibus fidelibus qualiter nos, Cumec- esi nestram clementiam ul frequentv JitigiP fiiieiA-
clesiaFuldensi cOitcambiumfacienies, dedimussancto stalueremus. Cujus petitioriibus; Ob Dei araorem ,
Bonifacio lpcum proprielatis noslrse iu Lupence roar- ejusque fideleservitium libenler annuentes, Boppo-
cha, ei recepi.iiiiisalia loca, hoc est Wazerlosen et nem supradicti pagi comifem a culmine nOslri inipe-''
Eibiiigeh. rii ad deslruendam litero vetuslam misiinus, el ut
Ili siint auiem fines et lermini Lupence marcha : Sigebodo Wormaiicensis miles, et Wernerus Laures 1'
Trucheiiebach indead Sieihenbrunnen, inde ad Bir- hamensis miles , nec non scabinei prajnoiriinaii
kirieii soleu, inde.ad Holcbiberen, inde ad alierum comitis.cumjuramenlomarcamLobediinburgerisenl.'
Biberen, inde ad Hallenbach, inde ad Leiiigrubeii, pro qua conlenderunt, a marca quae respicit ad
inde ad Cun.belum, inde ad Lyopbergun, inde ad Epfenheim distinguerent, prsecepimus. Isti suni qiii
Horsuerzum, inde ad Breslinesbrtinnen, inde ad " pro eadem marca juraverUnt: Sihodo, Siguin ,
Hohen eihcholcen, inde ad Merenlinden, inde ad B Wazzo, Auduom, Reolfreging, ilem Siguin. Hari--
HabecJienlal, inde Sleitiineii slrazen, inde ad Wei- niann, Hetzel, Eskrih. El istis-terminis' siipradicfas
denbrunnen el Nazaha inferius ad Sleinenorunnen, marcas distinxcruni. Hegisuruni usque in Flicheii-
inde ad Widinen solen, inde ad Marcsteinen, inde ad bach, et sic usque in possessam Homalhoni, ei sic
Neptale sursum et Neptale infra, inde ad Setensteten sursum possessam usque ad Enihelen Wiclielsteiri,
per capellam, de capella ad Hurselen, inde ad Otle- inde ad oiienlaleni bornert, inde ad spitmosum sla-
reswag, inde ad Horwiden, inde ad Lachweige, inde gcium, et sicin Ulmeriam; et indeusque. ad ihtoneh'
Kabenbuhele,inde ad Warlbergen in fonlem, inde Egkain; inde a dunen Wicheiilal.indeinpriehialerri
ad Zugenturnen, inde adMadungen, inde ad Genvi- Ulmenam, et sic usque ad Riclieresvindam. Inde iii
nessteinen, inde ad Alviges sol., indead Suarzbaeh, Nevarum et sicNevarum deorsuro usque in Niweri--.
inde ad Alinde, et Alinde iuferius ad Merrilh, irtdead heini,- et in ea nihil speciale dixerunt-, excepio Cole-
Liggenhoug, inde ad prinhougen, inde ad Rolenso- genberg et Forestem quse Eugizunforste iioinlna».
len, inde ad Goldedah, inde ad Ahorne, inde ad Ku- lur. Quapropter hoc nostrse auclorilatis pracceptuin
bach, et de Kubach infra in Werraha, et de Werra eidem Ecclesise fieri decrevirnus, per qnod jubemus
inferius in praediclum Truckenebach. ut prsefato episcopo Burchardo, aut succe..soribu_i
" suis, nullum
LXIV. impedimenium prsedictis Ecclesiae fa-
Ueinrici regis prceceplum, per quod Wormalkensem cultaiibus ab aliqua persona occurral; et hoc ad-.
Ecclesiam [inier] il cmnobiumLattrisheimeiise coii- jicimus : si qui superbiendo islud paclum vel prae*.
iroversiam, ralione Forestis Odbnwalt dirimil. ceptum violaverit, ires libras auri ad camerara noa
(Anno 1012.) slraro vel successoris nostri tribuat, et quod incepe-
_ .- [Schannat, Episcqpatus Wormat., II, 38.] ril irrilum habeatur. Et, ut heec auclorilas nostfsa
In nomine sanciae et individuae Trinitatis, HEIN- confirraalionis firma slabilisque peTnianeal-, annuli
IIICDS,divina ordinanle clemenlia, rex. noslri impressipne eara insigniri jussiinus, manuque
Omni itaque sanctae DeiEcclesioefideiium in regnP prcpria sublus annotavimus;
nostro degentlum nosse voiumus sollerliam quo- Gunlherus cancellarius, ad vicem Erkanbaldi
roodo vir venerabilis, et nobis in oronibus fidelis, archicapellani recognovi.
Burchardus, Wonnaiiensis ecclesiae episcopus, do- Data xv Kalertd. Septemb., anno incarnat. Dom.
minationem nostram adiit sese reclamando, ob fre- millesimo duodeciniot indiclione decima, ianno vero
quenlem contenlionem liabilam inteT suam Eccle- domini Heinrici secundi decinio.
siam. et Laureshamensis ecclesiae abbatem, de Actuin Nerslein felicitfer. Amen;
qnibusdam utililalibus quse sunt in pago Lobedun- LXV.
gowe, eo quOdprsefalusabbasWormaliensis Ecclesiae Abbatia Ftorinensis, qum est Benediclinbruhi ih dim^
orane silvalicum in silva Odenwall potestativa manu; cesi Leodiensi, a Gerardo I Cameracensi et Alreba-.
velit abdicare, suap.que per- inlegrura Vendicare. lensi episcopo fundala, confirmalur diplomale
Obhanc igilur altercaiionem nostrae excellentiae -«:' S. Henrici.
porrexit praecepium Dagolierii famosissimi regisi (Ahno 1012.)'
Francorum relegenduni, in .quo scriptum habetur [Miroeus, Opp. dipiom., I, 675,] .
qualiler ipse Dagobertus rex ad basilicam sancti Pelrij ,.,. (lnitium deest.) Quapropter irinolescimus pihhibus
aposloli Wormatiae conslruclam tradidit caslellum, Chrislifidelibus, et nostris, lam fuluris quam^prae-
Ladinburg in pago Lobedungpwe silum curo onini- senlibus, quia Gerardus vir venerabilis in primis(;
busulensilihus illuc pertinenlibus et omni silvatico, hbster capellanus, ppsiea VerOjDei f ratia ahniiente,
in silva Odenwali; ad hoc eiiam noslris visibus ob-;' et me daule, Cameracensis episcopus effecfus, ct,
tuiil prsecepla suecessorum illlus, 'vidclicet 'Pipini. fralres sui Godefiidus,et Amulfus, abbatiam quani-
JKaroli,L-udowici; Otlonis primi, clarissimorum sci- dam in pasroLomacensi sitam pro salule aiiimarum
PATB-OI..CXL.
£991 S. IIENRICI 1MPERAT0RIS 3oa
siiarum, ei siioruro parcnlum Flbrines (106) coii- J_.gun (Irnsing) dictum, in jiagoKelesgowe elin comilalu
siruxerunt. Ottonis comiiis silum,sancloe Babenbergensi ecclesise
Quorunv intervcntu ipsam abbaliam cum omnibns in bonorem beali Pelri principis aposlolorum et
lionis ad camdem. peiiineniibus, fuiiiris et prsesen- sancli Georgii mariyris constiiictae et consecraise,
lihus, in noslro niiindiburnio el luiiione perpeiuo cuin omnibus appendiciis scilicel tcrris ciillis et
conservandam suscepimus. iucultis, villis, vineis, agris, pratis, naseuis, aquis
Coroniuni igitur frairum assensu, hujus. cohslru- aqnariimque. decursibus, molendinis, areis, aedificiisj
ctoe ab eis abbatise, Godefrido cessii advocatio. utriusque sexus mancipiis, exilihns et rediljhus, et
El ne aliqua inter ipsain el abbaliam suscilare- ciim oninibiis uliliiaiibus quae vel scribi vel nomi-
lur allercatio, idem Godefridns jus advocationis, naii possunt, summo et liberali devotionis sludio
quod reliiiuit, in nostra proesenlia sic exposuil. De in proprium concedimus et donamus; ea videiicct
singulis foris condicione quatenus cjusdem supradictse sanctse
Si quis autem poslerorum lmjus advocationis Babenbergensis ecclesioe vcneraliilis.episcopns Eber-
ulira hsec adversus ecclesiam quidqnam niolestum Iiardtis suique sueccssores deinceps liberam exindc
arroganlerinluleiil, Baldrico Leodicensium episcopo babeaiit poieslalem lenendi, possidendi, el qiiici|iiid
nunc nobis assislenti, ct sticcessoribus ejus, ul nc- B ad usum prsediclae ecdcsioe perlineat facieijii,-
stra vigeat cnncessio, loco noslri ut judices ei vin- omnium remolo contradictionis olistaculo. Si qtiis»
dices arclius appareant, cuctoritate poliore quod absit! htijus nostroe donationis munificenliam
Jiibemus ergo publice, et in pleno colloquio, quate- deslrucre prnesumal, inextinguibili loriiieiito in dic
nus impensius labor non p.erirel, sed securum el judicii lual; id ue fiat, sed ut htijus nostne donntio-
defensum maueret mcnasteriuin in honore beati nis auetoriias slabilis et inconvulsa permaneal, hoc
Joannis Bapiisioc conslrucium; e.i iml.i liabilanles prscceplum inde conscriplnm propria nianu corro-.
pro incolumilate uosira, et conjugis noslrae, el pro horanies, sigiiii noslri imprcssione jus.in.us in-
sialuimperii noslriDei clemenliainjiigiierexorarent,. signiri.
lioc noslra» auctoritalis praeceptuni fieri decrevimus. Signum domni Heinrici invictissimi Romanorum
Iloecspnt autem ingenuorum lestium nomina : imperaloris Augusii.- (Monogramma.)
Btirchardus Wormaciae episcopus. Gunlherius cancellarius viee Erchanbaldi archi-
Heribertus Coloniensis archiepiscopus. capellani reccgnoyi.
Deodorieus Melensis episcopus, frater Cunegtin-i Daia Kal. Novemhris, indict. m, anno Dominica.,
dis impera.rieis. incarnaiionis 1012, anno vero. domni Heinrici se-
Adelboldus Clirajeclensis episcopus. I cundi regnanlis xn, imperii autem l.
<S
. Godefridus dux, ctc. Acium Merseburc feliciter. Araen.
Fraier ejus Eihelo. Cum sigillo majeslat,
Otlo dux Lotbaringi_e. LXVH.
Al.bero dux Mosellanorum S. Henrici privileghim pro monasterio S. Benedkli
;Data decima seplima Maii, anno Dominicae mcar- . Montis Casini.
nalionis millesimo duodecimo, iudiclione decima, {Aniio 1013.)
cpncurrenle seoundo, epacta vicesima quarla , anno [Tosli, Storia della badia Casini, 1, 249.]
aulem Henrici imperatoris undecimo. In nomine sanclse et individuse Trinitalis, HEUS-
Aclum Leodiciifeliciter. Amen. iiicus, divina favenie clenieutia, Romaiiorum iinpe-
rator Auguslus.
LXVI. ' Oporlet imperiali magnitudine prselaiis Deo fa-
Imperalor Hcnricus donat Ecclesim Bambergensi mulantium
locum Irnsing in pago Kelcsgowe ei iu comitaiu preces obaudire, el quod petieriul,
Otlonis de Willelspach situm. ainore sanclorum quoruin veneralione loca dicala
(Anno 1012, 1 Nov.) snnt, ubi gregesDei, divina militatione, et exequi
[Ried, Cod. episc.-Ratisb., I, 150.] T>procuraul, libenter obtemperare , quoequemunera
C. In nemine sanclae et individuse Trinilatis, erga eadem loca, ad percipiendam divinam relribu-
HEINMCCS,divina lavente clemenliaj Romanorum lionem, conferre. Quanlo studiosius hoc quis pro-
irnperator Auguslus. ctirafe contendit ,ianlo, ejus misericordia fultus,
OmniuinXpi nostrique lidelium noverii ind.iistria et pisesenlia facilius iransilire, et _e.ernam beatitu-
qualiter nos,ob-3>emediumanimoeetper inlerventum dinem facilius capessere promerebiluf. Igitur cun-
noslrse dilectissima. conjugis Clitinigundse imperatri- ctorunifidelium sanclee Dei Ecclesise nostroruinqtiej
cis Auguslse, quendam noslri juris locum Eringesin- proesentium videlicel acjuiurorum, cognoscat sol-
v1661Floriiia, vulgo Florenne,episcopatnsLeodieii- decem canonicorum, fimdatumin.bonoreiri S. Gen.
sis oppidultim inter Sabim ei Mosam situm, sexqui- gulplii marlyris, a quodara abbate Florinensi, <jiii
]iiiiiari',a Philippopoli Hannoniae oppido, et quinqiie sibi suisque successorihus tituluiri prseposili ciim
a Sfeiiaei-MoiitiPmiliiaribus : Olim satislautum, sed jure conlerendi proebendas reservavit, ac jus arclii-
.srrpius a Galfis eversum diaconale in oppidum Florinense e!usque districlum
JEst illic. ahbaiia Benediclinorum, de qua vide acquisivit. -.
plurainler Origiries Benediclinas; ilem capiiulura
501 - DIPLOMATAECCLESIASTICA. S02
lerlia quia vir veneraibilis abbas Alinulftis s er'udii _\ concessuriii NeCnon etiam a nobisadiit, atque cen-
tus regularibus disciplinis, et reciOr co.nobil SariCli firmari placuii , ul 6x Pmnihus rebus Vel riiaccipiis
Ber.edicii, qui est siliiniin castfo Casino, ubi ipse ev. ipse sancto monastefio perlinentibus cartulatis
siii corporis sepullurae' locum veneraliOne dicavit.' vel offerlis, liberis alque servisiibi pars ipsius mo- -
cum cuncla congregalione quam in epdeni iocb sub hasterii sancti citius vaieat suam justiliara coriseqiii:
regula almifici confessorisomnipoleniiDeo Benedicli ila posl facta inqiiisilione rein queni clamaverint
veraciter deservire cognoviimis, per quos ipse ve» per prsediclos veraees hemines jaih prsediclo perli-
nerabilis abbas peciertles (sic) celsitudinem noslraiiv, nero saiiclo mphasterio in palatio quorUmcuiiqiiP
«l ob honorero Dei et rcVcremiain ejusdero sancti taliler respondere; aut de sacramento compelliiiiiuri
!oci, ahirnosque noslrae augmenUimi neC tioh stabi- Si vero de servis aut ahcillis , vel de qtiibuslibet
iitatem nostri regni, secundutii pr:edeeessonii.i no- rebus orla contenlio fuefil, liccal monachis' eideir.-
strorum imperalOrum praecepta, auguslorum sciii^ sancti monasierii ipsos rctinere quottsque in nc*
cet Caroli, Lotharii, Ottonis, per hoc nostrs: auclo^ stram seu eorumdem successorum riosirdfuiii prae-
ritatis imo confirmaiionis proecep.um circa ipsftnl sentiam vcniant-,et ibidem coranl nohis posilis deii*:
veiierabilem locum ea qiioesubter scripla deeennirtt " berenlun Quicunque [conlra] banc nostriira impe-
"confirmareet corroborarc dignaremur; omnesres " rialem insiiluiioneni ire leniaveril; aut-ea qtise supra
et possessior.es ei mancipias et aldianas, eartulalos, memorala incriniprelienSa sun' miriinle pbservarc,
Vel offertos servos et ancillas, cuni terris ct Vineis, quiil fortasse Violare atil diruriipeie teiitaverit; sciat
silvis, monlibus, planis. planitiebtts, aquis aqua- se poena pcrsolvilurum auri optimi libras mille, wer.
Tumque decursibtis , atque piscariis posita infra ' dielatem cainerse noslr_e, el medietalem. dpirino
fihes Pandulphi principaius Capttano ei Pandulphi Atenulfp venerabili abbati, vel suisquc successori-
Beheventano principi, cuin universis pertinenciis bus, vcl ecclesioe sancii BenedicSi. Pra_cipin3iis
:J.useesse videntiir infra hos fihes quoe infciius de- etiamj ubicunque -feiiertus fucrit ex rebus ipsius
darainiis, et quod ahliquls lemporibiis possessus sahcti nionasterii, vel cellis illicitas atque damno-
est. Incipicnte a prima fine ab ipso Carnelio et sas seu iiiuiiles quas scriptiones vel conttimaiip-
quomodo salit per ipsa conlra usque in rivO ncs, evaciieiitur, vel ad ejus polcfelatem sancti Be-
sicco (segkonoi nomi di lerre, chiese ed altre nedicti restittfanliir. TJlaulem hscc nhstra imperia- '
•suggcttealla badia)..,.,in inlegriim, quibuseuiv- lis prseceplio pef fulurura temprirura firmiofem ob-
'que noslri regni finibus posili suiil, et quoead eura-' Uneat vigorem, nianus nostras subler firniaviriiiis,
dem venerabile monasteriunvbeali Benedicli Chri- et anuulo nosiro sigillari jiissiffliis (forlasse inr
sii confessoris pervenertint et possessae,liie._uii.tj, signiri).
vel quolibet modo iehuefiHTUper liamcnostrse con- |
Signum domhi lieiiMc% serehtisimi el inviclisshhi.
fn-malionis auctorilatem hosifis fuiurisque lempo- imperatoris Augusti.
ribiis abbates ipsius monasterii ipsius sancti Bene- Heinriciis caricellarius Vice Everardi episcopi et
dicli firmiter inviolabiliter teneat et possideal. ut archicapellani fecognovii '
facullas vel utilitas ipsius verierabilis monasierii Dalum anho Dominicse iricarnaiionls niillesimli
exigerit; ita ut nullus judex, publice quislibet ex xili.ihdiclionexii, annor vefp driinni Heinrici tin-
Judiciali potesiate incellas et villas. aut agros;. peraloris Augusli regnantis duodecinn
seu loca, sive reliquas possessiones supra scripli pfimo.
ccenobii Sancti Benedicli quas moderno ipse in Aclum Romae felicitcr. Aroen.
tpiibuscunque pagis et lerfitoriis infra nostrire- LXVHi.
gni dilione juste -et legaliter possidet; vel quic- 8. BenrUus Ecclesid?
Bergohiehsis,
qtiid et deinceps divina pielas ipsi sancto lpco episcopo hiale habilm \ pbssessiones
voluerit augere, ad eausas audiendas vei fredi confirmat:
aiit tribula exigendi, vel mansiones attt para^ (Anito 1015.)
tas faciendas , vel servos, seu cartulalos Vel of- I) [Cghelli, llalia hacra; l\, 458.]
ferlos, et qui super lerram ipsius monasterii resi:. In nomine sancloe et individuas Triniiatis, HEN-
dent nullatenus distringendos, hec ullas redhibilio- RICJJS,diyina favente clfementia, rex.
nes aut illieilas pccasiones requirendas . noslris Congruii excellenliaanpstrsevenerabiliafeanctorum.
iulurisque lemporibus ingredi audeal, nec ea quse loca inluitu pielalis .respicere;.atquene ini.bi Deo
superius raemorala sunt penitus exigere proesumat . servientes aliquam injuriam;;palia.-)ttir.sojicila con-,
sed liceat praesenlem Aliinulfus veiierabilis abbas sideralione providerei Quocirca orimium sanclae Dei.
ejhsque successores s una cum congregalione , ibi-. Ecclesise, noslrorumque fidelium, prsesenliuin scili-';
deni Deo famulantem sub nosirae.munitatis defensio- cet ac futurorum, yolumus pateat induslrioe qiialitef
nis quietos ordine Vivere et residerejet Deum.pro Theoderulfus archidiacOnus [proj se, et prp cseleris
noslfa anirtia silpplicare : et quidquid fiscus ei jure . oiiiiiibus eidem Ecclesise servieniiims pr_esentiaiii,
jam prsefaii monaslerii pars publica sperare pote-, npstram trisliSsimi adierurit, et nunciantes n.obi3,
rat. pro an-imaenostrae mercede luminafibus ipsi a.dversa quse de territoriis rebus canonicS6sua_
sanclissimo moivasterio nostra mancai auciofitaie . a .Reginffedo-. episcopo aliisque,-malisv bpniinibu^-
503 S. HENUICI IMPERATOIUS 504
passi fuerant, miscricordiam nostram supplices A beudo, iamiliari compassione condescendamus. Nam
oraverunl ut, pronter retnedium et salutem atiimae si, quahiales seryientiuni nobis pise discrccion.is in-
, npstrse, universa prsedia ei res canonicse facullalis tuituexaminantes.unicuiquepro qualitale meritorum
Liealorummariyrum Alexandri atque Vincentii, duo recompensare sluduerimus, debilum persolvendo
scilicel mercata ab Adelbertoreverendissimo pastore Dominicum prseceptum implemus, el excelleiiiiain
cp.lata, et quaecunque alia sunl ab ipso donata : nec regise dignitalis.
non etomnia,quoeab Azone venerando ponlifice, seu * Studere vidimus, quandam corlera nostrse pro-
cseleris viris Denm liinerilibussunl concessa, securi- prielatis Bernesliuson diclam, in pago Lisga, in
dum volunlalem donatorum, per auctorilalera nostrae coinitalu Udonis sitam, quam ab Uiievranp Bieino-
defensionis el prsecepli noslri paginam eis liceat ob- nense archicpiseope donante per advccaluro suuin
linere. Quorum pelitionibus, ut juslum est, miseri- Udonem absque omni contradiclione legilima ira-
corditer annuenles, per hanc noslti prsecepti pagi- dilione accepimus, sanctse Paderbrunneiisi ecclesiae.
liain confirmamus el corroboramus eis, salvo honore in hoiiore sanctae Dei gcnitricis Mariaasanciorunique
cpiscopi, omnes res etfacullates prsedictsecanonicoe, Kiliani maiiiris el Liborii confessoiis'consccr_;__i_,
sicui supcrius comprehensfesunl; co videlicelordine pro remedio aniniaruih divse memoiise Oltonis iui-
utamodo inanlea, ad usum etulililalem sancloe Ec- B perateris tercii senieris scilicet npslri, pinniuraque
clesiae servientium, lam ipsi quain el successores parentum iipstrpriini, simul ac dileclissimse conjugis
eorum habeant, lcneant (innilerque possideanl, om- noslrse, el slabilitate regni, proprietario jure conce-
nium hominiim conlradiciione el repetilione re- diiints cum omnibus appeiiineniiis, rebus, lerrito-
moia. Praecipienlcs ilaque sancimus ul nullus dux, riis, Tillis, mancipiis uiriiisque sexus, silvis, vena-
afehiepiscopus, episcqpus, marcbio, comes, vice- liouibus, aquis aquarumve decursibus, molendinis,
c.onies, gastaldio, nec ullus reipublicse exaclor, seu piscalionibns, viis el inviis, exitibus el reditibus,
aliqua regniiioslri magna parvaque persona prea- pralis et pascuis, et cuni oninibus acquisilis vel in-
dictos canoriicos, vel successores eorum, qui pro quirendis ; ea ratione ut prei.omiiiatus episcopus
tempore ad proefala verierabilinm sauclorum Joca ejusque successores libefam poteslaiem in ejusdem
Deo serviluri smit, de suprascriplis rebus disvestire, ecclesiae utilitalem vertendi habeani. Si quis atitein
. jnolesiare,'vel inquietare pra.sumal.~Si qttis vero, in posterum, quod absil! prefatam ecclcsiam inquie-
quOd fulurunv non credinms, biijus nostrse procce- lare contendal de eisdem prediis, perpetuo anaihe-
piidnis violator extiteril, scial se coihposiliirura niale condemnelur. Iusuper c libras auri opiiiui
libras conlurn auri qpiinii, medietaiem scilicet ca- componat, dimidielaiem regiae cameroe, et reliquam
nieiae iiostrae, el memoraiis canoiiicis vel eorum ' • paiiera eidero ecclesise quam inquietare presumpsil.
successoiibus al.leram. Quod ul verius credatur, di- El, ulhsec noslroe tradicionis auctoritas slabilisper-
ligeiiriusqueiib omiiibcs dbserveiur,iioc prseceptum maneat, hanc regalis precepli paginara conscribi ac,
iiide conscriptiini, maiuj prppria coiifirmantcs, si- manu propria conlirmantes, sigillo nosiro jussiiniis
gilli noslri iinpressioiiejussiiiius insigniri. insigniri.
Sjgnum D. Benrici rcgis invictissimi. Signum domni lleinrici secundi regis (L. M.) sn-
ileuiicus vice Everardi. episcopi et archicapel- victissimi.
lani recognpyit. Guntherius cancellarius viceErcarobaldi arciiicap-
Actum anno 'incarnalionis "DoniiriicseT015,iridi-: pellani...
ctione iindeciina, anno yero domini Heniici regis LXX.
secundi, regnanlis xi. . S. Benricus Ecclesim Paderbornensk privikgia et
Acluii) MageJcburcb feliciler. Amen. . possessiones confirmat.
LXIX. (Anno 1014.)
S. Eenricus Ecclesim Paderbornensi curlem Benve- [Corf. diplom. Hisi, Wes:ph., pag 65.]
' shuson concedil. , _. ln nomine sanctoe et individusc Trinilalis, HEIS-
-(Aiiiio4015.) BICCS,divina favcnle clenientia, Romanorum inipe-
[Cod. dtpiom. Hisl, Wesi]7li.,p. 62.] rator Augustus.
C. iii nomine sanctae cl individuae 'Triuitatis-, Quoniam divinse diposi.lionis providenlia nps ad
HEINRICUS, divina fayenle clemenlia, rex, rcgendum locius reipublicjc monarchiam aposlolica
Qiioniam divinse dispositionis providcntia nos ad «bcnediclioiieprovexit, anteoinnia aulemhoc labo-
siiramiim reipublicae culnien regendum provexil et rare debemus ut, qui coronam lerreni imperii con-
iiniversiiaii niulioiiim, quamvis nierito iiiferiores, cessil, post emensum bnjus vilae spaciuro ca cliam
tamen eminentiore quadam iiominis pra;r.ogaiiva coronari permittat quae non auferalur in setenium.
prseesse disposuit, ejus, cujus raiser icordia sumus Quod poiissimum fieri decernimus, si loca ecclesia-
suWimali, in-oinhibUs oportel obedire prteceptis, ut, slicis obsequiis depulaia nostra auctorilale corro-
iitilitaii subditorum providenies, quanio plus prse bwentur, ut omni extcriori jiiquieludine remota iii
caeteris siib specie hoiioris ascendisse 'cerniiniir, iranquiliiate perroaneaiil, qualinus eorura precibus s
tanth magis iiiterinshttmiliali; his <jui siib urabra adjnv.emur qui ibi die nocluque oialionibiis in D.eji.
Cl quod per nps, utriuib
Tegiihinis deseTviuiit, debitum reiTJjbuUoni-.exlii- servicio vacare debentur,
3<>8 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 508
Tonseiencia lrepidi,qtierere rionpr.esumimiis,sanct_e _,inloco Porcariana diclo construcli, nostrse pietalis
Dei Ecclesiac servientium pia inlercessione impe- clementiam el misericorditer adiisse, quaienns, ob
tremtis. Quapropter universitati fidelium noslrprum selernoe remunerationis prsemium, noslrseque aiiimae
paiere volumus qualiier MegenUvercus, Paterbrun- remedium, jam diclum nionasteriurii in cacuraine
iieiisis Ecclesiae venerabilis episcopus , pro eccle- monlis siturn noslra proeCeplali aucloritate ef sla-
siaslica ulilitale arduuro laborera aggressus, nobis- bililale corroboraremus et coiifirinaremus. Cujus-
cnro limina beatorum aposlolorum Petri et Pauli que sacris precibus, spe futuri emolumenti prpspi.-
pia inlentione qusesivit, devote supplicaturus ut cienles aique favenles, preppsitum ccenobium cum
Ecclesia cui ipse paslorali cura praesidei, in prinris Alpibus et oinnibus silvis, campis, sedificiis, coeie,-
apostolica, deiiide noslra impcriali auctoritate cor- risque appendiciis per tria milliaria in circuiiu
roboretur, pro et>maxime quia, quando ecclesia fuit ipsius ex omni parie pnsitis,- seu cuui caslello et,
concremata, omnia ejusdem ccclesise pra?cepta at- corle de Clavasce, quaro Ugo marchio ad eumdem
que privilrgia incendio perierunl. Cujus pelicioni, sanclum et venerabilem locum pro suse animoe reroe;-
quia rationabilis videtur, gfaluiio adsenlientes, dio dedit et iradidii cum omnibus suis perlinenliis
quidquid eadem ecclesia per jusiiciamobtinere d.ebet - cbarta propriae donalionis, atqtie Casianeto, Cacia,
antecessorum nostrorum vel noslra oblalione, caele- " Breteneso; Villarez quoe dicilur Caslello, Curtes,
risque fidelibus ilri collalum in rebus, territoriis, Maliasco, Sablonem, caelerisque rebus quas Ardui-
vel in cemilalibus ac disiriclu, vel quibuscumque ntis marchio filius Qlonis dedit.ad monasteriiim.jara-
ii.ensilibus, ac quicquid ipse episcepus prsedictus praefalum, cnm cellulis,..et ecclesiis, et uniyersis
Megenuvercris de sua hseredilate ibi cpnlulit, vel aliis rehus mobilibus et immobilibus, qure nunc
aliunde per comihutalionem aut precariam legaliler liabere videntur, et in seqnenii ibidem Deus augerp
adqnisivit, denuo slabili dono concedimus el iinpe- voluerit, prsefatp abbali el sanctae cciigregaiipni in
iiali aucieritale cenlirmamus. Si quis autem noslrse eedem IPCP Dep famulanii, suisque successoribus
confirmationis edicluro ulterius aliqua presumpiiPne noslra praeceglali corroboratione confirmamus at-
infringere leniplaverit,. centuin librarura auri ad q.ue (prout jusle el legaliter possumus) slabilimus
iiostruin pondus compositione multelur, ac dimi- et corroborainus; eo videlicet ordine quo ipse ab*-
diura camcrse nestrae persolvat, reliquum vero bas el congregalio sibi coinmissa, suerumque suCr
eidem ecclesiae, qnam leraerarie inquietare prse- cesseres menaslerium cum omni. integritate iii-
sumpsit. Et, ut haec confirmatio per successiones irinsecus el extrinsecus habeanl, leneanl firmiterr
teirporura slabilisetinconvulsapermancai, hanciin- ,, que possideanl; noslra nostrorumque successoruni,
perialis proeceplipaginam inde conscribi ac manu pro - et oinnium homiiium seinnla inquietudihe, el co.n-
pria conlirmantes sigiilo nostro jussiraus insigniri. tradiclione, seu diminoralione.
Signum domni Heinrici serenissimi el inviclissimi Concedimus insuper et largimur ipsius sancti
imperatoris (L. 31.). loci congregationi habendi iiceniiam eligendi abba-.
Gunlerius cancellarius vice Ercanbaldi arcbica- tero moribus probatum, proeceptis Christi et regula
pellani recogiiovi. saricti Benedicti adoniaium. Prsec.ipienles igitur
Data indictione xi, anno Dominicoe incarnaiionis jubemus, el bac nosira praeceptali aucioritate san-
1014, anno vero domiii Heinrici secundi regnaiitis cimus ut nullus dux, archiepiscopus, episcopiis,
XII, imperii vero i. inarchio, comes, vicecomes, sculdascius, gaslaldio,
Acium Papioe feliciler. Amcn. niillaque noslri regni magna parvaque perspna
LXXI. pra>.diclum monasteriuni, aul abhates, seu congre-
Sanclus Henricus, Pelro episcopp ei abbali S, Mi- galionem. inquielare, ropleslare, disvestire, ault
chuciisin Porcariuna, bona suaet jura confirmat, fodruni lollere, s.eu legem facere, aut placilum le-
anno 1015, posl profligalum Arduinum llalim
regni invasorem; vel certe anno 1014, ante /'«- nere, nisi abbas ejusdern lcci autsuis missis praesu-
scha, quo die acceplis a Romano ponlifice imperii n mat. Si quis. aulem hujus neslroe cnrroboralionis
insignibus cxpil esseimper.ator. paginse violalor exstiterit, scial se composilurum.
[Apud Acberium, Spiciteg.; III, 588, e veleri inera- auri optimi libras mille, medietatein .cainer_e no-
brana archivi ecclesioeBisuniinse]. slrse, et medietatera abbali suisque successoribus.
In nomine sanctoe et individuse Triniiatis, HENRI- Qiiod ut verius credatur, et nunc, el in posleris ab
cus, divina favente clementia, rex. oinnibus ....... et roanu propria roboranies,
Dum uniuscujusque regimen. pporlet recliludinis sigilli nostri impressione jussiiniis iasigniri.
inoderari habenis', regalis culnien honoris lanto LXXH.
liheralius atqne prolixius operam suse desudationis
et raaxime in slatu calho- llenncill imperatoris diploma.pro.mehasierioS. Sal-
justiiiae impendere debet, tatoris FontaimTaonis.
licse Ecclesioe, quanio se videt a Domino diviniius
(Annpl014.)
subliniari. Proinde pmniuro sanctse Dei Ecclesioe bibliothecoe Eslensi proefectus, Anecdoia •
[Zaccaria,
nostroruroque praesentium ac fulurorura fidelium medii wvi, parsin, pag. 218, ex arehivo " '-•"
P. P;
comperiat solerlia domnum Petriim, religiosum . VaIluriibrPsaiioruihPistoiiensiuni.]: 1
Jfn liomine sanctse el individus. Trihilatis 1,' KES-
episcopum, el abbalem monasiei-ii sancti Micbaelis,
.SOV S. HENRICI IMPERATOfilS • 50S
iucus, divinalapgienie clementia, Romanprurn impe^ A cupj oroni eprum haeredilale, palernp vel materno
"rator Augustus. ju.re, proprietate, coromunaliis, sive omnibus rebus
Justum ei ralionabiie npbis vjdelur ,in yenerar qiiaea,b eprum parentibus possessa fuerunt, et eo-
bilia sancloruni Pei leca qtise ab a boiiis hominibus runi acquisita sive acquirenda, nominaiive. silva
intuiiu pielatis et spe alterna. remuneralionis con- Armanore, Carppneta, Succa, Septingenii, siye per
ferunlur atque nostro juri et dominio tradunlur, csetera loca in coiiiiiatu Mantpanense rejaceuiibus,
nostra auclorilate Deri jussimns. Quocirca oninitira piscationibus, fiuminibus ei paludibus, sine aliquo
sarictse Dei Ecclesioe npstrprumque fideliura, prrc- scrlptionislitiilo, quodjusie etlegalitereisperiinente,
senlium scilicet et fulurorum, volumus universitaii cum familiis ulriusque sexus, servis ei ancillis, li-
paleat qualiter nos recepisse rnoriaslerium Sancli bellarijs, precariis, et cuin omnibus rebus, eorum
Salvatoris, qupd est silpm in Foniana Tanpni, quod mobilibus elimmobilibus, periiiijus nostii pr_ecepli
Boriifacius marcliip p.ro femedio animae suae sifei paginam, proutjuste eljegaliter possumus, cpnees-
praedia, qupli vpeatur Cafadia Bonifaeiuga, proprie- simus et^corroboramus, scilicet ulrasque ripasflu-
tario jure eidem coneessil, et viljam quse vocaiur niinis Tariari, deinde sursum usque ad fluroen Oleu
StazEsripcuiii omnibus spis periineniiis, et in badip de alia parle Fossa alla; de teriia parte ecclesia
omiiia quae habuit, el sibi similiter condpnavit, suh. ? Sancti Faiislini in capiu Variana, et iride seprsnn.,
noslri rouiidi furdii iuitiorie. recepimus hsec et alia usque in Agricia majore; ea videlicet ratione conce-
quse in anlea Deo auxiliante acquirere ppluerit, vp- dimus eis oranein teloneura et ripaiiciim, quad pro
lumusWt sub nestra defensiene quiete ac pacifice negotio exercenl in Garda, et in Lasese, et iii
perpelup pprmaiieat sine niolesiaiicne alicujus.Quod stimmo Lacu, vel in Brixiana, ei in Ferraria, vel in
verp pra.cip.in.us, ei ah liac hPra in antea iiullus Comaclu, ei in Rayenna, ipsj, suisque filiis, aC ho-
dux, marchio, episcopus, cpmes, vicecomes, gaslal- rainibus qui illorum causam Jaborantes negotiarilur,
dio, sculdascio, decano seu aliqua nostri imperii licentiam habeant potesl?itive nego.iandi perjam
magna parvaque persona audeat Joannera nionachum dicium Lacum absqiie omniuui liauiinum contradi-.
abbalern qui ibi Deo seryit, alque alios monacbos, ctione, vel publica funclione, vel alicujus lelonet
qut roodP sunl aul prn tempore inibi Deo famulen- yel ripatici reddiia. Prsecipienies iia.que jnbcmus ut
tUr, aisyestire, molesiare aui inquietare pr_e.umat. iiullus dux, episcopus, marchio, comes, yicenipmes,
sine legali judicio. Si quis.igilur hujusnostri niundi gastaldio, sculdascio, decanus, vel aliqua nostri
burdii viojalor exstitCTil, scial se eamposiluruih auri. T.egni magpa parvaque persor.a de. Iiinc pracfalos
optiroi libras, eentuni, medielaiem cameroe nostroe, J Arimannos de suis peisonis,-sive eiiam de omiiibus
ctmedietatem prsefalum Joaiinem abbntem,atque prqedictis rebus. iuquieiare, disveslire, molestare,
li-atribus, atque suis successoribus. Quod ui vcfiu§ niillusque in eprum mansionibus eisinvitlshpspilium
credaturdiligenliusqueabomnibusobseryelur, sigillo facere, yel ad aliquam pubjicam (unclioneni, nisi ad
liosiro. jsss-mies fnsigni ri, eam quam sui aniecessores secundum legem fepe-
Heinricus canceliarius vice Everadi episcopi el runl, cogere, sine legali judicio facere prsesumat. Si
archicancellarii recognovit.
' quVsaulem, quod futuruni non credimus, contrahoc
Locus sigilli. . nostrum prseceplum insurgerit, aut illud infringere
Datum anno Doroinioseincarnationis 1014, indict, tpriiaverit, sciai se composiluruni auri opiimi Iibras
sn, anrio domini Heinrici iroperatoris Augusti mille, medietaiem camerae iipstrse, el medietaiem
regnj xn, (167) iroperii ejus i. prsediclis Ariraannis, in janv dicia Mantua civilale»
Actttm in Papiano felicitCr. Amen. sive in castro Porlu, vel in cpmitatu Mamuaiio
LXXIII. resideniibus habitantihus. Quod ut verius credaiur,
Henriciis, // Germanim rex Arimanhis Manluanis pri- et diligenlius ab omnibus obseryetur, nostri sigilli
vilegia cohfirmat. iropressione subier insigniri iussimus.
(AnnolOW.)
0 Signum domini Benrki regis inviaissimi.
[Muralori, Antiq. /Ja/.,1V, 15.]
In noroinc sanctse et individuseTrinilalis, HENRI- Henricus cancellarius yice Everardi episcopi et
archicapellani reeogiipvi. *
cus, divina favenfe elementia, rex,
Omniuin sanclorum Dei poslrprumque fidelium , Datum annp Doniiniese incainatioiiis 1014, indi-
prcesenlium scilipet ac futurorUro, npyerii sagacjta- ciione xn, anno vero doimni Henrici fegis secundi
tis industria quajiternps, prp Dei amore, apima.que regnanlis xn.
nosirae reraedio, cunclos Arimannos in civiiate Actum Ravennoefeliciter. Anien.
Manluse, siye in caslro qui dicitur Portus, siyq in
vicoras quae nbniinantsjr Sanclo Georgio, Cepadaj
formigosa, spu et in coniitalu Mantuano h_)bitantes,
(167) Nisl malis.mendum in annorum suppiitalip- stratur a Muralorip Conlra Pagiuni aliosque) circai
nem irrepsisse, scripiiimqiie : regni xn, proxin; die Mariium an. 1014",Henricus il lialicum i;egnuin.;ir-
dipioriia clatuiii aiiie KaI.Martiasan.1014.Tuih b.elle ripuit. . .... :;; •,.,
jgiii.iia Qucnt. Nsim (qued aidhuhc aunnam derripn-
DIPLGMATAECCLESIASTICA. - S/fO
509
LXXIV. '. i aliquo banrio consliingat, aut aliqriamjuslitiam cogai
_S.Henricus Eccleslm Hamburgensis privilegia confir- "facere, nisi advocali archiepiseopi proenominali',
mal et ungel. quos ipse velit, el constituat advocalos. Tpsi'vero
' adVocati homines prsefalos banno noslro consliiri-
(AnnolOU.)
[Apud Lappenberg, HamburgisclieUrkund.., p. 64.] gant ad omnein jusiiliam faciendam. Et ut hsec no-
In nomine sanetse el individuaeTrinilatis, IIEI_.RI- slra donaiio a. Dei riosirique fidelibus verior essa
cus, divina favenleclementja.Romanoruniimperator credatur ac per successura tempnra iriconvulsa diii-
Aiigustus. genlius observelur, hanc charlam conscribi manu-
Si peliliones sacerdoluni pias prona devolione que nostra corroboratam sigilli noslri impressiono
ad effeciiim duxerimus , id prociil dubioad sla- insigniri jussimus.
tum proescntisvitoe et aiernoe beaiitudinis prsemia Signum domiii Heinrici secundi (M.) gloriosissimi
capessenda nobis profuturum crediraus. Quapro- imperatoris Augusii.
pter.omnium fidelium noslrorum prsesenlium et Guntherius cancellarius vice Gumbaldi archicapel-
futurorum noverit induslria qualiler vir venerabilis •lani recognbvi. (S.)
Unaco, Hammahurgensis Ecclesisearchipr_estil,quem Daia xii Kalendas Decembris, indiclione xn, anno
iios eidem prsefecimus, noslris obtulibus proesentari 3 Dominicoe iiicarnalionis 1014, annii autem domni
fecit praecepta bcatse memoriae senioris el anleces- Heinriei sccundi regnantis xm, imperii vero I.
soris Oltonis tertii, imperatoris Augusli, in quibus Aitstedi actura feliciler.
cpiiiinebalur qnpnipdp ipse, pro Dei amore, niona- 'LXXV.
steriis in ejtts episcopio consislentibus imperiali au- S. Benricus Tarvisinw Ecclesim privilegia confirmut.
(Anno 1014.)
.ctoritate Jiheriatem el tuitionem concessissct, roga- [Ughelli, ltalia sacra, V, 508.]
vilqiie celsilmlineni noslram ut nos denup nostra In nomine sancloeel individuse Trinitalis, HEINEI-
praeceplioneeadem monasleria el omnia illtic perl-i- cus, divina favente cleriientia , imperator Augustns.
nentia confirmaremus.Nos vero, cjns juslse-ei ratio- Si, Ecclesiis devpte;famulantes, eis quse petierint
nabili pelitioni assensum praebcntes, dilectae eonie- conltilerimus selernse recompensationis pricmiuih
clalis nostrae, Cbunigundoe videlicel imperalricis procul dubio accipere horiarobigimus. Quapropter
Augustse, intervenlione, ad honorem sanetoe Dei cniniuin sancloeDei Ecclesisfefidelium nostrorumque,
genitricis Marise,cui locus ille Hammaburg est con- praesenlium seilicel ac futiirorum, agnoscat multi-
secratns, eidenvloco Hammaburgensi concetiimtrs, tudo, Arnaldum sancioe Tarvisiensis venerabile.iri
cseter.isquemonasteriis ad hanc dioeccsim perlineh- episcopnm, intervenlu etpelitiene Egilberti Frisiii-
tibus,- id est Bremun, Buckiun, Ramaslaun, Birchsi- J gensis Ecclesiaeanlislilis,npslram imperialerii iiiiplo-
nun, IJaeslinga, Ripesholt, quidquid senior efaritc- rasse celsitudinem quatenus, pro Dei amoreiiostrfc-
cessor metis. suique anleccssores. reges videlieet ei qne animoereroedio, sibi suseqtie Ecclesioecoiifirniar.a
imperatores, e.sdem monasteriis donando aul robo- dignaremiir per hoc noslrum prsecepiuni ctmcta proe-
rando concesserant;- ea videlicel condilione utsem- cepta a nostris preedecessoribus constiiuia atqtie
per sub luitione noslra sinl perpeltialiler, ctnh confirniala. Cujus dignis posluialionibus assensiim
oronibus pertinentiis suis, qusesitis. vel inquirendis, praebentes, et nosirorura antecessoruni proecepla ob-
Concedimus iusuper pra>fato_arcluepiscopoejusque «ervanles,confirmainus el corrpboramus sibi suoeqiie
successoribiis licentiam consUuendi mercatum inloco ecclesise-pmnia prsedecessprumnostrof umque reguin
BremHii nunctipato, in quo nunc arcliiepiscopatus veliniperalprum proecepia et ea quse in illis conti-
coiisislit, cum bannorel leloneo alque inoneta-pnblici. iieutur, scilicet duas partes lelnnei ei mercaii de
ponderis et puri argenti, lolunique quod inile ad Tarvisiensi portu cUindistrictu et legali querela ceu
fisctira nostruin pcrtinere dignosqitur, prselibatse et duas pertipnes pubiicse ihpnetae nec non el telo,-
Bremensi confcrimus sedi. Quiii eli.am negptiatores, neum prsedictoe civitatis interius et exter.ius sicnt
ejusdem incolas loci, nostrae Uiitionis patrocinto ft hactenus noslrsc pervenit diiioni^tam de Christianis
condonamus, praecipienies hoc iroperialis auctorir c[iiamqiieel Judoeisqui ibidem negolia exercere stu-
taiis pra.cepto,.quo in oranibus lali lutela etjure duerint, in inlegrum pr_efai_eTaivisiensi eCclesise
polianlur, qnali majorum videlicet civitatum insiitor confirmamus; eiiam Sanclam Mariam ctim castello
res per nosirum regnum poiiri.npscunlur, nemoque Asylo et ornuihnssuispeiiineniibus, ac moiiasleriiira,
inibi aliquatn sibi vindicet potestateni, nisi pradalse Crespulinum seu abbatiam sancli Hilariicum eccle-
sedis archiepiscopus, et advocalus quem ipse ele- siastico districlu, ncc non et decimas de bJadino ct
gerit. Ad hsec imperiali ediclo jubemus ul nullus ceresaria,.etomnia aliaquoe per iiistrumenta ciiarla-
dux, neque marchio vel comes, autalia quselibet runi, a: Dehra limentibus prxfalse sanclae ecclesise
judiciaria polcstas in snpradiclorum monasleriorum donata et concessa esse noscunlur, etiairi si immi-
bomiuibus, Hannnaburg, Breniuri, Buckiun, Ramai nenie incendii periculo velaliquo ihfoflunio jarn
slaun, Birclisinuri, Hoeslinga,Ripesholl, vel in- coete- dicta ecclesia charlas vel aliquas scrip.iii.nes per
ris perlinentiis eorumdem aliquam potestatem sibi negHgeniiain perdidit, confirinamus atque corrobo-
usnrpet, seu in litis, colonis alque jamnndlingis, vel ramus illi pei l!Ocnoslr_eaiicloritatis prseceplura; ut
?os aliquis capitis banno ob capilisfurtum vel alio ipsas respontifex ipsius. Ecclesioc leneat; ordiiiet
5i! S.,flENRICHMPpATORIS _ 512
alqu.e.disponal cum emnibus suis rebus -niobilibus,.4 alii nostri fideles, lioc crighpscentes, noslr_e fidelitati
el immobilibus remota omniurn boroinum cpnlradj- amplius slabilianlur; ejusjprccibus ahnuentes, jani
ctione vel moleslalione. Si quis igitur noslrse con- dictum comilatulum a nostro jure in ejus ecclesia.
.firmationis prseceptuni nefarip ausu infringere t.en- poleslatem omnino Irahsfundimus ei
perdonamus,
taveril, scial se composilurum auri oplinii libras et prsefatam plebem alque chortem per hoc nostrae
, cenium, roedietaiem cameroe nostrse, et medielatem aucloritaiis prseceptum
jam supradiette Novafiensi
prselibatse ecclesise suisque rectoribus.. Quod ut ye- ecclesioe reddimus et concedimus cura omnidislriclti,
rius creda.ur diligcntiusque obseryelur, mantiprp- el leloneis ac piscatronibus quse in flumine Toxo
pria roboratum sigillo noslro jussimus insigniri. sunt, in illis scilicet locis ubi ipsa Ecclesia ex
Signum domini Heinrici inviclissimi imperaioris -utraque fluminis tenet parle, et curti venalionibus,
Ajigusti. seu omnibus rebus quae ad publicam partem ex
Gumherius cancellarius vice Harconbaldi archi- eodeni comitafuloexigi possunt, cnm capellis, domo,
capp. notftvi. curlili, massaritiis, easis, sediminibus, campis,
Dominicoeincarnatipnis 1014, ind. __i_, pralis, vineis, pascuis, sitvis, sialariis, saletis,
aniio doraini Heinrici serenissimi imperaloris regni paludibus, aquis, aquarum decursibus, molendinis,
xii, imperii vero i. B piscalionibus, cullis el incullis, divisis et indivisis,
Actum in villa Dulceri ... .... lerminis concessionis, piseariis, campariciis aliis-
Locus sigilli. que universis redhibiiionibos, cum servis el ancijlis,
LXXVI. aldianibus et aldianis ulriusque sexus, cum omnj-
g. Henricus, Petrq episcopo Novariensi jura Ecclesim btis, quse dici aut vocari possunt, ad jam diclam
sum restiluil, ab Ardiiinowiarchione ablata.
(Anno 1014) ', plebem vel chortem perlinentibus, vel respicieri-
Uglielli, Italia sacra, IV, 700.] tibus; nec non et pPiium de Beslamo eidem plebi
In npmirae sanclse el individuse Trinilaiis, IIEI.IU- peninentem, quem gloripsissimus avuncultis noster
CJOS, divina prdinanle cleineniia, Rpmannrum Impe- Otho Major supradictse sedi per praecepium conces-.
rator Augustus. sit.s ila ut nullus marcliio, comes, viceeomes. sctil-
Dura fidelium pelilionibus nostroe imperialis celsi- dalius ejus, seu quselibet magna parvaque persona,
tudinis assensum prsebuerimus, eos noslro servilio liotninesjam dicti comitalus seu plebis vel cfcor-
promptiores ac devotiores esse minime dubilamus. lis audeal distringere, aut infra ipsum coroilalum
Quapropler cunclorum Ecclesise caljiolica. fidelium, aliquid prsesumat exigere,vel paraias facere, hec
noslroruraque \pw praesentium qtiam futurorum sow uilas redbibiiiones acquirere • sed liceai niemOrato
jeriia recOgnoscal Pelruro, venerab, virum, sanctse C < prsesuli suisque successoribus, jaro saepedictum co-
JNovariensis Ecclesise episcopum, nostroruroque jjiitalum cum supradicla plebe vel cliorte tenere, et
fidelem, qui noslrae tSdelilaiis causa mujta sustinuit, pnines hpminesipsiiis cpiiiitalus sive ipsius plebis
fanvem yidelicet, sitim, seslus et frigus , ei insuper vel chprlis per se vel suum legalttm distringere,
glaciosas rup.es collesque saiis asperos, nudis pedi- sicul per nos, vel nosirum riiissum dislringendi
hus, persequentibus inimicis, fugiendo. superayil, essent, ei omni.a quae de ipso. comitatu ad puhlicam
qui eliam nunc praeseuiiaiiter mulla daiona, Arduino partem periineni vel inde exigi possunt, et prae--
devastante, recepit (nam ecclesise illius sunl de-r taxalam plebem de Trecate, atqne chorlem de &a-
prsedatse, castra disrupla, domiis eversse, vineaa valona cum omnibus suis appendiciis vel pertinen^
incisse, arbpres decorticatae, insuper plebes ipsius liis habeat, teneat firmiterque possideat tam ipse
el curtes ab Arduino pro beneficio suisque inimicis quam successeres. illius, qui, Dep favente, disppsi-
datoe sunt), nostram imperialem adisse excellenliam, tionem ipsius sedis et calhedrara susceptnri surit,
qualenus pro sui laboris compensalione, et suorum omni nostra noslrorumque successorum regum et
damncsrura restauratione, quemdam comiialulum, imperalorum, omni homhium contradiclione vel
gui in valle Ausula infra ipsius episcop.alus parp- _ diminutione rempta. Si quis igitur hociiostrae eon-
chiam adjacere dignoscitur. prsedictse ecclesise No, cessionis et confirmalipnis prseceplum nefarie ausu,
variensj, cum omnibus. funclionibus quse de ipso temerario violare pivesumpserit, centum libras auii
coroitatulp publicae parli pertinent, cpncederemus. optimi componere cogatur, medjelalem palatio noi
Nec non eliam deprecalug est nos ut quamdam ple- stro", et medielatem Novariensi eeclesise ejusque.
hem suj episcopatus, quam alim majo ordine el inju- rectori qui pro lempore Inibi habetur. Ei ut ho^
sta ratione sua perdidit epclesisi, quse sUa cst in verius credalur diligenliusque ab oninibus obsef-:
yilla quae nominalur Treeate, non adeo. procul a vetur, manu prapria subter canfirmanles, sigillf
cwitate, cmiem qupque quse Gravalo.na dicilur, npstri impfessipne jussiffiiis insigiiiri. .
qubndam ipsips episcopi cpntinenlem, sed qnoenunc Signum D..Benrici serenisshni el invietissimiimpe.
injusle pervasa esse. dignoscitur, suse Ecclesise resti-r ratorxs Augusti.
tueremus. Itaqde dignum estj ut sui laboris prse.no- Dat. annn incarnaticnis Dominicae 1014, indict
niinaius praesul retributipnem a nobis suscipiat. Et XII,annoveroregniD. HenriciimperatbfisAiigisiii;
' -
guomam justum est ut supra npminala plebs atque imperii prime. : •
phors jam dicia suo restituatur episeppatui. et u. Actum Trucuiahoefeliciter. Amen., '..'_;,.".>;.„.,.
il$- DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 51*
"
LXXVIL- A "'"';.'" Lxxyin.
S. Henricus Ecclesim Savbnensis possessiones con- Hehricus, intuilu Ardemuni episcopi, Savonehsium
finnal etauget. possessiones confirmat,
(Annp 1014.) (Aniio 1014.) :
[Uglielli, Itatia sacra, IV, 752.] ••-. [Ughelli, Italia sacra, IV, 754.]
In npmine sanctae et individuae Trii?itatis,JlEN- In nomine sartctse et individuae Trinitatis, HEH-
BICCS,divina favenle cleroenlia, Romanorum inipe- Sicns, divina favenle clemehtia, Romanorum impe.-.
ralorsemper Atiguslus. . - ralor Augustus.
, ,Ad hoc nos divinoe pietatis provisio ad imperiale Omhibus noslris lidelibus lam 'prseseiuibiis quaim
decus provexit, et lanlae potesiatis culmine decora- futuris hotum esse volumus qhaliicr, inlervenlti Ar-
vit, uterga.divinuni.euu.um sollicite, eteirca Eccle- ' demani, episcopi Savonensis, nostri dilecli fidelis,
siaeChrisli muniroeh et custodiam atque auclorila- cbncedimiis et cohlirmamus ex noslra prseceptali au-
jtem simus semper pervigiles inlenii. Idcirco omnium clorilate, corroborarous omriibus hominibus majori-
ffdelium sanclse Dei Ecclesise nosirorumque praesen- ' bus habiiaiitibus in marchiuni Savonensi in caslello
. lium_scilicet ei fuliirorum noverit industria quali- omnes res et proprietales a Jtigo Maris quairi exira,
_ter Ardemanus, Savohensis episeopus, imperialibus B et villas iibellarias, piscatibnes, venaiibnes quae ha-
noslris obiulibus prseceptum scilicet acmundibur- here soliti siint. Insuper eliani jubemus ut in liis
diunvantecessorura noslrorum Olhonum nobilissi- -pfsescriptis confiiiibus castella non aedificeniur, np-
morum iraperalorum oblulit, quomodo ipsi praefatse que aliqua snperimposila a marchionibus, vcl a suls
EcclesiaeSavonae res, ac prsedia immuniiaies con- corriitibus, vel vicecomitibus praediciis honiinihiis
tulerunt. Unde nos eorum coiifirinaliones prsece- fiat, scilicet de fodro, de apprehensione liominum
.pium iscilicet ac mundiburdium consideranies, pro vel saltu domorum; qiia propter commendamus pt
J3ei amore nosiraeque animoeremedio, confirmamus, firmiier in perpeluum stabilimus ui nullus dux,
et Drmiier in perpetuum corrohoramus per hoc marchio, episcbpus, comes, vicecoraes, gastaldio,
noslrum imperiale -prseceplum,' domum cum lurri venalor, seu quselibet iioslri impeiii roagna parvaque
ei curle et -mansionibus, porta ripa ipsius castelli -pcfsoha prsedictbs homiries Iiabitanles in castello
Savonensis, insuper-lacum rolundum Cardelo, Man- Savonse de praescriplis rebus inquietare vel mole-
tie.Ciilode Callo, Cairo, Casale grasso, Eremana, siare prsesumat. Si quis igiiur hoc nosiruin inqie-
Aqua Mareia, et.terra de Ponte quanta ad sanctum riale praeceptum violare seu fraugere lenlaveril,
Eugenium -pertinent, Monle Gurro valla' in Asle, seiai se Compositururo mille libras anri optimi, hie-
lunicella una, plebem sancli Donati, plebem Melb- " dietaiem camerae nostrae, medielatera nobilioribiis'
sinse, plebem sanclse Mafioe in Gugada, et plebem hominibiis praescriptis habitantibus in caslello Sayo-
llaharate, Sale, MonleBar, Cario, Corgenio, Leone; nensi.'Quod ut verius credatur el diligentius ab
Scrunilo, Lavaniola quae dicilur Gausa sicca, Sali- orriiiibus obsCrvetur, manu propria corroboravimus,
ceio , Camariana, sanctse Julse, Viniale, Cinglo, iiosiro sigillo imperiali jussimus insigriiri.
Cruce ferie, Boile, Cairo; Deco, Salsole, Planii, et Signum dbmini Henrici serenisshhi el inviclissimi
Bruvio, alque easdera curles, plebes, proprietates imp. Augusti,
cum decimalionibus, et capellis, vineis, faniulis Henricus cancell. viee Evefardi epi.scopiet noslri
niriusqiie sexus, lerris, praiis, campis, pascuis, sil- capellani recognovit.
vis, et cum omnibus crirlis propriis vel deciraationi- Dalum annp Dpminicae incarnalionis 1014, ind.
bus, reddiiibus, Aldemanio , Savonensi episcopo , xn, anho v domini Henric! imp. Aug. rcgnaiiiis XII,
ei ejus successoribus 'bmninb confirmamus. Prseci- imperii ejusprimo.
pientes ilaque jubemus ut nnllus dnx, raarchio, co- Actum in palatio Papiae feliciler.
mes, seu aiiqua imperii nosiri magna parvaque LXXIX.
persona pfsedictam sedem Savonensem de praelalis S. Henrici privitegium pro mbnaslerio SS. Petri,
rebtis disvestire aiit mnlestare praesumat. Si qujs D LaurentiielColumbani, < quod vocaturBromiades.t
hoc feceriti cenium libras auri coiriponat, medieta- (Anno 1014.)
[Ughelli,./ia/ia sacra, 985.]
tein camer_e nostrae, el medieiatem prsediclo Alde- In namine sanclae et individuae Trinilatis, HENRI-
marto episcopo et successoribus. Quod rit verius
CDS,divina favenle cleroentia, Romanorum inip. Au-
credatur, hanc paginam manu proprisi Corroboranles gustus.
sigiliari prsecepimus. Si ad pelitionem servorum Dei ecclesiasticas ne-
Signum domini Benrici serenissimi et invietissinii cessilales nostro relevamus juvamine atque impe-
hnperal. Augusli,"-- riali luemur munimine, id nobjs et ad mortalein
Hertricus canc. vice Evefardi episcopi et arclii-
viiam.temporaliler transigendam et ad seternam
capellani recognovit, feliciter oblinendam prp futuro fideliter credimus.
Dafum airao iiicanialionis Dominicae millesinib notunvsil omnibusiidelibus noslris, prsesenii-
Jgilur
decimo quarto , indict. xn, anno vero domini Hen- bus scilicet et
fuluris, qualiler vir venerabilis
yici imperatoris Augiisti regnaritis v. Constaiilius abbas monas.terii sancloruin Pelri, Lan-
Actum Papiae feliciter. Amen. rentii el Columbani, qtiod vocalur Broniiades, adiit
'
S..5 S, HENRieHMPERATORIS - 518
serenilalcm cukninis nosli;i,_deprecans ui res c.tis-. AV nosiri una ctim clero el mDnacliis sibi commissis
dem lnoiinsieiii ciim Jipniiiiibus sibi subjectis sub Do.;iijiii,inimensam clementiaiirjugite'j> exorare.iEtriit
'immuiiilate iiostrae defensionis cpnsislere, et ab bsec aticiorilas noslra fuluTis lemporibus inviolabi-
omni puliica fur.clione, el j idiiivria exaclione im- lem alque inconvtilsam obtineal firniilalem, nianu.
ninne libernmque reddiilissemus, cujuspeiiiione, ob prnp.ria stiliter fir.mavin.us, el aniiiili nostri impres-s
amorein dicti, et reveren.tiam B. Pelri aposioli, - siohe in&igniri jussimiis. Qtiam si quis violare proe-
Laiirentii el Colimibafli, libenter asscnsum praebui- . stimpserit, sciat se composilurum auri oplimi liliras
nius, aeper banc nostr;c auc'ori!alis paginam se- cenlum, inedietalem prsedicto mpnasleric, cuivip-
cundum prsecepla picedeccssorum nosiToruni regum ieiilianvihiulii, cimedietatem cainerae neslrae, hac
videlicel et imperatoruin, id esl Caroli, Lttdovici, . nosira inscriptior.e inconvulsa nraneiile.
Lptliarii, Ugpnis et ir.ittm Oihonorum, de.crnitmis . Signum^ domini Henrici serenissimi el invictissimi
ul pmnes res prs_fali nipnnsleiii, cum cellulis, el.jio- . hnp. Augusti;. .--.--
iniiiibus sibi subjcclis, sub noslrae defeiitionis niuni- Ileiiricus cancellarius vice Luitardi episcopi, ct
niine modis omnibus consisiant, Deuique confirma- . arcliicancellarii recognovit.
mus el corroboranius jam dictp monaslerio omnes . Datura Nonas Maii, ,a:ino Dominicse incamalioi_.3
'
B 1014, indict.xii, aiino vero doniini Henrici iinp.
res, choiies, villas, ectlesias, celias, niassarilia.s,.,,(.i;'I
fainilias utriusque sextts, nec non piiniiiias ei de- -Augusli rcgnanlis xn, imperii aulem ejusi.
cimalioiies cunciorum honiinum lerram ipsius ab- , . Aclum Papise in palatie Ticinense feliciler, in Dfrf
baliselaborantiun), siculper piivilegia Romaiioriiro nomiiie. Amen, ,-
prfiiiificiiro, seu pcr prsecepia regurn eiiiiiperaioruni LXXX.
ibidem coneessa et con.irniala sttiit, iina c.inn terra 'S, Ilenrici
prmceptnin per qnodW orniatiensem Ec-
quam habei in ceinilalu Mulinensj. in loco el fundo . ctesiam cidversus iniquas comilum provincialiwn
qui vocalur Pliigassano,, cimi capela S. Coliiihbaiii impeiiiipn.es luenir. ...
inibi consirucia, seu ct cmoliimenla habel, aique in (Auno .101:4.) ..-
salsina. El in eoniitaiu Pariiiensi Ioco qui yocatur [Schannat, Episcppalus Wornwt,., II, 40..
Caseile, ei in Beiicseib, etiii Farigari, ei Gslemano, In nomine sanclae:ei iudividuoe Triuiialis, HEIS-
aque in Solignano. In comitalu quoquc Vololereosi, niciis,. divina.:pr-eordiiianle cleincniia, imperator
choiiicellam iinam quae vocalur Frigesimuni, CUKI Aiiguslus. .
omrtihus suis peiiinenliis sive in. nliis (|iiibiis_iiiiqiie Si pelionibus sacerdotiim Dei, qtiod ad noslram
cbmilaiibus vel Iocis, siiiiul cuni casis, sedimiriibiis, notiiinm de necessitatibus Ec.clesiarum sibi com-
caiupis, viireis, pralis, pascuis, silvis ae stallariis,"("Gjnissarum perlulerint, adc-Iecium perducimus, hoc
aquis, aqiiarumqne. decursibus, moleiidiiiis, pista- npbis iuciin.clanter, el ad iemporalis regui siatuiB,
tionibus, veiiaiioiiihus, nioulihiis, vallibns, alpihus, el ad- sctern;B beaiitudinis incremenlum proficere
planitiebiis, riipis,iiipinis, servis ei niicil.lis. aldio,- confiiliinus. Ideoque omuitiin Dei nosiriqiie fidelium,
nibus, aliiiauis, mercaiis, leloneis, cunclisque rebus proesentiuii) sciliccl el futtiroruro, npyeril indiislria
ad proefatain nbbaiiam- perliiienlilms lam ea quoe qtiomoilp venerabilis vir Biircliardiis, sanei.se"Wor-
riunc habere videlnr qiianique ea quoe deinceps dir maiiensis Ecclesirc ejiiscopus, comniuni lainehtatione
vina pielas voliteril nddcre vel atnplificare, sicut .poniificiiin el abbaiuro ejusdem prpvinciae, celsitur.
prsedecessores hoslri hoc idom mo.nasteriiiai soniper diijei.n' nostrani adiit sese reclamando oh frcquenr
tiiiaverunt, ita et noslra nos imperiaii iiiitione de- lcm iiijuriain ac legem injuslam, a comilibus no-.
fensura alque muniium ab omiiibus jniinicis ct i.n- slris, familioe suse Ecclesiae ioti, proesumptione im-
vasoriuus alieiialum' esse pr;eeipiii)iis. Statueiiies jiosiiain, ut qtiisquis ex eadem Jamilia. in furto, vel
ergo jubemiis atque prsecipitiius ul niillus judexjpu- piigna, a.ut aliqua .,crlmiriali causa.ciilpabilisinven-.
blicus, aul quilibet superioiis ordiuis reipuhiicoe tus fuissei, seu ma.gna vel parva res essel, 00 solidos
procuralor ad causas judjciario more audiendas in comili sempcr componere debuisset; inler hsec,
'ecclesias, attt villas, seu reliquasposse.6siones, quasj ** eiiam proecepla ipimunilatis, qttse Clnisiianissimua
moderno lempore in quibuslibei proviuciis aut ler- Ffancorum rexDagobertus Deo sanctisquesnis apos-
ritoriis imperii nostri juste et legaliter lenet, in- lolis Pelro el Paulo primiius condonavit, visibus no-.
gredi praesunial, nec feuda nec tribtila, aut- man- slris relegenda prsesentavil, in quibus scriptum est
'
siones, aut leloneum, aut fidcjiissores lollere', quomodo ipse Dagobprlus consliluit ut iiullus co-.
aut homines lam ingemios quam servossuper mes aliquam in causis audiendis super.eanideiri fami-
terram ipsius inonasterii conimaiientes dislringere, liam polestatem Iiaberel; insuper coniirmaliones,
TICCullas pnbl-cas funetiones aut rcdhiiiitiones vel1 successoruni illitts : videlicet Pippini, Caroli, Ludo-i
illicitas occasiones inqnirerP andeat; -sed, remolai vici, Arnolii, Henrici, trijim Quonuni, clarissimo-
•oniuium hominum conlradictione el inquietudine, , rtini regtirii vel imperaiorum, antecessorujm uo_
liceaf memoralo abbati suisque successoribus res5 strorum, nobis noslr.isque fidelibus:dernonstrayit, ia.
pr_ediclimonasterii, el hominibus ad se pertinenti- qiiibus reperimus qupd ipsi conslitulionem.pKEdicii
'bus siib- tuitionis nostrse defchsione quieto brdirie_ regis Dagoberli suis prseccplionjbus a.novoconfirT
pvssidere, autprbincolumiisitenoslra.seii slatu imperiii inaverunl, cl ne lisec.lex injnsta ullerius-proepderet,
317 .B1P1.0MATAEeCLESIASTICA, 518
precatus est clemenliam rioslram. ut insultantem<_^ Cuiriex ralionabiliordiiiebmriip.olentisDei Cofporis
comitumprsesumpiionem nostfa dominatione; co- •htimaniforriiaeoniodositcondita ut quoelibel ininbfi
erceremus, remque suoe ecclesiae noslra auctpri- ^membracapitisinlsubjecta, !eiab Coveliiti siib qiio-
late denuo coiifirniaremus. ' .damdnGeregantiir,hbiiincoi)gruiiniptitayiinusadl!aiic
Cujuspetilionihiisob divini Cul.uslimoreirr.ejusqHe .irnitatioiieiri,-quasdam minores ecclesias ittregrio
voluntariam servilulerh, acqiiiescenles, hoc nostri nostrb suodere majoribris, et id ypltihtati fegis
culminis prseceplum eidem eeclesiaeheri decrevimus, ;.regum nihil; obstare arbiirafi sumiis,: qui cb-iestes
per quod jubemus utprsefatus antisies Bui'cliaid.ik, aique terrehos priricipaius mifo .ordiiie ilbvil AY-
ejusque successeres, sicul a prseneminafs regibus .slihguere. Proiiide.iios ctiam, qiiiadieriipiissUb
vel imperaloribus eonsliiulum est et confirnialum, selerno Rege elecii surous regnare, iiv priiiiis prb
p.mnem rera. suae ecclesise quiele pussirieanl, et amore Dfei, cjusque; genitricis, nec noh proassidtiis
coraites noslri nullam familise suce ecclesiae"inju- .petiiionihus dijecloe cpnjttgis, nostrse Cuii'egiind_e',
riam vel injiistiliam poshac inferre praesumant. ;aiiiue Tidis persuasionibus Hereberti Colohierisis
Prseterea, ob oelernrelieatitudunis reniurieraiionem, archiepiscppi, el fratris sui Becelcnis episcbpi Wur-
et beatoruni Pelri el.PaiiJi: veneralionem, islud im- cebiiiagensis, ct siinul frairis noslri Brniionis Au*
peria.e prseceptum consiiluiinus, hoeque ini sempr- B gustensis consiliis, caeteror.iimque fidelium-nOstroi
lernum stabile firrauraque praecipimus.. ht, si quis sTum rogatu. et assensione, quin vero prbpier jiige'
deinpeps ex--iamilia Worraaliensis eeclesise fuiium .Servitiuhi Werenharii Argentinensis episcopi; qttani-
vei pugnam autullain aliam criminalem caiisam ih dam abbatiara iiionachorum, qiise dicitiir Suaialia-,
eadem famijia per.petraverii, ad manus episcopi siio sancise Argeniineiisis ..ecclesiae in honore Bei -G.eiii-
advocato componai; si autetn extra fairiiliism cum .Jrieis fundalse, in nostram -liosiror-ti-nque successo^
extraneo aliqiip-:rixam Jiabiieril, ;advocaius suus rura meinOriam Iradidimus perpeinaliter possidene
comili prp eo-jusiitjam faciai, et si alicui liberoiip- ' dam, cum onvnihiis ad eamd.em abbaliamlegaliter
mini ullaro injiistitiam fecerit, vel eijm, eo pugnave- periineniibiiSr i.i) qnibuscunque provinciis.' niobili-
ril, vel si extra familiam rapliini aliquom peregerit, hus >etjnmiobilibtis, areis, aediiimis, si_rvis,:;ancillist
advocatus suus siiniliter pro eo jusliliam faciat; si lerris ctiliis elhieiiliis, agiis,caiiipis, pasculs sive
. auieni infra septa cujuslieqt' fuiiura. aiiquod coiri- ^compascuis, vineis vel; vineiis,- silyis-, :;fore_tis,
roiserit, reddai quod absmlit, resiituat.eiinsuper v venalionibus, aquis aqiiarUmqu.e ;deeursibus, irio*
sojidos^ persplpt; si extra,: iteruin quod abstulit lendinis,, piscalionibus, viiset iiiviis, exilibuset re-
restiiuai, etinsnper unam .unciam taniuhinvodo ditilius, caeterisque uiensilibus eo lenorb qualentis
.componat, ej,rtunquam majiis yavJiinoniumprome- C prscfatus e.piscopus Verciihariiis s.uique. successofcs
realur qtiani vsoiidps, Cpmi.tesaiitem nullani peni- .Jiberam^deeadera abbaiia deiiiceps habearii pole-'
tus .habeant jmlestaiem supei>: familiam-.pi'a_die.ta slatera absque bmni persoriarum contradiclioiie et
..Ecclesiae, nisi in.legali placila;cumjudicip scabinoy moleslalione. possidendi, el in usus ecclesia. sqtiidr
jiini et juramenlo liberprum liQntiituni, aljquis in ,quid inde sibi Jibeai, omnibus modis faciendi. Et ut
ea fur esse convincaiiir ; el,si paJam in furlp dcpre- .h-CCnostrse traditibnis, a.uciorilas slahilis el iiicon-
Jigndaiur, in cpmpede comilis iiUerea respryeTur, vplsa permaneal, hanc, prcecepii nosliipagina.ni
. donep scabinionura judi.cio, in suo placito .j.iste di- .regip ivrftre.;-.., et, posl cpiiscriptam -roanu pror
. judicelur: illos yero 60 solidos, quos ;visque nunc pria roboranfes, sigilli.nostii inipressioiveiusiguiij,
. injusta eiirralionabili Jege receperantv omninoiii- jiissimus. ..'-, ... .'..-,,;; ..; ',..'; • \.,.:' ,-}
terdicinius, nisi in pubHcis civitalibiis. -El si quis Signum domini Benricimgis invictissimi.
. Jiujus confirmaiionis.prsecepiaviolayeritj velnpslrae Suncelinus cancellarius vice .archicapellani Er»
.constitulioiiis transgressor exsliterit, si libercsl, iit ,clianboldi recogiioyi, , .'-
lih. auri ad«pstram cameraro persplvai, sin autero Data xvi Kal.Fcbruarii, feria iii, luna iv,- aiiiia
jservus, corium et capillositmillai.. Sed utha_e.au- ab incafnaiiPne Dominica 1014, indict. xii,aMio vcra
..cipritas firnia stabi.lisque ,in perpeluuni: vnaneat, D domini Hehrici xii. -: '
. inanii propria siiblus anuoiayi.mus, nostrique sigijji ' Actuiri rcgis
Papioe. •
impressione.cortsigiiare praeeepimus. f - :'-" "• -:". "Lxxxii.'""' " -}
. -J Data-y. Kal, Angusii,..ii_:dict.,xir, annp Dom. in- ;"';'."
_cariiationis;1014, anno yero domni -Heinrici secun- ,"S.' Hehrici sehtenlia cbnira comiies etrecusdntes. marchibnei
Estenses, ipsiiis imperio obieMperare
di regni xiii, imperii atuemj. ''''-' '"'"' ;" •
..- Acuim Mersfelt iu Dei nnniiiie.Jeljciier.: (iinio 1014:)' :.:; '_'
., ^-.^' ,':"-,:WHI. ,:',,.. .'.,.'-,,:'„ ILnnig, Cod. diplom.,'•'I. 1523.]
Liilerw S. Benrici quibus abbatiam. de fi.chwarzaih In hbniihe sanct-e el individuse Trihiialis, HENtti«
* ii-iclii favente divina clemeiitla, Roihauorum imppra-
pbssidendahi Wereiilidriq: episcopo Argehli- 'cos, """ '
nensi ei successoribus ejus. -'' '"- ior AugusiiiSi
" '"'- " "'- ' :' -: ;<
(Aniio 1014.)-' ;:- Notuin essevblUmus Uriiversis sarici.e Dei EcCjei
[Gdll. Christ;, V, Insiritm:, *469.]-"'-'' sise"fidelibiis Ubefliirii comiieirir,filiurii Hildepfantii.
- '- InfnPihihes_irictEe:etii)dividii_e'Trihitaiis,;HENBir
'Ctb^rtdiririiarciiioheiri Cf filium fejus, el Alberiiiiri
^csiiJiyiuafaveiifeJcletrienlia; rex.'; ;" v/ ;; pb's_iii.a''iiihosin regesn 'ctihicefaio-.
:"rie6o'ie'iriil^n:is:,,
519 S. HENRIGI niPRRATftftlS iwn
rein elegenint, el posl manus npbis dalas etsacra-J A.firmavimns et nostro
inenta nobis facta, cum Dei nostroq.ie inimico Af- sigillo insigiiiri prsecepirrhis'
Signum .domini Benrici inviciissimi imperatoris -
diiino regnum nosirum inyasisse; rapinas, prsedas, Augusti.
devaslatipnes iibique fecisse; el, quod sine luctu nou Henricus cancellarius yice Evrardi episcopi et ar-
est dicehdum, terriloria et periinentias omniuni chicapellani recognovit.
ecclesiarum iniserabiliierbonisomnibusexspoliasse. Factum anno incarnaiipnis Dominicse 1013, inili-
Magnus dolor, nimius luclus, inaudila intus et foris ctionexn,anno vero dominiTJenriei imperalOris Au-
desolalio ! Si ergo ila destructis ecclesiis subeveni- gusli, regni xni,imperiivero primo.
lur, quod Deo pjacebit, nulll.boiiorum displicendum Actiini Soleya.,
erit. Consilio ergo cum amicis Dei habiio, scrnlata LXXXIII.
el invenla esl lex Loiigobardorum, quse iia jubet: ,• S. Benricits imperalor donal abbaliw' S. Michaeiis
t Si quiscontra aniinaiii regis cogilaverit; autcbn- prmdia qumdam exlra urbem Bambergensem siia.
silialus fuerit aniinae _ii_e,incurral periculuni et fes (Auno 1015.) -
illius iiifiscentur. * Secundum igitur legem eoruni, [Ludewig Script. rer. Germ.,'11 !&]
Jiostra propria sunt omnia Ijona ipsorum, qilia ma- . In lioiiiiiie sancta? ei iiiilividuoe Trinitatis, HENRI-'
liifestura est ipsos conlra nosiion solum Cogilassel" "3 ciis, divinafavenie clemenlia, secundus, Romanorum
aul consiliatos fuisse, sed eliam ausus riefarios et imperalor Auguslus.
conatus impurps opere exercuisse, et publiCe bella JNoSsevolurnusinduslriamCIirislifiaelium, iam fu-
conlra rios praeparasse. •urorum quam prsesentiurti, quod imperiali sancimus
Quia ergo legibus eorura nnslra sunt bona ipspr edicto ut in prsediis qtiee, divinae intuilu pietatis; ec-
rum, ecclesiae Siincli Cyri episcopi Ticinensis, qriairi clesiaeS. Michaelis Bambergensis una cum-dilecla
ipsi in suis perlineniiis igne et rapinis vehemenler conjuge nostra Cunegunda, pro noslrarum, eorum-
ilevaslaverunt, de praediis eorum partem dare vo- qtie quorura debitores siimus, remedio animariiro,
luihus, ul sic vel in aliquo recompensatione facta iinperiali conlulimus rminifieenlia,iredecini videlicet
lolerabiiius illata valeat siistinere dispendia, donec principalis curtes, Ralelsdorf, Ezelkircheh , Rode-
iDco doiiante commoda sibi succrescant m.ijora, Jieim, Belbenhuseo, Werde, Wofurle, Dorffllng,
juste igitnr el -legaliier damus sibi de rebus Uberli Ebelsfeld, Leilterbach, Elsendorff, et circa Wedere-
iilii Bildeprandi castelliim de Cerreto et Vulparia, dam, Scbeistein, Husen el Budensheim, cum omni-
cuin omnibus eorum adjacentiis ad jiigera miliia curii bus viilis attinenlibus in proed.iis eliam ubicunque
suo loto districtu- de rcbus TJberli [tege Olierli] et conquisilis vei cohquirendis, dictae procuralores ec-
iiliorum ejus, el Alberti cepolis ipsorum marchionis, C >Cclesiee locandi, insiituendi, destituendi, ac iri melius
qnidquid habuisse visi sunl in Scadranipb pfope cointniitaiidi, mansos, feuda, areas, prata, vineas,
castrum deBalbiano el in lerrilorio saricti Martirii silvas, cseteraque mobilia ei iromobilia, ad pjaciluin
in Slraia el in Casale ad jugera qiringenta: quatenus sui abbalis ac preecepioris, liberam Jiabeant poiesta-
«cclesia beatissiini confessorisDOmini Cyri,ei pasior tem : quibus eiiam placaliones offensarum, Satisfa-
qui per teropora ibi fuerii, oniriia qhse supra iiomi- ctionum vel emenda$ exeessiium , vel inviariini in
«ata sunt,' ctinv suis pertihentiis, aquis sciliCet omhibus causis civilibus, lam in iribus placitis Maii,
aquarumve decttrsibus, ripis. molendinis, piscalioni- Autumni et Feljruarii, quaui i» omnibus plane iie-
litis, lerris cultis el incullis, silvis, cursibus, vadis, goliis, ab oniversis ecclesioe colonis voluinus exhi-
veiiaiionibus, stallareis, servis et aneillis. capellis, beri. Cselerura si coloni iii lilibris causaruni deciden-
luoniibus et vallibus, rupibus et pratis, mercalis et dis inief se disseiiliunt, ad prbxiraaui cuiui marchiaiu
djstriclibus, et cum omnibus quse nomirtari possunt, eos pro senlentiis fereridis slatuinius babere reCur-
in oelernum jtire proprielario haheatatque disponat, -sura, si vero casus perplexhs fiieril ac difficilis; ad
nostra, iipstrorumque successorum el omiiium ho- caput claustri, id est abbatis pra>sentiam reeiirrant.
jiiiiniin conlradictione ei molestalione et diminora- Sicque abbas, majoribus et meliofibus suse lamilise
tione reinola. Concedimus ihsuper Sancto Cyro pa- D convocatis, ipsorum cbnsilib quod jusium est ofdinet
trono noslro dislriciuni'de Secema ad milliaria octo ac dispbiiat. Debita officia aratrorum liibus vicilius
\a omni parte in circiiilu, sicut ad nostrara partem in aniio, ovorum in Pasclia, caseonun inPenteco-
pertinere videtur, pro pace el qitiete ipsius Ecclesiae, sten , pullofum iri carnis privio, ct hebdoraadalia
remedio ct saluteanimse noslroe, nnslrprumque suc- • servitiadictoe nostroe eeclesise, ab oniiiibus, ut con-
cessprnm regum et iniperatorum. Si quis igilur cen- decet, impendaiiUir. Censurii atiiem ultimum, per
tra Iioc nostrum praecepiura, in selernum Deo pro- quero uliqiie oiriissa vel rieglecia suppleniur sctvilia,
pitio valilurum, Ire lenlaverit, et ecclesiatn heati jus videlicet capitale, aiviris descendeiilibus optimuin
Cyii vel paslorem suuni disyeslire vel ,in aliqiip eqUiiirt, vel? si eqiio carent, optimum caput pecoris,
niolestare de prsedictis rebus proesumpserit, coinpp- el afeminis induviaselexuvias.lransmiiii ad eccle-
nal mille libras auri purlssirai, inedieialem sanctse siam ordinamus, ut cum famulis ecclesiae.in divjpis .
TiCinensiEcclesiae, etcameraehOstraalterammedie-" servitiis comip.tinioneinplenariam conspqujinlur. irjji-j
tatem. Quod ut verius credalur, et rib omiiibusiii'-" jus ihstituli auciofitas iil'pmni _eyp.^abilis ipcpn^ ...
yjolabiliterconscrvelur. liocpr_ecep.uirtr_ianu"hbslfav vulsa permaneat, :el iijviolahiiiter ab p^ilUisc^er-:
521 DIPLOMATAEeCLESlASTICA. 522
veiur, hanc charlam inde cpnscriplam, slcui infe- -t\ ' 'LXXXV.
rius apparet, sigilli noslriimpressione jussinius.insi- . Gonfirmalio jurium ac privilegiorum asceterii sacrar
ruin virginum Luccrtsiuin S. Salvaioris , facla Al-
gniri. pergm abbalissm ab S. Henrico inler Augustos primo.
Data J.ohisFebruariis, indictione xit, anno Domi-
nicse incarnaiionis 1015, anno domini Henrici se- (AnnolOIo.)
cundi regnailtis decimo sextb, imperii autein qtiarlo. [Muratori, Antiquit. Italic. lom. I, 1007.]
In nornine sanclse et individuse Trinilaiis, HEUNRI-
Actum Francofprdise feliciter. Aiiien.
cus,divina favente clemenlia,Ronianorum imperalof
LXXXIV. ".
Augtislus;
S. Benricus abbatiw S. Yitoni possessiones confirmat. Quidquid locis divino cultui mancipalis nosiroe
(Annp 1015.) lib.eralilatis munere coiiferimus, id nobis a;i seiernec
[D. Calmet. Bisloire de Lorraine , Preuves, p,398.] reirihulionis rciniineralionem prodesse minime diffi-.
In nomiue sanetoe et individuse Triuitaiis, HEN- dimus. Cognoseat igilu.r omnium fidelium sanclse Dei
mcrjs, divina disponeiile cleraentia, imperator Au-- Ecclesioe, seu nostrorum, praesenlium scilicet fiitii.-
gustus. roruiiiqtie, soleiiia qualiier nos, inlcrvenin ac peti-
Celebre est, elc. Quare noverint omnes consecre- lione Ciiiiegiind-e imperalricis, i,o'_lr_cqup diiecloe
lales palalii coelerique fideles noslri qualiler, per coujiigis, per lianc nps.lri prsecepti :pagiuam, pryiit
inlerventum Heymonis fidelis neslri, sanctae Virdu- jusie et Jegaliter possumus, confirroarous ei corrobo-.
nensis Ecclesioe episcopi, expeliti sumtis ul res ec- ramus monasterium Sancli Salyaloris, quod est infi.a
clesiae suae, anlea per apostolicum privilegium, et per niurios tirbis Lticoe censiructum, una cum abbaiissa
divae memoriae aniecessoris noslri Oilonis prsece- noiiiiiie Alperga , cum omnibus sancta-rtioniales ibi;
ptum, ecclesiae el monasterio heali Petri collatas, Dco famulanlibus, quomodo sunl, aut pro tempore
ubi Berengarius bealse recordationis episcopus regu-; Deo iiiibi famulanlibus, cum pmuibus eorum rebus
lam beali Benedicti abbalis sacra devolione incce- et proprielali.bus, scilicet et terris, vineis, pralis.pas-
ptam, pro posse monachali, ordine decoravit. suisque cuis, silvis, pascentespascuationibus, acomnia sub-.
successoribus perdonandaih reliquit, per prseceplura • siantia quse idem locus mferetur habere, confir-namus
conliinialioiiis, uli iinperaluribus et regibus deces-' pernosirae auguslalispolenliae [prseceptum],per quod
sbribus nosuis moris fuerat; insuper, quae ipsimo- monasteriuin illiid.res habilas el adhuc iu jure ipsius
naslerio condonaverai, ofierremus, noslraque asti- monasterii justenianeiites, possintin futurura coriti-:
pulatione corroboraremus. Quod devote expostula-- neri. 'Sialuimus ergo, ac per hoc noslrae confirma-
lum est, et regali aucloritaic concessum. Darous er- r lioiiis prsecepluin, ut ab hinc et-in fuliiriim prscfa-,
go et in jus Ecciesiaejam dictae conferimus abbaliam'' tum mpnasterium, una cum rebus vcl fainilis inibi
ipsam quse S. Viloni dicilur, cum omnibus ad se • jusie periinenlibus, vel quscctinquein antea per da-_
pei tiiienlibus, elc. Dono Gerardi comiiis ad S. Julia- lienem religiesprum virerum seu develaniui fenil-
num mansum cum diinidio, el vineani, elc. Nosier nariim.collalum exstilerit, sub noslri praecepli con-.'
vero fidelis conies Godefridus quasdam res ad prae- fiiiiialipiiem permaneat, el niilitis quislibel de pra.-
fatuui lociiiii subnolalas dedil iu villa -quse Borbat dictis rebus, quas lunc lenere quiete ac Jegaliter vi-
nuncupalur, mansa xx cum ecclesia, elc. Hennannus debaiilur, aliquam inquieludinem ullo unquam. iii
quoqiie veuerabilis comes in cpmilalu Bracbaiilkiense lcmpore facere prsesumat; sed per banc nostram au-
in praedio qued Haslud ypcatur, xxx eidem ccrtlulit cloritatem omnes res ipsiusmoiiasteiii sini defensalse
inaiisa, etc. Cemes eliam Lulardus in eodein inp- suii nosiri proecepti confirmaiionein. Volumus eiiam
nasterio moiiachus faclus, dedit in pago Vaprensi in ut siib noslra irainuniialeni idem praediclum niona-
.comilatu Decasleri prsedium fialliodium, eCclesiam sterium noslris ei futuris lemporibus existat uiia cuin
scilicet cum dote, et mansum indorainicalum cum omnibus rebus ac familiis ad eum juste perliueniibus.
aliis XL, elc. Nos auiem prscdiciae Ecclesise pro re- Et si quando abbatissa obierit, de suis ipsis eliganl,
lriedio animae noslroe, ei dileclissimsc coi-jugis noslrse IJ quam bonee conversalionis invenerint meliorem ah-.
Cunegundae, ei p»*ocommemeraiione oninium paren- balissam. Pr-ecipientes quoque jubenius ct .jubendo
lurii, qiiorum meiiiorii» debitores existiinus, dimidiain prsecipimus, ut nullus judex p.ublicus, aut aliqiiis ex
pariem telonei, nionetse, et totius debiti quod inde judiciaria potcstaie infra ipsum monaslcrium, seii
ad nostrum jus respicit in loco qui diciturMospmum, ecclesias aut villas , aut agros , etc. Quod ut verius
in prpprium daraus. H;ec per iiilerveiiluin Heri- credalur, etc.
roanni cnroitis, ctijus beneficium.anlea fuii, iradi- Signum Aomni Ileinrici serenissimi htviclissimi im-'
mus ac imperiali auclorilaie corroboramus, ctc.. . peraloris Augusii. .' ,; • '.-''"
Signum domiiii Henrici. inyictissimi imperaloris Heinricus cancellarius viee JEverardi episcopi et
Angusti, archicancellarii rccpgnovit.
Gontherius cancellrtfius vice Herimbaldi afchi- Dalum anno DoiTjin.ic-ftincarnalionis 1015, indi-
cancellarii recognovi. ciione xu, anno domni Heinrici iroperaloris Augnsti
Daia anno Doininicae incarnalionis 1015, anno regnanlis xn, imperii ejus primo. ,
vero domini Henrici n, regni xiv, iinperii autem n. AclumincomitatuPisano,in villaqiisenunciipaiur
Aclum Noviomaf o. Fasiano. feliciter. Amen.
123 . S.; HENRICI 1MPERAT0RIS 52_
Pendebal bulla , quw nlodo desideralur. *•ciiSj divinafavenle clementia, Romanorum imperator
' "'
, Lxxxvi. ''; Augustus.
S. tfenrki prweeplnin,q\io EeclesimS. Atexandri Ber- Quia divinse, etc. Qnocirca fideliura hOsirorum,
gamensi restiiuit com.latum Alamunni, cnjus Atto praesenliiim scilicet et futurorum, iiniversilali pa-
comesecclesiam illum liwredcmiiisliluerttt, leai quoiiiain; senioris iiostri Ollioiiis praedecesspris
:
(Aiii)oiOlS.) imperaioris cbgnoscenies jiujtis re;iiuneralionis fau-
•jtlgliclli,' Ilalia sacra, IV, 459.] Iricem graliam, Berhafdo Pafmansi comili fidelis'
' In noniine sane.oe el iiidividii_e Tiiuilaiis, HKK- simo nosiro cutiera JSeiroriiem,cum capeilis, casiiis
mcus, divina favenleclementia, Romanoruuiimpera-: dOrimicatis,inassariliis,
tbf Augiistus. villis, et leifis; omliibus-
;'Si ecclesiarum Dei aliquid siippleincnltim Iribui- bl que ad candem. penineniiis; curlem Rocham eiiahi
caslrum de valle Viserieriiia ciim oninibus ibi
thus, irtdeiiobis meritiun fOre non diibiiaiiius. Quo-' vel -adjacenliis, et quod dici vel hoini-
circa sanclav Dei Ecclesioe nostrnriimqiie fidcliunij pertiiieiiliis nari possitr.elsicutquoi)dam Hugo Tuscioemarchid'
prscseiiliuin sciiicei ac fiiluroruiii, volumus ui)iver-~ oiiuiia lciuui. in iniegrum, per inlerveiilum et
siiali pateat qualenus, amore Dci ci beaii Aiexan- per
dri raaiiyiis iiccensi, ctijiis adininiculo ciediinus peliiionem Coiiigulidseimperalricis Augusise conjii*
nostrse donamus ; coiiccdimus atque largimur-.
beue valcie perpeiuo, attcioritatis iiosiroe proecepliirii gis
et illi' Quoniam senior nosier Oiho iniperatpr eam, quam
imperiale;• prout jitsle legaliler possuiiius, prsefati sumiis, proeiliclo Bernardo comiti pro digno
coiiipeienierconcessiinus et corroboramiis.sicutolira
invesliiuram videlitei ciiiiern cjtis servilio donavit, concessil, suoque iinperiaii-
credidiniusper regaleni
ctiiii omnibtis castellis sibi jure in propriciaritim jus et dominiom tiibuil ct
Leiiieii, peniiieniihus,
videlicet Brivio et Liivello, sicut Atlo coines et' largiius est, nos quoque pro iuturis ieraporibus
amodo et deinceps donalione ct concessione-iii-
Feiiirida sna cOnjux episcopalui prsefali Alcxandii
buiiiius et coiiiirmamus, atqiie perpetua slabiliiaie-
niartyris per pagiiiaro tesiaiiieiui iradiuil, scillcet
coiToboranius in irilegrum, ticut superitis legiuf,.
ciim terris sibi periineiuiblis; eiim viueis, pratis, cuni servis elancillis, aldionibus, aldiaiiiSjiiiontaiiis^
p"ascui.s, silvis , niolendinis, piscaiionibus,' aquis
planiciebusi raonlibus ei collibus, rupibus, pascnis,
nijnarnmqiie decursibus, nec non cum servis, ei:
aldianis. Slatuiiuiis silvis, aquis, p.iscaiionibus, cum usibus, iiquafuni-
ahcillis, aldiis, et ergo periioC" dccursiuiis, molendinis; omiiibusque ejusdcm"
nosirse coniirmatioiiis pncceptiim, sictil statiiit jirse- que cuiiis nlililaiihus : ea videlicet ralioue ul ab ba6
faftis comes et ejiis conjux, ui abliiiic el iii fuUirinii
,' liora ,in antea prsedictus Bernardus comes, oinnia
cpiscopalinri beali Alexandri maiiyfis , qtii Perga-' supradici.ii ejusdem cnrtis habeat, teueat, firmiter-,
nvuin vbcalur, habeat, leheat, firmilerque possideat ex nosira donalioiie, concessione, aU
- que ppssideai
absqtie pihiiitlrti lioiiiiinim coiiiiadiciioiie reinota. que corrroboraiione; habeaique liberam facultalem
Qtiapropier proecipimiis' ut nuilus dux, iriarchio,'
• per hujus iioslri prsecepti paginam tani ipse Bernar-
comes , arcbiepiscopus , episcopus , vicecomes , dus comes oinnia
aul iiostii superius dcprehensa ejusdem cur--
gastaldio, decano, nliqtia imperii rifagna; lis Neirpiiis, quam sui hseredes et prohaeredes,. yel
parvaque persona prseiiominatuin cpiscopalura Jjcali cui deder.it vel habenda staiuerit, tenendi, possideii-1
Alexahdri ihartyris,' seu cpjseopum qiii nune est, commutan-ili,sive quod animiis ejus
di, dohandi,aul
mii alios qtii ibidem pro leiiipore fuerint, aiideal de ea decreverii facienduni oinniuro horainnm
[sic],
iholesiare, aul inqiiielare prsesumalsihe legali judi- noslri cpnlradictione vel mole''
regni imp.eriique
cib. Si quis vero iiujus rioslfi pfoeccpii quahdoquc, statione reinola.
Pra_cipien.esitaque jubemus, uinul-
qiiod non credimiis, violalor e-Vstitefil, seiaf secoin- lus rex, marcbio, episcopus. cpmes, vicecomes, seu
posifurum auri optiini libras rtiille, medielalem ca- quoelib.el.noslri imperii cl regni magna parvaqjic
roerse nosirse, efnicdietaterh prsedicto episcopatiiii .Bernarduin comitem, ejusqtie
peisona, praedictum
Quod ul veriiis credatur, el diligeniios ab Oin;;ibtis 3 hseredes ac prolioeredes de supradictis rebus e:us-.
observettir, inantt ptopria roboraiiles, sigilliiiostri dein cuiiis molestare. inquietare, vel disvestire
ihiprpssiotie jussiums insigniri.
• Signum. .' D. Henrici' serenissimi el ..2_._ii.si.?..- procsuma]. Si quis vero bujus noslroe donalio-.
' • nis, etci
hnp. Augusti. • Sign.-D'. Henrici glbribsissimi flique 'uimriiss. ivipi
'"'Dal. ari.Dom. incarnai. 1018, an. D. Heiirici imp.
' - Augusli.
Aug-. regnantis xn, imperii ejus primo. ~ Hehricus
' Aeitiin in comilalu Pisano,' iri villa qtioedicitur episcbpns et canccllarius-v.ee- EverarJi-
•
Fasiona feliciier. Amen. episcbpi el archicancclh.rii recognoyit. •,
'" '•'LXXXVII. " '
'"-' Anno Dom: incaf h. lOlo^ iiidict. xiv, annO D.
S. Benricus Bemardo coiniti Parmensi curtis Nero- Henrici imperatori.s Augusti regni xiv,
' impeiii veib"
" " ' ''•'' iiiaha. --•-•: "•
possessioncth asserii. ejusii.
: - ' ^ (Ahno lOiS.)- Aclum Maresbuch fellciter. Airi.e
-;::--'-•
[Ughelli, lialiaiacm,.^^16Lf
'uIiiiibmiiiesa-icise et ihdividuseTfiriitatis/Hs.s_ti;
525- DIPLCM.VTAECCLESIASTICA- 326, :
LXXXVHI. i possuni ulili.laiibus, licoiilra proediclo abbaii suoeqtie
S. Ilenricus ecclesiw Padcrbornensi curtem Honsiede abbatioe iu lipnorero saiicti Bon.i__i.lii coiislrucloe duas .
donat. nosirse proprietatis cortes, quariira una Warajia al- ,
,Anno 1015. lera vero Bereskycz riuncupatur, ctim cunciis ear.um .
[Cod. diplom. Bist. Weslpli., pag^ 64.] pcriinenliis, additis simul iv minislerialibus meis,
C. ln nomiiie sancloe'el individuoe Trinilaiis, Alwino el Rodplfo dapiferis, Fplcojdn el "Erkengero-
HEINRICUS, divina favenle clenienlia, Ronianorum marescalcis meis, coelerisqtie titriusqiiesexus inanci- .
inrperaior Augustiis, piis, agris,campis, pratis, pascuis, sihis;, vennli.oni-
Kecesseeslttt ciira res boha agitur, prius ejus...in bus, aquis aquaruinque dcciirsibiis, n)olendiiiis,;.
cbrde vincalur.Ne, si a radice miserae inienlionispro- piscalionibus, yiis cl inviis, exiliitis ct Tei.ilibus,
deat, anlaros nequiciac frticms producai. Ea prbpier culiis vel incultis, qusesiiis seu inquirendis, siy.o.,
nonsurdj audilores evangelicoe Jlarthae, cnjus more cum oniriibiis qjue quolibet modo dici aut nomiiiari,,
Meiuwerciis episcppus nobisfiequeiiliniinuieriosaia- possunl utililalibiis, per hanc nostrani impeiialem (
gitileservire.ob iriteryeritiinvCiiiiegiiiidseimperalricis paginain in piopfiiiniconccdimus aique largimur, et
augiisioe, conlecialis videlicel nosira., nec noii Ever- de uoslro jure ac domiiiiO in cjtis jus cl domi.iiiniri..',
hardi sancloe Bal.enbereeiisis scdis episcopi, sed ICgil- B omiiinp lransfundiiiius ; ca videlicel Kiiionc ut proe-
berti Fiisingensis ecclesise poniificis , sacrosaneioe dictus abhiis Bobbo suique successores ad pra-scri- ,
Palherbruiinensi ccclesioe in honrtre S. Marioeiriundi ploe ecclesiac ulililaleni de jani diciis cortibus earum-
dominse. sancliqtie Kyliani Hiaiiyiis alijue Lyborii que periineniiis dehinc liberara habeanl polesiaiem
confessoris Doinini consecrahc, cuiieni Hbnsiede quicquid eis placiierit facicndi, oiiiniiun boiiiiuuih
dictam cuin omnibus peniiienliis, terris videlicet cortlradiciioiieremoia. El, til bocc noslri coiicambii.,;
cui.is cl iiicullis, mancipiisiilriusqne sexus, moleii- sive doiiatioi.iis aucloiitas stabilis, et hiconvulsa
dinis, piscaiioiiibits, aquis aqtiarinnve decursibiis, omni permaneal tcmpore, boC imperiale pnccepium
qiiibus sciiicel archiepiscopus Oiiwari eam posseilit inde conscripltim manu propiia corrobpranles si-
nobisque legaliler iradidil, in pagollilliga, iii coini- gilli nosiri iiipressione insiguiri jiissiiiius.
tatti Bernhardi comiiis , perpeiito jitre pbsside.idam Sigimm domni Heinrici serenissimi (M) el inviais-
tradidirnus.' El ul hoec noslroe iinpefialisiradiiionis simiimperaloris Aii<iusti:(S);
auctoritas firma et inconvulsa permaiieai, sigilli 'Giiiiilieriuscaiicellarius.vice Efchanbaldi arcbiea-
nbsiri impressione hanc paginani manu propria" pellaui recoguovi.
corrobbrahdo supler b.illafi jtissimus. Data v idus Maias.ahno Domiiiicae inearnaiionis
Sighum domini Beinrici (L. M.) imperaloris in- C roiHesimo xv, indictioiic _ai, aniiovcro dbiuui Hein-
victissUni. rici secuiidi regiiamis xm, iniperii auieini). .
Guuterius conceliarius vice Erchanbaldiarchicapel- , Actum Clioftiiiga (eliciter. Anien. , .
laninolavi. XC. ;.,; :
Dala xviii K.il. Febr., anno Doininicse incarna- . Imperalor. Henrkus
donutEcctesiw-Bamberg.duo
libnis mill. xv, indictiohe. xiii, anno aulem' douini ioca Schwarzenfeld el Wcilendorf
...... in pago'JS-ord-i•.
Heinrici secundi reguantis xm, imperii vero primo. gos.' '
Aclum Mulihbuseri felicilcr. Amen. (Aiiiio 1015,17 April.) ,'".,.''„;.
LXXXJX. [R.it!(l,Cod. episcop. Ratisbon., J,15_!,]
C. In nouiiiie sanctae et individtiae Trinitttis^
Concambium Beinrici II imperaloris cum Bobbone
' abbale. HEINMCDS,divina favente clementia, Romanoruin
"
(Artno 1015, 11 Mai.) iinperalor
' Augiislus.
[Dronke, Cod.diplom. Fittd., p. Si6.] Si venerabilia Ecclesiarnm Dei loca aHcujus doii^
'
In nomirie sancloe et individuse' Trinitaiis, HEIN- cbmiiioilo diiiire sive ineliorare stiidueiimiis, uobis
nicrjs, divina favente clcinentia, Romanorum' impc- ; id reghique nostri stalui proficere minirne dubiia-
ratof AiigusiusV D.mus. Quapropter omniiirii Xpi noslrorumqtie fide-
Omniuni fideliurti noslforuin, pra.sentium sCilicet lium noveril universitas qualiter nos, pro remedio
ac futurorum, universitali paieat qtialiler riobis ahiniee nostrse parentuinque nostrorum, Balicnber*
quoddam concambium cum Bobbone Viikensi ab- gensi Ecclesiae, quam i.n episcopalus sedem sub
bale, consensii ac collaudatione Bernhardi advocali lionore beaise Dei geniiricis Marioe sanctique .P.ejrt
sui, necnon monachbrum, mililum scivoruinque apostoloruih principis ex nostra hsencditate subln
suorum facere placiiii. accipienies ai>eo in proprium riiando proveximus, inlervenlu el pelicioneEber_iardi
duas cortes, Ratolfesdorf et Ezelenkyricha, cum ejusdein Ecelesioe venerandi pfaesuiis,qusedamnostroB.
Cunclisuearnm pertinentiis, villis," ulriiisque sexuS proprieiaiisloca,nomiiieSwarzinvelt.elWeiIindorfin
mancipiis, agris, campis,,pralis, pascuis, silvis, ve- pago ISordgowa, et in cbniilalu,Heinricicomiijs cnni
. liaiioiiibus.aquis aquarUmque decursibus, molen ii- omnibus periinentiis eorurn, ierris cujlis et incultis,
nis, piscaiioiiibns,.yiis vel iiiviis, cxilibus et rediti- rinaricipiis. iiffiusque. sex„us, sedi-ficiis...areis', siivjs,
lriis, cullis el incuiiis, qusesitis seii ihquirCndis, "sive venatibriibus, aquis aquarumve decursibus, ..mpjt-ji-
«imi omriibus quoc quolibet moJo dici aul iioiriinaii , dinis',. pisc.alionibiis, pascuis, pralis,,. 'ex^tibus et
6<ZT S. flENllICl IMPERATORIS 528
reuitibus, qusesitis et inqmrendis, ccelerisque omiii- _ cienles, et ullo [sk] modp negare vplenles lpsius ()re-
bus, quse quolibet modo uominari possunt, uiilitatl- cibus liberiteracquievhnus.Concedentes aiqueconfir-
btis Svfarainvelt pertinentibus per hanc nostram mantes eidemCutnano venerabili el dileclOepiscopo,
imperialera paginam concedimus alquc Iargimur, omnibusque suis successnribus supradiclani curlem
ei de riosiro jure ac dominio ih ejus jus alque donii- Berzanofum nominalam, cum omnibus suis appen-
liitira iransfundiiiius . ea videlicet racione utidera diciis, cum oranibus redditibus el exhibilionibus, et
jam diclus Ebgrhardus episcopus suique successores impensionibusj el funciionibus, cum servis el an-
liberam dChihc habeanl potestatem, ad usum ec- cillis, aldiis et aldiabus taro in roonlibus quam quau
clesiae Babinperc, quicquid eis libuerit faciendi, in planiiie, ieriis cultis et incultis, vineis, canipis,
oniniuni hominum regni nosiri conlradictione re- pascuis, silvis, mansis, massaritiis, aqjiis, aquarum
mbia. El, lil hsec nosiroe iradilionis aucioriias per decursibus, molendinis, casis, rebus oninibus mobi-
ftiXurassuccessiones leraporum slabilis elinconvulsa libus Ct immobilibus, el ctiin omnibus, quae adhuc
permaneal, hanc nostri prsecepti paginam n.aiiu dici vel nominari possunt, ad eamdem curtem perii-
propria cbrroboraiiles, sigilli nostri impressione nentibus, alque omnino in integrum largimur, ei a
jussiiiius insigniri. - nostro jure, et dominio, in jus et dominiuni^ el pro-'
Signum domni Heinrici setenissinli alque invictis- !31prieialem prsedictae sanclae ecelesise iransfundimii»
sinii Romanorumimperatoris Avgusli. (Monogramma.) et delegarous : ui qui nunc prsesens episcopus,
GiiHiherius caiicell. ad vicem Erchanbaldi archi-" oninesque sui successores polesiatern habeant, jara
capollani recognovi. diclam curlem, cum omnibus quse ad eam peiiinent,
Dala xv Kal. Maii, anno Dpminicse incaiiiaiionis lenere, possidere, commutare, sicul hacienus praeli-
1015, iridiclione xiv, anno Vero domni Heinrici se- balis perjuris yisa sunt pertinere, et ipsi lioerediattJS
ciindi regnantis xiv, imperii auiem ipsius H possederurii; et facient iidem episcopi de eadem
Actum Mersebhrg felicitef. curle, el omnibus quse deinde solvi possunl, quid-
C«m sigillo niajest. quid. sibi placuerit ad laudera et honorem Dei et
XCI. S. Mafi_eex noslra plenissima auctoritate. Jubenles
ut nnslris vei futuris teiiiporibus
S. Benricus Alberico episcopo Comeiisi curterr.•_«« ergp sancimus
vUium Barzanorum, olim Bercngarii ei Dauma^ sulfus dux, marchio, comes, vicecomes, nullaque
"Sigifredi comilis fitiorum, et Cwsarem' majesiiii niagna yel parva persona, cujusque digniialis atit
rebellium largilur. ordinis, supra niemoratum AJhericuin episcopum
(Aiino 1015.) suosque successores de prsedicla curte, cum omni
[V.ghelli, Ilalia sacra, V, 282.] C sua peniiieiilia, disvesiire, inquielare, molesiare,
In nomine Domini Dei, et Salvatovis noslri Jesu vel in aliquo minorare proesumat. sed liceat iliis
Chrisli, HE-imcos superna clemenlia Romanorum quiele el pacifice tenere, possidese firiniierque jia-
iniperaior Augustus. bere, remola omni contradiciione. Sivero, qiiodihjh
Si pejtitionibus nostrorum fidelium npbisquedebite nime credilur, contra hujus iiostri prsecepti slatuta
famulanlium aures neslrae pielatis incliuaverinius, aliquis viblalor extiteril, sciat se certissime coni-
prpmplipres eps forein noslro serviiionon dubilamus. pOsiluruin auri libras miile, iniam partem cariierae'
Cniversitalem igitur omrtium nobis obseqiienlium, nostroe, alteram prsenolato episcopo, suisque) stic-
prsesenliuin scilicetel futurorum, nequaquamialefe cessoribus. El ul hoc verius credalur, firmiusque ac
voluinus quod AlbericusS.CumanseEcclesiae venera- inconvulsum ab omnibus observelur, manu propria
ibilis et noster dileclus episcopus noslrse pietalis celsi- confirmanles nostri nominis inscriplo caraciere.....
tudinem adiii suppliciterpostulans, elp;o seropiterni noslri sigilliimpressione. : . •
retribuloris amore, et salute animse iioslroe,eiusque Signum donu Benrici -j-gloriosissimi imperaioris
cbllato et conferendo serviiio, nostroque imperio semper Augusli.
sublimando, eidem, S. malrici ecclesise ad bonorem Heinricus Pannensis episcopus et cancellariiis
Dei Genilricis et YifginiS Marise dicaloe quandam vice Everardi episcopi et archicancellarii reco-
«urtem, cum omnibus suis peiiineniiis, qiioe dicilur gnovit.
villa Branzanorum, quse fuit hseredilas el proprielas Dat. iv Non. Oclobr., an. DomiiiicaeinCarnaljonis
fiiioruro coinilis Sigifredi, Rerengarii, Ugonis, con- 1015, ind. xiin. regui vero D. Henrici imperatoris
cedere el donare dignaremur; quorum, quoniam in Atigtisti xiv, imperii auleni ejus n.
nos nimis pffendentes cpiilra npstrurii iniperiuiii t_.ctumMeresburgfeliciter.Amen.
'
inale iractayerunt, et pefjiiriatque rei in neslriirii
•'.. . -XCH.
ihajeslatem publice exslitefunt, jufe ac legaliter nbn Si Benrkus Ecclesim Paderbornensi pradia quamarn.
solum hoec, sCd et omnia quse habuerunt, ad no- dvnat. '
stfuni publicura devenerurit, iihde sua bmriia mcfilo (Anno; 1-016.) :, - '.
perdunt, qui se ipsos gratis perdidefunt, dum, fidei [Cprf.diplom. Bist. Wesiph.t p. 7.]
debiioe obliviscehtes, in rtbsira fidelitate mininie du- C. In nomine sanclse et indiyiduse TrinilaiiSj;
raverunt, et noslro inimico jufariies'adha.serunt. HEisaicusDei gralia Romanorum imperaior Aiigiistiis,
Hanc ergo postulalioncm dignam et ralaro prospi- Si ecclesiarum Dei sublimalionibiis bmiii studio
'329 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 3>0
inserviroiis,;seieriise fetributionis proeraia nobis af—A A archiepiscppp , Theoderiep Mi.mcgardevOrdcnsi-
fiiliifa essCsperamus. Quaproptef omniiim fideliiim Adelbaldo Trajeciensi, Theodcrico Metensi, Wig-
Cbrisli, prsesenliuriv scilicet ac fiilurorum, noveiit gero Yerdensi, Thieimaro Ossenbrugensi, Efico IJa-
riiiivcrsilas qualiier Meinuverccus, sanctse Paler- velbergensi, saneloe Paiherburnensi ecclesise iiibo-
brunnensis ecclesiae yenerabilis episcopus, omnia norem sanctoe Dei genilricis Marioe saiiciique Kiliahi
prsedia quse hxrediiario jtirepossederat mairi suoe marlyris el sancti Liborii coiifesspris cpnslrucia.
•Adalse corilradidi.t. Deliinc ipsa cum manu hiariii et cui eiiam Meinuverchus venerabilis episcbpus proe-
•
advocali sui Balderici convilis, consensu eiiam lioe- sidet, qtiandani nestrara curtera Mprpnga dictain,
redurii, eadem prsedia poteslaiive nobis donavil. At- in pagp Mprongano in 'comitatu Bennoiiis coniiiis
nos perpeluoe beatiiudinis spe, ac pia proefali epi- sitam, qiiam nobis Unowanus Bremonensis archic-
-
scopi dileciique nepolis noslri, quise omniaque sua piscopus cum manu advocaii sui Udpnis tradidit,
•"divino servicio
mancipare gaudel, prece el devotione pinnium hpminum cpntradiclicne remola, pro reme-
"commonili, proedia esidem Iegilime npbis tradila, dip anirrioesenioris noslri lercii Otlonis divoescilicet
•inter qu.ic priucipales cerles sunt istoe, Imriii- meniorise imperaieiis Aitgusti, ei incplumitate viioe
-deshusun , Waliiiunihem , Havuiion, Hukilhem , npstrse proesentis ac spe fulu.roc, perbanc imperia-
Mandelbiki, Goltlibiki, Doddonhusun, Hokinneslevo, Riem I paginam cencedimus alque largimur, cum em-
- Wakereslevo, cuin apperlinenlibus villis, mancipiis iiibiis appendiciis, areis, villis, pascuis, aquis aqiia-
'htriusque sexus, silvis, viis el inviis, exitibus ct riimve decursibus, piscalionibus,:iiioleitdinis, siivis,
reditibus, inolendinis. piscaiionibus, pasctiis, vena- : venalionibus, cunctisque qualicu;;que modo nomi-
"tioiiibus, qusesitis et inquirendis, omnibusque uten- nari possint. utensilibus, ea videlicet ralioneul pr_e-
-silibus quoe qttolibcl. modo dici vel nominari pos- dictus Meinuverchus episcopus eandem curieni,
sunt, sanctse Palefbrunnensi- ecclesioe in hoiiorem quamdiu vivat, in usus proprios poteslalive possi-
sanctoeDeigenilricisMarioesanclique Kiliani marliris deai, posi finem vcro viloe suoe ad vesiitum canpiii-
ac beaif Liborii confessoris conslructse, per hanc cortim in eadem Deo sanctseque gcnitrici ejusMariaj
iroperialem paginam largirour, omniuro hominum nec non beatis Kiliano ac Liborio servienlium ifh-
contradiclione remola. Insuper eiiam, imperiali riualim meliorandum : perlineat. Si quis vero hanc
anctorilate prsccipimus ul nulla major minorve •iiestrara dortatibneininfiirtgefe 'proesiinipserit, cen-
persona aliqua judiciaria poteslate in eisdem prsediis tiiin libras auri persoivat, L ejdem ecclesioe, L ycro.
" se. inironiiitat, nisi advocatus quem ejusdem eccle- nostree camerse."E.l uthsec nostrse liberalitiitis au-
sioe episcopus sibi eligal. Si qriis autem, quod absit! • ctoritas stabilis el incortvulsa pcrmaneat, lianc caf-
hoc noslra. donacionis prseceptum infringere ausus C ' tara inde conscrlplam maiiu propria roborantes, si-
fuefit, cenium libras auri persolval, h eidem cccle- • giilonoslro jnssimus insigniri. ' • •
'
et L nostrse cameroe. El ot hsee noslree largieio-
' siae, Signum domni Beinrici hnperaloris invictissir.ii;
nis auctorilas Jirma el inconvulsa permaneat, hqc .. (L.M.) ...
inde conscriptum manu propria corro- Gurtthcrius cancelihrius vice Erchaubaldi afcbi-
' pfoeceptuni
boranles sigillo nostro jiissiriius insigniri. capellaui i-ecognovi.
Sigmtm Beiurici Romanorum invkiissimi (L. M.) Daia iv Id. Januar., indictione xm, anno Dpmi-
_ ~;imperaloris. nica. iiicaiiiaiionis 1016, aurio-vero doiinni'Heiririci
; Guniherius cancellarius vice Ercambaldi arclii- secuhdi rcgnanlis xiv, imperii autem n. J ;
capellani recognovil. . Acttim Drodmarinia feliciter. Araen. . . -
; Daia iv Idus Jan., indiclione xm, anno Doiiiinics. xciv..
iiicar.iatioiiis 1016, anno vero doinni HeiiiricL Ilem curlem Berneshusen.
' '
secund.i regnaniis xiv, imperii autem .n. (Anno eodera.)'
Actuin Drodmannia feliciler.Am.en. -
[Ibid.]
'. XCUI. ^' ln noihine sanclM et iiidividrire Trinitaiis, HEIN-
S. Henricus.Ecclesim Paderborneim curlem Moronga. RICUSdivina favente' clenientia Romaribniin impera-
lor Augustus. '
largilur. ''';'''.'[
; ,,, (Annol016.) • Tribunal animoe dilatariius, si ecclesias 1 Chrisii
[Cod.diplom, Ilist. Wesjpit.,j>. 72.] . cum sibi subjectisampliamiis. Qua de re fidelium
C. In nomine sanclsc et individuse Trinilatis, • liei universitali pateat quod liac inlentione. inter-
*HEIHHICOSdivina favente clementia Romanoruni ventu dileclisslm_e contectalis noslfae Ciiniguhd-e
imperalor Auguslus. imperatricis AugUslse, rtec rion et Heriberii arciji-
. Ecclesias Chrisli arapliare servorumque ejus ne- episco,>i Coloniensis, Adalbaldl Tiajecleiisis, Theb-
•
. cessitatibuspie ac clementer subvenire iroperialis i derici Mimigafdevufdensis, TlieodOrici MeleiisTs",
. prorootionis ordo deposcit. Proinde fidelium Christi[ 'Wiggeri Verdensis, Thieiriiari OsenbUrgeiisisj Erici
noverit industria qualiler, divino. inslinclu ainino- "Tlavelbergensis,' sancfse':Paderbufneiisi 'feccIeslae^Vii
. nili, et inlervertlu dileclissiroae conjugis. noslroei hoiiOTesanttae Dei geiiitricis Mafise sanv.tique"K'vlia-
Cunignndse imperalricis Auguslse, in id ipsuro fra- ni niaflyris ei sancti Liborii coriseCratse, ciii 'eiiairt
terna cariiale collaborantibus Heribeiio Coloniensii - MeinUvercus verierandiis epTsfcbpiis^pi^idd^qua1.!-
PiTHOL. CXL. 11
331 S. HE«RICI IMPERATO-US ;S52
dam curlem nostroe proprielalis Berneshusen di- A _ in locis Haverga, Limga, Thiatnialli, Aga, Patherga,
•ciam, inpago Lisga in coniilalu Udonissilam, quani Treveresga, Langaneka, Erpesfeld, Silbike. Malfelt,
ab Unwaoo Bremonense archiepiscopo donahle, et Nihlerga, Siiialfell, Ballevan prope Spriadii.Bain-
per advocalum suum Udonem legitima traditione blki, Gessiou, Seiivardesliiisoii, cum onini legalilate
accepimus, pro remedio aiiimarum divse memorise in picprium concediimis atqtie largimur per Iianc
Otionis imperatcris lercii, senicris scilicet npstri, et nostram imperialem paginam, eo vidclieel racionis
incolomitale vita. noslrse ulriusque pT_esenlis videii- tenore ul prsefalus episcopus Megliuiverc stiiqtiO
. cel ac fulura., conjugisque noslrse dilectissimee, nec successorcs praescripise ecclesiseprsesidenles debinc
minus pro stabilitale regni, proprielario juie conce- , liberam habeant poteslaiem de epdem comilatu
•dimus, cum oniiiibiisapperlinenciis,rebus lerritoriis, ejiisquc tilililalibus qiiicquid- eis placuerit faciendi
villis, maneipiis utriusque sexus, sihis, venalioni- ad eoiiini lamen iilililatem ecclcsioe, oniniuin vide-
bus, aquis aquarumve. decursibus, molendinis, pis- licet inquietudine reniota. Ei ul hsec nostrse tradi-
cationibus, viis elinviis, exitibus et reditibus, pra- cionis seu confirmaciouis aucloritas sbbiJis et in-
lis et pascuis, el cum oronibus acquisiiis vcl inqui- . concussa omni habealur tempore, lioe prseceptum
rendis; ea ratione ut praiiominalus episcopns ejus- inde cpnscriplum maiiu prnpria firmare curavimus,
••quesuecessoresliberam potestatem in ejusdemeecle-1 B ct sigillp nostro insignirc j.ussimus.
sise ulilitatem verlendi habeaiit. Si qtiis autem in Signumdomm BeinricihnperalqrisAtigusii (L. M.-).
..ppsterum, qupdabsil! prscfaiam ecclesiam inquietare Guntherius canccllarius vice Erkinbaldi nrchiea-
•cpnlendal de eisdeni prsediis, perpeluo anatliemate peilani recognovi.
cpndempnetur. Insuper c libras auri pptimi cpmpo- Dala xvix Kal. Febr., maicl. xi.i, anjip Domi-
nal, dimidieiatem regioe carneroe, el reliqtiam pailem nicoe iiicarnaiioiiis 1016, anno vero -domni lleinripi
. cidem ecclesise quam inquielare proesiimpsit. El ut secundi regnanlis xin, iinperii 11.
iisec npstrae iradilionis aucloritas slabilis et incon- xcyi.
vulsa permaneat, banc caiiam inde coitsciipiam Jletn prwdia -nonmilla.
•manu propria roborantes, sigilio r.oslro jussiinus (Aiino eodeiri.
insigniri.
. -Signum domni Heihriciiihperaioris Augusli (L. M.-). [Ibid:, p. 7i.]
'Gunlherius cancellarius vice Erkenbaldi archica- In nomine sanctoe et individiioe Triniialis, HF.KS-
_iicos'Dci gracia Roniajiorum imperalof Augtislus.
,.pellaui recognovii.
Data xvi Kal. Fchr. Iridiciibiie xm, anno Domin. Oiiiiiiuni Chrislifideliuin indusiria noveril qua-
incarn. 1016,-311110 verp dpmni Tleinrici secundi l^ ' liler nos, divini amoris respectu,ei dilectissiinse con-
sttmus in carne una, Curii-
regnaniis MV, im.perii aulem secundo. Acluin jtigis noslfffi, qtti duq
JJrodinanuias. -gund-C viilclicet ihiperatricis aiignsloe rogaiu iet
XCY. instliictii, sanctae Palerbriinnertsi ccclesise in honorc
Mem possessiones Ealioldi comiiit defuncfi. sanciee Dei genilricis Mafia. el sancli KHiani nijir-
tiris 'saiiciiquc-Liborii ter beaii confessoris dedicaiae,
(Anno eodem.)
lale proedium proprietaviinus, quale nobis, omnium
[Ibid.., p. '5.] .
In nomine sanclse ct individuae Triniialis, HEIN- hominum contradiciionc fembla, tradidit Helmicus,
IRICUS Dei gracia Romanorum imperalor Augustus. videlicet, in comiiaiu Herimanni comiiis': in Duliniiie
mansum uniim, in Nienheni mansum 1, in Siliinne
Divinoo pietatis clemencia, quoe nos ad cuiinen '
mansum 1, Ilalostron mansurii 1, in Berihalostfon
iimperialis majestalis perduxii, ad hoc voluit regnare,
ul ccclesiarurti ordini firraaiido atque corroborando mansumi, in Lehehibeke niansum i,' in'Hoflon
mansum 1; ih comitalu Ollonis cbmiiis : in Elvepo
subvenianms, hiis aulem maxime loeis, quee ab an-
tecessoribus nostris regibus vel impcratoribus fun- inansum 1, iii Ricoldinchuson riiansuni 1; 'curii v
dala, sed jara peccatis exigenlibus .pene videbantur mancipiis tilriusque sexus, areis, villis, pascuis,
.anntillata. Quapropler piiiiiium fi.deliuni nostrorum D aquis aquarurove deeursibus, piscatinnibus, mplen-
diiiis, silvis, vcnatiPnibus el omnibiis appendiciis,
jiroesenlium scilicet ac fuluroruni •induslrise notum
-esse volumus qualiler nos, divini amoris inslinctu, cuneiisque, qualicumque modo nominari possint,
utensilibus ; ea scilicel ratione ui uterque nostruni
pro remedio aninia. noslrseseu parenlum nosiroruro, laro veslitura qtiani viclu slipeiidialem amodo ab
nec nonel lercii Ottoiiis bonoe memorise imperaloris,
dilecloeqiiecpiijngis nnsirse Cunignndse imperairicis episcopo seJis subscriptoe, nunc vero a domno Mc-
Auguslse iiilerventu, -alqiie Megintiverc sanctse.Pa- ^iiiweico praesule et posl a siiccessoi'ihus ipsiuV,
drebronnensis ecelesise vcncrabilis cpiscopi rogalu, conimuni canoiiicorum consensu; cum pcrpetua ofa-
sibi sanclseque suoe ecclesioe aiiarolo magno impe- libnum participaiioiie, plenarie inibi siciil unusTra-
ratore olim fundatse, nostris vcro, tcioj.oril.iis iri- triim accipiat ei poteslative possideal. Et ul^hajc
. ceiidiuui passse, in honore einin sanclse Dei gepi- tradiiio noslrae liberalitaiis slabilis et inconCussa
tricis semperque vinginis Marise ei sancli Kiliani permaneai, hanC cariauv inde cohscfjplain iiiaini
inariirisLibpriique confessoris dedic4l_e,'C0.ni_ai.un_ propria roborantes, • sigillo nostro suhler biiilaii
jussimus. .' .'
queni Ilabold coiiies dum vixit tcnuil, siltim scilit-et
5S3 DIPLOMAfA ECCLESIASTICA. S5i
Sigmm-domm Heinrici Romanorum inviciissimi A neum exigalur a bonis fralrura Treveriren. principi
imperatoris Augus:i (L. M.). aposlolorum servieniium, vcl a snis honiiiiibus.aiit
Gunlhefius cancellarius vice Archanbaldi archica- ibi, aul in villa Madert maneinibtis, eo scilicei te-
-pellani recognovii. nore ut graluila noslra invigilenl oratione. Hoc, et
: Data iv Id. Junii, indiclione xn, anno Domiuieoe quidquid de proefaiae rebus ecclesise laudavimus,
.incarnaiionis 1017, anno vero domni I.einrici se- nostri aucloiilale sceptri finnavimus; quod [ui.] proe-
ciindi regnaatis xvi, imperii IV. Aclum Pather- seiuielfuUiro lenipore viriscredaiur, noslrisque sac-
'iiiiinnon . cessoribus diligeniius ciislodialur, id maiui propria
xcvii. confiiiiiavircus, nostrique iriipressione sigilli signari
S. Benricus II imp. Popponi de immunilale Ecclesim jussimus.
trevirensis cavel. Signum dpmini Ilenrici 111 regis inviciissimi.
(Anrio 1016). XCYII!.
[Bonllieiiu, IJisi..Trevir. diptqnu, I, 351.] Prwceplum S. Henrici II imperaioris, }Y.erenherio
In noinine sanctoe el individuse Trinilalis (168). episcopo Argeiilino cohcessum.
HESEICUS divina favenie clemenlia rex. (Anno 1017).
Si locis Deo dicalis quoddain beneficii jtixla peti- B [Gall. Christ. V, 469 Imlrum.]
;tiones Dei servoruin et nostroe liberalilalis munere Iri.nomiiie sanctae et individuse Trinilalis. HEKRJ-
.conferimus, id.nobis piofulurum liqttido credimus. cus Dei graila, Roiiianpriini Augusliis.
sCtad mortalem vilam temporaliter lransigendai>i, et NplurasitomnibiisChrisli fidelibusquodintcrventu
,ad seternam feiiciler oblinendam. Proinde voliirous dilect_ecoi)jugisnoslr_eCuiiiguiidaB, vidclicel inipera-
;_nlimari noslris lidelibus, lam fulufis qtiam prseseii- tricis Atigusloe.sed eiBrurionis Augusiensisepiscopi,
tibtis; quod vir venerabilis Poppo sanCloeT. evirensis fratris scilicet nostri, nec non Popponis Laiirasaraeii-
Ecclesiae archiepiscopiis nos soepe monuit, noiiram- sis veiierabilis abiiatis, sacrse scdis Argentinoe We-
que siibliniilalem peiiil, ut niultitalem reniEV ei fa- renherio vcnerabili episcopo, tum pro Dei geuitricis
, r/iliae sancli Pelri, qiiam nosiri procdecessores, reges Marise speciali amore, tunc eliam. proptei cjus tam
videlicel el irnperalores, Treverica. sedi pro cliY.nce spiritualiter quam carnalilcr j.nge servitium, libera-
contemplaiionis inlmtu delcgaverunt, suique auctc- lissime nobis soepius impeiisum, forestem in deter-
ritaie proecepti confirmaverunt ,. hanc dignaremur Riinando proprietavinijis : dc lillore RJieni co;;ira
revocare, nostrisque stabiliendo sccpti is confirmare. Wizwilare ad vadum Hugonis;, et de vado Hugpais
Cujus.peiitioni libenler consenfienlcs, et hoe nostra. ad Seercvillare; et de Seeroviliara ad Dabeclinein-
auciorilalis prscceplum.erga ipsius Ecclesiara pro C sten; elde Dabechneinsfeii ultra Pruscani usqiie ad
.Dei tjsnore ejusqne amore fieri decewienics, firniiier Roraham rivum; de Rpliaha ultra Sormam fluviuiii;
praecipinius et slaluimus ul i.n facjillales yel res ad deinde usque ad Malram fluviuin , ad ill.um locurii
\ecclesiain sancti Peiri Trevericae urbjs perlirienics, qtii dicilur Pliauenhovend ; deinceps per Matrairi
scilicet' in monasicria , basilicas , casic.lla , vices, deorsum usqne ubiMatra iiilral Rhenuni; el dciade
; agros, vineas, silvas, homines, vel reliquas, posses- sursum per loljim limilein Rlieni c.um insulis omni'-
..siones, seu omnia quse deincepsiii jure ipsius lpci bus adjacenlibus usque Wicenvpilare. Jus igitur fo-
-divina augeri voluerit "clemeiuia, ntillus comes vel resloe ei suisque successoribus noslrum, regum quo-
aliqn.s ex.judiciali pofeslale ad causas audiendas que el impera.orurn more anlecessorum per ban-
.vel freda aut triliula seu aliqiios conjectos exigen- num nostrum impeiiaJcm firmavimus. lia.vero ut
dos, aut mansiones vel paralas faciendas, anl honii- nullus ibi cervum vel cervam , ursum vel ;iirsam ,
aies ecclesise dislringendos, aul injuslas exactiones apruin vel.... capros vel capras sine liceiiliaipsiiis
requirendas, vel lheloneiini exigendum, noslris lem- quoquoinodo capial. Et ut boec nostrae donaiionis
poribus el fuluris ingredi audeat, nec ea quse prse- auciorilas stabilis el incpiivulsa omui tempore per-'
dicla sunt penitiis exigereprsesuniat; sed cmnia sub nianeat, hanc paginam inde conscriptam inanu prb-
** pria signanies sigilli noslri impressione
jiire sancli Petri Trevericse sedis cjusque poulificis, insigniri jus-
cl cui ipse commiserit, permaneanl; ei mone.as et simus.
theJonea, quse niemoralus pontifex in vesliiura suse Signum domni llenrki invktissimi.
"Ecclesiae inveneral, aui poslmodum a nosliis proe- Guntherius cancellarius vice Erclianbaldi arCJii-
decessoribus acquisierat, legaliter in perpeiuum capellani nolavit.
teneal. Ad Jioc ul juxlaiiosiri antecessorum prse- Data vn Idus Maii, arino Dominicoe incarnationis
cepta, el pro nos'ra nostrique parenlum eleeraosyna 1017,indict. xv,amio vero dorani Henrici secundire-.
.omnino iiiterdicinius, ne in villa T.heodonis thelo- gnanlisxvi, impcriiiv. Acturo Franchoneford felieiii-r*
(168) Henricus divina favente ctementid rex. Hanc posilus; el impelralo iam cteri quam populi consensu,
charlani, in antiqiiissimo et fide dignrssimo libfo ipsum pontiftcali calliedra sublimavit. Illud aulem
copiali descriptam, data.carentem, ad annum Pcp- singiilaie qubd HertricUs, jani anno 1014 imperalor
- .ppnis priraiiin referp, qiioil eo anno imperaior Tre- coronatus, se regnn noniinet.. Admitiit hoc pr_esul
"viris ftieril. Sic Gcsia Treyir. cap. 48 : Megingaudo Gotiwiccn. Clirort.tom. prodr. p. 255. Confcr di-
episcopo TrebericWmetropotis de medio faclo, rex ipse cenda ad biillaiii"Benedicli PP." VIII, ann. seq.
Trebcrim fcslinaio vehil; erai enim in Confluenlia
535 , S. HKNRICl;IMPEIUTOMS ; 55G
': •' XCVili bis. ,\ Ili.Niucus, divina favente cieiricniia ,' Romaiiofrim
'£. Henrkus ecclesim Paderbornensi 'abbatiam Ilelm- imperaior Aiigusiiis.
toardeshusen concedit. iii Ecclesiaruin Dci vel ii;onachoruro Ioca ali-
cujiis coufirmaiioiiis seu defensionis dono roclio-
(Amio 101'7.) rare sluduerimus, id nobis profuturnm esse iniiiiine
[Cod. diplom. Bist. Westplu, p. li.\
In nomiiie sanctoe el individuse Trinilatis, HEIK- dubilamus. Quapropier nmnium Chrisli fideliuni,
iiicus Dei gralia Rpmanprum imperatpr Augusms. proeseniiuin scilicei et luiiirorum nplum esse vplu-
mus qualiter nos, divini anipris instinclu, quoddam
Canonum slaluta non ore hominura sed spirilu
nionasteriuni ve! abbaliani a proedecessoribus no-
Dei coudila prsecipiunl ut episcopi frequenter clau-
slris ..... inioco qui dicitur Pirtis silain,
sira monachoruni visitenl, et si qua extra regulara
in coniitatu Tarvisino, in honore S. Petri apostolo-
illic' ihveneririt, abscidanl el corriganu Hsec vigi-
ruin principis dedicalam, cum omnibus suis perli-
lanler inlerius conlemplaiites, et in hujus vitoeiii-
nenliis qui oJiin sibi peiiirtuerunt cx donaiioue
iiere onera nestra episcepis imponeiido levigantes,
caritatis causa, sine qua dives pauper est, cum in- p)'oedecessorum nostrorhni, el quse in praesemiafum
tervenlu amaniissima.-conjugis nosiroe Cunigundoe prsefaloeabbaiioe habel, offerimus etiam et donainiis
. .... . abbatise, pro remedio pec-
videlicet imperatricis Augustse, cum arehiepiscopo- IJ proefalse
caminum nnslrprum, . . . . . . et rogatu
iuiii Erchanbaldi Mogunlineiisis, Popponis Treve-
cliara dilecli fidelis npstri Joannis. . . . ;--*.
rensis, Geronis Magedeburgensis, Unwani Bremen-
sis, el episeoporura Arnoldi Ilalversladensis, Epponis Aquilegiensis patriarchse villain
saqcti Pauli cum suis pertinentiis el capellam saneii
Babenbcrgensis, Theoderici Mellensis, Heinrici Marini cum
suis appendentiis, vitlelicel ciinVmarisis,
Wirceburgensis , Tbeoderici Mimigardevurdensis ,
Heinrici Parmensis, Theoderici Mindensis, Thie- demibus, len is, vineis, pralis,pascuis, silvis, venalip-
inonis Mersburgensis, Erici Havelbergensis, laico- nibus, piscalinnibus, mplendinis, viis et yi . . . .
Tiim quoque, Bernhardi ducis, Sigifridi alque Ezzi- •. . exiiibus et reddilibus qusesitis seu inquiren-
"conis coniiium, abbatiam nomine Heliivwardeshuseii, dis, vel cum emnibus, quse qtielibet niedo dici atit
ctim omnibus suis appendiciis mobilibus et irnmo- noniiiiari possunt, utilitalibus, per hoc nostrmh
confirmamus ei corroboramus. Insuper
iiilibus, sedi Paderbornensi in honore sanclse Marise prseceplum
et pro_diclaro alibaliam cum ejusdem monasterii »!.-
sanelorumqueKyliani atque Liborii construclse, cui
bale, Adalbeiio nomine, suisque successoribus sub
"insignis acquisilionis prsesul Meynwerchus in prse-
senliarum prseelt, in propfium dedimus, noslroque noslroe tuilionis ... defensionis mjindibUrgio
C recipiiuus cum ctmclis proenoiiiinatis utensilibus et
jure el domiriio in jus et domiimim ipsius amodo
ei juxla sancli Benedicti bonis; ea videlicet ralione ul niillus dux, comes, vi-
potestative regulara epi-
ceconies, vel aliqua regni noslri magua parvaque
scopaliler disponeiidaih alque pcssidendam Iradi-
dimus. Et ul hoec noslroe iradilionis pagina firnia et persona, ecclesiastica vei soectilaris potestas jain
inconvulsa permaneat, nianu propiia corrooorantes dictiim monasteriuni alque abbatem de suprasCiiplis
bonis disvesiire, iriqtiielare, niolestare,. veldeinecps
atque confirmanles, sigilli nostfi impressione subter
eara sigillari jussiraus. absque legali vel imperiali judicio audeai. Si qttis
domni Hehtrici inviclissimi Romauorum -aulem, quod absil! hujtis noslrae confirmaiioiiis et
Signuni 'Corroboralionis pnecepii seu defensionis mundibur-
imperaloris Augusli (L. M.).
Guniberjus canccilariiis vice ErchanbaUIi arciii gio violaior exslilerit, sciat se composilurum auri
nolavii. optiniiiibras cen.um, medieiatem camersenbslray cl
,'capellani mciJietatem -praJalo monasierio ejusque abbnlibus.
Dalavldus Julii, indiclione xu, anno Doniiiiicoe -Et ul
hujns iiostroe confirmalionis seu defensionis
incarna.ionis 1017, anno vcro doraiii Ueinrici se- •auctoriias siabilis
cundi regnantis xvi, imperii IV. Acliim Lietzo. [et_| inconvulsa omni pernianeat
Hi sunt tesies : Thietroer, Ekkica, Ltidier, Ekki- M temporehaiicpaginamindeconscriplanimaniiprqpria
^ corroboianles sigillo noslro subiusinsigniri jiissinriis.
ca,"Rsedig, Wailiem, Widukin, Bemia, Kiza, Ainu-
Thielmer, lrriined, Gerbralil, Wiking, Signum D. Ilenrici ineiciissimi el sercnissimiim,-
Jag, Yolcbal, peratoris Atig. . '.
Thiedric, Ibo, ^Eiea, Heriward, Burcliaid, Dodica,
Lefherd, Ova, Widula, Ego Joanries nunc Aquilegiensis eccicsioc paliiar-
"Tiaza, Vretheric, Escliulf, laudo el coiifirrao. ,
Bova.. cha,
Fronca, Ileriman, Thiaza,
Thiecdericus. Ego Peregrinus sacri palalii canccllai-ius, laudo
Episcopus el confinno. ...
Dax Bernhardus.
l)e abbalia Ilelmuyvrdesli. Ego . . . . brandus episcopus ci inviclis-
sirai imperatoris archicancellarius,iaiido et con-
'"',' XCIX: . . firmo. .'-;,
' S. Hennci pro abbatia S. Petri de Piro. Anno Domiiiicoe iiicarnalionis 1017, ind. pi.ima,
•'': Dipioma
(Ahiic 1017.) anno dom. Henrici secundi, regis M, imperii aiino
IV ... . . . . . i ... - ".,' •
.[Dgbeili, Iigiia Sacra, X, 207.]
Ia noniine sanclse ct individuoe Trinilatis, .. . . . felicilcr.__.inen. : -
557 DSFLOMATA ECCLESIASTICA. 33%
- XCIX bu. ^ ' mus et prsecipimus tit nullus de praediciis rebtis
Fundatio cotlegiatm ecclesiw Prumiensis firmata alienaiidui-i fialribus jam diclis aliquid sibi usui-
aucroritale Henrici II imp. pel, quaienus illos, quiete el pacifice qu_e<Deus
17 dedit vel dalurus erit possidentes, pro nostra
(AiinolOn, 0ciob.)
-iucoluraiiaie reguique noslri slabilitate Dei iniseri-
[Hontheim, Hisl. Trevir. diplonu, I, 253.] cordiam exorare deleclet. Et ut haec jussionis no-
In nomine sanctae el individuse Trinitalis, IIENBI- stroe donationisque auclorilas verius creilalur et
. cus Dei gratia imperator Rpmanprura. diligeniius ab omnibus observctur , hanc chartain
Omnibusepiscppis,abbatibus,cpmilibuscselerisque inde jussimus scribi, manusqueproprisesubscriptione
fidelibus noslris, lam prsesentibus quam fuluris, nn- confirmari, et sigillo nosiro insigniri.
tum esse volumus quia Yiroldus Prnmiensis abbas, Signum domini Henrici Romunorum imp.
" Gumherus
(169) nosier fidclis, nostra liccntia et consensu quod- (postea arcltiep. Salisburgensis) can-
i!am monaslerium a fundameritis construens, et in cellarius.N el vicearcliicancellarius (171), Ludu ar-
-honore sancli Salvatoris Domini nostri Jesu Chrisli, cliicancellarius. -.
sanclseque Dei genitricis semper virgiiiis Marise, nec Dala xviKalend. Novemb., indicl. xv, anno DP-
non victoriosissimse crucis, et sancli Slephani pro- [} niinicse incarnalipnis 1017, anno vero dominiTleririci
lomaiiyiis, inclylique martyris S. Nazarii dicari I! regnanle [sic] xv, iraperii autem m.
faciens, imperiali noslra luitione defendenduin Acluni Franconefort feliciler. Amen.
cominendavil; ihsuper etiam narravit nohis prsedi- ' '
e..'-
ctus venerabilis abbas qualiter Deo annuente, ho-
S. Behricus 11 imp. Poppom el ecctesiw Trevlrensi
straque gratia consenlieiite, prsefalum monasleritiin confert curlem Confluenliam cum omnibus per^-
canonicis voluissel locare, eisque, ex (170) pro- linenliis..
prietaiibus quas ipse jure precario acquisivit, (Amio 1018.)
absque orani fflonachorum sibi subditorum delri- [llpniheim, Bist.Trevir. diplom. , I, 354. ] '.;
mento, prsebendam adhibere, quorum nOmina boec Iii npmine sanclae el individu_e Trinilalis, EE»-
sum: Wiltenbacli, Sladtfeld, Ludtscheiin. Cujus KICUSdivina fayente clementia Romanerum inape-
petilioni cselerorumque rioslrorum fideliura sibi rator Auguslus.;
coroprecanlium, hoe esl, archiepiscopi Trevirensis Si venerabilia ecclesiarum Dei loca alictijus doni
Popponis, Hereberti Coloniensis, Areckenbodi Mo- commodo sublimare siuduerimus, uobis idregiiique
iguminensis, Eberhardi Bambergensis, Brunenis Au- nostri slatui profuluriim esse, niiniroe dubitamus.
guslensis, Hehelini Wurlenbergensis, Burcbardi n Qtiapropternoverit omniuni Chrisii fidelium noslros
.Wormaliensis ; coniilumque Gerlaci, Gebhardi , .ruinque universitas qualiter nos, prp remedip animoe
Bebenhardi, Brunungi; ncc non abbaium Poponis nosirae, nec non dileclissimse conjugis noslrse,. Cu-
Fuldensis, Winnerichi Trevirensis, LuthardiMun- niguiidoe videlicet imperatricis Augustse, Trevirensi
clienbergensis, Richardi Ainarbachensjs, assensuni Ecclesise, cui yenerabilis arcbiepiscopus. Poppo
prsebenles, prsedicia Ioca sub noslrse tuiiionis im- proeesse videtur, quamdam nostri juris. curtem no •
munilalem suscepjrous, mercatuni publicum cum mine Conflueniiam et (172) abhaliam sitam in pago
.oinni jure ejusdem, ai)iiuale sirailiter et hebdoma- Trichire (173), in comitatu vero Bertholdi comi-
dale, ad stipendium fralrum ibidein legitime in- lis, cum theloneo et moneta, et Cum omnibus eoruni
Slituimus; et per hanc imperialem chartam impera- pertinentiis(17i),areis, eedificiis, mancipiis uirins-
= (169) Viroldus Prumiensis]abbas. Numero decimus seu villam regiam pertinenles recensenlur, Sed et
sepliuius. De eo Knauff in Defens. Prumien. p. ii : interdum curtes regiae palalium principis desijiianl.
t- Abbas Uroldus ex amiquo comitum steromale de Utroque sensti Gonfluentia ctirtis regia ftiit.
Dunacum convemu hic Prumise collegium duodecim (173) Abbaiiam siiam in pago Tricltire. Trajecten-
canonicorum fuudavil in qualitate perpetuorum sa- seui S. Servaiii abbaliam hic ininus rccle intelligit
cellanoiiim abbaiis et convenlus. Ecclesiam magni- Brovferus.Ainial. loro.I, lib. xi, n. 16, p. 507. Non
fice aedificatam et dolaiam corpore S. Nazarii dila- Q enim abbatiam Trichire tlicit iinperalor, sed siiam
vit, inqua sepelitur, et annua menioria Tecoiitur-.Add. in pago Trichire ; in quo Trichirae pago Corifluenlia
Mahillon. Annal. Bencdict. tora. IV, lib. LIV, n. ii. ciiin ipsa abbatia qu;erenda. Scilicet hicpagtis omne
; _(170) Prjprieialibns quas ipse jure precario acqui- illud lerrartnn spalium occupat, qtiod ab Hunnes-
livii.. Attxit collegii prsehendani Uroldi suocessor ruckio Rhemim iuterel Mosellam adipsa usque hu-
Albero. Sed rediiibus poslea el cleri nuraero bel- jus fluvii oslia iiiierjacel. Sed, inquis, quse intra
iorum lempesiaie iinniinulis, demum, sub an. 1560, 'Coiiflueiiliaiii abbatia ? Respondeo : Ecclesia el colr
Boemundi II archiep et Thefidorici abbalis opera, legijim S. FJoiiani, quod, tesle ipsomel Brovrero, 1.
nec non lnnocciilii 111P. M. indul.o, collegiiie:-:, cil., p. 50-4, n. 4-, iis teinporibus vocabalur, B. M.
abolita taraen proepositura, restituloe sunt. Caiioni- V. monuslerium, voce eo oevo cathedralibus et coi-
caius oniiies cor.fert, et decanum eleciuni invesiit legialis ecclesiis fere cominuni. Nempe canonicis
abhas seu adniinislralor Pruniiensis. olim in coramuni viveniibus proeerant abbates,. sed
• (171) Ludu archkuncellarius. Quis hic, in nulio soeculares ; de quoium oflicio et prxrogalivis.Mo-
liacteiiiis edito diploraaie occurrens, archicnnccl- lanus.De canonicis, lib. n, cap. 5. Et apud Leodicn-
larius sit, aliis invesiiganduro reliiiqun. ses quidem, aliosque, ejtis oevi raore.et siylo, col-
(172) Nostii jitris curlem nomine Conflueiilkm. legia canonicortini abb.aiius nuncupatas fuisse tradi-
.Cujtes regim et fisci regii appellata fuere Ipca ex iur a-Mirteo, Diplom. Belgic. lib. n, cap. .19, nol. 1.
quibus hiijusniodi reditus desuinebanlur. Hinc -plu- ; (174) Cnm iheloiteo et monela et cum omnibus eo-
jrjbus diplomatibiis divcrsi redLlus a.d unani cur.tem rum veuinentiis, elc. His demum iinperialis prxcepif
559 S. HENRICI IMPERATORIS 540
que sexus, agris, pascuis, vineis, pratis, silvis, ,_ A nbslrae yidelicet servitulis paratissimus proesidet,
venationibus, aquis aquarumve dccursibus, molen- sub hpiinre agi;s Dei genilricis Marise sanctique
dinis, viis el inviis, cxifibns et redilibus, mobilibus maiiiris Kiliaiii ri.ec npri el bealissimi cbrifessoiiim
ct inimobjlibus, seu ctim omiii utilitate quoe uiia- sancli JLiborii cpiscopi conslriictoc alque dedicatsc,
teiius aut scribi aul notari possit, iradimus atque lale prsedium qtiale Willa per raaiium nobis dedii et
.fi.tmiier donamus.. Et ui hsec nosirsc aucloritaiis coiisenstini coiijiigis et advocaij stii Otiohis, iji Joco
pagina stabilis el incoiivulsa omiii permaneal oevo, Sibiirgohusuii lipuiinalo, in coiniialu Udoiiis coini-
cam nianu propria roboranles, sigiHi iniprcssione iis, in pago.Hciiimcrvcldu.ii, cumoiiniibus perlinen-
jusslmus insigniii. , liis suis, pQssessioiiibus, mancipiis uiriiisque-sexus,
Slynuin domini Hcnrici Romanorum tnvtcihsimi agrisi.sedificiis, lerris cullis et inculiis, aquis aqua-
hnperatoris Augusli. riiiiiquc decursibus, pralis, pascuis sive compascuis,
Guntheiius canccllarius yice Ercbenbaldi archi- niolendiiiis, p.iscal onibus, silvis, viis et inv-iis, cun-
oapellarti recognovi. ctisque qiiMsilis vel iiiqtiirendis, in piopriiiin jure
Anno incarnalipnis Domini noslri Jesu Christi perenni iradidinius. E.l ut ha.c Iradicio proecepliiio-
1018, indict.i, ainio regni doniini Hcnrici Romano- slri firma ct inconvulsa p.erraiineat, hanc pagiiiani
rum inviciissiiiii impcratoris Augtisti xvn, imperii 3E inde ccnsciiplani nianu prppria robGiantes sigllii
au.em v, Actuin Boderebrunneis feliciler. Amen. nostri suijlerbuilari jussimus- inipr.essjone.
CI. Sigmim. Momni Heinrici Romanorum (L. -ftl.) iitvi-
S, Henricus ecclesim Paderbornensi prmdium quod- ciissimi imperatoris Augusii,
clam donat. Gunlherius caneellarius vice Ercambal.di archicap-
(Anno 1018.) pellani recoguovii.
[Cocl. diplom. Ilisl. Weslplt , p. 73.] Dala i ld. Apr., indiciione i, anno Doniiuicse.in-
C. -Iii iioniine sanctec et individuoe Trini.lalis, cariialionis 1018, anno vcro-domni Ileiniici secundi
HEISIUCUS tlivina favenle clemeiilia Roinanofum im- regnantis xvi, iinperii auieni v. Actuui Npviomagp.
perator Auguslus. CII. ".
Noverii pninium Dei fideliurn nosirorumquc lam S. Ilenricus, imperalor, Aqxiisgranense cauonkorum
prsesentiara quara siihseqtieiiiiiim induslria qualiter S. Adelberli collegium funuat ac iivtai (175),
" >..
nos, inierveniu dilectsc cbnjugis nosiroe, Guiiigiiiidoe. (Auiio 1018:j . , ;:
videlicel imperatricis aiigusiae,•fideliuinque n.oslro-T. .[Mjra_us, Qpp, diplquu, 1,. li.9.]. -
riim, Pbpppnis Trcveronsis arcliiepiscopi, Erkan- Quoniam iiidubilantersciiiius in conspectu Bei
baldi Mogoniiiii archiepiscopi, Eberhardi Babenbei'- C placere sanctorum loca insiituere et sublimare.spe
gensis episcopi, Adelbaldi Trajeclensis episcopi-, diviiioe reinuncrationis, pro remedio aninioe noslrffi,
-iiero Popponis abbalis Vullcnsis', Godefridi ducis,, conjugisque nosiroedilec.toa,Ciiiieguiidis videlicetiin-
Bernhardi ducis, Becelini comitis, ccclesia. Pater- peralricis Auguslse, nec nori parenluiii npslroriirii,
brimnensi , cui venerandus episcopiis Meinwercus lunc etiani pro confirniando sub diviiia proiectioiio.
yerbis Confluentia archiepiscopp suhjecia fuit. lirio. rat, rcsidere voluit. Doiera poslea auxit Otip, pri-
ne iiunc quidein ita ul pinnis adhuc oflicialium nius Coesar, ut el iitiii.erun) canoiiicorura ainpIlQ-
iirtperii polestas in ea Cessarei. Coiif. instrumerttuhi -reiii fecit JNoigerus .Leouiceusis cpiscopus.iii qua
fiiiidationis Anisleinianoe, an...1, 50, no.t. a. Equidem dicecesi .siise suni Aqiiic Grani. ^ : :r
legilui' iii Gestis Trev., cap. -40, e.dit. Leibuit., quod Pala.iiunv porro Aquisgiiiiiense Gbdefridiis' "et
Henriciis (1!iiiip.) MeghigaUdo (Popponis decessoii). "Sigefridus reges amiP 8S2 incender.iiit ei vasia'-
.e/;i«c_ip«/MHi-.(Ti'evii'eiiseiii)-coH/.nHni,i/v quem usque rjiiit.ut Sigeoeiius in Chrpnicp teslalur. Capvlla
qd, finem viim sum ___casieljo.... Confltteitiiu adiiti- ajilein seu 'basilica, a fjihdameiitis per Caioluin
iiisiravit. llem' apud Albericum iid an. 1003, p. n Ciiin peiislyliis solitiissj_tie consliucta, hodieque
Cliron., p. 42: Dissensio diitfuil,el Megingau- pia-stai lciiiia.iptuiida, Coitiinnis marmoreis, lofr
dus semper apud Conftuenliam mansii. Ei expiessius iiice CPiicaraeraip, cum>caiicellls, ei ponjs xci;eis,
Ditmiir, Cliron. lib. vn, p. 406 : Megingnudits obiit j,__al.isque orhaiiieniis, quoe Eginliarus hi ejusdem'
i.i urbe ivx Cophelenci diela. Unde cuni Browero, siii principis et iieri Viia describil, ul corain ali-
jAniial. Trev. lom. 1, 1. x, n. 100, p.-502, concl.idii quaudo , cuiii admiiatione spectaiites ,. observa-
•Halin, Ilist. inip. p. n, cnp. 6, § 6, noi. e., Con- .viin.iis. , - . /.._.
flucnliam jaiii aiile' anniiin 101B fuissejuris Trevi- Aiicl.bertini teinpli, quaudam extra, ininc inlia
rensis. Sed i mius Diiraari locus vix cfiiciei. Si niuros Aquisgrancnsis In-.rupe siti, fundameiita
xiiini, quod sitam dical Conilueiiliam, de fhi/. eiiajn Oito III Ciesar (cnjus linmilusin Maiiana hasiiica
jure inlelligariius, faciie cst ut prolepsi usus sii janv laiiduia visitur) sjiosere posuit.. S- Heniicus
episcopus Mersehurgcnsis i.n Cl.ironico, (jiiod seriiis _edificiuin peifecit, el caiionicos ainplis prxiiiis
scripsii, el ad aiiiiuni 1021 perdnxit. C__teiiiin Me- dolavit, ex qriibiis imilia in toiifiiiibns Brabaiili:i-
gingaiidiini IIOIIspoiuc Coiifiueiiiiani secessisse, sed ei Zelandioe, tcrtio iapide „._jAiiiwcrpia, circa Bai-
Adaiiieroiiis praposiii violcniiis adactiun, constal, xentoren, aquis absorpia perieruiii;;iitetdiclaijinis.:
,-Vid.'Gesla. Tiev.; I. cil., Vila B. Meiuweici, § 10, in qu;c niediis in aquis, haud pro.ul a Lilloa veltit
Act. SS. Antvvcrpien. mciisis Junii, toin. I, p. 5S4, specuJa eiiiinehat, sed niarinis fhiciibus exesa aiile
lii. a.; Alberius I. cii.; Clironograplius Saxo ad an. paucos aniios coiui.iii. Erii lauien, ut spero,_ a)i-
4008,, p. 2i0; Ditmarusp. 584. qtiaudo, Cum aniplinn isliid oliiii ler-iaruin spaiiiiiii-,
(175) AquUgraui diio sun! caiioiiicorum collegia, alluvionibus auciiira, poslejiias ab Oceani llticiibiis
MarliiJuni, ct Adelbefiii.nini.-Prius Caroi.us Magmis yiiniicabii, Aquisgraiieiisiuiu',' Aiiiweipiehsiiirii, 'e't
iniperaioi' iuiidavil, el |n basiiica rotnuda,' q.uani. in ^liorunvboiio. r. - ;--• ;.:i :•;. ''<''-;[
palalio stib i!__4cra '! 1"bonorcin. Deipara.-constiiisc- ;>-S; Cunegundis .A,ug«sla, Sv' IIciiHci" II Cacsaris,
541 DIPLOMATA EGCLESJASTIGA. -U%
regni nostri slalu, ecclesiam in honore S. Adelberli A maiinis duas paries, qnse sila esl in terriiorio Sucs-.
niarlyris et episcopi, in monie contermino sedi sionico... .. Hanc Alemanhis ex donaiioiie,- Gle-
iioslrse Aquensi a iio!)is fundalam, puini liberlate pbonlis ejusdemloci abbatis, qui fuit prppinqiius.
dbnamus, eidemque ecclesioe omncm possessionem Garpli regis, ah arifiqup ppssidet h;eredifario-.nre
..qtise est infra murum, quse dicilur Bruell, cum idenvsahCtiis.il) Durno ecclesiaro unain, in Li$monier
areis, scdificiis, agris, silvis, pralis, pascuis, aquis ecclesiani unari). . . .. ; .
aqtlarumque deeursibusy exitibus, redilibus, viis Hsec ergo oriinia, mere iantecessPrum npslrpruraj.
:Cl inviis, seu cum omni utilitaie quae uilalenus vei iii npstram luilibiiem 'accipimus. Pi-;!ecipiendo iia-
iiominari.vel sciihi possely Iradiriius. . . . . quc proecipiraus ul nullus dtix, raarchio, conies, sive
Annp lncarnaljonis Dbmihi millesiino decinio aliqua major rainorve judiciaria persona ipsurii
octavo,'indiclione priroa, Tcgni nbslri decihio se- monasleriuin inquietare, ant aliquibus de renus sibi
plimo, imperii aulenvquinlb. perlinenlibus auferre proesumat. Etiit nostra inge-
Aclum Aquisgrarii-feliciter; Amen. nuilatis ajictoritas stabilis etinconvulsa omrii post
Cli!. Iiiiic perrtianeal terapore,;hoc proeceplura inde coii-
S. Henricus. impemlor possessiones abbatim Sancii seriptuin mano propria coiifirmaviiiius', et sigilli
Gisleni in Hannoiiia confirhial. Gemrdqjj, Caine- B nosiri inipressibrie pi'sccipihijis insigniri.
racensi episcopo, et Rogincro IV, Huhnqniw cb- Signum domini Henrici Roinanorum ihvictissimi
mite, poslulanlibus,
imperaiaris Angusli.'
(A_.no 10J8.) Guritherius cancellarius, vice Ercanbnldi archi-
[Mirsetis ubi supra, 508.] capellani, recpgnpvi.
In nomine sanctae ef individiise Trinitatis, HENRI- Data indicliene priftia, ahno Doniinicoe ihcarria-
cus (176) divina faventecienieEtia Romanerum iinpe- tionis millesimo decinio bctavo, anno vero domini
rator.Auguslus. . Henrici secundi Tegnantis xvi, imperii autem v.
Cbicuaque locbriim ecclesias a'- Christi fidelibus Aclum Noviomago-feliciter. Amen, amen, amert.
consliiulas si vel aliquid addendo vel addito jtiva- civ;
nius confirmando, nobis id r.egnique nosiri stabili- Imp. Henricus donal locum Berga, qui olim ad xele-
lali prodessenon duliilamiis.. rem capeilam speciabal, Ecclesim Babenbergensi.
Q.uapropler noverit omiiium iideliunr noslrpnnii (Anno i0I9, 10 Maii.)
iiniyersilas qualiier nos, pro reraedio aninioe noslroe, [Ried, Cod,_episc..Ralisbons,, 1,153_.J
seniorisque et nepolis noslri, lertii videlicel Ottonis,,' In.noraine sanctse et individuoe, Trinilalis, HEIN-
impcratoris Augusii, quj ipsnm venerabilerri IOCJMM, € fcicusgralia Dei Romanoruoi imperalor Auguslus. ,
ad Dei. servitiurn ibi confirniandum, in iuiiionei-i Gloria prsesens fugiiiva et inanis est, dum possi-
suac imperatoria. auctoriiatis suscepil_ iiuerveniti detur, nisi aliquid in ea de ccelesli ociernitate cpgi-
etiam Reinharijcomiiis, ac peutione Gerardi Game- tettir. Sed Dei miseralio humano generi niile pro-
racensis.EccIesioe venerandi proesnlis, pauperi mor vidit remedium, quando partem ca.Ies.is^palria.
oaslerio, in lionore S. Petri apostoloruin. principis lerrense substahlise fecit. esse prelium. Hjijus ergo
construcio, ubi pretiosus confessor Christi Gislemis. rios.,clemerili-e memores- queridam bocreditatis no-
corporaliler jacere videluTjjiroedia a Ghrisli fideli- stroe locum Babenberc dicium aucloritate aposlolica
bus concessa , vel adhuc concedenda, proecincturo firmatum, nec non dilectse contectalis nosiroe Chu-
eijam loci ipsins in gyro, a fliimine videlicet YVairiy nigundcp, el yeneraliiiis- Heinrici WiTciburgeiisis
tisqtie ad yiain ub|niag4ia crux statiila esi, et inde episcopi, ac pmnium fideliura noslipium, episcppo,-
ad allerum Jliivioliim qui Anelqn appeilalur, et ut. rum, abbalum, loiiusque rcgni npstri principura
ipsum prseciiicltim. in circuitu Ioci tolum cuni disr concordi devolioriecpllaudaium, in.ciilmen ei se.deiii.
Iriclo.et eoniilalii leneal, quo usaue;-ad. fiumen episcbpatus proyeximus, ad lio.nprem,yidelicei pmni-
ina>;niiniHagnam pervertiat. . '.-,.., polenlis.Dei, et beatse Marise semper;, virginjs,...san-.
..In villa Bornud, quseinfra prseciiicl.um,euindei» U.clorumque appstplorura Petri et.PaiiIi, nec iionsanr-
«sse dignoscitur, qnam iargnonc Dagobeiii regis ctprum martynim Kilianj aiqtieCeorgii, .et.omnium
liealus Gislenus perpetuo.possidet,..oii.ru qr.aria fe. saiictoruin pia veiieraiionefundavimiis,_ut iuibi tam.
ria mcrcatum esse, per.lianc noslrani iiiiperioiejn p_jOaniecessoris noslri, terlii videlicet Ottpnis ini-
paginani cbnfirmaraits,, nec 110«.el.ani viLJoe&}$£ peraloris, quam pro omnium fidelium vivprum ,al-
cohjux et virgo, aiiho. IDSO, ad ineliorein vitani.. Bavaiise itidem diice, OtiPhis I iiiiperaibris fraire,
transiii, .Bamhcrgse condita ih Benetlieliiiarura cce-.._. ut ilerniannus cnniraetits illbruin tcmporiuri scii-
ppbio ase eomiiio. De ulroque,. ut de S. Adelherio itemque geaealpgise S, Aniulfi ccnciiinaipr
in mariyrolpgiiRfliii. faslis legitur : Festtnn S, Cu- ptor, diserle. .iraduiit,. Qubd Jiic noiandum djixi, cpiit.ra
riegtiridis.cclii Ecclesia die 5 lilartii; S. ''.--
lieurici >die Raderuni in siia Bayaria sancta aliter.'sen.tienleiii.
iSJrtlii; et-S. Adelbeiii25 Junii.. HetiTicas porro* Ollonls 1 irnperatoris frafei*,' dUxfi
..__(176) HenricuSire et cognomeiito sanctus, anno Jfniam.seu .Jiitiilliam Arnoldi: Mali Bavarioe ducis
972 Abudjar.i (quj yjcus est elcastriiiii,suprallaiis- filianv: cx qua.nalus Henricus Rixusiis, qui ex GI-
ponam, rmlliapassuiim decem, ad ripam Dannbii) .'sala jani hpniiriala geritiit S. Henriciini, Bruiipneiii
«atiis est.-pa'rerlenrico Hixoso BavaiiiB duce, irialre '(.piscppum Au|Ustaiiiiin, GisalaiiiS. -.iepliaiii icgis.
(Jisala Conradi Biirgundire regis filia, avo Jienrko _iu:»gariot;uxoreni, ci Br-ig.uahi abbr.iissara._ .-'.;
,u? %•-. UENiiiei iMPEiiAfofiiS:..- ":":*~. ..-".-= $%
qiie-defiiiicloriim niemoria jugiler hosli.a.m.aclare- A_.irictijiis, pratis, pascuis, silvis, viis. el iiiviis, iexiii-
tur salutaris. Preinde noverit omniuni Dei-nos.ri- btis et r«ditibus. aquis aquaruiuyc ciirsibus, piscatio-
que fidelium tam proesens-selas quani successura nibus, queesilis et inquirciidis : qualenus'-ejusdem
i iosleriias qualiier nos, pro Dei amore nostr__que prsedicti moiiaslerii abbas ad utilitalem ibideiu iDeo
.salulis acquisitione, prsefatoe sedi, toi venerabilium seiwieniiuni liheram habeal pptestalera cbrmnutaiidi
virorum alleslaiipne fundalae, quendam jipsiri jur^s aique ordinandi, omni coniradiclione reniota. .'. ,.-.
lpCJim Berga diclum, in.pagb Tupnpcgpwe dictp, et Si quis igilur hanc noslri prsecepii paginam vio-
in comitatu Adalbeiii comilis silum, qui a quibus- ,'iare.vel spernere prsesuinpserit, sciat se reddituium
dain abbatia nuiicupatur, Iiac imperiali et proccepiali rationein Omnipotenii Deo ju die; judicii,.et hpslTl
pagina, sive abbatia sjve alip,quoIibel modo,praediurn graiiam jn pra.senti s;eculo.huhquam consecuturum.
sil, cum omnibus rebtis ibidem pertinenlibus,. nio- Et iil hoecvcrius credanlur,.diligenliusque a,b oniiji-
bilibus vel inimpjjilibus, cultis yel inciiltis, ct ctii_r bus observcnlur, manu.propria corrabovanies, sigilii
ctis, quse ullp modo.scrib) aul nominari possunt, uti- naslri impressione jussimus iiisigniri.
litaiibus, proul firmius ppssumus, concedimus, do- Signum domini Henrici Romaiiorum hnperatoris
narous el p.rppri.eiamus, omnitim ccntradictione re- Augusli inviclissimi el serenissimi. . ..
raota. Prsecipimus igitur uti;nbis in Dee dilectus 1B 'Guiitheiius cancellarius a.d. yicem ErCheiibaMi
Eb.erliardus, ejusdeni sedis primus episcepus, ejus- ..ajchiepiscopi el archicapellani recagnov.j..
qne snccessores liberam deliinciiabeaiilpolestaiem Dalulrt anno Doiiiiiiicseincarnaiionis 1019,int__ict.
de proedicla seuabbaiia seti, proediolenendi, possi- n, v Idus Januarii, anno verp domini Henrici re-
dcndi, comrautandi, seti, quicquid sibi libet, modis gaanlis xvn, imperii vero ejus v.
' omnibus in usura Acluni Chuofunge feiiciler. Anien.
Episcopalus faciendi. Ul auieui
beec noslrse,.iiigeiiuilalis lra,diti.o stabiljs et incon,- ' C.VI.'' -"..' .';'..,
vulsa permaneat nunc ei in fulurui.ii, lianc pagiiiain
Ileinrici pro duobns mamis
ijide conscriptam inanu propria roborantcs, sigilli rPrivilegium '• imperaloris
• •
. siiis.juxla Liupana. - j
noslri impressione insigniri jussinius. ' - '
' (Aiino 1019.
Signum domni Heiiirki invictissimi imperaloris
Augusti. (Monogramma.) [Ludewig, Scripi. rer. Gemu, 536]
Guiitherius cancellarius yice Erchanhaldi arclii- ln nojiiine sanctoe el individiise Trinitalis, ilEixni-
capellani recpgupvi. ccs Dei gfatia Romanorum ihiperator Aiigusius;
Dala vi Idus Maii, aiinb Dpmiiiicse iiicarnalionis . Si dignis noslrorum" fidelium petilioiiihus asseifr
i019, indict. ti, a.iiio. yero dprani Henriei seciindi ,_r> | sain prsebere cJecreyerimus, bisscilicetquVpnvsiiiiii
regn. xvn, imperii autem v. -regni onsniiimque Ecclesiarum Dei et pro noBtroe
iVctura Allsleli feliciter. aninioe remedio aique nostrprum parentuni nosiraiiv
Cttm sigillo inlus impressp, adeunles clcmentiam, deprecarilur quatehus eccle,-
CV. ". sjas incnasleriprum Dei sublimare, exaltare atque
'; .,'
S. Henrici: diploma, quo monasteiio Tegernseensi ditare studeanius; non spluro nos ab ipso retiibu-
duos regales mansos,
' in Liupana seu Leuben siioi, iionein aecepluros speramus, sed 'eliain siaumi regiii
condonai. sublhnari Proinde cunclorum sanci_e;Dei
; Ecclesise piitamus.
(Annn 1019.) nostrorumque fideliiim recoghosCat ini
[Pez, Codex diplonu-hist.-episl,, exbibl, Tegeriis.] duslria, qualiler, per iriterveiitiiiri -ac petilioiieiri
Tii lipiiiine sanctseet individuse Trirtitalis, BE_W- Chunigundm nbslr_ed]ieclissiin_ecorijugis elimperai
cus Dei gralia Rprhaiiorum imperatoi' Aiighslus. tricis, alque Godehardi hcslri dilecti abbatis, moi-
Si digiiis iiostroruin fide.ium petiiipiiibus asseii- iiasterip sancli Quiririi, qubd siltim est irt loco: qiii
siim prsebere decreverimus, lii.s scilicet qui, pre nominalur- Tegrinse, duos regales mansos, sitos-in
stalu regni oinniumque Ecclesiarum Dei et pro loco qui dicilur Liupuna, inter duos lapides Wcit^
iiostroe aninioe remedie atque npstroruni parentuni, 0 stein et Hotmsiein, donanitis et propfib jure cbiicei
iioslrani adeuntes clemeiitiaro, deprecantur qiiatenus diirius, cum oedificiis, cultis et incultis, pratis; pa-
ecclesias monaslerioruni Dei sublimare, exaltare scuis, silvis, viis ei iiiviis, exiiibus et rediliiius.
aique ditare studeamiis, non soluui nos ab ipsb ie- aquis aquaruinve deeiirsibus, piscalioriibus. qu_esi-
Iribulibiiem acceplurps speraraus, sed etiam staluiri tiset iuquireiidis : quaienus ejusdeni prsedicti nvo-
Vegni siiblimari pulamus. nasterii abbas ad utililaiem ibidem.DeOservieniiuri»
Prninde cunclorum sanctae Dei Ecclesise nostrof liberam babeat poiestaiein cQ.mniiiiandialqite ordk
,1'umque fideliura recognoscat auctoritas, qualiter jiandi, pnini ccnlradiclibiie remota. Siquis igitur
per ii).ierventuni ac pelitionem Chunegundw, nostrse hanc nnslri proecepti paginam yiolare vel spernere
!diiectissimseconjugis el iinperairicis, atque Golehardi prsesumpserit, scial se reddituruiii ratioiiern oiiliii-
noslri dilecli abbaiis, lncnasterip S. Quirini, qtrod poteuti Deo in diejjidlciiefnoslri gratiam iji pfoej
siiuin est in IPCPqui nominalur Tegernsee, duos senii sseeulo. lumquaro conseciilurum. Et ut hasc
regales liiansos, sitos inloco quj dicitur Liupana, .-vcrins eredaiitur, tliligeiiiiusque ab oiivnibusobscf-
inter duos lapicles Walstein et Hollinstehi, dpiiamus venltii',,inauu prbpria corroboraiites, slgillj npsiii
- ...-.'>
gl proprio. iure concedi.nus,_cjini oedifi.eiis+cnl.iis-el imnressioHe jussiiiius.insigniri...
545. DIPLOMATA ECCLESIASTICA. > 5.5,
- Guniheriiis cancellarius,; ad yicera Ercliaiibaldi A CVIII. -
archiepiscopi et arcliicapellani rccoguovi. S, Jleuriciis Ecclesiw Paderbqrnensi abbuiiam Scel-
"'''• dice dohat. -
.- Datum anno Dominicae iiicarnalionis 1019, in-
dict. n, v-Id. Jan., aiino vero Doinini Heinrici re- (Aiino coderii.)
p.
«iiantis xvn, imperii vero ejus V. , : C. In noiniue [Idid., el 78.] indiviiluse Tfiiiiialis,
. Acium Chuofunge feliciier. Amen. sanclse
HEINRICUS Del gratia Roinanonmi iiiiperalor Augri-
CVJL -
'.'''__ sius. . '..'.',''"*.
S. Etnrici privilegium vro Ecclesia Mimigardefor-
densi. Qupniam prsedecesspres noslrps regcs vel. impcr
ralnres pperatps esse in siinime capite qncd est
(Aiino 101.9.) Christus non ignoranius, quos seiraus in ejus inciii-'
[Cod. diplom, Bist. Westplu, p. 77.] bris per fidem operatos habeii aiigmenlaiido eccle-
In nomine sancieeet individuse Triniiaiis, HJ.I_.IU- sias Dep vel sancCs sacratas, et pro ea ipsa re
CDsdivina favenle elemeiilia Romanoiiim imperalor aiiernse recompensalionis prsemia adeplos fore, noii
Augustiis. secus si sanciara Dei Ecclcsiam ad honorem sanclo-
, Dbi ecclesianim venerabilia loca a noslris proede- B riira suorum crcscere ct nmliiplicare donis yel
ccssorihus nobiliier adaucla, ul in suo vigore per- augmenlis studueriinus, pcrpctuoe remutieralionis
sislanl, noslra aucioritale sanciuius, ab oiiinipo- exsultalionem nos nancisci spcr.uiius. Qiiaproptef
lenle Deo, quera in suis sanctis honoramus, seiern.se universali EccJesiae proesenli videlicel el futuroe riia-
retributionis proeniiuni recipere fideliterel veraeiicr nifcslum esse optando detiderauius qualiler'Megi-
-speramus. Quocirca sancloe Dei ecclesioe oniniunique livverchus Paterbrunnensis episcopus, nosira. iiii-1
lideliuin iioslroruro prseseutiurri videliccl el futuro- periali excellenlioe dilectissimus, subliinitateni nO-
r-uni iiiiiversiiati voluuius paleal qualiier Thiedcri- stram cenveiiil, postulans ecclesise suoe uiiani
cus, sanclx MimigardeVordensis ecclesiaevcnerabilis abbatiam Sccldice vccalam dari, ciijus cciitiiiiiis
e.piscopus, noslroe celsiludinis adiil clemenliam, pciiliPiiibus iion iinnierito faventes, iiitcrveiiiu
petens ul suee ecclesrae per nbstri proeccpti paginam Chunigniidse iinperatricis nostrse viJelicel dilceli:>si-
- concedercmus ci coiifirniarenius unam abbaiiain mse conjugis, episcoporum quoque Geronis, Unuani,
Liesbern noiniiiatam, qiiam antea proefala Mimigar- Arnoldi, Dietrici, Hilliwardi ei Erici, optimaluin-
'devorder.sis ccclesia babere yidebalur ctsi sine scri- queiioslri re.giii, Penihardi ducis, Sigifridi cbniilis,
pto, silam in pago Dreni ac in comilalu Heiiinanni lleriinauni ei Eggibardi cmisilii vcntilalione ,'siipra-
-ceraitis. Cnjus peiicionibus ui juslum est annuenles, J diclam abbatiani silanvin pago Wessaga el in Cb-
iiuervenlueiiam ac.pelilione.Cunigtiiidoe.iroporalri- roilatu Friderici coniitissibi lieciibn siiaa ecclcsioB
cis Augnslse lioslrseqiic coniecialis dileclissinue, Palcrbruniieiisi suisque succcssoribus omni concc-
alioruiiiqne fidelium nostroruin qui inihi prsesenies dinuis jure deinceps possidendani. Bt yero Jioec
fueriint, Everhardi Bayenbergeiisis et Meinwcrki prsecepti pagina slabiiis el inconvulsa futuris Vel
Podilbrunnensis, Atlalboldi Trajeciensis episcopo- prajsentibus.lemporibiis peniiaiiere valeai, propriai
• rum, ducisque Godefridi; per Jianc noslri proecepti inaiius caiitione firmanius,. ci noslri sigilli impres-
paginam, pra.libai_e sedi cpiscopali sibique suisque sione Taiuni ducenles signari jussiinns. ...
successoribus in perpetuum cbiifirinamus et corro- :;. Signum domni Beinrici serenissimi (L. M.) et in-
Jaorarous, ut in proescriplo Joco Liesbern diclo no- viclissimi imperatoris. .;.
stra iuiperiali aucloriiale dehinc Jiberam habeanl r Guiilliefius caiicellarius vicc Erchanbaldi archi-
facullatcm servilium Dci ordinandi penes divinura capellani recegnpvil. , ., ., -,;?
amoreirt atqne limorein. Prseter: hoec-eliam de advo- - Datum annp Dpminicsc iiicariiatipnis 1018,' jinli_-
calisin proediclo loco episcopis liceai agere el ordi- ciipneii, annn domiii Heinfici rcgnantis xviiv-.iirir
:iiare secundum eorum voluhlalero advocalionem iii ,. perii vero ejus vi, xin. KaL Apr. ,
ipsorum miliiia, _uxla,quod illis melius visum fuerit . Aclum ad Gosilare felieiler, Ameii. .
ad uiililaiciiv ecclesise prselitulalse. Etut h-ecnoslrse •• - ;i; ~i: :' '-->
••_• -_ ^cix.;' '
. pr_eceptionis aucloritas oniai tempore siabilis -et Jtem t quamdam nosirm proprietiitis foresiiau i'
.hcoirvulsa perinaneat, banc paginam nvanu propria ''• '• -'"
(Annb 1019.)
coiifirmantes, sigilli noslri iinpressione _ussimus in- Bist, Westplu, p.78.] 'ri
[Cod.
' C. In noroirie diplonu
signiri. .:.• ..-.•_' sancioe eV individiia. •'Tfiiiitilip',
;• Signum domni Beinrici serenissimi (L. M.)et in- Hi-iNRicns divina faveiile clemeniia Roroanoiiiiri
viclissimi imperatoris Augusti. ....-.., imperator Auguslus. - ..... -i
Guniarius canccllarius vice Archenbaldi archie- '
Dbicunquc sahcia Dei loca bonis nobis a Dcoilo-
piscopi et archicapellani recpgnpvit. - rialis exiollimus, _iorVsoIumvitse nostrse )t»nganiirti-
; Daium ariiip Doininicre incarnalionis 1019, indi-
latem, veriim etiani regiii nos prosperitaiem augere
rtioiie n, anno dbirtiii ileinrici regriaiilis xvni^ spcranius. Qiiapropler rioverit oiiiniiini Cliiisii
iroperii vero ejus vi, xvn Kal. Aprilis." iios, pVo
; Acitiiii Goslariie fciiciier,,: i,.-; - i. _ ,•.._..;.,..> ilOstrorllrtiq^IelideIilIni.ilniversilas:qilalitei,
remedio ariimrc ribstfoe aiifecessoriiiiiquenostfoiiinf,
Ei7 - S. KENRICI IMPERATORIS 318
nec non pro salute dilectoe conjugis noslrse, Cuni- .A nentiis, et cum canipo Arsicio., quod proedium Gi-
giiridoe impera.ricis vitlelicel ajigtisise, iitque pef nizo liacteiiiis tenuit, ul, queroadmodum ille domi-
inlCrveiilum Geronis Magedeburgensis arcliiepisco- nam nostram sanclam Mariam constituit hocredeiu
pi, Dolichonisqtie corailis, quandam lioslrse proprie- depTopriOjiia et nos facimus.de;npstrp riiiiiisteriolo
lalis forestira in cpmilaliicjusilerii Detichpnis silarii;- publico, ne forle,. si ariciii sseculari concederemus
qtiEC,leriiiiniim juxta fjuviolura Fulda iioiiiinaium illud, ea occasione proediclas' iiivaderenl.rcs. Et in
suiiicns, prope Regiiiliereshuson ci Cieiihiisbri alqtie proedicloconiilatu novoe Casse caslellum, quod sibi
Biberbach et Rolbrehieshuson, in quoddam fliiihen conlulit Aitofilius Aderaili, cuin suis pertineiiliis,
vVisera'vocatura usqrie ptoieiidiiuf ; iiule siirsiini veluti in charta concessionis illius leguriitir; et iri
difecta, qtian.dahi villam nolnihe Giinandin allingil; alioloco ipsitis comitalus castellum ile Anganello,
abinde,cifCuluin prosecuia, iterura in Fuldara, ei vcl alia loca quse ihi cbndoiiavit Alkerins comes,
sic siirsiira Usquejam pffedictani villani sciliceltter quatenus in sua chaiia refefunt, vcl alise res quee
gliiiiereslitisbn pergiraiur, sartcice Padorbriinhensi hiodefno lemporeirt ipso comiialu acquisiisesun!.
ecclesioe, cui veneiiibilis ef nobis dilecius proesul: jikcomitatii Sabineiisi, in loco Ortfelle. ei res quas
Meihwercus praesse videiur, ad allafe et reliqtiias conlulil ibi Joannes presbyler cum suis coiisortibus':
sancioe Dei genifricis Marisc, sanctique mariyris et •B El quas Qctavianns.chm Rogata conjuge sua iiijhin
ejiiscopi Kiliaiii et sancli Liborii cbnfessoris, curii dicto coinitatu ssepediclo monasterio obluiii, ut in
oroni ulilitate quoe ab eadeiri jnoveriire li.Jaieii(is sua coiiccssione luibetur.-Et quas Leo filius Rezpnis
possit, firiniief el pefpetub liaberidarn uadiinus condpnavil in Mojaiio. lnsupCr ef impcriali prsecc-:-
atqiie concedimus. Et ut boec noslra aucloiiias plione juberaus sub omni contcstaiione. ul onfni.i
stabilis ciihcoiivuIsa.permahe.at, cam niaiiu propfia, scfipiii qtise- Graiianus, invasor .reruni ecclesiM
aii prififa-
rcboranies, sigilli noslri iinpressioiie jussinius 'insi-. sanctoc Marioede MJnioiie.quod pertinel
gniri. . '' liim niprtasterium, fecil, confringantur et ahimllenr
Sighum, doinni Beinrici Romanorum (L, H.) iii- liir, et adipsum inenasieriuni redeant siiie oliliga^
viciissiiiii imperaloris Augusti. lipne. .-;•.
Giiniherjus caiicellarius vice Erchembaldi arcbi^ In comiiaiu quoqiieBalbensi ecclesias. sancli Pe-
cpiscopi ac archicappellani rccognovit. regrini e.t sancloe Marioe, cuiii pertinenliis eaninviii
Anno Dpininicse incarnatioiiis 1018, indictione ti, quibiis conies Oderisius noyiter monachos locavil.
aiino vero domni Heinrici Rbmaiiorum imperatoiis quoe antiqiiitiis ipsiiis inoiiasierii fuerunl, el iriodo
sunl,, qnas fidCles Clirisli inibi coutu-
Aiigtisii.sectirtdi regnnrilis xvni, imperii aiitcm yi. rcacquisii_e
Acluni xvin. Kal. Januaiii Miiliiihuso» felicileri C lerunt; seu quas prsedicius quomodolibet recupera-
Amen. vit. Jlem in comitalu Sabinensi caslellum deTri?
CX. buco, et aliefunv de Bucciniaiio cunv, suis perii-
5. henrkus imperalor monaUerio FarfensiS. Maria: iientiis, qtiemadmodura domnus I.cnediclus summug
res iioviler ab ipsis monachis acquisilns, quariim Romaiius ponlifex noslerqne-spiriiiialis pater noslro
homina rccensenlur, .«o diptomate confirmai. rogalii eideni niohasierio r,estiluit.: Siinili inodoilla
(Anno 1019.) Joca quse proedicluspapa per pohlificale pToeceptura-
[Muralori, Rcr. Jlal. Scripl. \\, li,h\Z.\ prp auimoesuoe remedio coululit.qtise suiit in Assa
HENMCCS divina clemeiuia imperator Romanorum de supradicio Bucciniano: cum suis onihibus perii-
Anguslus. nenliis, de ecclesia quoqoe sanc.lne Maria. sitaiii
Noium-sit omnibus fidelibus sancloe Dei Ecclesioe, fundo Massse de Vesliario, cum procdiisillis<}u_ein
ct omnitim nostrorum, fidelium procsentium seii fu- ipsc cpntinenlur praecepio. Nec r.pnccclesiam sancli
turorurh, hoverituniversilas qualiter Hugo, monasie- Sebaslianiin Cellinade Flbgiane, cinn: lerris eivi-
rii quod. dicitur Pharpha, veneraridse genitricis ac neis, sicul ipse prsesnl uriivcrsalis-ajiique sancise
virginis Dei Mariae, veiierabilis abba.s, •noslfaiii Dei genilrici pei-charuilas cpiicesseninl..Pari rondo
adiens clcriieniiam. deprecaius csUqualennsipsiu.. " inoiiasleiiunvsancii Laufcniiii in fiiiibiis 'Gairipanis.
ejfusis precibus liostroe piclalis accoinodaremus ubi dicitufMac..., quoti idem venerabilis patersub.
aures, sciiicet ut res noyiier,,J)eo fa-venle, acquisi- diclo locppbinlil. El iiicomilatu .Sabinejisi.terra (sicfy.
tas, seti a pravorum liominum ditione excussas, Ortella Jpamiis presbyleri cuin ecclesiis, olivctis
noslra imperiali ac p.rseceplali pagina confirmare- alque>vinelis..Irt comilatu RealinO terra (sic), quarn
mus. Nos vero quia cunclis jusla poscentibus prae- Transaiicussancl;e Mariae Iargitus est. In suburba-.
Jjere.debemus assensum, nostrse luitipnis proecepto jiis TibuTiinaeciviiatis iiionasieriiiin sancli Adriarij;
noininatas et subscriplas sanctp confiriiiainus mo- cnm omnibiis suis perlinenliis. lii coinitalu pirniahp,
nasterio. Re3. iiaqup, quas Ginizo fiHusIlildeprandi res Oitohis filii Anderadi cuni ccclesia. Doroini Sal-
comitis cpnlulit eideni menasterie, sicui in cliarlula valoris, el rcs qnas<Adelinodus filijiS:UiJtlcmodis,.
doiialionisillins cprtlihetur,qua_ sunl incpmilaluFir- et quiecuiique ab aliquibus eidem -^aiici-eMariaviir
iiiano sil.(««)., siinulqiic addidimus prc redempliene Pharpha dala sunl.Jn civiiate Oriaria monasieriuin.
aii3ni-enoslioe ex npstra Iargilate.eidein sanclpfopp sancii Thcodori cura ecclesiiset/omniliuspeiii.iien;.
d.i.otrictuninipnasicjii Spnzzaai cum omnibns pcrti- liU suis, monasterium sarietai Mariai de Minibni-r-
319 DIPLOMATAEGCLESIASTICA. SM
Cuin omnibiis suis peftiiientiis, quod:beai_e niernb^ A plam ac signsjlani! inaiin ..prppiia sUlilus,..firraayv::
rise senior nosier Oftbibi restituii. liiAssisio diiseec- mllS.,-. : ; .; : '.:":'.;. ;,'.. . :" ;-;:: "- . i.,_.;,-;,: .:,/..,;; .-
clesiae(sic),qusesuperleframipsiusihenas.eriipesitoe Data. vii Idus Aprilis, indict, ,n,.ahno-Dpinii)icaa
tunt. In Sumiriati ecclesia (sic) sancli Silvesiri; 'cl incarnalionis--,.10I9v-aniio:'.vcrp,i,.dpiiiiiii:JIcjirj.ci-'so,?_
aurtes de flumihe et de hionasleiiolb et Pbrscia. Iii cundi regiiantis x\n, injpi.i:ii ^vniioTi. :;:; r; ;,i,,.::,..,.*
coiniiatiiBaiJierisiiiionaslefiurii saiicliPeregrip.i Cum Actum Merseburg fclidieri: Asiicn. ;,:,.:. r,.;:;
briinibus suis pertiiientiis. Hdec igiiur omiiia,'cl :Cm. ',...„.; ...-•::';•:: ;:,-;.:;
Beinrki Il.imperaioris de nigneta
qiioecurtqueiibklvi pra.dccessbfes fcges :vel inipera-^ ...Coiicessio hiercalii; ' " et,r>
'' "''*
Ipfes eideiii ecclesioebealoe Mafiseile Phoiiplia con- "
;.'... ^" .'."", (Aiinb iOfii. i;"Julii'.) '/""''" ';'•-"f'
tulerunl, nps pef haric paginam ccnfiiiiiariins, clc. "•'''"-:'
'.."' [Proiike, Cocf.'diploih. FtHd.', p. Zi$.] 1
Piligrinus caneellarius in yicerri 'Ebefliar.li Banv. ln noraiiie 'sanctse ei individtioe tiiiiiiafis, HEIN-
bergensis episeopi el afcliic_tpell.inirecognbvi. nicus diviiia favciiie cleiheiitia Rortiaiioftiin iriipe-
Dala aimo Domiiiic-e incarnationis 1019, nnno ralor Atigiisius,
domui Henrici rcgn.anlisxvn, imperii vero 6, inilict. n, Veneraiiilia divlnde religibiiis coeiioliia murii-
loce Menesburgh, v Idus Aprilis. «j ficerilise lioslrpe doriis cxallitre, aC servbfiijri clci
""'CXI..'"-:'.; utiliiales liiisericorditef, adteiidefe rtobis seiefiise'
rerriuiierationis spe necessaiiiiiii esse diicirinisi.
S.Iienricus Godehurdo abbdti Allahensi prwdia
qumdam cqnferl.. , . Proinde pninibus Clirisii npsfnqtie fidelibus nbtiiiii
(Annp 1019.) ,. esse yplurtius qualileriips, pcfiiiiervenliiiri dilec'l.e
[Ludewig, Scrrpl.rer.Gernu, p. 537-58.]: ., .:; conjiigisiipslrfe Chuiiigtiritlie ihiperatiicis Augiis#i
" In ncmine sartctoc el individiifle Fulda dieiiuf, tibi' inoriasiefiuin siiJj
Trinitaiis, HKKEI- inlpcb •qii.i
in honore saiict_e Dei gbiiiiisCis:
cus, divina cleme_tia favcnlc. RpniaiiPiiim iinpeia- regttla monacliica
lor Aiigusius: Mariaeac beati Bonefacii maTtiiis in pagb Poclibiiiij'
Si quid Eeclesias Dei vel in eii_de;nservienles de constriicliim esl, cui eiain verierabileni ac religib-
nosiris ditare studucriinus, procul diibibimmarces- sum virum Richarduiii proereciiiius.JegitiiViairihio-
sibilem prsemium iir fuluro capessere credimus. nelam ac publiciim inercatuiri cortcetiiinus ac sta-
de re luiraus, oninibusque quibjis'pliicetvehdendi eleiiiciidl
Qua ciinctis.fidelibus hostris prsesentibus sci---
licel ei fuluris notum csse yolurnus qualiter nos, facultaieni et polestatein tribuiniiis, eiiiriiuih' iiniiii-
.eiernoe yiloe desiderio inflammali, lam pro remedio riuiri cbntraQicliPiie ef iriqiiiciutliiie Tcmoia-."Ttifilb-
anirose nostrae .quara parentuin nostroruin, nee «on Q nciiiri etiaiii ac disirictiimimiiiiaqiie de bbdeiiiiiie.'-
ct intervonlu dilecloe colitectalis noslTse Chunigun- catii et liioJielaiibs.ex regali etiriipefiaii jiife fe-
dse, el pro dilecti Aliaherisis' abbalis Godehardi spicienlia 'pfaenbmiiialifi"Fiildeiisi ecclesiae pci' liariS
gralissimo ; bbsequib,-eidem ; Eccicsioe ' cui ipse iinpeiialem paginarii ih propriiitri dbiiaihiis et largi-
praeesse videtuf, in usura niohnclioruni inibi DeO niuf ; ea scilicct raiione ut pfeedictiis Ricliardus
libefanl exindc babeant
fainujatiliura, in marcha et comilalu Adalberli.raar- abbas suiqiie sriccessoVes'
chiouis, decem regalesmansos inier lios-ieruiinos poiestalem qiiidquid cis placuerit faciendi ad utili-
sitos, ab occideniali videJicct-plaga super villara iatcin.lahininmodo' fi-alriiin et Ecclesiie iijidcm siili
M tit hbcq
quae Abslorf liuijcupatur, de medio DanubiS alveo regiila saticii Beiicdicii Peo servieiitii.ini'.
a*cdonationis aucloiitas sta"bilis
usque hv rivultim qui yocatur Smidaha, longitudine nosirse coiicessioiiis
ad orienlalem pIagam,iongiiudine vcro coulraWa- et.inconyulsa omiii perniaiieat oevb,hoC 'pfxcepluiiii
rioslri Impfess.iOiiejussiiiius
grein vergcnte in Jbcisprobabilibus usuiifue senipet iiide cbiiscfipliiiri ' sigilli ' ' '
aptis. iiisuper eiiaui parvuliini insulam in Danubio, insigliiii.
contra eamdem villam jaeenlem, per hahe rtoslri Signum aomni Heinrici -inviciissiini - •
RomanbriiiH
-<-
ei .
prsecepli pagjnam coricediiniis atque Jargii.iur; ciira imperutoris Aiigusii.'
omnibus appendiciis ad eosdein peiiineniibtis. areisy K Guntheriiis canccllaiius ad yicein Eiiieiiljaldi ;ar-
aediflciis, terris cultis eliiicuilis, praiis, pascuis chicapellani recbgiiovi. '".' '.--,
el cp.nipasciiis, viis. ei inviis,- aquis, aquaruiiive Dala Kal. Jul., anuo DpmlriicaiiiicnrnailoriisiOii*
anno yerb domiii-IIeinrici Rorii-aripriiriiiniperlAiig^.
decursibus, inuiendinis, piscalioniuus, venationibus
silvis exstirpatis. ve! adhuc exslirpandis, seu cum regnaniis xvin, iiiipeiiiverb vi.
oiiinibus quoedici vcl nomiriari possuiil ulensilibus, Aclum CbiPinoefeliciter. : cxiii.Amen. '"--: / ' ^
_et.denostro: imperi.alijure in ejus jus acdominium S. Heinricus Ecclesim Paderbornensi curtem Hain-
omnino transfuiidiums, ea quippe raliene ut proe- < •':.-• • monsledidonat. -:-- -: -. •.-....'..':
diclus abbas suiqtie successeres exinde liberam :(Aniio10204 .
Iiabeant ppieslal.em..ieiioiidi5cPiiimjitandi, vel quic- [Cod. diptom. Ilist.yViesiplu, p. 79.]
quid eis in usum prsedictorum fratrura agere lihiie-- C. Tn nomiiie •sanclae ct individiiae TrinitaiiSi
rit. Eliu hsec noslra? donatibnis; aiicloritas omniiim HEINRICUS. Kiivina' favcnie clcirieniia,- Roiilanofunv
lioinimim cOntradictibne TemOla,-slabilis ;ct lirnia. iroperator Aiignsnis. ;••:.;
f»nsi«i-, hajic chariam ex riostiSi;jussiPhe- cbnscri-; SaJii].crrimis -sacri «Jo([tfii i:iSlitulioHiinis erud>\
m- ,S. IIEiSIUCI IMPERATORJS -_ 552
niuf, excninlisque religiosorum excclleiiijssiiiiis A _ Deo donalisdilandq exloljiniiis, np« soluin., viise
admnncmur ut, lerappralia el lerrena pre D.i aiiip.e npslrse Jpngaiiirailalem, veruni eliain regni nos
dpiianles commnda, ccterna el sine fitie maiieniia pipsperiiaieni augere Bperamns. Quapippter novei.it
sludeanius adipisci bona. CJuapTepier noveriiiloiiiiies; oinniura sanetae Dei ecclesioe fidelium noslroruinque
Christi fideles prsesenles scilicel alque fuluri qua- universilas prscsentium scilicel ac fulhrorum qua-
liter nos, per inlcrvenluni spiritalis palris nostri liter nos, pro animoefnoslree remedio nostroruinque
doroiii videlicel papoe Ueiiodicli , dilectissima.que anlecessorurn, nec non et pro salute dij.ectoecbnju-
corijugis noslrse Chuiiigund_e, nec nbn venerabilis gis iiosirse Cunigundae imperatricis videljcel augu-
Mogonlinensis ecclesiie afeliiepiscopi Erchanbaldi, stse, atqjie per interyentum Geronis. Magedeburgen-
dileciissimique noslri Babenbergensis episeopi Eber- sis arcliiepiscppi Dulichcnisque comilis., qiiandam
liardi, Frisingensis quoque episcopi Egilberti, nostrae proprietatis forestim in. comitaiu ejusdcni
iiiaximeque eb juge et indefessjim servicium vene- Duticlionis sitam, quse inicium suuiit de Rothaimiii-
randi Meginwerchi episcepi, ut ille nullius aemuli gahusiiri, recloqueirahijle 'prqtcndftuf in Vuisaraiii
obprpbriis subjaceat, quin plus omnibus nobis ser- fluvium, .icqiie ascerisum ducit iii fluviuin Fulda
yierrs, prsemia honoresque plures a nebis accipiat, diclum, inde vero conrniualiiri scrvat sui ascensiisi
exemplisque iicslri emplunienli, alies ad noslniin B 1 lenorero juxta eundenifluviinn Fulde usqtieih muni
iidele provpcel servicium,ad;Paderburriensenr eccle- qtii dicifur Grumelbichi,' nec non ad oppidum quod
siam in houore sanctoe Dei genilricis Marise sancl,- HoliIiusiin.vocaitiT yiam lendit, simul gradiiurin
que Kiliani marlyris, nec non sancti Liborii con- Oihilanharti et in Rechiiiherishiisun alque ad Ro-
fessoris coustructoe , cui proediclus venerabiiis ihiereshusui), mox pergii ad Rikillahusuii alque ad
Meehiiiwerchus cpiscopus prseesse dinoscilur, Beverbiki, sicque protenditur irt viara quoe lendit ad
quandam nostri juris eurtem Hammohsledi dictam, Yulfredeskircliun, ilemque in aliei-ahi viaro qtise
in pago Rittega et in comitalu tjtonis coraiiis siiarii, exlenditur ad Gunnesburin ei ad 'VuicriionneshHSun,
ima cum'omnibus ejus pertincnliis sive adliserenliis, sicque girando circuit quandaro viam quoe pervenit
in quocunque pago vel comilalu sita sint, videliret usque ad- pr«dictum oppidum Rothalniingahusun,
'cu.ri vicis, viilis, ecclesiis, servis ei ancillis, afeis, sancloe Paderbrurinensi ecclesise, cui- venefabilis
sedifieiis, lerris culiis el iiicultis, viis,inviis, exili- nobisque dileclus praesul Meinwerclius prseesse. vi-
bus elredilibiis, qttoesilis et inquirendis , silyis, fo- detur, ad altare ,et reliquias sancloe Dei genitficis
rcslibiis, venalionibus, aquis, piscalionibus,. niolis, Mafia. sanclique mariyris etepisCopiKiliahi acsaiw
jiipleiidinis, rebus mobilibus et immobilibus , ae cti Liborii confessoris, cum oinni utililate qnx ah
coeleris pmnibus quse rite scribi vel quequplihei (C eadem ullalenus. provenire possil, firmiter et per-
piodo dici pcssunt ulilitatibus, liac nostroe auctOri- petuo babendam iradiinus alque coiicedimus, ac de
tatis imperiali pagina donamus ac omniiim conira- .iiostro jujce cl domiiiio iii,ejjisdem sanelse .PaJer-r
diclionc remota proprietanius, proecipieiiles ut iii bruiinensis ecclCsise;jus el: dominiuin transfuiidimus
Peo dilecfus nobis ssepe dicius M. episcopus liberara ct deleganius; eo yjdelicel ordihe ut nullus episco-
dehinc habeat. potestatem, suique successores, ean- piim jam dicise ecclesiseejusqiiijsuccessor-es de.pr.er
dero curlem Haminonsiedi ciini omnibus appendiciis dicla foresti disyeslire vel inqhielare prsesiiinat. Et
suis tenendi, ppssidendi, seu quicquid sibi inde uiliaDc nostroe auctoritalis pagiriastabilis Gl .-incon-
lilieat in usum episccpalus faciendi. Et ut hscc vulsa pCrmaneal, eam nianu propria. roboranies;
iradiiio nostra ab omnibus iiicorrupta permaneat, sigilli nostri impressioiie insigniii jussimus.,- •;
iiauc cliartam inde conscriplam manu propria cpnfir- Signum domni Hehirki serenissimi et inviclissimi
manles, sigilli npslri impressione insigniri jussi- Bomanorum imperaloris Augusii(L. M.).!
mus. ,. . Gunlarius canceliarius vice ErCumbaJdi arciiie»
Signum dotnni Heinrici Romanorum (L. M.) impe- piscopi ei archicaiicellarii recogiioviu
raloris Augusti. Aniio Doininicoeincarnaiionis 1020,iiidi,ctiqiieiji.
Giuilherius cancellarius ad vicem Erchanbaldi ''? aiuio vero doinni Heinrici impecaioiis Augusti se* .
archicapellani recngiipvi. cimdi regnauiis xviiii, iniperii aiiiera vn. . ii|, *
'
Pala ix. Ral. Maii, iii fCslivitate sancli Gecrgii Aclum xi. Kal. Junii Cbuofunga feliciter. Aroen.; -
]iiar!yris,iiidictiono m, anno Domiiiic_e iricariiaiio- .. ., CX¥. '! . • • :•
nis 1020, aiino vero douirii Ileinrici secundi regiian-' Prmceptam Ilenrici imperaXoris pro abbalia..:.,
' Pralalim. .. ,
tis xix, imperii auiem vn. Aclum Babenberc.
(An»P 1020, III Kal. Decembris.) •
cxiv. ; --
Ilem t quamdam noslrm proprielalis forestim. > , , [Aunal. Camaldul, I.J . _•......
(Anno eodeui.) In nomine sanclse ei individuoe Tiiniiaiis.UE-x-c
' ,: : Ricus, diviiia favenle cJementiaj Romanorum iinpe-;
[Ibid., p. 80-1 '
, C In. nomine saiietse ct iiidividiise Triiiilalis, ralor Augusius. .. .:.-
H&HJIJ.CIJS diyina favente cleinentia llqiiiaiioiiiro Si locis Doiuino saiiciisque- ejus dicaiis bona
iiiiper.iior' Aiigusliis. .'. : . „ npslra :damus, et ,a.b anleccssoribtiS; Jiosiiis data
.. Si.saiimru.ni Dci cccIeijiSriun'Joca honis nolas a c<vn{iri5ia:vn.!sl .i_i-.e_erj.uuianirooenosli_e profuluriiiii.
!535 DIPLOMATA ECCLESiASTICA. 55>
hoh duliilanius. Quapropler notum esse veluimis A prwdiuniBulenliart Jlilderadq-.abbali Prumicnsis
omnibus fidelibus nosiris, prsoseiiiibus scilicel at- monusterii concedil.- .„.. ;
~
que futuris, qualiler, inlervenlu Theuzonis ropnaclii {Anno 1020:) :
hostri fidelis, pro remedio aniinse noslrse largimur [M.iiien., Ampliss. Goltect. T, 580, ex cliariaiio
. Pruniiensi.]--...
atque concedimus, prout jusle atque legaliterpossu-
mus, monaslerio Sanclte Marise et Sancli Benedir In neniine sancl-eel-indiyiduee Trinitaiis, HEN-,
cii.quod ut [esfjsilum Alpibus.quidicunlurPratalia, nicus, divina favenle tieinentia, iroperalor Au-
juxla rivum liomine.Bidcntero, ad radicem monlis, guslus. -.;
nomine Aculi, qui dividit Timsciam et Romaniamj • Si neslrsc liberalilatis. munere lecis Deo dicatis
quosdam mansos de jure noslri regni, mansum vi- qniddara beneficii conferimus, et necessitales cccle-
delicet unum, qui vulgo dicilur Nibli de Soci, et siasticas nOsiro juvaniine relevanius, id nobis et.a(i
aliam quem lenet filius presbytcri Alprandi de Soci, moiiatem vilam temporaliter transigeudam el atl
et Leo de Soci, et piscariam et Barricule de Soci, seternam vitara feliciter oblincndam profulurum
quem Hugo marchio per libellum dederat prsediclo liquidocredimus.UndepatcatnoiiliseomniumCurisii
monasterio; alterum vero mansum, qui dicitur lidelium, proesentiuin scilicet alque fuiurorum, qua.-
. Theuzonis Brussali, quem idem niarchio simililer B : liter nos, pro remedio animoe nostrsc ac dilect_c con-
dedil; niansum quoque de sexta, undemarchio li- jugis noslroe Cunegnndse, et per inlerventum Hilder
bellum fecit Winizoni Caslaldo; ilem mansumde radi (177) abbalis npstri dilecti, proediuro nomine
Teritrina, quem Lebni marcliio per libellum dederat Butenharl, in pago Hulpioe, in comilatu Hezelini
cuni tribus mansis de Caprena, mansum eliam de comilis silum, quod post obitum Epponis yiri, et
Linaro, unum libellum habuit Bonizo; mansum legis jure el lege, ad noslras regales ei iniperiales
quoque deTejano, queni Winizo Iiabet, per libelluni, roantis devenit, cuni utriusque scxus niancipjis et
curii parle illius vinese de regni nostri jure ac do- oiiinibus utensilibus, lerris, cultis el incultis, agris,
minio donainus alqiie Iransfundinius in jus atque pralis, 1 canipis, pascuis, siivis, r.quis liquarumve
dominium prsedicti nionasterii de Pratalia sanctse .decursibus, pisealioiiibus, molendinis, viis et inviis,
MariseelsancliBenedicli, acBidenlem, inperpetuura, exitibus ,et. redilibus, et. omnibus apperiinenliis,
cum omnibus eorum pertinentiis, quse dici vel nb- qiioesilis et inquircndis, qtioe dici polerunl aut noini-
minari possunt, cum lerris, campis, casis, vineis, nari, ad rooiiasleriiiro S. Salvatoris mundi, siluai in
pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumque decursi- iocp qui dicitur Prumea, in usus fralrum Deo inibi
Lus, et omnibus rebus mobilihus et immobilibus; tali ,sub regula S. Benedicti servieniiuni, concessinius
C el in proprietatem doiiavimiis, ul
.lenore ut prsedicius Teuzo reclor ipsius monasterii peromniasucce-
suique successores abbates inde peiestalerii habeanl denlium tcmporum curricula eidem monasierio
ad ulililaleni ipsius mbnasterii faciendi quidquid lex absque oroniura niqrlaliuin conlradictione firmuiii
prsecipial. Prsecipientes itaque jubemus ut nullus aique slabile ,in. aelernujn permaiieat. Et ut Jiotc
;dux, marchie, ccmes, vicecpmes, episcepus, caslal- nosirse concession.is iraditiq omni teropore stabilis
dus, vel aliqua ncstri regni magna vej parva perscnsi, ,el incortvulsa perinaiieat, hanc-imperialis praecepli
praedicti mnnaslerii reclcrem vel suos successores .paginani inde conscribi, ci, manu propria confir-
abbates, de omnibus quse supra scripta sunt, diver- mantes, propria sigilli noslri iinpressione jussiiiius
. lire seu inquietarc sine legali judicio proesuroal. Si .-i.iisigiiiri.. • ' : ;: .i
, quis igilur hujus noslri praecepti violator exsliteril, ,;: Sigiiuro domni llenrici Rbmanorum invictissiiui
scial se coinposilurnm auri opliini lihras centuni, • inlperatoris Augusti.
medielatein cameroe npslrae, et niedietatera prsefalo '.-'Witliarius canccUarius yice Erchanbaldi archi-
monasterio. Quod ut verius. credaiur, et diligen- episcopi rccognovi.
lius ab oranibus in seiernum observelur, hanc nostrse Dala v Kalendas Octobris, indiciione m, anno Do-
. donalioiiis, paginam manu propria confirmantes ,si- _. niinicae incariialionis 1020, anno aulem doronillen-
, gilli noslri impressione jussimus insiguiii. rici secundi regnaiilis xvin, imperii vero ejus vn, ;
• Signum dpmni Benrici Rqmanqrum invictissimi - • Acturo Bamerstein fciiciler. Ameri. <
impei^alorisAugusti. " - :' ' "
:',.'' .• CXVII. _:; ': .
Piligrinus cancellarius vice Egerardi episcopi ei Imniuniias Heinrici 11 imperatoris.
archicancellarii recognovit '
(Anno 1020, 3 Maii.)
Daia tertiolval. Novembris, indiclione terlia, anno
' [Dronke. Cod.' diplom. Fuld , p.' 347.]
Dominicoe incarnationis 1021, anno aulem dbmni In lioiiiine sanc.tae et individuse Trinitatls, HEIS-
Henfici secundi regiiantis xvm, imperii ejtis vn.
KICDSdivina favertie clemenlia Romanorui)) iinjjg-
Actum Amerslen.
' ratnr Augustus.
"cxvi/ Coiisial nos, divina dispensanle gralia, ca-leri.,.
. Prwceptum domni Benrici imperaloris Augusli, quo supereniinere morialihus : unde qportei ul, cujus
(177) Hilderadnm ex Biirgundise conii tibtis originem falori in priinis cliaruin, obiisse posf annos rcgimi-
traxisse iradunl Priiinienses;,alque, Henrico impe- ;i:is octo, aniio lf-afi. • •' •'• _"
S53 S. HLNRICl 1MPERAT0RIS SSC
pTii.cellimiis iiiuiiere, ejus sludeamus nibdis oinnibus A / (M)imperaipris Augnsti. (S)GunllierJus yice Erkaii-
parefe volunia.i. Qiiaprcpler ccmperiat industfia baldi: areliicappellani.reeogiioyit...' , .. .-.
aiqtte ulilitas oniniiim fifleliiirti nostrorum, praesen- Data v Nnh. Mai.,- indiciioiiffiii, anno fiqniinica.
tiiiiri scilicet et' futuforiirtv, quia vif veiiefabilis incariiaiionis 1020 , aiino vero d.omiiiHeinrici se-
Ricliardus abba ex nipriasterib t|iied diciiur Fulda, ctiiidi regnanlis xix, imperii auleinivii.
qiibu esVsiium' in pagb Gfapfeld, cPrislruc.unvin ' ;Acluni:;Fu!da.^
.-,,.
hbhore'*?aTicti Bonifacii «iafiiiis Christi. iibi idenv
CXVIH.
gloriosns marlyr corpore quiescil, adiens exeelleh;.
iifim culiriiriisiWslfi.blitiiJiiiibbis quaiidam anieces- '- -Ihnrkus
S. .ecclesiw
. -' •'•' • -. • Paderborhemi "''prmdia
'': '; '' qucsdam
" ''''•>":.
sbrrihi rioslroiiiiri,' Pipirti videlicel; Ludewici Jfct ibnfert'.
Cliubnfadi, IleiiiiiCi, heCiionel Oilonis imperaloris ;(Annoi02i.)
[Cod. diplom.llisl. Wesipju, p. 80.] ".''
Augusli aiicioriiatcrii, iii-qiia conlinebaliir qualiter
ideiii pfiiicipes clarissimf prsefatiiin nibnasieriUra XP. in tiiqinjne sancloe et jiiciividiise Trinitati.s,
euhi inoiiachis ibidem Deo famiilaniibus, ct cuni JIEINBICCS.diviiia, gralia Iloiiiaiioruin imperatpr
rcbus vel liomitiibus ad se jiisie peiiinenlibiis, sub ^.ugiisliis.
sna cbiisiituissenl defensione Ct muniialis ..uiciortei |J ? . l)iviiiM..-'pietalisclemenlia, qure nos, a.d ciilmen
Olisccravil nanique prEcSCripltis abba ut similitCr' iiiiperatPTi_eroajesialis perduxi.l, adhpc ybliiil ]ro-
.psiim nioriasleriinn ciurt roOnacliisibidem Deo faniu- perare, iuecclesiaiiini .ardini (irmando aique,'cprro-
iariiibus ei ciim rebus el hoiiiinibiis sibi legaiiter boraiido siibveiiiamiis. Hiis auiem maxime ibcis
-pcriineniibtissub noslfa cOnsliiueienius defeiisione, qua;,,,ab aritecessoribus jiosiris rcgibus el I.inperatp-
ei palcruoe riuc.ori.ali nostram juiigereiiuis atictori- ribus fundaia, sedjam peccatis :exigesitibus pene
lalein. Cujus pctilionetli quia justani imo raiionabi- videbanlur anniijlaia. Quaprqpter .nmiiium fideJiuni
ierii esse judicaviinus, libeuicr accommoilavimus et noslrorura proescniium scilicet ac ftitiifqiiim indi>
liCriefieib quod posluiavif assensiim proebiiiiniis. Et striiC iiotniii esse vbliniius qualiier iios, divini ainp-
idi.P lianc auetorilatem, proplerdivinum amorern et ris instinciu, pro reroedio aiiinioe nbstrse seu paren-
veneralioiieni ipsius saiitii loci tranqiiillilatemqtie lum liosirqiiim, nec non et leriii Oilbnis boni
•ffalriini ibidem consislenlimn. circa ipsnin moiiasle- 'niemorifc iiiiperalnris, dilectocque conjugis nostrse
fiiiiii fieri decieviiHus.Pef qnaiT.iu fjilurnm sancci- CbiinigunfloeAiigiisloe iiilcrvCrilii, aique Mcgiinvero
riiiis aique jubemus ul nullus judex publicus vel sanclse Padrebiiinneiisis ecclesise venerahilis epi-
q-iilibei ex judiciaria poiesiale in ecclesias, villas, scopi rogaln, slbi saiictfeqtie suoe ecclesioc a Karolp
toca, vel agros, posscssiones, qrias moilerno lempore ;C magno imperatore qlim ftiridatse , noslrls vero lerti-
jiiste et Tationabililer infia regiiuni riiviniiiis nobis poiibns inceiidimn piissse, in honore enini sanctse l
concessurii proefaltim possidet monasterium, vcl qure Dei genitricjs Marise seniper virgjriis el sancli Ky-
iiani niariyiis Liboriiqtie confessofjs riedical_e,
deirtcepsin j.usipsiiisioci voliierii divina pietas.aii- coniitatuiii
gefi.: ad eausas jndiciario >more audiendas vel ffeda siluiii C]uein Dodico comes ilum yixit tenuiit,
scilicet iii IpcisTIessig;i, Neiga,'Kili,lefg'a,'cuf_i
•uhdeeumque cxigenda-aul ma-isioncs vel paratas
^cinni legalilaie iii proprihm coh.cedimus at.que iar-
-facieiidasahtftdejussores ipHendPsanthortiinesipsius
fiiionasterii lamiijgbniios qtiain cl servossuper tef- "girauf per hanc ifqstrairi iiiiperialeii) pagiriain ;; eo
ram ipsius commaneiHcs distringcndos, nec ullas videlicei leiiore raiibnis ui proefatiiS cpiscopusM.
redibiliones aut' inlicilas occasioncs ircquirendas, suique suCcessores prescripioe ecclesioe:pra.side.ri.es
noslris futurisque temporibus ingredi audeal, vel ea ''deliihcliberani habeahi potestatem de eOdem cbmi-
latu ejusque utilitaiibus qoiequid eis placiieflt
^qhte siipfa memofata sunivexigcre prsesuiiiai. Sed
liceat pr_efale abbaii suisque successuribus rcs pi;se- faciehdi, ad eoruiii 'laniCii ulilitatem ecClesise*,
dicli innnasierii eum .nmnibiis sibi siib.ectis; sub "omiiiiini vidclicel inqiiietudiiie remota. Et ut hoec
-iiiiriiiiiiiiaiisnostrav defCnsibne possidere et nostrp,, iibsifiE. tradiliohis seu coiifiiinaiionis aucloriias
:_P'staiJilis et iiicbhviilsW bmiii Iiabeaiur lehipbfe;|hSc
fidelilcrtparere imperip. Et M]uiCqi|iddeprsediclis"
rebis jus fisci exigbre pelcrai, prp sclefna remune- proecepluhviride cdiiscriptura irianu -propria firnia-
viinus et noslro- sigillo repercusso insigniri jussi-
.aii.Hieproefaioinonas.erio el raoriacliisconcessinins. ' -
Ei si quandq diyina yocationq jaiji fitiis abba velj mus. 'r.:-.
successbres ejjis dq baciuce,i)Vi_graverint, quamdiu, Signuni doniiii Heinrici vicloriosissimi
' (L. 5M.)
ipsi nioilaclii' inler se' tales inyenire ppssinl quiI imverqtoris Augusli. .' ,. ..
ips^m congregaiicne.il secuiidiim regiiiam piipa- Guiiilierius cance)J;irins,;ad yicein Tierkeintialdi
tris Beriedicti regere 'valCiiril, pef lianc nostrami Mogqniirti arcliiepisc;qi.i "et arpiiicapellarii recqgqb-
' " " "" :'-"' '
auctpfitaiem cciisehsuin el liceiiiiain habeant eli-. Vit. . "' .* ;." '", 'J.:"""
gendi abbates. Hsec verp auctpritas ul pleninrem ini Data xiv. Kal. Marcii, indiciioiie iv, anno Do-
l)bi nomine optiiieai fifmiiatbiri; maiiu propfia suh- minicse incarnaiionis
1021/. annq vero dornni Hcin-
itis eairi firmavimiis, sigilloquC riostro insigniri -jus- rici secuhdi;
fegharilis xvnn;-iinperii aiitcm vm.
•iirrius, Acltiin Pqdreljrun feliciier. Anieii. ,
Signum domni Ileinrici Rqmaiioiiiin invictissiniii '' ::' -..''-. ..,"*'.
DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 55$
jj-ii
_ - .-.:,'- CXIX. . - , cus divina faveiile clenienlia Roni. iinp.Augiisius,
S. Henrkus confirmat monaslerio Sancti Emmerami .IniperialcrtincstrinpniiiijsexccllenfianiiibcsCinius
' omnia bana aeneratim. ablataepo
atiisauealienandi exigerc, imo ad slatum, rcgniet^ad saliilen.i aiiimse
facallale. iiostra; niiil.lnm pr.ofici,re, quosque divini serviiii
' ;(Anno 1021, SJulii.) aiiialpres, .ii.l sine qtiercla in Dbi .persislaiii iandc,
[Ried, Codex diplonu Ratisb., I, 155.] , liberalilalis noslrsesusieiiiaciilo confojiare,:maxime
In nominesancta. eliridiviliiise Triniialis, HISIN- aulem eos quortiin laboris devotio .diyillo;pla?:c_ete>,
MCDSdivina favenie clemeiiiia Rnni. imp. Aug. risinvigijal pljs.cqiiip,ProiiidenpyeriiPiiJiiiiirtvChii';
Imperialem nesiri nominis exCellenliam hoc sci- sli,no.stiiqiie fuieliuHiiiniyersiias qualilcriios, div.iiipe
rous exigere, irao ad staiuni regni el ad saluieiri reniiuieraiionis spe inciiali,, inieryentu etiaiiidile--
aiiimse nostrse mulltiin proficere, quosque divini ctoe conjugis..-noslra. Cliuiiiguiidas iinperalricis An>-
servilii aniatorcs, ul sine queicla in Dei pcrsistani giislse e.t yeuerandi Riciiolli abbalis,..cqinmoiiili>,
laude, iiberalilalis riostroe siislenlaciilp ebnrortare, culdam Ecclesisc Dei infra civitateni Ratisponen.in
inaxinie aulerii eos quoriim Taboris devolio diyino Jionpreni pretipsi Dei niariyris.Ueimnierami-censtru-
proe cseieiis invigilat obsequio. Proinde noverit om- cloe, ubi veiierabile ccrpus ejns niiraculis declaran-
niiim Chiisii hostrique fidelium iiniversllas qualiter 3 libus reqiiiescere.. coniprobalur, qiiamdam nosirj
hbs, divihsR remuneralioiiis spe incilaii, inlerventu juiis.curlein ;Riule diclam, iu pago .Cliyrne.ngowe,
eiiarii dileclse conjugis nostrae Cuiiigundse iinpera- in :coi))ila:ii Pabonis coraiiis .siiaiivquaiivqiiidam
iricis Augustae et venerandi'Ricbblii.abbaiis cqro- nobi.lis.iiqmo Waiiniirtdus:cora.es,eidei)vcoeuobio con-
monili, cuidam Ecclesiae Dei iufra civiiatein Rale- lulit, cum omnihus appcniliciis, villis sciiicel, -arciSj
"sponenscm in honorem pretiosi Dei marlyris Heim- agris, pralis, :pascuis, aqtiis aquarunive desiirsibus.
nierami constritclae, ubi venerabile corpus ejus roifa- yaiiis, niolendinis, .piscaiionibiis, exitibus el redili-v
culis declarantibusrequiescere comprobalur, omnia, bus, vijs et inviis, qusesilis et iiiquireiidis, silvis,
qose ab arilecessoribtis nosiris, regibus vel impera-- yeiialioiiibus, lainijiis.. eiain uliiusque sexus, csele-
ioribus, omiiibusque Christi fidelibus vel infra ipsam risqiie, qu;e quolibcl modo dici aul scribi possunt,
Ralesponensem civiialem, vel in suburbio ejus, vel .uliliiaiilitis ad oaniilcmciirlem jureet legaliier perli-
ubicnnque loeofurii Iiacieiius iradila sunlelcollata, iientibiiSjper hancimperiaiera paginam in proprium
per hanc imperialem paglriam in perp.eliuiiii confir- Iargimur,et ejusdem Warmundi comitis traditionem
ihamus, et absque omrtium lion.inuiii conlradictione perpetuo ju're, pncdictse ecclesiae confirmamus-;ea
1n proprium largimur ; ea videlicet raiioneul nec videlicel raiione ut nec episcopus ejusdein' loci.
episcopus ejusdcm ioci, n_illa'qaejudiciaria vel ec- " liulJo.qiiecccIesiasticavcljiidiciaria persona aiiquam
-clesiasiica:pei'soiia;aliqtiaii) liabeat pblesialera prse- habeat poteslalem, prseiioroiiiaiam cnrtero prxno-i
nomiiiataboria pncfaloe eccIesUe auferre, vel usibus niinatoe Euclesise.au/erre velusihus Jralruin ibidem
fralrum ibidem sub moiiachica irtstilii.ione Deo scr- sub iiiOHachi.caiiislituiione Oeo servieiiliunv abalie-
vienlium abalienare,' sed proedictus Richolfus "ejn'«- mre.. sed pr_edicins:.Riciiolfiis' cjustlem loci abbas
dem loci abbas suique successores iiberani-exiudi suique successores liberam cxinde habcaht potesla-
Iiabeanlpolesialein quicquid .eis placuerit facieiidi tein quicquid ei.s.placuerit faciendi, ad:uliliialeni
•ad ulililateni lanlummodo frairum ibidein siib regu- lantuminodo fralrum ibidein sub regula sancli Be-
ia sancli Benedicli Deo sanctoqne lleiiiimefarao fa- nedicli Deo sanctoque HeiihineTamofaraulantiuin,
niulanliuirt.. Et ui hoecrtosiroe coiifif mationis eiiar- .proiiiuni hpniiHuni coniradicljone remoia. Eijithocc
-gilionis auctoritas stabilisel inconvulsa omniper iioslrsQ largilionis ei confinnatipnis auctbiitas sta-
maneat.-sev.o,libe prsecepljim iiideconscriptiim prb bilis el inconviilsiv onini perinaiieaii aevo, hoc proe-
pria nianu corroboranfes, s;gllli riosiTvimpressioiV ceplum iiideicohscripuinviiiariuprbpria corroboran-
jussimus insigniri. Jes,iSigilli:iiqslri impressifti)e;jtissiiniis ihsigniri.S
- Signum domni Henrici ihvictissimi Ilomanbrur _
Signum domni Benrici hivtc.AssimiRbnuimp.Au-
- ., ,
imperatoris Augusli. (Monbgrainma.) gusii. (M.onogrampia,) .-.- :;___.,
Guniheriiis cancellarius ad vicem Erkenbaldi af Gurtllieritis cancellariiis: ad -yic.eui ErkenbaljJiarr
*
cliicapellani rqcognoyi. •iiicap.eilaiii.Tecqgnovi..: . ,:. - ...• :;:.::.::;.:
Daia v Noiias Julii, indictione in, ahiio Doiiiiiiico Dala y Nonas Jtjlii,indict.iii,,annpPpininicaeiiir
iii.cnriiaiioiiis 1021, ;anno vero Domni Hertrici securi carnal. 1021, aiiiio-yero doraniHenriciijiregnanlis
•diTegnanlis xx.inipCraiitis viii. xx,"impeiantis vi». Actuni Co!priise-fcjiciteij,tAiheii,
- ActiihiCoioni.eieliCijef. Amen; nontiihii laisum exstat,:, ,:;•-: -.:.,:...
exsial; '-'' Sigilium.
/Sigillum majestaU inlegmm - -'
-'< "'" •-•- cxxi.i;:-"';';;:'r;''';'-'-:-;:;v';;;
exx. ."'
S.Jlenricus confirnial monasterib sahctiEmihcrdiiii
&. Henricus confirmat vtonasterip Suncli Eminerani .... curlem EilerJioven; '''<v
... tradilionem curiis-Rmlm (\'bgtareul)~faciath aco - .;
':..;. ..{An'no:10_il,"3 Julii.) -'.;:> ''-'''
raiteWarmundo.
.;" 7 <Annp 1021, 3 Julii.) "fRied,.«&i:su,:ra, p: 157.§ -- v '^'
[Ried uW supra, p..;15fi.] ln noinine saiicUe el individua. Tfirtilaiis, 'HkNai-
In iioniinesanclseet iridividuse Trinilaiis, HESBI cus, elc., vl .liwm. f)rfl'c.:-^-qiiaiiidaiii risstri jiifi»
539 B. ilENiiiCI IMPERArORlS: 5G0
cuiiem, Eillciiioven diclam. in pago Tunegovve, in .A sancii.Hemmeraini ducii ad ecclesiam, quoevulgari-
comilaln Adaiberti marchionis silam, qtiam avus ler Aliachiricha dicilur, inlra civitatein, in longiiu-
•nosier pioe rccprdalipnis dux Henricus eidem ccenc- dine habehteni perlicas xx, et In latitudine x, aiiani
hio anlca ccntulil, cum oinnibus appendiCiis, villis vero, foras murum proxiine adjacenleiri, in longilu-
scilicel, areis, agris, pralis, pascuis, aquis, aqua- dine similiier habenlemperticas xx, elin lalitudine
ruriive decursibus, niolendinis, piscatiOnibus, exiti- vm, in coinilaiu. Ruodperli comilis, perliancirape-
bus et redilibus, quoesilis et inquirendis, silvis, ve- rialem paginain cnin onini legalitale iii propriurti
nalioiiibus, familiis eliain ulriusque sexus, coeleris- larginiur alque concedimus ; ca scilicet ratione ut
qne, quoe quolibet modo dici aut scrihi pcssunfj proedicta abbalissa et omnes quavsibi in loco eodera
•ulililalibus adeamdem curtem jureellegaliter per- ordine el digiiilaie sn.ccedunt, liberam exinde ba-
•liiierilibus,periianc imperialem paginam in propriuhi beani poteslaiem quidquid eis libuerii faciendi ad
larginuir, cciicedimus el perpetualiler cbnfirmamus'; uliliialem proenoininati jnonasierii ac sororum ibi-
ea videlicet ratione til nec EpisCopiisejusdem loci. dera monasiice convcrsaiitiuni. El, ut hocc noslroe
mitlaque Ecclesia vel judiciaria persona aliquam auctpriiatis charta slabilis et incenyulsa crani per-
liabeat poteslalem, proenominalam ctniem Ecclesiae riianeal oeyp,IIPCproeeepluni iii.de conscfiplum pro-
proefaloeauferre,.vel usibus fratrura ibidem subino- j} pria manu confirmaiites, sigilli noslri iinpressipne
nachica insiilulioiie Deo servienlium abalienare, sed jussimus ' insigniri.
pr.edicius Richolfus ejusdein loci abbas suique suc- Signum domni Btnrici invklissimi Romanonim
cessores liberam exinde habeant poteslaiem quid- imp.Aug. (Monogramma.)
qtiideisplacueril faciendi, ad utililatem tanlummodo Guntherius cancellarius ad vicem Aribonis archi-
fralrum ibidera sub regula sancti Benedidi Deb capellani recognovi.
sanctoqiteHeimiiieranie famulaiiliiini,pmniuiii hpnii- Data n Idus Novembris, anno Doniiniea. incariia-
niira cunlradiclinneiemeta. Et ul hsec ricsiroe largi- lionis 1021, anno vero Domni Henrici imperaloris
tipnis, concessipnis et ceiifirmaiipnis auctoriias iegiianlis xxn, iraperii, autera vin.
siabilis et inconvulsa oiiini permaneat ssvo, hoc Acluin Augiisloefeliciler. Amen. ,.
proecepturii iride conscriptum propria manu corro- Sigillum majeslai. media parte esl deperditum.
borantes, sigilli noslri impressione jussimus irisi- cxxiii.
gniri. S. Benrici diplomq concessum Amuto 11 archiepi-
_"•
..; Signum domni Benrici invictissimi Romanorum scopo Salernitano, per quod ei cohfirmat oiiihia
jura.
pnp. Augusti. (Monogramma.) (Aiino 1022.)
Guniherius cancellarius ad vicf m Erkeiibaldi Af- C [Muraiori, Antiq. Ital., 1, 195.]
chicapellani recognovil Iri noinine sancix el iridividuoe Triiriiaiis, Ei_«-
• Data v Nonas Julii, iridicl. m, anno Dominicoein- R cos, divina favente cleraeiilia
, J^omanoruin impe-
cariiaiioriis 1021, anno vero doinni lienrici II re- ralor .Anguslus. ; ?
.{iianlis xx, imperaiitis auiem vm. Actum Colonix Si jusiis Deoque divinis locis non solum
feliciter. Amen. proeesse sed etiam prodesse sludtierimus, pfoe-
Sigillum majesl. integnim exstat. senlis vitee suffragiuui eloeiernss reroedium :;iii-
cxxii. venire non liiujjamus; et.si in prisiinum graduni
_S.Henricus donat tnonasterio superiori duas lerras erigere conamur, noslri iinperii culuien subiimarc
(plaelze)inlra el exira mxnia civilaiis Raiisbohen- procul dubio credimus. Quapropter onmium fide-
sis versus meridiem. lium sacroeDei Ecclesioc,noslrorumque, proeseiiliuiu
(Aiino 1021, 12. Nov.) ac fjiturorum, cpnipreiieiidat universilas qualiler,
[Ried, ubi supra, p. 138.] interveniu ac pelitiene Thenderici npslri dilecli can-
in nomine sancloeet individuoeTrinilalis, IlEsni- cellarii, per hanc npslri proecepiiproesentein pagi-
Cos, Romanorum imperator Augiislus. • n nam , prcul juste ei legaliter pessurnus, sanciae
5i Christianoe rcligionis elangelicae conversationis sedis ecclesioein beali aposlbli Matihoeisiloelionqre,
ariiatores hoslroe libefalilatis beneficio, quo securius ubi quelidie sumnioc Trinilali debiloecanuntur lau-
Deo servire possinl, consolari studuerimus, et oeler- dcs, aique inviolabiliier ei perpelualiier Amalo:ip-
nbrufti proeniiorumiina cum illis nos paiiicipes fieri spe sius prscfatoe Ecclesiae archiepiscopo, noslroquc
ceftacbnfidimus, proinde oinnibus Christi nostrique fideli, de novo concedimus ei confirmainus oinnes
fldelibusirirtotescalqualiternos, periiilerventumHen- res el proprietales ab anliquis principibus ipsins
rici ducisBawarioccuidain ecclesioein hbhdfem san- civitatis preedictoeihuic. concessas ecclesioe, seu' ca
cl.eDei gertilricisscmperquevirginisMarifcinfra Ra- qu_e Gisulfus Princeps cum uxore sua Gemma ibi
Jisponensem civjtaiein constructoe, quoe vulgo Ob'r obtulit prq suaruoi remcdio animarum, lara ealfluas
reninuiislure dicilur , ubi , venerabilis abbalissa inlra eamdem. civiialem habere videnlur quam ex-
yVichpurg virgiiiibus sub regula monachica Deo tra, cum lerris illis quse ultra fluviufti Tusciaiium
servienlibus proeesse videlur, quamdam infra proe- proefatai ecclesioe peiiinere videriiur usque ad flfi-
dictiiiiiiiionaslerium lerram, cohfinalem atrio ejiis, vium qui dicilur Siler, seu in comilatu Capuaci et
,ei iufra publicam pjateain jacentem, qua_ de porla Dulicaria, el incieleris loeis janrdicis. ecicsioe p'er-
551 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 5(52-
, lineiiiibus, qsuc dici vel nominari possuiii, Tnsuper __ \ cpiscopij regenlibus. Qttod tilveiiiis credatjir, dili-.
cliam concedinius eastruni Libani cum omnihus genterqtie ab. omnibus observeiiif^-;inanu . pioirria;
adjaceniibus sibi, quemadmodum illud anliquiius roI)Oi'anies lianc paginam nosiro sigilio. insigiiiri
ipsa ecclesia tenuit et domiiiala PSIper pr_ecepta et jussimus. ;
qnascunqiie scripliones , caslrum vidclicet Libani, Siqnum domni Henrici serenissimi 'imperaioris:
qnod a Griinpaldo el Alfanb geimanis injuste inva- Augusti. ._ ;
sura est. Concedimus denique et confirmarrius ei- . Theodoricus caiicclliirins. vice Eberafdi episcopi
dem ecclesioe onines mortuoruni res quae in ipso ei afchicaiicellariK .......
episcppio vej iii rebus suis suniaui erunt ad futu- Data pridie Kalcndas Jtinii, anno incaTiiati.onis.
rum, .omhesque res mobiles siye imniobiles, quee ab Domini M... ..... . indiclione v, anno vero Doniiii
aiitiqiiitjis Deuni limerilibiis-hpminibus oblalae ibi Ileinici II rfigriantjs......... imperii vero 9. ..
sunij.ac omnes concessibhes ejusdem saneioe ecele- Aclum Trojoe feliciier. Amen, , .-. .:
sioeconcessas a.priiiclpibits ct ducibus seii regibus. exxiv.: ___'•
Censiles liamqiie; pmnes ejusdem I&eclesioe,ulpars S. Henricus D. Romuatdo, eremiiarum "Catiiatdit-:
prasfati episeppii dominelur, jubemus, .nullo cprttra-, lensium condilori, obbatiam S, Benedicli ...
dieeiilfi , sicut aniiquiliis feceral. Ncstra namque 1g' Alpibus ad Bifurcum sitam confirmat,
imperiaii aucteritaieeicnncedinius ccnfirniatibnesi {Aiirib 1022.)
ut pars ejusdem cpiscepi iiabeat pptestaiem ad ec- {IJgii.elii,Jtalia sacra, 11, 495. ] . '.
clesioeejusdem, jus qrdinare infra eaindenv eivila- In iiomine Pairis, ei Filii, et Spirilus sancti,
lera qiiinque macellajprbs, ulri vcluerit, a"dcarnes HENRICOS Romanoruminiperator Auguslus.
yendendas.Stalueiites siquidem iiii cpiieedimus ct Signum videiur nostroe imperiaii cleraentise rel,'-'
confirmamus pmnes ilias res quee ab ejusdera epi- giosorura virorum congrufs pelilionibus jnsle ab,
scppi juresine ra.lione et iusli.ia.postobiluni sancioe ralionabiliter acquiescere. Quapropter noyerit. o«i-
recordalionis .Pelrir, ejusdein. ecclesioe veoerabilis nium Ecclesiaa sanctoe Dei nostrorumque fideiiiira,
episcppi ablaloe sunt per Jbannem episcopum , qiii pwesentium videlicet et futurorum, industria qua-
inpTdinate-canvdein tenuit sedem. Ut si qua.ante liler nos, pro remedio animoenostrse seu parenturti
scriptio permanus ejusdem Jp_annisfacta, .ostensa nostrorum, noslraque saliite ac dileclissimse.Coii-
fuerit, dijudicaijjus eain pro ninnere irritam el ina- jugis nostrae Cunegunilis imperatricis Aiigusta:,
nem,' eo quod contra canoiiieara auclorjlalem suarsii atque prq inlcrven.u religipsi vjri D. Romualdi mo-
deseruii sedem, et.ad aliam accessit': qucd omnirio -naclii et eremitoe, quamdam abbatiairi ad iipnbrCiii
fieri non poluitsecundum aucloritalis.canpiium iri*' C S. Benedicti super res noslri juris cnnstruciani in
siituta. Statuimus uvpacs proefali episcepi distririf Alpe quoe dicilur Bifurcn,ianium regibus yel irnpe-
gai.omnes forenses presbyleros sibi per.inenles ac ralqrihus splitam investiri,, con.siiUiim.us,.eamquc
clericos, omnesque.; eorumdem familias, scilieet- il- permanere in provisu et disciplina ejusdein vene-
|PS, qiii. in dioeccsi- ejusdem episcepii liabj,lant ; rabilis viri D. Roraualdi suorumqiie successoriira iii
Teluraits ut judicel ei dislringal: siive ulla partis ipsa crenio persistenlium, viiam et religioneni ejiis-
publi.coaconlrariciate, el in suo seryilio habeat, «t dern servanliura; modo ipsa tainen provisio et.di-.
canoiies jubeui. Oniiies quippe supradictas res illi sciplina cqntra regulam B. Benedicti non fiat. Con-
• cortfirraamus uiia cum terris, vineis, firmanies ecclesioeS. Benedicti ejtisdem monasierii
carapis, pralis,
sijvis, pascuis, niqnlibus, yalliljus, planitiebiis, illas lerras quas riunc tenpt, qiiariuu noiniiia sunf
aquis aquarumque decursibus, ripjs, molendinis, lioec: ecclesiam cuni tribns inolendinis et tres man-
piscalionibus, forestis, venalionibus, servis, ancillis, sos in DomicuicroIO; iii Galiano mansos duos et
aldiis, aldiabus , ancari,is,_ censihus, pensionibus, ecclesiam unam; in PaTtisidia ecelesiani iniam, et
capellis, caslellis, villis, ac omnibus, quce dici aul mansqs duos.et melendiniim uniini; in Casale man-
nominari possunt, proefataeecclesioe jusle el l.egali- SPSduos; in Mislriano niansum iinuni; in Drimano
ter, perliiieiilibiis, in iiiiegrum. Pr_ecipientes igilur _'i mansum unum; in Dipidano niansum unura; inmonte
omnino jubeinus ut nullus dominus, princeps, slra- Marlino mansuin untim; in Africo maiisps dups; in
iicho, niarchio, episcopus, conies, vicecpmes, li.iilla- liipntanis S. Gaiidentii mansos quinque; el omiiia
que npslri regni magna vel parya perspiia praefalee qiioecunque juste et legalitcr nuiic babet, aui iu
eeelesioeres, vel episcopum inquielare , molestare.,. aiilea liabitimis est, aut acquisilurus csl, aut acqui-
aut inaliquo sine legali judicio disvestire proesu- sivit, tii ea habeat ac ic.icat ciira omnibtis suis per-
aisit. Sed liceai eidem Amalo.arciiiepiscopopra.faii tinentiis in iiilcgrum; pioprietario jurepossideal,co
episeopii res tenere,;:possjdere, atque per hoc.no- mpdo ut nec isti qui nunc snperest abbaii, nec
slrum proecepliiin praedictas res a.d uliiilaleiH .su;e siiis successoribus , liceat lerras Ecclesiae vcndcrc,
ecclesioe .acquirere, oninium hominuin contradi- aut alienare, aul precaiium faceie absque noslra
_clioneremola. Si.quis auleni,,quod absil! hujus no- licentia , sed tanluiii ad iistini raonaclioiuni ibidcra
stroe auctoritalisproesumlupsus yiolator exliterit,. servieriiium juxta.rogulain S. Bcncdicli pcrraaneanl.
sciat se compositutura-auri purjssimi libras miile,-; .:.Iii.Ur.er coi firpiaraiis or.inem ha?reditalem honorum
niedielalem caiiiera_.npslr_e, ei medietalem ejusdeni ipsius' mo.'M>:lciiic! monachoruin, ul lali modo I;.i-
"
•pAT»«iv. CXT.. *'-' 12
3S3 S. iiENfiiCI IMPERATOiUS 561
lieat qiibiiUhc ipse liabel. Constituimus igitur iit, A locoqui nominalur Peutano cum suis peiiincnilis, •
shpradiclurii .nibriasleriunV nulli marchioni, iiulli elcum capella in lioriore sancti Benedicli; alia Vefo
coniiti, nulli archiepiscopp, nulli episcepo, nullique in honore sancti Vitalis ciinioivhiibus siiis pertinen-
.irigulafi personoesubjaceat, nisi sil in imperiali el- liis; altcra vero in honore sancli Michaelis arChan-
fegiiii poieslale. Volumus iiaque ei dispqnimusiit geli, quoe dicitnr ad Holibola eilni oninihus suis per-
liceat D. Romualdo suisque successoribus, ct abbati tinehtiis, et in Pallaria. capella nna, qnee ssl in
ipsius irionastcrii suisque successoribus, advPcare honore sancta. Mariee; sed et ecclesiam sancti i_af-
quemcunque episcopum ad ccclesias consecrandas et Iholomoeiiii colliha; et curlem de NurianoinPrtra
___!'Pninem consecralionem faciendam. Volumus fufraina cum casis, ac silvis; ei curlem de Lapisb
eliani ut per circiiitnra meiiasterii el eremi ecclesia hoerediiaieni; et ccclesiani S. Felicis de Burlo; }a
possideat ab oriente a rivode lacu, ab occidente a C oiiiario capellam in lionbre sahcti Pelri; inCci-
jiigo Alpinm, a septentrieiie a Ceresio, a meridie, reto capellariv in honore S. Marriani cuirt pertirien-
colliria de Gimellis. Inviolabiliter igitur jnbemus ul liis suis ; capeliam in honore saiicti Silvestri do
'licii dux, iinn marchip, npn cpines, noii qualiscun- Gorneto:in- comitatu Capuanbin Jocp Juliano cum
•qiie niagna vel parva persona hoc nostrum impefialb capella in iicnpre sanCl_eMartsein Bivine in Bele-
'proeceptum vinlare perlenlet. Si vero, quod absit! ]g irp flumine; in civitate capellam in hpnnre saricli
aliquis illudiiifringere lentaverit, sciat secomposi- Marlini; infra civilatera Asculensera ccclesias, ei
trifiim .ducenlasiibras auri cbtti : medielatem nbbis, fcr.s omnem lisereditatem; iiv fihibns Cauiii ebcle-
ret medietatein diclo monasierio. Et ut boc verius siam sancti JuHaiii; in coihitaiu Frartensi cortera
credaiur, et inconvulsuni servelur,. manu pTopria de Pazaiio cura blivelis suis; in comilalU Sipontiriq-
gribscribentes, nostro sigillb inferius insigniri pfoe- piscariara; in coraiiatu LesihCnsi piseariain; lciif-
'cepimus. lem Delaniensem ;cuiiem de Calaza: S. Roseo cuiri
Sign. D. Bcnrici imperaloris invictissimi Augusti. SCssa, ei terriloriis suis; in finibus Capuoead san-
Thcodoricus cahcellariiis Tecognovi. ctuiri Pau'um ct ^anctum Sieplianum cum terfito-
Datum anno Dprii. Incarn. 1022, Iridict. x., aririo riis suis; in cainpo Marrini, in finibus Trembhensi-
vcro D. Henrici II, regnantis 21, iniperan.isvero8. bus ad S. Adjuiorem erga flumen VullurnunVcuin
AcliimpridicKal.JanuariiRaveiinoefeciliter.Ameri. lerriloriis suis.
cxxv, . .' ', Sed etiam, sicul supra legilur; Cbnfirinamiiseidem
S. Benrici privilegium pro tnonasteriq S. Saphice. . monasterio ecclesiam sancli Magiiiin castcllb Magno
Beneventano. cuin perlinenliis suis; ecclesiam sancti Arigeli in
"'"
(Artiipl022;) '". •:%rj 'aitissilnb Super flumeii: Bisernum iti fiiiibUscampi
\ CglicIIi; Ualia sacra , VIII,' 70.] Mofarti cum eadeiu ecclesia :- ricc nori ecclesiam
•Tn nomine Saneioe individuseque Triniialis, HEN- S. Joaiinis cum omnibus rebus snis in casa Pollucis,
HICTSdivina favente clementia Romanorum iriipe- Ii_efedilalem, quoeest iil longitudine diio niilliarla',.
ralor semper Augusius. latiiudine niilliarc unum; el eCclesiamsancti Pelri
Si lanto sanclorum Dei ecclesiis omniiiin adiiixu in finibiis de Laurelo cum oiiiiiibus pertirieniiis suis;
insiitiinus, ad nostri im.pbfiipfofeclum veriire nori sanclunv Angeliim iri Palumbara, cum pirinibus per-
•'-(liflidiinus."Quocirca omiiiuiii fitlelium saneloe Dei Lineninssui>; sainclum Micliaelehi de Sessola, cuin
•Ecclesue noslroruinque solers agnoscet universitas omnibus pef liheiitiis suis; sanclam Crucem inlus in
pioesciUium elfuluroruni. Heiiricura venerabileiii, civilale Neapolitatia, cum oiniiibus suis perlineriiiis;
Parriierisis EccTesaoeepiscbpiirii, cUiniinis nostri su- in campo Sinarcuirii terrain inilliaria fria in longi-
liliiriitatem adiisse, obnixe postiilaridb qualenus, pio tudine, et unum in laliiudine; eccIesiamS. Triiiitaiis
Dei amore facinbruiiique nbstrorum solutione, coe- juxta fluviuni Bisernuni, cum oniiiibus suis pertinen-
nbbio iri bbnore S. Sopliia. ecclesia. dedicatb, iii tiis; et ecclesiam sancii Marcianijii caslello Mosano,
civilaie quocdicilur Beheventum constructo, in quo cum oninibus siiis perlinCrttiis; ei ecclesiam S. Joan-
.Gregoriusvenerabilis abbas prxesse videlur_ confir- D ] nis in mbnlc Tabenna, cuin oninibus suis perlinen'-
iriafeac oriinino corrObprare dignaremur «tiinia liis; nec non ecclesiani'saiicli Bartholonioei, quoecst
quoeab aiiieCessofibus noslris ac hbininibus coeieris jjixta ecclesiam sancli Joannis,' cum ormiibiis suis
Dominum cblentibus eidem. coeriobio concessa siint pertinenliis; el cellam sancli Angeli, juxta urbein
atque ifen moriasterium teriuit, cx quo fiindatum Trianeiisem' cura oriiiiibusperliiieniiissiiis; etcel-
est, iani per praecepla praedecessoriim noslrorum, iain S. Gregorii iri comilalu Frigenli, cum briinibus
sed e.iam per precariam, ei absolutiories, et obla- perl5neiiiiis;ei ecclesiain S.Bitii in comitatu Vultu- -
iibnesyfei j>er invesliturarii i seu etiaih per qusecun- rnrio; el ecclesiara S. Slepliani prolomartyris intus
^ueinstruriienta cliariarbm. sive uniuscujusquc in civitate Cuceri. ciiiii omnibus pefiinenliis suis; et
"iefipiioiiis iitulum. Nos quoque grata niente peti- ecclesianVS. Donati in Leonc cubanlem, cuin omivi-
iionerii cohsiderantes animoihclihato pfecibus ipsins bus suis pertineirtiis; ei.ecclesiam S. Cro.eisin-No/a
pefhbc ribslrum preecepiura , prorit iuste aul lega- cumomnibus suis perlineniiis, Videiicet cuni ohini-
.itfer possuniHS, coiifirmamiis aut robbramus omnes bus in integrum terris, oedificiissub sehabeiilibus,
je» et- prbprietales ipsius' nibnaslerii, scilicef in vineis, pralis, campis, aquis, aquaiiiiiiqufl decurSi- .
585 . DIPLOMATAECCLESIASTICA. |6_8
bus, molendinis, piscalionibus, casis, domiiiicalis, __ X ram liabuerujil, liberlatis debet pptiri insignc. Igitiir
casltllis, villis, et capellis, servis el ancillis, mon- proefalum ccenobium palernilati.luoe coniriiendartiu^i
libus, et planiliebus, hasulis, fraseariis, cullis et ut illjiis cooperatores exsistatis. el ab pmhiiius;;'!«-
incultis, rebus mobilibus el immobilibus, aldionis festaiionibus defendaiis, non ul extcrminefisVsalvp
el aldiebus, commealis eornmque supellec.ilibiis, eo quod ad noslrum imperiiini spectai. Concedijrtii.3
cnra omnibus ndjacenliis ad hanc cliam i.omirialam etiam tibi tuisque successoribiis ccnsecratiprtera 'aii1
ccclesiam S. Sophioe yere el Jegilime pertiiienlibus batis Casinensis, el de ejusdem Joci redditibus, irji
yel aspicicntibus, inlegre, lam inira Iialicum re- eundoel redeundo Beneveiitura, uf unum prahdiuiii
gnuin quam eliam in Apulioeparlibus. Proecipienies aposlolicoe sedis ponlifici pr-epafeiit coiistiitiiiiiiisV
ilaque jiibemus ut-nulius marchio, dux, princeps, iuillamque aliam polestateni vel dominiuni dbCasi-
archiepiscopus, episcopus , comes, seu ullus hoino nerisi eoenpbipRpmanum pontificem babereveljimiis:,
maginis sive parvus de oiiinibiis quoepertinent ad sed sicul semper singularitef el specialiter sub ira-
pr.Tfatinn nionasleritira ct periinere videnlur, lam peralcris jura a suoecOnsiruclioiiis mansit exordio,
res quam familioe,se inlrcmiilere, calumniare aul ita illam perenniter inanefe volumus. Obciinte iitj-
iiioleslare proesumal jam dictmn Gregorium abba- tem Casinensi abbale, juxta teiiofeih rcgtila; et
iem atit suos snccessOres. Si quis vero lioc prae- jj ] sanctofuni canonura preeceptiiin, abbas vilee meriio
cepium in aliquo violaveiit, scial se composilurmn »i doclrina scieniiae ex omnibiis eligatur, et: calho*
auri libras centum ex aiiro piirissinio, medicla-" Jice, non simoniace ordinelur, lnbxqiienojjisinno-
tem cameroenoslroe, et medietalem preediclo abbati lescal, ipsique per pragmaticx sanctionis edictiim
, Jiiithpstris suisque successoribus. Quqd iitceiium esse assensum praebeaiit, sicque demum Ronianb'poiiii-
yidealur, et ab cmnibus pbservclur, hanc paginam fici absqueomni venaliiatecbnsecraiidusexhibeaiu!'.
manu prcpria cprrpbpranles sigillaii pracepimus. Quod si alilef aciiim fuerit, prohibeant pravbruin
Theodorictis cancellarius vicc Eihardi papae Bre- valere consensuni, et iri ejusdem loci reginiineiin-
giensis Ecclesioe episcopi el archicapellani notiivi. peralor, qui pro lempore fuerit, ,cum fralribus ejus-
Datiim vi. Id, Mari., anno 1022, Ind. xv, anno regni dera cccnpbii dignum preeficiat abbaieni qualem
Doniini Henriei 1-2, imperii vero 9. meliorem et dignprein Rpmaiioque imperio fidelcjn
Aclum Beneventi feiiciler. inverierit, absque cujuslibetiiiqu.ietudine, acconira-
CXXVI. diclionc. Si autem quispiam huic nosirae cjnslitu-
Srriltttra di Arrigo saiitb ihdiritta a papa Benedello lioni viplare prflesunipserli, sciat se composjliiruin
a favore dellabadia di Monle-Casino. anri purissiniilibiiis mille, modieiateiii ci)iiier_u
~ £ nosiravei iiiedieiatein preedjctomonasterio, ct hoec
(Aiino 1022.)
{Tosli, Sloria dclla bddia di Mohte-Casino, 1,255.] concessio firma perniancat semper. „Quod.ut. verjiw
. Tn nomine sanCtoeet individuoeTrinilalis, HENRI- credalur, manu nostra robnrare,-.ei annuli nnslri
xcs divina favenle cleineiilia. imperalpr Auguslus, inipressipne subler illam iiisignire jiecreviiiitis.,,,,,
BENEDICTO urbis Romae sanciissimo papoe, cjusque • Signum domni Benrici serenissimi Roihanqrumhif-
succcssoribus canonice in aposiolicam sedem suh- peraloris Augusti.
sliluendis iii perpeiuuiu. Egp Chonradus dux domtii iniperatoris. consobrj-
• : Ad Roniani imperii curam aiiinel.per lolum orbeni nns subscripsi. — Theodoricus cancellaiius vice
Romai.ornm consiitulis ecclesiis iihperiali potestate . Edouis Papendegrensis episcopi el arcIiicaiiceHarii
;defensionis auxiiia ministrare , ut ejus juvajiiino ab recognovit. Annq abincarnatione Domini 1022, in-
hominum infideliuni seu pravorum lueaiur iinpelu. dictibrte quinla, anno vero domni Hehrici exceilen-
;Proib'de Casinensi Ecclesiee providentes, Benedicte lissirai ac iiivictisimi Romanbrum imperaioris an-
sedis apostolicasponlifeXj quoe specialius ad Roma- gusli, regni 22, imperanlis aulera npnb.T .:
num speciat imperiHin, el preedecessorum nosiro- . Actum in mpnte Casinq feliciler. Amen.
rum camera ab ipso siieeconstructionis exordio e\ - cxxvii. "••. .•::-;>
"
slitit, quaequeab omnium morlalium dominatu im- S. Benricus II imp, Ecclesiw Bambergensi dohat
iriuhis permansit et libera; er.indem Ecclesiam di- prwdium Bormunze ih arcltidimcesi Ttevir4n.il,
taverarit imperiali lnunificenlia; paternifali lupe quoda Poppone archiepiscopo acceperat..'„•/
cbhimendamus •nc qua vi cujusciimque potcstatis , (Anno 1022vii Nov.) -''._
qiiidlibel injuslum paiiatur, salvo ep qupdspecialiler rHonlheims, Bist. Trevir.diplmtu l, 557.]'..
- ct singiilariier preg ceeteris aliis Ecclesiis ad Rnmaf . In nomine sanctee el individueeTrinilatis .IlENJPiir
iiiihViniperiiim spectare videliir.' Nam ciiiri bmnis cus Dei favente clemeniia Rcm.imperater Aiigiistiist.
; Ei cicsia ab ainni conditioiiaii seii scrvili nexu sit iQuonianl, teriipOraliuin amissipne bqnprurii,-sh)«
lihera, specinlitis atilem pnsl seilis Romaiise dignita- fine maiiemium .debemus sperare remuneraiienem,
tem libera Casiiiensis Ecclesia, qiiaeper patrent Be- nelum sil oninibus fidelibus nqslris qualiter, et nqs,
: riediclinh legis lndriaslicoe piincipatum tenel, et pi-p retiiedin aniinee,npslrte rinsirqrurriqne ahtefes-
qiioniam omnes riostri preedecessores imperatores, soriiin, riec non pro salutq dilectissinioe' coiijugjs
videlicel Pipiniis, Cflrohis, Ludovicus , Lolhar.ius, nostree G. sciiicet imperalricis Aiigustee, tale pra_-
O^tb ac rdiqui impefaiores Suam specialera camo- diura qqale Poppo Trevirensis afc|iiep!scopiis iipbi»
567 . S. HE.NIUCIIMPEIUTORiS . 3G8
de,dit,(178) iii Ilprmunze sitnm,inpagq........ in cqiiii- A abbatis adhuc Ih carqe vivcnlis si.ccessqrnri.qiie
tatu coioitis, ciiin areis, tqdiiiciis,: agris, vjn&_ illius, sine beneiiciario lisn consistal; liiillaque per-
lis, pratjs, pascuis, silvis, aquis aquarumque decur- sona niagua siye parva, clericalis aul laicaljs, supcr
sibuSj piscalipiiibus, viis ci inviis, exilibus ct redir eam dehinc aliqnam polcsiaterii habeal, uisi cjus-
libus, hiancipijs utriusque sexus,. quoesitis el inqui- dem Ecclesioe abbas suiqtie successpres, el, nioriachi
rendis, cumqne nninibus ulensilibus, quoe vel seribi ibi Deo ef sanclo WillibrOrdo serviiuri, ad Ecciesioe
yel noniiiiari possunl, ad allare S. Pelri apostolp- brnamenliim, et pr_el)end_esnse augmeniunv; ea vide-
rum priricipis, in usum, eniscqpi episcopalein se-, Iicel ratione ut ecs prc nqslra salute ei 1'einediq
dem Babenbergensis Ecciesiee possidenlis, pefpoT animarum parcntum nostrbrum oriiiiiuriiqiie fuje-
lualiterhahendura donamus, et de nostro jure in lium defurtclorum DeUin arapiius delectei exorarc.
(.jusjusomuino iraiisfundimiis. TJnde eadem impe- El ut heec nosiree confirmalioriis pr-eeepiiiiii Inde
riali polestale, qua ceeteri aiite nos reges yelinipe- conscfiptum (liic aliquid omissiun} sigilli no.siri
ratores Injcusque sunt usi, preecipimns ne quis lianc Inipressione signari jussiraus, uiaiiuqne ' - pfopria,
" ui
iradllipnemnpslram audeat vinlare. Et ul hoec nn- infra videiur, corroboravimus.
stra aiicloritas slabilis etinccnvulsa maneat, liaiic Signhm domini Heinrici Roihahdriim invklissimi
pagiiiam inde conscribi, manu propria robOranies, B imperttloris augusti.
signo noslro imperiali jussimus insigniri. Guritherius cancellarius vi.ce Ariboiiis archicapel-
Dafa III. idus Novembris indict. V. Anno DoniiT lani recognovil.
nicoe incarnationis 1024 (]iqiius 1022i. Anno doJiini Data xiv Kalend,,Jiilii, indicl. yi,aiino DoHiinicoeiin-
II. secuntli regnaiilis xxi, iin.perii vero viii. cai'nationisI025.AiiiiodouiiiiiHeiriricisecundireghan-
Aclum Augustse feliciler. Araen. lis xxn, iriiperii vero x,
Aclum Nuiss, feliciler.Aineii. . .
. CXXVML'. • _' '''cxxii'.""''
S: Benricus 11 ihip. monasteriq Eplernacensi confir- S. Benricus II. hnp. 6650 mansos ab abbate S.Md-
inal. jus mqnetm ximini in beneficium accipit, CJUOS Ezzoni coiniti
(Aiino 1025 18 junii.) valutino, cl Hcinrico duci, nec-non Ollhbni comiti
bencficiavit. , "' , ;..
fHbnlheim, Bist, Trevlr.diplom. I, 858;] 1023, i0 Decemb; ' ';': .
HENRI- (Anno
In iipniine sancloe ei individtieeTrini.atis, [Vbi supra.]
cus divina favenle clenieniia Reraanprum imperatur ' In nomine sancUe qt indiSiduoeTrinjtatis, HEISRI-
' '
Aiigustus. i: '•'' - ,' ;:'i\ ccs diviriafaveriie clemeiilia Rbriiariorum iniperaipr
Noverit oranium Chrisli ,nostrof umque fideliuih (. Aiigustus.
universilas qualiter nos, pro remedio anima. nostroe Quariivis ab ecclesiasiicis insliiutionibus eta pa-
parenlufnque noslrorura , nec non per inlerven- lernispreejudiciis nulii sii licilurti deviare, nbslri
lura^lSOjHenriciBoariorumdUcisinclytijrtioiiasierib lamen jufis esi pree caeiefis id iSoluiiiet ispeciale,'iit;
Epternaeli dicto, mpnetam a senibre nepete et ante- unde fideles nostri inffa fegnum libslruro gravaniui',
cesspre neslro, lertio videlicel Ottone imperatore auiundeEcclesiaeDeidelrimenium magis quani com-
Aiigiisto.concessam.iriqua njHiiiiiiprobabiles, sielil nioduni paliuntur, in melius debeamus ccmnmiaTe;
iri aliisioeis regioepolestati subditis, percutiantur; Idcirco -fidelium riostrorum.taiii proeseiitiuriiquam
adusum Ecclesia. et •monachorum Deo sanctoque fniurorum. soleiiioe-nolumfieri cupiinus qualiter nol
Willibfordb : oonfessori,.:die. nocteque servieniium, ex abbalia S. Joaiinissevangelisioe ei S. Maximiui,
per lianc hostram impeEieileriipaginam cortcedimusj quse jusuburbioTrevirOrurasita est, ubiHarichbjabi
renovamus aiqUe.confirsriairihs; e't ut eadem moneta baspraeessevidelur,ijuasda_n{180)curlesel icrritoria,
deinceps sub perpetuo jureEcclesiee.supiadietee, et villas ei pOssessioives,scilicei (181) sex milliasexcenlos
(178) In Bormunze Rhenisilum. Modo Ormiz, seulUrmiz nequb alibi ih Iiistruciisslmo S.; Maximiul arcliivo
dicitur, ad sinistrum lillus, medio fere inter taliiim possessiorium vel minima iiotitia supersit-;
Confluentiam et Andernacurri itinere, siitira in pagq n" sic ego praedia liic intellecta, niajiin iransRJiertum,
Meginensi. flodib adhuc Ecclesia de Urmiz eunvde- ei circa euni sila.; dequihus sermo est in cliartis
ciriiis et personatu jure doraihii direeii adpraspqsi- Ottoiiis M. ile auhis 945 el 966, Oilpnis ll de arino
turam athedfalis ecc]esieeBairil.ergen_ispei'tinel,quse 975, riec iioii Ottoiiis III de anno 9'M.•-: ':i,'-.:'s -iu,y
nobiles a Scheben deCronfeldlstios ibl vasallos habet. (181) Sex millia sexcenlos quinquaginlasex man-
(179) -Benrici Boiarorum ciucis. Sigefridi comitis sos. Diximus supra ad cliarfam Megingaudi, de
Liixemburgehsis filius naiu major, priiniis comes aiino 929, not. li, ex CeesariqTVnsiiierisi, irtansulh
Arhmensis nec rioii comes: Ardehiiie,' abbaiiafum ingenualem esse ctx Jugerijm. .Maiistis deiiideirive-
S. Maximini ei EplernacensisadyocaluSj.quejn Heii- njtur apud eumdenv Cajsariura habeiis iiuhnuaria
ricus S. imp. (qui ejus sororein Cuneguiidam uxo- xn, bonniers dicunt Calli. In ep comhiuiiiler epnve-
rem
' duxerat) amio 1002 duceni BavaTia.fecit. niunt oniiies, irianso iahtuni irtesse terfoe, quanluni
il80) Ctir.es et terriloriayvillas ei possessiones, jugo unpboum annno spatio possit vefti,=quanluni-
Tolnef us viqui hoc diplomaex:iZ.yIlesio edidii,. nqt. que uni Jarailiee TqstieOe aleiidoeisaiis .ssii;;.Vplunl
a, censet, hjc ihlelligi casti;a Coclteinij Cloilen, autein rei georgicee*perili, j.uguin tiiiuin bounv suffi-
aliaquead Mosellam loca.."Sed, cuin hoec nuriquaiii cere quoiaiinis sexagirila'quatiiof jugeribus afahdis;
liiissejuris S. Maximini ;velinde appareai qiibd iii quam ratibhem si iii lhille sexcenios qtilnquagiiiia
lanta regiarum et imperialuim confirniaiionuii):_, sex mansbs, Maxiiniiiianis ademptos, suhdu;cauius,
etiarii a nqjjis e.ditarum, cqpia, in quibus nolabiliqra jugera quadragies pcties mille iiongen ta bctogirita
liibnasterii pr_edia et acquisiiiories riiaxima sollici- quatuor efiicIn;Us, vix cfedibileni iciiariirii quaiiii-
iudine' eriarranliir, allissiinura de iis sil silentium ; lalem.
369 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 570
quihquagin'a sex niansos, ul verius compniari polnit, A sheitn, "WeldiiiSleiu, Albucha , Gcsplveslieiin, Biri-
a proefiitoabbatCirtheneficitnn accepiiinis, clhisfidc- gin, Hplzhusa, Apula, Alspntia, Sceringesfeli, Ha-
iibus lioslris, Ezzonl videlicel Palalino coiiiui (182),- kinesheim, Bukinheira , Siemefa , Mahriendal, Kar-
eiUeinricoduci(185),necnoiiOiluo!iicomiti(l84),ea heiin, Folemarcsbach, Proverslervoih, Gfacba, De-
coriditioiiebeneficiamus, m, qnia proefalus abbasjam cima , Vallis cum suis pertineniibiis, Raieresdorff.
seuio confecius coraraode nobis domi mililiofequeser- Bikendoiff, Meisbratli1, Ebcno, Arnolfeshere, Lie-
virc non poterat, ipse. eihaeredcs, qui lioecbeueficia znieh , Okisheim , Rivenacha , Ijoavia , -Windingis>
habent,. pro eodem abbale suisque successoribus Lukesiiigis ; ei in pagp Sallingpvve, Dincriciie, Juol-
curiain regalem pelant el in expeditioiienv eant, kurt, Bisangis; el in civilate Metcnsiel circum
abbas vero suique successores a curia regia et ab circa, dcraps, vineas, agrns et areolas; et in his
oinni expeditione omnino sinlliberi, nisi in Mogon- lpcis, Diedenhewn, Wilare, Besiacn, Ltizelenkiri-
linensemvsive Melensem , aul Coloniensein civila- cba, Tavena., Druhdiliiigis, et Murniiringa; Mercl-
tem ad generale ccnciHum sive colioquiura, aliqua divilla, Wiraareskirieha, Straza, Crnfta, Seranna,:
neccssitale cogenle, fuerint iuvilaii. Ei ne aiiimse Markidilh, Krisclie, Billich, Curmiringnn, Brunna-
nbstrec delrimcnlurii inde patiamur, si ea qu_ea lide- cha, Ilaniwileri; insuper eiiara in pago Drachcre
libiis Christi eidem sacralissirao loco tradila stint B (186) locus qni vocalur Giiiilhereshiisiin, nec non in
anl collata, nos injusle auferre videaninr, serviliuiti pago Einriclie Ibcus alius , vocabulo Prichina , cum
(185) quod nobis el quibusdam preedecessoribus-no- omnaius ad sejuste etlegalilerperiinenlibus vel aspi-
slris in secundb serriper anno de eaderii abbaiia lra- cienlibus rebus. Has dnas curles ad sagimen (187),
diliim esi,pro limore Dei et veneralione S. Joannis el ad femoralia, manlelas etiam , el mensalia fra-
ac S. Maximiiii, elob intervenlura Aribonis Mogun- Iruin, ncc" non ad irilirniqruin curara el debilitim;
tiacensis ac Piligrini: Coloniensis , ct PoppOnis et ad suscepiionenv hospitinii, nec non ad recrea-
Trevirensis venerabilium archiepiscoporiiro, alio- tionem pauperum et peregrinornm , sicut artleces-
rnmnue fideliura iioslioruni, Deo sancioque Joan- sores noslri consliliiefunt, ila et nos specialiler con-
ni , e't bealo Maxiraino cunclisque per eos.inibi sliiuimus atque coniirmamus ; et ui ex his locis ct
abbatibus in pefpeluuin indulgendo ignovimus el ecclesiis niillus abbas, nulla- alia persona , magna
ignoscendb indiilsiinus. Et ne- quis successorum sive parva, alicui libero , el alieno homlni, ul aniea
nostrorura regum vel iraperatoriim idem scrvitium diximus, aliquid beneficiarc, vel a praebenda fra-
in periculum anim_e nosiroe ac suoe inde ulterius truni quoqtib modo abalienare preesujhal^firraissinie
exigat, rtisi eadem bona, qu_e'h0s non lani in no- praecepimus ; sed liceal inde abbali siiisque succes-
slrum quamin eorum serviliu.ii, inde distraxinius, soribus ltiminaria ecclcsioereslaurare, aedificiarecu-
ex inlegro re-Jdat,autrcstitual, noslra imperiali au- perare, et, qu;e neccssaria lannimmodo frairibus
ctoriiate conslilucndo proecipimus, et praecipiendo sunl, procurare. De ecclesiis vcro ei de omnibus
confirmamus. Jubertius etiara atque inlCrdicimiis pertotam. abbatiam salicis decimaiionibus , niilli
proefaiPiibbali suisque successpribus iii perpetiiurn, oimiino beiieficium aliquod concedi permitliiiuis,
liC de feliquis cttrlibUs, ecclesiis ac pessessipnibus, sed in usiis hospiiuni, pauperum, et peregrinorum
:qtiae ad peculiareni pra.bendain fralrura Deo ibi perpelualiter consliluimus atque sancimus.' Coiisli-
'faniulaiiliiiin a nostris proedecessoribus rcgibus luinius proeterea hoc, el hac nostra imperiali aucto-
ef imperaioribus, Dagoberlo videlicet, Pippino, fitate firmariius, ut, siquis foriasse illorum, aut filii
Carolo, Ludovico , Arnolfo ; item Karolo, Ziert- filiorum suorum, quibus bona el possessiones S.
tiboldo, nec non a tribiis Oltonibus, iii noslra Maxiinini beneficiavinius , sine haerede ftterit dcfini-
usque tempora , el per rios eiiara delegala sunt et clus, beneficiuni; vel quidqtiid ab codera loco babere
concessa alicui de majoribus, sive liberis hoininibus, visus esl, sub jus et dominium praefatorum sancto-
aut alterras Ecclesiaevel aHensefamilioe quibuslibet rum et abbatis ac frairum ipsius monaslerii redeat
Eervitoribus, quidquam benefieiare, vel ab eorura et transeat, et ad amplificandam congregatioiiem ,
jure qiioquo modo alienare proesiiinant: lioc est in nee non ad regale servititim, quaiilum abbas inde
his locis, Suabheim, Hesinesheim, Brizinheim, Ever- sine delrimeiito aliarura rerUm ecclesioebeue perfi»
(182) Ezioni videlicet Palatino comili. Ezzoneni sem archiepiscopuin Erckenboldum, velilos ainplesus
seu Erenfridum, conditorem postea cosiiobii Brovri- acriler casligantera, arnva iiilulissel, metu ileinde
lerensis, Herriiaruii comiiis Palalini filiuni censent Henrici imp., et reverenlia Aribems Mognnliaeensis
ex Maihilde. Conf. Tolnc. cii. pag. 22,.i.iol. c. archiepiscopi diras imprecantis, frandibus illicilis
(1S5) Henrico duci. Fnisse hiinc Bciprura ducem aiijectis, furere desiil. Vid. Joaimis Rer. Mogunt.
Sigifridi corii. I Liiceniburgensis ex Hadewiche toin. I, pag. 461.
tilium, Kunegundis Augusia: fratrem, el Maximinia- (185) Servitium. Cerla pecuniee quanlitiis. Confer
norum advocalum salis conslat. laiiien Spener Jur. Pnbl. lib. n,.cap. XI, § 6,.net. a.
(184) O.foni comiti. Iloc nomine Tolnerus 1. cit. (186) ln pago Druchere. Ilaiid (liihiuni est Tri-
not. e imelligit Ezpnis S. Erenfridi Rheni palatini clinriain illam essc veleiera agruni Rhene conler-
filium, patrisqueanne 1055 in Palalinalii successe- iiiiniiin. ,
Teni. Aliinialunt Ouonera huncesse, Hamraersleinii (187) Ad sagimen. Saginara, seu sagimen, veteres
Trevcricae arcis Rhenp imposilee dynastani, qui ' dicebant moderalam laiiiiliaiii, qua ascetoe,perpetuo
liaud multpanie' liunc annum, Irmingardoecujusdam rci-divinec cuJlii viribus alieiniati, fessa subinde
conciihi.noeaiiioji.hus flagrans, cuni iii Mogtmtiacen- corpora recrearent.
371 S. HENRlCf iMPEliATORlS 57*1
cerc possii, absque emni cqntradictione permaneat. _A ccs, diviiia favente clementia, Romanorum impera-
Iiisuper eiiam cencedimus:atque preecepimus ut lor Angustus. •
idein abbas.suiqiie sticcessqres pclestaieni habeaiit Regalis excellenlioeet impefialis sublimiiatisbene-
advocalias pmnes monaslerii sui, cui velini, dandi, yqleritiam decet ut ecclesias per; qrbemjefrafum
jiislo iudicio.iollendi. Et ut adyocali (188) nulluin longe laleque Dei honore conslructas donis ingeriti-
ppst se pei.iere audeani, qui vpcelur prpadvpcams, bus amplificet, et niaxime;S. Renedicli norma insi-
nullumque placiliiin proeler tria jure debita in abba- gnilas per omnia adjuvei, ac yigore regalis polehtiac
iia lenere preesuniaut, nec cuiquam iHpruin liceai aperyasoiibusimpiissecundura suum possedefeiidat;
.diqua violemia hoiiiincm grayare, aut vi (!89) para- et.ideo scire volo lani proesenles quam futuros Eccle-
yeredqs; eoruni, aut pecora lollere, vcl quiiiquam sicc fideles quod quidam veneral*jlis Mospraagehsis
siiper ofiiciales aui niinislros sivc mansionarios ccclesiocabbas, nuuciipaius BPSP, adiil proesentlain
scii-Oiiiniajuraabbalis constiluere. El ul lioc auclo- neslree serenilatis, liuniiliier rogans el petens qua-
lilatis nostra' pr_eceptiiininde cpnscripluin firmum lenus pra.dia quee in regne, Deiclemenlia;, noslras
et slabile sempcr pennaneat, hoii solum hoc manu poleslaiis sila habenlur, et a lidelibus Dei loco san-
prqpria firmavinius, et sigillinostri impressione in- clee MariacMosomagensis ecclesioe praefalo iideli de-
sigiiiri iussimus , verum etiam , ut firmiori auclo- B volipne iradita nqscuiiiur, aiictpritate. hoslri pra;-
rilale pollerel, bealissimi Palris nostri domni vide- ccpli prohiberemus ne ab iufidelibiis Dci, quotl
licct Benedieii, sedis aposlqlic_epreesulisprivilegiinri absit! distraliereniur,vel injuslc oppriniererilur. Nes
inde conscriplum, ,el apostolica auclcritate robora- ycro proedecessoruni nostrorum videlicet Rouiiino-
l;ini, pncfalq cccnpbio obtineremeruinius: nt, si, rum imperalorum. Aiigustorum morem sequenics,
quqd.absil! aliquis successoruni nostrorum regum ejus pelilionibus. asserisnm pr_ebuimus, el pc.r prse-.
-vel imperaloruni, diaboHcaavidita.ecoiiiipliis.quid- cepluiii noslrae auctbriialis quamvis parvissimte'. ail
quam de his quoepraefati seepe.'.roo.nastcriifratribqs praefatiim sanctee Marieeecclesiae lacum Dei a. fideji-
ad quielem illoruni.con.stituimus , iininiiiuere lcrila- bus in.noniine Dp.ihinidata coiilirmaiiius, elutper-
:yeril,,abbas qui lunc ibi preeessc videbilur, ac fra'-. petualiter quieie e.i aqsijue ulla repetitiohe ecclesia
tfcsjliberc apqslolicam sederii, cui ideinlocus sacra- sanclee MariaetenCrel cori-bboravimus; yidelicei jires
lissimus sub antiquis teraporibus Conslanlini impe- ccclesias in hpnore saiicii Dipnysii, sancli Marlini et
raloris et Helcnoematris ilins addictus esse digno- sjnctee Genpvefoein cjusdein menaslerii villa silas,
ccilur, fiducialiler appellent, el ad eam quasi filii ad cuin terris el cmnibiis appendiciis suis, et niedietii-
.jnatrem .confiigia.iit,ut ab ea, sicuti dignum esl, ful- lera mercali ejusdein loci, et disliictum et bannum
cili, aut ea quoeinde abstujimus bona sua recipiant, C ebrurrihpniinum et femiiiarum qui in eadeni-villa ad
,aut quod nos pro lanlis bonis el possessionibus S. ipsius loci liionasteriiira pertiiicnl de capite, elqua-
Joannis et S, Maxiinihiiiide ablnlis ad quleiiidinem luor villas quarum hsec suiil riqiniria.: Breyeiiaciiin
illor.um ordinayiinus atque firmavimus, apostolica cum ecclesia, Seciam cum ecclesia, Odunf c'ungt
auclorilale roborali, oblinere proevaleant. ecclesia, Remiliacum cum silvis el omnibus'appen-
. Signum dqmni Heinrici Romanorum invictisshhi dieiis suis;in vllla Allicurt rannsurti cum oniiiibus
imperatofis Augusti. appendiciis suis. ln villa Duziaco ecclesiam cura
.: Cuntlierius cancellarius vice Aribonis archicapel- duabus capellis et (liiobns uiansis. In Titania unura
lani rccognqvi. mansuni; in villa tleiciiiiibre ecclesiam cuin ifibiis
Data iv. id. Deccmb., indiclione vi, anno Domi- capellis; in monte S. Reraigii ecclesiam, in Her-
: niceeincarnalionis 1025 (190), anno vero domni sp- mannisve ecelesiam cum capella una; in. villare ec-
cundi Heinrici regnahtis xxm, imperii autem x. clesiam unam; ih villa Sedens tres parles ecclesioe
Actum in Tribttria, regia villa, palalio publico, in cum terris; in Buioni curte ecclesism cuin capella ;
•.,...•.
Dei nomine. Ainen. Anien. in Rudini inoiiie diraidiam ecclesiam; in Aniblini
monte eeclesiam uuain; in Givunna qnatuor mansps
"• ; .CXXX. D ct tertiam parteiu ecclesiee'; in Puricne siipefibri
ccclesiam unam; in Evrini moiite iiiansiini uiium;
•JB.Henrici IJ imperaioris diploma pro abbatia Moso-
magensi, in villa Hannoiiia alodiuiri cum inoleiidinb, silvis el
oranihus appendicijs snis, quem dedit llelgodus; iij
{Aiino 1025.) Bertoldi curie alodiura cum molendino, silvis et
[Hist. ecclisiaslique el civile du dioclse de Labn, Omnibusappendiciis suis, quem dedil Artialriciis pra
. pag- 602-] aniifla fratiis. Olqnis; et in locq qui dicitur Villa,
In noniine sanctaeet iiidividuoe Trinitaiis, HESBI- alodium, quem dedit jam diclus Amalricus pro nialrc
(188) Adiocali nulltan post se poiier.eaudeanl,qui Poniiur an.ntissixxiii locq HXXII,quod• qcciirrit in
vocetur proadvocalus , nullumque placilv.m prwler pluribus aliis chartis relalis iii Chroiu Gottwicen.,
iria, eic. Notabilem liinic: lo.cuin censuil auclor •tom. 1, p. 242. Excusari id"potest., dicendb : aiirii
Chronici Gottwicensis, pagi 255, quem vide. 1022. stipersliles iiienses pro iniegib. anno, aljos
< (189) Paraveredos. Yeredi jumenta sunt.quee: a,d deiride.inenses aiiiii 1023 rursuni proibtoaniio cqin-
celeriiatem per intervalla disponiintijr, a fliedis ve- putalos esse; qiiod ribtariis seu cancellaiiis liaiid
Jieridisdicla. *: :,; fuisse inffequens. iiqs j^iii aJias'moiiuisse: niGmini-
(190) Anno vero Domni Heinrici regnantit MXXIII. mus.
' '
5*3 DIPLOMATAECCLESIASTICA. »7*
siia; et in villa Falisia' alodium cuin moleiidiiio, sii-_ \ CXXXI.
vis el omnibus appetniiciis suis, <juem dedit Wiri-. S. Benricus Ecclesiw perqamensis, peiente Ambiotio
cus clericus; et in yilla quee dicilitr Jtenas, alod.um episcopo,prtvtlegia confinnal.
cum rrioiendino,-«ilviset appendiciis suis, queiii de- (Aimo 1025.)
dit Jozl.erius eieficiis; e:l in Eoraloncare atotiium. [Cghelli, ltalta sacra, iv, 441.
ciiin molehdinis,- vineis et bmhibus appendiciis suis,. In noinine s.incloeet indivitSurfTrinitaiis, lliiw-
quem dedit Eninia, uxor Dudonisjctin yilla Hairi- itictis divini favente ..clciiieiitiaRomaiioniiiiiriipefa-
curicalodiumcuiii dimidia ecclesia etbirinibus appen- lorAugustus. '•:. ,,;,..;:.:::.::,:,.:;;
diciis snis,qtiemiledil Hanno filiiisjain dicti Dndouis; . Omnium sanctse Dei Ecclesi;c hostrorumqtieSlitiq1-
in eatlem villa alodium,- quem dedit Dadacum qua- lium, praesenliiun videlicet ac fuiuroruni; sagacisiis
dam parle ecclesioe, in villa quee dicitur Bar, cum nbverit Arabiosiurii, sanciae PergameriSis.Ecclesiic
omnibus appendiciis suis. JEtin villa Soramoya alo- venerabilem episcopum, nbstrae obtuiisse cleiuenlioe
dinm, qiieiu dedit Lieliherus pro filio suo Heribeiio, preecepta atqne .aucioriiaies piissimorum Aitgusib-
cum omnibus appentliciis sriis. Et In Gunhericurle rum vel regum seu prretlecessbrunViibsifbfiuii briii
alodium cum niolendinis et silvis ei omnibus appen- iiium, quolquot a lempore djvee meinoruc Magni Ca-
diciis suis, quera dedit Fuleradus el Hamedeus ; et g roli regiiaverunt iisque ad praesens ieiiipiisiiostruuii
in.jam dicta villa Secia unura niansum, quem dedit qui ouines imniiinilatis sua- ac liheialiihijsihiiiii'-
Hilberlus; el in viHa Flaveio ecelesiam iinam cum niiue proefalam Ecclesiam exaliarunl et corfpbpfaf-
alodio, quem dedit Hamedeus et neplis ejus Molinidis ruiit; petiitqiie, iil eerumdera aucloriiatiliiis iibsiraih
ctim omnibns appendicjis suis; el in villa quae dici- sjiperaddereirius auctqritatemi Ciijiis dev<)iibiiis;pfC-
lur Crgan iraum fiscalem mansiim, quein dedi_(d.tix cibhs libenlissime asschsum pracberites, lios; apiVes
Fredericus pro anima Otionis, cuin omr.ibus appen- inscribi jussiinus; per quos deceminius- ut- qhidtjiiiid
diciis suis; et in villa liuncupaia' Ouvelais iirium antiqui imperatofes, et reges iniperairiCcsquoi|ff8
inansuni; el in villa Eneraeiitc unum liiansum; et regiha. Rbihartorum;' LoTigobardoruni, seii Tfaii-
snper fluvium Mosellee in villa Bozerolax mansps corum.riec non etreliqui Deuin tiraenlesvnveriibfal».
decem;,iii villa quae dicilur Castellum marisosduos. sanctee Pergamensis ecclesiae"';suis • pr_eCepiis-et
Insupef coiifirmavimus preediclo monasterio preedia lestamentis contuierunt, et posimodum pioecelleiiiis-
quoe Godefridus comes et cohjux sua Malhildis pfo siirii reges alque. Augusli sua aucloriiate Cohfifiha-
ariiina sui ."ralris cpnslituit, et pro aiiimee suee siib- veruiit,' slabilc atque iriconvulsiirn . riostris£ fiilii-
rumqtie parenluni remedip cqncessit et iradidil, sci- risque lempbfibusin ipsius jure et potestate'pefpe-
licet in villa Madringas, quinque mansos cum marisc [; iua.iler maneal. T_tnullus coines; vel prtblic_epflrlis.
indominicato et diraidiara ecclesiani; inRolela nian- jiidex et gastaHlib, V,el alia qu_elibet!pefsbria in iiib-
sos septem ettertiahi parfem moleudiiii, cum lerris nastCriis; xehodbcbiis, vel ecclesiis baptisiii-ilihns,
euliis et incultis; et in Bfelepaco mansos sexdeciin 'aiit cardihalibus; seu oraculis; vel ciinciis pbsScssib-
et quamdam parleni ecclesiae, cum omnibus 'prxdic- hibus quas, ut pfsediximus, a tcmpbre Magni 'Ciifbli
lariim ecclesiarum, maiisoruni, pr_ediorura, perli- usque iiVpreeseiisundecUnque iiifra regiiiiin Tlaliemii
nenciis suis, pascuis, campis, vineis, pratis, manci- soepedicla Pergamerisis ecclesia liabere digribsciitir,
piis, silvis.piscationibus, molendinis, lerris cultis et vel quas deinceps inibi divina picfus aiigirieritafe;'fvb-
iiicullis, et cum omnibus quoedici vel riominari pos- iueritj neirio superioris aut • ihfefioiis "fiftiiJJiiJlicic
svtnt, queejam dieio raonaslerio nunc perlinent, aut procuralor ad causas judiciario more audicridas cbh-
in fulurum, a quihuscunqiie, Deofavente [dala perline- venlum facere, velfredaCxigbreV aut inansionalicuni
hnnt]; suique in eodem monaslcrio successores om- vel paraias f equirere, par afredqs aui iidej ussbresrv:ib-
nia proescripla haboant, teneanl iit secure Deo ser- leriter lellere, cleriCes ejusdehv ecclesiee in pereeiiis
vire yaleanl, remota irtqiiietaiioneomnium hominiim. vel dcraibus suislaedere, vel linriiines tam-itigehuos,
Si quis lamen, qiiod absil! liujus nostrae cbnlirmatio- libellaries,: quamjjue servcs iii- pbssessioriibusavel
-nis vioiator cxstiterit, sciat se composituriim mille D mansionibus ipsius ecclesioecortinianenles, polesia-
libras auri, medietatein palatio, el niedielalem proe- iive dislringere, ncc ullas pubjicas Tedhibiliones, vei
dicii nionastcrii frairibus. Quod ut verius credatur, iilicitas bccasiones:',' sive arigarias s.upefiroporiere
inanu propria confirmavimus, noslroque sigillo si- audeat, vel inferre preesuniat, quatenus pro nostra
gillari Jussimus. iricolnmilate staluque fegni npslri altissimum Dpmi-
- Signum Henrici Rovianorum iiuiclissimi imperalo- iinm jugiter qujele yaleant exprare,:insuper,preeci-
ris __tigHs(i. piraus atque staluimus ul, uiidecunqiie a fempore
Gunlherius cancellarius vice Aribbnis arcliicapei- preefali Magni.CaroIi legalehi investituram hahe e
lani recognoyit. dignoscitur janv dicta ecclesia, hiillani dehiinbratio-
Daia indiclione vvanho Dominiceeincarriaiioiiis nerti quislibet facere proesuiriat, hisl prins.artte no-
niillesfroovicesinip lcriip.Annp vcrc dpmini Henriei slri precseritiamjndiciafio -riiore diffinialur. Jtibfenius
H regniihtis; vicesinio secundc, imperantis aulem preeterea atque saucimus iit: universas conimiils-
«ndecimo,-
* ^cium JEvpdiifelijciter,.Anien. Fiat. ..••.. tibnes.quas cUm paiic palaliinOstri, seu ciirii reli-
quis episcopiis, abbaliis, comilatibus, xenqi.qcIHis
37* S... HENRICI:IMPERATOIUS ; 573
publicis, Pergamensis Ecclesia a lemp.ore proelibali .jl lqcis habere, aui paratas exquirere proesum.it',sed
raagni-iniperaloris Caroli usqtie in praseiis legaliler eis lieeat quielo ordine degere.el regulafilerHqinina
factas habeat;inconvnlsa (_._••) retineat,perpelualiter- militaii; lelpiieum yidelicel, juxta aiitiqriasaniecesT
quepossideat absqtie ulla inposteriimconlradiclione, scrrira; npstrpruni ccncessipnes, ab ejs ve) eorura
seu publica repeiilione salvo inviolaloquCjure ipsius hominibus per oranes rcgni noslriftn.es, neque in
.icclesioe. Qujcuriqiie auieni hujus noslri praecepli urbe, neque in yia, neque ad ppntCB,seii aliq.ioe
preevaricaior invenliis ftieril, ac comprobalus, iin- siricluree iiullomodo accipiantur !vet qiiairaiiliif. Et,
in unitatis poenam cidem ecclesiae in triginla libris i.il hoc lipstroe Confirrnalioiiis i)ra3ceptuin firratun
aiiri fuiuram concedimus peisolvere simibel-cogalur. stabijeqiie permaneal, lnaim nps.tra ilhid siihtcriir-.
El ut heec noslr_e cpnfimialipiiis seu concessicnis maviqius, sigillique nostri impressione ingiiiri prx>-
atque iminunitaiis fuluris lemporibus iilibaliiui obti- cepiraus.
neat robur, maini propria firraantes, sigillo noslro Signum domni Benrici Romanorum invictissmiitn-
sigillarijussinius. percitorisAiigusti. •.
CXXXII. Guniherius caiiceljarius, vice Aribpiiis archiea-
Prmceptum S. Benrici imperaioris Degenhario abbali pellani, recognovil.
Morbacensi concessum. — Monasierii privilegia el ]B Dala vii Kal. Oclobris, indicl. vi, anno Doniiiiicae
jus. eligendi abbalis confirmat. incarnationis 1025, anno vero dorani Heniici se-
(AniiPl023.) cniidi, regnantis 22, iniperii aulcni II.
[Marlen., Thesaur. Anecd. I, 145, ex chartario Mor- Actum Basilea?feliciier. Ameri. %
bacensi.]
CXXXIH.
Innpmiiiesancl-eeliifdividuac Triiiitatis, Henricus, S. Henrici
divina fayente clenienlia, Rninanprum impe.ratpr - inter .Wormaliensem imp. prmceptum, per quod gravi dissidio
Eccksiam et Laurilheimense
Augustus. cwnobiumsuborio finemimpqnit.
-Siloca divinis culiibus mancipata prppier aie.9. (Anno 1025.)
reni Dei dilainus, et in eisdem locis sibi famu- [Schaunat, Episcopaius Wormat., II, 43.] .
lantihhs beneficia opporluna largimur, precmium np- In nomine sancioe et jiidividuae Triiiitatis, HEN-
bis apud Dcum aelerneeremuneraiionis rependi cen- RICUS,divina favente elemeuija imperaior Augiistus.
fidimus. Proiude omnium fidelium npstrprum, tain Notum siiet qualller assidua proclaraatio n.ostras
preesentium quani et fuliircruin, npyerit induslria aures inquielabal, qb invcleratas et frcquentes con-
quia vir yenerabilis Degenbardus abbas ex mena- tenliones el qb inimarci.das ininiicitias quoe semper
slerin Mprbach, quud est eqnstruclum in liqnore I[] eraril intec Wormatieiisem episcopum et Lauresbar
sanctee Dei genelricis semperque yirginis Mari_e, mensem abbatem, et inler familjas utrar.unique Ec-
sanctique Pelri principis apostolorum, et sancli clesjarum; quoejam in lanium iiivaluerunl, ul eli.au
Leodegarii niartyris ct episcopi, de.Uljt qbluli- innumerabilia inler se lierenl homieidia, ei in hoc
hiis nostris auctorilates iiitminiilatuni dorani Ol- maxiinuni delrimenlum ntraque paiereUir EccJesia,
loji.s secundi Rpmaiiprum iinperatpris, in quibus" Quapropler cuin consilio nieoruni fideliuiii id ordi-
contiiiebauii' iiisertum qualiter ipsura nion.aslerium nare disposui; in priinis praecepi, et ad hoc peragen-
cum rebus et hpininibus sibi.jiiste subjectis, ob duni meos nunlips niisi, ut qmnis injustilia,qu_e jam
araoreni Dei, iranquillilaleiii fralriim'ibideni ccn- per inulta lempera ex uiraque parte iucorrecta
sistenfiuui, sub plenissima defensicne eprum et im- permaiiserat, ab advocalis illpruin utriuque plcniter
liiiinitalis tuilipne liaberelur; etprcrei tPtius finni- cprrigeretur; et de hinc prevideanl ne talia apud
tate charissima nnstra ccnteclalis Cunigunda, Ar- illos sic invelerescani; el, si aliqua nova con-
gentina. civilatis Vereiihario episcopo cpmite, ncs tenlio, quob absit! inter illos renianerel, istud con-
postulavit ut bujuscemodi noslrae auclorilatis immti- stilui decretum : si quis ex familia sancli Pqlri
nitalem erga ipsum monasterium, eb reverentiam Wnrmatiensis aiiquem ex familia sancij Nazary, vel
ipsius sancli lcci, hac nnstra rencvaremus atque D e cnnlrarip aliquis ex farailia sancti Nazary qiiem-
cenfirmaremus aucterilale. NPS verp pelitioni, pro quam servcrum sancti Pelri insequalur, el ausu
,Dei ampre et nostroe mercedis augmento, libeiiier lemerariu et arraata manu aliquem ad cccidendura,
annuimus,et hocpraeceptum indeconscribi jussimus, vel ad depraedanduni ejus curleni, sive ejus demuin
per qucd eis omnia loca quee, vel lempore Eberhardi infregerit, et cum impugnaverii, et si ille cifuger.it
et li.uidefridi^usibus ecruin concessa sunt, et niodo yclquoquq inodo abejus impugiial.ore se liberaverii;
in eorunv vesliiura teiieiitur, ad suum peculiarc; et illi, qui hujus audaciae et invasionis dux et princeps
quae iiijusie abstracla noscunlur, nosira imperiali fuerit, lollaniiir cqriariura et capilii, et iiisuper in
aucloritaie oinnia eis coiicedimus ac roboramus; utraque maxilla ferre ad lrac faclc eliam candenti
ejsque i.ntey sej -.ligejidi ajjbatem qui eisdera rebus ci.atetur el cenibui^aiur; reliquiejus sequaces euie
fratruii) preeesse ppssit, quandpcunque necesse sit, ei capillis privertiur. Si.-aulem ibi ecciderii, pinnes
liberuui ecncedimus arbitrium. Jiisupei'eliam inipe- qui:iiujusn.ipdi hoinicidii yel invasionis paiticipqs
riali sceplro, sancimus ui nullus comes, autjudex, sun.t, cute et capilJis perdiiis, supradicta ccuijiu-
seu. qua_!ibetprtepoteiis pcrso.na, mansiones in illis stione signentur,'ac.weregelduin oocisi dqniinu/.suo
577 DJPLOMATA ECCLESIASTICA. 578
auclor hoiiiicidii persolval, ctcuiii proximis ejusdenv \rici sceundi: regnantis xxi •, iihpcrii autein ix. -
inierfecti compbiial, Cic. • Acluui Poderbrunnpn felicitcr. Aineii.
•Guiiihefus .caucellaiius, vice Aribonis. archica- , cxxxv.
pellani recognbvi. S. Henrici privilegi-im pro eudcm Ecclesia.
' ' •:;
Dala JV Deceiub. Jud. vi, arino Domirticae Iii- (Aiiiio.eodem.i) .
carn. 1025. : . [Ibiil., p, 85.].
Aclum Triburi, regia villa, feliciier. Araen. .C.iii nouiinc saiicloe el individuoe Trinitatis, HEIN-
cxxxiv. mccs tiivina favente cleracntia Romanqrum inipe-:
S. Henrictis Ecbksim Pudcrbonensi prmdium raior Aiigusliis. . .-.,..
Steini.donat. ...Qjioni.aiiidivinse dignalionis clementia ad regcn-
(AnnO 1025.) dum lotius rei pttblicae statjiui nos provexii suoe,
[Cod. diplonu, Hist. Weslplu,-p. 87,]: . imniensoe pietalis niagnificenlia, ante omniaad lioc
-C. ln noniine sancloe ei individuee Tririilalis, HEJI- laborare debemus ut, qui.corona terreni iinpeiji glo—
niccs divina favente. Gjeraeiilia Romanorum impe- riainur, illa inestiniabilis gaudii.gloria non privenlur.
rator Augusius. Qupd.ceriissime ppssc Jieri crediltir-, si Icca eccle-
Si vcnerabilia ccclesiarum Dei loca ditare ac B _siasticiscbsequiis a chrislianis viris depuiala, ncsira*
sublimare sluduerimus, iiobis id animeequc noslroa auclpritale cpofirmeiilur el corroborenlur, nt, omni
remedio pareniumqiie noslroruin nec non regui exleriori inquieliidiiie remola, divinis laudibus iii:
nostri slalui profulurum, esse minime dubilainus. eis miincipaiv in pace ei quieic domino servire diie-
Quapropler noyeril oniiiium Chrisli fideliuni nostr»- cicntur, ei, qui curis Cl negoliis scecularibus graya-
rumqiie universilas qualiicr nos, inspicientes iiiler- nmr, eormn qui-in legecjus die ac nocte medilaiiltir.
venlura_ dileelissimpe cpnjugis nnslroc Cunigundac jirecibus a peccatpruin npsirpruin nexibus libereniui'.
imperatricis Auguslee, assidue mpnentis atque.iiipes- Qtiapropter omiiium fidelium Chrisii iioslrorumqiic
sabiliter nnbis in meniprjani reducenlis qued Meiii- novcril. nniyersitas qualiter dilecius nobis vcnera-.
wercus Paderbrunnensis ecclesiic vciierabiiis cpi- bilisijiic Meginwercus -Palherbruiiiiensis Ecclesioe
scopus plus ceeteris fidelibus npstris in servitiiie a.ilistes, celsititdinem noslram adiii, suppliciier
nnslrajugi devotione sudavii, eidenj Padefbrunncnsi «.oraiis ut ninnasleritim, in occidentali parle Pc-
eeclesi_e,iii honorem sanctae D,ei .geniiricis MarJoe therbfunheiisis suburbii ab en in lionpre siiiicti. Dei
sancliqiic Kiliani martiris nec non preciosi confes- genitricis. et perpeluoc Virginis Mafioe omiiiumquc'
soris Libqrii:dedicalae,'cui idem hobis dilecins an- sancloruin fuiidatum, nostra imperiali - aiictoritale
listes proeesse videtur, quoddam proediura noslrum Ccoiifirmarelur, qjiatciius fratres ipsius iiioriasleiii, in
Sieini diclum, siium in pago Weslfalon, in comilalu divino servitio jugiler permansuri, ab omni seectilari
ver.o Benihardi coniilis, cum oranibus ejusdera pra>- violqiilia el nioleslia remoti ct iuuiiiii, iaiilp expe-
dii pertineiiliis, icrris videlicel culiis el incullis, ('itiiis.vJam niartdaicriiiii Dei cUrrerenl, quauto cis
curlificiis, areis, eedificiis, liiartcipiisiilriusque scxus lerrenae incoriimodilaiis iinpedimenla niilla. obsla-
pratis, .pascuis, silvis, .veiiaiionibus, aquis aqiw rcni. Cujus laudabilis studii jn.lenlione. cbiigaiiilcii-
rumque-decursibus, piscalionibns, molendiiiis, viii les, ei per iiitcrveniuni dilettissimee cpiijtigisnostia.
et inviis, exitibus et reditibus, qtieesiiis veliiiqni- Cuiiigundocvidelicei iniperatricis Augustae, alioiuai-
rendis , ceeierisque oinnibus, quoe quoraodocuiiqiie queiidelium npslrpnim jusiis pelilionihus gratuito
dici siye scribi aut noniinari possunl, uiililatibus ac assentientes, imperinli auclorilale decrevimus ut--
ipsum proediura perliiieiiiibus, per haiic noslraiii omnia a nobis vel ab ipsoveiierabiliepiseopo de sua
imperialera paginam concedimus atque largiraur, hxreditatCj-vel aliuude per-coramuiaiioiiein ant pre,-
ct de neslrp jure ac dominio in ejus jus ei doniiniuni cariam, vel abillis Dei ciiltoribns eidem raonasleiio
omnino transfundimus ; ca videlicel ralione ut prae- collala, videlicel in territofiis, villis, areis, cmiis,
dicius M.. episccpus sibique pcsihinc suecedenles oedificiis, mancipiis ulriusque scxus, terris eultis et
liberam habCanl de' endem praidic ejnsque perli- D iiicullis, pralis, pascuis, campis, aq!iis.,aquaiiiinquo
nenliis poleslaiem quidquid eis placueril ad-usiim decursibus, inolis.iiiolendiiiis, piscaiiouibus. silvis,
ecclesioe facieiidi. omnium horainum regni nostri venalioiiibus,-exiiibus cl reditibus, yiis etinviis,'
conlradictione remola, El ut lieec noslrse ingenui queesitis et inquirendis, cum omui-utilitale ei. inte-
lalis auctoritas slabilis ei inconvulsa omni postliinc gritale qu_e nilo medp ex;eis prpvenire poteril', ipsiii,*
permaneat tempore, hoc imperiale proecepiiim inde moiiaslerij abbas cuni suis fratribus propiictario
coiiscriplum manu propria confirnianies, sigilli no- jure potestaiive habeal aique possideat, et ciun epi-
slri inipressione jussimus insigniri. scopi licenlia quidquid illis placiieiii ad cciitnnimmi
Signum damr.i Benrici Romnnorum invictissimi usura Ecclesioe facial. Iiisupef eliam .iroiiler el sta-
(L. M.) hnperatoris Augusti. -'.:. bile perpetup jure saiicimusiil niilliis dux aut ccnies,
Gunlherius caiicellarius viee Aribonis archiea- aui aliqua perspna parva veLmagna, qucinlibel a!;-
pellanirecegnpvL'. batum ipsius mciiaslerii •cumsuis fratribus supef
Dala xix Kal. Febr., indictione vi, anno Domi7 eisdem bonis inquieiare, moleslare aut divcstire,.aut
nicae incarnationis 1023, .anito vero domni Ilein- aliqiiajtiiliciariapotesiate.se.j iitroiiiitte.ro-prasuinai.,
379 S. IIENRICl lMPERATORIS aSft
nisi advocattis ecclesise ab abbale ef fratribus Io_-_ Academ proprietale ejusque pertinentiis quidquid eis
delensoreracleclus ct abepiscopoconsii lutus; eo vi- placueril ad usura ecclesioe faciendi poleslalera,
delicel .enore ul, jure conientus ecclesia., cum pree- oraniuin hominura regni npstri cpniradictione re-
cepte et ccnsilio abbatis omnia facial atque disponat. niota.: El, ut heec noslree ingenuiialis auctoritas
Si quis autera hoc noslrae iraperialis eonfirmalionis stabilis ac inconvulsa -ointii posilimc permaneat
ediclura aliqua pijesuiiiptione infringere tenla- lempore, hoc imperiale preeceptuin indc conscriptuni
verit, cenluiiiiibrarura exaininati auri ad nostrum manu prnpria .cpufirnianies, sigilli noslri impres-
pondus coinposiiione multetur, nt quhiquaginla no- sionejussimus insigniri.
sliee canierce persolyal,quiiiquagiiita cideni Ecclesiee Signum domni Beinrici Romanorum inviclisiimi
quain austi lemerario inquielare pr-esumpsit. El, ut (L. M.) imperaioris Augusti.
haec coiififmatio verius credatur stabilisque et in-" Gunlheritis cancellarius vice Aribonis archicap-
convulsa onini teinpore habeatur, hanc iinperialis pellani recognpvit.
edicii paginam inde conscribi, et iuanu propria con- Datura xix Kal. Febr., indict. vv, annp Dpraini-
firraajiies, sigillo nostro insigriiri jiissiuius. cee incarnalicnis 1025; anno vero donnii Ilenrki'
Signum domni Benrki (L. M.) Romanorum in-' secundi regnantis xxi, imperii autem ejus ix.
viciktjmi imperaloris Angusli. B Actum Paderbruniion feliciter. Amen.
Gutiiheriiis caiicellarius vice Aiibouis archicappel- CXXXVII.
lniii recognovii, Decretum S. Henrici II imperatorh.
Daluni xviu. Kal. Feb., indicl. vi, anno Domiiiica. (Anno 1024, 9 Marf.)'
iiicaniationis 1025, anno vcrodonini Henrici secundi [Dronke, Cod. diplom. Fuld., p. 548.J
regnanlis xxi, iiuperii autera ejus ix. In nomine sanctee el individuoe Triniialis, HEI.N-
Acluni Paderbiiiniion feliciter. Amen. RICUSdivina faveiile clemcntia 5lomanorum impe-
CXXXVI. ralor Auguslus.
8. Hcinricus Paderbornensi Ecciesimprmdia quwdam Omnibus fidelibus, tam prsescntibus quam futuris,
confcrl. noluin fore cupimus qualiter assidua prcclamatio
(Anno codem.). nostras aures inqiiielabat ob innumeras et frequen-
[Ibid.,p.U.] les ccnleniinnes quaesemper erant inler Vuldensem
C. Iii iioraine sancteeel individiia. Trinitalis, HEIN- et Heryeldensem farailiara, queein lantuinccnvalue-
BICUS,divina favenle cicmenlia, Roraanorum impe- ruiit ut eliam innumerabilia inier se fierent herai-
ralor Augusius. . cidla, et inde maximuin detrinienlum utraque pate-
Si vtiierabilia Ecclesiarum Dci loca dilare ac C relur Ecclesia. Quapropler ne talis ac lantae pree-
sublimare studueiiimis, nobis id regnique nostri sumptionis audacia sine digna ullione inler. ulrasqira
siatui profulufum esse miiiinve dubiiamus. Quei- fiimilias diulius remanerel, cum eonsensu et consilio
propter iioveril ciiiniimi Cbrisli fideliuiii nostrorum- ulrorumque abbalum, Richardi Vuldensis el Ar-
que universitas qualiter nos, pro remedio animee nolli Herveldensis, alioruraque fideliiimnoslrorum,
nostra; dilectissiinoeque conjugis nosircc Cunigiindee perhujus chartuloe preecepium lalecoiistiiuiiniis de-'
viJelicet impciairicis Augustoeaique parenlum no- cretuin : ul priniuni oirinis injnstilia qucejam per
slrorum, nec non pro aniniabus fidelium noslroruni muita lempora ex ulraque parle incorrecla reraaiir
quoiura ibi corppra requicscunl, Erphonis scilicet serat, ah advocalis et praepositis illorura utrimque
comilis atque Cononis, moiiasterio nostro CofiiHga pleniter corrigalur; ei deineeps, si quis ex familia
npuiinalp, ih lioiiorcui DpminiSalvaloris sanci;sque iitriusque ecclesiocaliquem.servorum vel sancti ;Bo-
ejtis Genitricis, nec non victoriosissimoecrticis alque nifacii vel sancli wigbeiii insequilur, ei ausu leroe-
beati Petri apostolorum principis coiistruclo, ad rario el armata iiianu ad occideinluni vel ad deproe-
usum sanctimoiiialiuni iliidem Deo scrvieiitium, dandum ejus curlera sive domum iiifivgerit el eum
quoddam nostri juris preediumilardinghuson dicluiii, irapugnaverit, ei si ille aut aufugeril aul si forie
situm in pago . . . . in comitatu vero .... co- D domi non fueril vel quoquomodo ab ejus poteslale
inilis, cnm omnibus ejusdem preedii perlinenliis, sive impugnaiione se liberaveril, illi qui biijus au-
lerris videlicet cultis el incultis, curtificiis, areis, dacioe et invasionis dux et princeps ftierit, tollau-
asilificiis, mancipiis uiriusque sexus, pralis, pascuis, lur coriura el capilli, et insuper in ulraque maxilja
silvis, ve.ialioiiil.us, aquis aquarumque decursibus, ferro ad Jioc facto etiam candenii bene cratetur et
piscalionibus, raolendihis, viis et inviis, exitibus et comburatur, reliqui ejus sequaces ciile et capiilis
reditibus, qnoesitis vel iiiquirendis, ceeterisqiie om- priventur. Si autem ibi occiditnr, omnes qui lnijus
nibiis, quoeqtiomodocuraqiie dici sive scribi possunt, homicidii seu invasionis participes sunt supradicloe
ulililaiibiis ad ipsum prxdium periincntibiis, pcr poeneesuhjaceant. Et si ex una farailia sunt ille qui
banc iiostrara iinperialenv paginam concediiniis al- occidiltir et illi qui occidunt, :omnes singulariter
quc largimur, ct de nostro jure ac dorainio in ejus weregelduni occisi el omne debitum, sicul liacteriiis
jus et doiiiiiiiuin omnino transfundimus; ea vidclicei fccerunl, propriae Ecclesiae persolvaiit. Si auiein iIl^
ralionc ut ipsius ecclesias venerabilis abbaiissa Ola qui occidilur ex una familia csl el illi qui occidiuii
siliique posihinc Euccedcntes liberam liabeant, de ex alia, auclor hpmicidii SPJUSpro.omiribuswere-
3Sl DirLOMATA ECCLESIASTICA. \ 581
gerdutiv persplvat. Et in qupciimijue IPCP.aul ex A coiiiiialum Sloddenslat siliiin in po.go Moyiigowc
una aiit ex alia famiiia aliqnis occidilur. nisi ille Fiildiu ad allare sancti BojiifaciMali jiire taliqiie:
qul hbmicidium facit prbbahiles tesles liabeat aiit conslilulione quali et debcl, et apTincijiiOab oiniii>;
in
per (errum candens hoe probafe.-valeai, quod ob btis sibi placiiis praelatis hnciisque esl Jiabitus
aliairi causam non fecissct riisi quod de invpiigna- poieslate procdicli abbalis, sine aliciijus coiilradi-
•tiorte ipsius aliier vivus effiigere iiort potuisset, ctione donavimus; ea videlicel ralione nt ipsi suique
siipradiclee poenoesubjaceat. Si autera hoc probare sticcessores, sicut de caeteris ' ejusdeiii.abbatioeboiiis.
polest, nihil paliatur nisiqund hacienus ipsa ECclesia dehinc libeium habeant arbilrium qiioquombdo
pfbiege habuit. Isiud ccnslilutum advpcatus in cu.us desuper proecipiendi seu quodlibel utilC praedictfe
adypcatipne lipc eveneril, cum scienlia ulrorumque cCclesiee inde faciendi. Hqc tanliira cayeant abba-
ahhalrim, in preesenlia nuiiliorum illorum fideliter lcs praefati monaslerii, ne vel religiq inonaslicx
adimpleat. Si vero advbcaius, aut mercede-condu- cortsuetudinis Suis tempofibus cassetur, vel cura
cius aut misericordia moliis, aliqua callidiiale hoc anihiariim sibi commissarum pericTnelur, vel ali-
decietum averlere volueril, gralia noslra et advo- menla Deo ibidem servienliuiri rarescanl, ob hoq
caiiotie careat, nisi supra sacras reliqtiias hoc ad- maxime quod Deo collata patiimonia et decimalio-
firmare audeat quod lioniicidam seu invasorera " nes ecclesiarum laicorum inanibus Iradita poliuiin-
nusquain adquirere pussil, et lameu quain citissirae lur, illiqne Deo ctilpabiles iiiveniuiitur qui pro
ppterit adquirat. Et si ipse in Cujiis advecalipiie niliilo habent quod peccala liominum super se pne-
hoc cveneril feura adquirere nen polerit vel nolue- raverunl. llli eiiim qui ierrena patrimonia Deo et
ril, fideles allerius abbatis, si possint,;adquiratil el sanctis confer.unl, de peccaiis siiis exOiieranlur: ijli
ad proediclam pcenain, proesentibus nuniiis uiro- vero qui oblalioues fidcliiiin reCipiunt, et ea quoeDeo
rumque abhalum, adpriiescnienl.Dc camerariis vero deben'ui' et ad Dei servitium iradu.nlur rursus ,'ad
el piiicernis aliisque lionoratis ulrorumque abbatum saecnlarem poriipam el superbiam exercendam.cqn-
servitoribus hoc constiiuimus, ui, si quid talc aliquls cediinl, oneraria peccala super se duplicant. Unde
illortim fecerit praedicloepcenoesubjaceat secuiidiim consulimus el praecipimUsul modiis his poualur ct
arbitrium abbaiis vel x libris denarioruin redima- terminus. Inler Jioec tamen .riniim mediuni est.
tur. Etlioc volo firmilerque pr_ecipio ut rero semcl Oporlel ut in ecclesiis miilfee sint facullates et
bene ac fccle difiinitam niillus ilerare audeal vel maxime in Fuldeusi, quia, cui plus cornniillitur.piiis,
rcnovarc. Si aulera praedicii abbaies hoc decretum ab eo exigilur. Mulla enim debet dare servitia el.
adnullare cupiunl, niihi vel meo successori H libras Rortianoeelregali curiee propler quod scriplum esl':'
auri uterque persolvat, conatum lamen suttm non Reddite qum sunt Cmsaris Cmsari, et qum suiil .Dei.
perficiant. El, ulhoec conslitulio stahilis ei iucon- Dco. Quapropter coiisulaiit sibi ef praiveniant scan-
vulsapermaneat, sigillino&lriinprcssione haiic char- dala anteqtiain liani, habeantque 'secuiri queeDeb
lam insigiiiri jussimus. ofieriinlur, nec abjiciant iiicassurti; quiacilo veniet
: Signum domni Heinrici Romanorum invklissimi lcmpus quaiido niurtdus recipit quod Deo dedil, ei
imperatoris (M)Augusti (S) iiioiiasleria queejaiu sunt in abiiiidaiilia priraa eriiiit
Odalricns caiicellariiis vice Aribonis archicapel- in rapiiia, iit fiat quod Salvatof ait : Abuhdahte
lani recognovil. hiiqitiiale, reffigescet charitas mullorum. Preccipiiiiiis
Data est an.no Dominicae iiicarnalicnis 1024 , ergo sub districiione divini judicii ut omiies tra-
regiiante Heinricho imperaloro Auguslo annOs XXII, ililiones reguin et decrela aposlolicorum alque
imperii vero cjus anno xi, indiclione VII. oblationes fideliura sub tnla cuslodia tCiieaniuf ct
Dala in vn Idus Marlii. fiJeliier obseivenlur. Et, ul hoec traditibiiis et pric-
. Actum feliciler Rabenberc.' ceplionis aucioriias stabilis el iiiconviilsa oinhi leni-
CXXXVIH. pcfe permarteat, lianc p.igiiiiiiri cciiscrihi et sigillb
738. Traditio Heinrici 11 imperatorit. r. ncstrp eahi jussiiiius iusigiiiri.
. (Annol024, 26 Junii.) .
Signum domni Beinrici invictisshni Romanorum
[Drouke, ubi supra, p. 349,] Augusti iniperatoiis,
Ih noroine sancloeet iiidividua. Trinitalis, HEISRI- Datuin vi Jul.-, indict. vi
ctis, diviiiM favenie graliae bJenieniia, Uomanoiuiii Acium Geslarieefeliciter. Amen;
imperaior Aiiguslus. CXXXIX.
Quoniaiu noslrum esl de bonis nobis divinilus S. Benrkus F.cclesiwNovariensis privilegia et p<is-.
collalis praecipue sancias diiare ecclesias, eidem sessiones confirmat et augel.
' ""'"''
-devolibiiilicel perpauca iiiunera, pia lamen, noslra •(Anno 1024.)
Iireestbesi voluiilas jn Domiiio qui dal preemia pro [Apud Baroiiium, Annul, ecclcs. ad an. 1014:]
bona volunlate. Quapropler Chrisli [iidelium] no- In npiniiie saiiciaeet individuoeTrinilatis, HEINHI-
strique noverit iiniycrsiti-.squaliter nos, pro remedio cus, divina ordinanie cleraeiilia, Romanoruin inipc--
aniiiiaenostroe,pef iniefveniumac peiitioiiem iliieciae raior Auguslus.
iorijiigis noslric Curiigiindociinpcfatricis' Augustee,' Buiri fidelium peiiliunibns ribstroeiiiiperialis celsi-
iiec.:bn et fidelis iibstri Richardi Fuldensis abbaiis, tudinis assensuin preebiieriiiius, eos iiostfb seiriiio
583 S. IIENRICi IMI.ERATORIS.— CONCJO. S84
promptiores ac devclipres esse miuime dubilamus-. 1vTuni decursilius, inoleiidiuis, p.sca.lionibu., cnllis et
QuaprepiCr cunclcruin Ecclesioe catlinlica: fidclium iiicultis, diyisis ei indivisis, termiiiis, cqncessioni-
noslrorumque, lam pr_eseiitium qtiain finuioruin, biis, piscariis, cpinpariciis aliisque universis redhi-
solertia recognoscat Pelruro, venerabilciu viriim, bitionibus, cnni servis et ancillis, el aldianibus, ct
sancieeNovaiiensis Ecclesiae episcopuni, nbstrumque aldianis utriusque scvus, cum pmnihiis, quee di.ci
fidelem, qui nosireelidelitaiis causa mulia sustinuil, aut vncari pcssunt, ad jam diclam plebcm vel-cur-
fanicro videlicet, silihi, oeslus et frigus, ct insuper lem peiiiiieniibus vcl respicienlibus. Nec nnn el
ei glaciosas rupes collesqtte saijs asperos, nitdis pe- porium de Beslagno eidem plebi pertinenlera, qiiem
dibus, persequentibus inimicis fugiendo superavit; gloiiosissimus avunculus nosler Oltp majpr snpra-
qui eliani nunc preeseiilialile.r multa damiia, Tlar- dicl;c sedi per preeceplum cnncessit; ila nt nullus
duico devaslanle recepit: nam"ecclesia. illius sunt marchio, coraes, vicecomes, schuldasius cjus, seu
deprocdalee, castra disriipla, doiiins eversoe, vineee qna.lib.cl magna parvaque personq horaiiics ja:n
inclsae, arbores decorlicatee,, insuper plebes. ipsius dicii corailatus, scu plebis,' vel curiis audeai dis-
ct curtes ab Harduicc pro. beneficio suisquc ininii- iringere, aut iutra ijisum comitatum aliquid proesu-
cis datoe siirit; noslram imperialem adisse exccllen- mal exigere, vel paratos facere, ncc ullas redhibitio-
liani, quaieiins, pro stti Jahoris recoropensalioiie et J~<nes acquirere,. sed liceal memoraio praesulisuisque
suoruiiitdaijiiialoruiii restauralipiie, quenidam coinir successoribus iani socpe dictuin comilatum cum
lalulum, qni in vallc Auxtila infra ipsius episcopa- snpradicta plche vel cinie lenere, et omries lioini-
lus parochiam adjacere dignoscitur, pracdicla..ecele- ncs ipsius coiiiilatus, sive ipsius plebis seu curlis,
sisn Novariensi, cura omnibus fuiictionibus quee de pcr se vel suuiii legatura distringere, sicul .pernos
ipso comitatulo publicee parii periiiient, concedere- vel nostrum raissum dislringendi essenl, et omuia
inus., Nec non etiam deprecatus esl nos ut quamdam quae de ipsocomiialu ad publicam partem perlinent,
plebein, quam olim malo ordine ,et injusla ratione yej inde exigi possuni, cl proelaxalam plebemdc
suii perdidit ecclesia, quee sita esiin yilla quoeno- Trecale, atque curtern de Gravalona cuiu brartibus
ininalur Trecate, non adeo procul a eivitaie, curtem suis appendiciis vel pertinenliis liabeat, teneat
qubque, quoe Gravanola dicitur,, qiiondara ipsius firmiteique possideat, lam ipse quam successores
cpisccpi coiitineiilem, sed nunc injuste pervasa esse illius, qui illani, Deo favente et dispbnente, .ipsius
digrioscilur, suec Ecclesioerestitueremus. sedis cathedram suscepturi sunl, omni noslrai
'
llaque dignum estut sui laboris pr-enominalus noslronimquc successoriini regiini et imperalorura
pfocsul relribulioiiem a nobls suscipiat. Ei, qucniani ^etpmni hpminurn cnntradictinne vel-diniinuticne
jusiiim est ut supra npminala plebs atque curs jam "" remeta. Si quis igilur hpciinslroe concessionis proe-
dicta suc resiiiualur episcepatui; el ut alii npslri cepiinn nefarie ausu lemerario violare preesumpse-
fideles, hoc cognoscenies, npstr_e lidelifati amplius ril, ccntum Iibras auri optimi compoiierc cogaiur,
stabilianlur : ejus precibus aiinueiites, jam dictum inedietatera ])alatio nostro, et iiiedietaieni Novai'ienJ
comitalulum ariostrojure in ejus ecclesioepotesla- si ecclesioe, ejusque rectbri, qui pro lempore iriibi
teni oinnino iransfundimus el perdonamus, et proe- habebilur. El hoc ut vcrius credalnf, diligenlius-
fatara plebem atque curlcm per hoc nostroe auctori- que ab omnibus observelur, raanu propria subtcr
latis preecepiunijam supradicloe Novariensi ecclesia. confirmantes, sigillique nostri inipressione jussiiiius
reddimus ct concediinus, cum omni dislriclu et te- insigiiiri. -
loneis, piscatioiiibus, jjuoein iluiniiie Toxo, in illis Signum Dom.ni Benrici, serenisrimi inviciissimi
seilicet locis ubi ipsa Ecclesia ex ulraque fluminis imperaloris Augusti.
teiiel parte; el cum venalionibus, seu omnibus rebiis Dalum anno iiicarnationis Dominicae1024, indic-
quee ad publicam partem ex eodem coniilalulo exigi lione duodecima, anno vero regni doniini Ilenrici
possuni, cuni capellis, dorao,curiili, massaritiis, ca- iniperalpris Augusti 13, impefii annp priinp.
bis, sediniinibus, campis, pratis vineis, pascuis,: f. Acttiiu Trucutana. faciliter. Airicri.
silvis, stallariis, salicelis, paludibus, aquis, aqua-
SANGTI HENRIGI
• CQiNCIO .''
Habila in concilio Francfordiensi, pro constituiione episcopalus Bambergensis anno iOOGcelebrato
(Mansi, Conc. XIX, 289.)
Domini, el Palrcs a mea parvitatc huc asciti con- gratia mihi, ut spero , inspiravit, pro.ejus aiiiorc
venistis elquamebremvosascierim.aperiaiii.pre- favealis. Nam, quia in sobole habenda nulla niihi
corque orauiuni clementiani ut iu hisqaa: divina spes superesl.Cluislum liocredcm cleg.,. cpiscopa-
585 TIIAKGMABIPBESS. HII.DESnElM. — VHA ,S. BEimWAKDI. 3S6
tmii in Bavembciii, cum licentia cpiscopi niei facere Ai Mpveat cprda omniinn prresentitim qtioi aiigmenium;
haclenus ccncnpivi.cl hoilic perficerc siatui. Ob hoc S. Matris Ecelesioecunnmgigerula, legalionc 'niiiitil-
sorenissiiiiara pietaiein vcstram inierpello, ne, ejus lare praesumil. Ecce ad heecconjugis raeee pracscn-
absentia quj apnd me voluil oblinere quod niihi lis, ct unici fratris mei el cclroeredislarga benevolen•
non Iicuit concedere, proposituni nieum valeal im- lia aspirai. ineque placilasiJii redditiene iilis resli-
pediri. Ecce baculus, in.quo muliioe confirraaiioiiis luere uterque pro ceiip sciat: siqne episcopus venire
sigiium clarescil, quod iion propter Dominuin , scd et proraissa dignatiir .suscipere, paratum me &d
'ob diguiiatisnullatenus atiipisccnda. dplprcm fugeiit. oninc quod vobis placnerii iiiycniet.
ANKODOSllNl MXSV. . : •••',''
'
THMOMM:UB;: : ::
PRESBYTER HILDESHiilMENSIS.
VITA SMCTI fiERNWARDI
EPISCOP3 HILDESHEIMENSIS .-, .
Auciore Thmigmaro preshytero-.
(Apud D- Pertz, Monumenta Germaniw kistorica, SeripiiiOin. IV, pag. 754.) ;
.-::•-"-•- MOMTUM.
Thangmarus, nalibne Saxo' (I), exeunie saeculo Ij spltts ad OttPiiem III et Sily.eslrumII legatus, Iialiaiu
;decimc et uudecinio ineunie presbyier ecclesiocca- revisil (9), in cpncilin .Tuderiino res Ecclesiac stioe.
tliedraiis Iiildeslieiihensis (2) et primicerius schbloe egii-, ab ihiperalore mpx moiilurp largissinie i,c-
ptieroiuin , ei seeculo u.UIeciinpcCclesioedecanus , iimiieratus aiine 1002 doiiiuiii rediit, ei per i-eliqtiu_.i_
Bernwardum littcris imbueiiduni moribiisque iii- vila. lenipus Bernwardo convixit (10). £11111aiitein
slruendirm sibi tradiium lantaidileciione fovil, ut per siniiraa cuni episcopo famijiariiiile viveret, imo con-
lolam deinde vilam quasifiliura palri isibi deyinci- fessor (11) ejus fuisse videaiur, niaguilica iejiisgcsiai.
rei (5). Bernwardo ad episcopatura llildesliciineiiseni cojligeie aggressus (12), epdera acgre vix tatideni.
proveclp, ipse decanus (4), bibliplheca.iusel npta- ccnsertliciile compegil, et posl obiluiri di.Jccti viri
Tius (5)' rebus gerendis plurimum inlerfuii, et in, absolv.it (15). Conveiiit liber iii locis liaud paucis,
uegoiio Gahderslieiinensi•.an.no.100d adWillegisiiin cum Annalibus liildeneslieimensibus, ques ideo a
orcliicpiscopuin (6) cum aliis.legatus,, eodera anno _ nostro seripios.-videri supra memorayi (14), ei 0111-
cpiscopuni suum Roniain comilaius (7) el ciim eo ex- nia fere quee «arrat aut ab ipso proesenle visa aut ei
Iialia reversus, mense Augjisto anni 1001-nna cuin saUem bcne npla leclpr facile aniinadverlel. De veri-
Eircehardo svnodp Francnfuriaiia; iiiierfuil (8), lum laiis-sludio iir lali viro iniiiime dubilaveris. Opere
' "
-.ISOTyE- - "".''
(1) Cap. I : claro nostrm geniis sanguine. : (9) Cap.-54-57. . , ,
(2) Vocal' ani nostium monasierium; 45. exempli (10) Prolpgusin fine.
graiia anno 1000, cap. 18; aii!)o.i007i cap. Cil) Ciiisnam nisi cpnfesser.lioec. djceret : Nec
(3) Bennoiicm eliam, postea Misneiisem-episco- aHquid in omni sludi.o.ejhs^xitm meam conscieniium
pum; erudiisse legilur in Cliron. S. Michaclis-Hil- |.-BA_ii>,uiE rerroiT, quiii plenissimescirem. •
desh. Leibn: il, p: 400. • (1_.) Prolog. ,
•(4) Cup- 53. -.(15) De Heinrico II cap. 22 ita loqii.tur, ,ut eura
- (5)'Pi'clogus. '•.-;.. lune sDpersf.iiemfuisse videas; libpr igiiiiranle an-
- (ij)'C-A]S.\&,pcriiios mandanl. -.-•-, num 1J*24iiuitus est.
(7) Cap. 25, presbyler, ci. cap. 34. > (14) SS. III. p. 20 (Patroi. toni. CXLI in Lamberlo
- Ascb.ifnaburg. ad an. 1059). Thaiigmarus an.; 10'is
(8) Cap:' 55.
387 fI.A'NGi;AlU PRE3BYTEIil JHLDl-iSHElMENS. 38S
absoluto, haud diu vixisse videlur; saliem anno jaiii _\ nolee, ad liiieram pene a rae expressus esi; scriptu-
1027 Tadilonein dccaniim memorari lcgimus (15). rae speciinen in labula adjecta liabes. Cul plurimuiii
Libermagnb histbrloecoriittiblb ih eCClesiaHildesliei- conseniit:
nieiisi asservatus, socculo-xn ineunteiniraculis beati 2.C. regius bihl. Dresdensis mbr. in 4° duabus sa.-
episcopi virluli. ascriptis auctus, et anuo 1195 Coele- culi xi nianibus exaratus, sed a Wolflierip, auclpio
stiiio III obIatus,:BCrnwar:duiii in nJinierum sanctbr Vila. liaud rarnsenleiiiiis qiias iii
rinn referri eifecil (16);'"sed-noslro quoque eevo Vila Gbdeliafdi, iisd.ieiri
icctoribus valde accepium se reddet, quod plurima prima effendirhus inlerpnlalus, ei noiiiiis de
scitu digna de Oilone III, cujus Bernwardnin pree- Gedehardpepiscopo aucius, quoecuin Vita ejus prinia
et amicum fuisse et de Hein- usquead cap. 26 consenliunUConipIiiraeconiracapiia
ceploreni discimus, in mediolibro omilluniur. Initio maricus csl. Libruin
11
rici regno oblivioni praeripuit. Lilis quoquc Gan- in usum hoslrum cum ediiis conlnlit V; cl. Mauri-
dcrslieinieiisis , cui dirimendoe imperalorein el epi- litis
Haupt, in academia Lipsiensi professpr, qni his
seopas pcr plures annos laborasse novinius , lclarti : verbis ea de re ad nos retulii: . Codex, amib 1832
ali exordio expamiil. Scriptus csi slylo siniplici et ex labularib
regni Saxoniee secretiore in bibliolliecam
perspicuo. Araii iniliuiii ciirii Annalibus Hildenes- rcgiam Dresdensem Iranslalus, folia conlinel
liriincnsibus a rialiviialc Dcniiui iiichcat (17). ]" tria formoe vigiini
usus csl quadratec, raodicoemagniiudinis. Singiil:n
,
Opere paulp posiqnani prodicrat, versns cbnliiienl viginti quinqite. Scriplus
YVolflieiiusin Viia duplici Godehardi episcbpi, el paginee esi liber a manibus duabus, quarum priraa peiiinet
pliiriina inde dccerpla scriplo suo inseruil; sa_- ad fiiiem folii deciroi noni, recii. Folio codeni
usque
ciilo (Itiodecimo iiieiinie aiiclori Chronicoe cpiscq- aversp altera niaiius
excimle auctbfi Hislcriee incipit liis yerbis : Bis ita se
poruiii ilildesheimeiisiiim, habehlibiisi qiieelegunlur apuil Lcibnil-iiiin capite 41
iranslaiienis S. Bernwardi ihiinluil.-Arte typogfa-
codicis (jain 44); ulraq c raanus seecnli uiidecimi cst, nec
phica inveiita, piimiis excerpta cujusdam nnillo recenlier lciiia qnae hicillic ncmiiiiim cnm-
Uildcsheimcnsis dedit Siirius in Actis SS. t!ie20 Nb-
pendia supra veisus explevii, ct in raargine sxpiiiH
vembris, at Browerus in Sideribns Germanioe libro.
(hold)? ei hie lllic sunimaria sive adiiolalionps
De vila, obilu el iranslaiione S. Bernwardi,-ei de" 1nbn ncglectiis a me in codicis collatione.
ascripsit
translalioiie S. Epiphahii ctiin scholiis cdidil, codice Conltili anlem hunc
libriim, et.ila quidem ul precie?
nsiis seeculi xv (18), setl iiilerpolalo, ordine narra--; w ? c Jiileraruih
1 prbmiscuiira usuiri iie orlliographi-
lioiiis invcrso el sermone depravalo. Broweri textum cas quideni minutias praeterirem, cum edilione
Mabillanlus in AclisSS. 0. S. B. Sa>c. VI, i, p,202, Leibniiii. Mutilus esl codex Dresdeusis, incipit folio 1
et Leibniliiis in SS. Brurisw. I, 441, hic lainen J
vci\.ppbst delrilas npiinullas syllabas his vcrbis loci
adjeclis pancis codicis Guelferhylani, el versionis et congregationis, qux legnntiir- apud Leibniliiini
Saxonioa;, quee ad lexlum Browcriaiium. accedil, cap. 15, versu 14, Scrip. rer. Brunsv. 1. 1, 417
p.
leclioiiibiis, repeliverunl. Edilio noslra niliiur : (jam c. 12). Prima Iiiijns folii pagina agglutinala
ivC. regio, olim moriasterii S. Michaelis liil- cbducla esl. Allerum codicis apograplium
saeculo xi papyrc
desheiraef.sis, a-Bernwardo cbndiii; qui siiaihanu confectum' nuperrime V. cl. Gersdorf,
Cxaraius iri fol. auro argeritb diversisqiie coloribus .bibliotlieciBuniversilaiis Llpsiensis sum-
olim preefeclus,
pictus, et lapidibus preliosis ornaius, magna- iiia cuni berievplertlia obtulit.
qne veneralione in Ccenpbip habitus est. Ipsa vita
Circa exiluin seeculi xin aut iniiiuin sreculi.xiv
qtiinqiie qiiateriiioiiibtis absblvitur. Scxltis manU
sicculi xn ineunlis miracula. scplimus eadem manu TJiangmari liber in lisum Sifridi II episcopi Hil-
revelalionerii sancli Micliaelisel lectiones nonnullas. desheimensis iterum transcriplus est (19), sed slylo
oclavus manii sacculi xri cbaiias, Benedicii vni,' immulato, senlehtiis vbcibusquc plurimis adilitis,
lleiiniciil et Bodbnis praeposiii in favorcm ccenobii reseclis vel mtitatis, miraculoruin quoque ad ea
S;. Michaelis dalas ef noiiiiiilla poslcrioris fevi ex- usque lempora coniinualione adjecta. Cujus lexttis
liibel. Liber riiagnoe aiictoritalis et optimoe simnl-D ah aulhenlico viilde recedenlis ralionem nbiinisiin
miM. • . - ,
ih bbiiu Bernwardi scrihendb finem dedissesialueii^ Ililiiensemeiisi episcopo, oniiiiiiin servornm Dei vi-
dus erit;- ibi iri narraiione dedicationis monaslerii lissirous, sanclissinii yiri Bernwardi vestigiis ailhe-
S. Michaelis alia liiaiuis ordilur. Anuales eliani anti-: rere, iit valeat secum serena anima hbalorum gau-
quos Halbersladenses noyisse;videtur, quoiiini pai-s in dia pbssidere.: Fons sapieritie Dei palris, verbuin
in Hildeslieimensibus et Quedliriburgcnsibus exsial; corde.cujus esl genitum , ab eierno sic semper
c(. cap. 12. generaiiir.4 cnjus naliira honilas, opus misericordia;
(>5) Yiia Godehardi, cap. 52. rediinerts quos creavit, proprio liumero iiiipoiien_
(10) Hisl. canoiiizalioiiis S.'.__. Leibn. 1, 469r oviciilas errabundas ad pvile angelpiurii usque pcr-
474. , duxi*. Qui vineam;. quani de Egiplp iransliilii ,
(17) Excmpli gralia, cap. 56. usqtie ad seculi consiimniacioiieni non relinqnii.
(iS) Naro Capitc iillimo niiraculiiin habet, ubidc Que yinea'esl gens Saxoiiica, quam longo teinpori.
duc.atu Mekelenborli sermo' fit, quehi lioiinisi anno in lenehrls infideliiatis excecatarii el. sine pasibro
15-.8 iiislituliiiii fiiisse consial. erranlem, ipse qui esl bonns pastor ad fidei trans-
(19) En proefalibneni libelli: t Iucipii cpis.lola in vexil clarilalera, ln quo sue bonitalj naliirali IIOII
Jegfendahibeati Bcmwardi episcbpi et confessoris. su-Tecil.quin prefalain vincani pre nnillis regioni-
lieverendo patri ac doni-iuo'sub Sifrido , Dei gralia , bus, quibns- csicircuriidala, beate prplis felu feciin-"
389, VITA S. BEIiNWARDL — MOMTIJM. 5W
1. Aipertns.
(fol, 2). •
Cod. regius HaiiDOveranus
i.Vila S. Bermvardu
Cod. regius Hannoveranus(fol. 2, 41).-
5. F»'.a Bernuiardi et Godehardi.
Cod. regius Dresdensis (fof-10, 20).
591 TIIANGMARlPi.,:ESB¥TERHllLDESnElMENS. - :;592
Hfi qiieeadditasunthabeiidairi csse, iiqiici. Legitiir._V_Jas|i;iri.vaivGeiincpproiJiit, qna Leibnilius iri adiio-
in codicibus tribus, scijicel: laiioiiihtis siiie cditionis tisus est; ;-...•
S. ,C. olini S.. Michaells, jiiin viri cl. Ilermainii 6. Bruxeliis iu bibliotheca regia n. S9S0 apbgra-
AJolfiLuntzelj cujus supra pag. 248 ineiriioiieihfe- phum cotlicis BOiIecensismciiibranacci exslat, qttoil
ciinus, exliibct ciia.ni riarratioriern de translaiioiiC Beilimahnbrefereiile npiiiiislexcerptaiibri, oiiiissis.
&.,:Bernvvardi,et a _3row5.ro"iii Sideribus Girmaniee " cxeiiipli grali:i, capp. Leibnitiaiiis" 11*42,46-48, 50,
lypis est expressus. Ad quem prope accedit : ~52-58, 60-65, 67 rel., exhibei.'
4. C. ducalis Guelferbylaniis, olira Heinirigcnsi.., - Quibns snbsidiis ita usus stim ui, eodiee fcgio
jani n. 555 insignis, charlaceus, sgec.xv,:in folio,-. ; exscfipto (20), lecliones Dresdensis ouracs indicarem,
cujus in fine eliarami.racula-hislorice iranslatipnis reiiqtiorum nojiriisiiii piuicislocis, ubi id edmrabdUin
addila, neque lamen.pmnia:qu_e in 5, li.abentiir;.et:! . r-iiijiibd afferre pcssevidebaiur, raiione liabila. Divi-
5. C. ducalis Guelferbytaiuis inief Augiistciises sioneni bpcris, cbdicem regiuin secutus, numeris
n. 19, 26, 7, charlaceusin 4°. sa?c. xv, qiiem anrtp tanturo addilis, ab aiiterioribus diversam inslilui.
1470 moiiialibus in Frankenberg ilCHiiingluis Pape- Uislbriain traiislalionis Bernwardi a Browero ex co-
tranus, Goslariensisplebariiis, donp dedii. Iloe lijiro dice 5 primuro adjccia.ii),.alii loco reservare, Yiilam
111.Lcibnilius lom. 1 SS. BiiinswiC, in edendis-Yiia B brevissiniam (21) a Lcii.iiitio editam, ul mulloppste-
Beriiwardi et Ilisloriairartsiaiibiiis ejus usiisosi; nos ripris ocvi, pmiltere placuit. - ,
cumeequeac alleruin Giieiferbylaiiiini beneficioV.. cl. Miraciila Bernwardi in coenobip S. Michaelis soo-
Scboeiiemanii, biblictliecoe ejiis preefecii, evolviraiis, tui.o dupdecimp ineuiite: conscripla (22), per de-
Conversio lextiisiitijiis.iniigis-eiiartviiitcrpoiala Cl CtirsiirtVteiiipOris aiicta siirii,- proul in eodice 5
dialecip Saxonica insliititiv. aiino 1540 in 4° lypis cohspieitur.- ._• -' -..
: """'
:_ _ ;NOTJ;.
darei; et propheiam -eis de siiis fralribus, beaiiim ccclesi.ani sectini ad ipsum eollaudanduni sttidiosc
ilico Bernwardum, s.usciiavit, qui sblus ;de" Saxo- prcvocaret? 0 si diiracorda Saxbuica omiiia verba
nuin populo saiictornin cathalogo esl asscripliis, sancii evaiigelii sjc servarent sicul islud : 1 Nenio
1qnod nulla regip circiiniposila'poiesi de suO siiii- proplicia "est siiie hOiiore nisi irt patria sua! ;»Si
gtiine deinonsirare. llie vir Dei Bernwardus, a. ergo-iiieiiie reVolvere diyersas regiones, vix iia
puericia oor gerens senile, pmnis vite quesivit crudelis iiiveiiiliii' libiiib, qiiin magis diligal siiam
aiicioiem. Qui sedulum circa sancta Sainuelis imi- .genteniqiiani-aliciiani; • unde non modicuin qucin-
lalus obsequitini, eiilaiii caslilatis" desiderii sancli iibet yere Saxonem dehet coniurbare , quod mulii
Danielis piissimum cohlinuavii aueclum ;' jns.ticie sancti inianta.reyerencia.liabcntiir:,. et liic jamsii
semitas ac sancloritni via.s currcns, a .pbn|iiii-i_j>.er-"' siiblaliis: et hou csi quiiii corde penipiai. Quia
nactiio, id est iiiilitaiitis ecclesie ihagisierip, iinn (-J igitur saiiciiis Dei Bernwardus'semper proximis suis
discederis, el canicin spiritui ei sensualiiatcni sub- benelicia niulta inijicnilebai ifr lerris, cinunciii
jiciens racioni, faetus unus cum Dco spiriUis, i,wenin ,. celis pro siijs dilecioribiis •districiiim jiulice.n sem-
per nienlis cxcessimi pergere 'stnihiii.^ el- sobrie per iiiterpeliai, veslra igitnr ie\-erenda paiernilas,
compassionis sludiis a caritale proximi non reces- que cttiii naiurjili yigeal iiigenif» ct uioralibns ppl—
sit. Jlicpasior divini gregis 11011 soluin'sibi .grcgerii leaitvirlutibtis et -exciiiplis, e't ecclesiani HiMeuse-
commissuiii sanctc guberiiavit, ymmo iotara san-. raenseiii oiiixerii iriiiiiicipiiibus [bevestigetmyi bor-
clam universalera ecclesiara mcriiis ditavUciexeiii- \:gen'un sieden trarisljTlietil.'] '.im.dtis et easiris '[Ci.
plis, et rarjs el liiiris sigiiis debiliurii liderii coiilir- Chrbnicon - episcoporum iiilclesh. apud Leibiiii.
inavit. Nam preter opera saiicliiatis e_us,quibus in -" SS, Bruhsv. i.-;;S7. ct'774], que nisi poniiuus
came posilus redolebal,- ci preier multa liiiraciila, custodieril, iinsira yigihii qui ciisiodil eam : nuiic
quc ipsa.die translacionis contingebaiit ,.niullos cu- .. iiiiendat, ut saiiciissiniuiii viruiriBenivvardum novis
ravit languores corporiim.ct aniiiiaruni. Non soluih laudibus prbvoceuius, ui nos cuinsiia ecclcsia
111arida set et in mari desperaiis omnibus, ablalis •custodiat in.vita pariter ct iu liiorie. iiiterpreialnr
giiberiiaculis et insirumenlis j-.ciim lacrimis tamen enim iibmen siium Bernwardus quasi bene custo-
ati; ejtts. pairociniuiii convolaiiiilius, pltis qiiain seniel dietis. Ut ergb secuiu vajearaus semper vulliim
. poienier. liberavii. Et quamvis ejus niulta -miracula DeiCmileiiiplari.iii ejus Iaudcm tepidos aiiimemus,
per negligciiciani fcinl sepulla, lamen quedam , vi- ui nos nuiic in yita a lapsu preservcl et in niorle
delicet quiiiquagiula quatu.br salis pulclira , in cjtis stiis oracionibiiS' a malignis hostibiis liheret et sua
legenda refulgeiu. Quia ycro islius 'veri Joseph heji jocunda presenciartos Jetificei in etcnnim. t.tiSci-
benelicia corporalia et'spirilualia Egiptus leiVebfosa t> pial igviur yeslra paiernitas legeiidaui hanc, qiie
paryipeiidel, inaier .oni.nium >.icior.iimirigraiiiuilff, \itaijjsuam coniperidibse valdccciiplecliiiir, qiieci
divinc pietalis, in hcc .sanc.lp. .inseipsa est valde .'.ionga. Cl caiii ciiin devocioiie
' qne exsiccai fPnlei»
taiilarcperiunlur, quod vix irt loia Geiiiiaiiia similia ' " jovplvatis, iil exinde ail.--niajorera devOcioneni per-
yaleant.iiiyeniri. Quia,.. ut de parroeliiisHildehse- venife valealis. >,.. .;
' ,:-.:''::"'- -
iilehsis ecclesioe laceain, qnani iiiulle^ecClesie con- (20) 'Diphiiioiigum tameu \i\ prm, smpe , quie,,
•Veiiiiialcs:siini,qiie iibc unjciiiii ycrbuin in suis.lihris '";iieiu^,:ma;fens^:{estimb fel.'ribnhiiiiqiiam siihplici e
onirtibus de ejus sriiicfissiina vita ppieiiiiit deiiioii- scriptiim,
"" reslituii-.;.-.
strare, cum beus taiueii viilgo dical: « Irtlerrog_i (2i) Iloee proeter nolii.ias spurias, Ileiiiiictlin II a
patrem tuum, scilicet spirilualem, et indicabit tibi.i Bernwardo iiuiritiiin et julieiue eo in ccclesia Hil-
cic.-lleu jam villanus de snis parenlibus mtilia sigiia debheiraensi litieiis sacris iiiibuuiin essc, cl Otto-
ei iiiagnalia de bealo Bernwardo per reiacioiiciii iiera II liibrieniehi Berriwaido liliiiin, tixoreiu el i'e-
didicit, que in ejris gestis ex negligencii.s.qupriini-- gnuni curanda reliquisse, liihil qtiod nori in Thahg-
dain 11011 habenHir! 0 si geiis Tlalicoi'[daVvokk tief , iiiari Vila exstel;i;oniinei. ;
Walen translalib Theuloiilca] de sua cariie,; JibriC'".. (22). A quqdam fr.atre.noslrb, c. 10; c. 12, iibbas
sanciiim progenilum haberel, yel alteragensAn- ;: Gohvadus.inenibratur. '"'-'
glicana, noime totani universaleiriiniaireni uoslrani
S95 : YITA S-BERISiWAIVDI,.-:-_ Sfti
1>R0L06DS THANGMAM * PKESBYTERJ IN VJTAM SANCTI BERNWARDI EPISCOPJ
,_j -;,.-,,,:,--. ET GONFESSORIS.
Divinia. proviaeriljee sapieriterii ammf_4biiemque A illbs tali exemplo ad provectum .virtiilum incitarem.
^sposittbrieiii ratio linmana riec liquide ihiueri, nec 'El quiahoc ipso ignorante subire temerarinni scivi,
digriesuppelit aniriiirari. Miris enim divinae eJemen- diu cunctatus hoec publice cum illoconfabulari, tan-
tiocTierteficiis, cottidianls successibus siisleritariiur; dem..opprtunitale nacta, adiiuni temptavi, Primo
«tgravis culpa videatur Bei laudes tacerei crim ma- itaqtie fprti auctbrilate adversabalur michi; nam in
-
liifeslissiniescripium sit :~Sacrainentumregis abscoh- cimclis jaclaiiliam et popiilarem TavPTemceu inorti-
iierebbiiumesf, operaautemDei revelareel confilerihb" feriim vencnum vitabat. Tandem cum seepius ingere-
- rem,
hbrificumesl(TobViit,'7). HisiiaqiieangelicisoraculiS grave peccalnm esse, licna «pera celare, ne
persuasus, immo compulsus, Cge peccalor et indlgmis alii exemplo taili preficianl, cum Dominus dicat:
presbiier Tl.angmariis ,' liumillimtis quoque sanctoe Luceal tux vestra <coramlioininibus (Mutth, v, 16) et
nbstree ecclesia. bibliblliecarius et riotaiiiisi magni- ceetera, eessit '. meo arbiifatii qiieccoinpingereni re-
ilca gesla meriiorabllis viri, dbmrii scilicel Bernwafdi Iinquens, quia a. puero mecum usque ad juyenilein
fibstri episcopi, colligere aggressus sUm, rion vanila- oetalem bbversatiis, qucsi fllius palri famlliarius ad-
iis fastu prpyocatus, *Deoiesie, -sedSi qnid imilabile lioesit et convixit, iicc aliquid In orani siiidio ejiis
Dei ciemeniia inillis eliiceret, divinee pieiatis gra- viteeraeam conscienliam f raudarb potiiH,qitiii plenis-
tiam, de cujusrpre fliixii, pbsieris preedicarem , el ]} siine scirem.
/ INCIPIT VITA BEMWARDI EPISCOPI ET C0NEESS01IS.
i: Orliis lgilur cgregioeiiidblis puer Bernwardtis agerc. Quem eliam mecuin interduin in sei-viliiim
claro noslroe gcnlis sangtiine (23), ex lilia Aihelbe- domni episcopi exlra monasteiiiiin ex-cedens duce-
Tbnis palaliiii cnmi.is.iraditur doimioOsdago, noslro liam, ul illius ingcninra, quo.d.in iiiijltitudine ephe-
episcopo (2i)i a sno avunciflo religipsp diacpno (25) lioriim discernere el ad voium metim discutere ijpa
'Fblcmaro/post qiloqtie(26) Trajficleiisi episcopo; et potui, illis rernolis singulari siudio sqbtilius dili-
-ainborum diligeniia mese parvitati, qrii primicerius gcniiusque eventilarem, niirumque in modum varjp
stolse piierorura prseeram. Iileris imbuendus , tnnri- virtulum pigmentario ullra id eetatis respersum rcp-
lius eliam inslituendiis deputaiur. Quem cmni devb- . peri. Nam soepe toinm diem inter eqiiilaium stu-
tiorie stisCeptum, inlelleetiis illius capacilatem prinio .dejido altriviiiius, iiuiie legendo non..irjinusprolixain
iliyinse paginee Ieviore lacte lemplandam aeslimavi. lecfionein quam si i.n scolis ad hanc vscaremiis,
ilox iiaqiie, ul de sanclo Daniele legitur (Dan. i, 20), itiinc poetizando per viam metrocolliisimus, iii<ie
irtveni inillp decuplum in pmni inlelligentia super ad.prosaicani paleeslram exercitium ajter.nantes, iii-
cooevos'ejiis: Mirum namqiie in modurii tenera eetas terdnm simplici coiitextu ^tioneni •epn.lulinius,.ssepe
;-c;rJesliirradiaialiiniine, subiili meditalioneirileriora syllogislicis cavillaiionibus desiidavimus.Ipse quoquc
divini sopliisnialis jngi sludip-rimabalur, nunc com- ^ crebro me.etsi verecunde, aculis lamen ete.x intimo
irtuiiilecione ciim aliis, nunc qiios diligeniioresin adilu phyjpsophieeprolatis.qusestionibus .sollicilabai.
•sariciomedilJimine cernebai, seorsimTamiliariusas- . Tanla ergp facvl.ilaie ciipilum ejus ingeiiium miclii
stimCns, propositis queeslioriibus scrupiilbsa qnaeqne appiaudebat; pen.ecnim nulia hpra, ncc refeciionis
-jiil medullam evenlilabat, mere prudenlissimoe apis quidem, desidioeili.um arguebat. Et quaniqiiam viya-
^ingulas lectibnes, quas in scblis in diversis librls cissimo. igne animi in omni li.beraliscienlia deflagra-
exponebara, tenioliori loco «edcns intenio audilu ret, nlcliilominus iaraen In lcYioribus artibiis quas
Captabat, quas tamen poslea pneris considens felici : mechanicas vocant sludium imperlivit. In scribendo
ftirto perfecle docebal el illorum scieniieeiinprime- vcro adprirae enituil, picturam eiiam iimate exer-
Lfit. Gratanli denique affeclu arnpicciteliarfelici furlo. cuil, fabrili quoque scientia et arie cl.iso.r_aomniqnc
'leclioriis •"pue'ruma-'insiidare, mulloque vigilanlius' slructnra inirifice exceiluit, ul in pierisqiie. sediflciis,
deiiide 3"insiili ingeniiiriiilliiisad scientiam veri so- quae pompaiico decore composuit, ppst qupque cla-
pliisniaiis' cxcitare. Nicliiiominns: ergo V'enerabilis rint.ln negociis vcro doineslicis et ad usum rei fa-
' iomnus Osdagus-qnodam meriti proesagio maginim niiliaris periinentibus vivacissimus executor acsi. a
fulurnm In iflo preevidens^exorcislam ordinavit, his niilritos calluit. Hujusmodi Deo gratae et
"quid ^pnere
diiigentius me adlierialus-itemiteirique 'curam illius liomiriibus accepta. indbJis ^gratia domno episcopo,
.-..:..., _ YARlyE LECTIONES.
-* Tanmari 1, * deesl 1. •' deest Z.
' "' --" -••-.. ;'..'. . .:NQT.E..
(23) Patrem Thenderieum comiteni de Spmmcrs- qnod magis placet, puer Osdago nondiirn episccpo,
clienhurg vpcal translalip theulenica. aul a Folcmaro jarn episcopo tradilus esl.
(24) Annis 985-989 episccpo; igilur aut Olwinus, (25) Scil. Hildesheimensi.
qni a. 951-984 sedit hoc lorn intelligendns, aui, (261 Annis 977-990.
'-•'.PATROL.'GXL ...--. 13 .-, .
tT6 THANGMARl PB.ESBifTERl HILDESHEIMENS. 596;
apud quem versabalur, omnique congregalipni iiignuss A discendo rairifice prbfteercl, et lameh ad cuncta
ct farailiaris efliciebalur, propinquorum.pie dileciioiiii i,ibris obeiinda liberalissimo negocio ejns iiigeiiiiihi
•probatissiraiis habebatur. Avus quippe cjiis Athel--.'i iferiaret. Et ciim alii regi puero adulando ohseqiie-
bero palatinus eomes, vir piurima virlulum laude: reiiiur, adeo tit ludicra el quee lenera eetas ppscebat
insignis, qui coinmissee sibi preefecluroe exaclioneini illi persuadereiit, iraperalrix;eliam, veriia affectura
liiagis ex debilo quaraex inleiilione gerebat, cumi iiiii sibi preeripi, in ejusmedi favprein lantura eniol-
prole utriusque sexus felicissime haburidaret, huncJ lita cssei, hl ad omnia quse pnerilis eelasillum im-
preedaTum adolescentem; primis auspiciis pubescen-- pelleret, ipsa graiissime affectu censCntiret, hic
• tis decoris ilorentem, in affecluni filii
' adoplavii. Ini snlus tanla arte insliiit, hi a nen faciendis metu
quo quia salularis cbnsilii stationem. saluberrimami illum prphiberet, ,el lamen pienissiirto affeciu ejus
; repperil, 1farniliarius sibi adjunxil, ut ne roininiumi animum sibi .
colligaret.
•.qtiidem sine cjus consullu ageret. 5. Interea .domna Theuphanu imperalrix apud
: 2. Adepius itaqne a Willegiso venerabili archi- Neomagnm maxirao dolore toiius regni rebus ex-
>episcopb subdiaConatus gradum, aliquamdiu cum cessit (an. 991, Jun. 16). Unde domnus rex
- illo utroque
conversatus, cum propter morum honeslatem parente deserius, lolum se regenduni, in slaiionem
ac viiee probitateirt religionis profecttim in illosert- B fidissimi magislri contulil. Hujus consilio examina-
liret, diacoiium illum ordinaviu Inierjeclo quoque hal quodcumque alii adujando persuadebant; qtiia,
iion longo spacio, presbilerii eum honore.sublinia-: ; quamvis in puerilibus auspiciis ociarelur,, altiori
vit. Reversusque ad preefalum comitem, suum vide- larnen indusiria qiiorundam simulaiiones proevide-
licet avum, aifecluosissime ab illo susceplus est, bal. Preecipua ilaqite faiiiiliariiate magistrum suum
ne ai) eo discederet, facile araplectebaiur, nec ab ullo inferius iraclabaiur,
" plurimumque rogalns
acquievil; cui lanla humilitate ac inslanlia famula- quem univbrsali '
viiiulum decore respersum venera-
batur, ul, coeteris refrigerandi- causa iiiterdum re- batur.
lhblis, ipse dies noctesque conlinuans, indefessus •4. Per idem lempus venerabili episcopo Gerdago
'
ei adheereret, eegri senis et eevo pleni imbecillilatem decedenie (an. 995, Jan. 15), hic-religiosus jiivenls
inter ipsum et Bernwardus votis Omnium ad ponlificatuiri eligitur.
' patienlissirae moresque suppoiiaret,
familiam medius incederet, salutaribus raonilis cot- Et cum plerique nohiles clerici palatina miliiia diu
tidic illos ad agenda iiiforraans, curara illorum apud certanles missioneni qptareni, consensus laroen
comilem vigilanti benignitate frequenlans. Prp pa- oronium in hunc Deo electuin juvenem concor-
ternc qupque affectu ad filies tolum se profudit, ma- . dabat. Comrauhi igitur eleclione sanclee Hildene-
gnamque graliam inler illos conciliabat. El quamvis G * sheimensi ,ecclesi_eordinatur episcopus a Willegiso
iii h.ujiismndi familiarilate invidia facile subrepat, archiepisCopo (Ann. Bild. an. 995); anno Domiirlcse
hanc maxima cauteia in plerisque declinabat. Inter incamationis nongeiilesirao nonagesirap tercio, in-
patrem qupque et filium, demnuni videlicet episco- diclione sexla, ociava decima Kal. Februarii.
punv 4, inlernuncius ssepe discurrebai, magnamque 5. Adepius ilaque ponliflcalum, quanla conlinen-
inter illos familiaritalis graliam conciliabat. Ipsi tia juvenile corpus ad virtulum^ culraen coegerii,
ergo episcopo tahium compiacuit, ul Davenlrensi dici non potest, modum in cunciis agendis preeci-
: ccennbio sua vice illum praeponere veilet,
fitque i'n- pue ampleciens, jtixla illud viri sapientis(TER. Andr.
ter episeopunv et comilem de lanlee indolis juvene I, i, 34) : Ne quid nimis. Morum quoque gravitate
- • miriflce senes ipsos superabal, adeo ul subdilos se-
religiosacoiicertatio, ut uterque pro morum gratia
illum sibi adoptare intflnderei.;Sedipse imbecillis . veritatis censura ad agenda in plerisque instiiueret.
avi inflrmilatem suslerilare, quam episcopales deli- : Frugalitatem vero in, appetendis cihorum deliciis
'
cias appeiere inalcbal. Cum quo usque ad diem in eo laudare vix ullus sufficit; poiura tanlo mpde-
• sui exilus lideli devpiipne desudabat. Qup de- raraine
teniperabat, ut pcst coenani aniequam stra-
' funclb
(ah. 987), ad paJatiumse contulit, in servi- ^• lum pergerel,.jiisi.farailiarium vel hospilum preesen-
' "ifum (27)-'videlicei iercii Oilonis imperaloris, qui -iia. coactus, semel lanlum biberet, secpius quoque
'
septeniiis adhuc puer, cum venerabili et sapieniis- _ peniius abstineret. Stratis vere compositus, leclioui
siina maire doriina Theuplianu augusta rebiis pree- .. interdum circa galli canlum liilendebal, seepesuin-
' erat. Aqua - liic. veiierabilis juvenis Berhwardus nuin inlerr.umpens,. furlivse, oralioni, donec clerici
' behiiinisslme
suscipilUr, alque- in brevi sumraee. • ad matutinos ymnos consurgerent, vacabat, ymnjs-
• .amiiiarilaiisToeumjjapudiliam oblinuit, adeo ,uf .;, que expletis,. multociens psalmpiljani in diurnuin
domnum regem fidei illius lileris in.bueiid.ura niori-r usque crepusculum exiendebat; deinde aliquantu-
busque instituendum consensu cunctoruin prpce- Iiiin pausans corpusculum recreabat, doiiec.item
rum ccmmendarei. In quo ita excelluit, licci quo- ' diluculo canonicum cursum priniee horoe in -oecclesia
rundara inyidia mordereiur, ut puer imperialis iri perselvebat. Quc explelo, quasi regulariier si_b
....'-' yARlJE LECTIONES. '.'
* e. Folcmarum 3. .
WIM. . '..::.:
(27) < Factus cs' aulicus scriba doctus, Oilonis III didascalus cl miiiiiscriiiius; ?»iufra,cap_51,
'
39- . VITA S. BERNWAUDl. S./d
discipiina consiiliiius, capitulum eum fratribus qui :A sectitn vel ad curtem ducebat vel quocumque longius
secUm Coiiversabanlur adiit. Feriam quoque el cp.mmeabat, ques, quiequid' digriius in ulla arle
lunaticnem, iipmina qupque fralrurn qupruni an- occurrebal, adexercitiuinimpellebat. Musivumprae-
nualis memoiia instabat, cptlidie reciiari'jui.ei.at. terea in pavimen.is oriiandis studium, necnon.late-
Orafiene vero peracta, circa horarn tereiam ad res ad tegulam propria irtdustria nuHo-monstrante
missarum solleinpnia fesliva celebraiione proce- composuit. Et Ul breviter perslringam, nec puncluiu
dens, roagna animi coiitriiione se Ipsum totum tempbris supersedebat, sed fidelis douiiiiicaefamiiia,
Doniino profudit.:Tnde iiv publicum progressus, dispensator, conservis suis necessaria subsidia flde-
forenses caiisas et oppressorum negocia breviterexa- liter subriiinistrabat. EtcuminCliristi gazopliilacio
iiiinabat, quia etingenio ac facundia adprime calle- quaeque idonea scivit fideii devolione congereret,
. Jiat. Sicque operiebatur clericum dispensatorera, non miuus lameirCeesari sua juxia .Evaiigeliuraper'-
*]ui eleinosinaeet pauperibus praeerat, quorum mul- solvebai. Namtercio Ottoni imperaiori-'aifectuosi.s-
liludiiiem, cenlenos videlicet vel eo amplius, dialim simo animo pro scire ac posse obseqiiebatur. Unde
liabundantissime vjctii refecil; plei-osque etiam vel et multorum invidiam in se commovebal.qui.indi-
argento vel caeleris subsidiis, prout facultas coh- gnabantur, -Hlunj vi^ilantiori -studio jrej publicae
cessii, sublevabat. Inde ofiieinas ubi diversi usus _____ ] negoeia bbire.
nietalla fiebant circuiens, singulorum opera libra- 7. (AII.994,995.) Saxonia quippe magna es parie
hal, donec circa nouarii, rite omnibiis peractis, cum pyratarum ceeierorumque barbaroruni feritate depo-
liinore et benediciione Domini, ad mensam, fra- pulala, contihuis*latrocinantium -incursionihus sine
trum pppulique slipalus frequentia, consedit; non intermissione patebal. Quam pestem rei publicaa
ponipalice quidem, sed xeligioso silentio, cunctis depeliere magno sui suorumque pericuio semper
ad lectioncm iioneslissima disciplina inlentis, quoe inslabat, et nunc cum aliis, irilerdura quoque cuin
inter ccenandum non brevis legebalur.. Infirrais suis solus super eos irruens, forliler illosaiirivierat,
quidem fratribus et senio confeclis benedictionem Sed cum hujusmodi irruptiones sedari nullo modo
tie manu sua dirigebal hilariier, cum lamen nullum possent, quippe cum barbari ijui utrumque iitus
egennm ,in urbe vcl in suburbio, quem scire possel, Albiee et rtaves omnes sua dilione lenebant, nayali
juijiisiiiodi pielate privaret. Ita quippe juxta Aposto- evectione per-bmriem Saxoniam facilliine se iiifuni-
lnin (/ Cor. ix, 22) omriia omiiihusesse desiderabat, derent, vigilariiissimus Dei ponlilex curani sibi coni-
iil omnesin Christp lucrifaceret. ' irtissa. plebis agens, quomodo popuIuraDei deseevi-
6. Ardiuim et difflcile ,est eoliidianum ejiis slu- cia barbaTOrunveriperet, anirao fluctuabat. FurorOm'
.diurnverbis perstringere, qhia Deoieste priini riisii-(G namquesuiiiripetus pehe Hildenesheim nsque inten-
iiiier diem noctemque in divinis perslabat. iNictii- taliani, et ipsuni sanctuin locum preedam sibi pro-
loniiiius quoque cunctos sibi adhoerentes ad hnjiis- mittebant. Divino itaque instinclu in extremo fere
jnodi negbcium, ut ita dicam, ullra vir.es impelle- sui episcopatus, ubi flumina Alera et Ovokare coii-
bal, nec aliqiiid arlis erat, quod nou allemplareU lluunt, mjinitiunculara admoduni niuiiiiam; '(31)
.eiiam.si ad unguem periingere non valeret. Scriplo- ex.ruxit,inquacopiis militum dispbsilis.barbaroruni
rja namqiie non in monaslerio tantum, sed in. di- irapeiom repulit, pepulurtique Deiab hbstili feritaie
vcrsis locis sindebat, unde et copiosam bibiiolhe- liheravit. Dei namquc giatia iahla «ecuritas pacis
cain lain dmnomm quam philosophicorum codicum per illum in locis illis iideiibiis ceiidonatei est, ut.ni-
.cpmpaiavit (28), Picluram yero et sculpturam ei chil damphi yei periciiii postea h barbaris patereii-
fabrilem alque clusoriam arlejm (29), "et quicquid 'tur. Hac induslria Chrisli sacerdotis barbarico lu-
clegantius in hujusmodi arle excogitare » poterat, hiuliu in iliis locis eliniinato, acrius iri circumsita
iiuniquam, neglecium paliebaiur.adeo ui ex trans- Ipca. debachati siint. Dnde vigilaniissimus divinj
vjiarinis et ex Scollicis vasis, quoe.regali majestaii igrfegispasior typo Chrisli, sui domini, adversariis
singulari, dpno^deferebaiitur, quicquid raiuiri vel . 'eeccjesiae, exuilaiis ad curreridam viamnt fortis gy-
cxiniiunv.reperiret,,in.cultuin iransii-,e iion sirieret.; jgas, seoppbsiiit, et in f UreWiriiilioIr(32) niinciipato,
JJiigeniesps,Jianiqu.e pueros ,(30.) et eximlee,indoiis .ubi tUliSsitriaiiibrumsfai]bfuerat;":iiber quoqiie l,>
:--- " '- ; -A-;- vc-'....;/.-;: .:.,: \';/.^Afii^s.;''LE(_;TioNEsZ,.;.-;_. '.y'; •::'"_: .;..
.- *yelab aliqHpjnvestigare addunlZ.i. 5. . . ;__.;
' , J
- -i : '
: : '.......:...', ,NOTiE, I'"''"'.:..'.'',J, '::'. '.'"...' ; ~"''.". :''
(28)"Ex libris jilssu ejiis; scriptis mlssale a. lOii, r Bernwardus prmiul cqndelabryirn-hqc piterum stiiim
UUilia, et iria Evangeliaria, quprum iiiiuni a.:10ll ^prhno hujusariis flore non.auronoii' argenlq el ia-
ei.Gunibalduiiv.scripj.prem preefert, picturis ernata inen ut! cemis cohflafe jnbebai.' V. 'Kratz t. II,
in ecciesia"episcbpali Hildesheirtiensi liedieqiie as- ;'p;-52.- -• ": .'. -• •-..-.
servantur; adestpreeterea t LibCr-maihematicalis, » (31) Mundburg; cf.; Heinriei.U cnnflnnatibriera
quo Bernwardum in-Ottcne III instruendp iisura N,a. 1015. Origg. Guelf.IV, 435.'
ftiisse dicunt. -V. Kratz.der Dum zu Hildesheim '- (52),Neque Wiringen neque WarenlJnlz esse^vide-
a. 1840, t. 11, p. 104-128. Liber alchemicus sse- tiir, qtium villa utraque nbnnisi multo posl teriipore
culp xyn periit, t; JH, p. 11, 12. aii ecclesiis raatricibus sejuncta sit. Yarenholz inlra
(29) Ariem gerifiniasmetaliis includendi,. ';_Riiiieln nort in dicecesi Bernvyardi silum erai,
(50) (.ajidelabrum hanc iiiscripiienem proeferl :
5S9 THANGMARIPBESByTERI HILDESHEIMENS. «6
trpfiiiii exciirsns, qiiccuroque stiee fraiidis iusidias,A persedenda putayimus, ne.faslidiumprplixiiaieinge-
inienlareni, praesidiiimmuiiilissimum inslituit, fcs- ramus^ Sanclum quoque .lecum.npstrum murprum
sisqueaquarunique meaiibus per rivum influcnlibus ambilii vallaresumma inslantiaaggressus,disposilis
uiiissimum reddidit, cepias quOqueiiiilituiii victu et per gyrum turrihus, lan^ prudeniia opus.inchoavit,
a liiiis caelerisque liCcessariis inslruclas habiindan-, ut decore simulac muninviiie,velut hbdiepatet, si-
lissime collpcavil. Divirta ilaque gralia periculosis- liiile nil in piiini Saxoiiia invenias. SaceUiiraetiajn
simum lecum Dei populopacificum fecitel tranquil- splendidum valde, ibris niurum inlionore yivificos
Jum, in lantUm ut omni spurcicia diaholicoeac bar- crucis exstruxit. Cujus eliam aliquaniarii pajie.m.
liaricoe fraudis eliminata, baratrum irruplionis et largienie donino iercip Oitone augusio imperaibre,
lipsiilis incursicnisipeum faceret:praiipn*s,eloracii,- ibidem,clarisshnis gerafnjs auroque purissimblncli:-
.iiiinsancti Lamberti ponliflcis et martiris Deo con- sam condidit (55); ubi eiiani diviriapietas plurhiia
secrarel, aique ab illo die summa pace eecclesiee suoepielaiis indicia apertis sigrtoruiri miraculis per
Chrisli reddita, ab omni hostili impetu Dei populus virluterh sartcteecrricis Ostendit.
Vivacissimiprovispris induslria qiiielissime feriarel. 9. Jnter quee illud uhicum,_quo Dominus antistitts
Pre his et ceeteris beneficiis, quee.devptissimpsludip . noslri devofibnerii Cortsblari dignatus esf, irtserere
iiVrem pnblicam pppulunique fidelem exercuit, mul- B libet. Nam yeiierabilis porilifex Bernwardns ihecain
•lorunvet maxime principura in se invidiara el indi- auro geinmisque lauiissiriiam, in qiia viviflciim Ii-
•pnalionem commovil. Unde et a Magontino arclii- grtum includerel,parayit, ei ciim exlribUsparticuiis
ipiscopo plura et miseranda, utin sequentibusplenius sancti ligni quarlarii si fieri posset excidere tempta-
dicemus, apcrtis inimicicifs perpessus cst. Cujus ani- ret, ul per sirtgulas ahsides singulas conderetportio:
inPsitatem patienlissime ferens, divina ac regalia nes, nec gracilitas yel parvitas, quacu.mqiieex causa
Jichignissime amminislrabal. sectionera adniitteret; curii deVotissimusDei famulus
8. Ellicei plura ccpipsissimis impensis ad repel- anijpo fluciuarct : ecce subito inter manus ipsins an-
lendain seeviciambarbaricara feris impenderel, djci tislitis quarla partiCula sacratissimi Jigni angelico ui
lanien nnn pplest, quanta in episccpalu ad usuni crediliir ininisierio delata apparuif. Mox igilur proe-
snoeeecclesioeccnlulit. In proediisnamquc tanta con- sul loeluslighum saiictum per quatuor absides para-
gessit, ut triginla velplures praecipuoscuriiles curti vil. 0 quantiinde polantes ardoreni veheniCnlissimoe
litoruni ac colonorum familiis, clarissimis eedificiis febris seepius virfute sanCieecrucis restinguebanl !
proenileiiles, cpmpararel, cuni in aiiis innunierabiji- Multociens oborlarii aeris ineeqiialiiate pestilenliaiii
liuslocis* decem mansos vel oclo, aulplus aiit minus fideles hbc viviflCOligno se suaquelusirantes seda-
prout carisa acciderat, in possessionem suee eeccler ^ verunt. Nimiam eliam siceitatem, prolaio iii publi-
sieeconferret (32¥). Antiqua quippe ltfcaab anleces- cum hoc singulari ligno, ceu pluviisimpefanles, re-
soribus suis ppssessa, quoe ille inculla reperit, opli- pulinius,mullaquevirfuie hujus sanctissimi iriuraphi
liiis ccdificiiscollustravil^ inler quee queedamelegan- fiuiif coltidiania remedia dum quisque mcerens
tiori scemalealboac rubro lapide intermiscens, mu- ibi prostralus, prOmptapercipil solatia.
siva pictura varia pulcherrimum opus reddidit. 10. Ipsum vero sacellum sanctoe crucis, vario de-
Quiddicam, quo sludio vel ambilu sanclum locum cere perfectum, dedicavit iv Idus Septeiribris, annb
jiosirum vel principalera aecclesiam nobililaverii, incamaiienis Dbniinicee996, indictibne 9, regni veio
. cum se ipsum et cuucla quee habere potuit in ejiis gloriosissimi tercii Oltbnis imperaloris 15, irapcrii
usum impertiri maluerit. Teslanlur ejus opera (33), primo, ordinationis aulem suee quarlb; locuiuque
qiiee fuluro eevo pium illius animi volum apertis lo- quondam dumis et vepribus liPrridum,yiciriisincolis
cuniur (34) indiciis. Ecclesiam namque miro studio — gloria tibi, Christe! —ex tuis daiis bapiismi, '
decorare ardenler iiislabat.Undeexquisita ac lucida sepuliuroe,urictionis fecit a.iernura solatium.
picturam tam parietes quam laquearia exornabat, 11. Prb taiibus igilur aliisque piee devoiionis acti-
utex veieri novam putares. Fecil et ad Sbllempnein bus, quibus ad eecclesia.utililateni omni nisu raeii-
processionem in praecipuis festis eyaiigeiia auro et D tis et corpOris insudabai, tain Deo cordi iiiterius
gemmis clarissima, thimiamateria quoque precii et preesidenti, quahi eecclesioeoperis effeclum cxierius
ponderis magnifici, calices nichilominus plures, et approbahti, felicis memoriee praesul acceplissiinus
unum ex onichino, allerum vero crislallinum mira crat; ct ideo consequens fuit, ut vir bealtts, cui,
industria cpmposuit. Adhuc autem unum aureum, sicut de sancto Job legitur (Job i, 8), tunc temporis
valentemlibrasviginti publici ponderis, ex purissi- in terra similis non fuisse pulabalur, per templatio-
nio auro in usum ministerii conflavit. Coronam quo- nis incommoda, sicut aliarum virlutum ila eliaiu
que argento auroque radianteih miree magniludinis luimililatis et patieiiliae praeconio, mirabilis cunclis
in facie teninli suspendit, et alia perplura, quse sii- ostenderetur. Anno itaque ordinaiionis suee oci»-
NOT_€.
(32¥) Cf. Bernvfardi chartam donationis pro mo- adservatur. De aliis deperditis v. Krali I. c.,'p. 58.
nasierip S. Michaelis editain. (34) Id est loquuntur.
(53) Supersunt crux aurea, .jCriix argentea;, duo (35) Crux ista hodie i.n ecclesia S, Magdaleiiecad-
caiidelabra, colurana aerea, et valvee eereaeecclesiee . seryatur.
icatliedralis. Crux alia HemHgoe.patena Hannoverse
iAi VITA S RF.KNWAUnr. Jf<_
vo(an. 1000), giavibus insecutidnum inolesliis pro _A tiCnle duce-fabricam monasterii majcri ambilu in-
lerritorio ^jandenesheiiriensi ;ab afchiepiscopo Wil- ".chp-ayil^LiudberipMogontino.existente. 1' episcopq,,-,
legise plane ccntra-eeclesiasticassartC.ioiiesimpet.T qhi, post iarbjum siibirilravit. Lo.Cus.Jiamque,^
lur, sed eis minime a splitae humililatis ei palientioe pratorum ac: nemprum; amoenitate aptior^ lulipr"
tehaciiobseryaniia-nvovelur.;Hls:Urnen. quae_archi- quoque silvarum densitate ac paluslri munitate acj
episcopus noniam justae rationis execuiione qnam habitalioiiem Deo militantium vjsus. est,, Defunctl
liberae poiesiati. praesumptione attemptabal, auclo- itaque sunt. ante co_isumm_ata'm.Iabricam_.Gande-
ritatis conslarilia, non temerilaiis auilacia, sagacis nesheimensjs", aeccJesiaeet dux ac domna Ilailiu-
ingenii vir bbviabat, et: secuhdurh iiludi Pauli-: rnod1', sepullique in anliqua aeccjesi.a Bruhesleshu-;
Quamdiu gentium apostoius sum, hiinisterium Meum sen ,J, ppsitaquein regijnen domna Gerburgjs5?pri-
ifconori/.ca6o;(fibm-;rsi,;;13):,'::^uoa"dusqueF._ecclesiae nia,_,j sqrpr dpmnseIlalhtimod ".lAllfridp venerabilj
Christi pastoris vicepfeefuit. episcopatiis sui.ura'in. episcppo Biediantei Liudberto quoque_;18-Jlogpntiiip,
propriihonoris sta.u-coriser.vari summa sollicitudine archiepiscppp,;quiKarcIo:successii.;N post
prbcuravit, quod et Deb vanniienle,_lal.oricse licei, deccssit, biennio tantum eniensp ,-yenerabilis dpm-
obtinuit. Sed he similis cenlroversia de ipsa Gande- nus Altfridus.; Consedit aulem cum Mogontinis epi-
nesheimensi secclesia. postmpdum valeai _cbbriri, ^B scqpis, Rabano1?, Karplp, el duodecim apnps ciiitj
omnein disceptaiionis brdiiieraiiilerMbgonliensem ; I_,iudberto,Consumiria.taquoqueci!mprnnid^
aiuistitem - et verieribilem viriim domnunv; 8 .Ber- denesheimensi ieccjesiee, quani ipse a fundamentis
nwardum hie inserefe commodum. duxi. Neeessa- construxerat, et Dei gralia consecrata, plenus ppe:
rium autemreorista paulb altius iridagando rcpe- ribus bonis;.decessitv Cui successit Marcvfardus.",
lere quediamen leclori minime debet esse onerp- quintus...pjreesui,?*eecclesiae iipstrae. quatiiorqiie !*
sum, quia posterisforlassein iriullis erit profutu.- tanlnm.annos sedeos, iralies eeccJesioep,osu.it, Pijst
rum.' :. : .'. -- - ;-,'• hunc subinlravit domnus Wicbertus ..stxius episco"-
12, Terrilorium Garidenesheimense, situmin pago pus, Hic fabricam coiisummavit, et eecclesiam iii-
Flenilhi, eum adjacenlibus villis '-ad piovisionera chilonijniis consecrayit. Hic bmnem reigioiiem et
Jlildeneslieimensium episcoporuni, ex quo primum discipHnam cum domna Oda et Gerburga,a abbalissa
episcopia per Saxoijiam disterminatasunt, certura jn proeialo ioco..inclioavit et perfecil; ejus coiisilio
est per._in.ere..Quod ex hoccunctis scire eupieiiii- .pninia disporiebant et ageban.t. Preeerat auieiii
bus liquido apparet, quiaab ipso principio noyellee 4pnnia Gerbui^gis ". congregeitioiii '1% aiiiios, jjosi-
Chrislianitatis nOslree genlis, etiam ante constru- taque estinnova eecclesia, juxla deranam Ilaihurao-
clionem preefaiimonaslerii, adcuram nostri episcopi' C daiuss.Sororeiiiautemejus Crislinani.domnusWigber-
.periinebal. Temporibus namque doinni 7 Altfridi, tusin regimen intromisit eiconsecravit.DoiHna qjip-
qui quartus nostree eecclesioeaniistesextitil, Liudol- que Oda cenlesimo septirao eelatis annb, oiiiiiibus
fus dux cumreligiosa conlectali 8 sua Oda, magno jiliis praemissis, decessit, Cristjna lantrira supersiite,
studjo in divinp cultu accensi, consiiio pra.scripli positaque esljuxla fllias suas. Sed el ipsa Crislina
_autislitis Rpmam perrexit, ibique a dpmno Sergie sex fanlum annos matri superviyens, felici decesSti
papa magniflce suscepli; el cum vptura illorum in migravit ad Dominum. Donnius qiipque Wigberlus
.diyiois agnovit, dalis reliquiis sanciorum praesuluin consedit cum MpgonUnisepiscopis Liudberto, Sun-
Anastasii et Innocentii cum benedictione a se.dimi- deraldo, et Haitone. Post hunc Wa.lbertus su.cce-
rsit. Ad palriam itaque Dei gralia pervenienles, dens, seplimus Cpiscopus, Rotsuitliam yenerabilelii
-consilio domni Allfridi coenpbium virginum Dei feminam, de, ipsa congregatione eiectani, 111reginie.n
priinp Brunestesliusen adunaverunt, iiliam queque intromisit,"cbnsecrationes quoque in oecclesia pree-
, suam doranam Ila.tljuuiodam, duodecim annos ,ha- scripla et aneillarum Dei velaliones et ceeiera aU.
.benlCra, preefato episcopo. in regimen intrbnii.ten- niihistcria._ecclesiasticaperliiieniiaiecii,.Po'st Wat-
• dain assignaverunt, anno Dominicoe incarnationis
. bertum ?6Sehardus, venerabilis yir, pasior pclavjis.
fc52(cf. Anrt. Quedl.), Rabonq Mogoncieepreesldeiile,.'! -npstrae a.cclesioe ordiiiatur. Hic
* oinrtera aulem _ absque einiii cbnira-
proyisioneni preedicii loci 9et: coiigre- dictione queecumque ad 8ecclesiaslicuin.mihisieriuih',
gationis domhb Allfridb conihiiseruht. Unde evbiu- pertinebant in prbefato loco admihistrayit, Nonus
iis aliquof annis* Kai'J3lpRabano
succedehle, anno post Sebardum Tliieihardiis ^v aniisies nebisprx-
;siiigular« nativiiatis Christi 856, auspicalus est ficiliir, Fritherico archiepiscopo Mpgbn.tiae .2Spraesi-
-ipse qucndam locura super fluvium Ganda?, querii a dente. Hic-censccravit 'npvam oecclesiarij,iibi mb-
liuVio Gaiideneslieim»"iipiniha-ot •
ibiqtie Jcbnseh- riachee riurtc Clirislc militalit, et omnia: episcqialia
"
::;;'V:;':" .;'-'-:' VARIJE LECTIONES. l ):^::K,:..,.:
dominura 1. ' domini 1. 8 codex lacuham prmfert, quam contectali explendam esse pdiet; recehs
tmnen scriba cOntectrice inseruii, quod thdc voee incipit % 10gandesheim__. ;l*deest2..
1 gandesbemensis 2. ° hathomud 2. el:5li.t.legkA, 4* briinisleshusum 2.., "gerbergis 2. 16maiiu 2. in
".haihoniod 2. "'deejstV. ." iirabono 2. " mafqUuardris 2'. " deestl; s%''qiiatiibriv "; ge'rb"erga marg. 2.
2. _•"•gerbergis. 2. " liatliumocram 2. « uuallbeiiuui 2. " thiulhardiis 2,- 2S hiogohlia 2. F.a.M.
' '
p. matiu secunda in marg. 2. . , , ". ' • ',; •:• •- ••:.,;-:, ..-: :
*0"> - TIIANGMARl PRESBYTER! UILDESHEJMENS. .,.. • . - „404
in prajfalo Ioco rite pTpeiiravrt,:huI.p obviante'. De- i\ velaiionem siinul agerent, csetcrarum
quoqite
cimuspbstTbielliardum " doraniis Otwinusprsefuil. dbriinus Osdagus sokis; prospiceret; faclunique cst
Ilic doninara Gerburgam *?seGundam " in regitneii ijisolijimr ^iec ariie a «Gb.s. visum\Um duo epi-'
constiiuit et consecravit, et orania episcopalia fideli-* scopicx latere altaris rpariter
Sedsrent.poniificalH
ter pnmdit, domnb Willehelmp SSiniagni Ottbnis busparamentis fesiive.infuIati.^Vehtum-
estitaque
filip in •nulfo srbi adversariie. Similiier, Hallo et ad ancillaruni Dei consecrationem, cum;
«piseopus.
Rbdberlus in nirlto-illi adversanies amlcissihiuni qni antea a pon.iiftcali jure tiraebaiur dejectus.subiio
habuerurit.'Wiliegisiis as quoque illi s4-succedensV Dei gralja ereclus, inler niissarura sellempnia prirao
veritus tanti viri senectutem et raorum gravilatem. dPmnum.regem.sijn velatienem suoe jsprpris cpii.
yublice illum percoluit,- occulie vero pauio niordacius seniiretjhumiliter Tequisiyit, .deindeceeteres mnni
qtiadam arriimi indignatiorie illi adbellicabai. liiJ ia- diburdps. .Quibus consensurii fateniibus, primb donv-
nien in regimine preefati coertbbii'asperum, nee nara Sophiam, si ad Hildenesheiraensem seden»
verbrs nec 3,;faclis osiendit-. Heec itaque ideo pre- sibi-suisqiie siiccessoribus subjeclioriem et oboedieiif
ppsui, ut cuncti intelligant *6, quanla levitaie ac-te* liain proflierelur, interrogavii, deinde: alias velan-
ineritate sil violalum, quodfereper dueentos-anhos das. Quae unanimi. conseiisii religionemet subjec-
tani *'"venerabilihin patrum otriusque Joci aniisli- II tionem confessoe sunt, publiceque 4B'denunciatuni
lum cpnccrdia rplJPiatum, omnrcanciHGaauctpri_ate est onini clero et popuio, arcliiepiseopum. nil juris
fixnm alque raluni duravit. sibi in illa eecclesia vendicare " preeier consensum
13. Sedsecundiimperatoris Oltonis filia, fonies tit el permissum Hildeiiesbeiraensis episcopi. Omiiibiis
pace omnium dicam hujusmodi dissensiohis, dum a quoque rile peraclis, suriima pace et concbrdia dis-
suoepiscOpO, domno videlicet Osdago, sacrum vela- cessura esi; slelilque unahlmiias sub: domnia
nien acciperc spernil, Willegisum appeiil, indignum Osdago et Gerdago, et aliquot annis4I domni Ber-
sesliriians riisi'a palligero consecrari. Quod ipse li- nwardi, adeo.ul oecclesias aliquas preesente archi-
Lens annuit, haut considerans quantum anliqua episcopo ibidem consecrarei, syjiodum eiiam ina-
cauonum slatula 3Ste_neravil. Nec fraterna caritate gnam haberet praesente domno rege lercio Ottone4^,
adiluiii quocsivit, sed fratri el coepiscopo diem impe- assidente iiichilominus praefato archiepiscopo , cum
ravit,,ut ad velalionem ancillarura Deiin fesiivilate iameii nil sua auciorilate decerneret,- preeler quod
sancli'Luc_e evangeligtee ilii occurreret. Nactus ita- assensuiri eeque ul alii fratres dortirto Bernwardo-,
que oppbrlunum leiiipus doranus Osdagus, archi- qui synodo preesidebat, praebuit. InleifUerunl Isla-
episcopum.secrelijis qua auctpritate id ageretrequi- " rius 49-Magdaburgensis areliiepiscopus, Liudolfus ^
sivi.;. cum ille minaci vullu mordacius ad suam Trevereiisis arciiiepiscopuss Milo Minderisis episce-
parr.ochiam peiiijiere respondit.et statula- die se pus, Hijdebaldus Wermaciensis ^1 episcoiJiis,.Hiigo
ancillas Dei velaturum, omnCraque episcopalem po- Giticensis episcopus. Non lamem rata permansit
feslatem.in illb loeo se aderiiplurum promisit. Cum lnijusmodi concordia , qnia in inediuin : qiiecdani
i.a,que addiem venlura est,.resiitit illi plena auclo- cmerserunl, quee orientein earitalem falsilaiis
rilaie doninus Osdagus, preesenle rege domno tercio lolia °2 pijreinerunt.
Ottcne, cum malre imperairice denina s9'Theuplia- ii. Odiosum quippe est nostro tempore verilate
41
iiu.w, assidehtibus queque episccpis, Relhario aliquem hnlare, sicuta qucdam dictura est: Veriias
Patherbrunnensi episcopo, MiloiieMindensi episcopo, odium parit, sad scribentibus grav.sculpa esl vel
Hildfebaldo " Wormaciensi 4S episcopo, cum aliis falsa dicere aut vera inlerraittere. Unde pace cuii-.
prihcipibus, qui ad sollempniiaiem velandarum vir- Gterum liceai dici, qupd scelus est celari. Illa
ginum convenerant. Cum ergo lohga diseeptaiioessei, quippe preeclaraancillarura Dei ccngregaiip S3tanio
domnns Osdagus, simplicis animi vir, divino moniiu sludio; et devotione dominorum nostrorum palrura
ihcilatus eplscopalem calliedram adabsidem allaris palrioe, ducunv. ac reguro, per Altfridum ejusque
poni prsccepit, bac luitione locum ac regimen sibi n successores irislituta est, ut hv priricipio oronibiis
defendens, favenlibus illi fere oinnibus, quia arclii- imilabiles exemplar hurailitalis ac carilaiis ilore-
eplscopi animositas,: etsi" metu illius dissiraiilarent, rent, episcopum suura a Deo *4 sibi preepositura
cunclis dispficebat. Destilutus itaque archiepisce- quasi Dei nuncium ac palrem audirent-, colerenl et
pus mulllludinis favore, qui prilis suo juri omnia amarent, omnes adventantes, proul cuique perso-
prpmlsit, vix dbmna Theuphariu et episcepis obti- nee compelebat, preecipua benignitate suscipereni.
nentibus, ipso quoque ultra quain credi poiesi sup- Hic illis usus, bocsludium fuit; hocsancto loco re-
plicanle, obtiiiuit, utad principale altare ipisleria verentiara et illis apud omnes gratiam exhibebat;
ipsa. die agerel, itavidelicet ut domnee Sophia. u hoc humilitatis privilegio, eum pro causis eecclesiae
VARIA: LECTIONES.
" thiotliardum 2. **;gerbergam 2. sl titanu secunda 2. 3S uuiilihelliio 2, ."*='.WilJigisus 2. constan-
ter. 34 illis2.,. »» uel 2/ S6 iiitellegaiil 2. ''»'' I0l2, 38 instituta 2. S9 d.est.2. ™ ihepfanu %con-
siahler. 41 hrelharin 2. . 45 hildibaldb 2. 43 wprmacerisi 2. ""• scpliYec 2. 'sWpe. 4B Publice quoifiie
2. « deest 1. " airaos 2. 4S d. 0. I. r. 2. 49 islarus 2. "; Huduffus 2. "hildib. wonrtaceiisis %
" irn i. 2. ^3 inmarg. Gandeslieim. si ac de eo 2.
403 \1T__. S. BERNWARDL 408
ad palalium cilaJiantuir,, lialiilu adniodiim uilido A suppetere, obo3_ieiniam ianieii, cariiateni .et reve-
vel abjeclo venientcs-, ul vcra. Dei ancillee ab renliam suis aniecessoribiis ab illarum iiiajoribiis
oimiibus habebsnltir ac veiierabantur. Scd postquam exhibilam, non ausum sua levitale negligere. Heec
Jnxus ac superfluilas accessit, inorura insolentia sub- cum paferno animo perorasset, majpii bdippeGcaiis
inlravit, obcedientia torpuil, repulsa est episcppprum slimulanlibus' illas in se conciiavit, Sophia; uiro.
revcrehiia; quod, cuique erat placilum, faciebal licir bique ex parle archiepiscopi.ac congregaiiohisper^
tum. Addita est quoque ad augmenlura mali diulina urgente. ,.,.. ..;.,
infirniiias doiiina. Gerburgis, ejusdem co.nObiiveno :16.Iiistabat,autem.liora, qiia doinna .Gerjiiixgis
rajiillinioe"malris, in quara Dominus plurima.virlu- eecclesiaiiiquam conslr.uxerat cpnsecrai;i depoposce--
luin insignia coniulil; decessus quoque religiosarum rai> .Unde quia ipsa, diutiha inflrmilale ialigata, ad
sororura, qua. sub nulrimine anliqupe disciplinsein- pbeunda.tantai.fc.livilatis solJeropnia.minime.suiIe-
siiiuloe fueranl. Numerosa aulem juyentus virginum ceral,:Sophia, doroina,et mafre 'consenlieiite, ,,stit.
fructiflcaverat in lyrocinip Chrisli. Quse delicalius diura lanti laboris assuriipserat. Et, more suo pror
enuiritee, melaiii pripris. disciplinee ac severitalis priura episcopum •1 poslppnunt el al)jiciiint;.ar.clii-
igneranies, ut est liumanuinpest sua yola declina- episcopiis accersilur, quo.ordinantecuncfa ad dedi-
bam. Sophia quoque, donina Gerburga invita mul- B cationem pertinentia disppnuiilur; .cpnsecratioiiis
mmqiie reiiiienle, ad.palatium factione Willegisi dierii staluunt, exalialionis videlicet sanctse crucis
arcliiepiscopi se coniuHt, ibique annum vel biennium sollempnilaiem (Sept, 1-4).Mittitur autem et.legatus
coniroorata, dissolubilis viiae iramitero incedens, ex lalere domnoe abbalissee, qui domnum Bernwar-
variura de se sparsil rumcrem. Quod venerabilis dum ad dedicalionera invilel diemque:dentlnciet.
Bernwardus episcopus non ferens, quippe qui illam Sed quamquam plures illum anlicipaluiir arehiepi-
seinper summp aniore et gralia percolebaf, blandis scopi advocalione objicercnt, lenilamen animosuf-
ill.im monitis ad moriasteriuni redirepersuasit.Cum- ferens, ad proescriplum diem se.yenlurum promisiu
qne illa exteriori auditu vixverba illius admilteret, Jnlerea, incerlum\qua de causa, archlepiscqpiissla-
saepiuseadem repetens ad ccenobium eara repedare ttilum rautat, diem ahdicit, alque eandehi dedicalio-
familiaritis admonuit ". llla aulem "7;ejus accessum nem in feslivilalem sancti Mathei.aposloliindicit
et confahulatum primo declinavit, deinde, ad arcliU (Sept. 21), domnb quoque.Bernwardp pari ppteslale
cpiseppum velut patrocinanda ab illo confugit, ama- ,ut elim in yelalinne Sephiae venerabili demno.Osdago
liovibus verbis ejus aninium exasperavil, pacium iegaljtnem dirigit, mandans ut incunttaiiter illi ad
fcedus in sua velatione inanibus verbis annullavit, dedicationem in preefala feslivitale occurral. Ipse
dicens ab illo se-velaiam, non ab.Hildenesheimensi vero suura legatum atque scripta archiepiscopo re-
episcopo, ad provisionem Bernwardi eplscopise .millit,.asiruensiniperialibusjussisobstricluiu. seriis
minime perlinere',. ad suam diocesim ccenobium quibusdam occupari, nec. posse ad dedicalionam , tu.
Gandenesheimense respicere, plures se invenisse qui jussuniest ipsa die illioceurrere.
Jioc veraciler tesleniur. His et hojusmodi **verbis , 17. In exallalione tamen- saiicloe.cmcis Gande-
archiepiscopi animum adversus domnum Bernwar- -nesheim venil, eecclesiam dedicaturus, siCut domna
dum graviter cominovit. Posljisec Gandenesheim •*.* abbatissa in principiodisposuit; nil paraluin reppe-
repetit, varia de episcopo inter sorores disseminavit, ,rit, iinmo aliquos collectos, qui i111resisterenl, ct.
nisu quo poterat illum loco expellere aique abalic- .cum injuria ejicerent, sijbrte cum suis eecclesiani'.
iiare parabat. .consecrare violenler appeleret. Hanc enim.famam:
15. (An. 1000.) Interea episcopus cognpscens lalia .illee disperserant, cum Deo.tesle nic.hil hujuscemodt
circa se moliri, Gandenesheim venit, graviter lulit .altempiaret vel meute conciperet. Jam enim. lofa;
se abalienari, neC aliquid caritalis vel honoris sibi menlead arcjiiepiscppum cpnfugerant, se atque lo-
nt anlecessoribus suis exhiberi, sed.infra extraneos :Cum ejus luilioni devoverant., Sophia assidue illi
episcopos se traclari, cum tamen ab anlecessoribus r. coheerens ei cohabilans,. hoecinterdiu, nociuque ain.-
suis ad sanctum locum innumera bona collala sint, biebat. Missarum vero ,6' sollempuia dumnus episcc?-
dccimaequcqiie ex sua parle plures et. antiquitus et 'pus ipsa dieibidem celebravit, licel maxima con-
.moderno tempore impensoe; et pro his beneflciis gregationis indignaiione, easdem tainen, til oblatio-
ihjurjam et contumeliam sibi reconpensari, tribula ,nes 6S oflerrenl benediclionemqUe perciperertl, ad-
quoe pro decimis solvenda essent imminuta, saepe inonuit. Plebs quoque, compeiio sui episcopi ad-
.qnoque fraude negala; obcedieiiliam, qua.nulla.vi- ventu, quasi ad sollempnitalem conveiiit,.mcerehs
cluna Deo gratior est, cura humilitate in ara cordis .ei ulira quain credi posset eegre ferens, .episcoputn
persuadet immolari, patienler se omnia posse suf- insolentia atque inobcedienlia loco delrudi.Quos et
ferre, paveanl lamen Christum, cujus vice fungitur, omnes.adveniaiiles liinato seriiione coiisojans, Jacri-
in se offendere, quicquid ingerant pro meritis 60sibi mabili questu publice comraeraorabat, se ipsa die
VARL$ LECTIONES.
" ita 1. 2, eti. eadem mana venerabilissimae. »6 ainmonuit 2. "
19 gaiideshero 2. cohslantcr. 60m. suis s.2. «9 namque2. !is"liiijusceniodi'"2.
61deest\, 6!,q'.io.que,2. o. ad niissam e. 2.
aO*2 THANGMARIPRESBYTERI illLDERHF.IMEXS ifts'
3d'deJicalIpnem eecclesieeinvitaium,. hil illi'honbris. j?feiribdi iiivasvorie;desislat^. iiee -sb iiiMriiKtaf «isi
cxl.jbilum, immo exclhsura; 'uiide cortsecraiioneih qiiaiilmri «anbhe^cpiieediint;; sv:sub^juii siriguliiri
aicclcsioe, quse ad se pertineat, omuibtis slnC siib privile^ie quiddiim siiiTPiipri^j^tji^iiriviiiW
conseosu canonica auclorilate iriterdieit.' Qua de re defiituruni,ijiiincdiiimiini-ebnsiiio fratrum,riir_iC_ii_i-
eengregatiOTsorerum indignala, igiie ihajoris indi- ijhC^delegeriti Jtisticiirii 'plenissime-^Xeqaalu^r'^-
gnaiiiHiis accenditHr **_-Iferunv cuftv ad oblalionem cliiepiscopus aulem -acerbiori: ihdigri'aiioiie:inflaiii-
venluni est, oblatas indignatione et ineredibili fu- iiiiitiis, maiidat, rii piiihbinarie sequeiitis diC,, qiise
rore projiciunt, seeva nialedicta episcopoingeriint. tiinc DoniiriiCaillucescebat (SepL'3S,), M cph^iecfa-
Quo IhsolitO;tumultu pcreiilsus, lacriniis perfusus tioriem^^^prsefatee eecclesiee'iffcuncrairiteir^
propei-ei; %I
antistes^non suam injuriara *•<qham parvi ducebai;. Vcriire lardayerit, iiicliilbiriirius '* eeccleSiamdedica-
pensans. sed verl pastoris pro peifsecuibribusbrarilis iturum. Haric aiiiCiriiram Ct iridign_itibne_naicliii
exemplo, ignorantiam seu poiius malivbleritiamTu- episcopi adversiis venerandum pfoesulerti ! creavit
rcniium feniiiiaium deplorans. ad altare rediit, niis*- inaxime preecipua Tariiiliarilas. doiiuii^ihiperatbrisi
sam suo ordine hiagna aniini coiitritione peragit. •qrta1 illum speciali devblibne: pietatis •;cocieris'fa-»
ileinde popuJum alloquilur, benedicit et corroborat. miliafius perceluit.' AfleciueSissiihp hariiquei:vdl.i
dcductusque henoriflce ab illis,;uride venerat repe- B sequie devirixit sibi imperatbrein. qiiia cunclai
dabat. 0- 66 diguee memoriee virum,. omnium ore quoe ad gratiam illiu^ ;ccmpctere"sciebat. .vigllan4.
'fielelifaiidiiin, cunclorum devoliwie iniime ample- tissiine stridib 'pbihal:; et;bb hoc. aiiimositatem
etondiim, apud se quidem inciedibiliter humiiem. iiividiamque:" plurimorum inse coihniovebat, ab>
sc;l apud Deum, cordis inspectorem, ejusqueTideles prime quoque Mogohlini episcopi, qui indignabatur,
vere sUbliihem ! Qiiis euriv crederet in tauto pomifi- aliquera praeier se familiaritalis locum aprid iniperai-
ealis dignitalis liOaore, generis nobililate, irtinislro- ioiem habere, Dominica -ilaque irradianle; ades.t
Jiim iniillitudiiie, contra irrogatas sibi contumelias pr-edictUsepiscopusEggeliardtis 76: cumi: vencrando
paiienliec polius quain peteniiee maluisse clipeb iratrurii noslrOruni; seilatu " vice doraini nostri
iiiiuiiri? Sed vir bealus humanae abjectienis prnbra •direcli,qui, canonica aucloritaie et prisea sanclo-
iinn cuiabat, qui iolus divino aniori inancipatus, r-um pairuni cbnsueiudine objecla, fortiter archi-
illiiis.ianlunvociilis quem siugulariter diligebal pla- episcbpi ceeptis resiilerunl; atque sic consecraiio
cere suinmopere gesliebat. Ileee pro commehdando preescriptimohasteriiintercepta est.-Ipse vero cpi^
magnrc uti_ilalis exertiplo ad irailalionem audienlium •scbpus inler missarom solleriipiiia faclo ad populiiro
iiisciere iibuit; nunc ad ordinem redeamus. sermone, syiioduiri suani biduo anle sancti Andrcse
13. Interea arcbiepiscopiisel Sophia oninera appa-"C iiatale-cum baiini approbalione; denunciat; deinde
iaiiini ad novelleesecclesiseconsecrationem necessa- ad allare regressuss in catliedra sedens .privilegia
iiiuni diligenler preeparani, inCOnsultoBernwardo qusBdain-anteincogiiita mandat recilari, in quihus
episcopo, quem tamen adjungere dorona Gerburgis -continebaiur,' ut neino de jure illius eecclesieeaufcr-
lemptat, sed verita arcbiepiscopum, votis ejus ob- ret, qiiicquid thnc in decirais vel proediis yel rillare
v.iare peiiimescit. Pra_lerea arehiepiscopusirt vigilia in vesiilura coiiliiierel. Iioc; qubque hanno robora-
sancti Maihei (Sept. 20) ad preefatum monasierium vil, sicque discessurii esl. Episcopr auiem ?8 qiii
veiiil cuni episccpis, Retliarie c' Paderbrunnensi aderanteegre adniodum archiepiscopi aiiiiiipsitateiii
tpiscnpp, ci Berengere Yerdensl 6Sepiscepp, Ber- ccnquesli; fratvi et coepisccpo per iios .mandani,
i.hardo lf* qtioque duce, cum aliis plurimis, coiise- pertinaciam ipsius el lemerariuin iiicepliiin se
craturus sequenii die eecclesiam. Mitluniur quoqiie cbherccre non pbsse; id.uriicuro suppetere, appsto-
domno Bernvvardo episcepp, quiillum ad sollempni- iicum alque imperatorem ut adeal; illiiis tausaiii
taiem eccclesiteinvitent. Poslera vero '-" die (Sepi. illorum essecommuneih; necse defuluroSj quin de
21) adesl diluculo vice domini nostri venerabilis •eisdem utrisque, apostolicb videlicet alque impera-
episcopus Eggehardus 71:cum majoribiis natu nosiree;"' lori, scriberent. '_•'•
' 19. Venerabilis itaqtie Paler doranus Bernwardus
corigregationis et aliquibus primariis de riostrb mo-
naslerio". Qui, fandi licentia: dala^archiepiscopmiv iiltra miidum sollieile.ferensquantulunicunique scis-
GtiiHoinni Jioiiore ex noiiiriie domni Bernwardi epi- -ma in aecclesia -graSsafi. -sciens quoque, infusuin
scopi devoto- obsequio salulant' 3; imperiali illrim 'yerienuni nisi aposlolico el iinperiali antidoio con-
obseqiiio.detentum,. adesse non posse; mirari tameri priminon posse, quaiiivis gravi corporis nioleslia
veliementer, in sua parrochia et eecclesia ab ante- seepiuslassaretur, et lanluro iler irobecilli ejus cor-
ccfsoribus snis absqiie omni contradictibrie semper -pori omnimodis-esset cOiiirariuiii, tanieii, nt pacem
possessa, sinc suo consensu oecclesiaeconsecrationem reformarel, conira vires suas-subire iion recusavit.
iiidici; fralerna caritale depreecari, ut ab bujusce- Nahi jam prjderii ardebat niiro desidejio, :doiiiiiinii
YARl^l LECTIONES.
64,. m. i. a. desunt 2. 65n. s. i. usque i: deplorans desunt 2. 6Srcliqua capitis desunt 2. 67 hre-
tliirio 2. 6Sherngero uardensi 2. 69 bernwardo 2. " namque 2. 71 & manu secunda eggeardo 2.
-*deest, spatio relklo 2. "M salutavit diceris i. 3, 4. S; -.'*>'. se a>c. 2. " el individiaiii' 2,- ' T6Ai.
' mami
.Ki-imrfrteclieardiis 2. deest i Ceto et «eaatu 3.' ,8 qjioqiift-2. -."
409 VITA S. BERNWARDL iWO'-
; imperatprern, quera unice amabat, vldcre. Paraiis J•iei cum dcmnP appstolicp.et imperalorecehsislal;"Ad
iiaqiietonloilineriiieeessariis,pervalleniTarei!ii(36), liaec incredibili furore arcliiepiscopus '.succensus,-
, quia ea'via •commpdipr est visa,, ire™ precuravit,, vultu lorvoac miiiaci jubetul sileat;niladse talium '
.Jbabens secuuvscripla •• oranium cisalpinorum epi- . : pertinere; ut prppriara a.cclesiam habeal, ill.ini ;gu-
scoporum. Porro anno incarnalioiiis Domin.imillesi- •bernetj .Ecpnlra Eggehardus:. « Peccalis, inqiiit.-
mo", iv Npnas Npyembris.^Jrot).,,?.).nimip mcerpre ageniibus, lerniiiii episcopalus mrei barMrjca-'sriiiit
lolius congregaiionisplebis quoque a monasterio :ferilalc depcpulali, civitas deserla. - secclesia desb-
tgressiis, magna compunctione universoruin deu*u- lata; sedem non habeo, servum me sancla; Marioeet
. cUur^Dei (qn, 1001) gratia comitatiis, ad yotuni Hildeneslieimeiisiseecclesi-e recognpscp, et iii curi- :
rebus cedentibus, secundo Nonas Januarii Romam - ctis qupad pqlero sanclp. lpco prodesse studebo. :•
ingressus esl (Jan. i). QuodhuroiHimus acpiissiuius Archiepiscppusilaque, pfpductisiyiris qups :.adduxc-
imperalor audiens, iniro atfectu dileclum magistrum rat, requisivit episcopos, ,si liceat illos homines ban-
. videndi ilagrans, ad -suam..preesenliani lamen eum no suo ad;,sacramenta censtringere, ad cujus diece-
faligare nolebat, sed feslintis apalalio fere jiao mi- sim illud ccencbium perlineat. Illi quamquam me-
liaria ad sanctum Pelrum illi oecurril, beiiignissime- lum illius verili, aiunt, legitime fieri rionposse,
. que suscepiura, inter amplexus farailiari.ssime de- 18.absenle episcopoBernwarde. Eggehardus 8B iliiqne •
; osculatum,, ad hospilium deduxit, diuque, ctna illo preesul el. fratres npstri; populus qtioque, orarit
co.nfabulans,.sequenti die ad pajatium illura vepire . instanter,. sacramenta suspeudi. Qua iinaniiniiaie
. rogavit, pec permisii ul quanluluincumque de su» cleri et plebis archiepiscopus commptus.Eggehardp
proprio in liiimsleiiiini suum impenderet, scd per cpiscppo minalur, nisi sileat quod cuminjuriailluni
sex sepliraanas, quilius aptid illuin mprabalur, suifl- ejiciat. Super boc multi indignati;etaliquanli. qups
cienieriii usuni sui suprumque cun.cla.indigua lar- , archiepiscopus addtixerat, cum propeirtoduin lumul-
giier miiiisirari praecepit M_.Mane yero deranuni lus oriretur, Eggebardus preesulab. episcqpis rqga-
aposiplicum ccnvpcavit in occursum carissinii hospi- lus seccessit , cunctosque Gaiid.eucsheiirtenses.ei
lis (Jan. 5), veiiientem quoque loris in atriura ob- onniesad Hildenesheiraensem diocesim perlinentes
viiiin procedenies liheiitissiraesusceperunt, nec per- ad suam synodum invitavil. Ad .c<ijus.ba;i.numuna-
. liiissus.est ad suum doraiciiiuin reverli, sed.jtrxia . iiiiniter onines egressi, illiini siculi suni, tantuin-
ubi ipse Jqmnus ' imperalor habilabat 83, splendidis- modo CHniarchiepiscopo suis propriis, <iups addu-
simura 5II» habiiaculum st exhibebat. Vicissim jcerat, .relictis. Cuni vero de diocesi sacraraentis
quoque iiunc imperatoris cubiculo, iiiterdum episcq- cxarainati requirerentur, alii Ethrinani (37J, Fride.s-
pi considentes, eiforenses causas et rei publiceei Z larensein fliivium, lerininum. Hiideneshciineii.sispar-
necessaria conferehanl. Nam de arcbiepis.copo et rcchioe.aOirmabanjt,.errcreni facienle nomijie Edcr-
itiinuliu Gandenesheim oborlo anle accessum doinni n;B.fluminis,quod Gaiidenesheim alluil; alii, cerluin
jpiscopi fama preecurrens cuncta div.ulgaverat; nil se scire ni.si quanliim alioruin relatii didiceriiit,
«iide non opus habebat singula evolvere, sed bre- approbahi 89; nullus aliquid vel meinoria digiiui»
viier slriciiinqiie, imperato.re interroganle, pauca asseruii. Archicpiscopus tamen, acsi verilatc cii.ncla-
conlexuil *5. fixa constarertl, banno, ne qnis illi sacramentP re-
20. Sed arcbiepiscopus quod inente perceperat, tenluin cceubbiiim auferret, muuivit;'. sic.que libero
-.eu.i perfeceral.. Quidam eiiim hialigni iJlum impu- errore discessum esl. Populus vere, quicquid ab-
lerui'1, Sophia nicliiloniiuus institerat.. Yenit iiaque Hildeneslieirticiisi senalu . jubebalur, .eboadieiiter
tidtio antesancli Andreoe fesium Gandeiiesliejrn ad obivil.
tynodum (an. 1000, Nov. 28), Ul disposuerat, ha- 21. (An. 1001.).Inlerea Iegalus Roinam supcr bis.
Sens secum venerabiieni cpiscopurti Relharium 88, domno episcopo dirigitur, scripla quoqiie doinuo
<_liosq'neceniplures exlranecs, videlicel de Thurin- aposlolico et iiiiperaiori lacriiuoso admodum siilo-
gis el llassis, quorum id nichil inlererat, npnnullos ferebat. Unde lam aposlolicus quara imperator et.
eiiain de sua diocesi infra Saxoniam. Sed in prin- O omnes Roinanigraviter cominpti: cannimm aucic-
<;ipioaclionis veneraiidus preesul Eggehardus 8' ar- ritaleni, palriim nicliiloniiinis tradilionera vioiatain t
cliiepiscopnincommonet, ul a synodo desislal, nee cpnlemplum quoque niaxiinum Roinaiioe. sedi "et
in aiiena oecclesia talia praesumat, preecipue cum apostolico, iinperalori eliam, tali preesumpiionc ir-
doinnus episcppus ad quem oecclesia perlineai absit, .rogari; peiiculosuui scandaluni in ecclesia bac iu-
_.:'.. YARJiE LECTIONES. • , . . ,.:... _'.__•
" deest2. ,0 s. fere o. c. fralnim 2. sl a. i. D. m. destint 2. S! codex 2 addit: nalurales quoque cibos,
i^uibus iu patria illtim usum rioverat, pius-conviva exhibebat, niediini quoque el cervisam fama proecurrenie
in aiventtini amanlissinii hospili.sproeparabat, vasa eiiani, picarios ac niiidas sculellas, candclas qiioque
•'iiitef praiidendum providit (38). fi3 habitat 2. 8i cubicuiuin 2. 8" contex. 2: 8Ciia el 2.'- 8'eggiiiai-
dtis-2. smpius. »*Ekkihardus 2. 89-apprPbabanl2.' •":
mjM.
(36) Tridcnti. (38) Saiculi uinlcciiiii liiorcs a nosliis haud riiiil-
(37) Eiler. tuni divcrstfs ceiiiis. • ''-'-
Ui '
THANGM.VRlPliESBYTERMIILi.ESHEJMGNS. 412
S'»lmilhi°° possc gcnerar-i; liiijiismodi virus fundilus A Sapienlissimus papa dixil: « Aposlolica potestate el
.extirpaiiduin 91. sanctorum PalriiirtaUctbritaledissipamus, efffihgimus
22. Per idem tempifs mansit cum imperatore ct adnullanius qiiee, abseiiie fratfe el •coepiscopo
-iinicum decus iriiperii domnus HeinriCns, lunc dux Bernvvardo, Gandenesheiiri in sua diocesi ab arcbi-
.poleniissiinus, in pfoxiino qiiidem Dei pieiate.rex episcopo Willegiso et suis complicibiis adinVenta 6t
futurus, in qiiem Dominus cunctos lliesauros di- sacramenlis slaluta sunt. i El superadjecil:; t Frater
•vineevM liuman-esapientieecorttulii. Hic graviter ct coepiscopus 98 Bernwardus peiit sibi restitui
fsernperfeiebat GandenesheihV obprtara ccnlrpver- sublatanV vcstiluranvab archiepiscopo: quid sahc-
-*iain,: atqneardenter iiislabat eeCclesiampacificare, cilis, fratres?! SariClijmcbuciliuHirespondit: «Vesli-
el sub Ghrisli sigiiis militaiiies ad carilalem ei gra- tiirara, quam arcliiepiscopus iioii poiuit aufCrre,
'liaiti refdrrtvare.' Hujus iiaque suasii et cleri ple- noii estiiecesse illi feddere ; sed quia hoc ipse pe-
bisque coaduhata esl synodus viginli episcoporuin lendo instat, si domno imperalori placeai, aposlbla-
de Romania; aliqiianii' etiarri affuere.de Italia et lus vestri ierula vesiiturailli redintegretur et fobb-
Tuscia ; de nostris qubque Sigefridus 98Augusterisis, reiur.i Sapientissimus papa dixit: « Fiat jfixta
-Hcinricus Wircibuigensis, Hugo eliam' junior Cili- placitumvesiri.i Et iradidifilli aposlolicamferulam,
certsis; "preesidente dohino Gerberio aposlolico cum B : diceiis : « Gandenesheimense ccenebiumCuni adja-
iniperalore in palare 83.(59) iri eecclesiasartcli Seba- cenlibus villis et terminis luo juri redinlegfb et
-sliaiii marliris, proesenle niChilorainussingularis corrbboro, el aposlolica sanctorum Peiri et Pauli
nieriti viro domno Heinrico 9Vduce pacatissimo et auctoritaie irtlerdico, ne aliqnis tibi, nisi quantuin
abbatibus, astantibus quoqiie presbileris et diaco- canones permitlunt, obsislat.i His (inilis, domiius
nibUSbiiiriique lipmana dignitale. In frenle itaque aposlolicus, quid faciendum esselj-concilium requi-
aciionis posi evangelia Iecla :ei quaedam Patrum ca- sivit. Respcnsum esl, si utrisque principibus id
pilula, benediclione data cum consedisseni, fatto ccnveniat, scriplis archiepiscopum inciisaiidum,
sileiitio venerabilis episcepus Bernv.ardus de loec quod tam audax inceplum, canonibus Patrumquc
sessionis suae modicum progressus, bumiliter apo- regUliscontrarium, vir surnmoe gravitalis alienip-
stolico et iraperalqri et dqniiio Heinrico duci onini- ' lafet; 'siiiiulque iil in poslerurti a lali controversia
que syhodo causam suoecccclesioeeliraato' sermone desislai, nee aliijuid se iniroiuiliai, nisi canonice
expoiiit. Cunctis itaquc ejiis questu cPmpunclis, emancipel; S)'neduin qrinque episcppis per Saxo-
sapientissiiiius papa' interrogavit conciliuni.si sy- niam indici, vicarium nicUilominusex parle dOmiii
no.!us babenda vel vocanda essel, quam archiepi- aposlolici deslinari, qui synodo procsideat. Compla-
scopus cura suis quos adduxerat collegisset, in oec- 'C citumest; locus Paliihi habenda. synodi disponiliir,
clesia ab Hildenesheimensibus episcopis 93 semper dies xi Kalendas Julii denuncialur, Friibericus
possessa, preecipue cum episcopus defuerit et ad cardinalis presbiter sanctee Romanee eecclesiee,post
Romanam sedetn pro eisdem causis confugerit; vel quidem Ravennoe archiepiscopus, Saxo genere, ju-
quo nomine lale coiiventiculum vocitaudum sit. venis eelate sed senior morum prbhitale, vicarius
Sanctum concilium secessum pClit, ul secretius inter domiiiapostolici eligitor alque diiigilur, aposlolkis
se de his conquiraht. Quod 9Spiissimuspapa 9' aniiuit. paramentis alque insigniis non mirtus infulalus,
Egressique sunt soli Rortiani episcopi, et postroodiira quani si ipse papa prpcedat 99.
10023. Illis quippe diebris dpmnus
inlrogressi cum itenim cbnsedissent, sapienlissimiis imperatorTybe-
papa dixit: rQuid sancilis fralres, de synodo?»Sart- rinam civiiatem (40) artaobsidionevallavit.Macliinis
clmn conciHiim respondit: i In aliena eecclesiaei ai) 'aiilem el plerisque.iiis_rumenlis'ad expugnalionerii
iiliis possessa nil juris habuil; neque canouice jbi preesidii paralis, fossis eilam iniree niagnitudinis,
syiiodum babereaul aliquidconslilueresineconsensu 'iil aquam aineatti deducerenl, cum magnam vim
proprii episcopi poiuil, nec omiiimodis synodus ca- • civibus ingererent, rtec ad dedilienem cogcre pos-
iioiiice dici polerit°. > Sapieiitissimus papa dixil : sent, imperaior invitalur. Nec niora, adcsl cum
« Ergo quo nomine rite vocari polest?» Sanclum 'Daposlolico et venerabili episcopo Bernwardo. Cum-
&raciliumrespondit: «Scisraaconciliansdiscordias.J qiie ut in talibus fit, alii augere obsidionem suade-
S;i*,!'icntissimuspapa dixit: « Abjicienda sunl quee reni, alii diutnrno ac graudl Iabore parum se
ibi gesta sunl? i Sanclum conciliiini i-espondil: profecisse dicerent, bonum videri, tahlura ut cum
« CanbraiCa auctoriale el sanclorum Palruni exler- Jionore fiat, obsidionemsolvi. iniperalorBerirwarduin
iuitiandl! siml, quee ibi adinventa vel statuta sunt.-j pr_esulem seorsum abducens, quid agat ccnsulit,
VARIJE LECTIONES. ,
94 i sciersies P- 3-S. »'decreverunl5-5. 9»sifridus 1. sigifridus 2. »3inp. desunfZ. n H.2. "deesl
" i. prucedat appslplicus 2. ™ sequentia usiiue Con-
i, se'deesl^- 9'p. libens a. 3-5. 9Sepiscepus 1.
venerunt capi!'s Z&ynulla lacuna indkata, desunt 2.
'
"N6T;£.
(59) AsuastictVforle el salulatcrip vel locutorjo. (40) Tivoli.
S-JOWEJI.Vuigo P.iiatoriuin vocant, LEIBSII.
'
415 VITAS. BERNWARDI. 414
iegre adiiiodiimferre.se, Cura injuria ccepia desi A Chfisii mox adesse pra.sehtiam. ciijiis:ef in iiaiivi-
siere. Ad quem itle: « Non "palior, ait, super his iaiis ortu priraum paCis gaudia niinCiaritiir, et post-
Vos, anima nii, (Juera yila cariorem liaheo, cohimo- modum ejiisderti pacis amatbres evangelica veritate
yeri. Sed niinc preecipile arliori pbsidione ufbeiri '-ilibrum Dei .appellatione censentiir.Ipsius ilaque
vallari; nain etsi.reditura ad patriani cupio, non pi.etate lotius discOrdise febellione sopila, hbsies
ante a iiiajestate VCstradiVerto, quam urbem popn- pacehi expbscunl, armaprojiciunt,' in crastiriurii se
lumque vesfrp jurt subacta, Dei pietaie, yidebo.i ad palaiiuni venturos prbmitiurtt. Mane Dei "cle-
Ad haecimperaiOr..leeius dileclo gralalhr raagisirq, riieniia assiiht; pacem peiuril, sacraniCrtia iniibvant,
Jocum artiori obsidione muiiil, iriilites ad expugna^ fideirivse imperaiori perpeluo servatUros promit-
lionem inslruit, iiiliandi vel exeuridi liCentiairi onir tunt. " ; .:..'.. ." ....
iiibus irtiperiali aucioritate iiilerdicit. Aliquot.diebiis 25. TrilCrihi piissiniUs ac: miiissimus iriiperafbr
exactis, doriinus Bcmwardus el apostoliciis preefa- Ciirii paiicis iurrim quandam ascendeiis; ad illos
tain .urbem adeunl. Cives laeli advenlaiites servos coricioiiabaluf :dicens,: <Auscultate vefba palris
Uei honbrifice excipiunt, urbi iriiroiriilluiit;: nec vesiri el aiteridife," et ea mente diligenler ropoiiite.
prius desistunt (-41), quam omnes pacalos impera- Yosne eslis mei Romani? Propier vos quidem meairi
l.oris dilipni Dei gralia" adjuli subdunt. Peslera Ii palriam, propinquos quOquereliqui. Amore vestro
namque die, nebiliiriumphp subsequehte, episcopi weos Saxones Ci cunclps Tliectisccs, sanguiivem
imperalorem adeunt. Nam 'curicti priraarii cives nieum projeci; vos in femotas parles nostri imperii
pieescriptee civilalis assunt nudi, femoralibus lan- adduxi, quo patres vestri, ciiin.Orbem ditione pre-
lum lecll, dexira gladios, leeva scopas ad palaiium merent humquampedem posueruht; scilicet ut no-
preetendentes; iraperiali juri se suaque subactos; men veslrum el gloriam ad fines usque (44) dila tarCm;
liil pacisci, nec ipsam quidem vitam; quos digsios vosfilibs adopirivi, vos curictis pracluli. Causa vestra,
radicaveril, ense ferial, vel pro misericordia ad duin yos onniibus proposui, universorum in me
palarri tcopis examihari jubeal. Si muros urbis sblp invidiam et odiurti commovi. Et ntinc pro omnibus
cpmplanari yplis ejus suppeiat, "promplos. liberiii bis pairem veslrum abjecistis, familiares meos
animo cuncta exequi, riec jussis ejus inajestatisdum ciiideli moiie interemisiis, me exclusislis, cum la-
vivanl contradicturbs. Impefaiorpacis conciliatores, men excludere non poteslis ; quia quos paterno
'
papam et doiiiiium Bernwardum episcopura, ma- ahimo compleclor, nuraquam ab aifeclu meo cxulari
gnifice gralando extollit, atque ad illorum iiuluhi . paiibr. Scio eqnidem el tiutu oculorum seditionis
reis veniaro liibuit; placiloque habilo, urbem non principes assigno ; nec vereiitur, dum publice om-
destrui in commuiie deliberant. TJrbani gi-alia impe- G uium oculis notanltir; nicbilominus eliam fidissiroos
raloris. donantur, et ut se pacifice agant, ' hec ab meoSjdequorum innoeentia iriumpho, sceleratorum
imperalore deficiani, commonehtur. . ' admixtiorte cbm'maculari,'nec'posse dislingui, mon-
24. Romani denique indigne ferentes, Tyberinbs slro simile arbitror. i Hac raiione imperaloris ad
cum imperatore pacatos, urbis quoquC suoe porlas ' flelus lisque compuiicii, salisfactionem proniitlunl,
seris muniunt, vias obsiruunt; libere inlfandi vel duos cofripiunt; Behilonem el alium quendam, quos
exeundi Roraamfaculiasnegatur,vendendiel emendi crudeliler caesos, riudos pedibus per gradns iractos,
niercinioniiim inlerdicilur; nonnulli quoque regis Semivivos in preclala turri ante iraperatorem proji-
aniicorum hijusle perimurilur. Palalini autem a ciunt. •
domno Bernwardo episcopo salularihus moniiis in- 26. Hac aulein sedilione sedala, veherabilis P.ater
strueli, confessione nichilominus purgati,sacro quo- Bernwafdus ad sancliim Pauluiii oralionis causa
que vialico inler missarum sollempnia munili, accessit; aperloque sarcbfag;o sancti Tiniothei, de
econlra egredi et hosies foriiler impetere paranl. qtiibin Vila sahcli Silveslri legitur, aslante custode
Bernvfardus episcepus dominicam hastam (42) sub- quem ipse imperalor ibidem ppsuerat, de iniegrp
iit; se cpioque alque onines vivificee crucis muni- brachiura sancii martiris abslulit. Presbiter qucque
uiine signat, benedictione publice data, ac vilalibus ejus (45) nen niiiiiiriam partem de eisdem reiiquiis
iiionitis consolans ei corrbborans, sigrtifer ipse cum, ad caslra aspcrlavit.
sancla hasta in prima fronle aciei egredi paral. Se- 27, Egressiitaqiie papa et imperator dominica
quenli aulem niane iniperaior c.um suis post niissa- Exarge qnare(Febr. 16), immensis Jacriniis civium,
rum sollempnia a venerabili Bernwardo episcopp nori longe ab Urbe castra pohunt. Doinniis qrioque
Sacrameniis ceeleslibus ac divinis exlierlatipnihus Bcriiwardus episcopus, jam pridem antequain Urni
consplali, adversus hesles cerlameii inslruunt, ipse excederenl accepla licenlia ad palriam redeundi,
anlisliie cum sancta hasia, in priiicipie lerfibiliter preemissis omnibus suis, simplici tanlum vesle im-
fulrainanle (43), • cnrdis vere instanlia pacem ab peralorem ad duas mansiories• corailaius, quinta
auctore pacis suppliciter Ilagilante. Unde conligit, feria eiusdem septimanee (Febr. 20) ab eo dimissus
devoti miliiis sui, precihus. exoratain paciGci regis est: dici non potcst, quanto .mcerpre, quanlis ulrp-
NOTJE. .
j»i;r;i|)a ei rseinwarous.
02) v. T. III. p. 522. Liudpr. Antap. IV. 24. (44) scil. Orhis.
t45.) cf..Richeii 1.9. (45) Tliaiigiiiaiiis ipse; cf. c. 54
415 TIIANGMARlPRESBYTERI HILDESHEIMENS. 4IG;
runiquc lacriinis fuis, ut in publicum procedere iA vil (April. 10). Rcliquias quoquc sanctoninv, quas
verercntur..Piissimusiiiiperalor, queesiilo.vel lega- adyex.it, magno jionoreineecclesiacorididii; immen-
lorio intimare dubilaverat, lido inagistro in ar- sam quoque pecuniani in ajtaris Servitium aiqiie in
chanum .roenlis secrelarium sapienti trutina usus pauperum expendit. Totum aulem eestiviini
libranda coinmeiKlal. Reliqui.as nichilominus,,in- lempus in exslnictione 'riiuroruni civitalis, qiiam
legrumvidelicet corpus sancti Exuperantii marliris, Hildenesheim inchoaverat, insliiit, interdum eliatii
diaconi sancli Sabini episcopi, Goslnriee per illura gravi stomaclii molesiia laboravit.
direxit ibidem sii.a indiistria,in ceiebri.Ipcp (46) re- : 28. Interea alfuit, ab aposlolico et iroperatcre
ponendas.' Episcopus qupque mellitb alfamine lit Vicepapee directus, cardinalis pfesbilef F^riiliefiCuS,
iriagislefiali moderaiiiine, ut quondam pucro allude- oranibus insigniis aposlolicis acsi papa procedat
bat, agenda queeque commemorabat, fugienda sua- infulalus, equis apostolica sella Romano more
debat vicla, mores omnium eequilalis lance perisare, oslro inslratus. Scripla quoque a papa etiiriperalpre
pallentiarii familiaiissimani in ctinctis vernaculam episccpis et cceteris principibus inilltmlur, ut Ro-
sibi coiiciliare, anle pmnia, rie quid uirniura perli- manum legatum dignb honore suscipianl, ejusque
iiaciler inlentet. His geslis,. unanimem magistrum legalioni indubilanler omnes, quasi apestplicus
i» liCspiliiim ducens, exquisilis donis remuneral; B 1 proesens cerrialuf, bbcediant10'. Converieriiiitiiaque
'(leiiide apostolico convocalo, benedictione data ca- Palithi ad synodum decirno '"* Kalehdas Julii (Jun.
iissimum liiagistrum inter oscula flentes Dei gratia 22), juxla decretum apostolici proescfiptum'"*'. Le-
pace diiniltunl. Socios quoque vios ex suis irhpera- gatura ergo vario affectu excipiuni; arcbiepiscopus
lor cum illo dirigit, qui eum deducant, ad se quo- vero et qul ei favebant miraindignaiione.eiexecra-
(jiie remeanles, illius salutem, ilineris quoque liorte illum spernebant. Episcopus vero Bernwardus,
'prOsperitatem exponant. Rehus itaque Dei clemen- el Lievezo 108Hammenburgensis " archipreesul aliique.
'tiii ad votuni cedentibus, Papiarn perveuit, ubi ejus conplures, reverenter euro traclabant pi'_eCipjioque
alvenlUin praesiilesac comiies lolius Liguria. expe- lionore colebanl. Sed pbstquam ad conciliura veu-
ciabanl. Qujbus legalionem iniperatoris dedit, atque tum est, vix dici polerit, quanta sedilioiie et luniullii
iii placilo considens, plura cum illis dc rei publicoe agilarelur. Nam nec locus sessionis viceirio aposto-
uiilitalibus Contulit. Iliius namque consilio cuncti lici idoiieus conceditur, horribilis strepiius ingenii -
parebanl, quia, quahtiini abiniperatore diligereliir, iiatur, jus fasque 106coiitempnilur, canonica disci-
sciebanl. Leo qnippe Yercelieiisis episcopus, vir.IiU pliiia aiinullatiir. Vicariiis iuter episcepos Lievizb-
ieris eruditus, fandi quoque copia exefcitaius, aid nem 10' et Bernwardiim s.edens, aposlolici scripta ei
suam civitatem maxiino honore et alfectu illura in- ^ legalionem ad episcopos se babere; facullalein exe-
'
vitavil; vix quoque oblintiil; prxveniensqiie collectp quendl quae feral, sibi exhiberi orabal. Impeiralo
liiaximp10' cleri' populique coetu, in Iaudera Dei deni([jie10Ssilentio, priino dulci affaraine episco; os
'
cuiictis psallenlibus, caropanis quoque personanii- dc pace et caritate et concordia coiiiinonet, dehidc
bus, nbn rainori aiiibilu quam si papa adveniret epistolam papee' archiepiscopo specialiter/difeciain
excepto, omniaque in ministerio ejus opulenlissicrio proferl, pubiiceque in auribns omniiim recilari pre-
itixu quanluin imperatum esi inipendit, donis quo- calur. Qifani cura archiepiscopus langere yel videre
'
" que e.viiiiiishoiioravit. Socios quoque cuni illo misil, dedigharetur 109,episcoportira judicio palam _.sfre-
qui-seqiienti die bospitium plenis Cbpiis provide- citata; in qua ipseepiscoptis aperte corripiltir 110,
bani.. Iiide per divcrsa loca et civitates vcnieris, ct de fralerna cencerdia el oLcedienlia airimoiiefur.
plurimoruni beiiigu.itate in multis locis .usus, clu- \icarius autem quamvis l" archiepiscopum irrilaro
sas exccdens, Alpibus (47) Dei pietale superails, inagno sludio parceret, lanieu miti affalu, qu*c'uiii-
Ociodoruni (48) praetergressus, Agauuum (49) adiit, que ilii objicianlur, obcedientcr fratiiim coiisullii
ibique a Rodtiifo , rege Burgiindiee, liberaiissiirie» salisfacere, aposfoiica auctoritaie commoiiet. Super
cxcipitur. Qui iradidit episCopo in proprielateini his, ctsi indignatus, consilium a fratribus el preeci-
iufia Papiam cuin manuscfipto tres curiiles,"et stiai. ptie ab archiepiscopp Lievizone queerii. Ad hocc
'
siibscriptioiie antilique iinpi'essioi)e roboravil. Iiule> ille, bonuro sihi videri, quia la>susfraler dominortmi
Dei gratia munilus divertens, prospero Dei pietaie; nostroi-urii, apostolici et imperatoris, suffragia pa-
ilinere Hildenesbeim cura maxiiho cleri plebisque; liii, cPram vicaripiilorum, episcoporum judiCio sa-
iripudio in sancla feslivitate heroycee ccenee intra- lisfaciat. Jariuee inlerim eeCclesiaipandunlurj laici
VARI_ELECTIONES.
,01 colleclio maxinia 1. 10s< 2. m Prescriptuin quippe legaluinvaiio
hicvergiiZ. 103X. die Kl. Julii
,;,aircciu excipiunl archiepiscoptis , el qui eumfavehaiil 2. '"" lieuizoIianniiab.n>2. ; 10e;elfas^2i, * uajii
; zoneni 2. smpius. 108 itaone 2. "9 iudigiiuui duceret 2. U0 carpilur 2. quamquaia 2.
NOT.E.
(46) Goslaria igitureo jara lcmpore, inetallifodinis . (47) MoiileJovis.
Onone.l. regnanle deiectis, celebiis eral et diocesi (i8) Marliiiiuii.
H.lilesheiuieiibi adscripia. (49) S. Moritz.
4P7: • VITA S. BJtRNWARDl 41-8
ifilrbmiliuhiur, fil sirepHus imiwliusque validus, A-sis (51) eccclesioe,sihi a.biinperalpre Iraditam, ct sol-i
1I2 arrtja" exposcunt 113,iin- leinpni ali ipse dedicaiionedevotissinie.eonsecraiaiii;
Mbgbniinis exuitantibus
liiehsas minas iiigerUnl 111adversus aposiblici vica-: et divino servitio excultara, pluribusqiie beiieficiis
riurii ei Beniwardrim episcopuin, Legatus aiitem et a.c dbhis ab eo ditatam, ubi eliara sua: matertcra "*
episebpus Bernwardus, nec lumuliu nioti, nec vni- matris1ST regimert agebai, in preecipua festivilale ilja.-
riisterrlti, lieel nuraerosiores Ijaberenl militum co- fum adire disponebat, preertiissp pmni apparaiu
pias, rion arma fremuht, sed sedilioiiem compes- ad tanlarti sollempnitateni conliiienlibus hecessarjo.
ciinl.Episcopi negoiiUrii in pOsierum diera proie- Cum jam oinnia paraia esscnl el ipse in prpxiriip
landum. 1" suggerurit, in fidein suam suscipiuiit; futuriis essei, superveiiienles.noci.urnd teiiipOreliPr
brchiepiscop.uraadveiilUrunv justiciamque obaedien^ fnines archiepisccpi cuncla inyadeiiles dissipaveruni,
tef executururii; aiiquantps vere domesiicos episcopi crudelilercoesps
291 Inferea aifchiepiscopus furofe nimio succert- diniiserunt. . ,. : ;. . •: ,a
sus egredilur, quenviiifra cbrprtam fratrum vicarius 52. Hac iujuria exactai venerabllis procsul Gaiir
inseqiiitur, et bannP apostoIiCoeaucloriiaiis ad sy- denesheihienseCo?iiobiumadireetqueeqiieemendaiida
nbduiniu eandem oecclesiam sequenti diluculo iuvi- essent corrigere disponebat, ne qua sua culpa csscl
tal;- sicqiie illa actio soliila 116 esl. Malulino itaque B negleeiura. Cui ohsiiiit iminensa lnultiludo TIQII
cfepuscuio clam archiepiscopus, omriibus ignofaii- minus aiinisiiisirhcta, quam-si ad piiblictuivijeHum
tibus, cuni suis abscessii.»Yicarius aulein l" secun- cogereiitui'. flos coiicivii us Sopiiya, cnnctos vide-
dain aclionem synodi sequenti die (Jun. 25) ador- licel quos vel de vassalicb. archiepiscopi vel de
siis, in prihcipio actipnis archiepiscppum inquirit; faniilia illius convocare poterat, oranes suosnoios
qiiem, quia nen aderal, ab pmni episccpalj_minisle- Ct familiares, el deprppria familia roaniim validatii:;
iip usque ad preeseiiiiaui papee suspendit. Curictis turresetmunitiofa locacircaeecclesiani armalo coni;-
verb episcopis synedum in riatali Dpmini ad praesen- plenl hiilite, el cpnlra unuiniieiniiiehi, Siiumvidelicct
liam papoe appstolica auciorilate indicit; archiepi- episcppum, inenriCm, ei benedictienem illis ppiian;-
scopo nicliilominus scripta in liune niodiim dirigit : terti, ita caslellum muniuiitj qtiasi barbaricp prpcinclu
Quia synodo te subtrdxisti et jussis Romani pontificis se defehdere-parerili! 9; ul veraciter illud Apostoli
ihobadieiis fuisii,auctorilate sanclorumapotiolorum impletuminillo \\Aeilur: Omnes quipkvolunlviveri;
Pelri el Paaii, elillorum vicarii papw Silvestri ns', in Chrislo perseculionem palieniur (IITim, m,-J2).
ab bmni sacerdoiali officio scias le usque ad prm- His preesul auditis. suos qtiid agat coiisiilit. Cuncli
seniiam illius suspensuni. Sic 110sCcuiida aclio ler- . periculo cedertduin staluunl; dirigiintur quoqjieqiii
rairtala esl. -...... C veritalem diligenier invesiigent; qiii oronia quee
50. Yicarius aulem "° cum dOmno episcopo Ber- sparserani 13°vera, ei his niajora rcnuhciant.
nwardo aliquanluiii mofatus, precCipuismuneribus 35. His hoc modb geslis, episcepi hnjusmodi -coti-
ips el omnes sui remunefaii, in pace dimissus est; iroversiam in oecclesia grassari cerneiiles 18S siv-
pervenieiisque 1!1 ad aposiblicuin et iriiperaterehi, perque lanli viri lam inauditis el iiiiolerabilibiis
2
legalienis ordinem aperuil. Super quo graviter indi- injiiriisniiiiium dolentes, conveiitiimFraneaiiayori! •S
"3 episcopos ppst assiimpiipneni sanctoe Mari_e expeluht. Invi-
gnati "*, jubent universcs Theoliseos
circanataleDomini ad illorum pi'eesentiam feslinare, lanluretiain archiepiscopi Coloniensisel Treverensis.
iion 'soluin ad synodum, sed cum omni suo vassaji- Venlum est ad dieni concilii, preesidentibus arcbi-
co(50)ilalsl instriicios, uladbelliiui, qiiocumque im- episcopis, Willegiso Mogontiensi, Heriberlo Colo-
perator praecipi.at,possenl procedere. Preefatus quo- niensi, Liudplfo T.reverensi, cuni ceCterisservisDci,
ijue Frithericus nOn mullo post episcopalem cathe- Reihario Paiherhrunnensi, Rodbcrlo Spire.nsi, Be-
dram Raveiin-e ohiinuil. ringero i33 Vardensi, EggehardO :Sleswicensi *'*.
51. Preeterea episcopus Bernwardus sperans Dei Sed quia Eggehardus 13Bipse Ilildeiicslieini hospi-
gratia el ulrorumque principum clemcniia, summa 'tabatnr, barbarico. lumultu sua civitate et aecclesia
36
pace se cbnvefsaturiiin, abbatiain "s Hildewarden- D depophlata, domnus Bernwardus, moleslia cbrpoiis
VARLS LECTIONES. :
1,1 excilarilibus 2. ,,a
pbscunt 2. ,:4 ingerunt,"* cum tamen apud "'
vicarium et dominum . B. esset
riiiriierbsusexercilus.Sed nec tumultu nioti 2. 2.
protelare 1J1 relicta &orr. soluia 2. "'vero2.
"s i« marg. qui Gerbertiis 2. n9 sic et s. 2. "° 2. PervCniens autera ad 2. *.**commoti 2.
'" theutiscos iiariique
2. '"* deesl 2. ,!* a. bildiiuiardensi.. eecclesioeab antecessoribus suis divino servicio
excullara aique exercilalaiii ,"siui quoque ab iuiperalo-c tradilam, ubi 2. "" i»itnarg. Hemma sanclissima
pef quam Dorainus nrulla facit miracula 2. "' illoruin 2. m conscivit 1. conciveral 2.*** parant 1.
parent. Miitunt lamen aliquos qui accCssum non sihe iriaghe periciilc leinptandiira referant; consulcius
fore loco cedendum. Sin seCus agere deliberel, nimirum maximum dauipuum conciliei.' His praesul
amiiiis 2. 120q. fama sparseral 2. Ul c. s. t. v. i. i. et i. i. n.d. desuni 2. ,sa francanafoiili 2.
133
berngero 2. m sliesuvicensi 2. 1Mdeest 2. 13Bepiscopus 2.
'
NOTiE.
(SO)Yassallorum ccetu. (51) liilwardshausen ad Wiserarn, infra Mundam.
i i_ , rr.i afc-iftin
__>Inr_PC-r.lTTlr._r_i
riicaiii: 111111T»IT r.nnimninv/' _..»_,
4ty IIIAIMJIVIAUI HlkUKsMJilMiiSdXS. is>.l
impeditus, ad convenium vice sua illum direxit,,, \ missus , plurimorum beniyoleniia per viam gralia
addens ei socmm -37Thangniarum 138,presbitertim domini sui usus, imperalorem in Spolitanis paiiibus
et monasterii decanuni, qui subcenluriaius adessel, repperit, a quo meriio domni episccpi bpnignissime
si quid foiie adversi ex parte archiepiscopi emer- suseeplus, apostplici advenium praeslclabatut. Qui-
sissel.in priucipio itaque primee 139aclioiiis archi- bus convenieniibuSj legaiionera et scripta tradidil,
cpiscopns niitioii relatu fralribus absentiam domni imperatore elementer apud aposlplicura episcopi
Bcrnwardi conquerititr, jusliciain frateruo judicio, causam prosequenle. Deinde jubelur syhodum ex-
si adesset, se illi faclurum asserit. Econlra non le- peclare, queeapud Tuderliiiam civitaleni (552)in na-
nieritate vel inoboedieriiia deesse refelli.lur, sed gravi lale Domini futuraerai, bonis omnibus ex parie
corporis moleslia impeditum: queecumque sacer uiriusque principis opuleniissime suslentaius 15?.
conventus divino flatu ,40 illustralus deliberel, sla- 3S. Eoileni lempore quibusdara jussis iiiiperialibus
luai, vel imperet, oboedienler se obsectitiirum ac obnilentibus, frater Bernwardi Tammo comes impe-
servaturum U1. Sic quoque mutua bfenediclionedala, ralorigralus, vir certe omui nioruni probiiale pree-
ipsa dieaclio fmita est. Sequerili die archiepiscopus, clarus, ad regis imperium 153Paiernum ..(53), muiii-
iw ad ses^ lum valde caslelluui, insedil; cujus solleriia alqiie
qiiibus iinpellenlibus incerlum, mordacior
sionem progrediiur. Aliqui namque et quidam de B industria in illis locis beiietuebatur res publica..
episcopis 143,-favoreillius adducli, episcopura Ber- 56. Aniio singularis nalivitaiis Domiiii noslri Jesu
nwardum publiee in synodp requirendumsuadenl 1'1, Clirisli millesimo secundo, iiidictipne 15, apostolicus
Thangmarus aulem presbiter demnps episcepps eum imperatore Tudeiiinee nalale Domini celebra-
comnionel, ut archiepiscopura a perlinaci animosi- vit; ubi in feslivilate saneli Johaiinis evangeiistee
lale coiiipescant. DeniqueDei pielale milior archi- (Dec. 27) cencilium cnadunatur, episcoporuni per
1114
praesul efflcilur; inslaiitibus lamen cunclis, ut ve- Roiiianiaiii et aiiquorum de Tuscia et Italia. De
stiluram Gandenesheimensis coennbii Bernwardus nesiris qupque consederuiit Notgerus Leodicensis,
prsesul possideret, IIUUPmndp episcppus cpnsensit, Sifridus Augustensis, Hugc Cilicensis. Inler missa-
sed ul, 45 neuler illerum , usque eclavas pentecesles rum itaque 155sollempnia.considenlibus ad trighna
Fridislaie 1,s ad palalium cenvenianl, se 1H intre. palribus , preesidentibus quoque domiiis priiicipibus
ihillat. Sicqtie ccnciliura Dei gratia sclutum est. Urbis 156papa alque imperatore, po.sl 15' evange-
34. Episcopus iperinde doninus Bernwardus ge- lium reeiiatis cx deereiis sanclorum Patrum aliqui-
mina gratia lialiam ardebat adire, preecepto vide- btis capitulis, ad pra.seniiara synodi per obLaiio-
licet aposlolici i4S salisfacere, et carissiiiuim doni- nariuin legatus venerabilis 15s Bernwardi episcqpi
num regem liS videre,' qiiem y.ita preciosiorem co- P statutus 159est. Ad quem 1Maposlolicus dixit :«,Dic,
lcbal 16°. Direxit auiem "Thangmarum 1S1 presbite- qua causa ad nostram preeseniiam veueris 16i, vel
liiiii vice sua, qui et piiori anno comes peregrina- quid ad synpdura habeas. i Mox Jegalus presbiter
tionts ejus apudimperalorem fuerat, qui a priineeya Thangmarus toto corpore ad lerrain proslraius, ere-
juvenlule usque ad caniciem scolari sludio inlentus, ctusque favenlium manibus, pedibus ulriusque prin-
nuiriendis pueris operam dabal. Hic ad preesenliam cipis provolvitur; consurgensqne ila i6s incipit:
papoc et imperalpris cum epistolis ac mandaliciis « Doniiiius meus aposlolatus yeslrj auclorjtaiem,
. YARI_ELECTiO:NES.
137no.larium,3. 13BT. 2. 139prpnse 1. H0 statu 1. flalu 2. iu servaturum. Acerbiera namque
•ulrobique asperiiis gesta a fralribus aiile processionein coiisedeniibusm
sunl publice explaiiala, quee in si-
iiodo reticere iiiiperanl, ne ioite lilem geiiereiit.:Sic 2. I. q. i. paulo ni. 2. U3 e. nieiti ae:|L 2,
,u* suaileiii. Diieclos qtioque ab eo ,' et; pr_ecipue preshyteruin , coniniouenl, sacraraento ul cpiscppuni
excusel. HJe dc se nil praesiiineiis, cuin lartieh sepissinie sinodicis inieiiiierii conciliis, cuin ca.ieiis .tjjii.
illuiii lavebaiil arcliiepiscoporuni ca.ieroruroque clericos, qui in divinis perilissimi aderani,'negocium per-
pendere orat; saciaiiientuin, quod sibi inieiidani, nunquara hisi canoiiuiu auclorilate suheat; posirenio
' conventuiii ntilla aucloiitalc sulinixuni, jjiiein super apostolicain sinpdura cpiieiveriiil; huniiliter se snp-
j-iplicare^^et ol)secrare,,ui,..doiii'!nps (;»)episcopos.cqniinoueaiit, ut archiepiseopum a peiiinacia ei aiiimosi-
iaie coiiipescanl. Dei jiieiate liiitiof arcliipraesul efficitur 2. w deesf 1. "'UG fridislafi'2.
Cuiiiposliibe
i4Saplico 2. lw 1B0
ni deest i. deest 2. colehal. Sed frequeiiti febre laborans lantum iler subire
1
limebal. Dircxit 2. iS Thongmarum 2 swpitis;''ili sustentattis.' Romaui vero iniperialibus jussis obti-
neiites;' c.rebraiiicursione faiigaiilur. Copieeiiiiperatoris Paleriiuminiiiiituin.valde-casielliiiii-iiisideiiieSi-iii-
iessaiilci' irruptione e.t deproedatiorie ei iiiultqriiiii.sene iiuer.i)ecione grayiier illos ..yex'a'bam.'. Fraler qiiippe
iiernwardi episcqpi Taninio. comes, imperaiori,gratus, cum aiiquibus vassis, quos prielalus episcopus
.ijil _ai']iia;impeiiaiia destiiiiiv.erat, preesidium:sefvabaiu , el iid illor.uin •nutuiii.bejlicus apparatus agepa-
..ijii'.1AppslPl1icusperi.iHle,,Tudertine siiigulareiii.Chfisli.naiiviiatHin celehrayil. :%.:cf,.,:cap:3,3..... i5S.:j,,de
I-S.prii.ijwrschenburg. paleliiuni inloco raso 3;„ correciio .ihsipientis tibrarii ,. qui Patemum inllqliajitw-
mi^,hicr de. casiello Tammonis palerno,l5'qiiod Sommerschenbiirg credidit , sermoneni;.esse piiUibut!
fuisse15S
<51,vel 2.. :«.i'.'iia__iiqqe2.'.'.1"6orhis2. aiu.e-2. i5Svenerandi %.. slatuituf 2. 160ij, dpraiius a 2.
.m venires 2. 16!.Con.uigchs iiaque "" 2.. . "'-•'.':
KOTiE.
(52) Todi. (53) Paterno.
{aj.diminqs 2,. . ....•
__2i VITA: S. BEftNWARDI. 422
iinperialem quoque majeslalera magnifice graiatus A cias V'1: cum aulera nullomodo fieii posset ul convc-
esi ,6'prbcunclisiiiquibusclertienlerprosua ecelesia nifent, presbiter .''"'Tangmarus, ui: absolverelur,
laborastis. Quid autem •"* legalus vester profecerit, omni liisuinslilit "3.: Tercia, itaque Ydus Jauuarii
aut quid'ei insua legatione occurrerit,.ipse,:quia (an. 1002, Jan. 13), imperalor dimisit a se legaluin
proesens est, rtielius exponet. Posl discessum aulcni cari magislri sui Bernwardi episcopi,. seepe dictum
-illius episcopi, dolenles lilem et conlmversiam diu- presbiterum largissime remuneratura. . Episcqpo
tius bachari, conrentum Francanavordi statuunt. quippe munera praecipua direxil; inter alia onichi-
Ad quem cum meus senior venire non possel, cor- num vas.magni praecii,,species quoque medicinales
poris gravi iiifirmilalc iiripedilus, viceiUius me di- •diversas, pigmenta eliam diversa.
rexit. Tandem in comtnune reverendi palres decre- 57. Jam veroin proximo imininebat miserabilis
veruiil, ut neque archiepiscopus nec meus seniorin dies; obilus videlicel milissirai imperaioris. Confes-
Gahdenesheimense coenobium se irttrohiillat, usque SJISest namque presbitero, cum ab illo interrogare-
posl ociavas penlecostes,' et tunc Frideslafe ad syno- tur, leviter se febricitari. Ingravescente ergo cottidie
' dura
pro hac ipsa causa conveniant. El quia haecad morbo, astantibusepiscopis communilus sacramenio
. aposlolalus: veslri sedenV delala, vestris scriptis corporis cl sanguinis Domini, inter yerba puree cou-
multocieiis est 165annullata', veslrumexpetitjudi- B fessionis, 10 Kalendas Februarii (54) (Jaii. 23) mi-
ciura, ut veslra auclorilas jubeat, in quo ioro vel tissimus ac humillimus imperator cura iugenli dolore
suli quihus judicibus catisain lermiiiare dcbeat. Ad oranium bonorura spirilum efflavit. Quis valet slilo
preesenliam nichilominus hujus sanclissimi conven- exprimere vel fando disserere. inremediabilem dolo-
lus, gratia sancti Spiritus hic per vos aggregati16S, rem undique ad exequias confluenlium? Funere.a
parvitaiera meam destinavit, ut omnis senalus ilaque Theulonum legio, proeparalis cunclis ad iter
aposloliceeeecclesieepublice cognoscat, illum devo- iudiguis corpus piissimi domini Aquis porlabani;
tissinio affeclu domnp appslplicp el Romanee sedi susceptumque esl sancta die palmarum (Mart. 2S!)
obcedire etconsentire, et veslro judicio adinvenla festivo obsequio tolius regni.cunctisque principibiis
vel decreta poscere ,8? et pro posse perpeiuo ser- praecipuo alfeclu ad exequias famulanlibus, sepuj-
vare. > Ad heec domnus apostolicus obcedientiam lusque esl in medio choro.. ..
dorani episcopi ei devolioiiem ac sludiuni magnifice 38. Inlerea voia priiicipum in diversa rapiiuilur,
collaudat, prosequilur quoque venerabilis Ravenna- plerisque regni fastigium sine. respeclu limoris D,ui
Jis eecclesioemetrcppliianus Fridericus 16S, e( quae usurpare nitenlibus. Unde princeps quidam Bruno
Palitbi illi atque in tola Jegalione sua oceurrerint - nomine, sciens venerabilem-Bemwardum episcopum
contexuil,archiepiscopi inobcedieniiam, injuriam,'( G domnq Heinrico duci revereniissimo esse fidissimum,
contemplum eliain Romanx sedis. Econlra donmi limens ne cceplis ejus adversarelur si quid inciperei,
: Bernwardi beniguitalem, carilatem 169
exponit, et quescumque in exicium illius vel in dainpnuro Hilde-
quod ab illo preecipuobonore sit habitus et affluentia , nesheimensis aecclesieearmare polerat, pro viribus
omnium bonorum opuleniissime refertus. Ad heec . institit, hinc preedis ef rapinis passim hachatus in
aiiiniositas archiepiscopi palani ab omnibus Roma- loca et homines episcopi. Sed ille more suo nusquam
nis episcepis imprebata "', temeriias pfeesumpiienis a fide desciveral, quamvis mullis seepe lascessii.us
illius carpitur. In cemmune lamen cuncli deliberant injuriis. More autem sapientissimi arcliilecii pru-
Coloniensem arcbipraesulera ceelerosqiie episcopos, denlissimus proesul fundaniina novi regni precu.si
qui proxime venluri erant, expeclaiidos; miltunlur : iniciis inchoavit. Omnes namque fralrum ac sororum
etiaro iiuncii, qui in epiphania Dbmini ad preeseu- . catervas, quee divinis sceplris sub ejus vexillis inili-
liam uiriusque principis illos venire jubeant. Sed tabani, intenta supplicati.onein.tania reruiri necessi-
cunv ininirae vcnirent, expeclantur ad Ires indu- ID lale advigilare mqnehal. Ipse qiioque, quod tanien
VAR1_«LECTIONES. ' : .-.<..
._,..'_ ''''.'.'' '''.
- :*'* gratamr 2; 16ia. vel 1. 2. 165sunt 2. 1C 6 cbngregali 2..'. 16.7 p. scire et p. 2, 16SFrith. 2. »» ca-
ri.lateinque 2. 170improhalur2. ^1 I. Nara per omnes regibnes
173'
conijiafus etinarcas dispersi sedebant,
siciiii neccssaria inveriire"p'olerant. Cum 2. "* deesi%' insiilit. Immeiisa naraque penufia omiiium
sumptuuni raiserabiliter laborabant; el janvln proxinio'imrainebat vniserabilis dies, cbilus yidelicel mitjs-
sirai imperaloris noslri, cum lamen validissinie sehaberet, nec signum aliquod infirmiiaiis uilusin eo seri-
liret. Tercia ldus Januarii, dimisit a se legatiis cafi niagislri siti Beruwardi episcopi, scpe dicturo presby-
lerum T.' largissime reirihnefalum. Episcbpo quippe niunei;a pracipua. direxil; inier alia .onichinum. vas
iriaximi-precii," species quoque medicinaies; diversas. pignienia eiiam. Confessus'naiiique presbytcro est,
-cuin hoc abillointerrogaret, leviter se febriciiari. Sed iiigrayesce.iie eoiidie jiiorbb,' astantibus cpiscbpis,
coinmuniliis etiam sacramenio corporis ei sanguinis Doinini, inter verlja puf*. cbiifessioiiis lOIial. Fc-
bruarii milissimus ac liuroillimus imperalor cuiningenii dolore oraniurii in vespertino crepnsculo spiri-
iuiii elDavit. Ppst cujus discessum _,dnranpHeinrice regalibus scepiris .dei gralia pelilo, hOirmihor fnerat
prediclee dissehtioriis deceplalio. Rege nartique Pather.bruiiniin sancli-Laurentii-nalale cclcbrartte, doniha
Cunigunda (etc., v. infra.cup. 59)
NOTJE.
(U) IiaelAnn. Hildesh. et Einsidl. — 9 KI. Febr. Ann. Queiil. Thietin/el Necr. Fuldi
423 THANUMARlPRESBYTERl HILDESHEIMENS 424
ciincibs cclahat, arla abstinenlia Doiiiiniclenienliain -A imraensamiliium manu secutus. vigilaniissimo olj-
exorabat. Uiide fit mirabilis Dei pielaie in eJeelum sequio ad gratiam militabat. Expedilione vero sblula,
adtniatio, ul popularium vota primbrum prievenireiit quod priusvoio decreyerat, ad sanctiinvMarlinnm(56)
strtdia. Nam siculji p.ulilici cbnvenlus cogebantur, ieiendil, non absque regali tamen licentia frater-
vbx una vulgarium, domnum Heinricum debere naque episcoporum munificentia. Suos ilaque oni-
irii.perare; ipsuni, non alium quemlibel, rebus de- nes iter, quod disposuerat, diligeniissime celabai,
liere preeCsse. Omnibus ergo pari voto in eiectione quia illorum lacriraas he posset suflerre tiniebai;
illius coiicordanlibus, yVillegisusarchiepiscopus et regi iamen cemmeiidalis,: nen raultis cpmiiatti.siiei'
fiernwardus proesiil ctim ceeteris regni principibJis aggressus, Parisius apud sancluni Dicnisium aliquot
domnurri Heinricum Mogontiain cum sumnio honore dies consislens, sanela Ioea luslrando, magna aninii
ducentcs, Dbminica ociava Penlecosles (Mai. 31) xonlrilione tolum se Domino niactavil. Inde Turonis
f eginien et regiam potesiaierii cnm dominica hasta 17* lendens, raagna scdulilate Rodberti regis in via us:!S
illi Iradiderunt; ac deinde rile omnibus peraclis, -cst. ibi etiara seplimanara conversatus, coram pio
«iiiii iiiaxiiiio tripudio universoruin sellempniter patrono sua suorumque commissa cottidianis uber-
illiini Dei gralia unxerunt. tim lacrimis deflet. Honoralus demque a rege et epi-
59. NPVus aulera rex Paderbrunnuii sancti Lau- B scopis preeciosissimis beali Martini de sacro corpore
renlii natale (Aag. 10) celehravit, ibiqiie demha reliqniis, nam maxiinura oestimahatur, si cni ali-
Cuiiigunda regalem cerpnam et benediclienera a quahta particula de casula sive caeteris paramenlis
venerabili Willegisc archiepiscepp aceepit. Scpliia sancli',confessoris posset contirtgere, ipsc ceelesi:
verp ad ,7BGandeneslieimense regimen elecla, rtiere tliesauro remuneratus et alioruiii cprapliirium San-
sue, veluiin sacrP velamine prepritim repudiata est cipruni, ciim benedicticne elgralia cunctorura inde
episcopum, ita nunc quoque dedignala a suo paslore digressus, Parisius perveniens, aliquot dies consueto
ei patre rcgiininis "* el consecraiionem percipere, exercilin precum iiilentus, liichilpminus eiiam a
iiimore et fastu vaniiatis a palligero benedici ob- proefalo priiicipe et cpiscepis preecipsissimi marlirjs
lentii regis et regirtoeac principum cxpelil. Dom- Dipiiisii socioru.i qne ejus sacrosanctis pignerijms
inis autem 177 Bernwardus, non valens resislere, perceptis, ciim benediclione elgratia ab illis digres-
aiinuit. sus, fclici cursu jiatriain repedabat. El quamquani
40. Anno ,7Siiicarnationis Domini millesimo tef- posl lanti ilineris dilficiJIimum iabprem, cclerein
cio rex orationis causa episcopia et abbatias, saneia rediiUiii vcta oiuniuiii proeoptarenl,v.ici.ltaincn afie-
videlicel loca, circumiens, ubi servi Dei vel ancilloe clns, quo se.mper dominis ohsequebalur, ei beni-
religiosius in divino servilio'exciibal'ani,iil se re- 'C.gw.ssimu.iiregem Aquis ppsilum adiiL.A qup affe-
gnumqiie "* divinilus illi collalura illoruin precibiis cluesissime excipitu.r, quia jarii:...diuoegre illum yi-
tuereliir, Ilildenesiieiiii adire magnifice desideiabat. ;dere cupiebat. Nam Bavenberg regali Joco, qui s\l>\
Sed quia niillus regum anle illuro religione loci id hoeredilario jure a raajoribus suis competebal, cpi-
aggfedi teiiiplabat, BernWarduni episcopuin conve- scopalem sedem noviier insliluere dispeiiebai. Dn !e
nii; qua ralionc sancluin iocum visitare audeat, -synedum pmniunj cpisccppitini iii FrancanayprJ
coimilil. Licentia quoque ab illo accepla, aule pal- adunavit, ul scripta Horaani poiitificis snper hqe ct
inaiiim (55) sartctam diem preefalam oecclesianiadiit, decreta comnihni judicio comprobarel. Cui laxalioiii
siiscepthsqiie Cst sollempni honore. Ipse quoque in . insignem Dei servum ei antisiitem BernwarduiJi
altaris ac fratrum ministerium praecipuara pecuniain primo regalis majeslas, luiii episcopalis dignit.s
largitiis, locuni dilare el honornre promisit, alqueex -iiiieresse magr.is:pr_ecibus poslulabant; nec abnuii,
inagna parle benignissime perfecit. qiiin promptissima obcedienlia domnum regera .ho-
41. (Ah; 1006) Tercio ,8°autera post liaic anno noravit. Reversiis vero Hildenesheira, delatas saucto-
occidentalibns Gallis rera publicam iiifeslantibns, rum reliquias veneratione condigna servandas loca-
ideni imperalor Heiiiricus expeditiouem adversus vit, semel ipsum in sanctimonia solila soilicilius
illos nipvit. Cujus arriia venerandus ponlifex Ber- " diatim exercuit, episcopattts sui terminos aiitjqui-
nwardus, juxia preeceplum Domiui, quoe Dei erant lus preelixos labore nimio et sollicitudinc custqdi-
Deo, quee CoCsarisCeesari fideliter rcslitiiens, cum vil 181.
YARI_E LECTIONES.
"* roa; hasta deest 1. 1,e a. g. r. e. m. s. jam erasa% . "* regimen 2. ,T7 quoque 2. ",* hoc caput
deest% "'regnum \. "' hoc caput 4eest% U1hic in 3. 4. 5. leguntur nonnulla Annalibut. Bildesh.
n. 1013. innixa, sed qum voces beatus el sanctoe Hild. civilalis palronns posterioribus swcvlis inseria esse
docent : lilis diebus miserabilis cunclisque sancle malris ecclesie filjis perpetuo :iacrimabi.lis luctus, pec-
catis noslris exigenlibus, exorlus est, ila ul 12 KalendasFebruariinobile niOiiasteriumsancic Iljldeiinense-
mensis ecclesie diabolice fraudis faculis ncsirprumque criminum flaimiiis pcne incendio perdiium est.
Nani in eadeni hbcle, priroe"quietis tenipore, cunclis infra urbem conuiioraiiiibiis magis peccaiorura pon-
bcre sopiiis quam semni alterius, quieli dediiis, grandis ille dolor nobis miseris superyenii. Veruui sanCte
WTM.
tpo) Queeeo anno in d. 21 Maiiii incidit. (56) Turonis.
'*' '
428 VltA S. BEIiNWARDl. 420
42. 1,a Intefea doinna Rothegardis dignee ineino- A dissidentes forie repperil, aui siatim reconciliabat^
rieeHildewardensis occclesioeabbatissa, venerabilis vel si quicquam obslitil, ulid non posset eflicere,
Bernwardi epis,copinialerlera, diiiliiia COfporisin- iiiimquam mente feriabal.donec violatam cariiatem
firmilaie casligala, resoluiionis suee diein sibi seirt- refofmabat.-Quod eliara tunc in ipso festo siugula-
per optabileiii; liiVinb ut crcditur iiislinclUj iustare ris riativitatis facere 188prudenler inslilit ia>. Nam
cognovit. Unde in sacratissiraa nocte Doniiiiic_ena- vetus odium, quod arcliiepiscopus "Willegisus ad
tivilatis (Dec- 25) ad missaiu « Dominus dixit i in Hildenesheimensem Bernwardum epjscopum l8' le-
eecclesiamse ferri pr_ecbpit:ibiqueDbminici corpo- vibns de causis cbncepliim, soeyis iraruro siimulis
ris ac saiiguinis viaiicum percepit. Inde, rile peraciis inremediabiliter sub menie nulriebat, seepihs deli-
oranibus; denuo ad lectuin reporlata cst. conyocatis hife cupiens, animositate illius victus deslilit. Ve-
sororibus ita exorsa esl : Ex hac vita me hodie, ca- runtamen corara mullis episccpis aliisque principi-
rissimm^quo Deus jusseril invitari, vobis.denuncioj busj qui 191ad pala.ium i« illa preecipua feslivilate
sed Iwc quia infra majoris niissw sollempnia fulurum cenfluebant, illum is* conveniens, lanta auctoriiate
esse non ignoro, ne qua divini famulalus fial inter- pertinaciam animi illius ,93digna.invectioiie confre-
ruplio, vos,auditu thea htorle, minime lurbari .deposco^ git, ut se loiaii.ique controversiam illius judicio et
Dei namque tanto michi targius uuxilium affuturuin -B fratrum sUbniiticrel "Vet in niillo vel ejus jtissis
esse confido,si modovullaejus sertiliimei causa fuerit vel fralrum voiis obstarei iss. Deinde sapientissi-
inlermusia. Divinis ilaque sollempniis ex more com- mus rex soepius interceptam i96Gandenesheimensis
plelis, ad communiendum exitum meum quantocitts -eccJesieededicalicnem in vigilia et epiphaniae Demi-
cccurrere feslinale, suoque creaiori animam prmcibus ni indi_.it, quee tunc. prima feria Dpminiceeresur-
attenlius commendare curate, veslrumque semper fi- recticnis accidif; yelalienein eliam ancillarum Dei
nem suspectum habentes,hi illo tremendojudicio, dttm iii ipsadie epiphaniarum. yenerabilisigitur episco-
licitum est, per b'ona opera Deo dignm inveniri sata^i- pus Bemwardus Willegisuro archiepiscopuui et cee-
te. His.diclis, eas slupeiiles niiiiium- pariter ac roi- teros fratres in auxiliuin ,sui ad coiisecrationem
ranles abire permisii. Quod quia spirilu prophetico preescripteeeecclesioe invitavit (an. 1007, Jan. 5).
preevideril, fei paleuter exitus oslendil. Nam, Ut Nec mora, adestsacra sollempnitas.; consecrationis
preedixerat, infra majorein niissain, incipiente se- misleria ex preeceplo domni Bernwardi episcopi dis-
quentia, saucta illius aniraa cariiis est ergaslulo so- ponuntur; fiunt omnia jraterna carilate, ita ut ar-
luta. Unde nianifesfe datur inlclligi, beatam iianc chiepiscopus in aspersione primum locuin teneret,
femiuam plus aliquid ceeleris rapiialibus divineegra- . et cura illo episcopus Bernwardus, In eeccjesia vero
'
liae ccncepisse, cui nen soluin suaj carnis absolulip- C ipse, cujus parrpchia erai> misieria' 97consecraiionis
nem tam evidenter concessum esl proescirepotuisse, fralribus dispensabat; primum namque gradum ille
•verum eliam eo die praesentis yitee miseriam felici- obtinebati Expletis itaque Dei gralia oinnibus fra-
ler evasissc, quod ad eam pro. lotius mundi salujc terna carilatej.rex cum archiepiscopo et coeleris ad
iolerandam Rcdeuipter huraani generis ex inviolaio populuroprogressus, sicprosecutus est : Diulurnum,
Virginis utero ineffabiliter prcdieos credilur ad- peccalis agenlibus, controversiam, karissimi ,9S, hq-
venisse. die deponere el terminare debemus. Agnotco enim et
43. Anno autem "3 incarnatioiiis Doraini nosiri scio hanc wcclesiam et adjacenles villas ad.Hilde-
Jesu Chrisii niillesimp sepiimp, rex ven.erandus nesheimenses episcopos scmper perlinere, et ab illis
Heinricus ,8i tciius Rpmaiii imperii pplentissimus absqueconlradktione possessamesse ,9S,Ad lioecver-
Paliihi natale Demini 185cum maxima gloiia celc- ba imperaloris Willegisus archiepiscopus tandem
bravit. Quocumque vero 186sapienlissimus. impera- Dei pietatein se rediens,-et quicquid.proprio rea-
ror i87ora sui sacralissimi vultus circumtulil, si quos jD tu vel aliorumjinstincluin Deumet saiietaui ejus Ge-
VARLE LECTIO_\ES'.
Dei GenilriCis inlerVenlu ssliiclbrumque nostrorum pio precatu (a) domihique noslri vehefajjiiis Berri-
wardi episcopi acerbissimo ploralu, omnis • ille veheinens. ardor , divini rpris infusione exlinclus est,
etillud venerabile teiiipluiii rtiaiisit incoluroe, servatuni Dei gracia, nisi quod nohis perpeiuo est lugen-
«liira', qiiod cum preciosissimo inissali ornaroento inexplicahilis librorum copia pefiit, nosque spiri-
liiaiiurii nostri annorum inermes reliqiiit. Ipso iiUoque ainio beatus Bernwafdus sancte Hildertrtenseiiien-
sis civitatis (*) palrOnus, sequenli omiiium sanclorura. feslivilalis die, allare suminuni, Sartcte Dei Ge-
nitricis, quod; proch dolor! peccatis.npsiris pr.pinerentibus, valida, ut dictum est, ignis iriUrt.daclerteccri-
fraclUm erat devotissima merttis iiitencione, 4 NonasNovembris ui nielius restaurayit ei benedixit, Deoque
Jaudabilius auri, argenli gemmarumque claritate effecit. 18slioc caput deest%.
accepcius hominibusqiie
*8* 18° ,87
,8Jvero2i deest2. ^•"'B. celebravit cura niagiio Iioiiore 2. aulem2'. : fex 2. lM,deest
% i89 ito 2. inslituit corr,- institil 1. .,?° hiitiheseimeiises episcopos 91
2. ., yeruindissidentes episcopos ,co,-
i-ain fralribus qui 2. 19J deest % i93„.per!.iiaciaiiiillorum 2. i91 suramitterenl 2. m bbstare 2. ,M s.
j. desunl % i97ministeria 2. 19»deest 1. i9Sad liaecutque diceris desunt %.
(n) S. n. deprecatu4. \b) Ec.lesie 4.
PATOOL.CXL. ik
427 THANGMARIPRESBVTERI HILDESHEfMEiNS. 428
.niiricem exercuissct, vidclicet.iii injusla invasiene A 46 s,3. lnterea S09 venerabilis preesul Bernwafdus,
.parrochise Gandenesbeira ad litulum sanciee Tiilde- aiiipIiaTesiudensdivineesefyiltilis obsequium in par-
nesheimensJs a.celesia_ pertiiieirtis publice confi- -rechia sui preesulatus, cb recpiipensaiionem futu-
lens, juri el repetitioni ejusdeni loo. abrenunciayit, -ram Chrislum heeredera elegil, et quod rir-ecipuum
ei in ' tcsiinionium hujus abrenuncialioiiis ferulaiii Jiabuil, se ipsum cum omhibUs acquisilis seu acqui-
episcupalein dpraiip Bernwardo tradidil. dicens : tendis rebus Palri omnipotenti, sicut jara dudurii in
Frater karissime el coepiscope, abreiihnciojuri isiius secreio ineutis sialueral, in sacrificium obtulit; llp-
mcclesim,el hanc pasloraiemferulam *"*,,quqmmqm -nasteriurii ilaquc in septerilrionali parte civilalis
geslo, tibi sub lestimonio Chrisii etdomimnostrire- Hildeneisheiniensis.in locp quondam .sqiialido, feris
gis el fralrum nostrorumirado in lestimonium, ut quPqtie seu brutjs animalibus ceaptalp, tpta devp-
. posl hoc neque; ego neque ullus sitccessor meus •ali- tipne el apparatu decenij irtslituit, qupd
prepdiis
quam inlerpeltalionem vel repetitionem dehacre lia- sufBcientibus detatum. ccenpbilis Dep famulantibus
iiere possit. Sicquc olficiuiii missie a Wiilegiso arcjij- ibi celleetis delegavit. ;.-,..
episcopo cum cbnsensu domni Bernwardi episcppi 47 !i0. Annc verpiiicarnati Verbj 101S, regni au~
sollerapniter peraCtum s01 est. Seqiienti autem .die' tera doroni Heinrici piissimi iraperaioris 14, ord.ina-
«piphaniee Do.nini velalio virginum sollempni cele- " tionis domni Bernwardi venerabilissirai preesulis 25^
•bratiorie, preesente rege el omnibus episCopis, a indictione 15, 5 Kalend. Octobris (Sept. 29), cripta
•doinnbBeiiiwardo facta est; sicque Dei gratia rehus ejusdem monasterii magno decore Dei gr,aiia icoii-
•in pace et"carilale sapicnlia piissimi sos principis •sumroala; dedicatur a preefoto antisiile.Bernwaidp
eorapositis S03, discessuui esi. Archiepiscopus verb, el hoiiorabiJiSleswiceiise episcopo Eggehardo atque
-haciiie sedala, preesulcm iioslrum oinni honorc et venerando Mimigardevordeiisis. eecclesioe pastore
cariiate ullrb dilexit, el in liostro raonasierio fra- ; Thiderico, in honore Salyaloris Domiiii nosiia Jesu
ierriitaie lionbrifice acquisita, summara dileclioiieiu Clirisii, ei ejus bealissim_e et gloripsissimpe.Gene-
el loco ei fralribus providil; iricis perpetuoeque Virginis Marioe; sanciiqiie Mi-
44. flis sot ita se habentibus, idem archiepisco- cliahciis archangeli,, tolius quoque iiiijiiiee. ceele-
pus quiiito postea anno, plenus dierura et bouorUm stis *11, et siuiul sexaginla se.v i;eliqn;iarniiii ab
etiam operum, ad^Chrislum migravit 6 Kalendas eisdeiii vencrabilibus. proesulibus ibidcin digna ;ve-
Marlii (an 1011, Febr. 24). ' neralieiie recendiiarum. , . ': ,-=,-.
45. Post quem Erkenbaldus subrogatur Mogohli- ;• 48 " 2. {.uinlo deinde anno (10_.0) .Erkenbaldus
tio regimmi, prius abbas Fuldensis cceriobii. cui Mogoiilioe iiielropolilaiiiis, plehus "3 dierum et me-
iiichil deerat CatliPlicee fidei, queni' domiius Berri- riloiiira, 45 Kalendas Seplembris pacein eecclesisB
wardus Kalendis Aprriis Mbgoniiae cpnsecravit Dei dereliquil, et aiiimamin manus angeloruui eflla-
• vil 'V^.Huic Aribo; regius capellaniis, sticcessil in
(Apr. 1). Divino ilaqrie respefelu surrexit in archi-
preesulem, quia in tenipure iracundioe factus est re- : regiinine; per quera rediviva reslauraiitur sl5,arma
concilialioi Qui quoadusque "* vixil. pTiOrisdisepr- discbrdiee; quoe sub preedecessore suo sopila quieve-
06
dia; lenbcinia posthabuil, irisnper s ordhiatorem runt; preevalenle gralia concordise. Quem futtirum
507etiam sibi prcpinquum, 6
suum, consanguinilate pontittceni cum in sacerdotem ". consecrare debe-
debita devolione ut palraii eoluil et palerua carila- ret *" Deb digiiissimus aiHisLes Bernwardiis, gladio
; tc; tractavit. *• verbi Dei illum olstriiij.it 218 ei aiuvlheinaiizavit,
VARI_« LEGTIQiNES.
"'inmafg. codex 2, tiianu secuhda ;-Noia.de. hecipSoiii Vila;.S; Godardi plenius. ml peracla2.
"!0a deesl 2. S03 composilis, in Thuriiigia aliquamdiu cbmmofattis. ad Bajoariam pfogressus, Ra-
capiiis desunl 2. !M?Hisita se liabeniibus, ea leniporiiin
giiiesbtirhc saiuiuiii pascha (a) iniciavil. Heliquahunianoe
tempestale 6 Kl. Marcii Dei judicio taclus, naluroe concessil proedictus archiepiscopus Wil-
ligisus.in ipso moiiis confinio sero poeniieiis et rerum conliiens, quicquid proprioin vel alioruin
Deo.odibiliura insiinclu in Deum et sanclaui Dei Genilricem exercnissei, videlicel injtista iu-
yasione parrocb.ioe Gandeshem, ad lilulum Uildiiieniensis ecclesiee periihcnlis. Quantis synodalibus
'..decrelis, riuiic iii preseritia Roinaiioruni cardiiialium a domno appstPlicp directpruni liittis, tuin eiiani
duobus, imperialoribus lertio Ottone et benigno Heinricb cura-eo ccufliclani.bus," presideiitibus iiiultis
archiepiscepis ei episccpis seji eli.ira ducibus, ipse siipeialus, abincepla sed .numquam perpetraia"11juria,
dumyeriiati etequitalicedere ne=ciens. predictam paiochiam juridomini Bernwardicpiscppi fejiquif senj-
' per irapudeiis. Post quenl Effcenibaklus subrogalur. Mogortlino reginiiiii, pritisrabhas Euldehsis coenpbli,
ciii riihil deefat calbolicie' fldei. Quein Deus prpuioveiat inarchiepiscopalu. Sjogontiae ijnci:ione.et_"cpijse-
craiione Berrtwardi episcOpi S0S Hildiiiemeiisis ecclesiae.9 Divino, eic. 2.. !,05duro2. \lt"\. B. episcopum:2.
s0! c.'e; s.: p. d. A.desunt%: s0- interea domnusepiscopus.B. diulina irilirinitate (pbit.
capui deesl in 2. s'°
c, 4'8).2 media capila 46, 47 el 49 -—55 rfesunt. caput deest in % , su c. exerciius .§.. 41!1sequeiitia
sli elflavit. Quein «iiecessii ollicio
in (2) 3. 4. 5. antecapp. Met 47 iuibeiiiur. al? iraciavit. Hic plehus %
,'el noiniheqHidaiii Ariho vulgb dictus-^Eryp, qui CPIISOIIP nomine et agnomine vivere-sibi iiisiiimilaborect
Per quem 2'; iit mdr$Me'Er ( vo absciso) 2. • *'n inst.:2. 81l?=;saGerdote 2. *" il. dpinnus eps
iyrannide. ' - -
B. 2. 2I8 pbstrixit 2, : ._:.'..
-
(q) April. 2L' • ..•'"•'" '"''"
4-29 ViTA S. BERNWARDI. 450
SI9 Heinricp beiiignissimp 2S0 im-*j^lloc aal.era pioedevotionis opus quam niature aiiinio
prfesenle donmo A
fervore nacta oporlunilale aggres-
peralore et diversis episcepis, cuin aslanlibus cle- inlendeiil, quo
ricis et pepulis, ne pesl susccpium regimen sanclee sus sit, qua vigilanlia el assiduilale insliteril, qua
Hildenesbeimensi eecclesiae inferret iti.uriaiir super carjtaie suIHcieniiam exleriorura ei provideril, qua
dicta. id ipsum ite- - libeEtale coiistruxerit, qua aucioritate iirmaverit,
parmchiaGandenesheim Quod
rum 5S1 repetiil et confirmavit, dum illum ssa vice quantum eliam ipse interim divino tactus verbere
sua in arcliiepiscopum venerabilis 2*3 Eggehar- - profeceril,'ipsius verbis inelius proferemus. Dicit
dusSS4episcopusconsecravit. Sed quod lunCsubdole enim ipse in privilegio eidem coenobip dalp :
; promisil, grassanie slulticia post fefeiiit. lu ipsa € Omnis creatura hemp npmine idep a sup cpndita
ehim promoiioiie sua ass domiium Beiiiwarduni « est Grealcre; ut juxla rilum naturee petius suu
f servial Creatori quam creatur_e. Cujus habifudinis
episcbpuui ficia pace per legatum suura convenit, et
per falsa salutaria queiimoniani super Gande- •.'€ slatus dum fit rerum discolor usus, animum tamen
nesheimieniptaviu Cui doranus B.ernwardus episco- « raiionis coihpoiein semper reflectit ad suee condi-
pus, divina inspiralione doclus, 11011 ejus vaiiiroquioi « tionis tramilera. Sed quo atnplius queroque cor-
- allendens, obligationis suee aiiaiheraa illi relexit, € rexerit divinior haustus , lantodivinius se Deo
dicens, sibi nilcommune cum illp 2S0 esse,si bene; B « quisque obligal in oinnibus rebus. Et hoe iieri
vellet, nisi ea quoe Dei essent; de parrocbia vero S27 < nequit, nisi ubi valida Dei roanus quemque slhi
sua absque dubio nichil sihi cessisse. Hac respon- « aitraserit. Dnde in appetitu gratise se cuiqtie ima-
sione. obslruilur machinatio archiepiseopi; et SS81 « giiiat et conforraal proteetio diviuee raisericordia..
super bac re nec ss9 mutire s3° quidem ausus esl ini « Cujus rei experimenluin dum cpnsulimus, e vesti-
vita verterabilis Bernwardi episcopiS3i (57). « nobis occurril divinum responsum , qiiod ,
' i gic
49 23S.Ainio perinde secundo, hoc est, anno incar- peccanle Adam el inde exilii longa dispeuiiia per-
«alionis Dominicoe1022, fegni auiem domni Heinricii « ferente, credidisse Abraham Deo et hocilliiepu-
imperaloris 21, ordinalionis verb Bernwardi episcopii « latum esse ad jusliciam. Cumque, et divina proe-
50, indiclione 5, 5 Kalendas Octobris (Sept. 29), , « venienie clementia, tum et exigenlibus raeritis,
supradiclunv nionasterium, ad utilitalem irtonaslicoe. v « accipinius, legis lalbreni Moysen dueem ac proe-
vitae construclum, multiplicique, velut hodie patet,, « ceptcrem exlilisse populi Israel, pari examine
: -ornaln perfeclum, dedicauim est cum omni devo- « sanclitaiis roiramur, miraculorura fiiclorem He-
lione eecclesiastica. religionis a venerando ejusdemI « lyam humani oevinondura coguovisse irtetam , sed
«cclesiee provisore Bernwardo pontiiiee, el ab ho- « curru igneo sublatum esse ultiiuo soecuiorumjudi-
norabili Unewano archiproesule Hammenburgeiisis; Q ( * cio. Excedit nientem nec capiet iiriem, si de liis et
secclesise, ab Eggehardo Sleswicense episcopo, et ai « horum similibus noslra ralio ulterius seiendere
: Bennbne Aldenhurgensis eecclesieereverenlissimo an- « veluerit. Saiis indicip esi, quantus assurrexerit in
4istiie,in honore SaJvalPris Dpuiini npslriJesu Chri-- « proeliis David manu feriis, et sole lucidius est,
- sli, etejussaiictissimee Genitricisseinperque Virginiss « strucio tabernaculo Dei, quantis religionuni ritibus'
Marioe,ac saluiiferi ligni adcrand-cetvivificoe crucis,, « et libaminum misiicis cultibus se Beo approxinia-
cl ad speciale palrpciniura sancti Micliahelis archan- « verit sanctus Salemon , cujus pceniteniioe meritis
geli, leliusque uiililiae cceli, et ad laudem veuera- « liullhs umquam reperlus est similis. Quibus omni-
lidnis oninium saneioruni BeL . i bus ad habiludinera factorum revelavii Deus se-
• 50. Sed roox ejusdeni monasterii habitaculuroa « creta meritoruni, ut teinporaliter merito et opere
commissuin est ad regendum abbatis oiiicio Gode-- « oniiiibus semper essent dispares, irisuper eeterna-
rammo, coenpbii sancti Panlalepnis priepesitp. i liter angelicis spiiitibus fierent coeequales. Hoec
51. Tandem verc saneli.Michalielis eecclesiainvirr « ego considerans Bernwardus, Dei preecleclione
beaius pGstquaro p'ra_diisepuleniissiine dotavit; proe- - « noii ineis meritis diclus episcopus, et diutufna
senle aposlolici legalo, uno videlicet cardinalium ,* « niedjtaiione volveiis, qua meriloiiiin afchileclura,
cuihundecim episcopis, necnon et diversarjjm pro-- D ] « quove rerum preclo ppssem mercari coelestia, cum
= fessiohuiBpcrsonis, banni suiaucloritale roboravit.,. « essem aulicus scriba doelus ei bealoe nieniprioe
VARl_E LECTIONES.
^deesl % "0beuigno.2, ;isi deest % sss:'eum 2. S33 deesl % "4 egkih. 2, !s» sui:2. "> c. i.
desuni 2. *"deest% iis ne,v,%. S29 deesl 2.. S30mutlire. audentis in vila ' **1 episcopi!
episcopi %.
Explicit Tahgmarus. Inlerea, elc. 5. Quod jam aucloritale codkum 1 et. 2 refcllitur. — Aniiqtius alius
auctor de Translaiione S. Bernwardi expressis verbis dicil, Tangmarum de conversationisS. Bernwardi sancti-
iate, geslorum magnifieentid et transilu plenissime iioirasse. Nec slytus alium prodit aulorem. LElBiSlZ,
*** cap. 49-55 d.esuntin % . •
'
noiM.
(57) Bernwardi conslitiilioneni de synodis quaier 1020 d. 6 Idus Octobr. edilam v. Leaum t. II. fi.
quolannis in diocesi Hildenesbeimensi liabeirdis ». 172,175..' . ... .; '..-.' '. !- ."
1551 THANGMARl PRESBYTERI HILDESKEIMENS. 4>2
••«lercii Ollonis imperaloris didascalus simul el pfi- 1 .« labris, palliis aliisque eecclesiaslici ordinis orna-
-« niiscriiiius, divina lacltis gratia, realus mei siiper.- « mentis conluli, lolum usibns frairum per, nianus
« flua peiiiorrescens , divinamque graiiain concii- « advocati mei iradidi, Deo_et sanclis ejus, pro ani-
« piscens, distraxi aiiimnm in diversa, quomodo « mabus praediclorum seniorum meorum imperalp-
« eeleri.ec satisfacerem misericordia. sicque reme- « rum et mea omniumque successnrum meorum. et
« dium meee eblinereni animoc. Sed in.leiiui.ate luhc « eorum qtioi^ura patriraonia acqhisivi ^ qiiaienriis
« meee qualilalis, quicquid animo proponebam, aut i Serviiores Chrisli ah omni terreno servitio Hberi,
t vix inchoanduni, aiu humquam hoc perficiendum i suh dcfensione et patrociniis successorum meorum
« timebam. Anirous tamen magis ac magisardore « proemuniiii in pace et miseriGordia quiela lempora
-< sancli proposili desudabai, licei lunc tCmpoiis « dueani et in Salutem viveiitiura bealee conterapla-
•« forluna qhid inchoasse vetabai; cum ecce Dei « tioni iiiheereant. Si quis autem mei orrfinis suc-
« electio senatuumque declamatio me poiiijficalis < cessor aut aliqna seecularis persbna hoc cffrfiigere
« gloriee solio in.hronizandum preceliguiii; einegrex < vOltieril el hoec lyrannicee sibi nsurpare preesum-
i Domiiii iurbarelur sine pastore,-ne secclesia maier « pseril, gladio verbi Dei a Deo et sanclis ejus illum
«-noslra esset quasi vidua , in electione novi ponti- i submoveo, ul incumbenle super ilhmi omni ma-
•« ficis cor unum el animam uiiam omnibus fecit «lediciicne careat benedievkme, sicque exlerminalus
« habere spirilus pacis. Inihronizatus Bennopoli- < a ccelo et terra, partem Iiabeai curo Juda et cum
« lanee (58) secclesiae, quod diu -conceperain aninip, « his qui in heereditate possident sanctuarium -Dei.
-« ppere ccrnplere velebam, videlicet beatoememerioe « Insuper heeredes, Dei et nosira liceniia, in suos
« tradere litulum.nominis raei, ascclesias slruxisse, « usus sua sludeant repetere, dumvideni alienum
« ac oflicia Deo servientiumiiiibi ordiuasse, omnem- t invasorem in siiis palriiBoniis debachare *3\ >
«_jue facultatulam meam Pemino Jucrasse. M quia 52.i Hoecbeaii viri dicta consideranti facile pate-
-« sunt ecculla Dei judicia, semper lamen jusla, con- bil, qiianla vel ipse in Deum devolione profecerit,
« sensu el hortalu Chrisli Jidelium novam Dei oeccle- vel quanta superni respeclus dignalio eum assum-
« siam condere ccepi, in qua ad laudein et glpriam pserit. Qui eivim tali insislens operi, coelesti vCrliere
>« voli inei proposilum adiinpleyi, merebatur eliquari, manifeslis indiciis probabatur a
' nomirtis Doriiini,.et
•« et sanclse Chrislianjiali, adhibilis Deo dileciis frs- Domino diligi.
« iribus, consului. Fundato enim novello opere , et 53. His itaque pioe devolionis studiis Deo digue et
- < designatis eo loci locorum qualitatibus, ne oceasio ; hominibus Jaudabiliter omni vitoe suee
-— tempore con^
f ierrenee vagationis essel dilalio incepti operls ;- versatus, anho ordinationis suce 51, cnm jam irans-
« gloria libi, Christe ! — tactus febris incomraodo, ilus sui diem, quem semper optaverai, ihiminere
« a^roiare coepi quinqiiennic. El dum'nichil fii in
preevideret, capellam iiiler saceihuii sanctee Crucis
« lerris sine causa, castigans castigavii me Deirti- et moniisterium suum consiriictam in lionore beaii
« niis, et morii non tradidil nie, ui credo el conlido Chrisli coufessoris Marlini a -veherabili viro Egge-
«in Doiiiiiio , ne abscniia meae preeseiitise iieret liardo Sleswicense episcopo dedidari fecit, ibidem-
« queedam inlermissio spei meee. Cui loco, Deo san- que pro augmertto religionis ipso diehabilum prio-
« cia_quecriici perpeiueeque Virgini Marioesancloque rem muians^ nvonacbicoap-roiessioiiis jugujn susce-
« Michabelj archangelo lilulalo., monastici ordinis pit.. : ...-....-
« ihdidi personas; quas ea faiione coadunavi, ut Si. Tactus deinde infirmilale uJiinia, cum adesse
-t sicui juxta inonachicara hormam sunt a sseculi sibi exitus sui horaro sensissel, in eandem capellain
< aclibus alieui, ita essenl ab omni irapedimento se ferre praecepi.t, justum esse asserens ibidem vilae
« seecularis servitii liberi. Consilio ilaque senipris lerrainum sortiri, ubi seecularis ahrenunciationisiia-
€ me.i imperaloris Heinrici, et magistri inei archi- bituse cenligisset insigniri. Sic;53i ilaquevir bealis-
« episccpi Erkenbaldi, quem ipse ego cum cpnfra- simus diutina corporalis molestiae jhfirinitaie trilns,
« irum roeorum convenlu in archiepiscopum conse- ).bonum certatoen cerlans, cursuni eonsuraroans, fidein
« Cravi, quicquid lerrenafura facultatum in curlis.. servans, viam 2i*uiiiversee carnis ingressrts, ut cfe-
« curtilibus, lerris, pascuis, aquis, silvis, pratis, dimus divinis admixtu spiritibus, duce Miclialjele
« aecclesiis, sanctorum pigneribus, libris, argenlo el ircliaiigelo, bealoe immorialitali est pi'X9eniaiusf.
« auro , et quicquid id est quod lieereditario jure Qui,S36 quoadusque vixit, Domino se sacrificium
« possedi aut soeculari coempiione acquirerCpotur, j;istici_e sacrificavil; sicque plurimis mirificatus in-
« exceplis pluriinis, quoe altari sauctee Marieein prin- sigriiis *", coelesti pace quieseit. Obiit auiem 12
«.cipali eecclesia in coronis aureis, calicihus, cande- Kalendas Decembris (Nov. 20). Sedit autein S38 in
VAR14 LECTIOJSES.
533 qui esset pars et heereditas mea addunt 3, 5. s34hie iterum incipit 2 : Interea dOmhus episco-
*3" 4,
pus B. diittina infirmitale tritus. vias 2. S3Bdeest 2. »»''' insignis 2. "8 qui sedebal 2.
.... NOT_€.
:.:::.-.; o.
|SS) I. e. Hildesheimensi: v. Annalcs Hildesh. SS. III, pag. 22.
•SS3. VITA S. BERNWARDI. m
cathedra irigiht» annis. Cujus discessus a<i Deum A clesiastico exequiis rite ceJebraiis, corpiis Deo di-
fecit nos pupillos absque patre, matrem nostram lecti preesulis in cripta coenobii-quod ipse fundaye-
sanctam Hildenesheiraensem eecclesiam s39quasi vi- rat, ante allare sanctoeMariee,maxima eum fidelium
duam si0. Nammox ianti palris excessu tota civilas Chrisii devolione sepelilur. Sepulchrum. auieni
permota congemuit, et lam cleri quam plebis cbetus suiim sancla sihi devolione ipse prxparaverat, at
omnis corde tenus indoluit. Ubique vociferatie lu- tale solileehumilitatis epytaphyum superscripserat.:
gubris exoritur, mceror inconsolabilis Cujusquepro-
fessionis audilur; et quera securn nianeriteiii com-, Pars hominisBernwnrduseraoi; nunc claudor-fnisto-
Sarcophagodiro,viliset eccecinis.-
inuni affectu semper ampleclebantur, hunc non Proh dolor, ofliciiculmenquia non bene gessi!"
immerito decedenlem communi lamenlalione prose- Sii pia pax animee,yoset Amencanite1
quunlur. Hinc pauperunl, iiinc viduarum orphano- 56. Quid hac beati viri mansuetudine dulcius,
rumque turba miserabili ejulalu pairem se ainisisse quid abjeclione Iaudabilius? Quoenira se yilins. sub
proclaraat.hincpatrioe defensorem, pacis ahaalorem hiiiiiilitalis deprimit modio, eo lucidius in aecclesioe.
ae toiius rei pnblicee sagacissimum provisorem, lam apparet caudelabro; et quantum sub judicio sacer-
nobilium dignitas, quara plebium humililas, con- dolali honore indignus deputalur, tantum laudabilis-
cordi dolore suhtractum esse deplprat- Mirum nerape B viloe tesiimonio dignus.per omnia comprobatur. Pie
in raeduin vir iste Pmnibus oninia faclus, inler di- denique cpnsideranti. mpdum conversationis ejus iel;
vites et pauperes, irtler elalos et humiles , auclora- sanctaea puero iiisliUitioriis, roagni nierili luce.cla- -
bili quadam modeslia medius incedebat; el ulro- rius apparebit, qUamvis;ionge.alil'er'se-ipse.eeslima-.
bique juste providus-, hcc;niilibusiniraCtabilis, nec verit. Valles enim, secundum Psalraislam,.frumenlo>
prolervis despicabilis apparebat. Communi ergo, ut abundaril, hoc est, huniiles spiritu poiipribus di-
diclum est, querimonia defunclus plangebatur, qui vinoelargitatis muneribus exuberaiit. Sed pius Paler
communi dileclionis bonore vivens colebalur. Sed Deo plane et eecclesiee dignissimus, el inter cae-
ne irralionabiliier inore eorum qui spera non habent teras yirlutes, quibris adornalus erat, huniilitalis
.contristeniur-, si. consolantem dblemus perdidisse in cullor preecipuus, quid pro ipsa cordis humilitate-
terris, patrocinaiiiem bahere gautieamus in eeeJis, consolationis, quid fidei ac spei conceperit, mani—
et sie corpori conipassionis offleia impendamus, ut fcstat in titulo qiiem his verbis inieriefis sarcefagL
etiain spiritui feliciter cum Deo regnanti congratu- ii.sculp.5it IOGUIO : Scio s41 (59), quod Redemptor
lalionis debita persolvamus. meus vivili el in novissimo die de lerrq surrecturus
5S. Proeceperat autcm adhuc vivens, ut feretrum, snm^et rursum circumdabor pelle mea, et in carne
quo ad lumtilandum corpus ejjis efferebatur, non Q mea videbo*Deum salvalorem meuin, quem visurus-,
pallio, ut nioiis eslin talis personoe fiinereo bbse- sum ego.ipsei et oculi mei conspecluri sunt et nbn
quio,,sed cilicio tantuni operireiur. Q.uod ideo-hic atius S4S.Reposila est hmc s43 spes mea in sinu meo, '
iriserendiim puiavimus, ut cunclis legentibus pateat, Qhee nimirum dicta eo spiritu ab ipso creduniur
quanlo vir isle a Domino eliam temporali honore repetita, quo priraum ea conslat fuisse prolata, acsi
sublimalus, seraelipsum humiliiate depresseril, cu- . aliis verbis apertius diceret : < Bonum certamen'
jtis viyeniis spirilus devolio tam humile obsequiuni certavi, cursum censummavi, fidem servayi, de rer-
defunctae (luoque carni.prOviderit. More ilaqtie eec- liquc reposita est mictii corona juslicioe ».***...
YARLE LECTIONES;
289 s. H. e.. desunt 2; Ui desunl.,tn 2, qui eorum loco hmc subjungit in Vita Gbdeliardi
reliqua
241 sts
episcopisiiedendu; Sed ne, elc. SCIOJEINIMQUOD elc. Sarcophagus. ALIDM Sarc. M HEG
Sarci inShwc inserunlur, qum haud ahte aniiiim 1195, scripta esse, ultima verba demonstrant:
Islajjue seqiiiiiitur iri plerihque Jibris et codicibus inveniunlur de bbitu sancti presulis. Transilus viri
Dei sanciissiiiii» presuUs nosiri Bernwardi sonnullis divinitus ostensus est, sed ad isla prosequenda
libeipriora pauliilum atteiidere. Sedebat vir Dei Bernwardus adhuc vivenscuhi hospilibus suis
iu aula.sua. Scholaris veio quidam pauperaliquando
anle fores eleniosiiias petendo, pium presulem, ut sui misere-
reiur, invocavii. Quod audiens hbnio propheiicus. e: spiritu Dei plerius, jussit,.ut episcopus Colo-
niciisis fpiis. staiis mex. introducerciur. Currenies.ergo -min.istri renunciaverunt, nerainem foris esser
preler illuni schOlarem paiiperem., Sniiciiisauleii! Bernwardus, affirmans ipsuui esse Coloniensem episco-.
puin, festinanter adduci. pr.ecepit;: adduciuiiique beiiigne suscipiens,.in capiie menseepauperem fertitenlem;
eollocavit. Cui, poist niensam fubore perfuso.et verecundo pro reverencia sibi a lanto presule exhibita,,.
vir beaius, quod ipse Coloiiiejisis episcopus essel futurus,.predixil; liumiliter exorans, ulprimam liiissam,
qiiani in Colonia celcbraret, j>ro paupere Bemvvardo decanlaret. At ille, cum simiiiia devocione precibus
ejus aiinuens, benediclioue pelita el accepta, recessit ab.eo. Eactus igilur archiepiscopus (a) jiixta vali-
NOT.E.
(59) Inscriplio heechodieque iu sarcophago exstat; pars hanc inscriplionem exhibei : BERNWARDUS
v. Kralz descripticnem ecclesiee melropoliianai Hil EPS SERVVS SERVORVMXPI.
desheimensis lom. III, lab. 13. Inferior sarcofagi
(a) I'i.».grinus.
* 418
435 THANGMARlPRESBYTERI HILDESHEIMENS.
57. Cefnilur iiichHominusad dcxlram paiiem se- A piilclni, super colnmpiiartim coiiscripiio. talis ^H)'*
Hac lnmulifossaclandtinturpr;i'S.nlis
ossa Kam fiiit ^cclesi» condisrniis fiffl-
e.j.is.coptts
Hmnvaldi "», miri mngnificiqut! viri. yiieiil HeiisKinnianiiendiligalKMiclialiRT.
sieroma
Qiiipalriae radiansul gemmascrenn,. . .Tiuidemhis.senisimdenomenseKalends.
AccejilusD<<mino; coinplacuiipopulo. 1'elixiiancvi.arnmutai in angelicam.
iiPPEWDlX-
MmACULA SANCXl RERNWARDL :. .
i. Quaiilis sw>posl liaec rairaculbrum insigniis B 3- Fnit in civiiale iioslra milcs quidapi minisie-..
confessoreni snum Dominus gloiificaveril, non est rialis habilans. Cujus filia infaiilula egritutjine,
npslia. parvilaiis explaiiare. Sedjie cuncta pr_eler- pressa , cum desperareiur, salle.m baplismi graliam
isse videamur, pauca de nliirilius.explicamus. opperiri posse. pater anxius ne sine regeneralionis.
% Puella qua_dam do Erpesfbrd criunda, RiJde- sacramenlo deperiret anima , c_eream imaginem ad
gard nomine, cum mulla laiigiieiilium lurba diversis sepulphrum beali Rernwardi deferre voyit, ut ejns,
egri.ludinibus vexata Hildenesiicim advenit, misera- meritis spaqijim iiifaii.lulsead bapiisnii l.iiiliini gra-
bilera in moduni tola coniracta^iia ul genibus pe- liam acciplendam pptinereUir a Domino. Facio volo,
. ciori inlioerentibus, manu dextera incurvala, cubilali ilico cefa elJigia.la*nildipes ad tumulumbeatissimi
mensiira vixa terra.subrecta, sq rependo traheret. pnesuiis adiii; qui inde rediens, irifanlulumexiiile-.
Qua. persex menses eteo ampliuscirca leca sanclo- gro convaluisse rcpperjt.
ruiii.repiando, mend.icans a Deo salutem , a popnlo i. Quoedaiiieliaiiipuejla in vjcpllanpvere!^.(62).
slipem , adnionila, ul ipsa referebat, per soriiiiuiii, lanle cruciabsilur pcuiorum dplpre, ul penitus elici
ad tiiraulnra beaii Bernwardi replando pervenil; et ofbibus suis Tp.sioculi ptitarentur, vi doloris. Pro-.
superposita eidem tumba. cerea effigie, continuo missa igitur oblatiqne ad l.umbaiiis.aiiclipraesulis,
coram populo, cujus eodem tempore multitudo fqrte C ilicp sospilale redeiinle.coriquicyit visdojotis.
conveneral, nervorum dislensibnp durius. cruciari 5. Simili passionc quidara iii Runeberge (65).
coepit. Qttid plura? Infra biduura erecta esl, ita ut vexatus, in nocte decollationis saucli Johannis B;i-
non .ppst Ipiigum ipnipus sana rediret. Testis est ptistoe, ciira jam penitus oculpruni salulein dcspc-
tola civilas nbstra, cui, miseria netificarile. diidum raret, invccalp ejusdem viri auxilip, in somiiiiiu
crai.nolissima.. r.esplutus esl. Factc auleiij diluculp, peniiiis pmni
'
VARI_ELECTIONES. ~- ' ' '
ciniuni viri sancti, regjiante dOmnpTieiiirico de Baveiibercb, anno Domini 10,23iluqdeeinio KaiendasDe-
eembris ad altare missara celebratiifiis accedens ipse CoJoniensis episcbpiis, cahtefes(j>:e prCvCniens,
missam pro defunclis, omnibns qui aderani sliipetitibus, incboavit, nee immemor interprelis"sui, beali"..
scilicel Bernwardi, cum venisset ad canonem, dev.otissime, sicul promisera.t, mcmoriani ipsius egit inler.
vivos. Scd inler salutaris viclime consecracionem Irartsitus vifi Dei diviiiitus ei reveialus est'; unde mox
eciam in memoriam defunctorum nominis ejus mencionem fecit; el orania qu_e accideranl, fihila missa,
fidelibus pttblicavit. Qui celeslc miraculum curiosius iavesligare ciipienles, missis exploralofibus in Hil-
(lenseni, cenissime cognoverunl, quod eadeih liora,! quando arcliiepiscopus hosiiara. iioslre salulis iniinO-
lavit, anima sanclissima fidelisel prudentis scni Domini nostri Jesu Chrisli celesie gaudium inlroivil. —
Fuit nicliilominus in rCinotis par.libiis a.{civilatc, Lunda (a), ad 12 miliaria (b), viginti sex ann.is quidan
iiiclusus iu quadam silva devolus heremita, Anselmus npmine, qui selitas Dep preces fundens, siaiira fuit
in spirilu. Et vidit ipsa die, qtia anima vjri Dei celeslia claustra pelivil^ celos apertos cum iiigciiii lumine ;
ct audivil inler dulcenr nielodiam beaterum spirituum hpc carmen. ab angelis ilerari : « 0 felix aiiima
Bernwardi, cujus,-meriia hojninibus adhuc suni incegnita, Deo autein ei nobis valde nota. » Hec tribus
vicibus conlihuis die deposicionis vidit etaudivit. Prediciam revelacionem \ir Dei dum sepe cum devocioiie ;
revolverel, ubi lamenillius nominis vir lam beatus habiiassel, ignoraret., ecce aslitit ei v.enerabilis persona
prpcere slalure, vennsta facie, respersa canis, el operiiueiilis pontilicalibus veeliia, dicens Ci : « Ego siira
Bernwardus episcopns Hildeiiseniinensis,ijuem triiiavisione in choro angelprum coliaiidaii audisli. Ego
lempliirti in Hildensem angelis construxi, et Yirginis Fiiiuin pairiraonii mei successorem feci., ciiiiclisqne
5:.cali voluptatibus renunciavi; habilum angelictim suscepi; nunc quoque centuplura; oninia rec.epi, ;ae in
lali jubiio, sicul vidisli, vilam. elernam possideo. . His sih.i ctim aliis qiiibusdatii fevelaiis, cum ingenti
Iumine disparuit, cl pro gloria saiicli viri solitaritis qne audieral elviderat fidelius revclavit...Obiit ilaque
sanctus presul anno. Doraini 1025 ul dicuim esl, el sepiillus in cripla ecclesie sue, quam consirtixerat;
lal.uit aiileni sub terra. annis centiim el septuaginia dupbiis. Codex.i ea inter miracula post cup.l zcribil.
218Berwardi. !46qum sequuntnr in codicei atia hia.nu, smciililameii duodecimi ineuniis, adjecta sunl.
-" henpvere i. '
K&T__L
(61) Eam a Bennone episcopo Misneiui compositam igiliir sseculo xi cl xn iiieunte vicuiif fuissc
' hrnc
esse, tradil conversioTheulonica. consiat. . "
(b'2) Anliquissiina civitalis palriae meiUio, quam (05) Ronnenberg prope Haunover.
ia) Lulniileah oricnte Hannoyeras. (£'! liomana
457 APPENDLXAD VITAMS. BERNWARDI. 438,
aolore fugaio siii-rexii., eademque die cum -teslibus,X i circiiituiri assidue lambendo exosculahs, devo^ftSSihiia.
su_e sanilalis ad lumulum beaii pra?sulis gralias cum lacrimis liberatori suo gratias egit,.
acliirusvenit..:..; 9. Quidam auiem niercalpres Bremenses cuij)._n.
6. Bukenem (64) vicus esl a civitaie Hildenesheim mari vcrsus Angljam riavigarent, lempesiate gravis-
per Iria dislans miliaria (65) ,-ubi faber quidam fCr- sima pr-cvenii sunt, ila ul, rtipio fune anchore, et.,.
rariiis, Dodo nomine, laclus est infirmilale gravl navi lota concussa, jam vicjnum cuhctis pelagiis in-
per tres septimanas.; iia ut. maniis et pedesjam -: ichlaret interilum. Cumque supplicaUo communis .
])r_emorluos occasuros a sna. compagine; arhilra- et clamor lacrimabilis concreparet ad sanctorum
relur. 'VpcaUisauieni presbiier, cum jamdespera- patrocinia, repente quidam intulit, quendam san^
relur, adveoii;- cujus.consilioxeieroriimquepropin- : cliira pohiiflcem Bernwardiim. nomine iri Hilder.
quorum vovit, ut si ihfia triduuin melioiari cce- rieslieira coiiiscare miracnIis.'[Eji)s ergo communi
plssel, sepulchrum beati viri Bernwardi gratias vpto suifragium poslulantes, conlinuoinler medios
aciurus visiiaret; Hsec cum agereniur, quarla feria iindarum veiiices sine labore in solita tranqiiillitatc
anle Doriiinicairirogaiionum sequenli die ac nocte pprtum petierunl; et in mineri navicula redeuntCs,,
1
adeo convaluit, ui prnxima sexta feria nudip.esper • aiicheram suam in mari elapsam retulerunt. Exinde.
iter proescripium Hildenesbeim adveniret, siciamen ** l doniuni reversi, duos ex comilibus suis, quorum,
luridus c-re ,• ut ipsa facies Conspecla v.iri audienli- iiiius Godescalcus, alter Elvericus Vocabatur, cum.
bus fidem faceret miraeuli. ; ; navicula cerea ad lumliain beati yiri in feria teriia..
7.. MuIiCrquaedam Goslariensis Eilmod noinina a posl dominicam Lseiare Jerusaletii, pro,.graliarum
demonepossessa, cum venisset ad bcati memerjam, actiune iransmiserunt. Ideni. queqiie posteaJ simili
per aliquot dies ibidem. horribili modo vexata, pr«- : periculo pereum liberali, argenleain anclibram per
cibus ejjisdem sanclissimi:pra3sulis Curala: esU Se-: semelipsos obtnlerunt..
p.em aut plures dies postea nobiscum mai.sil, cotidie "10. Negocialor quidam Hildenesheim liabitabat.
sepulchrum ponlificale curii devotissiina graliaruni Hiijus coujiix cum die parasceve loca sanclorum
aclione visitavit, crehrb.ibidem cbrpori ei sangiiini more sibi annuatim consuelo nudipes circuirel,
Domini communicavit. Inde digrediens, posl sepli- lliuris partem comparavil, quara ad tiimbain beaii
manas sex. ilerum rediil, et ceramduobus denariis - Bernwardi ferre deslinavil. Ergo via qtiae lenditad
>
coinparalam tumbae superponens, pro sanitatis siiae;! nichasteriuni sancti Michahelis, in aqria itUea, qutc
perseverantia reiulit grfllias: Teslis esl lota Gos- pCr civitaieni versus" urbis iiiuriim decurrii, pedes
laria, ubi pro mercimonii sui negocio probattir essc1p lavit, inde ad monasieriiim perlendit. Cumque cimi-
iiotissima. . '~ ierium ejusdem aecclesia. conscendisset;, agnovit.
8. Juvenis qtiidarii in BoCmiain sacralissiraa nocle elapsum esse thus quod emerat. Unde graviier, ujt_
Dominicoenairvilalis cuiri duobus fi-alribns suis ce-; ' ferebal, animo consternata, excussis vesliraenlis,:
8
terisque cosevis suis "- ludis quibusdam invigilans,, sicubi adhesisset, eadem via qua venerat, usque ad,
dirissimo demorii vexandus esl tradilus, fralribus>; aquam qua prius pedes laverat, querendo, reversa,
ulrisque subilaneamoiiepraevenlis, Celerisque onini- nichil invenit; meslaque nimium ad monasteriijm
hus qui eisdera irifausiis ludis inlereranl ant morte5 rediit. Inde cryptam ingressa, anle ttimba.mbcalis-..
sublractis, aui demonum vCxationiconiradiiis.Itaqne5 simi ponlificis in cralipneiii cnm Jargp fjelu prpcu-.
posUrieniiium,duranleirtfeIicipassione,'uvenisidem 1 ' Jjuil, repulans apud se, idee pblalipneni sibi ebi-.
ignaris parentipus hnc illucque cursilans, landem1 psam, qupd quasi indigna fuerit eam perferre ad
flildenesbeihi pervenit. Ibi duhi completoriiira cane- sancli viri memoriam. Finita oratione liumili et,
relur, nionaslerium sancti Micliabelis ingressus, > lacrimosa, siirrexii, ilms perditum in manu sinistra
tara dure ante allare sanclae Crucis vexaius esl, utt inveriii. Quod tumulo superppnens cum inge.nli,.pa-
oranes qui aderant liorrore nimio stupidi et mise- vpre abscessit, quod geslum erat sub silenlip,, abs-
raiione corapiincti redderentur. Introduciliir itaqriee JJ condit, donec. qiiinlo aut sexto die a familiaribus
vi pelleiilium, nimiuui renilens ipse, in ciiplanii ejus prodiiuin innoluiL. Qu_eet postmodum cura rei
ad beaii Beruwardi tunibam. Ubi diuiius furore ro-" geslae verilalem a quodara fralre noslrb prpriiere :
latiis elverba blaspbema garriens, ut qiiidam lin- " peteretur, nen sine Jacrimiseam narrare peluit.
guam ejus intelligenles, qui luncforle aderant, cumn 11. Miles quidam Tbietmarus riemine, ministe-
stuporepavidi felulerunt, tandera concidit, aperto- rialis regis, in vieo Hogen (66) jiixta Wiseram flu-
que ore inhians, liquorem spurcissiraum cumfetoree viiim habitat. liiijjis filius, Machelmus, annorum
nimio eruclans, incolumis surrexit. Postera die po- '" circiler octo, cujn per quimpieniiium fistulse incom-
pnlo pToes.eniatusest sanus , el ex eo, per 15 ferme >e modb iaraaxilla sinislra vesareiur,-omnisque medi-
dies sepulchrura frequenlans, cl pavimentum perv corum in illo puera fruslrarelur, tandem ad 'lumuliiui
s' 8 uls codex. \kmM LliCTIONES.
-. - - .
NOTJE. . > '-
(64) Bokenein. (66) Iloya.
(65) Sciliccl Germanica,
io9 THANGMARIPRESBYTERl HILDESHEIMENS. iM
sancii episcopi nblatipnem suam, cereum vjdelice.'i isiilis corpus requiescii, condignas suo sanalori gra-
caput, ferrevoyit, si infra novem dies incclumitas liailnn acliones persolvit, nobisque, qualilcr hoc, '
illi meritis beati vjri redderelur. Igilur irtfra iri- ges.lum sil, cum pluribus sue sanitalis lestibus enar-
dnura ante lempus ,pr33oplalum puer remedium ravlt.
accepit; el terlia feria infra ebdomadam penlecosten, 15".Aller quidam^YoJquardus, omiiicivitatinostra?
cum-paire, maireet avia, in testimonium saniiatis nolissimus, simili passione vexatus, quodam tem-
receptoe cura volis promissis ad v
memoriam beati pore cum oecclesiam beaii Michalielis introductiis
viri sospes pervenit. fuissel, corporalesque medicinas sibi adhiberi peiis-
12. Abbas etiara ccenobii saneti Michahelis, Con- sel, quidara presbiler a Deo polius s.ibi saniiatein
radus (67) nomine, cum quadara die causa ulililaiis . esse pelendam illum admonuil, et in criptam ad
nionasleiii iler ageret, forleaccidit, ut equo labente,. beati Bernwardi tumbam spe sanilatis ire persiiasit.
ctii insederal, libia collisa prorsns debilis et dolore Qno faclo, vix hora dimidia trahsacta criplam loetus
crucialus in sella gestatoria rcferretur. Jussil ila- exivii, seque sanalum fiiisse cunciis in aecclesia
que se ad scpulchrum beali poniific's Bernwardi consisteniibus evidenter pslendit. Qui pestea sepiem
dcferri; ubi in oratione prostraius, cum vovisset. diebus peraciis revocalus, el de perseveranlia sani-
se, quoad vivefei, caiidelam nocte el inlerdiu ibi 13 tatis iiilerrogaius, cnm se nichil doloiis hpbere
provisuriim,iiicplurais conlinuo surrexit; quique fuissct professus, populo, cujus tunc mulliiude ad-
alienis majiibns esi iljatus, propriis pedibus est erat, est pracsentalus ; Deusque, pro eo qnod factum
egressus H9> fnerai, ab piiinibus niagnis laudibus est glqrili-
15. Mulier quedam provincia. Marehern de civi- caius.
tale Olpmuz, non infimis parentibus oriunda , sep- 16. Rusticns quidam in vipp qui Liuline *"°,(68)
lem annis digiiis siiiisir* nianus in volam conlraclis, nuiicupalur habilahs, Romam ad sanctum Pelrura
ejusdem brachii ulna coijcreia pectori p__ne cohe- prationis causa leijdens, in eodem ilinere gravj
rcnte, debijis aiuerai; quaa raulta sanclorum loca ccepil inlirmitale detiueri. Qui ciim omnimodis a
sanitaiis gi-alia frequenlare solebat. Venit itaque carniiim esu se abstinere vovisset, quoadusquc ai
luullO ilineris labOre faligata mane 7 Kalendas beali Bernwardi tumbam gralias aclurus venirepo-
Junii ad sepulchriim beali Bcruwardi, ubi infra prior tuissel, si per eum conligisset se a niortis peri;;
rem missam posita, populo inspectante pristinam culo liberari, continuq pristjnse r.esliliilus est sani-
sanitntem recepil- C"jus rei tesles idonei plurimi lati.
lunc iemppris asiilerunt, qui illani prius se deliilem 17. Puella quedam parvula Maclilhild nomine, d«j
veraciler agnovisse asseruerunt.- Mpx ergo onines '^ Bawaria nata, set apud nos a prirais fere annis iq
qui huic miraculo proesentes affuerunt muJtique de vico Tosseim (69,) conversata, religiosi cujusdam
civitaie accurrenles, quihoc factumscirepoluerunl, vjriso' sustenlata elemosinis, maiiuni habens con-
Deum, qui tanlis famulum suiiin gloriflcat miraculis, iractara, ye.nit ad bpatj Bernwardi tnmbam; qtiani
ip ymnis et laudibus, campanis etiarn concrepanti- niox ut attigit, oplaloe salulis remediiira ihvenit.
bus, devoljssime benediKerunt. 18. Fuil quoquC Bremis nitilier quedam nonigno-
14. Quidam. ih Thuringia manum habens aridam toe inier suos bpinionis; ciijiis Jacies morbo iugra^
omniquc operis officio privalain, cura se ad beali vescenle adeo iniumueral, ui iiarium ef oculoruni
Bernwai'.d'imempriam cum oblalio.uibus ire vovissel, discrclionem pene fundilus ademisset. Guirique ribli
si meritis illius sanitalem coiisequi pronieruissel, ejus bcati poniiflcis Berhwardi compassipiiem iin-
jiippinaia ceieritale quod oplaverat adeptus est, Il|e plorassent super iiiniiam illius affliclioriein, yoyenles
autem tantam graliara parvipendeiis, el votuni quod cam sepulclirum illius visilaluraiii, dolor staiini
fecergt implere djssiinulans^ ejusdein nianus itenique cessavil, et inopinala celeritale saniias.prislina
brachii simul debilitate multalus esl. Qui, nimio rediil.
, dolore cogenie, Iicei sero in se reversus, et cur hoe 19. Fuil ilem in Niielogon (70),qni esliicnsdup-
palerelur liaut ignarus, cum oblationibus prpinissis l)us miliaribus (71) a civitate Hildcneslieim dislans,
ad beali confessoris auxilium invocandum ire ccepil, puella quedara iia diversis per quiiiquenniura pas-
iipndumqtie peracto itinere, perfectam sospilatem sipnibus ei iiiplestiiscerppris aJTecla,ut npvissimc
jccepil. Ut ergo ad lpcura pcrvenii, iibi sancli prse- jieryis cl raembris pcne cranibus conlracta, et sibi
¥ARI_£ LECTIOBjES.
SMS, i, 5, aadunt : Neque hoc reticendum videtur, quia plures Deo devoii, tam viri quani fenijne,
iioctiirne quielis lempore ad sepiilchrum beati presulis psalmodie canlus
50
se audisse et inminaria divinitus
accensa vjdisse el miri pdoris fragjanciam sensisse, tcslati
-.-.._ sunt. . liunine corr. liuline eddem manu 1.
£" Ekberti noiniiie addil 5.
NOTJE-.
(67) A. 1102—1124. et orienlem Hildcsioe.
(68)" Lulmde. (70) Neltlingen.
(69) in loco ubi jam Marienburg, ipler meridien. (7i) Germanjcis, ab qriente.
44i APPENBIXADVITAM S. BERNWARDI. ii%
esset inutilis; el suis efficerelur gravis. Huec igitur .\ el aliorum, qui de dlversis locis ao sollempnTlalciii
6 Nenas Maii vehiculo adducta, criplam basilicae •inventionis sancioe crucis eo die confliixerani, non
ijoslrae difficillimolabore duobus innixa baculis irrc- modica turba ; acceptoque lestimonio a parcntibus
psit, ac sesuperbeati viri lumbam inclinavit;ibique et civibus pueljae de eo quod accideral, omnipolen-
abonmiqup laborabat incommodb mira celerilale tefti Deum puhlicis laudihus in sanclo suo devotis-
convaluit. Die sequenli convenit incredibilis multi- sime glorificaverunt. Puella vero eodem die ad sua
tudo populi nostrae, civjtaiis, peregrinor,um quoque iiicolumis reversa est '".
VARLE LECTIONES.
s82 hnc usque codex 1, foliis aliquot vacuis exslanlibus. — C. 3, i, 5, ila prosequunur :
20. Vir.quidam de civitale Lubek, Adelwardus nomine, ita paralisis morbo Jongo lenipore dissoltilus
jacebat, ul necin leclo semetipsum crigere, nec ad os maiium propriam pptuissel adducere. llujiis uxeri
bealus pontifex Bernwardus in visione apparuil, eainque nl pro salule viri candelam juxlaiongiludiiiem ac
laiiiudinem sepulchri sui factam Deo vovere debere, edocuit. At illa de sompno evigilans ei visionem re-
iraclans, ilice suirexil, et assumptis duabus femiuis, in vesiibule domus sue solo proslernilur, postque
piacionem et votum promissum ad maritum reversa eslj inveniique eum pro recnperala jain sauiiale Deo
gracias agenlera. Qui ab illa hora tam plene cbnvaluil, ut non longe posl ad votum persolveiidtim cum
f.xore sancii viri sepulchrum visitarel, ac palraii in se iiiiraeuli relalor certissimus exisleret.
21. Alio quoque temporc jam dicti patrisfarailias lilius adhuc iiifanlulus, cujusdain molls desuper ve-
iiientis ruina oppressus atque conlritus, cura jam pene viderclur exaniuiis, ejulabunda uialcr ad sancli-
Beniwardi pairociniura confugit; nec spe sua frustrala.est. Nam conlinuo post preces et laciiraas ejus ad
licum fusas, sub invocacione sancli presulis puer lamquara.ab ipsis raorlis faucibus ereptus, viie reddi-
ius est.
22. Miles qtndam Herebordus de villa Horhusen (a) diulina infirmilale consumplus, ad exlrema perve-
neral. Cognatis aulem et amicis illius pro amissione carissimi sui nimiuin dolentibus, saeerdps ejusdem
leci suggessil, ul pro eo palrocinium heaii Bernwardi implorarent, volum facientes, ut si vile resiilui et
saluiem conscqui poiuissel, ad sepulchrum sancli laneis induluS et discalciatus, de domo sua incipiens,
yenire debuissel. Omnibus ergo id fideliter voventibus, eger melius habere cepil; et proficientibus raelio-
racionis sue augtnentis, in brevi ad plenum convaluit. Qui posimodum allerius caiise occasione Bruiieswicli
civitate cousist.ens, ex eodera loco ad persolvendum vo,ium iier arripuii, eo quod brevioris vie compendio
iisus, in ambulando niinus essel laboralurus. Perveniens iiaquead civiialem Hildensemmenseni, graviler
jnfirniari cepil. Sed lamen ceplum adimplere desiderans, ecciesiam sancli Micbaelis, in qua sanclus presul
fequiescil, expcciil; scd anie alrium ecdesie lamquain ab aliquo irapuisus corruit. Ilisaiiteiii qui comita-
'
bantur eum apprehendenlibus atque ducenlibus ut ad januam basilice veiitum csl, horrore iiiinio percul*'
sus ei pavore inler raanus eorum collapsus est, nec ullo.raodo assurgere aut iulrandi ecclesiara vires habere
poluii, usque dum publica confeissioiie onmibus qui aderanl, pro quo reatu Iiac pena mullarelur, aperirel.
Recepiis ergo virihus, ad sua reveiiens, et inde procedens, voti sui brdiuera lanlo jani devocior, quanto
divino [divinc 3] verbere erudicior, explevit.
23. Malrona quedam Bremensis, in iiifirmilale posita, vidit assistere sibi quendam reverendi vullus in
habitu saccrdoiali, irtierroganiera eam, iitrumnam agnoscerei quera aspiciebal. Que rcspondens, ul pole-
ral —vix eniia in solo. peclore vilalis spirilus anhelabai — dixit, euni sibi prorsus incogiinuin esse. Al ilie
beiiignissirao affalu,' quod ipse esset Bernwardus Hildenseiuineiisis episcopus, indicavil; el, quia salutis
causa advenisset, asseruii. Aminpnuit eciam, ulad sepuichruui ipsius.uurtiniaiain vini (b) ad celebracionem-'
riiissarura, recupefata samiale, offerret, alque hoc dielo disparuil. Mulier vero, qu.e inoiii vicina putaba-
lur — nara solo prostrala more fidelium ex hac vila migranciiim jacuerat — erigens se paulisper, omnibus,
qu.i ad exitus ejusexpeclacionem conveneranl, visioneih enarravii; atque ab eadem hora salva facta esl.
Poslraodum visitans sepulclirum sancli, oblacipncm prescriptani iideliter obtulit, aliisque fidelibus ad se-
uucndam liiijiiscemodi devocionem exeinplo fuit. Nara multi postea tain pium facluni imilantes, suflfagan-
lihus raeriiis beaii Bernwardi, a variis laugiioribus etcalaniiiatibus sunt liberati.
Ilic finis codicum i, 5. Adjicit scriplura paulo minori 3:
24. Miles quidani de du'caiu Mekelenborcli febre acriler correptus, ad exbortacipiiera aliquorum artiino-
liitiis, ul saiicip Bernwarde, llildenesemeiisiiim palrono, voium facerei, et siuedubio rclevanien et sanita-
leiii recipere non dubiiarei, facijiler acquievil; ei volo facto, mox ul vcrba de ejus ore exierunl, sanaius
csl; in cujus evidens leslinionium misit idein miles floreiium aureum per duPs sacerdotes ad •sepulcrum-
sancli presulis; que prcdicia sic cnntigisse, fideliler tcstali sunt.
25. Rusiicus eciain qiiidam (Je diucesi Hildeiieseraensi cum diu febriscitarel, aquain de tuinba sancli
presulis sibi afferri peciit, qiiam nicx ul bibere cepit, febris abscessit, el posi illum dieni non coinparuit, ei
ut ipse dixit, in sanilale pcrseyerayil.
(a! Iia, 4,S; 5in iaco raso, Itornsen.— Non cst Hor- (b) Id esi preiium vioi
sum pro[peAlfeld.
413 ALPERTI S. SYMPHORIANI METENS. MONACH. te*
> ':: "•_ cmci ANNUMDOMINI nixiiv_ •-.:'..;.
SYMPHORIANI MtMSf^ MONACHUS
S. NOTITIA DE ALPERTO ET EJUS OPERIBUS.
(Apud Pcrtz, Mpnumcnla Germanicc histoiica, Script. tom. IV, pag. 696.)
Alpcrtus, Sigeberlo auclorc (1) sancli Sympho- .\ imperaloris ante oculos haberct (i2), res potras
riani Mciensis moiiachus, sa.rulo \i inennte, duos provincioe quam iraperii cnarrandas sibi proposuil,
lihcllos comppsiiil, nllerumdc cpiscopis Metcnsibiis, Narravil igitur quae aul ipse experlus fuerat (15)
Ccpslaulino abbati (2) insmplum, cnjiis rfiio.l uiiiiin anl a \iris qui ipsi fule digni vidchanlur andierat
csslalfragmenliim (5) de Dc.oilcri.coprsecipue agit; (14),.res lemppre Ansfridi el Adajboldi in dicecesi
nl.erunvquem De divefsitaie lert;poruni yocavii,' ;id- Tiajecleiisigestas, nullopajiiunisliidib (15) ducins,
BufcharduriJ Worraaliehsem cpjsccpiini (4). Pripre a,l iu boriiines impfbbos el rtefaiios aerilcrinvecltis,
qiixdaii) ineriiriratu digiiissiinaad histpjiam anrtb- Librp pfiuio de: rebus Aiisfridi, seciindo de rebus
riim. 978-984 faCienlia; iradit, qude a viro.iii obse-; Ailalboldi episcopi agit. Seripsit aniio 1021 (Ifi) aut,
quiis DeodCrici I episcbpi quondam assiduo_ compe- 1022, defuneto jam Balderice (17), sed ecclesia car
r-efai (S);"de Adalberene 11 et Theoderico II pajica Ihcdrali f riijeclensiriondiijn Cpnsecfata (18).
lantura addit, quae nos.lrum ex parlibus Adalbere- Liberad inleJligendam terrse illius liistoriam valde
riis III et Thecderici ducis ccntra Thendericuin epi- uiilis , una cum: historja episccporum Metenshim
scopiijil slelisse,idebque.anl.e aniuihi 1017 scripsisse saecujp xi in manus SigeberliGemblacensis, in jno,-
iiidigiljiiiti tiber, Ca^IpguriiepiscoporiirtiMe(enSiuni5 hiisterio S. Vincenlii Meli-^njiiBiti,-deveiiit ci ab
sanclo Clomcnli eslensura seculus, Alperlumi ali- B Ipso cSscripliis;(i9) esl. fjsusesl Sigeberfus feriasse
qiiando iii Melensi dicecesi vefsatumcleroqiie Me-.i ebderii cpdice, quein jam maiiibus tero.. unice salr
lchsi asciipyim fuisse prolial (6), nec .lairij.n Melis temqiii supersil. et quem a Roberto Verboeckhorst
coiiscripnis est, cuni Goiislaiitiiip abbaii directtts:(j) -prscppslip S. Ludgeri Uelmsladiensis sibT iradinim
non autem oblalus esse dicalur, Certe libros De di-_ Eccardus iriCcrppre SS. medii joevi l. 1, p. 91-152_,
vefsitale ieiriporum Alpertus miriitn.e Meiis (8), sed..;. p|iu.cis Ibcis emeiidavjt, sed cpjnpluribjis raale e.\r
indioejCesi f rajeclensi,Giijqs clei_o sub Ansfrido fet ^vpressj.tj.-rAt.- parsbpcris, selJicet.Iibri i capiia ll-IS^
AdalbPldp episcppis ascripliis ftieral (9), in ecclesia' Eccarde ignbraiile jam aririb 1680 sub iiiulb Yitm
aul hiehasieiip e sinislraRheiij (10) silo, frajecii ;S.' Aufridi episcopi Ullrajec.tini pars,,auclore nib.ia,.
fortasse (11) anl Noviomagi praesens, coinposuil;:et cho Ullrajectino S. Pauli, tpmb I, Maii, pag. £31,
cum Adalboldi episeopiilbriim de gestis Heinrici II 452,:, iri Aciis SS. Aiiiwerpiensibus prediera.t,
^OTiE,'- .'
;: :
v{l)DeSS. cccl., cap'.-_I43.;'... (•I0)i.,i;,ft- '..,.
(2) De eo vide suura pag. 658 (Patrolegiw lijimi' (11)1, M-:!•Ett c-ollissedmiUibus d T-rajeclo.
CXXXlX,ad.ari. 1024). . 12) i. .5. Cf. Adalbeldi laudCs ii,. 2.
. (5) Ad deperditani operis parlem perlinere viden- . il5) Exempli gralia i, 15 : Audivi quemdam, etc.
lur quoe Ilugo Flaviniacensis libro n tradit: Domitiis (14) i, 18, 12; n, 14. ':-:;;'
Fingenius Scotlorum progenie oriundus Cnjits (15) Cf. n, 14. Balderici res Thietmarus eodem.
advenlum peregrinalioncm ct conversionem qui plenius fere niodo c.xponil.
aosse desiderat,in Vita Tlieoderici eximii Metensis (16) Iniliuih scrihendi fecil Heiiirico n jara impe^
ephcopi sciri potest. raiore (i, 7) ct poslquam Adalboldi liber de Heinri-
(i) Ad Theodericum II Metensem episcopum, scri- co II prodieral; opus suum usque an. 1021 produxit,
liit Meurisse in Hist. cpp. Meiensium, p. 519, eo ii, 16, 17.
forlasse in crrorem ducliis quod ultimum codiciis (17) An. 1021.
unici capul de Thcoderico II agit. (18) Consccralio solemnis ecclesiae calhedralis
(5) Cap. 1. . Trajectensis per Adalboldum episcopum d. vi Kal.
(6) Deodericuni vocal noslrum prmsulem, cap. i. Julii an. 1025 pracsenle Heihrico II imperalore cl
(71 igitur missus, haiid a proesente oblalus. duodecim archiepiseopis et episcopis facta esl; qiiatn
(8) Vocat eam Melim in Bclgis i, 5. cerle nosier non sileniio pracleriissei, si ea peracla
(9) Clcricos Trajeclcnses ncstros vocat i, 8, 12, scripsisset. Scripsit eliam dum Heinricus II in vivis
13; cf. el narratioiiein de' Ansfrido i, 11-18, de erat.
inercatoribus Tielensibus et bello contra Fiisioncs u (J9) Ad a«. 978, 982-984, 997, 1003, 100,*i,lOOii,
20 sqq. •1009. 1010, 1020: an, !0_8 Baldericiim a.nli.UalM-t.
445 . XIB. DE EPISCOPIS_METENSIBUS. US_
ex codice. membranacco vetusle S: Paul:i_ f rajer"** ea: niaiiu aiit ab alterc ejiisiiein sEeciill scfiplpre, •
' rtuincfp. ••
ctensis desCripia, quem e.x Cedice Hannpvef aneiiaud fPrtasse Sigebertp, ipicra
fluxisse apparei, qnafe ejiis quoque ratib habeiida; 2) Sigiiavi, sed riec ipsb iiilcrdiirii ver_e sertieniiaft
erat. Editioiii igittir nosiroe iiiservierunt :;;' ;'-;.: callidc, ccrrecla;
I)'. G; reeius.
° Constal
. . ibiliis sex iiieniiifanaceis
'-- ' iri-
- •' ;5) Edilib eapitum 11-15 lihfi "" primi, iri Actis SS.
-\'- ' ' ' " %" " ":
fol. et hinis per paginam coluhiilis litlera exigiia"' A:JC;-- :' ;'''.'; ";/ ;
graciiique soeculo xi exafatus est. Scribahi libfiim» "Quibu.s adhibtlis, lcxltiiri^ qiiartium fieri poiuSt,
non inlellexisse muIlEj.lgca prpbaut, aut ipsius pbst- pfisiiiiae' iiiicgnlaii restitulum propOiiiriuis.
m Wmw fflETfiisiBus HMIMS.
1 "'..... Hujus (20)itaquefempbfibiiS (diu 978)'"•5 cOiilraGriiicbs duxit exCrcitiim. tJJji diimincbiisuife
Lolbarius rex Francorurtiiiipariem-Belgafhra regni, , ei"-iiiiriia- celeiitate, iieque iit res pfoelii exposcit,
qiied * sub iinperio Ottbriis.-«iaesafis^bfat-,4 animiira piignain-coinmisil,'brariis iiobililas.; lioSfri Cxercilus"
iiiiendit, ui suse dilioiii HieiiUriiiisqiie sibi subjii- giadio ,et,iestii;'_riiiriiicaJofis;rel siti'periii; riec urius
gafet. Nam drim fOrle Aquis'Otib"G_i.saf 3 ad coh- quidem.Cx eis srtpeffuit, qiii faCla postefis iiiirttiaret
verttus agendes iiitus et oriirii iimore. shblakfcori-' (nii; 982).Qno runiore ad aufes feginECTheupliariu
sisterel, cl id per explbratores Lolhario fegi enuh-. pferlalo,,quoe ab irtiperalore Rohsan"(2I) relicla fue-
liatuiri essel, magiiisiiineribus ad eiiiii cPntendil, el' - raf;"slM-hn pfocaCi JbCuiioriCjut f-.fl levitais miilie-'
deimpreviso prppe Caslra accessii, utimperaieri vix• riim , cbiilerralcs subs — eral chiiii =de..Gracia —
facuilas sui recipiendi relhiqiiereiU>,'aiquei;i fuga ad coaluin esiollefeexjluiiiqiic adversi pr_cfii"ciiiri:'
rxceleranda eiiioluraenla esscnl ninlta relicta, qiioe suhiirto prohro ad derogaiibnem iriipcr.rtb-ris iuicii
oinnia proedx liosiibus fuerarit.Hitc felicitale rex quere, qiii tariia freqtienter vifuile e laudatus, a1
sublevattis, speni suis augere el "audacius" crebfas suis" lam facjle-sii siiperatiis.Pfoc.suI Deedefricus,
incursiones agCre, Metlinique usque prpficiseiitti: auditis regiii-? coiitii-.neliaruin vcrbis, muifum, -ut
*
sed rtiilla re navefacta prebrbsus rediit. Ersicui c_i digniim erai, coiiira eam niovelur;. et cuih de ami-'
felicitate enrepil inselenlia, sic item ex eadem iili •:" cissiihi ac levereiitissimi doiiiini adversilalil.iis,' tiiin'
quando desidia mentis oriri solel. Praesiil itaqtie suoium dilecibfuiii .' riiiJilura, et'ccicrbriim iimi-'
Deodericus, quamvis inanes incursus fCgis fbfeir.,' cqrum qui OccubuCrant, niaxirab' dolofe affliginir,'
lamen ejiis ineptiae nf reprimereniur slaluil, Gnde laihen pVOcaciialeiri ct-coiituiiieliam fegiiiee obli--
liitcris cum legalis ad Otloliera Coesareni riiissisVde' vioni rtort dedit; Hoc uliiPhe divirtaactiim, seciindunr
liis rebus eum certioreni facii, dieilque iri tiin.o- prajdicluiiisahctiilliiis liemiiiis,ariiiilfiscrcdebaluf,;
suo iniperio nori debCre euihiiartccortthmeljani diu- ut~?qui--iri-r•vasfaliCri'Crii"J:fbgni; Ffahcefiim cbiiisiliuhi'
lius' paii sibi popiiiisquee. us flefi. Quibus audilis, dederaht,; ip.iinperegiims terris sepulliira et om-
sibl eara rerii imperatbf curoe rieCessario' _esiiiiiavii; jniunYamicbfuiri sblatiisearefeiit; Ipsb vero Oilb CoC'-'
esse. Cbnsuesse eiiira Fraricbs reglib ejus inipelus ei saf.teiiierarib'curs"u curiipaiicis"ad riavesGra.ccrum
rapinas facefe; detfimerili Cl con.unielia. illi esse; pHgrtaturus advPlavit;: a"quibus circumcepiiis--^- el
jiidicavit. ConvoCalis itaque curicils priiicipibiis. de- iiijllUs ei locus evadeiidi 'paluit( — irt mare cum equo
illatis sibi ihjufiis a re^ge"cpnquestiis;CsU Hii *'oiri-;" ihsilivil.'Siipef qiieiritarii diu sedit," deneC indumeiita
lics, coiisilib dato, arinis illi bbviaridum esse diCe- oiniiia qiiibiis'-ihdulus eral gladio disCideret ,• utse
banl. QuorUni bmnium Conseiisn suscipii iiegoliirin,: ad natanduni expediiiofem aplaret.; A longe vero'
ei ex omni parie impefii sui, eiiani ex Italia, iiiiiu- " aspiciens havim, ad quam summo .conatu — ehit-
merabilis multiltidinis eogit exercilurii, usque Pari- '•eriira pefilissiniJisiiatalii'^- tendere cupiebai. Qheni
sius perrexii, et vastaia 1regiprie, sirie ullitis cengrcs- naut_e hatantemcerrientes," ciipltiin ifaxcriirit in
sicne rediit. Erat tum femppris in FranCia vir san- naVim. Eraiehimquidam in navicum eis ex na-
ctiiale et spiritu talis '•*, cui diviniuis reVelalum tione Sclavorum nOtus iirtperalori, qurmbx paln-
esl,' Ouines, consilio quorum aclum esl, ui exercitus dameniuin quo erat indulus 'exuenS' 8, ul eo indue-
in Franciam ducereiur, infra septem annorum cir- retur et nuda menibra ebtegeret, tradidil et nutu
culos esse morituros. Cujus prophetiam ita com- qiie pofciai irinuil, suspicipnem naulis adimerct, ne
pletam colligimus. Nam diim Francia reversus est, aniinadvcrlcrciil ',ipsum, qui esset, csse. Iseliam,
niox in secundo amio post impefalor in Calabria adprimx persuasicnis ?° eloquio idoueus, ail, si •
VARL-E LECTiONES.
1 numeros
cdjeci. * regni<iue c. 3 cesar noitnunqtittm c. et alia ejusmodi e. g. rcgine, lelns, edificia,
eger, ccpit, presul, cenobium, eqtiavi, sed plttrimitm C, oe, cc scribii. 4 hi 2. *•spirilalis c. " manu %
' dciicloruiu c. e cxiens corr. exiiens c. s aiiiinavciiereiil c\ " ita E.
persiiasioiis c.
MTAL: ' .; . . :-
' -. "
(20) Scilicet Dcooeriti episcopi. (21) R;.j,sano.
447. ALPERTI S. SYMPIIORIANIMETENS. MONACU. 448,
monitis suis atirein proebereni el consiliis obsecun- * permisit. ipse autem cum Deoderico praesule Rb---
darcnt, forlunaiissimos in brevi ftiluros; nonJonge mam rediit, ibique eeger non post niultos dies niori-
hinc abesse Rohsau H civiiatera : inqua omiies llie- tur (qn, 985, Dec, 6); apud Sanctum Petrum in pa,-
sauri Gitonis Qmsarissub istitts, qui cubicidafius ejus . radyso juxta oratorium sanct* Mariaehonorifice cum
esl, cuslodia relinentur; quorum maximam parlem inaximo flelu tocius urbis sepelitur. His ila gestis,
vobisdandam pto.fecto noveritis.,.hunc si il,luc duxe- . Deodericus proesul, parala prpfeciione, iler dbiiinm.
riliset liberlatem frui permiserilis. His audilis, et hi- proficiscendi arripuit» et memor reginje impreperli;
vicem sc circuuispicjenl.ibus et muliaad lioecinlcr.se adversus Coesarem prolati, seciim volvere Ccepit,.
coiiferenlibus, tandem, ui est ihos liuraanae eupidila-' qualiter illi sub bccasiohc iilii regnandi jura sub-
tis, spe pecunia. iJlecti: Si, qumpolliciiaveris, aiuni, traheret.. Hoeccogilanti res opoiiuna, ul sihivideba--
re perpeirnveris, horlationemconsilii tuishie di/atione. tur,,set absque proedeslinatlcne Dei accidit. Erat
aggredimur.' -^ iluic pollicitaliohi, inqiiil, meipsum- ...:quidam Nbficus neniine Heinricus, vir lnagharum
et fidem inicrpono. Nauloevideules cortstaiitiam pro- epura, desiderie regnandl indticius; qiiescumqiie-
inissoris, de cujus ore peadebani, semelipsos cohor» . pnluit, adit-*; persuadetque, comminiem cum eo,-
labantur, dicentes, extremee deraentiae esse, ea quoe causam slatuant. Mttltis largitionibus dalis, facile
jure ab eis pro redenipticnc caplivi accipienda essent ; eos ad suam sentenliam perduxil. Plurimi his p.err-
e niaiiibus amiilere. Mo.\ inpulsa navi, venerunt ad suasionibusillecti se ei dediderunl,.ei eiini supef "
procdiclum lccuin Rphsan civiiatem, et applicuet se regem "nominaverunt. Bbi hoec a narranlibus;
runi '*. Duclcr vere eormn eernens pmnia &ubanimi pj'_esuli nunliata sunt, divertens ab itinere ad eum^
sui vpluulaie es-;e.cenvpluta, loetus surgit ei paucis profectus esl, a quo etia magniflce suscipitur,'ei?
eoherialur nauias ; iit securj ejus reditum expecla- causa inter eos,dittagiiata,dolis pseudoregis^—erat
rent, proccepii; se iturum, et celeriter subsecu.urcs enim; astutus eloquio--pr_esulcircuinveniiur;oblaiis.
captivi cum pecunia, quani prcmiseral, adductu- donis eximiis ,9et pluriora cum iiiaxjiiia pnleslaieT
rum *K Qui festinus ingressus civitatem, Deederi- regni pollicens, electionem et dediiionera fecit, ei-
cum poniificein repperit, qui iraperafereprpficiscente ad coeptum iler reversns. esi (an. 984). Cuinque boe,-
ad praeliura ibi cum regma Tlieeplianu relictus eratj . faclum iale per, popiilos percrebrescerel, prorsus 10
illique omnem rei ordinem expromit, et id cnin eral nullus summus neque- rainimiis, qui ejus acia;
summo silentio suppiiinat monet, et ad eum uiox non deleslareliir :-eum eum locnni graiioe apnd im--
vcniat; nullura secura, si imperalorem salvum reci- peraiorem tenerel, ui nemo in omni regno polenlia,.
pere cupit, proeter duos viriule probaios raililes su- consilio et iamiliaritale regis eum, pr&cederet, non_
mat. Episcopus gavisus dcincpjpmiiaie regis do.miai. debere eum taniunifaciHus "'cpnira omniuni opir'
sui. Liuponi elRichizoni niiliiibus suis, sscum. per-. nionem adversus iilium regis commitiere. Sicque:
ganl u, jiissil; se foras rnuros civiiatis, situs ioeo- faclum est, ut dum repentinae suse iemeriiali consu--
rum et a.dificia domorum visendi gratia, .prncedere iere noliiil, raulloruiii ad sui derogalionem ora ape--
v, lie. Et exiens altitudine.m nayis censpexerai —. ruil **_.Denique cuni pluriinjs priacipibus ejus con-
eratenim miro opere secundum Graecorum inorein siiiuin displicere coiiiperit, quia liis inscjis . liajc-
conslructa, — et sublili inluilu iiilroituiiiejiis explc-. o.iiiuia egerat, magnOdolore affectus, domi se couti-
ravit, et tandem nisu qun ppluit, diflicileiii ejus nuii, el niisqnani digrediens, Iransgressionem suam,
ascensumsuperavit.Conspicaturergo doirtinuiiilonge occulle seeuin miserebalur. Post non lriultum lerii-
abhonore reg|o sedenleni, et manibus appJosis ele- poris oegritudine superalus in lectum decidit.et circa.
vala Ypceclaraavit, rexqpe ilicp haud segniler feras quintura pf_ediclorum septem auhorumdecessit,;et;
cxilnil. Nautsc vero primum familiares captivi pe- iu ccenpbio sartcli Vinceiitii, quod ipse conslruxil et
cuniam portanies arbilrali; set cum aliler ac ra.ti; innumeris atque ainplissimis accumulavit orna-.
eranl accidisset, arma capere; lipstiJjusque resi,siere; •mentis, tiimulatus est 23. Ilaec in extrema, nostri .
temptabant. Mililes vero praedicfi Liupp et Richezp; pprsesulis aetate acla, ab eo quiin ejns erat assidue
cpiscepura ut celerrime exirel, amraenebant, cun-. chsequiis cpgnita, ccnfeci, non eomparaiiiia .ejus
ctanlem eb timnrem subraersionis, vi eliiin -.vesle; superioribus geslis ab illp gloriosissime peraclis,qiiae
scissa de navi ejeceruni, niagnoqrte.inipelu; sJ.ricti_ii ijjiia pleniter noia.npn eranl, anebis praeleriia suntf.
gladiis in riaulas facto , alios inlerficiunl, alios \;ertim aliqui quadara miseratiene animi mirari se-,
sauciant; alii sub transtra delituunt, alii cerlaiini- Icnt, quomodo vir lalis ac tot virtuiihus pioediclu^
se de navi ejiciunl, et cuin periculo viioe pelago se, ab slaiu suoeauclorilatis tarii facile deviare potuis-
crediderunt. Rex vero inneciens iiudis pedibus cal- s,ct,.ut regi pr_ediclo tam repenie sjne consilio suo-
caria el ascensc equo,omnes iraxit ad terram. Qui- rtim sesubderel. Huic ammirationi responsio noslra
bus necessariis liberaliiate regia suufcienlerattri- bac cxcusaliohe facile medebilur. Recenii enim ca-
butiselcopiosissima pecunia ditatos abire cum pace larailate, atque do'ore vehemeriti quo prcmebat[,r
VARI^; LECTIONES.
11rollisan % --apl. 1. ia advenlurum 1. --peraganll. '- adiit % ,s sub c. " rcgc c. 18lc 1.
19exirais c. a-prosus 1. " facnus I. ** aDPcruil 1. 83vocemE. snpple iu
%jg LIB. DE EP.SCOPIS METENSIBOS. 450
ex amicissimi et conjunclissimi viri morle, desli- \ aulem adhuc post emendalionemperlinaliam '" de-
tutus et afflictus, el reginoe obprobriis slimulatus, poncre nolueril, siiinat sibi solalio tna liceutia et
simulqueregis proedicti asserlalienibus,vseduclus2-y ineo' affeclu caninam litleram, utyel sicinconve-
poene ebliviscituf *-siii, el anime in diversadislra- nieiiti senp dediius, rldiculum prsebeat iegenlibus.
cle, quid ageret incertits eral. Set tamen nen deeral % (An. 984, Oct. 16; 1005, Dec. 1,4.), « Itein
ei verissimi scieniia et ratic consilii, quibus sem- Adalbere annis 22. > Verba sancli angeli brevia et
•per prae pmnibus pnllebai; quin id in brevi fe- obscura soleul essc, ul in his indagandis piav
=safcifi et ad suam prislinam perducere posset di- mentes deleclabililer exerceantur. Ecce elenira
gniiatem, illi diuiius si vivere licuisset. Verum dicit: « Iteni Adalbero : i quasi diceret, istum su-
dura emnium virorum noslrorum causas siibli- .perjori (22) esse siniilem el nomine et vita, ut qui
toiium considern, nihil in eis repperie, qued nnn concordabit nomine, non discrepabit operaiione.
ejus viloe eliganiia superel; et hoc quisque etiiin Dicilur auiem, utrosqiie (25) episcopos devolissiraos
criinen arregantioe subit, si exisliniet, se vitse Deo- in curis pauperum exlilisse, et in exlruendis et
•deiici cujus.quejudicio posse comparari. Multi nain- regendis ecclesiis sine defectu perseverasse, undt e't
*que non a se ipsis, set ex aliorum beneflciis vel nornine ei vita merito an angelo cooequari merue-
teliam rapinis, locuplelcs ct clari "effecli; Deode- B runt.
ricus vero longe aliter geuerositaie paremum et ex- .. Z.-(An. 1006,1047.) Heec litiera (24) illius (25)
cellenlia ina.orum, ex innata queque cepia inagiia nomiiii, quiin sede nunc subsiilutus esl, rainime,iit
proediprum clarissiinus habetur. Aliter enim, yires perspicuum est, congruil; unde et multi opinantur,
ejus magnitudinis ab ineunle eetate secuin crescere illum in numero ponliflcum non compulanduin, set
el Sii_e glcriam potenlise usque in flnem vitoe apud propler iransgressionem populi stibposiltim, ei lam-
se consistere, impossibile esset. Quam frequens el diuquoad ille veneril qui lillerani pncnolalam por-
sedtilus circa suoe salutem aniraa. fuerit, teslimonium taverit, episcopalum cessare dicunl. Sel nos eliam
esl oratorium sancli Vincenlii, de quo supra dicluni ad noslrain opinionera miliamus raaiium. Nam exi-
esi, in iiisula Mosellae fluminis foras muros Mettis •stimamus A positam quasi Altcr Deodericus, in quo
civilaiis opere magniiico ab eo construclum, in quod nos quacsiio obscura eo anguslat, cur non angelus
eliain pliirimorum corpora sanclorum ex ** longin- dixeril 31 : « liem Deodericus »; sicut de superio-
quis regionibus pio studio adyecta congessil. Quic- .ribus dixcrat. Denique hujus sermonis occulta (iun>
quid eliam facultalis ccenobioelcongregalioni divinis enodare cupimus, occurrii artirao, quasi ob duas si-
sibi obsequiis insislentibus contiilit, papoe Rpmanoe gnificaiiones allerum posuisse, aut ex compululjciie
sedis, p-rasenle Ga3sareOllone s^cundp, auctnritate ' 1 nunieii, qua dicimus3-«uuus, >«ajier, >«tcrcii:s,»
snb anaihemaie siabilivit. Denique de his omnibus aul ex discreiioiie alieiiiis vitoe, ui 39nomiue aequi-
papa privilegium conscribi jussit, el praesule rnganlc vocps set vita dissirailes fulures innolesceret,. Nemp
dalmalicam et sandalia.abbati sancti Vincenlii misil, lamen nosirum vilam illorum discutere polerit,
ui semper aljbas loci illius, absenle episcopo, divi- ^uia solus Deus corda raortalium inluelur, et aclus
num ofiicium vice sua in sede episcopali in dorao eliara sublimium, qtii a nobis aliquando vel adula-
sancii Slephani prolhomariyris peregisset. tiene vel amore vel etiam ignoraniia veneraniur,co-
Hoc opusculum ego Alperlus, nec iuier servos rara oculis Dei dislrictioris judicii senlenlia cxami»
Dei norainandus, de prsesule noslro digessi, libique, naniur. IHius namque nomen Redemplor noster ne--
sancle Paler Constanliiie, ad coiiigeiidura direxiS 9, vil, queni cmni cura pvibus commissis faciis lauda-
ne oemulus, si quis est qui dormilando sacri vigilan- bilis conversaiionis el viiititum exeraplis secunduiu
lia abhorret studii araplectilurque aigri lorporem diguitaiem aposlolicara prassidere cognovit.
otii, aliquid in eis ad detrahendum reperiaf. Sin
VAR1_E LECTIONES.
" asert.c. **set duclus e. 1. ""daric. m el c. " dirig. correxi i. ** perlsnan-
J^obliviscetur
tiam c. *l dixeril. dixitc. ""dnisc. n uo 1.
mtm.
. (22) Scil. Adalberoni I» . (24) A.. ...
)25'iAdalberbnes. 25) Theodeiici II. '?"'
m ALPERTIS. ;SyMPI10RIANl METENS. MONACH. 4S2
DE DlVERSlllm
:..:...'•-. ;/:;_;.; , /litfciPi;^ // .;,...,;,/,:
''""'trater iinmo
(26) causa aiiieris ad ihevenit; 'iiia A!•
cbliegii lie Vefl.c>sioiiquarii di_bueiiin;viaefer. Ei ut
'sancla sttidia, venerande pricsui Burchafde, liderii, ' proptef tuas occupalioiies saneiissimas fasiidiuni
•sanclitatcra et honeslaieiii moruin relulil, eiqiiaiila viiarem; breviiali ariiiiiuiri irt bnihlbus dedi. At si
1oeniulus
'auetofiiate' Coiistfueres ef fegCiefLecclesiaYniibi^ quis .ibfte ex-advefsoemersefit,;et livido
Deo coraniissam, osiendil. Ejus relationibus, faieor, beulo"liis iiispeclis ob ihvidiani fugam cOntraxerit,
adiiiodurii noh solum coiigaiidCbihi, se-1etiamcoii- ci iii hoc hie fepreliehdefe ieniptaverit',6j qiiod sii-
;
digiia admifatiortei gratias DeP tblb coide :*eitelh^; peiflue noya, et'irapudeiilerihpplifp sfefniorie,iedi-
dteiis,exultabahi- Ciimque" adlnic de tua bohitate defim. eb qubd isufficiaritlibri'qub_i stlidiosi feei-
scife desideraiera,' meditatiorie in iiedurii etiani islis :
pluriofa "quaiiia: piant,;; iihperilis sCripiis, quasi
saiiclis Scripiiiris, laliofe jejunibrum et vigiliafuiri, : iijiiiilifascej jbnerejiliif. ei ca causa iibelluih "repu-
'etiii cseiefis Christi opefitnis essesbecupatus.:expO-- ibfii: is'sclatjeuriituae cbgiiliibhi sblumihbdo csse
suit. Deriique quaiilo airipliris tiii riieriiibrieiri apiid •hiisshra, ut tuo judiciO aut aUoleaitir, auf legeiniu;
nos egerat'S laiiib graiibfeni hobis diem etjbcun- sefvetur. Nairispe gfali_e luoe confisus; ab l;a.:
- iritCiitiorieiii<.hiis riifeoenpri fadile
diorein eflecefat. Etqiiia iri iarii iaudhbili viw api- qriisquairi retraxe-
tiis es, quamquiini et arite piiiiiiriis et pra-Starilibus " til, -quin qiiicquid senleiicia tua piobaverit, absqhe
viris refereiitibiis raiilla- priEClara' et iliustria de te ambiguiiate id alioruiii ciiam examiiiatione sit sia-
sihl audita, secunduhi dicta Salvatoris hbsiri iiriici bilieiidiini. Et si demurti liaec objicientur 61 arguar,
Filii Dei: « Noiipotest 35ciyitas abscbndistipcfihqn- 'qiiod oiniiibus cogiiita' scripserini, luo cortsilib per-
teiri ppsita, neque Iucerria supra cahdelabrum hiissa -pendsnt, irie liac responsione uii: iioia delectabiliter
(Mhuh.i, 14,15j";'»" taiheriirilerinr fuaccnversatic _._epjusaudifi. ut sbiel lieri in cahlileiiis, qupd.vete-
apef tius mahifestatajinCihOriani liii,sigillo cafiiatis fibus ex assiduilate fasiiditis,- npv_e frequentius iii
! dies repeiiloe, deleclaibilius aiidiuntur. Iiiief liiec
Chrisli peClofi nieo arcius impfessarii, perpetua
coiiglutiriaiibiie, si praesurab cPijliferi, mihi cppii- ' nbverit tua dignitas, qupd eiiain ad evitartdani ecio-
iabit. El si angustia fainlliafis rci iri adinini-strandis Sitateiri et desidiarii: cOrdis fes isias scfibeiidas
1
cbsequiis ccpiam iiiihi negahil, lanien piai liicnlis Susccperiiri; et quia ad bpiis Dei' sivfead alicujus
"affeclus iiiChrislP libi seinper adciil, fulcitus tesll- -.irtulis profecius idoheus iiori suin, in hoc saliira
'
riidnto Scripliif_e,*dicertlis : «Voluriiasboua suTflcit ppusculo ihisefum aniraum ah iriarii curiosilate tohi-
birtriiarf Cseiefiira: ribirtjiii 'luelstUhi ebnseCravi •liereiri. Qiibd btiariiideb siiie riomilii.'aiicfbfis posi-
"libelluhide riostrorum diefuin liomliiibus coinpoSi- lum est, ht, si displicet, sicuf proedixi supCrius; i'e-
'
tuni,"ciil riohien esl De diversilale teriiporririi. qriia -i seces, sive fossa facla inimp operifi jnbeas ; si
in eo diversa cbUecia'videritrif. iSori ^niiri^piehiter veioplacetvadpbsiioLnbiriiiie causa exefciciileJiciter
; • - .'..,"; :".;, '--;:"; ±--,:":: --':-;'<
omnia quoe de proppsila matcria scribenda craut legas. "'--"'-
_1NCIP1T EPISTOLA D.QMNIBURCHARDl EPISCOPL
BCRCHARDUS, sanctse VVormaciensis oecclesiaepro- gnilo inisisti, liilaritef accepi, quas etiam pcr dile-
visOr huniillimus, ALPEBTO,speciali suo,,graiioe..in-< :ciionera pariterque luam peticionem et ipse Jegi, et
legrilatem et plurimam salulem. corani me legere proecepi; in quibus stuilii *7, ac
Lilcras tuas, quasiioinine meo "tibi inulfum irico.- volunlatis tuae devo.ioneni satis sunerque coghovi.
VARIiE LECTIONES.
84egerill. egeral 2. 36ucmpiaveril c. s'siuduil.
"pote.l.
NOTJE.
(26) Immonem,abbatemGorziensem,Prumiensera 'lestem liujus signi hdbere cupis, fratrem tuum, ati Ua
et Augiensera, fralrem Alperli fuisse suspicalur Ec- se res hubeut, interrogabit, qui hanc, mariio suo in illa
cardus; sed lramo diaconus Wormaliensis fuisse vi- miserabili cmde. Frisiorum interfeclo, duxil uxoretn.
delur, ad quem inoiiachus Tielensis epistolam de Qiiem taraen ab Alperlo, clerico ui videfur, diversum
tniraculis S. Walbuvgis scripsit, Aci. SS. Febr.HI, habucrim.
p. 5*S. lbi etiani de Iuinioiiis ifatre sernip esl: Si
m DE DIVERSITATE TEMPORUMLlBRI DTJO. — LIB. I. '45i
Sel has quociens revolvi-, lociens per singuja. perie ^ in quolibet iibfOjdivCrsassex causas qu_cri Convenit
.verba conniiolus", noslris pueris proesehtibus super ,alque expediri oporiet, sicut in prcoeniip editionis
lioe dolui, scjlicef qiiod his lenipbiibus sunl iiiilli, ; primoeysagpgaruiii Pprphirji Severinus 3S, pruden-
-vel vix paucissimi, qui ad studehdiini inveiiianiur :lissimus decipr. Faliib exhorlante, dieenilo iiisli-
idohei, vel quibusvolunlas sulficial studendi, cum luit: « Primuin inq.iii, doceni, quoe.sil cujiisqiie
et hoe negolio etiintisquisque reficereiur, ac labiis operis iritenlioj secundo qu:e. uliliias, iereio; qui.
.animusa variis liRuultuantis seculi connrtissis inte- prdo ; quaiio si ejus, ciijus opus esse dicituf ,-ger-
jim suspenderetur, necnon cata caulione posleritali manus prepriusque" liber esi; quinte qu__ sitejus
sequacium laudabile li-aderefur exeinplum. Oihiies -'inscriplio;' sextum est id dfcere, ad quaiii partem
iauiem delcciamiento.mundanorum illusi et ad dete- -philosophioe ciijuscumque libri ducalur iiilenlio. >
-riora. pronissimi, miseiis linjus seculi vanitaiibus Hoccomhia in libro luo cauie conservasli; selno-
inservhint, et tam deleelabiles animarnm _epulas : minis lui iiisciipiionem non apposuisti. •Qubhiam
cxefCere aut quserere uesciunl ac penitus neglegunl, autera meo arbiifio hofe judicandum 40 reliquisU
sicut sciiptum eist: '« Oinnes deelinaverunl, siratil ideo sic judico neciioii el jtibeo _--TituJu_n.libro ap-
inutiies facli suril"; noii est qui faciat bonum, 11011 ponas, nomeri lnuiii fiducialiter inscfibas, et uni-
est usque ad ununi (Rotn'. nr, 12). > Igiiiir sin ;ii " cuiqueiegere volenli liber-pateat, ac slabiiis incon-
tui devbtio non est inahis apud me,. nec videliir •v.ulsusque meo judicio pernianeai, Si quis vero^ in-
-
vifuperanda, set multum laudanda. Nain in d_?ianii- vidia siiinulanie, defraciiohis iiiurhiufe iiOs riostra-
nis lui filo, haudsegniler lornato, iiiagrtas et auclo- que vitiiperel, huic respondeo, et confusuih hisverbis
raies caiisas non titiibantibus vestigiis "caulissime obmutescere facio :
conseryasii.lii pmni eiiini expesilioiie auclerali, ei ; Invidus es iiostris, qiioniarii tu lalia nescis..
;•-::" EXPLictT EPISTOLADGMNIBURCHARDIWQHMACIENSIS
EPISCOPI. .
INGIPIT ALMRTUS DE IhlVERSlTATE TEMPtoUMi
:'
\./.-/_:,.;-;;,/-;'" LjfBER;_r5// ,;';;;.;
i **. Apud Germanos qui circa Rhdniim fncqluni;' n jillani,speni peciundi iie qiiidem. exisliniarel,:. prci-
duo dilissimi, Wicrtiannus (27). el Baldericus, siiiu- pterea qiipd habebal (50)..sororem npraine..Liuigail-
mis opibus inier se de polenfalu cqntenilebmil. Sel dam, abbatissam Eltneiisis ineiiiis (51), qua jiolente,
Wicmannus gratia ei' amicicia regis. multoninique . nullam conturaeliam suo generi degeneri. coinihio
Gernianorum nitebatur; alter Colphiensis sacerdct.is inferre audebat. Videbatur eniraiile secunduni quo-
iiemqueGerhardi Mpselleusis, ppieulis viri. auxilia .rnmdain ppinipnem, quainvis incc iiobilitaius. i".
sibicencibai.Hisiebuscnnlifmali "•v,.coiilunieliosiira ^genere tamen.. ..**; is eiiam et "quldam -Goaizo,
existimabant, nec aller ajieri in uIlo.w nejgoiio.ce- . Richizcnis tilius.vir magnaruin ppum, qui inler se
deret. Inierdum eliam pace iiiiCr eos facta, dolo . in ijlp spacic tcjnperis secielatera et; fid.enifirmax"e-
pocius, quam ut uilius veroe amicicioe fidein serva- , rant,in clienfeiara Liuigardoe se devovefant, ejusquc
.rent, studebant. Set Baldericus dilissinii. et longe «_i.bseqiiiis.ei iiiperiis obleinperarani. Eral eni.iii Go-
:nobilissimi Wienianni_(28), ciijus majpr.es.raagnam dizp censaiiguiiieiis liaruui sprorura, el primum ad
partem Gerraaniee, et maxime circa liltpra .oceani , ainiciciam aitcrius se addicavit, -eique studiurti sutjm
. impeiia lenebanl, filiara duxitiixorem; Wiemanriiis et auxilium pr_oesfiterat. Set cuni animi ejus leyifa-
'
vero aliquos annos post prsefecli Godefridi (29), :tpm el inores faciles animadyerlefelab ejus fami-.
•avunculi Balderici,:iiliarti .in riialrimonjura sunipsC-;• liarilale.se reiiiovii, et ad domiise,-JLuiigardoe,ciien-
rai. Hlsrcbus et hic jn Galliaj et ille in Geriiiania, ; felain se cortiulit. Qiji post liiijcbieiinijim, °b, ple-
prsedia et oedificiaraulla ex doiis jure sibi adquisie- rasqiie injurias quasAde.Ia sororidomnae.Liiiigardse
rant. .. ,;. _,_ . inrpgabat, adjunctp sihi Baldericp, castellum illijis
%. De casletlb Adelm 46 incenso, et cjusdein.mqribus. , subilp inrumpi.u.s, praida, el incendjp ceiisumpsil..
Erat antea lempus, cura Baldericus suie uxoris lpsa verc, ccmpeitocprum advenlu, pauln ante me-
YAHLE LECTIONES.
38pudentibus detoMi» c.. .39prepriisque c, 40judicaslum I. -,.« MORYMl. " LlBER I desuntin c.
..? numeros addidil JSckltart. 44 cpnfirmaia i,_ , 4* illo 1. 4GA.ddete 2. , 4' nobiliialis ,1. 48 vilis supplei
Eckh. forlasse mediocris_v. infra 11 &,,; png. 715< ; .::-.-,.;..-: ,;••,'.; : .: i 4. '
. NOTiE.
(27) De. cujus gengre cf. cl. Wedekind noleii II, (50) Scilicel uxnr.
,60 soq. , -. ; ..:-.. .; -..-_.... ,:. .-•,;•' . (51) Elien :ad Ruenum,: a Wicmanno• Liutgardoe
-
(28) Ciimiiis pagi ilamaJaiii. ;. .'., ,; patre liindalum. .- ''><<' .- .-. :,.. % ....
(29) CoiuitisHalluanorura; cf. u, 6.
'
*$!> ALPERTi S. SYMPHORIANIMETESS. MONACII. 456
diain noclem ciim {Saiicisprofugit, Sel proelerea res A illius nccem cogitabat, et. consilio cum quihusdam
isla vcheniehter est admifartda, iias sororcs 4% pesliferis iniio, illara veiieno, ulferiur, cxiinxe-
;parentibus c.afissiriiis orlasi tam diversas a se esse runl. Nos eara rcra, pro riiagniiudine seeleris pa-
potUisse, ui quot reprehensiones in una nolarenlur, rum nobis conipeilaiii, exislimationi vulgi rumi-
101irialterii virluiCS pfoedifaafenlur, nisi hoc cogita- iiaiiiliiiii relihqulmus: Sel illi qui venenurii ccnfece-
lionibus iiostris ppppnamus; mirum nen fuissc, ee rant, capli ^4 alque ocrilis dampnati suiit. Pcst
qued et pfimus parens nesteriiidem dissimiles iilios menem ejus cum omnes ubiqiieorbitateui " ianloe
gen..cfit, qiibrum aller. crddelissimus parricida, mulieris cum luclu et planctu deplorarenti soToril-
ailerum milissimUm ihvidia occidit. Nestrp vefp lius locum furibunda invadit, el omnepatrimohiuni,-
silenlic illa prselcrmillertda suiit; qtise de Adela di- quOd sorof pia intentione ecClesiie contulil, ad
cebanlur, quod erat clamosa in voce, lasciva in isuaiu p.pteslalem releiisii' 1'6. Setnon mulie post ex
verbis, veste composita, animo dissojutaj et qliod pfoeceplo Oitonis teftii "imperatoris cum dcde-
instabililalem, irienlis nritibus oculcfUm p roeferebat. Core expulsaj his adversitatibus praevideri cogita-
Ncs vcre sciinus, eam ad cpera mulla esse solerteni, bai; et consilio cumsuis accepio, cum post viruiri
inagno ingeiiio, et nuriierosas eubicularias ad varie 2 prioreni sine occullalione lurpilef vixissct et cit-
taleih lextrilium rerum inslriictas habere. et in pref.*" pienli sui copiarti non- negasset, poslquain vidua
ciosis vesiibus :conficiendis pCne Omnes noslraTUJii lasciva6B secundhm dictuni sapcti aposloli (/ Tim.
regionum mulieres superare (52) 5 hsec sola hunia- v, M) diu luxuriata fuisset, illuni de quo supra di.ti-
ni.asiii ea nota est, mus Ballericura duxit inariluni, cura vircnlC sorOrc
3. De moribus Liuiaardw; ,;,, neuicr copulara alterius ne inente quidera concipere
Al vero Liutgardis longe dissimilis huic. Sfim siudcrct. Nec inulto posl, insligaiile illa, cum ar-
hioribus honeslis erai celebeiiima, vjiiuiibus orohi- iiiaia inaiiu Hionterti-Ellii3e,,!lsubito occupat. Cum
bns ullfa qiiam credi potesl prseclarissima, hospi- «jiidani repentlho metu perculsi fuga salutcm quac-
iulilaieila adsnela, ut in -advertiu hospiiiira maxirae rcreiil, in ii:oii:'Stei'i(<se ab iderunl. Expugnatoquc
delectaretur, ilidemque si quandd abesscnt, quod monasterio, et jaculis aitnribus trajcclis, unum,
tamen raro conligit, quandahfquasr ihocsticiam in qiiem sibi inimicum existimari voJuit, caplivuni
vullu praeferebat. Prudentiam in ea laudari non est dnxit. Set cum id regi cpmpernira forcl, graviier-'
necessC, cuni non solum cx palalio ad cam, set que facluni-hpc ferrei, deliclum Balierici deprecaie-
eliam ex longinquis regionibus magmis numcrus rum auxilio pecunia expi.iiura est. Rcx vcio alliori
horainum ail sUarum rcruin capiendum consiliiim consilio in poslerum loci illius stabililatcni prsevi-
cOnfluxisset. Erat enira iu ea ciim summa scienlia, J dere vclcns, JNcvipmagp60cpncilio indiclo (an. 997<
tum veiissima facultas suorum consiliorum expedieri- itfai. 18),- cura undique frequeiilissimi illuc convc-
dorUm. Omnibus affabilis, omnibus ex.ilit Ijenigna, nirent, traclaiidurii de prsedicto loeo slatuit.- Adefai
niiilta' etiam dSndd maximsim gloriam adepta esi; cum sua corijuge Baltericus, eo quoil senieriiiae'se-
uHde et contigit, ut pmnes eam riiaximo honofe ce- nalorum processefanl,- ut ille conviclus secundura
lebrafeht. t-auperes eam quasi matrem eliam ex legem in perpeluum ai ilfius exppslulatipne ecclesia;
peiCgrinis locis sine intervallo frequentabaril, o^uo- se eximeret. sicqrie karta etprivilegie "'leci ' siabiiita->
furii neriiiriem siiie solatio a se abire permisit. Mifa lein firriiaverurit (55). '";".!:''
res, tit fragiliias feiiiiiiei sexus taniis vexationibiis 4. Debbitu Olionisel dqiisBaldrici.
nequideni ad lioram gravaretur- set potius, quod
est inirabilius, ut dixi, delectafetur. Unde frequeri- • Post hsec vero iincipefatortercius Otto, bonaj iri--
lef irttCf nps cOlIoCulii0, duiriin ejus gleria _gsiiiria- dolis adoiesceiis, iii Italia moriiurj corpusque ejus
remus iantain humilitatem; fatePf hes jara liinc :ad Aquasgrani ei&rtur, et ibi cuin fCgiOhonpreJSe-
" mprlem Baitericus
divihasse, id qUod verura efat, illa extihcta nul- pelitur {aii.- 1002). Pest cujhs
lam iiihis regioiiibus sui consimilem tam illustri. v riipil fnlein, et hostili manu adgressus ad niOnteiii
vitaesse fulurairt. Palrimenium quoque omne, qubd Elinoe, vallum quiecclesiam ad instar castelii am-
sibi hefedilaiis parte " siicceSseiat. ecclesise ciii biehat SCidit, fainiliamque omhem sibi ..eryife
*-
ipsa prseerat coniiilit. Id sorpr ejus faetuni gravi- coegit.
lef ferens, tradilionem illam socpiiis rescindefe S. De Beinrico 6t rege.
moliebaluf. Set cuniid efiicere -aonpossel, in vitie Ubi vere Heinficiis svimma fefuni pctiius esti
VARLE LECTIONES
4,s6pofesl. ** ild Eckfu — colloCa.lic. " iUu corr. illa t. M paIfe corr. pafte c. "3 sbrofof cbrr,
scror c\ "*capilicofr. capli c. •™ ila correxi; sbbrielafem«' c. " relfersit cdrf. i-elefsifc.
•-
^tercli '%'
••iJaE. lascuac. 88einoei. cllnEeS. ""nevio magno 1. HENRICO c. lioc lacoi:
'WtM,. .,,..:'.•;,
(52).;Eadem fere verba: de"sorore Burcliardi epi* (53) Cf- ea de re charlaiii imperatoris ap. Sd.aieh
teopi Worraat. in ejus Vita leguniur c. 12. : -: Arai. Paderb. I, 545.
-457 M DIVERSITATE TEMPORUMLIBRI DUO. — LIB. I. -133
ilerura locum illum 3n pricrem slatura reduxil._ A -S Meriwldo **(54) magrta celeritalfe vccti, usque ad
Mulla praeclara de hec viro nobis scriberida suffl- porium Tyli» (55) pervencrUril (aiu 1006). Popuhis
.cjunf.: gu.am facile, gralia Dei donanle, *) ad api-. vcro qtii circa lillora AVal iluminis liabilaverunt,
cerii ** regni pervenerit, qualiter illusires viros ett corapeiio tantoe niulliludinis advenlu, spem omnerii
summsepotenlise, bella adversura se coricitanles, ce-. salutis in fnga ponenles, suapene omiiia pfseler
leri vieioria in deditionem venire coegerit, qualiierr pecuniaiii, quia mercatores efaht, alienissimis reli-
reges in '* inierioribus Germanioc pariibus ,. quii querunl. Prsefecius verb prudens consilio, vefitus
Siint Winidi vocaii, suae dicioni tribuiarios effece- ne agfi hbniinibus destituti lioslibus facilipf pafefet
.fii, et Mellim in Belgis diu conlra se male cogilan-, ingressus, vi qua pclefat ascense equp, fugieriiem
tein, et coinpliiribus annis obsessam, penead inter- vix reiinuit pppulum. Hpsles usqiie Tylse veiiierttes,
nitipiiem 6S.vastaverit (an. 10.12?), el landem mul- vela deposuerunt, et porturii nullo iesisienie iri-
tisiiiconimodis illaiissibi subegeril; seiquia doriinuss gressi, copiam vjcius magnam repererurit. Qria ce-
Atleiholdus Trajectensis episcppus Iiaec pninia ple-. leriier exportata, vicura ihceiidio vasfaveruiil. Mo-
nilerin uno volumine iucuieiiie scrmone epriipfe-. nasteriuni quoqiic sancioc A*V'albufg_e irrumpertles ' 3,
iiendil, a.nebis pars qnoe aliquandb npslris scfipiisj veslesque. sanclas a quodain comiie Wallgero, con-
necessarie pccurrit praetereunda visa est, neiiisie- , gjj slruclore ipsius loci, et sua conjuge Deo digna **
fiaiantis ei iam yCnuslis decumentis edilaa ricbisj AJberada ibidem coliucatas auferentes, el allare
ianqu.im ab insipieiitis lalraiu obfuseareiur. SppJialo'*, et prselerea quam plurimis rebhS:eccle-
iS. Deviso comele, el fanw, el moriatilaie. siaslicis expcrtalis, ecclesiam quidem iricbloirierii
j-cst liinc liieiinium quam rex in solium' rcgiiii felinqueiites, ad classerii se recipiuni; statimque
suijliriiaiiis esi, coinmeies horribili specie ilamnias; minciis a prsefeclo in enines partes diniissis, posiei-o
hac illacque.jaclans, in auslrali pafie cceli visusi die suinmo mane maxima mnliitudo conveiiit. Et
est. Sequenti anno.fauies et moiialilas gravissima[ quia pr_efecius exercitui pfoeesse non poteral, Bal-
per.lotum pfbera faciae sunl (ah. 1003), ifa ul ini feriCP, de quo-supra dixinms, itemque Unniocho *'
multis Ipcis proe miiliitudine moriuerum ei.i_edici coniiti, slrenuo viro, qni in exercilii tercii Ottonis
sepelientium yivi adfauc spiritum IraheiHes, vi quai imperaibfis Italia in re militari opinatissiraus ha-
poleranl reniienles ie, cum morluis obrucrenlur. bebathr, bellum co:iihiittilurv Nosiris visis et celeri
7. De Wecelino appslala. " eoruiii advenlu hostes perterriii, naves qiiam ciiius
lsiis etiam dicbus,; videlicet Hcinrici regis quii solventes recedebant, adeo ui similis fugoereeessus
postCa henediclione apostolica imperalor effecliis' ;' viderelur. Nostri iiisequenteS, et ex ulraque parle
est, quidani Weeeluius, qui fueral Cuonradi ducisi C fhiminis levibus proeiiis faclis, et utriinque " paucis
clerlcus, iliusione diabolica seducttis, errori Judeo- aul74-vulueralis aut cccisis, he cupidilate proedsea
ruiii coiisensil. Hoc audieiia rex, nimia, ut jusium i ripa longius hosles vagarentur, proliibebant. Vicis
fuil, conturbaiioiie commotus est, alque illius jus- vero juxta lillus '9 quos adire poteraiit exustis, nona
• sioiie jinus discipulorum supfura npinine Heinricus, hora diei onirtes de navibiis desilieruht, aciem con-
aequiveeus regis, pr_ediclUni aposiataiii veracissi- 'feriissiniam R0 insifiixefurit, iiostfis " poibsiatem
mis sacroe Scfipturse lesiim<.niis, ut ejus epistolii pugiiandi pr_ebueiiini. Ai ribstri loco se conlinue-
.-iffifniat, falsa vcrba iri Christum cjusque sahclos; runt, el quia pliifimi ex agris coacii convenerant,
dixisse devicil; et quia hsec loiigiusculo sefmone cuiii his ad usum belli irtiperiiis et superioris anni
proifacia sunt, in fiiie istius isbelli ea ponefe de- propler slerilitaleiii iiiopla famiiiaris rei vexalis,
«reVinius (lib. n, cap. 22, 25). proelium cominillc.re non audebant. Ubi barbari ne-
8. De adveniu Nprdmimnorum ". niinem ad piigiiain procedere conspicerent, siiiis ad
Wicmannus, sbrlifa conjiige, ril supra diximiis, ostentaiioiiein suse audaiise factum exislimanies, ad
praefecli"filia,sibi iri omnibus pljleiriperare fulenique naves se recipiunl, ei nullo prohibente regressi
illi ei amiciilam C8servafe censliluil, et frequeiiter sunt.
aller ab altere adscitus CTCPhvivie, cominuneiri sibi "-"* 0. De secundo adveniu Nordmdhhorum.
causara fecerant. Cumque jam senip ccnfeclus et Sequenii anno (1007) iterura quidam pyratarurii
begfiludine ita deprehensus esset pr_efe"cius*°, ul yix cura nonaginta longis navibus pef IIumenLaicam(56)
pedibus incederet, pyfaiae ex diversis insulis' 1oceani veniebanl. Noslri, exiiiriplo coacla magna multitu-
cum niagna mulliludine navium eraersi, per flunfen ' dine cqtjiiuni et pedilum el8- paucarum naviuin, per
"
;' ..... ..... TARLE LECTiONES. '.
'* donanlein c. *3 6i deest in c. sed
•* ipicem c. adestaptid Sigebertuiha. 1005. :*8 inierhiiio c. *5remit-
icntese. NORMANNORUM 1. *8amiciliam c, 69 adsitus:c. '- perfectiis <;.*-iocis ^ofrMnsuJis c.
7* niefi iiuido c;i *8 c. - n digne c. ^' sjprbliaiec: *6_._.•li. fecie'
irrupehles
! ' ex;cap. Wemeiiddvit; -in c.
licus^yltabm tm-vacat. " 'ita E. utnque c. '8:ac e_ * 9 Iilus-2. 8- cortfesliss.i;: 8i lioslrami.
*' ac. ,'
NOTuE,/
(54) Hodie de Merwede, Rlieni sive Valialis bra- (55) In dexlra Vahalis. .;.;,»..: .
cliiim]. (56) Lek.
PATUOL. CXL. 15
4S9 ALPERTl S. SYMPHORIAAl METENS. MOJNACH. -JSO
Lri.pam inslrucli armis adveniiim liostium expecla- A iste sancius scriplis nostrisinlervenil, libet pauca
bant. At primi barbarorum visa tanta muliiiudine de vita ejus huic operi nostro inserere.
periurban.ur, el in medio fluminis alveo anchoris 11;. De beaio Ahsfrido comiie.
naves staluentes, 'reliquos expectare disponuni. Erat 80 igilur Ansfridus in Braluspantiura tlni-
Postquani in unum convenieljant, el senlenliis inter bus(37) comes summae-jusiiciee, uf neque muneri-
«os conl&tis, invitis noslris transirc diffldebant, le- bus nequc donis 9° arectiludinis calle reflecli pbssef.
gatos ad cos miseranl, ul ipsos per fines eorura Frcquenier in conciliis et conyenfibus scnieiitise ah
4ransportari palerentur; sibi esse in miimo sine eo inprimis exquisiioe, ali ofe ejus omnes erant peri-
injuria ei maleficio ire velle, et.ut id eorura pacc et denles, et quse ipse legum decfeta siaiuil, liis nuTJi
liceniia liceret precari. El impetrato 83, eo die^pace conlradicere fas fuit. Sermo ejusita nicdiocriiale et
lusi sunt. Sequenti die cum classem movissent, jani- discrelione feriiperaius, ui non comici hosiri di-
que primi Hrenum essent ingrcssi, noslri cum paucis clum (TER. Andr. I, i, 54): Ne.quid nimis, shper-
. navibus, clamore magno novissimos adhorti, bcllo gredereiur. Sed el hoc adneclendtim , quia ex mo-
-iacessere 81 cceperuiil, Quo clamore ab aliisaudilo, deratione suorum verboruni facile coinpositio et
celeriter accurrnnt, cl armalis circa lillus dispo- honestas ejus occulii cprdis ab audieutibiis iiitellegi
SI
•'silis, npsiros ne adprepinquare audcreni peiierrent. B pcluit. Quicquid verc in jngi et colldiaha coriia-
.Inlermisse iieclis spacie el emnibus npstiis flumen bulalione loqucbalur, lioc diviiiarnm Scriplufaritm
lransportafs, el 86diluculo ad noslros qui in navibus exemplis blande leniterque Condiebal; el si qiiando
-erani falsa fama pervenisset 86, equites cum hosti- contigit nt a sccularibus ncgoliis quieliis csse po-
i)us niagno certamine conflixisse jamque qtiasdam terat, aut jusla judicia 91 traclabat, anl iectioni
naves direplas esse, niliil reliqui ad celerilalem sibi lanto sludio insisiebal,! ut a quibusdam insipiehii-
-fecerunt. Tumullu cl clamore omnia coraplentes, bus monachicam viiam illum agere deridefefuf.
nullo duce , nullo ceiio ordine, ul quique sibi cele- Quod idee ininus sil niir|um necesse csi, quia quanlo
.riores videbanlur, hpslibus apprepiiiqiiabanl. Quibus avidiori medilafione saiicti divinis operibus irivigi-
.visis, in uiium hnsles cenginbali occurrcrunt. At lant, lanlo amplius vilipres mundo fiunt, et ut pa-
noslri qui in navibus eranl, ul viderunt Nordmariiios ticntia eorum probelur, a pravis horiiinibus ex pef-
iiilegris viribus occiirrisse, reliclis navibus, proeci- missione Dei pleruhique delionestahfur, teste no-
piles sc fugoe dederunt. .Quos liesles consectali, lot lario Spirilus sancii, dicenle : Obprbbriuminsipienti
.inea fuga peremerunl quotcursu conseqiii potue- dedisii me (Psal. xxxym, 9). Summi etiara fel illu-
jaiiit. slres viri, dum in jure diccndo graviuss 3 quid discc-
10. Dc porlu Trpjec-ter.siiucenso. ^-.piandiim erat, el ul solet fieri diversi diversa senti-
Trajeclensese'de adventu harbarorum-cereiorcs rent, ei vaiiari scnlentia- viderenlur, ad eum gratia
facli, ne hostibus commodi aut usui ad obsklionem diseendi el inlerrogandi recurrebant 94.ImperiaJibus
casielli forcl, pcrtum cmnem ipsi incenderuiit. quoqne secreiis S-epissimeinlererat, el quociens de
Pertu exusle, cenquesii siint barbari cur tantura majoribus rebus traclandiim erai, lania auctoriiale
inccmmodum esset admissura, se nullura malum et dignitate'*'* habebalur, ut sine ipsius consilio raro
adversus iocum moliri, proeseiiim cum Ausfridus aliqnid siattiereltir. Hoc sibi in omni actate decre-
lanise sanciitaiis vir eidem prseessei episcopus. tiim, hoc sibi prpiiositum, non sictit quosdam"
-lieligionis tamen causa ul in caslellum intromitle- nostri lemporis, quos plerumque aul raisericnrdia
renlur orabaul; ecclesias cblalipiiibus suis venerati aut iinidia a s* judicio labi cortspicinms, de juris et
se velle dicebanl. Quibus cppidani, assuinptc vuliu legis verilale nihil diminueral °8. Ob lisec 95 ab rege
et eonstanlia, respondent sc aditum armatis prse- frequenler adscitus, et carus proe caeteris habitiis,
bere non posse. Et quamvis8S facillima expugnatio ejus oraiione ei pravos -00cohercehal et reni publi-
-essei, tamen cognoscenles, sancium locum et lan- cam' 1111cnin pace gubefnabal. Pr.-cdonibiiS, quihiis
iura sacerdolem suis forlunis alias Obsisiere posse, regio Bratuspanlium 10- maxlme alebaiur, infeslis-
nullani loesionera civilali inferenies abierunt. Quis P simus erat, el crebris occursionibus eoruiii coriata "*
hpc meriiis sancti episcopi non adscribat, oppidaiios Impediebau Principem quoque eoriiiri, despefaiuni
coiifra spem melu liberalos, et periculum evasisse, liominem, cujus nomen ne10'- dici quidem ppusest,
cei locum illum inviolatiim perraansisse? Quia vir sangnine civiuni ,0f et pfseda adiiliimi,"'frequeiiti
VARIJE LECflONES.
*-"impelTata E. 8i lascerpefe 1, -lassescerc % "" verboriim construclio nostro propria. « per-
vcnisseiit c. 8* Trajeclense c. sa quanvisc. 89Anno lerlio Henrici impefalOfis , OllPnis leflii beatie
nlemprise csesaris augu_.ltsucCesseris, crat apud BracliJiaiitinrti comes Anffidus, etc. ihcipit 5 (Vita S. Ans-
.fridi.) 90 d. transiioriis ullo modo a 5. 81deest 1;. 91 i. i. legUm 1. 5. ,93 gravls c. -s>:rcquirebaiittl.
vcuiebant 5. •»«lantee auctoritalis habebalur 5. *6 quidam 5.,:-'" aut c. ** diriiinuere: 5'.:• **:libc 5.
, 0° primos 5. 101c. el regnum eura fn pace g. 5. ".» brachbanlS. ,03.cenatus 5. 10i hec;5.
11,5 civili adulium 3. media desunt. per
SOTJE.
r' ...=T
(37) Braliant. '-:,-.*'
' 461
DE DiVERSlTATE TEMPORtlM LIBRI DIIO. — LIB. f. i6_
"iiigarse yix eripieritem, ychenienter premebat; ciim 1A 0'ui'jiriusih niultis^valuitper bella pcrkiis.'-'' '•'*
ille" aiitii"- saiiibus auf paTiidibus densissimis arlie- ; Cloria pasloiissoDalin seimon-?. suavis!
' rilnis
consiiis, "praesenspericulum cvadCre ciipiens, M.Decmcilale clmonachicavila et elemoshiaAnsfridi.
jsesp •pQcuita.rci..Multi prsctefea iriumphi,.' mulla Suiiip.o episcopaiii, aliqiianilin.canonicis veithus
Tbeljafelicilef gesta hcn ad. pernicieni civium, selad iiiebalur, non quiilem elalionis causa, sil. ne-ileiii-.
repriiriendani audaeiam jniprobbrum. Hsec quidCin gp.alionis suspicione a cailerorum moribus sact rio-
.laicus gerebat. tnni videreliir 1!2 disscnlire. Sct quia pius Ilomimis
12. QuomodoAnsfridus conies episcopus efficitur. jam-illum atl stiara servitulem advocavii jamqu? illi
Cum (58) vcroBaltuyinus 107sacerdos Triijectcnsis cnrani Ecclesi;e commisit, adhnc "3 pleuiiis sua COJI.-
iyita.deccdefet (aiu 995)^ niincjusqne in castra ve- siieta pielate sibi acljungere disposuit. Nara quamvis
nisset, .rey Aiisfridiim seorsuin raaiiu ducehs, sacfir- iiiipossihile sit vitani ullius 1-14 sancii sine pcccaiis
jGo.iu.riiiiJud ci. bfferre ccepit. Cumqiie ille reniie- transirei cum m lamen ilia, cjnre fragiliiaie carnis
I2Cmiscricbr-
^eliir, jamque se.seiierii, ih inililaribus arrais oniiii iiicaiile contracla sunl, largissinia Dei
tejnpprc yi.loesuse vcrsaium, cleficatus ofliela susei- ilia in hoc seciilo aliqua molesiia corporali soleaivt
'pefe omiiirio
..-._.."..- • ':.-.- •.:-. videri
.alisiirdnm • coiilenderet, el rex. 1 pnrgari, alleslants Scriptura,:qu_e dicil: Flagetlat
'''yelieii.enter inslans, vi ad suscipieridum cOinpelleret, ft'D'eus ' omhem filiitm qttem recipil (llebr. xu, 6), Ans-
pcfspiciens ,08qiiia fegi rcsislere non posset, ulctini .: - fridus luinen barum tenebrarum amisii, talitef quo-
sins jem deliberaret, exposcif; Qua re impeiraia et "'dartimodo inahente iiilegrilale ociiloriiin, ut nihil
:al> siiis pralione accepta, quse" rex iinperarel se mintis qtiam aspicienti 127vidcns viderelur. Defe-
'iTacluriini polliceijir'. Et accepio' gladio quo cfat 'cluni qiiidein tisus ,2S suslinuil, set deformilas fa-
'a.cclncius, siiper allare sartctseMariocposUit;dicens : ciemviri nulla dehoneslavil. Hoc ex benignilale
rJfflcYeiiHsVioc 109hbnbrem terfehuhi obtittid; ei hosies Salvatorisiioslri credo aclum csse, ut exlincto ocu-
pqiipeitim Chrisli el vidiiarnm expiiii; nunc dcinceps lorura desiderio et exclusa occasione peccandi, et
'liuicdbihinmihem sanctm Marim,qua -'° virtule hono- vullus dignitalem cpiscppi servarel, el ulterius rten
' -reih
efsdliilem anhnmin optineam, coininendo. Hoc baberet unde conciipiscercl. Neque Iioc iiicommodo
curadicerCl,'oninJura.ohPrlislaciirais, applaiisiiu* accepio timquam superatus aiil aniino dejeclus e.st;
^omiiiuni qul aderant diguis cjiis meriiis iribiiitur set eodem vullu, eadem hilaritale, cadem jocundi-
'
infiiJa pcnti/iealis.Versicuips qiiidam e noslris de . lale, cum sumnia palienlia pcrmanserat. Igilur >"
'iiis'-febiis cecinit, "qlios-ciiain liiiic opiisetilb in- respectu Dei in sc propensius rediens, salnlifera co-
•iexere 113libuil, utel"* alium ;n nostra narralione gilatio sibi incidil, ilores liujus mundi sordes.apud
tcsleffl haberemus.' C Deum videri , elea quse multo-sumplu ad ornaltim
".;'.'. 15. Tersus de eadem rc. -puli-escenda.carnis caplarenlur, non soliim ad "*
-: 0 bbnaTrajectiim,mater prreeiectalocnrum, dielrimentura set etiam 131acl-perpeluam. ruinam
''.' Kuiir.retinesdomiiium -generali laude politmviil°. aniniiB pertinere; vestem delicatioremdcpesuil, in-
-;'.',-' 1,s
metilis decus esl tibi pojiljficalis, 133vilia, set poiius
» Ansfridpro
Est el praleclus Domino conlessor ei almus; -'diinienta, ne dicam angclica, ad
- QuTprius iribelld uimabal regna popello, instiluiionem sancli Bencdicti siinipsit. Est collis ,33
•2. .Kceipsia-custcs «unc eslsan.iusquesacerdos.
...,.Verliiur in inelius sicsicce.r.aminisusos : -(59) se_x-milibusa Trajectp distans, undique circum-
:.•-.'rO.ubndam bellalof, minc.aiilenip-ieisanmlor; cisus 1S4, una ex paiic fliimcn liniosiini, reliquuin
, Tiiiicjmrs.hellocnm,ntinc autem «luxauimarunv; , spacium perpetua pahis cadeinque lalibsiraa..ani-
''.,:-yuqndampugnabal,pjipulinunc corda gubeinat;
.':;: LJlilitis ofliciiitnprecis ohmutavilfn USUT.I. bicnilo oninem aditum 18Sexcludil. Huc adacla na-
. Vesle s.cerdoiis niiricprorsusliber.ab armis,: vicula, trans Ilunien illnd se ferri.jubct, elquia ora-
:" lA.ccejiiLcalicem manibusliquitijue mucronem.
,; Dcposiiitpariiiiim,ecepiiqiiein levare 1ISpatctiarfl;'" iipnis causa inuiultiis honiimini vitare cnpiebai, ver-
' 'Sprevit vexillam113,voluil quiapsail-;re.uiissaj)i; ,: iicem colli., succisis arhoribiis et frulicibus, in
.:: Kuncniissamcanlal precil)iis.jueliJeliter insiat.
:; - Isla Mibexemj.loPelri faciriii-iiibiiaiido, planilieni dcd*.ixit. inprimis qraloriura, dein sibi
yiii piiiriuscecinii roissainbarhamqiielotondit. -.. cellam, posl aliis construcliset claustro eflV:ci.o, cpn-
juit iit v.enianl
" ,Qua; fecitbvenVlieiis Deus,ompiaprotinus adslant1"; I venliculam la6 nionachortini ibiilem collocayil,, et
IJeca^e
- AdseciiDi'1'aiiluin-rapiiilde bic, tit teceral.olini,
sorte luporurr., ...abbalem 13Tpnefecit (40). Huc se posi colloquia re-
'-_."•' iliiieniiposliicciesiaedoctorcmjlisseralesse. . gis, posl synodum, post diycrses..cpnveiitns recipere
-."'•;" Kuifc'eslalbalu'. lif, cutn stemate.glorilicatus,
,.-.-'-.Uqiie'siolaiu poriat, vinutis.el arraa ministiai,-c. solebat; hic roiseram curani secularis negocii a se
"-'' ' '
.'•..• ;:: ,.., VARIiE LECTIONES. .'
-:_*** dceil-5. 107balduiniis 5. lp* prospiciens 5. "9 hunc f>. 110iia c. et 5. '" a meaeo. 3. l" ac
-..piausn5. -*•annrcfere 5. 1U quo eliaui 5, '*' iia 5. c. an yotivnm? lls dalus 3. 1,7coepit
119 "0 polivura
.5. .3,siavarc £-. vexijlum % . assunl 5. 121ablalus 3. "* bis scriptum in c. 12-ad Ji_ec3.
: -^.ilsS.illius c. ^s deesi in c,\ ddesl 5. ls? deesl 5. 12'"aspiciens el V. putatetiir5. 12Sin se 2.
"'MKex Iipc.r, .51 : IS0 deest 5. l*,deest5. ; 132:non dixenm 3. 133c, lleilgenberg iribus in. 3. "'cir-
"ciiincIUsus 5. --." addiluih c. 136coiivenlicula 3.. 137a. els p. 5.
NOT.P:.
(38) Cf. Thieimari l.jv, c. 22 sqq. (Palrolog. •jford.
tom. CXXXIX.) (-40) Fundalionis diartam v in Aciis SS. Mai 1
(59*iUohorsi, po.lea Heiligenberg, prepe Amcr-- ....450.
'4(5.3 ALPEKTI S. SXMPHORIAMIMETENS. MONACH. 4C4
removit, viribus totis laudibiis Dei ei ohsequiis in- ;__inaliciaeexerccnda!. Qui tamen miser paucis diebus
stitit, orationibus, vigiliis, eleniosinis ita intenius, posl, cxleris dormienlibus, suspendio iiiprlem sibi
iit n.enionoslra retale sibi possit adsimilari. Unam cpnscivit. Hrec breviter perslrinxi, ne quis in cerde
¥X ejus innumeris liberalitatem in pauperes Chrisli suo exisliniel, propler defectienem prpbala) vit«
exhibitam refercmus. In ipsa cella quam dixiuius servo suo Domiiium noslrum Jes.tim Cbrislum vir-
posilus, consuelo 138opere Dei explelo, posl lerciain lulem signorum concedere noluisse, qui niiillo nia-
vigiliam, unum ex suis ininislris ad se vocat, quid jora cl longe iiis feliciora, id esi vitana fielcrnainin
-fleii velit o.stcndil, etul nemo id cognoscat suminp cpslesti regne,' concessil»
ipcre inlerdicit. Surait silulara, iramiltit veciem, 1<5.De obilu Ansfridi epkcopi.
.seque.simul porlando miiiistriim ad regendos gres- Igiinr cum illi virium imbeciilitas adcresceret el
.sus suos usque ad fluinen $.ra.cedere .jubel. Aqua laiigtiore corpus ad occasum vei-gere inlellegeref,
•Iiausia redit 13%ignecalelacit, doliora ipse infudit, a.1 supradictum collcm traiisferri jubet. Curoque illic
leprosum, cujus corpus miserabilis sanies toiiim aliquaule lempore vi aegriludinis premerelwri Be--
pbduxerat, panrtis' exulum in lialneum deposuil. demtori nostro, ctti servivit, spiritum reddidit (an.
putrescentia membra manibus perltislrans diligen- 1010). Aderalin exequiis ejus filia ipsius venerahilis,
lissime 14°lavit, lotum in leclulum 141 ipsiuscpl- B abbalissa Tornensis (41) monaslerii, consanguineus-
Jocavit, et vestibtis novis veslitum anlelucanum sub que"ejus, de quo supra diximus (cap. 8), Unrupch
'testalione ne quis id sciret abeunli 142- 43 pr_ecepil.-
cpmes, ccrpusculumque in cralorioposilum, a fra-
Hic si.quxras cur isle ianlus vir, tol virlutibns tribus solitis frequenlabaiur ofBcii.s,fuiurum ut po-
•preedilus, Spirilus sancti gratia inroratus, leproso stero die in ipsa ecclesia, nt ipsi animo firmaverant,
•illi solacium curalioijis «PII inpenderit, facili, bas tuninlareliir. Iiilerira Tr;ijeclenses quaju.frequenijs-
cogilalipnes obvius hac responsione excipiam. simi conveneranl, corpus examine *"4 TrajeclUn»
15. Cur Ansfridus infir.mosnon curarct. deferendum auferre moliebantur. Adiiaic peragenda,
Legimus namque (I Cor. x_v, 22) qued signa inli- Deum ailjutorem, in ecclesia justa feretrum pro-
tlelibtis, non fidelibus, data sinl 14V,ul in inilio n,a- slrati, lotis geiiiitibns precabaniur. Tum suhito ex
-scenlis Eeclesise corda gentilium, • longissima 14S uno latere collis officiiia qiiGedamsivc casn seu jnssn
'consuetudine idelprum indurala, visis tol prodigiis Dei igne cerrepta esf, oiiiiiibusqiie ad reslingiienduKi
ad credeiidnm 146eniellirentur. Quis enim liine.tem- ignein ccncurrenlibus el omiiino in ea re occupalis,
fioias, nniiide in florenlissiiriis rebus posito, praedi- feretruin Trajecienses in .quo corpus viri Dei.posi-
-canli aliam vitam crederel, nisi ea exibereniur quse tum est leviler Jevanies, a.d fliimen usqne progre-
antea nec 147visa nec audila fuera.nl? Et qu_e ne-.' - diebanlur, ei positum in naviculam fliimen transiro
cessilas fuil, istis novissimis 14Slemporibus Eccle- coeperunt. Et quia navicula paucos capere polerat,
siam Dei signis illuslrari, cum nulhis sit locus quo- coeieriqtiamdiu vadnm 1*"permiseral, deiride nalalii,
vis jgeiitiiim, non mons, non vallis, non silva inf__- sequebantur. Athi qui ad sjibmovendum ignem con-
iiiia, iipn palus himensa, non insula ab orbe terra. cuirerant, cum non prius consilium eoruni animad-
remota 149, quse non sint1S0 Doniini-noslri Jesu verlerenl, quamvis brevissimum spaeium inleressel
Christi confessione replela 1-,?\ir Dei liamque ina- qtiam illi naviculam ad aliud lilns subducerent, sum-
nibus favoribus hominura exlolli noluit, qui semper plis armis eorum conata advenere parabant. lbi
inliacoiisCiehtiam quod behi egit soli Deo cogno- abbatissa, de qua praefaii snmus, passis manibus so-
scenillim contegere studuilm. Et fortasse iepreso loque pfoslrata, ne receilentcs inseqiierenliir, vix
iili infirmilas utilis fuil, utqna. huniana fragililale precibus ohlinuit. Quis etiam hoc merilis beaii viri
illicite commisil, ad ha_c iteranda iJIum debiliias 153 noii adscribai, armatos furenli animo facilJime seda-
corporis irapediret. Neque ulli de islitis viri sancii- tos, et rustieani nitiltiiudinein in flumine transeuudo
itale diibilandum est, quein deniones etiam coiiule- impeditara ei periculum ct liecem evasisse? Sicque
baiiiur. Aridivi quendam eiiergiiinihuin inler diver- isti el illi cum stimiiia tranquillitale invicem con-
sorum crirniniim confessionem ha_cetiam adjecisse, J jmicli, ciiin psalrais el ymnis levissimuni onus Ilre-
se frequenler sanclo ilii episcopo sine causa de- num usque deporlantes, in liaviin-ad hoc ibi paralam
traxisse, raulla inhonesta de eo dixisse, ctim illuni coiistituerunf, ei Trajecium perveneriirit. Cuniqtie
sancla religio implicatum lenerel; se auiem niliiJ rei in litus exponerelur, concursu populi magnis obla-
•advcrsus eum hahere, nisi solam invidiam ipsius lionibus bonorabatur, el sequenti die iu ecelesia
YAilliE LECTIONES.
138c. o. D. e. desunl 3. 139.rediit.. calefecit 3. ,i0 diligenter 5. 141 lccium 5. 14'-4" abire 5.
,46ila 5. cresccudum c. 147 non 3- 14aiiosijis 5. "' Ua correfi,;
U4sunl,quo in 3. 14Blonga 3.
iirhore terne niota c. ab orberemola lerrae 3. adep "'remola Eckliafl cqnj. . *" Sunl 3. "l re repleia;i-
152noluifcoiT. slndtiii c. — ln hac voce desinit 3. iia E. dcbilasc. ' "* iia. c.i, •*..
«. processior.e facia.
— exahinie E . "»ita E. vasuin 1. :
. WTJE,
- (41) Thern iii siiiisira Jl.Psa;, supxa RureTiipnde.
*I?S W. DIVERSITATE TEMPORUMLH.nl DliO.—- LIB. H. i#?
sancti Martini, ubi ipse sedem episcopalem liabebai, A per cuin guke deserviret, jivinsub solisioccasum ,do*t
religiose sepelitur_H.ee de heato viro quae dicerein niiim reversus quasi fedivivam esuriem sedalurus-,
liabui, nori utpJeiiilefde illo omnia qua. digne coii.7 usqiie in raultam noctem convivium prolraxit m,
nienijanda memeriaa fueranl cOlligerem, set utislud tandemque oplato cybo onustus iti lecluluin se col-
upuscuium materia ejus vil-_e,qiiainvis iiisipieiiter locavit, ei somnum subitae morii sociavit. Qiii ad
cdila, quasi sol illuslraret. sepeliendum ejicilur, et iii magno sepulchrp inlru-
17. De dbirectatoribus Ansfridi episcopi, • difur, .set venlrem admedum pprrectura cum: lapis
S.et libet adhuc percontari ubinam nunc sunt qui snperior superposilus compressii sup stringereivpcf
viiam Ansfridi yenenatis linguis carpere selebani, labra sepulcri in giro; adeps pinguissiraus, iiilcgra
iamen' cule, proh pudor! diffusus est. Nimirum si
«juifamese ipsura ahTixisse, impie calumpniabantur,
hec adessesj fcelorem ferre noii valens, nares veste ob-
_et umquam ejus aridum corpusin tanta sui epir clusisses, Set
scopaliis opulentia vel modico cybo refectum esse, memoria quorsuin ista lam mulia deillov cujjis.
est qiiain cominemo-
pestiferis invectionibus "* dicebant? 0 profanos sola randa? prKtereunda polius
veiilris pleniiiidine gtorianles! Q neminem illoruni Quia profeclo vidCs, miserum-illtiiii fulsse.
in-tali studio viloe occupalum 1-i7 Inveniri possel. Q;ft liominem, qui nec in ulliraa sua a_tate iinguaiii ab
steriles omnisp.ielalis, qui nullius in se virtulis con- pblreclalioiie sancli viri compescere voluii.^Ciijus
eiiam ' in fine raundi
scii, sanclis hominibus invident quod ipsi assequi gloriara conspeclurus, dice.l':..
Bic est, quem aliquando habui in derisu el ih simili-
nequeunl! Vefe fateor illum jejunio, non farae, sicul
obireciatores sui per odiciuas oblalranf, ssepius la-r titdine itnproperii. Ego insensalus vitam ejus mslima-
insaniam et finem ejus sine lionore.Eece-quo-
borasse, ipsumque tolis animis ad Deum cnnversum bam
modo compulalus est inler filios Dei et itiler saiictos,
peslifcrcs syrenarum sibilcs snrda aure transisse.
Set cum plures ex liis cbtreclalpribus videmus di- sors illius est; Audiaiit isla..; qui soli cai'nali cupidi^.
tali.inseryiimtCt consimili invidia virum Dei inse-
yino judicio donio C3;pulsps,prsedia. viccs, _edificia
..cullpre deslitiilo. amisisse,. jaraque diu per aliena qiiebanlur, et, ulrprumque fine conspeclo, qiieni
liiriina mendicasse, sive furtp seu latrocinio sibi vi- pocius imitaii debeant, exemplum accipiant; et me-
ctuni lurpiter adqui.sissecognovinius. lninerintiS 0, alterum non ila magnis opibus iocu^
pletem, sei cotidie per dcmps discuiTeiilem,: niinc,
18. liehidequoHum obtrectdiofe^ niiiiis, nunc misefa subsahnatiorie-alvum - impleti->,
Audivi fldeieiri hostrjirii referenteni, quendajn ex tera, el tapdem veluti peeus Saginatocadavere salu-
liis miseris, cuni iri tabemis vino. sestuans derisisset ^ tem suain secujo speinque sepulcro dedisse; iteni.'
sanclum horiiihein, ad hanc etiam miserabilem vo- alleruni, cum illi oainis boni copia suppeleret et
eem erupisse, ahiniam liominis nihil esse et in ul- sibi pene orania. ad ususpauperum,subtraherel,,fru-
iiiriOfia.u irii auras penitus evanescere. Et quia in cluosum.l.aborem gralia Dei largieute ad calceni
iipiicia Deuni baberenoluit, insuper etiara servos usque perdu.xisse. Cui, quamdiu -vixit, vivere Chri-
Dei obsceuis verbis ihiiielere nori timuit, tradidit slus erat, et mori lucruriii. Nos vero innoslme nar-
euni Deus in reproDuin sensiini, ui faceret et loque- •rationis iiinere amoena pratacpnspicali, nnninuri-
retur ea cjuoenrinCOhvenirent. Unde et centigit ut liter a via diverlimus, et per ltfca pulcherrimaocu^
Hlius petesiati traderetur crtjus isia instinctu age- les circumferenles, aliquantuluiiidemerati: sumiis,'
bat. Naitt aliqud spatio sjbi ad pa.nilentiam pest el necdum edore dulcissiraorum ilofum saciali,'s_e-
datPi riec;tameriresigisceret, die qiiadam siciil sem- pius respeciaules', coepluiiiiter periicere cOriabimiir.;
EXPLICIT LIBER l. ITVCMT II.
I. De simutlate Bakjrici et Wicmanni u". ' D servare*coiisliiuii, sperans,_si:.fi.utin sibicadjuncium ¥*•
Euslquam pi_efec.fiGodefridi-et item Wigniaiini "' haberel, facilese suoruiii,.oj_iniujiidoininari. posse.
res inaniicitia3 '?s foedus convenerant, eamque rein Ex, eo leraporeinleiv.ipsiiiri .etI;Baldricum':simUlta-,
'*" nas^an>ur.'(gn.tifliJ'K.'iE.:CudJ--_neulef; aIte-;
ulrisque in poslerum salis-. sibi. preesidii futuraift' tes
exisliniarent, pra.fec.ius. ihpriiur,;Iilipque sup prp-:. ruin s.ibi :su.p_eriorjem:css:e.pateretur,,sconvehlii iaraen!.;
pfer. pfpbilatein patris, et sunnnaih cprisiiii dilige__-*!s^pius-jiife.ru.se faclo, iSiispecla amiciiia 1".iut6b'ah-!
iiaaa qua seniper viguit, prsefeclura tradiiuf; Set; iu_r..Sel res.,illa.-conalui Wi.cmanni ojistabat, ,quoi;
ijuia '••.iners.et nuliiuscnnsilii nulliusque paine.va-, eandem cppjara agrpruni in GalJia quam, Baldricus^
.liludinis erat, amicitiae taniei.i Cpriv.eniipiieih;,quain; non Iiahueral, quai.rivisel ipse latos tines in Germa-,
palri Wicmanhiis WdevovefatV, consjulto"ipsi;_COIIT.; fcengr«Jtj_^':iiihll'';qUa*!__"Jq«Dd
'--:"__oia' eiim.iiijpre; acc.epiH...
"'
VARIJSrUECTlONES^.
"?. fcisscripimt: c. "; ociipntnm c,r '*s perlfa-xit"c.' 153meminertc. 16'-.\vincniajii^.. '"'"wignianeii-
*'* .-iinici_e:<;."-* ifji ls*- ,se
c,'_ Minc'raa.ni|«sitd salpius c 'W adjunctu c. sitiiiillaii.les-c. V.7 araiticia c.
$S-Vius.
.467 - ALPimTI S.SYMPIIQ^ ,,,.,t.v -JfS
rat cis Ilreinun (42) Iialjcrel; quod la.neu al.terius A* liir„illi,qiii infra.eppidum erant, desperaiiWs hepla»,
copiis a-quari iion poierat. Unde qiiibusdaiii C.isre- ,,. sessione a siip .dpaiiiip i.berareiitur, et fiineiittes ne
nanis fainiliarilale ad se vjiiclis, eis quid sui sil victi incIeiHeii.tius tenercnlur, -jamque illis vicius
consilii proppnil'(.43}, delicere ccepisset, legaios de dediljouead.Baldj^icuHi
miserunt. Cogniiis eorura poslulaiis, ul-miiiiiiipne/n
2. De caslello Wicmanni l®-a Baldrko expugnato,
el de M-Unimieo munila. ipsanj qiiani fecerant suis nianibus.lpsi iii.eeiidereui
atqtie deslruerent jtissii.' Quod iu facluihesi, llloe-
Esl stagnum palusir_e a Mosa ftumine ducentis sos ctiiii"siiis omnibiis abife
pefraiSif.'''iiis.Jfebus
passibus distans, infra quod erat ccllis exfgntis, dif-
— confeclis, curiiviies liostiuiii WieiiJaiiriuS-susCiiiiefe
ficilis adilu nam nisi navi prepter altitudinem
diffiderei, lireriiim claiii "frarisieiisl•"'Miiiiriaiiicaslel-
Stagni et iinpeditiqnem paludis ncquaquam adiri limi aggere ciiufribiis ediciiis extiilif; ei qtiia Siipra
peterat —, studenli npvis rebus caslelliiin elficien- monlem erat posiluni, tain facile 'ill'ii'3 iiiiiriivif. iii
liuni proniittebat. Ilunc locuin per amicos eognituhi, nisi obsidione cxpiignari rion poitiefii. Tlosies-tefo
nclvcclis navibus adiit. Qup exploralo, exlimplo co- vicos et vicina loca crebris inciirsiohiijus,. ue casfel-
egit magnam ', 0 niulliludinem armatorum, ei rusti- lanis usui forcnt, fapinis ei pleriiriique ciede vasta-
cis uudique evocalis, ei fossa in circuilu facta, edi- B riJht.
Adjuvabat" eiiain rcs BaUirici, quoil atljiiic
lioreiii aiiniodum feeit. Quem vallo cifcumdedit, et
gratia-iinperaloris multa uiebaiuf 1'*,-ef Golo|iierisis
uirribus excilatis, munilionem saiis.firiuam perfecit. •- sa.cerdoiis el demrii Adelboldi
episcopi, qui-celebri
Deiii fliiitiniis non sine arrogantia imperare, ul cora- fairia oriiiiiiiin nostfce
aeiaiissapieiilissiiiiiis ei Laciali
Jiieatiis ad oppidum apportarenl. Cuslodes ipsos, qni liiigua loiige faciihdissimus etiiiaxiiiii vir i.iigeiiiicsi
ei consiliuni dederant, miinilioiii adponit, Queinlo-
habiltis, auxilia sibi adscivit'. Gefhardus" qijoque
«iiiii in reliqutira lempus ad optinendara prsefectti- MPseliensis; ei Lantherius, de qiiibus siipra lheiitio^
ram, et Baldricum si qujd conareiur facilius repfi* neni focimtis, quascuinquc acerbilates et; peiieiila
inenduin., salis idoneiini cxistiraabal. Qua re audita, ciira eo se latiii'OSdixeruiit; Hi criiiri .luo sMipef ad
Baldricus vehemenier perluii.alur, suisque fofliiiiis onuies liioltis el seililidnes- coricilaiidas e'faiii
jiiiftifi.
diliicillimam credidit, et nisi his adversitalibiis
suinma cura non prospiceret, maximiim suae dighi- 3. De Aspola (4.4) ab Adelboldo episcopd ohesza. -
la.tis bonorem se. amissuruin noii dubitabai. Itaque ' Post hsec caiisa cxliiit, qiia domnus. Adelbpltlus
conyo.caiis.clienLibns suis, qiiorum niagnuni nuinc- Tiiijeciensis sacerdps casira iihpefatofis.adiii, ef liTs
r.U.ni.habebat, et legatis circuraqjiaqiie missis, Laiiti propler quoeveherat pfijcfis, riavi ,pCf IlfeiiiiWi re^
Jiertura" 1, cujus stipra mentioneuj fecimus, et Ger- C poftatus esi.; Eqiiivcroejiispef fipairi ejiisdeiii' fiu-
hardum, cujus singulari amicitia usus esl, el cectefos minis juxta Aspolani a suis feduchiinir. ij^ffqSfclitiijies
nmicos iii uuum ccegit, ipsisque pr;cseiilibus, quid^ Goilizonis," pfopierea quod favcbahi. pafiibus .:Wic-
nara: contra. se par-arelur, exponit. Et eaiisa co-• -riiaiini.-iiiiercepei'_int'''alqi]e;:iiitei'^^se'''t.lislri^ubfajiu
gnila "', sese in eam parleiii futuros quam ille cori- Qua de fe episcpphs'iieCessaiiO' coriiriioiiis, et ^is
slituisset, dixerunt. Quibus cum magnifice gralias 1"
irijufiiS qiiariiciiiiis inedefl cupieiiSjOiiinibussuis^
cgisset, ipsis hoiiantibus aique cupienlibus, ad niii- copiis cuih Baliific^oadsciiis, dei.hipfovisp"veiii.eiis,;
uUioneiri accessit "*, eaniqiie, in qnantum siius Aspolairt ex una'paf"te ejjsediil Nairi exaltefa/^pa-,
paludis permisit, obsedit. Nara nalura loci toluin "x liide et siagiib in terjecto "itiaccessibiiis, efai. riCuin-
circuiiivallare, sinu slagni lengius porrecto, non si- que aliquol diebiis acfitef ab uirisjqiie' pugnaretur,
nebat. Oppjdaiii vcrpcerli qued teluiii in tanto spatio1 eioinnia studio obpiigiiandi"expcrirentnr, propter
ad se adigi neque reniiili posset, vallo tulo. sese' firniitalem ieci et altiludiii.cin turriimi nihil proficc-
cortlinebaut et eveniura rei expeclabant. At, hcstes>.'. repoieraiit. Set.ciiin frusira laboreni se suriiefe
experti, quod in nullis omninp lpcis vado transire ' vidcrenf, etspes "prociundi opidi a se discederet,
possent, pontem facere instituunt. Set cum diti ini " simuleiiaiii quia 'dicebaiuf "* "a,Jibsies
• ••-;'. ciim.exerciiu
hec epere insisierenl, et eirecliiin nulluni labor epe-- -'n adventasse, cbpiignaliohe desliferujU„- .et;:iri: suas
raniiuin propler inmensilatcin ,aqu_e dare polerai,> sedesse.receperurit. Episcopus -vero: his. de causis,
incep.to desliterunl " 5. Denique adductis onerariis»\ qitPd ahte.pbsjdiPiieni.casieUI Gpdi_.p;a:d::S_!'-iii:ip"eV
_ nayibus, adjungunt aniinalia et in staginim fraherei teiida;pace legalnsiiiiseratj.efileinjuriisa siiissibi
parant, ut super, naves machiiiis exslrtictis ad riiU- inJalisiPjiini.busralipnibus satisfaclii:ruiWpfoniisei'ai",
l.itionem adpfopinquarenl et pngnain committcreiit.'';.,_ quamvis illum dplo loqnisuspicareiur,;--eivjdeciiinil-'
Gumque ciim plures dies i.n his operibus versaren--' laiii-cpiiiiitipjiempacis, dare voimsset.-i._i ^sauin «Jo-'
' '
... VARLE LECTIONESC"' ":";;;;:;_ V^-t'"-^;'^;:;";-';'-•;..^.
168WINCMiANM-c. i6S vox deest spatio:relicto~:r. '"» "niagna c. 1,i lantlbertum.c. "* Jiicognila i,
cognita 2. 173acceditl. accessil2. "^lanliira coif. tat.iuvic. '"? ilestitueruiil
' c "6 ulebantur coir.
utebatur c. "7 bjs.scriptumi, "8 dicebantui. i. . - ,• '"-'
• . '•'"" "KOTJE ... '"'.'' ..-'::. ..;-.:'-- v:'"^' '
' et '
. (-12) Tn siiiistra Rlienh -'. "(ii) An Spel, ad coiifltienles:B.Iieni Llppiae^
' •*-""'"
(43) Scil. Wiciiiahiius
489 DE DiVERSITATE TEMPORM LlBRI DUO. — LIB. II. itt
knrem jam salis expialum esse pepulaiipne agroruin 'A A digriiofem. Muneribus quoque aandis, auri j ;argenti>
eivicorum, ethostesjam ad sanitatem reverii arbi- : precrosai veslis, rion deerit libi copia ; incunCtariter •
traretrtr, ab hac procella seditiohis se sublraxit, et omnia tribuam. J Persuadet facile cupido, et nio.re
quem exiium res essel liabiiura iriferim quieiiis iiominum qui horioribus expleri nesciuut, suscipit
cxpeclare ccepit. Baldiico lamen studium suuin el negolium , non solum ad sti_e faniiliaris rei danir
auxilium semper praestitih.; num.lsed etiam ad perpetuaniruiiiara suEe.salulis.
4. De pace inier. Baldricum el Wicmannum facta. El quamvis graves causseirarum inter eos aiilecesT
Munna exslrucla et iirmafai Wicmannus audaeius sissenl, tamen hsecfomcs el iniliuih utriusque exti-
resistere et spem suis augere, plerumque liostibus lil exitii; et siculHiezabel Achab, ila et isla huric.-
inprovisus adveniens epsih fugarn cenjeeit. Setcuni ad flagiiia semper concliavil, dans ei consilia qui?
tdiu inimiciiise inler eps exercerentur, ei hemicidia bus ad peiiiiciera suam. ulcrelur, donec abhomina-
flerenl, et insidia. ab utrisque ppnerentur, cl invi- bilis ei odiosus piiiiiibus fieret.
ccni altcr ab allero fugaretur, lahdem ulrique a 6. De prmfeclura. Buldrko tradila.
rege incastrasuhtvocali. Et cum diu caus_e eorum. Parala profectione, venit.ad regem., a_:quocl.oe-
«liscuterentur, et icx slne ofleiisione mulioruin neu- nigiie suscipitur;..obIatishis quae attuleral, catisas
irura familiariorem in reconciliando^habere possel, adveiuus sui exponit, el regem ad volunlatera sen-
inter se regia petestaie pacem habere jussit. Qua ieniise^suseperduxit. Denique tradita est ei praefe-
sacramenlo lirmata, discesserunt. Wicmannus cuiri ctura, et ne ob hoc civiles dissensienes, unde arraa
rem in commodiorem statum collocatam exisliraaret, excitari possenl, nascantur, sunimepere iriterdieium
et nihil mali dehinc suspicarelur, ut ruplo fcedere est. Qui iriex m rediit Ganipoe (iS) muriicitihculahi
aliquascdilio rursus crirelur,.era.ipnjs causa limina preefecti prppiriqui sui pccupavit, et per servuin fu-
sancli Petri adire parabat, et comparalis his quce gllivuni, qui se jara pridem his qui in lurri erant
sibi in itinere necessaria eranl, profeclus est ad deveveral et studiuih suum premiserat. dolp inifO;
Urbem. In eo itinere 4um essei, uxor Baldrici quie- diictus esl, et eos fjuos propinqiius suus ad. iuen^
iis inpaciens ei seriiper prona ad res novas excifah- dain lurrini reliquerat expulit, pr_esidiaque sua ,ibi
«ias. hae. oratiene inlerpeliat marituin : p-snit". •-'-.
5,.Oralio Adelm•uxoris Baldrici. 7: De recottciliaiibneAiielboldiepiscopiel Wicmdnni.
liSaxenem isiurtiinlanla prepiiiquitaleoedificie- Ubi- in vulgus populi elaiuni eM, Baldiicum fe-
Twu--vicinum nestrum pati non pcssiun ;-etquem; gera adisse; priefecluram sibi.usurpasse, Ganipoe
paiem iibi esseferre hen valee,.si superierem crin- G tufrira invasisse, jania.subilo oniniuni coramuiatio
spexero, vivere nelu. Proinde quceso,1ufere consiliis facia est, ul mentes. non solum fiuitiirioruro sef
: ineis, et verba "mea, caeteris
curisposlpositis, raenii eliairi doraesiicorura ab eo in tartiura averteren-
lua: leconde; ex.hoc enim forluiialissimum le fore jjir 18s,ut pauci reliqui essent qui ejus facta nori
licebii. Eece- isle hostis noster,: videns nepoierai. deteslareiUur 183. lnter Alpes Wicmanno redcuiiii __,.
tttuin.csse sine scientia ullius Consilii, falsis adula- res gesta. nunlialuf, magqaqiie; cura. aJjfifiebatui'i.
lionihus in dies -deludil, et dignilatem suam te invitoi quod remedium huic iiicOinniodo repperire ppsset.
illumi Nam publice armis rem incipere, melus imperaioris
" jam invasil. Denique ille slolidus. existimat,
yera afliiiitale adduclum, sincefe.suis rebus favere,, prohibebal; Undeab anirai virlute cousiliura et ra-
: etnen polius ob hoc, ul illuin in prpximp principalui tionem quaerendam esse. slalui{, ''Talia soilicitanti
dejicial el ipse locum ejus nimia sua callldilale arri- fes cpprtunissimaad capiendum copsilium accidit.
piat. Et cui duhium est,; illum jam prideiri adversumi Audierat nainque omnem populum conlra.Baldii-.
te prava moliri? Egone, si vir esseiri, euta in Iii.s > cum inurmurasse et omnibus precibus ,ej*Jis ,facla_
- regionibus consistere sirierem? Et. si nunc, pacej deiestari; ideo primum iri his elaborandurii esse de-
"
facta, jusla occasio nulla iniercedit, qua ^" cumco i crevit, ut eliam auxijia eplscppi doaini Adelboldi ai>
palam contendere possis, lioc sallim. facito: regerai _;eodetralieret, et spem ad illum.se.recipieiidi ulle-
adilo, el praefeeiuram; qua. juslius exlinea consaiK. __.: fius rton haberel, amicitiam "ejus sibi. adjungeret,
guinitaiis et pfosapia majoruin (uorurti libi obiingit,, ; cjus auctoritale-et subsidio 1
hostem ab incepio de-
postulato. Si propier hoc aiiquis lumultus ab boslee lerreri posse existiniavit.. Set quia iioiiduih bono
sdversum ie cohcilabilur, ipse tibi prius peceabil,.,. . anirao iu ipsum ex his injurijs. quas Gddizo illi iu-
taque sacramenlo adstrictus nori teneberis. Quid libii- ferebal. videbatur, priinura per legatos hominem
«^bsisiii? Quid impedit? Amplissima domus, Jatissi--' teniplare.disposhil. Cumque adjtum in ejus amici-
rna praedia; miiites numefosi vires tibi ef favoremn, liam patere cognovisset, eo qnod Baldrice ex bis
adtribuenr"1,- neminera quain le boc honore essee rel5us de.qiiibus stipra aefliPiisiraluin esl amicus .
VARIji LECTIONES.:'
-»»»reciliando c. uAqtja.m.:<.. ***.adlfibuuiit' corr, adtribuerit c,- -^ver-lerentur-ci "Utg-Ecklh jle=-_
, lirentur*. . .'-"...
.;,. '^OT^ ',-"- "-•-
(ib) Gennep, ad conflueiitenj Siersse et Mosa_.in pago IluSiiianorurti.
i"\ . ALPERTI S. SYMPIIORIANI METENS. MONACH: : 473
non erat ls\ venit ad etim, et cum ".*.de his inju- •\ lalere ejus discedere a.udcrel,. Si pr_eccpla. quoque
stiliis 18' quse episcopus euiesius 18!rest a. se ei a impei-aloris, seryari tlebereiil, hoc, quod srbi propria
suisaniicis sibi ihlatis, saiisfaciendum in.potesla- manu dederat, injusluro csse ah ullo interdici. Quoil
temejiispromitteret1R 8, pro tempofis, oporluiiitate vero diceret, ex afliiiilale injurias ejus non ncgle-
fidem et amiciliam inler se sanxerunt. Quamvis de ciuruin, se ipsum illi propiorem esse consanguini-
"conveiilioiie illorum Baldricus partira moveretur, lale, qui avunculi ipsius exislcrct filius, et itleo
tamen polestaie episcopi in locis qui ad praefeciu- illaiu dignitatem ex parte.majorum ipsi juslius prser
fam periinebant jus dicere prohibitus esl. Episco- ter nepolem qiiam alteri obvenire.. Quod verc: se
pus videns adcrescere dissensiones et in dieslites dixerit ad lites sedandas inlerponere velle, nemi-
iiugeri, meliiehs ne lemeritaie ecruiii plebs labere- nera qjiam s.e ipsuniiii conjrauni salute civium con-
tur, et speraiis controversias sua auctoritate minui sulenda studiosiorem ; testimonium esse ejus rei,
pbsse, diem co.Upq.uio.constiiuii eosque ad lianc quod npn ex ipsius arbitrip, set iiiiper.atpre largiente
venire fecit. ijegotiiim susceperil 1S3. Talia et -mulla alia cum,
8. De senienliis inter eos collalis, jam i.nlpiigum diem ab iitrisque proferrenlur.,' cpi-
Postquani eo convenlum csl, episcopus hoc ini- scopus tajiderti, lilibiis eorura pleiiiuscpgnitis.in,,
tirtm bfationis liabuit :. se aegre ferre tpt mnlus in ahos conyeiilus rem deferre placuit, ot interiin pa-?
dies inratioriabiliter adcrescere, oportere a.d cpgni- cem inter eos firraari. consliluit (an, 1012). Baldri-
tipiiem suarii et omniura qui jtis.ta decernere velint cus.vero, quod memoria tenebal, sproris stisetJo-
refefre, ct lias. improbas sedifiones, qnibus plelis mu.m pa.uci.s diebns ante quqsdara ex parte Wic-j
la_ditur, agri. depopulantur, debere cpmprimi, Si manni inyasisse, ei quibusdam. interfectiSj ; fiJiiig-a^
vere peiMinalia desistere rioitent, imperaloris pote- iJIIusallerum intra ecclesiam vix necein aufugisse,.
slale.et stiis copiis vi coacluros, ut ab iiicepto .lu,- et. ilera alter.ujn ah indignis capium ef abductuni;
inulfu. absistant, denioiislrat. Ad ha.c Wicmannus esse, et itlco etim bis, a quibus lanla, .cQntumeHa,
fespondit: inlellegere sese, quse coramemorarel de sibi et suis illata fuissel, ntiilaro pacis amiciliam
horto lumuliu esse vera ls9, nec queniquam <0° plus sine salisfactioue habere posse demonslrayit. Ad,
dojoris quani ipsum exinde capere, et se in pole- h_ecWicraannus : Si conferrj, inquit, injurim debenV,.
stalem suam dediturum, et omnibus ratipnibus, si unam harum hanc essc iniquissiraani, quod- a sora-
qua ctilpa criniijialiir, satis&icturum promitiii; sese ris.suse filiis nondum adultis servili agmine congre-
tamen. permoveri quod Baldiaciis, post amiciliam gato, proefecium cuni paucis lier sectire agenieni e«S
iiiler ees iirriialam, belli iriitia. primus conciiaverit, , • iiiliilmali a quoquam suspicantem, magna insolen-,
liraefectuin propinquum illius, qui fide el.consili.). lia de inprovisp adpituin, et in fugara.conjeetum, ci.
prodessedehuii, omni honore ab eo spojiatum et a in sacra _ede coniulatum, vix niorie subtr.aclum;,
principatu, dejectum, ipsi el, o.iniiibus nalionibus, ad neiniijeni fore tam, pacicnlem , qui lalein aclam,,
quas fania tant_einhuinanitati__>pervenirepoiuit, de- periculosam cQiilumeliam inultani iransire.pafi por
t.estabile videri. Qui nisi ab his injuriis discedat el tuisset 191.Baldiicus ubi manifestius iritellexii sibi.
Ijberam faculiatem illi in sui$ legibus uli permitlat, resisti,, djxit nequaquam rem exituni, iUuin , queni.
exilta saltim afSniLale, qtiod sprorem suam (46). in. illfexisliniai-eni, esse habiturani. Ef cuni ex lioc.
conjugimn duxerat, ejus irijurias non negleclurum, tiiinullus peiie excitarelur, accessii adeuni. quidani.
ncque hoec faciendo quicquam maleficii adversus; .dicens, et id, cla.riori voce u.t niagna parssuoriinv,
gratiam imperatoris se acturum, preeserlim cuiji audiret, illura exeo agro.vjyuni iioii,exiturum,.nisL
omnibiis, unde lites aiigenlur, siudio pacis sumnio- lioc faceret quod cpjscopiis, el Wieraannus con-
pere se interponere et ea submovereyelleconfirmaL, stiluissenl. Qua voce perterritiis, annuii ut. pax_
Baldricus huic sentenli_e hsec, retujjl :.non a se fi- fieret, quse ah .titrisrjiie.ad certam diera sapramenlo.;
dem lccsam, neque a se coinmissum, tinde amicilia. firniaia est. - "
diss.olvi debuisset; scire.se quidem propinqnuni, j \ % De dolis Wicmqnni.
suum.rion illa 1S1 scienlia aiu prudentia esseut sibi "' Set praeter ea duni mecuin. reputo, loi sacra-r.
commiss* dignitati cnram habere ppsset; ideo se, menta .pe.rfido anirao perpclraia.mirandiimrie sii ,an,
illius rebus intermisiss.e, ,u,t ei poiius prodesset doiendom dubito.ep qiipd illi qui summp hpiipre, et_
quam obessel, et id sua volunlate.jam prideni agere; dignilale praediii ad lantam pe.rfidiam.siiit deyojuli,,
vpluisse, si 19a ipse copiam ciim eo cpllpquendi ha- uVlaUa cpntra jnstifiiam ChrisiianaeVfidej.^gefeiit,,
bere petuisset; set ita illum, quasi sub quadani qualia ijec vile vitlgus cpgitalipne_,,qui.de;m:.concipcrea
custedia, semper a *\yicmaniip devinctum et, lali; pisesuraefei; uiide .eliam s.ecjindum. npiarium Spi-
disciplina censiricium, ut neque. ad mcmeniiim ab . fitus sancti diceniera ::NQII tq_quamr,os:metiin.opera:,
VA3^I4,,-LECTIQJSIESf:;
-,si ila. E: noverat c. ist.vox excidii: W* injti3'_it\e., is?:. g«stusi.-:'US8--pei'niiliefet c; -'18-?'veranV?^_
19; qiicraq; 1. 191,iili-c. '!" se c. 18Ssiiscipcrii 1. 19>pottiisse c. ,..:;;.?•,
* NOT'4. '"";
'""'' "-'
(,4.6)Prafecli. . . -;; ; -' : :; """."'-' •"''
475 nt. nivtrfi«siT4TR TFMPnmiM rinni tih __.tin n . ,rri
hominxmi (Psal. xvi,4), liineo referrc pervefsissi-^ jA Talibus et aliisliiijiiseeinodi rebus eorda.non-paii.co4
nros riosira; mores oeiatis, ct pene ntilla iide «tabiJI- r.iima ni.ari.tjaniitiiia el familiarilale avertil-,l.*;i
fos 1'8. 'set caeca ciipiditaie iniseri honoris ei falsce ip. De exercitu in Bratitspgntcs-missq ei capto Bal*
potenlia. adductos,; omnis humanitaljs; etboiiiiniis drisq. .... -....." .
esse oblitos m. Sat -sunf npiiiiuliiqiii Wicmaniium In dissensiojie vero qiiie iuinc orla esl: qiiia neutcr.
in his^litibus ihiquiorein ;esse eontendunl. lio.ciq- eoriim in lanla propiiiqtiitiiie iigforiiratiilo sese ali,
pifesidium sua. epiriipiiis assuineriles, quod.ea, quie allero cavere ppssel, coiicofdia.ileiiiiiiiiiler-.cos ai,l
cis Hfenuhi ininusiii possessipnibns bab.uer.at, qua- cerlairi diem condicta esi. In qtie spatio lemppris,
ciimqne celefi.fate eonsilii, cpibiis Baldrici adseqiiaie extiiil causa, qua ab imperatore exereilus iii Bj'.atu-
niteretur. QuPii «x eventii liie sequenliutii.faciie ce,- spancinin fines iiiilieretur "a -^,andierat cnim, a
gnesci ppiesi. Nam pestero die ad- sororem suam quibusdam impoiiunis et sediliosis Iiomiiiibiis re-
colluqiiendara Baldricus euin paucis;Hrciiiim -trans- gipiieni frcqiicnlibiis ihcijrsioniJjiis deyasiari —; cui
ivii; GOmperloque ejus per exploratores ailveiilu, exerciiui AdelbOliliis episcopiis et du.x Gpdcfiidns cl
illi de quibtis prsedixifnus, qui domtjm sproris.sua. Wicniaiunis prseerant. BaldriciiraV,qijia.l)isadyersus
impeiiverant, ex Mtinna cgressi, cum magnpequi-. qiios exercittis diicebaitir ainicMsjcrat,, secum Iia-
talti pef ripara Hreni, laienter desceiidenles, eiat!-,"B befe nelebanl.Jlis profectis, Baldficiis dabat pperai.ii
prepiiiqliaruiit. Nec. aiitea visi sunt,,.quara propius Geihardo, de quo siipra dixirijiis, qui jarii .iiiuliis
Ticuni accessissenU Al isli, equ.is '*""in pasUim per, diehusiiiiiniciuricuJani Ilengibach'.(47) bbsedit. In al-
segetes dimissis, et nihil tinienies, proplerea quod; lissimis namque riipibus sita, iiiexpugnabiiis crat.;
pridie ejus diei pax esset inler eos constituta et &r-. Sel laniei) diuiissiuia ohsidione oppldani fatigaii, el
niata, remissius 198sese agebant.Set cum hostes, omiiibus qtise secinn Iialiebanl consumjitis, se dedi-
obsliriacjus '?8.eursu inipelum in eos facerecerhe^, ilerunt. ilinerilius Baldrici exp.loraiis, GevcJiardns,
rent, celeritef revocaiis equis, ,el bipeiii,io:.eqiiilaiu; qni doriiunisororis suae vitlu^e prsedicia-invascrai,;
diviso, et prc. ahgustia; lemporis acie instrucla., eps. omiies viasobsedit ct siuniha diligentia, si etiih, iii-,
exceperunt. Cumque^iicriier aj)utrisqiiepiigriarelur,, paralum aliqiiafeiuis adife possel, ciim suis oniriibus
et jam res ih ee .esset; uliSiipericrem iiianutiiBaldri-. invigilabai.. Nec fefellil forfuiia coiisiliiim, Iioraiiijs.
cus habere debuissel, prppier- ppiiiionem praniuni: Nam Baldricus, clieiilibtjs sifs iii sua Ipca hac *et,
subiio converso cquo fiig-e.se.dedit, £i ad ripaiii jia-?, illac dimissis, cuni paucis Colo.iiiaraversus iler in-
viculam iiactus, eaprofugif. Qupdxeleri ceiispicien-. caiititis"adgressiis cst. Queniiiiox lioslis coiisp.icitel
tes, itideni: fugara, iiac el -iljac inierurit, pluresin. celericursii irtsequiiur, ciira ille de iinprpviso pcr-
ecclesia se ecncluserunt. Wicniannus, qiiiiinic ferfe, C tcfritiis et viribus dissoliiliiSj-iil iicc qnideiii asceii-
ab illo loconon longe aberai; pr_elie-per,iegalum, siini equi Vccuitaioris *"*qni"jiixla" enni diicehatilf
acceptoj ceieriter accurrit,, ecclesi.aminrunipii, ees~, ie_ripia:fei,capius est, ct ab indigrils, bafba ex paiie'
que-qur in ea seabdideraiitcepi.ti grayiusqne roii- exv.ulsa ei colalis inlfactis, omni irtdigrtitate esl ha-'
neri jussit, el Munnannadductos ,in viiicuja: cpnje,-, biliisi ArdMuiuiairi, castelliiin Wiciiiaiirtl, CuiiiShin-
eil. Exeoenini.iiemmxcdiviva.;infer,cos qu_e;:aiix. mo prpbfo deducius esl, ibique minis el iiiinia fiif.ia
tea"" sediiiones orise, sunt.; el quauivis Baldricc '_. vicloruiri, ui Aspolaiii traderet riisi.capiic malriisset
causa. Justicres in.-liac, Ut pjraediximusy;lil.eex.isler piecti, compeiiehatur. Ille vero Jegatuhi, quem iiltic
fent.aanien in licc iiiferiprari, qupd milites.sui.cr.e- liiillefet, exposiulaf. Qiioinipelratri *0i,'aiiqiiii.ei "*
brisexpeditioiiibusdefaiigaii, pvp laiiloiaborepaiya, suisad etim vehterunt, ei ex casu ejus riiullo dploro
praenjiacoiiseculi sunl. ef.uxor sua.dedigiiaiiter eps,; : et geniiiibus aiFeclis",rtiuiiiiioiiem"IraclijiissiU "
appellando et igiiaviain et.spcord.iaiii.iraproperando; li.DeCeveliardqtciBiildricireilemp.lione.';
a ;S'UPPbsequie eps dissuevil: et: multc iniidelipres Godizo is, de qnp supra dixiihus (lib. i, cap. 2)",
qnamantea essentcfle.cit. Pomesticis etiam ita ^ra-;; prOprtiquusveneraUilisLiuigaftlije et iixoris Baldiici,
vis extitU, ut pro.levi culpa quosdam ,in, exilium riiorieiis Heiigibacli el Aspolain in Gerliafdi, 06fidcrtij
Baillerel; qtiosdam auiera.nasoaulauiiljus desectis, 0: qUiaprDpinqiiiis erat, ul ukofem etfilias ejiis par-.;
defermes, aspicientibus redderet, ;ct. odjpsam vitam vulas niilrifet," tradidiL Gerliardiis vero Aspoiaii),
yiis .pra.senteni:efficeret, Nobiliias generis et. onj- qiiia proxima erat, JBaldrieolcpihhiisit,'ei lIeiigibaci|J
niura .:op.uleniia,;:refunipernimiura eam"exlulii,,in. viduoe, suis ciistPdlis adliibiiis *07, liieri Jussil; Qiiae
tanlum ul etiam illius salyrici. versu noiii iiiinierjto niuiielifiliiis *08rebiis agiiala , acci iiiih Gevehardiiin
nplaripassit (Jcy. yi,460).::•;.,:*. adse adniisii, :et sibi.inconjugitiiii Coptilavit. Ific:
jriiles priinuiif BaJdfici luerat, stet f|riia iisec '6ii'jiii"a;:"„'
IniiSefabiliusiihilesiqiiam fen.i,aadiifesi- ; ; eo iiiscieiiie el siiie eiiis coiisiJib'peregerai',' etA^iJo-
.:'_[""::".' ':"' ; VARI_E;LECTIOINES. " r, '." ..,..-,.,.....,.,.•;
iU stabilitas corr. slabilitos f. ^'pbliitPSiJ..;;
ii":itiaifu,% .»« rcriiisi.us1. "! .oblihaciiis',-€.,_">°:iia?
eorrigo;_que;q}inm&4ine_a.subduc^ adyei-litc/
*** ^.'iniltefeiiiuf cbff. iiiiuefelur c. ''***' ila',),
(i. q. spaaonisfJ-apcufatiorisS.-.^-^^/TiDeraloici': es 1. c."2'' ^Mgchaffflici *""'aiWiibitu's'«.' ""inli'
lieribus c. _,,....:.
.471Heimbachiii F.iflia. ;. ' : *' " >' '>-.,- '
Jtt ' *LrER*i*LS, SVMI. flO^ m
Jam, qu_e sub stia potrsiate crat, ex parte uxorls \ \in eoqtiid mihi sit eventur.um ignofaiu, tel Deo ct
appciiiurura cognoveraii quacarere nojebai, anil- vesirm fidei me medium interpqnb, 'Cutrique ijle. vc*
-titiam cjtis repulit cl inilitemSbdrcavjl. Qui, ciirtij hemeriler adniirans super veibri lioc, dixlsset hihil
cjus potentiiu resisiere uon possei,. Wicinan.no se, Hiconiihodi 0eO disponente auf- aversiiaiisj set oniy
Cevovit cjiisqiie' iriiperiisse suhdidii.-Tfcec erat caiisa iiia qiise suae saluti et liOnoii congruerent, sibieveii-
qu_e Geveliardiim conlra Baldiicum accenderat et fura, ingressus est. UxPrque Baldrici solo corpore,
iiitef eos discidinm feeerat. Aliquol diebiis Baldficus, npn aiiiino, procedens, pltirimis verbis; uf mos cst
cuiii iu viiicnlis fenerelur, poslulavil ui, accepla pc- adiiiautium, illum suseepif. Sane quidem pene in
cunia, quanlam volnissei diiniliereliir. Cuiiique, ifl siiigiiiis seiitciniis cerilra eaiii bel.lum suscipere vi-
ille iioc laiidare veliet, vix cngefotuf, cof.stitiiit.;i_t deor, diini iiiviluSj quaj dcilla referujitur, ncccssa-
intra bievissirauni spaciuin lcinporis diioiiiilia libfn- rio ordiiie cxpoiiere cogor. Ula-, statiin ut ingressus
lumaigenii profilerelur. Ea qiiidein ratione dimis- esl, de niorte iiominis iraclarc ccepit, el priraum
stiscst, et ille obsidibus de peciijiia cavebat.Cuinqiie venenis exlinguere lemptavit. Set cura hec nihil sai
Iisec emiquircretiir el coliTerretuf -os, el Jairi
pars proficere aiiiinadvertit, inscienie njariic,, consilip
qiinedaiii _iala esset, cpiscopuset WicnianmiS cum cuin duobus iiiiio, uno ex miliiilius. ct- altero ^1'
excfc_.ii fedierunt, rera gestain a rcfereiitibus co- B servoipsius, perdiiishominibus, prohiissioivefirinafa,
ghoveiuht, 01 evehiiirij, lanlis iiijprtuuiis siris exi-. tlaiis dexlris, ut eum quomodocumque interficereni,
•geriliiiuj.'., cl niniia !1° obieiiiperaiilia 'uxpris (48). obtiniiit. Tercio die, fiiiito convivio, magno corai-
coimniscraii siiiil. Et indicU) cerivehin, siiniil Jl 1' lalu.cum lailicia-ct jpcunditale Baldr-icus dcducit
cohveiiiuiit, Geveliardum adhibuerinit, ei ul illai» abeuntem. Qnibus proficiscentibiis *>*(Oct. 6), qui-
pecuniam prateriMiadringenlas Jibras .argeiiti Bal- . dam ex paiie uxeiis Baldrici r iniuens Wicraanni
«Iricp iiHluIgerct, peileceiaiiil;. etliJe, t!e his oiniik clcgaritiam et honesfalc.m honiiuis, dixitad socium :
bus qineiu cum coriiniissa suni nnJJara
umqiiajn uiT , Tam prudeniem virum ei lam probis mofibus decora-
tioneni expeieret, sacramenlo liniiavii. , tvin ei tot virtntibus prmclarnm non facile quisqudhi
12. De nece Wknianni (49).. repperiel..Cm alter respomiit;: Expectapautispef, et
"Non niultb ieinpore post (an. 1016) bsec faniiliari. vidcbis isiius htvidissimihomihis gloriam ih brevi per-
bus amiclsqiie Baldiici et Wicinanui complacnii, ul- itufam. Ex qua recolligitur, vere contra eum faciani
tleinceps, oirtiii simul.tale posiposiia,.pax slab.ilis"el. , .c^nspirationera fuissc. SetCinn non ipngius miliario
fides fifriia iiilef cps saiicireiiji:. Qtfod ciiiri omiies jib eppidp prpgrederentur, ei Wicmanhus. cunvuno
iiiio aninio collaudafent,; ad. cohstiliitam diein ile- de sua re faniiliari secunl-ageuii paululnra prsece^
rrinf oinises coiiveniunl. I'osi niujta coiloquia.trans- p derel, et.sni ante eum per agrum sparsi, nullahi
icriint undcciui cuni JBaldrico.et totidera cufti Wic^. ppinionem liinoris habenles, praicessissent, iUi.nefa-
lnanrth, jtiranienio, inter ipsos liabiiuram pacem rii homines de improvisa eum adgressi-subiio in-
et fiilem cl dilectioncni,. summa. alacritale emnium- lerficiunl, elrapido ciirsu seiii.deprPripiunl. Curiiqiie
se obligiivetiini. Quod ift factum esl, saiis fida. anii- ceiicuf sus fieref, et alius aliuni, quidnam tumullus
cilia sine ulla snspicione, uf quibusdam videbaiur,. sigiiificaret, clamesis vpcibus percpntareiur, el heriio
pestea iisi stiiit. Set cum procedefet jam rion mul- quicqiiam. Cerli, nonduin re cbgnita, respondere po.
luiri Spaciuiri ieinpefis, scilicet rioriduni peracteannp luisset, landi-in csede .coiiperia, etcadaver sanguirie
(Oct.), Wicniartnus atl cciiviviuiii Baldficura; invila- conspersiiiri jiixla viam jacens cernerent, clamore et
vit/Quo pefacto ct airiplissimis donis pblatis. el.be.- , planciu magno sublato-lioc scelus unaniniiier in
liigne liis siiscejplis, diraisii eum fet cuni abciii.te;cehii- Baidricnm conferebanl; lale ejusetcoiisiliiirti el -fi-
taius est_ .Quibiis euiiiilms ."Biildriciis pesiulavit dem esse. Et quamvis iiirtocens hiijus consilii essef,
Wiciiianiiiim, iit vicein illi rependeret, ad domum, riuiius lamen ex-oiniiibiis ad lioc adduci poluit, ut
siiaiii venirel, epulasque sibi decenti apparatu ex.i- illuin culpa non lener-i aiiiitfareltir; ila proptcr
befe licerei; A.qiie priinuni feriitebalur;. sel. cuni --iiialiciain
, uxoris in odium ejus omnium fama COIK
laniain aniiciiiani et'dileclioneni..inter eos confla-. senliens erat. Baldrieus vero ut andivif coinitera,
liiny recoleret, ut nefas putaref si non v.oluniaii csse occisum , ariinie consternebalur, lacrimis' el
ejiis adqiiiesceret, siiis liiili.iibus dissuadehtibiis et, rauJiis gemitibhs defiens ihleriium viri; et liiefueris"
qiiasi j;iin casiiin ejiis diviiiaiuibiis, tamen aii)niil<-, ne contra se cx- recen.ti dolofe ttimiiluis.excilaretuiv,
et dedtirentein siib.ecutus csf. Et ciim Jarn aiiie in- celeriter se recipii in oppidinn..
iroiliiiu caslelli noraiiie'Upladi| (SO)veiiissenl,. Wic- 15. De Dbladio deslrucla.
"iriaiiiiiis cojiveishs' dixii ad alierum': Ecce cohtra. Hac re ubique divtilgata, statiiu ab aPriinp Adel"
rqiunlaiein mebfitm 'ihiliinm lioccnsleiiiim higredior,, bcldp episcopc; ct diicc el caeieris amicis; eprjiin le-
" '"
; . YARI-E LECTIONES. .
'
^cpnf^frefjiiur^,.; Mf exiiinna '{ojii.-CKH Iroi at,"" 1 siiriri 1.' ^* aiteri; Vs,proiisci_:ehiiJiu.s-t,;;,, ,.
mjM.. '".''' '""::;::~.;
' Lamb.
(48)Adfi;c. Quedl. an. 1016.
••
^49) Cf. Tliieimari Ciiron. vii, 55, 54. Ann. Hiid. ,. (50) Haud procul NoyioiiMgp M,EIlena_i
477 DE'M_\.I^iraTE^I^^ H, '%¥*
^aiiohi®ati iriipej^or^^ A;ilirispe^certatnrviSet oppidarios iri =li*»csupcfafi;
•
cxercilu in Bufguridiavinofai.iviiif .;ab his :de;Wic- quiai cuiii*inulii.accesslsseiitet^deiatigatis^alifsuc^
-ii.ii.iuicsDde«oghps.cal...'Qui -de.nioiieainiGi.ssiirti.et cessisseuf,- propier pauciiaiem defenderttiuhi ex-iiii
familiafissimi"vifi veliemeriter cOmiijotiis, aucioreiii nihil abeisi-fieri pptuit.^Midiefesquoque^gaieis-i.ai
ca,df^uipiifsequa»trif tolioria ejus diii.piaiit Jtissii, piiibhs superpesiiiis• per iiniruiii disppsuefuiiti^-et
ib_]ueilico'veiitufiirii deiiuritiat. Baidiacus vefo; iii- per eas specieni piigiiariliura rpiaebuerunt, iif-visa
3leliegens Seiiiiiiem -aliter existiiiiaiurtini quam suo ijuasi ccpiaarinatpruiii desperaiiPnenipppidi poiiuiidi
'-consiiip'libiriiiieiii ijiieferiiptum, prOptefea qttod ab hoslibits dareiil.'Talibtis incomhiodis iiaiigati; ;ali<
-ipso"tfoihiliivifaftis"r_ierai„ et qppido teeeperai; et quot diebus segfe obpiignationehi susiineiit. Set haec
'a..ei.ftlein ileiiuxeraf. ef Jn prseseiilia sua necatus sola fes reniedio illis erat, ijuod lo'Cus*:ex planicift
c;fiefaf;
" gravi dplore afficiebaluf et quid liiiic rei ep-r naliira paululuui adclivis, ,ei:aggcie!_egregieelevatusi
pbiieret"Cxcpgiiabat;:-Quem"dolore" iriceiehlem; uxor et iniifbf-quotl iiiillisiocis raTissiiniiiii'--^^est. cireuii-
'act«derisj;Praiiiilsf;iijcrepaiiphibus: argiiebat. cl ut •daitis erat. Huic fifniitati 'ppciusVqiiairi sibi^ ipsis
-eohsiaiiiiani ct -vires suineret-ei de_;idia.iidepcncfet ''pori'iidebahi.'.SerciiV!i--'''iiiipefalrife'm>'.^^
' bortabaiuf-Haiic irioilieierii.arimii "yiliniancipioppT ' cognoscereiii ei ejijj casira prOcul; e_Ltfui;aiiirii_i(i-
tiiis qiiani; illi cPrigruere .dicebat; bocqne 'ajquiore B veiiefent.desperala salule,' de dediiiorie ad hOstcs
aHiriiofereiiduin-dOcet.qudd-huJIO; renicdio-fecupe- legafOs riiiserunt.VQuibus; AyelbbldUsJiepiscopus('et
'>-ii'i jiossli; Nequeeliani dubitaiidiirii; qiiiii._tia fa- Bernhardus dui. veiiianidederujit; et uxorein Bal-
:"ii.one;:eivoTuriiaiecoriijleiii occisiiin-illosafbiiiiin-- drici ciihi stiis rebus: omnibiis- abire 'pefihiseiiin..
*:dos, fet-JUcircopfociil djibip cfedendum ultionem Castellum vcro, muro:d)fiiio':'et subv.erso,:"inccridie
' ah' eis; esse expeteiidarti. - Pfoinde opus esse iit suse * '.•"-'';'-::''•'•- --'; v-'.: <:'::t::;
COhsiiihpsefuhi. ""
el rebiis stiis "tneivdis ' ii.De riuodqldo rege Burgiindibituifi.
"'sribfririiquesalulipfospiceref
' siiinma .ciifa"
iiivigilarei.^lils ei: iiliis hiijtiseemodi Iniperalorilli. diebusiiiBufgiiridia, ul praedixi;
*
yefbl.s conjiigispeiiiiotuset-in-riiajofos angusiias ' cura cxercilu hac de causa: inorabafufv; Kaiif liiio-
aijiiiiclJis, cPihirieaiuiiViif doldus rex. Bufguudise pfoplef iriahstieludiricrii- et
-
ilfsi*(|:uid facip opiiS;esset,;:silji faculias -fe.slsieridi iiinocentiani vii-c -a qiiihtisdam .-prhici.pibus'-siiis
nondefuisSei; MittilnuiitibsCOlPiiiairi^ad iirchipfce-; conteinptus esi, uii-d'e'vei-.:de^i^fl6,;'euiir-;:fexfiel'!;
jsiilemviji ciijiis clie'nteia:efai.eiejus lafgifate be- lefe-Ueiriplaveruiii. Qna iiecessiiaie coii.piiteus
;iaeficia miiliaieiiebat, iJlrferii gestam-preppnit. :A-t ad.iniperatpfeni; venil, illiqtie causaiii :oinrieiriior-
ifie-auxilia Siia siiii -nori defuiufa; pellicilus esti dine 'expoiiit,i:ct; qiua *laboreni' ef negotia ^fegjii
'Tfaiectiirii :;<_\ueqtle-:niiuehs,:supplemeiiia episcop.i J diniius fefre- non polefai," qtiia ^arii ?ii!.a.e;prove-.
"eXpdseu; qui ejhsJadjiiipferii ei' ahiicuiu fore -iiprt. cius fuerai,;xegnum imperatofi iradiditi cl, ariiplis-
ppsse dem&.istrat, nisi domino suo iinperaiori.au- siiiiis doiiis acceptis;- in patfiani fegressus;csli "Posf
;:guiy%:_lt3;adiiij|sb: :scelefe;;iriculpabilem esse-Tida "-liaec iinperaior ju Burgiindiani ^feieclus.cohveiiliis.
^aiisfdfqlioiiese i-xpurgiii'!.I. Ilac spe.tiejectus, .cra- qiios «.onsfituii peregif;' obsidesi accepit^^t .j-e-
nes,;a ^qjiibusiiujerii"e...fariiiliarifateiii sperabat,' ad; bus nccessariis iinperaiis,;-i«iIiil-.-:HiiW.* vcfp-qui
siitijri.a.iixilitinicSiivbcai; efprlusquarii idelficeret,' iintea*i^ebelliBneiiiyecefaiiiiiciiin videiieiititgciii a
gfppinqhi et""piiiiies'ithJiel; Wicnsahiii, el riiaxihie ': riegoiiis" reghr alienaliiin. et se a piioii^potestate
AdelbalUCfs'. T r^ajet;i€ivsis' 6j^I^_^pa'sI''qiii'IUiex^haevre: subinotos,*ei aiiclorilaleni ei graiiaiu iiitcrciviiates"
"oriiniuhiiiifestissimhs fiiclus •esl,::hostem Judicave-: inquibusdominari' solebarif csse; (iiniiiiuiairi .veiie^
riih.l,.e"lborfa sua.':puljiicavefiiiii,:Suiii!iia.>qiioque:di-; -"riiuf;adregem,*et ejuspedibus pfpvoluii sededitle-
lig.ehijaelani,_heiil^^adCegnjfiPrteiri.ejus-pefvehiat,. ; runt; .et-cnihibiis ralinnlbris de cpnteinjjlu:,'saiisfa-
legiiibnes iiiiefse niHtefe coSpefunt f el .quisque ctiiros prpmisejTiiit.-iiequeseuiriquairi abiieciiiilriio
;;j_irpiiipo"ssU;,eq^ eOiisi;itiilRiri;ribiMem' fevecari; ^ujn senipef 'siiis Mnpwlis^irit obeliciitbs^
.('lcefiuriiiocuiri;cpiiveniahi .-et iiilfa rauriitiphenf uiiiii_i'illud;sj.ecialitef deprecaiiviie" altefius §teniisF
Baldrxurif, sriiei-rpPssct., plisideaiit. Qiied cuiii a: ' fegeiir supef populiim sumii :tioiJiiiinfii!paief(;iiji,;:
cijpieiriibus; cej_iFiie_r;;auuiiriistra^fetiif; ;sli:,vhpslis: legem baiic peipeltiani Bufguiidipiiiiiii esse;;'iH ljhiic
coiisueijidiBesiiaiariie piimamceiifeclain •yigiliam, fegein hiibeieiil, queih ipsi eligefenl'- atque "«jdiisiir
iiiriens^^pericultim ebsessionil;; oppidb' eiirii paucis iueferiti Horum Ofaiibrte; placafusi et/satisfaciibho
; cgiessusest. Qiii iii leiiebfis, cpiispeciii aiieihpfp'213, accepta,ifexiegafos acpiiiipefa-Oreiri^^hiiiiit^di^ns,'
hesles; yidere npii pdiuit; sOlexaudiiP iumuitu ad^^ advefsafios subs aii "sevcrtisse, 'veniaiif "deijiS"qTiie
y^ijiaiiiiuia pefLerriliisy cfelefiftigaevasit: .Casieiiura: iheuiii "cphiriiisefahi pestiiiasse,'sibiqiie;delii,he%1rie
obsiiletiif "s^omi.es'vici;«t'-privaiaiCdilicia^ail-iSe' ,.i)lla siispicioiie' IbVeobeilieiitB^|cphli_f_iiasse/';Pefil'
periiiienlia ubique vaslanlur, el raagne nurriefOpe-. ?iii hanc graliain sibi cencedat, regni sui prisiina
' corisei ceieraruin "renira pociuritur,-' Dein
qtia_ad' pc-iestaterrprp,' sua^cleiiienfia ?" se uti.perniitlat.
pugnara prasparaveraiif, e.vpediuni.' Suiniria yj ab liiipefatp.fyefo, qhffnivisnsibi lioewideietsj': j__jii6jn-:
VAEI-* LECTIONES.
V* :<tfl£. admiiiisirdlur c. "* adepio c. !!« pbsidituf c." **THic c':''"''*1' potenM'«criv cteirii.ritia.r._.'
**"9 r: AilPERflTS. SVMPnORIANI METENS. MbSACH. 480
iii.otjmn-.'iamfcri.fecolcriS',-prtipi.iqi.u_n-sutini sirrrtnia ?kignem irtiinisernril, et sperii driiiiibus ibiultefius coii'-
iiecessitalei coacituii ad se veiiisse ef fegiiiriii nOii slitttciKla: inuriitioiiis a.demeruut.
.ain, viilHniaiequajii. nccnssitaie adductum; sibi tra^ 17. De habiia cwh Baldrico de morte Wic-
qumslione•'•
(lidisse,. ne: «iniis iiiliiiinaiic .eonira enm egi^se exii riinnjii.
stiniarelur^.pciicipiiiregis annnit, sibiqiie: regiium His actis Tebus, di. nece Wicmartni cnm Baldrico
i;eddi,dit,i<H;principtbiis.stiisul;iili in onniibiis obse 1 quiesliohemiiabere instiluit. Cumquc ad Iiunc con-
cuiidantes,e&sent. iinperavil. Set: si quis inliis, qu_e venium niiilii adesseni,iriiperalorBaldricuni, publica
niincdi*in>H.s,.prop!erIioiiorcmiraperaloris in paucis data fide, advenire Jussif. Iii qnem-cum acerrimai
verbis ah.liistoBiie veritate me declinasse coniendeift,' senterilia. proferretitur,' et' illc sunimo Conaluse
qnn.m.is egp nijiil faisi mca coiisciemia,. set> quce iriculpabiierii per omnes jusiicias, qtias ihiperatcr
plupiiripsunv rv.lai.1,-didici,, scrip'sissem,is prefeclp consliiueret, demonsirare cupefef, dux Godeffidus
scial, lioc .tameiii omnimn leslimonio verum esse, et Bernhardus s,3"pninem purgaiieneai sui faciert-
BurgundioiicSi. iuiperatoris timore pcrieiTiios, regi dairiiegibus- inlefdixefunt, pfcptefea qiipd saepius
pristinainserviiiileni.deiiiceps exhibuisse. Ileinricus. ihterillum ei Wicmanrtuni fides el pax sacramenlp ,
Biirgundia_ rciiens:,. Munnani ef omnia quae':Wi- firiiiata', semperille priordiscidium fecerit, etideo
ciiianni erantiBernbardo s" duci,, ut. filhim; siiuin ' ejits' satisfaclioriem iiilerius non recipiendam esse,;
parwi}uini.iHitrifCbfJsMiecado'_esrcerei,.coi..i_iisifc; ifjil convictus tara iriiinifeslis indiciis perjurus. '***(
ISi• De-iMiuwHticlamtradila. exisleret. Cumqiie- lbqui cohaniem, vocerii ejus,
In Mtinna. eraf servns cujusdain paiiiuin Baldrici; ne causam suam dicerel, Ihlerciperent el in euni
ad.•fiillenduin-valde -calliilns ; hic nescio quodecri- frenderent, sa.viehtes ribiiinccentis moriem, rii vix
inihe rctis, domino suo; niullis diebns fugitivus erai. cortspeciiim cjiis fefrent, rCs Jampenein eo eraf; uf
Qui, excogilato consilio, possc doinino suo: iii hoc iriilituiri manibbs discerpefetur." CumquC videret se
reconciliaii si caslellum illi traderct, cl.m venit ad in ario- posilum et cvadere posse dillidei^eij voce
cum, cerlissime preinifleiis; si eum sequi vellel, in magnai ciamavil; peiens' ahxijiuiiv regis. GJamore;
incdiuni. Munnaj.absqiiorullo pericule deducluruni. ejns aiidito, surrexil rex:, el exlensa manu, ne pii-
llleauiein,,ulest consueiiido adolesceiuiuiii, nimium hlicam dalam fidem lsederei, ex manibus s_evieniium
hi: pellicitalipnc: ej!is...exultaiis, magna eipromillit efipuil, el jam disperalum abire a facie ejus Jiissit.'-
iiiuiiera,.et M quani. celeriler idtefficiat liorlatur; Qiiem-areiiicpiScopus siiscipiens, magna ciifa tueba^
Ille verofideni datse ita.;faciriruro, ,et: ad cortslitu- tur, etab: hostibusvix ereptum, Coloiiianffeinisil..
tiiHi;teinpijs- rcscraiis porfis summo mane dpmiiiuni Qui posi:hiiic; iriennium _eger factus in Hengibacli'
Siiuiii introniisil. Oppidani inieclulis adhuc sninnp *-nq'o'riiur' (an. 1021), cofpusque ejus in ppssesr-
gravaii, inopinato clamore hoslitim stibilo excltan- sionem ,aB suara Seiliiclie (51) deferlu.r el. ibi sepe-
' -
tur.iCumquc pcr hospiciaiiac et illac discurrercnt lifur.
efquo se recipereiit ignprarenl:, inermes capiunuir,; 18. Quoihodo Gevehardi&in hiortiih **°:duclus cst^
unn l.antum iii prinia.ccncursipne.inierfecto;, caeieri Pbst crijiis inoiieni' servus isdem qui Munnariv-
ojnnes 1de castello expelluniur. iradidil, venil adGevehardum, de quo Supra dixi-
: 16. De expuhione Baldrki, eVMuma-detttucta. rhus (cap. 11), promilieris illi, si ejus cousilio ad-:
„. Baldricus domo expulsus et. omnibus foriunis qniescere:et se sequi veliet, beafuiiifacturum.-ad.:
ainissis (an. 101S), ad sacerdotemiColoniensem abiit.: siium caslellum llengibach, quod ci exparle-uxoris-
Qui ejus receiiles calamilales:, commiserans. sedem Juresuccessit,' deduciurum, el sine vulnere liber.ani;
in civilale delegavil slipeiidiumquecoiisliluit. Ger- facullatera sibi peciundi daiurum. Qui ad siiara.
liardus quoque Mosellensis Hengibacli illi accommo-: irifelicilate.m. himitim credulus verbis servi, s'uic;
davil, ut, quo se recipiat babeal, ei. tiilusab hosli- mprasubsequituf eurttem. Et cum pef expleralpres
bus exislat. Munna vero, iit siipra-di.vimus. a suis eiim adprepinijuasse cognilura esl, Gerhardus, ut;
1
capta, angebatur illi spes, speransse"p per lianc*? ^ condiclum erat, inagnara mullitudinem armatoruni,,
Ciisinn suiiin et doloreiii expialurum el.pris|inam ppr officinas et conclavia oppidi abscondit, et qui4:
sajiiterti recuperaturum. Set longealiter res accidit. sui sil consiiii illis ostendit, etipse iii circuilii ca-
CJam Noviomagp concilio indiclo:(Marh. 16), cum s.lelliin silva ctim aliis copiis deliiuit. El cuni Ge-
tnulli. adyjeijissent,,.iri)peralor;Munnam, i»e aUqupd vehardiisin mediura niunilioiiis qnasibpsad victi-;
iiicoiiiiiiqdum atil praeila ej_<earegioni fierei, deslrui niani dcductus esset, sribito omnes de liirribiis cl.
iussiUjAil, ejus. deslructionem Heribertum archir Iiabitaculis exsilientes, poflas obsislunl. Paticis
cpjscqpuniiet.lGerliarduui Mose.IIeiiseniei alios miiltos; piimo cohchrsu.yiso:evasis^ cafterisunl occisi. Sei,
luisit -*,^_qil.i;"fiiiidit-i».ff.dificia onirtia. subrueriies, , il.lei noh. seguUef Kjafo^ascenso, 'msidias.de foris
- - VABI^: XECTIONES;
«"berhardo I. bernardo %. 5" raiina- 2. "' hunc 1. !lifriiu.Uos c.orr, misit c ^'Tje.i-lkriius;«.';; ' '
2; •'** e. :"*?* m'6nfefia''*oiT. n iorlem c« ''•• -
*"4-:pcjui-uk possipiicm
. .NOT_E. -.,_. : . ."
.....;..' .".
(fy).foriasse-Sefleren, ditioiiis plimsPriimicnsis» ,;. - . s .• ' •
4«i DEDIVEtVSITATE JEMPOMMWm 0130. >-LIB. II. tm
nesciens, sc pra.cipilavit ct tcgre meralnis collisus ^i cltidi ppssil, cjim allera juramento dcnegabil. Si quis;
cst. Gerhardus qupque accnrrens, perrecla maini bei iidelirim::apud impcra.oreui inlercedal.. ;iu h_ee;
enllum ejus graviler feril, liis verbis : Seniorem scelera inlerdical ne, tpl aiiima. cotidte pareanl,,
tttumebdem modo cecidisti. eii, hdbes quod egistil- iiiagriaiii profecfo-a-Deo TCiBirffiefa.tibnenisibi donah-!
Dein abilln a •qi.io WicmannuS ctesus iest, adjurtelo dam sperare ppterit.;Adiilteri:um:,iii;;culpajiihon dur?
«!iiodamservoBaldrici,corifod!luratqiie,ihlerficilur.; cuni. Quamdiu uxor iacucrit, virum per nefaria sper.
Sicqiie durti plus appelil, illudqiiod iiabuit cum vila Jera sordescere licituni habeni, el laiiaageriieiiiiie-;
amisit. ..-,; niinera pr_efer uxofein in synodoiiilerpellared.ebere*;
19. De eclipsi htnm el solis, el viso comele, Summomane polatipnibus sludeiit, et quisqiiis ibi,:
Anno uno antequani couciliiim: Novioiiiago. indi-, aliiori voce tiifpes sefraones ad excilaiiduin risum cty
cliim csset (an. 1017), itina.posf mediam noclem ad vinumiiidecile yulgus prpypcandiim prplulerit,;
hiberno leniporedefecit,el rege sequenli annp (JOlSt) inagiiam aptidees feitiaudem. Siquidem eb.iipcpen:
iri eodera loco consistertle, in paschali ebdomada cuniiim:si|iiul:ceiiferunt, cl, lianc partitam singuliSs
snlis eclipsis facla est. Tercio quoque nnnp (1019) ad: lucra (listribuunlj etex,llislJuusculllqlle:potl^s*,,,;
cemeles in aquilnnari parlp ccelilengissimis crihibiis ceiiis lemppribus: in anno cerhhnl **f, el in ceie*;
et paljida. specie visus. est. Sequunlur hpc signum B bripiibusfestisquasi spllenipniferebrielati *3i-insej--,
ratilia bella, el in plurimis nalionibus Jiiaximus san- . ViUIlU . :,i ;.,-.; ... :.-... :..,.,
21. De betlo contra Frisios adhibitq,
guis hpminura per pr-elia fusus est..
20. De Meriwido a Frisiis qbtenlq, et de Tielensibus., - Jmperatof vias mei-calofum .paiefied/.volens. (aii.,
... Anlequara hocprpdigium.in cce|p app.areret,,circa 10.18)vAdelbaldura ***.episcopura «t duceraGpdefri-;.
litus. eceani bellum ceorluni esf (an. 1018). Hujus dtiui ad.iSe.xoc.ans (S4);,;rniantlat ilt Erisios adeaiii,,
belli baec causa fuit. Pars Frisieruin, sedibus suis eosque ab.hissedibusquas 'injuste occiiparant pro;-.
reliclis, in silva Merivridp,-de qua supra dixiinus pellaht.et praedones subinpveanl. His niandatis ac->
(lib. i, cap. 8), kabiiacula cpnslruenles consedeiiint, ceplis, immensam iniilliuidiiic:ii cogun.l, claiiissimos.
et atjjunctis sibi praediinibus. magna mercaloribus quoque viros ,el adprihie. in; re iiiililari. instiiiclos,:
dampna inlulerunt, Prajdones. vero^ eis postea $\ihr. qui lamen equitatui pmni vita :studebaut. .navi n.ihil:
jugaiis, singiilis ad. modum uniuscnjusqiie culturse polerant:, ;-secum;adsciscunl :s??.:;Cumque;in wiurit
ad exiirpanda novalia lcrram diyjseruiit,, eamque Conyenissenl; omncm;exercittira iri nayj-bu's:cPlIo-'
.colere Jusserunl, et sibi vecligales fecerutii. Unde cant, eoque ubi Frisios ciiincoaciiscopiis-audierahi'
mercaiores Tielenses, qui eiiaiii specialiter prae esse conleiidunt. At iili qui-silvainocciipabant,'Mt
r
caHeris facile ad quascumque querimonias excitan- compererunt per explpratores de advenlu cxercilus,',
das accenduntur .'*', crebrp rcgem. inierpellabartl, feiiquer unl doraos^ "efiidcos, intCr qiips ^KiiedOnes 5
tilprpsua gralla CPSah his iiijuriis defendat. fei,ija niuniciunculam conslruxerant, fuga seireceperuniJ
npii facial, nequesecausa iiegeliandi.in insulam (52) At liosiri cuiiiipfaclasseplehn aestu accessernntfatl
venire, neque ad se Biiiarinps cpniiiieari posse, ct Flaridingun;; sic enim;ha.cregip(S5) Friisieruni vo«
ideo vectigalia sibi, ut oportebal, plenius prpyeiiire. eatur. In cujus litiis cumvexpoiierentur miliies, du*
noii posse, dicebanl.Sef libet pauca, non deirar ceieram oninem iiiuliitudinem egredi Jussit",; patiei*
hendo, sei ex intimo corde condolendq *.*?,;hic ln~ relietis qui iiaves in al tura redjicereni, ne iteriim'
serere, qujbus moribus et irtstituiisisii Tielenses.,ab comniutatoaestu inarido eonsisterent,: iit si qui_l;
aliis viris **sdifFeranl. Ilomines snnt duri, et.pene opus essei eis libere. uti poliiisseiit-. Frisii ubi eos
nulla disciplina adsuefacii, Judicia (55) npn secun-- cainpum audacifer *3^suis agmiiiibus complere. cciw
dum legem set secundum yoluntaiem dccerpeiites, Bereiit,.et rieque ah liisvqiii in iiiuiiitione-eraiituli
el hoc ab imperalore karia,**} iraditurii et. couliri l.um prajsidium sperarent;eo quod et illicircuiiijectar
nialiini dicunt. Si quis qiiicquain ab alip rautuura lanlamuliitudine nuJIiimielTugiuniliaherent,"editioy:
sive accomniodaluin accepef it, ef Hlead cpnstiluias ribusa,38Iqcis in: stalionibiis Ffisii coadunati^ ;qiiit{
inducias rem suara repetit, consianli aninio inficias cpnsiliiiioslescapereJiicxp^claban.t.TIiec.tairicii
it, ei siijn; mora se niliii abillo accepisse Jurat.,Et jn loco eos coiitinuerat jep qupd ijlps sine equis adve.-:
s| qifis deprehensus fueril, publice pejurasse, nisse cpgnpyeraiii, ,se.auteiii. labere coiidiano *i
1
.a.iiujloposse "f fedargui confirmarii..,Si rein.quo? jusiica, exercitatioiiiJ^jpedijj.ijsplurini.uin posse confif
que una manu teniieiil, si.taritilla est ut pugno in- dejiani; et siab hostiljus.premaiiliir, siabant ad1"iH
:-. .--., -.•'-:' YAilJiE.IiECTIONES. ;-;.-:,.•; .;..-; ,:..:.•: :;i';:;
'*T.acceduntur;l. . **8 detrahendo corr. con.dplendo,_;,j: '?' ila cqrrigp;,,isl eprr.[yms.-c-.- ^'^lffe': quii
Karolo legi suspicelui, cbdicemtarla, liaberenioiieo, '^'jppse 1.. ..*•'*ppl* c.nupqtpsi!.. *^3..ceiijt " '; d&tyr-jitii'
% ebriaii 1. •*» adebbaiduinc. '** adcisciinl c. -'" audactef 1. ***editipnibiisl."' ;; ''" ,
'""'•
"NOTJE." -.;'.' .-.,'•;.""'
(52) Britanniam, •. . ... (54),Cf. Thietniar;yiii, 13, •.-;.;,».••,-:,_.iil:r:l:iiv:if
(55) €f. quaeea deiCdtice T. cl. Birnbaiiiii B; JoV (55)' Iledie tantiini ejtisnemiriisvic.us exstat Vlaef-
Heiiuicus beucker Andrex in Specimiiie .de.erigine dingeri.queiri abOceane Mpsara invectus, a sinistra
jiiris municipalis Frisici p. 369. sqq. miperriiue dis- iufra Rptcrdaniinucpiispicis.: ., •;.- - ".
ptitaviv.' -'' : ' -.:; ::> •' . • *'-. ' ~'-'::: '"-
''' Alit-EllTI; S. S¥MP_I0KI_M1
M$ METENSKJHONACHS ; -481
gnm pfaiparali alqiie expediti. TJiia res erat illis A eiiiirtpiinl.ipmniacadavefa morluprumpefcqi.iitahi;
magnn usui, qtioi camptiin omneiii fossis pficfo:-' illue ubi-diicem. aniultiludihe circumdatiirii cerne-
derant, '.sive ad •defendendtmi majerem _eslum banf cpiiteiidunl. Qiiem cogriiiiim, ei Jain i.ri advef-
iniiris . :qiii iii . plenilunio validior selet fieji , 4um os vuliieraluiii et pcne ^despcrafiiwi, sia i;ivies.
sive ad iinpedicndtim iler hoslium. Quas. ciiin periciilo eripiuiil, et ciini paticis captis in:crisicJitihi
duci viderelur difiicile cum mnllitudinc transc.undas, pcrduciirtl, pedibusque cjns provolviintiir, ciqtievse
jussit-. «l qui sigha ferel.ant redirenl, et circnlav dedimt,. obsecraiit jit .rebus sujs cpiisulal.cf apiiti
lis *" fossis iii "locisplaiiis coiisisiereiil, ul si Frk imperatorem et cpiscopum' Adcllialduni pro cis iie
sii *!I,0'dJiiiicarevellerit. eos excipicnd.i expeditiorfa- negolio confecto inieiveniat. Qtiibus cuiri dixissei
ciiltas csset. El cnm exercims d.ucis '" signa referre pn!niat[ii_o ab eo ppsiularei.it sesc faclufiim, lautuni
cccpisseiit;- orlus esl iiiter liovissiinps eerum cjanior ui-ipsum eiceieros qui siiporessenlet capii efaiU
aqtiodam sccleslissihio, propiiiqtipvpnedoiitiiii^di*. illoesosabirc pcrrajiicrcntj.TespOnfjeriinf niagnasiiiii-
ceiis, iit qiiisqne viiiri surc conWlcfcl,; diiccni iii miciiias parerituriict propiiiquprum illofiini qrii OCT
prima' iicic inipciu Frisiofum pressiim -fiig.lpfselip culiiicfa.nl. ipsos ihciirrisse; si iriipiinitatcin iiliiis
cessisse; liac falsa fairia pcr cxercifiini pcrlaia, oiii- u facii jiifaniciilo.sibi coiifii-meiil, uf riullaiii^uniqiiairi
riesirifiigaiii vcfsi suiil. 0 t.iJito-li-iiprc suiit perlef- B yindictam ab jpsis exigaiit, sesC' /actiiros,; ijiia?:poj-
riii, ut ncniine urgucnle in fliimen se pra.cip!larent stulareti -oslendertiriu Cimique dtix hscc iaudafej,
(Jul. 29). Mulii confisi Vifibris ad navcs trans- conslitutirtt dieinei lociiih .. qiiando ha;c pmhia iieii
liaiarcciipicbarit. Quas' cum pfeheiidisscnt. cfiiicas debeaiil. IIIosaulem qufcapii fiicraiii: iisqiie.ad if§
suiriiiiosindio ascendcrc conarenttir. tiiiilijludine duciascondictas-In vincJiIiSrctinejit; duccm abifc
circiiiristipaiilc; liaves dinicrsrc siint. El co ii.odo pcriiiituiijf; Qjipabciinte, ifjiieriinisiiper .Pccisps,
pliifcsperierunl, qim.i qtiisqsic criruni smim el pre- etojjjiii: hiniiis hunianilaiis. oinnia. cprpara vestir
pihqiiuiniii nioriis iiaiatii pcriclitasse corispicieiis, riiciiliscxjicruntj ui:hee panniiiii tjtiidein;i eiiiiqiiefeht
diiiiisiiJjvciiirc illi vellcl. circuirifiiiKiitur iniinmci.a- qiio vcrciidaicgcreiilur. De Iris quoqne lioecferui;-
liilc vulgus, navesqitc in prpfnndun) trahiinl ,=cl sic Uir, quod qiuedamcorpora Jiprtim louge in alttfm
paritcr pnincs stiilocali .siini. Pauci vid.cnles hoecet ajjiincolis proptef fo2lofeiri cxpulsa, aij ayibus et
tiinciiles pcriciiliini siihniersioiiis, ci nl -solei.ficri, bcsiiis ct mafiiiis feiis, quae cupidissiinsc: humano-
qiibd plciiqiic in ..tali pcrlurbalionc non .ccipiiint :fuih cadavcrjiiij siinl, ilhcsa cl iiitacta perraansefinj;
.uiiserinipnenij nc siinili.ino;Io pcrircnlincilatis rcrais Etiiiim iterura ad lilns per ffistiiiriprejiccrentur, pef
-liigaiiiaccelcraiit.vC-uiiipIurcs «.**.vcron.ctii.cl las- disc ihiliaria aiil auipliuscaiidor cofuiii Tistis elSt-,
-_jiiiiilincci poinlerc arjiioriini prcssi: sictili/Ciirsu in- C.qiiasiiiluscaiididiisirais liiiteis es.set expansum, lldc
trabaiii, ila. sub aqna rcctiel.cxaniraatl stabanl.Al qiioque in cjus rei lesliinohiura dicatur, qtiod libvcra
hi :qui iii: iiiiinitipne crani,, cunividcrciil coiieursum icorppra illorum Kalenilis Dcceinbris, siihnl adiiuc
iicri>rel.ceriaiini:seilelillpre.iii.aqiiani prc_cipi_ari, conligalri, in quadam ripa sunl rqjcria i iia inte-
aiiliiiiHjyciicraiii; cos pciiurbalos ftigam inissc, et gra iii peiie nulla pnlredo in cis invesiigafi posse),
IJIOXljiilu.et vecibus ,de fuga-ccrtini Frisiis signiij- «|iiaihvis c:edes iv Kal. Augiisii facta fuisset. ';,:•.; ;•
:Carc;C0C4i.ciiirti.;l)uxyci:e.yidc.iiSAfiigain.nitiIiiiudirtis. 22. Dc clericoJudeo faclo.
cuni. stiiS;Slahal:sit:pcfacl!is; foriissiiiiiquoquc, qnp- ';. Supcrius (lib. i, cap. 7) nic proraisi rtlaliiruni tle
finii cpriil l.ePHiimerai, iiapavpfc seliitiim esi. ul : illoaposiata, qui, relicta rcligione,;clericatus iiipef-
loce- iii quo.coiislilcranlsc inoverc 11011 possc.nl,Ac- , lidoiiiin voraginem iiic.iiiit Jiidcorum. Set iu jpsa
cidiiquc -T-.ncscioquod diviuo Jodicio — qnasi iuati- promissione exsolvenda toius cohtfeniesco,.ct hpf-
diiura.aiiiraculuni.iadeoWiil Frisiicx sighilicatioiic rcrilibtts pilis capiiis terrorc conciit.ipf, diaboiu.ii
.oppida.iprtiiii:cvocaii acctirrcrcnl ct cos quasi. saxi -pnluissc hoiniiii pcrsuadcre' ui laiiias sorilesaiishs
3ir_i!iobilcs:slaniesiiucrficcrciil; et ita Dci jussn sunt cssel conlra Chfistum Ct sanclos ejus"jacta_sc. Scii-
iii:shisinienibris obligati, ut neino cx tanla copia , pseral eiiiiii funeslis Ulierisinfclicissirtius ille : ':.."
icjar.issinioriinvviroriiiiijnanuin siri.elo gladio ad rc- 25. Scriptaipsius apounim." '';-
•sisieiidiiiii CiigCrcif vcl sculurii' ad sc prolegeiiiiiim '-* -Quid ccritfadicis Justn insipiens? Legc AJjacuc
"opponCfcii Qitibus pcrciiiiiiis,cclefi cursu pervenc- propheiam, fn quo Deusdixjt: Ego suiji Detisei iien
•nnil adiiiliis;:et ciini plures, qui pcr crcpidinem lit- muiot (Malac.lu liv, 6); "Si.iUe sccujidum' vesifarii
loi-is in aqua ni;inibiis rcptabani:, jaculis coiifouiiiiil. malcdieiriiiViideih mutai-eiijrct niuliefiepniiiiiscefe-
Alii hamqiie, diim duccm soluni slare cohspiccrcnl, turj-priijfcipiHmvcrberura suprum nhn esset vcfiias.
«•ircuiiislsitiiii;:--sot 'illc, consuriiplo Spiritit, fprtiler "!Dixit Dpniiiitisad:Mpyseii:-A'oni!ni»jiii;^^
rcstitit,- cf niissa pilaexcipil', iinfim tantuni;MVa jet vivere potcst (Exod. xxxrii;;:20).,Queai fiiiiiiii lip-
terge.se inpeieutem:avcrsa hasta ffajicil. Quo exani- liiinis pfieterinisil? Djfcilenim D;vid pfephcla : _\'o-
niato, reliquerum irapeliini paiiliiluin repressil. In- lite conpdere ih principibtts , in ftliis liominum, in
lerim prasdnncs cx oppidojam l_eiiile vifctofiasubilo quibusnqn esl salus (Psal. cvi/v, 5); el Ezcchiel;
^_._.._.v'--'v'-"':^.'-i:v '" • ">;' . - VARIyE LEGTIONES. .. ,,;.,..; v,-^:
. 's,:circulriis c. circuilis^pWi.;— circuiarc »".q. circafe. '*'? frisiS:;- *11ilopsi^" *•>* ' i: :if -CoiJipiiiies-
1Wka E. a difb c. '" lui c. -.^:.^
-4% m tl^ERSlTAlfE^TlMPORlIM Uimi _>IJ0;.^.Lm H. iU
Maiedictushom"o,;quiicqnfidilin homhie:elpbhil car* & deas, queindicis jislumv-iteautprpplietanv? 3i prfl^
liem.brachtumsuum.-erilehhnqua^^ phetaniv assenlierjiamen in -ec qucd ijli me ripn
esse jyre cpnr
iitlo, el hqh videbit friictum/; 'cum"vene_rit-.bqhiiih cpntradicere nslendarai ieiJierilitu.m
(jer,xvii,5, <5).Quid contfa hiseis animalj Queni vincanii SivVere le dicis Jusfiira,quem ccnsiatpriua
IlUum liomiiiis prselermisit? NumTelruiiiei^ohan- essenieniilum, nescio.quo pacloobtincjbis Jnsf;c"am,
ncrii alque Mariyrairii et alips deincnes^quossanr quem 'in.endacii polliiit ;inacula> Ngqui_,Jegis lune
ctcs vocatis ? In ornnibus-ipcls legUuriDeiisIsfaelj corigriieritersimul potfrisesse•a.sscrtqr..et.ipra.yari^
el ririnest Deus geniium. Ubi esf-vester seiisus? Di- caior diceiuis :Mon ioqueris cqiUra prqximumUturfi.
cit: 'DaVid.:.'Mehwr -erit Dbniinus in secuiui&festa- falsum tesiimqnium (Exod. xx, 16).:fliiPil, si, uji
ihenti sui__verbiquodmandavitih mille generatianes, "pi-ajliiisi,:;pfpphel-enpn .cpiitradicaiii, cmji ipse prp
quod disposuU_ad Abrqligm;^ ei jurdmenii' sui r,d i.iedicat^el quaeiu iijjiconlfa: nie; coinparayeris
Ysaqc (PsaL ciy:,8,_9)_ Iioccsf iex sua'sanctaei afriisv,.iiis:;iibl laetalia .infiigaijfi;vulflciij; qiipnjara
cifcuncisip, quam dedifMoysi sefvqsiio. »:';.. :.* InfulisiiypWxjrantup falsum tesiriOhiiim:,cpi!tra;legis
."*•"'--•2i. Beinriciepisiqlndd^eccihtiimy'*', ,_:;,::'. pfjecCiiliini^iegis incurres jcaiiiray^realiis aulem
«.Respontlere caluniprii-e tuse, pJudce incredule, iraiiel le ad pcenam; poeria ve.re perducet je, usqiie
* ad mpiieiiv Set videainus sequenlia. Iidelix ,Jur
«juairiex blaspheraoore iriClirisiuni ejusque sanclos
jiuriciioviter evoinuistl, cuiqiie iii militi.a ChrisU.iiia dce'w, queiiiYvocasiiisipienlem? JSon^iipscredenle»
ihsiriiclo lacile: esset, si non : iacilius ,es_efejsaxa:iii ih Cfiii;ilixuraj'qui .aciusfi)uidcjn. esl vobis lapis
inollitieni posse :coiiverli, quahi: corda; :veslra>«d •pirensionis.ef pelra 150;scandali? Qunniain quitleini
•Tecipiendara verilaiem discihdi.' Quippe.cum. et illa idpideih qttem repfobaverunt- ie4!fitAnte.SiJfii,^.fqc_l_utt\
auciOrem suum riiorientem scissa recognoyerunf :1..". estincdput atiguli.AiDominq factumest istud, el esi
efiahieriadhucirtseiisibilila^c^ 'mirabile hmculismstris^Ma^L^ii^
*lisa, quamvis pfostrata, in duricia' inveteraijeirii- -insipieiiles; ej vos:sapienfes eslis? Tiimeii j;er: slul.
quitalis perseyefel, et licel, pcr coa.'ternam:Dei s.i- tlciara pfaedicalioiiis-jam .niundi .supeihia MVcecir
tpieniiam, qua mundus etniifabiliter.esl coiidilus '-'dil, eliiifronlibus regum crucis.yidelistj^oplieuiji;.
:et iriiraliilius.Teformalus, obslfuclura est Osloquen- Qiiia .quse-stulla-.mundi.suiil, elegii:Deiis,_.ul cpii-
liuni iiniqua, et iniqiiitas veslra :meiifila sif sibi, -fundat;forlia (J Cor.,i,,27). Ac per.lioc.lijjenler
totp seciilo verbisqiic .prppiietarum e.t, exemplis ;ariiplecfimur: siulticiam,: crucis .Chj.is.Li,qupniain
Sahctorum eiuceai. qiiahi sil 'dairipnaja' ih-ideiii-i.is credimus iips. perventurps ad gjoriarii ;Cl!rjsl_,-Sui
yesira: caeca;impielas, el quanf glorificaia assiiiiipia. . quid surdo narro fabulam?'aiitjqiiid c_ecp.appono
in Chrisio nioftalilalis infirniitas: taraen,- quoniam iumen? vel iudeo". evangeliiim prjedico? Reijeaniiis
":adhuc non desperai de macliinalioiiibus suis iudaicic ad; scqueritii.\nqu\$'.Z:Lege_^b4Mc:^prQpheiqm.ftno;.\
:inaligniialis obsiinaiaimprpbilas, etad cPiifutandara '<in !1up,iit tu dicis, sci per queniipse .Deiisidirit :
Clnisiianam religiprtera scelerate iaslu irimuriniirai, Ego suni.Oeus cl twn mutof. Prcemisi: tibi,: Jiiijee, •
•'et pef exenipla Patrum dictaque j;replieiariim stan- teslinienio, Ahacuc nuIlatenHs nie confra icere, et
terii.floreiiiemque ecclesiam ipsajain tocieris devicla - hon soltim Abaciic, seicl pmniura prpp^elarjitn;,, et
: el omiiiiio prpslrala ilerum ad .ceiiaroen provocat, dpcuraenla me dicp suscipere; qiiiaculii' CPJO
iegis
. aggrediamur *" eos, dahle ei juv.ante ipsaDei sa- qiii iien venil- lcgem: selvere sel adiiiipjefei:;:Dix.it
pieiilia; Verbo Dei,Dei Filip, eoqne primifm Iap.de "Deiispef Abacuc : Ego sum_ Deiis et itqn .tnulor, et
lapidea cofda feriamus, quem Daniel prophela,; lit lioc firriiiler credil ;Chris.ianai!eJig'p.:;^_uod yciu»
' diciiis"vesier, immo iiostef, yidit siiie manibus de stibseoufus es : Si HJe secunduni vestfuriima/edicium
fnoriie (Dan. n, 5J) concidi ef iniplere -universum fidem-niularelur el mttlieri conimiscereiur, prineipiiim
iriundum. De quo ciiam el David dicit: Ertictaiil verborum siiorum nonesset teritas; qiiid-*B'iriiirum
cbrmeum tserbum bomtm (Psgl. XLIV,ij. Idemqiie : ::cst, cum cwcus sis,;sifnon vidijs. JuceiiiJIJara.-qijsiiii
powinus dixit a.d ihe : Filius iitcus'<..*iti, ego littdie, i noii videnlvnisl.quijjmuridp;syntCpr(Iei;iniinc cviui
'"genui le '" (Psgj,.«, 7). IdemqHei Oiiiitia.in sapien- ;.eiiara iiipfe freiielici.cpntra.^ediciim: re_ul'as>;:et
tia fecisti (Psal, ciii,: 24). Et; SalomoiirDpminus • sanare;le volenli,.maledicia et conyiiia;*!J:pIipphas?
:pbssedU"tne; initio viarhm suaiitm (Pfoh.ym; 22). ; Tam (Einini ::e;xcejs3:-e;f:profund
:Sel quoiiiam'. no|i de.icierna. Clifisti, naiiyiiate.iri SChrisii njisteria;, ^upraodo;; Verhppini,Dei .jivconl-
.«jiia^^ seuipfer'fujt patri icqiialis,,set de leniporali,;iri ihuiabiiifcr apud., Deijm; Paircm. semper: riianeits,
:-' qiia.siciil David claniai,; mirioraliisesi paulp inlnui ;>cariiem:de. virgin.e, sumpsit natufainque npstraiu
'. j^iangeljs (Psa/. yiJi,;6)^ sn_e uhiyit, qupd:iierop; lifjec;:capjt,_;iijsl:qiii
.spp.lua-
•;-;:*sljauiljjiijitssquid dlcat. etwbjectienrejus ;coiis^ iiter -sapii; iierao:,sapil,.iiisi. :peo.,;dpii;int.CiCap.iat;
.qiieii_er;respontieamus. Dicis,:^^JudeexQuare cohtra- quo, dbnanle ci^ijit;"qui iipiidnracapH^
7 dicii juslo insipiens? Piilriiim '
vcliriuraihi/resppii- crediderHis, ,iiiquil-:pr^plieiai:;n%.i«^
'
;: '.::::\/'::::;_:-" :':':-:r::'':":- ::::';:,:: :^ .,.^.?''-.^\S.}^^f^fftH.v|:'pa'5i_;:_t
'.*•"rubricam adjeci; v. supra 1. 7. '^icco^riOv^eia'cf. i**-'Agrediamnr c, 1"" Bic aliique plures vermt
: nomtisi pfhiia"3 cujusque vocitlhteraseripti
' " " suiit, "-'iiulex1.: '?? pelri c^ *':1, sapieniia «-rf. Supefbia c
cuaiuitiaV. - '. ;:;i .-" '::"; ."^'"'t''_,;:'*":';*'
"'qripdf.
M AtPERTI S. ST*MPIlOiUANlMETENS: MdrS_Vbli. 483
vii,_l). Ergo trederili cclligiluf hieritum, .videnli A Ifl/ei riostras (Isa. uii, 5). Et niulta alia de illo
fcddeltir.pfaraiiuiii; guohiam si vides, non esl fides; Ipfo.iileriini, quibus apefle cdocetur, c^hiriemDomi-
qiianijliii enini peregrinamuf ih Iitijns Wuiidi tehe- liicain cpnverSaiiPnenf iritef nes a iemppfe incarria-
liiis, fide/niundariini cOfda eorinri qui Dehiii visufi iiniiis tisque ad asceiisionis cohcbfdare lesiirnehiis
suui. fiac iiaque fide, qtiaDei filius etiairi libmihis iliofuih. Quod co.ntfa hxe "Mtis, sceles-te? riisi fofie
lilius prsedicatur, qtiosdam vesiforura nhmdaridos bpponas meridacium, qhoa ex paife tuo diabolp est;
loijge ante Deus pisedixeral pef pfoplictain Ezecliiel; sictft idem doiiiiiiisripsier Jesiis Ciirisihs dixit:
diceiis : El erit in nbiissihfis;Miebus, effttnAaihde "Vbs.expalfe diabolo esiis, ei bpefa pdlris veslri facU
spjritn meo stiper b»inem carneih (Acl. h, 17), el iii (Joatu viii, 42). Ecce qtipriiam rafiprte ei exem-
ejfundain supcr vos aquam mundarii, el mundabimini plis responsuiri est tibi bfevitcr, quod Deus iniiinia-
ctb bihnibus inquinameiilis veslris, el ab uiihefsis bilis parinanet, et tainen carnerii sumpsit ex Virgirie.
idolis vestris mundabo vos, et dabb vobis cof-novum^ Nunc ad sCqueritia redeaiiiusVjDiaaiDeiis dd Moyseh':
et spirilum novuni poham in midio vestri, et. auferaiii Non enim videbii me hbmo el vivere potest. Hic inler-
cor lapideum de carhe vesira, el dabo vobis cor car-. rogo, Judee, qui seriipef sequeris occidentem litte-
nettm (Eseclu xxxvi, 25, 26), et cselera:. quibiis cyi- fain et rioii viviiicanteiri spifilum, quoraodo puias
(lerilef osleiiditof, iri quibusdairi veslrum abstulisse posse honiiniem videre Deiim, an riori pbssc piiias?
beus dc cordibus velamen, ut, spiritu Dei agertle; Si posse, utfuincPrppralibus pculis, ari riienle? Si
ilide pf-epararenlur corda multorum- ad suscipieni cnrppfalibus ***oculis, alisUrduirt saiis videmf; Si-
dam aquam saiularem, ifl ciriuiidaiionem omniuin qiiidem cuni ille incircumseripiiis spifitus nec mele
peccatofum; quosdairt vefo o1)ca_cari,el iniidelilalis disiehd:luf, nec IPCPcontir.etur, rieciempofe TIIO-
errore remansufps; sicut pcf alium pfcplieiahi Veluf, alqne oirinia late patet, quam iriDrmus sit
scfiplum esl: Excmcahs excmcdbocorda' ebfum, ne huiiianiis"irituiius. Si irierite, nori videfiir irtjpossi--
videani lumeh (tsa. vi, 10). Unde, o Judee, cum lii bjle, si lamen niunda. Prohiissuni holiis enihi esl:
palpabiiibus tenebfis obcaecatus "sis, quohiodo lc Beaii iriundo conie, quoniam ipsi Deum videbunt
pulas posse advertere, qualiiei Deus .siiie tilia sui (Mattlu v, .8). Siriori posse, quoiriodo:eri't vefuni).
coriimiii.aiione mulieri, riori iit iu, peffide, ^arris, qiiia; dictanle fefilaie, David dixil: QumriteDbmi-
cOiiin,!scefetur, set de carrie hiiilieris coipris sibi hurit et cbnfirmamini, qumriie facieni ejus semper
fabricafet, quoiiiam diviriilas verbl Deiiri-uhilateiri (Psdl. civ,"i).' Niiin rion horiiinihusioquebaiurDa-
'sibipersona. assuriieret, ila uthfec diviriiias hi car- vid, quofuin m.eiiles ad exqiiifendam'Dpuiirii faciera
iiis passibililateiii, ftee"litiiriahitas in divinitaiem T Cxcilabal? Niihiqiiidiiahi vefilas et pf_eee yeiiiaiis
'Iransirei, esselque taritiehct iiliiis Dei iiomo pfopicr dissentienl? Noh.plaiie qiiiderii inteUegeiifibus.iierii
assuiripttiiniioriijiieni, el filius hoiiiinis Deus proplef qusero, si videre. homo Deuni"pbssit et vivcre, ari-
assitirienleni. Deuni, "Pr_edix_eritlibi propheta : Nisi hoii?Si videfe poiest et vivefe, qubriiodo erlt ve-
credidefiiis, rioninieltegetis. Crede, el inleilegis.; et rurii qiiod' Deus dixit : 'Ndh' eiiimYtdebifme 'lioirio
foga ieum, ui lollal velauieii, ut auferai cor lapi- ei vivefe pbtesi: Si 'verio"rioii pbtesl, ui. hoc vefum
(ieuiri. Rogalrius etiairi et nos pfp vpbis, invitis Vp- esse possil, qiioiiioilp efit veriiiii quOd J'acb'1)dixii:
bis. Set q.ueiiiariiJudeus nec ratioiiein recipil nec 'Vidi "Damiiium fdcie ad faciein, ei'salva facta.
p'ra.dicaiicneiri, nisi Dehs-"-*toljat velamen,'— sciq est driithd mea (Ceii. xxxn, 30); e't Esaias :
cnim ejus ccfvicemdhfissimaiii,'— occurranins ei 'Vidi Domihuih Sababili dculis meis (Isa. vi, 5)".
ofaciilis proplielafiini, ul Vel sie credat, vti sic con- QiiOmOdo prsedicabuht coiitraria et vcfilas et
fusiis'recedal. Quod *" carnem Chrisius 586(le vir- pfophetse veritatis? Set quoniarii stoliditas vestra
gine essei siinipturus, pricdixit Isaias : Ecce virgo irt veluslaie liltef_e ei nbn in novitale spifitus am-
eoitcipiel inuterb el pqriet fi!iuhi, el vocahiluf hbmen Jjulsbat,' ex 66 caici iricurrilis oifehdiculum, uridc
ejus Eihinanuei (1 sa.' \n, \i), > id esl lJOWscurii luriiinis pPssetis liabefe ducatuin. Ac per hoc nbs,
Deiis. Quod ilciribu Juda essel hasciluiiis etspifiiu : ) qu| beteiiii luniiriis "siiscepimus veritaieni,. Judaiese
l)ei fepieiidus, idcin ipsc ait: Exiet virga de fadiee C-ecitaiisdiscindahius efrofeni, ut ei iidelibus meii-
Jesse e.lflos de radice ejus ascehdet, el fequiescetsu- iibus proposiloe q'tia.sticr.is'paleat verilas, et iili.au-
eam Doinini, sapicnlim ei iiilcl- dienles nPrt inlellegahi,- et videnles *59c_eci iianf.
per sphitus ipifiius
lecius, spirilus consitii et fqflitudini's','spifiius stkiilim. i>ixit Deus adMeysen :. Nori enim videbiltne Iwmo<et
ei pieiatis, ei ripiebil ***edhi Spifiihs iihibris, Db- vivere' poiest, quod ita iniellegi polest : Quamdiu
>iiiiii'(2sa. xi,i, 2). Qiirid iriter Iiomiiies conyersari "iiomoin istb moftaii corppre, qucd cprfumpittir et
deiieref, pf_edixit Jhefemias : Bit Dcus nostef et aggfavatanlmafri, vivif, Deuiriiyiderenoh polest sic-
tton msiihiabitur alius prmtet eurii; ef post pauca V uli esiih nafura diviriiiatis, nec cofporeis oculis
Posl httc mterris viius est, et cum libmi'ntbh.% conver- nec''ipsa etiam riiehte.quaiiivis riiunda et ab oinrti
satut est\Bdruclt, iii, 36, 38). Quod riro 1it)l>is"pail. peiie vitibrum labe piifgata. Qtire etsi in divina jara
deberet, ilem Isaias; Vulneralits est projftefiiiiqki^ ; sitconteinplalione, rainus lamen habet ad sunimain,
" ''••-.:' "' "- •"
>';;;-• .;•:-." -VARI^ LECTIONES."
'"' *" n. D; :»" repievil c. ™*mitnn'%: ,is.vl(iei)fibus corf. vi"-
bii"scrlptaW' "3 qiiid c. ,«" xpo V.
«teiites __;."
**.?, BE TMVEIlSiTATE 1-EMPORtM'LIBM T)^0^?1_1B: 51. «S-0
quod.aligiiani- macnliiiii ronirajii.t ex niorialiiaie,el -,\bilia animalia respondemus. QnPd vero prosectitiis
ideo homo Deiim noii poiest yhlere et vivere, quous- cs, dixisse David : Nolite confidere in principibtis, in
que scctindum Iiominem vivity eisecunduinDeiim *"> filiii liominum, ih quibus non est salus, ac per boc
fliinime, el sibi non morilur, ut vival Deo. Set quo- nulIiMiifiliuni hominis pra_ierniisisse,ni ex pfo|ifeii3
modo in regione morlis, ulila dicam,;:mor_alitef vi-" (esljmonio injuriam ciain"videaris facere Cliristo —
vena, Deum, qui vera yita est, ci lioino.viiieref aut fi -set apertc scrvos ejus blasphcmas, quasi non inju-
quajreret, nisi misericorditer incliiiala viia adnior-" -ria scrv.i ad coriir-riipiuiii respicial Doniini —, re-
luos descendisset? Morltii enim eramus, ex que a spondcmus ad b_ec dicentes cuni propbela : Muta
facic Dei;cx: iUa-piiina pjraevarieaiiohe iii Adani oiii-- fiarii labia dolqsa, ftim ibcimmr adversui justum ini-
nes cecidiratis. Qiiapfopfcr, liiiserata nioflalilafeiri qiiiiatem in superbiu et ,ih abusidhe (Psal. xxx, 19.,
nostram *" diaholica fraude deceplam, ad nos -Vila ~20)..El spein "noslram iiihominera non poniimis, sat
velala carne descenriit, quia non aliler inaccessihi- iii peum e.t in Cbrislura cjus, queni Deura ei homi-
iem lucem in&rinitas carnis ferre vjITe'rei,^i.is't._?a--;' jiiciii yeraciicrcredirtiiis, eumqiieDeum et Dei Filium
dem Vila carne se velaret, per opposilionem carnis csse propheianim veslrorum 26S leslimoniis cora-
inonsirarel nobis liicem Deilalis, quod quasi jam fa-; probavimus *6'. Pelrum v^ro ei Johanriem atque
ctum Esaias a6*'.anlepraeiiixit .Bdbilanlibiis inregione. B Maiiiiiiiin non deriipnes1,sef-expnlspres deiiionuni fi-
umbrm morlis, tvx orla esl eis (lsa. ix, 2),'IIanc ergo 1n- deiiler cPrtfileiHU'.',ci hoc veruin esse certis indiciis
ccni ulerqne 3acol>ct Esaiasnon corporalibiis octilis,' • iisqtie Jiodiecerninms, non in eis speni nestrara po-
set spiritu.ilibiis vidii. Atqne ex hac visione in voccni nenies, seu spem nosirara apud'Demn eoruin inier-
cxiiltalioiiisaller *63eoium prorumpit, dicens : Vidi cessionibus comraendanles. Quod vcro dixiifli : hi
Dominum fucie a'd faciem,: cl .saiva facta esl aniina omiiibus locid legiiur DeUs Isfael el rion Deus .gen-
fiie/i. Inlellexerat enihi .Deum dixisse adMoysen i lium, refellil le Deus pcrDavid, dicensad.FiiiuiiV.i
-Nbnenim videbitmie homo eivivere polcsl ;quasi de 'Posiiila a me, etdabo Hbi genles hmreditatem iuarii et
saltite animai sirse desperassel, si non perproplie- posseisionem iuam terminos ierrm ^Psai, u , 8)'_;
*ek Deuro, qui ab homine videri non '
.ti_eniyslefiiim idemque ad Abrahain : Iri semine luo .iieiiedicehliir
.poleral, per assumplionem carnis videri posse omnes tribus lefrm (Ceh. xxii, i&). Si vero gerites
;
:cogn6sceret. Undeqnia vidit, ciamavit '. Vidi Dortii- hereditas Dei suni, nescio/ qualiter non.sit.Dcii?
nrimfacie ndfaciem, el saiva facta est rinima mea, : eafiihi, cjijiis hefeditas stirit. In tiec hairiqiie; ijiiofi
ctindc spem saluiis assunipsil; unde per assumpiBe 'siib requisiiiene npstri sensus inneetis, niemorcin
vmorialiiaiis specieiii, salutem, exspecfationem nius- fieri Doiiiiniim iesiamenii sui; verlii, quod niaiidavii
--di, per camls suavprobatioiiem venturam muado G in mille genefatiPnes, quud dispPSiiifad Abfaliaiii,
,cognovil..Qtiod etiatnin beneiiictione filiorum pr_cdi- propiiiguius luo nostef sensus verilati cohcor.dau
ceiido-expiessit, dicens : Non airferetw sceplruin de "Quoriiodo hic jniellegis : in .riiille 'geiiemtiohes7 Si
Juda.el dnx defemoribwejus, donec veniat qui inii- replices gerieraliortes ab csoftlioiniiiidij.non inve-
Acndus.estj-.elipse eal ixtp^clalio^gehlium (Gen. xiix, hics niiile. Sei quia in Scripitiris -sacris srcpefnii-
,AQ), De quo eliam Esaias ait : Super quem conlhie- lum pro infinilo ponitiir, rnille generalioiiesonines
JntnlTegesostuumilsa.uj, iS)_;ipsumgeniesdcpreca- genefaiiones accipiendse sunt, iit .corisequen!er%«-
;buntur(ld.-xi,\H). Nunc quid *" cpnlradicis, Jndee. cur ruiri sil juramenium ad Abrahafri (iispositiun; 5 qiiod
vocas flos.aninialia? Eccenes animalia ejus, dequo in seihine luo benedkehlhr .omnes.geriies, id esl '.a
.dml Abacuc : lntnedio duum animatium cognbsce- XJhrislo- •
ris. Non, ut tuimprcp.eras, liisciiims, set ut rationa
VARiiE-LECTIQNES.
,. w V030
ab Eckh. inserla. *"-.nra..ie *" easaias :c ••"-•aliier L 4Wlestimonium 1. lf* qd c. : "• viESlra-
?«"., *" cum prpb. c. -. :v- ; :
= '"'"! " ' " '" '
PAT^ CXL. i$
;i|9] BURCHARDUS WORMACIENSIS EPISCOPUS. \m
ANN0 DOMINIMXXVI.
WORMATIENSIS ECCLESLE EPISCOPUS.
PROCEfllXA.
NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA*
(Oudin., Scripl. eccles. II, 525.)
Eurchardiis Wormatiensis episcopus, nalione Ger- ^ pittis receperal. Ibi qucque neghtiis s_ecularibuspOot
•Tiianiis, patria Hassus,et primum Lobii in Belgio tergum projeclis, lolis viribus in ohsequiq Dei stu-
-monaclms, el Olberli, Lebiensis monaclii el abbatis debal. Eodem quippe lempore, in collectorio Ca-
.posiea Gemblacensis discipulus, anno 996, Olber.to . nonum in hac cella nori modicum laborabal. Nam,
riiagistro instanle, episcopus Wormaiiensis Ecclesise domino 'Wallerio Spirensi episcopo adjiivanie, et
,cl(.clus esl, in qua resedit usque ad aiunim 1025 Brunichohe pr_cposito exhorlanle el siiggereii.e,
-el 1026, qijo morluus est. Sigebertus in Chronico ad Canones in uniiiii corpus cojlegit.: Nori pro ulla
«niim 1008 refeil, collaboranle magislro suo Olberto arroganiia, sed, ut ipse dixit, quia canonum Jura
ibbale , viro undequaque doclissimo, maginin) Cano- .poeiiiienliumque judicia in episcopalu sup pmnino
...,»11111yoluinen wlidisse : et in. libro De scriptoribus fuerani neglecla ac dcslructa ; hoc.vero corpus seu
«£c.£s.<}s(if"s,cap.l41,li.ecdeeo referl: «Burchardiis, Colleclorium distinxit ei in viginti libros distii-
..cpiseopus urbis Wangionuin quae dicilurWormalia, buit. i Idem in prsefaiionC operis sni lestalui'.« Cutn
in sua dipscesi canones ei poenitent.um jura confusa,
jnfljjiumCaiioHKmuoiuniei^quoda nqmine ipsiusBur-
chardus deiiominalur, miilio sludio ccmppsuit, qupd irao discrepanlia viderel, ut aulex lolo neglecla,
testiraeniis eniniiim auUienticoruui cenciliorum el aut omni pcne- anciorilale dcstiitiia, vel inotiieeiii
• ilecrelisRemanprumpeniificuinelsentenliis emnium ". ecclesiastica disciplina institulis apparerepotuerint,
• pene-calholicerum Patrum auctorizavit, ex quo rogalii Brunichonis prxposili Ecelesi_e Wormatien-
adhuc omnium conciliorum decreta auctoiizanlur.> •sis ccepil congerefe. el
digerere jura ecclesiastica
:Ea qua.de auxilio Olberli ad compilalionem hanc ,ad , utililaleni' suse Ecclesi_e, ob ncgligeutiara et
iaciendam in Chronico scripserai, confirmat in libro insciliam, ul ipse loquilur, sacerdotum. »Fontes
De scriptoribus ecclesiaslicis in Olberto, cap. U2, anlem et parles sui pperis ipse in fine prsefationis
-tferbis islis : «Bnrcbardus episcopus AVormalieiisis, memoralse oslendit.
ejus Olberti magislerio ad hoc provectus, ut ila ec- .« Synedalia, inqnit, praecepla , sanclaque insli-
clesiaslic-C uliliiati inlenderet, et ejus sludio, ore lula, lam ex saneiorum Patrtim seiitenliis quara ex
""CtJnariri iliud .mdgnum Canonum volumen ad com'- canonicis scriplis, adjutere Deo, in unum fascem cx
munem omninm uiililalcra ederet. > Ubi et quibus amplissimo orbe collegi, eaque ut polui uno veluii
aiixilianlibus Burchardiis lioc perfecil opus, docet corpore connexa, viginli libris dislinxi.i Et qnibus-
•auivior anonyraus, qui Vilam ejus post obitum dam inlerjectis: «Quaniis aulem lioc Jalioribusatque
scripvl, cum Decrelo ipsius editam : « Foreslus vigiliis pra.stiierim , Deus opliraus judicabil, qucin
silva esl, iuqtiil, duobus milliaribus a Wormaiia f, ( quod pro nostra; Ecclesiae necessilaie iiecerim, non
dislans, abieiibus abundans, el hanc palus Hmosa ' latel. Quare etiamsi noslf_e provincife limiies non
ex una psirte amhiendo circunicingil, in ctijris me- exieritj-niliil omninp _egre feremus, medp nnstrp-
dielate col.is piil.cherrimus consistit, ad quem vir rum liiiriislrpruni manibus teralur. Porrp Jegcniibu-
Dci se iranSferri praecepit; et qnia innndanos tu- eliam id persuasum esse cupiraus, nihil de meo in
iniilins devilaTe voluit, arboribus fruticibnsque siic- hoc opere addilum esse, sed ex divinis testimpniis
eisis, cpllem e^planavil. lbi quoque primiim fecil ora- Scriptiiranim ( quaenam hec lempere hic el supra
torium, dein alfis oQiciuis peraclis, cellam egregiahi divinse Scriplurae et canonica scripla dicla fuerint,-
cnnsiruxit. Illud se post concilia regiaque colloquia ' id, proh dolor! staliiri paleJjit) singula esse decer-
ct post curamsyncdaleni divcrsesquc mundi slre-' pla, ea sane fide, ul perpetuam aiic.orilaleiii liabi-
493 PROOEMIA.— NOTlTIA HIST. ET LITT. -«*
tura uon dubitem. Ex quibus: autem scriplis sele_ A de concubinis., et de transgressionc et pcenltentia
^erim ordo sequensindical : . singuloruhi. ••-.>
- « Ex canpiiibus qui Corpus canonum vocanlur. ; Deciriius liber conlinet de incanlatcribus, de au-
« Ex aposlploruni Canone. . guribus, de divinis, deserlilegis, el de variis illu-
< Ex transniarinis conciliis. Inlelligit Oriehlalia. sienibus diabnli, et de ihaledicis, et de conlciilicsis.
« Ex conciliisin Germania, Gallia, Hispania cele- et de cpnspiralnrihiis, et de pceriiieiiiia singulorurii.
briUis. Uridecinms liber ccnliiiel de exccnimunicaiidis7ct
« Ex Romanorum pontificum decrelis. exccmmuiiicaiis, defuribus eldc depf_edalcfibiis;""ei
« Ex evangelicis aposlolicisque Scripluris. de praisiimpiiene, ei conieriiptu, etiiegiigefilia; fet
« Ex Veteri Testamenlo. reconciliaiione et pceniientia eorum.
« Ex tibris sancli Gregorii.Ex H_eronymo,Aiigiis- - Duodecimiis liber continei de perjufio et de ptfc-
tino, Amljrosio, Benediclo, Basilio Magno,kidoro. •nilenlia ejus. :.
« Ex.PoeniientialiRomaiio. ExPceniienlialiTheo- Tertius decimus liber conlinet de venerationc et
dori. Ex Poiiiilenliali Bedae. i observalipne sacri jejunii.
Distiiixit Buchardus opus suum in libros yiginli, Quartus decimus. liber cenlinet de cfapula et
qnorum quilibel sua capila seu canones habet; B ebrielale, et de pcenileriiia eerum.:
quodlibel aulem caput est lanium unius, cuique Quinlus decimus liber cpntinel de imperaltpribus,
aulem canoni summariura seu lilulus pr_enolatus :de prkicipibus el de reliquis laicis, et de miiijsterio
'
legitur. Sumraam librorum hanc Burchardus ipse eprum.
pncmisit. - . . Sexlus decimus liber ccnlinet de accusaloribus,
Priraus liber conlinel de polestate el priinatu de judicibus, de defehseribus, de Jaisislesiibus,
aposiolicae sedis, patriarcharum caelerorumque pri- et de pa.iiitenlia singulorura,
iuatura, nietropolitanorum, el <Je synodo cele^ Seplinius deciraus iiber continet de fornicalione
liranda et vocalione ad synodum; De accusalis ct el inceslu diversigerieris, etde poenilenliautriusque
accusaloribus; et testiljus; de exspolialis injustc; sexus et diversae iciatis.• ''"••
de jndicibus ac de omni honore competenli ac Oclavus deciraus liber continet de visitalione, et
.dignitate, et divereo negotio, el miuislerie epi- .poeniieritia, et i-cconciliatione iiifinriorum.
scoporum. .... . Nonus deciraus liber qul Correclor vocalur, con-
Secundus liher conlinet de congruenli dignilale, linet-correctioiies corporum et animariim medi-
cl diversa inslilulione, ac hulriirtento vel vilae qua- cinas, el doeet unumquehique sacerdotem,-ctiain
litale, et diverso uegolio el minislerio presbylero- '" siriipliccm, quomodo vel qiialiter iiriicnique succrir-
rorura el diaconorum, • seu reliquoruin ocdinrwi rere valeat, ordinalo vel sine ordine, pauperi, di-
ecclesiasticorum. '•''.-.' vili, puero, juveni, seni, decrepito, saiio, infirnio. in
'
Teiiius liber conlinet. de divinarum dumorhii»"ui- omni setate. in ulreque sexu. ;
stiliilione et ciiliu el lionorc; de tlecirais ct oblalio- Vicesimus liber Speculdtionitmvpcatur, specula-
nibus et judiciis siiiguloruni, el qui libri in sacro tur ertitn de PrOvidentiact depraedesliiialione diviria,
caialogo recipiantur, qni vero apocryphi, et quando ettJe adventu Anlichri.ti, de ejus pperibris",ie resiir-
apponendi sint. reclione, dei die judicif, de ihfernalibus poeiiis,
. Quarlus liber conlinef sacramentum baptismalis, el de felicitate pcrpettiaj viitc.
et miiiisteriuin baplizandorum cl baplizatorum, el
Haecsiimma librorum vigiriti, qnos conlinet Decre-
consignandonim el consignalorum. _«»iBurcliardi VVormaliensisepissppi.
Quinlus liber continet de sacramerito corporis et
Opus Decreiortim Bttrchardi cdiluni esl priinum
sanguinis Doniini, et de pcrceptione el observa- Parisiis, anne 1499, et iteriim CCIPIII_C
tionecorum. Agrippinae,
Sexttis liber continet de horhicidiis spenle et non , annn!548, in-8», deniqucParisii.s, anno 1549.Com-
et de et de :D pbrlavil Biirchardns in Coileclionemhanc mulla ex
sponte ccmniissis, parricidie fratricidiis, Isidoro Mercatore seu Decretalibus ejus cpislolis
cl de illis qui uxores legilimas el seniorcs suos in-
supposilis. Specimen exhibebnni sequcmia exerapla,
lerficiunl, el de occisione ecclesiaslicorum, el de
observatione et de poeniieniia singttlorum. quse clarissimus vir David Blondellus in Prolego-
Iiber conlinet de incesla mcnis Pseudo-Isidori et Turriani vapulantium cap.
Scplimus copululionc 18 accuralecollegit.
consanguiniiaiis, et in quo geniaelo fideles el con-
lAssumil igilur ex Pseudo-Clementis episl. i,
jungi el separari debeant, et de revocatione et dc
pceniienlia singulorum. libroi.cap. 124,125,126,127, 155, 157 et 155; lib.
Oclavus liber conlinel de viris et feminis DcP di- n.cap. 94; lib. vi, cap.28; lib.xiv, cap. 16. Exepisto-
catis, el sacrum prppositum transgredienlibus, et de ..la% Hb. ui, cap. 216; iil>. v , cap. 11 el 14! Ex
revocatione el pdenilenlia eonim. epistola 5, lib. n, cap. 95; lib. in , eap. 59; lib. iv,
Noiius liber cPniinet de virginibus ei viduis nen cap. 15. — Ex Pseudo-Anacleii priina lib. i, cap. &
vclatis, de raploribus earum. elde separatione el59; lib. n, cap. 154; lib. iu, cap. 71, 77; lib. xi,
eorura; de conjunclione legilimorum connubiorum, cap. 18. Ex epistola secunda lib. i, ca». 1 et 15 ;
ityS MJRniAIiDUS^WORMACIENSlSEPlSCORCS 436
. ub. n, e.*ip>5>TSxterija lib;ii.'capi 156/152,178.WJ A Pseiuio-Deusdedi! iik xvu, cap. 44. Pi'_e;e.-ealriuJla
Ex Pseudo-Evaristi secunda lib. i, cap. 76, 9'9, 54, alia neseio unde hausta congeritr qti-euiiiuit Evti-
40;.lib. .II, cap. 9.—Ex Pselido-Sixiiprimisecunda risto, lib. m, cap. 17; lib. xviii, cap. 16. Alexan-
lib. III, cap. 214.—Ex PseudorAkxandri prima lib. dro, Jib. i, cap. 59; lib. xix, cap. 109. Six:o, Ji'ii-IV,
* I, eap.. 129, 150, 152; lib. n, cap. 52; Iib v, cap. cap. 46. Bygino, lib. m, cap.ll, 21, 59 ; lib. iv ,
5.—Ex Pseudo-Telesphori epistola lib. m, cap. 65. cap. 24. Pio,\ib'. m, cap. 72,124 ; 'lib. v, cap. 27 ,
—Ex PseudbrBygini priorelib. I, cap. G5.—Ex 47; lib. vi, cap. 57; lib. vm, cap. 18; lib. xn, cap.
Pseudo-Pii secunda lib. n, cap. 29. ^Ex Pseudo- i, 15; iib. xv, cap. 10; lib. xix , cap. 65. Anicelo ,
Aniceto lib. H, cap. 28, 65.—Ex Pseudo-Soteris . Jib. v, cap. 29. Soteri, lib. ni ,cap. 75; 74. lib, v,
epist. posieriore lib. m, cap. 215.-r~Ex Pseudo-Eleu- cap. 20, 44; lib. XJI,cap. 18. Zephirino,' fib, vm,
lltero b*b.xvi, cap. 50.^-Ex Pseudo-Vicloris priore cap. 40. Callisld, lih. xvm, cap. 2." Fabiano, lib. iv,
•lib. i, cap. 176; Lib. iv, cap. 5.—E-x Pseudo-Zepld- •cap. I; lib. v, cap. 17, 24. 25, 56; lib. m, cap. 2i:;
rinipriqre lil). i, cap. 154; Iib. xvi, cap. 15. —Ex •Iib. ix, cap. 50; iib. x, cap..59, 60; lib.xn, cap.
,posteriore lib. n, cap. 5,—Ex Pseudo-Qallisti priore 40; lib. xin, cap. 8. Eulycliiano, lib. i, cap. 91, 9t,
lib. ii, cap, 58.—Ex posteriqre lib. i, cap. 66, 80, *' .95, 94; lib. v,i.ap. 55; lib. vni, cap. 17; lib. ix ,
455,171; lib. m, cap. 4-9; lib_ vii, capvl;.lib. x .';':B cap. 59,-60; lib. xi, cap. 50; lib. xn, cap. 14; JIB.
'cap,.6,4., Yide et librum ix,,cap<< 7,-rEx Pseudo- xiv,-eap. 2,-.5, 10; lib. xix, cap. 105. Marcello, lib.
'fiffbanoiib. m, eap. 5 et 145;iib. r, cap. 1.—Ex iii, cap. 1, 5, 9. £«._4'o,iib. m, cap. 99; lib. viif,
PseMo-Antero Jib. i, cap. 77; lib. iv, cap. 66.—Ex cap. 19; lib. ix, cap. 15;lib. xm, cap. 17 ;lib.-xiv,
lib. xvm , cap. 11 ; iib.xix, cap. HO.LuciQ,
' Pseudo-Fabiani secunda lib«,i,cap. 147;, -148.".Ex cap. 7;
lertia lilvi, cap. 185; lib. n, cap. 10.—Ex Psep.do- lib. xix, cap. 69i Julio; lib. «. cap. 127; lib.iii, cap.
"Cornelii secunda lib.. i, cap. 195; Jib.. xn, cap. 12, 1,204; lib. v, cap. 1; lib. vn, cap. 7;lih. IX, cap. 18;
49.—Ex Dseudo-Lucio Iib.: 1, cap. 54; lib. xi, cap. Iib.xviii, cap. 21. Liberio; lib. xni, cap. 15, 14, 18.
19.—Ex Pseudo-Stephgni pyiore lib. j, cap. 175. Felici, Jib. i, cap. 51; Jib. xvi, cap. v; lib. xix,
Ex posteriore lib. i, cap 142, 161, 177, et lib. svi, cap. 62. Datnaso, lib. i, cap. 25. Bonifacio, lib. i,
eap, 19. —Ex Pseudo-Sixti secundi posteriore lib_ i, cap, 75, -151, 184, 202; lib. iii, cap. 26; liii. xi,
cap. 145, 192.—Ex Pseudo-Dionys» secunda lib. m, cap. 17. Siltierio . lib. m, cap. 25; lib. v, cnp.
cap. 45. — Ex PseudorFdicis primi pritna lib. i, c. 19; lib. xiii, cap. 12. Pekigio, Jib. xu, cap. *9.
IS7, l(j9. lib. xvi, cap. 11. Ex secunda lib. i, cap. Citavit etiam'Drmfaiieheth' Pseudo-lsidori lilyJ l ,
174.—Ex Pseudo-Eulychiano iib. v, cap. 7..-—Ex cap. 42: H_ec coilegit doclissimus David Blnndel-
Pseudo-Cajo lib. i, cap. 159. — Ex Pseudo-Eusebii " lus in Prolegomenis nempe P.seudo-Isidori el Tur-
prima lib. i, cap. 158,165. Ex secunda lib.; _n, cap. tiani vapidantium, Cap.18.
25,27. Ex lertia lib. iv, cap. 65. — Ex Pseudo- Agunt de Bnrchardo Wormatiensi episcopo Sige-
Melcldadispriorelih. iu, cap 2, 4, 5. E\ pqsteriore berlus in libroDe scripioribus ccclesiaslkis, cap. 141e_
lil). i, cap» 2;; lib. iv, cap. 61.--Ex Pseudo-Marco • 142;ilenricus Panlaleo in Pibsopogriiphia illuslriurit
Jib. i, cap»98.—Ex Pseudp-Jjutii secftttdaiib.; i., cap. ' Dirorwmtolius Germanim,:parteii, pag. miiii 46edi-
144, 170. El ex prima Hb. i,cap. ilS.—Es. Pseudq- tionis Basileensis,!annp 1565, apud Nicplauhiiiryliii-
Felicis secundi priore lib. l. cap.141, 165,167,,,180, gerum, in-fel.; AnLpniiisPpssevinus loinp I Appa-
221 , 222; lib. xvi, cap.ll. — Ex PseudqrDaniasi ratus saeri, vcrhp Burchardus Wormritieiisis episco-
quinla Jib. i, cap. 155, 156, 171, 179 ; lib. xvi.cap. :pus ; Gerardus vori Mastrichl in Bisloria juris eccie-
51.—Ex Pseudo-Anashsii prinre I.ih. in, cap.103; siasticiet ponlificii ,'num. 248 ad 254; pag, 280 ad
ci exposleriofeMb. xix, cap 129.--Ex Pseitdo-Felicis; :291'cditioiiis DoesJjurgi 1676, et Araslelodaini 1686-
truarii secunda lib. III , cap. 57, 58. — Ex Pseudq- i]i-8°^-.'GuilielihiisCavus inflisroiia rei litterafim atl
Jtanhis securidi priore l.b. lii, cap*52.-_—Kx.Pseudo- anmim 996, pag. 595 Londineiisis ediiioiiis 16S6
Pelagiisecuridi nbna lib. iir, cap.'69.—Ex Pseudq--,_."'in-Mio'
Creqorii episl, ad Feiiceni, Jib. vn , cap'. 19.-rEv.
497 PR0OEMIA. — DE COLLEGpONE J^RGHARM: 4f8r =
:. DE GOLLECTIONE EUM^ .'."''
' EPlSGOPrWORMAiiESSISl >. ' :<-'
//
Hujus mm inscriishdi synodis, pontificibus, ioe%Patribus senlentias quorumdiim po-;
slenorum scriptomm. P&nilentiale EccUsiarum Gernianim ab ipsoreeepium el
auctum.
(Ex Dissertaiione FF. Balleririiomm.ite (^ tpifi. III,,seu. Patrologim
-.. . io'Hi-LV.J,.col.320..., ,.' ,:..:..": .
-*':'- ,<:<'.'<:.;3.. : -:, : <, < : ,
1. Biirchardus, palria Hassus, iHjn mofiaelius, lit ;ioserere,-iii ealce omnes siibjecil. Jbaunes Molinsejis
plures crediderurtt, sed canonicus et capellanus re- in pra:faiione ad iyohis Decreium au.cior esl .muija?,
guis.fuit, ac postea ad Wornialiensem caihedram in edilis Biircliardi lib.ris desiderari qua.. ipse. yjdit
projiiotus anle aniium 1002,.eamdem teiiuit-usque ad in veieribus plenipra, sed ea in.dupdeciiniibros:iaji-
annum 1025,qtio e vivis excessli.xin Kal. Septem- ^tnni divisa, quorum sexfa parsest ediius liber. Hinc,.
bris. Dumautem eral episcopiis, collectionera cuho- uf credimus, -10311068 Aljjerlus .Fabricitis tora. XI Bi_.
jium.iionaiite BruniconeEecIesi-eWorinafiensisp.ie- Jjijollieci»G)'seca3,pag. 8, dttpdecim lomos dect-etoriiiti
posifp, cpncinnavil.Stepfianus Baluzius in pra_faiione a Biirchardo colleclos tradil, cdditqne : lloc qpris
-ad Antonii Auguslini iibros de Emendaiione Gralia- ipsmn integrmn necdum lucetnvidit, #ed tantum excer
ni | 18, aniinadvertil verum hujus collectionis au- piaex illo divisa in libros 20. Ai iipn spliim cpdex,
ctorera dicendum esse polius Glberluin inonaclium ex que ediiic prpdiit, librcs 20 Burchardp iiiscribit',,
Lobieiiseni, el postea abbaleni Gemblaeeiisem, qub yeru.ni eliain ilia qupque vettistissiraa. «xenfplaria.,
dkianle ci magistrante Burchardus mngnum illud ca- quse Pelrus Pitliceus conimemorat. jSlositera quatuor
npnum volumen cenlonizqvil,-si vera ha.c sunt quai integros codices yidimus^diios in bibliotheca Vati*
legunlur in libro de Cestii abbaluni Gemblacensium. cana sign.atos nuin,. 1550 et 1555,,unum apud Palres
Yerum ex mss. Gemblacensihus atque Leodiensibus **Benediciiiios in raonasierip Padilifpnensi, et aliinn
reiri aliter narral Baflhplphiaeus Fisen in Floribus' Paiavinura in biblioilieca S. Juslin_e, qui lolidem li-
Ecclesim Leodiensis, pag. 528. Gum vcro Biirehardiis bros. eidem Burchardo insGr.iplps,e.\liib,ent..Addemus
Olbertp pricceplore etfamiliari suo u.leretur, euin- et alia duo aniiqua yaticana exeniplaria 1556 ef
tlem operis aiijutoreni adhibuisse negari non potest. 4980, quorum alieruni incipit a Jibro sepiiniOj alte*
Hific Sigeheiius iii.Chron.icpad annum J008 Bui.ehar- ru.m a nonp, et utrumqne prosequiltir usque ad li."
(ium, cqUaboranletnaglslTOsuo Olberio,virqundequa- brum xix, qui. ob liiuiilos codices flne caret. Cum-
que docfissimo, magnum Canqnum vqlumen editlisse baec lihroriim serles ac ea quse iu eisdem cpiviinenitir
sc-ribil.Anonyimis, quj ppst,."Surchardi obiluni ejus eadein siiil in ajiis exemplaribus inlegris, hsec
qrior
Viiain digessit editipni Cplpniensi inseriain, aliiim que diio exeniplaria .eumdgm yigiiiii Iit»roruni nti-
ejusdem operis . adjuiorem cofiimemorat. Eodem merura cpnfiimant. Cnm porrp nnlli iiaclenus nefi
.qttippe lempore* inquit, in Cotleclariq cqnqnum.,,., ccdices ullam .eoJleclipnein Burchardi. npmirte prae--
non riiodkum: labqravii, Nani doininq Waltefio Spi- nolataiii, in dupdecini paries. dislributam coiilinean!,
rensi episcopoadjuiwnie,, et Brtinicone prmposilo ex- vereraiir ne Joannes Jlolinoeus •equivocatione
aliqua,
hortante el suggerenle, canones in unum corptts colle- diictusaiiam ainpjicrem anpnyiiiahi. eplleciionem iii
git, Nolatu d.ignusesl tilulus: Cbllectariumcanomtm; •totideiii partes divisam ob cortsoiianiiam in. pliifibus
nam inaiiuscripti codices oninl liliilo -carent. Con- pro Btircliardiano opere inadverlenler .acceperit.
cinit vsro..cu.m proefalione.ipsius Burchardi.paulo Forle ob oculos babuil coUeclionem Sorbo.nico-Mn-
posl sttbjicignda., in ctijus iine is suain colleciioneni tineiiscni in partes.duodecim dislinctam, quam,de-
Colleciarium vocat. scripsimus.capite- decimo; Jecejjiusqhe ex eo fiiit.
_ 2. Ad Ecclesi-e suae Wormaliensis lisum iijerri quia inter Jitulos libronjm Biireiiartiji, II el sequem
pptis se confecisse in eadem praifalione lestatui\. tibus, ac. litulos.ejusdem collectipnjs prseiiixps par-
Islud non incepluraanle aniium 1012 cplligitur cx lil>us'i-r,II:, III, iv, v et x, sunima cpilsensio esf,
lib.rc secundp. c. 227, ubi snam formatam epistolam Cerie prsefatio qu-ein solis.niss.,2u\iii)H)s pr?eferens
referi ad Walterium.Spirensem scriptain codera anno fibusinvenilur, Burchafdiim liabet anclPrenviisdera,-
Idibus Martii. Ideiri verb opus jatn fuisse perfectuin que.libris.fidem facit. Id aiitem multe claritis .eiiiceti:
aiitequan Burchardus ahiio 1025 synodo Sajangusia- ex ,lribus\Burcliardi cpdiciljus Vat.. 1555, Paiavinpi
diensi interesset, ex eo cognoscimus quia ejusdem, . S. Jusiinie, etPadiIironensi,,in qiiibus ipsa pra.fatio.
synodi canones cum in cpilectioneni non potiiisset ab edi.lis discrepans,Tet,sinceripr, iit niqxriidebimus,.
499 BURCHARDUS WOKto.ClENSlS EPlSCOfCS. 500
quam vulgata, non solum eumdem viginii librorum Ai nequit, rogavit me dileclio lua, u.t hunc librum we-
numerum expresse approbal, venim eliam ipsonmi _ .viier colleclum; nuncdemum pueris discendum ira-
litulos insertos prseferens, hos et nori aliosa Bur-r derem : ul •qued nnslri cocperaiores in maiuriore
chardo concinnatos lestatur. Concinil etiam anony- setate posiii nostris diebus, el anlecessorum nostro-
HIUSipsi Burehardo cosevus, qui in ejus Vita tradil : rum tarditale neglexerant, modo setale leneris, et
Iloc vero eorptts, sive Colleetarium disiinxh, et in vi- aliisdiscerevolentibus traderelur.Siquidem ut prius
ginti libros distribuit; Nonne haec duo, cosevi scjlicel fierent probi discipuli, post plebium. el docipres et
scriptoris el ipsius Burchardi, teslimonia duodecim magistri; et ul perciperent in. scboiis quod quando-
librorum opinionem expuiigunl? que docere deberent sibi comiuissos. Desidei-ium
3. In Operibus Georgii Cassandri pag. 1091 et luuin, et petiiio,fraler,justa mihi videtur, el de yo-
1098, teste Fabricio, haec Ieguntur : Nacti etiam su- luniate tali gralias ago. Etiam et iJli muIiin>odas
mm ms. opus Burchardi, quod obiler lantum cum gralias refero, qui le lalera milii praesiiierat, quia
impresso Parisiis an. 1549 contulimus, el deprehen- pro slalu Ecclesia; nosirte le assidue desudasse co-
dimus epislolm phrasim lotam immulalam. ldipsum grioveram. Sed quod tuam exhortationem ssepius
et nos observaviiiius in liibus laudaiis codieibus, in iniiii inculcaiam landiu disluleram, mese ignavise
qiiibus tanfuhi praifal.oneininveiiimus. In his pr_e- £B nolo ut assignes, quia duabus ex causis riiiniine
faiio nott sofmn vefbis discrepat a vulgafa, verura inilii hoc aitingere licueral:. scilicet propter varla.s •
etiani erdine : ea enim quse in edilis ad praefationis ei inevitabiles ecclesiasticas necessiiatcs, quaequoti-
calcera ab aliis adjecla videri possunl^ Ipsi pnefalioni die more flueluura emergunt; et iusuper cura muo-
in iisdem mss. ila inseruntur, ul Burchardo auctore ditilinm rerum ad imperialia mandata pcrlinentium,
scripta fuisse manifesiissime constet. Horuni vete- quae sludenlis et ad superiora lendenlis aninium
ram exempl-arium concordia, cum quibus alios quo- valdeobtundunt; quia aninius cujusque, dura diyidi-
que codlces qiii: prajfatione non careant, convewire lur per plura, minor fll ad singula. Tamen luis
non ambigiiiius, hanc veram esse praefalionem seu sanclis peli.ionibus obediens, synodalia praecepla et
t^pislolam Burchardl ad Bruniconem suadet; id- sancta slatuta tam ex sententiis sanclorum Patrum
ipsumque confirmat ipsa styli ac syiitaxeos inconcin- quam ex canonibus, Dco largieute, collegi et, preut
nilas-, quae illi aevo maxinie congrhif. Praefalionem pptui, cerppre cennexpi in uhn, et in vigiiiti librps
autem vulgatam, cnm tam aperte a meinoratis ve- idem cerpus dtsiribui. El si quis diligens lecter ees
tustis mss. dissentiat, sludiosi alicujus arbilrio, cui subtiliter perscriitatus fiierit, multas utiliiates ncsiri
, elegaiilior slylus placebat, fnisse immuiataiii arbi- - niinislerii in eis inveniei.
tramur. Illara inlerim qualisin codicibus legitur hic G ( Index (1) singulorum librorum D. Burchardi Wor-
c.thibemus. muciensis episcopi, breviler quid qitoque librp con^
4. « Burcliardus solo nomine Wormaciensis epi- tinelur oslendens.
scopus Bruniclinni fideli Sue, ejusdem videlicet sedis « Primus Jiber centinet de poieslate et primatu
pnepesito, iu Christo Domino saluiem. apeslplicse sedis, patriarcbarurii, caeteroruin prima-
« Mullis jam ssepe diebus familiarilas tua, frater lum, melropolitanorum, et de synodo celebranda, et
charissime, prteseus nobis hortando suggessit quaie- vocalioue ad synodum; de accusaiis, et accusalori-
iius libellum ex variis utililaiibus ad Ppus ccmpre- bus, el leslibus; de exspolialis injusie; de judicibus
shyteiflFum nostrorum tam exseiitentiis sanclorura' ac de emni lionore compelenli, ac dignitate, et di-
Patrum qtia-raex canonibus, seu ex diversis pceniien- verso negoiio, et minisierio episcoporum.
lialibiis yigilanil animo corpus in unum colligerem : c Secmidus liber contihet de congrueiiii digniiale,
oh id maxime, quia caiioiium jura el judicia pceni- et diversa inslitutione, ac nulrimento, vel qualilate'
leiitiura ih nOslra dicecesi sic sunt confusa atque vitai, et diverso negetip, et miriislerio presbytero-
diversa-elinculta, ac sie ex toto heglecla, et inler se riirn, et diaconoruin, seu reiiquOruni ordinuin eccle-
valde discrepanlia, et pene nullius auctoritate suf- siaslicorura.
D < Tertius liber cohtinel de divinarum domorum
fulla, utpropler dissonantiam vix a sciolis possint
«liscerni> tlnde- flt plerumque ul confugienlibus ad instiluiipne, et cultu, ct lionore; de deeimis, et
rerneciliiiii poenitenlia., tain pro libroriiiri confnsione ohlaliohibus, el justiliis singiilorura; ei qui libri in
qriairi-etKiin'pfesbyierorum ignorantia, nullatentis sacro Catalogo recipianlur, qui ,vero apocryphi,Ct
valeat subveiMri'. CJiir boc? Inde sesiinio evenire quando apponendi sint.
: «
inaxinie, quiairiehsuram temporis ei modum delicti Quartus libef coiiliiiet sacrameniuin bapiisma-
in agenda posniteiitia- non satis ailenle, et aperte; tis, et ministerium bapfizaiidorum, el baplizaiorum,
et perfectepfoeiiguiil G.inones pro unoquoque cri- el consiguandoruni, ei consignatorum.
\hiiie,'iit desiiigulis dicanl qualiter uniimquodqiie « Quinlus liber continel de sacramentn ccrppris
eriipndaridurii sit; sed Hiagis in arbiirio sacerdotis et saiiguinis Ifpniini, el de perceptiene, et ebsef va-(
inielligenlls relinquendura slaiuunt.(Juapropler, quia lieneeprum."
liociiisi a sapiehlibus ei legis divinie erudiiisfieri « Sextus lfber cpiilinet de honiicidiis spcnle et
,'lj Uic tilulus, vel sallein Burchardi nomen, libraiiorum arbitrio insertum viiletttr.
5<H " PftOGEMA.^ DE COLL^CtiONE BURCHARDli , 56r :
toen sponte comniissis, el de parricidiis, et de fra- \ duius qui, poslquam istud yideril, mihi ihviderit, di-»
tricidiis,ei de illis quLuxbres legitimas, el seniores censme;ex alienis aribus eolligere escas^sel ex-alio^
suos interfieiunl, el de tocelsiorie. ecclesiaslicorum, rumrlabore mihi facere npmen;-inane, estp."Fateor .1
etde:obseryatione, et de poeniienlia siugulorum. quia ex.aliorum laborecpllegeram,. quia .niihi solij
€ Sepiimus liber conlinet de incesta copulaiione .canones facere.non licet, colligere licilum est, quooT'.'•!,
consanguinilalis, et in qiio geniculo fideles; et con- et feci; Deus novit, non pro arrogantia quadam, sedi
jongi et ,separari debeanl, et de revocatione, et de pro noslra; EcclesiaBnecessitudine.Ul autem pbslrua-{
paenilenlia singulorum. tur delrahenlis murmur, liber qualiscunquie sit, no-
« Octavus Mber contwiet de yiris ae ieminis Deo strorum sii. Non rogo ut noslri episeopii limen transjr.
dicatis et sacrum proposilum trarisgredieniibus, et eat^.sed nostris iaddiscendum jemaneat. Quomodw;
de revocatione, etde-poenileiitia eoEum.. . aulem, vel unde. illujn collegerim, - yolo, ul audias; ,
c Nonus liber continet de=virginibus et yiduis non et si.est peecatum. ulium.tuo judicio relinquo dijU-J
velalis, de raploribus eacum, et de separatione eo- dicandum^NihiLaddidi.de meonisi Jaboreni.sed fix?
rum, de conjunclione legitimprum coiinublorum, de diyinis teslimoniis ea qnsejn eo inveneris, magnot,
concubihis, .de iransgressione ei poeniieniia singu- sudore collegL Et ut essentqiiae.coinporlav.eram au-^
lorum. •'•••-.. B ctorilaliva, summo studie. elabomvi.. E&lipso eiuihp
1* Decimus liber coritinet de incanlatoribiis ,-et de nucleo.eanonum, quod a quibusdam Corpus;canonum
auguribus,.de diyinisj'de sorlilegis, et de variis illu- vocalur, quae sunt noslro tempori neeessaria ,; exr: -
skmibus diaboli, ei de maledicis, et de conleniiosis, cerpsi. Ex canone aposlolornm quaedam, ex trans-
eideconspiratoribus, et depoeniientia singulorum. . marinis conciliis qua;dam, ex Germanicis qutedam,
< Undecimusliber coBiinetde excommunicandis ex Gaiiicis el Hispanicis qusedam, ex. decrelis Ro-:
et excommunicaiis, de furibus, el de prxdatoribus, raanoruin pontilicum qusedam ,. ex docirina ipsius;
el de praesumpiipne, et >eonieniplu, et liegligentia, verilalis quaedam; ex.Yeleri Teslamento qusedam',.
et reconciliatipne, el poeuitenlia eorum. Ox appSlolis quaedam, ex dictis sancli Gregorii quaer
« Duodecimus liber coiilinel de peijurio et de . dain, ex dictis sancli Hieronymi ^qusedarn,ex dictis..
pcenilentiaejus;; sancli Augnslini quaedam, ex_ dictis. sancli.Ambrosii^
« Tertius decimus liber conlinel de veneralione quoedam,ex diclissanctiBenedicli qu8edam,ex dictis
et observalione sacri jejunii. . saucti Isidori; quaedam, exdiclis sancli Basiln qua>-,
< Quarlus decimus iiber coniincl de crapula, el dam.ex.Poeniieiitiali Il,omano quaedam, ex Pceniten-
«brietate, et de.poeriilenlia eorum. tiali.-Theodori qu33.danv,ex Poenitenliali Bedae.quaiT.
< Quimus decimus liber corilinelde imperatoribus, C dam. Ad hsec in Collectario boc si quid ui-ilitatis in-
principibus, et de reliquis laicis, et. de. niinisterio yeneris, Dei donis ascribe. Si aulem quid sup,ei||uita-
eoruni. ; tis, meaBinsipientiaj dejmta. Bene valeas, elin sacris
< Sextus deeimus liber conliriet de accusaUribus, oraiionibus tuis mei peccatoris memoriam deprecor
de judicibus, de defehsoiibus, de falsis.leslibus,,el ul habeas. Explicit prologus. >. ::;,;; •
de peenitenlia singulorum, . Silu hac pra;faiione,seuepistola ipsiusBurchardi
t Septimusdeeimus liber.continel deforiiicalione notanda sunl yer\i&-in viginti librosidem corpus dis-
el inceslu diyersi geheris, el de -poenilenliautriusque ttibui; et praeterea recolendum est, quod aniea at-
sexus;ei:divers3eaeialis. , tigimus, singulorum librorum, ordinem^ et titulps
«-Ociavus. decimus liber conlinet de visilalioae, eidem proefationi a Burcliardp fuisseinserlos, ut ne
et poenitenlia, el reconciliatiorie iniirmorum. dubilari possil quin editum opus, quod cuin hoc
.-- « Nonus deciiniis liher, qui Corrector yocalur et librorum numero et cum iisdem litulis atque prdine
Medicus, eoritinel correctiones ;cprporum et aninia- plane cpncprdat,-B,urcIiarduiii habeai, auclorem.In
ruiii metiicinas, el docel unumquemque sacerdotem, yulgaia praafalione, iJcet rebus pluribus discrepaiis,
etiam simplicem, quomodo vel qualiter unicuiqnc idem librpruni numerus indicatur. At ordo.diyersus;
succurrere valeat, ordinalo vel sine ordine, pauperi, " et quaedam particul* ila abeadeiii prsefalionc dis-,
diviti, puertf,juveni,; seni, decrepito,-sano, infirmo, sectaesunl et in calcem rejectae, ut non a BurchardQ-,..
inomrii setale, in nlro^ue sexu. sed ab alioconscriptae el adjeciae videri possinl. Non,
s Vigesimus Iiber S, eculalionum vocalur : specu- solurii enim index .liUilorum cujusque librjin vul^ar
lalur euim deProvidentiff et.de prsedestihatione di- tis a praefalione distractus• es.l,.'vermn etiani,. jpsi.
yina, et de adventu Aniicbristi, de-ejus pperibus^de praeniittiiur auctorjum ex quibus BiircI)ardus.,.canoi
resurreciione, de die judicii, de infernalibus poenis, lies.deriyayit; calalpgus, ;ab eadem praefatione par
de felicilale perpetuae vilae...... riler diyulsuscumLac ihscriplione,qusetaBurehardo
* Unde, frater, si regenlibus plebes suas ex iiis proficisci nequil; Ex quibus iods auctorurn scriptis
omnibus unuin defuerit, quomodo eas inslruere et ecclesiaslica hwc decreta colhgerit. Nuclemicano-
docere polerunt? Etiaiu saeerdotis noinen yixiii eis nwmyquem initio catalogLBurcuardus. in fine prse-
conslabit, quia valde periculosae sunt evangelicse faiionis iaudat, et canoMim:Corpusa quibusdam ap-,
mihae, quibus dicitur : Si cwcus ccecoducatHtn prce- pellarj affirmat, esl .pseudOTisidoricolle.ctio, ex qua.
iei, ambo irifoveam caduni, Quod si est aliquis invi- qjiidem mtilla appcrypha decrela transcripsit'. Plur3„
503- BMGIIARDCS WMtaAClENSlSEftSCOlPUSl--' BOl i
vero capitula. ex ;Regihone,-et nonnuila efiam ex ^AHic auieni ad Burchardicollectionem pertinet,: iu
duabus appendicibus quse ini,mss. Reginonis colle- qua estliber decinius nonus eodem titulo ^praenota'
elfOni subjiciuutur, eunvexcerpsisscSiephanus.Ba- i; tus, ut velex titulis in Burchardi praefalione antea
luzius iiv praefatione ad Reglnbriem late demonslral. ; descriptis liquet. Secundo in 'ms. Vat. 3850 sseculi !
Verum.in^ litulis niulta mulavit, aliis tilulis ex ar- > xi exhibetur Peenilenliale in quo leguntur interror
bitrio prsefixis, qui a subsequenlibus eanonum col- gationes faciendse a confessariis cum laxatione po>
lecloribus ex eodem suscepliy magnam confusionem ; nilenlise. Haeomnes interrogaiioi-es ad yerbum ei-
pepererunt.Gum enim non panca apud ipstim iriscri- scriplae leguntur in eodem Burchardi libro xlx, cap.
bantur r.ominibus eonciliorum, yei pontificum, in <; S; Solum in hoc capiie Burchardiano pluressunt
quorunvdecrelis aliunde ediiis. nihil lale Teperkur.;: > quam in laudalo codice. lnlerrogationum paragra--
ea in deperdiiis eorumdem documentisa/Burcha«lo- phi, quos vitandae confusionis causa numeris com.--
vel-ab cxsoripioribus ejus invenla plures credide4 pulaviihus atque distiiiximusi- apud Burchardurti
runt; acpropterea cadem veluti fragnieiita pretiosa sunl cenium et nonaginta quatuor. In eoamem Co-
ab ipsis conservaia suocujusque synodi, vel ponii- dice interrogationeseaedem suni acin laudatocapite
ticis locoin Conciiiorum edilioiiibus addita sunt. Qur quinlo Burehardi a iiuni. 1 usque ad nunis S9, qui
\er«reni liane aecuratius expeiidehdam suscepere, JBiiicipit: Violasli sepulcrum. Dein apud Burchardum
delexerunl Bureharduih syriodominv, Rorhanorurn abundanl «equerites humeri a €0 usjiie ad h. 405
ponlificuiii, aut sanclorum Patrum BOmiiiibus trir inclusive, qui inscribuntur de arle-mdgic'a,Tdesacri'-
bulsse ea capilula qoae Regino ve! ex Capitularibus leghfde gula et ebrietdie, 4e irreligiositate, ilem de<
regum, vel ex Rhahano, vel ex Ferrando-diacoho, arte magica,de superslhione, i:t kemdearie magiea..
yel sine' ulia auctoris nientione reeilavit. Stephanus Hi omnes numeri desunt in memoralo codice, qui
Baluzius in laudala prsefalione,. num. £2, hsec de posl iila numerii>9, Fic/asiise;)H/cr«Ki,-etc.,subdUt
Capilulariimi libris notavil : Bitrchardus,cum Regi- Coiwubtdsii cum sorore uxoris iuce, elc, uli apud
ttonem campilarei, maluil quai hine accipub.al eapila Burchardumnum. 104, el sequitur usque ad num.-
tribuere conciliis 'quibtosdantj aul Palribus anliquis-j IS2, Credidisti, quod quidam credere solent, quod
tjuam:iegibus nostris ; quod Francoritm appellatio, sint agrestes femince, elc. Omiltil autemquae infine,
{juaReginonis alque Wiliciundi' eiiamnum wvo gio- Irnjus numeri apud Burchardum adjiciuntur : Inhiis
riubaniur reges Germanor.um,.usurpari desiisset aHate> omnibus snpradiclis debent.sacerdoles,-,etc, ac prae-
Biirchardi, adeoque exuta a Saxombus esset omnis terea igporatrsequehtem nunienim IS5,, cujustini-
Gapilularium klonim revcreniia. Burcftardus enim tium est : Feeisti utqutedam mnlieres in quibusdani:
semel tantum cap. 213 el 219 libri primi cital capilula 'temporibusi,elc.-Mox idem codex.productisnumeri&
KaroliMagni, sie-ut addalilla ab episcopis collau- apud Burchardum ^154, 155 et i56,;.praeleril sex
data essc apud Aquisgranum, alioqni- f&fsUan his< numeros seqiientes a num. 157, Fecisti quod quce-
iion usurus. lllud vero Burclianius sibi prsesliiisse* dam nmlier-esfacere sotent, :tit cum jiiio luo parvulor
videtur, ut capiuila sumpta ex-' auetoribus qui noiv ete.\ usque ad num.. 162. Erofert asitenvnumcrum
essent vel sunimi ponlifices, vel synodi^vel Patres 165, Interfecisti filium xxl.filimn, etc, cum .duobus,
satis noti et celebres, non. sui cujusque auctoris, sequenlibusv Carcl num. 1G6,; Guslasti de semine,
sed alio celebriori noiuiiie allegaret. Quse aniniad- etc. Ttim desciiplo. nmiiero 167, Bibisti chrisma,-
versio- perutilis erit in legendis colleciionibus Bur- elc, omiltil cseteros qualuordecim a nunis 108 Us-=
chardo.posterior.ibus, ex gr. Ivonis et GraViani,'qui que adiSl, alque conclndii cum Burcliardianis^nu-
plura ejiisdenr generis cx Burcbardo rcceperunt, nieris 182, Oppressisli infantem,,.el 185, Invenisti
Illam poi'i'0 luuderii huic colleelioni onines-tribuuni;: . infanlem. Burchardus addil in fine undecim nunie-
qirod mciiiodum satis aptam sequatur, ac prselerea rds, qui^in codice non repefiiiiitur. Pceniienliaig
cahones aliquot conGiliorum Ger-maniaeposterioris hujus codicis Germanicis Ecclesiis usilatnm indicaiit
lemporis conlineat, qui veLiu rariBsimiscotlicibus ,jj.inier caeleros duo numeri, in quibus /f heutonice
iiiveiiiuiitui', vel eliam leciioues prxferunt oplimas,: locutionis fit menlio. Num. 50, quod Theuionice ea-
cx quibus Vulgati emendari queunt. rina voeatur; et quae num. 151 apud Burcharduni
6. Duo tandem omiltere nolumuSi Primo in bi- efferuntiir, quod vulg&ris slullitia Wervvolff' vocaij
liiiotheca Valicana sine auctoris iiominc exstal velus m COdiCeexpririiunlur sic :; quod theutonice Werevvl,
cfidex 4227 inscriptus Corrector et Medicus, cui voeatur. FaCile aiitem exdictis conjicere licetBuri
fiaiiltm hi bibliotheca Parisiensi S. "Vietorisvidit cliardum hoc Peaiiileniiale-apud suos receptuin cotei
eiiam JacObus Petit, ac e'x eodern excerplum leetioni inseruisse, el ex aiiis Poeniteulialibus addi-:
«JMll ih Povniteiitiali Theodori tom. I,. pag. 3S8w disse ouae in-eo desideranlur.
m .'-.:? :#ROGEMAl"W VITABURCHARDLn V" 50$,;
; :;'.' VITA BURCHARD^^E^
EDENTEG. WAITZ PH. D,
(Apud Perlz, Momtmenla Germameehislorica Script. lom. IV, pag. 829.)
. ;; \,, ;; • "VlONiTiii,::;;;;;; ;;:v;".;;-;.':";;:;;;
,;
Biirchardi, Wormaliensis episcopi •Vitam,. rebus Vcl. Scbpnemann precihus nosiris solila liiimanitate
publjeis el privalis claram atqo.e celebrem (1¥), »i\e-, , aiinuente,, accepimus, alque ex eo Vitam illa-ii,
ricus exposuit Wormatiensis.qui illum yiderat ejus- . ciijus; jam.codicem nulluni, YVqrrnatia, a. 1.689 a .
que inorti adfuerai (2). Quod inuiius quo^consilio ct Franqogaljis fiineslissime diruta e,t jncensa, inver ,
quo animo susceperit, ipse in pfsefatione iatiusex- niri pulo, exprimendam curavi. Edilor, qui Vitam
plicat, qua librum episcopo cuidam inscribit, quem. . post,decreii capiiolprum indicem ,posuit,,. codi.cti .
Burchardo faniiliarissimum et amicissimum,: sibi , bono saijs accurate usus esse videlg.r, ita ,ui.non-
yero. fuisse magislrum et alienim. qiiasi. patrem , .nisi leviora quaedam eniendare conatus siin. Quam
profilelur; cujus noriien yeroindagitare nequivi (5). ; ad, rem adhibui : .... <, ..
Ccrte aliquot posl Burchardi mcriem annis-exaclis ,2),Chronicon Vfornialiense, quod saeculo.xyi in- .
scripsisse videttir (4); sed ,« quse videra.t et quoere- sCipiente.monacbus quidam Kirsgarlensis conscri- ,
ligipsis viris refereniibus bona de.illo didicerat,» pstt. llic..-eniin,:.« Borchardus, iriquii, .sedecimus ,
lueulenler vnemoriae Iradidit eliiisloriae.moiiumen- episcopiis-Wormatiensis fuil, cujus Ilistpriana anie ,'
lum preiiosum et magni faciendum posleris reliquit. , apnos viginti quinque iiiyenjmus ad Snncluqi Pau-
"Haee Viia yero, per lnedium aevum a jieriiine, Ium. Siniililer et in..majori ecclesja h.abetur,; quam
qupd seiam, lecia, qu.od etiam a receoiioribus valde ~ hi.c.ad, laudemcivitatis noslra? de verbo ad verbuin
negligilur, ediiionis uriicae raritas in causa esse.yi- amteclere yolo prout. inyenio seriplam. > Ncque ,l,a-'.
detur, Prodiit eninv semel. lanlum.iu vojuiiiine, cui nven iam ./iileliter .i!la.,iisus est, sed sermqnem s.scpe
tiluhis : niulavil, alia «iddiiiil, alia oiiiisit, et opus satis de-
1) D. Burchardi Wormaciensis Eccl. episc. de- pravatunv reddidil./llue accedil quod lani Ludewi-
crMorum [ihriXX. — Opus nunc primum cxcusum.' gii edilio.{Reliq. mss. II, p. 45-72) qiiani codices,
Colqniae,ex officiiiaMetchioris Novesiani^ 1548 fol. qiios VV. Cll. Bphmer.et Peierseh beneyple nobis-
Umic libruni, lam in bibliotheca regia Ilaniipyerana cuni cpmniuiiicariint, Francofuiiensis (5) et.Ham-
quaiii Gollingensi et Berolinensi frustra quaesiium, burgensis (6), uierquc ssculo xyrr sciipiiis, niendis
ex ubere illo librorum thesauro Guelfeibylaiio, V. foedisiiiiiis scalent, quui an Kirsgartensi nionacho
V- ..--' :...;- :,. :.-NOTiE.- ;.,:•;:•:--•; -^ --'•;.;..> v;'^.-..;:' .-.:;' >
hoc iniiveTsus '
(1*) Ejus meirioriam sacc.xn exeiirile etinfn Ilere- nis, hoc civilas adornaia 6t adatfctai
rnaiiiius clericus Woriiialiensis in chariuUirio W-or-. , episcopaliis reliiis et largis possessionibiis ditatus,
matiensi celehrat;. cujus locuiiijam olim ciim Vita hoc....ieslantnr. congregatioiies hiijus :eGc!.esie, quas
cdiluin, hic quoque cx cod. .pisesianiissimp bibl. ipse peniiodicas inveiiiens, largilionibus caiioniinir habrinuaii-'
rcgiaj Hannoveniiiae nilir. s. xn ex f(il.2o exliiben- leraiiipliavit yel exiiovo iiistiuiit, corpns
diini (iuxuniis : <INCIPIT PR6L0GUS ,I)E PUIVIi iiiiuiaiii' facieiii castOiuin.eloquiortim niiiiio: hiboie
LEGHS BURCHARDlWOIVMAT. ECGLESIE EBI- coliegii,; legeiii specialemv famiiie sar.cii Peiri, ut
SCOPL Dmirsis veiierabi.lium anlislittim le.mppii- infra videtui', dedit, eluiiireviter coiicliidaii), *isiini»! eccle-'
Lus, quiiins Ecclesiain Worniatienscni sibi a lieo' siarir Woriiiaiieiiseiri iri lheiidiano splendore
coiiiiiiissaiil iii uudis divers-aiiini procellai.iiin se- busboiiis luceiiteni -feliciter reliquii, uiide:15 KnL;
cuiidiiih debiliiin offitii sui- peivigili cuca giibernaT , Sep.ieinb.r. in pace. facliis est lpeus ' cjus ei apuil,
baHi,.;ei ciin yel prppria. iargilione yel reguin seu Sancium ' Laurenliuml sepuliiis.'.»
" ' '• ' '; '" "•' :;-'
impcraiorum Iradiiionefaculialibus, hoiioribiis e\u- (2) C. 20-25.
1
beraiiiem reliqueraiit, accedendiim hobis est ad (5) Azzeciio.qui posl Burchardum ecclesiam Wror-(
. ihiroilum :pii pasloris et tehipora. Biirchardi epi- inaiiensein .rexii, vix intelligi poiesl, quuin,.aucior;
scopi, cujus inemoria propter prerosali.yaui nieriio- nusquain alterum alteriiis successbrein indicei.Ke-
rmn apud hdmjnes gst celebris elHi cdnspeciu Ai- que verba c. 20 : illo (Burchardoj mortad, iii fe
tissimi' iiiiihorialis. Qui quaiiter se in" episeopalu Joco nulium sui cohsimilemiamctdrissimayila '.essi
liahuerii, iion esl-ne»:essarium verbis exponere, euiii nl' fuiitrum, iii'lijiro Azzechoni^direcla, scripsisset; ':.
faina virlutum ejus ubiqup terraruni comprobata sit „(4).Prol., c.2, . .'...'-'< ..
operum auestatiohe, et.nt pace oniiiiuin dicam, (5) V. Arcliiv i, p. 523. Liber, ex bibl. Jdahnis»;
lieet pliires precesserihl eum virimiravsanctitalis Maxiniiliaiii Zuin Junlgen,;s.j xviiniedi in-folioscri-.
in sede Wormaliensi, respectu ejus plantalionis et ' pius est
superedificaiionis ecclesia isla lam in spiriiiritlibus (tij 'V.fArchiv vi,'p. 244. Ex cod, FrajicotVde-
quam in temporalibus eratquasi informis. Hoc te- S';rip!us esse videtur.
statur clerus et populus, paterna dilcctioiie educa^
so* -' BURCHAfiJlUSTORMA^IENSISEPISCQPS. SO&
aut scrihis imperitis sint tribuenda nescio. Nihilo- A nisi liber oblivione pene sepultusel codrcum auclo-
mmus queecunquealicujus monienli esse videbanlur rilale jam prorsus deslitutus edendus fuissei./
lectiones, in notas retuli, quas certo oniisissenv,: G. VAIIZ.
PROLOGUS 1.
Vilam aclusque felices beaii Palris et carissimi *. ; bat, narrabis, el propositum anihif tui a me non
senioris mei Burchardi episcopi crim scribere me- celahis, quia ad quaecumque me vocabis, meum .
curii deliherarem, tu, praesul piisime N., occurrebas •consilium atque auxilium paralum habebis. —
menti meae, ut nomini tuo scripla consignarem at- ' Oporlune, fraler, inquam, dilecte mi, m-3 hic
que eonsecrarem. Tua namque sapienlia cunctis esl inveuisti, el quasi exoplatus mihi advenisli. Jam
cognita, et non solum in propriis, sed etiam in im- dudum enini aniiiil propbsiii aliqua vel dictaiis vef
perialibus castris sollerlis honiiriis officium exercere prodilibne sermoniS. iibi aperire cogitabam. Sed
ab ohmibus comprobaris. Ecclesiaih aulerii a Deo [ multis affectum nieum impedieiiiibus, usque modo
tibi comrnissam "ihaxima auctoriiate' constfliis el diffefeham. Veruhi ihter haec mulla maximum niihL'
regis, et siimmse vir virluiis aperle praedicaris, et fuit hoc inipedimentuiii, quod quae excogitavi in'
paler pauperum egeiiorumqrie solaliuih merito no- palam promere dubiiavi.Ipse enim nosli, qiiam per-
ihinafis. Qiiodin me misero aperiissime osteridisti, niciosi sunt homines moderni, quam pleni diyersa-
quando per varios labores fne valde confracluni ei ' rum cogitationum. Quid si aliquis, invidia slimu- '
ab omnibus despectum ac projectum misericordiler lanle, videns haec dicta, his verbis vituperando;
recepisii alque,'ut decuit le, clementer consulendo me confundat, scilicet magnarn esse audaciani,
tecum fovisli. Talia, mi Pater, erga et non pfome- " quod ego pauper et slulius prudentibus viris pro-
renlem. Non enim quae hominum sunt quseris, sed poiio meas propositilfnculas, nudb ei sitibundo in^
qnse Dei sunt, ut omnibus patel, pura mente medi- genio vix conipaclas? Esto, fateor, me pauperem
taris, et non ad personam alicujus respicis, sed re- esse acslultum; sed si paupersum, divesiieri non
ctam coelestis ilineris semitam gressu nec litubante erubesco ; dives vero pauper fiefi erubescit; sicuii
sequeris. Ergo dilectioni yilae tiiac perpetua"conglu- ! divitem viHicumiegimus dixisse : « Mendicare erti-
tinalione, si praesumo cohiiieii, sigilluih Christi' besco' iLuc. xvi, 5)."» Carius mihi est cum Lazaro
carilalis peclori meo impressum est. Quamvis enim - vitere paiyerem, quam cum divile miili in aeternum
inopia rei familiaris in exequiis exhibendis copiani ignem. Pauperes et nudi omnes nali sumus. Sed
mihi negaverit, tamen mea volnnlas semper devota qui dedit animam, largilur el escam, quique corpiis
iri Chrislo tibi manebil. Unde nomini tuo istud con- creavit, vestinientum tribuil. Ipse enim habet, ipse
secravi opusculum, de amicissimi ac familiafissimi iriihi dabit, quia anima plus est quam esca, et cof-
tui aclibus compositum. Noveril auteriv dignitas tua, pus plus quam veslimentum. Ille quoque pauperes
quod non pro superbia aliqua haec suni eomposita, non spernii, sed eligil inflrma, ut confundat forlia.
•
sed, Deo teste, ad evitandam ociositaiem cordisque r Si vero nudus aridusque sum ingenio, laihen induo
desidiam, et maxime ob suaebeatav vilae memoriam, me temeritale loquendi, quoniam illum spero ad-
ut, cum sua leganlur gesla piissima, obstruantur julorem, qui dixit: i Aperi os luum ei implebo illud
ora contra illum loquentium iiiiqua. Si quid vero (Ps«L LXXX,11). i Ipse quippe juxla suae promis-.
inordinate vel imperiie connexui, luae correctioni sionem clementiae quae faclurus diclurusque sum ,
et aucloriiali'proferre decrevi, sperans hoc lua mi- perficiel, cohfirmabit solidabitque. Ergo deiis ulii-a
sericordia corrigi et defendi. Ad ullimum quoque loqui differo, et quae nostra series poscit promenda.
«pusculurri istud tuo judicio subjaceat, ul, sitibidis- tuaedilecliOrii apefio. Sanclam Deoque corisecralam
pliceat, abolealiir, si vero placeat, ad leslamentum Vitam beati Patris noslri Burchardi episcopi, omni
faclorum Dei servi remaneal. —Islud aulem opus- laude dignissimam, seeundum mei ingenii modirlum,
culum hoc modo sumpsit exordiiim. Cum die qua- el conscientiae leslimonium scribeie.animus me.
dam loco secreliori sedens mecum diversri volvendo assiduis suggeslionibus fiicsssanler inipulsau Ad.
non sine suspiriis cogitarem, 1meus quidam familia- quOd opus perflciendum tuum consilium pariter et
ris inlerveniens hujusmodi alloculus est verbis : auxilium supplex imploro,,quia divinis perdocium
< Quid lu, inquit, mi carissime, soius hic se- isloiumque le conscium et ad hde negociumsaiis.
dens animo lurbato meditaris? vel cur solilo rv idoneum esse scio, Adhuc enim non siim obliiusi,
trislior obstipo-capite terram iniueris? Si enim iquomodo quodam confabulalipiiis. tempore muliuni.
dictis vel faciis aliqms le commovcral, tccuin me de pfaedicli viri virtuiibiis me inlerrogasti ; etcuin.
jam turLaverat. Ergo, si quid lihi mentem cpnlur- - illius sludia sancta el morumjhcineslaterii libi ft;-
'
. VARLE LECTIONES. .
1 Prologus totus deest"2. 5 charissimi 1. Ejusmodi verba correxi. , .
»-jtf '-> PR0C6MIA.'—VITA BURCHARI)!. 510
itilisserii, etiam quanta siabilitate in Chrisll ope-. A expositionis. Peiivi ergo et pelo.iterum, ut de fe»
rihus, in Scripturis sanctis, ih jejuniis et yigiliis licibus illius faclis aliqua scribas sive ad scriben-
el orationibiis permansisset, faleor, norr sirie hi- dum mihi suggeras. Tiirpe est enim vela deponere,
crimis tihi exposui, necnon qubmodo sechlares ttir- > cum prosper venius non cessat aillare: Ergo pro-
bines diversasque adversitates ei aeris terrores ora- : niissio tua implealur, et quia fortuna aspirat, ullra
tionis conslaniia saepissiuie compescuerit, narravi, non diflieralur. Sed illa de • quibus dixisti gravia -
et ita jucundissinrum duximus diem. Intendis? Quid- onera et miseras mundariarurn rerum curasj usque
iii?Nam ppslea sancti desiderii manu pulsando modo vix niecum nomine notas, iia acclivis jam
die noctuque me insiigans pelisti, ut de vila vel : humeris porto, ul heu ! nec respirare nec prae ma-
virluiibus lfujus viri aliquit seripia proferrem sive gnitudinc ponderis suspicere potero. Hlos autem
ad proferenduin tibi suggererem. Tuis quippepiis ' fluctuantes seculi lurbines diversasque adversita-
pelilionibus obtemperaris, aliquas composiliones, lum incursiones aerisque lerrores, quos vivente
quamvis elingues, superna gratia inentis meae ra- bealo patroiio nosiro rarissimos sensimus, pronie-i
rilatem imbuenle, cum luo auxilio deejus vilanar- renlibus peccalis hoslris jamquasi, colidiarios vel
rafe studebo. Sed quoties illius bealissimi.mentio • momenlaneos sustinemus. Illius nariiquepiis ora-
niihi occurrit, tdiies fleius gemitusque me affligit. B lioriibus dnm vixil apud-Beum: adjuli, a' periculis
Nihil mihi tuncest, dilecle, nisi lacrimaset suspi- omnibus' quasi- muro inuhili fuiinus "..Poslquam.
ria incessanter effundere, hasque miserabiles co-. autem ejus benedicta-praesenlia orbatl sumus, quo
gitaliones tacite mecum volyeie : Qriis fui, aut quis: secundum vocem Dominicam exlincto pasiore, quasi'
sum, vel - quis ero ? Ego .sunv ille misericordiler oves sine offensaculo posiii, sumus dispersi et pene
nutritus et roiserabiiiier dereliclus, in labore et ad niliilum redacti. Unde quolies taliaie loquente
aerumna «orisiilulus el pene omriium vilissihius, modo audiebam, lolies per singula pene yerba ta-
iuGmi generis, parenielae peccalficis, cuhctis in- cite flebam, nec hudis lacrimis, sed,' lesie con-;
cognilus, sed lamen roihi conscius. Similitudo gen- : scienlia mea, ex iiilima- compunclioiie concreiis.
tis el cornmolio capiiis in populis. Nam ut deses Ergo, quaeso, pergc narrandp de hoc yiro qusepro-
respuor, ut foetens expuor, iit puiridus despicior, misisli, et si quid potero, tibi, frater, suggerere non
el hoc non immeritd. Cotidie nanique infelicissimus desislo.— Faleor, inquarii, quoi piis ejus ora-
ego in peccatorum volulabro pulresco, el oneraigfa- lionihus a. lelis periculosis semper protecti suinus ;
via et meo collo importiibilia iniser gerere fer- et ideo.me iropune peccasse, stullissinius' tunc pu-r,
vesco. Quicquid euim labilis desideral animus, velut labaro, quoniam illum pro nobis incessanlcr oraie
lulum iiullocamino probatum, ad peragendum rnol C sciebam. Multum errim pro grege sibi commisso pa-,
lesco, et-commissa, quae semel vix exorlis lacriniis slor pius apnd Deum Jaboravil, multasque calum-
deOeo, totius animi salulis oblilus, statim ceniu- nias et calamitates pectore forli viriliter resistendo
plico. Unde et.verba mea dolore sunt plena. Haec apud. seculum sustinuit..» Quae.omnia in locis con-'
le, fraler, simiiiier mecum cognoscere pulo, quem gruis, Deo adjuvante, planius • enafrabimus. Sed
similibus tefminis 3 non semel sudasse haud respoiidcndum esi ad hoc, quod sub cxemplis pro-
ignoro. Sed quorsum haec? Quorsum te, dilecte, su- missa peragenda- admonuisli. Turpe esse dixisti de-
pervacua ralione demum duco ? Superyacuam ra-. ponerc vela, cum non cessant venloruni pi'ospera
tionem dico, quam verbis profitemur, sed factis npn. flabra. Et hoc verum esse consequor, scd liocnon
consequimur. Namin primordio bujus ralio.iiis non iucaulum esse puto : ut si aliquis. magniludinem
ad Irisiiliam, sed ad jucundilalem, non ad; dolpiem, maris.transcurreredisppiiat, primum contra pelagi
sed ad laeiiliam, non ad vilia, sed ad yiriutes pro-, minas navim undique muniat, deinde aquae pro-
lcrendas le, dilecte, vocabam, Ergo ad inceptam fuudilalem explorando lalenles sub.undis scopulos
redeo sententiam, dilectionemque tuaiti* rogilo caulus prpyideat, ut cum navigare inc|p.ial, inari-
atque subnixe flagito, ut vel interrogando praecedas nas minas securus non limeal neque in lalentcs
iiicque de hujus viri vila narranlem iiilelligas, seu me silices incidat, sed ftrmo regiminis gubernaculo na-
inierrogantem corrigas ei praedicias viflutes nar- viin dirigendo, pleiiis velis ac prosperis venlis ad
rans pleniler edoceas. Ecoiitra ille grates re- porluin salulis pervcniat. Similihus niodis magni-
ferens, inquil: t Tua petiiio yel admoiiilio, caris- tudine hujus fides nobis est imploranda; ingenii
sime, non vituperanda, sed niultum inihi videtur exiguitas ex utraque paiie acuend3, ut in vilupe-
laudanda. Quse euim pelendo quasi scripsisli, ad ralionem invidorurn non incidamris, sed cum sa-
haecme salubria liarrando admonuisli/ sicque salu- lule ad finem perveniamus. Nam invidus adiilando
tiferis verbis me commptum fecisti. Dixisti namque, saepe hominis facla pracsens laudat, absens vero
tenon adhuc esse oblitum meae interrogationiset quasi rabidus canis inaiiiler lairando vituperat. Sed
de aclibus noslri senioris. El ego quippe memor qiionium linieo ultra narrare iniquissimos hominurii
sum mese iirquisiliouis ac tuae de ejus virtuiibus mores, veneno invidiae toxicalos ac nulla fide sla-
VARLE LECTIONES.
' thermis videtur
legendum. 1. in marg. * s, iuam, tjiieeitonemqne i. s sumus 1.: f pLnius ?.
SIl BLTiCHARDUSWQRJIACIENSIS EPISCOPUS. Sii
bilitosv ponam orj digiium, -ut nOn loqualur o.s JA/pr-dipalis,praedia et mahcipia multa, quae vel tra-
meum, opera. hominunv.-Ergo,adulantinro. sive oblo- ; diiione parentum.vel donaiivo regio acquisierat (8),
quentium invidiam non limerites; de hiijus jusli , liuie ecclesiae•in -proprium contulerat. Sicque piis
actihus, divina adjuvanle miscricordia, aliqua sal- i viri liujus laboribus laudes et graiiarum acliones
lem enarrare flggrediamur, -Atlamen si ea, quae i oflicio cotidiano in loco praediclo Deo nostroper-
vidimus el quae religiosis viris-referentibus bona i splvunlur. Efgo s6 religiosissimus Willigisus S7san-
deillodidicimus.enarrare debemus, diem antea qnara- .: ctam : bominis, Dei intelligens meditationem, sihi
sentenliam ineliiialam ,videbimus. Idcirco a. natisi- i familiarissinmm ?? elegit et suaecamerae magislrum
lale ejus siininiilatem rei .laiigerido,.cum auxilio. ' ac-civitatisprimatem consliluit. In quo officio non
divino incipiamus,. et ila breyjter ejus gesta nar^ . soliim apud homines, sed eliani apud Deumprae-
raudo ad finem usque^pervenire probemus. mia 29lucratusest scmpiterna, quia heque Diuneri-.
-.1. Erat igitur. B.urchardus'inprovincia Hassia ; bus neque donis nec 30alicujus personae respeclione
genims pareniibus securidum seculi dignilatem non . a reclitudinis calle reflecti potuit, sicui quidam,
infimis. Hic nempe 8 puer commendalione parenfum quos modo plerumque aut-?1 amicilia iiut invidia a
apud Conflnenliam carionicc primum nutritus *, judicio reclo faeile labi c6nspicinius.;Ex.his aliisque
(ieiiide perloca diyersa causa studii direclus^estf?).. B plurimis pietatis studiis crescenle fama beati virir
Poslea vero Willigiso l* Moguntinensis '.*,sedis ad aures jmperaloris Ottonis terlii notiiia ejus per-
venerahili archiepiscopo se adjunxit, illiusque sa-:.. venit;. qiii3*, ut er-at piissimus, valde illum dilexit .
lulari sapienlia rcplctus, el secundum suos nobiles et saepe ad se 33venienlem =clementefsuscepit; ae
mores iinbulus, quamquam aclas denegaret; viliosa' diversis donis onustum honoriDce remisif, graiiam
facia fugiendo vilabal, et ad meiiofa paulatim ani—• sibi proiniilens^sse iuturam. ' '
inum lorquebal. Nam posl primaevum juvenlutis 5. Inlerea contigil, ulHildebaldus V^Tormaciensis
florem omni Ijonilale refulsit prasclarus, in" justo • ecclesiac••'* episcopus diem clauderel 'ultimum («».
stabilis-, in commisso fideiis, ih consilio providus, 998, Aug. 4), et vice. illius Franco 35,praedicli do-
in prosperis rioii elatus, in adversis non turbatus,' mini BiircliariJi fratery consliinerclur episcopus.
suhlitnioribus obediens, egenis compaliens, miseris Multa deiioc viro s,6 narranda :sufiicerent,'si ingenii
affabilis, miscricors subdilis, roultnm largus, mo- exiguitas non impedirel. Sed 37 qnia meiitio ejus-
ribus honestissinius,: atqiie in omni opere DeiI 4 nostri ralioni inlervenil, si non possumus de faciis
slrenuus..Palienliam iii eo laudare neeesse non est, > illius roajoribus, tamen aliqua dicamus de nii.iori-
cnm sibi servienlibus, qiianiqoam *" s^pecontra bus. Aecepio 3S igiiur episcopatu, ajiifuandiu in
illum delinqueniibus,; nec 16 •ullum conlradicendo 'C-YVormacisDfinibus morabalnr; deinde;3?'rebus-ec-
aliquando olijiceret verbnhim. " '-: clesiaslicis raiionabililer.»rdrnatis:.*.°., io cxpeditio-
2. Tslis quippe " liisquesimilmiis pnllens virtu- nem llalicam cuin iiy-peratoie *J prbfecttis esl; ibi-
liluisj per singulas graduiim soansiones<18 ad dia- qtie ^2plus, quam uhius anhi spacio " ih-servilio:
cpnaius ordinem ab arehiepiscopo 4-ssublimaliis-*';;; irivpe-raloiis vigiianli aniinosiudebal, ejusque se-
est, ,et lnco.:cui4am paiiperrlmoprasposilusest ?'.' cfetis sa^pe* iiitererat, et quaiidb **•'de rebtis ma-
HunCrCrgo locum, arcbiepiscopoadjtiyanle, suinmo joribus traciandmn aliqnld eralj-lanta famiIia^ita.te,
nisu stalim: ad.iuxil iotisqite viribiis decoiavit £a.; e^aiicioriiale, qiKimvisjiiveiiis:essel, apod impera--
Nam egregiunV nionasleiiunv simul el clausirum- toreni habebatur, ,ul sinc ipsius coiisilio:niro aiiqiiid
canonicoiiim in honore saiicti Yicloiis ibidenr 23' slsUuefeluf; Cuiictis tilTabilis erai4-9, cunclis beni-'
eonstruxilai. Posilisque »5 ad •cleclionehi fralrum; gnus exiitii.-et plurinia doriando gloriam non riibdi-
clausiri priinalibi.is,'Cin'sum ceriis aeiiiporibiis cl cam apnd ciincios acqnisiViti Uhde cl oinnes iriaxi-
signis dccaatari servariqne pr.Tcepit.-Eiila reiiiis- riiohohore ac dileclione illtim habebani; el quasi*
ecc!esiasHcis secundum regularil •canonicain rile sanetnrii jam divinabaht 47.El idcirCo abirilperal0re,
VARIJE LECT1Q"NKS.
. ' Erat nanique Borchardus incipil 2. 8 quippe 2. , 9 eriulilus 2. 10 d.ejeclns.?.,, 15
E." YuilJigoso,
1. scmy.er. "'arch. m. s. se junxil 2. " in i. s- desunl 1. l'*dccsl i. quamvis 2. 20 '•nec.
— verbiilum desuni 2. " 18 " 19 sub-
islisqiie p. v. el similibus 2. slaliones 2. a. VVillegiso;2.
"al
Ialiis I. • deesi% ».' decreiiyil 2. S3exira muros Mogunliiue civitaiis 2. ** Esi aiilcm Viclor
iste socius sancti Gereonis in Colonia quiescenlis, qui uno die. passi sunl, sed Viclor cum: suis in;
Xanluiii, et Gere:oucum suis in Colonia. add. 2. vcrba Kirsgartcnsis nwnachi. ss Posilis ergo ibi 2.
56 Rel. autem 2. " willepisus arciiiepiscopus 2. '". ( illusn 2. S9p. s. eslconseculus2. i0(/ee3l2.
31e: a. vel i. ef i. 2-: 83il!iim2. 3Vdeest 2. s8 francko I. 36de vifo nnilla n. 2. " Sed
quo
— iniiiDribiis desunf.%3sqnia'2.
;38.Hicerg6 Franco acceplo ep. 2. V demum 2. 40 expediiis 2. ^'.Ottorie.ief-:
iio.2 : *s ibiqiie qupque 2.. t3 spaiiuni a. 2. kksoepissime2.. " cum 2. " e. a.efbenigiius ei2. ^'IIH
dicabant 2
'''".' NOT^L.; ... .
(7) Canonicus Leodiensis in cont. Gest. abb. Lo- clerico bona quxdam dedil in pago Hassice in co-
hiensium, nescio an recie, nominalur, Dachery ed. iniialu:Tliancmari sila, quae Heruiatinus comcs in
2, 11,p. 1U. . beneficio habuerat, edidil Schannal Hist. Worm.il,
(8) OlttinisMil (liplornata "duo, qiiibuS Bilrchafdo p. 32,35. . -* •'•'.' <-.':' '-".,
' " ""
:"*v* PRnfSEMIA.— VITA BURCHARDL 5U
muliuiii bonofalus et carus prai aiiis habiitis^iiiiuS;/,A' promitlendd, virgahi paslordeih accepit. Qiii sf.iiim
consilib et malos coercebal et rem publicam in pace cuni gaudio de Italia regressiis, adiociiiri qui dicilhf
73 pervenit.iuiqiie vitanr linivil. Niincii aiilem
regebal 48. Unde coritigif, nt. finperator abbaiiain Cuio
Lauiissaiienseni w Worrnacieiisi ecclesiai concede- reyerieiites, baciiiiim iiiipenitoriieliileriini, et hii-
' ret el carla ac privilegio perpeluo stabiliret ei In jus inlefitiii:). dixermit ''*.' Tunc "laii.dein
7S
liiiperator
convenlu ,ac consilio""1 Romauoruni B1hanc tradi- snae incinor. proinissipiiis, maniiin clansit ef epi-
, tioneni recitafe ac.prpnunciare praccepissel (9). £o- scopaiuni iiuhc nehiiriij priusquain iii paifibni rc-
dem tempore imperator et praedicius episcopus8S, verleieiur, se daluriim proihisil. Quis lioc ineriiis 7*
induli ciliciis, pedibus 83penilus deniidalis *,.-.quan- beati Piilrisiiosiri 77 hon compuiabii, ejusquc vilam
dam speluncam. jiixta sancti Clemenlis. ecclesiam in iioc iioh 78"laiidabil, qiiod-.ila'a Deo.eral'"clecius,
clam cunclis iniraverunt, ibique in oralioiiibus cl "ut istoruiii viroruiri osieuderel defecius? Mira res
jejumis necnon in' vigiiiis quaiuofdecirtidies 66fa- 'niulttniiqiie siupeiida, iit"^iiiiiis post electicr:ein et
liieruril (10). Fefunl quidarii, visionihus ei allpcu- episcopatus acceptioneiii quailiim deciiiiiini dierii
'
tiohibiis divinis eos crebro hoc. loco fuisse cOnsbla- nOn. vidisset ,'80J:, alief vero .quaituin diem iion
los. Nos auteni lianc rem parum nobis coinper-, yixissel 81! IliCiiiteiiigere 'iiecnoiiel" iiiirafciiiaiDei
iam *6iexislimatioiie vulgi rumiriaiidrihi felinquihius.:"B;pbssiihius videre.'NOii' est-eiiiih: ^apieriiIa'Ueque:' 8,
Sed tameri hoe pro cerio sciriius,.quOd episcopo di;es ' prudehiia hec "rilhim' consiiiiim corilra: DOniiiiiiih.-
et hrira obitus sui divinitus praeiiolata est. El iipc "" Quod ehiiii homiiiibus piaciiit, Deo displiciiil.; qtiod
ips.e 57, ppslquam doiiium S8 reversi sunt, impera- " iinperaior elegit, Deiis fejecit, et clegit iiifirriia, lit
iori proriunciavil. Quare imperaior mullum con- confundcrel *3 fortia. Scicbai enini 8i's!iuitv se ii-
"
ifistatus, quem iri 59locuin ipsius habere yel cui epi- " rlieniem, sediligenlem 8B,se lolis vifibus colenleni;
seopaium ejus 60 commiiiere. debuisset, mnlium ' hiiric pracdestiiialum vocavit 86, et vocaiuni jiisiiii-
' lacrimarido ab eo exquislvil "." Ttiric tandem qiiasi ' cavil, et jusiificaium Boriiaude hbmiiiunij sed stia
coacltis sic respondit: Fralrem unum habeo; si Deo liiisericordia magriificavit. ','
placuisset e-, liunc mihi successorem roj/assem 62. S.imperaipreiiini de 8!Italia regressus (««..IGOO),'
Super hmc aui.eniOmnia Deus ununiprovideqt'* 3, in. ' Saxoniaiii iiigfcdituf, et in locuni qui diciiiif Kirich-
quosibibene compiaceai. Tuhc iniperaior sub iesta- b'er'g 88 (il) pefyehii. lljuc episcopiis isiogunlimis,
inento Dei jurayit. antedictum episcopatum irairi et cum eo venerandiis' Burchardiis ad iihpeiaiorein
illius sc-daturuni. Et ul melius ac 64facilius recpr- venit. Imperalor aicliiepiscopiim' Konbririce siisci-
dari poiuisset, epislolam deprecaloriam pro.-Iiac re piens, cuusam WofniaciensisepiscopalusjHi8S ex-
ab episcdpo accepit, quam, iii sacculum suum ad (J ppsuit, duorumque virorum niiiabiles iiileiitiis orii-
' lestanienlum 6Spostiit. Quid plura? Eadem 66die et hihonarravil.
Etpost mulias confabulaliones impe-
bora qua 67 ipse praedixit 68hiorle succiibuit, eoi-pus- 'ratpr 90 per fenestram prospiciens 91, Burchardiim
que suum Romae cummagno honore.in pace sepul- yidit, quem statim celeriter adse vocavit. Et arri-
tum est (an. 9d9,,Aug.'&J). '.'..',.[ piens inaiium ", seofsuiri duxit *3, quid fraier
4. Defunclo aulero episcopo, staiim adera.it va- ejus,v pro eo iogarii:'••*quidve sibi demandarii •*,
rii 6" deprecatores, imperatoreni pro episcopatu in- diigenter exposuil. Ac deinde epistolam, quam in
vocanles. Ex qpibus quidam Erpho " pastorali no- sacculo reservavit, illi aperuit; sicque S7 Worhia-
mine iiisignitus 71est. SedTiic poslea quarlura diem ciense sacerdotium illi olterre ccepii. Cumque ilie
non vidit, quia die lerlia defecit. Quo exiincto, ad- multum .reniieretur, seque iiidigiium esse ppniiiicale
fuerunl iierum rion panci, aures imperalpris variis .officium suscipere conlcnderel '*s, iniperaior vehe-
rogationibus pecuniseque promissipnitius pro episco- menler inslans' 89 quasi vi ad suscipiendum eum
palu incessanter aiiimpienies; inter quos unus conipulerat10°. tandem'conspiciens'101,' qula po-
Razo?s nominatus, maxime laborando et nonipauca teiili resislere non pesset, rii loa cum seriiorc suo
; ;;'..' '.;.;/.' :'.' '/vARii; LEctioN;y.\ .;"..'.;''"':." '': "/;:''.';.:--
" 2. w Laurissam..... 2. '""'consilio % '" Romanarum prpviriliarurii prBeciperer. 2.:
gubernabai
,a e. Erarico2. " pedibiisque 2. - 8i nudaiis 2.. 5! diernm 2. "". parvanV ii. 'coinpafaiarri 2. »7 }.
episcopus impefatori p. d.r. s. p. 2.... 88domi'2. *° deest % 60deesi % «l qu33s'iyit2. . 6S/placeretV
rogarem 2, *».virnro praevideai 2. 64et 2." 6Stestaiionerh iali 2. 66eodem.2. ,6T-qiiani 2; '» p. F.rancoy
yir venerabilis ei DeO dilecltis eplscopiis Worro.Vtierisis,haliirae succubuii et debituiu inoriis splvitet cbr-
pus ejus Rbniae ab imperalofe ciim 2. '".qiiidam ad 2. '".eplio 2. ".iissigiiaiiisi.7S .,7S raijbL. faso2.
"tbiir 2. 7*iniriiiayerunt2. 75 m. suam2. ,76.me'ritum 2. 77 n.' burcbardi 2., deest 2.' n
R4 atcepta-
tiohem 2. 80VJdii. " '"& vixil"2*.; 8Shec 2. 8':Cdrii'undat 2. nariiqne2.;'*?c6Ientem,se t.-y. .diligen-
tem2. "6y; ci v:,i. et i. desimt 2.: 87:ab'2. »rKy]itzbefg 2. ' 89i|le .2.^ .v;80ipsei.:2'r;, S|,l:asp:icieris>3.,;
."euni mariu2. f^dixit.2. .?* e.frarico 2..'" V-rbgavit.. 9S(leinandavii 2. ; »7 sip,;quoque 2. ; ' ^ deesi"i~
s' vehenieiilius iiistabal et q.' 2. , 100.comnulil2. 101T. vir ' veiierabilis Burcliardus vidciis 2, ,,os peliit
Ul2. -^ :.'"' -;-j;- '•••;- ••:-:- .,.:-::-:--:-.,."....:;...-./
'-'"I""
- " -- NOTiE. ":
{.
f (9)"Diplomanon fepefiO': •'•"' '"''" •,-"•' montem adiil el S. NlliijTiylsiiayjt* j :' '"•
(10) Ilsec eodem fere tempore egit qup GargaiiUm (ii) Kirci'ibeig,
'SIS BURCHARDUS WORMACIENSISEPISCOPUS. sr»s
archiepiscopo cansam delibcraret exposcit 103. Qnp A , tare praecepit. Ita quippe in quinqne pene annis
impeirato et ab m archiepiscopo accepto consilio, cives expulsos revocavit, pacemquells in his finibus
quod/D,! imperalor jussisset se passurum promisit. firinavit, el, 19civitalem omnino desolatam rile re-
Hoc cum diceret, omnium los*qui aderanl lacrimis stauravit. Sed haec una res pirs hujus viri Iaboribus
obortis 106, illius dignissimis meritis commiitilur fuil maximum impedirnenlum.
virga pasioraljs. 7. Olto ls0 dux (15) suusque "1 filius Conradus
6.Post aliquos106*autem dies, licenlia ab impera- inlra civilatem hahebant rounilipnem lss lurribusct
lore accepla, cum archiepiscopo in 107locum Heliii- variis aedificiis flrmissimam. Ad qnam domuin '"
gunslat 107*(12) pervenil ibique sacerdotalis officii raptores el fures et omnes 1!l cohlra episcopuih de-
iiifulara aceepit, 08. Sequenii 108*aulem die pontiii- iinquentes refugiuin tutissiinuni habebanl.Si quis
calis beiiediciionis unctinne venerabiliter consecra- enim conlra episcopum suosque fideles vefbis vel
lus esl. Deinde post multas salulaliones diversas- faclis aliquid deliqtiil, ad hanc parlem slalim se
que 109amplexiones ab archiepiscopo 10s*honorifice recepit, et ob hoc oblruncaliones et homicidia mnlla
diinissus 11C,sibi commissum episcopatum visilavil, ex utraque parie fiebant. Hoc quippe dedectrs has-
Wormaciamque venil,' quam destructam ac pene que duras lse calarnilales homo Dei lse lolerahat;
desolalam invenit. Nam non usui hominum, sed ,B sed forti peclore audacibus eoriim aclibus quasi im-
ferarum et maxime luporum lalibulis aplissima erat. perlerrilus semper lamen resistebat. Unde et con-
Planiiies enim valli et destructio muri latronibus et tigil, ul idem vir 1S7 Dei hoc genus hpminum "8
feris faciilimum praebebat introittim. Ferunt nam- omnibus vilae suae diebus exosum habuisset et quasi
que, quod lupi saepissime cunclis videnlibus pecora ecclesiae Dei invasores onines respuisset; uno tan-
ibidera devorassent ll6*, el bomines hoc prohibere tumroodo juvene exceplo, quem parenles caeleriquc
volentes assiduis insultalionibiis audacler terruis- "cognali, qnia paciflcus erat et innocenliam vilae di-
senl 111,et tandem, quamvis cunctis insequeniibus, ligebal, indignando respuerunt 1S9. Huncvir Dei
iilaesi evasissentul". Lalrones vero hunc .lo.ciimad veHerabilis ad -se vocatum, Dei timorem pariter et
lao docuil et quasi adopiivum 131nutrivit.
perfrciendam siiae voluntaiis nequitiara apiissimum ' amorem
esse jaclabant lls, quia neque munitio valli neque El quia stabilitalem animi in eo inlellexit, prae cae-
obstaculum muri aliquam difficultatem ingfediendi leris multum illum dilexit, Qnein Deus poslea in
iilis aliquando afferebat ,ls*. Si quis aulem civium solium ,3S regni clementer e.xaltayit ?M. Unm epi-
voluniati eorura aliquid coniradixit, hune nocttirnis scopus 13l> potenlium viribus aliter resislere despe-
aggressionibus pelierunt, et cuncta quae habuil ra- rasset, curtim suam muro, civi iatem 13Bad instar
pienies secuni asporlaveruni, ipsuhi seu mofluum "a G • casielli circumdedil,.et interius, lurribus el liabi-
vei semiyivum relinquentes. Tali pace, lalilta* secu- taculisadpugnandiini idoneis non scgniier excilatis,
ritate, necnon1U tali munitione cives Worniacienses mtinilionein salis Drmam consirnxii.Casiello iiaque
illis diebus usi sunt. Ad ultimum vero 1U*relinquen- canflrmato 186et conslruclo, inimicorum 137auda-
les ciyitatem desolalam, exlra murum omnes abje- ; cibiis faclis 13Sforliler resistebat el spem suis las au-
ruht, ibique' doriuis "* et aedificia ad suosusus ne- gebat; plerumque eliam ipsos 140 hosles dictis el
cessaria condidef lini, et sepibus ac trabibus aliisque "factis irilrepidus ferreliat.
ligiils' coritfa faptOres et Teras, in qiiantum pOlue- 8. Pbslea vero l*\ sedatis sediiiohibus el pace in-
furit,' se suosque hiunierunt. Igiiur "• episcopus ier illos vix flrraata ,i4s,jussii iiiipefalofis episcopus
Burchardus videiis desolalam civilatem, muilum db- cum apparaiu niagno et milites Mogunlinenses 14a
144episcopus Wiriz-
luit, acceploque a suis consilio, vallo flrrriissimo nccnon et abbas Fuldensis alque
circumdeditcivilatcm. Undique rea:dificavil rourum, burgensis cum non modica muliitudiiie in lialiam
et cives intra mururn aedilicare necrion 117el habi- profecli sunt (an. 1001).- Cumqiie maximo sudprc
VARLE LECTIONES.
193deest 2. ,04 i. setas (?) 2. 10!i c. landcm se faclurum 2. 10!l*omnes 2. 106aboflis i.
"•' aliqnol 2. 107ad 2. 107*Heilegenstatl. i08 H. accessit 2. los* Sequenie 2. 109qne deest 2.
'^9* a. Moguntino Willegiso 2. uo . d, est 2. qui novum incipiens
caput rubram addit : Quomodo
"^urchardus episcopus Wormaliensis faclus Wormaiiain visilavii, qiiam desolaiam invenii,51°* lunc vew
Vergil: Burchardus ilaqjie recederis. ab •archiepiscopo Wormatiani venil, quaiii destfuclam. devora-
liahl 2. "f terruerunt ac 2. Jli* 2.
eyaserurit 11S lls aiebani 2. 11,\ i. olferrel 2.,. lis i. semlmortuiim 2.
'ui* Ialiqnc2. 11V 1U*
n.:-:'cl";.2. v. cives 2. donipsl. 116 2. add. iubram : Qnoinodo,episcppiis Bur-
chardus civiiatem munire coepit. 117 domos 2. lls et pacem 2. 119atqiie c. Wormaiiehsem 2, ls0 2.
add. rubram: Sequiiiir de Oitonelsvduce et de "Coniado lllio ejus. lsl ejusque 2. lss m. flrinam t. et v.^a.
munilissimam 2. laa deesl 2. o. qni c. e. ejnsque iideles
ls 5
v. v. f. a. deliquit ad liunc slaturo se recepil,
et sic lutissimum ibi .habebant "* refugium. Unde et "Iv2.: deesl 2. ls6 d. Biirchardus diii t. 2. ls7c.
eisdem ut vir 2. lss deesi 2.. respuebant 2. 13°a. habere d."2. ,al ad opiimum 2. ,as p.. spplium 2.
133cbllpcavii 2." 134Episcopus igitttr Burchardus ciiin p.'2i 13Sdeest 2. lao firinalo 2. ,37 in i. 2. ,3'
forlis 2. ,3Ss. et civibus 2. ao suos i. 2. ,41vera I. 14Sfacla 2. 14amag. I. 144ac 2. -
NOT^.
(12) Hciligenstadt [13) Filius Conradi, quondam ducis Lothariiigiae.
'
si7 Mora m
Tuscahiam 14Speflrarisisseni 146,iiriperaiof mbrliius' j\tieiisi hecnbri'el Woimaciehsi db iiis* 71iebtis cbn-
illis riurieialur. Qtri, qt necesse erat, valde contri- - silium iniif: Igitlrr causariv advenliis siii illis expo-
- sfati, viam
per quam verierant, 47reversi sunt (an. .nit. Deinde omiiiaijuaevoluissent, si vohintaii 17S
1002). Tunc urbani de Luca 148et de eircumjacen- cOnsentirerit, se faclurum promisit. Proriiiserat
tibus villis, congregata 149maxima mulliludine equi- enim se munitam dbmum Otlohis'"*acquisiluiuni
- tuhv et pedilum, yias nridique concluserunt, et quasi eiin poleslalem episcopi Wormacierisrsfedditufurn;
;ad belblm instfucti, noslrorum adveritum armati, 80 sicqiie multa "daiido et:prbmiliehdo, ad voirintatem
-'
expeetaverurif. At 1S1 iioslri, visa lam magna lss senientiae siiae hos viros pefduxit. pelride Mogun-
- mulliludine, lurbabanlur1S 3 et illisinvilis per ler- tiam ciim illis venil (Jun.
6), ibiqire collaudanti-
. minos eorum transire diflidebani. iuilo tanderii epi- bus17i curiclis qui aderaht, scepirum 17Sregni ac-
scopi consilio, legalos miituni; ut ipsos per fines ' cepit. Ubi vefo Heinricus 176in soliuro regrii est
eorum cum pace iransire peririilterentlsl, supplici- exaltatus177^ Btifchafdiis episcopus'"* sriae ntn im-
ler precabantur. Quo vix impetrato, illo die usi suiil ' memor promissiofiis, die noctiiqne ob 17i>libertaicm
pace. Intermisso rioclisspacio, valde diluculo hostes suse civitalis regem Incessanter admoriuit. Taiidein
in unuin conglomeraii magno clamore ei levibus 1 vero^^^rex Otlonem ducem ad se vocans, de his
praeliis primos de nostris lacescere cceperunl, et ]B rebiis sententiam cum eo liabuit, ac studium siiae
-«triinque paucis atit ls5 vulrieralis aut oecisis, clamor volunlatis aperuillsl. Qui, uleratvir prudens, sic18s
abaliis audiliir. Ilaque omhes celeriter consurgerites prudenler respondit : < Pater, etsi rem gfandem
afma capiunt, et omries iri riniim coriveniunt. iriter ' mihi dixissesi certe ,8S.facere voluissem 16J. Hoc
>quos eral,8S quidam Thiemarus 1S7, riiiies episcbpi aulem te pfo certo scire cupio, quod pro his rebus
Wofmaciensis, vir strehiius et ohini honitale prae- m selefno Dei regno mercedem sempilernam tecum
cipuus, qui in hoc exercitu in niililai i re opinaiissi- me hablturum firmiler spero. > Islis hisque sinii-
• mus" 8 babebatur. Hunc 1
episcopus ad se vocalum 1119 libus senteriiiis18V res isla esl fuiita 18S,et quaedam
rogavit 160,utj si fieri possel, rem islara sine hu- villa quae diciturBruchsella (14) cum omnibus uli-
mano sanguihefiniri adjuvarel. Qui se ejus jussa iitalibus et appendiliis prohac dorho in conimuta-
- faciurum promittens" discessii,
convocatisqiie aliis, tionem duci tradita bst (Oclob.). Ita quoque Wor-
<]uod ariimo habuiilel, iacile aperirit: Deinde mon- macia iniquo sefvitio diu subacta piis episcopi labo-
tem ad ascendendurh pcriculosissimum cuiri shis ribus liberata est (15). Ergo 186eadem die qua dux
maximo labore ac sndore non segniler ascendit, et de hac munitioneI,T discessit, episcopus niultis con'
inimicam i€s raanum clam circiiivit. Itaquehostes,/ gregatis eandera dornum 188duce insplciente irivasit,
visis rioslris, et mifabili eorum adventu perterriti, IC et usque ad fuhdamenium avida nianu omnino
'- atiinio dissoluli sunt> ac praecipites se fugae dederuht. ; destruxit 189.Deinde qubquecum eaderri materia
' Noslri '
insequehteSi tot in ea luga peremerunt ac eisdemque lapidibus mpnasterium et claustrum iri ho-
troncaveriiritfqiiof "* cohsequi poluerunt. Ex liac norem sanctiPauli coiistruxil,consignaiishoetitulo:
caede episeopus- 164cbhlurbafus, lacrimas iiidit -et ''ecclesiani dbiibertaieih civitaiis.
' Efgo' cunclis quoe
• ":
^Thiemanim muUum16'pro hac' fe arguit; taridem- ad canonicam regularii pertihebaht ratloriabiliterlbi
"
<jiienon paricOsdenariosqiias-i proexpiatiohe civiljjjs F;compbsitis;yigiriti'fratres; quicirfsumCerlis tbiripbrl
remisit. liaqtie m, Dei gralia adjuvarile, In patriam ;bris ac signis cbnservaferit, ibidem irisiiiuit (16)Vilis
'-revcrsi suni, .'-"'• modis vir Del domum belligeram mutaverat in Chfi-
' m.
9 Interea Heinricus 168Bavaroruiri dux, iin- sti ecclesiam,' et quae eral domus contenlionis faeta
"
dique colleclis viribus, Wrormaciam venit (itf«L est domus recoiiciliationis, iri qria 19°Deo riostro lau-
Jun.), et ut sceplra a* xegni acquiferetj noh mo-. ; des etivl gratiarum acliones die noctuque solvuntur.
dicum laboravit. Ibique*170Mm. episcOpb Mogunti- . JO. Forestussilva 19s.est duobus.roiliaribris 19aa
VARLE LECTIONES. '
145lussaniam 1. juslamani »e/. nslainani 2. 2. - lw. veiierunt 2. 148 Qiiam
49 146*pertrarisieriint
lss v, tanla 2;' 1BSlurbaritur 2;
. nrbem Deluca 2.; i deest 2. :lso. deesl -%. J.sl,Et2.
. tareritur2. et.o.2. 1S6 deesi%. ,S7 Treniarus 2.« "^ "4-pu-
1Mvo-
4ss"ei:.v. infra.' ornalissimus l^
cat 1. leo »*»
rogal 2. 161.habebat 2. ;,6siuii2.
188
".' quod I. venefabilis e. Burchardus lufha-
. tus 2. "^ mililera; supradicliim: 2;' lla quoqiie I. 1-e? 2. add. rutirdm : QuoinOdo Heinriciis
sanclus Wormaliam venit ei de .-sublimalione ejus in- impefatorem, el sic pergit ,: MorlirO ilaquc
168
Olloneiertio, Henricus, :: henricus I; 2. semper i. 1-M summa r. adhaereat 2. 17°Ibi quOquel. 17,»iis
1. i7sv.snae 2. 17a0. supradicti ducis,quaminWonnatia habebata. 2. "*euirilaudaniibus 2. 17"se-
dem 2. . ,76H. imperalor faclus 2. m elevatus 2. 178 e. Wormaiiensis 2. 179-ad2. woEt sic tandem
2. f1 illi a. 2. !,s deesi 2. *** debnissem 2. "> exemplis 2. 18sita L;esl lali modo. Quaedam namque
v. cum b. u. et a. pro caslro dircis Conradi in Wormaliaiiro h.id, in cimbium d. t. esi quac dicilur Rriicb-
sella. lieliqua desunt; sequHur vero aubra: Quomodo episcopus Burchardus caslrum ilesiruxil et ibidein
ecclesiam sancii Pauli aedilicavil. "6 lgimr 2. 187de m. sua sive de castro d. 2. 1M d. sive casiruro 2.
18»d. ne amplius civibus in laqueum, Behinc deeadein 2. 190 modo d. 1.2. m et
»* q. g. a. desunt 2.
«•:Una2. roillibus2. ' . _ ; , ; ., .'•...'.- -
; mtM. :."
(14) BruchsaL iiberlate : Thielroarus canit v. fin. v :
(15) V. Heinfici diploraa d. Oct. 3 a. 1002, ap. 116) Cf. chartas* Burchaidi ap. Schamjat I. L.
Schannal His.t.Wbrm. H, p. 3S; et cf. qua; de hac p. 41,42.
p g;9 BURCHAUpUS WORpiCIENSISsEPISpOPUS. S20
Woririacia (lisxans., afeielibns aliundaris, et hanci.A.rores quasi .unp ore episeopum deprecaiites
paltis.limnsa cx una parle ambiendo circnmcingil. orant 226, nt eidem sprofi suie abbaliam donarei:e»
'n cujus inediciale coliis.pulcberrimus consislit* jad , curam eas cuslodiendi commiiteret SS7.Vir" tjuoque
miew vir Dei se .transferri praecepil 1!4; el quia yeiierabilis, eariim S2S.peijtionijjiis consen.liens ,. so-
mjindanos lumiilUis.deviiare voluit, arbprihiis 19S rorem.suam ad se vocavii,, ac diversis c.ircuailocu-
friilicibusqne succisis 196,colleni.explannyil; ibiqiie , tionibiis illstni exhortans, tajndenv.sic.aii;; t Djleciis-
197priinunifecil19S oratorium, ;jdeinde 19Saliis ofll- sima, inquit, soror niea, vides res
mundanas,
ciiiis peiaciis, cellam egregiam conslruxil. Ulicse 200 quam fragiles ac defeciibiles sunt,; qunm .plenae
post cpncilia regiaque colloquia et posl curam sy- ofnni iiiiquiiate consislunt. .Na.m atirum eiss 9 ar-
nndaleni diversosque mundi slrepilus receperat a,01; . genliim iapidesque S30,.quinobis videiilur pi^eciosi,
ibique.s 02 negoeiis sectilaribiis, post lergum proje-. quid aliud quanisordes conipulantur aptid Bolim?81.
clis s03,.lotis viribus in obseqii.io Dei studehol •'?*. . Niliil i'n bis flliudagiraus. 132,nisi cnpidilale lerum
Eodem quippe sos lenipore in colleclano .m cano- . leniporaliiun 233 miseras animas decipinms. Quo-
•niun in hac cella 2°7 non modicum Iaboravil 2.08. .curoquc eniaigradimur,.morlis umbra nos sequitiir;
IS'aiii S09 domino Walterio 210 Spirensj episcopo , ct qui securiler 234,hpdjein dcliciis vivit, cras.in-
adjuvanlc (17) el Brunichone S!1 pracposjl.o exbor- 9. feliciier morti il* succnmbit. Bealus auiejnille. csl,
. umie, .efc .suggerenle (18), canoncs in unimi cpr- ..,qui rectam. ju.sti itineris sequiiur seniitam etgio-
,i >,(o)Iegit, iioji proiilJa arroganlia.sed, ul. ipse 21s riam Iiujus^iiuiidi respuil ei^quaeDei suni iiilra.do-
f i\il, qun cinonum ju.ra poonilcntiumque judicia in , miciiium pitri cordis recipit. Ergo, carissiraa, soror
c,i scoiiitu siio omnino ftierani 213neglecla ae 2I4 . mea, armiHas et inaures vesiesque delieiosasvol.v
<V t'ii(la Ilocyero corpus sive collectarium ,sls ut deponas, et velamcn sanctum accipias , sicqne
( ciuml U lii viginli Ii!:ros.distribtiits 16. • , regi senipiterno te adjungas.P 6. > IIa;c cum ilia au-
11. Pi neica vero, vir DeiS 17a. 218piis laboribtis , dissei,;yeliemeiilei'.expayit. et;ultra quatn dici pos-
j o'i cciins,. ecciesiara sancliP.elri ad.sedcin !,19, , sit, adniirans, ait: t-Nurnquid scis , senior sancte,
quia ullin niodum exigna fuer.atS!0, (lcposuil., po- , omnibiis diebus .vitsomeaein seciilaribus me versa-
neiisqiic fiindamcnium, consignavit .njirae niagniai- tani, islius officii omnino, essc: insciam? Nam, ian-
('inis mon.i«terium, quod quidem magna celeriate tuni psalierioexceptOj.Ijbrps penitus ignorp ;iniioc
1 iitcis annis pene ad perfcclionem perduxii. ut non . pfiicio versari Jiescio ; et ;qi;omod.o Iurie. in.; hac
Mderelui "cdilicando. conslructum esse, sed quasi jVila, domine S3T».sin.e offendi.culp vivere poteroi? >
exoplando subilo ibi conslilisse. Econtra, vir.Dei : t.Desine, inquit, ul his verbis all-
i2 °sl. Istis quippe diebus sororem suam. riomine ^ quid S2S,addas. ei exborlalionem meani cilissinie
Mahildam-"% mijlierem honesiissimam et onini adimplere [ne.239]diffcra.s. Quid tibv obsistii? Qurd
Clari.tale dignissimam,, ad s.e vocavit et fralcrpa ., jmpedit? Felicissima esl.epnimutaiio s.vo,res trans-
<iiieclipnn secum nutrivU. Erat enim haec ipsa do- itorias derelinquefe el ajternas:divilias vitarnque; 211
iiiina ad ppera rnuliebria magno jngenio sollerlis- : perpciuam feUciler a.cqiiifere. » LJis aliisque exhpr-
siroa, et feminas ad rerum lexlrlium diyersita- .. lalionibus pluiimis sprorem suani ila s;;peiavii, ui
icm *S3 doclas habuitss 4, et in conficiendis vcsiibus tandem, quicquid voluiss.et jse faclurani dcvovjs-
prcciosis mulieres ranltas superavit ?•" {19)."Inter- , sel sts. Hoc 24' cum Dei seryus audirel, gfat-ias Deo
ea conligil, ut abbalissa in monasterio sancii- toto corde rependens cxuitavit. Slatimque repulam
mGnialiiim ibidem Deo servienlium diem cla,u- . cantmicam, simul et coniputiuri, necnon et yitain"
4eret uitimuro, Post cuius. pbjtum pmnes. so- Patium ac d.iaiogum aliosque libros, huic; vitae con-
^ VARI^ LECTIONES. : ' -
194transferre fecit quando iri. 2. 19S deinde a. 2. ls* rriiciihusque excisis' c. planari fecit
%. "7 ibi quoque I. 19Sdeest 2. 199.dein l.> ; f 00 c' afque illuc saepius 2. 201 se trans-
s 02 203 ' S0i saepius
, iiril 2: ibi qupqire: I. ,? posilis .2. se exercebat2.:* **!: deest 2..; ?°* collcctonb 2.
!":iioc colle 2. S0S 1. quia a tumuliibus alientis Ibciis erat 2. el add. rubram .•.Quomodo episcopus
Burcharclus canones elegit. *?' Jam 2. ..' 10 waithefo 2. s11 brnhrechorie i. .*" sahpe 2. : sl 3 fue-
runi 2,.': 2I4 ei 2. . sls seu colleclorium. 2. SISSed hoc opus adhuc in Franpkendael liiajoii.habeiiir
iii ptilcherrima libraria, licel modo post opus.Graliani non utantur jurislse add.- 2, verba Kirsganensis ,
ibiqne rubra , 17 sequitur:. De conslrticlioneS1S novaeecclesiie sancii Pelri, qtiae modo sumnia dicilur sive:-major
«cclesia. P.vird. Burchardus2. deesiA. sf9 p. aposloli 2. ,20-erat;2. ss< 2. ridd. rubratti: Oe
«orore ejus, quam prsefecit iiionialibus in Nonnoiiriiunsier. ih siibiirbio. civitalis.,* S!S mahiliam 2. hiahtil-
«dani? ss3diversiiates2. s
.*'*, ecuro h. 2./ »5» 'supcrabat 2; ss6 erant l.-. sa7 el c^ 2ii sss ebrum ;i,
*rf-dees.1%, s3°sSs lapides preliosii2. sal re.pulaniur 2. • S3S agunt.2.:: at* secularium 2..:: *.*>'.scciirei;oc
die ;el d..2- morte I. ,sa6 conjungas ;2. 23Tvita;Domirii sine 2.- S3Saliqua 2. ."' deesl 1. ;SV 0 le-
iicissimum.esl concambiunr 2. s41,.et p, sahitem2._*** novisset 2. ,43TI.ec2>
'""
.". ; ;. " .-, • . ":: NOTaE^. '-. ••'-.: -.;, ; -•- ' - "'
(17) Olberlum,. qni postea abbas constiluius ^st,," (18) Gf. Burchardi cpist. ad Briiiiiclioiwin ilccro
Gemblacensis, praecipue Burchardo opem prsestitisse; ''lorurii cOllectioni pramissam. . ,' , ..
Gesia rereruni' abb.s Gembl. ap.-Dachcr. 'cd. 2, II, fil)) Cf.AIperkiro i,2, siipra.; .; ; ; :
p.'765. ' :- ;. -" •
KO* PROOEMIA.— VlTA BURCHARDI. «23
venientes eam discere pracepil. Quac conlinuo JK dilis ? Ecce pueHa teriuissima erecto vexillo iriifc-
omnia.quae jussit obedienler discere ac perflcere pida vos praecedit, et Contra spirilales nequiiias pu-
sluduil S44.Cumaulem vir Dei lantam voluntaleni et gnare non metuil. Ecce lorica S6S,lidei. galeaque
lam pium sludium in hac Dei famula iniellexisset, salulis induta, animo imperterrilo conlra inimicum
imposito velamine, ad Dei offlcium eam consecravit. dimicare estS6S parala. Ergo si neque praecedere
S4Sin unum sororibus , abbaiiam soro- neque huic *70 concurrere possitiss 71, salterri eam
CongTegalis
vumque curam illicomniendavit. Acceplo yero ve- similibus pielalis exemplis consequi sludcatis. »
lamine, cunclis virtutibus honeslisque moribus cla- Post haec aliaque verba divina, complelis missafum
rissima eniluit, et quasi orrini vita sua secundum officiis S7S,cellulae eam inclusil; et. quae S7* com-
*74 roorlua fuil *7*,
regulam fuisset enutrita s46, cunclis praebuit exem- punctione divina secularibus
pla divina. Non enim voluit minislrari s« sed mi- ordine morluorum Deo illam cpmmendaverat. Ihi-
S76 Deo serviendo tres annos vila angelica vi-
nistrare, neque more magisterialiS4S super s49 cae- que
leras se exaltavit, sed quasi maler cunclas dilexit vebat, el diversis passionibus lemplata *77, ad ulti-
ac docuit. Mira. res; ut femina secularis in hoc ne- mum animam pleniter expurgatam S7Ssuo reddidit
gocio ne quidem ad boram gravaretur, sed poiius Creatori, ut in omnibus honorilicelur Deus, qui iii
delectaretur. Omne quoque praedium quo.d acqui- B sanclis suis semper est mirabilis s78.
sierat ecclesite cui praeerat cum auxilio fratris in U. Eodem lempore (qn. IO09?) quippe s8° Hein-
ricus imperator curn exercitu in Burgiindiam ire
proprium conlulerat. Praelerea, fratre exhortanle et s81venil. Cum
claiislrum simulss 0 el monasterium pene disposuit, et eo ilinere Wormaliam
adjuvante,
desolatum non solum renovavii, sed etiam reaedifU autem egregium illud monaslerium pene peracium
cavit etSS1 dedicari fecit, et in servilio divino sss vidissei, episeopum, ut!8S se praesenle consecraretur,
«um sororibus sibi commissis die noctuque corde assiduis rogalionibus pelivil. Gumque vir Dei
et animo stabilissimo 2S3 permansil, earuiiique con- muliurn reniteretur, tandem imperaloris voluntati
versalionem fratris adjuiorio ss4 rationahiliter, sicut quasi coactus consensit. Ergo omni spurcilia forif
canonicus deposcit25S ordo, per omnia disposuit. projecta omnique fuligine delersa ,83, die*sequenti,
13. Illius quoque S56exemplis ac 257 documeniis imperalore prsesenle el jubente, cum magnis laudi-
ona ex eisdem sororibus, Caritas nominata, Deo de- bus et maximo cleri plebisque tripudio, mrrltis epi-
voia, altioris majorisque vitae districtionem ab epi- scopis praesentibus, Deo dicata esl.haec domus **4t
scopo poslulabal. Cnmque ille Dei volunlalem in 15. Posl biennium autem {an. 1011?) res misera-
tali vila juslis factis 258hene adimpleri2S 9 posse Dr- bilis in monasterio eodem aecideral s,s. Nam. pars
maret, lamen virgo Dei peiitione incessabili assidue oceidenialis subita ruina nocte quadam fundilus Ce-
rogabat, ut, quia majora facere vellet, inclusam se cidil. Sed hocmirabile fuit, quod hulla carripana sub
a secularibus removerets 60. Tandem vir Dei peli- lam magna mole, nisi lantum una exigua, confrafcla
tioiiiejusconsenliens, clusam s61iieri jussit, diem esl. De hac reDei servus, ul erat necesse, coiitrir-
cerlum constiluita6S, et ad S6speragendam Dei fa- batus 286,quandam quasi moesliliam in virltu pfaete-
mulaevoluntalem ad monasterium sanclimonialium rebai. Accedentes autem discipulis 87ejiis, quofrini
cuni universis frairibus venit, Curaque illuc ven- non pauca mullitudo assidue s88ilihm sequebaiur,
tum fuisset, fratribus in tinum convocalis, virginem lalibus eum diclis consblabarilur : t Mirairiiir, se-
in medio sliuuil, et dixitS 64:t Fralres mei carissi- nior, jusle, quod ex infortunio hujus operis in lan-
mi, videlis hanc virginem, Dei amore pariier et li- tum lurbaris, curn colidianis postules S89 oblalioni-
more accensara, lubricas hujus miindi delicias re- bus S90, ut ita peragi liceat sictit Deo placeat. Ora-
spuentem ei Deo placere concupiscenlem. Hajc ^6* tiones namque tuas Deus exaudit, loam Volunlalem
sermonem evangelicum non s66surda aurerecipiens, publice adimplevit. Namque *91 quod Deo placei,
palrem et malrem, cognatos et amicos, domos et scepe probalur, sicut Iegiluf : t Quem Derrs diligit,
agros respuit, et solis 67Deo se adjungere disposuit. _ t corripit (Prov. irr, 12). } Quod eriim s'* Deo displi-
Erubescite, senes, necnon et vos, juvenes, nihil huic cuit, sicut petisli, rejecit. Idcirco suspiria deponag
simile facienles! Quid lacetis ? Quid rubore conlen- et palienliae forlitudinem recipias. Hoc est laudahile
VARI^; LECTIONES.
s4¥ curavit 2. S4Scongregatisque 2. 1M nutrila 2. M m. sed desunt 2. S48 I, s49 yo-
s,t magistrali
luit s. slias exaltari 2. s*° similiter I. ac 2. sii*, Domini 2. 253 stabilissime 2. SS4 ffalre
adjuvanle 2. "s poscit 2. s56 islius ergo sanciae foeminae 2. ubi rubra pramiittiiur .: De
qiiadarh
sorore, quae peliit solilariam viiam agere ab episcopo, quod et ille fecit. s9' el 2. *?*operibus"2.
,5S adimplere 2. *60 ei taroeri virgo non cessabat assidue rogando euin, ut eam a secularibus rebus
magis excluderet el eain includeret solitariam. ,61 clausuram 2. 26' (L slaluit c. 2. se* deest 2.
S6i ail 2. S6Bhic 2. 266 cum 2. S6T respuenle soli 2. s68puella f. 2. st* pughare p.
sculo:g.
esl2. S70 deesti. *71 poieslis 2. *7isolemniis, »73 quia 2. "' a s. 2. S7Serat 2. "6 ibi quoque 1.
S7Tlemptam 2. S78 purgatam 2. S79 admir. 2. qui add. rubram : De dedicatione' majofis ecclesiae in
praeseniia Heinrici imperaloris el aliorum liinliorum praelalorum. *80deest. 2. s81in w. 2. 58sprecibns 2.
283delrusa 2. 2*4 aliera die Philippi et Jacobi add. 2. qui etiam rubrum habel : Quomodo post bienniuin
qnaedam pars ecclesiaeillius cecidit. ss5 accidit in e. m. 2. v a8Ssatis c. est et q. m. 2. *'7 consiliarii %
*88deest. 2. 28aposiulasl. S90orationibus 2. 291narnque —
corripil detunl. 2. S92 deest, 2.
JPATROL.CXL. 17
B3 BUKCilAUDUS WOUMACIENSISEPI.SCOPIiS. ;«
Deoque actepiabile. Deus eiiiin, sicul tu optime A quenli vero nOcte in hora als maliilina facla eslfnec
nosti.iiiier aiias dGgnialis sui senlenlias istiusmodi niiserabilis lempli ruina 313.Ego quoque 314audiens,
dederat dicta corisolationis : t In patientia veslra rrienle conslernalus suin, el iilani Davhiicaih, faieor,
t possidebitisanimasveslras (Luc. xxi,19).->Allende, nbn sine lacriniis repeiivi 3U querelam : t Etfui
Paler, haec, atlende, et molem curarum posiponey tiTagellaUistota nocle316,et casligatio mea in nvatu-
trisiiiiamque obliviscere, quia juxta Domini pro- t linis (Psa/. LXXII,ik). > Ergo fralresmei, quoniam
roissum lua trisliiia converielur s93in gnudium.,» Doinimis casligando me casligare dignatus est ,
:Als84vir Dei, quasi de irislilia excitatiis, hilari vullu gaudeo, el juxia vcstram adliorlalioiiein paliens ero,
•respo.idil 2,s : t Graies magnas et gratias raulli- atque conversus pro factis diclisque meis poeniten-
jriodas yobis rependo pro lania consblatione lalique fiam agam 31t,el le Deuirihieuni laudabo, ut in om-
adinoiiiiione. Sicui enim Doniino placuit, ita fecil. nibus honorificeris, qui irasceris et piopilius erls et
-lii hoc s96 quippe gaudeo, ul quod sibi non placuil, oinnia peccala hominum 31ain Iribtilalione dimitiis. >
-sicut rogavimus, voluit in melius lntitari. Sed audile Post haec quoque ligna et lapides estra lemplum
nuhc, rogo, et quomodo hsec perdiscebain vobis exporlare praecepii 319,positoqu.e fundamcnlo, f;i->
dico SS7. Quadam die ctim duobus pueris solis bor- niiler aedificavit, et in duobus pene aniiis ad slalnni
lum meum S9Smajorem ingressus , in ipso vestibulo B prislinum perduxil.Tunc capiia columnarum necnoh,
•vididiabolum in vestiiu et liabilu humano. Slabat quadralos lapides in giro monaslerii cireuniposiios.
enim conlra aquiloueni, herbas arborcsque fructife- deauravit, ei onine templum variis ornamenlis un-
ras exiirpans, el ita facla congesiione cum mulio dique decoraviu
.murmure viam conclusit. Queni, quia in simililudine 1G.Deindeprabendamfratrum adsedem sso Doo
,ei imagine horiulani incedebat s", quare viam con- servienlium,
quae ex vetustissima antlqmlale jam
clusisset , enin iratus interrogasseih , rcspondit : defeceral3S1 ac 32Somnino pene neglecla erat 32V
.1 Utinam viam vilaeaeternaelibipossem concludere, faiionabililer fevocaverat 324el in oplimuro usiKir
,,t qui possuui majus S0° incommodura brevi tempore rnuiaverat. Ergo eunclis caiionice ordinaiis, oiSncS
tiibi congerere! » Ego autem •aduiirans 301auda- victu cotidiauo refici ad,
30S fraires secundum regularo
ciam ejus, quia putabam cusiodem horti, dixi 303: refeclorium 32S siniul praecepit 326.Similiter pne-
ln hoc quod 30i minilaris S05, in nomiue Do- 317fralrura apud Sanclum Cyriacum , ex
inini roihi non nocebis; nisi a nequitia lua cessu- bendain
exiiium 306 incursorum iiegligerilia pene desiructam 3SS,miseii-
veris,. perpeiuuin libi congcrcs 307.
Corditer renovavii, el cos 329simui refici jussit 33V
His diclis, usque ad sedem, quai in horlo csl,
ei illum nou< vidi. . Oinnia auteiii loca ad se periineniia ex velusiaie
perSTeni, circumspiciens Igi-j ^"pene deslructa ac desolaia miro iugenio renovavii
lur, quod lain subilo liusquam S0S comparuit, niulT et rnuris variisqne xdificiis egregic deeoravii. Mo-
tum riiiratus, pneros, si illum vidissent, inierrogs; 331autem siniul ^22 el claustium sancti
hasieiinm
bani. Qui ambo, iieminem nisi niesoluin ibi vidisse,
Andreai, quod exlra muriim- conSlilutuin per ne-
dicebani; sed quendani mecum contendenlem se au- desolalum intra ?33eiviiaiem aedili-
(lissecoiifirinabanl. Tunc ego : t Seio, inquani S09, glectionem eral,
scio. Sed roinas non ne- cavit, et causis canonicis ad usurii fialrum veneia-
tfllii; quis csi, ejus limebo, 334ordinalis, ad laudein et glOriamDei nosiri
t que iiiejus verba sperabo,quia 3l°yeriias in eonon biiiter
Viiam regularem insiituii 33S.
est, ut Dominus aii *" (Joan. vm, ii). > El slaiim
inde recedens, Imnc versuni menle percepi : « Qtio- 17. In illis eliam diebus Brunicho S35,de quo sti-
33' ejusdem prceposiliis
t niiim ego in flagella paralus sum, el dolor nieus in pra dixiiiius (20), venerabilis
<conspeclu meo scrnperest (Psal. xxxvn, 18). > Se- sedis, videns beati viri conslamiani, qnoiiioJo poiu-
VARI/E LECTiuNES.
' ss3 vertelur 2. "ssilunc2. S9! sic r. h. v. 2. s96quo 2. !'9' baecpra:dicebam vobis aliquando 2.' qui
add. rubram : Quoinodo Btirchardus episcopus imrans liorltim suum vidit ibi diaboium in specie 301 huina*
.na lorve rcspondeiitem sibi. s98deesl2. 299i. inierrogasse q. v. c. ivalus v. 2. aoo.ini.3°72/ ati-
;iiiiratus2. S02quoniain2. 303h.dixisse dixi 2. w deest l. 30Sminaris "311 2. 306exiluml. eongeris.2..
—
sos nunquain 1. 80' Inquil. scio. f. scio quid est 2. 31° quoniam 2. dicit 2. ubi El peiccpi
desunt. si*deest% 813 est niina leinpli lmjus miseranda 2. 314 lioc 2. 31Srepiivi 1. 316tolodie2.
318 horuni 2. 319 firmaiiieuio 2. s!0 s. Deo ibi s. 2. 321de-
S17agt>2. exportari iussit p. episcopalein
fecerant. 3S*et 2. 8!3 erant 2. "sl reiiovavorai 6 iiiicfeclorio 2. 3!S2. add. rubrum : Qu.omo.Jo
2. 5°- S!8 destruclas 2. E2Seas 2. 33°sed qui.
'fralrum.praehendas in Nuliusem eliam refecil. 327praebendas.
iiiodo unus locns in rouliis. divisus esl. 2. verba Kirsgartcnsis monathi. 3312. add. ritbram : De iranslaticire
collegii sancli Andreae, quod roris civiiatem erai, quod intra civitaiein conslituii. 335 deesi i. 33Sforas
S3S
imiros conslrucium erat ei per negligentiam d. inira 2. sai pcrlinentibus et v. 2. ibl i. ubi mpdo est,,
sedpiihs erat iu nmnie cxira portam sancii Andrea: in suburbio ihidem. El sunl niodo nioniales vel sorores
•
jioshiteiites ibidein; vcrba Kirsgartensis monachi, qui rubram uddit Qiia.iicr pncposilus majoris ecclesut;
(;i alii nionachi efleeli sini et ue doclrina viri Dci, qitomoco uimsquis-jue in vocaikme sua'peruiaaerc debet.
t,; bruiiccho I. S37vir v. 2. .
• NOTJE.
V20) C. 10.
S23 PROOEMIA.— \TTA BURCHAllDi. 623
pas mundanas fespuisselas* et ita serviiio Deifer- i Lpit. Tunc Vero quia -Dei famulura sludio dediuim et
buissel S39humanasque iaudes -vitandO fugasset 34*j SaCraeScriplurae paginis eruditum ac sapienfia Dei
ih se revefsus- vitam iriOnasiicam aggressus esl; jet iepletum yidebanfS 58, sermones el epislolas qiiae-'
per exempla servi Deidiabolum decepit et corde Stiunculasqtie varias illi proferie nori tiriiebaiiU
contrito spiriiuque tontribulatb soli Deo placere Efgo 359quidain iliorum inipr S60aiias qiias sacp§'
studuit: Simlliier et aiii illusires viri per assidua praetulit sentenlias de jejiinio Hoysi S6* et [leiiay
sefvi Dei docuinenla mundum relinqiienies, de civi- verba quaeslionis coinposuit, et 36Silli, hohis pras*
late nigerunt ci vitae monacboruiii se siibdideruni. seiilibiis, qiiasi prO ocoasioiie dictaiidi, humili inariu
Tandem vero episcOpiis verifus ne monasieria (21) porrexit. lia enitn scripsefat ille ;
fierehl desoiala, ab omnibns monasleriis fratribirs t Menlis ingeniique mei aiidam si non' pieS'
convccaiis 341>istis eos allociiius esl verbis : t Nolo timuissem inlelligeulianv, cieirieiitissimaetuae doitti-
vos ignorare.i fraifjes, qiiod Omnis, qui 342timet halioni qiiasdam sacfae Scriplufae seiiientias, qnsa
Deurri et operatuf justitiam, acceplus est illi, nOn animi niei exiguiuitem conslrihgunt neciion ili dW
soinra monachus, sed et canonicus , etiam ***et fjiiationis iiodositalem cadere cogunt, aliqua ra«
laicus. Non est bonum, ul oinnes qui s44in riavi la- iione protuiissem, ut luse probllalis dpciissiiiilp"ipftt*
tarant iini operi itisis*tai)ti uivel omnels-sint gtibei'- g] diius dpcunienio,fei agnoscerern verilalero; qiioiiiam
liaiOfes et nullus liavigalor, aiit bmries naviga> qumumque ex saiictaiuin seiilenliis Scripiurarum
tores-3i5Tet nuilus "iibernator. Gonsultius est 34* ' lilubaiionis incidit peiieulum, nisi 'enienilatiis con-
lit, apposilo gubernatore, unusquisque Operi 347suO fessionis saiisfaciione liiuridetiir ipsaniqiie eognoscat
ifisiSlat, quidam- riavigeni, alii altitudiiiem aqiiav yerilalem,gravisciilpam realiis incuTiil. Q'ua-pr'p'p'ler'
explorent^ alii, si necesse sitj maium "scandant 34V niejb ViiinusConscieTilia;vaide^dolcns^uliraque'celafe
alii vefo sentinam haiiriarit,' sicque navini omnes iii hvetuehs, luoedignissimjesaiiciiiaiificiucraiiteraperio,
pace vliriganli Similiterinieiligere debemus, tralres; ul hoc quod laiet iiitririsecus paiefial exlrinseciis;
*<juo'drioriomriia possuraus omnes. Si Briiriiorinies 349 Nam hiijus dictaminis. coihpositionenii nullius saga-
Mioriacbiet cahohich ubi sunt laici ? Quis tuiic mi- ciiaiisprotervitale snccinctns, sed sitibuiidi ingehii,
Wislrabit moriaehis, vel quis serviet3S 0 canonicis ? raritate, Deo lestej yalde coaclus, saiictiiati tuai
Si auterh orhries laici, ubi tuiiei laudes et servitia propoiiOi quo rrie corrig^s ceftioreiiique istius,
Dei ? Diversa esteniiri familiain Ecclesia Dei, non invesligaiionis.riie faciasi qtiia te iypum illorum
Solumriiodoriionachi, sed eljani eanonici, necnon et gefere viceraque scio tenere qtiibus Dominico dici-
Bdelesiaici. Et hi bmnes egent gratia Dei. Ergo qui tur alioquio : t Ypbis datum est nosse liiysieriiim
jcanonicus sit ^»1, pro monastica vita de, moftasterio Q t regni Dei (Marc. iv, 11). > Cuni autem yeiain.cori-
isuo sine liceniia nori exeai, sed cum ixairibus in scientise meoe confessionem faeiens, ad vcritati,
%6mmunem labofet; et si districiiori viia vivere agnilionem, lua thousirarite prndentia, pervenefpi
desideref 3S3, intra monasteriiini siium opcfibus ab onini reatus mei sordemiiritlatiimac luoe saticti-i
Deo placeiilibus inserviat et de roaiis se stistiheat, lalis imiOcenliaequeine fore pariicipem et spero et
Sicque holocausta medullaia in ara occulti cordis flmiiier credo, quoniam, si yeruin non esselj Psal-
Uepadferre 354riori desistai. > Tali qiioque sentenlia misla non dixisset : « Cum sancfo sanclificabefis.,
*ljuvenum;animos sedavit.et quod stabiliori inente 't et cum ihnoceiite inriOcens eris (Pscd. svii, 26). *'
-in servitio Dei poslea permanebani, irieitavit. Sed quiaulceris mei dolor nie seniper angendo luaui
•48.'Ad haec quippe *5V ut-unusquisque iilofumi cogit adire clehieritiam, quaestiunculani^ pro".qua
'
-Secuhdumingenii quahtifatem dicta vel scfipta stu'i isliiis pilatioii congeriem coihposui,. ambiigibtis
-diosa ***sibi coiidie profefreht 357;,firmiter praece- %'lniciis'projectiSi liiae prudenlia;,.'qiiam riiihisr.c-
\k$Ate- LECTIONES; ;-; .
*3*respuerelt. - 339fefveret 2.'. S4"° yitaret 2; .,** canohtcisii. % 34s,ei.iam qiii 2. ,*43deest_%.
*44qui — aul oriines(issttnt 2. . 345n. sinl.ci n. sit g. 2. s48est ergo2. 3V 7 opefe 2. *4* ascehdani
9
M:- s* o. Vsiiiil2. ^*50servit-2. **' est'2.:. 35Scoroinuni 2. 3fi
3 desiderat 2." 354offerre % 3" iieiii
fPPSt.haec^pfaecepit 2. *56sludiose 2. •. 3?7 pfaeftrreni. Tnnc iili videriles 2. S5ideesi % iS9-el2.
3*0 i.. a. q. s. p; s. desunt. 2. ;'*" mosi.i- .setnper fere: m %. seqirenli/i ila in, compendium
redegk.
"el sibi proposiiit, utrum nullum ciliurii Moyses in XL. diebus suriipsisset: Ad haec yir anclus pos'
-mulla vefba'sic ihtulit: « Quid lniruiri, si Moyses illo jubenle jejuiiavii, in cujusregno nulius unquaiii
vjejuriayit et esufiit. Putasne -civiescdelesles sicut terrenos rastro vel aralro sudanles laboranrfp pa-
..nera quaerere. Nequaquam, Sed est.pauis justorum indefectiyus Deus Dei Filius, angelorum 'creator.ei
hominum/Be quo scriptum esl : In principStini .eral Verbum; et ibL: Ego sum panis yiyus. .Per qnem
paneth muhdiis cohsislitv etpopiilus lsrael XL ahhis in'"deserio tijit.'De.quo,iuric'-M6ysesgiistavft,.q'riuirt.
;in monte ctim Doniino fuit.: Et ideo nori rnirum,1si iunc laro diii absque cibi cof.pbrali fuif. > Huliaque
,alia.fueruniibi facta el dicta verba, qn?e causafibrevitatis pertraiisepj.sed in historia ejiis^ileijarie-jia
'berituri: „ ..."'-. ,...' ; ;:Vs .< •:.:.
- • • ' •-,:' ""';:; ' '": ;"-
-_' 'WtMi
(21) Canonicorumj ntpaiet; .;,,...--
527 BURCHARDUS WORMACIENSISEPISCOPUS. 528
cuiTcndam*" fore non dubilo, proul poiero ungue' A Teslamenli declaraiio. Si qtiis aulern insarii ctipiiis
tenus expriniere non desislo. In sacrosanclae Scri- ex illius Iucidissimis judiciis non corrigilur, vani-
pturae volurninibus Moysen cl Heliara quadraginla latis ludibrio illusus dcc.ipitur. Vani(aiis ludibrio
dies jejuiiasse Iegimus, sed an ab omni alimento se unusquisque decipitur, qui stultiliae vitio vanissimo
abstinuissent, mulli dubiiamus. Chrisium Doroinum capiiur el non yirlutem quaeritnec viiium fugit. Igi-
:.oslrum cursum quadraginta dierum jejunasse et lur omne vilium fugiendum est; cerle slultitia fu-
triplicem idcirco teniptationem lolerasse scio et gienda esl : hoc quippe vitium liominis est. Et
veraciler creJo, sed an ullus homintim hoc fecerit, econlra omnis vii-tus requirenda esl; sapieiilia qui-
(liibito; quia si Moyses vel Helias aul propliclarnni deni requirenda esl; ipsaenim virlus Dei est. Quaih
aliquis quadraginla dies iimuscujusque cibi absli- summo studio maximaque diligentia requirat, qui
nuisset, d.iabolicae lempiamenia probationis, ut au- Dei fortem virlulem cognoscere cupiat. Quid enim
tumo, non evasissei : nain, ul ita dicam, facilius esl fortius quam Dei virlus.quidlucidius quam quod
esset, liominem passibilem probari quam dominato- Dei veri solisilluminat radius, quid veracjns qtiam
rem tolius creaturae temptari. Nunc autem libi hoc quod scripsil ipsius Yeritalis manus? Ait enim
traclandum relinquo, quoniam de talibus ullra Scriplura : Descendit Moyses de monte, duas tabulas
loqui tremisco; scripmni namque esl: t Omne r> lapideas portans in manibus suis, scriplas iilrasque
t verbttni oliosum quod locuti fuerint homines, redr digilo Dei. In quibus eliaintabulis subtitulalum esl:
t denl ralionem de eo in die judicii (Matth. xn, 36). > . Moyses Dei servus jcjunavit quadraginta dies, et
Islius vero investigallonis interrogalionem quam lotidem nocles, ut legem Domini mererelur accU
pluribus proposueram sapientibus, cura non sum pere. Quid miruro, si Moyses illo jubente jejunayit,
edoctus, crescil morbus praedictus cenluplicalus. in cujus regno numquam ullus esurivit, subcuju»
Quapropier lua me sancta veritalem edoceal sa- persona ad corrigendum Israeliticum popuium hu-
pienlia, ul bqueum realus non incurram, sed pce- jusmodi verba correclionis prophela proclamavit :
iiilenliae vel verae confessionis frucluin acquiram, t Si esuriero, non dicam libi, meus est enim orbis
quem apostolica dicendo promisil sapicntia : t Con- t terrae (Psal. XLIX,12); > el iterura : f »umquid
t fessio fit ad salulem (Rom. x, 10). > t manducabo carnes laurorum, aut sanguineni h.rco-
9. Ul autem haec servus Dei perspexit, lnijus- t rum polabo? (Ibid., 15) > lllequippe, qui ex nihilo
cemodi correctionis verba eidem juveni die lerlia cuncta creavit, in regno gloriae suae numquain esu-
iescripsit: rivil, nunquam silivit, nec umqiiam dormivil, fut
t Qiiod me de quadragesimali jejunio Moysi et Scriplura ait: t Ecce non dormilai neque dorrnila-
Heliae quasi dubiiando inlerrogasti, ex hoc te, fili tP t bit qui cuslodil Israel (Psal. cxx, 4). >Igilur, iiliole,
care, diutius dubitare nolo. Quia Deo adjuvante verbi gralia mea dicta iniellige. Si quis noslrum ali-
planissiniaexposilio est, hac te instruerecupio.Nam, cujits regis vel praepoleuiis imperatoris consilio
us ipse confessus es, si quis de senicnliis sanclarum inierfiiisset, cum diversas sui regni divilias inspice-
Scriptuiarum dubilaveiit, nisi saiisfaclione resi- rei, cnjtis cibi yel potus interim dulcedine capi po-
puerit, gravis culpani reatus incurril; si autem in- tuisset? Vidissel namque ministros diversi generis
geniiariditale seu aelatis lemerilale sive Ignorantiae veslibus indulos, doinuin inclitam variis ornauienlis
obscurilale aul ncgligenliae conculcaiione illusns, insignilam, aurum purissimnm signis ,ac preciosis-
lilubaiionis incidit periculum, el corrigit quis eum; simis lapidibus ornalum, ipsunique regem, corona
t scire debet, quoniam qui converierit peccaloreni ab ac regali diademate reniienlem, divilias regni sui
t errore viae suae, salvavii animam snam a morle, > caute tracianle.in ac mysticas consilii sui raliones
ul ait Jacobus apostolus (Jac. v, 19, 20). Ergp eiiiicleanlem.El silnbrica et transiloria liujus rnundi
animam tuani a roorle salvabimus, si dicta quae de- gloria homineni in lanlum delectcl, ul prsecedens
monslramus cauie perscrutaudo pura menle recpn- ; nalura naluralia non reputet, quanlo raagis cceleslis
'dis. Scripsisli nainque hoc : t In sacra Scriptura aeternalisque gloria Sumiiii Moysen, Deiim limentem
t Moysen el Heiiam quadragrrita dies jcjunasse legi- D ejusque praecepla sequehlem , roundaiia oblivisci
t rous, sed an.seabomnialimeiito absliiiueriiit.multi fecil? lnlerfuit enim sancto consilio regis a;ieriii;
t dubitamiis. > Nodum in scirpo quaeris; labores videral et gloriam Domini, hoc est iabernaculum
quippc perdit, qui nodum in scirpo quaeril. Est . non manu faclum, id est non inijus creationis ; au-
eniiii noduin in scifpo quaerere, cx aperlissima ac dieraivocem Domini dicentem sibi : t Prav caeteris
verissima ratione dubitalionis nodosilalcm con- • diligo le, et ex nomine novi te (Exod. xxxm, 12). *
neclere et ex serenissima luce densissimae nebulae Quadraginta enim annos pro quadfaginla diebus per
crassitudinem conirahere. Serenissimam dico lucem manum Moysi eduxit Deus populum suum per-de-
videlicei sanctam Scripluram, in qua facliset diclis , serlum, et cum eo loculus esl facie ad-faciem, sicut
uniisquisque fidelium corrigilur; per quod etspe- loqni solet ad amicum suum bonio, ul Scriptura ait
culum vitae merito nominatur. Esl enim sancla (Excd. xxxm, II);"dieni in annum mtilavit, pabulo
Scriptura ulrarumque legum et Ncvi et Veleris ccelesii populum suuro pavii,paiiemangelicuro hoino
VARl^; LECTIONES.
863succurrendura 1,
§29 PROOEMIA.— VITABURCnARnt. 530
mandiicavil. Quis est cibus coalestis, vel qiiis esl A j Igiitir quia ab initio fullax.aeduliiosus friit, iiiler sus^
cibus angelicus? Quid ergo, fili, dices ad haec? Si spensionein dUbilationis incidit perictilum despera-"
nodum quaesisli, ecce invenisti. Jam resolye nOdum,' lipnts, etper ruinam desperatibiiis-passionem patilur
et hunc cognosce modum. Putesne, coelestes xives aelernoedamnatiOnis, alque expnlsus in tenebras ek-
sicuii lerrenos raslfo vel aratro sudantes laborando teriores, infernales merito pertulil passibnes. Qtrod.
quaerere panem ?Nequaquara. Sed estjustorura panis autem interrogasli de j-junio Heliae; liac senlentia
ihdefeelhus Deus, Def Filius, angelorum ereator el iritellige. Legislt eliani, puto, et intellexisti, quo-
doniimis, de quo scriplum est: t In principio erat modo post imprecaliohem, quam fecit super habila-
f-Verbum et Verbum erat apud Deuin elDeus erat toresGalaath, Helias absconsus ab Achab rege in
* Verbum (Joan. i, 1). >•Ecce panis angelicus! t Ef torrente Garilh Deo jubenle a corvis recreaius et
t verbura"caro faclumest et habitavil ih riobis (Ibid, paslus est (III Reg. xvnj: Post tres autem annos
ii, 14). »Ecce cibus coelestis desceudit, etpanem prajcepto Dei ostendit se Acliab, quando zelans ze-
angelorrim homo manducavit, quando Verbum caro pim Doinini quadringenlos quinquaginla sacerdotes
faclum in nobis habiiavlt. Ipse enifti ait: t Ego surii Baalinterficere jussil; eodem die a'Deo iriipetrahs
t panis vivus, qui de cceto descendi (J"banvi, 51); r pluviam. Deinde limens minas Jesabel, fuiibundx re-
per quem.panem mundus consistit, et per quem po^ B ] ginse, per desertuni fugit et in urnbra, junipefi pro
pulus DOrainiquadraginta annos vixil; de quo Moy- taedio animae obdormivit. Tunc quOque ab angelo
sesjam lunc guslavil, quarrdo rubo flagranti affaiirs bis excilalus, et de longiliidine viae instruclus, ac
sic respondil: t Obsecro, Domine, milte quem mis- subcinerilio pane et aqua refeclus, in fortitudihe
f.surus es (Exod.iv,43) >;et alibi deeodem gusla- cibi illius ambulavit quadraginta dies et iolidem no-
vit, quando ihter plurima doctrinae suae verba flliis cles. Unde pulas panis isie venit, vel quo de foiiie
-Israel ait: t Proplietam suscilahlt vobis Deus de-- haec aqua hausta fuil? Nam, ul legimus, Helias a !
« ffatrihusveslris, ipsum audielis.(Z)e««.xvrri, 15). * Deo raplus per luibinem in ccelum adhuc corporalig
De quopane gustavit,. cum quadragirita dies jejuna- vivk. Sed dequo-panereficitur, aut de quo fonle
vit : quia nori iri solo corporali cibo vivil homo, puias pofari? Dico libi pro veiiiate, quodipse, qtii,
sed in omni verbo Dei (Luc. iv, 4). Per quod verburn ut dixi, panisjuslorum consistit, aliniehturh saluri-
cunctacreatasunt,etomniaqua'siexnihiroconsisfuiil, taiis Heliae absque dubio trihuit. Aqua yero polatio-
quia ipse DeusVerbumest.t Verbum erat apudDeum his ex illius fonte errianat, quidixit: t Aquam quarri
f ei Deus erat Vefbum (joqn. i, 1). >In hoc quippe in- t ego dedero quibiberit, ex ea non sjtiel unquam
telligimus, quia Deus Pater Filius ipse esl, et Filius," '«(Joan.iv, 13) >;etiterum: t Quibiheritaquaniqiiam
TiocestVerbum.panis ceeleslis est,et^anis ccelesiis, (Q t egodo, fiet in eo fons aquaesalientisin vitam oeter-
hoc est Verbuin, cafo factum est, ipso falente et di- t nam (I6id., 14).> Helias enira estjuslus,eteratideo
cenle : t Pams quem ego dedero, caro mea est pro juslitiae pabulo refectus; vivit; et vivebat, siciit
f mundi vila (Joan. vr, 52). > Ipse quippe vita est scriptum esl : t Juslus ex fide vivit (Gal. in, ll). >
et alimenlum angelorum achominum, qui facit utra- Sufficiant, (ili, libi haecpauca correclioriis vcrba, ut
que unum; ipse quoque Moysen spiiitaliter saliavit, ex lifs minimis irabutus discas majora perfecte in-
quandoquadraginta diescorporaliier jpjunavil. Cujus telligere et nodum similis qua?stipnis leviler dissol-
exCelsam polentiam magnamque misericordiam et vere, quia quascunque scripta sunl, ad noslram do-
antiquum consilium diabolusnon recOgnovit, cum ei clrinam scripta sunt, ut per palientiain et consola-
triplicem el temptationem proposuit. Erat enim ab tionem Scripturaruni speni liabearaus in Cbristo
initio fratrum accusalor ac nequitioe arbitei' menda- Jesu Doniino nostro, qui vivit el regnal Deus in orii-
ciique invenlor et nugarum canopicoruni sagacissi- nia secula seculorum, Amen. >
mus magister. Latuit eni.min corde Pharaonis, exa- Conveniehti vero tempore confabulaiionis praedi1
gitans Moysenper tempiaroeiita diversae quaestionis. ctus juvenis, quibusdam fainiliaribus suis convocar1
Ergo Moysen homiheni recognovit, sed Clirisli divi- tis, ut ipse iatebalur, ne tam deleclabiles animariini
nilalem carne velalam non inlellexit, ideoqueDeura D ] epulas 364solus ruminando absconderet, larga nianu
borainemperfectumdubitavit. Quamvis enim uxorem illis haec distribuit. llli autem capulcum pedibus et
Pilati per visum pro redempiione ejus vexaret, ta- inlestinis, ut scriptum est, devorantes (Eaorf. xu,9), _
men Deum hominem esse venenosus ille dubilabat. quae superfuerunl cmn aliis fralribus partiti suni,
Dubitabat.namque apud Deum esse misericordiam, et ita ad nostfani .iiotitiam peryenerunt. Sed quia
nl humanilatem induere suosque servos divinitalis propter hoclongius a reclitudiue viaenostfae digres-
suae admirabili coinmercio renpvare vel redimere sus deraoror, ad cflepluin iler redire quanlocius £0rr
voluisset. Si enimnon dubitaret necjusloinvideretj nabor. "
Jndaeos infeliccs ad iriobedieiitiam ac perfidiam con- 20- S65Igitur 366 quia Deus ad Suam servituteia
traDeum rion sic excilaret neque per ora illorum, nosirumpium. 367pastorem elegit, cousueta mise- .
Ci-uciligalur, clamaret. Et quia dubilabat, nesciebal. ricordia eum.3'* ilagellare curayit, sicutlegimus; ,
VARLE LEGTIONES*
364 epistolas 1. S6B2. udd. rubram : De iiilirmilale sancli Burchardi *66Jugiter 2.;
*-"suum ac n. past. 2. «* deest 1. episcopi.
ISI BURCHARDUSYvORMACIENSISEPISCOPUS. '852
Quem tnim diligit. Deus 369,corripit, el quqsi paler ,A lum inconsolalum abire permisii. Quotiesyero.sulii-'
*" in filio comptacel sibi (Prov. ni,.12). Tactus enim taneae raorlis incursio sive aeris terrorvel saeyitia
morbo paralysi, aegritudinemaxima premebatur. Sed inimicoriim seu alicujus adversitatis periculura im-
hoc incommodp nunquam superaius aut aniuiodissb; minebat, slat-.imcpnvocaiis fratribus, oralionum ac
Julus,, in eodera yulttr et eadem hilariiate eum pa- jejuniorum coiislanlia hoc superabat. Ecce cpram
tieniia sumina p.erniaiiseral. Ex hac quippe Dei ca- Deo et angelis ejus veritatem scribo. Ergo 385assir
sligaiione in se 371rediens, hanc salubrera cogita- due in unjom congregati, dum ejus varias yirlules
lionem recepit, videlicel mundanas res apud Deum collaiidarennis, fateor, nosjanv boc divinasse, qupd
esse. exseprabiles el non sojum ad detrimentum sed yerum est, illo mortuo in hpe loco .**' nullu.m sui
eiiam ad perpetuam S7S..animae ruinam perlinere. consiiiiilem S87 tam clarissima vita esse futurum,
Ende ei'go per omnero sancii Petri fanviliam diligen- Nain quamvis aegritudine delenlus, in Dei servitio
ler *73 inquirere praeepit, si alicui illorum aHquid tamen. mansit inviclus ,388..Mqnaslerium enira in
ex sua parte injusle ablatunj sive incommo.dum fa= bonorem sancti Martini CQnsignavit. Sed murp **'
ctum fuissel;,-e.lsi quis ullaro injusiiiiam faclam sibi ex parle peraclo, regalis sao crebrosiiate sefviuii.
fuisse retulil, buic duplicilerablata reddere jussit. nis et maxinie assidua inflrinilale necrion va.riis
Verba ejus discre.lione s^4 ila fueranl lemperala,- ut B adversiiatibus impeditus, proh dolor! peragere non
'iirmitas cordisejus ab audientibus facile intelligere- poluit; etita iliiUdmonasleriuni quasisemifaclimi.us-
tur. Quicquid enim lpquebatur, Seripturarum san- que hodie remansjl *M.
ctarum 37S-exemplis,duicissirais coiidiebal. Ejus au- 2I.Post baecS9Svero 39Siroperator Heinrieus roc-
teaiorijnsiicia sive legum judicia au| saerae lecli»- riltir (10.2i, JitL 15), cjusque-*** corpus ad Babiim-
nis *76assiduitas nunquani deerat. Prudentiain in eo berg efferlur 39Sibique cum maximo lvonore sepeli^.
laudare. non est ne.ces.se,cunvnon solum ex palatio, lur. Quo morluo, Conradus juvenis, quem 3S6 su-.
sed etiain ex diversis regipnibus maximus homif pra dixiinus (22) ab episcopo in Dei timorenutrituro
num numeriis ad inlelligendnra ejus consiliuhi cu- etdoctiim,Deigraiiafavei]tesuminarerumpoiiliisest.
currissenl 377.Frequentationi *.78jejuniorum,eleemo- Post hinc biennium.quam rex inregni soliuniestsub-.
jsinaruin, vig.iliarum el oralionum ita. erat intentus, limatus (an. 1025, Jitl.) imbecillitas yirium sefvo Dei
ut pauci npstra aetaiis viri huie possent adsequarj.j ultra 39- 7 solilum accressere eoepil. Cuniiue languore
Naro nisi iiifirmiiate compellenle yel maxi.ma neces- niroi.o aegro.laret»intra,ciyitaieni.se' recepit, djeiii
siiaie eogenie,pane>,boleribus etpomis tantummodo et horarii futurae rede.roplipnis exspe.ctaiis S9K Et
vilam aluit. Assidue vero eunctis putanlibus., qupd cum aliquanto tempofe aegritudine ma^na detinere-
vinum ,S7Bbibisset, aqua serefecit. Saepissime au- C tur, legali regis ad eum veniebant, qui in pfoxirna.
tem post leriiain yel 3S0 quariani vigiliam noclis hebdomada" regem esse 399venlurum nunciabant,
,cum quodaro sibi famil.iaiissimo, cui, ne aliquis h®p De hac legalione servus Dei conturbatus, pro infir-
ab eo cogiioscerei, summopere inlerdixit, omnes ci- iriitale sua roultum dolui^i, quia neque 400 regeni
vitatis plale.as taeiius circuiyit ornnesque angulos et digne suscipei:e nec servitium se dignum pro infir-
foveas perlustravil, et ubicunque pauperes sive in- mitate poluisset 401praebere. Inler haec verba ad
firmos invenit, elemosynarum solatia Iarga manu consuetam conversus consplatiohem, oralorium in-
illis impendit. Cotidie quippe ante lueem iiilra ora- travit et januara post se clausit, ibique diem inle-
loriu.ro se clausil, ibique *81. usque ad boram diei grum in oratione permansit. Cum sero auiem fa- 40a
primam perinansii, el quid inlus ageret, non nobis ciuin esset, more solito. discipulos cpnyocari
sed soli Deo cognimm esl. Cotidiauis missarum oflv- praecepil, laudibusque vespertinis peraclis, cum lae-
ciis S8Sanimp,infatigabili lam pro defunclis quam tilia est regressus, nobisque omnibus 403 Dei gra-s
pro vivis sacrificia offerre non distulit. Pauperes lia repfaesehlalns est yaliilus. Ifa quippe omne spa-
eiim saa quasi palrera habebanl et ex locis longin- cium quod 4P4 rex nobiscum fueraf, quasi impetra-
ejuis m frequenler ad eum yeniebant, quorum nul- iis induciis, validus erai. Discedente aulem rege,
VARl^E LECTiONES.
809 Doininns, 2. s.70 d;eesl% ni se ipse 2., *72 perpetuse 2. 3,,s.deest2-. S74discreiionis 2;
'S7Ssaiicloriirii 2. S76 sacra hominis 2. 37' concurreret 2. 378Freqiieiitaiioiie 1. S79.yino se re-J
fccisset, aquam bibebat. SjC()e2. saosive 2. 3S1 i. seu. ad h. d. p. 2. pefmansurum fecit. 2. 3ss:so.-
iemniis el o. 2. 3 enim q."p. h. euin 2.
3a- s-84-
propinquis 2. S8Sel ergo 2. ',86deesl 2.: 3*7.si-
.riiilein 2. S8S2. add. rubram : Qnomotlo monasteriuni sancli Martini incepit sed nonperfeeil. , 389multa
2.' 390 regulis catisae eerebrositate et 2. '.?* 'permansit 2. ubi Kirsgqrl. add. Iniperaior lamen Otto
'feriitis aliqua borvi in Bbpavdia inonasterio illi coritulit et deinde rubram subjungit : De niorle
Heurici siuicii imperalofis el de substitutione Conradi quem Dolrtinus Borcliardus hutrivil. 39shdc 1;'
S9sstmettss 2. a9tet ejtis c. in Bamberg "2. 3" 85offerturl. s,6de quo s. d. quem Dominus Borchar-
-dus enutrjvii in Dei limore et docuit 2. ,97 ullimum4012. 39a d. el h. f. r, e. desunt 2. sed infra post de-
litiereiur "exsiant. ma.illuc
' esse 2. 4°° nequivil2. 40Sconvocare 'in unum 2. 403deestl.
*»*nno S.-" '' ' : ' '"' potuit2. - • -.-.....-
- • ''
(U) C. 7. '''.
555 / PHfJOSMA. — VITA BURCHARDI. m
Tribiinam (25) eum ep ivil, ibique tres dies man- Ji ducal, ubi anirha mea lerribiles eccursus iion ti-
sit. Deinde accepla licentia cum abiret, regera se meat. > Tatibus dictis nos admOnebat, et verbuni
[ullra 405]non visuruni, multis audientibus quasi Dei non humane sonans docebat; taiidemque cof-
jpeulando praedixit, Cumque Woriiiaciani veriisse.t; poiis sui dissolulionem aperte proiiuhciabat. lii/s
dysenleria mprbo 406 ultra inodum comprinieba- dictis iinitis, cum maxima tristiiia foras exiviituis;
Jnr. ..,;..- et tanli pasloris inleriium omnes in: coniiiiuife la-
S2. Quadam vero die cum.corpus ad- occasum merilando flevimus. Tunc prineipes qrii ^atlerarit
yergere inlellexisset, convocatis djseipulis,- orato- ihtranies,: tliesaurarinm et c-airierain, ubi pecuniam
riuro jntray.it, omnibtisque. 407 debiioribtts suis pulabant reconditam 434,diligenler anguloS'oiivnes
commissa adversum sepiaeula 408diin.isil, el banni- perscriilallsuhl, et tandenr scrinia librofurii volu-
tosseuase 409anatheinaiisalos clenienter absolvitj jnihibiis. plena spe pecuniae subverteiitesj vaiio foi-
cisque_oranibus scripta absolutionis singtilariter «114- lunae labpre illusi -43Ssunt. Nani praetef ihesaufuiii
rexit. Deinde aqua purissima totura. se lavil, et ecclesiasiiciim nec aurum nec argentuin ibi inverie-
collum ac 41°barbam atque cofonam radere jussiti riirit-436,exceplis tribus tantum dehariis,^qiios vir
liidulisque vestibus puris, suos mililes atque. 41* sanc.lns in waritoiie S37(2i) siio reliquit, quainlo
ciientes necnon et alios qui adqranl ad se intrare g alios pauperibus efogavil. Igiiur sorbr ipsius,' de
praecepil. Tunc universis magno flelu sii.igullanti- qua supra diximus (2o), abbaiissa venefabilis, iii
bus, vir Dei vix4IS qua poleral inanu silentium oralionibus 43s et vigiliis -perduran 'o, ab eo non
indicens, ait: t Patres venerandi, fralres amandi, discessit"439,
filioli dileciissimi, veslro. auxilio apud Deuni•jani, 25, Cumque dies paueos maxitiia 'infirniTtaic
jndigeo, Muituni enim doleo, qupd vos usque modo. aegrotaret, nocte **°quadam, antequam. diesceret
negligenler praecedebam meque; ullra roodum supra 44J, Dei servus de lecto se erexil, el oculis ac ma-
M3 vos snperbe exallabam 414,et non, xit jnslum nibus in coejuni inlentis 4-4s,diuiius oravil. 111 i au-
erai, vos honorilieabam nec diligebam, Sed super- . tem qui aderant labia ejus moveii videbahl; scd
bia iiia, quid niihi modo proficil 415,vel artogantia, quid «raret, qiiainvis caule intenderent, peniius
quid me adjuyat 416? Mullum raihi nunc oblicit noii intelligebanl. Deinde in lecium ;se depOriens
tlT multaqtie 4ls mihi offendicula paril. lleslerno 4V 3, sororis dexteraiii 444 teligit 44s, et dixit:: EcCe
jiamque*' 8 unus fui ex ditissimis4s0,.sed janvexpec'-o .~qMd concupivifitm vicleo. Deinde dixil 446: Domi-
qiiod 42i mox futurus sim quasi stercus el cinis. nus vobiscum, Hpc cum teriio djceret, Redempiori
Tilis cnim u- est glorialio 42Snoslra, laliset doini- noslro, cui servivil, queni amavit, qiierii qtiaesivit,
naiio mundana **v..Nudus quippe egressus sur« de C qiiem semper oplavit, spiritum iinniaculalunv reddi-
^ulero inatiis irieaeVnudus'426revertar illuc, nihil "dii''lan."lO%5',"Aug.2u). Habuit autein 'serviis Dei
praeter peccata 4S7 meeum reporlans, nisi Dei roise- quoddam scrinium, quod nullus nostrum aliqifando
ricordia 42S exbortante aliquid borii.'feeerihv, aii- .aperium vidil. TIujus quidem clavem sorori coin-
quando hoc apnd Demn me inventufum esse spero. niisit, ut quicquld [inierius 447]invenissel, in dile-
Pcce nunc suro lotus; eece viaro Iongissimamilurus, ctianem et memoriam vilae suaehabuisset. Quae 44a
legationem durissimam expectp paratus. Ex his mi-: statim post obilum fralris, quibusdam conyocalis ex
seriis facile cognoscere' potestis, liventes 4S9 mun- noslris, dicta illius narrayit 'et. tunc scrinium ape-
danarum rerum gloriationes quain fragiles et insla- ruit. Invenimus autem in 449eo Ciliciura hirsulissi-
biles sint4S0, quam plenae mali, quam caecaefuturi murii el catenarn ferream ex una parte quasi ex usu
*"; quas per speculum nunc cognosco quasi in contritam. Quod ut vidimus, primum, contra Dei
senigmate, quamvis eisdem adhuc subjaceam ex famulum -4S0 saepe nos negligenter deliquisse, tun-
parte. Ergo cui servivi ab initio43S, Deo meo, regi sis 4S!pectoribus communiler 45Sdoluimus, Deiiidc
4SSel abs
sempiteriio,,ine meaque orania indubiianler com- ejusfelices actus apud Deum ila lectos
mitt.p, -ul ipse ine 43Sdefendat et secum illuc perr consos 4S4 digne adrairanles, graiiar,ui». actiones
VARIiE LECTIONES.
4?sdeest 1. Mi deest 2. 407que deesl 2. 40Spaucula 2. '° 9 b. el. a. 2. 4I0-et. b. ac 2. 4U e. et 2.
415deesl% «"super^." 414exlollebam2. 41Sprofuit 2. ' "• arrogal adjuyal 2. *17 obfuit 1. officit 2.
4!* que deest 2. 419 n. die 2. 4S0 doctissimis 2. 4S1 quam 2. . 4SSdeest 2. 4SScongloriaiio 2. 424iiu-
matia 2. 4S*.ex 2. 4S6 et n. 2. 4S7 p. mea 2. *ss roe m. 2. 458lugentes 2. 43° sunt 1. *31 fulurae 1.
432abitro 1. 4S3 deest 2. 4"4 abscondilani 2. 43Selusi 2. 436a. inveniebani2. > 37vir Dci in sacculo 2
438o. suis2. *39recessjt 2. **° n. q.desttnt 2. 44) descederel 1. 44s intentus 2. 44Sreponens2.:
444iextera 1. 4''s atligit rec. manu corr. letigit 2. cod.'Franco[. et ila adnotaturin marg. cod. Hamb.
446inqtiit 2. 34? deest 1. 44*quod 1. 449deest % 4!0 servum dei nos 2. 4S1 saepe t. 2. 4SSdeest
2. 453rectos 1 45i el a. desunt. 2.
NOT^E.
(25) Ibi rex fuit d. 26 Julii. (25) c. 12.
(2-4)ld est chirolheca, Gallicaeg(Wf\
J5a BURCHARDIWORMACIENSIS EPISCOPlJ 436
Peo noslro non slne lacrimis pro ejus vita retuli- ,A salutemque sepulchro supponentes, fjui servi Dei
mus. Aderanl in exequiis ejus sui milites, viri ve- facla mendaciis lacerabant, sed ipsi talia facere
nerabiles et illustres, corpusque 45seuis per omnia nesciebant; quorum Deus venler est et gloria eo-
monasieria circumferenles, ad sedem principaleriv rum m confusione, qui lerrena tantum sapiunt
tandem detulerunt. Ibique ab universis fratribus et quae Dei sunt penilus nesciunt. Hic autem sa-
venerabiliter acceptum, solitis cuslodiebalur ofli- cerdos Chrisli tolo animo tolisque viribus ad Deum
ciis. Postera autem die in eadem ecclesia in choro conversus, quicquid boni fecit, Christo soli cogno-
occidentali, videlicet ante altare sancti Laurentii, scendum diligenter abscondit, et inanes favores si-
honorifice sepultum est 456(26). mililer et hominum obtreclationes parvi peridens
24. Sed ubi nunc sunt illi pestiferi, qui vilam et surda aure transivit, qui tantum Deo placere slu-
actusviri Dei venenosis linguis carpentes, muila; duit. Ergo fructum ajternum apud Deum pro talibus
quae nec dici licilum est, super illum suosque fldeles illum acquisisse et praemia sempilerna pro seeula-
variis obtreetationibus mentili sunl ? 0 miseros et ribus eum recepisse, speraraus ac firmiler credi-
profanos, tolius honestatis oblitos ! 0 tolitts virlu- mus, el ut cum Christo manens sempilernura habeat
lis. inscios totiusque pietalis nudos et sola ventris sacerdotium, prsestante Doroino nos.tro Jesu Chri-
ingluvie saginalos l Q totius bonitatis sleriles, B sto, cui sit laus et gloria per infinita seculoruia.
nihil huic simile facientes, sed spem suam seculo secuki, Amen -• i
VARI^E LECTIONES.
w que deesl 2. 456anno Domini MXXV.secundo anno Conradi
imperalons. Ubi nunc sunt, qui felicei
actus yiri sancli venenosis liiiguis carpentes saepe opera ejus parvi pendebant et annihilabanl ? Nunc
ut pie credirnus. regnat cum Deo Abraham in excelsis HLis et perpetuis gaudiis, Arnen. ita de~
iinit 2,
NQTiE.
(26) Sepulcrum paulo supra pavimentum eductum claudebat lapis hemisphaericus, addlla bac
epigraphe :.
Hic ;acet Buggo quondam istios loci episcopus,
Ita Schannat Hist. vVorm. 1, p. 334.
BURGHARDI
EPISTOLA AD ALPERTUM
Videsupra in ALPERTO,hujus voluminis col. 451.)
531 DECRETORUMLIBRIXX. — HLEFATIO. W
BURCHARDI
WORMACIENSIS ECCLESLE EPISCOPI
Y DECRETORU3I
LIBSI VIGIINTI
Ex conciliis et orlhodoxorum Pairum decretis, tum eliam diversarum nalionum syno-
dis, ceu loci communes congesli, in quibus totum ecclesiasiicum munus luculenta
brevitate et veteres Ecclesiarum observationes complectitur.
Parisiis apud Joannem Foucherium, sub Sculp Florentite, via ad D. Jacobum. —1549. Cum privilegio
Senalus (27).
BURCHARDUS,
ECCLESLE WORMACIENSIS EPISCOPUS, /
BRUNICHONl
FIDELISSIMOSUO ET EJUSDEMECCLESIJEPR&POSITO, IN CHMSTO DOMIXOS^LUTEM'
Amultis sane diebus, et.saepe quidem coram fa- A mero, tamen ,qula non cerlam temporis mensuram
miliariias lua, charissime fraler, bortando a nobis canonum censura expressit ad singula poenilenliuni
contendit, ut ulile aliquod opus non minus ex san- delicta adhibendam,' sed in absolvenlium judicio'
ctorum Patrura senteniiis, quam canonicis scripluris, relinquendam slaiuit, idcireo poenitenliae salularia
vel ab comprobalis pcenitenlium exemplis, ad- ne- remedia ab imperiiis quidem sacerdotibus non prp
cessarium Ecclesiae noslrae deservierilium usum, deliclorum qualitate providenlur, a piis quidem el
^vigilanti sludio colligerem. Et id quidem,: vel ea ra- , canonicis scripluris institutis, eadem facile prout
tione maxime flagitarc videbaris, quod canonum jura uniuscujuslihet infirmilas requirit, adhiheutur.. Et
aique poenilentium formae, in noslra quidem dioe- quia hoe res.ita habet, eo roe dileclio lua rogayii,
cesi adeo confusa sint, atque inter se discrepantia, ut opellam hanc congeslam junioribus noslris legen-
ut aut ex tolo neglccta, aut omni pene auctoritate dam proponerem, quo ipsi in.idonea nimiruin aetale,
destituta, vel modice in ecclesiasiica disciplina ea. discant, quae vel serior aequalium noslrorum.
inslitulis apparere possint. Qua decausa saepe acci- aetas modo assequi non possit, yel anlecessorum
dit, ut ad poenitenliaeremedium confugieniibus, cum negligentia npn altigit. Utpole decentissimum fore
ob canonum descriptionem confusam, tum ob pre- exislimans,':-ut quis cum omni probilate se diseipu-
sbyleroruni nostrorum ignorantiam, non facile sub- B lum .priris ;exhibeat, quam docloris auctoritaiem
^veniatur. Quod an ideo potisslmum fieret, non im- apud vulgum lemere praesumat. El in scholis discal,
pudenter ex me rogasli. El quanquam' idcin existi- quod. suae fidei commissos doceat. Equidem hanc
(27) Exlraictdes Registres de Parlement. . . aultreslibraireseilmprimeurs deceressorliJceUuyliure
La coitri, veue la Requesle aelip:preseniee:pqr Imprimer, faire imprimer ou exposer en venle, aullres
lehanFoucher Libraire lureen Lhuntueniteide-paris^ que ceulx, que ledii supplianl aura faiclz Impriqier,
par la quelle il regueroict luy eslre parmis Imprimer, sans son aduen el consanlement, Iusques a cinq difs,
ou faire Imprimer,ung liure intiluU D.' Burchardi, sur peine de cdnfiscalion desdis liures, ei d'amende
Vuormaciensis episcopi, DecrelorumLib.XX, ex arbilraire. Faicl en-Parlemenl h Paris le dernier
£onciliis el orihodoxorumpatrum Decretisetc.iA per- Iour de Decembre Mil cinq cens quarante huyt.
mis et permel audit suppliant Imprimer, ou fair.e lm- Coltation est Faicie.
primer ledit liure, eiexposeren vente, Et deffenced tous Amsy signi Dv TILLET.
Sn9 BURCIIARDI WORMACIENSIS EPISCOPI "SiO
'tuaiii pfitilionem, dileclissiiiie fralei, justissiinam \ sequi posse^Peruiilein qi!ideni.in...do.ceii.d* plebe,
judicavi, proque islo laro pio~ad diviriam religionerri firinum aulem propter Scripturarum auctorilaiem,
affeciu, gratias niaximas habeo, quem pro Ecclesiae hoiieslum tanquam sludio el diligentia acquisilum.
noslrae siatu, non segni solliciludirie jugiter destu Neque enim'sacerdolis nomen meretur, qui, quaro
daie auimadverlo. Veruni quod luairi exhorlalionem sollicite Evarigelicam niiiiain expendi oportel igno^
liiihi sacpius inculcatara landiu distuli, ignavia», tor- rai, ul caecus caeco dux esse non poiesl.. Quam-
porique meormiiiime adscribendurii pulabis': siqui- s. obrem huric 'meuni hiborem nerho, u.1;coUeclicium
dem duae impediverunt iiie causae; quominus tibi pro" asperneiur. Cerle coegil sacrarum in immensum
tuo dcsiderio prompte morem gessi. Quarum alteram Scripiurartim diffusa ampliiudo, necnon nostrorum
ineviiabiles Ecclesiae nosirae necessilates atiulerunt,. : riegligebtia; et inscilia sacerdotum, in boc genere
quae quolidiefluctuum niorc in nosemergunl.Altera desudare, in qutf colligere quidem licilum fuil,
ex gravibus saecularium rerum cuiis oboritur, ad canones vero soli milii sanxire illicitum. Quanlis
quas iiivili, imperialiuni mandaloruro onere pertra- - auteni IIQClaboribus, atque vigiliis praesiiicrim,
hitnur, quae duo sane animum raeum ad cceleslia Deus Opt. judicabit, qtiem, quod pro noslrae Eccle^
ciiitenleii) alliuscule assurgere lion permillunl. Nam sise necessilale fecerim, non laiet. Quare eliam .si
•dum pluribus rebus iiiqiiieiatur animus, infirmior; B noslroe provinciae liroiies non cxierit, mhR omnirio
esl, qtiam .ut unicuilibet par esse possit. Nihilomi- aegre fercmus, modo noslrorum minislrorum mani-
nus tanien sanctis tuis petilionibus obsecutus syno- bus teralur. Porro legentibus, eliam id persuasiim
dalia praecepia, sanctaque insiitula, taro ex sanclor esse cupimus, nihil de nieo in hoc opere.additom
luni Pairiuii senteniiis, quam ex canonicis scriptis, esse, sed ex divinis teslimoniis Scripliiraruro singulat
adjutoro Deo, in unurn fascem ex amplissimo' orbe esse decerpta, ea sane flde, ut perpeluain auctori-
collegi. Eaque ut polui, uno veluti cprpore connexa, tatem habiiura non dubitem. Ex quibus aulem scri-
viginli bbris dislinxi, ila ut quisquis eos diligenler pijs selegerim ordo seqnens indicat Bene vale, e!
'
legcrit, fructum non vulgarem sentiet se brevi con- oraiionibus irie adjuva.
EX QUIBUS LOCIS AUCTQRUM SCRIPTiS ECCLESIASTIGA ILEC: DECRETA COLLEGERIT.
Ex canonibus, qui Corpus cauonum \ocaiUur. Ex Vcleri Teslamenio.
Ex apostolormn canone. Ex libris sancti Gregorii.
Ex iransmarinis conciliis. , Ex Hieronymo, Augusiino, Ambrosib, Benedicto,
Ex conciliis in Germania, Gallia, Ilispania, cele- Basilio Magno, Isidoro,
l)i-aiis. • Ex Pcenitenliali Romano,
Ex Rpmanorum ponlilicum decrelis. Ex Poeniteniiali Tbeodori,
... Ex evangelicis apostolicisque Scripluris, , Ex Pceniteriliali Bedae.
INDEX SINGULORUM UBRQRUM
BURCHARDl WQRMACIENSIS EPISCOPI
Breiiter quid quoquo libro conlinelur ostehdens.
Prinvus libcr conlinet de po:eslale e*.primatu apo-<C- Quartus liber continetsacramenlum baptismalis,,
Eiolicse sedjs^ palriarcharum, caeterorumque prima- •ei ministerinm bapllzaridoruni el baptizaiorum, et
liniia iricrropolitanorum, et de synodo celebrandaj consignaiidoruro et consignaiOrunV.
'
c.i vocalione ad synodurii. De accusatis, et acciisalo- Quinlus liber contiriet de sacraniento corporis et
ribus, et lestibus. De exspolialis iirjusle. De judici- sangiiinis Domini, et de perceptione et obscrvatipne
et eorum,
bus, ac de omni lionore competenii, acdignilate,
tliverso negoiio el minislerio episcopnrum. . Sextus liber continet de homicjdiis sponte, el non
Secnndus liber coniinet de corigruemi djgnitale, sponte commissis, et de parricidiis, et de frairicidiis,
et diyersa instilutione, ac nulrimento, vel qualilate ei de illis qui uxores legitimas ei seniores suos in-
vitae,et diverso negolio, et-rninislerio preshytero- lerficiijnt, et deoccisione ecclesiaslicbrum, et de
rum et diaconorum, seu reliquoruro ordinum ecclp- observatione, et de poenilentia singulorum.
fiiasiicorum. ,,
in^- ,, Septinius liper continet de incesia copulatione
• Tertius liber conlinet de divinarum dorabrum
rconsariguirolaiis, et in quo geniculo fideles el coh-
fjiilutiqrie, et cullu, et honore. De dccimis ei oblatio-
in jiingi ct separari debeanl: ei de revocatione, et de
iiibuS.et justitiis singulorum, et qui libri sacrp
.'pceniientia sihgulorurii.
fatalogo 1'ecipiantur, quivero apocryphi, el quando -"' viris ac femimsDeo diV
' s '- Oclavuslibcr conlinetde
Riwonendi siut;
m DEGRETMUM LIBRi XX. - LIBER PRIMUS. &B
tsalis,"et sacrum proposiluin transgredienlibus, et de j , de priiicipibus, et de reliquis laicis , et de minislc-
revocatione, et de poenitentia eorurri. rio eorum. .",''';
Nonus liber continel de virgiriibus et viduis noii Sexlus decirinis liber continel de acciisatOribus,
velaiis, de rapioribus earuni, el de separalione eo- de judici.hus, de defensoi ibus, tle falsis tesiibus, et
rum, de coiijunclione legitimoriini Coiiiiiibioruin,'de de pceiiileiiiia siiiguloruni, ','•'"
concubinis, el de transgressione, elpceriiteiitia sin- Sepiiiiius deciinus liber contineide foiiiicatione,
gulorum. .' :'•.-.... ,; ;et incestu diversi geiieiis, ei "de pceiiileutia utriUs-
'
Decimus liber continet de incanlaloi'ibhs,'ei de -que sexus, et diversae selatis.
auguribus, de divjnis, de sortilegis, el de.variisillii- Octavusdecimusliber contiiiet de visiialione, et
«ipiiibus diabpli, el de maledieis, et de conlenliosis, poenitentia, el reconcilialione infiriiiPruro.
el de conspiratoribus, et de poeniienlia singul.ornin, '•' Nonus decimus liber, qui Correclor vocaturi con-
. Undecimus liber continei de excomiriunicaiidis et tinel correclipnes corporum el aniiiiariiiii incdici-
excomniunicaiis, de furibus, cl de praedaloribus, et nas, el doeel uiiumquemquesacerdolem, cliam sim-
ile' praesumptipiie, et conieniplu, et liegligentia, et plieero, qiiomodo, vel qualiierunicuique sticcurrere
reconciliatione, et pcenileniia eoruiii. valeal, ordinato, vel sine ordirie; pauperi, diviti,
Duodecinius liber continet de "pefjurio, et de pceni-' B puero, juverii, seni, decrepito, sano, iniirino, ia
lenlia ejus. ' onini selale, in utroqup sexu,:..-. ''
Tertiiis decimus liber cOnliuet de veneratione, et Vigesimus liber Speculaiionum vocatur: specu-
pbservatione sacri jejunii. lalur enim deprovideriija, et de praedestir.aiione di-
Quartusdecimusliber coiitinei de crapula.etebrie- vina, et de adventu Aniichristi, de ejus operibus, de
laie, et de pcenitenlia eoruro. xesurrectione, de die judicii, de inlerrialibus pcenis,
' -.-.;-
Quinlus decimus Iiber continet de imperatpribus, de felieitate perpeluae vitae»
INDEX CAPITULORUMLiBRI PRIMI.
CAJP.I. Quod in Novo Teslamento posl Clifislum XVIII. Quod pergradus ecclesiasticos, adepiscopa^
Domiuuro nostpum a Petro sacerdolalis cceperit tus debeat oflicium perveniri,
'-.'' ' ' XIX. Ut laicam cominunioiiein non accipiat,: qiii per
ordo.
II. De privilegio beato Peirb Doinhii vice solummo* arobitioneiivepiscopatuin acceperit. •
do coriimisso, el de djscrelione polestatis, qtice ini / ^ XX- Quod episcppus esse non possit, qui riescienie
ler aposlolos fuil. ' -- ' - 'roeiropolitario consecratus fuerit.
III. Ut summus sacerdosnori vOceiiirRomaisuvpoiir XXI. Ne episcopi.per Sirooiiiacam haeresim regiininis
lifex, ged primae sedis episcopiis. loctnn obtineaiit. ;: ., ....
IV. Quod bipariiiiis sil prdo sacerdotum, • •
XXII, ,D.ehis qui prelio sacram merc^li sunl di^nit
V. Ut non laiei, nec bigami, hoh viduariim marili, latem. , .
: seJ irreprehensibilesordiiienuir episcopi. ':
XXIII;.;Deeadernre, ,....,,. v. . ,
VI. Utdum episcopus eligitur, ,si coiflradiclores" ha- XXIV. Qrrodnon oporteat ordinationes episcoppruin
; beat, quinque episcopi conveniant. . diu diflerri. -
VII. Qtiod, noleniibus clericis vel populis, nCmo de- XXV- De oruinationibus episcoporum diu dijEferendis
beai episcopus ordinari. •miiiime. . -.. . ... . ... - ;
VHI. Qui episcopi sunl ordiharidi, quod debeant XXVI. Qtiandp quis debeat a.yicini.s prov|iiciae cpi^.
^
prius exaniiriarii , scopis ordinari, , . x -.-..:^
IX. Ut episcopi' diligenlissime probenlur antequani XXVII. Ut episcopus non consecretur sine tribus
flrdinenluiv • • .- episcojis,: ...-.. -. :"• . \
X- Quod populo nOn liceatper se sacerdolum facere ™XXVUI. Ui-episcopiis non miiius quam. a .tribus OH
- lectiones. ; • • --
dinetur, et, si lieri possit, archiepiscopusab'oinhi-
XI. Quod non habeantur, episcopi, quos nee clerus - busi comproviricialibus; -• - .'
nec popuhis elegit, nec "coriiprovinciales"episcopi XXIX. De
episcopo qui aliuin sine sua vbluniata
consecrarunt. .'
episeopum ordinayerat. -.;
XII. Quod riullus ordinari episfcopiisdebeat, nisi ex XXX. De abjeclione ejus, quem dup prsesumpserinj;
• conventione. " ;.,-,
ordinare episcopi.
X5IT.De illis quj aecipiunt regifflina Ecclesiarum, et.
- cunctos fastii superbiae parvipendunt. -- - XXXI. De non ordinandis episcopis per vicos et mq-,
dicas civitales, - .:. :• :' •''''
XIV. De illis episcopis ijui superbire iiicipiurit. - i
XXXII. De jjadem xe. , . : ; •- •
XV. Quod ordinaiiones-episcopOruin apostolica au-
clorilate a cunclis 'cbmproviricialibus- iieri de- XXXIU. De Waniba.rege Gallorum, qui coiitfa'^.%
"beant. -. ;! ": •:--- nones in quadam villula episcopatum fecerat,
- aiiiiullalum est. ..... *
XVI. Ne laicus fiat episCopus ante triginta aniios, ct quomodo _,
- iiiite-anni cOnversionerri.-' ''' XSXiV. Utplebsquae nunqiiam habuil episcopum,
liisi e.^ consensu non habeat; :. /. '. --l
'XV'!. Duiaicis non temere facicndos eDisc«pps, •-
S*3 BURCHARDi WORMACIENSIS EPISCOPI 5«
XXXV. Ui riequaquam in duos melropolitanos pro- A coniprpvincialium episcoporum praesentia aliquor
vincia dividatur. rum audial causas.
XXXVL De illis episcopis qui non sunt reccpti ah LXVl. Ut nullus primas vel metropolilanus aliquid
illis, ad quos sunt ordinali, vel denoininali.. agat de Ecclesiis, vel parochiis comprovincialiuin
XXXVII. De episcopo qui Ecclesiam, ad quam ordi- episcoporum et de ipsorum causis, sine eorum
natus est, adire neglexerii. . consilio omnium, et nec ipsi aliquid agant sine
XXXVIH. De episcopo qui non susceperil oflicium ejus consilio, nisi quantum ad proprias pertinet
sibi commissuni. parochias.
XXXIX. De episcopo vacanle, qui Ecclesiam vacan- LXVII. De eonieiilione parochiae.
tem invaserit. ' . LXVIII. Ui episcopiqui negrigunl Ioca sua, a vicini»
XL. De episcopo qui esl ordinalus ad Ecclesiam, episcopis ut se corriganl, admoneantur.
et non esl rcceptus. LXIX. De duobus episcopis allercantibus de paro-
XLI. De his qui promoventur. ad episcopalum, nec chja cujusdam basilicae.
recipiunlur. LXX. De episcopis qui conlendunt de parocbiis
XLII. Quod auclorilas congregandaruni synodorum suis.
B LXXI. Ul in aliera parochia clericos; allerius dicece-
apostolicae sedi commissa sit,
XLIH. Quod bini convenlus episcopales singulis an- sis episcopus nullatenus ordinet.
nis freri debeant. LXXII. Ul nullo modo de una parocliia ad aliam
XLIV. De synodis, quo lempore sinl habendae. episeopus transeat.
XLV. De synodo congreganda. LXXIH. De praesuropiione alienae dioecesis
XLVI. De archiepiscopp qui tempore pacis ultra LXXiV. Ne episcopus, sua eivhale despecta, ambiius
bieiiiiiuiii synodum aniiuntiare neglexerit. causa ad aliam transeat^
XLVH. De episcopis ad synodum vocatis, ut venire LXXV. Ul ab cpiscopis aliena* parocliia miniroe
non conteinnant. pBrvadatur.
. LXXVI. De eadeni re.
XLVIIL. Quales epistolae a melropolitario sint fralri-
btis dirigendas. LXXVH. De hiutaiione episcoporum.
LXXVHI. De eadem re.
XLIX. De eadem re.
LXXIX. De eadem re.
L. De episcopo qui synodo adesse neglexerit. LXXX. De episcppo qui in sua fuerit perseculus Ee-
LI. De episcopo qui per aegritudinero ad synodura clesia, quod ad aliarh ei sit fugienduin.
'
no.i venerit. C LXXXI. De episcopo qui principalem catliedram
Lll. De episcopis ad synodum vocatis, et venire, et sua; Ecclesioe negligit.
missos snos mittere dedignantibus. LXXXII. Deepiscopis qui sedes suas negligiint, ei
Llil. Concilium universale non nisi necessitale fa- in possessionibus suis longe positis cliu moraiiiur.
ciendum. LXXXIH. De episcopis, ut singulis annis parochiam
LIV. Ut episcopi posleriores se prioribus suis non suam circueanl.
praefcrant. LXXXIV. De episcopis qui raro aul nunquam per
LV. Utepiscopi sui ordinis lempus observent, aiter seipsos plehes sibi commissas visitant.
• alteri horibrem prsebens. LXXXV. Ul episcopi presbyleros suos de minislcriis
LVI. De episcoporum ordine, ut qui posterius ordi- . illorum diligenler discutiant.
nati siint, prioribus se non audeant anteferre. LXXXVI. Ut episcopus cum paucis suam parochiam
LVII. De rebus duhiis in conciliis episcoporum , circumeat.
emergeniibus.- LXXXVII. Si episcopus parochiam suam visilare ne-
LVllI. Ut episcopi in synodo residenles, quae ad quiverit, viros probabilis vitae pro se miliat.
eraehdalionern vilae pertineant primurh emen- LXXXVlll. Qualera minislrum episcopus juxta se
dent. .,.-. ** , habere debeat.
LIX. De metropoliiano si comprovincialem episco- LXXXIX. De episcopo, ne laicum ponat sibi yica-
pum in sua causa audire distulerii. riura.
LX. Ul episcopi jusla judicia semper dijudicenl. XC.Ut in circuitione episcopi; omnes qui sunl in
LXI. Ul cahonum slatuta ab onmibus rile cuslo- parochia singularum Ecclesiarum mairicuro, ex-
dianlur, et nullus ea suo sensu dijudicare praesu- ceplis infirmis, ad synodum ejus yeiiire debeant.
mal. XCI. Decrelalis conslitutio Eulychfani papae, quid
LXH. De dissidenlibus episcopis. episcopi in synodo inquirere debeant.
LXHI. Deinflatione metropolilanorum et faslu, et de XCH. Jusjurandum synodale.
episcopis ac reliquis clericis qui laedunlur a me- XCIII. Juranienlura caalerorum,
tropolitano. XCIV. Post datum sacramenluro episcopi illos qut
LXIV. Utplebes alienas alius episcopus noii usur- ...juraveriiUper ocloginla oclo interrogatipnes, qua?
pel. in contexlu secundum ordinem inveniuntur,dili-
LXV. Ui nullus metropolilanus absque omnium gcnlissime inte.rrogenl.
'
545. DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER PRIMUS. 546
XCV. Ul episcopi libros genlilium non legant. A se elegerit, et quod oniiies principes terrae eis
XCVI. Ul episcopi, proul vulgus ihtclligere possit, obedire oporleat, el capita sua submiltere.^
secunduro proprielalem communis liiigux illorum CXXVII. De episcopis, quod se invicem diligere de-
praedicationem temperent. beanl.
XCVH. Reprehensio episcopi in pulpilo paganos li- CXXVlil. Ut episcopus episcopum alium non con-
bros exponentis, eo quod cum Joyis laudibus . culcet.
-Chrisli laudes non conveniant. CXXIX, De episcopis qui a se fratrum adjutorio sub-
XGVIII. Quanlum discrimen immineat pastoribus, . iraxerint.
qui veritatem Chrisli praedicare negliguut. CXXX. De episcopis qui se, quasi canino denle, in-
XCIX. Quod episcopum oporleat sine intermissione vicem corroserint.
Ecclesiam suam docere, el amare. CXXXI. De episcopis qui fratribus nocere desi-
C. De ignorantia omnibus maxime sacefdotibus vi« deranl.
tanda. CXXXII. Ut.de episcopo su.p nullus qiiei-elam faciat,
CI. Ul episcopus dissidenles. concordare compellat. . nisi prius eum de eadera sacpe inlerpellel. .
CU. Ut in die Dominica rerum dijudicationes non CXXXIH. Ut episcopi a solo Dpmino sint dijudi-
fiant. . ** . candi.
Clll. De domestica et interiori conversatione. CXXXIV. Nimis limendum et pracvidendum ne of-
CIV. Ut episcopus quasi hospcs se conlinere de- fend.nlur episcopi. . .
• beai. CXXXV. De.episcopisqui ab ovibus suis criminah-
CV. Ut episcopi frequenier missas celebreni. lur, ut eorura crirninalio non repipiatur. .
CVl. Ne episcopus prctio corruptus allerius clcri- CXXXVl. Episcopos a suis ovibtis non reprehen-
- cum ordinare pr&sumat.
dendos, qtiod absit, nisi in fide erraverint.
CVII. Ut episcopus clericos allerius parochiae nulla CXXXVH. De eadem re.
lenus ordinel. CXXXVHI.De eadem re. ;
CVHI. Ut niillus episcopus, in alterius episcopi pa- CXXXIX. De eadem re.
rochia, ad promotionem minislerii accedere prae- CXL. De infamatis et dilaceralis episcopis, et a ciyir
- sumal. - laiibus propriis pulsis. . ; . -
CIX. Ne episcopus alierius Ecclesiae clericum anda- CXLl. Ui episcopus,non dijudicelur, qui suis rebus
cier invadere altenlel. '.•'..' . - esi exspolialus. s
CX. Denoii praesumendis illicitis ordinalionibus.. CXLII. De eadem re.
CXI. De episcopo caeco, qui, per presbyterum suans, IG CXLHI. De caderii re. -
presbyterum et diaconos duos ordinaverat. CXLIV. Ut episcopi criminali lihere apostolicam
CXU. Quod non oporteal episcopum per pecuniam : appellcnt sedem, el pleraque alia circa judicinm
' quempiam ordinare. observanda. :
CXIII. Quod ninnus eliam sit a lingua vilandum. CXLV. Episcopus si ab aliquo pulsalur, ,per epi-
CXIV. Ut non valeal senlentia episcopi, nisi cleri- scopos judices causa flniatur.
corum suorum praesenlia flrmeiur. CXLVI, De episcopis judicibus quos conimiinis
CXV. Ut episcopus secundum redilum Ecclesiarnm, - sensus elegerit. .'
" numerum clericorum faciat. ;' CXLVII. Ul episcopi comprovinciales peregriria
CXVI. De episcopis peregrinis. -'•-judicia non paiianlur. : •' . .
CXVH. Ut levitate vaganles episcopi, ad propria re- CXLVIH. De episcopocriminato, si judicem suspe-
dire compellanliir. '. clurri habuerit.' ;; -'" :i, .:: . -
CXVIII. Quandiu episcopus in aliena civilate rehio- CXLIX. Si quis episcopus in crimine detentus fue-
retur. rit, et non potest plurimos congregare, a duo-
CXIX. De suscipiendis episconis qui persecutioncm decim episcopis audialur.
paliunlur. •"
" CL. De episcopo;cri.miriato, si episcopi coriiproyiri-
CXX. De illis qui se dicunt episcopos esse. ciales in ejus crimihalione dissenserint.
CXXI. Qualiier peregrini episcopi recipiantur. CLI. Ut episcopis nullus laicus crirnen imponere
CXXII. De episcopis vel presbyieris ignoiis, ut ante • possit.
'
probationem synodalenv miuistrare non permit^ CLll. Quod inimici accusatofes esse non possint.
lanliir. CLHI. Ui episcopi accusalorum episcoporum judices
-CXXIU.Ut episcopus hoslilitate expulsus ad aliam esse debeant.
vacanlem transeat Ecclesiam. CLIV.-Qualiier accusalus episcopus discutiendUs sit
.CXXIV. De episcopis quod omnes homines eis aputl patriarclias vel primales, el quot:.teslibus
jure obedire debeant. 1 conviiici debeat. '. '; "
CXXV. Quod episcopi claves sint Ecclesiae, et lia- CLV. De patriarchis et priniatibirs.
beant polesialeni claudere coeliim, et aperire por- CLVl. De vocatione accusali episcopi
tas" ejus. CLVH. Ut primates de accusato episcopo non ante
CSXVI. Qnoil ^scopos Dominus ad glorificandum - senleniiara proferantdamnationis, quam aut reum
547" EURCIIARDI W0RMACIESSI5 EPISCOPI 5i'S
seipsum confileatnr, aul canonice per iiinoceules A CLXXXV. De episcopis qui, se vivenlibus, successo-
testes convincalur. res eligere desideranl.
CLVHL Qiialis pririias esse,' veT quid agere debeatJ CLXXXVl. Ut cpiscopo vivente nullus siiperordliia-
CLIX. Ut episcopi singiilarum gentium scianl qiiis tur.
inter eos sit priintis. CLXXXVH. Quod non liceat cpiscopo successoren)
CLX. Ul episcopus a.ccusalus non communione pri- •r cligere. ''
' CLXXXVIH. Quod inisquam caiiones praecipiatsf,'ut
velur, nisi die slalula venire rioluerit.
CLXI. De Maximo episcopo, variis criminibus infa^ • pfo acgriludine episcppij alius succedal, efsi ipse
mato, et ad synodmiv saepiiis vocato, qui venire pro siia molesiia petierit, qualiter fieri possit.
et se excusare negicxerat CLXXXIX. 3e Ariminensi episcopo, dolore capiiis
CLXII. Decpiscopo inculpaloqui ad synodum vbca* laborante, el ffi £Jus ioco altero subrogalo.
lus venire conteinpseral. CXC\ De episcopo qui pfif uifirmilatem in hebetudi*
CLXIII. Qui primales siriij qni inetropolilani. nem ineniis inciderii.
CLXIV. Quod neganda sit accusatis licehtia criroi- CXCI. Decpiscopo qui prOpter doloferii Kipiijs £i'pa
" in aineniiam deveneral.
nandi, pfiiisquam se crimine. exuerini, et familia-
ribus atque sponle confessis, et his qui hcsterno B CXCII. De restitulis episcopis per Romanum pcnn-
'
aul perendie, aiit antefueruni iniiiiici;- ficein-.•
CLXV. De criminationibus adverstis doclores non CXCIH. Ctsacerdotes Domini, sicut viilgns facers
suscipiendis, et de peregrinis judiciis. solel, jurare rion praesunianl, vel compcll-aniiiH
CLXVI. Ut adversus doctorem accusalioiies nemo CXCIY. De episcopo' sinistro -runiore asperso, pcf
" ' '
suscipiat. sacrameiitum aulem el ptirgalo el absplulo. .'
CLXYH. Ut nemo episcopum apud •saecularcs ac- CXCV. Correclio episcopi qui concuijiiiam ka-
cusel. buit.
CLXVIII. De episcopis io judicium saaculare noh CXCVI. De episcopo per sacramentum purgaio et
vocandis. - ; absolulo.
"GLXIX. Ut non accuselur episcopus a criminosis. ..; CXCVH'. Qualiler senex episcopus corripiendus sit,
CLXX. Quotl nullus episcopiis extra suain-pro- el quoinodo inali ejus consiliarii excomrouiii-
• viriciaro ad;jtidiciuro invilewir. - candi. - - -
CLXXl. De accusalorihus ( et lesliLus episcopo* CXCVIII. De purgalione Leonis papae;
ruin. CXCIX. Si quis cx ecclesiastico ordiiie damrialus
CLXXII. De eadein re» 1* fuerit a synodo.et ausus fuerit de sacro mihiste-
CLXXlH. Qtiaesint irifames personae. rio aliquid conlingeie.
CLXXIV. De episcopo aceusalOj elab accusaloribus CC. Si abquis ex ecclesiastico ofdirie excOmhiuiii*
recipiendis, et vocatione. catusfueril, el cominunrearepraasunipserit, seipsiiui
CLXXV^-De dam^ktffe epibCdporuin) sG-s-asmiilujm da-iimat. "
episcopum absque auclorilaie aposiolicae sedis, CCl. Deordinalis si aliquis illorurii percusshr exsii-
CLXXVI; Ut accusatus vel judicatus ab cpiscopis lerit.
comprovincialibus, licenler appelletj el adeai Ro- CCllf De episcopis sua roanu ctedchlibus.
s nianum poiilificem. j CCIIL' De illo qui seipsum et sibi comniissos corri-
CLXXVIl. Ut perscripla nullius aecusalio suscipia- gere rieglexeril.
- :tur eoabseniequi accusalur.. JCCIV.De eadem re. . ._.
CLXXVIH. UI diflicilores causoe ad apieem Romanae CCV. De nialo pastore qiiera snae Oves fiigiiiht;
• sedis referanlur, ul .CCVI. Dei.no. qui liobilitaleni Dei a sc eji.uit:-
apostolicoiterininentur.jiidicio,
• cujus sedis aiitorilale oinnes Ecclesiae CCVII. Quod non sunt omnes lilii saiicloruin, qu|
regun-
tur; .eneni locasancKirum; ..,..
-CLXXIX. -Qupd omncs «piscopi possint appellare "- CCVIII. Quod nuilus ex genere, nec ex loco glp/jari
Romanam sedem ih iiecessitalibus positi. debeal..-... ........ . ' ,- .;,. :
CLXXX. De induciis criminaioruin episcpporunij CCIX. De sacerdolibus qui ovibus suis mala cxsjinpla
quales esse debenl. .. prasbenl. ; . v.. ,
CLXXXI; De episcopo Centnriensi, qui causam suaro ,CCX. L'i-t.anlumcuram rerum ecclesiaslicarom epi-
• in synodo agere renuerat. scopus habeat.
CLXXXH. Judicium episcopi qui pro crimiue ejcctus CCXI. De usu pailiii ne
' ab oflicio, posiea episcopatum more phedonis ;a-inelropornanis precsiftri-
piive utatur. . ..-..:..:-
invasit. 'CCXU. QuOil cpiscbpus" fes siise Ecclcsiae,, nislciira-
CLXXXIII. Cursancti apostoli eortiniqiie sr.cccssores suo prius coinmutet, testameniare non possii.
voluerint diflicilem esse accusationem sacerdp-
lum. . , "CCXIH.De episcopo qrii res siiae Ecclcsiit pareiiti»
: GLXXXIV. Si episconus expulsus ausus fucrit ia- mis suis indiserete tribuil.
.:,. gredi ciyiialeni; GCXIY*De eadem rei '*."'".".
tbiU • DECUETORUM LlRRi XX. — LIBER PRIMUS. 65*;
CCXV.Ne episcopus de rebtis vidualaeEcclcsiaequicUj\ CCXXV: Ilenv de brdinatione episcopi.
quain alienare praesumat. CCXXYL Qtiaesncerdples Dei declinarc debcaiil. .
CCXVI.De illis qui ad sacerdoturo exsequiasvenjre CCXXVTl.Dehaereuilalecpiscopi caclerorumquc ec^
conlendunt. .. clesiasticoruni,, .
CCXVH.Ct quidquid episcopo relinquilur, id emisr CCXXVIH.Ne episcopi propler suam; quietem, ide-
sum in facultales Ecclesiae computeiur. bem si.bi commissani. negligere praesumant.
CCXVIII. Ul nullus episcopus, nisi cum consilio CCXXlX. De episcopis qui, non visilatis parocliiis,
caeierorum episcoporura el principis, in hostern preiiura seryituiis requirunt.
ire debeati CCXXX. De piirgalioneepiscpporum. .• ,
CCXIX. De eadein re. GCXXXI. De eo qui ex monacho faelus fueritqii-
CCXX. De eo si quis ab apostolico falsam epislolam scopus. . , , .,
delulerit. CCXXXII. De illo qui de aliqua haeresi ipfamaLiir,
CCXXl. De accusatis episcopis. <Miodin sacro conventu formulam isliiis profesuo-,
CCXXIL Quod non iia in ecclesiasticis agendum sit ;.is recilare debeat. ;,-
iiegoliis, sicul in saecularibus. . CCXXXIH. De damnatis episcopis, e.l post rccoiv;
CCXXIII. Quod nulli, papa yivente, alium eligere B ciiialis. . - * . •..
liceal. CCXXXIV. De episcoporum transinutatione. .
CCXXIV.De sessione episcopi. Indicis capilulorum finis. , ;>
EGGLESI^ WORMAGtENSIS EPISGOPI
J)ECRETORUM LIBER PRIMUS
De primatu Ecclesice*
• CiP.• I. — Quodin Noro Teslamento
posV Chrisluhi (2 ordinaliim esse credi-inus, ne omnes poslerl corurjl
, • Dominum nosiruni a Pelro saCerdolulis cxperit ctincta sibi vendic.ireni: scd senipcr majorcs catiste,
Ordo.
(Ex epislola Anaeleli papce ad episcopos Ilaliw di- ^sicut siinlepiscoporum, et poliorum cnrae negotio-
In Novo aulem Tesianienip postCiiristuin.dp- njm ad iin.uiilieali principis apostplorum Pelri.se-
' recta.)
minum nosirum, a Petro sacerdoialis ccepii ordp, .dein conflucreiil, ul inde suscipiant fiiiehr jujjiclo-
,rum unde acceperunt initiura irislitutiomiin, ne
quia ipsi primo pontilicaliis in Ecclcsia Cbristi da-
tus esl, dicente Domino ad ciim : TL es Petrus, et .qnandoqiie a snodiscrepareni capiic.
hanc aetlificabo Ecclesiaro et ,CAP.III, — Ut summus sacerdos non vocclur -Roma*
super petram uieain, itus ponlifex, sed primai sedis episcopus.
portae inferi non praevalebiinl adversus eam, el libi . (Can.Afric. can. 6.) Ut primav sedis episcopus
daho claves regni ccelorum. Hic ergo ligandi solvcn* ribii
a appellelur princeps sacerdoium, aul snminus
dique polestalein piiinus accepit Domino, prinius- sacerdos, aut aliquid hnjusmodi, sed tanium primag
: ad fidem Dei
'
que popiihini' gralia, et virtuie suae sedis episcopus. '
,
praedicalioiiis addiixil. CAP.IV. — Quod bipariitus sil ordo sacerdotum.
- '€AP.;H. ^-'De privilc-giobeaio Pclro Domini vice so*
/ummodo comntisso, el discrelione poleslalis, quce (Ex episiola Anacleii papce missa cmnibus cpiscof
ihler aposlolos fitit. .... 1 pis et reliquis sacerdotibus', Cap. 18.) Sacefdoluini
D
(Ex epistola Melchiadis pancr, Hispanis episcopis fratres, ordo bipartitus est, et siciil TJominus illuui
direcla.) Alque hoc privilegmm beato clavfgero Pe^ "constituii, a riulio"debet perlurbari. Scitis auieih
tro, sua vice soluminotio comniisit, quod ejtis jtisie apostolos a Doinino esse eleclos, el cpnstitutos, e*
praerogativum successil sedi, fulinis liiieredilanduiii, postea per diversas provinciasad prse.dicaridumdjs
alqne lcnendum lemporibus, qttomodo pl inter bea- persos. Cum -vero messis ccepil crescere, videns
lissii.nos aposlplos fuj.1 quaedam discretio potestaiis. paucos esse operarios, adeoriimadjumeniiimseplua-
Et licet cuncloruin par "eleciio forct, beato lamen giiua eligi praeccpit discipulos. Episcopi vero apo-
Pelro concessum est ut aliis praeeminerel, el coruni stolorum, presbyteri quoque septuaginta discipulo-
<]uaead querclain venirenl causas, el inlerrogalioncs . rum locuro.teneni. Episcopi aulem noii-in casle.llis
. prudenter disponerct. Qtiod Dei ordinatione laliier aul in modicis civilaljbus debent constilm, sed jife*
351 BURCHARDlWORMACIENSISEPISCOPl 552
sbyieri per caslella el modicas civitates aique villas, j Vomnia, si fidei documenla verbis simplicibus asserat,
(lebent ab episcopis ofdiiiari efponi siiigtili lameri id esl,Pairem,el Fi iiim, et Spirimm sanclum, unum
per singulos tilulos siios. Amplius quam isli duo Domiriumesse conlirmans, lotamque in Trinitale Dei-
ordines sacerdotum, nec nobis collati sunt, nec apo- talem, coessentialem, el consubstaiuialem, et coae-
sloli docuerunl. ternalem, et cooinnipotentem praedicans, siiigularo-
CAP.V. — Ut non laici, nec biganii, nec viduarum que in Trinilale personam plenum Deuin, et tolas
rr.arili, sed irreprehensibilesordinenlur episcopi. tres persohas, unum Deum. Si incaruationem di-
(Ex decr. Leonis papce, tilulo 35.) In civilaiibus vinamnon in Patre neque in Spirilu sancto facla,sed
quarum rectores obierint, de subsiiluelidis episco- in Filio taiiluui credat, ul qui erat in divinitate Dei
pis haec forma servetur, ut is qui ordinandtis est, Palris Filius, ipse fieret in homine hominis malris
eiiam si bonaevilae teslimonio fulcialur, non faiens, filius : Dciis verus ex Palre, homo verus ex iiiatre :
nec neophilus, nec secundae conjugis sit niaritus, aut carnein ex matris visceiibus habens, el animam hu-
quiunaro quidem habeat vel habuerit, ct quam sibi manam ralionalem : simul in eo lilraniqueriatursfm,
viduam copularit. Sacerdotum enim lam excellens id esl, hominis et Dei: persona una.iinus Filius, Unus
est eleclio, ut quae in aliis membris Ecclesiaenon Cbristus, unus Doroinus creaturarum oiiiniuin quav
vocantur ad culparn, in illis taraen habeantur illi- B sunl, et Auctorem, el Dominum, et Creaiofem cum
cita. Patre et Spirilu sancio oronium crealurarurii. Qui
CAP.VI. — Ut dum episcopuseligiiur, si contradi- passus sit vera carnis passione," morluus vera cor-
clores habeal, quinque episcopiconveniant. porjs sui morle, resurrexit vera carnis suae resur-
"'
(Ex concil. Africano, cap. 17.) Sed et illud est sla- reclione, el vera animae resumptione, in qua veniet
tuenduro, ut quando ad eligeiiduin episcopum conve- Judicare vivos-et mortuos. Quaerendum eliam ab eo,
nerimus, si qua contradiciio fueril oborta, quiala- si Noviet VelerisTesiamenli, id esl, legis el prophe-
lia facla surit aptul nos, non praesumant, ad pnrgun- tarum, et aposlolorum, iinum eumdemque crcdat
dum euro, qui ordinandus est, tres episcopi jam, Auclorem el Doniinum. Si dianolus non per condi-
sed poslulentur ad numeruni supradiclorum si ha- lionem, sed per arbilrium suum faclus sil malus.
beri possunt duo, in Cadem plebe cui ordinandus Quaerendum ctiamab eo,,si credai hujus, quam ge-
est, el discuiiaiitur pfinio personie coiitradicenlium. stamus, et nbn alierius carnis resusrectionein. Si
Poslrenio etiam illa quaeobjiclunlur, penractentiir. credat judiciiim futurum, et recepturos singulos pro
Et cuin purgalus fnerit sub conspeciu publico, ita his quai.in hac carne gesseruni, vel pcenas, vel
demum ordinetur. Si hoc cum vestrae saneiitalis prxmia. Si nuptias non iriiprobei. Si secunda riia-
a-ifiiiio coacnrdai, roborelur vestrae dignationis re- C trimonia non condemnel. Si carnium perceplionem
sponsione. Ab iroiversis episcopis dicluin est: Satig non culpel. Si pcenitenlibus reconciliaiis commu-
placet. nicet. Si in baptisino omnia peccala , id est lam
CAP.VII. — Quod, nolentibusclericis velpoputis, nemo illud originale contracium quam illa qtise volunlarie
debeal episcopusordinari. admissa sunl,diinilian(ur; si exlra Ecclesiarn calho-
(Ex dccr. Cwlestini papaii cap. 18). Nullus invilis 'licam ullus salvetur. Cum in his omn.ibus exami-
detur episcopus; cicri, plebis et ordinis consensus,
eldesideriuin reqniralur. Tunc aller de aliera eliga- natus, plenilerque iiislriiclus reperius fueril, tunc
ordinetur episcopus.
lur Ecclesia, si de civitalis ipsius clericis, cui est
CAP. IX. — Ul episcopi ditigentissime probentur,
episcopus ordinandus, hullus dignus, quod evenire
non crediiiius, potuerit inveniri. Priinum eniin illi anlequam ordinentur.
dealienis Ecclesiis merito (Ex coiicil. Aurelian., cap. 12.) Ul episcopi judicio
reprobandi sunl, ulaliqui el eorum episcoporum qui cir-
Ilabeal suae fniclum mi- metropolitanorum,
praeferanlur. unusqnisque cumcisa sunt, provehantur ad ecclesiaslicam pole-
litiaein Ecclesia, in quasuam per omnia officiatrans-
aelatem. In alieua minime alier obre- statem, hi videlicei, qui plurimo temporeprohariirir,
egit siiperidia lani verbo fidei, quam reciaeconversationis exeiriplo.
pal, nec alii debitam alier sibi audeat vendicare
mercedem. Sit facultas clericis reniiendi, si se vi- CAP.X. — Quod populo non liceat per se sacerdotum
. fucere elecliones.
derint pra?gravari. Elquossibi ingeri cx transversO
'cognoverinl, non timeant refutare, qui si non, de- (Ex concil. Bracar., cap. i.) Non liceat populo
bimrii prxmium, vel liberum de eo qui eos reclurus electionem facerc per se, eorum qui ad sacerdolium
est, debenlhaberejiidicium. provocanlur, sedin judicio episcoporuro esse debet,
CAP.VIII. — Qui episcopisunl ordinandi, qnod ul ipsi euui, qui ordinandns esl, probenl, si in ser-
debeanl prius examinari. mone, el fide, et spiritali vila edoclus sii.
(Ex concil.Carlhaginensi, cap. i.) Qni episcopus CAP.XI. —:Quod nan habeantur episcopi, quos r.ec
ordinandus esl, antea exaiirinelur, si naiura prudens clerus, nec populus elegit, nec comprovincialcsepi-
esl, si docibilis, si moribiis lemperalus, si vila castus, scopi consecrurunt.
si sobrius, si seroper sui ncgocii cavens, si hnmilis, (Can. Leonis papm 15.) Nulla ralio sinit ut ihier
si affabilis, si misericors, si litieratus, si iniege Do- episcopos habeaninr qui nec a clericis siuil elecii,
mini iiistrucius, si in Sciipiurarum sensibus cauiiis^ nee a plebibus expetili, nec a comprovincialibus
61iii dogmatibus ecclesiaslicis exercilalus. Et ante episcopis cum melropolilani judicio consecrali. Unde
"
*5§£ DECIVETORUMLIBRl XX. —LIBER PRIMUS. 5Si,
cum ssepequseslio de male accepto honoi-e nascalur, jA CAP, XVII. >TTT; De laicis; noii iemm facienditm:r
:'-... episcopis. •:'.
quis ambigat nequaquam et ab istis esse Iribueri-
dummtod non docealur fuisse collalum? Si qui au- (Ex cohcii, Sardkensi, cnp. iS.) Osius episcopus
lem clerici ab islis pseudepiseopis in eis.Ecclesiis disii: Ei lioc necessarium arbllror, ut diligenlis-
ordinali sunl, quaead proprios episcOpospertihebant, sime tractetis, si forte aut dives, aut scolasilcus de
et ofdinatio eorum cum consensu et consilio praesi- forti, aut ex administratore episcopris fuerit poslUr
demium facla est, potest raia haberi, ila ul in ipsis iatus, ut non prius ordinetur, nisi ante et lectoris
ecelesiis perseverent.Aliter autem yanahabenda est muneret et officio diacorri aut presbyleri fuerit^er^
consecratio, quia nec loco fundata est, nec aucioii- funclus: et ita per singulos gradus, si dignus fuerit,
lale mifnila. ascendat ad Cuhnen episcOpatus. Polcsl euim per
CAP.XII. — Qiibd nidlus ordiuafi vpisdopuS debectt-, has pfomotiones, quae habebunt ulique prolixU,?!
nisi ex convenlione: • lempiiSj probari qua fide sit, qua modestia> qua gra-
,(Ex conc. Aurelian.,cap.^.)-Nulliis est ordinandus vitale ei verecundia ; et si dignus fuerit probalus,
episcopus, nisi conyocalis clericis et parochianis-, et divino sacerdotioilluslrelur : quia cOnvehiehs no;i
iii unurn consenlieniibus-. .••-; esl; nec ratio vel disciplina patilur, ut leraefe et
CAPiXIII. — De illisqui accipiuiii regimind ecclesia- g leviter ordinetur aut episcopus, aut presbyler, aut
rum, el cunclos faslu superbimparvipehdunt. diaconus, qui neophylus esl; inaxime cum et magi-
- (Origenes
dicii:) Quidarn assumpta Ecdesia ei ster gentium beatus apostolus Panlus-, ne hoc fleret
rebus divinis elevantur, et cunclos iaslu superbiae denunliasse et probibiiisse 'Videalur, sed hi quoruiii
parvjpendunt: hi canes magis quam prineipes np- pef longiSni lempus cxaminafa sif vita, et mefila
minarilur. fueriiu comprobala.
CAP.XIV.—De illis episcopis qui supefbire incipiunt: CAP. XVIII; ^- Quod per gradus eeclesiasiiios aci
(Eic dictis Gregorii pqpm etqpostoli PauU.) Ilum.i- episcopttlusdebeai offtciumpefvehiri.
lis debet.esse episcopus. Graduni enim.mansuetudi- (Ex decr. Ccelesl.papce Galliarum episcopis missik,
can. 16.) OrdinalosverOquosdam.frairescharJssimi,
nis'accip.it, non superbiae. Paulus dicit: Decet ha-
nullis eeclesiasticis ordinibus ad tanlae
Jnsmodi hominem mahsuelum esse, non clattim, nec episcopos, qrii
superbum. ,, , '.....-.. • dighilalis fasligiuin fueriiit instituti» contra PatrulM
'hojus usurpatione qui seTioc recogiiosclt fe-
GAP.XV; — Quod ordinaiiohes tphcoporum aposlo- decretaj
itca aucloriiate a eunilis provihciaiibus fieri de- eisse didicimus, cum ad episcopatum lils gradibUsqui-
beanl. .. - . bus frequenlissiroe caiilum esl debeat pefveniri, ut
(Ex episiola Anaclei. papm scriplaepiscopisltalice, '<Q roinoribus iiiitiaii ofliciiSjad rnajpra firnientur. Debet
can. nono.) Ordinallones episcoporum auctoritate enim antea esse discipulus quisquis doctor esse dcsi-
appslolica • ab omnibus-qui in eadera fueriiit prO* derat, ui possit docere quod didicit. Omnis vitaeinsti-
vinciasunt celebrandae, qui simul convenientesi tulio.hac ad id quoiendil se ratioriecprtfirmat. Qrri
scrulinium diligenter aganl,' jejuniiimque cum con- roiriime litteris operam dederit, praeceplor non poiest
yenienlibus precibus eelebrent, efmftnus cum san^ esseTilteraruin. Qui noii per singula slipendia cre-
clis Evangeliis quae praedicaluri. sunf iiiipOrientesi; verit, ad merilum slipendii ordinein non ppte.st
Doniiniea die liora lerlia Oranles, sacraque unctiorie perveniie. Solum sacerdotiuro inter ista, rogo, vjlius
exemplo prophelarum et reguhi, capita eoiiim roore. est j quod facilius tribuitur, cum difficilius iro-
aposiolorum et Mosi ungeriles : quia omnis saiictlfi- pleatur?
catio conslat inSpirilu saricto, cujus yiftus irivisi* GAP.XIX. — Ut laicam commanioncm non
accipial,
bilis sancto est chrismale promulgala,. hoc filu so- quiper ambiiionem episcopatum.acceperit.
lemiiem ceiebrent Ordinalionem. Quod si omnes sir (Ex concil. Sardicjnsi, cap. 2.) Osius episcopus
rtiiTcbnyenire 1minimepotueriiU; assensum iariieni dixit ::Eliam si talis.aliquisextiterit.leroerarius, ut
suis precibus et 'scripiis.praebeantj ut ab ipsa ordi-. fortassis talem excusationem. afferens asseveret
naiiOfie aniriio no.ri desiiit. Porro et Hierosolymiia-. x>quod litleras populi acceperit, cum manifeslum sit
rum primus archiepiscopus beatus Jacobus:, quii ppiuisse plures praemioel mercede corrumpi eorum
Jusius dieebalur, et securidum carnem Domini niiii1. qui. siiicerain iidem non habeiit, ut cl.amareiit in
cupatus est frater, a PetfO;;JacObo et-Jbartiie apostp-. ecclesia , et ipsum petere yiderenliir ^piscopum,
lis esf«•rdinatus, suecessoribus videlieet darites (ov*, omiiino hasfraudes damnandasesse arbitror, ila ut
niam edrum; ut ininus quani a tribus episcopis re- neclaicamin fine CGinmunionemlaiis accipiat. Si
liquisque omnibiis asseiisum pravbentibus nullateriusj vobis omnibus "placet, slaiuite. Synodus respondil:
ordinetur, et cum comriiuni volo ordinatio cele-. Placet. ::.
brelur. . GAP;XX. —^Quod episcopiis:esse nonpossii qui, ij'e-
CAP.XVI. —-Ne laicus fial episcopiisditle xxx annost sciente melropolitano, consecratus fuerii. ''
' <' et anle atini cbnversalibnem. (Ex concil: Arelalensi, cap.ii.) Illud auiem ahle
(Ex concii. Arelatehsi, can. 1.) Episcopains vefo) bmriia claret, ijuod eum qui sine conscientia metro-
yel presliyierii liohorem riullus laicus-anie anni con-- politani conslitutus fuerit episcopus, juxta hiagnani
ver^aliOnerii,vcl anletrigiiila annos accipiat. synoduni esse episcopum non debere.
PATROL. CXL.: 18
|S:3.'.,.. BURCIIARDl WORMACIENSIS EPlSCOPI g£6
CAP.XXI. — Ne episcopi per Simonidcam.hairesim .A bere non differar. Quod si ultra quinque mensesper.
regiminisfilocum oblincant. suani negligenliara reliniieiit viduatam Ecclesiaip,
(Ex concil. Medehsi, cup. 45.) Gavendum ei siim- nequeibi neqiiealibi consecrationis donumpercipiat,
mopere praecavendum ac per viFluiein-Ghristi san- imo meiropolitani sui judicio cedat.
guiiiis interdicendum episeopis et regibus,-el omni- CAP.XXVI. -^-Qtwndo quis tlebeata vicinisprovincice
bus sublimioribus poiestalibus, alqne cunclisiaulo- episcopis ordinari.
ribus el electoribus quorumcunque, alque conseirso- (Can. Sarclic, 5.) Osius episcopus dixit : Si
ribus, seu ordinatoribus in gradu ecclesiaslico, ut coniigeril in una provincia, in qua pluiimi fuerint
nemo per Simoniacam haeresim , regiminis locum episcopj, unurnforte lenianereepiscoptini, el populi
oblineat quacunque faciione, callidilaie, proinissio- convenerint, episcopi vicinaeprovinciae debenl illttrh
ne, seu commodilate ; aut dationem per se, aut per prius convenire episcopum qui in ea provincia mo-
emissam persorram, ctmiSpiritussanclus inlercaHera ratur, el oslenderequodpftpulipetaiitsibireclnrem,
documerila per os dicat Gregorii : Cur non pefpen- et hoe juslum esse, ut et ipsi vei»iaiilel cum ipso
ditquia bcnediclio iili in lnalediclionem converli- ordinent. episcopum. Quod si convdnliis Ikteris la-
iur?Et alibi: Doiens, inqiiit, dico.gemens denuiir cuerit, el dissinmlaverit, nihilquerescfipserii, saiis-
lio, quia sacerdolium quod !apud!vos inlus^cecidit, B faciendum esse populis , ul veniant ex vicina pro*
foris. diu slare non poterit. vincia episcopi, et ordinenl episcopum.
CAP. XXH, —De-his qui prelio sacram mercaii sunt CAP.-XXVH. — Ut episcopus non consecrelur siiie
dignilalem. iribus episcopis.
(Ex epislola Gelasii papte, cap. 5.) Quos constite- (Exconsilio Aretatensi, cap. 5.) Nullus episcoptis
ril indignos nieritis, sacram mercalos esse ,prelio sirle metfopolilani pcrmissu, nec episcopiis metro-
digniialem, conviclos oporlet arceri, quia daniem politanus sine tribus episcopis comprovineialibiis,
pariter accipientemque damnatio Simonis, quam pTsesuriiat episcopum ordinare, "ita ul-alii compro-
sacra leclio lestatur, involvit. vinciales episiolis admoueanlur, utse srto rasponsp
CAP.•XXill. — De eadem re. cohsensisse significent. Quo'd Si iiiter paries aliqua
(Ex epist. Hormisdce papte, cttp. 10.) Iioc ilaque fuerit dubilaiio, majori nieiropoHiarius in eleclione
ad priora conjungimus, ne benediclio per impositio- cOnsenliat.
riem mantis, .qtiaea Deoesse ereditur, pieiio compa^ CAP.XXYIIl. — 17«episcopu? non ofdinetur mwiis
felur^.rquia Simon Spiiiium sancuim volens prclio quam alribus, el si fieri possit archiepiscopus ab
•omnibus comprovincialibus.
inercari, aposloli fuil deleslalione pcrcussus. Eccksiis per-Gatliamconsli-
CAP. XXIV.'— Quod -non oporteat ordinaliones C (Ex epist. Anicinpapm
episcoporum diu differri. tulhdirccla.) -De ofdinalionibus episcoporum super
olim in: spirilu: prae-
(Cap. 25.' Chalced,)'.Quoniam quidam melropoli- quibusnoscensulere.yoluistis,
cessoris noslri Anaeleli quaedam.jam decrela repe-.
tanbruni, qiiantum rompefiriius, negliguirt comrriis-
sos slbi greges.el ortfinaiiories episcoporum facere rinras, Scimus 'enim-beaiissifhumJaeobiim, qui di-
cebalnr Justus, qui seeundmn ^etiam carneni fcaler
diffenmt, placuit sanctae synodo "intra ires menses
ordinaliones episcoporum eelebrari, nisi forte ne- Domini mincupaliis esl, a-Petro, Jacebo e.t Joanne
cessrtas "iriexcusaSjllis' praeparet "lempus dilalionis apsslolis, Hierosolymis episcopum esse ordinatum.
extendi : quod si hoc minime feceril, correpiiohi Si atiiein non miuus quain a tribusapostciis lanlus
Eeclesiaslrcae sribjacebit. Vefiuitainen redilus Ec- vir fuil ordinatus, paiet.profeclo eos.formani insli-
clcsiaeviduatae pencs ceconomum ejusdem Ecclesiae .tiienie Doinino Iradidisse, non-roiniis quam a tribus
iniegri feserveniiif. episcopis episcopum ordinari debere ; sedcrescelile
CAP.XXV. — De ofdiliaiibhibus episcoporum diu nurnero episcoporum, nisi necessiias interveiierit,
minime differendis. debenl etiam plures augeri. Si autem archiepiscopus
(Ex decr. Damasipapm , cap.%.) :Quoniamquidam obierit.-et alter ordiuandus archiepiscopus fttefit,
metropolitauorum fidemsuam seeunduin priscam con- " omnes ejnsdera provinciae episcopi ad sedem melfo-
suetudineni sanctae sedi aposlolieae exponefe rielre- polilanam conveniant, :ut ab omnibus ipse eligaiur
cian4.es, ustini pallii neque expelunt, neque perci- et ordineiur. Oporlet aiUemut ipse qui.illis omnibus
piunt,acper hoc e/iscoporum consecratio viduatis ^Draeessedebet, ab oronibns Hlis eligatur ei ordine-
Ecclesiis non sinepericuloproielalur.placuilutquis- lur. Reliqui vero comproviiiciales episcopi, si ne-
qnis lneiropolilanus ultra Ires menses consecralionis cesse fuerit, caeteris conseiilientibiis, a tribus jussti
suae ad lidein suam exp.onendam, palliumque susei- archiepiscopi eonsecraripossunt episcopi, sed melius
ploiidum, ad apostolicam sedem non miserit, com- esl si ipse cumomnibus eum qui dignus est elege-
rriissa sibi careal dignitale, silque licentia melropo- ril, etcuncli pariler co.iisecraveriiU,poiilifiteni.El
liiauis aliispost secundamet terliam eomnionilionem licet islud necessilaie cogenle concessum sil, illud
viduatis Ecclcsiis cum consilio Romani ponlificis atitem quod de archiepiscopi cpnsecraiione prsece-
ordinando episcopum subvenire. Si vero consecrandi plum alque pfsediclum esl, id est, ut omnes sufiVa-
episcopinegligentia provenerit, ut ultra tres mehses ganei eum ordinent, nullalenus iinmutari licet, quia
Ecclesia viduata consistat, comrauiiione privetur,, qui illis prxest, ab oninibus epi.scopis qiiibiis pr.v^
quousque aut loco cedal, auf se coiisecrandtim prse- esis debet conslittii, Sin aliter praesumptum fueiil,
"
5S7 BECRETORUVILlBRi XX, -? LIBER PKIMUS. 558
viribus carerenon dubiumesi, quia Trrila^erirejus~ jV CAP.XXXIII.—De Wamiti, regcGatiorum.qui ccii-
secus acta ordinatio. irq canones in quadam villula episcopatum feceral,.
CAP.XXiX. — De episcopoqui alium sine sua volun- quomodo annullalum est-.
laie-episcopumordinaverat. (Ex concil, totctano xm, can. i.) Majoribus insli-
et sanclonim Palrum decreta
(E-x episl. Simpliciipapce missa Joanni Ravennati tutionibus conlraire, aliud est quam vinculum socielalis
episcop., cap. i.) Si quis esset intuilus ad nnrmam convellere, quid
cecle.siasiica; discipiintc, yel si qtfid apud le sacer- Chrisli abrumpere, el usurpaiae praeceplionis licen-
dptalis niodesilae lenereinr, nunquam plectibilesper-' lia, slatum Ecclesiae dissipare? Proseqtienle igitnr
pelrarenlur excessus. A quibns si nullo le patema- venerabili et sanclissimo viro fratre noslro Sle-
vuiri regularuin poteras conlinere prseceplo, saUein phano Emereiensis sedis episcopo, res nobis novellae
sanclae memoriae prsedecessoris lui fueras revOcan- praesumptioiiis«usurpaiionesese iniulil periraclanda,
dus exeihplo, qui curo faciendo presbyleruih minus lanto coromunionis nosliae judicio convelieiida ,
de.IiqiiissetinVitum, senserat tariien digiiuin protali quanlp et pravilalis noslrae nosciiur ausn perpetraia.
usurpaiione judieiuni. Ubi isla didicisli, qure in Dixit.enim violentia .principali se impulsum fuisse,
fratrem el coepiscopum noslrum Gregoriuuv, npn ut in monaslerio viilulae, in qna veherabile corpus'
eleclione, sed iiividiaperpeirasti,quemiiiexcusabiii B sanciissimi Punenii confessoris debito quiesci.i ho-
violeniia perlraiii ad tepassus es, aique vexari, ut nore, novam episcopalis honoiis ordinalionem effi-
ei nonorern tantum, rion per animi tranquillitatem, cerei, et ideo ex intliscrelo el facillimo assensu, in-
sed per amentiam, sicut dicendum esl, irrogates? jwsiis Warabae principis jussionibus parens, novam
Neqoe enim talia poluissenl fieri, sanilaie consilii. el iiijuslam illic ponlificalis sedis peiiectionem i.n-
Nohurius exaggerare quod gestum est, he cogamur duxil, ubi canonica conslilulio id fieri omnimoda
judicare qttod dignum Test.-Nam prrvilegium mefeiur ratione refeilii. Praedicius ille vir proslratus liu.mo
amitlere, qui permissa slbiabutilur potestate. medicaiirine nostri -praecepti,et sibi dari veniam pe-
et qtiid poiissiniurn fieri oporteat de persona
GAP.XXX. — De abjeclione ejtis quem duo prcesum- lii,
pserint ordinare episcopi. ejus qui illic ordinatus fuerat, noslri oris senlentia
concil. decerni popOscitv Sed quia veraciter, iinp conimu-
(Ex Arausic, cap. 20) De abjcctiorie ejus niter noveramuspraedictum
principem consilio leyi-
quem duo.praesumpserinl ordinare episcopi, i.n no-
latis agenteni, non solum praecepisse ul in pradjclo
slris provinciis placuit depraesumptoribus, ut sicubi
loco aliquis episcopus fleret, sed ctiaiii it«. eum
conligerit duos' episcopos. lerlium coiisecrarej et
obsiinationrbus 'definisse, ut in suburbio Tolelano
ipse et airclores uiaranabuniur, quo cautius ea quae C in ecclesia Praeloriensi sanciorura Petri el Pauli
stint antiquitus slatuta serveniur.-
episcopum ordinarel, necnoii et in aliis vicis vel vil-
—
CAP.XXXI. De non ordinandis episcopisper vicos Iulis sirniliter faceret: ideo pro tam insolenti liujuscc-
eimodicds civilaies.
niodi exslirpationis licentia," quidquid de hac re
{Ex concil: Sardicensi; cap. 6i) Licenlia vero canonum insliluta, in medium proferri
danda non est ordiriaridi episcopum, aut in vico1 haberent
praccepimus. Tunc ha;c in ordinem constiluia, prae-
aliquo, aulin niodica civilale, cui suflicit unus prc- lecla sunt. In primis exempla. Pauli ubi Tilo disci-
sbyier: quia non est necesse ibi episcopum fieri, ne ui episcopos per civitaies.consiitiiere deberet,
vilescal nomen episcopi et uuctoritas. Non debent pulo,
iili ex alia provincia invitali' facere episcopum, nisi prtecepit. Item es corieilio Nicaeno,lilulo 8, ubi iiiier
aiil in his civitaiibus qnae episcbpos habuerunt, aut coetera pracclpilur ut in civitaie nnn vidcaulur duo
si qua lalis aui, lam populosa esi civitas, quae rae- episcopi esse. Iteiri ex concilio Laodicensi, tiiulo 7,
ubi dicit: Non oporiet in yicis et iii yiiiulis episeo-
reatur liabere episcoptiiri. Si Iioc omnibus placei.
Placet. -pos ordinari. Ilem ex coricilio Africa?, lilulo 2, 'ubi
Synodus respondit: Felix episcopus Solemsilanus dixil: Etiam si hoc
"CAP.XXXH.— De eadem re. •
placel sanciilaii vestrae, insinuo ut dioeceses quie
(Exdecrei. Leonis papm, cap. 49.).Illud sane quod .riiinquam biibueriinl episcopos, noh habeant. Diceco-
ad sacerdolalem peninet dignitatem, inler omnia sis quoe aliquando habuit, habeat prbpriiitn. Secun-
volumus canoiiiim slatula seryari, utrion in quibus- dutii aulem hanc proseciitioiiem sanclilaiis vestrae
libetlocis neqrie quibuscunque castellis, et:ubiahlea estieslimare quid fleri debeat. Geneclelhs episcfpns
non fueruiii episcopi, consecrenlur, ctim ubi minO- dixit: Si placet insinuatiopalris e'l coepiscopi r.o tvi
res sunl plebes minoresqite conventus, presbytero- Felicis,ab Omnibusconfirmelur. Ab universis episco-
rum cura sufficiat, episeopalja aulem gubernacula, pisdictumest,Placel IlemexcpnciiioAfricaeiii.liiiilt)
nonriisi majoribus pdpulis et frequeiHiofibus-civiia- 2, ubi dicil ulnon accipiat allerum episcopum jil.ebs
tibus oporteat praesidere, ne quod sancloruni Pa- quae in dioecesisempersubjaeuit.Epigenius enim cpi-
trum divinitus inspirata decreta veluerunt, viculis et scopus in castera sic-dixit: Non debere reclorem
possessionibus, vel obscuris et solitariis municipiis accipere eam pleliem quae in dicecesi seroper siibja-
tribijaiiir sacerdolale fasligiuru, el lionor cui debcnt cuit, nec unquain proprium episcopUm hnbuil. (jua-
excellentiora commiili-, ipse sui ntmierositate vi- propier si universo sanctissiino cojltii placei lioc
kncai. quod praefatus sum, confirnietur. Aureiius episcopiis
539 BURCHARDIWORMACIENSISF.PISCOPI KR(\
dixii: Fratris et consacerdotis nostri prosecntioni A CAP.XXXV.— Ut ncquaquam in duos
lioii obsislo, sed hoc me et fecisse, et facturum esse: metropolilanos
provincia dividalur.
profiteor. liem ex concilio Sardicensi, ubi inler cae- (Concil. Chalced., cap. 12.) Pervenit ad nos quod
lcra praecipilur : Licenlia danda passim non esl. Si; quidam praeter ecclesiastica statuta facienles, con-
eniiri subito aut vicus aliquis, aut modica civitas, volaruiit ad polestates, el per pragmalicam formam
cui salis est unus presbyter, volneril sibi episcopum in duo unam provinciam diviserunt, ita ul ex hoc
ordinari, ad hoc ut vilescal nomen episcopi el auclo- facto duo mefropolitarri esse videajitur in una pro-
ritas, non debenl illi ex alia provincia inviiati, fa- vincia. Slaluit ergo sancta synodus de reliquo nihil
cere episcopum, in quibus locis anlea non fuit. Ilem ab episcopis tale lenlari. Alioquin, qui hoc adnisus
de sentenlia eorum qui hujusroodi ordinaliones fa- fuerit, amissioni gradus proprii subjacebit. Quae-
ciunt, vel de his qui contra haec insiitula canonum cunquevero civitales lilteris imperialihusmetropoli»
ordinanlur, ex concilio Taurilano, titulo ubi dicil: tani nominis honore subnixoe snnl, honore lantuin-
Geslorum quoque seriem conscribi piacuit ad perpe- modo perfruanliir, el qui Ecclesiam ejus gubernat,
lem disciplinam, quod circa Octabiiini Ursionem, episcopus, salvis scilicet yeris metropolis privilegiis
Reniigitim, ad Trefe episcopura, synodus sancta de- suis.
crevil. Quiin usurpationera quamdam de ordinesa- g CAP.XXXVI. — De itlis episcopisqvi non sunl re-
cerdolum-, ad invidiam vocabanlur. Quod ila his cepti ab illis ad quos siint ordinali vel denominaiL
videtur indultum, utde cavterohac aucloritate com- (Exconcil. Ancyr., cap.ll.) Si qui episcopi ordi-
monili, niliil usurpare conentur. Siquidem se ab hac natisunl, nec recepli ab illa parochia iu quafueraiit
eausa tali excusatione defenderunl, qua dicerent donorainali, volueruntque alias occnpare parochias,
prius se non esse conventus, proinde judicavit •etvim praesulibus carum inferre, sediliones adver-
synodus sancta : ut si qnis ex hoc /eeerit conlra in- sus eos excilando, hos abjici placuil. Quod sivolue-
Elituta majorum, sciatis qui ordinatus fuerit sacer- rint in presbylerii ordine ubi priusfueranl, ut pre-
dolis se honore privandum, et ille qui ordiiiaveiit, sbyieri residere, non abjicianlur propria dignilatc.
auetorilalenv se in ordinationibus vel in conciliis Si aiitcm seditiones coirimovenl ibidero conslilutis
niinime rctenturum. Non solum autem circa memo- episcopis, presbyterii quoque honor talibus aufera-
ratum episcopum haee.sentenlia praevalebii, sed et 'lur, fiarilque damnaiione notabiles.
circa omnes, simili errore deceptos, qui ordinationes CAP.XXXVII. — De episcispoqiti EccleSiamadquant
ordinaltts est, adire neglexefit.
liujusmodi perpelrar.unt. His igitur fortissimis. re-
.gulis, eflectum pii operis apponenles, in communi (Exxoncil. Antioch., cap. l-7):Siquisepiscopiisper
•definitione elegimus, ut irr Ioco^villulaesiiptadictae raanus impositionem episcopalumacceperit, el sibi
ac-
Aquis, deinceps sedes episcopalis non remaneat, ne- commissum minislerium subire ncglexerit, nec
ire ad Ecclesiam sibi commissam, hunc
que episcopus illuc ultra constiluendus existat. Hic quieveril
lamen Conjuldus, qni conlra majorum dccreta illic oportct cominunione privari, donec. susceperit coac-
videUtr inslilulus fuisse episcopus, nullis canonurn ttts officium, aul certe de eo aliquid integra decrc-
erilad condemnalionem sui sententia ulciscendus, verit ejusdem provinciae synodus sacerdotum.
sed con- CAP.XXXVIJI.— De episcopoqui non susceperit offi-
quia nonambilione, principis impulsione cium sibi commissum.
stilil ordinatus. Et ideo hoc illi remedium humani-
talis concedimus, ut in sedem aliam decidentis cu- (Ex conc. Arelal., cqp. 6.) Si quis episcopus non
et locus sub suseeperit officimnsibi commissum, hic communio-
Juslibet episcopi traducatur, praediclus ue privetur, quoadusque consenliatobedientiaesuae
monastica deinceps inslituiione mansurus, non epi- comniodans..Si vero perrexerit nec reeeptus fuerii.
scopali ullra privilegio fretus, sed sub abbaiis regi- nou pro sua senlenlia, sed promalitia populi, ipse
«line, sicut huc usque fuit, erit modis oronibus
qtudem roaneai episcopus, clerici vero civHalisconir
mancipandus. Jam vero de caetero generale ponenies munione
privenlur, quod erutliendis inobedientes
ediclum, si quis conlra hsec canonum inierdicla ve- non fuerint.
nire conatus fuerit, ul in locis illis episcopum eligat ; populisCAP.XXXIX.v- De episcopovacanle, qui E^clesiam
fieri, ubi episcopus nunquam fuit, analhema i.n vacantem invaserit.
conspectu omnipotenlis Dei incurrat, et insuper lam (Ex conc. Aniioch.,cap. 16.) Si quis episcopus va-
ordinalor quam ofdinalus gradum sui ordinis per- cans, in Ecclesiam non habentem episcopum surri-
dat: quia non solum anliquorum.Palrum decreta, piens populos sine concilio iniegri drdinis irruerit,
sed aposlolica ausus est convellere instiiula» etiam si populus quem seduxit desiderel illuni,: alie-
CAP. XXXIV. — Ut plebs qum,nnnquam habuil nurneum ab Ecclesia esse oporlet. Integrunvaulein
episcopum,nisi ex consensu, non habeat. et peffectum concilium dicimus illud cui metropo-
(Ex concil. Africano, cap. 61.) Placuit et illud, ut .litanus episcopus inlerfuerit.
plpbes quae nunquam habuerunl proprios episcopos, .'. CAP.XL.— Deepiscopo qui esl ordinaius ad eccle-
nisi ex concilio plenario uniuscujusque provincice et siam, el non esl receptus. i
primalis, alque consensu cjus ad cujus dioecesim (Exconc. Anrelian., cap. 10.) Si quis ordinalus, per
eadeni. Ecclesia pertinebat, decretura fuerit, minime coiileiilionem populi, aut pro aliqua ratione, et nou
accipiant. pro sua culpa, in parochia quae ei fueritdala re-
561 DECRETORUM LIBIU XX. - LIBER PRIMUS. SS2
ceplus non erii, huric oportet honorem sacerdotii A' CAP.XLV. —De synodo congregancla.
lauturniuodo conlingere, ita ul de rebus Ecclesiae (Exconcit. Arvernen., cap. 15.) Peraciis omnibus
in qua convenil sibi nibil praesrimat. Susiineat quEead correciioncm noslri ordinis in hoc concilio
aulem quidquid de eo sahclum concilium judicar promulgata sunt, placuit definire, ul onini anno ad
verit. pcragenriam cclrbritalera ronc lii in metropolitana
CAP.XLI. — De his qui promovenlur ad episcopalitm sede, tempdre quo principis yel metropolilani cle-
nec recipiunlur. clio defiiiierit, devoiis semper animornm studiis
oecasioiiibiis
(Ex concil. Anlioch., cap. 18.) Si quis episcopus conferamus, nec quibuslibel requisilis
ordinatus, ad parochiain minime, cui esi eleclus, dissentiamus, sed in praeparalo dic quo indiclum
accesseril, non suo vitio, sed quod eum aul populus ftieril, admialis in metropolitana sede pmnibus pro,-
velet, aut propler aliam causain, non lanien ejus yinciae ponlificibus, concilium , Deo praesule, cele-
vitio perpelralain : h!c et hoiioris sit el niinisierii brelur. Quisquis anlem episcopum, excepla incyita-
se concilio
particeps, dumhiodo niliil moleslus Ecciesise rehus bili causa, vel necessitale, de peragetido
exislat, ubi ministrare cognoscilur. Quem eliani absentaveril, per unius anni spatiura eril commu-
observare conveniel quidquid synodus perfecla pro- nione pleetendus. Quod si deinceps absque celebra-
vinciaejudicarido decrevefil. ' B lione eoncilii, anni uriius metas transierit, oronium
CAP.XLH. —7 auclorilas in coromunione ponlificum ejusdem provineia? sen-
. Quod congregandarum syno-
dorum apostolicm sedi commissa sil privatd pole- tenliam obnoxius relinebit, id est, si hulla sibi ini-
slale. pediente principis poieslale, Vel infirmitale, atit
(Cap. Isidori 8.) fiynodorum vero congreganda- ineviiabili causa, sed solius proprioe volutilatis libiiu
rurii aucloriias aposlolicae sedi priyaia cbmmissa sese ad celebrandum concilium noncollegeril.
est: potestate. Nec ullam synodum generalem rataro CAP.XLVI. — De arehiepiscopo quiiempore pacis
tillra biennium synodumannuniiare neglexerit. I
esse legimus, quae ejus non fueril auctbritale cpn-
(Ex conc. Meldensi, cap. 5.) Qiiod si intra bien-
gregala vel fulla. Haeccanoiiica testatur aucloritas, iiium divinitus teniporum - iranquilliiale concessa.
hacchistoria ecclesiaslica roboral;.haccsanctiPatres
admonilis -comprovincialibiis a metropolilano syno-
confirraant.
dus indicta non fueril, et m.elropolitanus ipse pro-
CAP.XLIH..-—Quod bini convenlus episcopatessingu- vocatiofies tardaverit, anno Iiilegro.missas.Taeere-
lis annis fieri dcbeanl.
non praesumal. Quod si evocati el non corporali in-
(Ex decret. Leonis papm ad Ruslicum episcopum •firmitale detenli, adesse sua abusione despexeranl,
Narbonen., cap. 57;) De coriciliis autem episcopali- n simili sentenliac subjacebunl.
-lius non aliud indicimus, quamvsancli Palres salu- CAP.XLVII. — De episcopis ad
synodum vocaiis,jii
briter ordinaverunt, ut scilicet bini convenlus per venire non coniemitanl.
annos singtilos habeaniur, in quibus de omnihus (Ex concil. Lcwdicensi, cap. 40.) Quod uon opor-^
querelis.quae inler diversos Ecclesiae ordines nasci teat episcopos ad synodum vocatos .omnjno con-
assolent, judicetur, Ac si forle inler ipsos qui prae- lcmnere, scd proiinus ire el docere,; et disceree.%
sunt.de rnajoribus, quod absil, peceatis.causa nasca- qttae ad correclionem Ecclesiac, v.el reliquartim per-
iur, quae provinciali nequeat cxaniine definiri, fra- linent reriiin. Seipsum vero. qjii contempseril,! ac-..
lcrni.alem iuani de lolius negolii qualitale melropo- cusabit, nisi forte per aegriludinem ire.nbn possit.
litanus curabit instruere : ul si coram posilis par- CAP.LXVIII. — Quales epislolm a meiropgtilano $int"
tibus, nec luo fuerit resopita judicio, ad noslrara fralribus dingendmy
cognitionem quidquid illud est, transferatur. (Ex concil. Tanaconensi, cap. 15.) Epistoke lales
— per fr.ilres a melropolitano sunt dirigendae, ut non
CAP.XLIV. De syhodis, quo lemporesinlhabehdm. solum de cathedralibus Ecclesiae presbyteris, verum.
(Ex concil. Antioch., cap. 20.) Propter ulilitates eliam de dicecesanis. ad concilium trabant, el ali-.
ecclesiasticas el absolutiones earum rerum quae quos de filiis Ecclesiaa secularibus secum adducere
dtibitalionem controversiamque recipiunt, optiriie}^ siudeant.
placuit, ut per singulas quasque proyineias bis in CAP.XLIX* — De eadem re.
.anno episcoporum concilia celebrenliir. Semel qui- (Ex.csncit. Agath.,.cap. 3C.) Si metropolilanus
-dem posl terliam seplimanam festi Paschalis, Ltaut episcopirs ad comprovinciales episcopos epistolas
in quarta septimana quae consequitur, id esl, medio direxerit, in quibus eos,.aut ad OTdinaiiouem alicujus
Pentecosles conveniat. synodus, metropolilano cora-: fratris, aut ad synodum invilel, poslpositis omnibus,
provinciales episcopos admonenie. Secunda vero ; excepta gravi infirmitate corporis, aut praeceptione
synodus flal ldibus. Oclobris.id est XV die rnensis. regja, ad constitiitam diem adesse non dilTeranl.
Octobris, quem per Beiellieon Graeci nominanl. In Qui si dcfuerinl, sicut prisca canoiiuni praecepit
ipsis autem coneijiis adsint presbyleri, diaconi, et aucloritas, usque a'd proximam synodum charitate
omnes qui se hesos existiniaiii, et synodi experian- friilrum et Ecclesiae comrauniOne priveritur.
lur examen. Nullis vero liccat apud se celebrare CAP.L. — De episcopo qui synodo adesse neglexerit.
concilia, praeter eos quibus metropolilana jura vi- (Exconcil. Spalenst, cap. 10.) Si quis autem cpi-
deniur esse coiiiinissa. scorjorum synodo adessc neglexerit, aul coeium fra^
•"><"5 BUHCHARDlWORMACIENSIS EPISCOPI. MA
iriim, antcquam conciliuiii dissolvatur, credideril j { mansisse eeciesiaslicam. disciplinam, ul.nullus fra- I
deserendiim : alienum se a fralrum conimunione trum prioribus suis se aliquando auderet antepo--
cognoscal, ncc eum recipi liceat, nisi iii sequenti nere, sed officiis chanialis id semper exbibiluin est j
synodo fuerit absolulus. prioribus, quod ab insequenlibus gratanler. semper
CAP. LI. •— De episcopo qur per wgriludinem ad : acciperetur.
synodum vciiireno». poluerit. CAP.LYIL—.De rebns dubiis in conciliis episcoporum
(Ex decr. Felicis papm, cap. 11.) Quod si aegro- einergeniibus.
ians fuerit episcopns, aut aliqua eum gravis neces- (Ex episl. Bonifacii papx ad episcopos Gallice.)
silns deiinuerii, pro se legaturo ad syuodum tnitlal, Si inter episcopos ejusdem concilii dubitaiip emer-
susceptnrus, salva fidei veritate, quiriquid synodus serit de ecclesiastico jure, vel.dg aliis negotiis,. pri-
slaluerit. mum raelropolilanus eorum cum aliis quihusdam
CAP. LII. — De episcopis cid-synodum vocalis , et in concilio considerans rera jndicei. El si non
v-enire,et missos.snos,miltere dedignanlilrus. acquiescat ntraque pars judicatis, tunc primas iilius
( De synodo apud AUhei liabitg, cap. 10; ) Placuit regionis inler ipsos audial, et quod ecclesiasiieis ca-
sanclee synodo episcopos qtii vocati de Saxonia ad nonibus, ef legibus noslris consentaneum sil.ho.c
sanclum conciliiim non venerunt, nec secunduni ca- ii
definiat, et nulla pars, valeat calculo ejus conira-
nones sacros missos suos vel vicar.ios direxeruiit, dicere.
gravi increp.aiioiie ohjurgare, et pro culpa inobe- CAP.LYIII. — Ul episcopiin syjioda.residenles, qucvad
dieiUioeiiicrepjare. Uriile ilerum eos fraterna cbari- emendalionemvilmperlineanl, primum emendeut.
late ad condiQlunvconcijiMiiiinviiatints et v.ocamus. (Ex c.oncit.AnjenieHsi,cflp,l.)Iapriinis placuit, ut
Quod el si hoe , qtiod rioij optainus , pro niliilo quoties secundum statula Palruiii saricta synodiis
duxerinl, el venire noluerinl, jusjamqtie ratioiieni congregalur, nullus episcoporum aliquam prius cau-
inobedienliaj suae redilere delrectaveriiit, apostolica sam suggerere audeat, quam ea quae ad emendalio-
aucloritale inlerdicit eis Petrus sancti Petri et papae neiii vitae, ad severitalem regtilae, ad animoaremedla
niissus, una cum sancla synodo, missas celebrare, jierlinent, flnianlur.
qtipnsque Romam venianl, et coram papa et sancta CAP. LIX. — De melropolilano si comprovincialan
Ecclesia dig-nam reddiderint rationero. episcopumin sua causa audire distulerit.
CAP.LIII. —Conciliumuniversale non nisi necessilale (Ex decr. Atexandri papm.) Si metropolitanusa
faciendum, quocunque comprovinciali episcopo bis fuerit in
(Ex confiiLAfmauo, cap. 42.),Placuit ulnon sil causa propria appellatus, el euro audire- dislulerif,
uilra faligandis fralrihus universalis necessiias, sed *Ji in proxima synodo negolii sui habeal liccntiain
qtioiies exegeiint. causie coromunes, id esl, si tolius exercendi : el quidquid propter jiistiliam a coropro-
Africte liiidecuiique relalae ad hanc sedem fuerint vincialibus snis fuerit slatutum debel cuslodiri.
lillerte, congregandam esse synoduiu inea provincia, CAP.LX.— Ulepiscopijuslajudicia semperdijudiceiit.
tibi opportunitas persuaseiit. Ctiusac aulein quoe (Ex concil. Remensi, cap. 19;) Ul episcopi etju-
comnmnes non sunt, in suis provinciis judicentur,, dices judicia discernant, quia suut quredam jutiicio
CAP.LIV. — Ut episcopi posteriores se prioribus suis miiiidi, quaedam judicio Dei reservanda. Seriptum
non pra-ferant., cst eniiii : Nolite judicare ante lempus,.qiioadusque
(Ex epist. Lucii papm, Occidenlalibus missa, veniat Dominus, qui et illuminabit abscondiia tene-
cap. 5.) Episcopi vero per singuhis, provkioias obser- brarum, et manifeslabit consilia cordium, et lunc
vent, ne posleriores se superioribus suisprsBferanl, latis erit unicuique a Deo. Et illius mcmores-sinl-':
nec eis inconsullis, nisi quanlum ad propriam per- In quo eniin judiciojudicaverHis.judicabiminiet vos,
linei parocliiam, aliquid'aganl. Sed omnes de cot.-.- CAP.LXI. — Ut canonum slaluta ab omnibus rile
nmnibus eorum eausis, consonam sententiam prole- custodiaiiiur, el nulius ea suo sensu dijudicare
rant, et deteriiiinent, quoniam aliler aclae niillas prwsumal.;
vires habebunt, nec ecclesiaslrcae rcpulabuntur. (Ex concil. Meldensi, cap. 11.) Canonum stalula
CAP.LV. Ut episcopi sui ordinis lempus observent, sine praejmlicio ab omnibus cusioriiantur, el nemo
allcr alteri honorem - prmbenies. in aciionibus, vel in judi.ciis ecclesiaslicis sno seitsu,
(Ex concil. Cabittonensi, cap. 1.) Item placuit ut, sed eorum aucloritale ducalur. In exponendis etiam,
conscrvalo- melropoiiiani episcopi primalu, caeieri vel praedicandis divinis Scripturis, sancloruin caihor
cpiscoporum secundum sui ordinalionis lempus, licoruin Patruni, et. probatissimoriim sensum .quis-
alius alii sedenli defcrat locum. que sequalur, in qiioruni scripluris, ut beaius dicit
CAP. LYI,—•De episcoporum ordine, ul qui poslerius Hierony mus, fidei verilas non vaciilet.
ordinali sunt, prioribus se non audeanl. anleferre. CAP.LXH. — De dissidenlibus episcopis.
(Ex concil. Africano , cap. 53.) Yal.ent.iniaiius (Ex concit.Carthag., cap. 23.) Dissidentes episco-
cpiscopus dixit: Si pennillit bonum patienliae yestrae, pos, si non liroor Dei, synodus reconciliel.
proscquor ea quae- praeierito tempore in Ecclesia CAP. LXIII. — De inflalione melropolHanorum el
Carthagineiisi gesta siint, et subscriplionibus fra- faslu, ei de episcoj.is uc reliquis clericis qui Iw-
truin lirmata clariierunl, etiaro lioc nos seiv.attiios dunlut: a melropolilano.
^sse profiteor. Sgd illud sciinus, iiiviohitani sciiiper (Ex epist. An.icii papa episcopi.s.per Gttlliain con-
'
563 LIBRIXX. — LIBER PRIMUS. :;.S,60
DEpRETORUM
ttitutis missa, cap. 4.) Si autem aliquis metropolilar ,A nis faslu, sed liumillima el coiicordi.,a,dmiirislratioiie,
nprum iiiflatiisfoerit, el sineomnitim comprovincia- sicul Doiiiinus ait : Non veni lninistr.iri, sed roi-
liumVpraesenlia,vel consilio episcpporuni alias cau- nislrare. Et alibi : Qtii roajor esl vestivuii,. erit rni-
sas agere, nisi eas tanlum qiiae ad propriam suanv iiisier vesier, et reliqna. -Siroillier el ipsi compro-
periinent parochiam, aut eos gravare volueril,.ab viuciales episcopLcum ejirs, consilip;, nisi quaiUuni
omnibris disiricie corrigalur, ne laliaudeineeps pcae- ad proprias perlinet parochias, agant; juxia sanclo-
suraere audeai. Si yero iricorrigibi.lis,eisqiie inobe- ruin consliluia Patruin, ut uno animo,'nnp pre, con-
diens apparuerjt, ad hane aposiolieam sedero, cui cordiier.sancta glorificelur Trinitas insaecula. Nul-
ohinia.. epLscoportitn..judicia tcrminare prnecepta lus prinias,jiUliiis nieiropolitaiius, nUHusqticreliquo^
saiil, ejus conlnmacia releratur, nl vindicta de.eo rum episcoporura altcrins adeat civilatenv, aut ad
fiaf, el caeteri timorern habeanl. Si auieni propter possessionem acccdat qnae ad.eum non pertinet, ef,
nimiam loiiginqui.iaiem, aul temporis incoromodi- alierius episcopi est parochia, super ciijusquain
tatem, vel itineris asperitatem, grave a(f hanc se- disposiiiooe, nisi.si vocalus ab eo cnjtis esse dino-
dem ejus causaniideferre fuerit, lunc ad ejus pri- scitiir, ut quiddaro ibi disponat vel ordinet,; aut
mateiii ejus causa deferatur, et penes ipsum hujus judicet, si sui gradus honore poliri voluerii. Sin
sanclae sedis aucioritate jiidicelur. Simililer si ali- B aliier praesiimp.serit,damnabilur : et nonsolumille
<juis episcoporum riietropoljtanum suspectum ha- , sed cooperantes, eisque coiisentientes, quia sicut
bucril, iipud priinateni dioeceseps, aut apud banc ordinatio, ila ejus el judicatio, el aliarumferum
apostolicam sedero audiaiur. -. _ disppsilio prohibelur. - ,
CAP»LXIY. —-Utplebes alienas alius episcopus non CAP. LXVII. — De coulenlione parochim..
usurpet. (Ex concil: Arvernen., cap. 3.), Quicunque episco-
dicecesim per XXX annos
(Ex concii. Carlhaginensi, cap. 19.) Placiiil ul a pus alierius episcopj
millo episcopo usurpenlur plebes alieiiae, nec aliqriis sine aliqna interpellaiipne possederil, quamvis se-
episcoporum supergrediatiir in dicecesi collegam ctJmteni jus. legis ejus videaiur esse dictjcesis,. ad-
suum. mitlenda.vion est conlra eum aclio reposcendiised
hoc iiitra unam parochiam, extra vero riullo modp :
CAP. LXV. — Ut nullus metropoliianus absque
omninm comprcfvrncirttiumepiscopontm pwsentia ne, duin dicecesis defendilur, previnciarunv lerniini
aliquorum audiat causas: . cpiifiiiidantur..
(Ex-episl. Iginiii papm ctinclis fidelibus missa,. CAP.LXYHL — Ut episcopi qui hegligunt toca tua
cap. 2.) -Caeterum,Tratres, salvo in omnibiis Ro- C a vicinis episcopis, ul se corrigant, admoneantur.
manae ecclesiae privilegio, nullfrs' raetfopolilanus (Ex concitio Africano, cap. 76.) Item plscoit^ul
absqne caeterorutnoraniiini comprovincialium episco- quicunque negligunt loca ad suam cathedfam perti-
porum inslantia, aliquorum atidiat ciiusas : quia • iienlia in eatholicam unilalem.hicrari, conyenianlur
irritseerunt-aliler aetae.quani in conspeclu eormn Ja diligehlibusvicinis: episcopis, ut id agere non
oronium veniilaiae. Et ipse si fecerit,.. coerceatur- a morentur.' Quod si intra sex menses.,a»die ^onven-
fralribus.: , v tionis noii, effecerinj,'. qni polncrit cas lucrari, ad
' CAP.LXVL—- Ut millus
primas vel melro.poliianus ipsum pertineant: iia sane,_utsi illead quem perli-
aliqnid agttt de Ecclesiis, vel parochiis comprovih- huisse yidebaniur, probare polueril, magis illius
ciatium episcoporum, el de ipsorum cctnsis Sine eleclam iiegligentiam ab hacreticis, ul impnne ibi
eoium cmsilio omnium, el nec ipsi aliquid aganl
sine ejus consilio, nisi quanlum ad proprias perti- sim, et sivarn diligemiam fuisse praeventani,- ut eo
nel parochias. modo ejus cura sollicilior vetarelnr : crim hoc ju-
(Ex episl. Calist. papm episcopis per Galliam con- " dices episcopi cognoverint, suaecalliedrae loca resli-
siilutis missa, cap. IS.JNuIlusaulem priinas vel me- tuanl.. Sane si episcopi iitira-.quos causa versaiur,
tropolitanus riicecesarigiiiEcclesiam vel parpchiaiium, diversaruro siiiil provinciarnm, ille primas del jii-
aut aliquid ejos parochiac, praJsumitexcommiinicare, dices, vicious prOvincia esl Iocus de quo cPnlen-
vel dijiidicare aliquid.vel agere absqtte ejris consi- dilur. Si auierii ex commiiiii placilo vicinos judiccs
lio vel judicio : sed hoc observet, quod ab aposlo- elegeriiil,: aul-unus eligatur, aul tres : aut si tres
lis ac:Patribus el praedecessoribus nostiis est slatu- elegerint, aul omnium sententiani seqtiantur, aut
ijifn, et a jiobis coiifirmatum.: id est, si" qiiis me- dtiorum.
tfopplilaniis episcopiis, nisi quod ad"suam solum- CAP, LXIX. — De duobus episcopis allefcqniibus de
modo.propriain pertinet parochiam,. Sine consilio et parochia cujusdam basiliccv. •;•'
volunlate oinnium cpmprovincialium episcoporum (Ex concil.Spatensi, cap. 1.) liiler memoratos fra-
cxtra.aliquiii agere lenlaTCrit, g.radus sui periculo tres noslros, Fulgeniium Asligilanum el Ilonoiiiim
subjacebil, et quod,'egerit irritunv"habeatur et va- Cordubensem episcopos; discussio agilala est, pro--
ciiuiii. Sed quidqiiid de comproviheialium cOcpisco- pte.r parochiani basilicse cujusdara qnam horuiri alter
porum caiisis,, eorujnqiieecclesiafu.ro el clcVicortiiri, Celtacensem, aller Reginensem asseruit. Ei quia
aiqiie-saEculatitiinriecessiiatibus agere aut disponere inler utrasque partes haclenus limilis aclio veiidi-
neeesse fuerit, hoc cmn oinniiini consensu compro- caia est, cujus quamvis velusla reteniione, riullum
vincialium agatur pontificum, non aliquo dainnalio- jnris piafijudieimn adfcrrel : ideoque ne. iit'dul)iuj%
t>57 BURCIIARDI WORMACIENSISEPISCOPI 568
ullra inler eos riostra devocaretur senienlia, pro- A cleficorum, et ad ea quae ad illum non perlinein,
lalis canonibus synodalia decrela perlecla sunt, imporluims existal, vacua sinl ct inania oronia quae
;
quorum aucloritas pfaemonel ila oportere irihiberi ab eo fuerinl constiiuia. Ipse aulem digna increpa-
cupidilatero, ul ne quis lcrinirips,alienos usurpet, Ob trbne excommuuicetur, el abominetur a sanclo
hoc placuit inter alternas partes inspectionis vifos ; coricilio.
mittendos, ila ut dicecesis possidenlis, si tamen ba- CAP. LXXIV. — Ne episcopus, sua
silicam Veleribus signis limes provisus monstravefit, civhqtedespecla,
ambilus cauSa ad aliam Iranseat.
Eeclesise cujus est jjus reieritionis, sil aeternum do- {Ex decrel. Lcanis papqi,; cap. 58.}. Si quis autem
miniurn. Quod el si limes legitimUs eamdem bffsili- ciiiscopus, civitatis suae iriedibcritate despecta,ad-
cam riori concludil, et latnen longi lemporis pfo^ minisiraiiohem loci eelebrioris ambierit, et ad
halur objecta praescriptio, appellaiio praesentis niiijorem se plebem quacunque raiione transtti-
episcopi riori valebit: quia illi tricennalis objectio lcril, a calhedra quidem pellalur aliena, sed carebit
silentium; imponit. Hoc etiam el ssecularium prin- ei propria : ut nec illis praesideat quos per avari-
cipiim edicla praecipiunt; ct pracsulum Romanorum liam cnncupivil, nec illis quos pef supeibiain spre-
decrevit aucloritas. Sin vero infra mclas iricennalis. yit. Suis igilur terminis quisque conleiitus sit, nec
icmporis, extra alieiips lorroinos basiljcae inpjsl$ B supra mensuram jiiris sui affeclct augeri.
reieniio reperitur, repeteiuisepiscopi jurisine mora CAP. LXXV. — Ui ab episcopis.alieha parochia mi~.
restituelur. nimepervadalur.
CAP, LXX. —.De episcopis qui conlenduni de pafo- (De canonibus apostol. lii. ii.) Epjscopo non licere-
chiis suis. . aljenam parochiam propria relicta per.vadere, licet,
(E$ cenciL Africano, cap. 7.5.) Placuit ut quicun- ctigatur a plurimis, nisi forle qusevis eum rationa-
que episcopi plebes quas ad suam cathedram aesti- hilis causa compellat, tanquam <qui possit ibidem,
iiiantperlinere nori ita repetunt, ut causas suas epi- . constituiis plus lucri couferre, el iri causa religionis
scppis judicaniibus agant: sed alio reiinenie irrue-_ . aliquid profecto pr,ospicere.;E.t hoc non asemeiipsa.
rinl, sive n.oleniibus, si-vevolentibus plebibus causte perleiilet, sed multorum. episcoporum judicio et
suae detrimentura patianlur. Et quicunque jam hoc maxima supplicalione perficiat.,. . ,. .
fecerunt, si nondunv,est, inter episcopos finita con- CAP. LXXVL-^fle eadem re.
tcnlio, sedadbuc iijde contendunt, ill.einde disceda.t (Ex episl. Evarkti papm,_frqtripus. per JEgyptuni;
quem constiteril prseternvissis.jtidiciis ecclesiasticis .directa, mp. i.) Sacerdoles vero vice Chrisli lega-
irruisse, nec sibt 'quisque blandialur, si a primale tione fiirtgunlur in Ecclesia, et sicul ei sua est-
ut retineat litteras impetraril :sed sive habeal Iit- 'Cconjuncia sptinsa, jd esl Ecclesia, sic episcopis.
teras, sive non habeal, cony.enial.eum qui lenet^et, .jtinguiitur Ecclesiae, unicuiqtie pro portione sua:.et
ejus lilteras accipiat, ut einu, appareat pacifiee le-, sicut vir noh debet negligere. uxprera suam, sed
nuisse Ecclesiam ad se periineiiteni., Si aufem ille diligere, el caste cusio.dire, et amare, alque pru-.
aliquam quaeslionem reluleril, per episeopos judices denter regere, ita et episcppus debet Ecclesiam
causa firiiatur, sive quos eis primates dederint,, sive suain. El velul uxor quae sub manu eslviri, oberiire.
quos ipsi vicinos ex conscnsii delegerint. debet viro suo, eimique amare, el diligere : ppiiiis
CAP..LXXI. — Ut in allera parocliia clericos alterius eiiam Ecclesia episcopo suo.in omnibus obedire,.
dimcesis episcopus nullatenus ordinel. euinque amare, el diligere ut aniroam suam debel :
\Ex cqncil. Anlipclie., cap. 22.) Episcppus alienam qtiiaillud fit. carnaliier, isltid spiritaliter. El sicut
civitalem, quse non est illi subjecta, non adeal,viie& vir noo debet adullerare uxorem. snam : ita nec
atl ppss.essipuem accpdat, quae ad euro nori perlinet, episcopiis.Ecclesiara suam, id esl,, ut illam dimiiiai,
nec ojdinatipnem ibi facere praesumat: nisi forte ad quam consecratus esl,absque inevitahili neces-.
cunvconsilio et voiuntateepiscopi regionis. Si quis. siiale aut aposlolica vel regulari, mulatione, ei
aulem, tale aliquid facere tentayerit, irrita sil ejus. alieri se ambilus causa conjungat. Et sicut tixori
ordinatio, et ipse coercealur a synodo. iipu licetdimitlere virum suum^ ul alteri, viveiiie
CAP. LXXII. — Ut nullo modo de.paroehia ad aliam eo, malrimonio se societ, ul euin adullerei, licet
episcopustranseat. fornicafus sit. vii: ejus, sed j,uxta Aposlolum, aut
(Ex eodem, cap. 21.) Episcopus abal.ia parochia viro suo debel. recQiiciljari, aulmanereinnupta :li,a.
neqnaqflara migrct ad ali.am : nec sponte sua pror- Ecclesiae non licet dimiltere episcopum suum, aut
sus insjliens, nec vi coactus a populis, nec ab epi- ab eo se segregare, utaltefum eo vivenle accipiai:
scopis iiecessitate corapulsus, Maneat autem in Ec-. ;sed aut ipsurn liabeat, autinnnpta maneat, id est,.
clesia qaam primitus a.Deo sorlitus est, nec iride. iie aljerum episcopura suo y.ivenle accipial, ut for-
iransmigrjet, secundum pristinum lermiiium de hac nlcationis aul adullerii crimen incurrat. Nam si
re constilulum. aduUerafa fuerit, id est, si se alieri episcopo junxe-
CAP. LXX.IH.— De prmsumplione tdienm dimcesis. rit, aut super se allerum episcopuh} adduxerit, aui
(Ex epist. Bonifacii papte.) Si quis episcopus non esse feceril, vel desideraveril, per acerrimarh
rogalus de.alia proyincia iri,aliam veneril, praesum- po?nitentiam, aut. sno reconcilietur episcopo',, aut
jitiye irrwros ad ordiiialionera ct eousii.i.uiioiieni. i.niiupla perma.neal.
,560 DECRETORUM LlBRl XX;. - LIBER PRIMUS. i 570
- CAP. LXXYII. — :D,: mulaiione episcopprum. : u i CAP;LXXX. —JDe episcopoquiinsua fwerifpersc-
,. culus Ecclesialquok ad alium ei Sil.fugiendmny:
(Ejo episti Anlheri papm. episcopis per Bmlicdm
cohstilulis rhissa (Ejcdecre. Calist.pupm episcopisperGalliamiCon-
atque Toleianam provinciam , Si quis cpiseopus. fiierit
slitulismissis., cap. 15.)
cap. 14.) De mUlatione ergo episcoporum unde perseculus in sua Ecclesia, fugiendum illi est ad
sanclam sedem aposlolicam consulere voluistis, sei- ' alteram, eique sociandum,, dicente Domino •:Si per-
lote eam communi uliliiate atque riecessitate fieri seculi yos fuerintin una- civitale, fugitein.aliani.
licere, sed non libilu cujusqu.am aut dominalione:' Si auteni ulililatis causaiuerit mulandUni^noii.pci 1
, PelrusT sanclus magisler,: et prineeps apostoloruin se hoc
agat, sed fralribus iiiviiantibus, et auctoriiale'
de Aiiiiochia ulilitalis causa trauslatus est Romam, sanciae sedis faciat, non ambitus causa, ,sei
ul ibidero polius proficere posset. Eusebius quoque ulilitatis.hiijus
::':'•-
de qiiadam parva civilate, apostolica aucloritate CAP.LXXXl- — De cpiscopo qui principalem caihe-
Hranslatus esl Alex.aridri.am.Sinilliier Felix de civi-. dram sum Ecclesim negligit.
lale in qua Ordinatus eral eleeiipne.civiunvpropteF- (Ex concil. Roihoma-; cap. ,16.) Ut nbn Iiceal
doclrinam et bonariv vilani quam habebat, com-- episcopo principalem calhedram sux parochiae ne-
muni episcopofuin et reliquorum sacerdotum ac . , gligere, et aliam Ecclesiara in.sua dicecesi magis
populorum consilio Iransl.aius esiEphesum..Non eninv' frequenlare.
transit de civilate ad civitatem qui nonsuo libitu, CAP. LXXXII,.— De episcopis ayisedes sitas. negli-
aul ambilu hoc facit, sed utilitatequadain, aut rieces- giini, et in possessionibussuis longe positis diu mo-
siiate, aliorura horlatu, elcohsilio pbtlpru.m frarisCer-» fanlur. .
tur. Nec trarisferlur de niiriori civitale ad majorerii,: , (Ex concil. Sardicensi, cap. 15.). Osius episco-
quiboe non ainbitu nec propfia yoluntate facit,sed piis dixit: Quia nihirpraetermilti oportel, siint qui-
aut vi a pfopria sede pulsris, aut necessitate coaclus, 'dam fraifes et coepiscopi nostn, qui non iri ea ciyi-
«utuiilitate locj, aut populi, non superbe, ^ed hii- tate resident, i.n qtia videiitur episcopi esse cpnsti-
roiliter ab aliis Iraiislaliis.et ihlhroriizaius est: quja tuili, velcerle parvam rem illic habearil': alibi au-.
homo videt in facie, Deusautein in corde. Ei Do- tem idoneapraedia babere noscuntiir, vel affectioriem
i.niniis per Proplietani loquiiiir,' dicens :. Dominus proximprum quibus indulgeanl. Hactenus pefmiili
scil cogilationes hominura-, quoniam vanaesunt.Nou eis oporlel, ul accedanlad possessiohes suas, ei
' mutal noivmiitai necriui- disponant vel ordiiieiit fructum laboris sui, ril post
ergo sedenr, qui meniem,
lat civitatera qui riori sua spoiite sed consilio et :quatuof dies Dbminicos, id esl, posl tres hebdoiiia-
cieelioiie aliorum jnuiatur. Non igitur migrat de cr- das, si morari necesse est, iri suis potius fuhdis.
viiale ad civilaiem, qui non avaritiae causa sppnte « inorenlur, aut si est proxinia CiVilas in qua "esl
dimitiii siiam: sed, utjain diclum est, aul piilsUs presbyfer, ne sine Ecclesia yiiieantur facefe diein
iliuc accedant, ut neque res domesii-
asua, aut necessitale coactus, aut eleciione, aiit Dominicum,
exhortatione saeerdotum et populoruro translatus caeper absentiameorumdelrimehlumsuslineant, cl
est adalleram civiialem. Nain sicut episcopihabeht non frequenier veniendo ad civitalem in qua episco-
moratur suspicionein jacianliae el ambitioniS:
poieslaiem ordinare regulariler episcopos et reli- pns
evadanl. Universi dixerunt placeresibi.
quos sacerdbles.: sie qublies. uiilitas aut hecessi-
tas expoposcerit, supfadicto:roodo;et riiutare el in- LXXXIII. — ' Ul episcopus- singulis annis parpchiam
suam circiimeat.
Uiron|zare poteslalemhabeiit.
(Ex concil. Spalensi, cap. 4.) jjl singUlis annis,
—
CAP. LXXVHJ. Dfi eadem,ie.
- unusquisque episcopus parociiiam suam circunieat,
(Excanqwbus, aposloL) Episcopus aul presbyter populumque corifirriiet ac doceat, el ea quae vir
uxorem. piopriam nequaquara sub obtenlu religionis ianda sunt probibeat;et ea quoa agerida sunt, uti-
abjiciat. Si vero rejecerit, excommunicetiir. Sedsi literagere suadeat.
perseveraveritj dejiciaiiir. ^ CAP. LXXXIY- — De episcopis qui. ram ciui nun--
quam per seipsos plebes sibi coriiinissas.visilant..
. CAP. LXXIX. :— Iiem ex eodem. .
(Ex conciL Meldensi, eap. 5.) Ul episcopi qui.
(Ex cancil. Sardtcensi, cap. 1.) O.sius episcopus. plebes sibi creditas, aut raro, aut nunqiiam per
dixit : Non minus mala consuetudo. qiiara perni- seipsos y.isitanl juxta ordinem evarigelieum et apo-
ciosa corruptela funditus eradicanda esi, necuiii- stolicum atque ecclesiaslicum,. cum Dominus Mo-i
ceat episcopo de civilate sua ad aliarn transire ci- dicat: Speculalorem dedi te denrai Israel,,etaudiesi,
viiatem. Manifesta est eriini causa, pro qua re hoe ex ore meo verbum, et annunciabiseis cx.me,. elc.s
faeere tental: cum nullus in hac re invenlus sit a
compfoyincialibiis episcopis, acrius corripianturv
episcopus, qui de majore civilate ad minorem.transr CAP. LXXXV. — Ut episcopipresbyteros suosde mi-
iret. Unde apparel avaritix ardore eos inflammari, nislefiis illorum' diligehter discuiiahl.=
- et ambitidni servire, et ut dominationes. agant. Si
(Exconcil. Braggar.; cap. 2:) Placuitnpbis atqise
oumibus placel, hujusmodi pernicies saeyiuset ausle- convehit,iit episcopi per sirigulas Ecclesias et dioa-
rius vindicetur, ul nec laicam communioriem ha- ceses euntes, pririnim discutlarit clericos, quoroodO
bealqui (alis est. •Responderunf universi : Placet. . brdinein baptisroi lcneant vel: fnissarum,, ef qualiler
«71 BURCIIARDl WORMACIENSIS EPISGOPl : , ^--
quaequeoTic.ia in Ecciesia peragant. E(. si rectc qui- ..,\ in admiiiislralionibus Ecclesiae poniificibus socian-
dehi invenerint, Deo gratias. Sin aulem rairiime, lur, discrepare non debeant, nec professione, nec
docere debent ignaros. habilu : iiec cohaerere et conjungi possunt, qiiibus
CAP. LXXXVI. — Ut episcopus cum paucis suam pa- et sttiriia et vota diversa sunt. Si qtiis auleni episco-
rocltiam circumeat. piis post ha;c eeclesiaslicam rem ad laicalem prbcu-
(F.x concil. Tolelano.cap. 5.) Ciim episcopus suam ralionem atiminisirandam elegerit, aut sine lesli-
dieecesim visitat, trolli prav muliiludiiie onerOsiis mpnio oeconomi gubernanda ciedideril, vere uit
exislaf,-rtec unquam quinqiiagenarinm liuYnertim coniempior caoonum et ffaudator ccclesiasiicanim
eveciioriis excedat, aut aniplius quarauna die per rerurn^ rion soluro Cbrisio de rebus panperiim jiidi-
unamqiiahique basilicam remorandi liceiUiam habeai. cabitur feus, sed eiiam et coucilio: manebit obnoxiHS.
CAP. LXXXVII —Si episcopus parochiam svam vi- CAP. XC.—- Cl in, circuitiove episcopi omnes, qui
silarenequiverit, virosprobabilis vilmpr-ose millah sunt in parochiasingularitm malricum., exceplisin-
(Ex eodem cap. 6.) Quod si episcppus, aut languore firmis, ad synodnm ejus venire debeant,
(leienius.aui aliis occupationibus implicatiis,yisila- (Ex concil. Rolhom. 13., cap. 11.) Cum episcopus
tionem dicecescos explere neqtiiverii, presbyleros suam dioecesim circuil, archidiaconus vel archi-
probabilisvitae, auldiaconos mitlat.qui redditusba- ig presbyter eum prseire debet uno aut duobus diebus
silicarum et reparationes, et minislraiiiium vitajn per parochias quas visitaturiis est. El plebe convo-
iiiquirant. cata, anntinliare debet proprii, pastoris. adventum.
CAP.LXXXVIIL — Qualetn minislrum episcopus juxla . Et ut omnes, exceplis infirmis, ad ejtis synodura die
se haberedebeal. denOminata impraetermisse occurrant, et omnimodis
(Ex cqncil. Meldensi, cap. 3.) Ut quisque cpiscopus ex aucloritate sanclorum canonum praecipere, et
tnleni jiixta se pro viribus habere decertel, qyi juxla minacitcr deninuiare debei, quod si quis absque
siiicerissimum el purissimuro sensum calholicorum gravi necessitale defueril, proculdubio. a commu-
Pairum, fide et observatioue mandalorum Dei, seu nione Chrisiiana sil repellendus. Deind.eaccitis se.-
el praedicationis doclrina, presbyleros plebium assi- ciim .presbyteris, qui iri illo loco serviiium debent
due inslruat et in.formet, ne domus Dei vivi, qtiae est e.xhiber.e episcopo, quidquid de minoribus el levio-
Ecclesia, siiie lucerna verhi diviiii reinaneal. Sed el ribus causis corrigere potest, emendare salagat, ut-
idein talis exisial, quem anior pecuni» non yexel, pontifex veniens nequaquam in facilioribus negoliis-.
aul rcprehensibilis conlemptihilem reddatv Hincest, fatigetur, aut sibi,imniora.ri aniplius necesse sit ibi,
qtiod cum Moses querela.m in conspeclu Deipone- quam espensa suflicial. Ai.l enim Dominus. ad Mo-
iet, non se posse porlare taiuum onus quod ei iQ sen, de hujuscemodi cooperatoribtis : U.t.tecum, i.n-
fueral impositum, audivita Domino:Congrega niibi qtiit,- sustentenl onus popnli, el non lu solus grave-
LXX viros de senioribus Israel, quos tu nosli quo.d ris. Et bealus Joannes Baplista adventum Doiuini ;
senes populi sint ac raagistri, el aufpram de spirilu praecucurrit praedicando, dicens : Pceniieniiam -
luo, tradaiiique eis ut sustenlenl lecum onus populi, agite, elc. Et item :-Paraleviam Domino. Siqiiidem-
et noii tti solus graveris. Quid iu Mose, nisi sumiimra cpiscopus vicem Chrisli agere yideliir., el.ideo cum
sacerdotium ? Qttid in LXX viris,. nisi. presbyleros gaudio, liniore, et sunima revereniia a -plebibus sibi
accipimus? Quod autem Dominus aufert de spiriiu subjectis suscipiendus est : ul illis cum lau.de dica-
Mosi, tfadilque eis, patenter ostendil, quod hi qui tur quod Aposlolus discipulis dicit : Teslinionitiin,
ab episcopo inconspectu Dei vocali sunt, ut secum inquit, vobis perhibeo, quod ita suscepislis me sicut
onus populi suslenteiU, eadem velle,. et iti parlito angelum Dei, sicul Dominum Jesum.
sibi onere lotis viribus cooperari. Hoc. enim signi- CAP. XCI. —-Decrelalis conslitnlio Eulychiani papai
ficat, quod non aliuni, sed ejusdem Mosi spirilum quid episcopi in synodo qumrere debeant..
accipiunt. (Ea; decr.. Eulychian. papm, cap. 9.) Episcopus in
CAP.LXXXIX. — De episcopo ne laicum ponal sibi synodo residens , post congruam allocutioneni,,se-
vicarium. T\ ptem ex plebe ipsius parochiae, vel eo amplius,
(Ex concit. Bragar., cap. 9.) Nova. aclione didi- prout videril cxpedire, maturiores, honesliores, at-
cimus quosdam ex noslro collegio cootra mores queveraciores viros, in medium debet evocare. Et,_
ecclesiasticos, laicos habere in rebus divinis consti- allalis sanclorum pignoribus, ununiquemque iUortifn.
lulos oeconomos. Proinde pariter traelanles eligi- tali sacramento conslringal.
inus, ul unusquisquc noslrum secundum Chalcedo- CAP. XCII. •—Jnsjarandum synodale. ^
ncnsiumPatrum decreia,ex proprio clero ceconorouro (Ex.eodem, clecret.) A-.modo in anlca, quidqnid
sibi constilual. Indecorum esl laicum vicariura esse nosti, aut attdisti, aul postmoduin inqnisiturus ies,
episcopi, et saeculares in Eeclesia judicare. In uno quod contra Dei voluiilalcin et rectaiii Clifis.lianila-
eoileiiique officio non debei dispar esse professio. tem, in isla parochia facluin sil, aut fulurum erit,
Quod etiam in lege divina probihetur, dicenle Mose: si in diebus tuis evenerit, tanium, ot ad luam ce-
Non arabis in bovesimul etas'mo,quodesl, homines giiitionciu (luocunque modo perveniat, si.scis.atit ;
divcrsae professionis in officio uno rion spciabis. libi iririicalum fuerit synodalenrcausam esse, el.ad i
Uude cportel nos ct diviuis libris et sar.ctorum n.iiiisterium episcopi pertincre, quod lu nec propicr
Patruin obedire pracceplis, constiluentes ut hi qui araorem, ncc ptopicr limorero, ncc p-ropler prai-
573 DECRETORUMLlBRl XX. — LIRER PRIMUS. 574
inium, nec propler parenlelam ullatenus celes epi-. i Interrogalio 10.
scopuro, aut ejtis missuro cui hoc inquirere jusserit, Esl aliquis qui proprium servura" extra judicem
q-iandocunque te ex boc inierrogaverit: sic te Deus occiderit, et aliqua femina quae ancillam propriam
adjuvet et istoesanclorumreliquiae. necaverit, furore aeli inflaimhalra?
CAP.XCH!. — Juramentumcmterorunii Inlerrogatio- lt:
(Ex eodem.) Islud sacramenlum quod isle juravit Est aliquis qni, diabolo" iiiipellenle, semefipsum
de synodali causa,.quod tu illud ex te ila observabis, in Occideiil?
Interrogalio 12. "• '•'•>•-
quanluin.sapis, aut audisti, aut ab hac die in, anlea
inquisiltiriis cs, sic te Deus adjuvet, etc. Est aliquis qui; in bello publico homines ynlne-
CAP. XCIY. — Post dalum, sacrameninm episcopus raverit, etneseilsi de illo-vulnere aliqulsperierit?
illos qui juraverunl ila alloqualu.r. Et si alicui impnlatur quod homihemoccidefit-, et
(Ex eodem.) Yidele, fratres, ut Domino reddatis ipse hoc denegavefit ?>
juramenta vestra : non ehim homini juraslis, sed Intenogaiifi 13.
Deo creatori vestro. Nos aulem , qtii ejns ministri Est aliquis qui iri consilio fuerit- ul homo-iiitevfi-
sumus , non terrenam substanliain yestram conctt- ceretur, et non fuit in faclo, et lamen per ejus con-
piscimus, sed salulem animarum vestrarum requi-; B silium el exhortatibnem niie.rfectus est?
rimus. Cayele ne afiquid abscondatis, et ex alterius Inier-rogdtio iii
peccata veslra fiat dannialio. Est aliquis qui truncatioiies fnaniium-, pediim,
Primq interrogutia, episcopi aut ejus. missi.. linguae, et lesticulOruni feceril, et oculps altefiiis
(Ea:eoden!.)Esli.nhacparochiahomicida,qui homi- eruerit?.
nemt aut spon.tanea voluntate, aut cupiditatis, aut Intcrrocjaiio 15.
rapaciiatis causa, aut casu, aui nolens, aul cpacliis, Esl aliquis conjugalus, qiii cum ailerius uxoro
aut pro vindicta parenlum , aul in bello, aut juss.u adulierium perpetravit, veiuxor cum aileritis vifo?
Domini, aul proprium servum.occiderit? lnlerrogalio 1.6.
Inlerrogalio 2. Est aliquis uxorem habens, qui concubiriani siinul
Esl aliquis parricida, aul fratricida, qui patrem, habueril ancillam propriam, aul aliaiu feminara ?•
matrem, sororem, fralrem,.avuncultim a.ut.aljquem IiUerrogaliv 17».
parenium interfecerit? Est aliquis qui uxorem legitimam diihiserit-,. et
Inlerragalio 3. alieri se conjunxerit, el,aiiaro in conjugium accc-
Est aliquis qiii presbyterum, aut diaconuro, aut peiit?-
aliqueni clericorum occideril, vcl aliquo meinbro *-* . Interrogaliq i8..
detruncaverit? , - Est aliqua mulipr quae virurn proprium dimiserit]
Interrogatio i. et, allervse conjunxerii?-.....
Est aliquis vei aliqua. qiiL infanlem proprinm , Interrogaiio id.
oppresseril, vel veslimenlorum pondere suffoeaverit, Sunl aliqui, inlervenienie repudio, qui ab inyicem
ei si hoc factum^est ante bapiisinum, aut post ba- sint sepafali, et sic inaiieanl?,
ptismum, aut si inrans.infirroatus per negligentiam .. Interrpgalio 20. ,
parenlis absque baptismo obieril? Est aliquis qni absque consensu uxoris, derelicto
Interrogalio 5. legilimo conjugiO, in mohasleri.um inlraveril?
Est aliquis vel aliqua qui alterius iiartum ex,cus- Ihierrogaiio 21..
serit, vel si ipsa Temiua, prppria voluniate suuin "Est aliquis qui suani conjugein qiiamvis culpfibi-'
partum vel conceptum excusserit, et aborlivum fe- lem sine episcopi judicio reliqueril?
cerit? Inlexrogalio 22.
Inlerrogalio 6. Esl aliqua inulier quoe, conscioyiro suo, fornicata
Esl aliqua feniiria quae in fornicaiione concipiens, _ fuerrt?
limens ne.manife.staretur, infantem proprium, aulin Inierrogatio 23:
aquam projeceril, aul in terra occultaverit, quod Est aliquis uxofe carens,. qui ctim alterius con-
morltt dicunt? juge fornicatus fuerit: aut si qua mulier non habens
Inlertogalio 7. virura cuin allerius marito?
Est aliquis qui uxorem suam absque lege, aut '
Iitlerrogcilio 24.
ceiia probalione interfecerit? Est aliquis noii habeiis uxorefn, qiii ctini femiria
Inierrogaiio 8. quae yiruin iion habel fomicatus fuerit?''-
Est aliqua feraina quc; virum suum, vel aliquem Inlerrogalio 25.
bominem per herbas.venenalas; vel morliferas po- Esl aliqua laica virgo-, quav-roocchata fueril cuni
iiones inlcrfecerit, vel aliura hoc facere docuerit? adolescenle?
InlerrogalioQ, Imerrocjalio 26.
Esl aliquis yel aliqua qui hoe fecerit, vel aliuni Est aliquis qui desponsalara pucilain nou d.uxerit,
faccre docuerit, ut vir non possil geiierare, aul ct fidciii spmisalio.rum fregerit?
fcniina concipere?
575 RURCHARDrwORMACIENSIS EPISCOPI 576
Interrogalio 27. A Iuterrogatio 41.
Est aliquisqiii allerius sponsaro rapucrit, et sibi lnlerrogandum si aliquis hoinincm liherum atit
sociaverit? •servum alterius, aut peregrinuro, aut adventitium
Inlerrogaiio 28, furalus fuerit, aut eurii blandientem seduxeril et
Estaliquis qui quaracunque feniinam, virginem , vendiderit, et extra patriam in caplivitatem duxeril:;
aitt viduam per raptuni traxeril, et sociaverit sibi iiul si aliquis Judaeo vel pagano Chrislianum man-
in nialrimoniiiro : et si aliqui sunl, qui in hoc con- cipiunv vendiderit, aut si ipsi Judaei Chrisliana maii-
sentientes el adjuvantes fuerint? cipia in suo serviiio habeanj,.vel vendanl?
Inlerrogutio 29. Inlerrogalio i%.
Est aliquis qui, cum Judaea, vel, si Juriaeus vel Interrogaiidum si aliquis sit magus, ariolus, aut'
paganus, cum aliqu.a Christiana nioechatus fueril ? incantator, divinus, aut sorlilegtis : vel si aliquis.
Inierrogalio. 50. ; vota ad arbores, vel ad fontes, vel.ad lapides faclat,
Esl aliquis qui, sauCtimoriialem, vel viduam Dso aul ibi candelam seu^ quodlibet mtiniis deferat, vc-
.sacralam.rapueril, et in conjuginin sumpserit, vel. luti ibi quoddain tiuinen sit, qnod bonum, aui ma-
ipsis consenlientihus cum eis fofnicalus fneril? Tuftr possit iiiferre?
Inierrogqlio 51. B' lnlerrogatio 45.
Est aliquis qui yivenle marilo., eonjtigem illitis Perserularidum si aliquis strbulcus, vel bubulcus,
adullerasse accusatur, et eo in proxiino.dcfuii.clo sive venalor, vel coeteri hujusmodi diabolica car-
camdein sunipsisse diiioscitur?- miiia. dicat super panem, aul super herbas, aut su-
Inlerrogalio 52. per quaedam nefaria ligamenta, et haecaul in arbore
Est aliqua mulier quae dicat quod vir, ejus non abscondat, aui in bivio, -atil in lrivio projicial, ul
possil cum ea coire,. et ob hanc causaro dissidium sua. animalia ' liberet a peste el clade, et allerius per-
quaerit^el alium virum yelil accipere ? dal ?
nlerrogalio 55. Interrogalio 44..
Est aliqui&qui cum cominalre spiritali moechatus Pcrquirendum si aliqua fcemina sit, quaeper quae-
fueril, vel eam iii malrimoniuni acceperil, simililef- dam maleficia, ct incantaliones, menies honiinum
que curn filiola quaro ex sacro fbnle susceperit, aut se immulare posse dicat,. id esl, ut de odio in amo-
aiite.episcopum tenuit? rcm, aut de amore in odium coiivertat, aul hona
Inlerrogalio 54. hwniiium, aut damiiel, aui surripiat? Et si aliqua:
in siinililudi-
Eslaliquisquipropinquam elconsanguineamsuaia C esl qnae sedicatcum dacinonum lurba
in iuairimanium accepit, aul cum ea fornicalus csl ? ncm- mulierunvlransforraala cerlis noclibus equiiare-
super quasdam beslias, et in eornm c«nsortio anriu-
Interrogalio 55. meratara esse ?
Esl aliquis qui irralionabiliter, id est, conlra na-
luram cuin masculis, el mtitis miscealur anima- Inler-rogalio 45.
libus? ..•.• Inlerrogandum si aliquis sanguinem morlicinuni,
' auldilaceralum a bcslia comederit? •
IntefrogalioZS. • .
. Ebl aliqua mulier quae lenocmiiim fecerit? lnierrogaito 46..
Est aliquis qni juravil quod Deo conlrarium est,.
Inlerrogaiio 57. ut frairi nunquam rccoiicilietur; quod esl peccatum.
Esl aliquis qui in sua domo consenlil cum pro- usque ad mortem ?
priis ancillis, vel geniiiariis suis adujteria perpc- Inlerrogalio 47.
trari? Est aliquis qui bibit de liquore In quo- muslefa;,
Inlerrogalio 5S. vel rnus, siye aliquod iromundum auimal necaUuu
Inlerrogandum si aliquis fur, aut sacrilegus sit in esl? -- • '
eadem plebe, qui ecclesias Dei infregerit, vefaliquid I .. Inlerrogaiio 48»
de ecdesia furatus sil, aut publice rapuerit, vel la- ^ Est aliquis qui jejunium qiiadragesimale, vel qua.
leiiler surripuerit : aut si aliquis rapax, et raptor, luor temporiim, sive Leianiac majoris, vel Rogaiio-
ct damnalor Ecclesiae Dei est? nuin, sive indiclum ab episcopo jejuriium pro qua-
Inierrogalio 59. cunque plaga, non observaveril ?
lnlerrogandum si aliquis perjurus sit, aul si sciens, lnierrogalio 49.
ct pro cupiditale terrena pejeraverit: el si nesciens, Est aliquis qui bibit, aut manducavit, aUl portavit
aul si coaclus jussu senioris, aut pro membris, super se quo existimaverat se Dei judicium perver-
aul pro vila rediinenda : aut si aliquis scienter noni lere posse?
solum pejeraverit, sed cliam alios in perjuriumi Inlerrogalio 50.
duxerit? Esl aliquis qtii in Kalend. Januarii aliquid fecerat,
Inlerrogalio 40. quod a paganis invenlum esl, ct dies observavit, et
Inlerrogandum si aliquis scienter conlra aliquen i .lunain, et mcnses, ct lioruui effecliva poienlia aliquid
falsum leslimoniuni proluleril, ct quale damiiun:l speraycrat in . melius, aul in delerius posse cou^
aliquis per banc tcslificalioiieni liabueril? vcrii ?
§77 . DECRETORUM LHiRI XX, — LIRiilt PRIMUS. 578
Inierrogalio 51. &
A"una vice in anno, id est, ih capiie Qtiadragesima',
Est aliquis quodctirique opus inchoans, qui ei poeiiitenliam pro peccatis suis ifpn siisciperel? :
aliqiiid dixerat, aut quacunque inagica arte aliud Inlirrdgatio 6$>. .-.::
fecit, nisi ut Apostolus docet, Omhia in nomine Est aliquis qui assiduam ebrietatem seclelur,
Domini facienda? Neque enim daemoiiesin noslrum Apostolo dicente: Neque enim ebriosi regntim Dei
. adjutorium debemus iuvocafe, sed Deum, in colle- possidebunl?
cliorie simililer herbarum medicinalium, symbohrrh - « Interrogatio 66.
et oralioneni Dorainicam dicere oporiet, et nihil Esl aliquis qui conlemplo suo"pfesbylero, in aliam .
aliud ? parochiam iret ad ecclesiam, et ibi communicarei,
Interrogaito 52. «tsuam decimamdaret ? . - ,
Quaerendum eliam si mulieres in lanificiis suis, Inlerrpgatio 67.
vel inordieridis lelrs : aliquid dicant, -aut. obser- Inqiiirendum de mendicis qni per paroehiam dis-
vent, nisi, ut siipra -diclum est, bmnia in Tiomine currpnl-: el si unusqnisque paupereni de familia sua
Domini ? ^ascat?:
Inierrogdiio 53. * Interrogaiio B8:
fet 'aliqiiis qui oblaliones, id esl, eleemoSynam fi- IiileTrogandUm si.iri unaquaque- plebe decani sint
parenlum defunclorum injusie retineal? per yillas cpiisliluti, viri veraces etDominum timen-
Interrogalio 54. ies, qui caeteros admoneant ut ad ecclesiam per-
Esl -aliquis qui supra morluum noctuiiiis horis-• -ganl, ad-Ma,tutinas,.ad Missanveiad Yesperam, et
carrnma diabolica cantaret, elbiberei, et inanducarei: nihil operis in! diebusfesiis facianl: Ct si horUm
ibi, quasi de ejus inorle gfatularetuiy el si alib'i!! qiiisquam transgressus fuerit, staiim presbyteroi
mortui in vigiliis noclurnis, nisi in Ecclesia Custo^: annunlifint, similiter de luxurja, et onini opere
diantur? ...---_. jiravo?: : •. r. : ., -.•
lntefr,ogatio'$>. Interrogatio 6&.
Est aliquis qui non commUnicet, "veltfibus tenp- Est aliquis qui haiinurii episcopi, ant presbyteri
.poribus iri anno, id estj in Pascha, Penlecoste, et sui, etexco.mmhhicaiionem parvipendit?,
Nalali Domini, nisi pro mortiferis criminibus, et '
Interrogatio 70,
episcopi vel sacerdotum judicio, acommunioneiiierit Perquirendum si parochiani prcsbyiero suo debi-
vremotus? -- . Itifn lionorem iropendanl, aut si est aliquis qni ciini
Interrogqlio -56. ' verbo, vel faclo inhonoraret, et ejus raonita sperne-
Est ariquisqui in die Dominica, vel in praecipuis C ret?
f slivilatibus, quidquam operis facial : et si ad Inlerrogalio -71i
Matutinas et ad Missam, ei ad Vesperas, his tfiebus Est aliquis qui peregrinoy aut viaiori liospillum
impraetermisse omnes occurrant ? contradixefit?
Interrogatio-Wl. , lnterrogalio 72. .
Tisl aliquis excommunicalus, qui pro nihiloduxerit Inquirendum est quas festivitates colant?
excommunicalionem~: et si aliquis cfim ex-communi- Imerfogatio 75f
calo communicaveril .?>.'• Iiilerrogandurri si patriiii filiolis suis Symboliiih
Inlerrogalio 58. et Oralionem Doriiinicani insihuent, aut; insinuari
Est aliquis qui moduni poeniienlise sibi InjUnctum faciant?
non custodierit ? -
Inlerrogalio 74,
Intcrrogatio 59. --•
Est aliquis qui pairem aut riiatrem inhonoraveril, Perquirendum' 'si HII aut V vel plures interfece-
ririthoniinem?
aul percusserit, aut maledixerit ?-'
Inierrogalki 75.
Iniefrogalio 60. Esl aliquis qui Qontradicit episcopo aul ejus roi-
Esl aliquis qui voiiiitum post acceptam Euchari-' jj,
nistris, ne cploiii aut servi pro coiiimissis crimini-
stiarri per ebrielatera fecerit? bus virgis nudicaedantur?
Inlefrogdlio 6i.
Est aliquis qui suam decimationem Deo el sanclis Inierrogqlio 76.
ejus relraxerit ? Interrogaridum si aliquis peregrinum, qui de sua
Interrogatio 62. patria propter pagauorum infestationcm, vel perse-
Est aliquis tain perversus'et Deo alienus, ut sal- culionem fugit, hac de causa quia in dproo ejus
lenvDominicadie ad ecclesiam non veneril? vnansit, el diebhs aut annis loco merceiiarii illi ser-
•lnlerrogalio '63. vivit, proproprio sefvo velit haberej el vendeie,
Si porcarii', et aliipastores Dominiea die ad eccle- aul darealicui prasuroat? ...
siam non veniant, el Missas non audiunt, similiter Interrogrttio 77.
ih aliis feslivitaiibus ? • Eslaliquis qrii injusla mensura suam annonani.,
Interrogatw 64. aul vinuni veiidat.cum Dominus dicat: iEquus sit
Est aliquis"qui ad confessionem non veniretj vel Uibi modius, el.sequus sexlarius? .;-... .. .:
579 HlIRGIlARDi YvORMACiEiNbiSEPlSCOPi 580
Inierrogalio 78. A nos, quod siue verecundia memorare non possu-
Denunciaiidnm eiiain quam magnum piaculum sil nros, fraieriiiiaiem luam .Grammalicam, el illa dif-
usuras exigere, et de alieno fenore velle ditescere, ficiliora quibusdam exponere. Quam rem. ita mo-
el quod sacri canones lales ab Eoclesia ejici praeci- lesle suseepimus, ac surnus' vehemenler asperna-
piant. • ' li, ut ea quse prius dicta fuerunl-, in -gemilum et
Inlerrogalio 79. trisliiiam vertereinus: quia in troo ore cnm Jpvis
Est aliquis qui pfopter cnpiditatem Judseum vel laudibtis, Christi laudes esse non po-sunl. Etquam
paganum inlerfecerit? grave nefanduroque sil episeopis canere, quotl nec
•Interrogatio 80. laico religioso convenial. El qiiamvis dilectissimus
Esl allquis insaniens qui aliquem boroinem occi- filius nosler Candidus presbyter poslmodum veniens,
deril? hac de re subtiliier requisilus negaverif, atque vos
fnlerrogalio 81-. conatus fuerit excusare :.de noslro tamen adhuc
Esl aliquis qui arborem succiderel, el dum operi animo non recessit: quia quantura exsecrabile esl
«ecessario insister.et, aliquis sublus arborem deye- bocde sacerdote enarrari, tanto utrum itanecesse
«iens, improvise oppfimeretur? sil districta et veraci oportet satisfaclione cognosci.
Inlerrogalio 82. B Unde si post hoc evidenter haec quae ad nos perlala
Est aliquis qui conjuraliones et conspiraiiones sunt falsa esse claruerint, neque vos nugis ei saecu-
seclarelur? laribus lilieris studere consliteril, et Deo noslro gra-
h.ierrogalio 83. tias agamus, qui cor veslrum maculari blasphemis
Est alrquis qui ecclesiara aut clericum fatrgare nefandorum laudibus non permisil, et de conceden-
praesuriipserit? dis quaeposcitis securi jam et sinealiqua dubiiatione
Inlerrogalio 84. tractemus-.
Inquirendum de refugis et perfidis clericis et CAP.XCYIH. — Quanlum discrimen immineal pr.sio-
laicis. ribus qui verilaiem Christi prmdicarc ncgligunt.
Inlerrognlio 85. (Ex. decr. Marci papm, JEg.ypliorum episcopis
Percontandum de confrairiis et fralernRatunV soL misste; cap. 3.) Vae enim erit nobis, qui lnijus mi-
cielalibus qualiier in parochia aganlur. riisleiii onus susceptum habemus, si veritatem Sal-
Interrogalio 86. valoris nostri Jesu Chrisli, quain aposloli praedi-
Inlerrogandura si canlica lnrpia el risnm moven- caverunt, praedicare ncglexerinius. Vaeeritnobis-, si
liaaliqiiis circa ecclesiam canlare praesumal. silentio veritatem oppresserimus, qui erogare nuin-
litlerrogatio 87. muiariis jubemur, id esl, Chrislianos populos imbiie-
Perquireiidum si aliquis ecclesiam inlrans, fabu- re et docere. Quid in ipsius Christi fuiuro dicturi
lisvacaieconsuevit, el nondiligenier auscultat divi- surous examine, si sermoiiis ejus veritalem coiifiin-
na eloquia, et si antequam Missa finiaUir, de eccle- dimur praedicare ? Quid eril de nobis, cum de com-
cia exieril? missis nobis animabus, et de officio snseepio raiio-
Inlerrogatio 88. nem juslus judex Ghrislus Deus nosler disirictam
Inlerrogandum sioblalionem.id est panem et vi- exegeril?
iiuin,..viri et feminaead Missas offeranl, et si non CAP.XCIX. — Quod episcopum oporieal sine iuter-
viri conjuges offerant, pro se suisque oinnibus ut missione Lcclesiam suam docere el amare.
in canone continetur? (Cap>Evaristi papm V, omnibus per Mgypium fra-
CAP. XCV. — Ut episcopi libros genlilium non tribus missum.) Episcopum verooporletopporiune et
legant. iinporiune atque sine interniissioiieEceresiamsuain
(Ex concili. Carlliag., crsp.16.) Ut episcopi libfos docere eamqueprudenter regereel amare.ula viliis se
gentilium non legani : haerelicorum autem pro ne- abslineat, ui salulem conse.qui possit ceternani. Et
ccssiiale et tempore. illa cum tanla reverenlia eins doctrinam debet sus-
li
CAP.XCVI. — Ui episcopi, proul vulgus inlelligere cipere, eumque amare el diligere, ut legatum Dei
possit secundum proprielalcm commuhis lingute U- et praeconemverilatis, quia, teslante Veritate, quod-
torum prad.calionem tcmperenl.
concil. Ul Sermo- cunque ligaveril super terram, eril ligatum et iii
(Ex Remensi, cap. 11.) episcopi
nes et Homelias sanctorum Patruro, proutomnesin- ccelo, el quodcunque solveril.super lerram,erit so-
luluro et in ccelis.
telligere po.ssinl, secundum proprieialem communis CAP.C. —De
lingua3praeriicare studeant. ignoranlia omnibus, maxime sacefdoti-
bus, vilanda.
CAP.XCXVII. — Reprehensio episcopiin pulpilopa- cohcil.Toleiano b, cap. 25.) Ignorantia maler
ganos libros co
exponentis, quod cum Jovis laudi- (Ex
bus Cliriiii lauties non conveniant. cunclorum errorum, maxime in sacerdotibus Dei
susce-
(Ex reg. ad Desiclerium episc. Gallim, cap. 84.) vilanda est, qui doceudi officium in populjs
Cum mulia nobis bona de vcsiris fuissent sludiis perunl. Saccrdoles enim legere sancta Scfipiura
nunciata, iia-cordi noslro esl nala laetilia, ulnega- admonet, Paulo aposlolo dicente ad Timotheuiu:
re ea qua? sibi IVaternilas veslra concedenda popo- Intetide leclioni, exhortationi. Doclores semper se
jscerai, rninime paieremur. Sed posi lioc pervenit^id [ permanerein his scianl.lgitur sacerdotes.Soripiuras
5gi DECRETORUMLIBRl XX.— LIBER LPRI.MUS. 582,
sanclas el cariones mediierilur, nl omne opus eoruni A CAP, CVIII.—Ut mdlus episcopus iirahcrius episcojti
iii praedicatione et doelrina consislat, aique aedifi-. parochia ad promotionem ministerii accedere prce-
sumal.
cent cuiiclos lain fidei scieiiiia, quarii ppeiuin disci-
. ' . '(Exconcil. Amiocli., cap."'13.) Nullus episcopiis Cx
piin.a, . alia
provincia atideat ad alkrii tranSgredi, el ad
CAP.Gi. — Ui-ejtiscopusdissidenles concordare com* pionioiibnem niiriisterii aliquos in Ecclesiis ordi-
pellal. riare, licei corisensiiin videaiitur praebere noniiulli,
(Ex toticil: Cariha:, cap. 26.) Studendum episcopo. hisililteris tain Metropolrtani, quahi caeteionini, qiii
ul uissidenies fratres, sive clericos, sivelaicos, ad* •cum cosunt, fogatus adVeniat, el sic
episcoporum
paceni magis quam ad judiciuiii horielur. ad aclionem ordinatioiiis accedat. "Si vero, hullo
CAP.C\\.—Ut iw-die-Dominicarerum dijudicaiiones vocaoie, inordiiiato more deproperet supef aliquibus
non-fiant.: prdinaiionibus], el ecclesiasticis negoiiis ad cuin
(Ex concil. Spalensi*,cop.'2.) Gi TiuHusepiscopus, rion peitiherilibus componendis: irriia qtiidem. quae
vel infra posilus, dieDoininica causas.judicare prae-. ab eo
gerunliir existant.ipse vero incompositi inolris
sumal.
s'ni,"eiirraliohabilis audaciae subeal uliioiferii, ex hoc
GAP.GIU. ' >—Dedoineslicael inleriori conversaiione „ jam damhatus-asaiicto coiiCilio. ;
- . . episccporum., CAP. CIX.— Ne episcopjisnllerius Ecclesim clericum
"{ExcohciLAureliun.,cap. 5.) Decrevit sancla syne- audacier invadere altcniel.
Hus-domeslicanvetTnleriofeih episcopi conversaiio^ (Ex cdncil.. Nicmrio, cdp. 16.) Si quis episcopus
nera lolios feprelierisioiiisatque suspiciehis impene- clericum ad aliuin perlinentem audacler ihvadere,
tfabilem fieri deb£fe,; Ui jiixta ApostOlumprovidea- el. in' sua. Ecclesia- iordinafe lentaverii, noiv con-
rous hona, non SolurricoranvDeo, sed eiiam.co- senlieiite episcopO a qiio discessil, is qui regulae
ram omnibus boriiinibus. Oportet igilur ut- c'u- nianclpalur, ordinalio hujusniodi irrila compro-
bieuio-episcdpi et secretioribus-quibuslibet obse- betu*r. „.'.-.'
quiis sincerae epiftioiiis saeerdofes Ct clerici as- CAP. CX. — De-non prmsumendis illicilis ordinalio^
sistant, qui vigilanletri, ofantero, sacra eloquia hibtis..
«cruiantefn, episcopuni suum jiigiler alteiidant, ejuss (Exepisi. Simpiicit pap. missa Equiiio Flowntio, et
que sanctae conversaiionis lesles, imitalores, et ad Seve. epist.,.cap. 1-) Relalio iios yeslrae dileciioiiis
"
Dei gloiiani-prafidicalionis existant, insiruxit, el gesloruin sefies plenius inliinavit,
CAP.CIY. -*-*"Ul episcopus quasi. hospes se fenlinere . Gaudeiiiiuin Ofiiniehsis Eccles.iaesacerdoiem corilra
debeat. . . "• rj siatuia canonrim ac noslfa prajcepla ordinaliones
(Ex diciis, Aiiyust.) Episcopus quasi hospes fieri illiciias perpelrasse. Quafiirii. i.lli toiaro penitus
<lebei, et privalam donium non •habeat, sed qiiasi aufepri pra2Cipirm|s,potestalCni.,'Scripsinins eniin ad
bospes esse debet, iit Ghfislus aii: Filins hpminis Sevefuro fraireni et coepiscopuro nosirum, ui, si
Jioiijhabel ubi capu.t suum reclinet. necesse fuerit, ipse in^ srqiradicla Ecclesia, consi-
CAP. GV. -*-Ut episcqpifrequenler Missas celebrenh deralis Palrunv regulis>,Tioc fungaiur officio quo
(Exconcil. Arausico, cap.Z.) Staluiiims;, ut.nori ille ahusus esse convictus est: ila ul hi qui illiciie
•lanluiu Dominicis diebiis, el praecipuis fesiivilalrbus ab epdem suiil prove.cli, -abEcclesiasticis miiiistcriis
-episcopi Miss:tscelebreiit, sed ciira.possibile fuerit, renioti Mut.
quoiidiana quoque sacrificia freqnenteni; nec fasti- CAP. CXI.'— DeepisiOpo cmca qni, per presliyierum
tdiaiil. -^
suum, presbyierum eldiacohosduos ordinaierai.,;
ICAP.CVL —Neepiscopus prelio corriiplus atleriut (Ex cdncil: Braggdi,-cup: 5k) Atl cogiiiiiohein
clericum ordktare prasumaii. nostri examinis Gabrensis diaconi relalu pervciiil
. (Ex concil. Hannerensi, crtp.l.)Oirinibus miiiistris de quibiisdam ipsiris Eccleslae cleiicis, qiidrurii duro
ccclesiasticae dignilalis, inlerdicimus,. ut; nuliiis unus adpresbyierii, duoadLeyitarum .'.riiiitisieriui.ii
•quocunquemunere aul favore Corruptus, Clericum:P consecrarehtur, Cpiscopiis aiiieni eofttm oeulbfuirL
alteriHS parochiae latenter . ac fgriive . ad oruiiia-. dolofe detentus, fertiir riianiimsifam superhos laii
tionero. siihiiiti'oducere.ip.ra3Siiriiat,LQtiod. si: fecerit; tuni posuisse, el presbylerum qiiemdam illis cohlra
juxta Ghalcedonense decretoni, is qui.;niedialoreicr ecclesiasiicuin ordiiiern benediciioriem dedisse.Qu:
~si
sliill, clericus est, propriogradiidecidai, si lai.ctis licel propter tantam praesumptionis audaciam pole-
auinionaehus, arralheriiaiizetur. ., '..-;'- rat ac.ctisa.tiisjudicio pfaesenli daniiiari, si adhiic
CAP.VII. — Ut episcopus clericos allerius parochim in corpore ptj.situs, ltoh; fiiissel mortis; yocaiibri%
uullalehus ordinel. praeyeiitus : sed quia jam iile examini diVinbrelictus"
(Ex cohcii. Parisiensi, cap. 52.) Episcopii.s n'0h esi, hiimani) jodicio accusari'n.on poiest:. hi qui
consiiluat presbyterds aul diacoiios aliefi subjeclos supersurii, et"a'b eo non.consecraiiohisiilulhiii, se.I
episcppo, nisi forte CirihconsiliO et volunlate ipsiiis". ighoiiiiniaVpotiiis eulogium percepefuiil, ne silii
Si quis atilem tale aliqtiid agcre [enlaVerii, liceriiiaiii talis usurpatio facial, dccfeviirius''ritgra-
irriia sii ejus ordiriaiio, et ipse coe.rceaiur a.s^i duni; sacerdoiis vel Levitici of riiiis,'queiri:peryersfe
liodoi '• atlepti stint, deposiii"aequbjiidicio aliiitaiitttr. Talcs
583 BURCHARDIWORMACIENSISEPISCGPI -" 584
etiin. merilo judicati sunt removendi, quia prave A nobis dc eo major sit vereciiridia, et illi episcopatus
inventi suiit conslituti. nomen non -sit in honore, sed onere. Quod quia pu-
CAP. CXII. — Qtiod non oporteat episcopum pcr dpri nobis esl, de eo illa cognoscere, quae in alia-
pecuniam quempiam ordinare, rum provinciaruin omnino reprehendimus sacerdo-
(Ex concil. Chalced.,cap.%) Si qnis cpiscopus tibns, fralernitas vcslra eum illic immorari amplius
per pecuniam fecerit ordinaiionem, et sub prelio non permittal, sed ad rios quaritoCiUs reVerti com-
redegerit Spirilus sancti graliam, qnav non polcst pcllat» Ac magis inventa per omnia occasione trans-
vendi, ordinaveritqne per pectiniam episcopunii, aut mitiat, ut sttbea qua dignumesl observantiareffe-
presbyterum, aul diacoimm, vel qiienilibet ex his iiatus, saeculares mores ad safcerdolalem studeat
qtii conimmeranlur in clero': prOpfii.gradhs peri;- convcflefc dignitatem. Nariv satis noxium alque
ciilo subjacebii: et qni ordinatus esi, nihil ex hac: ispefiiiciOsumest, ul imitalione ipsius, qui aedificari
ordinatione proficiet,, sed alienus sil a dignilate. Si si (lebueraiiJ destruanlur..In qua fe non solum ille
quis vero lriediatpr datis vel acceptis exsiiteriu eulpabilis* sed eliam qui non restiteril invenilur»
si quidem clericus fuerit, proprio gradu decidat: Nam consenlire videtur erranli, qui corrigenda, ut
si vero monachus, aut laicus, analhematizelur. resecari debeant, non concurrit. Quia vero quidam
CAP. CXIH. -^- Quod munus eliqm sil a lingua vi- B Theodorusepiscopus de dicecesireverendissiraifra^
tandum* iris noslri Gonstaiitii Mediolanensis Ecclesiae epi-
(Ex dictis Gfegorii papm.) Suiil nPhhtiHi qui lium- scopij disciplinaro, ut dicilur, eVilanSj illue Vehisse
liiorum quideih praeniia ex ordinatiohe non acci- Drnialur : horlamur ut et isto diligenlius requisito,
pinnt, tamen sacros ordines pro humana gratia ad episcopuro suum veslra fralernitas relransnvitiat.
largiuiuur. Hi nimirUm quod graiis accipiunl, Et quia, siciif legitur, qui abjicit disciplinam infelix
gratis riori iribuunt: quia fayprrs nummum de im- est, nulla eum illie excusaiione patiamini fetiriere,
penso officiosariclitatis expelunt. Unde ct.m vifum qiiatenus et lii, qui levitalis eorura, yilio possunidc-
jusluni describeret IsaiasJ ait : Qui exculit manus cipi, liherenlur, et de ipsis.hahere mercedern, ne in
suas ab omni munere: quia aliudest munus ab hac stiiltiiia pereanl, valealis.
obsequio, aliud muiius a manu,. aliud munus a CAP. CXVIH. — in aliena civi-
Mtinus ab est indehiie Quandiu episcopus
lingua. obsequio, subjeclio laieremoretur.
impensa. Munus a manu,pccunia cst. Munus a lia-
gua, favor. Qui ergo sacios ordines iribuit, tunc ab dixit: (Ex concil. Safdinensi, cap. 14.) Osius episCOpuS'
omni muncre manus exciitit, qUando in divihis Et hoe qupque staluere debetis, ut exaliqua
rebus non soliim ullatn peciiniam, sed eliam huma- p civiiate cum advcnerit ad aliam civitatem, et ambi-
nam graliam non reqiiirit. lioni riiagis quarri. devbtiorii sernionem, voluerit ih
CAP. CXIV. ;— Ul noh vdliat seiilenlia tpiscopi, hisi i alieiia ciyittile raulto lempOfe residere : forte eriini
ctericorum suorum pfmsenlia firmeiur. ^yfertitjepiscopuihibci^noi-^sse' tam iristructuin, ne^
(Ex coucil. Carthag., cap. 23.) Irrita erit seiUentia':;.i]^ue':ta'ni'doctum : is vero qui advehil incipiat cbni
episcopi, nisi-clericorum siioruhi prajseiitia confif- ; Temriefe eUhi, et frequenter facere sermohem, ut
ineitir. dehonestet et infirmet illius persorianij ita ut ex hac
CAP. CXV. — Ut episcopus secundum redilum Eccle- occasione non dubitet relinquere adsignaiam sibi
sia,um numeruni clericorum faciat. Ecelesiam, et transeat ad alienani. Definile ergo
(Ex cohciL Spalensi, cap. i.) Nc passim episcopns tenfpora : quia etnOn recipiepiscopiim, inhumanum
iiniUiluilineiii clericorum faciat, sed secundum mc- est, et si diulius resideat, perniciosum est. Nerriini
rilum j- vel redditum Ecclesiarum numerus mode- auleni superiori concilio fratres noslfos constituisse,
retur. ut si quis laicus in ea, in qua comfiioralur, civitale,
CAP.CXVI. — De episcopisperegrinis. qualudr Doroinicos dies, id est, per tres septimanas
(Ex concil. Arelatensi, cap. 20.) De episcopis pe- non cclebrassel cohvenium, communioneprivarelur.
regfinis qiii in urbem solent venire, quos veraciier j) Si haec circa laicos constiiuta sunt, multo magis
episcopos scimus esse, placuil eis locum dari ul cpiscoptim neclicet, nee decet, si nulla sil lara gra-
oiTerant. visnecessitas quae detineal, ul amplius a suprascriplo
CAP.CXVJI. — Ul levitate vaganlcs episcopi, ad pro- tempore alisens sil ab Ecclesia sua. Universi dixe-
pria redire compellanlur. riinl placere sibi.
(Ex regisl. Gregor. pctpce, rtd Siagrium episcopum C.\r. CXIX. — De snscipiendis episcopisqtti persecu-
Augustodun., cap. 122.) Cum sacerdolis dignitas liqnem patiunlur.
aliis videalur dignitatibus emiiiere, ila quisquis ea (Ex eodem, Cap. 22.) Osius episcopus dixit: Sug-
ofriaius est, curiciis se imilandutri dcbet osicndere, gerente fratre et coepiscopo nostro Olympio, eliam
iit cxemplp siii nulli nocere, sed vitam polius valeat hoc placuil, ut si aliquis vim p.erpessus est, et ini-
coriippnere siibjectorum. Nam si arlus disscnlia! a que expulsus, pro disciplina etcatholica confessione,
lipniirie, quaiilo pontiiicatus ipse plus erigit, lanto vel pro dcfcnsione veriiatisV effiigiens, pericula, in-
niagis abdicil. Itaque Menatem quendam episcopum, nocens et devolus ad aliam .yenerit civitaleni, hpn
qui illuc de dioeeeseos noslrae ordinalione profcctus prohibeatur immorari, quandiu aul redite possit,
est, in lania sc levkalc; didicinius exliibere; ut el aut injnriaejus remcdium acceperil: Qttia durum
m DEGRETORUM LIBRI XX, -LIBER PRIMUS. S&$,
esteuui qui persecutioliens-patilur npn recipi; elianv A Propterea te Joannem ablipstibus capiiyitate.Lis,.-
etiarga benevolentia et humanitas eiest exhibenda. lanae civitalis cpiscopum, in Squillicina Ecclesia
€mnis synodtis dixii t Universa quae cbnstiluta sunt cardinaiem necesse duximus consli tuere sacerdoteni,
calbolica Ecclesiainuiiiverso orbe diffusa cusiodiet.; ul et susceptam semel animarum curaro inluitu
EMubscripserunt qui.conyenerant. , /uturae j-etrJbuUonis, impleajs^,et.licet a tua, lioste
CAP. CXX- -^-De illis gui se dkunt esse episcopos. jmminente, depulsiis sis, aliam ^uoe,paslore vacat
-,(Ex concil. Remensij cqp..45.} Sunl in quibusdam debeas Ecclesiam {rubernare: ita tamen ut, «icivi-
locisscolti et alii crronei, qui sedicunt episcopos Jatemillani. ab hoslibus liberam efflci, et Dominp
«sse,,et mu.lto.snegljgentes, absqnel.iceiUia dpminp- prole^enle ad prioreni slaluro contigerit revocari,
mrosuorumsiye magistre.r«m;,=presbyteros et dia- iu eam iu qtra jet prius ordinatus -es Ecelesiam rS-
conos ordinenl. Quoruni«rdinationem, qriia plerum- veriarisrSiiv autem praedicla civitas continua captit
que in Si.moniacam iiicidit. haeresim, et, lnultis vilalis calamitatepremilur,in hac in qua el-a nobis
«rroribus sjibjacet, modis oronibus irritani fiefi. incardinatus es debeas Ecclesia pernr^neite. -:
dehere omnes une coiisensu decreyimus.: GAP.GXXiV.—De episeopis , qiiod omiies Itomliwseii
CA*.CXXT.—Qualiter peiegdtu <episcoplrecipiapiur. jure obcdiredebeanl.
(Ex regul. Gregom pap. universis tipiscppis per :P (ExJecret. Clemmtispapce-,cap- lS).Oniftes prin-
lUyriaim^ cdp: 42.) Jovinusexc-elleniisslnius yir cipes lerrae el cunctos homincs cpiscopis^bedirc, ct
filius noster.per iilyricunv scriptis suis nobis indi- capila sua submitlere, eorumqiie auditores exislere
sas^e dignpscitur, ad se, sacris ajiicibus destinatis ;prascipiebat, ulonines pariler fideles et coopefa-
jussunvfuisse, -episcojpps.quos e,jjropriis locjs hpsti- iores tegis Dei monstrarenlur, ne de -eis dicatur :
Jiiaiis furor expulerat, .ad eos episcopos qui nunc •Coiifiindenlur -et efuhesceiit omnes qui-pugnaht
tquoque in locis propriis degunt, pro suslenlaljone adversum te, ct eruht quasi nou sinf, ei pcribUrtt
ac stipendiis praeseniis vilae esse,jungeridos. Et licet Viri qUi comradicunt libi. Quaereseos, ci liOu'iiive-
ad hoc fraternitatem veslram jussiq principalis »ies;'virbs rcbelles tuosi erurit quasi non sint, cl vc-
fldmoneat, .Jiabenius lamen majus horura mandaiuro luti consnmptio hoir.ihes bellanles adversum lci
«lerni principis, qup ad baec terribilius peragenda Orones-ergo qui eis contraeUnty ita daiimatos ct
compeliirour, ut.non dico fratre.s et coepiseopos infaihes usque adsalisfaclioriemmoftslrabal-. cinist
jiostros, sed ipsoseliam quosnpbis conlrarjospati- coiiverterenluf, a Iroiihibus Ecclesiie alienos csse
'
mur,.cum opporluniias jiosiulat, in conferendis pfaecipiebat/
ijsubsidiis necessitatum carnaliimi diligarnus. O.p0rtet "•'- -"CAP, CXXY.;~ Quod episcopi claves smiEccksiic;
•ergo vos ad hanc jehi etccelesli primitus priiicipi ' el liabeaitl poiestalem cldiidere cmhiMJct mpcrirc
ppriqs ejns. .-- •......:,„-.
obedientes existere,etJnipeTialibuseiiamjussionibus
^consenlire, qualenus ffat.res cpepiscoposque noslrbs, {Extodem cap. 57.) Sanclam -ergoEcclesiam iro-
maciilaiiiro emnes seryarc debere evaiigelizaliat,
quoset captivitalis eidiyefsaruronecessilatumaii- ^ujus clayes. cpiscopos esse dicehai. Ipsi eniro ha-
gusiiae. comprirount, debeatis consolandos conve- benl polesiaieni .daudere coeliim ei
apcrire porlaii
aiendosqtie vobiscum in ecclesiaslieis siisteniallpni- cjus, quia clayes cceliiacti suiil. Amovcreaiueiii
-bus libenter suscipere : non quidem utper eorntnU- «osiienjinero
-flionem episcopalis fhrOni, dignitalem, sed utab deberedpccbai, quia pculi Domiiii siirif,
cl qui eos taiigit, tahgil pupillam oculi cjusi Et
--Ecclesia-juxta possibiJitaieni suOieienlia debeant . sit qui eos scandalizat, ipsiin.
iSlimeiua percipefe. Sic enirii-$t proxinium iiv Deo quanta poviiadigiius
«l Deuni in proximo diligere comprobamuiv Nullam jDoiiiinum docuisse dicebai, irbi ait: Qtn .scaiidaliza^
veriHmum de pusjlli.s islis qul in, ine credunl, ex--
quippe eis pos in vestris Ecclesiis.ahelOrilaieiii ,-lri-
sed tamen, eos veslris sblatiis contineri pedii ,ci ul suspendatur mola as.in.aria in collo cjus,
buimus, el ilemergatur in profundUm maris.
summopere horiamurv ,
—>Qiiodepiscppos Dominus ad gl&
CAP.CXXlI. — De episcopis vet jpresbyleris ignoiis; P"CAP.CXXYI.
ut anie probalioncm- synodalem minisirare non ficandum se elegem:^iguod onines principes les-
.. .permiltaniur. rai els obedire opofteat, ei capiia suq submillert.
(Ex eodem cap. 29.) Ad gioiificandum se, ct ;di-
'(-ExconciL Roloma.,cap.S.) Sialuimus,secundum vina mandata seminanda.etevangelizanda episcopos
"xanoriicam cautelam , omnes iindecunque superve- Dominus elegit, et ut riori prohibeaiiiur, aui periur-
nietites ignotos «piscopos \el presbyteros, anle benlur aiebat: Quoniamijui eris Taediti euiri itedit
probationem bynodalem in ecclesiaslicum minisie- ciijus legalione furignntur^ Pr«dicare eos assidue,
rium hon admiit^re. cl roandala Domini sifie iritermissiOiie arinuritiafe
CAP."UXXHL— Ut episcopus, hostilitate expulstts, rogahat. Opera corufn boha coram hpminibus moii-
ad aliam vacantem transeat Eccksiam. strare, ct conscicnfiam bonam coram Deo habere,
.: ^Exregu. S. Grego. ad Agnellum epts., cap. 135.) insinuabat. ••':,:
Pastoralis oQiciicura nos adroonet dcsiilulis Eccle- CAP.CXXVH. — Deepiscopis,quottse inplcem'dili'
siispfbprios constiiuere sacerdotcs, qui grcgem gere debeant. :; ,:
Doroinicumpaslorali debeanlsollicitudinegubernare. (Ex eodem cap. 50;) Episcopus ergp ' vicei» ajvp-
:"'" ..-s:-:19 •• ; '
PATBOV.CXL.
Mt ItmCHATiDI YVOfc^ .5S8;'1"'
sioiofuhi gefere Dbhiinum docuisse dicebat, et relit A irianeriiehi. Ecce hbmicida*pfobabihief esse declaraS
qiibrum discipulorUm viceiri leriere' presbyteros de- tur qui a ff aterha sOcietaledividitur, Nam et si tax-
bere insihuabat: et" si quis aliquem ex liis scanda- nus non rooveat ad occidendum, pro eo tanien quia;
liz.iret, graviKsiraahi sibi pdenam inferfi debeieprae^ imroitis est ad noceridum, jahv a Deb Iioiriicidate-
(iicabat. Cuirctos se irivicem diligere et adjuv.are; netur. Yivitilie, et isle jaminlerlector eoiivirieitur;
tiebere, et nemiriem ab adjutofio frsiris se subtfa- Ciiiri igiiur liis praeceplis beatiis 'apostblus' Paulus
Jiefe iristruebat. > cbnsbria prcedicatione concofdet, dicens: SolnOiioc-
CAP.CXXVUI. — Ut 'eptscqpusepiscopum-atiuni non cidat super iraeuhdiam veslram; et rNoIite iocuiri
,':• conculcet: dare diabolo, relatae sunt nobis qUorumdam sacef-
:':(Ex concil. Arelatensi, cap. 15.) Ut nullus episco- dolum pcrsonsc in tanlam obstmaiionis^efferbuisse
ptfs aliuin episGOporum conculceti 1:eumque calura- discordiam, ut non solum illbs ab ira occa^ussolis
•iilari vel iiijuriari praesumat. Quod si fecerit, gradus non re\ocel, sed ne annosa quidem trausaclio iem-
sui periculo subjacebit. pofum ad boniirii charitatis reclinet. Quippe in
i3AP,,GXXlX.— De episcopis qui se a fratrumctdju- quorum cordibus ita sol juslilise ChfistUs flccubuitv
lorio subiraxerinl..
omiiibus , rit ad Tumeri chafitatis redire vixpossint. Jloiurii.
. :(Exderr.\Atexandri paj;..',c«p,50 episcopis
autent ex vestro: fuerit, el ,ab B igiluf et siriiiliiim discordahliuniTfatrum bblationes,
:yi«sff.is.)Qui cpllegio
scliismalicus Juxtri antiqui canohis delinitloriem, nullp modo fecS-
auxilio vestro- se subtraxerjt, magis
esse piendas esse xensemus. PersOnis taiheh discofdari-
quani sacerdos probabitur. Ecce, iaquitPio- tiunii id speciali delliriiione pr33cipimus,iit,anieqUam
,pUela,qu.am bonumet quam jucundum habilare
eos reconcilialio vera innectat, riullus eofnhi afcce-
.;frali;es,in unuro. jjlli yero iipninunum babilaiit,qui dere ad altare Domirii audeat; veigratiamseoriiriiu-
a/frairum se solatio sublrahUnt, et, quod delefjUs
nionis saiictae percipiat rsed geriiinatOteiiipbrelpef-
est, fratribus insidias pfaeparant, aui laqueos pp-
Do- peenilentiahv coriipensabunt, quo discordiae"servie-
iiunl. Itein post paitca : Nos ergo qni disciputi runl. Quod si unus eorum, alio conlemnenle, ad sa-
miiii et dici ct esse cupimus, porlare crucem Do- lisfactionem charitalis
non cucurrerit, ex eotemporcjam
ct
niiiii, couipati fratribusdebemus.el quascun-
e:s insidias ant foveas pracpararc : qtiia la- pacificus intra Ecclcsiam rccipielur, c\ qno ad Cun-
que cordiam feslinasse convinciiur : sententia lamen
lioncro inefelur qui fralribus ieveam paral. Nolite
Dcus non irridelur. Hujus rei supcriori servala, ut tempus quod in iram expendil,
errare, fralres, quia geminntum in pcenilenliaB salisfaclione persolvai.
gratia vobis Doniimis coinmisii Ecclesiam suai», ut
CAP. CXXXH.— Ut nullns de cpiscopo stto qucretam
pioomnibns laborelis, et cunclis opprcssis opem
p facial, nisi prius eum de eudem smpeinterpcllet.
lerre non negligalis. Unde el Dominus per Prophe- dccr. Atcxandri papm, omnibus orlhodoxis
(Ex
lam loquitur, dicens : Hoecdiclt Doiuinus : Judicaic missis, cap. 2.) Si quis erga cpiscopum vel aclores
jnane judicium, et eiuite vi opprcssos de niaiiu ca- Ecclesiac quamlihei querelam babere juslarn credi-
himniantis, ne forle cgrediatur quasi ignis indigna- deril, non prius primaies aut alios adeai judices,
lio mea, el succcndatur, et non sil qui exslinguat. quam ipsos a quibus se laesum aestimat convcniat
Yos ergo qui in surorna spccula a Domino constiluti familiaritcr: non semel, sed sacpissime, ui ab eis
estis, attendere eos" ct opprimere oportet, qui in aut suam juslitiam accipial, aut excusalionem. Si
iraties seditioncs el scandala excitant, ne simul cum aulem secus egerit, ab ipsis.ct ab aliis communione
eis pcreatis. .priveiur, tanquam apostoloruin alioruinque Palriim
C\r. CXXX. — De episcopisqui se quasi canino dente •conlemplor.
invtcem corioseiinl.
CAP. CXXXIII.— Ul cpiscopi a soto Domino sini
{Ex eisdem ad eosclem, cap. 18.) Si \ero, quod dijudicandi.
absil! discordes fuerilis, et canino dente vos dero- (Ex decr. Clemenlis pap., cap. 58.) Episcopos au-
dcrc cceperitis, non solum eos non Siiperabilis, sed
lem a solo Domino judicandos aut removcndos, cl
et vobis ipsi nocebilis, alque ab eis supcrahimini, ct
j) non ab aliis csse dicebat: quia sui sunt, non alte-
nocemer ioric peribilis. rius. Et quis esl qui alterius judicet servura ? Kani
CAP.CXXXI. — De episcopjs qui fralribus nocere de-
siSirant. si isla non paliunlur bomines, nec Dcus deorum, el
haec ullalenus paliiur. Uode
(Lxdccr.Bonifaciipapm.) Sicut omnis qtti diligil Dominus doiniuanlium
fralrem suum, ex Dco esu ila otniiis qui oditpro- el per prophetas sihi testes essc dicebat, per -quos
xinmni, cx diabolo est. Dilectione enim sola discer- Doiiiinus loquitur, -dicens : Ecce excoxi le, sed non
, nilur q tis, ex quo genitus approbelur, dicente Joan- quasi' urgcntiiin : elcgi le in camino pauperialis.
iie : lii hoc raanifesti surrl lilii Dei, et filii diaboli. Propler me, propler me faciam ul non blasphemer;
.Oronisqui non facit jusliiiain, ex Deo npn esl, el ct gloriam meam alteri nou dabo.
non dil!git fratrcm suum. Quoniam hacc esl annun- CAP. CXXXIV.— Nimis timendnm el prmvidendvm
, tiaiio quam ab initio audistis, ul diligalis alter- ne offendanlur episcopi.
lilruin. Et post paululuro : Omnis qui odil fra- (Cap. Evarisli pap. ¥1 omnibus per AZgyptumfrg-
treui -suinn.houiicida esl. Et scitisquoniam om- tribus missum.) Nimis tiroenda est,.fratres, haecseii-
jiis homi-jila non habet vitam aetcrnam in sc tenli.i, ei praevidendum vobis ne offendatis eos qui
383 , DECRETO.RD.M,LII.JRlXX.— LIRER PR.1MUS. m
tantam a Domrno potestalem habent. Et ideo polius AK quoniara lam saceroples quam reliqui fideles omnes
obaudiendijdiligendi, ei summopere sunt yenerandi, summam debent hahere curarn de his qui pereunt.
el hon detfabendi, vel Iacerandi ant ejiciehdi, sed jjualenus eprum .redargulione aut corrigantur ^
portandi et amandi, ipso dicciile Domino : Qui vos peccatis,aut, si incorrigibiles apparueruit, ab Eccle-
audll, me audit: et.qui.yos. spernil, me spernit. siaseparentur. _ . . . >..'•
Idep liaecvobis et omnibus fidefibus scribimus, fra- ., CAP.,CXXXYIL — De eadem re. , -
lfes, ut ab his vos cayealis, ,et posteris vestris rion (Ex decr. Clemeniis ,pap., cap. 17.) lpsi autem
malura sed bonum.exemplum 4-eiinqualis,, quoniam episcopi sisexorbitaverint,. ab islis non sunt re-
injuria episeopprum adChristurii^eriinet, cujus yice prebendendi vel arguendi, sed porlandi, nisi in
Tiingtintiir. fide erraverisil. Hi ergo Super hos sunl, -non iWi
CAP. CXXXY.— De episcopis qui ab omnibus' suis superislos % qnoniam major a minore non argui
'crhhindnlur, ut eornhi criniinatio non recipiatur. nec judicari polest. Nullusse exlollat ergri 1docto-
(Exepist. Calist. papce, cap.l.) Callislus episcopus res ac magistros suos-: quia discipuliis super ma-
Ecclesiaecatholicae ufbis Itoman;e, Renedicto fralri gistrum nec esse debet nec petest. Nullus velit
et coepiscppo, salqiem iri Cliristo. Criminationes dici sanclus antequam sii, sed prius sit, ut vcrius
-verO conlra doclorem nemo: suscqriat : quia nou "B diealur., Pr&eepia Domini doci.oruriique ac magj-
opoiiel filids paires repreliendef e, nec servos dorni- «irorum faciis quolldie adimplere, et in Chrisii
nos laccrare. Filii ergo surtt doctorum omnes qups nomine pro inimkis orare oporlel. , .
insiruuril • et sicut filii patres carnalcs, sic el hi pa- CAP, CXXXVTIL—De eadem re.
tres debent diligere spiritales. Non eriirabene.vivunt . {Ex epist. Eusebii papai; cup. 20.i Necesse enitfi
qiii non recte credunt, aul patres repreberidunt, vgl •est ut reclores a subditis tlnieanlur, ah ipsisque
delrahurif suis. Doctores ergo, qui et palres vocan- . corriganiur, uthumana formidine peceare metuant,
tur, magis portandi quam reprehendendi sunl, .nisi qui divina judicianon formidant. Deieriores quippe
iri fecla fide erraverint. Nullus ergo doctorum per . surrt qui; doctorum vilam moresque corfumpinu,
scripta accusetuf, neC nisi fideli et legiiimo, qui -his qui subslanlias aliorum praediaque diripiunl.
letiam irrepreliensibilem yitam ac conversalionero
Ipsi iiuidem ea quae extra ribs, lieet iiostra sihi,
ducal, accusaiori respondeat. Qnia indignum est "anferunt; noslri qunque delraclores", et moruin-
iil ddctor «tulto.el indocto atque reprehensibililer
eor-rijplores nostrorum, sive qui adversiiEJ nos
vrvenli resppndeat juxla slulliliam suam, dicenle armantur, proprie nos ipsi decipiunt, et ideo gtiste
iseriptura : Non respondeas siullo juxta slullitiam Jnfames s.unl, et .rnerito: ab Ecclesia exlorres
•suain. Non berie yivit qui non recte credit. Nihili C liunl. .,
mali vull qui fidelis est. Si quis iidelis est, videat CAE. CXXXIX. — De eadem re.
*ie falsa ioqualur, aut cuiquam insidias por.at. Fide-
(Ex decreti Gaii papm-, cap. 7.) Qves vero quse
lis hpmp semper fideliter agit, et iofidelis callide in-
paslori suo commissie fuerinl, eum uec reprehen-
sidialur, atque fideles ei pie ac jusle viventes pcr- dere, ,nisi a recta fide cxorbilaveriti, debent, nec
dere nilitur, quia similis similem sibi quaerit. Infi- ullatenus acc«sare possunt : quia facta paslorum
dei.is vero bonro mortuus es.l in corppre -viyenle. eorum gladio ferienda non sunl, -quanquam rectc
Econira sermones frdelis honiinis vitam cuslodiunt1 -
reprehendenda videaniur.
audiiorum. Doclorem enim caiholicuni, et praecipue3 . CAP. GXL. — De infamalis et dilaceratis episcopis,et
Com|ni sacerdolem, sicut niillo errone implicari, itai a civilalibus propriis pulsis.
jnrlla oportet machinalione aut cupidiiaie yiolari,"," , ^Ex decrel. Evarisl. papm omnibusperJEgyptum
dicente Scripiura sanela : Post concupiscenxias luass fralribusmissis, cap. 18.) Audivimus enim quosdam
«lon"eas, et a vplunlate lua averleris. : a vobis infamalos et dilaceralos episcppos, a civi-
alibi episcppi consti-
JCAP,CXXXYl. -— Episcopos a suis ovibus: noh re- talibus propriis.pulsos, qui
preTefndendos, niai.in fide erraverinl. .. tui non possunt, nisi in civilalibus non minimis,
(Ex epist. Anqcleli papm, scrinla omnibus Chrisiii el alios in eis, ipsis vivenlibus, constitutos. Ideo
sacerdotibus, jcap. 1.) Doctor autem vel paslor Ec-- . haec vobis scribimus, ut sciatis hoc non iicere,
s . «ed proprios revocai;i et integerrime reslitui debe-
clesiae, si a fidelibus exorbitaverit, erif a fideUbiis
corrigendus. Sed pro reprobis moribus magis estt . j-e.'illos;yeroqui-adulterina-fceditate suas spon-
. lolefaridus, quain distringendus;quia rectores Eccle-'• . sas; <vuas ;ei'uxores eorum praefixo tenore esso
six aDbroinp snnt judicandi, sicut. ait Prpphela : , inielligimus, tenent, ejici ut adulteros, -atque ia-
; Deus stetit in synagoga. deor,uro,..in niedio autema .*;.ifaincS'fieri, eosqoe ab".ecclesiaslicishonoribus,ar-
deos discernil. tlnde oporlel unumquenic;ue fidelem,> - ceri- jubemUs, Si autem . adversiis. eos aliquam
si,.yiderit. aul cognoyerit- plebes suas adversuss qiierelam Iiabuerilis, liis pefaclis inquireridura crit,
pastorem suum turaescere, aut clerum delraclioni.• ei:auciofiiaie hujus sanclaesedis termihandurn,-.
bus vacare, hoc viiium pro viribus exslirpare, pru-'" - CAP.:CXLI. -^ Uiepiscopiis hon dijudiceluf qui suis
'deritcrque corfigere.satagat : nec eis in quibuscun-_.-:': ',';-, rebufest. cxpqlialns.* -, , __r\ ,
, que iiegotils niisceri,,si incorrigibiles apparuerint,t, _. . ..(Ex_ decret. Fidicis -papm ep}scop..-per JEgyplum
^iitequani. suo recpncilientur doctori, praesunial :.. : missis , cap'. .Ifk),Niil!ui; eniro episcopus qui-..guis
&)!' BIJRCHARDIWORlACIENSIS EPISCOPI SS)2
1
"csl rebus exspoliatos, ant a se de propria vi aut A licenler appellet, et adeat aposlolicae sedis poritifi-
errore pulsus antequam omiiia sibi ablala legi- 'cern, qui aul per se, aut per vicarios suos, ejus
biis restiluantur, el ipsetpacifice arintim vei plus retractari negotium procurct. Et dum ilcralo judi-
-suis' fruatur honoribus , Sedique prOpriae "sit cio ponlifex causam suam agil, nullus alius in ejns
regulariter reslilutus, juxla canoriicam inslilu- locp subfogelUr, ponalur, aul ordinetur episcopus.
tionem acciisari, vocari, judieari, aut damnari Quoniam, quanquam comprovincialibus episcopis
.'npotest.' accusali causam -ponlificis scrutari liccal, non la-
CAP.CXLII. -^Deeadem re. men definiri iriconsullo Ro nano ponlifice pcrroissum
(Ex decret. Stepha. papm omnibus episcopis missis, est-v cum beato Petro apostolo, non ab alio quam
cap. 6.) Nulhrs enim episcoporum, dum suis fuefil ab ipso, diclum sit Domino: Quaecunque ligavefis
i rebus exspoliatus, aut a sede propria qualibetocCa- jsiipef terram, eruiif ligata el in cpelis :et qusecun-
sionepulsus, debet accusari i aut a quoquam ei po- que solveris super lerfarri, erunt soluta el inxcelis.
test crimen objici, priusquaminlegerrime restaure- Si qnis putayefii se a pfqprip metropolitano gravari,
• tur, et omnia quae ei abiala quocunque sunt inge- apud primatera dipeceseos , aut penes appsloiicae
nio, legibus redintegrenlur , et ipse propriae sedi et iiriivefsalis Eccleslae papain' iudiceiur. :AccUsatpJre.s
pristiho: stalui regularitef reildatur: ita ut omnes B el accusatipiiesquas leges saeculinpn asciscunl, et
possessiones, et. cuncia sibi iiijuste sublala, atque hos rinariimiler submovemus, n.e"flatifidislricia pro-
fruclus omnes, ante conceptam accusationem, pri- baiiorie iropietas, cum recta sil judicii in electione
niates et synodus episcopo de quo agiiiir funditus "senlenlia. Si quis erga episcppura vel aclpres Ec- .
resliluanl. \Quia hpc non solUm ecclesiaslic*, sed cleslae sebroprium credidefit liabefe hegbtiurn; nbo
eiiam saeculi leges fieri prbhibeiil : rieque aliquis priiis adeat judices, qua.rii ad eos fecurral chariia-
corura, aut Ecclesiarum auctorum, vel defensorum tis studio : ut familiafi collpquio commohiti, ea sa-
ad aliqups: prius accusari debet, quam ipse cliari- nare "debeant qriae;in . queriiripniam deducunlur.
. tative> bis aut ler ab eis qui se laesos aestimant, vel• Qtibd si aliter egefil, cpmriiuriiorie priveluf .Nemo
eos pro aliquibus erratibus corvipere cupiunt, cbri- poiitiiicum deiiiceps aliquem episcOpuirisuis eispo-
. veniatur : ut abeisaUt familiarem emendatibnero, Tiaium rebus, aut a sede pulsuin excpmmunicarc
. -autjuslam.percipiatexcusalionera.Quod qui prae- - aut judicafe praesumat: quia nori est "privilegiuiiii
..sumpseril, iiminibus arceatvf Ecclesiae, usque ad quo spoliari possit jahi riudatufe.Pari; teriore idecer;-
«condignamsalisfactioneni. nimus noii cfedi aecusatofi qui, absente advefsafio^
CAP»CXLIII. — De eadem re. causam shggessefit, anle utfiiisque partis discus-
decrct. Sixti Mispanimepiscopis missis: C slonem : nec accusatores-nectestes suscipi, qui non
(Ex papm sunt idonei. Placuit, si accusatus vel daroriatus epu
cap. :6% His taliter consideraiis, atque cum reliquo-
- furo episcoporum decretis, lanquam omnium curam scopus appellaverit RomanUm; ponliflcerii, id sta-
sedis decernimus tneridum quod ipse juste Censuerlt. Et omnes qui
gefehtes, propter propriae apicerii
Ut neirio poiUifieurh aliquem suisrebus exspolialum adversus Palres armanlrir, irtfames esse censemus :
' *episcopuffl, aut a sede pulsum, excommunicare aUt neqiie eos qui cum inimicis moraiitur, adI accusalio-
• sfem vel ad teslimoiiiurii recipieridos. Piacuit'ui
judieare pravsumat : quia non est privilegium qqo in aceusaiione clericorUni priroo pefsona,
exspoliari ppssit jam nudalus. Si quis aulem aliter sempervita et
< agere praesumpserii,- sciat censuram liujus sedis lides, conyersatlo-blasphemaniium pefscfu-
cuni priinibus membris suis sibi non'defuluram, et telur..•:Nam fides brofies aclus hoihihis praecedefe
debet: qula dubiifs iri flde, iiifidelis esl. Ncc eis
'; sicrit egtfit, ita recipiet. Si bene, bene. Si grave, omnino esse credenduin qui veritatis fldem igrio-
, gravei Sl pessime, pessime. Quoniam dignus est
mercede sua. rarit, nec rectae conversaiionis vitara diicuht : quo-
\ operafius
1 CAP. CXLIV,—-Ut episcopi criminati libere apostp- .niani lalesfacile et indifferenter lacerarit, et cfirrii
licam appellent sedem_} "ii pleraque alia circq nantuf recte et pie yiveriles. Ideo; suspicio eprum
i judicium observanda. " D disctrtienda estprimOet cofrigerida, Neqfieaccusa-
{Exdecret. Jvlii.papmOrientdlib. episcopis mtssis, ibfibus suspectis, vel devinimicorum domibiis pfb-
- ,fkp. 18.) Ul omnes episcopi iiiui ih ijuibusdam gra- deuiitibus credendum.
vioribus puisantur vel crimiriantur causisj quoiies .!'CAP.CXLV. — Episc opus si abaliquopulsatur, "per-
necesse fuerit, libere apostolicam appellent spdem, episcoposjudicescausafiiiidtvr.":'""'
• «uque ad eara quasi ad matrem confugiant, nt ab ea, (Ex concil. Spalensi,- cap.S.) Si quis episcopus;a
«ieut sempef fuit, pie fulcianlur, defendanluf- et quoquam impelilur, vcJ ille aliquam quaeslioiiem
' Wberentur. Cujus dispositioiii ioihnes majores eci . retUIerii, pef episcbpos jjiidices cansa finialur : sive
clesiasiicas causas, et episcoporun)!iu.dieia, anliqua 1 quos eis priraates dederint, sive quos ipsi viciuos ex
Aposlolorum eorumqne isuccemfurtiialfliBe canpnum '«pnsehsuelegerint/
: auctpritas Tesefvayil.^uoniainiigQlpaiilUr episcppj Ckpy.GXLYlj'-T-De ephcqph judmbus quoscpmmu-
™
: < nistcdriserisuselegefip,: ;v''"'f:.":""'t;
qiiia aliter erga fratres egeririt ^uam ejusdem sedte "'' ''
' ; {Exeodemconc, cap. 9;)Judicesautem*piscopps.
papie iieri placuerit, placuit ut aceusatus vel-judica-
• ius a. comproyincialibus in-aliqria a causa episcojSuS'.: ijuos conftnmvisconserisus elegerili non liceai quem
59-. DECRETORUMLIRRl XX. — LIBER PRIMUS. 594,
quain provocare,: et.quisquis probatus fuerit pro ,Aquam, Et non damnelur. praesul, ijisiin,;LXX duo.- _.
coiituinacia nolle obtemperare judicibus, cuhv hoc hus idoneis leslibus.
pfimae sedis episcopo fuerit prbbatuni, det lilteras CAP. CLH. — Quod inimicj accusqtores ~ esse n on,
ut riullus ei communicel episcoporum, donec ob- "
possiifi. '. '"":
leinperet. (Ex decrei. Anacleti papm, omnibus episcopis mjs-
GAP.CXLYIL — Ut episcopi comprovinciates pere- sis, cap. 37.) Accusatores autem.et testes essejnons
grinajudicianonpatiantur. possuiu qui in proximo facti sunl inimici, neifaii?
(Ex decreu Fabiani papm Hilario episcopo missis, nocere cupiant, ne laesi ulcisci si? yelinl. In pffeiisis ,
cap. 26.) Peregrina vero judicia, salva in omnibus igiluf accusalprirm et testium aifectus quaafeiidiis .
apostolica auctoritate, generali sancliOnepfohibehius. . e.sl, et npn suspeclus.
Quia indighum est'ut ab exteris judicelur qui pro- ,"; CAP. CLIII, — Ut
vinciales et a se electos debet habere judices, nisi epis.copiqccusatorum cpiscopo-,
rum judices esse debeani.
fuerit appellatum. Unde opoitet, si aliquis episcopo-
rriin super cerlis aceUsetur criminibus, ut ab omni- (Exdecrel. Ddmasi papm, cap. 5.) Acchsaiorurn,
biis audiatur qui sunt in proyincia episcopis : quia episcoporum judioes esse decernimus episcopos sa-'
non oportet accusalum alicnbi "quam.iri fofo sub pienies,,reclectjuste vplentes.
atidiii. ^ .CAP. CLIV. —Qualiter accusatus fipiscppus discu- ,
CAP.CXLYIII. — Deepiscopo criminalo, si judicem tiendus sit apud palriarchas vei primaies, et quot .t
- suspeelum habuerit. lesiibus convinci debeat.
(Ex.decrel. ejusdem ad eumdem episcopum missis, ,(Ex decr. Zepherini papm.omnibus per Sic^liunh
cap. 27.) Sl quis vero episcopus judieem suspeclum > conslittilis episcopis missis, cap. %) PatriarchaJ.
bahuerit, et -viderit se ingravari, libere sedem apo^ vero vel prirnates aecusatum di.scuiienles episco-
stolicam appellet. Appellantem aulem nori habeal pum,npn ante senlentiam proferant fiiiitiYaro,.quarii,,
aiHielio ulla, aul detentionis injuriosae cuslodia, sed apostolica fultus auclorilate, ant reum se ipse-
liceat appellalori conviciantum causam.appellalionis cpnfitealur, aut per innocenles et regulariteK
remedio suhlevare : licel eliani in causis criminali- examinalos conyiiicaiur tesles, qui minores non-
bus appellare, nec appellandi. yox-denegelur ei siiU numero quam illi discipuli "fuerurit qiios
- quem in '
supplicium sententia destinarat. ;- . Dominus ad adjumenlura apostolorum eligere prae-
CAP.CXLJX. —Si quis,episcqpus. in crhnine deten- eepit.
tus fuerii, el non pqlest plurimos congregare, a XII
episcopisaudialur. CAP. CLV. — De palriurchis et primalibus.
__ (Exconcii. Caflhag., cap. 12.) Felix episcopus (Exdecr.Ciemenlispap., cap. 9 ) In illis v.erp ciyi-,
dixit: Suggefo, sccunrium stafuta velerum concilio- . tatibus in quibus olim apud.ethnicos primi flamines,
rum, nl si quis episcopos, quod nori oplamus, in eorum, aique primi legis dociores erant, episcopo
reatum aliquem iricurrerit, et riimia necessilas ei rum primates poni, vel patriarchas,. qui reliquorum •
fUeril noh pOsse plurimos congregare : ne in'cri- episcoporum judicia, et majora, quoties necesse fo-,
iriine remaneat, a XII episcopis, et preshyter a sex ret, negolia in fide agitarent, ei secunduni Domini
episcopisv cUin proprio suO episcopo audialuf, ei voluntalem, sicutsancli constiluerunt apostpli, ila,
"
diaconus a tribus. ul ne quis injuste periclitafetur definirent.
CAP.CL. — Deepiscopocriminalv,.si episcopi com-.; ; CAP. CLVI. ^—De vocalibr.e accusdii episcopi.
' provinciaks in
ejus eriminatione disseriserinl. (Ex epist. Damasi papm, ad Slephan. el ad conciL?
(Ex conciL.Aniioche., cap. ii.) Si quis episcopus Africm.) Vocatio enim ad syriodum, juxta decrela;
de cerlis criminibus "dijudicalur, et contingat de eo Palrum canoriica, ejus qui impelitur, rationabilibus;
coroprovinciales episcopos ;dissidefe, cum judicatus* scriplis per spalium fieri debet congruum- atque
ab aflis inuocens creditur, reus ab aliis sestiinatuf,; canonicum, Quia, nisi canonice vocatus, flier.it stro
p*ropter hujus ambiguiiaiis absOlulionem sanctar teropore,: et canonica ordinaiione, licet.venerit ad;
syiiodp placrili ut metfopolitanus episeopus a vicina „ convenlum, iri quaeunque necessitaie, nisi sponte.
pfoviricia judices alids convocei, qui cOntroversiafn voluerit, ritillalenus suis respondebit insidiatoribus:!:
tollanf, et ul per eos simul et per comproviriciales quoniam nec saeculilegesiioc permitlunt fleri, quartto;
episcopos quod juslum fuerit visum approbelUr. magis divinae? • .
' CAP.
CLI.-— Ul episcbpis nutlus iaicus crimeri CAP.CLVH. —>Ut primaies de aicusato episcopo ttdii
-" imponere possit. - ante senlentiqm proferant damnationiSi quam.aul.
{Exde.cm.Sylvesl.pdpm,cap. 1.) In consensU et: reum seipsupi confileatur, aut canonice per inno-
subscriptione omnium consiitutum est ut nullus. centes lesies convincaiur.
laicus episcopo, vel alicui in ordinibus posilo, ori- (Ex episl, Felicis pa. Paterno epis.miss,, cap. &..).
uieri aliquod possit inferre. Et utpresbyler nbn ad- Primates quoque accusalum discutienles episcopiim,
versusepiscopum, non diaconus adversus presbyle-i iion ante seiiieiitiam proferant damnationis, quain,,
rum, vion siibdiaconus adversus diaconum, non aco- apostoliea frelus aucloritate, aui reum seipsum con-.
lyius adversus subdiaconunv, non exorcista-adversus. titeatur, aut per innocenles el canoniceexaroinalcs,
acolytum ^ non lectur adversus exorcistanv, non regulariier tesles convincalur. Aliter censeinus irri-,
ostiarius adversus lecforem, det accusationem ali-: tam esse et injustaro episcoporum daranalionem^et.
593 BUIiCHARDI vVORMACfENSJSEPlSCOPI : sorv
idcirco a synodo retfactandam : iia ut oppressis ab A J. maliir facultas .causae si se ad diemoc-
oinnibus In cunclis subveniatur causis. ' peragendoe,*
ctirrere noh noliiisse, sed riori pbtuisse probaveriu
CAP. CLYIH. '-—'Quatis primas esse vel qitid dgere Illud vefo placuri, ui, cum agere cceperit in
debeat. episco-,,
poruin judicio, si fueiii accusaloris persoria culpa-..'
(Ex re. ad Gennadium Patricium etExafclium hilis, ad aiguendum non admitlalur, nisi proprigs,
Affiece-):Conciliunl vero cainbfibbruffi episcoporuuv causas, non larnen ecclesiasticas, assereie yoluerit.
admoneri praecipiie, ul primatem non ex ordine . CAP.
CLXl. — De Maximo episcopo variis criminitius
locj, poslposilis vi.lae merilis, faciat, quOniam apud infamulo, et ad synoduin smpius vocato. ijui venir*:-
Dominum rion gradus elegantior, sed viloe melioris et se excusdfe neglexerat.
aclio comprobatur. Ipse vero primas non passim, (Ex episl. Bonifacii papm M episcopos Gattiw_.)>
sicul moris est, per villas, sed in una, juxVrieorum Bonifaeius episcopus Patroclo, Remigjo, llaxinio,..
electionem, civitale resideat." HiIario,.Scvero, Juliano,. Castorip, Leonlio, Con-
CAP. CLIX. — Ut episcopi singularumgeniium sciaht slantiiio, Joanni, Moiilano, Marin.o, et cieleris epl-i
": scopis per Gallias el per §epiem provincias constir,"
qttis iijier eosih primus.
(Ex epistol. Anaclelr papm, Omnibus episcopis lulis. Valciuiupe nos clerici ci\italis adieru!it,,pfo-;
missa.) Beati eliam apostoli inier se slaiuerunt ut-J] jg.^poneiiies libelliim et crimina quae Maxiraum toia,.
episcopi siiigularum scirent gentium quis inler eos provincia asserit conimisisse. Delegala lo.lies cogni-^
primus csset, quatenus ad eum potior eorum solli- tione, ilium coiistituta scinper suhleifugissejudicia,
citudo periinefet. Nam et inter bealos apostolos nec confusurn cOnscieutia feslifiasse, ut si esset iii-
quaedam fuit discretio. Ef, Kcetomnes essehtaposioli, nflccnS',exiermiaaiisonmihus,'piirgaietur: qutctotics-'"
Fetro lamen a Dproiiio est eoricessum, et ipsiinier decretacx nosirarum quOquc charlaruni iiisiructio-'"
seidipsum voluerunt ut reiiquis omnibus praeesset ne .cogiioyiinus. Qul ecohtrario probayii-de^sc iila-''
apostolis Cepiias,. id' cst, ut Petrus principatum le- qiioe dicia suiil,, qriia ad ea eonfutaiida, ctim asseiit"
neret apostolaliis.. Qifi et eamdera foriham suis suc-' ihnuraera, a decessoribus-ineis provinciaiis est de-
cfessoribus et reiiquis episeopis lenendam tfadide- legala cognilio. Gonveriius ciiam dicitiir vitasse^cf
rurit. Et hoh solrim hoc in Novo Testamehtb est mi-njmeadesse voluisse : et iuillus dubital quod ita
constlliiluin, sed eliam in Veteri ftiit.llnde' scriplum judiciuin nocons stlbicrfugil, qiieiiiadiiiodum Ut ab-"
est : Moses et Aaron in sacerdolibus ejus,. idest, * solvalur qui esl iriiiocens qualrit: sed asfula cavil- J
primi inier eos fueriint. Et quamvis ila sil orriina- laiio eOrurn qui versutis agciidura credunl css*
uim, nemo tamen quod suum esl qtixfat,, sed quod , consiliis, lninquaniinnoceniiae lioineivaccipiei. Con-
alieriUs. Unde-ait beatus aposlolus Paulus : Umis—C C fitelur enim de omnibus quisquis sc. subterfugerfr^
quisque placeat proximo suo in bonum ad aediflca-' , judicium dilalipnibus putat. Veniet iamen aliquarido^
liohem. Etsicut ipse Salvalof suis ait discipulisr illequi lalisperhibelur in inedji.m. Ncc.piodcsiilli,
Qui riihjor est vestrum, eril minister vesier. El rc-: toties laluisse, toiies sublerfugissc, jquem siu acliis:
' '" ' ' ' "' et cojiimissa, quocunque fu^critj-ea
Irqiia . quaeobjiciiHitui-,
CAP. CLX. — Ul episcopus accusatus non commu-' illi, si vera suiil, crimiriajjerscqiiuiUur. Debnerani,
nione privelur, nisi die siaiuia venire noluerii. -i. quidem j.am nunc dignam pro ejus accusatis in np/r.
(Ex concii. Carihag.ycap. 19.) Aureliusepiseopus stro judicio. actibus, qui cognilipiiem cl decreliiiiv,
dixit t Quisqnis episcoporura accusalur, ad prima- judicium. saepe deciiiiaiidp cfedidij, illude.nduni, dafe
lem provinciae ipsius cau.sam deferat aecusator, nec senlenliam., At ne aliquid praecoqui fcrsiian Judi-
a communione suspendalur cuicrinien iiUendiiur,j caret, et sjbi, qui. absens est, licCt sit qusBsiius a.
iiisi siadcausam suahi dicendam,eIecloruro;judicum; liobis, reservatum esse .vijhil dicer.et, maluiinus iu-v
dte statutaliiteris evocatus, minirne occurreril, hoc, tercapedine lemporjs ,daiatdifferri, cum hoc eli.am.
est, infra spaliuro mensis ex.ea, die qua eura liiteras: ejus accusatores assererenl.. De cujus intenlionibus,
accepisse consiileril.. Quodsi aliquas yeras necessi-. et moribus sit sccretum maximum, tanto roagis,
tatis causasprobaverit,.quibus euni occurrere. JHOH/. . damnan.da committere, quantp lardius seconstiltjtp,
poluisse manifeslum sit,. caussesuae dicendae inira, judicio praeseniaiet. Queni MajiicliieorumInvolutuhj,
alleruui mensem integram habeaifaculiatem. Ye-:-- caligine arguuut, lurpique secla oliin. Ila cum npn,
rum post,mensem secundura non coinmunicet do-; possel, abluere animuni sordida improb.aiionCj ob-
nec examinetur. Si autem ad consilium mniver-sale jeciaque ei gesta synorialia proferentes, ei comroisr
infra anni spalium occurrere noluerit, ut Vel ibi sis involulum uridique flagiiiis, mullunvei saiiilaiis
causa ejus terminetur, ipse in se damnalionis scri- habiiisse respectum, quem furore suo et insana .fe-:
leritiani dixisse judieetur. Teriipore sane quo non merilale ad saeculariuni quotjue' judjciuro J.ribMn.a]i;
cbiriinunicat, nee irt sua Ecclesia vel parochia com-> subdituin quaislionii quod- iri vili quoque jpersqtia-
lininicet. Accnsalor aiitefti ejus, si nunquam diebus lurpissimum est, objicerent. Pervenisse eum ad lio-
causae diceriaae defuerit; a communione non remo.-- micidii damna asserunt, geslis prolatis in mediumr
vcatuir. Si vero aliqnarido defuerit, subtrahens ise, Et hunclalem, posl laiHa talique commissa, episeo^-'
"
]'estiluuv'in corririiuiiione episcopo, ipjse removeatur- . patus adhue sibi nomen in suis latibulis vihdicairejj
aeoifiiiiiiniijiie accnsaiof-: itaiaiiieii tit nec ip^fadi*- jfi prbpiiie civitotls liifamiam,- fiimiis dolbniais coii*
£97 , DECRETORUMLIRRI XX.--LIBER PRIMUS 59*
queruntur; el sanctum nomen vindicando sibi velle h" nandi priusquam se crimine q«o premuntur exue-i
rliitV quia npn est cre^endum. cc-ntrasalios^Oniii^
polluere. Ideoque.fratfes clfafissimi, quiaaudiendus
hic prasentare se holuit, nec conviclus forsitan. ab, confessioiii qui criininibusTmpliCali: siint, nisi.se,
tandem ali- • quoniani periculosa
accnsaniibus' se defendere possit: digna pr.iusjprobaveriritTiinocent.es
qiiando praesenlatus' episcopali judicio proniintiaiib-: est p.tarimitli non debet rei adversus qiieiiioiinque
nis corigrue ferin sententia judicainus. Qiiairiquam professio. Familiares yerp et spprite coiifessji.atqiia,
111cum effOciafuefirit, sciafnus hu]us noroiriis non sceleribus irrelili, non debenl admitti , nec. lu •
esse jaciuram, qiri pudorem nunquani habuisse sa- qui heslerna die, 'aut perendie, aul anle fiierurii irii-3
«erdolil peruibetur, et Iociim suum nec modico qui- mici.. . -:::.:::, •'': • -•-
dem iefnporeCustodisse, dilationein dedimus, et de- CAP.CLXV. — De crimiriaiionibus adversus 'dbiiorci ^ •
crevimiis vestram dehere Intra prqvinciam esse npn suscipiendis, et deperegfihis judiciis.
jUdiciurii,"elcongregare synpdum ante diem Kalen- (Eusebii pap. cap. 17.) Et Tieel haec possint gei 5
darum Novembriurii, ot, si adesse voluerit praesens, neraliter dicla sulficere, tii vei deelinehiiiseiiiaia
siconfidit, adobjecia respondeal: siadesseneglexe- vel custodiamus caiholica : ab aposlolis tameh eoi:
rit, ditaflonem sententiae de absenlia non lucrelur. runique-successoribus novimus eohsiilulum, cfiirii-
Nam nianifeslum confileri euni de crimine, qui, in- B natiories adversus doctores liori-debere suscipi;! licc
dulto et toties delegato judicio, purgandi se occa- peregrina judicia fieri, neque •quemquam alifefius
sione nori utilur. Nihil enim inlerest ulruni. Iit." judicis quam sui sententia debcre cbiisiririgi. ''-
praesenli examine omnia quae dicta sunt comprq- . CAP.CLXVl. •—Vt adverSus doclorem, dccusaiiqiiei
benlur: cum ipsa qu.oque pro confessione procu- nemo shscipial.
rala iolies constet absentia. Nos aotero per omhes (Ex concii. Spalensi, cap. 3.) AcCusalioliesadvef-
provincias liiteras dirigemus, ne excusationem sibi sus doctorem-hemo suspicial: quia noii potest iiu-
ignorationis obtendat, ut ad provinciam venire co- mano condemnari exainine; quem Deus suo judicio
... - :•
gaiur, et illic se conslituio praesentarejudicio. Quid-; i'esei'yavil.
quid autem veslra charilas de hac causa duxerit CAP.CLXYH. —Uinehio episcopuni apud steckiares
cura ad nos relatum . ; , accuset. - ." ' . "v"
decernendura, fuerit, nostra,ut
. (Ex epist. Felicispapte Mgypliorumepiscbpisims*
cpndecet, necesse est aucloritale lirmetur
CAP. CLXII.—De episcopo inculpalo qui ad sunodum sa, cap. 1.) Ut nemo eplscopiim penes saecularesafi
vocatus venire contempserqt. bitros accuset, sed apud siinimos priroaies. %:
(De synodo apud Allheim, habila cap. 10.) Rich- GAP.CLXVTH.-—D<>. episcopis in judicinm smcuiaii
winum episcopum qui contra sanctorum canonum C non vocafldis, ; ••..,;. ---.•';
sanclipnes SliazLurgensem Ecclesiam inyasil, quem (Ex epistol. Bonifacii papcti ad episcopi. Gallim:)
ad sanctam synodum per litteras noslras invitavir Nullus episcopus, neque pro civili, neque pro cr'f
mus, et venire contemnens, nec vicarium suum minali causa, apud queriivis judieem Sive civileih
misit, anciorilale sancii Petri, ego Joannes vicarius Sive militareni producatur vel exhibealiir. Magf-
apostolici, ex praecepto sanctae praesentis synodi in* slraius eriim. qui hoc jubere ausus fuerit, amislsioiie-
jungendo vocamus.ilerum, et praecipimus quatenus cihguli coiidehinalione pleclelur. ':'
ad conciiium, id est, May Mogunliae indiclum a
CAP.CLXIX. —Ul noii accuseluf episcopus a ctt-
melropolilanp episcopo sup, ad pracsentiam venera? .--. . : fninosis. .
bilis Herjgeri arcbiepiscopi el confralrum suoruni .-
(Ex epistoi. Feiicis papm supradiclis episcopis friis-
veniat, suae inobedientiae et peryersitaiis ibidem sa; cap.AS.) Quolies episcopus super-cerlis aecu-
jusiam raliojiem reddilurus., Sin aulero negligenler salur criminibus; Si lales fuerint accusaloresqiri:
el hoc agere parvipenderit, abslineat se a proprio
juste et canonice recipi debeanl, synodo legilinias
gradu, douec, Romam veniens, coram domiuo papa in suo lempore congregaia,- ab omnibus, canonke
et.sancia Ecclesia reddal falipnem. audiatur qui sunt in provincia episcopis: ;Quod'si
CAP. CLXIH. — j,
Qui primates sint, qui metropoli'. legilimi non fuerint accusalores, non fatigelur epi-
'--.'. iani.
(Ex cap. concil. Niceni, qum addiia sunl a Felkg scopus : quia sacerdotes ad sacrificandum wcari
itli debenl, non ad litigandum : nec illi qui throni Dei
papa.)iPrimates et non alii sinl, quam.quiin
Nicaena synodo sunl constiiuti. . Reliqui vero, vocanlur, pravoi'iim hominUminsidiisdebeiu liirbari,
sedlibere Chrislofaraulari.
(3/aimetropoles lenent sedes, archiepiscopi vocantur CAP.
et non prirnates : salva in omnibus apostolicse sedis CLXX- — Quod nutlus episcopus. exlra, sndm
provinciam adjudicium.inviielufi.-., .«..,.?t__
digailate, quae ei' ab. ipso Domino est concessaj e» Julii papm, Orientali. episc. missis,4av.
(F.xdecret.
postea asanctis Pairibus roborata. 18.) Nullus episcopus extra suam provinciam.ad ju-
CAP. CLXIV, T-Quod negandq sit accusalis licenlia dicium-devocetur : sed, vocato eo canonicei iuioco
criminandi priusquam se crimine exuerini, et tfami-
tiariltus alque spotite ionfessis, et qui hesleriio die', congruo, lertipore synodali, ab ornnibus .coniprovin-
aut perendie, aulanlefuerunt inimici. ncialibus-episcopis audiatur: quia concordem ;Siiper
. (Ex decr. Siephani pdpm oninibus episcopis' riiissis, euiii caiionicamque debent proferre senleniiain::
tap.il:). Ei rieganda esl sceusalis licentla erinii- (juia; si.hbciuinoribiis; larnvcierieis- quaifr lakis^
So9 BURCHARDl vVORMACIENSISEPISCOPi: C0O:
coiicessriiri esl, quaiito magis de episcopis servare Jk omni mundo infaniia notaiUur. Simirilereliheestuo-
Convehil ? Nam si \pte roelropolilanuro aut judices sos, bonii£idas,"perjuros, raptores, maleficos, vene-,
suspeclos habiieril, aut infestos senserit, apud pri- ficos, adulteros, debeliis fugientes, et qui indigna sibi,
ihalertv dieecescos, aut apud Homanae sedis pontifi- petunt loca tenCre, aulfaculiates Ecclesi32
abstrahiihi;
Cem judicctur. injuste, et qui fratTes caimnriianlur aut accusaiit^'.
CAP.CLXXL —De acensatoribtts el testibus episco- et non probant: vel
qui contra inhocehtes prineipuro:
porum. aiiimos ad iraciiridihiii provocant, et omnes anailier.
,_{Exdccr: Calisl, pqpce episcopis per Gatlidm con-
maiizatos, vel pfo suis sceierjbus ab Ecclesia ex-
siitulis,cap. 17.) Omrtes ergo qui in recla fide suspc- pulsos, et Ortines
cti snnt,. in accUsationem sacerdotum, eieorum.su- quos ecelesiasticae vel saeculi ieges
infaines pronuntiaht:. nec servos arite legitimam,
per qiiprnm fide rion haesilattir, minime recipianiur, riec poenltentes, nec digamps, :nec ebS:
el ip tesiimnnio dubii ltabcanlur. Infirroari ergo libertalem,
qui curiaedeserviunl, vel.qui non sunl inlegri. cor-
oporlet epr«m yocein de quoruin . fide dubilaliir, aot sanam nori habenf riieiflem vel iriieilectu.ro,
nec eis oronino esi credendum qui rectarii fidcm pore,
aut inobedieiites sancloruin decrelis exislunt. Hi
ignprctnt. ^uaeferiduro ergoestin judicio cujus sit . omhes riec ad sacros gfadus deberit hrovehi, nec isii,
coiiversallonis ac fldci.is qui accusai,cl is qui ac- •
B jiec liberti, lieque suspecti, ricque reclam fidem yel
cusairif; qiioniam hi qui non sunt reclae conversa- conversationem ndn liabentes, summos sa-
lionis ac fidei, et qiiorum vita esf accusabilis, non dignaro cerdoies possunl accrisare. ,
jiermillendi sunl pos accusare: et quorum fldcs, CAP.GLXXIY. — De episcopo aecusato, et accii^ '",
viia,, elTiberias nescilur, et viles personse in eorum saloribus recipieridis ieivOcaiiohe.
»011recipiahlur accusationem. Riinandav yerosunt (Exdecr. Felicis papm-episcopis pcr Galiiam can-;
accusatorunv enuclealim personse, quae sine scripl» stitutis missis, cap. 9.) Si quis episcopus ab illis ac~;
difficite, per.scripiuni autem nunqiiam recipiantur : cusatoribus qui recipiendi surit fueril accusatus:,.
quia per scripluram nullus accusari potest: sedpro-' poslquaro ipse ab eis charilative coriventus fubrit^.
pria voce, et praesente eo quem aceusare vpluerii, ut ipsara causam emendet; et eam corfigeie liolue-
snam quisque agat accusaiionem, nec, absente eo rit, non olim, sed lunc ad suminOs primales causar
«|uein accusare voluerit, quisquam accusatbr cieda- ejus canonice deferalur. Qui in congrup ioco iiifra
tur, Slhiiliter testes per qiiainciiiique scripturam ipsam proviriciani teiiipore •coiigruo, id est auiii-:
fcsiimoiiium neri dicaut, nec-de aliis causis vel ne- mnali vel a^slivp, conciliuin regulariter conyocare
gotiis testimonium dieant, nisi de bis quae sub prae- debebunt,. iia Ut ab. Omnibus ejusdem proviii-
scntia eorum acla esse noscunlur. Accusatoris vero Q ciae episcopis milii audiaiUr. Quo Cl ipse "regiilari-
consanguinei adversus eos lesiimonium necdicaiit, ter convocatus, si eum aut infirmiias aui alia gfa-
nec eofum familiares, vel de domibus eoruny pro- vis iiecessilas non delinueril, adesse debet": quia
deunles.:. sed, si voluerini el in invicero consense- Ulira provinciae terminos accusandi aiile liceniia"
rint, inler se parenles lesiificentur, et non in alios: hon est quam audienlia rogelur. QUod si quoqifo
nec aceusaior.es vel lesles suspecli recipiantur: quia modo praesuropluhi fuerit, slaiuerunt ul, antequam
(iropiiiquilalis et familiaritalis ac dominatioiiis afle- etpropfius locris et sua Omnia ei legilius fedirtle-:
ctio.vcritatcm impedirc solel- grentur, nullatenus a quoijuairi accusetur aul cri-:
GAP.CLXXH. — De eadem re. "niihelur : el nisi spoiile elegerit, ciiiquam pfo lali-
re-
(Exdecr. Damdsi papm, Siephaho eiuniversis epi- buS respondeati Sed postqu"am,:ui prsefixum esl,
et sua pmhia eilegibrisredintegfala
•fcopis.Africm missis, cap. 10.) AccusatOres aulcm slitutus luerit,
episcoporuni el lestes, super quibus rogilastis, abs- sunt, dispositis ofdinatisque suis; magrtum spatium
nne ulia irifamia aut suspicione vel manifesta ma- traciandi causam ei concedalur. Et poslea, ^i neces-
veniat ad causam,et,;"
cuia.et vera fide pleniler inslrucii esse debeiU: et se fuerit, regulariter vocatus
lales qUales ad sacerdotium eligere divina jubei au- si injusle visum fuefit, accusantium propOsilionibus
l) sUsteniatione fratrum respondeat, Nulla' enim per^
ciorilas.. Quoniam sacerdotes, Ut antiquorura tradit
duro ad lenipUs ejjusbona, vel Eccjesiae,
^ucloriias, ciiminari non possunt, necin eos tesiili» millit ralio,
res ab sehiulis aut a quibuscunque delinentuf,
cafiquLad eumdenv non debent,.Bec possunt,. pro- atque
vehi honorem. utaliqiiid illi objici debeat, nec quidquam potesl e|
CAP.GLXXIII. — Qum sint titfdmes personm. '(Juoiriodolibet majoriim vel niiriorrim objici, durii
•, (Ex episl. Stephani -papm ad Hilarium.) Infaroes "Ecclesiis vel rebus aut poteslatibns caret suis.
autero esse-; eas pefsonas dieimiis quae pfo aliquai CAP. CLXXV. — Dedamnalione episcqporitrn qccu-
'•
,. ' sdriiium episcopum absque auctoHtaie- aposiotica;
-eulpahotanlUf infaraia;idest,.omnesqui Ghristian?2 .'' ••--:. . :
con- sedis.
legis normam ahjieiurit,, et statuiaecclesiaslica
teinnrint. SlroilHer fures, saerilegos, et omnes capi- {tap. Juliipdpm VIII Orientalibus episcopis mis-
hodierna die et deihcepilepiscopuni
talibus criminibus irretitos, sepulcrorum quoque vio., sum.) Si quis ab
sanctav sedis senienliam damnare.el a.
kilbres, el aposloiorum atque successorum eorunij praeter hujus
.jeligrosa sanctorum Patruin staiuia Hberiter violan-. propria pellere sede praesuinpseril, sciat se irrecu-
esse daranatum, .eLnroprio yerpeiiin.caT
,»s, fet oro.nes:qiii adversus Patres arrivantur, qui iia perabiliter
601 ftECHETORUM LIBRI XX. — LI8ER PRIMCS. «02
refe bonbrc : eosque qui absque hujus sedis seriieii- A^ fuerit, et ejiis fulciri auxilio oportet. Nain , utnq-
lia sunt" ejecti vel dainnaii, hujus sanctae sedis au- slisyfsyhoduiiisine ejus auetorilale fleri hbri est eario-
clorilalescitoteprislinam recipere commuuionero, et iiicuin : nec episcopu^,nisi ih legitima synodo et suo
ih-propriis reslitui sedibus. Quoniam et prius, a lempofe apostolica vocatiorie Cotigregata,-defihite
iempore scilicet apostolorUm,haec sanclav huic sedi- damnari potcsi : neque nlla uiiquaui cohcilia rata le-,'
coricessa surit, et poslea in memorala Nicaeha sy- gtintur, quaehon suntfiilla appslolica auctoritate.
nodo pvropterpTavoruro hominum infestaiiohes, al- CAP. CLXXX. — De induciis criminaiorum
episcor.
qrie haereticorura perseculiones, et insidianlium roo- -porum, quaiesessedebeanl.
lihiiria fralrum, suni concofdiler ab oirinibus robo- (Ex epist. Felicis papm II. fralribus JEgyptiorum,
rata, ut magis singuli praeVideanlne talia audeanf missa,cap. 15.) De induciisyero episcoporum,super.
perpetrare. ^uibus coiisuluistis, diversas a Palribus regulas in-.,
CAP.-CLXXYL — Ul accusdlus vel judicatus ab veriinius insiilutas.
episcopis comprovincialibus licenler appcllel , et Quidara eiim ad repellendairn-
adeal Romanumponlificem. .. perilorum machiiiamenta, et. suas praeparandas
(Ex decr. Viclorir,papm, cunclis fmtribus Alexan- . responsiones, el tesles confirroandos, et corieilia
drim, cap. i.) Placuit ut accusatus vel - judicalus ." episcoporura alque amicorum quserenda;; aiin.iim:
episcopus a coroproviiicialibus in aliqua causa ct sex menses mandaverunt concedi: quidam autem
episcopis liceiuer.appellet. el adeat apostolicaesedis ahnUm , in quo plurimi concordant. Minus vero
pontilicem, qui, aul per se aut per vicarios suos,' qtiairi sex menses non reperi : quiaet Jaicishaec
ejus relractari negotiura procurel. El, dum iteratb iriiluila suiil, quanto roagis Domini sacerdolibus?
judicio ponlifex causaro suain agit, nullus alius in Nam ei a noslris aiitecessoribus atque reliquis; san-
cjus loco ponatur aut. ordinelur episcopus;qUoroam, ciis Palribus mullolies inhibilum est ne quis Doniini
quanquaracoraprovincialibusepiscopis accusali cau- sacefdoies detraelionibus non ex radice charilat|s
saui ponlificis scrutari Jiceal, non laroen dcfinire prolalis vexet: Quiescite. inquiunt, et "nolilepersequi
inconsullo Romano ponlifice perniissum est, cum- eos qui Deo periecle niitiislranl, qiiorum. orationi-
beato Pelro aposlolo non ab alio qiiam ab ipso bus et terrena bella sedantur, et rccedeniium ange-
diciimi sil Domino : Qiiaecunque ligaveris super leiv 16r.umpelluntur incursus, qhique omnes dxmones.
ram, erunt ligaia etin.coelis, et quaecunque sol.ve- corruptores precum assiduitaic confunduiit. Inducioe,
ris snper lerram, erunt solula etin coelis. nariique non sub augusto tempore, sed sub longo,
CAP.CLXXYlI. —Ut perscripta nullius accusatio spatio concedendae sunt, ut accusali se praeparare,,
suscipialur, eo absenle quiaccusalur. .p et universos communicatores in provinciisposiios-
(Ex episl. Siepha. papm cunctis episcopis missa-, convenire, et testes pracparare, atque contra insir
cip. 8.) Perscripla eiiim nullius accusalio, accu- dialores se pleniter armare valeant. Judices enim et
saiore et eo qui accusatur absenlibus , usci- accusatpres tales esse deheril quiomiii careanisus-
piatur, sed propria voce, si legiliroa et contligna picione.el ex radice charitaiis suam desiderent prp-
accusatoris persona fu.eril, praesente videlicet- eo mere sentenliam.
quein accusare desiderat.: qiiia null.us absens aiil, CAP. CLXXXl. — De episcopo Centuriensi, qui
accusari pplesl aut accusare. ;Nullus lamen praefali causam suain in synodo qgere renuerat.
ordinis vir accusari potest, atil respondere suis ac- (Ex concil.Africano, cap. 54.) DeQuodvulleoeliani
ciisaloribusdehel, priusquam regulariler a suo pri- Cenluriensi, quoniam adversarius ipsius cum se pe-
nsale vocalus sil,-Iocumque ('efehdendi -aut inqui-! lisset inlroduci ad concilium npslruhi,
interrOgaius,'
reiuli accipiat, ad abluenda-crimina. ulruin cum eo vellet apud episcopos experiri, prhiio.
CAP.CLXXYIR.— Uidifficiliores causm ad apicem promiserat, et alia die respondit hoc sibi non pla-
Ronianmsedis referanlur:utaposlolico terminenlw cefe, atque discessit : placuit orrinibus
judicio, cujus, sedis fiuciorilale omnes Ecclesim nullus eidem episcopis, ut
reguhtuf. '-''' Quodvnlteo cominunicet, doncc causa:
(Ex epist. Anacleli papm omnibusepiscopismissa, D ejus qualem potueril terininuin sumat. Nairi adiriii,
cap. 14.) Si quoBvero causae dilficiliores inler yos ei cpiscopatum antcquam. causoe ejus exitus appa-.
qrlae fuerinl, ad hujus sanclae sedjs apicera eas, quaii reret, nulli Clirislianoyiderijurepotueril.
ad eapul, referte, ut apostolico lerminenlur judicio : CAP.CLXXXH.— Judicium episcopiqui, procrimin»,
quia sicDeum velle ab eoque ila conslituium esse, ejectus ab officio,pqslea episcopiunimore prmdonis
invasil.
anledictis lestimoniis declaratur. Haec vero aposto-
lica «edes cardo et capul facluin est a Dotnino, el (Ex regisl. ad Joannem episcopum primm. Justi-
non ah alio esl constitula. Et, sicut cardine'osiium: nianm cap. 17.) Quando mala qnae pcenilentiacfletu
regitur, sic liujus sanctae sedis auctdfitate oraiies; purganda sunt augenlur excessibus,: ita majpr est
Ecclesiae, Doinino disponeiile, reguntur.- delinqueiilibus adhibenda correclio, ut et ipsi faci-
CAP.CLXXXIX.— Quod oritnesepiscopipossinl ap- nus suum poena saltem vindicante cognoscanl, et
peliare Roinanam sedem in necessilalibus posili. alios ab illicilisecclesiasticaetuilionis tiiriorinhibeai.
. (Ex decr. Damasi pap. Slepha. episcop.Africmmis- Dileciissimus ilaque lalor praesentiuiri NeI]lesion'ad
sis, eap. 9.) Quam onincs appellare, si necesse nos veniens, indicavit, sicut ei.gestoriim exemplaria-
ffi>5- > JBURCHARDIAVORMACIENSISEPISCOPI - 601
quae huc delulil coniincbant, Paulmn Dpclavenaeei- A\ homines praevidenles, ei simplices consideranles,
vilalis episcopuin, inter alia mala in corporali cri- diflicilemaut nunquam voluerunt esse accusationein
uiine lapsnni, a suis ftiisse cleiicis accusaium, atquc sacerdotiim, nc a malis polnisscnl everli aut sub-
habila cognilione, ila quod sine dolore dicere non moveri: quia si hoc facile conccderctur saccularibns
possumus, claruisse, atque insuper, poslquam con- et nialis hominibus, aut nullus, atit vix perpauci re-,
\iclus esl, eiiani libellutu illum, in quo ea de quibus manereul; qtioniam semper fuit elesl, ci, quod pcjus
acctisalus fuerat vera esse confossus est, obtulisse. esi, nirnis viget, ut mali bonos inscquaiitur, ei car-
Qiia de re seiileiilia illum episcopaii depositum, et nalcs spirilales infestent. ldcirco, ul praediclum L»I,
se ejus loco cum fraleriiilatis vestrae consensu esse slatiicrunl ne accusarenlur, aut si aliler Jierinoib
episcopum ordinatum : sed nunc eumdem Pauluiii ppssel, perdifficilis fleret eprum accusatio,,et a qui-,
cum auxilio saeculariumjudicum venienlem, episcp-" bus, ut supradictum esl, nbn praesumefetur, nequs.
pium morc praodonis ingrcssura, ablatisque violentef; a prppriis ,sedihus. aut Ecclesiis. episcppi ejice-j
rebus Eeclesiae, ab eo se projectum, et ad sUmroam renlur. •," "• ' •-'
injuriam ac necem pcne pcrductum, Et quoniarii CAP. CLXXXIV.— Si episcopusexpulsus niistis fiie-
lanise nequiliae pravitas nec dissimulanda nec le- ''•:>•;rit ingredi civilttletil. :•::-' ";-
\iter agenda est, fraternilas veslra liaec oninia dili- 1g (E.v epist. Bonifacii papm ad episcopOsGallim.y
Si episcopus expulsus ausus fueiit ingi-edi civilatein 2
genier curel addiscere : el, si ila se, ut edocli suinus,'
veriias habet, pricdiclum Patilnm districla faciat" e qua:repulsus est, yel exire de Joco in qrio degere-
cvscculione compclli ut qua^cunque abstulit, .oiiiul _ jussus est.ijubemus eurii in roonasierio Iii aiiaijfo^
mora vel excusatione cessanic, restituat. Si.vero vlncia constituto .tradi; iil, <jui-sacerdb!io peccavii,'
degens in njohasierio corrigatur.. - ;
i.iliil Ecclesiac sed proprium se dixerii abstulisse,
qiiannis grave cl iniquuni fuit ut non a vobis vel CAP.CLXXXV.—Deepiscbpisqiii, se vivemibits,'stic- :;.;.>
iitetropoliiano cjus hoc pelerel, sed ausu Cessores •elicjeivdesiderarii.
iemerario,
inanu priesunieret agere : verumlamen si quid pro-,! (Ex concil.Anliochen. capAZ.yEpiscopo -rionTicere-
priumlulil, sub fraicriiitaiis vctraedebet examina-. pro ?e alteruiri Successofem sibi cbpsiituere, licet
lione conslare si verum est. Sed et illud diligenter* ad exitum vitae perveniai, Quod si tale aliquij fa-
(|iiocrendumesl, si qnid male de rebus dilapidavit" Ctiim fuefii; irfiturh esse iiiijiismodi cbfiSlitiiliim,
Ecclcsiae; \el quod nunc abstulil, lrac reformare ac Servetuf aulernjus ecciSsiasticUra id coniineiis
salisfacere modis briihibus compelfalur. Si "auierii' oportere non aliter fleri, riisi cuiii synodoeljudicla*
(lilTerrelerfiaverit, qudusqiie briing quod dilapidayit episebpbruhi, qui pbst obiluin quiescehlisppiestateiir
vel de subslaniiajulit Ecclesiarf esfituat in riiortasie-''Cihabeiit eum qliidignus exsiiiefii proniovere.
riiHti roiileridus est, ut salleiri coacius reddat quod CAP;CLXXXYT.— Ul episcopovivenie nullussuper
hiale atiferrenon lijiiuil. Qtiodsiforle, quod noficredi- drdinetur.
ii!us,pbsidepositiOnemsuam iiivereeuhduriiac meiile' (Ex concil. Avernen. cflp.,13.) Ut nullus vivehte
peivefsa,aliqriid de episcbpaiuloqui alque iiiiisus ad;; episcopo alius siiperpoiiatuf adt supefordiiietuf epi-;
hoe qualibet asprrare praesurnptione"leniaveril, fra-:: scopus, nisi fofsitan iri ejrii 'locum queiri capilalis
': :
lernilalis vestroeSe contra improbiialein Ipsius om^ culpa dejeceril.
iiino vigor -accendat, atqife Doniinici COrpbriset GAP.GLXXXYH,— Quod 'nori liceal episcopb suc-'
--::.,, ::cessdrem_eligere:::: •>'>_ ::"{:-*
s;Vnguiriis comhiunibne privaluhi, jn monasieriurii
ad diem obltus siii Sd cureV (Ex conciL- Spalensi^ cap: '$..) Episcopura npn
eum-usque agendum liceat anle finem vilae. alium m loco suo constituefe
pcenitentiamreirudenduin : quatenusperpetfaiisce*-' , successorem. Si quis autein hoc
leris maculas digrtisi discal flelibus einehdafe, qiias'- ;usurpafeieritayeir
1' rjt, talis consliiulio irrita eril, Non ergp aliief fjefi;
inagis in interitu ^nimae snseriequller *augefevdesi. '. oportet, nisi cura - consilip et
derat. Supfascriptus autem dilectissimUs fraler ho-- judicio episcoporifiii,
exiUirii pfaecessbfis potestatem habeiu.di-
sier Nemesion in suo loco el episcopaiusoflieio pr©-' qui post
ctii dubio feformeiiir : et nedeiiub hacde fe iii-' Djgnum eligcre, ....'•-,'.
qfiieuidineiir ac roolestiani paiiatur, sollieilbs vos 1 CAP. CLXXXVIH.— jQuod nusquam.canones yirmci-^
esse necesse est : qoia boc non soJumad hujiis mir- pianl ul pfo mgriiudirie episcopi aiius succeda.i,
ei si ipse pro siia moleslia peiierit, ' qualiief fteri
rutionem, yerumetiam ad aliorum constat enienda- possil. - :.' •;.•; :' - : :
libiieni proficere;; ut pravoruiiiUiOaiinUiripraisuiji- (Ex regislr. Gregorii papce, ad: Ariqtolium^Qon-P
plio nihil de caetero contra sacrorurn caiioiium sta- stahiinopolila. diaconum.) Seripsit roihi dileciib i-ifa
mia velecclesiaslicam discipliriahiuUOrriodoiiabeat riie reverendissimo fratri meo Joanrii primtfi Justfc:
attenlafe. ; .- -• ; ''• •" *-- •'" '^ niartae episcopo, pro aegritiidiiie capilis quara paii.r;
CAJ?.'CLXXXHI.''— Gtir sancii aposloti. corumque'' lur episcopnftv,pracipere succedi: nfefortasse, driiii;
Sltccess.oresiioluerint uifficilem esse' accusdiionem episcopi jura eadeiij ciyilas.rioii habeai, qood absitl*
sacerdoluni. . ab hoste depereat. Equidem nusquam cahoiies praei;
(Ex decrel.Eabiani papm, Orientqtibus episccpm: cipiuntut pfo ajgritudine episcopi cpiscopus sucee-
nijssis, jC^).,: 1.9,.):.Talia :cpgiiaiftes .sancii.iapostplii,1 dai: etbriJiiinoinjiisluracst lil. siTiiolestiacOrpbfis
<'Oi;u!>iqu£ succcssores,, spiiilu^Del •i;ep)(:ii:,,im;tlys! ; tfnilt;' iionore" srio privelnf aegrOtusv:Sed suggefefi-
605 DECRETORUM LIBRI XX. —tlBER PRiMUS. GOG
dura esl ut, si quis in regiriiiiie aegioiat, dispens-.ilor A ahlequam earutn pbssit ulilitas depenre, quid fieri
illi lalis requirauir, qui possit ejits curain omneni debeat Deo auctore dispbnere; Pervehit jgitur: ad
agere, el locum illius in regimine-Eeclesiae, ipso nori nos, qtiibusdam rerefeniibiisi queriidam episcopum
nfente
deposilo, conservare, ul neque DeUs omriipoieris iia passioriem , capiiis incurfisse, ul, quod
pflendalur, neque civitas neglecia esse iriveiiiaiur. alienata agere soleal, geniituset flelus andire sit.
CAP. CLXXXIX. — De Ariminensi episcopo 'ddlore Ne ergo, Iariguerile pastofe, grex, quodabsitl insi-:
capilis taboraiite, eiin ejus loc.o aliero-subrogato. : diatoris laiiiaridus deiilibus exponaiuf, velEcciesiae
(Ex regisl.S.Greg. papm, cap. 238.)QualIter oi'di- ipsiris utilitates depeieani," caiiia' hos necesse est
natia iiobis saccrdolis, co.rporis, quia iiotuni est,iiiipe- pro.visione tractare". El ideo, qiiia viveriteih episcO-
diente moleslia, AriminensisEccIesia pastoralibacle-r puiii ab officio siio necessiias .IriTifiriilalis,'non cfi-
mus ac sacerdotali sit regimine desiituta ,.-dudum men,abducit, alium loco ejus,nisi rcciisanleep, nulla
fraternilas veslra cognovit. Quera dum, habiiaiorum sinit ralip, ordjnari. Sed si jhlervalla segritudinis
loci illius precibus permoti, saepi.us horiaremur ut, habere esi.solitus, ipsedata peiiiione npn se ulterius
si-de eadem eapiiis, qua delinebalur, molesliaiiie- ad hpc miriisjeriuni, subvertenle infirrailate, posse
liofalum se esse -sentiret, ad suam,auxiliaHte Deo, ... faleatur adsurgere, et alium loco suo expetai Ordi-
reverleretur Ecclesiam; qui, datis induciis, inhoc B jjandunj. ,Quo iacto o.mnium soleniniler eiectione
quadriennio' exspectatrir. Qui* dum cleri vel civium aUer, qui dignus fuerit, episcopiis ordinetur, sic
iibsque precibus arguenliuni instantius hortaremur laroeii ul, quousque en.indcm episcopum iii lioe sse-
ul/si valefet, cum eis auxilianle Doinino reineafet, culo vita. tenuei-il, sumplus ei debili de eadem Ec-
dalis scriplis supplicaiione nos peiil nt, qnia-ad clesia ministrentur. Eiiimvero si nujlo' tempore ad
cjusdem Eeelesiae regimen vel susceptorumoffi- sanae meniis reriil pfficium, peisona iidelis ac vilae
cium, pro eadehi qua delineturmolesua, assiirgere est.probab.ilis eligenda, ^juae ad regiraen Ec.clesiae
jiullalenus posset, Ecclesiae ipsi ordinare episcopum idonea, possit .exisiere alqtie de aniniariini uliJitste
«iehereraus. Unde; quia cunctarum Ecelesiaruro in- cogilaue, iiiguielos sub .disciplinie viiicula festriiH
juncia nos sollicittidinis cura constringit ue diulius gerp, .eccjesiastjcarum rerum curam gerere, el ma-
gfegi Bdelium desit custodia pasloralis, liioruin turura.alque etticaceni se in ompihus exhibere. Qui
preciljus hujusque ,ex sui impossiljilitate rertuiitia- eliani.episcppp qui nunc aegrplat supersies, loco ejus
tipne compulsus, visum nobis est eidem Ariminensi debeat.cpnsecrari. . ........ ...
...Ecclesiaedchere episcopum ordinarl : el," datis ex CAPI CXCHv—.Deresiiiulisepiscopis-per Romanum
more pneceptis, cieriim plepeinque cjusdeiii Ecele- ..••.. . ,.-.,:- . PQiittficeni.. , ;.:,,.
siae jioii desliiinius adinoriere quatenus ad eligeiV: J i
<i{£xzdecreL.-Sixti.papm.ll frai.rib. per Hispaniqnt
dirm sibi aiiiisiileiii; coiicofdi prpvisioiie coiiciiffariti tonstiiuiis:
commissis, cap. 7.) Eralres vero quos li-
Horlamur ergo ut fralerniias vestra euniquehiuiip Biorelerreiio injnste.damnasiis sciloteavjpbisju.ste
consensu oiiincs elegerint, sicut et ipsi a riobispo^- esse resiitutos.
ad Quibus.ex auctoritate sancti Peiri,
pqscisse" nosciiniur, se faciat evbcari. Queiu cauta
appstplica auctoiitate, pmnia quoeeis ablaiasuut inr
cx oinuibus examiiiaiione disciiliie : et si ea in eo,
tegerriine reddi praecipimus, si non vultis el vos el
quae iii coiJtexiu epialiei morte liiuliala sunt, nii- principesyestria c.pllegio noslro et nieiiibrjs Eqcle-
liiiiie Dominp fueririt opitulante reperla, alque fidei siie
separari. Juslo enim judjcio Dei damr pleruroqiie
liom person.arum .'Telaiioiie ejus.vobis quoqiievita
peccaloribns.potestas, qua sanclos ipsius perseqtian-
placuerit, ad nos eum cum decrelT pagina veslriv tttr, ul qui spirilu Dei jtivanlur el aguntur fiaiit per
addita qtioque tesiificaiiprijs epistola, destinae, laborum exercilia clariores.,HJi tamen qui Jroc aguiil,
qualenus eidem a nobis Ecclesiaj, dispoiieiiie Do* Yfe
'""' "" nullalenus.evadeiit pcenam,quia,ulailDoniinus:
inino, consecrelur. antistes. iljt per quem scandalum veni.t. El, quanquani jUxta
CAP. CXC. —- De ^piscopo qui per infiriiiilqjem in Salvaloris sentenliam necesse sit venire scandala,
Jtebeiudinenfinentis inciderit^ ; yae tamen perquem venitini! Deocctijtis eliani cordis
. (Ex concil. Arqusic., cqp. 2.) Ut si.quis episcopus i alieni temere peccalum esl, et eum cujps
judicare
jn infirniitatem atit ,in aliquani hebetudmerii sensiis ;non videntur ppera n.isi bona iniquum est ex suspi-
iiiciderit, aut oflicium oris amisefit, ea qiiacepisco- cjone reprehenderc : cum eorum quaj homini sunt
pisoperari conveiiirinl, presbyiefuiri agereiioii per- jjicognita solus Deus judex siL jusius inspecloret
niiltal, sed episcopuni qui ViciriUs est vbcOl,"'cui
in Ecclesia rueril
"
"'. ;.veriis, Unde scripium est : Ineerta iion judicemus
quod agendurii imjioiiet.'" qiioadusquevenial Domiiius.qui el illu.niinabitabscort-
CAP. CXCI..;—De episcopo qui propler dolorem capi- dita lenebraruro, el maiiifestabit consilia cordi.um.
tissmpemainenliamdevenerat, El, quanivis vera siiit, non lanien credenda su.nl,
(Ex r.egisL cap. 255, qd Elherium epucopuml) nisi quae;certis judjciis coniprobanttir, nisi quae ma-
Qnamvis trisle npbis sil valde quod loquiniur, alque nifeslo judicio convincuntur, iiisi quoejudiciarip pfj-
fratefna nos compassionp. potius uigeal qiiain aij- iliiie .publicanttir, Nullus ergo potest Jiiiniano cori-
guidde auditis .definire .perroiltat ; suscepti tanien de.iniiarj examine, quem Deus suo judicio reservavit.
solliciludo fegiininis co.r jvoslrura iiistant.i pulsat JJrpc pronia, sunjrappere sirnt. priecayenda, ne prso-
aculep maguain nos Ecclesiis .curam prospiccre, -d, sumptoies esse videamur.
-*0T . nURCHARDI WORX|ACIENSlS EPISCOPI C08
O.VP.CXCIII."—»,U:t saceruotes Domiui, s:cut_.vutgiis" A Ctedi crudeliter fustibus depulasti, quam licet posl
:facere:solet,indicare prmsumant, vel compeitahlur. oelo roerises, exinde niiniine arhitremur fuisse de-
(Ex decr.. Cornelii' papw.) Sacramentum aulem funclam, tamen quia ordinis., tui habere noluisii
baelenus ah episcopis el reliquisordinibus exigi, nisi respectum, proplefea duobus te iriensibus ab admi-
pro fide recia, miniroe cognovimusv nec sponte eos nistraiione missarum staluimusabstirieie.In quibus,
jurasse reperirous. Sumrnopere ergo sanciiis Jacp- ab pflicio tuo snspensum, flere le «onyenil qupd
bus aposlojus prohibens sacrahienium' loquiiur, di- fecisli. Nam valde dignura esliit, poslquani te ad
cens: Anle.omnia, frairesniei, noliie jurare, neque viloe islius, Iranquiliain recliludinem laudabUiUEl
per cpelum,neque pcr terram,Jieqije per alitid quod- sacerdotum exerijpla non proyocant, saltem correr
cunque juramentum. Sit autem sermo vester, Esl-; ctionis lnedicina compellat.:
,-es'i,Non, non : ut sub judicium. noh decidaiis, — De episcopoper sdcrameuta pnrgato
CAP.CXCIV. -T- De episcoposinistro rttmore aspefso, CAP. CXCVL . - : . el absoluio. , ,_
per sucramehtum aulem ct •purgato et absoiiito.
ie. rih -Habet . (Ex reg.ad Brunihildam reginam Francontm,c'fr.i.
'_ (Ex jusliiwmimperat., cap. 170).
hoc propriuiii aifiiqui hostis invidia, ut quos in pra- 132.) Menam vero reyerendissiiiiuhv Trairem coepiT
vOrum actuum perpetralionem, Deo sibi resisteniej seopuroque noslrum, postquam, ea quae de eo djcia
5 jo nuHo jnverii.mus,,esse cii.lpa-
ilecipere nort valel, opiniones eorum falsa i.A ;praei fuefartl requirenles, ad
sens siiiiiflainlOdilaceret. Quoniam igitur qiisedam ijilem : quiinsuper sacratissimum corpiis beati
ab his
contra sacerdotale proposilum de Leoiie fralre ci Pelri aposloli sub jprejurando salisfaciens,
coepiscopO nostrb sinister ruinof asperserai, ulrum quaeobj.ecla ejus opinioni fuerartl se demotisiravil
vera esserit, districla diulius fecimus inquisitione alienum : reverti illum purgatum absoiulumque
et nullam in eo tle his permisimus: quia, sicul dignum erat ul, si in aliquo
perquiri, quae fueraut dicla
invenimus. Sed he videi'et:ur omissuro reus existerel, culpam in eo canonice punlremus ,
ctilpam quid non fuil ut eum, adjuvajUe innoceiitia,
IioslrO poluisse eordi dubiuin remanere, ad beali ita dignurii vel affligerc in aliqrio deberenius.
Petri sacfatissiihuih ciifpusdislficta euih ex abiin- diutius relinere,
darili fecimus sacraroenia proebere. Quibus prajstitis, CAP. CXCVIL— Qutditer senex episcopits corripien-
suiniis exstiliaiione piendits sil, quomodo mali ejus consiliqfii excqm-
magna gavisi, quod hujiiscerijodi municqridi.
innoceritia:ejfis evidentef eiiituii. "Pfo qua re glOria (Exreg. cap. 57). Praidicator omnipoteritis DOrijinl
veslra praedictum virum cum omni charilate susci- Paiilus appstoltts dicit: Seniorem nri Iricrepaveris.
piat, revereniiara ei qualem sacerdbti decel exhibeat:, Sed haec ejus regula in eo reservarida esl, cum culpa
nec qusedam cordihus renianeat de his quae jam G senioris exemplo suo non trahit ad inleritum cofda
«iint purgaia dubieias. Et ita .siiprascripto vGsiroi- "' juiiiorum. Ubi autem senibrjuyeriibusexeiiiplumaa
scopo devolissime oporlet in oninibus adhaerere, ut jiiieritura prsebet, ibi districta increpaiiorie feriendiis
«ongrue decenterque Deuniin ejus persona videamini, csi. Namscriplumesl: Laqueus juveiiumbmiies Vos.
«ujus minisier esl, honorare. Et rursura prophela dicil: Et peccatof certlum an-
CAP. CXCV. — Correclio episcopi qui concubinarit norum malediclus est.Tanlaautem nequitia ad aures
habuil,.. . - meas de tua sertectule pCrvenit, ut eam, nisi adhuc
(Ex reg. Gregorii papm ad Andredm episcop. Ta- humanilus pensaremus, flxa jam nialedictione feri-
rentin. cap. 179.) Tribiinal judieis aelerni securus renius. ,Dictum qiiippe mihi est quod Dominicoruiri
aspiciet quisquis, reatus sui consciiis, digna eum die, priusquam missarum soleiiinia celebfares, ad
inodo pcenitentia placare coniendit. Habuisse te exarandam messem Jatoris praesenlium perrexisti,
siquldeni coiicubinammanifeslaverilalecbmpeiimus, pisl exaratioiiem ejusTriissafuiri sblemhiaeelebfasti.
de qua etiariiconlraria est quibusdam nata suspicio: Post raissarum solerhnia, eliani lerihinos posses-
Sed, qula in rehus anibiguis absolutum non debet sionis illihs ,ei'adicare miiiiriie iiinuisii. Qudil
fcsse judiciuiri, hoc luae conscientioe e.legimuscom- factuin qUae:poena debuit insequi, omries qiii au-
riJitleridiiiri.Qifadefesi,in sacfoordine constilutus, D diuiil sciunt. Diibii aiiteiii de ianta hac perver-
ejus Te periiiixiione esse recblis maculalum, sacer- sitale fueramus, sed filius hoster Cyriacus abbas
dotii lionofe. deposilo, ad ministrandum nullo hiodo a nobis requisilus, dUiii esset choralis, ita se
praesiimas accedere, sciturus in ahiihae luse periculb cognovisse perhibuit. Et quiai adhuc canis' liiis parr
iiiihistrafe, etDeo nostro lesine dubio reddere ra- cimus,horiamur,aliquandO resipisce, senex, atquea
tionem, si, hujusmodi sceleris conscius, in eo quo es - iania ieyilate roorum et ppeiuni perversitate com-
ordine, ceians veritatem, perhianere volueris.' Unde pescere. Quanio niorlj vicinior efficeris, tanio fiefi
itefuni adhoriamnr ul, si te deceptum hostis aniiqui sollicilibf atque tiraidior debes. Et quidehi pce.ira
tallidilaie cognOscis, competeiui eum duro licel seiileijliae in te fuerat jaculaiida, sed, quia simplici-
poehiienlia superare festines : ne cum eo parliceps, taiem luani cum senectute rioviinus, inlefim liice-
'
quod non OptamUs, in die judicii deputeris. Si vero nius.Eos vero quoruni corisiliis haecegisti, induobiii
liujus fealus libi conscius nOrt es, irt eo te neceSse hiensihiis excOinmunicatos essc deeerhimus, ila iit
esi quo es ofdiue permahere. Praelerea, qiioniam si qujd eis iriira duOrum mensiuin spaliuro huma-
hiifliereiii dc matriculis contra ordiiiem sacevdoiii iiilus evenerft, bfehcdictioiie yiatici non pfivcnluf.
£09 DECRETORUM LTBRI XX. — LIBER PRIMUS. Gfu
'
Deinceps aulem ab eorura consiliis caulirs exisle, te A.propria judicare praisumanl, ant. truncationes qni-
quoqne sollicile cuslodi : *ne si, eis in malo disci- buslibel pefsonis aul per se inferanl, aui infcrcridas
pulus fueris quibus magisler in bono esse debuisti, praecipianl.Quod si quisquam,horum imriiemorprae-
nec simplicitati luae,. nec ullerius senecluti par- ceptorum, atit in Ecclesiae suaeTamiliis, aut iii qui-
camus. -bUslihet personis lale aliquid perpetraveril, et con-
CKV.CXCVIU.— De-purgatione Leonis papm. cessi ordinis hortore privetur et loco,eisubperpetuae
(Jurameiilum Leonis papm.) Auditum, fralres cha- -damnalionis religelur ergaslulo. Cui; lamen cpmmu-
Tissimi, et" divulgalum est per mulla loca, qualiler nio exeunti de hac vila non neganda est, propter
homines mali adversum me insurrexerurtl, et dila- -Domini-misei'icoi;dialh. -
tare voluerunt, el miserunt siiper me graviacrimina. CAP.CCIL — De episcopis sua manu cmdetilibus.
Propter quam causam isle clemenlissimus ac sere- (Ex decr. Bpnifacii papm.) Non liceal-episcopo
iiissimus dominus rexCarolus-una cum sacerdotibHS mariibus suis aliquemcaedere. Hoc enim alienum.a
et opiimalibus suis istam pervenit ad urbem. fjua- :sacecdoie esse debet.
•inobrem ego Leo pontifex sanctae RomanaeEcclesioe, CAP.CCHL — De episcopo qui seipsum et sibi com-
a nemine judieatus neque coaclus, sed spontanca missos.corrigere neglexerit.
inea voiunlate, purifico rae in conspectu vestro co- ]$- (Greg. dic.) Qui nec reginiinis. in.se rationenvha-
ram Deo et angelis ejus, qui conscieniiam meam huil, ncc sua delicta detersit, nec crimen flliorum
: correxit, cariis iinpudicus
novit, elbeaio Pelro principe *apostoloru«i, incujus niagis dicendus est quaiu
conspectu consislimus, quia istas crimin.osas el sce- cpiscopus.
leratas res quas illi n.ihi objiciunt nec perpelravi GAP.CCIV. — De eadem re.
nee perpetrari jussi. Teslis mihi est Deus, in cujus (Ex diciis Ilieron.) Ut lixivia per cinerem' hunii-
judicium venluri surous, et in cujus conspectu cori- 'dum fliiens lavat et non lavatur"; ita bona doctrina
slsiirous : et lioc propter suspiciones malas lolleft- per nialum doclorem auimas credentium lavat a
das mea sponlanea volunlate facio, nori quasi in "sorde peccaioruin.
canonibus ihvenlum sit, aul quasi ego hanc consue- CA*.CCV. — De malo paslore quem sum dves fugiuht,
ludincm aut decrelum in saucla Ecclesia successo- (Ex dictis August.) SicUt fugiurit oves voceiri pa-
ribus meis, nec hon et fratrihus, et coepiscopis no- storis quem non cognoscunt, et deserta petunt,- iia
stris iijjportam : sed ut nielius a vobis absciridatis mali paslofis ovilia.
rebelles cogilaliones. CAP.CCVI. —-De illo qui nobililatem Dei a se ejicit.
CAP.CXCIX. —Si quisex ecclesiasticoordine dam- , (Gregor. dtcit.) Adatii primus horoo pro peccuiot
naius fiteril d synodo, eiausus fueril de sacro nii-' ,C' dc paradiso ejectus esl: hoc est, qui nobilitatero Dei
riislerio aliquid corilingefe. a se ejicit, nobililale loci privelur.
(Ex concil. Aniiocheno, eap. 4.) Si quis episcopus CAP. CCVn. — Quod non sint omries filii sanctorum
daronatus a synodo, vel presbyter aut diacorttis a qui lenenl loca sanclorum.
suo episcopo, ausi fuerint aliquid de ministerio sa- (Uieron. dicit.) Non facile esl slare in loco Petri-et
, cro contingere, sive episcopus jtixia praecedenlein Pauli, ettenere calhedram regnaniium cum Clvrislb;
hinc dicilur : Non sarictorum filiisunl qui leneiii
consuetudinem, sive presbyter aul diaconus, nuilo quia
modo liceatei nec in alia synodo restiluiionis spem loca sanctorum, sed qiiiexercent opera eorum.
aut locum habere salisfaclionis : sed et communi- CAP. CCVIll. — Quod nullus ex genere nec ex loco'
gloriari debeal. . :
canles ei oranes abjici de Ecclesia, et maxime si,
didicerint adversum memoratos (Greg. dicii.) Nos qui praesumus non ex locorum nec
posleaquam pro- generis dignilate, sed morum nobjlitale iiihotescere
latam fuisse senleniiam,ei3demcomraunicare tenfa-
debemus, nec urbium clarilaie, sed fidei purilate.
. verint. CAP.CCIX-. — De sacerdoiibus qui ovibus suis mala
CAP. CC. — Si atiquis ex ecctesiaslico ordine excom- exempla prmbenl.
municaius fueril, el. communicare prmsumpserit, _» (Ex dictis August.) Nemo.quippe amplius in Eccle-
se ipsum damnat. - L
. sia nocet,quam qui, perverse ageiis, nomen vel pr-
(Ex concil. Afric, cap. 29.) Item placuiliiniverso dmem sanclitatis ct sacerdolis habet. Delinqiientem
'
concilio ut fjui excommunicalus fuerit pro suo ne-
sive ettem- naroque hunc redarguere nullus prasumit-: et in
gleclu, siveepiscopus, qUilibet clericus, exemplum culpa veheirienler exlenditur, cum pi'o
pore excommunicationis suae anle audicniiam com- rcverentia ordinis
munionem praesumpserit, ipse in se damnalionis peccalor honoratur.
CAP.CCX. — Ul iantum curam rerum ecclesiastica-
jutlicelur proltilisse sentenliam. ,r-umepiscopns tiabeql, ,,
CAP.CCI.—De drdinatis, si aliquisillornmpercussor (Cqp. ftpptf. 30.) O.ijiniumnegOiiorum ecclesiasti-
exstiterit. coruni curam episcopus liabeat, e.l.ea velut D.eo.con-
(Exconc.il. Mogunt., cdp.6.) His, a quihus Domini .. tcniplanle dispenset, nec ci liceal ex his aliquid.om-
sacramenta traclantur, judicium sanguinis agiiare nino conlingere, atit parentibtis propriis quoe Dci
iion licet. El ideo magnopere talis excessus .prohi- sunt condonare. Quod si pauperes sunt, tanquam
bendus esl; nec, indiscreise praesumpiionis molibus paupcribus subministrel: ne. eorum occasionc Ec-:
agitati, aut quod mone pleclendum est, sentenlia - clesiae liegotia depraedentur. .->
'
(ili BURCHARDiWORMACIENSISEPISCOPi':• bT2
CAP. CCXI.— De ttsu pallii': rie a meiropolildnis j i in exsequiis morienlis episcopi cx canonibus con-
• prmsumplivenlalur. sefvetur, iraditiorie moris antiquMioc tantum atlji-
'(ExdccriWonor. papm, cap. 5.) Quicunque sane ciuius "ul, si quis sacerdoturo, secuhduro siaiuta
liietropPlitanorum p'er ptateas vel in liianiis ulipal- -Yaleniini concilii, ad humanda defuncti episcppi
Tibpfaesunipserit, etnon tantum in proecipuisfesti- roembra venire commonitus, pigra volunlale distu-
•-viiaiibuS,et ab apostolica sedeindiciis-lemporibus, lcrit, appellanlibus clericis obeuntis episcopi apiid
*ad missarum solummodosoleninla,' careat illO lio- syiiodutii ," sive apud metropolilanom- episcopum,
'
nore ; et, proul beatus papa Gregorius ad Joannem lenipore anni iinius nec faciendi.missam. neccom-
Panormitanumepiscopum, eiMariiiiaiiuro.scribit Ra- iriiinicandi ; babeat oronino licentiani.: Presbyieri
vehiiateiri episcopum, quia gfave-juguni atqu.e vin- autem sive cocteri eleiicj, quibus , roajpr .honpris
' c'ulumcer\icls, noh proecelesiastica, sedpro quadam lociis >apiid;eaihdem Ecclesiara,_fuerit cuju.s 83061"-
Jsaeculari dignitate defendit, perfliissa, "qnaabuliiur, •dos obierit, si omni sollicitiidine pro exsequiisjain
dignilale eareat: qiiouiam jure privilegiitm inerelur mbriui, aul conlinuo antisliiis;moriluri,-ad cpjnmo-
"iimiltefequi audacler usurpai illiciia. '• '• ". neiuiuriVvicinum episcopum jardi. inveniaiitur,. aut
""CAP. CCXII.— Qiiod episcopus ressum ecclesim,nisi per quamcuf.qoe molesiiam anjinj id negligere cpni-
curii su6'pfius commuiei^lesldmenio icgarev,non: j probentur, toiiiis•.-anni spaiio ad poaiiiteritiaroiji
,-^pOSsiU- .'-., :.,;. .... :
•;..:{Ex concil. Agulhensi, c.qp:6.) SLqnis episcopus ijionasieriis deputentur. .... .: ., <•
'
condilo testamento aliquid de ecclesiasiici juris pro- CAP.CGXVTI.-—Ui qnidquid-episcopdfeliriquiluf, id
aliter non valebit, nisi lanlura de eiiiissuni iri facullales Ecclesid: coiripuielur, :
prietate legaverit,
juris propriifacujialibus.suppieyeritv ... (Ex concil. ,A_gath_ensi.)'.¥.oi\iiHC(ifiyero quibus;in
/IGAPV GCXHL"-r De>episcop.oMiuires, sum Eccleskc jsummp sacerdoliOcoiistilutis ab cxlfaneis duiitakat
f -._. .. parenlibus suis indiscrele iribuit. ..donalur aliqttid, vel cum Ecclesia aut sequeslraiim
(Ex concil. Uf
Spatensi, cap. 10.) episcopi in rebus diniitlilur aut dorialur ; quia haec ille qui doriat pro
-Ecclesiaecirca propiiiqups sups exponendis repre- redcmpiione animae suae,npn.pro comroodo sotcer-
...hensionenVvC.ayeani, ' et jvt. disprelionis modum te- . dotis probatur oiferre, non qnasi suum, sed quasiid
..neanU...... . r. . . .' ";. .emissuro iii facullales Ecclesiae coropuletiir : qiiia
—
CAP.CCXIV. De'qad.emre, . jusluro estjil, sicut "sacer.doshabet quod Ecclesiae
..{Exeodem,cap.S>.) Quoniam jnulli episcnporiim dimissum est, ila ei Ecclesiailiabeal quod feliiiqiii-
, airiore/propiiiquorum suaruiiv de rebussibi com- lur a sacerdote,
...vnendaljs, suo aut quolibet amicoruiii upmine, pra?-
dia el roancipia einunl, et ul in, propinquorum suo- Q CAP. CCyill.. r—_,Ul pulhts, cpiscopus,,nisicum cqrici-
lio cccleronimepiscoporum eCprincipis, inhqsiem
rum jus ccdanl slatuunt, et ob hoc jnra ecclesia- irc.debeul.
slica coiiveljuntur, et niinisleriunj sacerdbtale fusca- Caroti imperaloris de 'episcopis Aquisgruni
(Cap.
. lur, iino a suhditis delraliiiur el conlemniiiir :
coiiaudaium.) Carolus gratia Dei rex, regniqiie
placuil omiijbus ut deiiiceps. ayaritise boc genus Francprum rector, el devoius saiicloeEcclesiae de-
... cavealiir. Fixumque ab hinq, el perpetuo mansurum fensoi', alque adjulor Iri omnibus apostolicaj sedjs :
esse decrevimus, ul episcopus i*essui.juris, quasant Hbrlaiu oriiriiiim rideliuih "riostrorum, et rilaxiiiie
...anle episcopalum, aul cerie in episcopatu hsercdi- episcopOrum, ac reliquorurn sacerdolu.ni corisultu,
taria successioneacquisivit,.secundum auciorilaicm servis Dei per omnia oinnibiis armaluram porlare
canonicam, quidquid .vult-facial, ct cui yult con- : yel piignare, aut in exercituin et in hoslem perge.ro
- Teral. Postquaiu aulem episcopus factus est, quas-
oirinino prohibemiis, nlsi illis laiilumrBodo qui
. cunque res de facultalibtis Ecclesioe, aul.suo aul
propter diviiium ministerium, rriissariim scilicetjso-
alterius jiomine, qualibel condiiione comparaverii, Tennin adimplenda et sanclorum palronicia porfauda
decrevimus ut non propihqiioriim suorum, sed in ad hoc eleciis,-Id estunum vel duos'c]iiscbpos ciitn
' " - ' • ,-,;
Ecclesiavcui proeesljura-deveiiiant-
— *y capellanis presbyieris. Et unusqulsqu.e pfinceps
'CAP.CCXV; N:eepiscopusde .rebttsviduatmEccte- , rijium presbj-ieriirn secum habeal^ qui peccalacon*
• *,•':;..;» sjm,quidquam alicnafeprmsumat.. ..< .-.
et indicare pcenitetiliaiii possit.
i. :{Ex,decr.:Mariin,.papm,-£qp: 20.) Bi quis episc.o- ...JUentibus.judicare,
i, j)us.:jiul!a-eeclesiastica?;ralioi)isiiecessiiate conipnl- ., . : CAP.CC.XIX.—^De.eadem re.,.
sus, in suo cler«o; aj11,(ibjiprffi,noi,v,-estpresbyteiv de '"'<'( Gap-.ejuidem.) Secunda vice propter ampliorem
-.rejjus/^cclesiasiicis aliquid pracsumpserit yendere : •Observantiam, aposlolica auclorilale et iuuUoruni
res ipsas Ece.lesiaeresianrare Cogalur, et in judicio episcoporum admonitioije.instrucii, sancloruni^quO-
- KepiseopOfuiri'dejiciatuf auditrisi ,fet
laiiquamifiifiiiaut ,..que caiipnum; reguljs .edpctix:cpnsultu videlieei om-
.'rlalrociiiii reus SUopriveiur boriore. .'; s :. i.i- ii-- nium nobilium nosirorum nosmelipsos coriigenles,
• -CiPiCGXVI.—-Deillis, •qwi:adsacefdolum e'xse:uias ;: -posterisqiie: nostiis exempluhi daiites,.volurijus ut
•;';'',";'.;' :,::•:.:. ^enirf-.coiit^mifpnL:,.;:;;;,::; \::-P •;uulliis«acerdos ia hoslem pergal, nisi duo yelatres
,:i4n{Ex:cqnciL Tftlelanq vi}\,:pqpi51.:).Ela',.quoBConipe- -lanfumepiscopi, electioije cpeteroiiinrproptcf.beiie-
-, 4unl-ho.neslali, cpntingil ssepe,-.qiiorumdaindesidia r.diciioiiem, pVajdicaiionem, populique Tecohciliatio-
iioii iuiplerlc Proinde, quia iioiuiii esiqute <iigujlas •nem,ct cum illis electi-s.acerdotes,.qui .bene.!S£|aiit
6!3 DECRETORUMLIBRI XXI — LIBER PRIMUS. Cli
popiHfSpieriftentlam dare, ffiissas celebrare, fleiu- ,A CAP.CCXIV.-^- De sessione episcopi.
firuiis ciiram habere, sacratiqUe olei cum sacris (Ex coricil. Cdrthag.)i"Iri Ecclesia iii concessu
precibus unction.einimpendefe, elhoemaxime pra> 'prcsbytofiiih,'episcopus sublimior sedeal.
videre nesine vialico quis de saeculo Tecedat. CAP. CCXXV. — llem de ordinaiidne' episcopi:
CAP.'CCXX. De eosiquis ab aposlolicqfalsdm. delu- (Ex diciis Theodori urchiepiscopi.)Tii ordihatibiio
lerii epislolam. episcopi, ipse qui ordinat, missam celebfafe debet,
'
(Ex cOncil.Triburiensi, cap. 50, cut interfuil rex ef qui ordiiialur simililer.
Arriolphus.) In membriam beali Petri apostoli hono- CAP.GCXXVL— Qum sacerdotes. Dei declinare
feffiussariclam Roffiatiani et apostolicam sedem, ut debeant.
qnae nobis sacerdolalis mater esl dignitatis, esse (Ex concil. Xnronensi, cap. 1.) Quascunquead
debet magislfa- ecclesiasilcae rationis. Quare ser- aurium el ad oculorum pertHient illecebras, unde
•vanda esl cum riiansueiudine humililas, u't, licet vix animi emolliri posse credalur, ul de aliquihtis
ferenduih ab illasaricta sede imponaiur jugum," con- vigor
et lolefemus. generibus m.usicorum, aliisque nonnullis rebus,
feranius, piadevotiohe Sfverb,'qubd Dei sacerdoles se aljstinere debent: quia
•nondecel, quilibeti isive-sit presbyler sivediaeOnus-, -. oijjnes
et Iiostro mi- . per auriuin oculoruniqije illecebras vitiorum lurba
aliquamperlurbatiOnem machinando, ad anUiuim ingredi soiet, hisirioroim quoque-;tur-
nisterio iusidiaiido redarguatur falsam ab appslolico et ohsccenoruni insolenlia.sjocoruro ipsianimp
•dpiulisse epistoiam, yel aliud quid quod inde -non pium
conyeiierit falsa flde, et' non iutegra circa apostoli- care eiTtigere, caelerisque sacerdOiibus effugienda proedi-
deb.ent, . .,., ... , . .-
ciim huniililale; peries epiScopum Sit potestas"iitruin
euiiiin ca.rcerem-auiin aliaiii detrudaf cusiOdiam, CAP.TiCXXVH.D' e hmreditdieepiscopiycwterorumque
• - .. ,
usquequb, per epistolam aul per idoneos suai partis , eccicsiaslicorum; .-..'
legatos, apbsiolicam iiiterpellei sublimitatctn, urpo- (Ex concil. apud Allheim"<hibito,, cap. 37,:"*»«
lissimiim sua saiicta iegalioife digfteiuf decerriere inierfuil rex Gdnradus:) Sed ef ho'ciliiderii iiiveiftuin
quid de talibus juslo brdine lex Roriiana' siatuat de- esl de episcopis, presbyteris et clericis, si haeredi-
"finire, ul eiis cpffigalur,' et Caeierisniodus impoiia- latero a Doniiiiorege, vbLah alio, piincipe, 'vel ainico
VUf; ''-' - ' '
. •'. suo, seu per haereditariam: sofiem sibi devenerit,
CAP.CCXXL—- De accusaiis episcopis. vel aequisieruril, donare^ejsJiceat hanc cui yolue-
(Exdtcret.Felicispapw, capii.) Si pfimaies accusatp- riiit, dura -vivunt,-pro reinedio aniriioe,ad Eccjesiam;
Tes episcOpprumcum eis pabiflcare-fainiliariter niini,- qtiamcunqiie elegerintr<vel cpiisaiigiiineis, stiis vel*
liie poluefinl, iunc leropore legitimo eos adsyriodum G..aniicis.: Sin jiulem anlca ohierinl quain firiniier
canonice convocatam, iion infra angusla lempbra pcrfeccrinl, allari cui servjunl oinnia perpeliio
cahoniceconvoceiit, etprius eisperscriptasigiiiliceni •sanciificeiitur, el in justradantiir. Similiter de.prcs-
slalulura esU . Ilildiberliis ..Alogniiiinensis
' quod eis opponilur, ut ad fesporisioiiem praeparaii - byteris
adveniarit. Mam si, aut vi aui limore, ejecti aul suis archiepiscopus subscripsit, , Roberlus Treverensis
rebus exspoliati fuerinl, nec carionice vocari ad syno- ^archiepiscopus subscripsit. Unni Hamcburgensis
"'iluiii
possunt, hcc fespondere ajinulis debent anle- . archiepiscopus subsciipsit, AdaluYardiisEardiiieiisis
qnarri canonice restituaniur, ei sua ornnia eis iega- •episcopus subscripsil. • Richwynus iArgeniinensis
liler reddantur. ' • episcopus subscripsit.
Nolingus Constantiensis epi-
— Quod non ila in ecclesiaslicis agen- scopus subscripsil. Unewanus Padaihrunnensis epi-
' CAP.
'- 'CCXXIL
duin sit negoiiis sicul in smcularibus. . scopus subscripsit. Udalricus Augustensis episcopus
(Ex decr. ejusdem, cap. 16.) Non eniin in eccle- subscripsit. Bernhardus Halwarlanensis episcopus
. siasticis a^endura.esl negpliis sicut in saecularibus. subscripsit. Rumaldus Minugardenowardeiisis epi-
Priusnuam legibus vncatus venerit, lit, cuin in foro 'scopus-subscripsit. Eberis MindUiiensisepisCopus
tiecertare cceperit.aiiquis, iipn licel ante peractam _; subscripsit. Necnon etabbates cuin- caelerisjsacri
causam recedere. In ecclesiasiicls vero causa dicta ordinis viiissubscripseruriti" . •
reccdere licet, si necesse ftieril, aul si se praegravaii CAP. CCXXVllI.—Ne episcopi prcplef suhm /juic*
viderit. leiri plebein-sibitcmmissamhegtigere prmsuniant.
'
.CAP..CCXXUL.-^(2aod milli, papavivenle, alium.eli- ' ,(E% cpncil. apiid Sdncliim Medcirduih,'pfmsenie
gereiiceai. Carolo fege, cap.S.) Providehdum' csi rie episcopi
(Exdecr. Symmgchip.apm,._cap. .3.) .Si qiiis pres- propief suain qiiieieni ad reihoiiora loca secedeiiies,
.-byler aut diaconus a.ut;cjericus, papa incoliiJiii,,et,eo ef suuiii rtiiiiisterium iiegligehtes, pfopfias delferaiU
iiiconsulio, subscriplioneni^pi'p..Romaiio pontilicaiu civitates: sed aut paroehiaWsuascum Ollieii 6ffica-
.comnvendare, aui.pilacio promittere, aui.sacranien- Ciiicifciimearit, aul cuiri feligiOrigiri sriis"'civitati-
. -iuin ,ppDebere:,leiitaverit..aul xtliqu.od,..suffragHiin" bus' cariortice cuiri filiis suis degarii. Presbytefos
polliceri, j.vel;*le iiac.-.cau.sa .pr,iyatjs:cpjiyejiiiculis eiiain"silii cohiriiissbs, Hoihriria^'.isa.s';tiiai'e, et' 'sobfie-
.ii.i.ciisdeliberareaique decernere, loci, sui dignitaie ' Taie, aiqiie hbspjlaliiateseCuridunisUUifi ' liiiiiisiefium
: .jei coinniuuipne privelur.. ,.... ,. ofriari corapcliani." ' ' ,: '• •'• >-:-
. .
M*> BURCHARDIWORMACIENSIS EPISCOPI 016
CAP. CCXX*X.— De episcopisqui non visitalis paio- A lem nobis absque peccalo : anle saeouJa quldem
chiis prelium servilutis reqmrunt. de Palregeniluin secundum deilatcm :'in no\issimis
(Ex concil. Tribuiiis habilo lempore Arnolphi ra vcro diebus eumdero proptcr nos el propter nostram
f/ s, cap. 26.) Dclala csl coram sancla synodo que- saluiem de virgineMaria, quoe enmdem Deumpepe-
jimonia plebium, eo quod sint quidam cpiscopi no- ril scciindum biimanitalem, unum eumdeniqiie Chri-
lentes ad pradtcandum, vel ad conflrrnanduin, suas luin Filium DciDominum unigcnimm in duabus na-
per annuin parochias eircumirc : qui lamcn cxigant luris, inconftise, inconverlihiliter, individue, et in-
ut inanslones quibus in profectione uti debueranl, separahilitcr cognilum, nequaquam naluraruro diffc-
alio pretio rcdimant qui pararc dcbcnt. Quoediiplcx reulia sublata proplcr unitioncni, sed polius salya
iufamia et negligenli.J et avarilia sauctae syno:'o rnanente proprielate utriusque naturac, in unam non
horrori fnil magno, el statuerunt ne quis ullra in duas concurrisse personas. Sed unum eumdemque
everceal id cupidilalis ingcnium, ct ul solliciliores Filium unigenitum Deum,verum Dominum Jesum
sint episcopi de suis gregibus visitandis. Chrislum , sicul oliro proplietoe de eo, \el ipse nos
CAT.CCXXX. — De piiigntione episcoporum. Clirislus pcr semelipsuro Dominus crudivit. Qui
(Ex concil. apnd Alilt. hr.bilo prmsenle Conrado autem ila non senliunt, curo Ncslorio ctJEutychc,
regc,cap. 16.) -Slnluimus propier Dei dilcctionero, ]B vcl eorum scctatoiibus «lerno aiialhcraale dignos
et proxiini, et fidelium honorero caiholicorum, et esse pronunlio.
pravcipuc ob muliitudinem, scandala erucnda et CAP. CCXXXUI.—Dedamnalis episcopis , el posl
fnndilus cxstirpanda, et perturbaiinnes qnae noviter reconcthaiis.
cxorta sunl ct orinnlur, necnon ut onines sciant Joannes Chrysoslomus a duahus synodis orlho-
-nos episcopos, lales Dei misericordiancquaquam esse doxorum episcoporura fuit dijudicattis, sed ilcruin
qiuiles dicimur, cxernplnm sancli Leonis papae, qui, fuit restilutus. Marcellus episcopus Ancyrae Galatiap
stipra qualuor Evangeha jurans, coram popnlo se dcpositus fuit, sed poslmoduni propnum rccepit
jnirgavit, sequi et imitari, salva taroen auctoritate episcopatum. Asclepius dijudicatus a synodo, Ecclc-
canonica. siam suam poslca recepit. Lucianus cpiscopus A-
CAP. CCXXXI. — De co qui ex monacho faclus fue- drianopolites, damnalus a papa Julio, recepit Eccle-
ril episcopus. siani sui cpiscopalus. Cyrillus Hieiosolymilanus epi-
(Ex eorlemconcil. prmsenterege Conrado,cap. 56.) scopus deposilus luit, poslca rcconciliatiisestEcclc-
Slaluluui el raiionabililcr seciindurn sanctos Patr*s si;e suoe. SimiJi modo et Polychronium ejusdem
a synodo cst firmalurn ntmonachus quem canojiiC.i Ecclesioe Hierosolymiianae ponlificem Xislus papa
electio a jugo rcguloe monasticnaprofessionis absol- C damnavil, el ileruro ipse eum reconciliavil. lnno-
\it, et sacia ordinatio de monacho episcopum f.icil, cenlius papa Pholinuni damnavil episcopum, sedipse
vclul legitimus hoeres palernain sihi haercditaiem poslea eura in proprium restituil loctiin Ecclesiae
posica jiire vitulirandi polcstatem habeat. Sed quid- sux. Miseuum episcopura a Fclice papa damnatum,
quidacquisieral, vcl habere visus fueral, moiraslc- Gchisiuspapa succcssorilliusetcommunicavit,etEc-
rio reiinqual, et abbalis sui, qui fueral secundum clesije su:e icsliluit. LcoiUius dum cssct presbyter
regulam sancli Benedicli, aibiliio. Poslquam enim dcposiins fuit, scd poslea in Antiochia patnaicha
cpiscnpus ordiiialnr, ad altarc ad quod sanctifira- cxs.uit. Gicgorius \eio quarlos "papa Tlicodosium ,
lur et liiulatur, scciindum sacros canones, quod qucm Eugciiius cjus antccessor picshyleiii honore
acquirere DOlerilreslitiial. privaver.it , sanclac Ecclesioe Signinae coiisecravit
CAI>.CCXXXII. — De illo qui de aliqua liwrcti infa- episcopum. Vbas naiiiqne episcopus dijudicatus fuit,
matur,quod insacro convenluformulam isliuspto- scd sancla synodus canonice suam illi restiluit Ec-
fessionis t ecilare debcat. clesiam. Rotbadum \ero episcopura sanclae Suesso-
(Ex episl. Cyiil. adJoannem Aniioch.) EgoN. hac niensis Ecclesioe, a synodo cui Carolus inleifuit rex.
S(riplura quam rnanu rnea perscripsi, profileor se- condemnalum, ct Soffrenum Placenlinum episcopum
ipiens saiicluni judicium Patium Nieaenoesynodi merilo reprobatum, Kicolans papa ambos reconcT-
tiecenlorum dccem et oclo, vel Chalcedonensis liavit.
sjnodi univcrsale conciliuro, cnjus definitionem sedes De episcopoium transmutaiione.
apostolica confirma\it: quod etiam healissimi papac Quia vero episcoporuni plurimi ex aliis civitalihus
Leonis epistola ad sanetoe memorioe Flavianum Con- ad alias propter necessitalem seu ulilitaiem lempb
stanlinopohTanoe uibis e|)iscopuni noslrum data rum siirit niigiati ct Iransmulali, quorum noroin.i
proedicaiione lucidissimoe veritaiis exposuil. Conli- hxc suiil: Peregines in Petris est ordiriatus cpisco-
teor unmn eumdemque Doroiiiuro noslriim Jcsum pus, sed quoniam cives ejus civitatis cum susci-
Chrisluro unigeniluro Dei palris perfectum: euin- rcre noluerunt, Romanoe civitatiscpiscopus jussit
dcm in deiiue perfccttim, eumdcm in humaiiituic euin inthronizari in Corintho mctropoli, defunelo
Deum vere, et hominem verc. Ipsum eumdemque cjus episcopo eique donec vixit Ecclesiae procfui'.
es anima rationali et carne consubslamialem Pati-i Dosidcum Seleuciac episcopum, Alexander Antio-
sceiiiidnm deitatcm, consubstantialem nobis eum- clieiius episcopus in Tharsum Ciliciat transmuiavit.
ikiu sctuiiilmn huiiiiuiiaicin , in oronilws slroi- Rovereniius ab Argis PhoDiiicia'in Tyriim-iranSsiii-
615 DECRETORUM LIBRI XX. — LlBER SECUNDUS. 61«
gratus est. Joannes de Goidolinia muialusest inPio- A Apamia Asiae Iransfertur in Eudoxiopolim, quae dtt-
conixum, et ei praesedil Ecclesiac. Palladius ab He- dura Salambria vocabatur. Polycarpus, de tirbe aiilo
linopoli mutatus esl in Asponam. Alcxander, ab alia Prislena Mysiae, in Nicopolim Tliraciae mutatus est.
Helinopoli, in Andrinopolini mutalus est. Gregorius Hierophilus, deTrapezbpoli Frisiae, trarismigratus est
Nazianzenusprius civitalisCappadociaefuit cpiscoptis „ in Plaiinopoliin Thracioe. Oplimus, ab Agardamia
quaeSasima dicitUr, deinde a beato Basilio et aliorum Frigiae, in Antiochiam Pisidiae Iransmigraliis esi.
episcoporuin consensu in Anzianco coustilutus est. Silvanus,, a Philippopoli TJiraciee, mutalus est iu
Heieiius prius Sebasliae Ecclesiae praefuit, et postea Troadam.
Antiocliiae praesul est constiluius, Theusebius. ab
FIMS LIBRI PBIMI,
INDEX CAPITULORUM LIBRI SECUNDI,
rCAP. I. De ordinationibus presbyterorum et reliquo-"B XXVI. De servis ordiflandis secundum ecclesiastida
rum ordinum. . mandata, quoniam ingemii fieri debeant.
H. Quae presbyteri necessaria discere et scire XXVII. De eadem re.
debeant. XXVIII. Deeademre.
IH. De eadem re, XXIX. De eadem re.
IV. Quod ordinationes fieri non debeanl nisi in loco^^ XXX, Exemplar libertalis de proprio servo.
• certo et xeligioso. XXXI. De servoi'ura ordinatione. .-•.-'
V. Quod Abraham primus sit appellatus presbyter, XXXII. De ecclesiaruni servis.
el quare preshyleii nomiiienlur. XXXHI. Ut pcenilentes et digami non promovean-
VI. Quod nullus «x ecclesiastico ordine absolute lur.
debealordiriari.. XXXIV. Energuraeni non solum non assiimendi sunt
VII. Quod sub aspectu audientium ordinaliones ce- ad clerum, sed inventi ab officiofemovendi.
lebrari non debeant. XXXV. Ut nullus ex poenitetuibiis ordihetur.
VIH. .Quod tufbis eleclionem proraoyendorum facere XXXVI. De acloribus et procuratoribus, si ordinaii
non liceat. debeant. . :i
IX. Quod episcopum vel presbyleram ante triginla (C XXXVII. Ut de pcenilentibus nullus adinittalur ad
annos ordinare non liceat. clerum.
X. De presbyteris qui anle triginla annos ordinan- XXXVIII.Laicus, si secundo uxorem duxerii, clericUii
lur. non fial.
XI. Quod ante XXV annos diaconi non sint ordi- XXXIX. Ul nullus episcopus alteiius parochianmn
nandi. relinere proesumal.
XH. Quod iij veteri lege prsecipialur ut anle XXV XL. Ul ab alieno episcopo ordinalus in clero nou
annos levitae in labernaculo non servirent. nianeal.
XUI. De presbyleris qui sine examine sunl pro- XLI. De quodam episcopo qui alterius episcopi cle-
vecli. ricuin, eo nolente, ordinayeral.
XIV. De eo qui sibi volens aliquod membrttm trun- XLH. Ui nemo clericuni alienum suscipiat, sine;
. caveril. . - . voluntale episcopi sui.
XV. De clericis qui a medicorum incisione claudi XLIII. Ut nullus episcopus alienum clericum sine
i3fliciuntur. liltcris sui episcopi suscipiat. :
XVI. De iilis qui invident ffatrum proveclionibus. XLIV. De presbyteris et diaconibus qui sinelitleris
XVII. Ut sedilionarii non ordinentur. I
D episcopi sui ambulant.
XYIH.Quod illitteralus,et aliquomembroimmiriutus, XLV. De eadem re. ,.•.
provehi non debeat. XLVI. Ut quisqucordinalur lilteras ab ordinatore suo
XIX. De filiis concubinaruni. accipiat. -.'
XX. Ul daeraonibus similibusque passionibus irre- XLVU. Ut ordinalus quisque in illis lpcis permaneat
titi sacra tractare non debeant. ad quae ordinalus est.
XXI. Ut de servili conditione, nisi prius a dominis XLVIIL De presbytero qui confessus fuerit quod
propriis libertalera habeant, nulli ordinehtur". ante ordinaiionem peccaverit. .;'•;:;":-.
XXII. De eadem re. XLIX. De eadera re.- :Z'l-
XXIU. De bonis illorum qui a dominis propriis liber- : L. Ut iiullus presbyler absque sacerdolalibus vesti-
. tate donantur. . meiilis missam celebret.
XXIV. Ut servus, nesciente domino suo, ordinari LI. Ut clericus iriter tentationes ab ofiicip non de-
non debeat. clinet.
XXV. De his qni liberlatem a dominis suis ita per- , LH. Ut omnis presbyter in sua ecclesia singulis Dc-
cipiunt, ut nullum sibi obsequium retejitent. ininicis diebus aquam benedicat. ;
PATROL. CXL, 20
fj!9 BURCHARDI VVORMACIENSISEPISCQPI 620
LIH. Item de aqua henedicenda. K XC. Ul presbyteri benedicliofjem episcopalem super
,,j_
LIV. ,Ut missae peculiares in dicbus soleronibus non plebem facere,npn debeanl. .
.lianl.,....,. . . XCI. Ul luillus presbyter alterius plebesanum.eo no-;
LV. De iu.inislcrio presbylerrvrum, vel quid eis com- renle recipiat. . :. ;
inissum sit. XCIL De allerius presbyieri plebesano.
LYI. Ut singuli presbyten singnlos habeant clerj-; XCIII. De ordinalis el reliquis fidelibns, quod ginc
:«OS.: licentia sui episcopi nil agere debeanl.
LVII. Quod presbyterofum fides primum discutienda XCIV. De eadem re.
sil. XCV. De eadem re.
LVIM.De eadem re. XCVL Qtiod non liceat clericum m duarom civita-
LIX. Quod in primis praedicandui» sit qualiter cre- tum simfil conscribi ecclesiis.
dere debeant. XCVIl.De ordinatis, ne de civitale incivilalem conlra
LX. De eadem re. jus canonum transferanlur.
LXI. De eadem re. XCVIII. Deeadem re.
LXiL Ut oinnis presbyter paroeliianis suis Symbor ' X(TX. Ne presbyleri causa legalioms per, diversa
him et Orationem Dominicara insinuet. B roittanlur loca, cura animarum relicta.
LXIII. De eadem re. C. Quod presbyteri assidue iegere debeaiit.
LXIV. De dileclione Dei el proxiroi. Cl. Ul presbyteri sineborariisnoii vadant. ,
LXV. De criiuinibus quibus homiues cum diabolp CII. Ut elericus artilicio honeslo vielUm quaerat.
d:epu!lan.lur. CIII. Deseadem re...
LXVI. Ut de auditorio nullus egrediatur sacerddte; , CIV. De presbyleris, matutinali officio explelo quid
verbum facienle. agere debeant.
LXVTI.De eadeni re. CV. De eadem re.
LXYHI. De eadem re. CVI. Quod magnum periculum sit aliquem fieri ju-
LXIX. De precibus posl alloculioncm. dicem vilae alienas, qui nescit suam temperare.
LXX. Ut oninis presbyler in diebus festis populum CVH. Ut presbyteri juxta ecclesiam illorum bospif
admoneal quas preces ad Deum fundere debeat. lenliir.
LXXL Ut prcsbyleri plebes admoneant ut bubulcos CVIII. De presbytero, si uxorem acceperit, deponar
et porcariosin principalibus festis ad missara ve- tur.
nire periniitanl. CIX: De eadem re. .:
" CX. De eadem re.
LXXII. De admonitione presbyterorum.
LXXIH. QuQiiiodounusquisque orare debeat. CXI. De eadem re,
LXXIV. De filiis, quomodo parcnlibus obedire de- CXII. De eadem re.
beant. CXIII. Ut ancillae a cellario preshylerorum remo-.
veanlur.
LXXV. De illis qui priiicipales festivitales in villis CXIV.
celebrant. Quod diaconi, sieut episcopus et presbyier^
cessare debeant ab opere conjugali.
LXXYI. De eadcm re.
LXXVTI. Ut presbyteri plebibus annunlient qui dies GXV. Deeademre,
CXVl. De eadem re.
sint feriandi per annum.
CXVII. De inconlinentibus.
LXXVHl. Ut preshyterlcum festivitales. aiinunticnl,
non dbliviscanlur. CXVIII. De ordinalis,sicapli fuerint in fornicatione,
vigiliarum
LXXIX. Ut ad salulalionessaeerdolales, ad roissani, perjurio aul furto.. ."
onines devole respondeant. CXIX. De ordinatis, si usuras exercueriat.
CXX. De eadem rp. i
LXXX. Ul nullus ordinaius per sancta discurrat,
ecclesioesuavcura derelicta. CXXl. De eadem re. . .,
j CXXIL De eademre.
LXXXI. De Dominica die qualiler sit vejieranda. ; ,,
LXXXIL Item de die Dominica. CXXHI. De eadem re. ,
CXXIV. De eadem re. . ; -
LXXXHI. De eadem re.
LXXXIV. De eadem re. CXXV. ltem de nsurarijs. :
CXXVI. Quid sit usura, ... :. -
LXXXV. De eadera re.
CXXYII. De eadem re- , . • . . ; - i.
LXXXVLDe eademre.
CXXVHI. De eadem re,
LXXXVH.De eaderare.
CXXIX. Ui nullus ex"ecclesiaslico ordine edendj yei
LXXXVHI. Ut nullus in Dominicis diebus genua bibendi causa tabernas iiigrediatur. -. ., .... /
fleclaf.' CXXX. Ul nulliis ex sacro ordine cibi yei polus
LXXXIX. Ut presbyteii, priyatira fidelibus deside- causa labernasingrediatur. , __.:::/£
rantibus benedicant, et ut omnis preshyter per CXXXI. De eadem re. .• „;
^faniilias, per agrps, per priyalas domos habeat CXXXII. Ut illi quibus^uxores:dupeudi lieilum Hon:
facullatein henedicliones aperire. esl,, aliprum nuplias deyitent., _,.:.- -.,._,.
m DECRETORUMLIBRl XX. — LIBER SECUKDUS. #
^^XUI. Quod uon oporleiin bigaroi nupiiis pran- A CLXUI. De eadem re,
dere presbyteruni. CLXIV. Deeadem re. .!
CXXXIV.De eadem re. CLXV. Ne clerici, hecnon viri reiigiosi, ante horam.
CXXXV. Deeademre. lerliam convivla ineant. -
CXXXVI. Ut nullus clericus ln alia ciyitale susci-. GLXVLDe presbyleris, ut hpspilales sint. - . ,
piatur sine eommendatiliis epislolis. CLXVH. De eadera.re. '"._"
CXXXYH.De eadem re. CLXVIII. Ulpresbyteri pleDes suas ut bospitalessijit
CXXXVHI.De clericis fugilivis, ne ab ams recipian- admoneant..
tur. CLXIX. Ut cibis sacerdoium sempef lectio divirik
CXXXIX. Ul.peregrini clerici sine litteris sui epi- miscealur. '.'.'-'
scopi non recipianlur. CLXX. De Cierieis iiueinperate vivenlibus.
CXL. Ul clerici in aliena civilate non maneant, nisi CLXXl. De clericis scurriUbus,
episcopus loci morcs eorum praevideal. CLXXH. De eadem re. .
CXLI. De clericis et monachis.qui sine litteris epi- CLXXIH. Ut clericus Ddeijussor non srt.
scopi sui vagantur. CLXXIV. Ul clericUsbarbam non riiitriat.
CXLH. De eadem r&. g CLXXV. De clericis per crealuram |urantibus.
CXLI.Il, Ul paiiperibus. et indigentious auxi.io, cum CLXXY). De clericis qui adulationihus el proditto-
proficiscunlur, pacificisTiiieris sit subvenieiidiim. nibus vacarc deprehenduritur.
CXLIV. Ul illi clerici qui in alias provjncias suos CLXXYII. De ordinatis qui. splent contra ecclesia-
-sequtuiiur seniores, sine formala minislrare non stica roandaia auribus priricipis molestiam Iii-
fei-re. '
fjermiitanlur.
CXLV. Quod clerico non liceat alienas possessio- CLXXYHI. Deillis qui episcopis sUis rie eos ijd ,aih-
nes conducere aul saecularibus se negoiiis' immi- pliorem honofem in Ecclesia sua promoveant,:can-'
scere. - tradicunt
CXLVl. Ut nullus laicus presbylerum suuiri villica- CLXXIX- De presbjlero ceilO cfiroJne deposito, si
lioni implicare praesumat. de ministerio sibi inlerdicto aiiquid agere prse-
CXLVH. De illis presbyleris qui conlra slaluta ca^ suropseri t.
nonum villici fiunt, et aliis sibi non coiicessis irti- CLXXX. fle presbyte^o vcJ diacono damiialo, .qui,
plicanitir nego.liis, viiiisqufi non attaitteridis. .' iniperatoris aunbus moieslus cxsVilent. :
CXLVUk Nulli clericorumi ne subdiaconb quidem, CLXXXI. De presbylero qui pravis exemjilis vnala.
•
conmiliium carnale concedilur. C de se suspicari permiserit.
CXLIX. De principibiis qui solent suos sacerdotes CLXXXH. Deeademre.
jutlicandis ministeriis depulare. CLXXXIU. Si clericus adversus «lerlcuni iiaoel ,ne-i
CL. De illis qui 13'eoservire disporiunt, ut ad mini- goiium, ulad saecularia non recurrat judicia.
straiioriem domorum non accedant. CLXXXIV, De presbyteris qui a plebibusinfama-,
(XI. Item si liceai aliqueih ex clero conductofem hunlur, quomodo purgari debeanl.
priyalorum Jjeri. CLXXXV. Si aliquis ex ordinalis ,ab episcopo suo
(CLII.Ut si quilibet ordinatus infra muros civitalis damiKtlus fuerii, ut non debeal ab aliquo defen-.
mancns, et ad sacrificium quotidianum lion vene- sari.
rii, clericus non haheatui'. CLXXXVI. De presbylero a populo accusato. . ,
CLUI. Hcieadem re. ... CLXXXYll. De clericis couvictis el confessis, si i,n-
CLIV. Quod omhes sacerdotes Domini oporieat do- ira annuro causam suanipurgare contenipseriiU,
eeri, ut caeleros instruant el sibi prOficiani. nulla yox eorum posl audialur ,
CLY. Ut singiili presbyieri sihgiilis annis suo epi- CLXXXVHI.'.Utnuilus ex ordinatis laicojurare.prae-
scopo de roinisierio suo ralionem reddant. sumat.
CLYI. Ul onmis presby ter sibi subdilos fidero discere & CLXXXJX. Si presbyler aut diaconus in fornica-
«onslringat. lione, aui perjurio, aul furlo caplus fuerit, ab of-
CLVII. Qualem professionem presbyleros aul diaco- freio suspendaiiir.
nos suo episcopo oporteat facere, quando per pa- CXC. De oi-dinatis, si aliquis illorum percussor cx-
rocliias coiistiluuntur. siiteril.
CLYHI. Nulli monacho non sacerdoli, vel laico quan- CXCl. De presbyteris qui propler suam negligen-
"" ""' iiahi
tumlibel erudilo praedicare permiuitur. degradaiilur.
(.XIX. Ut parochiarii clerici ab episcoois suis cano- CXCII. De ordiiiatis, si injuste degradali fuerint.
nes discant. CXCIII. De ordinalis qui episcopum proprium con-
CLX- Quodnulli sacerdolura canones liceat igno- temnuiiL.
i-aj-e. CXCIV. Si presbyler conira stium episcopum infla-
CLXI. De presbyteiis parochialibus, Cum cqnvene- tus schisina fecerit, ul analhemalizetur.
ueriui, ut se inebriare non audeant. DXCV.De illisqui aliquem ex ordinalis fajso crnnina
CLXII. Deeademie. appetierint.
mn BURCHARDIAVORMACIENSISEPISCOPI 6-24
CXCVI. Ul criminalor crimen criminali lilteris com-, A CCXVU. De eadem re.
prehenstnn, ante accusaiionem episcopo suo re- CCXVHLDe oificiis et ivv~iiiisieriis septem^iacoiio^
praesentet. r11ni cum subdiaconibiis, el sequentium ordinum
'iCXCVIl. Ut nuHus ex ordinalis se proctamef in syri- minislris observandis.
odo nisi scriplis. CCXIX. De numero certo diacononim.
CXCVIII. De clericoruro accusalpribus, si unuiri; cx CCXX. De eadeni re. _
objectis prohare non potueriut, ad caelera non' CCXXI. Ut diaconi coram preshyleris non se-
admittantrif. ; -._:'''. \~\ J~>: ~\ deant.
KCXGIX.De episcopo aul presbytero, si causa crinii- CCXXli. De diacbliibus qui se presbyteris antepo-
nalis eis repulala fuerit, uoroodo se expurgare iiunt,
debeant. CCXXHI. Ut exorcisloc energunieiiis manus impc-
CC. Ut clericl ab alienis judicibus non eonslrin- naiil.
gantur. CCXXIV. De honore universis ordinibus compe-
CCI. Criminsntem injustc el non probautem verbe- lenle.
rihus pubjice castigandum, et in exsiiium depor- CCXXV. De sacerdolibus qui adimplere suiim m5-
tandum. g nislerium ncsciunt, nec discere volunt, quod ab<
CCII. Ut si quis cleiicum accusaverii, el teslimo- officio sinl removendi.
niare pon potuefil, accusator poenam accusali CCXXVI. Ut inter clcricos non comptiiciUur qui
accipial. sub ntillius episcopi disciplina inveniuntur.
CCIIl. Ul sicut laici clcricos in soecularibns in sua CCXXYH.Exemplar fonnaloe epistolae quoe in Ni-'
aocusalione non recipiunl, ita nec ipsi in sacerdp- caena synodo a sanclis Palribus est formaia.el cpl-
lum recipianlur. laudata.
CCIV- Ui. lesliroonium laici contra clericum uemo CCXXVHI. De illo qui fugaro fralris celaverit.
" CCXXIX. De illis qui presbyteros suos male tracta-
suscipiat.
CCV. De ordiiiatis si accusali fuerint, quod testihus verinl.
se excusare dcbucrint. CCXXX. Ut nomen papae in Ecclesiis sanctis reci-
CCVI. De subslanlia defuncti presbyleri, cujus esse tetur.
debeat. CCXXXL Ut presbyter aut diaconus qui canonicus
CCVII. De presbyleris qui sine lestamento disces- non est, sed in villis hahitat, nusquam summas
.serinL feslivitales celebrei, nisi in civiiatibus.
CCVIII. De clericis qui laicalibus vestimenlis C CCXXXII. Ut presbyteris polestas praedicandi in
iitUhlur. suis plebibus concedalur.
CCIX. De eadem re. CCXXXIH.De clericis qui in rixa inierficiunlur.,
CCX. De clericis qtii otiose in nundinis deambu- CCXXXIV. De clericis qui a^ dominis suis liberi'
lant. facli sunt. ,.
CCXI. Ut nullus ex clero arma.roilitaria porlet. CCXXXV. De prcsbyleris qui parochias fugerint,
CCXJ. Ut omnes clerici magis',coiittdaiit iu defen- in quibus locati sunt.
sione Dei quam in armis. CCXXXVL De presbyleris qui crimine capitatiiac-
CCXIH. De illis qui ex ecclesiastico ordine, aut ve- cusanlur, ei collegas, quibus se excusare possint,
lianiur, aut curii accipilribns jocanlur. . non babeiit.
CCXIV. De servis Dei, ut omnes silvalicae vaga- CCXXXVH.De praedicatione presbyicvorum. .
liones cum canihus el accipilribus iliis inlerdi- CCXXXVHLDe ecclesiasiieis, si saeculares polestates
cantur. habere desiderant.
CCXV. Ul clericos discordantes episcopus sua po- CCXXXIX. Ut viri veraces et Deum .limentes- in .
testale reconciliet. civilaUbus et in publicis vicis decani consli-
CCXVI. De clericis oui «lroriiperint in muluam cae- luantur.
dem. ..natcis capiiulorum finis.
DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER^ECUiSDUS. £"26
(atJ
BURGHARDI
ECCLESIiE WORMACIENSI3 EPISGOPI
DECRETORUM LIBER SEGTOBUS.
DE SACRIS ORDIMBUS.
ARGUMENTUMLIBRL A leviiarum lempore congruo, et mullis coram aslami-
Liber hic ordinalionero, congruenteni dignilaleni, b.iis solemniler agile, et pfobahiles ac doclos viros
vitaequalilatem, oflicia, minisleriaque presbytero- ad hoc opus coiisliluite, tit illorum sociclate ct
' adjiimeiito plnrimum gaudeatis.
rum, diaconorum, reliquorumque ordinuin ecclesia-
slicorum compleclHur. CAP.IV. —Quod ordinaiiones fieri non debeanl, nisi
CAP.I.— De ordinationibus presbylerorum, el reli- in IOCGcertb ei iclujioso.
guorum ordirium. (Ex concil. Meldensi, cap. 6 ) Hi qui ordinari pe-
(Ex concil. Nannelensi, cap. 5.) Episcopus quaii- tunt, nullalenus ofdincivtur,iiisi in hno (ciio ei re-
do ordinaliones lacere disponil, omnes qui ad sa- ligioso, vel etiam in civilaie s.ilicm IIIIOanno innno-
cruin minislerium accedere voliint feria quaria anle reniur, ut.de vila el convcrsationc aiquc dc doctri-
ipsaro ordiiialionem evocandi sunl ad civilalero, na illoruro ceriiludo poss.il agnosci.
una ciim archipreshylcris qui eos repraesentare dc- CAP.V. — Qitod Abrrtham primiis su appellatus pies-
beul. El luiic episcopus e laier-e suo dirigere debet bijter, et qtiaie ptcshyien tiomtnenlur.
sacerdoles, et alios prudenles viros, gnaros legis (Ex epist. Anacleli papw omnibus episcopisper Ita-
divinae, et exercitatos in ecclesiasticis sanctionibus, liam consiiiulis missa, cap. 2'2.) Porio el Mosi prjfi-
, qui ordinandoTum vilarti, genus, palriam, aetatem, B c.ipitur ul eligai prcsbyieros, id est seniores. Unde
iiisliluliouem, locttm ubi educaii sint, si sint hene et in Proverhiis ditiiur : Gloria seunm canities.
lilierati, si in lege Domini inslructi, diligenler inve- Haecvero caniiics s.qiieiiiiain designat, dequascii-
stigenl : ante omnia si fidem caiholicam firmiler ptum cst : Gariilics hoiiiinuro piudentia esi. Ciim-
lerieant, cl verbis simplicibus asserere qneanl. Ipsi que nohgcnlosei Jiiiplius annos ab Adam usque ad
autero quihus hoe committiiur cavere debcnt ne Abraham vixisse lioinines legimus, nullus alius pri-
arit favoris gratia, aut cujuscunque muneris cupidi- nius appcllaius csi piesbyier, >d cst senior, nisi
tale illecli, a vero devieni, ut indignum, el miiius Abrahain, qui miillo paticioribus \i\isse annis con-
idoiieiiin ad sacros gradus suscipiendos episcopi vincilur. Non ergo-propler deercpitara seneclutem,
iiianibusapplieenl. Quod si feceriiil, elille qni in- sed propler sapi(4ili.ini, pi'Cjh\ieri norriinaniur. Ini-
digne accesserit ad alta.re removebilui', el illi qui liiim enini sacerdotii Aarori fuil: licel Melciiisedcch
donum sancii Spiritus vendere conali sunl, coram prior ol.iulerii savrificiiiin Dco, cl post biincAhr.i-
Deo ja.m condeiniiati, ecclesiaslica dignilate care- hain, Isaac el J.icob. Sed lii spoui.uica \oluntatc,
bunt.; Igitur per tres cqjitinuos dies diligenter exa- non sacerdolali auctorilate, isla fccCrunl.
minentur, el sic Sabbato qui probati invenli sunt Cw.Nl.-r-Quod nullus ex ecclcsiastico oidine abso-
episcopo rcpraesentenlur, G lule debeat ordittan.
CAP. U. — Qum presbytcri necessario discere et scire (Ex concil. Chalcedon. cap. 6 ) Nulltiii) ahsohite or-
debeant. diriari debere prcsbylcruni aul diaconum, nec queni-
(Ex diclis August.) Quaeipsis sacerdotibus neces- libei in ccclesiaslico gradu, nisi spccialiicr Eccle-
saria sint ad discendum, id esl: liber sacramenlo- siae aut niai lyns, aul nionar
ruin , leclionarius , antiphonarius, baplisleriuiiv, steriicivitatis.aulcuipossessionis
ordinandus cst, pioiiiiiiiiclur. Qii.:
nonien,
compulus, Canon pcenileiitialis, Psauerium, Home- vero absolule ordinanlur, dccrevil sancia synodus ir-
lise per circulum aroii Dominicis diebus, el singulis . rilaro haberi
festivilalibus aptae. Ex qnibus omnibus st uiuini hujusccinodi manus iropositioncin, ct
posse iuinistrare, ad ordinantis iiijuriaiii.
defiicrit, sacerdolis nonien vixin eo.coirslabil, quia L'riUsquam sub aspectu qudientiiimordinalio-
valde periculosae snnt evangelicae ininae quibus dici- CAP. VH.—Quod nes celebrari r.on debeani. :
tur: Si c;ecuscscoducaium praestet, anibo in foveaih - (Ex concil. Lqodicensi, ctip. i.) Qtiod non oporlcat.
cadunl. ordinaliones sub aspectu audienlium celebrari.
CAP.III. — De eadem re. CAP. VHI.— Quod lurbis eleciionempromoveniorum-
(Exepisl. Zephyrini papce, fratribus per jEgyplum facere non liceat. '..'.
missa.iap. lO.y.Ordinalionss vero presbyterorum et (Ex eodem, cap. 15.) Quod uon -sit peniJittenduiiio
ffl: BURCHARDI WpRMACiENSIS EPISCOPI C28
lufbis elecliones eorum faccre qm sunt ad sacer- A GAI>.XVI.—De illis qui invident fralrum provectio-
dolium proveheiTdu nibus.
CAP. IX.—Qnod episeopum vei presbgerumanie (Ex eoncil. Africano, cap. M.) Clericus invidens
iriijinia annos ordinare non liceat. :'"-A% ,| ^atrum i^i.oyectU)nibus,donec ia vitio est, non yro
movealur.
(Ex coneiL Agalhens:, cap. 1.) Episcopum vcro,
vcl presbylerum ante Irigiiita annos, id est anle^ •CAP/IXVII.—'Ut sediliondrii non ordinenlur.
«jtiam ad viri perfecti aetatem pervenial, nuiliis me- (Ex eodem, cap. 67.) Sedilionarios nunquam or-
tropolitanorum orjfliiiai-eprsesmiiat:. neper Defaterii,.. diiiandos clericos, s|cut nee usurarios - -
vel injuria-
qtiod aliquoties everiit. aliquo errore deiineaiitur. ruin suarura iiUores.
CAP. X. — De presbyteris qui ante XXX qnnqs;:orr GAP.XVIH.-- Qiiorfillileralus et aliqno membro im-
dinaniur. minulus prdvehi ad saeros ordines non debeal.
(Ex decr. Fabian.papm Orienialib. missis.) Siquis (Ex epist. GelasHpapw, eap.-16.) HHtleratos quo-
triginla aetaiis suae non impleverit annos, nuiTo que, aul aliqua parte corporis imminutos, nullus
ir.odo presbytei ordinelur, etiam si valde sil dignus: pracsuroal ad clefum prdvehere. Qnia nec litteris
quia et ipse Dominus tri.cesiroo anno haplizalus est, n careus, sacris, esse potest aplus oiriciis, et viiiosuin
et sic jecepitidocere. Oporlet ergo euni qui ordinart- nihil Deo prorsus .oiferri legajiajpraecepta sanxerunt,
dus est, usque ad hanc jctatcin legitimam con- Simililer qui seipsos abscindurit. : .
sec-rari» CAP.XIX De filiis cbncubinarum.
CAP. XI.— Quod ante XXV anms diaeoni non sini (Ex coneil. Aurelian. r cap. 10.) De hls qrii est
ordinandi.
concubinis filiosTiabcni, et uxores legiiimas post-
(Ex concil. Carihag., eaps.16.) Placuit u ante vi-
nec diaconi ordinen- habueruiit, et, defunctis Uxoribus, sibi cbnculjinas:
ginli qiiinque annos •aetalis,
publioe sociaut, id observandiini cehsuimus, ut Sicut
tur, nec virgines consecrentnr, et ut liector popu- eos qui jam clerici per ignoi'aiitiam ordinaii sunt'
luin nen sahitet. '
non removemus, ila slatuir.uis rie ulteriiis ordfc
CAP. XB.—-Qwodin veteri legz prmeipialur ul anle- nentnr.
vigesimum qitinium annum Levilm in tabernacuio
tton servirent, CAP.XX. — Ut dcemonibus simititntsquepassionibus;,
irretiti sacra Iraclare hon debeanl.
(Ex coneil. Toleiano, cap. 20.) In veteri lege ab
anno vigesimo et qiiinlo Levitae in tabernaculo ser- (Ex epist. Gelasii papw, cap. 19.) Usque adeo sane
vire-prsecipiunlur, cujus auciorilalem in canonibus (.£ couiperiiiius illieila qua;que proruropere, ul dsemo-.
Siincti Paires secuti sunt. Nos el d vinae legis, et nibus siiiiillbusqiie passionibus irietitis mysleria sa-
toiiGilloruni proecepti iromeniores, iiifantesel pue- crosancta traclare tribualur. El post pauca x Si
ros- Eevitas facimus anle legiiimam aetateni, ante corpore saiiciatum aut debilem ncquaquam sancta
exiierientiani vitae. Ideoque ne ulterius fsat a nobis, conlingere lex divina permisit, quaulo magis doni-
ctilivinaeTegis el canoivum adnionemur senlenliis: ccelesiis dispensatores esse non convenit, quod est
setl viginli qtiinque arinoruih selaiis Levitae eonse- deterius, mente perculsos.
crenlur, et triginta annoruui presbyteri ordineniur: GAP.XXI. — Ui de se.rvili condiiione:, nisi prius w
ito ut secundum apostolicum praxeplum probeiuur dominis prepriis liberlatem hubectnl, nulii ordt-
neiilur.
priiunm, etsic minislrent, nullum criinen Iiabentes.
concit. Triburien,, cap. 25.) Ut niilli de ser-
C.M»;XTH,—De presbtjteris qui sine examine sunl vili(Ex conditione ad sacros ordines promoveantui-, nisr'
provecti.
a dominis pfopriis legitiniaro liberlatem cou-
(Exconcil. Nicmn., cap.9.) Si qurpresbyteri sine piius
examiiie sunt provecli, vel cum disculerentur pec- sequantur. Cujus libcrlalischarla anle ordinalioiieni
oata sua coufessi suut, et bomincs contra canones in ambone piibiice legatur, et si nuHtiscorilradixe-
TJ
D'.tit, rite consecrabuutur. Porro servus non canonice-
coininoti, in.ajiUS;: eonfessis imponere lenlayeriinl, sit
tales regufa ii.on,admiltit: quia quod irreprehens-i- consecratus, poslquam dc gi"adu deciderit, ejus
bile est: catholica defendit Ecclesia. coaditionis, cujus fuerat anie gradum.
CAP.XXII. — De eadem re:
C\p. XIV.—De. eo.iqtii; sibi voiens aliquod mem-
...brun^ituncaverit. (Ex decrel. Leomspapw, cap. i.) Admiltunliirpas-
(Ex. decr. .Innpcenlii.pqpm, cap. 28.) Qui igilur sim adordinem sacrum quibBS niiHa nataimm, milla
partein- digili sibi ahscidit yolens, hunc ad clerum morum dignitas suiTragatur : el qui a dominis suis
canones noir adrnitlunt. Cui v.ero casu hoc aecidit, libertateni consequi minime potuerunt, adfasiigium
etsi in clero fuerit repertus, non abjici. sacerdotii, lanquam seivilis viliias hunc hoiiorcm
CAP. XV.— De eierick'qui a medieorum incisione jure capiat,. pi'Oveliunlur : et probari Deo posse
claudi efficiuniur. creditur, qui domino suo, necdum probare .se po-
(Ex concil. Bilerdensi:, cqp. 20.) Sl quis in in- , tuit. Et posl pauca : Debet eniin esse immuiiis-ab -
liriniiate posilus clericiiSj et; roedicorum incisioue aliis, qui diviuae roilitiae fuerit aggregandus, ut a
«laudus ellicilur, promoveri ad sacros ordincs eum castris Domiiiicis, quibus iioriien ejus ascribitur,
Mi denegarous.- nullis netessilaluin vinculis absli'ahalur. .
»529 DECRiiTORUMLIBRI XX.,-'— LIBER SECUNDUS. pf
'
' CAP.XXIII. — De bonis.illoriini•
qui a dominis pfo- i tobtineat iirmitatem, manu propria illain.rbboia-
" ' ' '
priis liberlale doriuntur. viriitis.'-' '• '"'•'''; ". ^ ..-.
(Ex concil. Toietano, cap. 2.) De rebus vefb illO- —
CAP. XXVIL D^mjiemt""'-""^''-
rum, vel petjiiliari, :quia dorninis prbpfiis libertate (Ex concil.Tdieiano.) ^&miirsMtkm^f^npM
donantur, ut ad gradus ecciesiasticos promoyeri irigeriuilalis cliartae nonsolum ridirien.illitis qili lias
debeant, slatutum cst, ul in poleslate doniinorum fieri fogat', sedeliaih horiiiriasacefdoluittef ribbi-
consislal quidquid antciibertalem liabuerunt, utrum liurii laicbfum qui ibi fuerinty in: ofdirie digestbv
iUis concedere yoluerinl., an jsibi retinere. - ciira sigiiis pfopria maml iiripreskis"corilinefe.- Nairi
CAP.XXIV. — Ut seiius, nesciente 4ommo stio, or- sine liorunt astipUlalibhe,,pagina auclofiiate iestiiiiii
.. dinari non debeat. ntidata pro niliilo depUtalur. Oportet"etiarii utio-
. (Ex concil. Aurelian., cap. 5.) Servus si absente ciini|dierij, aiinUra, et priricipem, et iridiciiones Ih
aut nesciente domino,.episcopo sciente quod seryus fine vel in margine adnotaias habearitin hunc hio-
sit, diaconus aiit presbyler fueril ordinalus, ipso in (lnm : Actum in ilia civilate in donid saricfi Peiri,
clericatus offlcio iiermanenie, episcopus cum suo Kalendis illis, ahno Dominicse Ihcafhaliohis, 1 IIlo
domino duplici salisfactione compensel. Si vero epi- regnante,ilio rege, et praesldentc in calhfedfa sri-'
scopus eum serviim nescieril, qui leslimoniuni per- !"•pradiclae civilalis episcopo illo, vel 'in monaslefib
liibent, aul eum supplicaverinl ordinari, simili red- iilo, indic.tioiie iUa, in Dei nOroine feliciter, Amen.
liibitionc tciieantur obnoxii. Ait enim Roroana aucloritas : Quaccunqueleges sine
CAP.XXV.—
~ De his qui liberlatem a dominis suis die et consule fuefint prolalae, nonvaleant. . ;
ilapercipiunl, ut nullum sibi obsequium retentent. CAP.XXVIII. — De eodem. ..'.; .:,.;
{Ex concil. ToteU, cap. 73.) Quicimque liberla- (Ex eodem concilio.) Instrucndi sunt praeterea
lem a doniinis suis ita percipiunl, ut nullum sibimet laici, ul sciaiit quod nullalenus alio loco maniiihil-
in eis obscquium palronus relentct, isti, si sine cri- tere proprios possuni servos, quos Doriiiriiois.caslrisi
mine capilaii siini, ad clericatiis ordinem liberi aggregari decreverunl, nisi in sacrosancla Ecclesia.i -
suscipiantur : quia directa lnaiiuinissione absoluli ordine supra nolato. Qtiomodo enini clerici extra.. '
csse iioscuiiiur. Quivero retento obsequio manu-- Ecclesiam liberlalcm consequi possiiftt, qui a lej^e
-inissi stint, pro eo quod adliuc patroni servituii te- rotindana exlranei sunt? El quibtis interdicitUr" ne
nentur obnoxii, niillateiius suiit ad ecelesiasiicuta ad saeculare judiciu.ro procedaiU, quomodo sseculari,
ordiuem promovendi, ne, quando volueiinl eortrin judicio a jugo servilulis absolvunlUr? Sed fOrtasse-
domini,/ianl ex cleiicis servi. - . dicit aliqttis : Clcricus fieri non pcrmittilur, rijsi ariie,-
CAP.XXVI.— De servis ordinnndis secnnchun ecvle- suscepium clericalus ouiciiiin, ingenuitatis- dignitate-:
iusiica mandala, quomodo-ingenui fieri debeant. polialur. Re vera verum dicil. Et ideO qUod "iiifife-
{Ex concil. Remensi, cap. i.) Aueiorttas ecclesia- liiari vel viiuperari polest, praecaveri debef.
stica patentcr admonel, insuper ei majcsias regla CAP.XXIX, — De eodem. s.
carioiiicac religioni assensuni piaebet, ul quemciiii-' (Ex eodem coiicilio.) Non solum autem qul iiiT
que ad sacros ordines ex fainilia propria proiriovere clcricalus ordiiiem proriiovendi sunt, in Ecclesia
Ecclesia quteque delcgeril, in praeseniia sncerdoiuni inanuinitieudi sunt", verunieliam hi quos quisqiie-;
canonicoruni simul et nobiliuni laicorum, ejns cui pro reniedio aniinie suae emancipari vull . quia sie
subjeclus est siihscriplione cl niaiuimissioiie -sub sciipliim quippe est in pacio.FrancOrum.
liherlalis lestamcnto solemnitcr roborciur. Idcirc-o GAP.XX.X.— Exemplar libertaiis d.e proprio servoe
«go Burchardus, Deo aiinuenic Wormaciensis Ec- (Ex codem concilio.) Qui debiluiri sibi riextini,
clesiae episcOpus, quemdam Eccfcsise nostrce famu- atque compelens relaxat .serviii.um,.praemium in fur
lum, noinine Eherhardum, sacris ordinibus oblatum, turo apud Dominum sihi, proveiiire non dubilet-i.
ad allaris cornu, nobilium viforum iiv praesenlia, Quapropter ego in -Dei nomine ill.,.pro reihedii»
per lioc aucloritalis teslainenlum statuo, ila ut ab .x aninue roeae, vcl avlerna relributione, in ecclesia
hodiernq die el lempore beiie ingenuus, -atque al) sancfi Pclri, yel illiussancii, sub praesentia episcbpi-,,
omni scrvilutis vinculo securus perriianeat, tanquam yel sacerdotum ibiconsislcnlium, ac nobilium laj--
si ab irigenuis fuisset parentibus prbcrea.tus vel na- epruro, anle cornu altaris istius ecclesiae absolyo
lus : eamdemque pergat parlem quamcjinque YO- servuro irieuin-ill. per Iianc charlam absoluiionis,
lens canonice elegerit, iia Ut deinceps liec nolis et ingeiiuitatis ab omni vinculo servitulis, ila ulab»
neque. successoribris noslris ullum debeat noxiic hac die ct dcinceps ingcnuus; sit, ct iugenuus per-<-
condilionis serviiium,- sed oinnibus diebus vitacsnav maneat, lanquam si ab ingcnuis pareniibus fuissct
suhcerta pleiilssiinaque ingeiiuitale, sicut alii qui nalus vel procreatus. Earo pergat partem, qriarii.
ejusdero sunt ingenuitalis, per hunc m.tnUirtissioiiis maluerit, vcl quam ei auctoritas canOnicaperriiiltit,
atque.iiigeiiuiiaiis liluliim, bene scniper ingenuus et sicut alii iifgenui vilarii ducat iiigeiiriarii.' Niiill
alque securus existat. Suum vero peculiaie quod atitem haeredum meorunTac prohaeredur.i, ncc cui-
liabet.aul-quodabliinc assequi poterit, facial iride ciiiiqiie personae alii quidqtiam oebeat servituiisj vel
secuiidum carionicauv auctoriiaiem iibere qiiidquid , liberiatisobsequiuih,hisi§0liDeo, cuibriJniSsObjecl^
voluerit. Et ut Iiaec ingenuilalis pagina inviolabileni sunt, vel pro cujus amore ipsuni devolus ad"ejfis:
*5* BUHCHAHDI WORMACIENSIS EPISCOPI ,632
jservuiiim obtuli. Peculiare vcro suum quod ei do-, i CAP. XXXIV.—Energumeni twn solumnon assu-
minus dederli, vel deinceps Deo auxiliante laborare mendi sutil adckrHm'^ sedinventi dbofficid re-
in ut inde movendi:
poluerit, concessum perpeluum habeat,
facial quidqnid illi placuerit, secundUm ecclesiasti- (Ex ebncil. Afaits./ cqp.'6.) EnergiiiTiehiiion so-
cas sanctiones. Si.quis vero, quod futurum esse not» lum ifioiiassuriiendi sunt ad'"'ulltiiin' bfdiitem cleficii-
credo, si egd ipse, aui aliquis de haeredibiis irieis^ tus," sed etianvilli qiii bfdinaii sunt ab imposito
vel quaelihet opposila persona. contra hanc ingenui- officio fepellendi sunt.
tiitis chartam vemre tentaverit, aul eam qtiolibet CAP.XXXV.— Ut nultits ex pmnitentibits ordinetltf.
inodo infringere voluerlt, iri primis iram Dei incur- (Ex xoneiL Cqrtlian:, cap.J%J Ex prenileniibiis-
rat, et a liminibus sanclse Dei Ecclesiae exlraneus quamvis bonus/ ctericiis noh OTdineiur. Si per igno-
elliciatur, et insuper cui litem inlulit sexaginta rarirtiam episcopi factum fuerit, depqnatufaclero:
solidos persolvat, et quod repelit evindicare nori quia se ordiiiationis fempwre norr prodidil Tuisse
valeat, sed praesens ingenuilas, mea vel aliorum pcenitenlem.
boriorum hominum roanibus rohorala, cum asli- CAP.XXXVI.•—De aclofibusel
pro'cufaHrirf[<us,$ior-'
pulalione subnixa , oiniii lempore roaneat incon- dinari debeant.
vulsa. ] i (Exeodem, cap. 9.) Magnus episcopus Astuagensfs"
CAP. XXXI. —De servdrum ofdiriaiiorid. dixit: Qurd dilectioni videlur vestrae, procuratores
et actores etiam seu curatores pupillorum si debearit
(Exeodem tap: S2.) De servorura oroinalione, qui ordinari ? Gfalus episcopus dixit: Si* posi deposita"
passim ad gradus ecclesiaslicos indiscrete promo- universa et reddiia raiiociiiia, actus viise ipsorum
venlur,. placuft crohibus cum sacris canonibus con- fuerinl comprobali in omnibus, debenl et cuin laude
cordare' debere, et stalutum esl ut nullus episcopo-
cleri, si postulalus ftieril, lionore imroerari. Si enim
rum defneeps eos ad saefos ofdines pfomovere prae- anle libertaiem
iiegotiorum vel officioruwi, ab aliquo
sumat, nfsi prius' a doniinis pfoprifs fibertatem con- sine consideralione fuerint ordinali, Ecciesiaf infa-
secuti' fuerinl : ei si quilibet servus domirtum matur. Universi dixerunt: Recte orania staiuitsaif-
stium' fiigiehs, aut lalitans', aut adhibilis lestibus clilas lua, ideoque ita nostra est qiioque sejitenlia.
munefe cbiiducifs', vel corrtiptis, aul qualibel calli-
CAP. XXXVH.^-t7i de pmniteniibus nullus admii-
«litafe vel fraude ad gradus eccresiasiicos pefvene-' talur ad cleriim.
rit, decrefiim est ut depouatur, et dominus ejus (Ex concil. Tolelan. 1, cap. i.) uem -placuil ut
enro recipfat. SI vero avus, aut pater, ab alia pa-
filhim pieiiitentes non adiniitanlur ad clerum, nisi tanlutn,
tria in aliaro migrarts, in eadem proviiicia i -" si necessilas aut uSus exegeril, inier ostrarios de-
j.tfiuieril, et ipse fflius rbidem educatus, et ad gradus putenlor, vel iiiter leciores, ita ut Evangelia ct
eccl'esiasl'icos promofus fuerit, et utrum servus sit Aposlolum non legant. Si-qui aulem ante ordinaii
igriotum Sit, et postea veniens dominus illius legibus suiil subdiacones, inter suhdiaconcs habeaniur, iia-
eum acquisieril, sancitum est. ut si dominus ejus ut manum noii iiiiponaiit, aut sat-ra coiuinganl. Ex>
illi liberlatem dare voluerit, iri gradu suo permaneat. eo vero pcenitenle dicimus, qui posi baptisinuin, aut
Sl yCro' eum eatena servitulis a caslris Dominicis pro homicidiOj aul pro diversis criroinibus gravissi-
ribstfahere vohierit, graduro amlttal: quia jiixla roisque peccalis publicam pcenileiitiam gerens sub
saeros canones vilis persona manciis saeerdotii di- cilicio, divino fuerit reconciliatus altario.
giiitate fungi non potest. GAP. XXXVIII.—Laicus, si secundo uxoremduxerhf,
ctericus non fiat.
GAP. XXXII. — De ecclesiarum servts.
(Ex concil. Aurelian,, cap. 8.) Si quis de laicis,
(E<£ eodem concilio, cap. 55.) De ecelesiartinv" post uxorein, aliain cujuscuiique condiiionis co-
vero s.ervisrcommuni sentenlia est decrelum, ul ar-
no- gnoveril mulierem,"in clerum nullaicnus adinil-
chiepiscopi per sihgulas' provincias consliiuti latur.
stram aucloriiafem sequantuf: siiffraganei autem — Ut nullus alierius pafo-
illoftim exemplar illius^penes se habeant, et quando- CAP.XAA.A.ehiamim relinereepiscopus
prwsumat.
curique, de familia Ecclesise, utilis invenius aliquis
ambone auctoritas coraro (Ex decr. Adrian. pap.,cap. 15.) Nullus episcopiis
ordinaiidhs est, in ipsa alterius parochianum prapsumat retjnei-e aut ordi-
populo legalur, et coram sacefdolibus et omni clero nare absqueejus voluntale, veljudieare: quia siciit
ante' eornu altaris, sicirlin noslra auctoriiate conline- irrita erit ejus ordinatio, iia et di}udica|lio; quoniain
tur, renvota qualibet calliditale, libertatem consequa- censemus nulluiii alterius judicis, nisi isui sententia
tur: et tunc demum ad gradus ecclesiaslicos pro- teneri. Nam qui euro ordinare non poluit. nee iudi-
movealur. care ullatenus polest.
CAP. XXXlU. — (Jt pmnilenies vel digami non pro- GAP.XL. —• Ut ab atieno episcopo ordinatus i.nclero
friovedhlur. nonmaiieal.
(Ex conciL Auretaien., cap. 3.) Ut digami vel (Ex eoneil. Mogunt., cap. i.) Ordinalus clericiis
poenitentes, vel repudiatarum mariti, ad sacerdolium ab alio episcopo, non deprecanle vel eonseiuiente
'"
lion prorooveanlur, suo, in clero non nianeat.
633 'hEC-RETflRUM-L^ ,-<,,;.;fs,,«5*
Qip.yfa.-^pequqdam episcopo.quiwlteriUttpiscofi'&*,*•:::':-: ::'iC^i:^I^^^Iiekndem^ieih &sms:
picleficumfeo.nolenleiOrdinaiieraLi:
... (E£:c0ncjl. Afric.,eap. 42.) Epigoviius episcopus :,;;*erdpteih^vel i^ericuhVv^ihe-Iitterik^fo%iscisclno-
. dixii: In,muitis,:,co,nciijiS\ hoc slatutuiu est, eliain «_ nicis. -?.-<? ::-•,:,_ ,- -•- :c:_i:C, ,;::,:f•'::?::: ^Sl
liiiiic hoc.confi.rrhfirtduriiesf ave-stra prudeiJiia^Tra- .• . CA*.XLVI,-~r-Vf(7Mt*g«ejoriii««tt*;iiHeraj
tfes beatissimi, ul cleYiciini^ ali.enumnuHus-sihi prae- ........ ';, , naloreisuo qccipiaJt..:;:,,^,,^^,,,,,,,
ripiat episcopus, praeler ejris arbilrium cujus fuerit . (Ex.c.onc.MilivHaripfi^qp.^i^
clericus. Dico arileni Jnlianum, qui ingratUs est Dei qiiicunque deinceps ab episcopisoidinaiitur, litteras
berieficiis i^rnveaih pafvitaicin ih se collatis, iia accipiant ab ordinatoribtis suis, raanu eorunj sub-
lemerariurii et audacem exsiiiisse, ut eurti qui ame , scriptas, cquliiientes ,annuni Dpmini et,diem.; u
b.iplizalus est, Ciim esset 'jjuef egentissimus, riiihi. riulla altercalio de .posteriqribiis.vel anleriofibus-
ai) eodeiri' cohimeri(lalusi cumqiie mullis aroiis a oriaiur. .... .:...,.::. :.-Ty-kr
ine aleretur, alque incresceret, hunc, ut dixi, bapti- CAP. XLVH..—-.JJt ordinalns quisque in illU.iilpcisi
zatum esse in ecclesia mea per lnanuro parvitatis permqneaiqd qum brdinalus esi.'...,"',.,r...
meaeconslat: idem in dioecesiMepalieiisi leclqr esse (Ex cohc: AufeL, cap.%.) De"his qrii iiiquibiiscun-
cccperat, iirio annisferme duobus legerat, iiaui ne- ;.. que locis orditiali fUerint nunistri, in ipsis locisper-
Scio quo coiileniplu iirimariissimoidem Juliarius eu«a severent.
arriptiit, quera dicllur quasi pfoprium civem.sui CAP.XLVIII. — De presbytero qui. cohfessus frierit
loci Vazavitani me irieonsuiio usufpare. Nam el quod ante ordinaiionem peocaverit...........
diaconem illtim Ordinayit. Hoc si liceat, pateat haec (Ex concil. Cabillon;, 'cap, S.) Si quis presbytcr
licenlia a vobis, healissimi fratres. Sin minus, laro ante Ordinationem peccaverit, et post ordinatipiiem
inipudens Cbhibeatur, ne se misceal coromiiniorii peccatum confessus fuerit, qtiod ante errayerit, ,non
ciijusquam. JNuiiiidinsepiscopus dixil: Si, nOriposiu- offerat, sed taiitum pro religioiie noiiien presbyferi
lala nequeconsulla itia dignaiione, id videtur fecisse portet. Si auieni iion ipse confessus, sed ab alio'
Julianus, judicamus oinjies inique facturo, aiqtie publice fuerit convictus, nec hoc jpsum. habeail ut
indigne. _Quapfopier- nisi idero Julianus correxerit. nomen presbyteri poriet. Simililef ,el de diacprijbus
errorein suuro, ei "cum satisfaclione eumdem cleri- observandum esl, nt si ipse confessus fueril,,.ordi-
ciim, quem fuerat ausus ordinare, revocaveril luae nem subdiaconi retineai.
plebi, coiitra siaiula concilii faciens, conturhaciaa CAP.XLIX. — De eodem. :j;m. .'.
suae separatus a nobis excipiet judiciuro. Epigonius (Ex cpncil. Neocmsariensi, cap. 8.) Presbyter.si
episcopus dixit : JState paler, et ipsa promotione r> < praeoccupatus corporali peccato prompvealuf,, et
aiuiquissimus, vir laudabilis, fraler et collega no>- confessus fuerit de se quod anle ordinationem:de-
sier Viclor, vulf haiie pelitiouem generalem omni- Iiquerit, oblata non corisecrei, nianens in feiiquis
bus eflici. offlciis nropter sludinm boiium. Quod si de seipse
CAP.XLH. — Ut nemoclertcuriialienum suscipiat si- non fueril coidessiis, el argui niariifeste heqUiye-
' ne voluntate sui
episcopi. . nl, potestalis suae judicio relinqiiaiur...,,
(Ex conc. Caflhag., cap. 20.) Ut clericum alieinim, CAP.L. — Utveslimentis nullus presbyler qbsque sacerdolalibus
nisi concedente proprio episcopo, nemo audeat vel missani cetebfei: '"..'.
relinere, vel promovere in ecdesia sibi credita, (Ea concii. Remerid, cap. i.) Ul niillus presoyter
clericorum auiem nomen etiaro lectores, et psalroi- absque amiciu, alba, el"stola, et fanbne, et casula
ullatenus prajsumai iiiissam celebrare : el ;ha3csacra
stae, et ostiarii reiioenl. vesliroenta mundissima sint, et in iiiiitlo loco inlia
'—
CAP.XLHL J5t nullus eoiscopus alienum clericum ecclesiam cofiocentiir : rtec unquain
sine i.lteris episcopisui suscipiat. presbyler, his
induius extra ' ecclesiam exeai: quia hoc divina.lex
(Exeodem conc.,.cap. 6.) Privatusepiscopos Be-
.;:;;:;;
gesilitanus dixit: Suggero sauclilali vestrae ut sta- pfohibet.—
tuatis non licere clericum alienuni ab aliquo suscipi O J CAP,LI. Ul ctericus inler tenluiiones ab.qffiewnon
decliiiet. .. :.-.'_:,_:
sine liileris episcopi sui,neque.apud se reiinere nec
laicum usurpare sibi de plebe aliena, ul eum ordinet (Exconcil. Gqrlhag., cap. 50.) Clericum inleft^rt-
sirie conscientia ejus de cujris plebeesf. Gratus epi- tationes ab bfficio dcclinanteirisvelri.egligentius agen-
lcni, ab ipsb.ofiicio dicunt removeridum.'.;,._,:__,',, *'"'
scopus dixil: Hoc obsefvare pacefn cuslodit.Nam -^- Ul omtii* presbyiet in sua ecctesiq sin-
in mensa concilii sanctissimi Safdiiiensis' Siinililer CAP.LII,
giilis Doriiinicisdiebus:aquahi'benedic_qi<:-::'
siatulum est, Ut rieirib'alterius plebis Iiomliieiri usur-
-:(Ex^cohcii: Naiineierisii;c«^vS4lOriinibiis'dj(3nii.s
pet. Sed siTdrte eiit riecessafium, petat kcoilega Dominicis quisque presbyter in; siia eGClesiaE!:aiite
suo, et conserisum habeat. missarum solemnia aquani henedlctamTa.ciaf ro-yase
CAP. XLIV. — De presbyleris et didconibus 'qut sine nitido, et tanto roysterlo convehienti, de qua .popii-
lilteris episcopisui ambulanl. lus intrans ecclesiam aspergaiiirjvet aliauni .ejiisdeni
(Exconc.Agalhehsi, cap. 5.)^Presbylereldiaconus, ecclesiae cum crucibus circumeundp^similiterriiiilier.
aul clericus, si sine anlislilis -sul.epislolis ambulal, gat, et pro animabus ibidem qiiiesceiuibuS;pret.,Ei
cororounionem ei nullus impendat. qui voluerit in vasculis suis accipiat ex ipsa aqua,
655, .^BfRCilAR^ ;:; 658
ei per mansioncs,.fcl agros, el yineas, super pecora Ai suscepisiis;, tinctiouis :;ut nec -ab eadem dignitnts
quoqu.e .sija, alqtie super pabula eortim, nec non degeiieretis, nec vestram consecratiohem irriiaro
super cibos ci potum suum conspergat. facialis, iiec manus sacro uriguirie delihulas pec-
CAP.LIH. — Ilem de aqua benedicenda. carido polluatis : sed cofdis el corpofis iiuiridiliarii
(Ex epist. Alexand..pqpm,, fmtrib,. per. Mgypt. coiisefvaiiles, plebibus exemplum bene vivendi prac-
missa.) Aquam cniro sale conspersam populis hene- benies, his qnibiis praeesiis, ducalum ad coelestia
dicinius, ut e;l curicli asp.ersi sanctificenlur. Quod rigna praebeatis.
cl oninibiis sacerdotibus faciciiduriiesse mandamus. CAP.LYI.— Ul
Nani si cinis vitulae aspcrsus popiilrimsanciificabat, ' singuli presbyleri singutqs liabeant
""
clericoS.
atque. mundabat, qtianlo magis aqua quae sale (Ex concil.Nannetensi,cap.Q.) Ut quisque presby-
aspersa divinisque. precihus sacraiaest, populum' ter qui plehem regii, clericum haheat qui secum
sanctificat alque mundal? Et si sale asperso per
canlct, ct epistolam et leciiorieiii legal, et qui scho-
Eliseum prciphelam sterilitas aqiiae sanata est, lam possil tenere, et admoneal suos parochiaiios,
quanlo magis divinis precibus sacrala aqua sterili- ul filios suos ad fidem discendara miltant ad eccle-
latern reruUV aufert hunianarUm, et coinquinatos
siam, quos ipse cum oroni caslilale erudiat.
sanctificat et purgat, et cxtera hona multiplicat, el I — Quod presbylerorum fides primum
insidias diaboli averlit, et a phanlasmaturo versuliis CAP. LVII. discutienda sit.
homiriem derendit?
(Ex concil. Matiscen.,cop. 5.) Primo omnium dis-
CAP.LIV.— Ul missmpeculiares in diebus solemnibits culicnda est fides sacerdotum qualiter credant, et
non fiant. . alios credere doceanl. Ibi el exempla proponenda
(Ex diclis Atigust.) Et hoc altendeiidiim est, ut sunl, quaiemis acrealura Creator qiianlulumcunque
niissae pecnliarcs, quoeper dies solemnes a sacerdo-
possil intelligi.
lihiis fiunt, rtoii ila in publico fianl, ut per eas po-
CAP.LVIIL—De eadem re,
a
pultis publicis missarum solcmnibus quae hora ter-
lia canonice frunl abstrahalur : quia pessimtis tisus (Ex diclis August.) Hortamur vos paratos essc
csl aptid quosdam, in Dominicis diebus, sive in qui- ad docendas plebes noslras. Qtii Scripturas scit,
buslihet fesfivitaiibus niox inissam celebrare, quam praedicet Scripluras. Qui vero nescit, saliera hoc
quis, et si pro defunclis sit, curo audierit abscedat, quod notissinnim habel plebibus dicat, ut declinent
et per lotiim diem a primo mane chrietati elcomes- a malo, et faciant bonum, iriquirant pacem, se-
salioni polius quani Deo deservial. AdmonendUs quaiilur eam : quia oculi Domini super juslos el a;i-
esl populus ut anle publicum peraciunique olficium 'G resejus in preces eorum. Vulms autem Domini su-
ad cibum non accedal : sed ornncs ad pnblicam per facienles mala, utperdal detcrra memoriam eo^
sanclam malrem ecclesiam raissaruni solemnia, et rum. Nulliis ei^go se excusare poterit, quod noii
audimri et ut habeat Iiriguain unde possil aliqucm aedilicare. Mox
praedicationeni conveniant: sacerdo-
les missas hora lerlia celebreiit, ul populus a publi- enim ut qiieinlibel erranlein videril, prout polest et
cis solemnibns non ahsirahalur. Seil sacerdolcs qui valet, aul arguetrdo.aut obsecrando, aut increpando,
in circuilu iirbis aut in cadem nrbe stinl, el populus, ab errore retrahat, el ad peragendum bonum cpus
ul praediximus, in ununi ad publicam missaruin ce- horlciiir.
lebraiionerti convcnianl, exceplis Deo sacralis femi- GAP.L'.X.—Quod in primis prmdicandum sit qualiier
credere debeanl,
nis, quibus nios csl a.l puhlicum non egredi, sed
chiiislris monaslcrii conliueri. (Ex concil. Rolhomag.,cap. 1.) In primispraedicaii-
CAP.LV. — De ministerio presbtjl.erorum.vel.quid eis dum est omnibus generaliler, ut credant Pa.trem, et
commissitm sil. Filiuro, et Spirilum sanctum unum Deum esse omni-
(Ex diciis ejttsdem.) Vos presbyleri veraciter nosse poleniem, qni oiiinia fecit, et ui/am esse deitalem,
debetis, el semper meminisse, quia nos, qnibus re- el subslanliam, el majeslaiem in tribus personis,
gendarum aniniarum cura coinmissa esi, pro his qui Palris, ei Fiiii, el Spiritus sancli.
iiostra negligeiitia pereunl rai.ioueiii-•retldii.urisu- CAP.LX.— De eadem ee.
mus : pro liis vero quos verbis el exemplis Iticiali eodem, cap< 2.) Ilem pracdicandum est, quo-
viios (Ex
fuerimus praemiurn aeiernae pcrcipicrr.us. Nohis motio Fiiius Dei incarnatns est de Spiritu saneio,
eiiim a Domiiiodiclum esl: Vos esiis sal lerrae. Qnpd ct Mtiria Yirgine, pro salute generis humani passus,
si poptilus lidclis cibns esl Dei, ejtistlein cibi con- terlia die resurrexit, et cceltim ascendit,
sepultus,
iliroeiituni nos suraus. Scilote vcstrum gradnin iio- in line mundi vcniens judicare ohiaes hc-miiies sc-
stro:gradiii secundum el pene coiijunctuni csse. Si-Mtt' cunduni opera propria : quomodo impii cum diabolo
cnim cpiscopi aposlolorum in Ecclesia, ita.uiinirma in ignem .eiernum millentur, jusli cuni Chrislo iri
presbyleri caeteroruin discipulorura Domini vicenii vita aierna erunl.
leneni. El.illi leneiU gradum suinmi pontificis Aajon,
CAP. LXL— De eadem re.
isti vero filiorum ejus. Unde oporlel vos semper
« cmores esse lantav dignilalis, meniores .vcstrae (Ex eodem, cap. 3.) Item praedicandu.roest quod
consccralionis, memores sacra;, quain in mauibus omncs houiiiies in propria carnc resurgcjit. ..
657 DECRETORUM LIBRI XX. — LifiEH SECUNDUS. 6tS
"AP; LXII. — Vt pmnis presbyier parocliiqnis suis A GAP.TiXYI. — Ut de: imdildrio riiillus egredidtur:
SymbqlumelOrqlibnem Dqminicam insinuct. ... ,, sgcerdqte verbnmjfqciefite..-,; ?<-":,:- ;l>.
(Ex concil. Remensi, cap. 8.) Ut omnis presbyter 1 Sacefdote Tiv1
(Ex toncili Garifiagii cap:^)
ojnnibus.parochiaiiis.suis Symbolum pt Oralionein ecclesia verbum faciente. qui-egfe:ssUs:de auditorio-
Domiuicam aut ipse insinuet, aut aliis insiiiuandtiiii fueril-sine gravinecessilate, excoirimuniceiur,;;"
injtingat, et cum ad coiifessionem Tempone;Quadra- . " CKV.LXYIL — De eademte: :
gesimali yeniunt, haec ab iinoquoque memQriler:sibi - (Ex canone dpostolorum.) Omries fideles qui con-
decantari faciat, nec anle sanclara communionem veniunl in solenjnibus Sacris ad! eccle.sialh,iet serii
alicui tradat, jnisi' haec ex corde pronuntiare npve- pluras aposlolorum et-: EvaiigeTium' audiiint:',~rioii <
rit. Slquidem sineborumscienliaiiullussalyus esse aiitempeiseyerant in oralioneusque duhimissapei'-
polerit. In uno enira fldes. et cf edulitas Cbristiana agalur, nec saiiclafh eomihtiniOtiempercipiuni. veliit
coulinclur: in alio quidprare et pelere a Dco de- inquietudines EccIesise.corohiOverites.coriveriifCoiii-!
Ijeauius exprimUur. Quod sine fide nenip possit muijioneprivarii, ''<' -'
cssc salvus, Dominus ostcndit, cuni dicit: Qui cre- CAP.LXVIIL —De eaderiife^ -
didcrit, el baptizalus fiieril,.salyus eri.t. Nullusau- (Unde suprd,) Omnes Christiaiii qui irigrediUiitur
lcm credere poiest quod ncscit, nec audi-vit; ait Becclesiam Dei, et Scripturas'sacras auciiuril, nccjue
cnim Paulus : Quomodo crcdent ei quem non. audie- commuriicartt in ofaiiohe cuiri pbpuio i.sed pfo qiia-
riinl ? Nec sola suificil fides in corde, nisi eliara ver- dam intemperantia se a perceptioire sanctffi"comriiu-
bis eiiunlietur, ut. idem Aposlolus leslis esl: Gorde nionis avertunf, hi de Ecclesia rerooveanlur, dpnec
enim, inquil, crcdilur adJusliliam, ore aulem con- per confessionem pceniteiilioefrticiiis oslendaht.
fessio fit ad salulem. Nullus auiem de stoliditale CAP.LXIX. -—Deprecibus pbsi dllqcuiioriefri. '"
seiisus, vel tenuiiale ingcnii causetur: quiahaectam (Ex concil. Laodicenst, cap. 19.) {Jtiod opbfteat'
parva sunt,ut nemo lam hebes elbarbarussil, qui seorsurif primum post alloculiones episcoporum,
hoc discere et verbis conimurobus pronuiitiare -non vel presbyteforuni, oraiionem super calechiimerios
possil: lam magna, ut qui horujn scientiara pleni- celebrari, et postquarti catechuraeiii egfessi friefirit; •
ter caperepolucrit, sufiicere sihicredalur ad salulem stiper eos qtii sunt in pceniteiitia -preces fieri'. His'
perpetuatn. Illud eliaio obsefyaivduiii, ut nullus sus- eiiam accedenlibus adro.anuiri sacerdoiis et 'disce-
cipial infantcm in baptismo a sacro fonle, aiite- dentibiis, tres oraliories consummari fideliiinv, ila
qiiam idem Symbohimel Oi'»liohem Doroinicnm c«- ut pfiiiia quidemsiib sileriiio, secuiula; vero^et ief.tia
rani prcsbytero decaniet. Et luric presbyler oiiiin'- per exclamaliones soiilas explearil.
hus patrinis fliinunliet quod dehitores sint suis fi- CAP. LXX. — Ut omnis
presbyier in diebus festis
liolis, cura ad.inielligibilem aelalein venerint, haec populum admoneat qucts preces ad Deuin fundere
" ' "'
eadem insi.nuare. debeat. . ""
. CAP.LXIH.;—De eademre.. (Ex concil. Aurel.', cap. 3.) Opoflet Ut jri diebiis
(Ex roncil. CabiUon., cap. i.) Jiibendum; est ut Dominicis vel fesiis, post scrroouero inlfa niissariiiii
Oiaiio Doraiiiica, in qua omnia riecessaria humanae solemnia habitum ad plebem, sacerdos admbneai,.,
. vjiae comprchcnduiuur, et Synibuliim apostblorum, ut, juxia apostolicain inslitutionem,, OrniiiHieiii..
in quo fidcs catholica ex inlegro.compreheriditur, onines in conimunepro diversis iiecessilaiibiis-fuii-
ab oninibus diseaiur, tam Latine , quam. Barbari- dant ad Dominum, pro rege el episcopo eorum, ct
ce, ut qtiod orc profilcnlttr, corde credatur, et rectoribus Ecclesiarum, pro pace, pro pesie, pfo_
intelligatur. . inlirrois qui in ipsa parochia leclo deciirohuiit, pi'b
CAP.LXIY. — De dilectione Dei el proximi. nuper defuriclis, in quibus sigillatiin precibus plcbs-
(Ex eodem, cap. 5.) llem praedicaiidum est de Orationem Dominicam siib. sileijtio dicat. Sacerdos,
dilectione Dei elproximi, de fide, et spe in Deo, de vero orationes ad hoc pertinentes per. siugula*
hiimililate, patientia, castitaie, benignilatev roiseri- n admonifio.nes solemniter expleat. Post haec sacrii
cordia, de eleemosyiiis, de confessione, ul fratribus celebrelur oblatio. Ait enim Apostolus : Obsecip,.
ex corde remiitalur. Qui haec et similia agunt, re- priinuiu omnium fieri oraliones, obsecraiiones, gra-
gnum DeLconsequenlur. liarum actioues, el caetera.
CAP. LXV. — De criminibus , quibus homines •cum CAP.LXXI.:— Ut presbyteri plebes admonednl iif
diqbplo depulantur. _. bubulcos dlque porcariosin principalibus feslisad
missamvenir.e permittanl. - :-.
(Exeodem, cap. i.) Iteni prpadicandum esl, pro
quihus criminibus homines cum diabolo depulanlur, (Ex concil. RoUiomag.,cap. 5.) Admoneredehent..'
quaeApGstoIussicenumerat: Fornicatio, immunditia, sacerdoles plebes subditas sibi^ ut bubulcOs, aique-
luxuria, idolorura servilus,, venefici.a, inimicitvoe:, porcarios, vel alios pastores, vel aralores qui ii«>
contcniiones, aeniulaiiones, irae, rixae, dissensipries, agris assidue -commoranlur, yel ijiAsilyis, et idco»,
seclse, ijividiae, hojnicidia, ebrietates,, corocssa- velut iiiore pecudiim vivuiit, iivDominieis elJII aliis.:,
liones, et bis siniilia, Qni taliaagunt, regnuinDei festis dicbus sallenj.vel ad roissara faciantvelper;-;
npn consequenlur;: el; ideo haec cum orohi studio mittant venirc: naro et hos Christus prelioso saii- ,
prohiheanlur, , guine stio redcmit. Quod si ncglexerinl, pro aiii-r..
63-V BUftCIIARDl YVORMA^ $$
itiabus eorunv absqne diihio rationeiri se reddittiros, A CAP. LXXVIL — Ui presoyten plebibhs annttnlieni
sciant. Siquitlem Dominus venieris in bunc mundum 'quidiessirilferiaridiperariimnu'
non elegil ofatofes atque nobiliores quosque, sed - (Ex cbricii. Lugdunen:, cap. i.) Item pronuritian-
piscatofes atque idiotas sibi discipulos ascivil, fit difm estj Ut sciaiit iempora feriaridi per aiiiiuni, IcT'
oslehderet in faclo quod ipse verbis iu Ev.ingelio estj ororiem Dominicafn a vespefa usque ad vespe-
alTirmal, dicens: Tjuod horoiiiibus esl aliuin, ab- rain, ne iii Jiuiaismo capiaiitur: Fef iandi surit vero!
ominahjle est apud Deuni. Et salva alliore inlelligeii- pef ahrtum isti dies : Naialis Doroiiii, sancti Sleplia--
lia,- liaiivitas nostri Redeniploris priino omnitim ii1, sancti Joannis evangclista:,: Innocentum, Octavat•
pastoiibus ab angelo iiuiUiatiir. Naialis Dohiihi, Theophaiiia, Puiilicalio sanctac Ma-
CAP. LXXIL — De admOnitionepresbylerorum. riat?,sanctum Pascha curii lola hebdomada, Roira-
(Ex concil. Aurelian., cap. i.) Ul sacerdotes ad- liones tfibUs diebusv'Ascehsio Doroini, saucli Uics'»
liioneaiu populum ut eleemosyiiarrt dent, et oi-alio- Pentecosles, sanCli JoanniS Baplislae, duodecim apO^::
iies faciaiit pro diversis plagis, quas assidue pro slolorum, maxiroe lamen sancioruni Pelri et Pauli,
peccaiis palimur. qiii nninduin sua praedicatioue illunilnaverunt", sah-
CAP. LXXIIl. — Quomodo umtsquisque orare de- cti Laurenlii, Assumptio saneiae Hariae, Naiiviias'1
.' beal. - . ,g sanctte Mariae Yirginis, Dedicaiio basilicae sancti
(Exeqdem, cap.6.) Item insiruenduseslpopuhis,. archangeli Michaelis, Dedicatio ciijusctiriqueofatoiii"r
ui siiigulis dicbus, qui amplius non potest, saltem el oiiiiiiurti sahclorum, et sancli Marlini, el illaj-
dtiabus vicibus oret: inane scilicel el vespere, di- feslivilates quas singuli episCopi in suis episcopiis
cens Symbolum el Oralionero Dominicain : sive, Qtii cum populo collaUdaveriiil,quae vicinis tantum cir-
plasmasli me, miserere mei; vel etiani, Deus, pro- cuin nioraniibus indicertdae suiu, non generalitef
pitius eslo niiliipeccalori: et Deogratias agenspio omnibus. Reliquae vero festiviiates per anntiiii iibri
quotidianae vilae coiiimealibus, cl quia se ad imagi- sunl cbgendae ad feriandum, nec prohibendae. Indi-
nem suam creare dignaliis sit, et a pecudibus se- clum vero jejunium quando fuerit denunliatum, ab
gregare. His peraclis, el solo Deo creatore suo ad- omnibus observetur.
ofato, sanclos invocel, ul pro se inlercedere apud CAP. LXXYIH. — Ut
pfesbyleri, cum festiviiates
majestateni divinam dignentur. Ifsec faciant, quibus annunliant, vigiiiarum non obliviscantur.
basilicae locus prope esl, in hasilica : qui vero in
(Ex concil. apud Compendium, cap. i.) iierii cuhi
ilinere, aut pro qualibel occasione in siivis, in presbyter-i sacras festivilates popiilo aiinuiiiiaiil,
agris, ubicunque eos ipsa hora maiutina vel vesper- eliam jejunium vigiliarum, ubi esse debet, eos ohv-
tina inveneril sicfaciaiu, scientes Deum ubique prae- (C nimodis servare moneant. '
-t
sentem esse, dicenle Psahnista : In oiuni loco do- -— Ut ad satulationes' sacerdotales ad
CAP.LXXIX.
ininaiiones ejus. missam omnes devole respondeant.
CAP,LXXIY.—De filiis, quomodo parentibus obedire (Ex concil. Aurelian., cap. 2.) Ilem iiuimanouhi
debeanl.
concil. fi- est ut ad salulaiiones sacerdolales congruae respon-
(Ex Arvern., cap. 5.) Adnionendi sunt ubinon solifin clerici et Deo dicatai
deles sanctae Dei Ecclesiae filii, vel filite, ut paren- siones discantur,
tibus suis obedientiam exhibeanl, dicente Domino : sacerdoti responsionem offerant, sed oranis ' - plebs
devota consona voce respondci'e debet.
Fili, honorifica patrem tuum. Nam et ul ipsi paren-
les erga lilios suos ac (ilias modeste agant adinoiiendi CAP.LXXX. — Ut nullus ordinalus per sancta dis-
sunl, dicenle Apostolo : Et vos, parenles, nolite ad curral, Ecclesimsuce cura derelicla:
iraciindiain provocare lilios vestros. Nani el hoc (Ex dictis August.) Interdicendiim est ut iiullus
dicenduin esi eis, ut si illi genitali affectu parcere ordinalus, sive ordinandus migret ,de sua pafochia
veliiit iiijuriis filiortiin, non hos iropuiiilos Dominus ad aliam, nec ad limina apostolorum oralionis causa,
suaecura derelicla, nec ad palatiuui causa
sinit, nisi fOrte pceiiiicnliaesuhjiciantur. Sed lamen Ecclesiae
levius esl filiis parenlum quaelibel flagella suscipere inleipellandi. Quod si fecerit, nihil vaiel hujusniodi ' .
quani Dei irarti incurrere. ^aul ordinalio aul demigratio. Et hoe omnibus fide-
CAP.LXXV. — De illis qui principales fesliviiales in libus denuiUianduro, ul qui causaofaiionis adiimiha
villisxelebraril, beatorum apostolorum pergere cupiunl, domi coh-..:..
(ExConciL Aurelian., cap. &.),Item denunlianduiu lileanlur peccata Sua, et sic prbficiscantur i. quia a
esi, itiinilli clvium Paschae, Nalalis Dominivel Pen- proprio episcopo suo aul sacerdole ligandi, aut sol- '.
tecostes soleroiiilates liceat in villa celebrare, nisi vendi sunt, non ab extfaneo.
qucm iiifiiiuilas probauilur leiiuisse. CAP.LXXXI. — De' Dbminica die ' qualiter sii"' veite-
' :
—-
CAP.LXXYL De eadem re. randd. .
'(Exioricil. Agalhen., cap. 5.) lteril docendi suut .(Exconcil. apud Comperidium,cap: 2.) Oihriesdies '
cives. ul Pascha, Nalalem Doiriirii, et Pentecosten Doriiinicosa Vespera iri vesperam curii brohi veriera-
J
in ctvilatibus cura cpiscopis suis , uisi iiifirmitas lione observare decreviihus, el ab illicilo bpefe abs-
iiiipedierit, celehrenl, accipiendae comnjunionis vcl tinefe, et.ut raercatus in eis riiinime sit,-:nec placi-~
hetiediciionis gralia-. ci qui hoc rieglexerint,coni- lum ubi aliquis ad niOrteriivel'ad peahairijiidicelJif^"
nuJiiipne piiventiir. nec sacrameuta jurenlur, nisi pro pace facieijda. "'''
C4I DtCRETORUMLIimiXX, ^MBm gECUNDUS. :(m.
CAP.LXXXII.—Item de.Dominica die.. ,,.• ACAP» J XC,—- Uipresbgieriiienedkyionem episcbpuUm
:' (Exc6iicii.apudS\H^drMm .... ; y....:Super':pteke^_fqcere:,npfl_debeqntfn^
peratore,cap. 5,) Slaluimus quoqiie.secundumquod J(Ex eodetn, cap. 47, j. Henedictionem ,episcppa,en)
in lege Dominus niaodayit, ul opera servilia idiebus s,tiper,p|ebeniin EccIesiaTuridere^aut.pojniteiJlem
Doininicis non aganlur, sicut genitor meus :Jhf suis Ecciesia,.recpnciliare-,presbyleropeiiitusiiqh licebit,,
synodalibus edictis mandayit, quod nec yiri ruralia CAP^XCI. —Uimllus presbyier atterius plebesa-
exerceant, nec in.yinea...colenda,; nec iri. carools num eo nolenie recipiat, ..,.;,_,,,:,.".;s..;t/
. araudo, vel metendo, yel. feiiuiii secando, vel sepetiv . T(Ex cqncil. Nqnnetensi, ,cap. 5.)U,t iiull.rispresby-
poneiido : nec iu silyis slirpando ;vel arbores cae- ter alterius plebesanum eo noleniei nisitin ;itinere
dere, vel in pelris laborare, nec domos struere, nec fuerit, vel placitum ibi hahuerii, atl missam recipiai.
in horto' iaborare, hec ad placila cpnyenisiu, liec CAP.XCIL:— Deallerius presbyteriplebesano,deque
niercalusiial, nec yeuatioiies exerceanlur. wlei «e;«Ii<ni.tiif,:!»
illis quililem ijnpIacfliVi/ejif
CAP. LXXXHI. — De eadem re. (Exeodem, cap. 419,) ,Ut Dominicis velTestisdie™
(Ex eodem.conciL, cap. 6.) Tria carraria opera hus presbyteri antequam missas celebrent, plebem
licet fieri inDominica die, id est, bostiiilia carra, inlerrogeiit, si alterius parochianus in ccclcsia sit,
. viclualia vel angaria: el, si forle necesse sil, corpus B 1 qui, proprio conlempto presbytero, ibiniissain Vel.it
cujuslibel duci ad sepulcrum. audire. Quem si iavenerint, siatiin ab ecclesia cji-
CAP.LXXXIV. —Item de cadem re. ciant, et ad suam parochiara redire coropellarit. Si^
(Ex eodem, cap. 7.) Feminse opera textilja.non mjliter inlerrogenl, si aliqui discordantes sint, qiii
facianl in die Dominica, non capulent vesliius, non inler.se lilem implacabileih habeant, et siihvenii
cousuant, vel lanam carpant, non Iicet iinum bat- fuerint, slatirii reconeilienlur. Quod si iipluefiiii pa-
lere, aulveslimenta lavare, nec verveces tondere, cem suscipere, ab ecclesia ejiciaiitiif- iisque;quos;ad
nt omnimodis honor et requies die Dominica persol- . charitaiemredeanl. ISonenim possumus mUiius vcl
, valur;sed ad missarum solemnia undique couve- oblationera ad altare ofierre, nisi prius fralri rccon?
niant, et laudent Deum pro omnibus honis.quae ciliemur. His ilaque peraclis, ,saccrdo.les missaruin
nobis in illa dle conferre dignalus esl. solemnia rile peragant, .
CAP.LXXXV. —Ilem de eadem re. . CAP. XCHL — De qrdinalis et reliquis fidelibiit,qtipd
(Exeodem, cap. 8.) Onmes dies Dominicas cum sine licenlia sui episcopihil agere debeaiii:<'-',;
omni veneralione observare decrevimus, cl, ab illi- (Ex episl. Clementis omnibus fidelibus Mssq, cap^-
cito opere abstinere, et ut niercalus in eis niiniroe 22.) Qnapropler cunetis fidelibus, et suiiihiopere
sit, necplacitum ubi aliquis ad morlem yel ad.pce- C G omnibus presby teris. el diaconibus, ac rcliqtiis clcf i-
nam judicctur, nec sacramenta jurentur, nisi ad cisallendendum est, ut niliil absque episcopi propfii
pacem. licenlia aganl. Non uiique niissas sine :ejus jussii
.' . . CAP.LXXXVI. — Dc eadem re. quisquam presbylerofuhi in sua parochiaagat, iipi>
. (Exeodem, cap, 9.) Utmercalus die Dominico irt , baptizet, nec quidquam quod ad episcppum perli-
nullo loco habeatur. neat, absque ejus perroissu faciaf. Siniiliief el feliqui
CAP.LXXXVII. — De eadem re. populi, majores scilicet el minores, per ejiis licen-
(Ex eodem, cap. 10.) Ut nullus episcoporum vel liain quidquid agenduni est agaiil, iiec sihe ejus pcr-
presbylerorum, vel clerieorum, die Dominico propo- lnissu a sua parochia abscetlant, yelin ea adveiltaiH
situm cujiisque causae negolium audeat vihdicaj'e, tes morari prsesiiinaril. Animaevero eorum ci creditae
nisi hoc tanium, ut.Deo statula solemnia per- sunt, ideo onuiia ejus consilio debcni ffaccre], el eo
aganlur. . inconsiilio nihil. Quicunque enim ohediunt episcopis
CAP. LXXXVHI, — Ut nullus in Dominicis diebus suis, videnlur quidem obedire et Deo. Qui aulcin
genua fleclat. eis non obcdiunt, iudubiianier rei el rcprobi cxi-
(Ex coricil. Nicmno, Cap. 20.) Quoniairi sunt qui- stuiit.
dam in die Dominico geiiua flecteriies, el in diebusTjD C\r. XCIV. — De eadem re.
Pentggostfes, ut PmtiiarfiKf dlVefsis locis corisoriariier ' (Ex episl. ejusdem, cap. 56.) Kullum cnim prc-
obsrif^eTjluf, piacuit . sancto concilio "a Pascha sliyicrum in alicujus cpiscopi parochia aliquid agere
usqiie ih octavas Perilecostcs Sla.htes Doriiiriovola debere ahsque ejus permissu docebat. Cunclos prcs-
persoivere. ""*/' byteros propriis episcopis in oiiinibus absque mora
CAP. LXXXIX. — Ut presbyleri privdiim fidclibus . ohedientes insiituenle Doiniuo esse deberc docebat.
desiderantibus benedicant-y et ut dmriis presbi/lif -' Nullum aliena aul praesumere eorum,
per familias, penagros,per.privatas:domos. hubeal concupisccrc
facultatem beiiediciioiiesaperire. sed unuraquemque suis sibique cominissis conlen-
. (ExcpnciLhqbito<apudRegiam, cap,4.JUIpreshy- ' tum esse docebat. Neminem eiiam aliqui aliquid
teri priyaiiin fidelihUsdesideraniibus"behedicaiJti Et facere, nisi quod sibi vull fieri instruebat.
inter minutas has discussiones, jussum esl omni ' CAP.XCV. — Deeadem re.
presbyi;ero,:per.famiiias, _per agros, per privatas (Ex toncil. Arelalensi, cap. 2.) De preshyterisaut
doinps;prp. desiderjo fidelium habere faculiatem be- diaconibus qui solent dimittere loca sua in quibus
liedicliones aperjre. ordinati sunt, et ad alia loca se iransferunt, placuit
6A5 :BURCHARDIWORMACIENSISEPISCOPl - - ui
iit iisdein loeis miiiislrenl. QuOd si de relictis locis A ceaiis. Per usum orationis, et vobis et his, quibus
suis ad aliuin se locuin trahsferre voluerint, depo- iii charilale coniuncli eslis, prodcsse valehilis. Per
iiahlur. inamium operationcm etcorporis raaceraiioneni, el
CAP.XCYL — Quod non 'liceal clericum in duarum vitiis alimeiUa ncgabitis, et vestris necessilaiibus
civitatum simul conscribi Ecclesiis. ,. :, subveiiietis, et habebilis unde necessitalem palien^
{Ex concit. Chalced:, cap. iO.)Non Jicere clericum libiis porrigatis. . .
in duarum civilaium conscribi fiiinul Ecclesiis, et CAP.GI. — Ul presbyleri sine orariis non
xadanli.
in qua ab iiiilio oidinatus est, et ad quam confugit, (Ex concil, iloguni.) Presby teri sine iniermissione
quasi iid poliorcni, ob inanis gioriac cupidiiaienvi ulaniur orariis, propier diflerentiam sacerdolalis
Hoc aulem facientes revocari debcre ad suam Ec- dignilalis.
ciesiam in qua primiliis ordinati suni, et ibi lan-
CAP.CII. •— Ul clericus arlificio honesto viclum qum-
tununodo niinisirare. ral,
CAP.XCVII. — De ordinatis, ne cle civilate in civila- (Ex concil. Afric, cap. M.) Clericus quilibet
Aemcontra jus canonum transferantur. veibo Dei eruditus arlificio honeslo viclum quaeral.
(Ex concil, Nicmno, cap. 15.) Proplcr iiiultam CAP.CIII. — De eademre.
perturbalionem et sedi.iiones qua? fiuut, placuil con- li (Ex eodem conciL, cap. 5.) Glericus victum et ve-
siicludiiieni oniiiiraodis ampulari, quav praeter re- siilum sibi arlificio vel agricullura oflicii sui
videtur ila absque
grilam iri qiiibusdam parlibus admissa, duntaxal deirimento praeparet.
ut de civiviiate in civilaiem, non episcopus, non CAP.CIV.— De presbijieris,maluiinali
officioexplelo,
presbyter, noh diaconus transferalur. Sl quis au- quid agefe debeqnt. .
teiii pbst definiiioiiem sancti et magni concilii tale (Ex concil. Nannet,, cap. 60.) Presbyler mane
aliquid agere leiilaverit, cl se liujusmodi negotio matutinali officio explelo, pensum servilulis suae
mauciparit, hoe factum prorstis jn irritum ducatur; . canendo Primam, Teriiam, Sextam, Nonamque per--
et rcstilualur Ecclesise cui fueril episcopus, aut solvat : ita laiiien, ut postea horis conipetenlibiis
presbyter, auldiacontis ordinalus et signis designanlibus juxta possibililatem, aut a se,-
CAP. XGVIII.— De eadcm re. aut a scolaribus publice compleantur. Deinde per-
(Ex eodem, cap. 16.) Qniriinquc temere acpericu- aclis horis, infirmis visitatis, si voliierit ad opus
lose, neque timorem Dom.ini prae oculis habenles, rurale exeal jcjunus, ut iterum necessitalihus pere-
nec agnoscenles ccclcsiasticam regulam, discedunt grinorum et hospilum, sive diversorum commean-,
ab Ecclesia, preshyieri aul diaconi, vel quicunque tiuin, iiifirmorum quoque alque defunclorum suc-
snb regula pforsus existunt, hi iiequaquam debenl g currere possit usque ad slalulam horain, proquali-.
in aliam Ecclesiam recipi, sed oniiiem necessitaienv lale leroporis el opporluiiitaiis.
convenrl illis imponi, ul ad suas parochias rever- CAP. CV. — De eadem re.
tantur. Quod si 11011fecerinl, oportct cos commu-
nione privari. (Ex diclis Renedicli.) Prophela dicente, Septies in
die laudem dixi libi : qui- seplenarius nunierus a
CAP.XCIX, — Ne presbyteri causa legalionis per nobis sic
diversa mittaniur loca, cura animaritm relicla. implebitur, si Matutino, Primse, Tertise,*
(Ex concil. Arelalensi, cap. 5.) Slatulum esl ut Sexlae, Nonae, Vesperae, Compleloriique tempore,
nostrae servitutis officia persolvamus : quia de bis
pfesbyleri, sicul hactenusfaciumesl, indiscrete per
diversa rion miliantur loca, nec ab episcopis, nec dixil Propheta. Nam de noclurnis vigiliis idciu ipse
ah aliis praelalis, nec etiam a laicis, ne forle pro- ail: Media nocte surgebamad confiiendum tibi,elc.:
liis temporibus referamus iaudes Crealori rio-
pter eorum absenliara, et animarura pericula el Ergo
Ecclesiarum in quibus consliluti sunl, negligaiUur stro, super judicia juslitiae suae.
cfficia. x CAP.CYl. — Quod magnum periculum sii aliquem
CAP.C. — Quod presbyleri assidue legere debeant. fieri judicem vilm aliehm, qui nescil suam tem-
perare.
(Ex diciis Augusl.) Presbyteri, oportel vos assi- '"
duitatem baberelegendi, et instaniiam orandi : quia (Ex dictis Attgust.) Admonendi sunt presbyterl
viia yiri jiisfi leciione inslruilur, oralione ornatur, ut perpendanl quia quidquid a fidelibus datur, fe-
ei assiduiiate ieclionis niunitur homo a peccalo, dempiio peccatoruni est : et ideo nori glorienmr
illum In cordeiiieoabscondi elo- talibus sumptibns uti, sed magis limearU qupd iri"
juxla qui-dicebat: Yeteri Tesiamenlo desacerdotibus dictum est, iniqui-'.'
quia tua, ut non peccera tibi. Hsecsunt eniraarma, eos debere pprtare. Et ideo cummagno
videlicel leclio et oralio, quibus diabolus expugna- tatem pppuli
tur. Haecsuritinslrumenla quibus aetema healiludo timoresupereos solliciiisinl,quorum donispartici-
His arniis vitia cofflprimuntur, hisali- pantur : quia magntim pericUlum esl judicenj fieri
acquifilur. rtescil tenere moderamina vitaesu;e.
luenlis virluies nulfiUiilUr. S.ed el si quandpa le- viiae alieriae,qui
clione eessalur., debel manuuni operalip subsequi -. CAP. CVII. — "Ui presbyleii juxla ecclesidm iwspi*
•,. . tenlun - - - - >
quia :otiosilas inimica esl aiiimae. Et anliquus ho- '
stis, quem a Jeciiqne sive ab pralione* vacantem in- (Ex coticii. Meldensi, cap. 5:);Ut presbyleri nul-
yenerit, facileatl vitia rapit. Per.usuninamque le- ialerius ubicuiique bospitari sinaniuf, atit; aliquo'
ctionis discetis qualiter el vos vivalis, el alios do- modo ipsi -pfacsumajit, sed assldtie apud vsiiiis"
64» _ DEGRETORUMLlBRi XX, ^TJBER SECUNDUS. GW
ecclesias esse sludeant pfopler saera inysteria; vel _\ quo •et-salva .sii chafilas cOiiiiubiofurtVjel cesseiit'
iniuisteria, Cdelibus exhibenda, nec eiiam ^libi opera nuptiarum. - ''l-i]:' ;';'-.
habilare perniittanlur. Neque mulieres quaiiicunque CAP.CXY. — De eailehire:
habilaiiOJJerohabeaiit in locis in quibus presbyteri {Ex coricit. Turbnic, cap. G:) Et quia: :-diahOlo
recursum habueriiti. Quod si observare ntillutii lOctiriVdare hoc ciislo-; 1
aliquem Ppbrtet, praeCipue
parvipenderinl, ita ul iransgressores i et qui contra diendiim decfevimus, ut nuili clerici cuiri extfarieis'
iiiterdicia fecerini, judicenlur. feniinis habeani fariiiliaritateni; nec ullum ir.ale
• CAJ?.CYIIL—Di presbylero, si uxorem acceperit, loquehdi vel seutiendi hominibus adituni iiibuaiit,
deponatur. qula' frequenter per hanc irideceiiieni occasioiierii'
(Exconcil. Niocmsariensi, cap. i.) Preshyter si< conlingit, ut diabolus qui insidiatuf sicui Irioln cti-
uxorera acceperit, ab ordine deponalur. Si vero hili suo, de riiihis servoriiiii Dei insiiltel. Si quis
fornicaius fuerit, aut adiilterium perpetraverii, am- verO clericus pbsl iiiierdictuni episcopi siti liis
plius pelli debet,-et ad po-inileniiani redigi. Simili inlfoerere pj'aesumpscrit, a COroriiuiiionri liabeatur!
niodo etiam diaconus, si eodem peccalo succubuerit, - ~ ' ' " "•"
alienus.- - -',
ab ordine rtiinisierii siiblrahatur. CAP. CXVL—De eadem re. '
CAP.CIX. — De eadem re. B (Ex cohcil. Nanneiensi, cap. 10.) Iiiliibeiiduni"ef
(Ex cdncit. Nicmno, eap: 5.)!nlerdixii peromitia modis omnibus inlerminandum est,'ui rtiilliissacef-'
roagiia synodus non episcopo,. non presbylero,iioii dos eas persbnas feminafum, sicul ef in canpne
diacono, vel aliCui omnino qui in clero csl, liccre" iiiserHim coiitinelur, de quibtis stispicio esse prilesl,
suhiiilroduciam habere niulierem, nisi forte nia- in domo sua habeat, sed rieque illasijuascanohes'
lrein, aul sororem, aul amilam, vel eas tautum concedunt, matrerii, amltarii,- sbfofenf : quia, iristi-;
personas quae suspiciones effugiiint- gaiite diabolo, etiam in illis scelus frequeillef per-*
—
CAP.CX. Deeademre. .petratum reperituf, aut etiam impedisse quas illa-'
(Ex decr. Syriciip., cap. 12.) Feroinas vero npir runi. Sed siquis dehis habUefil talem necessitaieiii
alias esse palimur in domibus clericoriiin , nisi eas patientem, cui sit hecessilas stistentatio presbyteri, 5
lanluni quas propter solas iiecessiludinis causas habeat in vico aut in viHa dohiuih longe a
presby-^
hahilare cuni iisdem synodtis Nicoenapermisil. leri eonversatione, et ibi eis subministret quae ne-'*
—
CAP.CXl. De eadem re. cessaria surtt. Sed hoc secundurti auctorilatem ca-
(Ex eodem, cap. i.) Slalulum esl ab episcopis, de' nOrtummodis oroiiibus pfbhibendum-, uf iiulla'fe-
[ireshyieris qui feminas securir indiscrete habiiare iuiha -ad allare 1praesuiriat accedere, aut pfesbytera'
peruiiilunt, et propter hoc malae opinionis suspicione iC minisirare, aut infracancellos slare aut sedere. ' ;
denoiantur, et si deinceps admoniti non se correxe^ CAP.CXYIL—-Deiiicbritiheniibus: '' r '
rinl, velnt coiitemplores sacroruni canonura cano- (Ex canon. aposlolor., cap. 22.) De presbytefis c"t'
nica inveciioiie feriantur. diaconibus diviharum legum est discipiina, ui inter
CAP.CXII.—Deeademre. incontihenles ih olficiis lalihus positi, otoni bonore
(Ex concil. Agathensi, cap. 3.) Id etiara ad custo- ecclesiastico
diendani vilaiii ei fainarti speciali ordinatione praeci- pfiverilur, nec "admiltantur adfale mi-
nuUus clericorum extraneae sit intilieri' liisieriurti, qtibd sola cOritirientiaopoiiet irijpleri.
pimus, ut CAP.CXVIH.— De ordinaiis, quod cum mulieribus
qualibet consolatione aUt familiarilate conjunclus, coire non:debearit: :•':
etnon solum indomum illius exlranea roulier non' - (Ex eodeni.) Prajterea qtiod digiiumet pudicum ef
accedal, sed nec ipse frequeiitandi exlraneam mu- lioneslum esl, lenere Ecclesia omniiiodebet, iif sa-i
lierem habeal polesialem, sed curo malre lanlum cerdotes et Levitae Cum lntilieribus non coeant :
et sorpre el nepte, sihabuerit aiuvoluerit, viveiidi quia roifiislerii quotidiariis necessitalibtis: oecupaii-
liberam habeat poleslatem, de quibus nominibus: lur. Scriplum est:"Saiicli eslote, qiioniam egOsaiP
nefasest aliud quam naiura conslituifsuspicari.- ctussuin Domintis Deusvester. ."'•
CAP.CXIU. — Ut ancillw a cellariopresbylerorum 1"' CAP.:GXIX,—De ordintuis, si nsufas exercuefini. '
r.emoveanlur. - (Ex eodem:) Episcopus.-pfesbyief, aUt dkacoiiUs-
(Ex concil. Remensi, cap, 3,) Aiicillas veliibeflas: usuras a dehiloribus exigensi aut desinat, auf ceite
a ceUario vel a secrelo ministerio, et ab eadenV • "'• •, ,•- i
" dahineiur.
hiansioneiXqua.clerieiis lhanet.placuit removefi. '
CA>.GXX:—-I)eeademre,.
CAP.CXIV. — Quod diaconi; sicui episcopus etpre-
sbyter, cessare debeant abopere conjugali, {Ex cbnciLNicwrio,cap.17:) Qubniairi mUlii sub
'% (Ex epist. Leon. pap., cap. 17,) Lex contiiientiae regula conslittiti avaritiaiii et tUrpia lticra seciaii-'
eadem est allaris ministris, quae «piscopis • atque luf, bhliiiquediyiriae Scfiptufae dicenlis: « Qui pecu-'
presbyleris, Qui cum. essent; laici, sive lecloresV niairisuairi norideilif adiisufairi; 1
> mriiuurii '"Jaiiies^.
licite; et uxpr.es ,;ducere:, ,ei filies procreare pottie- cehlesimas '"exigurit, juste ceiisuil saridta et magha*
ruiil, sed cum ad praedictos perveneriut gra- synodus, utsi quis-invenliisfuefitpost hancdeliiii-
dus, ccepit eis non licere quod licuit. Uiide, ut iiorieri)-usilras acclpiensi aui ex adinveiitibhe: aliqiiaj'-
de cafnali fiat: spirilale cohjugiunv, opbftet eosnec vel quolibetiiibdo rtegolirimTransiens, arit heraiolia,
ditiiiUcre uxofes-j-et-qiiasnioiv-habeant siehahere, id^esl^segciipla^exigens^Mai^uidTaleprorsiis-thf'-
647 BURCHARDIWORMACIENSISEPJSCOPI 648
cogitans ttirpis lucri gratia, dejieiattir a clero, el A vel ;bibendi. causa lahernas non ingredianlur, nisl
alienus existal a regula. peregrinationis necessitaie coropulsi.
CAP.CXXL—De eadem re. . CAP.CXXXI. — De eadem re.
(Ex epist. Leon. pap., cap. i.) Illud etiam duximus (Ex concil. Ldodicensi, cap. 24.) Quod non opof-
prjemoneiitluiii, ut siciitnon stto, iia nec alieno 110- tet sacro mysterio deditos a presbyteris usque ad
mine aliquis clciicoruin ex.ercere foanusatlenlet. • diaconos, ei reliquum ecclesiaslicum ordinein, i.a
CAP. GXXH.— De eadem re, : esl usque ad subdiaconos, lectores, cantores, exor-
(Ex concil. Tarraconensi, njp.,5.) Quicunque in cisia.s et ostiarios, et ex nuniero coiiliuenliuin et
clero esse \olueril, eiuendi yilius, vcl veudendi clia- monachoruni ingfedi taberiias.
rius studio non utalur. CAP.CXXXH.^- Ut illi quibus uxores ducere licilixm
CAP.CXXIII.—De eadem re. non esl, aliorum nuplias devitent.
(Ex epist. Leon. pap,,,cap. 5.) Ne hoe quoque prafij (Ex episl.Jieonis papm, cap. 19.) Quihus licenlia
tereundum csse duximus, quos lam lurpis lucri cupi- uxores ducendi non est, alicnarum, nupliaruin evi-
dilate caplos, usurariam cxercere pecuniam, et fce- teni couvivia..
nore velle ditescere. Quod non dicam in eos in.cle- CAP.CXXXHI. —Quod non oporteat in bigami nu-
ricali officio conslilutos sedel iu laicos cadere, qui fj I - pliis prandere presbylerum.
Christianos se dici cupiuiit, condolemus. (Ex concil. Neocwsi, cap. f.) Presbyierorum in
CAP.CXXIV.—De eadem re. nupliis higami prandere non coiivenii, quia cum pcenir
lenlia bigamus egeat,quis erjtpresbyler qui, propler
(Excqnc, Carthcig., cap. 16.) Itera placuil ut cle- . convivium, lalibus nupliis possilpraebere consensum?:
ricussi cortirtiodaverilpecuniara.pecuniani accipiat, CAP, CXXXIY. —Deeadem re.
si speciem, eamdeni speciein quaulum dederit ac-
(Ex dictis Augusl.) Presbyteri, diaconi, subdia-
cipial. coni, vel deirieeps qiiibus ducendi uxores non est
CAP. CXXV.—Item de usurariis. ,.
concil. Ut a licilum, eliam alieiiarum nupfiarum eviient convi-
(Ex Aurel.,cap. 3.) presbyteri lurpi- via,
bus lucris et usuris non solum ipsi abstineant, neque his ccetibus adniisceantur, ubi amatori.v,
cantantur et lurpia, aut obscoenimotus corporuni
verunv etiam plebes sibi subdilas abslinere in- choris et
saltationibus efferuntur, ne auditus el ob-:
slruant. tulus sacris hiysteriis depulalus, tuiTJiuii)spectacu-
CAP.CXXVI. — Quid sil usura.
concil. Usura est ubi am- lorura atque verboruin conlagione pollnatur.
(Ex Agalhen., cap. i.) — De eadem re.
: CAJ?. C XXXY.
plius requiriliir quam dalur. Verbi gralia Si dede- Q (Exdecrel. Martini papm, cap. i.) Nori liceal sa*
ris solidos decem, et amplius fequisieris : vel si. cerdotibus vel clericis
dederis frumenli modiuro unum, et super aliquid aliqua spectacula in nuptiis
yel conviviis spectare, sed oportet aniequam ingre-
exegeris. dianluripsa speclacula surgereetredire iiide,
CAP.CXXVII. — De eadem re.
CAP.CXXXYI.— Ut nullus clericus in aliena civilale
(Ex decr. Julii papw, usurariis missis, cap. 125.) suscipialur sine commendaliliis epislolis.
Quicunque enim lempore messis vel vindeiniae, non (Ex canone apostolor.) Ut si qtiis clericus aut lai:
iiecessitale, sed propler cupiditalem, comparant an-
ad alteram properat civitalem, et suscipiiur
nonam vcl vinum; verbi gralia; si cum duobus cus
commendatilias epislolas, el qui susceperii,
dcnariis comparat inodium uuum, et servat usque praeier et qui susceptus esi, comraunione privelur.
duin venundetur denariis quatuor, aut sex, aul aiu- — De eadem re.
CAP. CXXXVII.
plius, hoc lurpe lucruui dicimus.
CAP.CXXVHl.— Deeadem re. (Ex concil, Anlioch., cap. 27.) Nulli peregrino-.
aut ruio sine pacificis, id esl coromendatitiis suscipian-
(Ex episL-Leonis papm.) Qualiter negoliantera
tur epislolis.
excusat, atit arguit, quia est houestus quseslus, ei CAP. CXXXVUI.— De clericis fugilivis, ne ab aliis
turpis. Verumlamen poenilenli ulilius est dispendia jj recipiantiir.
pali quam peiicuhs negolialionis aslringi, quia diffi-
(Ex concil. Aurelian,, cap. 2.) In concilio Aiilio-
cile est iiiter ementis vendentisque coinmercium1 eheno simui et in Cbalcedonensi
. non iiueryenire peccalum. praecipilur ut fugi-
tiyi clerici et peregrini a nullo recipianiur, nec or.di-
CAP. CXXIX. — Ut nullus ex ecclesiastico ordinee nenlur, nisi cum coromendaiiliis
edendi vel bibcndi causa tabernas.ingredialur. lilteris.ei sui epi-
scopi vel abbatis licentia.
(Exdictis AugusL) Caiionura staluta proliibent ut — Ut peregritii cierici sine litleris
ntillus ex ecclesiaslico ordine sumendi cibi autpotus'5 CAP. GXXXIX. . sui episcdpinon recipiantuf. _:.
. caiisa, nisi peregririaiionis necessilate compulsus,'.
.... (Exconcil.Chalced„-cqp. 13.) Peregrinos ciericos
labernas ingrcdi audeat. Sed si aliquis ha?c inler-" el lectores , in. alia civitate, praeter; comroenda-
dicia yiolaverit, ut sanclorum canonum conlemplorr titi.as litteras sui episcopi,
misquam penilus mini-
. aceriiiiiis eorfipiatur disciplinis,. sirare debcre. ...
CAP.CXXX..— Ut nullus ex sucro ordine cibi vel ;f CAP, CXL. — Ut clerici in aliena civilale non ma-
pqlus causa tabernas ingredialur. neanl, nisi episcopus loci mores eorum prmvideat.
(Ex cohcil. Carihag , cap. 25.) Ut cleiici edendi li {Ex coiwiLCarlltqg., cap. 5_>4TJ":clefici iri aliena
g:i9: DECRETORUMLlfifU XX. -^ LIRER SECUNDUS. -G50;..
-civiiatc nor. imiiibreniur, nisi causas eorum jttst.is.jA' ingrediinUiir, lurpia lucra sectanlur, el tliversissi^;
episcop.us loci vel. prcsl.yleri locofuro. perviderini. rois modis usiifis inserviui.t, cl aliornm donfos
CAP.CXLL — De clericis el monachis ,- qiti sine inhoneslc et iinpiidice frequentaiU, et comessaiio-
:. lilteris episcopi sui vagqnlur. nibus el ebrietatibus deservii;e iroi) eriibescuni , et
(Ex eodem concil., cap. afi.) Clericis vcl moriaclfis per divcrsos mercalus iiidiscreledischrrriiit'; obser-
sine-commendatixiis epislolis episcopi stii licenlia vahdum jiidicaviirius mt ab hiric' distficie scveri-
non patcai ev.agandi. tefque corceaijiur, ne pcreoruiri illicilaiii ei lndecen-
GAP.CXLH. — De eadem re. tem aclionein, el ministeriurii sacerdoiare-Vitupere- ,
- (Ex eodem concil, cap. 37.1 Clerieis sirie com- tur, ei qnibus debueraitt esse in" exemplum .deve-
raendatitiis epislolis episcopi sui licentia non paleai ijiaut iu scandalum. ' -
',.' ,/
evagandi, in monachis quoque praesenlis .erileiiliae CAP. 'CXLYHI; Nulli clerkorum , rie subdiacono
forma servelur. > -.... quidetn connubimricarnale coticediiur:-'"''' '
CAP.GXLIll.— Ul pauperibus et indigentibus auxi- •--.(Exepisu Leonispapm:cap: 4.) Nam qiiom exfra."
-" lio, quum proficiscurilur, pacificis liiteris sii sub- clerjcortira ordinein
' conslitriiis^])iiptiafum.-socieia!J,
..veniendum, •,-, ;'--'-
Omnes et et.proc.realioni filioruiu 'Sttidefe sil libefUhVailii-
. . (Ex conciLChalced., cap. 11.) pauperes B triuni, ad exhibendam lameh
cum perfectae cohiirieriiibD
indigentes auxilio. proficiscunlur, sub-proba- puriiaiem ,- nec subdiacohis' qiiidem- connubiuiJi
tjpne, epistoiis vel ecclesiasticis pacificis Tantum- carnale concedilur, ut et qui habent, sinf tahqiiarti
modo comroendari decrevimus, el non xommendati- non el qui nori hahenl, permarieant siri-
commendaiiiias. literas habenles,
liis litteris, proplerea quod
con- gulares, Quod siin hoC ofdirtej"qui qiiaftus est a
iionoraiioribiis lanlummodo praeslarr personis"
: • - • capile, dignum estcustodiri, quanto magis in pfimb
veniai, . . aut terliove servandum esl, rie aut levi-
CAP.CXLIV7.— Ui UlLclerici quiiti alias proviti- lico secundp ant presbyterali bonore,- aut iepiscopaiiexcel-
' ciqs suos sequunlurseniores, sinefqrmala ministrare
non permitiilur. . . . lentia quisquam idoneus aestinieliir qtii se a yo-
L-1'
(ExcdnciL, Meldensi, cap. 2.) Qui cum senioribus luptaie uxoria necdum frenasse detegiiuf?
suls de aliis provinciis in aliam provinciara veiviiiiit, Cw,CXL\X,-r-'Deprincipibusquhsotirit srios sacbrdb-
sine formala. minislrare non pcrmiilanlur; quain les minisleriis judicandi.depKtare'. :^:^:,^i
elsi attuleriiit et ministrare idonei invenli fuerini, (Exconcit. Tolelano, cap, 31.) Saepe •prihcjpes,
iristruaptur quam religiose alque sludiose sacrnni coiilra quoslibet majestalis.pbnoxios, sacerdotibus
niinisleriuin . peragaiit, et ln quibus locis agere uegotia sua commiltuiu. Et.gn.ia s.acer.dotesa Chri-
debeant. . C sto ad minislerium salutis elecli sunt, ibi consen-
CAP.CXLY. — Quod clerico non liceat alienas.pos- tianl regibus fieri judices ubi jurejurando supplicii
- sessiones conducere, aul smcularibus se negotiis indulgentia pro.mitlilijr.iioii ubi discriminissenien-
immiscere. tia praeparatur. Si quis eiiam sacerdottini contfa IiOc
(Ex concil, Chalced., cap. 3.) Pervenil adsarielam coijJmune consullum discussor iu alieijis peficiflis
synodiiin quod quidam, qui irt clero videnlur elecli, exstiterit, sit reus effusj sanguinis apud'Chfislum.
propter lucra iurpia conductores alienarum posses- el apud Ecclesiam perdal proprium-gfaduiinv ' -'
siomim fiant, et saecularia negolia sub cura sua GAP.CL.— Deillis qtd Deoseiwire dispehii'rii,'ui tid-
suscipianl: Dei quidem minislerinni parvipenderiles; miiiislrqtwnemdqmorumnonacfedani.- . <:,,
seculariiim verp discurrentes per domos, et propler (Excov.cil, Cqrihagi., cap.7.)Nicasius.Evastitanus
ayaritiam palrimoniortim sollicitudinem sumeniesi Episcopus dixij,: Credo placere siiggeslionem meani
Decrevil ilaquesanciiim concilium,nulIum deinceps, sanetiiati veslrae, el displicere vobis ul qijLseryiunt
non episcopum, non. clericuni, non monachiim, aut Deo, et annexl syp. clero, accedajjiad.ac.us,et ad*
possessiones conducere, aut negotiis saecularibus roiiiistraliojiei.n yelprocuratiohenidomorum. '••''•-
se miscere, praeterecclesiaslicarum ferum sollicitu- CAP. CLI. —llem si liceal dliquem exclerb ' • «v.iottdu
- ..-... • t.:.s"t
dineni,. ._ j. clorempfivatoriim.fieri:
CAP. CXLVI. Ut nulluslaicuspresbylerumsdumvil- . (Ex eodem, $ap. 14.) Item, placuif ut episcopif
licaliotti impiicare prmsumal- presbyteri et diaconi ve| cierici non sint coridueto-
(Ex concil. Mctderisi, cap. 6.] Itera jiibendum est res. aut procuratpres privatorum, neque; ullo .'Uifpf
uineiiio Taicorumpfesbyieros Ecelesiarum.siiariini vel inhoiiestp negotio .vicluiriquieranl.quia.fesplce--
ttifpi villicaiioni/el seeundum apostolum sfcculari el re debent scripluro _esse.:Nemo militans Deo,irapliT-'
inlioiiestaj negotiaiioriiimpljcare, nec secuin alioruin catse negotiis saecularibus. •- :-..
corilfa aucloritate.ro praesuihat ducere, quo iiiiniste-. CAE. CLIL^— Uisi quilibel
viiaiis manens, ad sacrifi.ciumardinainsihfra!mutbsci,
riiirij sihi commissum cogantiir negligere, Quod.si1 ' quoitdianum non-
clericrisnon
'-venerii,
hsecinterdicia pracsumpseril, excpiniriiiiiicetiir. ' habealur. ..._,'..,'.':.»,
CAP. CXLYII. De illis presbyleris qui cotilra, statuia (Ea, coiicii: Totetdno, cap, B*.)Presbyter, vei dia-,
canonum villici fiunl, et aliis sibi non concessis , conus, vel subdiacdniis,.' vel quiiibeiEecIesias^depu-
impiicaniur negociis, viciisquenon admiilcnidis, talus cleiiciis, siiritfa 'civitaiejJi.fueiit,-yel in loco;
(Ex eodem, tcip: &.) Similiior dc illis presb.3Jtefis> ., iri qiio ecclcsia csi.y aut iri.castefld, aut in yjco, aut,
qni conlia sialuia cafioi|uro yiUici fiunl, tabeiv.asi in villa , si ad ecclesiam ad sacrificiiun' quolidiaiiuin
PATliOi.. CXL. 21
651 BURCHARDiWORMACIENSIS EPISCOPI 652
.'..'.'iioii.Ten.erii,clcricus non habealur, si eastigalhs A t specialiter staluentes ui, praeterDci sacerdotes, nul-
iion [se] emendayerit. -his audeai pracdicare seu monaclitis, sive iile lalcos,
CAP.CLIII. —De eadem re. qui ciijuslibel scicniiaenomine glorictur. - -
(Ex concil. Venelico, cap. 1.) Clericus qui inlra CAP.CLIX,—Ut parochiarii clerici ab episcopissuis
niuros pivitalis manel, elea die inaiulinis hymnis canones discanl. -
sine segrilndine.defueril, seplemdies a communio- (Ex cqncil. Aureiia.-cap., 6.) Ul parochiarii cleriei
ne hahealur exiraiieus. a poniificibus suis necessaria sibi staluta canohiijn
percipiant, u.e rei ipsvvel populi qua; per
. CAP.CLIV.— Quod ofnnes sacerdolesDomini oporlel legenda salulem eorunvdecrelasunt, evcusenl sejjostroodiim
doceri, ut cmleros inslruant, el sibi proficiant,
(Ex- epist, Anacleti papm omnibus fidelu missa, ignorasse, CAP.CLX.—.Qiiod nutli sacefdoium canonis liceat
eap. 10.) Doceri er.go omn.es oporlct qni Domiiii ignorare.
Racerdolio funguntur, ul ct cseteros inslruant ct CelesL papte, cap. 20.) Celestinus uni-
(Ex episl.
sibi proliciant.-Scriplum est enim : Qni docti ftie- vefsis
: episcopis per Apiiiiaiij el Calabriani consti-
rint, fulgebunl quasi splendorfirroamenti elquiad. liilis. Nulli sacerdoti suos liceat canones ignorare,
.jiislitiamerudiunt mullos,.quasi siellscin perpe.ltias nec- quidqiiam facere qtioil Pairunv possil regulis
seternilates. Et alibi : Populus aulem sciens Deum "] obviare. Quae eniro a nobis res
digna servabilur.si
suum oblinebit el faciet, et docti in populo docer decrctalium norma constiriiiorum
pro aliquoruro Ti-
buiil multos. Ipsa erjim veritas per seinferl, et di- hilu, liccniia
populispermissa, fiahgatur?
cll : Bealirs est quj JJOJJfuefit scandalizaius innie.
CAP. CLXI.— De presbyteris 'parochialibus' cum
Ille prpcul dubio esl scandalizalus i'nDeum, qui recle conveneriniut se inebriare non audeant.
non docel, et qui ejus scandalizal episcopum vel
(Ex concil. Namnet. cap. 10.) Ut nullus presbyte-
sacerdotem. roiHiro, quando ad aiiniversariiiui diemj.XXX aui
CAP.CLV. .—Vt singuli presbyleri singulis annis suo Vliyei III, alicujus defuncii, aut quaefiraque voca-
episcopode minisleriosuo rationem reddant. lione ad collceiam presbyleri convenefiiit, se ine-
a
(Ex concil.Mogun. Ricolfo ejusdem sedis drchie- hriare nullalenus pracsuinai, nec prasumai prccari
ptsco habito, cap. 3.),Ut unusquisque presbyler per . iri amofe saiicloium vel ipsiiiS aniriiaeiiibere, aut
singulos annos episcopo suo rationeih niinisterii sui aliosad bibendum cogefe, vel se alicria precatioiie
reddat, tarii de fide catholica, quam de baplismo, iiigufgitare, nec^ilausiis ei fisus incoridiios, 6i fa-
alquede omni ordine minisierii sui. bnlas' inanes ibi referre, aul canlare praesuroai,
CAP.CLVI. — Ut ojnnis presbyter sibi subdiios fidem vel turpia joca, vel urso, vei lornalricibus aiite
discere coiisifingai. ^( se facerc permiltat, nec larvas
daemoiium,quasvulgo
(Ex concil. Gangren., cap. 3.) 'SymbolUm, q uod esl Talamaseas dicunl, ibi anie se feiri cpriseniiat.':'
signaculiira lidei, el oraiionem Doroinicam discere qifia hoc diabolicurii esl, el a sacris canonibus -pro-
sesnper admoneanlsacerdolespopulum Chrislianum: hibituni.
Volumusquent disciplinaiii condignam habeant qui CAP. CLXll.— De eadem re.
haec discere negligunt, sivc in jejunio, sive in alia
(Ex eodem, cap.-il.) Qjjando autem convenefint
casiigalione. Propterea dignuin est ul filios suos
doiieiit ad scholara, sive ad monasteria, sive foras presbyleri adaliquodconyivium, decanusaul aliquis
ul lidem catliolicaiu rccte discant, et prior illorum, versum.ante mensaiifi incipiat, elci-
presbyteris, bmti benedical, ei lunc secnndum ordirienv sedeant,-
Oralionem dominicam, ul domi alios edocere va-
'aller alleri honorem praebenies, et per vicescibnm
leanl. Qui vero aliler nori potuerit, vel in sua lingua el
potura henedicant, et aliqiiis de iilorum clerieis"
hoediscat.
aliquid de sancta Scripiura legal. Etposl refeciio-
CAT.CLVII. — Qualemprofessionempresbyleros aui nem similiter sanclum
diaconos suo episcopooporieal facere, quando per hymrium dicant ad cxem-
parochias consliluuntur. plum Doiniui, sieut in ccena fecisse legitur, cl sic se
(Ex concit. Tolcta. 5, cap. 27.) Quandopi-esbyteri j --contineant orones presbyteri, maxime in lalibusTo-
aut diaconi per paTochias consiittiunlur, oporlet eos cis, ut non vituperetur ministefiunj iilorum.
professionem episcopo suo facere, ut caste et pure CAP.CLXIIL—De eadem re.
vivanlsub Dei limpre, ul, dum eos lalis professio al- (Ex eoderii, cap, 12.) Sunjmopere eliaiii quisqtie
ligat, vitae sanctoe disciplinam reijneaht. presbyler caveat, sicut de statu suo vult gaudere,
GAP,CLyill.— Nulli monrtchononsacerdoli, vellaicq, Ul non quacuiiqueoccasione palrerh suum anl aliusn.
quantumtibet sint erudili, licel prmdicarc quemlibet ad iram ei ad fixani, quanto minus. ad
(Ex episl. Leonis papm.) De liisvero qnariri saepe pugiiani vcl ad caedeinaliquoyerbo irrilel seu.provp-.
dlcto concilio illicita eontra venrirandos Nicoenosca- cel; uec prpvocatus ad boc qtiisqiie prosiliat: quia
nones praesumptione tenlala sunt, ad fratreroetco- in talibus comessationibus ei polationihus, seropai;
episcopum noslrum Antiochehae sedis praesulem se imrniscet diabiiltis.
scripsiirius : adjicientes et illud quOd nobis propier CAP.CLXIV.^—De eadem rc. -
iinprobitatem rooiiachorum quoruradam religionis (Exeoileni,cap.i.) Qnando presbyleriper Kalen-
vesirae Verbo mandaslis per vicarios nostros, el lioc das-simulcofiveiuunt, post;peracium (livinum my*.
€55 DECRETORUM LlBRl XX.— LIBER SECUNDUS. -«54
ilcneiTi el necessariam collalionem, non quasi ad j^ ficanlur ad bonum, et fabulaeuon necessariae prohi-
.. plenam refeclionem, sed quasi ad prandium ibi ad benlur. .
tabulas rcsideant, ne per lalia inhonesla convivia se CAP. GLXX.^ D.e clericis intcmperate viveniibus,
iiiviecm gravenuquia indecenseslelonerosum.Saepe (Exconcil. Carihag., cap. 62.) Clerici inter epult
etiain tarde ad ecclesiam redeuntes, majus damniim canlanles, ab officiodelrahendi sunt..
rie rnprehensioiic conquirunt, et de gravedine raulua CAP. CLXXL—De clericis scurrilibus.
coiiiraliiiul, quam lucrum ibi faciunt. Sara-de bu- (Exeodeim cap. 80.)Si qiiis.clericiis aut inpnacnii
jusmodi CGUveiilnPaulus Goriflihios reprehendil, verha scurrilia, jocularia, risuiJique mpyenlla-Ioqui-
qui iiicouveiiie.ntei'ccenara dominicam niandiicaie tur, acerrime corripialur. .-#
conveniebaiil. Sicelqui ad ccenam dominicaro, id CAP;CLXXH.-^De eadem re:
esl, ad collaiionem verhi sub occasione potiveniunt, (Ex eodem, cap, 60.) C'ericos scurriles et verbis
£t ex veritale venlris caiisacoiijungunlur, reprchen- lurpibus jocu.alores ab ofiiciodeiraliendos.
sibiles coram Deo el hominibiis habenlur : et.idco, CAP. CLXXHIV-r-.Vl clericus fideijussor non sit.
pcraciis oiimibus, qui voluerit, panem cumchariiale (Ex eodem, cap. 1Q.) Clericus fideijiissionibiis in-
in domo fratris sui sinvul cuni fralrihiisfrangal, ef servicns, abjiciatur.
'
singuli singulos bibere faciaul, iuaxiroe ut uilra ler- " CAP. CLXXIV.— Ul ctericits barbam non nulririt.
liaro vicem poculum non eoiuiiigaiii, et sicad- ec- (Ex eodem, cap. 44.) Clerieus iiec comam ntitriai
clcsias redeant. nec barbam.
CAP,-GLXV.— Ne.clerifi, nec non viri retigiosi, anle CAP. CLXXV.—De clericis per crealiiram jiirdntibiis.
Itoram leriiam ineanl convivia.
concil. Non cleri- (Ex eodem, cfl/j.61).CIericum per crcaturas jufaii-
(Ex GqnJiag., cup, 12.) oporlet lem, acerrime objurgandum. Si perslileril• Jn viiio,
cos vel laicqs .religiosos. aiile sacram horara diei cxcouimunicandum.
lertiain inire convivia, neque aliquando clericos
CAP. GLXXYL — De clericis qui adulat.ionibus et
liisi liymno dicto edere panem, ei po.stcibura gralias proditiohibiis vacaredeprehenduriliif:
auclori Deo referre, '
(Ex eodem coitciL^ cap. &G:)Clericus qui adtilalio-
CAP. CLXYI.:—De presbgteris,ul hospitales sint. iiibus el prodilioriibus vtfcare depreiienditur degra-
(Ex concil. Nannct., cqp. 3:-) Utcuram hospitum. detur aboflicio.
njaxime.paupei'uraatque4lebiliiira,,orphanorurii quo- GAP. CLXXyll. — De orditialis qtti sqlcnt toitlra
f_t;eat.jue. peregrinorum Iiabeatpreshyter,. hosque Ccciesiasiica manddlci auribtis principis niclesiiam
ad. praudiuro suuiri quolidie, juxta possibilitaleja ihferre.
convoccl, eisqtie hospjliuin tribuat. ... 6 -(Exconcil. Ahliocli., capAl. Si quis episcopus arit
CAP. CLXVIL—"Z)eeadem fe. pfeshyter,-atu qtiilibet rcgulae subjecius Ecclesix,
cohsilium ct litleras CpiscopOrum provinciae,
(Ex eqdem,cap. 5.) Utautem oronis occasio rapinte jjraeter 1
vohiiiius tit bbnuih exera- et- piieciptie liietropolilani, adieril iroperalofem i
tollatur, presbyleri, qui
htinc reprobari et abjici oporlere non soltim a coni-
plum charitatis omnibus exiendere debentl hospiia-
verum et ab horiore cujiis parliceps viilc-
Ies'exlstaiit, juxta doininicuiu et aposlolicum prae- ir.imioiie,
tur exisiere : quia veneraiidi principis auribus nib-
ceptuni, ef Iuimaiiitalem praebeaiit iter facientibus;
aii- lesliam leniavit inferre, conlra leges Ecclesise. Si
quia per liospiialilalcm placuerunl quidam Deo,
adire prineipcrii neeessaria causa deposcit,
gelis liospilio rccepiis. Et Dominus in die judicii di- igitur
citirtis est eleciis : Hpspes fui, el suscepislis roe. Et hoc agaturcuhv iraclatu et-consilio melropolitani ot
Job dicil: Ostiurii mduiri semper viatori patuil. caelerorum episcoporum qui in eadem provincia
commoraiitur : qui eliam proficiscenlero suis pro-
CAP. CLXVIIL—Ut presbyleri plebes suas ul hospi-
lales sinl admoneanl. sequautur epistolis.
(Ex concil. apud Arvernas.) Placuit ut presbyleri CAP.CLXXVIU. — De illis qui episcopis suis rie eos
" ad amplioreiii honorem in ecclesia sua promoveant
piebes suas admoneaiit tit ipsi hospitales sinl, et coniradiciinl.
nulli iler faciehli mansionem denegent, el ut omnis concil. Africano,, tap, 51.) Ilem plactiit ut qui-
occasio rapinse lollalur, niliil caiius veiidaiil trans- (Ex
cunque clerici vel diaconi pro iiecessilatibus eccle-
eunlibtis, nisi quanlo in mercalo vendere possint. siarum non obieiiiperaverini episcopis suis^ volenti-
Qaod si carius vendere voluerinl, ad presbyterum liiis eos ad honorem ampliorein in sua ecclesia pfo-
iranseunles hoc referant, et illius jussu cum hiiraa-
fuovere, nec iilic ininislrenl in gradu suo, unda re-
i.itaie eis vendant.
cedere noluerunt.
CAP. CLXIX. — Ul cibis sacerdoium semper leclio CAP. CLXXIX. -^ De
divina misceaiur. presbylero cerlo erimine deposi-
lo, si deministerio sibiinierdicia> aliquidagerepm-
(E.v concil. Africiaio. cap. 6.) Pro reverenlia Dei sumpseril.
ei sacerdolum |d universa sancla synodusslaluit, ui, (Ex concil. Toleiano, cap. 6.) Si quis.presbyter ab
quia solenl crebro mensis oliosae fabiila; inlerponi, episcopo suo fueril degradatus, aul ofiicio pro ceJtis
in oroni sacerdotali convivio lectio Scrip;uj'arum crimiriibus suspensus, ei ipse per conteroplum ei su-
tlivinarmi! utisceatnr. Per iioc enim el animae adir pcrbiaro aliquid de roinisicrio sibi iiiterdido »gs,r<t
6515 - BURCHARDI WORllACIENSIS EPISCOPI . &S6
pravstimpseiit, et postea, ab episcopo suo cOrrepius, A piim proprium et. atl saecuiaria percurrat judicia :
in certa;praesuniptione perduraverit, hic omnimodis sed prius actio veiuileluf apud episcopuuj -propriuiif,-..
excoriiintihicetur,:el ab ecelesia expellaiur. El qui- vel certe consilioPjusdem episcopi, apud qiios jitf;e-
etihqtie cum eo commuriieaverit, simililer sesciat que partes [cum] .voluerinfjtidicIiimcorilinebuntJ.Si
esse excommuniealiini. Similiter de clericis, laicis, quis autem pfaeter'"haec feeeril, canonicis"'cpfrepiio-
'' ' 1'.' ", -
vel femiriis excommunicalis Observandtim est, Quod hibtis subjaeebit.
si aliquis isla omniaconiempserit, etepiscopilserrien- CAP.'CLXXXIY. — De presbylerisqui a plebibusliih
. famabunlur, quoinodo puigaridebeant,' ';'"
dare potnerit minime, regrsjudicio exsilio dam-
{Ex concil. Hilerdeiisi,-cdp. 10.) Si quis presljy-
na»ur. . /; ''',""'
CAP.CLXXX/ — De pfesbijtefo lieldiacono damiialo ter.a plebe sibi conimissa mala opiiiione iiifaraafus
; qui imperatoris auribus moleslusexliteril. ":-' fueiit, et episcopiis legitinijs ieslibtis appfobafe rion
(Ex concil. Anlioch:, cap: 12.) Si quis a proprio potuerit, suspendatur ab Pfii.ciopresbytei-iisque ad
episcopo presbyter aut diacoriris, aut a -synpdo•frie^ dignani salisfaclionefflV iie pppfjlus. fidelium iiico
rit episcopus forle damhalus, ef'imperaloris .aufibus «caridalum patiaiur. Digria eiilin salisfaciio esti^si
moleslus exsliierit, oportet ad matius .episeoportitn cis a quibusTeus credituf, post r<eciaro'sccuritatein
conyerfi cpiicilium,, et quae.pulaverint babere justa, B de ihiposilo crliriihe, Innocens-esse iiianiiestatUf.
pltirirois episcopis suggerant, Leprumquediscussiones Quodita riobisa rtvajoribuscoiistittitum esse' dbceitif.
ac judicia praestolentur. Si vero baec parvipendeiilcs Sed sive secundum Canones, sive. ad arbitriiiiri
liiqleslf fijerinl .imperalori,; hps nulla vertia digijos episcopi sibi coIlegas-YHconjujfgat,' et jurei id sacrp
csse, nec locum saiisfactionjs, habere, necspemf fti- coram posito Evangelio : quod eum sahcla Trinitas
lurav reslilutionis penitus operiri, : et Chrjstus iilins Dei,.'qui" ifiiid fecit et docuit qriod
GAP.CLXXXI. — De presbytewqui pravis exemptis Evangelitini continel, et isaricti quaiuor Ivarigelistae
mala de se suspicari perriiisefit. quiillud sciipseriint sic adjuvent, qupd ille pravrip-
'fi irtinatani: actioriem iia non perpetfafit, sicrit ei iie
($ifioWcii.'Agatlieii,,cap._^
suae uegligcns prayis exemplis mala de se stispicari illis oblatum est. Et, |n hac satisfaclibne "pbrgatiis1.
pernjiserii, el populus, ab episcppp jiiramenlo seu sectire deinceps suum exerceat iriinisferiuiri. Quam
bariiio Chfisiiariitatis constrictris, infamiain eju,s•pa]_; satisfactioneni norihuUi prajcedehtiuiri patfuni saii-
lefecerit, et cerii accusatores.;criminis ejus defue- ciurn Leonem papam; in; Tiasilica saricti Petfi apb-
rint, sdmonealur prihioseorsUihabepiscopO, deinde sloli, coranrfeverendissiniocaesare Carolo, acclefS
sub duobiis vel tribus tesiibus, Si non [se] emeuda- ! etplebeita fecisse coihmemofarif: ' atbue ita iuox'
ft,,: -.- ,i., ;.' -' .\. - -::-:
verif, in conyenlupreshyleforum episcppuseumpu- ^ venerandura pnncipem coiitra «jtisderti sanctlpapse
hlica increpalipne admoneat. Si vero neque sicse adyersarios,dignaeuilipjiis viiidictain.exercere.
cprrexeriti ab officio suspendalur, usque ad dignanj GAP-.CLXXXV.-—Siaiiquis'ex ordinaiis
satisfactioriein, ne populas fidelium in ep scandaluni suo danmalus fiierit, ui non debeat ribabepiseopo
dliquo"ke-
paliaiur. Si auteiu accusatoresTegiiimi non fuerint fensari. ,...' ,.-..,, ; ,
qui ejus crimina manifeslis indiciis probare conle»- .- (Ex_ cbncil. Afric., cqp. ^9.) Et illud petendiiB.
derini, etjpse riegaverit, tum Jpse crim sepiem so- :ut staiuere digrientur ut,: si, qui3;eiijuslibe.t'honbfis
ciis suis ejusdem ordinis, siyalet, a crimine semet- clericus, judicio episcppprum, quociiinqiie criinine
ipsuro expurget. Diaconus vero, si eodein crimijse fuerit.damnaius , non lieeat eunvsive ab,Ecclesiis
aecusalus.fueifil, semejipsiim eunj tribus excusef, quibus prsefuil, sive a quolibet lipmine defeiisari,
_ ."'..':'CAP. CLXXII. — De eadem re:- iriierpqsiia poena damni pecunise atque hOiioriSjqtio
{Ex cgncii,.Triburiensi, cap. 21.) Siquis presbyter hec ajtatem nec sexum excusandura esse prseci^
conira laicum, vellaicus contra presbyterum aliqtiais* piant. ; . ".,' ::. ;, -: ' :
habel querinroni;B controversiam, episcopo praeci- CAP. CLXXXVI. — De presbtjtero apopulo.qccusqto.
pieiitc, sirie personarum acceptione finiatiir. Laicus . (Ex epist,- Gregorii.y.Be. presbyterp vero yel
per juramentum, si necesse sit, se expurget: pres- qiiolibet sacerdpte a populo, accusato, si cerli jripi»
by tpr vero vice juramenii jrer< sanciarri cortseora- iuerintlestes qui criuiiiii-iilato.yeritatem dicarit,
lionem interrogetur: quia sacefdotes ex Ievi causa jusjui/anduni eril. in medio, etillum leslem proferat
jurare non debent. Manus per qiiam cofpus et sanguis de innocentice su;e puiitaie, cui nuda et aperla.suut
Christi corisecranlur, iuraaieriip polluatur! Absit! omnia, sicque roaneat iiv propfio-gradu. • ;:,,,..; ;[
cum Donijiius iii Eyangelio discipulis suis, quorum CAP.CLXXXVH. —De clericis Coriviclisetcbnfessis,
vicem non indigni in sancia gerimus Ecclesia dicat: siinlra annum causam suampurgareconlempserint,
Nolile pniniiio -jurare. Sit^ulem sejniO vesier, est, nutla vox eorum.posl audiattir. ,*.
estv:non,'!iion. Qtiod autemiiis abundaiuius est, ex (Ex concil, Afric.: cap.;46.) Riirsum.;.cOi]Stiliili.ini
malo est. est ut .aliquoiie.5 clericis conyictis' et confessis in
CAP. CLXXXIH. —-"Si clericus ddvershs cleribum ha- allquo crimine, vel propler eorunj qiiqruni.TOfecun-
:ij"elhegoiiumiddrseiulariarionreCiirratjudicia. dire parciiur^Vel propter Ecclesiaj,oppr"obTiiiiii, ;,aUt
(Exeoncil. Chalced., cap. -Q.)Si quis cleiicus ad- . insoleiUerii •irisuitaiiqnertj haereticoruni atque gefK
vergns clericuni liabet negoliuni, nori deserat episco- tilimn, si forfe eatfsa3siia. adesse vpluefin!,'ei'iirKo-
C57 DECRETORUMLIBIVIXX. — LIBER SECUiNDUS; ° 58"
ccntiain suam assereie, intra annuroexcoiurounica- A rum convocanti, hic danmetur bro.riimodo,nec lilira
lionis hoc faciant. Si vero inlra anniiui causam remedium consequalur.
stiaro purgare conleropserint, ntilia vox eorifro CAP.CXClY, — Si presbyler cohira suum episcopum' '
inflatus schisma feceril, ul anhlhemntizelur.
postea penims audiatur.
CAP.CLXXXYHI. — Ul nullus ex ordinaiis laico ju- Ex conc Carlhag., cap. 11.) Ab uriiversls episcOr'-
' * ~rare ' '
pimsumai. pisdictum esl: Si qiiis presbyier ab eprscbpo stio
(Ex concii. Remensi, cap: ;S.), Ut nullus execck- correptus fuerit, debel ulique apud vicincs episcb-
siasiico ordine cuiquara laico quidquaro stipra sacra, pos conqueri, ut ab ipsis ejus causa possii audifi,: ac
vel-super sancta Evangelia jufet, sed simplieiicf per ipsos suo episeopo reconciliari. Quod nisifecfe-
CUIJIpuriiale et veriiaiedicat: Esl, esl, Non', liOii; rit, sedsUperbia, quod absil! inflalus secerneiidtiiiT
sed si est nliquid quod eis a laicis ohjiciatur, ad se ab episcopi sni communione duxerit, ac sepafa-
episcopnm, in cujus lerrilorio est, deferatur : et lim cum aliqiiibus schisma faciens sacrificium pe'6
juxta id quod illi-qui ejtisdem sunl ofdinis dijudi- oblulerit, analhema liabeattir, et lbcum' aniitlat. 5Si"
caverinl, aut eorfigatur aut expurgelur. querimoniam justam adversus episcopuhi riori ha-
CAP. CLXXXIX.— Si presbyter aut diacoms in for- buerit, inquirendura eril. ,'.'"" <"
nicalione',aul perjurio, autfufto, homicidio, capliis g: CAP.CXCV. — De illis-qui aliquem ex bTdiridlisfdtsb'
fuerii,abofficiosuspendaiur. crimina appetierint. -
(Ex eah. apostolo.) Presbyler arit diaconus qui .(Ex eodem, cap.S.) Si quis epjscopiun aui-pres-
infornicaiione; aul perjurio, aUlfurtOj authoihici- byterum vel diaconum falsis criminibus appelieril,
dio captus esi, dcponaliir : non lamen communione et probare ppn poluerit, nisi in fine dandani ei Tion
privelur. Dicil enim Scriptura : Non jtidicat Dominus esse Communionem. —'•
bis inidjpsum. CAP, CXCVI. — Ul criminalor- crimen eriminqti,;li(?.:,
: leris
CAP.CXC.-^De ordinalis, si aliquis Ulorurh_percus? comprehensum, qnte accusatiqnem episcopo
sorexsiiterit. suo represeniei,
(Ex conc.Agalhensi, cap. 3.) Si quis in aliquo (Ex concil. AurelL, cap. 10.) Illud praeterea omni
ccclesiastico gradu isacratus percussor extiieril, ecclesiastico ordiniomnimodis observandum est, tit-
cor.ripialur accerime. Si non ernendaverit, depo- nullatenus aliquis praesuniat in cOnciliovel syripdaU
natur. convenlu aliquem confralrum accusalione pulsare 1,
CAP. CXCI. ^— De presbyleris qui propter snam nisi piius ipsum accusalionis crimen et litigatioriis^
• negligenliam degmdanlur.
caiisas, lilteris per ordinem cbmprelieiisuin, maijit
(ExconciL Moguni.i cap, 40.) Dieliim csi nobis prppriasubscripserit, et episcopo vel sacrae syripdp;
presbyleros propter suam uegligeniiain canonrce " pPrrexeril, iit jusle et canonice liiiganliurii' con.fp-
degradatos, et saeculariter gradu amisso vivere, et versiai finiantur. Norienim licet, ul auciofilas tto-.
poenileiUiseagendaebohunvjiegligere. Unde- slalni- mana leslatur, nisi iiiscriplioiie celebrala feiini;
mus ul, gradu amisso, agendaepoenitentiaegralia in queroqtiani -fieri, nec ad judieiuhi exliiberi, quia'
monasterio aut canonico aut regulari millaiJlur. sicut conyiCluin de crimine poeha consiringit,f ila
Si -vero hoc fieri causa quaelibet prohibueril, ubi- accusalorem, si non prbbaveril quod objecit. .^
cumqiie sinl, ppanilentiam agere non desislant. Si —
CAP.CXCVII. Ul riullus ex brdinalis se• pfoctariiei
aulcm amisso gradu saecularitei' vivere voluerint, et in synodo, nisi scriptis. , . :.S
pcenilentiara agere «eglexerinl, ab Ecclesiae com- (Exconcil. ad sanci. Medard., cap. 9.) Hincftia--
mnnioiie separenlur. rus, .arehiepiscopus Remorum, suis accusatofibusj
CAP. CXCU. — De ordinaiis, si injusle degrddati dixit: Quae esl petilio vestra, fratres ? ^rMisericor-
fuerinl. : diam, inquiuiu, petimus nobis a vestra paterriitaie
(Ex eodem, cap. 28.) EpiscOpus, presbytef aul impendi, de roinistratione ojxliniiirt ecclesiasticb-
diaconus, si, a gradu suo injuste dejeGtus,|in secuhda i'um, ad quosa domino Ebone quondara provecli, a'<
synodo innocens reperiatur, nori potesl esse qiiod vesira auctoritate suspensi suraus.Hinchiarus epi-i'
fuerai, nisi gradus amissos recipial eoram altari de D scopus dixit: Habetis libellura reclamationis auf
manu episcoporuro. Si episcopiis esl, orarium, an- postulalionis, sicut ecclesiastica se habel tradilio?.
nulum ei baCulum. Si presbyter, orarium et plane- Hli aulem respondefunt se prae manibus nulluin ha-:-
tam. Si diaconus, orariumet albam. Si subdiaconus, bere libellum. Hincmafus episcopus dixil: Legum
palenam et calicem. Sic et reliqui gradiis in repara- ecclesiasticarum aucloritas lalis est ut in causis1
lionem sui fecipiant qnas,-cuni ordinarentur, perce- gestorum semper scripiuram reqtiirat: adeo ut qui-
peraut. adsacrum fonteiri accedil, suum dare nonieri prae-
CAP.CXCHI.— De ordinalis qui episcopum pro- cipiatur ; qui ad suiiiniiiiiisacerdotiuro prdvehitur,'
prium-contemnuni. decreto manibus oraniuin roboralo eligilur; ordinatus'
(Ex concit. Aniiolh,, cap. 5.) Si quis pfesbyler autem a suis ordinatoribus litteras aGciperejubelur;'
aut diaconus,£piscopura proprinm contemnens, se ab qtii etianv ab ecclesiastica socictate quolibef ex-i
Ecclesia sequestraverit, et seorsum coriigens altare cessu discijidilur, libellari scriplibrie jaiil jfecipiluft
cohsiituerii, et coriimoiiehti episcopo non afquieve - aiit dejicitur; sed qui accusatur, vel escommurilca-
rii, nec conscniire^vel bbedire voliieril semel el itc-' tur se.u reconciliatur. pcr scriptnram acciisari--vei.
85? . BURCHARDl WORMAGIENSIS EPISGOPI 6150
rccoriciliari jubetur, Et sic in caeteris hujusmodi in A faciatinexsilium deporlari, uluniuspesna roulloriiin
lantiim scriptura depdscitur, tit, sicut beatus Gie- pbssit esse eorrectio.
gorius in Coramonito.rio ad Joannem defensorem ex CAP.CCII. -- Ut si quisclericum accusaverit, ei lesti-
Romanis legibus suinens scribit : Sententia qiiae moniis probare non poluerit, accusaior pmnam
sine scriptura profertur, nec nomen sententiae ha- accusali accipiai.
bcremercatur. Quapr(>pter,fraireset filii, oporlelvos, (Ex.cpncil. Rfaggdrdeh., cap. 8.)Placuil ul, si qu::
secundum ecclesiaslicam auctoritatem, reclamatio- aliquem clericorum in accusatione fprnicaiioriis.iin-
nciii veslram libelliserie allegare, eanique manibus petit, seeiinduin prajceptiim-Pauli aposloli, duo vei
vestris roboratam synodo sacrae porrigere, ul con- tria lestiuionia reqniranlur ab illo. Quod si. nqii
venieiiter ei canonice vobis valeat responderi. Et poluerit datis lestimoniis approbare quod dixil,
iiiiic ipsi fralres libcllum conscribeiiles, eiqn.e sua excommuiiicationem accusali accusator accipiat,
noniina snbseribenles, porrexerunt Hincmaro epi-, GAP.CCHI. — Ut sicut laici clericos in secutaribus
scopo, qui tunc una ciim Wevilone, Seiioneiisi archi- in stta accusalione non rccipiunt, ila nec ipsiin.
episcopq, etcum Aiiialiico, Tjuronensi aeque archi- sacerdottim recipianlur.
cpiscopo, sub praesenlia gloiipsi. regis. Caroli,- ' (Ex concil. Aureiianensi, cap, 5.) Ojnnes episcopi
. in terlia sessione acclaihaverunt: Sane dignuih esi'
synpdo prajsidebat, "
ui, sicul sacerdoles vel clerieos in sua acctisalione
CAP. CXCVIII. — De clericofum accusaloribus : si,
nniim ex bbjeclis probare nbripoluerint, ad cwiera. yel saecujaribus judiciis laici.non recipiuul, Jiaipsi
nptiadmii.lanlur. ...... in sacerdolum vel clericoruro- accusationibtisj "scu;
ecclesiasiicis negoliis, nisi sponle collaudenlur,,iion,
(ExconciL Africano,cap. 75.) Ilera placuit, quo^
recipiantur :.quoniam inconyenieiis est nt bi qui<
tiescunque clericis ah accusaioribus niulur crimiiia' hos
el Untiih ex respuunt, ab his recipiantur, .;, ->;: ,; .-:-
objiciunttif-i ipsis de quo prius egerinl,
probafe"'iiori;' vaitiefiiU, ad ''cfBiera' jam. riori admii- CAP.'CClYiy—-V'i'iesiivii6mnm''tm^'"^_ntra-'deHi^m''
nemo stiscipiaf.
lanlur.
— (Ex concil, yTfiburierisif cap. .4;-)/Teslijhpjj.iuiii
CAP,CXCIX. De episcopo.au.l p.resbyiero, si causq. laici adversus clericuni ''-''? '-
xriminalis eis reputala "fuefu, quomodo se expur- nemosuscipiat.
" "'"' CAP,CCV. ^- De mdincuis,m acciisaii fuetihi,rquot
gttre clebeant. leslibus seexcusare debuerinl. ::':•:
(Ex concil, Wormacieh., cap. 8..) Sj episcopn aut ,{Ex coifcit. Carlhagmetti, cap. 20;)15i atil"efij;pres->
presbytero causa crimiiialis, hoinicidiuiri., adiilia-
hyteri vel diaconi .fuerint accusali, adjuncto sibi ex
riiim et iiialeficiinn repuialum fuerii, ift singuiis. vicinis Tocis
propriiis episcopus- legilimo iiiiniefo
Missani traelare debel, ci Secretara publice dicefe,
-coliegafiim, quos ab eodeni accusaii petieriril, idestji
Cl communicare, et de singulis sibi repiUalis irino-:' una seeuijj in presbyierii -nomiiie VI, in diacoiiir
c$n)em se oslendere. Quod si non fecerit, quiu- tribtis, Jpsoruin cansas disculiat,' eadem dicrum et
qtieiinio a iiminibus ecclesiae exlraneus habealur. dilaiioiium, et a'coinmtinione et
- Temolioimm,
. . dis-i
CAP; CC..—rUt clerici qb alienis jiidicibus nqn, citssione personariim iiileraccusalofes, et^cos qui
consiringuniur. accusanlur forma servata, fieliqiiovum anleni cleri-:
(Ex decr. Adriani papw, cap. 58.) In cleiicpruni corumcausas, eiiam solus.episcopus loci agiipscatet
causa iiujusiiiodj foruia servetur, ut nequaquam eos finiuf.
ienleniia ;no,n a suo judice dicta conslringai, GAP.CGyL.— Dejsiibslanlia.defuncli presbyieri, cur
CAI>,CCI. "*- Griminantem:injusie, etjson probantem, jus esse debcal.. .
verberibns-pubtice casligandunt, et in exilium de- (Excottc. Triburiensi, citi inlerfuit Arnotphus rex,
porlandum. cap. 23.) Sancto concilio alialura est quod' quidain
(Ex regu.j.ad Anlemium subdiacqnumCanrpan.y laici improbe agant coulra presbyleros suos, ita.-ut
cap, 201.) Cum forlius punieuda sinl .criiuina quse de.morieniium presbyierorurosubsta.niia pariessibi
insoiuibus etinaxiine sacraliSiOrdinibtts ingerunlur, vindicenl siculi de propriis servis. lnlerdicinujs ita-
^uarii.&itis eulpahiles, Omnes qui jn c.ausaJoannis que canonica auctorilate ne hoc ulterius Uat : sed
diaconi resedislis, attendiie, ut Hilarum criroina- sicuti liberi facli suntad suscipiendum gradniii ei
lorem.ipsius, nulla ex dePinilione veslra poena ve-r agenduiJ) divirium officium, ita nili.il ab eis exigaiur
niens pasligaret. Nec illud ad excusaiioneni vesiram prauer diyiiiumofficiuin. De peculiari vero sacerdo-_
psse credalis- idoneuro,. quod vobis quasi jridicare fum nihil sibi usurpeiit, sed toltim in quatuor riivir
volenlibus solus fraler et coepiscopus noster Pas- daltir. parles, una. episcopp, alia altarj, lcr.lia <pau-;
chasifis dieilur detulisse. Nahvsizelus in vobis recti- peribus, quarta parenlibus : cl si noii sunt idonei
Uidinisvrguissel, facilius uni a mullis ralionabiliier parentes, episcopirs caro recipiat, el in usuni Eccle-
suaderi, quara multi ab uno poterant. sine causa sice diligenler distribual. Ei si qiiis contra baec fa-
diflerri.- Quia ergo tantae iiequilise ftialuin sine digna. cere praesuuipserit, anallieroaiizelur..
non debet ullioiie transire, suprascriplum fratrejn CAP. GCVH. -*- De presbyleris qui sine ieslamento-
nostrum Pasciiasiura volumus adrooHeri ut euindem discesserint. , ;
Jlilarum prius subdiacopatus,quoindignus fuugilui-, (Ex eodem, cap.ii.) Si quisciinque ex gratlu.cc-1
privet pfljcio, atque yerberibus puhlice castigatum clesiaslico siue testamento et sine cognaiionc dU
6CI DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER SECUiSDUS, Cfli
scesserit, baereditas ejus ad ecclesiam, ubi servivit, A mutuam caedem proriiperirit, proiit dignitas ofllcio-
devolvatuf. Siihilller de saiictimonialibus. rura in tali excessu conttiiheiiam pertulerit, a pon-
€AP. CCVIH.— De clericis qui laicalibus veslimenlis lifice districlius vindicelur.
tiluriiuri GAP. GCXVII.—Deeademre,
(Ex eodem,cap±27.) Ut laicalibus vesiimenlis cle- (Ex eodem,cap. 7.) Fralerin fratrem si ausus fu«-
rici non ulantur, id est, manlello vel cotlo, sive. rit manum miltere, legilimam disciplinam acci-
cappa, nec preliosis et ineptis ealceameiuis, «t ali's pial.
novitatuhi vanitaiibus,'red feligioso et decenti ha- GAP.CCXYTH.-rr De officiisel ministeriis seplemdia-
' bilu ihduli incedant,- ' ' - conerum cum subdiaconibus el sequeniium ordi-
CAP.GGIX. — De eademre. -' num minislris observandis.
(Exconcil. Cariliaginen., cdp. 45.) Clericus profes- (Ex ep. Fabitini papw, cap. 2.) Septem ergodiaconi
sionem suam eliam habitu et incessu probet, et sint in urbeRoma per septem regiones civilatis, si-
idoneo--nec veslibus nec calceamenlis decorem cut a patribus accepimus, qui per singulas hebdo- 1
quaeral. madas et dominicos-dies,aisjtie feslivilalum soleronia,
CAP.CCX. —"De clericis qui ociose in nundinis am- cnm siibdiacoiiibus et acolythis, a"csequeniiufnofdi-
bulant. g num roiiiistiis, injmicla sibi observent ministeria.-cf
oinni hora sintaddivinum officium,elquid(jiiiit
(Exeodem concil., cap. 48.) Clefictis qtii, nOn pro "parati
emendo aliquid, 1n ntindinis yelin foro deambulat, eis iiijungilur peragendum. Siiniliter et vobis protil:
ab officiosuo degfadetur.' opportuuunj fuerit, per singulas civilates est facien-
CAP.CCXL —-Ut nulliis ex clero arma miiitaria dum ui divinuin, absque ulla mora aui negligentia,
portet. sludiose ac solemriiter agatur officium.
(Ex eodem concil, cap. 48) Quicunque ex clero CAP.CCXIX; — De numero cerlo dtaconorum. <
esse yidenlur, arma militarianon sumani, ncc armati, (Ex concil. Neocmsar., cap.ii.) jDiaconi sepleni
incedant, sed professionis sua?,vocabulum religiosis debentesse juxla regulam, licet cl valde roagiia sit
moribus et religioso habitu praebeaiit. Quodsicon- civitas; Idipsum autein et Actuuin aposlolofum libef
insinuat. "
teropseriiil, lanquam' saerorum canonum coiitempto--
res <etecclesiasticaesanclitatis profanalores, proprii CAP. CCXX.— De eadem re. :'
gradus aniissione-mulclentur : quia non possunt (Ex concil. episcopofum,qui in Aficirn tt CtCsnria
siniul Deo et. saeculomiliiare.. .convenerunt^ cap. 9.) Diaconi seplem esse debenl
CAP,CCXH.'—Ut omries clerici magis confidant in secUndujn fegulam, quamvis magha sit civitas. GuL
defensione Dei qtium in arriiis. C regulaeauctorilas erit liber Acltium apostolortim.
(Ex concil.-Aurelianen-,, cap. 9.) Omnimodis di- CAP.CCXXI. — Ut diaconi coram presbyleris non ,:
cendnm est -presbyieris et diaconibus ul arma non sedeanl.
porlenl, sed magis-confidani indefensione Dei quam (Ex concil. Luodicensi, cap. 20.) Quod non opor-
in afmis.- < -' <: lcal diaconum coram preshylero sederev sed jns-
CAP.-CGXHI.-— De illis qui, execclesiasticd ordine; sione presbyteri sedeat. Simililer auiem et dia-.-
.'. aut.venantur, aul cum accipiiribus jocanlur. cqnis honor habealur ab obsequenlihus, id est, a
(Exxoncil. Meldensi, cap.l&i) Eptscopum, ;presby-. snbdiaconis et qmnibus clcricis.
lerum aut diaconem canes ad venanduro, aut accipi- CAP.CCXXll. —De diaconibus qui se presbyleris .
tres, aut liujusmodi res habere non licet.jQuod si anteponunt.
quis talium persona<rpniin bac volunlate saepius de-; (Exconcil, Toietan,, cap, 59.) Nonnulli diacojics
teclus fuerii, ,si episcopus est, tribus men.sibns se in tanlara erumpunt superbiam ut sese presbytei is
a communione suspendat, presbyter duobus, diaco-,: anteponant, aique in primo choro ipsi priores jsiaie
nus uno abonini oiTuioet conimunione susp.endanlijr. prajsumant presbyleris in secundo choro conslitutis..
ut
CAP. CCXIV.— De servis Dei, ut omnes sylvalicw Ergo sublimiores sibi presbyleros agnqscaiii, lani
vagationes cum canibus el accipiiribus- interdi- p hi quani illi in utroque choro consisiant.
cantur. CAP.CCXXHI.•—Ul exorcistm energumenismanus
(Ex concil. Aurelianen., cap. 3.) Omnibus servis impondnli
Dei venationes el sylvaticas vagaljones cum canibus, (Ex coiicil. Cariliag., cap. 90).' Ofnni die exor-
el iit accipitres. et falcones non habeant, inlerdi- cisiseenergumenis manus imponant.
cirotis. CAP.CCXXIY.— De Iionofe universis ordiriibus
CAP. CCXV. — U.t ctericos discordanles episcopus compelente.
sua poteslale recoriciliei. (Ex decr. Silveslr. papm, cap. i.) Ila ffatres jubet
(Exconcil. Africano, cap. 59.) Discordanlescleficos auetoritas divina, elaflirmat, nt, a subdiacono usqne
ad lectorem, omnes subdili sint diacono cardinall
episcopus vel raiione vel poleslate adconcordiam
irahat, inobedienles syriodus per aiidientiam dam- urbis Romae, in Ecelesia honorem repraesentaiiles
net. "''.' lantum. Ponlifici vero, pfcsbyler, diaconus, suhdia-
CAP.CCXVL—Declericis qui proruperint ' * in muluam conus, acolylhiis, exorcista, lecior, abbas, monachus,
cmdem. iii omni loco repraesenlel obsequiuni, sive iu.pnblieo,
(Ex concil. Hilerden., cap. 6.) Si quicleriei in &ivein gremio ecclesiae. -.
'
G65 BURCHARDI.WORMACIENSISEPISCOPI ,.. m
GAP. 'GCX%N/.,;.^;.,'p'e,jspcefd_qiibusJ.qui qdimplere A;men conscrvei. rr.y. a. v-:,f..i. £_,:|.;«, ^. ''$?$, Data
^nuriimiriisiefiiim^nesciUnijricCdis
ab officiosinisubmoiendi..' '- •- >' ; Wqrniaciae, Idibus Mariii, aiiitq Doroinicse'iiicarjia-.
lionis millesimo "duodeciriio,indiClione X. -
(Ex concil: Aurelianehsi; cap. f>.) Saeerdoles qtii CAP.
rite *non sapiuiit adimplere iiiinisieriiim suuni, nec CCXXYIH. ~ De itlo qui fitgam fmlris cein-
veril.
diseore-juxia.prjecepTuni' suoruni episcoporuni pro (ExdiciisRasilii.) Siquis eumqiiem, dislrielionero
yiribus satagun:, vel coniemptores canonum exi- eeclesiasticam non
fereii.lem, fugaromeditari agnoVa-
stiiiiii ab-oflicio proprio sunt'subiiiovendi, qubusque rit, non statiin prodiderit, perditionis illius partj-
Ii»c pleniter eiiieiidaia liabearit.
cipem se esse noij dubitel : et tara diuest a cou-
GAP.CCXXVL —Ut inter clericos noncomputenlur ventu^fra.trum sequeslranduSj quam diu ill_evaleat
c/uisub nullius episcopi disciplina intieniunlur. revqcari,. . ',-,. ,.'__;-'.
, (ExconcU. Pqrisiensi,,cttp. 10.) jNulla ratione cle- CAP.CCXXIX. —-De illis qui presbyleros suos male
rici ai.it sacertioles habendi sunt qui sub nullius. . iraclaverinl.
epispopi disciplinaetp.rovidenlia gubernanlur. Tales. (Ex concil, Arventen., cap. 7.) Si quis presbyte-.-
eniin acephalos, id.est, sine capjle, priscae Ecelesiae .riim propriuro inhonoral, aut; verbo atil facto con-
coijsueludo njinc.ipavil, " '
B turae.liain facil, .lamaliu aJiroinibusEcclesiav-arcea-
GAP.CCXXVII.— Exenipl.ar formatm episiolm, qum tur, qubusque per .condignaro pceiiiteutiam salis-
. in Nicwna sijnodo a sanclis patribus est formala el Taciat. Ait enim Apostolus : Presbyteri qui bene
collauduia.
pvaesunt, duplici hqnore digrii habeaniur. liem.
(Ex ctecr. Nicaini (oncitii.) In.nomine palris it, et alibi dicil : Obedile praeposilis vestris, suhjeeli eis
filii 7, et spiiilus. sancli«. Walterio Spirensi epi- eslote, etc. ...--..--'.."'
scqpo, egq, B,urehardirs saneiae WormaciensisEc- CAP.CCXXX. —• Ul nbtnetipapm in Ecclesiis sanctis
c.esioe .deyqius gregis.Chrisli famulus, in Deo vero • ,. - •reciietiir,:'' . : • .' •;;
sumrox felicitaiis heaiitudinem, Cum sancla catho- (Ex coneil. V-qsensi,cap, .5.)"Et hoc jtistuni yisnn)
lica Ecclesiaprompta sit sequi docunientaEvangelica, est nobis ut nqmen doinini papae , quicurique sed»;
quaedicunl: Qui recipit prophetarn iifnomine prophc- apostolicaepraefueril, innOslris Ecclesiis recileluf.
tae, accipi.et mercedem, prophetae; et qui recipifju- G.4p.CCXXXI. — Ut presbyler aul- diaconui gui cq-
s.iiini.in,. noiJiine.Jusii, el .caetera ,; et Aposlolus nonicus non csl, sed in viliis iiabiiai, nhsqimm
jubcaihqspita|italeni.seclari,etnecessitatibussanclo- suqimas fesiivilates celebrel nisi in tivilqlibus.
riitii yiioriini iComniuiiicare; lamen propler eos qui (Exconcil. Arvernen.,cap, 6.) Si quis pfesbyler atit
caulqriataiivliabeiilsuara epnscienliam, diceiites ,se C diacotius, qui hon in civilate canoniciis essediiiosci-
esse simpliees, cum sinl aslulia diabolica repleti, el lur, sedinvilluiis habiians, in oraloriis-officio Sancto
pro<opere pietaiis dicuntsede Ibcoad loeuroTransire, deservieiis celebrai divina mysleria., festivitates
cum.siut sua njaHtiafacientefiigitivi, etdictintseesse praecipuas, Doniini Natalero, Pasclia, Pentecosten,
miiiisierio sacro iiisertOs, cum nbiVsint: staluium et si iquse principales "sunt festiviiaies reliquaB,i:
tesla saiictis Palfibtis nemitiem clericum alienuni et" dcliinc ne faciat commonemus : et nlisquam alibi
ignotum recipiabaliqiioepiscbpoeliiiihronizariinsua nisi ciini episcopo .suo; in civitate fesliviiates supfa-
ecc!esia,Tiisi habeat-a proprio episcopo epistolani dictas celebiet. -Quicuiique suiit cives laici, natii
qna* in canonibus nOniiuatui formala. Ideo notuni raajores, pafi modo in urbibus ad poniifices _soos'h»
facinius paleinliali veslrae quod praesehs fraler nos- praidictis festiviiaiibus venianl, etibiiiivirta iuyster.
ter lisiruiii literafuiJi portilor nomiue Ecmaniius, non ria celebriter aiidiaut. Qtiodsi qui iihprobaleiiieri-
pfo stta Jiequitia expUisus esl a iiobis : sed, poslu- taie hajc cohleinpserini, a.conirtJuiiiane peHantur. .-
laiilibus fratribiis noslris, eoquod es faniilia nosira CAP.CCXXXII. — Ut presbyieris poiesias prmdicandi '
ftiit et itbslef baplisatus, fecimus ei iiberlaleni re- insuis ptebibus concedulur. -.':
ccpiam a cornu allaris caiionice, ei ordinavimus (Ex concit: Vaseasi, cap. 6.) Hoc eliam pro aedi-
eufri rid graduro presbylerii. Cui etiani has diroisso- D ficalione oinniuiu ecclesiarum, et pro utililale totius
rias sive comraendaiiiias lit.eras fecimus, el eura ad populi nobis placuil, ul lion solum in civilatibus,
veslrain dilectaro fraternitatem dirigintus , ui in sed eliam in omnibus parochiis, veVbuiri faciendi
veslf3 parochia sub vestro sacro regiraine et defen- darenuis presbyteris potestatem, ilaut si presbyterar
sione consislere valcal. Ego, iiiquam, Burehardus liqna iitfirmilale prohibenteper seipsum non poluerit
liinriiils episcopus, iii nominePalris, elFilii, et Sp'.- piaedicare, sancloruni patruin Homelix a diaconibus
rl.ttis saricti, et in unilate sancte Eeciesiae, in qua probatis recilentur. . .
Pelro datura est jus ligandi alque solvendi, absolvo CAP. CCXXXIU. — De cleticis /jui in rixa inlerfi-.
Ecmannum piBsbyterum de civitate Wormaciensi, ciunlur.
iiidiclioneX; et licenliaui do vobisinlhroiiizaridieuni (Ex concil. Tribur.. cui Arnotfus rex interfuit, cap.
ii), quacjinque ecolesia vultis vestra; parochiae. Hanc 50.) Quicunque clericus aut in bello, aui in rixa,.
ergo epislolam Graeeis litteris hinc inde munire de- aiil genlilium ludis. murluus fueril, neque oblalioiie
crevimus, elaiinulo Ecclesiae noslra; firroare censui-. neque oratione pro eO postulelur, sed in nianusjji-
rous. Fraternitaiem vesiram Christus nobis incolu- cidal judicis : sepullura tanltim non priveiur,:
605 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER TERTIUS. 6GG ..
C.\r. CCXXXIY. —-'De ctericis qtti t:' dominis' suis jA vero fornicatus fuerit, aut adulleritim per.petra.vcril,
liberi facli Suitt, '.'..
anipljuspelli debel etad pcenilenliain retligi. • ,<•
(Ex concil. apud Allli. habilo, ctii inlerfuii Cbn- . CAP.CCXXXVII. — De predicatione presbylerorltm.
radus rex, cap. 58.) Nullus clericus ad graduiii pr'e$-' (Ex concil. Triburiensi, tai.inlerfuii rex Arnplpli.).,-
byterii promoveaiur, nisi ui sciipliinJ iii caiibiiibiis Praecipimus •v.ohis lUunusqiiJsqiieveslium siipef./
Iiabelur. Si enim propter Dei dilectioriem quis de
.; duas seu tres hebdomadas, diebus dominicis seu
servis suis quemquamelcgerit, el doctierit Kleras;'
_i fcstiviiatibus sanclorunj, popuhiro sibi commissum/
et libeftaii -cbndonaverit, et periiiiereessioneiii erga doclrirtis saluliferis
ex, sacra Scriplura suinpiis in
episcopum presbyteniin effeceril, elsecuiidum apos- ; Ecclcsia sibi
lolos viclum. et vestilum ei donavefit: ille atirem' inslruere cqmmissa pos.t Evangelium pei-lecium -i
studeal, et juheal illis ul nulhis de eccle-
posiea in superbiam elai.us missaro domirtis stiis el
, • sia exeal, aniequani a.presby lerq -sive diacono idli-f s
cauonicas hbias "bbserVare, el psallere renuerii, ei roa
laus, id esl Benedicamus Don.i.110,aiif lle-roissa
eis jtiste obedire, dicens se liberUm esse, Tiolueril," , . ." . _ <-
est, prqnunlielur. -. ;, :
et quasi libere cujus vull homo fiat, hoc sancta"sy-
-~ De ecclesiasticjs,-si sceculare.s
nodus anatheinatizal, et illum a sancla comiriuiiiohe : CAP.CCXXXYUI. , potestaies liaberedesideranl. ;• .;-, :
arceri judicat, donec resipiscal el doinino Suo obe7 '"
diat secundum canonica praccepla. Sin auiem obsli- (Ex episl. Gre. papm Secundino servo Dei reduso
directa.) Ceruim namque eslnon, vos- aiite exer- >
nalo animo et hoc conlempseril, accusetur apud -
citui.ducem praeponere, nisi vobis labor ejus fidesque .'
episcopum qui euin ordinavit, et degradeiur : el fiat
complaceret, et nisi eum anteactae viiav virtus etsob
servus illius idem domini sui, sicul natus fuerat. Iiciiudo aptuin esse inonstraverit. Si vero non aliis /
Quisquis vero talem secum babuerit, poslea quam - nisi hujusmodi viris commillilur
rem illius praedictam audierit, et dbmino stio hori i gubernandus. exer-
citus, quajis dux esse debeat animarum ex istiits .
reddiderit, vel a se projecerit, sive episcopus , sive
: bonae rei comparalione coUigitur, Sed yerecu.ndum
comes, sive clericus, sive.Iaicus, aiiaiheinaiis illius
; et dicere pudet, qttia sacerdoles sibi duca- _;
societale nodalus, poenam excoiiniiutiicalionis Juet; nqbis.est,
tuiu arripiunt, qui exordium rcligiosie militise. non
CAP. CCXXXV. — De presbtjteris qui parochias fu- - ' , ,'
gerhu in quibus locati sunt. .. - ;. viderunl. -.. ...
(Ex concil. Cabitlon., cap. 41.) Presbyter proprio CAP.CCXXXIX. — Ut viri veraces et Deum limetites,
loco diroisso ad aliuin migrans nequaquam recipia- jn civitalibus
''•' el in publicis. vicis decani, contiiluait-. -
tur.
lur, nisisuae migraiionis causam dixerii, et se inno-
cenler vixisse.in parochia in qua ordinalus esl sub , {Excpncil.Rothomq;.,,cqpi 9.),Ulpopulus admoiiea-
lestibus probaveril: lilleras. eliam habebit in quibus tur Ut iu domiiiicis et feslis diebus omnesad vespe-
sint noroina episcopi et civitalis plumho impressa, . ras, e.l nocluruas vig;ilias,.et ad missaro oiiiijiniodis=
occurrant, el ui decani in ciyita,iibus el in.vjcis pjir *
quibus cognitis, ettalihus invenlis qiiibus fides adhi- blicis viri veraces el Heum limentes
beri possii, recipiatur. consliluauiur,
ut.ad Dci-..-
CAP.CCXXXVI. — De presbyteris qui crimine-capi.- qui desides et. iiegligen.ies.coromoneant
lali accusanlur, el cpllegqs.guibus <se.excusqre pos- .- servilium absque occasioiie pj'qperen.t,.el utipside-
sinl non haberit. cani sacramento adstringanlur ut, ^nulla^ ititerye-,.
(Ex concil. Tribur., cui interfuil Arnolphus rex, iiienle causa, sci.licel, aul amoris, aut limori.s, ;auty
cap.Q.) De presbyleris qui erimine foiiiicalionis, propinquitalis', muneris, n.egllgenles et. iransgressor -
sive aliquo capilali flagitio acoiisantur; et non ha- res reiiceani, qujn .sacerdqtibus proprias eorum cul-;
bent collegas cum quibus se excusare possinl, aul si ." pas nianifesleiil. Sacerdqiuiji aiiiem erit it.a eorum -,
fofle lapsi fuerini, quomodo satisfaciant. In quoruin vitia, zelo et araore diyino, cum debila. dlscipliiia
judicio heque ad dexleram , neque ad sinislrani de- corrigere, sicut ipsi jiolunt pro aliqrum erralibus:...
ciinandurn esl, sed recla via gradiendum. In conci- . senicnliam justoe daninalionis, suscipere. El ul dies....
lio nartique Neocaesariensi cap. scriptuni esl: P.res- . fesii a,vespera usquead vesperain absque opcreser-.,
byler si uxorein acceperil, ab ordine deponatur. Si D vili cum debilo honore celebrcntur. . ,
FINIS LIBRl SEGUNDI. • -' - •- '*-''.'-
INDEX CAPITULORUM LIBRI TEfiTII. ;-
CAP.I. Qtiid sit Ecclesia. VI.'Ul riulliis ecclesiairi nedificet, uisi ille cui ep.- '
II. De priniitiva Ecclesia. scopus loci locum designavcrii. _,,,
III. Quod sacerdoles agros quos vendere solehant, ad ' VII. De illo qui in suo prnedio ccclesiara icdificare';
comhiunem ulilitaletn ecclesiis tradebanl. - desiderat. .,
IV. Quo tempore viri religiosi seipsOs domino cori- "VIII.Ut oirines ecclesia?. iii illiUs episcopi p'ot"eslatc,
secrarunl, ajdificanles basilicas in suis fundis.' sint in cujus lerritorlo positae suiil. ., ,%.
V. Quod Conslantinus primus imperatbrura Tabfi- ' IX. Ut antiquae ecclesiae possessionibfis* propler nfc:
" '''
candi ecclesias licerttianjtfibiiit. ' '-" f " **-' '• ' vas nou spolientur.
667 BURCHARDIWORMACIEiXSlSEPISCOPI 668
X. De ccclesiis et allaribtis, ubi aliqua dubitailo esl A XLVI. Ul iimisrjuisqiie presbylcr una ccclesia con-
de consecratione, utconsecreniur. teiUus sit.'
XI. Si altare motuin fuerit, denuo ecclesia conse- XLYII. Deeadem re.
cretur. XLVIII. De eadem ro.
XII. Si ecciesia violala fueril, iterurii consecfetur. XLIX. De eadem re. .
XIII. Ut ecclesiam ubi pagauus sepultus tesi, non L. De ordinibus sacris.
liceat dedicari. LI. De ecclesiis seu sanciis novilerJrtventis.
XIV. Ut in ecclesia in qua cadavera sepuita suni, Llf. Ul unaquaeque Occlesia maiisiim inlegrum ha-
allare consecrare rron liceat. %- . beal sine servilio,
XV. Ut loca semel dieata.-.peipeioo sic perma- LHI. Ut nullus de dote, eccleshe, vel de manso pre-
neant. sbylerorum censum persolvere cogat.
XVI. De locis dudum sacralis, et nunc iieglectis, ui LIV. De altarihus quae passim fiunt per agros.
iierurn feformeiitur.J LV. Ut marlyfiim dignilatem jiiillus jvrofanus Jn-
XVII. Ut nullus aliud altare erigere praesumat, nisi himet.
quod ab episcopO.cohsecraluth esl. LVL Ulmissarum soleinnia iion ubique, sed in lo- .
XVHI. Ut energumeni ecclesiaruin pavimenta ver- B - cis ab episcopo consecratis fiant.
•faift, tVJI. De, missa non celebraitda, .nisi iij sacral»,,
XIX, De liionasteriis semel consftcraiis. Joco.
XX. de illis qni dotem ecclesiie sibi vindicare prae- LVUI. De eadem re. .,
sumpserint. LIX- Quod non liceat inissas celebrare, nisi in io^
XXI; De ecclesiis destructis, quGmodorestaufari de- cis ah episcopo civitatis consecralis.
liearit. LX. De eadem re^
XXII. Quod In lina termihalione plures baplismales LXI. Deeadein re.
eceiesi.e esse non passint. LXII. De reparalione Ecclesirc.
XXIH. TJt regtilaria nlonasteria riec vendi nec com- LXUI. Ut anle horain diei Tertiarn non sint cele-
iiiuiaii pbssirtiiiisi cum alio iivonasteriO. brandae missae.., .,;
XXIV.. Ut iion liceal alicui unins Ecclesiae terrara, LXIV. Ut pro fidelibus defunftis singtiiis clubus
jiisi caiiibialiir, vertere adaliaih. missai»celebrafc liceai. -.--''
XXV. Ut alfaria, nisi sint lapidea," chrisinate noii LXV. Utmissa morluorum pro Omnibus Chrislianis
conseci-entur. sitcanlanda. •..-.
XXVI. Ut inoiiasterium ad riieliorandurii irt alium C -LXVL Ut instilutiones missarum <sicutiii riietropoli
liceal ponefe lociim. fiiuit, sic <et reliquis compfoyincialibus Eccleslis.r
XXVII. Ut sine niissa ecclesia rioiicOiieat dedicari. ; LXVH. Ut preces el prafationes, "quac-in concilio
XXVIIL Ul episcopus neinineiii prohilieat ecclesiam : probalae non fuerint,.non celebreiilur. " '-
ingretli, et audire verbum Dei. LXYIII. Ut inillus presbyter solus missam canlarir
XXIX. Ul populus qui convenefil ad Missatn, aslc- praesuniat. •
qtiaiu finialur non discedat. LXIX, De Praefalioiiibus quas saucla "Roihana tenet
XXX. Deillisqiii eeclesiastica habeiitbeiieficia. Ecclesia.
XXXI. De ecclesiis apud bafbaros conslitutis. LXX. De sacefdotibus, missarum leiiipore. si aegri- '
XXXII. Deecclesiis Arianoram. Uidinis aiiquis eventus eis iiccesserit. ]
XXXIH. De dicecesanis ecciesiis desliliilis. LXXl. De eadeni re.
XXXIV. Qualiler deslitulam ecclesiam alteri ec- LXXII. De presbyleris qui daemonibusvariisque pas-
clesiavreele conjurtgere valCal episcopris. sioriibus vexantur, qtiod illis sacra iraetare Bon_
XXXV. Ut picturae iu ecclesia fieri non debeant; liceat.
XXXVI. Iteni de pictura. LXXIII. De^adem re.
XXXVH.Ut non pro debito episcbpusdeconsecranda ® LXXIV. De prcsbyteris qui soli roissas soienl celc-
ecclesia miiiius aliquod fequirat. brare.
XXXYHLUt ecclesiam in qua cadavera infideliuni LXXY.^De illis qui conjitgati presbyteri oblatienes
sepulta suhl sanctificare non liceat. sprevcrinl.
XXXIX. De lignis dedicat* ecclesiae, »ad quqs; iisus .;LXXVl. Ut presbyterl cbmmunicetif (|uoiiescunqiic
verli debeant. niissas celebraverinl. '
XL. Qtiid episcopq agenduiii sit, si pltircs haeredes LXXYII. De eadem re.
de una couienderint ecclesia. LXXYIII. De eadem re.
XLI. De eadeiu re, LXXIX. Deeadcm.re,
XLII. De ecclesiis inler hxredes divisis. LXXX. Ut iii-ecclesia nihil aliud agatur, msi id
XLIII. Ut singuli presbyleri singulas habeaut eccle- ad, quod.facla est.
sias. '','.., LXXXI. De eadem re.
XLIV,, De cadem rc. ,, . LXXXII. De eadem re.
XLV. DBeadem re. LXXXlH. Ut nullus in ecclesia coiiviyelur, .., ,
669 BECRETORUM LIBRI XX. — LIBER TERTJUS. *"9'
LXXXIV. Ul n'.i!'us in ecclesia labernas constituai.. A" CXIX. De eadem re.
LXXXV. De eadem re. CXX. De eadem re.
LXXXVI. Ut unicuique in domo sua orare liceat. CXXI. De eadem re.
LXXXVH.Ut caniicum lurpe circa ecclesias non fi.if, !, CXXII, De eadem re.
LXXXVIU.Ut sanciornm reliquise in oratoriis villa- i- CXXJH. De prcsbyieris qui ex reditibus ecelesi.w
ribus r.on poiiantur. sibi res comparaverint, el slnicturas ihi fccerins
LXXXIX. Ul sedes episcopalis, si neeesse fuerit, inn et mulieres ibi posuerinl.
alium.locum iransferalur, CXXIV. De consueludine servanda qnce noo est
XC. De mulandis sanclis locis. cqhlra fidein. . *-•
XCI. Quod, translatis martyribus, honpr interdumn CXXV. Ut ecclesiaslicaslalula, ab aposlolis et re-
cuiri illis migrel, inlerdum in loco pernianeat. liquis magistrisEcclesiae tradila, iniegra serseninr.
CXII. Quod sanguis martyrum consecret locum, uon11 CXXVI. Ut consueludines ecclesiaslicae pro lcge
locus sanguinem. . siqt lenendae.
CXHI. Quidsit basilica. . GXXVH.Item de consuetudinibus ecclesiasticis ob-
XCIY. De illis qui domum, Dei conlemplibileini servandis.
faciuiit. -M.CXXVIH. Quid agcndum sil i.n cvusis de quibus
XCV. De eadem re. ... ceria in canonibus non invenitintiir juilicia.
XCVI,,Ut.calis.;et
' '" palena-jex.auro aut ex argentoy 'GXXIX.....Utcuncla quae.Deq offerunliir consecrala
fiat. - .. "", ['".-, -'..'.'."". .;"".'' habeantur.
XCyiL-.De.obseryanda mensjj.G.hfisti,, ; CXXX, .De.esdem re.
XCVHLlil corporale ex purissiino hnteo sit, etunius> CXXXI. Ut decima nullo modo negligaltir.
JiiaterieJ,; ,..,' ', „,-,_ , .. ':-_ •. CXXXII. De illis qui decimas dare noluiil.,;
},! .•
XCIX. Ul sacrifieium allaris non in serieo pannq,, CXXXIII. Qtiod decima; ab omnibus Christiapis ci
Jiul lincto celebrelur,, -.-. , ... , - . . , del.iiioreposei debeant. . /.
C. Ul mulieres ad al;are non accedant, sst ©fiiciss i CXXXIY.-De.illis. qni. decimas dare nqluerini, rtisi;
tyirqrum se.vioniiiiroujiltant; . ,, : : ;; ;- prctio conducarttur.s ,, . v . <:; . ;,
CI. De eadem re. - ._-,. CXXXV. Ul decima Dei census nuiicupelur. .
CII. Utlaiciiuxla aliare non^sedeant,- ~ : .; ::>.;;;.- CXXXVL;De .ohlatioiiibus-.parochilarumixuj.is esse',
CIIL De illis sacer.doti.bus.qni in Ecdesia, dimi debeanl.
Evangelia legnniur, sedere praesumunt. , CXXXVII. Quod in unaquaqii.e. ecclesia tam deTe-;;
CIV. Ul nullus calicem, palenam, yelyestimentuin ^': ' dilihus quam oblationibus quatuo- tjcbeant fieri
.sacerdolale in vadiiim lahernario prcestare prre- pbrliones.; . , , , ,
sumat. CX.XXVUI.ltem quod de decimis i.tia.iuor debeant
CY. Ut nullus calicem, patenam,; aut-aliqua .vasa. fieri ;poi;iioiies. ;•.•_, -,:
sacra ad alios usiis facere prae-siimat, . ., CXXXIX. Ubi terrainari debeant contenliones orlic
CVI. Quod licilum sit episcopis curn coiisilio clc.ri inler Christianos. .., ;..
de thesatiro.ecclesiae. suae familire in necessiiate...,- CXLi^Be his qui oblaiiones pareiilum, autlesla- <
succurrere. : ' - menta, veJ quod ipsi donayerii)l ecclesiis, reti-
CVIL Ne cadaverapallio allaris eooperiaiitijr. : oere aut auferrc co.iianlur. . .
CVIII. Nc ad liiipi.iaruin ornaliini divina minisieria GXLL De illis quj Deuin hajr.edem facitiiil.
praestenliir. CXLH. De iiis.qui oblaiiones defuiiciovura aut pa-
CIX. Ul. ecclcsia saeculari polentia minime pcrva- ganlau.ldiflictilierreddui.il,
-datnr. . , CXLIII. De eadem re.
CX.- De preshyteris qui ecclesiassuas per pretium CXLIV. De eadem re. , -. . -
:acquisieriiit. , , . .. CXLV. De eadem re.
CXI. Ut nullus laicus.ab ecclesia; sua jjresbyleriun GXLVI. Ut omncs ecclesia- vel deciinse in -episco-;
.ejicereaudeat. poruin poleslate consistan.t. - .
CXII. Item de illis qui prcsbyleris ecclesias au-: CXLVII. Quod.lricennalisposses.sio firma sil.
' GXLVllL Ut
fenini, singularum Ecclesiariiin ruslieaiiae pa- ,
CXIIL Ut nullus aliquod munus propier ecclesiam a rqchioe senaper roaneanl iiiconcussae.
presbylero requirat.. • '. CXLIX. Quod iricennalis posscssiO, si iulacta pcr-
CXIV. De eadem re. mansit, mutari npn debeat. ,
CXy. Utpresbyieri.plebesadmoneantut liniearaina .: CL. Item de rebus XXX aiinis possessis.
aliarispr.Tparciil. t.LI. Deillis qijLde.ecclesiis ccenieieria faciunl.
CXVl. Ut episcopi praeyideaiit quid presbyieri do- . CLII. De illisqui in sacris locisse sepeliii pcljcriiilj..
mLnis suis pro ecclesiis facere debeaul, . CLIIL De.eademre. . .. .
CX^JL Deeademrc. -.• CLIV. De eadem ro.
CXVill. De prcsbyieris nihil habenlibHS quando CLV. De eadem re.
ordinantnr. CLVI. De eadem re.
671 , BURCHARDl WOUMACIENSISEPISCOPi 672
'
CLVH. Ut eorpora defunctorum in ecclesia non "sc- .WCXCV. De eadem re. ;".'„" :-<
pelianlur. \ CXCVI. De imnnirtiiate ecclesiae. ""'.'-"" ";
'" '*'' ''"' -' "
CLVHL De eadeui re. CXCyii.' Defugiefiiibiis ad ecclesiam.
CLIX. Ut nenio pro sepelieiidis inortuoruin corpo-' _ CXCYHI. Quid iri ccclesiaTegi debeat.
'
ribns aliquld hiuneris exigat, CXCIX. Ul excoiiimunicandi sini qiii libros lainbsos
' '
CLX. De sepulttira eoiijugalofuni in prjijiis coiiriubiis. legerinl. ;- ','*']
CJJXI. De eadem re. ' CC. De illis qui clani Coricjpijiril -,' ?
CLXll. De eadem re. CCI. De infantibus in adulierio natis, ci ad eccle-
CLXIII. Quorura nieiis una tfuerat, sepulliira' ,'rio'n\ siani expositis. ' ' '-'-
' "'"- ' ' '
sepafet. .'" ";,""'"' .''."'' CCH. De eaderii re:
CLXTV.De rebus"inifnobilibrisecclesiae. ' ."";.' ' ' ' '
CCIII.-bb ayaritia sacerdOluriJ." "' ';"'.
CLXY. be eadein fe. CCIV. Deillis qui eccleslasiricehderint." ''"' "..;,'"
CLXVl. De praestariis vidualarum ecclesiaftim ut CCV. De quodarn clerico a diaholo vexato.^ : ;:
'" ""' """' ''•'' ' CCVI. De rebus ecclesiae '
iioii valeant."' quai moi'tiio episcopo [a
CLXVII. De eadem re. pfesbyteris Vendilae fuerint. - ' '-'''
CLXVIIL Deeadeinre. ' :
'-''•_ B CCVU. De eo qui spernil oblalionem presbyteri qui
CLXIX. De eaderii re. " uxorerii habuit.
CLXX. De donaiione, vel veiidiiionc, tel commu- CCVIH. Quod iion permitlanlur ecclesiastTci s.d:
•-• *"
latione rei ecclesiasticae. ccemiteria haerelicorum accedere. J
CLXXI. De commulationibus ccclesiaslicarum re- '' CCIX..Quod non oporleat ab haerelicis euiogias ac- •"
rura. . " ' " • ' ' '•-" - - ' • -;
'cipefe: [.' .-"•;;
CLXXH. De eadeih re. CCX. Qttod inillus Chrislianus ad pseudomarlyres
CLXXilL De ecclesialicis manelpiis. '
ire debeat. | '.'
CLXXIV, De eadein r.e. GCXI. Quod non oporteat plebeios psalmos in ec-
CLXXV. De fegalibus praeceplis super praeslaria clesia cantari.
CLXXVI. De episcopo qui ihiuicipium Eeelesiae CCXII. De illis qui convehtus qui ad confessiones
manumilli desidcfat. '
Wiarlyrnm fiunt abominantur.
CLXXVH. De sacerdolibus qtii res «uas ecclesiae ' CCXIII. Ut viclris ab exqrcistis energumenis irido-is
relinquunl. wtf Dei sedenlibus admihistreluri
CLXXVHLfUtpresbytefireihecclesiae veridefe rion CCXIV. Ut sacra vasa non ab aliis quamasacris
praesuiiianl, . < •-'',,- G- •virisiraciari 'debeant. r
GLXXIX. Ul nullus ordinalus de ministertis eccle- CCXV, De sacralisfeminis qtiaesacra vasaetpallas
•sia; aliquid vendere praesumat. - - altaris tractare praesumpserint.
'
CLXXX. De presbyteris qui de jure sui tituli ali- CCXVI. De vasis sacris, de palliis altafis, Cl veiis
- • • . "
quitl dislrahunt. ' ecclesiae; si vetristale consumplafuerinl,-quidiiide
CLXXXI. De eadem re. ' - 'faclendunv sit,
CLXXXH.-Qutid quahtum .remeditim veniae oblalio CCXYII. _De ordine librorum Yeleris Testameiiii.
ecclesiasiica trihuiiconferenli, taiituni damrium CCXyjII. De ordine prophetarum.
praeparat fraudalori. -'" .-:''-: •-. CGXIX. De ofdine iibrbrum-INLovi Teslamenli', -o;Ui)S'
CLXXXJU. De clericis qui' documenta qriibus cc-
" ': <':*->' sancla
Romana Ecclesia ienei, et omnis imiver^
clcsiae pbssessioTirihattirdistrahuiil. 'salis Ecclesia observal.
:
CLXXXIV. De. libertis qtii a patroclnio ecclesioe Ofdo Carionicaruiri. •
" ; ' CCXX. septem epistolaruni
discesserunt. • •' CGXXI. De notitia librorum apoeryphorum qui^a
' -
CLXXXV. De liberlis ecclesiae. '''; sanctispalribusoetertiadaninatioiVedamnali srint^;
GLXXXYI. De liberlis qui a quibttsctinque iiia- _ CCXXIL Quando et quo lempore libri YelCris «t
iiuriiissi surit. • • • >,-.*..-.-. .' .:.• Testamehli legendi sini. <
Novi ;•
"
CLXXXYH. De manumissisJn ecclesia. CCXXllI. Devasculis quibus mysleria sacra - cOh-
' frciuntur." ' - > <.
CLXXXYIH. De fugilivis ecclesiast. servis.
GLXXXIX.De epTscopisquiiiihil suis ecclesiis con- CCXXIV. De eCclesia a compluribus cobaeredibus
ferunl, et iameii ex familia liheros facere prae: obsessa. - " , • ' : ";
siifnunt. CCXXV. De allaribus in quibus sacrai Teliquiae n.oii. '
'
CXC. De illis qui pro aliquo reatu fugiunl ad ec» inveniuhlur.
clesiam. :."' GGXXVI.livallaii in quo episebpus missam celebrai,;
CXCI. De raplbre, srctim rapia ad ecclesiam con-; ne eo diepreshylef aliam ilefare praesiiroati .".."'"'
fugerit. : CCXXVH.Ut in;oblatiohe cOrporjs et saiiguiiiis frii-
CXCH. De servo, si pro qualibet ctilpa dominum ' mini incensum impani debeal. .-'",.
suum ad ecclesiam ftigcrii. ' -:-" CCXXVHI.Ut qiioiies basilicani ad quam iitir pra}-
CXCIII. Deeadem re. • sentia novaeplebis impleverit, toties: sacrificiurii-
CXCIV Deeadem rc. ".- subsequens offeratur.
Kii. mrrnir.TnniTM i IRRI XX. — T.IRRUTERTIUS. «:*
CCXXIX.Ul nullus presbytcr tiiulum super liiulum t^ CCX.XXIY.Quodomries fidelcs in ecclesia nihil agero
usurpare praesumat. debeani, nisi orare. .-,
CCXXX.Ut episcopus aul preshytef poslquam mis- CCXXXV. Quod diyina clenienlia fixis.-in .ter-ram
sam inccepefii et orationem dixerit, nisi passio genibiis exoranda sit, nisi.in raajoribtis solemui-
aliqua intervenerit, antequam irtcceptum hiinisfe- talibus.
rium adimpleat, ab altario Dei nullo modo disce- CCXXXVL Quod non liceat moiiitis osculum daro.
' dere audeat; - ' - -••' CCXXXYH.Ul lidelessepeliri debeanU -..:
. CCXXXVHL -Ul; sacerdotes ad lempiis orationibtis
CCXXXLUt nulltis episcqpus vel pfesbyler ad eele-
vaccnl aniequani sacrificenl. '-. •• ;•<.;
branda missanim. soiemnia cura baculq ire, aut
: CCXXXIX.De laicis qui ecclesias proprias habeht.
veTatocapite altariq Dei assistere' audeat. • .-•
. CCXL.:De ecclcsiis inoijachorum; .
CCXXXII. Ne corpora sanctofum iransferanlur de
CCXLI,I>eillisqui,<durosuaepropiietaiis loca alicubi
a'd
lbco locum. dare voluerinl, decimam nusquaro tradere se possa
CCXXXIH.Qui mortui in ecclesia.sepeliantur. cqgnoscant., ... .-.,., ....-• .... ,
" Indicis Capilulorum finis. .--, -< -. . -.
BURCHARDI
ECGLESm WORMACJfiNSIS EPISGOPI
DECRETOBUM LIRER TERTIUS.
•": "' "
'. pE ECCLESHS.
ARGUMENTUM/LIBRI. ',•:.<.> B.orbis monarchiam, Jenebaril, ad,fidem CJnisti cl ad
Liber hic de divinarum domorum inslilutione, baptismi sacfamenta concurrerent,
culluet honore, de decimis et oblationibtis, deque ... IGAP.IH»c—-Quodsacerdoles agros quos 'veridewso-
juslitiis singulorum tractal: quique libri in sacro ' leftanl-,qd comniunem ulilitatem Ecclesiislrasit-
. bant. ....,-•
catalogo reccpli, qui rejecli ct apocryphi sint, os-
tendit. (Ex decrel. Urban. papq?, cap, 2.) yidentesautenii
CAP.I. — QiRd sil Eicciesia. K sacerQqies ei ievilae etreliqiii.fideles, plus iiiilitatis
(Ex decr. Julii papm,-cap. 5.)- Ecelesia Graecum posse. adferre si hscrediiates et agros, quos vehde-
esl, quod in Latinum vertitur corivocaiid, propterea bant, Ecclesiis, quibus prajsidehant episcopi,..trade-
quod omnes ad se vocet. Gatholica,. id est univer- rej)!,.eo quodex snmpUhuseoruiti, tahi.pracsentibus
salis, ideo dicitur qnia per nniversum, niundum est .quam futuris leinporibus, plura.etelegantiora pos1-
constituta, -vel quoniam eaiholicay hoe esrgeneraJis sent ministrare fidelihus, com.miinem .vitam dedn-
in eadem docirina est ad instructionem, - .ceiilibus, quam ex prelio jpsortim, ciyperuhi prsc1
CAPVIL—De.primiliva Ecclesia.-: :.' dia et agros quos vendere sOlebant mafricihus Ec-
clesiis et ex '
(Exdecr.Melchiai.papm,cap.8). Nemo. qui Scri- tradere, snropiibus eorum viyere;
pturas divinas legil, ignorat quod, in principio na- C CAP:IV. — Qito iehiporeviii. religiosiscipsos liomirio
scenlis -Ecclesiae, discipnli in unum congregali sunt consecraruiil, mdificanles bdsiliccisin'suix'furidis^'^
cum mullitudine credentium, in quibus erat cor (Exdecret. Melchid. papm,•capMl^AbiiWaiha
unum et anima nna, quique, vendentes praedia et '• tempbre et ;deineeps viri feiigiOsi "riori soliira pos-
possessiones suas.adferebarit pretia, ei dividebalur sessiones et praedia quaTpossedefahi, sed etiam se-
singtilis protii ctiique opus erat. Fiiluranv naitiqife metipsos Domino consecrarunl, aedificaiifesvbasili-
Ecclesiam in genlibus apostoli pfacvidebaiit, niaxi- cas in suis fundis inlfbnore sahcibriim roariyfiiiri
hieque quia Domintis"illis praedixefai: "i TbtirilesIri per ciyitates,-ac nionasteria ihiiumera in 'quibiis
, munduriiuiiivefsum prardicate Evahgelium,» vel quia cceliis Domino servieniitiro conveniret. Denique
expellendos esse a Judaca iioveranl se ei iii gehiibus reges el praesides ac magistraltis noh soliiro hanc-
dispergendos, Ecclesiamque congregandahiex'fudi liceiitiam-tribuefe, sed etianV Ipsi propfia largiii
populo, idcircopraidia in Judaeaminime-suiUadepii. suiit peruiiiversa fegna terrarurij, uiide alerenlur
sed prelia lantummodo ad fbvendos egentes. At egenles qui nihUin mundopossidebani, Ecciesiaeqiie,
vero, cum iriler tufbines etadversa riitiiidi succfe- fabricarentur atque restauiarenlur, Deoqueet Ec-
sceret Ecclesia, adeo tisque pervenit ut nou solUm Clesia) ejus rite fariiulantium', seivoiUiiique'iliiits
fjeiiles-,sed ctiant Roniani pfincipes,' qfti beiie toliiis D silpplenjcritaalisque riecessitaie ffibucreiilur.'.'_'.,_
673 BURCHARDl WORMACIENSIS EPISCOPT . fiTG
CAP.V. — Quod Cointaii(inus''p;rihius imperatoruin; A';CAP.XUI.'— UI Ecctesiam uliipaganus se,;uft«s esi.
fabricancli Ecclesias licenliam tribuii. noti liceat dedicari.
(Ex eodem, cap. 10.) E quihus vir feligiosissiifiiis (Ex concil. Aiiretiqno, cap, -7.) lieelestew ubi pa-
Constanlinus priiritis, lidcmveritatis pateiiler ade- , ganus . .epiiitus estj; non liceal consecrare, neqiie
ptns, liceniiam dedit per universum- orbcm in sno Missas in .ea.celcjirarc, sed jactaii fo.ras et iiiiindaii
degenies lroperio non solum fieri Chfisiianos, se.l ppqriel, ,. . .
etiam fabricandas Ecclesias, el pnedia tfibuenda CAP. XIV. •— Ul in Ecclesia in qua crtdaverascpulia
coiistiluit. Deniqtie itiem prtcfatus priiiceps donai;a sunt allare consecrare non liceat.
immensa, et fabricam lempii primoe gedis-beali Pe- (Ex eodem, cap. 6.) -In Ecclesia in qiiii cadavcfa
tri principis; apbsioloriiiii itisliluit, rideoul scdoiiv inortuorum sepeliuniur, sanclilicare'allareiion II-
ccat. Si anteiii consecfaliiro prius fuit, Missaslkei
impeiialem qua Roniani principes pravsidebaiil, re-
TinqUerel,' et B. Pelro suisque sticCcssoribuS profu- celebrorc in ca-.
lurain concederet. CAP.XV. — Ut loca semel dcrlicata, perpeiuo sic per-
CAP.VI.— Ut nullus Ecclesiam cedificel, hisi ille
tnrmeaiil: ^.. _,.. '.-.!'
cui episcopus loci locuindesignaverk. ., (Ex cpqcii. apud^iquisgra.n,; cap. i.) Ut Ipca q.ua
(Ex. concil. Aurelianen.,. cap._5.) Nemo Ecclesiam^ seiiici Deo dedicaia s.uni,..aul monasteria,fuei'jiui,
.cdilicel aiitequam civiiatis episcopus venial, ei ibi- iiiaiicaiil perpel.tio sie, necpossunl ullia ficri secu- .
dem crucem figat ptiblice, et alriuiivdesigiic.t, ev iafia habiiacula..
ante praefiniat qui ajdificarc vnlt, ^quaradiiirriifia^ :" €APiXVL-^-/)e tocis dudum sacratis, et nnnc negie-
ria, et ad cusiodiam et siipendia cuslodum siiuT- clis, ul iteium reformeulur.
=. ul locajaindudum con-
ciant, ei osiensa douatiorie -sic- dbmtim ajdiiicet. Et ;' (Ex.eptlemfCdp, 6,);Placuit
posiquam consecraia fuerit, airiuin cjusdem Eccle- secraia, ci nunc spureiliis fcedaia, jtixla possihili-
$iacsancla aqua cqnspergat. • . : ;i tatem in antiquiiiii.siaiuiJi relpriiieniur.
CAP. VII.—De illo qui in suo prmdio Ecclesiam : CAP.XVn:"— Ui hutlus alhid aliare e-rigereprmstt-
(edificare desideral. ••• . ;. .mat, riisi quod ab episcopo consecratumesl
(Ex concil. Wormaciensi, cap. 6.) Quicunque vo- (itxdecr. liormisdm pap., cap. 10.) Ul nullus prc-
luerit in sua proprielate Ecclesiain aedificare, el sbyter in Ecclesia consecrala aliud allare crigai,
coiisensum et voluntalem episcopi habebit in cujus nisi quod ab episcopo loci vel ejus perniissu sa;n-
' cliiicainni esl.:aitsit discfefioirifersacraium ct non
pnrochia. fueril, licilum sit. Yerniitariveii oiiniiriq
iiecrdedicaiionem lingat, jiisi sil.fiiiol si
prtevidendum estbepisc6pt), ut;aliae-E'ecIesiae aiiti- ^acratuih,
si clericus est, dcgradelur, si laicus,.!anat1lo-
..qi.iiores,propter novassuain jiistiiiam aut deciniaiii ( fcceril, ;
iioii' perdani, sed semper ad aiiliqtiiores Ecclesias mtaiizeiiiri .-; ..._,_•:_ .-
. i?,AP.. XiVHl.— Ut.energimenrEcclesiarum pavhhoda
persolvaliir. _ verranl.
CAP; VIII. — Ul omnes Eeclcsim in illins episcoji
' •polesiale sint, in cujus lerritorio positm siint. (Ex concil. Carlhag,_, cap, 91.),Pavimen(a doino-
nini Dci energumeni venant.
(Ex cqncil. Auretianen., cupl \i) Omhes basilicac
qu-.e pef diyersa loca cohsiriieiar Siint vel quoiidin ii GASI-XIX ^r De nmnasleriis semel consecraiis,
coiisiituuntur, placuit, secunduro'priqrrini canonum - (Ex conciL Chaiced,, cap. 24.)Q_uaeseroeldedie.".!a
rcgiilani, ut in ejus episcopi in cujus lerrilorio po- < sunl sunl nionasieriaconsiliq episcoporum qtii civi-
«itae sunt, polestate consisiant. jlaies leiieul, nianefe perpeiuo m.oiiaster-i.a-,et res
CAP; IX —Ul antiqum Ecclesim possessionibus suis qiuc a;l ea .perlinent .nionasieriis reservari dehere,
firqpternoyas^nontpolienlur. iiec posse ,ea «IlraTieri ssecuhiria liabitacula. Qui
^Ex concil. Meldensi, cap.-Si) Ut Ecclesiae anii- veio hoc fieii perriiisfiTiiit, cai.onum seuien.tiis snb-
quiius cOnsiitulae, nec deciinis, nec ulla possessione >. jacebuiil.. ; -
priveniur, iia uf novis oraloriis iribuaiufe CAP.XX.—Deillisqui dolem Ecclesim sibi vendi-
CAP X. — De Ecclesiis el altaribus, ubi aliqtia cqreprmsumpserinl, ,,
dubitutio est de consecralionc, ut consecrentur, _. "D (Ex concil. Toleian., cap, 19.)MiiIii,.cont_ra cano-
(Ex eqdem conciL, cap, <i5,) Ut Eeelesiaeyel.alta- inim coiistitula, sic Ecclesias qitas iedillpaye.riiit.
ria qiiw ambigua.sun.l tfe consecratione, consecien- poslulant coiisecrari, ut dotem, quaui Ecclesiae -co.h-
iur, et ul siiperflua altaria deslruanliirv tiulerbil, ce.nscan.t;ad *piscop'i ordiiiaiionem lioii per-
CAP, XI. — Si aliare molum fuerit, denuo Ecclesia linere- Quod faclum et in jnieteriium displicei, et
consecretur. in fuliiro proliibeiur; sed omniaisccundmncoiisue-
. (Ex decr. Ygini papxe, cap. i.) Si molum fuerii ludinem au.tiquain, ad episcopi (irdinationein et.pp-
jiltare, denuo consecrelur Ecclesia; si parietes.nm- testaleni periineaiit. .- ; •
taiilur, et non allare, salibus laiiluni exoreizetur. GAP.XXI.-- De Ecetesiis deslruclis, quonwdo restari--
CAP. XII. -r.Si Ecclesia violaia fuerit, Uerum: con- rari debeani.
. . .: ^erelur, : ,(Ex decr, Yijini papm, cap. S.) Ut Ecclesiae de*
(Ex eodem, cap. 6.).Si homicidio vel adulterio slifjciae, iibi "aut plures suut quam necesse sil, aut
Ecclesia fueril violata, diiigenlissime expurgelur, .; majqris magniiudiiiis, quani ul ex rebus ad e*s
sl denuo consecretur. pertiiientibiis rcstaurari possiul , episcopi proTi-
677 DECRETORUM,LIBRI XX, — LIBER TEUTIUS. m$
dentia roodus inveniatur qualiler consisiere pos- __ A cium Eccicsiaslicuin habeiit, ad lecta Ecclesia. re-
sint. stauranda vel ipsas Ecclesias emeiidandas oronijio
CAP.XXII. — Qupdin tina tewtinaiioneplures ba- adjuveni, et nonam et decimam reddant..
plismales Ecclesimesse non possinl, CAP.XXXI. —- De Ecclesiis apud barbarqs consli-
(Ex concil. apud Aqiiisgraii.,cap. 5.) Plures-baptis- tulis.
males Ecclesiae in una lerroinaiione esse non pos- (Exconcil.Conslatiti., cap. 6.) Ecclesias aiileni Dei
sunl, sed una lanturiimodo ctini subdilis capellis. in barbaris genlibus cbnsiiiutas gubernari el adnii-
El si conlentio fuerit de lerniinalione duartim riia- nisirari oporlel secundum co.iisiietudirtem quas,esi
tricuro, plebes ulrarumqiie discerrtanl, et si non a palribus observata.
conveniunl, lis.Dei judicio discernatur. CAP. XXXII. — De Ecclesiis Arianorum.
CAP.XXIH.— Ut regularia monasteria nec vehdi
nec commutari possint, (Ex decr. Joan. i papm, episcqpis per Iialiam di-
: (Ex decr. Silverii papm., cap. i.) Neriiini fegum rectis.) Ecclesias vero Arrianorum iibicunque iuvc-
aul cuiquani-hotainum in propfium Iiceat monasie- nerilis, catholicas. eas divinis pfecibus el operibus
,i'iiim iradere, nisi ad aliud monasteritun : yel com- absque. ulla mqra consecrate : ,quia ct nos, quando
routare, nisr cum alio monaslerio : vel quocunque .B fuimus Coiistanlinqpoli, lani pro religione caiholica
coromenio vcnderei Hoc eliam divlna et aposlblica - quam etpro regisTheqdoricicausanegotii.suadeiUe
alquecanonica sub anathemalispoeria sanxit aucto- aique Ijorlanle, Arianosque exslirpante piissiriVo
.rilas. Quod -si factum fuerili non Valebil, scd-ipsuiri ;ilque Chiistianissinio Justino qrihodoxo inipeiato-
jiioijasterium in pristinum reformetur staluin. rc, quascuuque illis in partihus eorum Ecelesias
GAP.XXIV; — Ul rion liceat alicui unius Ecclcsidi reperire poluirous., calholicas eas Domiuo opem fe*
lerram, nisi cambiat ,verlere ad alianii r.eute consecravjiiius. . _ :....
(Ex. concii, Lugdnn., cap. 5.) Non licet episcopo CAP,XXX.HI.— De dimcesanis Ecclesiis desiiiiiiis.
ncc abbati terram Ecclesise.-verleread aliam, quain- (Ex concil. Terraconensi, cap. 9.) Mullortiin ca-
vjs arobae sint in ejus polestale. Tajnen si.contmu- siitim experienlia magistraiile, reperimus Jionnullas
lare yolueriui terras earum, cuinconsensu amho- dicecesanas Ecciesias destituias. Pro qua reid con-
ruuj facianl. siiiulione decrevimus ut antiquae coiisuefudinis ordo
CAP.XXV.— Ul allaria, nisi-s.nt lapidea, chrismale servetur, el aniiis singtilis ab
non consecreniur. .•. episcopo dioeceses vi-
si qua forie basilica reperts fueiit
,'~ (Ex coricil. Epaonensi, cap. 10.) Altafia si non sitentur, et,
sunl lapidea, clirisroatis.uiiguine non consecreruur. desfriiila, ordinatione ipsius reparetur : quia lerlia
„ ex omnibus per antiquam TradilioiieYriiit ac-
Ad celebranda atrtem diviiia oiTicia ordineni quem ' pars
.cipiatur ab episcopis, ex. principibiis noviirius sia-
mctropolitani lenent, coinprovinciales eorum et ob- tutuni., -'
servare debebuni. (
CAP. XXVI. — Ul monasterium ad meliorqiiduni in CAP.XXXIV. — Qualiier desliiutarii Ecclesiam at-
aliuin liceat poitere locitm. teri Ecclesim recle cotijuiigere valeal. episcopus.
(Ex decr. Bonifacii papa, cap. 6.) Si quis vult mO- (Ex regisi Greg. ad Bacaudam Formiensem episc.
nasterium suiim ad incliorandum. in alium locura mis.) Et temporalis necessiias nOs perurget, et lin-
pOnefe, fial cum consilio episeopi el fratrum suo- iriinuiio exigil persouarum, ut destilutis Ecclesiis
ium, e'l diroillal presbyterum in priori Ineo, ad mi- salubri ac prqvida debearous (lisposiliohe SUCCUJ*-
nlsteria Ecciesiae. rere, Et ideo, quoniam Ecclesiam Minturitenseni'-
CAP. XXVII. — Ut sine Missa Ecclesia non dcbeat fiiitditus lam cleri quam plebis destituiam desola-
dedicari. tione cognoyiirtus, luaiiique pro ea peiilionemqua-
(Exdecr. Evarist. papie, cap. i.) Omnes basilicae lenusrorroianae Ecclesiae, in qua corpusbeati Erasmi
ciim Missa semper debeiit eonsecrari.
martyris requiescil, cuique fralernitas tua pracsidel,
CAT.XXVHI.— Ul.episcopusneminem proltibedl Ec- ' : adjungi debeat, et piam esse ac jusiissimam praevi-
:.:~:clesiam'ingretH, eiaudire verbumDei. D dentes, necessariuni duxiiijus, consulenies l^amde-
'
(Ex concil. apud Vateniias liubiio, cap. 16.) Ut
solationi Ioci illius quara luse Ecclesiae paupefiati,
episcopus niillum prObibcal ingredi Ecclesiaro et reditus
audire vcrburo Dei, sive geiililem,, sive liseielicuas, supradiciae Ecclesi* Minturneiisis, vel qiiid-
siye Judseum, usque ad Missaro caleehuroeiiortiiti.: quid ei antiquo moderiiqqije jui;e,vel priyflegio po-
CAP.XXIX. — Ui populus qtti convenii dd ilissam, iuii poieslve qualibel ratioue coro.peiere, ad tutp
anteqham finiaiur nqn discedal. Ecclesiaejiis poieslaieriique hac praicepii nostri au&;
(Exconcil. Arelatensi, cap. i.) Itera, cuni adcele- torilale conccdimus, ut a...prajseuti teniporej sieuU
brandani Missaro in Dei nomine convenil populus, e, propria. quippe Ecclesia, debeas ,cqg|tare, eique
hon ante discedaf quam Missaj sqlemiiilas cOmplea- coriipelentiae Itiae pfovisione dispnnere,, quatenuS;
mr, et,ubi episcopusdefiierii/benedictionem acci-< deinceps, quod perire nuiic usque poiuit, :pau.perum
piat sacerdolis. Ecclesiailuaevitililalibusi.cleriqiie 'proliciat.;,.'•'";
CAP-.;XXX.— De illis qui Ecclesiastica habenl bene- CAI>.XXXV. -- Vi picturm iji Ecclesia fiifi.nari de-
ficia. ;,:-, . beani,; .....
(Ex concjl. Mogunt., cap: i2.) Quicunque benefi-. (Exconp. Elibtrt&n,, cdp. 2,j Placuil pjciuras i»v
079 * : s BURCHARDIYVORMAGIENSiS EPISGOPI ; 1330
Ecdesia fieri nbn debere,' ne qiiodcdlittir et adora-^A nee cOmmiinl consensti "et'coiisll'ioepiscopi siatuafil
"
lur. irt parietibtis depingaluri .• ibi presbylerum, ei unde vivat. , •,._.,.-:,;*;..•
C.VP.XXXVI. — Item de pictura. —
.CAP.XLL, Deeqdem re,.. ,:
,& epist. Gregdni Securidiho iervo Deifecihso '• (Ex, dpcr. Greg. pqpm, cqp,_§,) De Ecclesiis ,quae
direcla.) Aliud est cjiim pieturam adorare, alittd inler cohaeredes suiii. diyisaa conslderanduiii esl
.>efpicturaeiiislofiam quid sit a.lofanduni addiscere. quatenus ^si secundtiin proyideritiam. el; admonliio-
"Nairiqtiodlegerilihus Sciiptuhi, hoc idiolis prajsiaV nero episcopi ipsi cqhaer.edes eas yqluerin). tenere,
pietiifa c6fnehlibus": quia irj ipsa ignoraiites videiil ei honorare faciaiit. Sin autero hoc contradixeriat,
quod s.equi debeant, in ipsa legunt gui lilteras iie- in episeqpi pqtestate maneal,,utriiiq.easita consi-
sciunt: Unde 1etpraeciptie gentibiis pfo' leciione pi- stere permiUai, aut reliquias;in<ieauferre;;yelii.."j
T-ttifaest."' Qu'6d magribpere, lii qtii inler gpntes ha- CAP.XLU. -—,D.e,Ecct.esiis,inlerJimiedesdivisis:
biias, aitendefe debiieras; rie,;dum reetb zelo incaute _ (Ex concik Mediomairkis,' cap. .1.) Peiiaiij.in est
isiicccndererisy leroolliiis ariiniis scahdalum genera- ad saiictam synodum.quod inter; .iaere,des.Eeclesiae
fes. Fraiigi efgo non dehult qiibd lib» ail adorari- ;jn rqbns proprits coiistiiutae dividanturi et tarita
tltirh ih^Ecclesiis, sed ad' itistriibridfis soluriimodo <>:per .earodem-divisioiieiJi siroullas^rialui^ut de uno
meniesftiii nescieritium colloeaiiiiri. Ei quia In lo-'';j, aliari qiialqor partesfijiJil, et singiihe partes sin-
cis velierabilibus sanclbrtiro -depiugi hlslofias riori jgiilos.habeanl.presbyteios, qiiod.siiie discordia^t
Bine ralioue vetustas adhiisit;;si zelum discreiiohfe simuliale nuUo modo,ficri potest. Uhde hqbis visuiii
tcOrtdidisses,-sine dubib et ea qtisc iiftendebassalu- est quod hiijiiscemodjEcclesiseinlerhSeredes dividi
liiiier Ohtihere, et collecturii gfegem noridispefgere, non debeani,, et si jn cohientionem verierinli el
sed potius poleras congregare', ul pastOrisTrUenie- simullates-inler eos surrexerint. per quas-sacerdos
ratuni nomen excelleret,• -uoiiculpa dispersoris Tn- suo ibioitieio eanonice fungi nofi' possit, praecipia-
.ciniiiJe.fet,;_ ;...,.:• . • tur ab episcopo civitatistit hullo modo ibiMissariiiri
CAP.;XXXVH.— U'l nbh prodeliiip episcophs de con- solenjnia^celebrei;tur,'.doiiecilli,aff coiicofdiani fe-
- , secmndp- Ecctesiu mnmls. itliquod requirat, deant, et <pari votoalque conciliO "Ecclesiailla sa^
. (Ex.eonciL Wormacien;., cap.-i:) Placuittit quo- cerdotem canonice Iiabeat, qui Jibere suum miirisie"-
' ' ' "
lics-.ab, aliquo fideriiini ad eonsecraiidas Ecciesias rium ibi peragere possit.
— Ul singuli presbijlerhsingulas
episeopiis invilatur.; .iiioii quasiex debito -niiuius :CAP.XLIII. '--' ' ''" " ' '"' '"'' hqbpanl
'
Ecclesias. ;
aljqtiod:a fundalore req.uivat'. sedsi ipse^quidenv
aliquld ex. suo voto obtulerit, nonrespuatur. Al la- - (Exdeir: Diohysiipapm, cap, i.) De Ecclesiis "efgo
ineii uhusquisqueepiscopus.raeiriijieril ut non -prins*(j parochianis," uiide apbstolicam sedem' corisiilere vO-
dedicei Ecclesiani, nisi aniea dolero basilicae ct Itiistii qualitersinl custodiendaeac dividendie "sacef-
nihil, tuae chariiaii melius nribis videtiir
obsequiuni ipsius per doiiiUionenv chariulae eqnfir- dolibus,
iiuinjare, ut sequaTis quqd ijos irt Bomaiia
lriatum.'accipiat. Nai.ni11011 ieyip.r est ista. .temeritas Eeclesia quam
si sine luroinaiibus vel sine subslantiali susleiiia- nuper egisse cognoseitur VEcclesias vero
tione est coruiii qui ibidem servitiiri sunt, quani si sihgutas sirigulis presbyteris dedimus, et unicuiqiie
doiiius privata cbnsecretur Ecclesia. jiis propriura habere staluiiiius, ita videlicel ut nul-
lus altenus paroclite leiniiuos aul jus imadat, sed
Cu\ XXXVIII. — Ul Ecclewnn in qtta cadavera i,i- uiiusquisqiie biiis lerininis sit conlciitus, ct laliter
fidelium septtlla sttnl sanctijiutte non liteui. Erclesiam ct plcbein sibi commissain cuslodial, ul
(Ex concil. Agiippin., cap. 23.) Ecclesiam in qua anle Iribiinal ccierni judicis ex omnibus sibi com-
roortuoriiin cadavera infideliiiro sepeliuntur sancli- iuissis ralionein rcddal, el non judicium, scd glo-
ficare 11011 licci, sed apta \ideiur ad consccrandiiui, rtain pro suis aciibus aecipial. Hanc quoque noi-
jiiiodojiiideewilsiscorporibus, ct rasis paiiciibus, vel[ mani, cbarissime, le et onines cpiscopos sequi
lotis lignis ejus reavdificetur. Si haecconsecraia piins; fonvcnil, ct quod lihi sciibilor, oiiiiiibus quibus-
fjiil, Missas in ea celebrare licet, si lanieii (idelcs. !) ! cunqiie poltiens uoittm facias, ut nou spccialis, seJ
iuerint qui in -ca scpulli smil. gencrahs liat ista praeceplio.
CAP.XXXIX. — Dc lignis dedicatm Ecclesim, ad CAP.XLIY. —De cadem re.
quos usns vetli debeaitl. (Ex concit. Rcmensi, cap. 2.) Unusquisque pre-
(Ex decr. Ygini pnpa; cap. 3.) Ligna Ecclesioc: sbyter Ecclesin una ad qnam ordinatus esl conlcn-
dedicatae non dcbent ad aliud opus jnngi nisi adI lus sit, el nulliis in du.ilnis Ecclcsiis roinislrareprae-
aliam Ecdesiam, vel igni coniburciida, \elad pro- stim.il.
feciiim in roonasterio lratribus; iu laicorum opciat CAP.XLV. — Dc eaclemre.
non debent admiili. (Ex eodcm concil., cap. 8). Sicut in unaquaqMe
CAr. XL. — Quid episcopo agendnm sii, si pluress Ecciesia picshyier dcbel csse, ila ipsa Ecclesia, quae
itmredes de nna coitle.,deiinl Ecclesia. sponsa vti uxor ejus dicilur, non potest dividi inler
(Ex concil. Ttibur., cap. 20.) Si plurcs hacredcs- 5. plures pre-jhyleios, sed umini triUnmniodo haLebit
conleni.erinl dc f-ommiini Ecdc-ia, aulcrri iuiipatt lacerdolcm, qui cam caste cl sinccnlcr regal Unde
episcopus rcliqnias sacr.is ol Eidcsi.iiii clau. i, do- inierdiciimis ul iiiillu.- pia-suma! Eccjsiiain itiier
631 DECRETOIIUMLIBRI XX. — LiuiiTl TERTIUS, «82
duos vel plures dividere, qiiia Ecclesia Chfisii uxdr j ^ StibdJaconnmpertinet calicem et patenam ad altaiu
et sponsa debel esse noti scortum, sicui Calistus Christi deferre, cl ieviiis tradefc, cisqtie minislfaie;
papa teslatur. urceolum quOqiicelaqiianiaiiile, el inamii&rjgiilmle-
CAP.XLVI•-—Vt unusquisque presbyler una Ecclesia nere,episcopo, pfesbylero el lcviiis pro lavandis anle
,; . conlenlussil. allare nianibus cofam prsebere. Ad diaconuiii perli-,
: (Ex eode.m,cqp, II.) Sfalulum esl ut unaquaeqire net assistere sacerdhlihus, et miiiistrare in oniiiihus
Ecclesia suum presbyteruin haheat, ubi id fieri fa- quae,agunlur in sacrameniis Clnisti, in jjapiisnio
cultas providente episcopo;pef miserit. scilicet, in chrismaie, el paieini, et calice, oblaiio-
CAP.XLYH.—Deeademfe. nes quoque inferre et disponere in allari; chmpo-
(Exfioncil. Nannelensi, cqp. 8.) Sicut enim epi» nere eiiain niensam Domini atque VeslirC, cruccin
scopus vionplus polest babefe quara unam civitatem, ferre, el praedicareEvaiigeliuin ei Aposlohiiii. Naih
et vir unam uxorem, ila presbyler unam lantuin sicut lectoribiis Velus fesiaiiienlum, ila diaconibus
Ecclesiam, Itaque nullus presbyter. plures praesuniat Kbvum praedicaie prxceplum est. Ad ipsiiin quO-
babere.Ecclesias, side stalu suo gaudere desiderat. que perlinel officium precumei leciialio nonii-
CAP.XLVHI. — Deeadem re. num. Ipse praemonei aures ad Poiiiiituiii, ipse Irqr-
... (Exconcil. Meldensi, ctip. 1:0.) Si quis.de ordine ]g talurorare, ipse clamal-, el ipse paceni, iiiinuiniat.
sacerdolali cpntemplu minoris Eeclesia3 amhil.iose Ad presbyieriiin perlinel sacramenlum corporis et
iet iroprobe ad potiorem aspiraverit, canooica erga sariguiiiis Doroini in altari Dei conlicere, el oralio-
cum definilio eonservelur.hoc est ui.ulrisque careat. nem dicere, el benedicere donaDei. Ad episcopuin
CAP.XLIX. -r- De eadem re. perlinel basiliearum consccraiio, unciio aliaris ct
. (Ex decr. Calisi.papm,, cap. i.) Quoniam sicut al- confecliochrisiiialis.Ipse prsedicta ollicia et ordincs
lerius uxor, nec adulterari ab aliquo, veljudicari' ecclesiasticos ilistribuil, ipsc sacras virgines.beiio.-
aut disponi, nisi a proprio viro eo yivente periniiii- dicct; et dum praccessil uniisquisque in singiilis,
lur, sic nec uxor episcopi, vel pfesbyteri, quae ejus hic lamen csl proeordi.nalor. in cunclis. lli sriut
Ecclesia vel parochja iudubiianler inielligitur, eo ordines ac ininisicria clericorum , qiiac tiiincn
vivente) ab allero dijudicari vel disponi, aul ejus auctorilale pontilicali in arcliiditicoiii cura el pri-
concubilu frui permiltitur. Unde ait Apostolus : micerii, acihesaurii sojliciiiidine dividuniur. Ar-
j Alligata est uxorlegi, quandiu vir ejus yivit: eo chidiaconus eniro iroperat siibdiaconis et icvilis, atl
vero defuncto, soluta est a lege viri. > Simililer et quem ista iuinistcria pertinerit. Ordmatio veslieroii
Ecslesia, quas uxor sacerdotis dicilur, eo vivcnte ei altare ad levitas, cuia incensi, elsacrilicii necessa-
alligala esl. Eo.yefo dcfunclo nubai in Dorainq, id IC ria sollicitudo ,quis levitarum Apostolum ei Eyan-
est regulariler. Si enim eo vivente alteri nupserit, gelium legat, quis preces dicat, seU rcspoiisqriiiin
aduilera judicabilur. . in Dominicisdielius aul soleiniiitatum decaiitcl, sol-
CAP.L. — De ordinibus sacris. licitiido quoque parochianorttm el nrdinaiio. et jur-
{Ex epistola Isidori.) Domiuo sanclo, merilisque gia, ad ejus pertinenl curam. Praeparandas dioece-
Lealo fralri Lanlfredo episcopo, Isidorus episcopus. sanas hasilicas ipse suggeril sacerdoti. Ipse inqiiiiit
Perleclis sanctilalis tuae lilleiis, gavisus sum quOd parochias cuni jussione episcopi, el ornamenta,^ vcl
oplalam salutem tuam earum relalu cognovi. De i.is res 'basilicarum parochianarum , gesla libcilatuin
aulem quae in sequenlibus insinuare eloquii tui ser- ecclesiasticarum episcopo idem refcrl, colleciani
ino studuii, gratias ago D.eo,quod solliciiudinein ofli pecuniam de coinmuhioiic-ipse accipit, et episcopo
cii pasloralis libi irtipendis, qualiterque ecclesiaslica deferl, et clencis partes proprias idem distribuit.
officiaordinenturperquiris. El licet omnia prudenliat
CAP.Lli — De Ecilesiis, seu sanciis ttoviler inreiuis.
tuae sint cognila: lanien quia aliectu fraierno me
consulis, ex parte qtia valeo, expediam : et de om- (Ex concil. Agrippinensi, tap. 5.) De Ecclcsiis,
nibus Ecclesiae gradibus, quid ad qiiemlibet peiii- «eu sanctisnoviiersine auclorilale iiivenlis, nisi cpi-
neal, eioquar. Ad Psalmisiam pertinet oiTiciuinca-' 1|j scopo probauie, ih ciijiis terrilorip csl, iuiuiraa
:
ueiidi, dicere laudes, i-esponsoria, et quidquid per- venereiitur, salva eliain de hoc et de oaihibus Ec-
tinet ad canlandi peritiam. Ad osliarium namque clesiis canonica auctoritale.
perlinenl clayes Ecclesiae, ut claudat et aperiai leiii- . CAP.Lll.-<—Ul untiqttmqve Ecclesiq maitsum inlC'
pIuro.Dei, etomnia quae sunt inms, extraque cnslo- grum liabeat sine servilio.
diat, fidcles recipiat, excommunicalos et iniidcles (Exconcit. Womarcien., cap. 48.) Sancilum est
excipiat. ul unicuique Ecclesiaelinus inansus integer absquo
, Ad leclorem pertinet leciiones pronuntiafe, et ea; ullo servitio atiribrialur, et presbytefi iri eis: con-
. quae prophelse vaticinarint populis praedicare. Ad stilui, non de decimis, neque deoblaiiqnibus flxle-
exorcistam pertinel exorcismos meihoriier reUnere, - lium, non de domib.us, nfeque de alriis vel, horlis
manusque super encrgumenos el caiechumenos in juxla Ecclesiam posilis, neque de piaescripio nianso
exorcizando imponere, Ad acolythum pefiinet prae- aliquod serviliUm faciarit praeter ccclesiasiicuin ;
paratio luminariqruni in sacrario. lpse cereum por- ct si aliquid amplius habuerint, iudc senioribus suis
tat, ipsesuggesta prq eutiiarislia calicis praeparat. Ad dcbiluni serviiiura jujpeiidant.
PATKOL. CXL. m
«S3 .... EURCUARDl YVORMACI.ENSIS EPiSGOPI 684
CAP.Llil. — Ut mtlltis de dole Ecclesim, vel de A adfuefint, missarum solemnia " celebrare concedirnus,
manso presbyterum censum persolvere cogal. aliter omnino interdiciuius. -
(Ex concil, Meldensi, cap. 8.) Jux.ia synodalica CAP. LVIl.:— flfi missd non celebranda:, riisiin sa-
praecepia decreviinus ut nulius morlalium de agro cralo loco.
ecclesiaslico, et manso ac mancipiis, vel si.quilib.et, (Ex decr:FelicisIV, ptipm:oriinibusepiscdpismis^
pro Ioco sepullnrae aiiquid largitus fuerit Ecclesise, sis.) Sciipta sanctitatis vcstrae.quae ad sedem-apot
ncquede deciniisefoblalionibus fidelium quemquaiii slolicam niisistis stiper qujbusdani consulliS,;jftiasf
presbylerorum aliquem ccnsum persolvere cogaf, aii caput, tit inde accipefetis responsa , unde omhis
nec quisqtiam cujuslibct ordinis aut dignilatis ex- Ecclesia toiius rellgionis sumpsit exordiuni,'gratsiP
inde quidquam stiblralial, et redhibilioitem quara- tftr suscepi, etbreviier vobis respoiidere curavi. De
cnuqiie exigal lemporalem. Quod si feeerii,*corainu- Ecclesiartiiiv enim consjcfaiione, et de liiiisariirii
nione usque ad salisfaclioiiein privetur. celebralionibus non aliiibi, quam in sacratisDoiiiiiio
CAP. LIV. — De allaribus , qnm passim fiunl per locis absque magna necessilate lieri debei, liquet
egros. oninibtis quibus simt nola 3Noviet Veieris Tesia-
(Ex ccmcu, Africano, cap. 50.) Ilem placuit ul inenli prajcepta. Tabernaculum vero Mosen,Dbinirid
allaria qtirepassim per agros el pcr vias laiiqttani _ proecipiente, fecisse, el sacrasse ctimroensa el aliafi
niemotiae marlyrum consiiuiunlur, in quibtis nul- ejus, et aereis vasis Ct ulensilibusv ad divinum cul-
lum corptts atit reliquiae martyrum eondiue pro- ttinV explendtim legimus, et noii solum diyiiiis pfe-
bantur, ab cpiscopis, qui locis eisdem pracsuiit, si cibusea sacrasse, sed etiam sancii olei unctloiiev
ileri polost, cvertantur. Si aulem hocper liimtiltus Doroiriojubente, perlinisse novirous; Qualilefanieiij
populares non sinilur, plehes lamen adrooiieanlur, ha;c facla sunt, et non alii ipsa 'sacfa quam saccr-
tie illa loca fiequentent, ut qui recle sapiunl, milla dotes sacra unciione delibuti, Dortiinoqueetihi ve-
ibi siiperslitione dcvincti teneantnr ; et omnino siibus sanciis sacrati el levitae iractabanl,-ferebarit,
."hiiHamemoria niarlyrum probabililer accipi.Uur, 'erigehanl, el deponebanl, in ipsis iuslilutioiiihiis
iiisi aul ubi corpus, aut aliqua* reliquiaecertae suht, quac, jubeiite Domino, per Mosenconscripiai suiitiw
aut origo alicujus habitalionis, vel possessionis, vel lege DOniiiiireperilur. Qualiter ergo David reguhT
passionis, frdelissima origine tradimr. N-.tmquaeper piissimus ampliaveral cultum Dei-,' ct templum Do-
«OHiiiia,el per. inanes quasi revelaiiones quoiumli- Biiiii a'dificare vOiuil, sed propter.mullum saifgiu-
bel homiiium ubicunque colJStiititiiUurallaria, ormii riem qriem ejTuderat; prbhibitus est, et ipsecoHe=-
motlo reprobentur. gerai expensas. Salomon quoque filius ejusidipsuni
CAP. LV. — Ut marlyrum digmiatem nutlus vro- •quod ipse facere oplaveral, jubeiile el auxiliante-
fanus infamel. C Doniino, perfecit, el lenfplum curaaliari; etfeliq*ia
(Ex conal. Carlhagitt., cap. 5.) Martyrtiro digniia- ad divinum cultuin peragendum consecravil.
tero iiemo profanus infamet, neque passiva corpo- CAP.LVIII.;— De eademre.
ra, qitoe septilturae tanlum propter raisericorriiain (Ex epist. Felicis IV, papm:omnibus Episcopit
eeelesiaslieani coinmendari raandatum est rediganl, ritissa.) Judaei ergo locain qtiibns" Dbmirio sacfiii-
31 aut insania praecipitatos, atit lali peccato discre- cabanl divinis habebant supplicaiionibus consecraia,
tos, non ratione vel lempore eompelenli qno maiij- liec in aliis, quain Dco dicalis locisjnuriera Doniiuo
ria eelebraritur, marfyrura rtomen appellent. At si 'offerebahl. Si enirii Judtei, qui U-jibr;e Jegis desef-
qui in injiiriaiii martyrum, clariiali eorum adjun- viebant,- haec faciebani, miilio magis quibus veriias
. gant insaiiiam, placel eos si laici suoi ad poeni- palefacla est, el graiia ;el verilasper 1Jesurn data
.tenliam redigi ,.-,si aulem sunf clerici, posl coni- esl, lenipla Domino aerlifieare, et proutirielifis pos-
inoiiitionem honore privari. Universf . dixerunl : suiniis ortiare, eaque divinis precibus et sarictis
Recle slabil .sanctitas vestra. Iloc et singulis conci- -iinciioiiibiissuisciiro aliarfbus et V33is,vestibus fjiio-
Tiis slaiulum est. - qtie el rcliqiiisad divhium cultuin explciidum iiien-
CAP.LVI. — Ut missarum sotemttia nonttbjque, sed , "silibiis devole et solemriiter sacrarefel iionirt aliis
in locis ab episcopo consecralis fianl. locis, qtiam in Domino sacratis ab episcopis, eiiion
' '
(Ex cencit. Triburiensi, ciip.i.) Missarum solem- "a chorcpiscopis, qui saepeprolitbiii stini, iiisi:,iit
riia, iibn..iihique,sed in locisvab episcopo cqnsecra- " pfnsdicltiroesi, stininia exigenie liecessiiatev riiissas
- tis, vei ubi ipse permiserit, Ceiebraridacsse cense- cclebrai-e,"fiec sacfificia DOminri oitefje-delibriiris
mus. Coiicediiiins eiiain: ui Sicubi, quod noslris Ethoc, liisi suiniiia ;iiecessiias agere cOmpiilerii,
.-peccalis exigeiitib&s"pefplufiriwm est facturo; a noniridomibiis, quia ih sacris caiiOhibiis sacrificia
r NOrdnlartnis, et a Slavis, et ab UiijiaWs, etanialis in doroihus offerij proiiibita sunl, sed intab.eriiaculis
'Cliristianis,: seu aliq quaiiciiiiqtie-inqdq- Ecclesiae diviiiisiirccibiis a pdiiiificiljiis dicatis, etiii liieiisis
fuefint iijcehsae"et*eoiijbiisiaiviri cappeliis-cuiri la- DoiiiinosaCratis, ef:sacra tiheiioii'e";aporiiiiicibus de-
bfila conseciaia missas ifiieiirri Ceiefi#re peffriiiti- liibuiisv^prb 1suroraay Ut^pfxfijiujiies^
liius.dOrtec^ipsae^^'EcdcsiaiTbfetaurari qiieaiit; In etnbri prbiJbiluiciijiisquam etpigriiia: agatuf i:vSa-
,;itinefe vc.ro posJtis;';si Eceiesia denieriiy<ui-siibdio Jius est-ihissani jioncaiitare, atitTiohi aifBtiie^quatn
'{Seu'iri;'teriioriJs;ileih si iabuia;!altariS;iCoristCrata;;': jjiifiii locis, ubi lieJi jiofioporiei JVjre,"riisi,ut saro
*
caueraqtie sacra iiiysieria' ad^ bfficiura periiiieuiia dictiini cst, pro siimhrtaeontingst necesslfate, quri-
685 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER TERTIUSi 685
jiiam riecessitaslegem non hahet. Unde scripliim esli AL CAP. LX.—De eadefn re. '•
Vide ne offeras holocausia lua ih omni loeo quem vi- (Exioncit. Laodicensi; eflp.58.) Quod rion .'pporteat
deris, sed in loco querti elegeril boritinus Deus tuus. in domibus oblaiiones celebrhri . ab episcOpis vel
Et in Exodo legitur : Yos vidisiis quia de ccelolocu- pfesbyteris. "'"."*
tussum vobis : Wonfacielis deos afgeiiteos, necdeos CAP.LXl.—De eadem fe.
aureos facietis vqbis. Alfiire de terra facietis mihi; (Ex 'coricil. Aureliaii.; cap. 4.) Audivimiis quod
ei offereiis super eoholocatisia el pacifica vestra. quidam laici in doinibus propriis praecipiant pre-
Oves vestras in omni Tocoy in qtio roemofia fueiit sbyleris suis Missas celebrare. et iiiler canum dis-
lioiiiihisniei. Et sictit nbh aiir, qtiafii sacrali DbmitiO ctirsus, et scorlofuin greges, sanclitatis liiysleria
sacerdotes debenl niissas cantare, hec sacriTieia sfi- polluantur roagis quam consecrentur. Qiiapioptier
per altare Offerfe, sic riec in aliis, quaro in praefa- praecipimUs ut nullus presbyter exira ecelesiani
lis Domino sacratis locis Missas caritare, aut sacri- pfaesumal Missam canlare, nisi forle itiiieris ne-
ficia offefre licet. Si autem logilur in concilio Laodi- cessitas exposcat, in lentorio aiii sub dio, in locb'
censi capite XXVI, quod hi qui nori sunt ab epi- nitido , el longe ab omni immunditia remoto, Mis-
scopis ordinali, lam in EcClesiis qfiam in domibus sas celebrare permittiinus, 01 hoc nuilaterius sirie
exorcizare non possunt, mullO roagis majoris gradus jB labula consecrala. .
juihisleria, nisi ab eis, qui ad eos gradus sunl sa- CAP.h\ll.-—De repanuiorie Ecclesice:
tefali, quibus fungi deberit, vel officia agi, vel sa- (Exepist. Vigiiii pctpm.) De fabrica VerOttijus-
crificia offerfi iibn ficet. Quod auiem, ui paulo su- libet Ecclesiae, si dirtipta fuerit iiislauranda, ct si
perius praeiibatum est, oblaliones in doinibus iii e*olocO consecraiionis soleinnitas deheal iterafi,
lofferrinon debent in eodem concilio, cap. LIX pro- iii qtio sancluaria non fuerinl. nihil jiidicaiiitis
feihitum habetnr ita : Non oportet in domibus obla- officere, si per eam minima aqua exorcizata jacte-
tiones celebrari ab episcopis vel presbyleris. Soleih- lur, quia conseCrationem cujuslibet Ecclesiae, ih
nitalcs vero dedicationuni Ecclesiarnm el sacerdo- qtia Spiriius sancii ara non poriiiUr, celebntatem
lum, per singnlos annos solemniter stint celehrandoe, lanlum scimus esse Missarurai Et ideo si qua san^
ipso Domino exempla daiitei qtii a.d feslum dedi- fclorum basilica a fiindainentis eliam fuerit irinb-
calionis Templi, omnibus id faciendum dans for- vatav sine aliqua diihilatione-, cum in ea Missarutri
roam, cum reliquis popttlis eamdom feslivitatem ce- fuerit celebrata soleinrtiias, lotius sanctilieaiio con-
lebralurus venil, sicut scriplum esl: Faeta sunt Secralionis implebilur. Si vero saifctuaria quae lia-
encceiiia Bierosolymis, el hiems erat, el amhitlabat bebat, ablaia suhl, rursus eorum repositioiie,; et
Jestis in leraplo in porticu SalomoniSi Quod autem C I Missarura solemuilate reverehtiara sanclificationis
octo dieruih sint encflenia celebranda, in libro Re- accipiel.
gum peracta dedicatione templi reperietis. De ec- CAP. LXHl. — Ut ante rioram diei lertiain ridn sint
clesiarum vero consecratione quolies dubitaturi et Missm celebraridm.
nec certa scripturai nec certi lestes exislunt, a-qiii- ;(£# epist. Telesphort papm, cap: 6.) Missaruni
bus consecralio scialur, absque ulla dubitalioiie celebrationes ante boiain diei tertiam minime suni
scilote eas esse sacrandas, ne lalis lrepidalio faciat ' cclebrandie, quia eadeni hofa et Dominus cruci-
dclerioraiionero, quoniam non monstralur esse fixus, et stiper aposlolos Spiritiis sanctus desceii-
ileraium-, qnod nescitur facluim His fralres 1'esti- disse iegitur, excepia nocte sanctas liativitatis. ;
moniis scriplufarum, ab apostolica aueloritaie cou- CAP. LXIV, — Ut pro fidelibus defunUis singutis '
sultis veslris hreviler fespondisse snfficiat: vobis diebus Missas celebrare liceui.
tamen praevidendum est, et omnibus Draedicaridumj (Ex conciLGabilloh:, cap.59.) Yisum jtr&ler&i
ul illiclla non aganlnr. hobis est ul in omnibus Missarum solemnibus pi'o
CAP. m,—-Quoi h6n licedt Missas cetebfafe, riiii defunclorum spirilibus loco competenti Dominus de-
inlocis ab episcopo civitalisconsecrulh. precetur. Sictil eriim nuila dies•excipiuir. quii noh
D Viveniibus et pro quibuslibet liecessilalibusdo-
(Ex decr. Clementis papm, iap. 22.) Hic ergo, hoc pfo
esl, in praesenti vila positos opoflel vos agnoscefe jainus deprecelur; ila nimirum liulla dies excipi
voluntatem et praeceptum Dei, uhi et agendi et dehet, quiri pro ariimabus fidelium pfeces DbmiriOin
-sacrificandi sitlbcus, quOniarii in aliisToCis sacri- Missarum soleainibus fundanlur. Aniiquitus igitur
ficare et missas celebrare non licel, nisi irt his in " litinc morem Sancta tenel Ecclesia ; jjtei iii Missa-
rum solemiiibus ef aliis pfecibris Dbmiiib spifilus
quibus episcopus'proprius jusserit, aut aD episcopo
regulariter brdinatoj tenenle yidelicel.civiiaiem, •qiiiesceniium commenderitiir, diceiile bealo Aiigus-
consecrati fuerinl. Aliter en.im nqn stinljiajc agenda. liiio': Noh sunt "piaitefmiiteiidae' supplicaiiohiis pfo
iiecrife ce'ebrahda,.docenienosiJSovo et yeleri Te*., spirilibifs nioftuoriirri i-quasTacieiidaspfo 'oiriniliiis
stamento. Haec a Domino Aposloli. accepeiunt,, et in Giifisiiana. et catliolica societaie laiidarijus.-fie-
nobis iradiderunl: haec nos doceinus, vobisque et[ mnctos eiiairi tacitis nominibuseorum sub generali
bmnibus .ab-sqiie feprehei>sioue tenere, et dqcere, comirierobfalione suscepii EccTesia; iit qriibusarfisti
quibus agericfUmest, mandamus. ., • .; , ,', desurit pafehtes, aut fiJiij arit quiculique cbgriati vci
airiici, ab una eis exiiibeatiir pia-riiaife"xbniriviiii!:!
687 BURCIIARD1W0RMA.TENSIS EPISCOPi m
CAP.LXV. — Ul Missa moriuontm pro oinniDus A prse.faiionumquetn sancla Roinana Ecclesia hacteiias
Chrisliaais sit canldnda. haberet, nostrisiilleris vobis reraandareinus. Tune
(Exdiclis Dionysii Areop, et Auguslini.) Dionysius de veslra volunlate el sludio tara hono rnultum
Arsopagila dicit hlasphemias Deo facere, qui Missas gavisi sumus, sacrum ordinem Romanuni, sacra-
offerl pro inalo homine. Atigiisiinus dicil pro onuiij" que consiiluianoslrorum anlecessorura solerter rele-
bus Clirislianis e.sse faciendtini. quia vel eis proficit, genles,invenimiisliasnovempraefaiionesinsacrocaia-
aut offerenlibus, aul petciitibus prouerii. logo lantummodo recipiendas, quas longe retro ve-
CAP. LXYI. — Ut inslitttliones Missarum sicul in lusias, iii Roniana Ecclesia hacienus servavil. ld
me.ropoli fiunl, sic et in reiiqttis cotnprovincialibus esl, unam 111alhis Paschalibus. Aliam de Asccnsione
Ecclesiis. Domini. Teriiam de Pentecosle. Quartam de Nalali
(Ex concil, Gerundeiu, cap. 6.) Ut inslituliqnes . Domini. Qiiinlam de Appaiitione Doniini. Sexlam
Missaruin sicut in liieiropolilana Ecclesia fiuni, iia de Apostolis. Sepliroam de sancla Trinitale. Octavam
in Dei noniine in omnibiis comprovincialibus Eccle- . de Cruce, ISonam de jejunio in.Quadragesima tan-
siis, lam ipsius Missae ordo, quam psallcndi, vel luroinodo dicendam. Has praefationes lenet el cuslo-
miiiislrandi consueliido servetur. dil sanctaRotiiana Ecclesia. Has leuendas esse vobis
CAP. LXVU. — Ul preces el prmfaliones qum in conci- B niandamus.
lio probalm non fueriiti, non celebrentiir.
CAP. LXX. — De saccrclolibits Missamm tempore *i
(Ex concil. Africano, cap. Gi.) Placuil eliam hoc, wgriludinis aliquis eveif.usaccesserii.
ulpreces quae probaiae fuerinl in concilio, sive prae-
sive commeinlaiiones, seu (Ex concil. Tolelatt. 8, cap. 2.) Nihil conlra ordi-
faliones, iinposiiioucs nes siatulum lemeritaiis ausu piajsunialur, rieque
nianus ab omiiibus cclcbrcnlur. Ncc aliae oninino
illa quoe summa veneratioiie ceuseiiiur, vel inhiimo
conlra lidem proferantur, sed qusecunque cuiu pru-
deniioribiis fuerint collaue dicaniur. pracsuinptioiiis lactu solvantur, cum adhtic tanlum
lieii jussa smit, nec inlerrupla noscuiitur, ne lan-
CAP. LXYIH. — Ut nulltts presbyicr solus Missctm.
caninre prasumut. guoris piovenlu, robore salutis tiatura privclur. Non
ergo soluro fragiliuui consuliiur huniaiiae, sed etiain
(Exconcil. Nannelensi, cap.50.) Defimvit san- sacris
cimn coiiciliitm ui iiiillus prcsbyier solus praesuinat inysleriorum Dei, providenlufhahere sollici-
Missamcaiitare.Cui eniiiidicit, tDomiiiosvobiscum,» tiidinem. Censiiimus igilur coiivenire nl, cum a
aut « sursuni corda >, aul i gratias agamus Dominq sacerdotihus Missarunt tempore sancia 'mvsleria
si aegrhudinis accidal quiTibeievenliis,
Deonostro,»cum nullus sit qui rcspmideat? Aut in ca- consecranlur,
consecraiionis expleri niysie-
noiie, ComnJuni circiiiiiadslaiilitim, cum nemo sil? £ quo coeptuin nequeai
invital ad orationeni.cum dicil: «Oremus,» rium, sll liberum episcopo vel preshyiero, ul allcr
Aulqiiem coiisecralionem expleat officii ccepli. Non eiiini aliud
cuin nulius silqui secum oret? Aulergo isia peni-
ad supplemeniiun iuiliatis niystcriis competil, quuin
lus retlccnda sunt, el non solum non eril perfectum
aut ineipientis aut subsequentis complenda bene-
sacrificiuro, veriiiu etiain iiicurret quisquis ille esl
illain leirihilem senlenliani : Siquis tuleril de hoc, diclione sacerdolis, quia nec perfecta videri pos-
tofal Dens parlein ejus de libro vitae; aul si haec smit, nisi perfeciionis ordine conipleaiiltir. Ciiui
muris el parielibus insusurraveril, ridiculosum erit. enim simus omnes unum in Christo, nihil coiilTariuro
diversilasformat, ubi ellicaciam prosperitaiis unitas
Quapropier illa periculosa superstiiio maxime a
monasteriis monachorum exterminanda est. Prsevi- fide, repraesentat. Quod eliam consullum cuncli
deanl autem praelati ul presbyteri in ccenobils et in ordiuis clerici indilura vel indullum esse sibi non
aliis Ecclesiis cooperatores habeant in celebralione ambigani, sed, tit prxmissum est, praecedeiitihus
Missarum. Si quis haec transgressus fueiil, ab officio staiim alii pro compleinenlo sticcedant. Ne tamen
suspendatur. quod naturae languoris causa consulitur, in prae-
sumplioriis perniciera couvertatur, nullus post cibum
INCJPIUNT DECRETA SECUSDI PELAGII VAVJE, sive quodlibet miuimum sumptum Missas
SUCCESSOR1SBENEDICTI, ET ASTECESSOHISj) potumque
eREGORlI PAP/E. faccre, nullusque attsque patenlis proventu moiesiite
ministervel sacerdos cum coeperit, imperfecta ojTicia
CAP.LXIX. — De.prmfatioritbusquas sancta Romana
Ecclesia eicoUaudavit, ei (irmiter tenet. pracsumat.oniuino felinqticre. Si quis liaec leinefare
Homanfe praesurtipserit, excomrounicaiionis senicniiam susii-
tEx decret. Pelagii papm.) Pclagitis hebii.
Ecclesiae el aposiolicae sedis episcopus, universis
CAP. LXXL— De "eademre,
Germaniarum aiqiie Galliarum regioniim episcopis.
Cum in Dei nomine in Romana Ecclesia synodum ' (Ex decrei. Anacteti papm.) Sacerdotes quando sii-
episcoporum sive cxterorum consacerdotum Dei ' crilicant, non soli hoc agere debent, sed testes
..fiiiclium congregaiain babuissemus, ei de Ecclesia- scciifh habeant, ui Deo perfecie in sacralis Donjiiio
«ticis stattiiis, ut sunt ab apostolis el a sanctis Palri- locis sacrificare probenlur. Ait nainque auclOritas
bus tradita, diligenlius iraciaremiis, supervenere legis divihx : Vide ne bfferas:hoIocausia'tua in
liilei-x vestrae, el ui magis essent aucioritalivae, "OhJiii loco quem videris, sediri :Ibco quem ' elegerit
Dominus Deus tuus. " • - .
etiam vivas-yoces processertmi, rogantes ui ordinera
689 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER TERTlUS. CSfli,
CAP. LXXil. — De piesbyleris qui dmmonibtisvariis- A spiritalera atque -carnalein. Quod quaniiini sii omni*
qtte passionibus vexanlur, quod illis sacra tractare Ecclesiasticae religioni contrarium, pietas fideliuro
non liceai. .
novit. Unde omnibus preshylefis interdicimus ut'
(Ex decrei. Pii papm, cap. 6.) Bene siquidem ma-
nulliis in poslerum hoc facere prajsumat, sed ipse,'
jorum regtilis definilum est ut, dserooniis aliisque c»m reverentia sujiiai, et diacono atit snbdiacono
passionibus irrelilis, mysleria sacra tractare noij minisifi sunt altaris colligenda frailai.' iljudj'
liceal. Cui praecee-to,consensu raiionis adhibilo, id qui
atlendal ut eos propria riianu coiiiimiuicct,
connnuniter definivimus, ui nuUus de.his qui aut in etiam
ierram arrepli a daemoiiibus elidunlur, aut qtioli- Nulli autem laico aut feminaeEuchaiisliafri in raarii-*
sed tantiim in os ejus cnm his verhis p
bet inodo vexalionis incursibtis efferuntur, vel sa- bus ponat,
Doraini et sanguis prosil tibi ad reiiiis-
cris aiideant miiiislrare altaribus, vel indiscussi se nal-: Corpus
sionem peccatortini et ad vitara aelernam.. Si qnis
divinis ingerant sacrameiuis, exceptis illis qui cor-
haec irarisgressus fuerii, quia Deum omiiipolehlem ,
porum incommodilalibus dedili, sine liujusmodi et quanltiro in ipso est inhonorat, ab
passiouibtis in lerram approbanlur elisi. Qui tamen conteriinit,
ei ipsi landiu erunt ab officii sui el ordine et loco altari removeaiur.
unius aimi discre- CAP. LXXVH. ~ De eadem re.
suspensi, quousqtie spalio, per "
lioriem episcopi invejjiaiUur ab incursu daeinonum (Ex epist. Anacleli papm, cap. 12.) Peraeia auleiri
al.ienj. consecraiione omnes comniunicenl qui noluerint
CAP. LXXUI. — De eadem re. ecclesiasiicis cariere liniinibus. Sic enim e( Aposloli
decrel, Soiheris Ut illud divhii slaiuerunt, el sancla Roniana lenel Ecclesia. Et si
(Ex papm, cap. 8.).
oractili mohenlis singuli praecayeant quo scribitur : boc neglexerint, degradenltir. — De eadem re.
Vae soli, quia, cum cecident, nou habet suhlevan- CAP.LXXVIIl.
teni: summopere verendnm estjiobis ei cavendum, (Exconcil. Aurelian., cap. 10.) Andittim esl a!i-
Missam cclebrare et non coininti-
ne Iioris illis atque lempqribus quibus DoiniiM) quos presbyleros
omniiio in canonihtis aposlolprrim
psallilur, vel sacrificalur, unicuique divinis singu- nicare, quod'esse
I riler ofliciis insistenti, perniciosa passio vel cor- inlerdiclum. legiiiir. Vel quomotlo dicere recte
potest si non connmiiiicaverii.:. « Suinpsiini!s,"Do-
poris quaelibet valetudo occurrat, qtise aut corpus sacrameiita? » etc.
subilo subrui faciat, aut menlem alieiiaiione vel roine,
CAP. LXXiX."— De eadem re,
terrore confundat. Pro hujusmodi ergo ausibus prae-
necessariura duximus instituere ubi (Ex eodem, cap. II.) Si qnis episcnpus, aul presby-
cavemes,1 ni, aul vel quilibet ex sacerdoiali cata-
ter, diaconus,
leiiiporis vel loci, sive cleri copia suffragatur, ha- non communicaverit., aut causam
beat qnisquis ille canens Deo atque sacrificans post logo facia oblalione
et si raiionabilis fiierit, veuiaiu consequatur,
s,e vicini solaminis adjutorem ; ul si aliquo casu ilje dicat:
aut si Jion dixeril, comniunione privetur, tanquani
qui officia impleturus acc.edit turbatus ftieril, vel ad causa laesionis exslileril.
terrara elisus, a tergo semper habeat qui ejus vieem qui populo
CAP. LXXX. — Ul in Ecctesia nihil qliud agalur nisi
exsequauir iiitrepidus, el officium inceplum ad- id ad qnod facla esl.
impleai. -
— (Ex diclis Augusi.) In oraiorio proeler oraridi et
CAP. LXXIV. De presoyleris qui soli Missas solent
celebrqre. psallendi Deo cullum penitiis nihil agalur, tit notnini
concordent.
(Ex eodem', cap. 10.) Hoc quoque slalutum est buic et opera jugiler impensa
ui nullus presbyterorum Missarum solemnia cele- CAP. LXXXI. — De eadem re.
brare praesumat, nisi duobus.praesenlibus sibique (Ex diclis Renedicii.) Oratorium hoc sil qtibd di-
ibi quidquani aliud "geratur aul coudalur,
respbnderiiibus ipse terlius habeatur, quia cum cilur, nec
divinis mysteriis conveniat.
pluraliler ab eo dicilur : « Dominus vobiscum,» et %uam
illudin Seeretis : « Orale pro roe, » aptissime cort- CAP, LXXXH. — De eadem re.
venil, ul et ipsius respondeatur salulationi. n (Ex concil. Laodicen., cap. 28.) Quod non opoyteat
CAP.LXXV. —De illis qui conjugali presbyleri obla- iii domiciliis divinis, id est, in Ecclesiis agapeii
liones spreveririi. fieri, necinira donjumDei coraedere, vel accuiiitus
- (Ex tonctl.Agathen., cap. 8.) Si quis decernit slernere.
presbjlerum conjugatura lanquara occasione nuptia- CAP. LXXXIIL,— Ut nullus iri Ecclesia comivetur.
"
ruui quod offerre non deb>al, et ab ejtis oblaiione (Ex concil. Garihag., cap. 28.) Ut- nulli episcopi
ideo -se abstiuei, anaihema sit. vel clerici in Ecclesia conviventur, nisi forle trans-
CAP.LXXVI. -- Ut presbyleri communicenl quolies- eunles hospiiii necessitaie illic feficiantur. Populi
cunqiteMissas.celebraveriitt. etiam ab liujusmodi conviviis, quanttim fieri pbtesi;
(Ex concil. Rothomag., cap. 2.) Diclum est nobis pfohibeantur.
quod quidam preshytefi celebrata Missa detreclanles CAP. LXXXIV. — Ut nidlus in Ecciesia 'tabirncts
ipsi suraere divina niysteria quav consecrarunl, cali- i consliluat.
ceiii Doovinimuliecculis quae ad Missas offeruntlra- (Ex concil. Turonen., cap. 2.) Perlatum est ad
danl,, vel. quibusdain laicis qui dijudicare coi'pus saiiclaiu synodiim quod quidam pfesbylWi itt
Doiiiini nesciunt, jd esf, disccrnere inier cihum Ecclesiis sibi comraissis taberhas, qiiod rnefas
«JfJT BURGHARDiVVORMACIENSISEPISCOPI , m'
est, conslituant, ibique per caupones viiium yen- J\i transmigrare, quaienus et ab hostililatis incutsu
dant, aut vendere permiilant, et nlji tanlumniodo. liberior existere valeas, et illic consueludineiii. so-
orationes el verbum divinmn, Deique laus debtterit lemniuni feslorum disponas.
resonare, ihi comessationes el ebrielates fianl, ihi CAP.XC. — De mutandis sanctis locis.
jisiis, el plausus el verba turpia, ibi rixoe et con- (Augusl. dicii.) Trihtis causis loca sanctOTum
lentiones resultenl. Quod quam sil Deo conlrariuro, transraulanda siinf. Primo, quura necessiias perse?
Domiiius Jesus demonstral. Qiji cinii invenissel in culorum loca eorum gravavit. Secundo, quuia
templo vendenles ei emenles, el nuromularios se- diflicullas locorum fucrit. Terlio; quum maloruui
denles, faclo funiculo de resliculis, omncs ejecil de societale gravantur.
T.emplo. Si euira ea quae licile yendi videbanlnr in CAP.XCI, —.Qv.odiranslalis martyribus,lioiior inler-
templo, et ad hoe emebantur, ut in epdem teroplo ditm cuin itiis migrei, inlerdumin loeapermaneat:,
offerrentur Dqniino.,ipse foras ejecii, quid putas cle (Ex dictis Ilieron,) Notanduro: cuin transniu-
lam peslifera prsesumptione et Dei conlemp:u fiet? lanlur alii qiii dc marlyribus, cUmhis honor coni-
Et si non solum sacerdotibus sed eiiam omnibus rtiigrat : aliis verq transfriulalis boiiqr jn locrs
clericis proecipilor, ne labcrnas ingredianlur : qttis eorum esse noii cessai,
audire potest ut EeclesioeDei iabernoe fiant? Ilaque 1B CAP.XCII. — Quod sanyuis mariyrum conscwet
inlerdieit per qmnia synodus ne hoc in posteruni locum, rion locris sattguinem.
ullatenus fiat. Quod si facium fueril, preshyter de- ( Ex dictis Augtist.) Sanguis rnarlyrum coriseor.it
ponalur, laici coinmunione privaii ab Ecclesia, quani lociira, noiilociis saiiguinein. Si aliquis dixerit: Mea
delionestaveriinl, expeilanlur. csl Ecclesia, dices illi, quod iriiCaiilico legitur : Una
CAP.LXXXV. — De eadem re. est columba mea, etuiius est dilectusmeiis. Et diees
. (Ex eodem, cap. 5.) Si enim domus Dei orationis illi : Apluro est filiuni occidi in sinu iriatris el nu-
domiis vocatitr, hoc debel esse qtiod dicilur: nec tricis suae? Tamen*scias nulricem tantum polluiairi,
ibi aliud debel geri aut recondi. Ubi enim corpus et pro hac polluti.bne consecralara, filium aulem
Domini consecratur, ibi aiigeloruin procseniia non niitriuuin esse.
dubitalur adesse. Ubi sanciorum reliquioe reeondiiae CAP.XCHI.—Quid sit basilica.
venerantur, ne quid inhonestum appareat, quod (Ex diciis S. Isidor.) Basilion Graecorum rex
ocuios ad oralionem venienlium offendat, rte quid erat. Ilinc et hasilica
regalis, quia in primis tein-
ibi videalur qqod »d lucrum temporale penineal: porihus reges lanlum scpeliebamur in ea, ideo.no-
sed oninia sancta, omiiia raunda, el laniummodo ad raeii sorliia est. Nain nunc
' teroporis caeteri h.omi-
Ecclesiasticum minislcrium perlinentia. nes, sive igni combust:, sive aqeryo, lapidum sepulti
. CAP.LXXXVI.— Ut unicuique in domo sua orare SURl.
liceal. , CAP. XCIV. —-DeiUis qui domum Dei contemplibi-
(Ex concil. Aureliano, cav. 5.) Unicuique fidelium lem faciunl,
in domo sua oratorium licet habere, et ibi orare, (Ex concil. Gattgreri., cap. 5.) Si quis docel domuiri
Missas autem ibi celebrare non licel. Dei coiiiciiipiibileni esse, el coiiveiiius qtii in eace-
CAP.LXXXVIL — Ul canticum turpe circa Ecclesias lebraiilur, analhenia sit.
iioi_ifiai. CAP. XCY.— De eadem re.
(Ex concil. Carlliag.) Canlicmii turpe alque luxu- (Ex eodem, cap. 6.) Si quis extra Ecclcsiara se-
riosum circa Ecclesias alque in atriis Ecclesiae agere qrsum coiiventus celebral, et despiciens Ecclesi.am,
qmnino conlradicimus, quod ubique yitandum est. pa quse stint Eeclesiaevoluerit usurpare, non con-
CAP.LXXXVIII.— Ut sanclorum reliquim in orato- yenienie presbytero juxla decrelum episcopi, ana-
riis villaribus non ponanlur. theiua sit.
(Ex concil. Epaonensi, cap.25.) Sanctorum reli- CAP. XCYI.—Vt calixet palena exauroaul ex ar-
guiae in o.raloriis villaribus nqn ponantur, nisi for- genio fiant.]
Bitan clericus cujuscunque parochise vicinus esse (Ex coiv.it. Remensi, cap.. 5.) Ul calix Doiiiini
.conlingat, qui sacris pignorihus psallendi frequeiitis cum palena, si non ex aurb oninimodis, ex argenlo
famulciur. fiai. Nec catiseiilur presbyleri avorilia suadenie de
CAP. LXXXIX.— Ut sedes episcopalis, si necesse pauperlale vel impossibililale, etim quarta pars ex
fueril, in alium locum transferalur. omiiibiis qnae ad Ecclesiam periinent, in fabricis
(Ex reg. Greg., ad '{JoannemBillitran, episcopum.) ipsius Ecclesiae sit impendenda, Admonendiis est
Temporis qualilas admqnet episcoporum sedes anti- etiam pqpulus ut al\quid in donariis Dgiiiinhofferai,
qiiiiuscerliscivilaiibuscoiisliliuas, nd alia qtiaesec.u- sicul ilie anfiquus populus, sub Mose in taoernaculo
riora pntaiiiiis. ejusdem diceceseosloca transponere, Doniini fecisse legitur. Si quis aulem tam pauper
quo ethabilatores nunc degere, el Barbaricum possit est, «altera vel slanneum calicem habeal. De oere
periculum facilius declinari. Proplerea te Joannem auteni ex aurichalco non fiat calix, quia pb vini vir--
fralrem coepiscopumqiie iioslriim Billilranensis civi- tiiteni eruginem parit, quoe yoniiliiiriprovocat. Nul-
fatis.sctiemqueTuain in Joco qui appellatur Renali lus aulem in ligneq calictJ, aut vilreo proesuma^
ad saiiclum Aijdreaiif.Dostolum proecipimus exinde c.anlare.
693 DECRETORUMLIBRI XX.— LIBER TERTrtJS. COii
'
CAP. XGVII.—De observrinda mensa Chrisii. A consuliis respondere. Et qiiamvis rion prolixe, sed
{Ex eodem concil., cap. 5.) Obsefvariduhj:;csi iit :.sitccincieTioclagefe prOpter quasdaro alias occupa-
mensa Chrjsli,id;est,'altare.ubi corpiis Dominicii.ni liones feslinaj-emus.: denuq lamen sl necesse fiierit
j«msecratur.;tibi sahgiiis ejus hauiiluiy.ivbi saiicto- obiias vel aiias necessitates quasi ad caput mitlerri
riim reliqulae recoiiduiilur, ubj-preccs et vota po- charilati\^ iion dubiielis , quia vestras prcces et
4iuli: iii coiispectti -Dei a saeerdole .offeruiiiiii',.ciim nuiic et- tunc acceplabiles habemus. Siguificastis
omni veneraiiorie liohofelur, el mundissroiis linieis .enim quos.dam sacerdoteS;in Ecclesi.a.quando Evafh:
eiTjaliiis-diligerilissime eooperiaiur, iiihilque siiper gelia leguiitur sedere, et ;Domini salvatoris verba
eO ponaltif; «isi capsoe:". curiisarictoraiii reliquiiset .nqiistatites.sed sedentes audire, el hoc ex majofum
quaiuorEvahgelia.ExpieiaMissa calix cumpaieiia, traditione se accepisse narraiitur. Quod nullatehris
et sacrainehioriim Tiber, ctinj veslibus sacerdoia- deinceps lieii; siriatis aposlolica aucloriiaie manda-
Tibtisiri ij)iiridb.loc"o:siib'sefarecoiidaninr^ :.: :mus : sed duin :saiic,la Eyangelia-in-Ecclcsia reci-
CAP.XCYllL Ul corporale ex purissimo liiUep:Sii:>et . laiuur, saceidqtes et caeteri pmnes.ijqn sedentes,
- :-\ :,-^iiusrnaieriei. .:;, sed venerabiliter in corispcclii Eyajigelii slartfes,
_;,_,{Exeqdem,) cap.5.) .CprpqraJe super quod Sftcra Doriiinicayerba.inlenle audjahi el fideliter adorenl.
,oblatio;immola;iur,:ex,muiidissiijio,et purissiuio li|,- B CAP.-CIY. — Ut riullris cqlicei,n,.pqtencim,vel vesli-
; tcq sitj.necineq aUerius.generis maieria pretiosior ...inenluin iacerdotqtein ' vaditim tabernqrio prwstare
aul vilior misceatiir.etniinquani superaltarc reaa- prmsumdl. _ ; .'.'' ;
ncat, jiisi jn£tempoi«niissoe,sed aui in sacraiiien- ,_'.{Ex coricit, Rcmensi, cgp.li.). Ut iiuHus orcsbyicr
, jorunj iibropQnalur,, aiil cum. calice et pateiia in . prsesuniai calicem, vel patenam, i'el pallium altafis,
niundissimo locoTCcondaiur.: vel quando abluitur yei vesiiineiilum sacerdotale, aul librum ccclesia-
. % sacerdole,jiiacono yel'Siibdiacoiio, primo ia.-':e.fe' siicuii) taberiiario, vel riegociatofi, attt cuilihel laico
clesia; in Joco el yase adhoc pracpar.aloabiuaiw, * vel feiniiiaein vadiiroi dare, nisi justisbima neces-
co qiiod ex Poniirtico corpore el sanguineiijlecluiM sitaie urgenle, quia lanla est sanclilas sacri mini-
sil.-Posl hseca lavaudario jn nitido loco parelnr., : sterii, til salva altioris myslerii iiUeUigentia, eliam
GAP.XClX-i— Ul sacrificium atiaris non i« sericj pef prophelara Dominus.prqlijbuerit, ne cimi sanctis
panno aul iincio celebretur, vesliroeiuis sacerdos procedal ad populuin, sed ilia
(Exepist. Eusebii papm,cap.M.-) Hic inler caUera intra sancia diniillal, a colloquio divino rediens. Et
proedicla coiisultu omniunv coiistiluimus ul sac.riH- cui iii .labcrnas ad bibendum a sacris canonibus iri-:
ciiini allaris non in sericp panno, aut tincto quis- gredi prohiberur, sanclili.cata saci'0 ministerionec
. qnam cclebrare.prassumeret, sed in puro. lineo "abP ad coiiliugenduni iinmundis : quanto irtinus iivva-
episcqpo cqfisecralo, terreno scilicel lino procfealo dium exbiliere dehel? Sicut Slepbapus sauctus papa
aique conlexlo, sicut corpus.pomini noslri Jesn Chri- et marlyr sanclum Hilarium in suis decvetalibus
sli in syndqfie liriea inuiida sepulliiiii fuii. docuit.
CAP.C. — Ut.muiieres ad aliare non accedimi, el CAP.CV. -rr..Vt ttullus caiicem, palenam., aul. aliqua
'.'" 'officiisvirorumserioniniroiniliaiil. vtisasacraaduliosususfacereprmsumai.: ..
(Exconcit. Laodicensi, crip. 43.) Quod non opor- Ex concil. Aurelianensi, cap. 9.) Nullus sacefdbs
teat riiuliefes ingredi ail aliare, ,et ea cojiiingeie quae seu laictis Calicem, aiil" palenain, aul quaelibet vasa
virorum officiis depiilala siirir. sacra el divino culiiii maneipala,.ad alios nsussuos
CAP.CI. -—De eadem re. retorquere pfaesuriiai. Nam quiciinque de. calice
{Ex decr. Gelasii papm, cap. 16.) Nih|lominus im- sacro aliudhihil proeler Chfisli sanguinero qui in
patienleraudivimtis, laiitum diviiiaruiii reruin sub- sacramenio accipitur, et paienam ad aliud officiuni
iisse despeclum, ut feniiiia sacris allaribus iViini- iiabel quaril allaris roiiiisierium, delerreHdus est
slrare firmentur, cunctaqirc nori nisi yirorum famuT exemplo Bailba?ar, qui duni vasa Dorijini iii tisiis,
laiui doputata sexuicui nori conipelit exhibere. cqmrnunes"adsumpsil, "yilani pariter cum regno
. ,.. - CAP.CIL<—Utlaiti juxla aliare non sedeant. y. amisit.
: {Ex cpnfiU Moguril., cqp. 13.) Ul laici secus ah- GAP.CVL,—-Quod[Hcilitmsit episcopis cum cpnsifia.
tare juo saiicla lijysleriacelebfaiittir, interclericos, clerinte iliesquro Ecctesiw sij,tefamilim in necessi-
iam ad vigilias quam ad S.Iissas siare-vel sedere lale sucourt-ere,. '•'.''.-
pemTus non praesuiijanl, sed pars ilia quae cancellis: (£.1' concU,Arvernen,, cap. $___) Licitum sil episcb-
ab allaii diyiditur,.tanlum .psallentibus paieat clcr pis proeseniibus presbyieris, el diaconibus de. the-
ricis, Ad orandura yerq e,t conimuiiic^nduin laicis sauro Ecelesiae ramiliae et pauperibus ejusdem.Ec-
et feininis, sicut roos esl,-.paieanlsaiicfa sa.nclornro, clesioe, secunduin caiiojii.caiii iiisliliitiohem, juxta
-
CAP,CIIl. —-De illis sacerdoiibusqui in Ecclesia dum qriod iridiguefint erogare, —.... ,'..J- .,
Evangelia legunlur,sedere prmsiimunt. C.AP.C,VH.~—
(Anaslas. I papm cpisioia episcopis Germahim ac " - v )ririntur.' --- djlqris
' Necaqqverapallio coope-
'-•;
' _•'
Burgund., directa.) Anastasius. episcopus: ctroctis (Exeodem, cap,t6:)'He'o]ierlono Dorninici corpo-
Gerinauicis et Burgundiav regiqjiis episcopls iii Do- ris, vel altaris rion unquam corpus duin ad turoiiluni
miho sa.lutein. <Exegit:dilectioveslra, cl.ari.ss.irai,ut 'ftvehitufobtegaiur, rte sacro yelamlne dinn-hono-
ex auciorilate iedis apostolica;, vesiris debcrcinug raulur corpora, altaria polliiariltir. ,
C9-; . BURCHARDl WORMACIENSISEPISCOPI €96
CAP.CVUI.— Ne ad nupfiarnm ornalumdivina A CAP.CXYII. —Deeadeinre.
minisieria prmsteniur. (Exconcil. AureL, cap. 10.) Ct nullus presbyler ,'
• (Ex eoclem, cap. 8.) Me ad nupliarum ornatuni ad introiluni Ecclesiaexenia donet. -r
minisieria divina proesteiUiir,.el diun improbonnn CAP. CXYIIL — De presbyteris niliil itabenlibu&
tactu vel pompa ssecularis luxuriae polluanlur, ad quando ordinanlur. . ,-
olllcia sacri mysterii videanlurindigna. . (Ex concil, Remensi, cap. 6.) Invesligandum si
CAP.CIX. — Ul Ecclesia smculari polenlia miniine jtihil patrimonii habens presbyter quando prOvectus
,' - pervadatiir. esi adordinem ecclesiaslicum, poslea emerit prasdia,
, (Ex concit, aposlol., cap. 31.) Si qnis episcoptts cujusjuris sint, quoniam Ecolesiaeadquam.de niliil
saeciilarihtispoleslaiibus usus, Ecclesiam per ipsas habenie promotus esl esse debent, juxla canonicam
ohiineal, deponatur, et segregelur, omnesque qui aucloriiatero,
illi coinmiiiiicaru.. CAP.CXIX. — De eadem re.
CAP.GX. — De presbyteris qtti Ecclesias suas per :. (Ex concil. Arausico, cap. §i.) Presbyler cura
. •" prelium acqnisieritil. dioecesim lenel, de his quae eraerit, ad Ecclesiae
(Ex concil. Mogunii.; cctp. 5.) Quicunque pre- nomen scripturam faciat, aut ab ejtis quam tenel
sbyier per pretium eeclesiam fuerit adeptus, quo- « Ecclesiaeordiftaiione discedat.
jiiiiirtcorilra Ecclesiaslicae regnlae discipliuam agere CAP.CXX. — De eadem re.
dignoscilur, et qui aiium presbylerum legilime ad - (Ex concil. Carlhag., cap. -17.) Placuil ut epi-
Ecelesiam ordiiialmn per pecutiiam exnulerit, eara- scopi, pi^esbyleri, diaconi, vel quicunque clerici, qui
que sibi lali:or vindieaverit, o.iDiiiniodisdeponalur. uihil habenies ordinantur, et tempore episcopaius,
CAP.CX.I.— Ut nulltis laicus ab Ecclesia s_ua pre- vel clericatus sui, agros vel quaecuijqiiepraedia suq
sbytenim ejicere prmsumal. noroini comparant, tanquam rerum dominicarura
(Ex eodem, cctp.29.) Ul laici preshyteros non eji- invasionis crimine teneanlur obnoxii, nisi ad Eccle-
cJaui de Ecciesiis, neque coiisiiluani sine consensu siani ad quam lilulaii sunl, eadem ipsa conlulerint.
episcoporuro suoruni. Si auiera ipsis propria liberalilate a);rujus, yei sue-
CAP.CXII. — Iieni de iltis qtii presbyteris Ecclesias cessione cognaiionis aliquid venerit, faeiaiu iudfe
aufentnt, quod velint.
(Exconcil. Gabillon., cap. i%) InvciUum est quod CAP.CXXl. — De eadem re.
mulli arbilrii sui temeritate, el quod est gravius, (Ex eodem, cup. i8.) Ul unusquisqtie pieshyler
ducli cupidilale, prcsbyleris quibuslibel absque con- res quas post diem consecralioiiis acqnisierit, pro-
scnsii episcoporun.iEcclesias danivcl auferunt. Unde prioe Ecclesioe relinquat.
Q
oporlel ul canonica regttla servala, nulltis absque CAP.CXXII. — De eaclenire.
consensu episcopi cuilibel presbylero Ecclesiam '
(Ex concil. Toletano.) Cacterurii, presbyter si
dei. Qiiam si juste adeptus fuerit, hanc lion nisi post ordinaiionem aliquid acquisierii, illud ohser^-
cnlpa gravi, et coram episcopo canonica severitale vandum est, quod in canonihus de consecra.tis nihii
aiiiiiial, habentibus conslituium est.
CAP.CXIIL— Ul nulliis aliqttod mtiniis propter Eccle- CAP.CXXIII.— Depresbyleris qui ex reditibus Ec-
sicima presbytero reqtiiral. clesimsibi res convparaverini, el siruciuras ibi fece-
(Exconcil. Mogunt., cup. 30.) Ut nuHijs omnino rinl, elmutieres ibi posuerint.
muncra cxignt a presbyleris, propter comme,ndaiio- (Ex concil. Remensi, cap. 10.) Inquirendum si
nem Ecclesiae. aliquis presbylerorum dereditibus Ecclesiae,velobla-
CAI>.CXIV. — De eadem re. tionibus ac votis fldelium alio nomine res compara-i
(Ex concil. Rqlhomag., cap. 8.) Sancilumesi;alque verif, et ibi structuras fecerit, velqute ad Ecclesiaih
Oiiiiiiiijodisprnbibiium ul, si qttis presbyter inven- perlinent, ibidem collocaveiit, et niuliefuin frequen-:
ius fuerit alicui derico aul laico munera dare aut tationem inibi fleri permiseril, vel qiiodlurpius est,
- (ales roulieres ibidera hahuerit, quaelatiiftciumsuuin
dedisse, atil aliquain pccuiiiam iribuere, ut alierius
jircsbyierj Ecclesiain siirripial, aul Ecclesiaro va- exerceant, etcuram domus agant, el In eadeni ))re-
caiitein pretio Tcdiniat, pip hac cupidiiaie seu ra- sbyler frequeiiierveniensmanserit, et contradecreia
canonum hoc malum agat; quia sicul nec suo. ita
pinn, seu proesuiiipiione inrpis lucri gralia dcjiciattir
a clcro, et alienus existat a regula, nec alieno nomine presbyter fenus exercere debel,
CAP. CXV. — Ut presbyier.i plebes aamoneanl ul multo.minus fraudem facere de facultalibus eccle-
linieamiiia allaris prmparent. siasticis, quoniam hoc sacrilegium est, elparcri--
1
(Ex concil. Remensi, cap. i.) Ut preshyieri per mcn Judoe furis qui Sacras oblationes aspoflabal et
plehes suas feroiiiis praedicenl, ut linteamina iri,i furabalur.
allaria proeparcnt. , CAP.CXXIY. —De consuetudine servartda, qttm npn
est conlra " ,
CAP.CXVL — Ul episcopi prwvideant qnid presbyteri fidem.
doniinis suis pro Ecclesiisfacere debeant. ; Ex epist. Pii papm.) Peiisiis enim per Hylariufri
(Ex concil irelatensi, aip.li:) Ul episcopi prae- chariularium nostrum, a beaioememoriaedecessofe
viileant quera horiorcm piesbyieri pro Ecclesiis riosiro, ut oinnes vobis ieirb lemporum consiieiudi-
suis Tacore dcbeant. nes servarentur, quas a beaii Petri apqsioiofui^'
697 DECRETORUMLIURIXX. — LiBER TERTIUS. C&8
principis ordinalionuin iniliis hactenus vetustas j\ CAP.'CXXVII.— Item de consueiuclihibus ecclesia-
longa servayit.- Et nos quidem juxla seriem rela- , sticis observandis.
tionis noslrae consuetudinem laudamus, quoe .. (ExdiclisBasilii,cap.27.)Ecclesiasticaruro insiitu-
.laineu contra fidem catholicam nihrl iisurpare liorium consuetudines quasdam Scripturis, quasdam:
: " verq apostolica Ifaditione persuccessiones in myste-
dinoscittir, -.::• .
CAP.CXXV, — Ut ecclesidslica sialula ab aposiolis rio coiiriruialas accepiihus, quibus par virlus, ;et
ei reliquis magislris. Ecclesim tradita iniegra ser- idem utrisque pielalis effecius quin' sit v quolus
venlur:
qtiisqiie vel aliqiianttiluiu sacrarum expertus Scn-;
(Exdecr.Inriocettiiipapm.cap. I.)Innocentius De- pturarum haesitaverit? Si enim alleritaverimus coii-
ceriiio, episcopo Egobino, saluiem. Si instiiuta eccle-
suetudiijes Ecclesise. non per SCripturas a Patribtis
siaslica, ul sunt a healis apostolis tradita, iutegra tradilas niliilioesiiniare. quanlUm religio delfimenti
vellenf servare Doniini sacerdoies, nulla diversiias,
lalura constabit. Qnaeehira,'
jiulla varielas in ipsis ordinibus et consecralionibus titinde Eitdespicieriiibiis liqiiido
habereiur. Sed dum unusquisque noii quod tradilum ofdiamurj Scriptura saluliferoe crucis signa-
culO ffdeles docuit insigniri ? Quae multifariam di-
est, sed quod sibi visum fuerit, hoc exisiimat esse
gesia super panein el calicem prolixee oralionis ct
tenendum, inde diversa in diversis Iocis vel ecclesiis; , corisecraiionis verba commendavil? Nam non modrf
aut teneri, aut celehrari vidcnlur : ac lit scanda- g vel aposlolo in secrc-
in
ium populis qui, dum nesciunt tradiliones antiquas qiiod Evarigelio eoiitineltir,
lisdicimus, sedelalia perjilura adjicimus,'iriagnaiii
Jiiitiiana praesuiriplione corruptas, piiiarit sihi aut viro consumniandis accomroodantia roysteriis;
Ecciesias non coiivenire, aui ab apostqlis vel apostor quasi
nos orare Jilierarum fonna'"
Siplicis viris coiilra.rielalem iniluctain...,Quis eniro Qu',eOrieiilem;versiis Benediciirius fontem baptisroalls, oleunr
nescial aui hoii adverlal id quod a principe aposlo- proestiliiit?Huc accedit
unctiohis. quod ler iirimergiihus quos
Iqruin PelrO Rqriianoe Ecclesiee tradiium esi, ac oleo unginius, verhis •abreritiriiiare Sa-"
liiinc iisque cusloditur, ab omiiibus debere servari, baptizaiutis,"
lanss et angelis ejas iiiformariiiis. Unde Jisec et alia;:
jiec superduci ani iniroduciajiquid, qupd aut auctq-, in liunc modum noii paiica, nisi quia tacjta ac my-
rilalem non habcat, aut aliunde accipere videaiur stica tradilione a Patribtis ecclesiaslicomore reye-'
exeniphim, prajserUm cum sit manifeslum in oninent renliori diligenlja sunt in mj'steriis observala sileii-'
Italiarn, Gallias, Hispanias, Alricam alqtie Siciliam ; ;:,
niillum • irtslituisse Eccle- lio, qnam publipata scripto,
irtsulasque inteijacenies,
sias, nisi eos qtios veiierabilis.apostolus Pelrus, aut CAP. - CXXVIH. — Qhid\ agendum sil in causis, de
ejus successores consiiluerttiit sacerdotes? Auf le- quibus cefla iii canoriibus inveriiunlur judicia:'
G " (Ex decr. Irindceniii papm, cap, 18.) De causis de
#int, si in his provinci.is alius aposlolorum invenl-:
tur aut legitur docuisse. Qui si iion legunt, quia quibus riulla sdivehdi, ligaridiqueaUctofilasinlibfiS
Veleris Tesiamqrtli, quatuof Evahgelibrurij,' ciirii
nusqiiaro iiiveniunt, oporlet eos hoc sequi quod
Ecclesia Romana cttstodit a qua eos principium scfiptis tOlis apqslolorum nOn appafeatv ad divina1
recurrilo scripla Gfaece; Si hecln illis, ad calholicoe
accepisse non duhiiini est, ne, dum peregrinis asser-
Ecclesiae historias catholicas, a docloribtis catboiicis
J.i.onibiis studcant caput instilulionum videantur raitie. Si rteciri iilis, canoiies apo-
oroittere. Saepe dilecii.oriemluarii ad urhem venisse, scriptas roaiitiro
ac nobiscura in ecclesia convenisse non dubium eslr slolicae sedis inlfiere. Si nec iri his, sanCtofum;
el quem morem', vel in. consecrandis mysteriis, vel exeinpla perspicaciier recordafe. Qriod si iri liis
ip caeieris agendis arcaiiis teneat cognovisse. Qnod omnibus irispectis liujus qusesliortis qualitas: noii.
siifficere arbitrarer ad informatJonem Ecclesiae luoe, lucide invesligalur, seiiiores provinciae corigfega, et*
vel reformationem, si prcecessores tui, quod misiiis eos interroga. Facilitis rtamque invertitur, quod a
aliquid, aut aliler ienuerint satis cerliim habercm pluribus ;sentieiilibus quoeritur. Yefus eiiim repro-
nisi de aliquibus corisulendos nos esse dixisses. missor Doroiriusait:Si duo ex vobis, vel tres cOnve-
idcirco . niant super' terram in jiohilhe meo, de omni re
Quibus Tespondemus noh qiiod' te aliqiia D illis a Patferoeo.
ignorare credamus. sed utniajofe auciofiiate, vel quamcunque petieririt,"fiel -i Ul cunctaquie Deo offerurilur, '
CAJJ. C XXlX.
tuos:instttuas,L.vel si qtii a Romaiiae Ecclesiac insli- consecrata.habeahlur. ,- .: .
tniiohib::s errant, attt commoneas, aril iiulicare non
(Ex concil. Aufetian,jcap:-.l.) Omnia quae Deo.
dijTeftis,ut scire valeainus qui sinf, qui anl novila- in tvineis; terfis,<,
les imiiicunt; aut alierius Ecclesioe qnam Romanoe offerunlur, consecrata haberitur,
cxistiinaiil consiietiidinein esse servandaro. sylvis, ulensilibus, vestimenlis, pecoribus,' eLreliqifisf
— possessionibus, et quaeEcclesiis sine dubio Clirisi.ov
JCAP. CXXVL Ul corisueiridijtes ecclesiastiem pro qui sponsus earum esl, offerunlur.<•-.-•
legesint tenendm. CAP.CXXX: —; De eademre.:
(Aiiguslinus dicit ad Casulanum presbyierum.) In
bis eniro rebus de qtribus nihil cerli slatuii Scri- (Ex concil, Rplhomaij:, cap.3.)Orimes decima? ler-.
sivede de pomis.arborumfDoinini
ptura divina, lnos populi Dei, vel instituta majoruin rae, et iJIifrugibus,- siye
sanclilicaiitiir, Boyes.et oves, cl caproe,:
pt» lege: tenenda smu, el sicut' proevaikaloies 1e-: suiil,
gum divinarum, ila eonleinplores coiisucludiiiuiii, qmc sul).pasloi'is virga, Iraiiseuiil, quidquid.deciraum,
gfclrsiasiicarum coercendi sunt. . _.. . veperit, sanctificabiluf Doimijo; Kon eiigoltii' jieq
f,«19 BURCHARDJ WORMACIENSIS EPISCOPI 7Ct)
boiium nec ma.um, nec altero cqmmutahitur. Si quis ,A iest, relevalijliberiores-fianl ad roedilaiionem diviii.se
nuitaveril, et quod mulat, et quod niulalum est, Jegis el doctrinoe adminislraiionem, atqne spiriialis
saiiclificabiiur Doriiino, et non redimeiiir. Sed servitii volnntariam explelionem. Et;ui muims po-
quia modo inulii inveujunlur.-decimas dare nolen- puli in quolidiana oblalioije Domino immolelur.-iiec
tes, statuiniiis ut secundum Domini noslri pr;e- non secundum statuta canonica in sustehtalionem
ceplum admoneanlijr seiuel., et secnndo et teriio. pauperum, el reslauralionem ecclesiaruro prollciat.
Si non eniendaveriiit,.aiiaihernaUs yincuio conslrin- Qnaluor enim pariesjuxla cauones fieri de fidelium
ganiur usque ad salisfacliqnera, et nd-emeiidaiiqnem oblaiionibus debent, ui una sit episcopi, altera cle-
congruam. ricoriiifi,icitia pajiperiim , qiiar'Ta 'festaura.iio.ni ec-
CAP.CXXXL — Ut decima nullo modo negligalur. clesiarum servelur. -
(Ex concil. Slogunt., cap. 55.) Admonerous atque CAP. CXXXIV.—-'Dei//i's ijruj'decimam dare noluertnt
praeeipimus ut dccimas Deo omnino darenon ne? nisi prelio rediinahlur.
gligatur, quas Peus ipse sibi dari eonslituit; quia (Ex -concil. Mediomciiricis, cap. 5.J De decimis
liniendum est ut quisquis Deo suum dcbitum abstra- quas populiis dare non vult, nisi quolibet rounere
liii, ne forte Deus per peccalum suuni aiiferal ei. a.b.co.rediiijaniurj ab episcopis prphibendum es.t no
necessaria stia. B fiat.
CAP.CXXXH. — De illisqui decimas dare nolunt. CAP. CXXXV. -- Ut decima Dei census mincupetur.
(Ex cqncil. Cavallott., cap. 18.) Quesli sunl prac- (Ex concil. Agrippin., cap. 6.) Ilem, quod decima,
terea quidam fralres, quod essenl aliqui episcopi et quae a fidelibus dalur, Dei census huiicupanda est, et
abbates, qui decimas non sincrenl daread Ecclesias, ideo ex iniegro reddenda. Cnjus tertia pars scciin-
ubi illi coloni Missam audiunl, Proiiidedecrcvil sacer rium canonem Tolelanum, episcoporum csse dehef.
iste eorryenlus, ul episcopi et abbales de agris et Nos vero hac pofestaie uti noltimus, sed lanlum sia-
viiieis, quaead suum vel frairum slipeiidiumhabent, gulis aiinis quarlara partem usu Romanorum pontl-
decimas .ad Ecclesias dcferri facianl. Familite vcro ficuijJ, el observarilia sanctae Ecclesiae RornanaVde
ibi dcnl decimas suas, ubiinlantes eorum baplizan- eadem hahere volumus. Quod si qujs cohlenliosus
lur, et,. ubi, per loturo annL circuluro missas au- inde reperlus fuerit, sive clericus, sive ille laicus
diuiit. sit, coirimunione privabitur, Cl synOdali censura
CAP.CXXXIII.— Quod decimmab omnibus Chrislianis judicabilur.
ex ttebiio reposci debeant,. GAP.CXXXVL;— De oblalionibus parocliilarum cujus
esse debeanl. . :
(Ex concil, Mogunli., cap. 8.)Deciirias Deo.el sa-
concil. Toleiano.) Deliis quae al vparochilaiias
cerdotibus Dei dandas, Abraham factis, Jacob pro- Q (Ex
missis insiiiiiat. Deinde lex staluil, et omnes docio- ecclesias offeriinlur, in lerris, virieis, mancipris,
res sancli commemoranl, Et prqfeclo dignum erat peculiis, anliquorum canonum instituta servenluf,
ut Israelittc decinias pecorujjj, et frugiim, et.om- iit:onin.ia in episcopi potesiale cousistant. De bis
nium peciiiiiaruro DoroinG darenl, qui eos liberave^ auiem qiiae allaribtis offeruiiliif, terlia pars fideliter
rat a.deceiij plagis, qujbus percussit^Egypiios, et in episcopisdefei^atur, duoe c-Iericis, "deciniKattlem se-
novissinia plaga primogenila cuncloruin disperdidil, cundum quosdam singulis aiiuis teflia pars, aul in
ui lerlio lola. Sed tameii nos sequenles Romanos, sin~-
graliainque sujs piaetiiiit, impetraiis peeuhiis
spoliarent JEgyplum. _i)equibus deciinis Augusiinus gulis aniiis quarlam parlero, aut"in quarto lotarii
doctor venerabilis dicil : Decimae ex debito. requi- episcopi recipiant.
fuiitur. Quid si diceret Deus, nempe meus es,o CAPi CXXXVIL —Qtiod tn unaquaque Ecclesia iam
de rediiibus quam oblaiwnibus qualuor debeant fier\
horiio,-roea est terra quam colis, mea sunt semina •
,porlioncs.
quae spargis, nvea animalia quae faligas, mens est (Ex episl, Gelasii papm, cap. .27,) Quattior aulcn.
sqlis calqr; et ciun oronia roea. sint, lu qui minus tam de reditibus quam de oblalionibus fidelium,
.accoiJirijqdas, solam deciroam merebaris, sed fe- n proul cujuslibel Eicclesioe facullas adroillit, sicut
servo lil.inovem, damiiii deciiiiarji. Si uon dederis dndiim raiionabiliier est decretnm, convenit fieri
mihi decimain,,auferani novem. Si dederis mihi de- poriiones. Quartim siluiia ponlificis, altera clerico-
cimam, mulliplicabo novcm. Cum itaque Judaicu riim, lertia pauperum, quarta liibricis applicaiida,
populus prajceplum deciiiiarum lanta diligenti De quibus sicut sacerdofis jnlereril iulegrani miniT
pbservarel, ul de roinirois quibusqtie holiisculis , slris Ecelesiae memoralam deperidere qiianlilalem,
rvita videlicel, menla et ciinino, ut ipse Do- sic clerus ullra delegatam sibi summam nihil inso-
rnimis leslaiur, deciinas daret, cur non majori sludio lenler iioveril expetendum, Ea vero quae ecclesiasU-r
plebs Evangelica eaindem impleal jussionem ? Ciii et cis oedificiisattributa sunt, huic operi veraciler proe-
rnajor numerus csl sacerdotura, et siucerior cultus rogata, locorum doceal irislauraiio.inaiiifesia saucto-
sacramentorum ? Ideo ergo dandae sunt, ul hac Deus ruiii, quia nefas est si sacris-aedibus deslitulis. in'
devoiione placalus.Targius pracstel quae necessaria lucrtim suum pTaesul iinpendia his designalaconver-:
suni, sicut superitis ostendiinusii Ei ul sacerdotesac tati Ipsam iiihilomirois ascriptam; pauperibuspoflio-
iiiinistii Ecclesiae cura el solliciludine necessitatuin nero, quamvis divinis •raiionibus se dispeiisasse
pbrporaiiuiji, sinc quibus hscc vila transigi non po- monstraturus essq videatur, tasien juxta quod scri-
701 DECRETORUMLIBRl XX. — LIBER TERTIUS, 703
pium est: jt videaht opera vestra bona, et glorifi-' A DoiTiinoiraditoe. Si quis autem, quod ahsit, secus
cenl Palreni veslfum qui in ccelis esl, oporfel etiain egeiit, videal tie damrialioneiijAnanioeel Saphyne
pfoesenii fesllficalione praedicafi, el bonaefaiiiaj pr<e- percipiat, el reus sacrilegii efliciatur sicut illi fecc-
coniis non iaceri.- runt qui preiia pracdiclartinJrcruin fraudahant, de
CAP.CXXXYHI.— liern quod de decimis quatuor de- quibus iii pfoediciislegilur apbsioloniin Actibus.
beant fieri porliones. CAP.CXLIV.— Deeadenire.
(Ex concil. Nannetensi, cap. 6.) Instrucndi stint (Ex concil. Garigren., cap. 7.) Si quis oUationes
pres! yleri, pariterque adinotiendi, qiiaienus noverinl Ecciesi» exli-a Ecclesiam accipere vel dare, voltierit
ikcimas el oblaiioneS quas a fidelibus accipiiint, praeter coiiscientiani episcopi vel ejus cui iiujtisce-
pauperum el hospilum et peregrinorum esse.slipen- vuodi oflicia commissa sunt, uec cum ejus volucr.it
dia, el non quasi suis, sed quasi cbmniendalis uti. agere Consilio, analhema sit.
De quibusomuibtis, scianCse ralionerii posiluros in CkiKCthV. — Deeadcin rc.
conspectu Dei, et nisi eas fideliter pauperibus el his ' (Ex eodem, cap, 8.) Si quis dedeiii vcl accepcrit
qui procmissi siinl adroijiistrayerinl, damna passu- oblala proeier episcopuin vel eum qui corislittilus esl
ros. Qiialiier vero dispensari d.eheanl, canones san- ab e'o ad dispeiisandam iiiisericofdiairi panperihus,
cle instituiint. Scilicet, ul qualuor partes inde.fianl, 15el qui dat el qui accipil, aiiatlieina sit.
lina ad fabricain ecclesioereleyajidain, allera paupe- CAP.CXLVI. —Ut Oinnes Ecclesim vel~decimceiti
ribus.disliibiienda, leriia presbylej^qtuin suis cleii» episcoporuinpbieslute consistanl.
cis habenda, quarta episcopo reservanda ,-ut. quid- (ExconciLCabilton., cap. f.) ln saneUf Cabillo-
qtiid exinde jusserif, prudenli consilip fiat. . neitsi coiicilio decieitiiivesl ul omnes Ecclesise cuin
CAP.CXXXJX.— Ubi terminari debeant conlenliones doiibus suis et decirois, et braiiibtis vehus suis, in
orim inlerChrislianos. episcopi proprii pOleslale corisistant, alque ad ordi-
(Exdecr. MarCellipapa>,cap. 5.) Qiiaiciinqueergo naliunein vel disposilionem suam semper peitiiieani.
conleiUionesinier Christianos oriae fuerinl, ad Eccle- CAI>.CXLVII.—Qriod tricentialis possessiofirma sii.
sjaro dfferanl, et ab ecclesiasiicis viris termineniiir. (Ex cortfil, Tolelun, v, citp. 55.) Sicul dicecesiiii
Etsi obgJire noluerint, quousque ohediant a limiir alienam triceiipalis possessio toliil, ila terrilorii con-
nibus sanclae Ecclesiaeexcludanlnr. veniuiii lion adiniliit. ldeoquc basilicao qute iiovre
CAP.CXL. — Dehis qtii oblationes parenlum aut le- coiiditaefueriiil, ad eiim procul dubio episcopuriipei-
sianicnla, xel qiwd ipsi dOnaveriniEcclesiis, reii- tiiiebunl,
nere nil auferre conanlur. cujus conyentus esse coiisllierii.
CAP.CXLYHI. — Ut singularum Ecclesiarum rusti-
(Ex concil, habilq apud Valenlias, cap. i.) Clerici manearil inconcussx. -
etiani vel saeculares, qu*ioblationes parentum aul f__- canmparochim semper
. {jEa;concil. Chalced,, cap. I7).Singularum EcCle-
donalas, aut lcstamehlis relicias retinere persliie- siaruro. rusticas
rint, aut id quod ips'i donayerint Ecclesiis vel mona- parochias vel possessiones niahere
incoiicussasillis episcopis qui eas retjnere tioscini-
Steriis crediderin.t auferendum, sicut synodus sancta;
el niavtiniesi per iriceiinitnn eas absque:vi:6btW"
consiilu.il, velut necalores pauperum, quousquc red- lur,
dant ab Ecclesiis excludanlur, nentes, sub dispensalione rexerunl. Quod si iiitra
triceiiniuin facla fuerit de his allercatio, licere eis
CAP.CXLI. — De illis qui Deum hmredem faciuni:
qui<se.laesos asserunl, apud sanclam syiiodum pfb-
(S. Isidor. dicit.) Augiislinus ait in libro de Iltero
dibns : Nqli suh imagine pielalis augere pecuniam, yinciae de his inovere ccrtamen decrevirousi
dicens: Filiis meis servo has res. Quare uon potius CAP.CXLIX. — Quod tricennalis possessio,sj iniacia' <
servas illi qui le ex liihilo fecit, qui te pasc.il, et •:' permansit, mulari noii debeal.:•'•
iilios serval ? Nonne tnelius crealori luo ihesauriza- (Ex epist.Gelasii papm, cap. Ti.) Hlud eiiairi adne-
bis quani fiiiis ? Iteni idem: Qua frOnteiioerediiaiem cli placuii Ut-si, quod absil, facullates Ecclesiae. ncc
a Clirisio quaeris, quum Chiistiim lua haeredilate non el dioeceses ab aliisipiibusque possiderituf epi-
fraudaveris? Qui dixil: Thesaurizale vobis lliesau- . scopis, jtire sibi vindicent quOd tricenrialis lex eoii-
"" clusil, quia et ultra triginia annos nulli liceat pro eq'
rosinccelo?
CAP.CXLIL — Dq insqui oblaltones defuiicloruinaut appellaie, quod legum tenipus excludil.
negant aul difficutlerxeddunl. GAP. CL. — ldem de rebiis per ifigihla annos pos-_
(Ex roncil. apud Valentias, cap, i.) Qui oblaiioiies sessis,
deruncloriiin aut liegani Ecclesiis, aul cnin riiiricitU (Exconcu. Maiiscen., cctp.7.) Ut de rebusEcclet;
tate jeddtint, lanquam egeniium necatores excom- siarum.quoe ab eis per triginta annortiro spatiuit!
niunicenlur «ine ulla interpellatione possessfe sunt, lesliinoiiia
CAP.CXLIH'.— De eadem re, non fecipianlur, sed eo modo cohtineaijtur, sicul res,
(Ex decr. Urbuni papm, cap. i.) Ipse eniii) reS fidc- ad fiscuih doniiiiicuni perlinenies contineri solent.
lium, ohlationes appellanltif, quia Domino.offerui). CAP.CLL — De illis, qui de ccciesiisccemiterin '" .
tur. Nonergo debenlin alios usus qtiaro ecclcslasiir ''- faciunt. ,;' '-'
cos, el praedictorufiiGhristiahorurti fratrum vel indi- (Ex concil.Meldehsi,cap-.Qi)Antiquus Iniris iegio-'
geniitim converti, "qinavota stint Tideliiim,et preiia nibus in Ecclesia sepeliendorum moftuoruih iisusk
pcccalorum, atque ad proedicliira qpus explendum fuil, el pleruiiique loca divino cullui.maiicip:ita, e\
703 trjRCBARDl WORMACIENSIS EPISCOPI 731
ad offerendas Dco hostias prooparaia coemeleiia sive j V oetatenj decrepiiam Tevis ae lubricus exstitil, mo-
polyandrla facta suiil. Unde volumus ut ab hac re diimqiie suis pravilalibus ponere contempsil. Eadein
deinceps ahslinealur, ut nemo in Ecclesia sepeliatur, vero nocle qtia sepultus est, bealus Fauslinus mar-
nisi forte talis sit persona sacerdotfs, aut cujuslibet tyr, in cujus Ecclesia corpus ejus fuil humattini
jiisti homirtis, qui per vitae merittim lalem vivendo custodi suo apparuit dicens : Vade et dic episcopo,
suo corpori defunclo locum acquisivit. Corpora vero projiciat Iiinc fetentes carnes quas hic posuil, q.iia,
qiiaeaniiquitus in Ecclesiis sepnlta sunl, nequaf|uam si noii fecerit, ipse die trigesimo morielur. Quam
projiciautur, nisi sint paganorum , sed tumuli qui visionem cuslns episcopo timuit confiteri, et rursus
apparenl profiindius in lerram niitlantur, el pavi- admoniliis declinavil. Die aiitem irigesimO, ejusdem
mertlo desuper facto nullo lumulorum vestigio appar civiiatis episcopus, cum vcsperiina hora sanusatque
rente,'Ecelesiae reveremia conservetur. Ubi ver» incolumis ad lecluro redisset, subita et inopinata
lanta est multiludo cadaverum, ut hoc facere dilfi- morte deftinctits esl.
cile sit, locus ille pro ccemeterio habeatur, ablaio CAP.CLV. — De eadem re.
inde altari, et in alio loco constiuuo, ubi religiose • (Iuin Greg.) Adest quoque in pfaesenti senex ve- '
et pnre Deo sacrificium offerri valeat. nerabilis paler Venenliiis Ltinensis cpiscopus, el
CAP. CLH. — De illis qui in sacris locis se sevelire " inagnificus Liberius vir nobilissimus alque veracis-
pelierint. simus, qui se scire suosque horiiines inlcrfuisse
(Augusi. atctt.) Quibus peccala dimissa non sunt, lestanliir ei rei, quam narrant nuper in Genuensf
a sacris locis post iiiorlem adjuvari non possunt,
Urbecoiiligisse. Ibi namqtie.ut dicunt.Valeiilinusno-
quia quos peccata gravia depriniunt, si in sacris lo- mine Mediolanensis Ecdesiae defensor defunclus esi,,
cis sepelire se faciunl;reslal ut de sua praesuinplione vif Valde lubricus, et cunclis levilatibus occupa-
jiiirlicenlur, qualenus eos sacra loca non liberant, tus, cujus corpus in ecclesia beali mariyris Syri se-
sed culpa lenierilalis accusat.
— pullum esl. Nocte autem media in eadem ecclesia
GAP.CLIII. Dc eadem re. factae sunt voces, ac si quis violenter ex ea repejle-
(Gregor.dicil in dialogo suo.) Cuin gravia peccata retur ac traherelur foras. Ad quas nimirum voces
non deprimunt, hoc prodest morluis si in Ecclesiis currebanl cuslodes, el viderunl duos quosdam le-
sepelianlur, quod eorum proximi quolies ad eadem terriiuos spirilus, qui ejusdem Valeiilini pedes qua-
loca sacra veniuiU, suorum, quorum sepuliuram dam ligatura strinxerani, et eum ab ecclesja cla-
aspiciunt, recordaiilur, et pro eis Domino preces mantero ac nimiiim vociferantem foras tfahebanl.
fundiint. Nam quos peccata grayia depriniuiil, non ^,
' ^ Qui videlicet territi, ad sua strata reversl suril,
ad absohitionem potius quam ad damiialionis cumu- Mane autem facto,
aperuerunt sepulcrum iu quo
liim majorem, eorum corpora in Ecclesiis ponuiitur. idem Valenlinus positus erat, ejusque corpus non
Qtiod inelius oslendirous, si ea quoe diebus nostris invenerunt. Cuniqireexlra ecclesiam quaererent ubi
gesta sunt.breviier enarremus. Vir namque viioe ve-
projectum essel, inverterurtt hoc in sepulcro alio
nera.bilis Felix Porluensis episcopus, in Sabinensi
positum; ligalis adhuc pedibtis sicut de ecclesia fuit
provincia ortus atque enutrilus est, qui quamdam abslraclum. Ex qua re, Petre, collige, quia hi quos
sanctiraonialem feminam in loco eodein fuisse lesia-
peccala giavia deprimunt, si in sacro loco-sepelire
lnr, qiiae carnis quideui conlinentiam hahuit, sed se faciant, restat ut eliam de sna praesumptione
linguse procacilaieni alque slultiloquium non decli- judicentur, quatenus eos sacra loca noniibereiit, sed
navit. Haec igitur defuncla, alquein Ecclesia sepulta eliam •
culpa lemerilalis accuset.
esl. Nocie aulera eadera ejusdem Ecclesiae cuslos
CAP.CLVI. — De eadem re.
per revelalionem vidit, quia ducta ante sacrum
allarc per medimn secabalur, et pars una illius igni (Item Greg.) Nam quid quoque in hac urbe conti-
cremabatur, pars autem altera intacla remansit.Cunj-: gerit, cunctorum qui hic hab.itant multiludo lesta-
defun^
que hoc surgens mane fratribus narraret, et locum. lur : quod quidarn arlis eorura primus cum.
vellel ostendcre in quo fuerat igue consumpta , ipsa ";Ctiis fuisset, juxla ecclesiam beaii Januarii mariyris,
flammaecombustio ila antealtare apparuit in marroo- jnxia portaro saricti Laurenlii a conjuge suasepnl-
ribus, ac si illic eadem femina corporeo fuissel igne tusesl. Sequenti auienv nocte ex sepnltiira eadem,
eoncremata. Ex qua re aperle, datur intelligi, qnia iii audienle custotle, ejus spiritus ccepit clainare : Ai'-
qiiibus peccata dimissa non. fuerinl, ad evilandum ju- deo, ardeo. Cum vero hasdiu voces emilteret, custos
(liciini) sacr.islocisposl mortera non valent adjuvari; hoc ejus nuntiavit ux,ori. Uxor vero illius eos qui;
CAP.CLIV..— De eadem re. diligenler inspicerent ejusdem arlis viros transmisit
.
(Iiem Greg.) Joanues quoque magnificus in hac ad ecclesiam, yolens cognoscere qualiter corpus ejus
urbe locum praefeciorum servans, cujus veriiatis esset in sepulcro de quo talia clamaret. Qni ape-
inlacla repe-.!'
alipie gravitatis sit novimus, qui mihi lestatus esl, rienles sepulcrum, vestimenla quoque
Valeriariuni patriciura in civitate quae Brixa dicitur reruni, quae nunc usque in eadem ecclesia, proejus-
•
fuisse defunclum. Cui ejusdem civiiatis episcopus dem causte lestimonio servantur; corpus vero illius
arcejiio prelio locura iri Ecclesia proebuil, iii quo onmino non invenerunt, ac si iu eodem sepulcro .
dcbuisset. Qui vidclicct Yalcriantis .usque ad posiiuin iioii fuisscl. Ex qua re coiligeiiduro csi qua ,
sqieliri
705 DECUETORUMLIBRl XX. — LIBER TERTIUS. 7.08.
ulli ' - ejus danmala sil, cujtis ei caro est ab _VCAP.CLXiii. — Qjio.riinimens una fuerat, •""'•• sepultnra
•" '
:-. : nbn stpttrci.
ecclesia rojecia. Quid igilur sacra loca sepultis pro-
suni, quando hi qui iiidigni sunt ab eisdem sacris (lietn August.) Soror sancli Bcncdrcti sepuila esl
locis divinitus projicinniur. ih sepulcro quod ipse sibi praiiaraverat ut qtio-
CAP.CLVII. — Ul corpora defunctorum in ecciesta rum mensuna semper fuil in Doniino, eoriim quo-
rion sepelianiuf. que corpofa scpiiltura non separaret. Ila iii piitno
(Ex cdncil. Bragga., cap. i.) Item plactiit ut cor* corinubio coiijuficli, quia una et eaderri caro esi, in
jjora defuticlorum nullo modo intra basilicam se.pc* lino sepulcro sepelianlUr.
lianlur, sed si necesse est de foris circa mufum CAP.CLXIV. — De rebus immobiiibus Ecclesim.
basilicae. Nam si ilrinissimUni hoc privilegium (Ex concil. apud Sylvaneclim prmseiie Ltiddvico
"usquenunc relinent Galliaecivilales, ul nullo fnodci fe_/e,cflp.5.)Niilliliceal alienare reni iminobilem Ec
inlra ambiluro muroruin civitatum, cujuslibet de- clesiae, sive domuro, sive agrUiri, siye horliiro, sive
Funcli cofpus sit humaiura, quanto magis venera- ruslicum niancipiiim, fieque crediloribus specjalis
hiliuro niartyrum debei reverenlia obtineri ? liypolliecae titulo obligare. Aiiehationis auieiu yer-
CAP.CLVIII. — De eadem re. buin conlineat cortdilioiiehi, donalionein, pe-niiuta-
(Ex concil. Meldensi,cap. 10.) Ul nemo qucmlibet n lioneiiiel emphyteoseos perpetuuinconiTacl.iini.Sed
roortuum in ecclesia quasi hoeredilario jure, nisi omnes omnino sacerdoles ab hujusniodi aliena-
quein episcopus aut preshyier pro qualilaie conver- lioue abslineant, poenas limcntes, quas Leoiiiana
salionis el vitae dignum duxeril, sepelire praesuiiiat, , conslituliO minalur.
nec quisquam ossa cujuslibet mortui de sepulcro CAP.CLXV. — De eadetn re.
suo ejicere,:aut sepulturam ciijusqiiam tenierario (Ex eodem, cap. 6.) — Si princeps volueril rem
ausu quoquo modo violare, sed ununiqiieroque in imihobilein sanclis locis praeslare ei accipere ab eo
loculo sibi a Deo parato alque coucesso, adventum aliam immobileiii rem, et eoTnodo permulalionem
sui judicis pracstolari concedat. contraiiere, liceat hoc facere ei divina pragmatica
CAP.CLIX. — Ut nemo pro sepeltendis morluorum sanciiorie ab eo promulgala.
corporibusaliquidmunerisexigat,- ...... CAP.CLXYI, — De prmslariis viduaiarum' Eeiiii.sia*
(Ex concil. Nqnnelen,, cap. H.) Praecipiendum rum ul non vateanl:'
secundum canohnm auctoritatem, nl de sepulcriset : (Exconc.apudDelvacum:cuiLudovicits imperaior
honiiiiihus sepeliendis nihil muneris exiganl, nisi imereai, cap. 10.) Ut precaiioe el coininutatiuiic9,
fOfieqtii sepeliiur, vivens jusseril ecclesioe, iji ctijus tempore vidualarum Ecclesiaruin factae, ab his qui
atrio sepelitur, de suis rebus aliquid iribiiere, aut Q loca episcqporum occupaverant, rescindanlur, ct
etiam post roorieni illius quibus commissuro est cum aulorilale Ecclesiasiica, yel civili, si facieiulaa
ejus eleeiiicsyiiam facere, de rehus illius aliqtiid sunl fianl. .'.-..-
dare sponle voluerinl: lainen niillateniis a preshy- CAP.CLXVII. — De eadenire.
teris ilfs aliquid exigalur, sive ab illis qui locis et (Ex eodem, cap. U.) Precari.aea neniiue de rebu»
vicis-pfaesunl. Proliibendiim eliam- secundum rtiajo- .Ecclesiaslicis iieri proesuroarilur, nisi quanfuro de
sruin iiistitiita, ut in ecclesia nullalenus sepeliajiliir, qualilale cqnvenienli dalur ex piopiio, dupltuii
sed in atrio, autin porticii, aul in exedris ecclesioe. . accipialur ex rebus Ecclesioe, in suo laniuni qui
Infra ecclesiani vero, au.l prope allare ubi corptis ; dederit nomine, si res proprias el Ecclesiaslicas
Domini et sanguis conficilur , liiillalenus habeant . usu frueluario. tenere volueril. Si auleui respropiias
Ucentiam sepelientli. , ad proesensdimiseril, ex rebus eccjesiasticis iripluiu
. CAP.CLX. — De sesutinra • conjugalortim in primis frucluario usu, in.suo laiilum quis nomine sui.nai,
-_connubiis. sic eas qucmqiie traciare, ut alienarum reruni
Ebron dicitur esse trium quia
(Hieion dicit.) ciyilas
in ea sunl tres in dispensatorein conyeiiil, non propriarum rerum lar-
viroruin, quia sepulU palriarchoe .
cura tribus uxoribus suis, io gi;orcm,
spelunCa duplici est,
Abraham etSara, Isaac et Rebecca, Jacob et Lia, ,D CAP.CLXVIII. - De eademre:
proeter ipsuni Adara et Evani uxorem suam. Tobias (Ex eodem concil., cap. 12.) A - hulla potesiate
ciicit ad fdium suuro : Cum acceperil Deus aiiiroam quis cogalur fticere precariam de rebus Deo ct
roeam, corpus meum sepelies, el honorem habebis saiiciis ejus dicatis, cum rnlio cl ustis oblirieal,
nialri luae omnibus diebus, el cum ipsa corople- neniinem cni non vull, coiilra uiilitalem et ratio-
veril lempus, sepelies eam juxla me in uno sepul- nem, praoslitum de proprio facere beneficiuro.-- >
cro. CAV.CLXIX.—Deeadeirire.'
GAP.CLXl. — De eadem «... . (Ex eodem, crtp.15.) Ul precariae, de quihqueniiio
(Item ejusd.) Qtios coiijunxit unum conjiigium, in quiiiqiienniuiii scc'unduiiianJiauainCOrisiieiudiiie<ii
coiijungai unuin sepulcrum : quia una caro est, et et auclqritaieni rerioveriiur.
tjuod Deus conjunxil, homo non separet. CAP. CL'XX. — De donaiione, vet venditione. vel
CAP.CLXH.:.—De eddem re. conimulatione ecclesiqsiicmrei.
Aiigusi. dicit.) Unaqueeqiie muiier sequatur yi- (Ex cbnctl, hitbito apuH Valeriliqs,;cap- 50. )lr-
ruiii suuiu, isive in vita, sive in iriorle. rita erit episcoporum donaiio, yel venditio,. vel
707 liURCHARDl WOR.MACIENSISEPISCOPI 708
coromutalio rei ecclesiaslicae, absque collaudalione }\ raancipium juris Ecclesiae, non retcnto ecclesiasiico
ei stibscriptipne clericorum. patrocinio, manumiiti desiderat, duos roeriii ejus-
CAP.CLXXL — De commutaiiotiibus rcrum eccle- dein el peculii coram concilio Ecclesiaecui proeemi^
siaslicqrum. nel, per conimulationero subscribenlibus sac.erdfi--
(Ex concil. apucl\Belvqcum, cap. 6.) Ul commu- tibiis offeral, ut rala et justa invenialur definitio
taiiones rerum ecclesiaslicarum valde caveantur, el coiiinuitaiioiiis. Tunc enim liberam mantiiiiissioiiein
snbiilissimesi aliquo modo fieridebent, inspiciantur. sine patrOcinio Ecclesiae concedcre poteril, qtiia-
Qtioeaulem inconsultoefactae suriij jnxla decretum euni quera lberiati tradere disponit, jani jtiii pfo*
canonicum Hi.larii papae,| quas iilicile decessor epi- prio acquisivil. Hujusmodi aiitem liberlo advefstis
scopus admiseril, vel ah aliis illiciie commissaesurttj Ec.clesiam, cujus juris^exslitit, accusahdi vel icslifi-
ab eo qui successor est enjendentur. candi denegeiui liceniia. Quod si, praesUnipserit,
CAP.CLXXH. — De ea&emre. placel uij staivte bomriiutationej in servilutem pror
(Ex concit, Maliscen., cqp. 4.) A sancla synodo priani Ecclesioerevocelur.
decretum est, et imperiahs aucloritas denuniial, ne
— De sacerdoiibiis, ifui res siias Ec-
coramiitationes rcrum, vel inancipioruiii ecclesiasifc CAP.CLXXYH. ciesim
corum qnoelibet persona sine liccntia et cbnsetisu " re.Iinquunl.
rcgio praesumal facere. .E* eodehi concil. v, cap: 69;) Gonsensus toiius
COncilii deliiiivii ut sacerdotes< qui aut res suas
CAP.CLXXIII. — De ccclcsiasticis mancipiis. Ecclesia?.relinqunnt, arit nihil habentes, aliqua la-
(Ex concil. apud Carisiacuin, cap. 2.) Neqtie men proediai atit familias Ecelesiis suis
conquirun.U
jiiancipia ecclesias.tica quisquam, nisi ad libeftatem Liceat illis aliquos de famiiiis ejusdem Ecclesiaenia-
coininulel, vidclicet ut roancipia quoe pro eccle- numitiere, juxia rei collaiae modum,
quem anliqni
siastico homine dabunlur, in ecclesisc serviinle caiiones decreverun.i, ila ut Ciim
el ccclesiaslicus bomo commular peculio et p.oste-
pcrm.ineanl, qui fitate sua, si ingcnui suni, sub palrocinio Ecclesiad
lur, perpeiua jiberlate fruatur. Quod enim seroel maneanl, utilitaies iujunclas sibi jtixta quod potue-
Bomino consecralum esl, ad htinianos usus jam rint
prosequenles.
iransferri non polest. Ait eniin lex : Si quis routa-
^verit, cl quod inimu, el quod mutaluro.est, sancil- ;GA)?S CLXXVUl.—Utpfesbyteri rem Efclesimvendere
Jicabitur Doroino. nori prmsuinant,
- CAP;CLXXIV.— Deeadenife, (Ex coneil, Carihtig,-, cap. 55.) Iiem placuit ut
-' (Ex eodem, cnp.Tti) Injtistum videlur el impium,; .presbyleri ijon yendaiu rem Ecclesiae, vibi sunt con-
ut mancipia quae fideles viri seu feminae pr* reme- 'QSiiiuii, nescienlibus episcopis suis i quomodo et
, episcppjs j;q:i Iiceal yendere pi'oedia.ECclesisEi,ignd*
dip animoe suoe Deo el sanctis ejus c-.)nseerarunl, ..raBle
cpncilio. vel. presbyleiis suis. Non liaheiili
ciijuscunque mhneris prelio veicoihmulalionis com- . ergq. iiecessiiatem, nec
ilertitii iu seCularemserviiUlem episcopo liceat matricis Ec-
4riefcio, rediganiur, iiee presbytero.rein tittili sui usurpare;
'cuni carionica auclofilas sefvos Tugilivos lanluin-. ciesiae,
itiodo distrahi permiiiat , el ideo omnes reclOrcs -GAP.CLXXIX. — Ui-riullusordiriaihs de minisleriis
. Ecclesids aliquiU vendere prmsumql.
Ecclesiaruro sunimopere caweanij he iinius eleemo-
fial. El est abxilrduiii ut • (Ex colicil, Braggar,, cap. 50.) Si quis presbyter
'Synaalteriiis peccaium
Ecclesiastica digiiitate servus deceuens, nuinanoe alit diaconus invenius fuerit deeleeroosyiiis Eccle"-
obnoxius sil serviltiti. siae aliquid venundasse, quia sacriiegium comroisii,
eum in ordinalione Ecclesiae non haberi. In
CAJ?.CLXXV. — De regalibus praeSplis super pre- plactiit
...... siatia. judicio tafnen episcopi dimiuendum, sive dignus sii,-
[Ex conctt, ad S. Medardum, cnp. II.) Praecepta slyeiiidigrius ih suo recipi gradti.
iegalia snper precariis Ecclesiaslicis fieri nec ralio CAP.CLXXX. — De presbyieris qiii de jure tituli sui
siuit, iicc.auelorilas qtiolibet modo pcnnillit. Quo- aliquid distraflunt.
niam: prrccepla in jure ecclesiasiico firmare indi- D' (Exeodem, Cap.51.) Quicunque presbyter de jiire
gnum judicai|ir,necesse esl iit majeslas regia non tiiuli sui quolibel modo aurum, argentiim. vel :gemi
.ilisi jjb .ecclesiaslico reclore pelalur. Idem autem irias, vestes quoquej si sunl, vel si accesserint aliqua
cuslos Ecclesiae solertissjine caveat, ne sui. ordiuis riiobilia ad ornamenta divina, aliquid in perpeluum
el Eccjesiasticaecoramunioni.sforle iinmemor, comra alienafe tentaverilj donator, alienatbfac vendilor.
auclorilateni proecepluni regium pro qiiacnnqtie as- Iibnoris sui amissione mulcteiur,
^seiJlaliqne fieri p.eja.t.Qtii eisi fecerit. npn audiaiur» CAP.CLXXXI. — De eadem re.
Si autem et oblinuerii, regia, .discie.ipnej et epi- (Ex eodem, cap. 52.) Si quls episcopus nu.Ua ec*
scopalijudicio idem rescindaiur,, ei pelilor injti- clesiasticae' rationis necessitate coropulsus, in suo
j5tu's,'pfo.principis iijjiista suggestione dijjiie corii- clefbi aiitiibl fofte nbn estpre.shyter, de iebus ec-
piaiur. .... clesiasticis aliqiiidjjraesumpserit veridere, res ipsas,-
CAP..;CLXXVL —-De episcqpoqui mmicipinm Eccle- Ecclesiie proprjse festatirafe cogatur, etifi judicio
'simhianuiiiitiidesidertit. episcoporiimdejiciatUr audiltis, et tanquahTTuftiaut
'l_Ex 'conciL Toletnn. v, cap. 68.) lipiscopus qui latrocinii reiis suo privelur houore.7
70'* DEGRETORUMLlBRl XX. — LIBER.TERTIUS. 710
CAP.CLXXXH, Quodquanlum remedium venim qbta- A CAP. CLXXXYl. De libertis,, _qui a tjuibuscunqug
tio ecclesiqstica iribuii cqnferenli, iqnium dam- " mariumissi Ecclesim pairociitio commendaii suni.
riurii prmpafat fuiidaioii, '
coticili 'Omhis rei (Exeodemy^, cap. 72.) Liberti, qiii a qn.ibiiscur;-
(Ex Toieiari., cap. 53.) ilaque riiaritiniissi sunl,: aique Ecclesiae palrociiiia
ecclesiasilcaequaiiiitas, sicul reinedium iribuit que
yeniae commendati exisltint,'" sicul regulae anliquorum Pa-
conferendi, ila damnijni rite proepafat frariilaioii; tfiirii cOnsliitieruiit, sacerdolali defensione a cujus=?
El ideo nullus sacefdotum, vel iiiinistrorum ex siveinslalu liberlatis
febus Ecclesiav quaein qriibuscuiique lotiis a fide- libel insolcnlia proiegantur,
in peculio quod habeie iiosciintur.
libus Jargiunlur, aliqiiid auferal, et jtiri stio , aui corum, seu
CAP. CLXXXVH. De manumissis in Ecclesia.
eaihedrav prbpriae uriitali cOiinectal. Yerunjjbthu-
(Ex concil. Ai/iusic, cap. 6.) lnTicclesia roanti-
jris rei soiidilas poliOf iiabealur, propniqnis eju's;i
roissos, \el per icslamenluin Ecclesiae coinmend.itos,
ijui conslruxertihl veldliaveruiit Ecclesiaro, licitura
vel in obsequium, vclad colo-
sil haric bonae intenlionis habere solerliara, ul, si si quis in seivitutem,
nari.im tonditionero iinpriinere tenlaverii, animad-
sacefdolem seu minislrura aliquid ex cpihuis
vcrsioiie ecclcsi.islica coercebilur.
rebus praeviderint defraudare, aul cqminqiiiiiqnis
CAP. CLXXXYlll. De fugiiivis ecclesiasticis scrjis.
honesla conveniiqne corijpescarit.aut talia episcopo.
deriuiitient. si talia B ( Ex eodem Totelan.) Fugiiivos eliam servos
riuijiidici cbfrigenda Quod epi- ectiesiasticos domos suas , aut familias desercntcs,
scopus agere leiital, "nietropbiilano ejus hoecinsi-
etiaiu si re\ocaii fuerinl, teneri noii possurU,
nuare proeurent. Si auterii nietropolilaniis ialia qui
simili raiioneab cpiscopo , si voluerit,aul si iia
feerit, Tegis haec aufibiis insinuare.nqn. diiTeraut.
illi nieruerint, dislrahaniur.
Ipsis lamen haeredibtis in eisdeni rebus iiou liceat, CAP.CLXXXIX. De episcopis, qui niltil suis Eccle-
quasi juris proprii potestaiem praelerre, non. rapi- siis cotitetuitt, et tamen ex familia libcros facere
liani, noji ffaudeiii ingefere, nqn violeniiam quani- pt msumuni.
cuiique praesunicre. Si quis .hoec riionita iemerare (Ex eodem.) Episcopi, qui nihil ex proprio suo
praesumpseril, et male rapta cum coiifusiOne Tesli- Ecclesiae Cliiisli conferunt, libcros ex familiis Ecclc-
tuel,' el exeoniiminicaiioiiis armiiresenlertliam susli- sioe ad condemnalionem suam facere non pracsu-
nebit, p.iaul. Iropiuin est cnim ul qui res suas Ecclesioe
CAP,CLXXXHL De clericis qtii doCumeiita,,guibiis ' Chrisli non coniulerit, damnnm Ecclesiae inTerat.
ecciesicepossessiofirmqlur,dislruhunU Tales igilur libcrlos successor episcopus , absque
(Ex cqncil. Agalhen., cap. 5.) Si quis vero de clc- aliqua oppOsitione ad jus Ecclesioerevocabit.
jicis documeiua, quibus Ecclesiae possessio firma- p CAP. CXC. De iltis, qtti pro aliquo reatu fugiunl ad
lur -aui supprimere, aut ncga.re." anl adyersariis Ecclesiam.
ibrlasse iradere, damnabili ei punienda obslina* (Ex concil. Aurelian., cap. 10.) In synodo Aurelia»
in qua sederunt
tjone praesuttipserit, quidquid pet abscnliam docu- ncnsi pritna stib Clodovco rcge,
mentofUm damiii EcclesiaejlialUmest, et de propriis episcopi viginii quatuor, de his qui ad Ecclesiampro
csl observan-
facullatibusreddal, eicqmrouniOneprivctur. Hiauterii rcaiibus siiisTugiunt, id coiisiiliitum
cauones decrevcrunt, cl lex Ro-
qui in daiiinum Ecclesiae prsecepta ef lestiiuo.nia dum, qnod anliqui ul ab
sanctaeEcclesioeimpte sollicitati atradiloribus susce- mana conslilnil, Ecclesia, vcl ab Ecclesiae
<: :.<'•;. alriis, vel a domo episcopi vel a clauslro, quia hocc
peniqt,parisenienlialerian'ur.,- ,,;
pro emunilale habeiilur, eos abstrahi omnino non
CAP. CLXXXIY.Dt liberlis, qui paltocimo ii Eccla-
. liceat, sed nec alteri consignari, nisi ad Evangelia
.... ... : sim_discesseruiii. ,-•: : ,: .. ;•
-. (hxponciL _Tolei:_.y,_,_c__ci.p, dalis sacramentis, de morle, et dobilitatc, et omni
71..).<Lil)eriiEeclesiav, siui securi, ila, «t ci cui reus
a
qui palrocinio ejus discedenies, quJbuslibet poaiiarnm
per<. fuerit genere
sonis adhaeseruiil; <<v>ii_a(Imqiiitij; redire cojiiem- criiiiiiiosus, de satisfaclione conveniat. Quod
sil, quia.per qbe- si sacrainenla sua convicitis fueiit violassc, reus
pseriul, inanumissio.eqruin.irrila
dieiiliae cojitemptumingraii'.actioiie.leneniur., :•-,. .,. peijuiii iion solum a coiiiiiiiiiiione Ecclesioe, vcl om-
niuin cleiicorum, vcriiin eliani, et a calhclicoruit!
.__ <GAJ?. GLXXXY. De• liberlis Ecckpim-."-.">; cou\i\io sepaielur. Quod si cui rcus esl, noluerit
:.: (ExeodemcOricil. v, cap.- 70i) >Liberli Eccleslae, sibi inieniione faeiente coniponi, cl ipse rcus de
"qiiiaiiiiriqnam nioriluf eorunj pairOna a-pat.rociniO Ecclcsia actus tiinore discesseiil, ali Ectlesiae cle-
ejusdem-iiuhquam discedarit,"iiec pqsicriias quidelii ricis noii requiralur.
ebfumV sicut^pribfes cariories^aecfevefunt.-rEiiVhte C\r. CXCI. — De raptorc, si cum raplaadEcelesiam
forle liberiasVeorurn ih fiiiiifa prole non" paieat, confugcril.
ipsaqrie 'postefiias; naltifali -iijgeriiiitaieVohiiiibiis, (Ex codem, cap. 2.) De rapioribns autera femi"
sese aif^^ EcclcsJae'patfocihi6Vnonsobiraliai, riecr;sse uaiuin id constiiucndum esse censuimus, ul si ad
esi laro'ndem-iiijerti";:qi]amV'ah 'eis pTogehiiiprb- ecclcsiam raptor cum rapta confugerit, et fcroinaui
fessioneth"episeopb stfoVTaciatii""* perqriani sfeexTai ipsam violentiam yierlulisse conslilcril, stalim libe-
iriilia "iiciclesibeiiberos efrectos esse faieariiuf, cjiis^ retur de poiealate raplqiis, et parenlibus reddalur,-
quVpaijfoc]'h1um"'riiri''^ et rapior moitis, vcl preiiariun impnnitale concessa,
*"' liberaro habeat eundi faculiatem. Si vcro
iuaurobgeqiiiririiei,' vel obedieritiarij praeliearii parente»
711 bUilCHARDT WORMAClEiNSlSEPISCOPI 714
•inttlieris ecclcsiaslicis viris obedire uolueriiil, ex-, j^ servum suiim, vel qiiem ipse persecutus frierii, de
eOmifiunJceiifur. atfioEcclesiae, vel de porlicibus qUomodolibet Ec-
CAP;CXCII. — De servo, si pra qualibet cmpa aomi- clesioe adliEerenlibus per vim abslraxeril, et Deutu
' Jnuirisuum ad Ecclesiamfugerit, qmnipotenieni_in lioc conlempserit, pro emunitate
-
(Ex eodem, cap. 3.) Servus qtii ad-Ecelesiam con- D. CCCC, solidos episcopo componat, el ipse publica
fugerit pro qiiafibefCuipa, si a domino prd commissa pceiiiientia juxta judiciura episcopi multelur , ut sit
culpa ecclesiaslici sacramenluin susceperiiit, staiim honor Dei et revercntia saiiclorum , el ulEcclesia
ad servillhro domini sui redire cogatur. Elpostquanv Dei seniper invicia perraaneal,
dalosacrair.enlo domino suo fuerit corisignaius, si CAP.CXCVIII. — Quid in Ecclesia bei legi debeaii
aiiquid pcenae pro eadera culpa qua acctisatur pro- (Ex concil. Aureliano, cap^ 5.) Nihil aiiud in
batus ftierit perlulisse, pro corileraptu Ecclesife, et ficclesialegatur atit caiilettir, nisi ea quaeauctorilaiis
proevaricaiione lldei a communione et convivio car aivinae sunl, ei Palruin oiihOdoxoruro sahxit aucto-
tholicorum, sicut superiiiscomprehensum est, extra- fitas, rtec falsa angelofum honiiiia colaiit, sed ea
ncus habealur. Si vero servus pro culpa sua ab laniuiii qudepfoplieiica el Evarigelica dpcet Scriptu-
Kcclesia dcfensatiis, sacrameiua doiiiirii clericls fa, id est Micliael, Gabriel, Raphael.
exigenlibus de impuiiitale perceperit, exire nolentem P GAP.CXCIX. — Ut excoinhiunicandi sint qui libros
a domino liceal occupari. famosos tcgerint.
CAP.CXCIII.V~-^Deeadem re, ~(Ex decr. Adriani pnpm , cqp. 2.) Hi qui iiivenli
(Exeodem, cap 15.)Similiier in Maliscensi syhodo fuerint Ubros famosos et igiiotos in Ecclesia legefe,
dccrelura est tit hi qui Togiiinl suos inimicos, atit vel cahtare, excOiiirtiuiiiceniur.
in Ecclesiarii, aut in atriuni EcelesiaVjaut in domjiirt CAP; CCi—Deillisqum clant Concipiunt,
episcopi, aut iri"claustrum regularium non inde (Ex concil. MuliscelU,cap. 6;) lu hob sahcio cbn-
abslrahanlur, nisi prius stiper sacra aceepta seiiu- cilib decietuni est ut unUsqtiis^iie pfesbyiei ih sua
iilate a perseculoiibtis de iiiorie, de debiiilaie, et piebe piihlice annuiiliei, ut si aliqtia femina clan-
oinni poenarum genere, sint sectifi: etiarii si servi culbcoitiipla conceperit, et perpererit, neqtiaqttarii
sinl illorum, qui eos iiisequiiriiiir, ita ut ei cuiiei fliabolo coaclante filiuin, -diifilTiamsuarii inieiiiciat,
ciiminosi fuciint de satisfaclione cofiveniaril. Quod sed quocunque praevalel ingenio, ante januas Eccle-
si is qin super sacra prius juravefat, post convictus siae partura deporlan, ibiqtie"poni faciaiyul cofani
fitcrit jiiranienluin violasse, reris peijiirii couihjti- sacerdole in cfaslinuih delatus, ab aliquo Ddeli
nione priyeirir, qfiousque satisraciai. suscipialur et nutrialur, et lali ex causa homicidii
""'"""v,! : : * ' 'E reaium el, auod majus est
eii>.CXCiy. — Deetidemte. '."' parricidiiim evadai,
. (Exconcil. apud Theodonis viliam, cap. ii.) Reum Nain qui filium, aut filiam inleiTicil, parricida oiiini*
tcpnfugieiiiera ad Ecclesiain, seu in alrium Ecelesiae, hvodis tenetur. ''•
aut iii ohjcinas regularium fralruin, vel in curiairi CAP.CCl. — De ihfanlibus in adulierio nalis. et ad
aul.in doniiiro episeopi, quia baec.in antiquis canq- Ecclesiamexpositis.
iiihus pro eniuiiilale lenentur, nemo abstrahere au- • • (Ex concil: Arelaleni, cap. 5.) Si expositus anie ,
deal, neque inde donare ad poenam, vel ad moflem, Ecciesiam cujuscumque fuerii miseratione colleclus)
ut lionor D.eiet sanctorum ejus pfae omnibus con- cenlestationis pohat epislblam, ut si is qui colleclits
servetur, sed reclores ecciesiaruni paceni et viiani, esl intra X dies quaesivus,agtiiliisquc non fueril,
ac membra ei cum juraroenlo ohliijere studeaul: securus habeal qui'collegiu. Sane, qui post pias;
sed lamen legilime comporiat, quidquid iiilque fe- dictum lempus caluroniator exsiiterit, ui hoinicida
cefal: et si inseqiiutor magistris. ecclesiae pbedire ecclesiastica dislriclione damriabitur, sicut Palrnnv
nolueril, canonice coijstringanii, sanxii aucioritasi - '' •
CAP.CXCV. — Deeadenire. CAP.GCH. — De eadeth re.
(Exconcil. Arausico, cap. S.)Eos qui ad Ecclesiam {.Ex concii. Vasensi, cap. 9.) De expositis", quia
confugerint, tradi non debere, sed loci reverenUa collata ab omnibus querela prccessit; eos non a'd
el iiiiercessione defendi. Si quisjautem mancipia misericordiamjam, sed canibus exponi, quos colli-
clericorum pro suis mancipiis ad Ecclesiam confu- gerecahin.niarum ffleiii,_qiianiyisinfelix a praeccptis.
gientibus crediderit occupanda, per omnes Ecclesias roisericordiae roeus huniana deiractet, id ohservan-
districtissima damnatione ferialur. du;n cst ut secundum slafula fidelissimoruiu Au-
CAP.CXCVI. — De emunitate Etclesim. gustoruiii, piissiinorumque principutn, quisqujs
(Ex concit. TriburL, cap. 30.) Si quis in atrio exposiluni cqlliget, Ecclesiam contesletur, conlesta-
Etclesiae pugnaro comniittit, aut homicidiuro.fatit, tionem eoUegau Nihilominus de allari Donjinieo die
(|uidqiii'I pro emuniiaic violaia croeiidanduni esi, minisler aijjiuiiliei ab ecclesiaslico e.vposituiiiesse
altaiio solvatur, cujuscunque fuerit jEcclesia iUa. colieciuiii, uliiilr.a diesdecem ab. exposilionis die i
CAP.CXGVTI.— De fugientibus ad Ecclesiam. _ exposiluiij recipial, si quis se probaveril aguoyisse,
(Exconcil. Mediomairicis, cdp. 2.) Si quis con- collecliori pro ipsoruni X dieruni misericordia,
luiiiaxyel superbus iiiiioreiri Dei, vcl i-evercniiam prqui vaiuerit, ad praesensreiribuat, aul in perjje-
Ecclesiarum saiJctaruin non .nabuevitj et fiigienlerii luuin ciiin .D.ei jgralia^siVvolueritj ppssideat, Si.quis
7i3 DECRETORUMLIBRI XX. — L1BER TERTIUS. ^H ln
expositorum hoc ordine colleclorum repelilor , vel A episcopus, presbyteri vendideruijt, placiiit rescisso
calumnialor exsliterit. ul honiicida habendus esl. 'conlractii ad jura ecclesiastica revocari. Infudicio
CAP. CCUI.— De avariiia sacerdoium. autem erit episcopi, si pretlum debeat recipi nec-
{ Ex concil. Tolelan., cap. 55.) Avafilia radix ne : quia pleruinque reriini districtaruih reditus am-
cunclorum maloruro, cujus sitis etiani sacerdolum pliorem sumniam pfo pretio dalo feddiderit. :
mentes obtinet. Multi enim fidcliiim in amore Chri^ CAP.CCYIL— De eo qui spernit ablalionem
presby-
Sti ei marlyrum, in parochiis episcOporum basilicas teri, qui uxorem habuil.
construiint , oblationes consciibuni, sacerdotes (Ex concil. Gangren., cap. i.) Quicunque discef-
liaecauferiinl, alque in usus suos converlunt. Inde uit a presbytero qui uxorem habuit, quod non opori
csl quod cullores sacrornm deficiuni, dum slipendia teat, eo ministrante, de oblaiionepercipefe,anatlie-
sua perdunt. Inde labenlium hasilicamm ruinae non ma sit.
reparantur, quia avaritia sacerdolali omnia aiife- CAP. CCVHI. — Quod hon permiilanlur eccle^tqsiiii
Timiur. Pro qua re consliliUum esl a proesenii con- ad ccemeleria hmreticomm accedere:
cilio, episcopos ita dioecesessuas regc.re, ulnihil ex (Exconcit. Laodicen., cap. 8.) Quod nori perriiit-<
earum jure proesuniant auferre: sed juxta priorum tantur .ecclesiaslici ad hsereticoruni coemeieria. vel
aucioritalem conciliorum, tam de Oblalionibus, g ad ea quae ab eis appellarilur martyria, oratibnis
quam de decimis, el de tiibulis ac frugibus leiiiam causa vel sanitatis accedere. Sed hujusraodi Si fi^
consequanliir. Qtiod si araplius quippiam ab eis deles fuerint, certo leropore cOmihhiiione pfivari:
jjraesumplum exstileril, per eoncilium restaurelur, pcenitentes autem et .coiifitenies se deliquisse, eoh-
appellanlibus-ipsis condilorlbus, aut cerle propin- venil suscipi.
qiiis eorum, si jain illi a soeculo discesserunt. Nove- GAP. CCIX.— Quod non oporieat ab hmreiicis eur
j-int aiitem condilores hasilicarum in rebtis quas logias accipere.
«isdem ecclesiis conferunt, nullam potestaiem" ha- (Ex eodem, cap. 52.) Quod non oporteat ab haere-
siciil licis eulogias accipefe, quae stint hialediciiohcs
bere, sed juxta cahonuni instilula, ecciesiain,
ita el dolem ejus ad oidinaiiohem episcopi perli- polius qUamberiedicliones.
CAP.CGX. — Quod riullus ChriSlianus ad pseiidb-
nere. . , ire debeai. -
marlyres
CAP.CCIV.— De illis qui ecclesias incenderint. (Exeodem, cap.Si.) Quod omnem Chrisliatium
(Ex decr. Julii vqpm.) Si quis ecclesiam igoe non oporieat deserere manyres Christi, et ire ad
«amburil, XV annos poenileat.eteam sedule reslitual, pseudomariyres, id esl, haereticorum, et quos ipsos
•ct pretium suura disiribual pauperibus. constat hoereiicos exslitisse. ili namque alienali
—
CAP.CCV. De quodam clerico adiabolo vexaio. sunl a Deo, Sinl igiltir analheraa qui ad tales ac-
(Ex dialogo Greg. papm.) Ex codem qiioque lem- cesseriiit.
pore quidam Aquinensis Ecclesise clericus daemonio GAP.CCXI. — Quod non oporteat pieveios psa.mos
vexabatur, qui a venefabili yiro Conslantio Ecclesiae in Ecclesia recilari,
cjusaiislislitepernjullafuilmarlyrumloca transniis- (Ex eodein concilio, cap. §9.) Quod non oporteat
stis, Ut sanari posset. Sed sancli Dei martyres ho- plebeios psalinos in Ecclesia .cantari, nec libros
luerunt ei sanilalis doniuri tribuere, ut quanla essel prieter canonem legi, sed sola sacra volumina Moyi
in Benediclo graiia deinonslrafeiit. Buclus iiaque Tesiameiiti vel Yeteris
esl ad omnipolentis Dei famulnm Beiiedictiim, qui CAP.CCXII. — Deillis
qui convenlus, qiii ad con-
Jesu Chrisio Domino preces fundens", anliquiim fessiones marlyrum fiunt, abominanlur.
hoslem de ohsesso liOrnine proliffus expulif. Cui _ _jL,a:concii. Anlioch., Cap. 20.) Si quis superbioe
«anato praecepit dicens: Vade, et post hsec caniem usus affeciu, convenlus abominauir qui ad eonfes-
non cortiedas, et ad sacrum ordincm nunquaro ac- siones marlyrum celebfantur, et miriislerh quae in
cedere praesumas. Quacuijque atnem die saerum eis Dunt simul cum eorum meinoriis exsecratur,
ordirtem temerare praesumpseris, staiim juridiaboli aiiaihema siti
itertim maiieiparis. Discessit itaque clericus sanus CAP.CGXUI.— Ul viclus ab exorcisiys energumenii
ac sicut lerrere solet anifnum pceiia fecens, ea quae in domo Dei sedenlibus adminislrelur.
vir Dei praecepil interim custodivit. Cum ergo posf (Ex cbnciL Catihag., cap. 91.) Energumenis in
annos mullos omnes priores illius de hac luce lui- dciiio Dei sedentihus viclus qiiotidianus per exor-
grassent, et minores suossibimet superpoiii insacrls cistas ooportuno leinoore ministretur.
Ordinibus cerneret, verba viri Dei quasi ex longo GAP.CCXIV. — Ul scicra vasa non qb dliis quatri ' a ,
sacris viris tractari debeant. -
lempore oblilus postposuii, atqtie ad sacrum ordp
neiii accessit. Quem mox is qui reliquit diabolus (Ex decr. Syxii papm, cap. 49.) Cognoscal sa-
lenuit, eumque vexare quoiisque animarijCijifsexcii- pieniia veslra, fratres charissimi, qtiia "inhacsancta
terel, noii cessavitv ..-.-, apostoiica sede a nobis et reliquis episcopis, csote
CAP.CCYL-—De rebrisEccleshe qiim',mdiiubepisc6p6^ risque Doniini sacerdolibtis, statulum esl iit sacra
a presbyteris-vendiimfueririi. vasa non ab aliis quam |a sacratis Dominoqiie di-
Ex concil. Aiicirdno, cap. M.) De his qtiaepefJ- catis conlrectentur liomiriibiis.Indigiiuiri eliim valde
lijjent ad Ecclesiam, auaecijrique, curii riori essiJt est ul sacra Domini vasa, qiitrcunqiie sunl, huniaiiis
PATROL.CXL. 23
713 BURCHARDl W0RMAC5ENSIS EPISCOPl 716
- -.
ysibiis serviant, aul alj aliis quani aDomino ianiu- A| < Tooiffiliber unus;
hinlibus eique d.icatis iractenliir yiris, ne pro talibus Hesdreeiibef tirius.
Hester liber unns. "
..proesumplionibus iratus. Doniintis plaganv imponat
popufo suo, et hi qui eliam nonpeccaverunl, mala Judilh liber unus,
patiaritur, arit pereani : quia pefit justus saepissime MachabBeorumlibri duo.
pro inipio.Alleridile, fraires, rie talia yestris.in Eccle- . CAP.CCXYIIL — De ordiue prophelarum.
siispermittaiisdeincepsTieri.negrexpreiiosrisaiJguine EsaiaeJiber unus.
1
Chnsti redemptus,'in pr.eecipitium,quod absil! fual. Ilieremiae, cumGiiioih, id csl Lamentationibus
-CAP.VCCXY.—De sqcratis fmminis qum sacra.vasa suis, liber unus.
et pallas allaris iractdre prmsumpserint. Ezecbielis lib.er unus.
(Exdecr. Solheris papm, cap. 46.) Sacratos Deo Damelis iibcr unus.
-fceiriinasvel mo.nachas sacra vasa, vel sapras pallas Oseae liber uniis.
penes vos contingere, et incensuro circum allaria Aihos liber unus. "
dcferre perlatum est ad aposlolicam sedem. Qua? . JMicbeoe. Iiber «nus.
omnia reprehensione et vituperatione plena ,esse Joel liber nnus.
-viulli recle sapienlium dabium est.Quapropier hu- B Abdiae.liberainus.
jns sanctre sedisauctoritalehaee eJTUJia vobis resecare ; Ionae liber unus.
funditus, quantocius poteritis, censemus : et.rie : .J^anm liber-unus.
pestis haec laiius divulgelur, per oranes provincjas .Abacuc liber unus.
absiergi diulissiniemandamus. SophoniiB liber unus. -
CAP. CCXYI. — De rasis sacris, clepallis allaris et Aggaei liber unus.
velis ecclesim, si vetustale corisumpta fuerinl, quid "Zachariae liber unus.
-inde faciendum sit. Malachiie liber unus.
(Ex epist. Clementis papm, cap. 56.) De vasis sane CAP. CCK.iK.De ordine librorum Novi Teslamaiti-i
sacris ita gerendum esl: Allaris, palla, cathedra, quos suncia Romana Ecclesia tenel, el quos univerj
candelabrum, el velum, si fueriiit veluslate con- salis Ecclesia bbservat.
sumpta, inccudio clentur: quonianv non licel ea quoe Evangeliorum libri quatuor.
in saciario fuerunt, niale tractari, sed incendio iini- , Secundum Matthseura liber unus. '
versa tr.idenlur. Cineres qtioque eoruni iit baplisle- Secundum Mafcum liber uiius.
rium inferanlur, ubi niillus iransitus habeaiur, in Secundum Lucam liber unus.
pariete, aut in fossis paviraentorum jactentur, ne,;Cl Secundum Joartiiem Iiber uiius.
introeuntium pedibus inquinentUf. Pallas vero ct Actus apostolorimi liber uhus.
vela quae in sanctuarii sordidata fuerint niinisterio, Epistolm Pauli nuinero XIV.
diaconi cum humilibus ministris intra sacrarium .,, Ad Romarjos epistola una.
layent, non ejicienles ioras a sacraiio velamina Ad cSoriiUhios epistolse duaj.
Domiiiicoemensae, ne forle pulyis Dominici corporis Ad iGalatas epislola una.
niale decidat, syndone foris delata.el erit hoc bpe- ; Ad Epliesios epistola una,
Taiili peccalum. Idcirco in sacrario mirtistris preeci- Ad Phiiippenses epislola una. -
piirtus cura diligenlia cuslodire. Pallee in alia pelvi Ad Colqssenses epislola una.
-laventur, in alia veia. Ad Thessalonicenses epistola una.
1NCIPIDNT
" DECRETA DE RECIPlENOIS j VELNONRECI-. Ad Tiniqlheuni epistqlae d.tiae.
P1ENDISI,IBB.IS, SCRII?TA"A GELASIO PAPA,COM SEPTCA- Ad Titum epislolae duae.
GfNTAERUniTISSlMIS EPISGOPIS IN SEDEAPOSTOLICA
VB.MS ROUM.(Ex decr. Geiasii papm de reciviendis Ad Philemonem epistqia una.
Jibris:) , Ad Hebraeos eplsiola una.
CAP.CCXYII. — De ordirie librorum Veleris Apocalypsis Joaiinis liber unus.
Teslamenti " CAP.CCXX. Ordo VII epislolarum canonic.
Genesis liber unus. Petri apostoli epislolae duoe. |
Exodi liber unus. Jaeobi apostoli epislola una. \
Tievilici liber uniis. Joannis apqsloli epistola: Ires,
Numeri liber unus. Judoe Zeloiis apost. epislola una.
Deiilefbriomii liber uinis (Ex decr. ejusdem.)Posl propheticaseleyarigeiicas
lesu Naye liber urojs. , atque apqstolicas Seripturas, quihus Ecclesia catbo-,
. Judicum liber unus. lica per graliamDeifuiidata esl,etiam illud inliman-
- Reguirt Jibri qualuof. dtiin putavinius, quod quamvis universaeper prbem
Ruihiiber unus. diifusaecalholicae Ecclesiaeunus thalaniusChrisli sii,
Paralipomenbn libri duo, sancla lamenRomana calholica el apqslolica Eccle-
Psalinorui|i liber unus. sia Jjullis synqdicis conslilutis caeleris Ecclesiis
Salombiiis libri quiuque.
praelaia est, sed Evangelica voce Doroiiii Salvaloris
Joh liher unus. noslri primatum oblinuit: Tu es Petrus, inquiens.,
71.7 DKCRETORUMLII3R1 Xx - LiDER TERTIUS 713
rt snper hanc petram jediftcabo Ecclesiam meam, el A giosissimi. uero epistola B. Lconis papbe ad Flavia-
desliiiala.
jioiiae inferi non praevaJebuntadversus cam, et lihi num Conslanlinopolilainini episcopnni
dabo claves regni coslorum. Et qusecimque ligaveris Ctjjtis le.xlum quispiam si usque atl unum iola dispn-
in omnibns vencrabiliter rece-
super lerram, erunt ligata et in ccelo. Et qtiaecunque taveril, el non eam
-solveris superlerram, erunt soluta et in ccelo. Cui perit, anathema sit. Item opuscula alque iractalus
dalaest eliam sqeietas bealissimi Pauli aposloli vasis omnium Palrum orlhodoxorum qui in nullo a san-
eleclionis, qui non diverso, sicni haerelici garriunt, ctse Ecclesiae Romanae consortio deviartrot, nec ab
sed uno lempore, uno-eodemque die gloriosa morte ejus fide, vel pracdicatione sejuncti sunl, sed ipsius
cum Petro in urbe Roma sub CoesareNerone agoni- communioriisper graliam Dei usquein ullimrim diem
zans coronatns est, el pariter supradictam sanctam vilae suae fuere participes , legendos deccrninius.
RonianamEcclcsiam Christo Domino consecrarunt, Ilem decretales epislolas, quas bealissirai papse di-
liancque omnibiis urbibus in universo mundo sua versis temporibus ab urbe Roraa pro divcrsoruiii
praesenlia, atque venerando triumpho proetiilerurit. palrum consolalione dederunl, veuerabiliter susci-
Est ergo prima Pelri aposloli sedcs RomanaEcclesia piendas. Item gesta sanctortim marlyrum, quoemul-
uon habens niaculam, nec rugam , nec aiiquid hu- iiplicibus lorinentorurii cruciatibus el miiabiiihiis
jnsmodi, Sectinda autem sedes apud Alexandnam, B confessionum triumpliis irradiani, quis isia caiho-
beati Petri iiomine a Marco ejus discipulo el evan- licorum dubitet, el majora eos in agonibns fuisse
gelisla consecrata est, ipseque a Pelro aposioio in perpessos, nccsuisviribus, sed Dei gralia el adju-
iEgyplum (lireclus , verbnm yeritalis praedicavil, et tqriO universa lolcrasse ? Sed ideo secundum anti-
.gloriosum consummavit maiiyriuni. Teiiia vcro quam consuetudinem singulari cautela in sancla Ro-
sedes.apud Anliochiam ejiisdero bealissimi Petri mana Ecclesia non leguntur. quia el eorum qui scri-
noroine habelur honorabilis, eo quod illic, pjiusquam psere nomina penitus ignoranlnr, et ab infidelibus
Romam venisset, habilavit, el illic primum noroen aul diclis superflua, aut minus apla, qnani rei ordo
Christianorum novcllaagentis exortum est. Et quani- fuerit, scripta esse pulanlnr : sicnt cujusdam Cyrici,
vis alitid fundamentum nemo possit ponere, praeler el Juliltoe, sicul Georgii, aliorumque Imjusmodi
id quod posilum est, quod est Chrislus Jesus, tamen passiones, quse ah hxriticis perhibentur conscriptoc.
ad sediiicalioiiem nostram eadem sancla Romana Propler quod, ul dictuin est, ne vel levis subsan-
Ecclesia, post illas Veieris vcl Novi Testamenti, nandi orireiur occasio, in sahcla Romana Ecclesia
quas regulariler suscepimiis, etiam has suscipi noii non legunlur. Nos lamen cum praedicia Ecclesia,
probibei Scripluras : Sanclam synodum Nicaenam omnes riiaiiyres et eorum gloriosos agohes, qui Deo
treeentorum decomet octoPalrum, medianteMaximo C magis qiiani horoinibus noli sunl, omiii devotione
Conslanlino Auguslo, inqua Ariushoerelicuscondem- veneramur. Ilem Vilas patrtim Panli, Anionii, Hy-
naius est. Sanctam synodum CqnsfantinopolitanaiKi, larionis, ct omnium eremilaruin, qtias lai.ttim vir
medianie Theodqsio seniore Augusto, in qua Mace- beatissimiis scripsit Hieronymus, cum oniui venc-
donius haereiicus debilam damnalionem excepit. ralione suscipimus. Iiem aclus beati Sylveslri apo-
Sanctam synodum EplIesinam,, in qua Nestorius slolicae sedis praesulis, licel ejns qui conscripsit
damnaliis est, cum cortsensubealissimiCoelestini pa- nomen'-ignoretur, a multis tamen in urhe Roma ca-
pac,~niediante Cyrillo Alexandrinoe sedis antistile, et tholicis lcgi cognovimiis, et pro anliquo nsu mulloe
Archadio ejjiscopo ab llalia desiinalq. Sanclam hscc imiiantur Ecclesia?.Item scriptura de inven-
synodum Chalcedonensem, inedianteMaiiiano Augu- lione Dominicoecrucis, et alia scriplura dc inven-
slo,.et Analholio Conslanlinopolilario episcopo, in qoa lionc capitis beaii Joannis Baptislac,noveIiaequidem
Nesloriana et Eulychiana h.oeresis simul cum Dio- relaliones sunt, et nonnulli eas catholicilcgunt. Sed
scoro cjusque complicibus daninaloesunt. Sed elsi ciirti haec ad caiholicoruni manns advenerint, beali
qua sunt concilia a sanctis Patribus haclenus insti- Pauli aposloli prsecedal sententia : Omnia probalc,
luta. proeter islorum quatiior auclorilalcm, et cnslo- quod boniiro esl tenete. llcm, Rufiniis vir rcligiosus
dienda et rccipienda decrevimus. Jam nunc subjicicn- 'plurinios ecclesiasticie operis edidit libros, nonnu!-.
cliiinde opusculis sanclorum Patriim,qnoe iiiEccle.-.ia las etiam-scripluras interpfetalus esl. Sed quoniaro
calholica recipianlur: Opuseula B. Cypriani maiiy- bealissimus Hieronynuis in aliquibus eum de arbitrii
ris el Carthaginensis episcopi. Ilem opuseula B. libcrtale nblayil, illa senliriius , qiiav pracdicluui
Gregorii Nazianzeni episcopi. Item opuscula Basilii healiim Hieronymum sentire cognoscimus. El non
Cappadoceni episcopi. Ilem opuscula B. Aihanasii solum de Rufino, scd etiam de universis, quos vir
Alexandrini episcopi. Item opuscula B. Joannis Con- ssepius memoratus zelo Dei el fidei religione repre-
stantinopolilani episcopi. Iiem opuscula B. Theo- liendil. Itcm Origenis nonnulla opuscula, quoe vir
phili Alexandrini episcopi. llem opuseuia B. Cyrilli beatissimus Ilieronyrons non repudial, Iegenda st:s-
Alexondrini episcopi. llem opuscula B. Ilylarii Pi- cipimus. Reliqua autem omnia cum suo aitciore di-
ctaviensis episcopi. Ilem opuscttla B, Ambrosii Me- cimus esse renuenda. Item Chronica Eusebii G;csa-
diolanensis episcopi. Ilem opuscula B. Aiigiistini riensis, alque ejusdem Histofiae ecclesiasticae hbros,
Hj'pponeregiensis episcopi. Itern opuscula B. Hiero- quariivis in primo narralionis siiaeHbfo tepnerii, et
iiynii prcsbyleri. liem opuscula Prosperi viri feli- post iri laudibus atquc cxcusalione Origenis schisina-
7t9 BURCIIARDIWORMACIENSISEPISCOPI 72Q
lici ununi conscnpserit librum : propier rcrum A riim, apocryphi. Liber Physiologus ab haereticiscon-
tainen singularem notiliaro, quaj ad instriictionem scripius, el beati Ambrosii nominepr;esignatiis, apo-
peiiinel, usquequaque non diciious renuendos. hem cryphus. Hisloria Eusebii Pampbili, apoerypha.
Orosium virum erudilissiiiium collaudamus, quia Opuscula Terlulliani, sive Africani, apociypha.Opus-
yalde nobis necessariam adversus paganorum ca- cula Poslumiani el Galli, apocrypha..Opuscnla Mon-
lumnias ordinavil hisloriani, miraque brevilate con- tani, et Priscillae, el Maxiroillae, apocrypha. Opus-
texuiu Item venerabilis viri Sedulii Pasehale opus, cula omnia Fausli Manichoei,apocrypha. Opusciila
quod Heroicis descripsit ver-sibus insigni laude prae- alterius Cleraentis Alexandrini, apocrypha. Opuscula
ferimus. Ilem-Juvenci iiihilominus laboriosum opus Cassiani presbyleri Galliarum, apocrypba. Opnscula
iion sp.Toimus, sed mirainiir. Ceetera qtiae ab haere- Vicloriiii Pictaviensis, apocryplia. Opuscula Fausli
licisetschismaliciseonscripla vel.praediclasunl^nul- Regiensis Galliarum, apocrypha. Opuscula Frumen-
laienus recipil cadiolica et aposlolica Roniana Eccle- lii, apocrypha. Epistola Jesu ad Abagarum, apocry-
sia. Equibuspauca quoe ad memoriam venerinl, pba. Episiola Abagari ad Jesum, apocrypha. Passio
et a catholicis vitanda sunt, credimus esse subdenda. Qiiiricaeel Julitae, apocrypha. Passio Georgii, apo-
CAP.CCXXI. — De nolilia Hbrorum apocryplwrum, ciypha. Scripla quoe appellantur Salomonis conlra-
qui a sanciis Palribus mierna damnaiione damnali H diciio, apocrypha. Pbylaclena oninia, qtieeuon ange-
sunt. ':'_' lorum, ul illi confingunl, sed dajmonum magis no-
(Ilem ejusdem.) In primis Arimiriensem synodum mtnihiis coiiseripla siint, apocrypha. Hoec et his
a Consianlino Gcsare Coiislanlini filio congregaiam, similia, quse Simon Magus, Nicolaus, Cerinlhus,
medianle Tauro praefeclo, ex lunc et in aelernuni Marcion, Basilides, Ehion, Paulus eliam Samosa-
conlilemur esse -daniiiatani. Ilem Ilinerarii nomine tenus, Folinus et Bonosus, qui simili errore defe-
Pelri aposloli, quod appellalur sancli Clementis, cerunt, Monlanus quoqne cum suis obscoenissimis
libri VIII, apocryphi. Actus nomine Aridreaeapostoli, sequacibiis, Apollinaris, Yalenlintis siveManichaeus,
apo.cryphus. Actus nomine Thomae aposloli, apo- Fauslus, Sabellins, Arius, Macedonius, Eunomius,
cryphus. Actus alius nomine Pelri aposloli, apocry- Novatus, Sabbacius, Galislus, Donatus et Euslaiius,
phus. Actus nomiue Philippi apostoli, apocryphus. Nibittianus, Pelagius, Julianus Edanensis, Ctielesti-
Evangelia Thaddaei nomine, apocrypha. Evangelia nus, Maximianus, Priscillianus ab Hispania, Larope-
jiomine Barnabae, apocrypha. Evangelia noroine Pe- dius, Dioscorus, Eulychius, Pelrus et alius Pelrus,
tri apostoli, apocrypha. Evangelia iioniine Thoinae, e quibus unus Alexandriam, alius Anliochiam ma-
quibus ManichaeiuUiniur, apocrypha. Evangelia no- culavit, Achatius Conslanlinopolilanus cum con-
iiiiue Baiiholoma;i, apocrypha. Evangolia nouiine C sorlibus suis, necnon et omnes hoereses quas ipsi
Andreoeapostoli, apocrypba. Evangelia quse falsavit Corumque discipuli, sive schismatici docuerunt vel
Lucianus, apocrypha, Evangeliaquaefalsavit Vsicius, conscripserunl, quoruin nomina minime retinemus^
ipocrypha. Libcrde infanlia Salvaloris.apocryphus. non solum repudiata, veruinetiara ab omni catholica
Liber de Nalivitale Salvaloris, el de Maria, vel ob- RonianaEcclesiaeliiuiiiaia, alquecuni suis auclorK
stetrice, apocrypbus. Liber qui appellatur Pasloris, bus, aucloruroque sequacibus sub analiiemaiis in-
apocryphus. Libri onuies quos fecil Leutius discipu- dissolubili vinculo, in selernum confitemur esse dam-
lus diaboli, apocryphi. Liber qui appellatur Funda- riata.
mentum, apocryplras. Liber qui appellalur Tbesau- CAP.CGXXII. — Quando, et quo tempore libri Vele-
rus, apocryphus. Liber de filiabus Adelgenesis, apo- ris et Novi Teslamenti legendi sint.
cryphus. Cenlimetrum de Chrislo Virgilianis com- In Sepluagesima ponunt Heptaticum, usque in
paginaltun versibus, apoc-ryphum.Liber qui appel- XV dieni ante Pascha. XV die anle Pascha po-
laturActus Teclse et Pauli, apocryphus. Liber qui ap- nunt Hieremiaro , usque in coenam Domini. In
pclialur Nepotis, appcryphus. Liher Pro.verbioruin coena Doniini legunl tres lecliones de Lamenlalione
ai) hserelicis conscripius, et sancli Sixii liomiue si- Hiereraiae: Quomodosedel sola civitas, etc. El tres
gnatus, apocryphus. Revelalio quoeappellatur Pauli, " de iraclalusaiicliAugusliniinPsalmoLXIH: Exaudi,
apocrypha, Revelaiio quae appellalur Thomaa, apo- Deus, oralionem meam cum deprecor. Et tres de -
eryplia. Revelatip quaeappellatiir Slephani, apocry- Aposlolo, ubi ail ad Corinthios : Convenientibus
pha. Liber qui appellatur Transilus sanctae Marioe, vobis in.unum. Secunda leclio sic incipil : Simililer
apocryphus. Liber qui appellaiur Poenilenlia Adam, poslquam coenavit. Teiiia : De spiritalibus autem,
apocryphus. Liber de Ogiae noniine Giganlis, qui holumus vos ignorare, fratres. In Pafasceve ties
posl diluvium cum dracone ab haerelicis pugnasse lectiones de Lamenlalione Hiereroiae. El tres de
perhibetiir, apocryphus. Liberqui appellatur Testa- tractatu sancti Augustini in Psalroo LXHI. Et tres de
mentiira Job, apocryphus. Liber qui appellalur Poe- Apostolo, ubi ait in epistola ad Hebroeos: Festine-
liilentia Origenis, appcryphus. Liber qui appellatur mus ingredi in illam requiem. Secunda lectio :
Pcenitetuia sancli Cypriani, apocryphus. Liber qui Omuis namque ponlifex. Tertia : De quo grandis
appellatur.Jaroiire el Mambrae, apocryphus. Liber n.obisseririo est. In Sabbato sancto tres lectibnes de
qui appollaiur Sors aposloloruni, apocryphus. Liber Lameniaiione Hieremiae. Et trcs de iracialn sancli
Lusa aoostoli, apocryphtis. Libri canones aposlolo- Auguslini inPsalmo LXIII: Exandi, Deus, oralionera'
J21 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER TERTIUS. 722
roeam cuin deprecor. Et tres de Aposlolo, ubi ait A cap. 32.) Quoecunque ecclesia a.compluribus•coSue—
hi episiola ad Hebraebs : Chrislus assislens ponli- redibus sitobsessa, concordia, unanimil,ate uridi-
Tex. Secunda lectio : Cbi ehim Testamenlum. Ter- que procuretur, ne propter aliquas disceplationes
lia : Umbram enirn habens, lex bohorum futuro- servitium Dei minualur, et cura populi irreligios»
rum. In Pascha Domini, Homilias de ipsa die perti- agalur. Si vero contingat pro ea coropaiiieipes dif-
nentes. Iufra. bebdomadam, Homilias. In octavas fidere, et sub uno presbytero nolle eam procurare,.,
paschae ponurit Actus aposlolorum. Et episloias et proplerea jurgia el conienliones lam inier ipsos
canonicas, et Apoealypsin, usque iii octavas Pente- quam inter clericos incipiarit frequeutare : quia,
cosles. In octavis Penlecostes ponunt Regunf et jUxta Aposioluni, servOs Dei rton oportet litigare,
Paralipomenon usque in Galend. Augusti. In Doirii- episcopus tollat inde reliquias, et sub magna cura
nica prima mensis Augusti ponunt Salomoriem, honorifice collocet eas , alque ejusdem ecclesiai
iisque in Calend. .Seplembris. In Dominica prima claudal ostia, et sub sigUlosignet ea. Et ui sacr.unj
Sepiembris ponunl Job, Tobiaro, Hester, et Ezra, mysterium nullus celebret in ea antequara concprdi
usque in Calend. Oclobris. In Doroinica priroa roen- unaniroilale ununi onroes eligantpresbylerum, qui
sis Octobris ponunt Machaboeorum, usque in Ca- idoneus sil sacrosaiiclum locum procuraie, et.po-
leridas Novembris. In Dominica prima mensis No- B pulo Dei iitililef praeesse.
vembris ponunt Ezechielem, et Danielem, et mino- CAP.GGXXV.— De allaribus, in quibus sacrm reli-
quim non inveniuntur. •
res Prophelas, usque in Calend. Decerab. In Do-
minica prima nieusis Decembris, ponurit Esaiain, (Ex coitciL Africano, cap. 50.) Altaria iu quibus
non esse probau-
prqphetain usqtie in Natalem Domini. fai vigilia coipora, yel reliquise marlyrum
Nalalis Domini legunl primuni de Esaia tres lectio- lur, ab episcopis ejusdem loci deslruanlur. '
nes. Prinia lectio : Primo teinpore.alleviata.est terra CAP. CCXXVI. —In allari in quo episcopus missam
celcbral, eo die presbyler atiam iterare non prm-
Zabulon. Secunda : Consolamini. Terliaj Consurge,, sumat.
consurge. Deinde legunlur Sermones vel iiomilioe (Ex concil, UrbicO.)Nec in allafi, in quo njissaiw
ad ipsuin diem pertinenles. In Natali sancli Slepharii episcopus caniavit, presbyter eo die missam cele-
Homiiioede ipso die. In nalali saneti Joannis simili- brare proesumai.
ler. Iu.nalaliTnnoceiilum simililer. la octavas Do-. CAP.CCXXVII.— Ui in oblatione corporis el sangui-
mini Homiliaede ipsp iie. Iii| Dominica prima post nis Domini iiicensum imponi debeal
natalem Doniini ponunlur epislolae Pauli usque (Ex conc. Rolhpmqg., cap. I.) Ut tejnpore quoEvan-
Septuagesimaro. In Epiphania lecliones tres de C gelium legitur, finitoque offertorio, super oblationeni
Esaia. Prima Iectio sic incipit : Omnes sitientes. incensum, in inortem videlicet Redemptoris noslri, .
Secunda, Surge, illumiviare. - Terlia, Gaudens gau- ponalur, decreyirous; ,
debo. Deinde Iegiinlur Serraones vel Horniliae ad CAP. CCXXVIII.— Ui quoiies basilicam ad quam
ilur prmsentia novm plebis impleverii toties sacii-
ipsum diem peiiineoles. ficiutn subseqnensofferalur
CAP.CCXXUI.—De vascutis,.quibus mysleria sacra Ex episl. Leonis, papm ad Dioscorum Alexandrin,
conficiuntur: episcopum missa, cap. 2.) Ut aulem in omnibus ob-
(Ex coricil. Tribur. cui inierfuit rex Arnolphus, servanlia noslra concordet, illud quoque volumus
cap. 9.) Yasa quibus sacrosancta conficiuutuf my- custodiri, ut cum solemnior festivitas conveiiiiiiii
steria, calices sunt et patehae. De quibus Bonifacius populi numerosioiis indixerit, et ad eamdem lanta
martyr et episcopus: inlerrogalus, si licerel in fidelium muliiludo convenerit, quaro recipere basi:
vasculis ligneis sacramerita conficere, respondil : lica un.a non possil, sacrificii oblalio indubitanlcr.
Quondam sacerdotes aurei ligneis calicibus iileban- iteretur, ne his lantuni adniissis ad hanc devotio:
ttif: niinc econtra lignei sacerdoles aureis ulunlur liem, qui prius advenerint, videanUi.rhi qui posl-
calicibus, Zepherinus XVI, Roinanusepiscopus, pa- raodum confluxerint non rccepli, cuiri plenum pie-
lenis vitreis mssas celebrare constituil. Tunc deinde r, talis atque raiiona sil, ut quqties basilicatn ad quaiji
Urbanus tleeimus. octavus papa orania minisleria ilur praeseiuia novoe plebis iropleverit,, loiies sacri-
sacfa fecit-argentea.Tn hoc eni D, sicul et iiVreli- ficiiniJ subsequens offeratur. Necesse est enini, itt.
quis cultibus magis et magis per jncreinenlum quaedara populi -pars. sua devolione .privetur,,^!.-
temporum decus succrevit Ecclesiarum. Nosfris unius lanluin niissae more servato, sacrificiuiii.
cnim diebus, qui servi palrisfamilias sumus, ne offerre non possint, nisi prima diei parte eonve-,
decus inatris Ecciesiae:inuninuaturj sed magis cu- .. nerinl. ,r .
muletur et ariiplificetur, siatuinius ut deinceps CAP.CCXXIX. — Ut nullus presbyter litulum ' super'
uuUussacerdos sacrura mysterium cofporis el san- tilulum usurpare prmsuinat:
guinis Jesu Clirisli Domini noslri iu ligneis vasculis (Ex cohcil. Nanneten.) Ut si quilibet presbylero-
ullo modb conficere praesumat, ne tinde placari de- rum defunctus fueril, vicinus presbyter apud senio
bet, inde iraseatur Deus. reni soeculareiii nulla precaliqne, yel aliquo xenio,
GAP. CCXXlV. — De ecclesia a compluribus coltm- ecclesiam illam obtineat, quia li.luhis per se con-
redibus obsessa. stans aniea. exstitil, sed neque capellam sine con-
(Ex eodcm cotuil. ciii .inlcrfuit rex Arnolplius, sullu episcopi. QuoJ si feceiit, defiuitam senteniiam
723 BURCHARDI WORMAClENSISEPISCOPl 721-
sibi prolalaro suscipiai, siculi de episcopo canoraca A pTofuturam noslrorumaue criniipum indulgenU.ini'
decicvit aiicioriias, ut si per ambitioriein majorern deposcendum esl : cujus rei iu Evangelio ipse Du-
civilalem appelieril, el illam perdal quam lenuit, et niinus nobis dedit exempluro. Sed el Steplianus
illara iiequaquani obtiueat, quam usurpare ten- maiiyr, et apostolus Paulus eadem fecisse, liber
tavit. Aclus apostoloruin iestis est, ex quibus inlelligi
CAP. CCXXX. — Uv episcopus aut presbyier, posl- daiiM-, oportere Chrislianum humililer in lerrani
qtiant missam inceperit, et oraiioiieiri dixerit, msi prosteiui, lieforlellli dicatur : Cur superbiat lerra
pasiio aliaua interveneril, anlequam inceplum mi-. evcinis?
nisierium adimpleat, ab allurio Dei nullo modo
discedere audeal. CAP.GCXXXYI. — Quod tioii liceat morluis oscu-
(Exdeer. Zachcmm papm, cap. !<$,) Ut episcopus lum dare:
aut presbyter, duin ingressus fuerit ad nvssaruni (ExcomiL Agaihen,, cap. 5.) Non licel mortuis
solemiiia cerebranda, nisi passio aliqua iuierveiie- osculuin dare, nec palliis quae in sacrilicio^ super
rit, nullo modo audeat daia oralione reeedere, ut_ allareponunlur, corpora eorura jiivolvere, yel su-
ab alio episcopo, aut presbyiero suppleaiitur inissa- per fcretrum ponereV
ruin solemnia, sedquiinitiumponit, suppleat usque CAP."CCXXXYlI. — Ubi fideles sepeliri debectnt.
ad finem. Quia scriptuiii est : Qui perseveraverit B (Exconcil. Triburien., cui inlerfuil rex Arnoiphus,
usque irt fihem, hic salvus erit. Si quis vero prse- ctip. iS.) Restat propler insianteuj, qtiae iunc ina-
suinpserk praeier quod posuimus agere, a sacto xima occurrit, necessiiatem ubicunqiie facultas fe-
corpore et sanguine Domini noslri Jesu Christi sit ruiii et opporluiiilas leniporum suppelai sepulturani
suspensiis. rhorieniium apud ecclesiain, ubi sedes est episcopi,
GAP.GCXXXI.— Ul nullus episcopus vel presbyier celebrari. Si aulem hocproptcr itineris longihqui-
ad cetebrandttmmissarum solemniacum bacuto ire, tatem aui adjaceiilem alicujus inoppOiiuriitaiis difli-
aui vetato capite altario Dei assistere prcesumal. cullatem impossibile yideatur, exspeciel ctini lefra
(Exdecr. ejusdem, cap. 15.) Ul nullus episcopus, sepullurae suaj qrio canonicorum aul inonaclioruni
presbytef, aut diaconus ad celebraiiduni missarum sive sanclinionialium congrcgatio sancla comniuiii-
solemnia-praesumal cuui baculo introire, aui velalo ter
degaf, ut eortim orationibus' judici suo coni-
capite aliario Dei assislere, quoniam et aposlulus mendalus occurrat, et rciiiissionem delictoruro
Paulus prqhibet viros velato capite orare in Eccle- merilis non obiinet, illofum inlercessionibus
quafn
sia, ef si teraere praesumpserit, coiiJinunione pri- percipiat. QuOd si el hoc incptum el diflicile
velutv oeslimetur, ubi decimam persolvebai vivus, sepe-
CAP.GGXXXII.— Ne corpora- sancidrum iraiisfe- C liaiur mortuus.
rantur de loco ad locum, CAP. CCXXXVUI.— Ut sacerdotes acl iempas ora-
(Exconcil. Mogunl., cap. 5i.) Deinceps vero cor- tionibus vacent, anlequam sacrificent.
pora sanciorum d'e loco ad lbcum nullustransferre \Ex decret. Innocenlii papw, cap, 26.) Naro Pau-
jiracsuinal, sine consilio principis, vel episcoporuni lus ad Corinlhios scribit diceus : Abstirtete vos
saiiclaeque.synodi liceniia.' ad teropus ul vacetis orationi, et hoc ulique laicis
CAP. CCXXXHI. — Qui moiiui in ecclesia sepe- praecepit,. mullo magis sacerdotibus, quibus et
lianlur. orandi et sacrificandi juge oflicium est: seniper de-
(Ex ebdem, cap. 52:) Nullus raortuus infra eccle- bebunl ah bujtismodi consorlio absiinere. Qui si
siam sepeliatur, nisi episcopi, aut abbales, aut digni conlaminalus fueiil carnali concupiscenlia, quo
presbyteri, vel fideles laici. pudore vel sacrificare forsilan usurpabil, aul ciua
—
CAP. CCXXXIV. Quod oimtes fideles in ecctesia conscienlia,.
nihil agere debeant, nisi orare. q.uove raerito exaudiri se credit, cum
diclum sil : Omnia munda mundis coinquinaiis
(Ex concil. Turonen., cap. 58.) Sacerdoles debent aulero el inlidelibus nihii niundum?
fideles admonere, ut quando ad eeclesiam conve-
CAP. CCXXXIX. — De laicis qui proprias ecclesias
niunt, siiicstrepitu ac tumullti ean»ingredianlur, in !*• habent. ,
qna eliam quandiu in orationis causa moranlur, eoncil. Remensi, prmsenle Ludovico hnpera-
inanes inter se proferant confabulatio- (Ex
116^03^03111' lore, cap. S.) SiTaici capellas proprias-habuerliii,
nes, sed tempore quo missaruin solemnia celebran- a ralione el iiucloritate alienuin habetur ut ipsi
tur, non soltim ab otiosis et inutilibus verbis, verum- decimas accipiani, el inde caues aut geniliarias suas
eliaro et a perniciosis cogitatioriihus funditus absti- sed polius presbyleri ecclesiarum: eas
pascant,
nendum sit. ct iiule i'estauraiioneni ecclesiaruni, ct
accipiaht,
CAP. CCXXXV..—- Quod divina clemeiuia fixis in luniinaria, et liospilum ac paiiperuro recepd jneia
terram geiiibus exvramia sil, nisi iu mujoribus
sulemniiatibus. exhibeanl, et pro sancla Ecclesia, ac pro stalu rc-
Dei misericordiam sludiose '
(Ex eodetn, cap. 57.) Sciendnm est quod exceplis gni implorent.
diebus Dominicis , et illis solemnilalibus quibus CAP.CCXL. — De ecclesiis monachoruni.
sancta et universalis Ecclesia ob recordaiionem (Ex concil. apud Confluenliamcui inletfuit Ben-
Dominicoefesurreclionis sOlet slando orar.c, fixis ricus, et Carolus, regcs, cap. 6.) Hoc quoque stalu-
in toiTim gcnibus suppliciter cleinentiam nobis tum est qttalenus ecclesiae quorumcunque iuona-'
725 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER QUARTUS. 7iS»
clrorura ih singuhs parochiis sitae. episcoDorum, nl A lus, reges,cap. 8.) Si quisverolaicusveiclericus seu-
decet, divinilus subdantur regimini, eisque debila utriusque sexus persona proprielatis suae Ioca, vel.
obsequiain exereendisecclesiaslicav curae negoiiis res alicubi donare delegaverit, decimationum pro-;
tsolliciteexh.ibeant,ipsiproculdubio monachi episco- ventum priori Ecclesioe legitime signatum inde
pis suis iii omnibus obediant. - abstraliere nullaiii habeat poteslatero. ,Quod si.
CAP. CCXLI. — De illh qui dum sum proptieialis faceretenlaverit, talis tradiiio irrila prorsus.ducatur,.
loca alicubi dare vqiuerinl, deeimam nusquam et ipse ad cmeiidaUonem ecclesiastica eoerceatur,
traderese posse cognoscant. •
vullSlil*i*
(Ex eodem concilio_*eui inlerfuii tlenncus, el Caro-
FINIS LIBRI TERTII.
INDEX CAPITULQRUM LIBRI QUARTI.
I. Quid sit baplismus, ri XXIX. De symbolo oclo dies ante Pascha publice in
II. Ut praeler Pascba et Pentecoslen nisi morle omnibus Ecclesiis recilando;
periclitanlibus, baptismus non liat. XXX. De geniilibus infirmis, si baiUismtiii)desi-
III. Quo -tempore baptisma celebrandum sit, ut derant.
qui bsptizantrir non 'infideles, sed fideles in- XXXT.De gravida haplizanda.
veniantur.- • • XXXII. De parvulis infiriuis haplizandis.'
IV. De duobustemporibus baplismalis. XXXIH. De illis qui in oegritudinebapli/.antur.
V. Tttem quo tempore baplisrous fieri debeat. XXXIV. De illis qui parvulos recentes negant'
VI. De eadem re. esse baptizandos.
VII. De eadem re. XXXV. De inftrmis bapiizandis..
VIII. Ut vigihti dies ante bapiismum ad purgalio- XXXVI. De aegrotantibus si bapiisnium desideranl^
nem exorcismi catechumeni venianl. et posl oblumescunt.
IX. Quod omnes ad baplismum venientes quinla XXXVII. De mortuis non baptizandis.
feria majoris hebdomadee fidem episcopo vel XXXVHI.De subito obluraescente, si testos habue-
presbylero reddere debeant ril haplizando.
X. Utomnes baptizandi prius siut exorcizandi. <^ XXXIX. De his qui apud hsereticos
baptizantur in,
XI. Ut baptizandi nomine dato a carne et vino uomiiie sanclae Trinitatis. . .
se abslineant. XL. Deeadem re.
•XII. Quod neophyti v lautioribus cibis aliquod XLI. Ut baptismus in Tiinitafe susceplus non tte-
lempuset a coiijugibus se abstinere debeant. rettir -
XHI. Ut omnis pr.esbyter vas baptismale habeati XLII. De illis qui nesciunt qua fide haplizaii sinl.
XIV. Ut nullus pfeshyler nisi in civiiatibus bapti- XLIII. De presbylero qui. grammaticam ignorabat,
zare praesumat, excepla causa inlirmitatis. ct tamen in Trinitale baplizabat.
XV. Qualiler ei qui fidelis exlstere voluerit, bapti- XLIV. De illis qui aliquam habent dubilationem
srourrisit tribuendum. baptisraatis ut rehaptizentur..
XYI. De marlyribus qui sine haplismo martyrium XLV. De infanlibus si certos, lesles. habere ijon..
suseeperunt. possunt, eos non esse baptizalos.
XVII. Quod calechumeiiis sacramentum in Pascha XLYI. De presbyteris per quorum negligentiam,,
dari non debeat sine baptismate aliquis morluus fuerit
XYIH. De calechumenis.a baptislerio rerooyeiidis. XLYH. U.t nullus presbyier in propria provincia..
XIX. De catechumenis segregandis et informandis. alicui infirmo baplismum denegare praesumat.
XX. De calechumenis peccanlibus. _XLVHL De illis qui denuo baptizati sunt.
XXI. De illis qui nuper sunt baptizati, quod pfd- XLIX. De hoc, si parvulus aegrotans ad quemlibet-..
moveri non debeanl. presbyterum baptisrai gratia defertur.
XXH. De presbyleris si in Trinitate juxta prae- L. De illis qui bis vel ler baplizali sunt.
ceplum Domini non baplizaverint. LI. De UUsqui bis ignoranles baptizali sunt.
XXIII. De eadera re. LH. De parvulorum animabus qui sine baplismate
XXIY. Quod in baptismo el. in confirmalione, si rooriuntur.
necesse fuerit, unus patrinus possit esse. Liil. De energumenis baplizalis. .
XXV. Ut uiius palrinus, vel patrina ad suscipien- LLV. De energuraenis et calechumeiiis baplizandis.
duiu infantein accedanl. LV. De rebaptizatis.
XXVI. Ui ille qui non est confirroatus a baplismo LYL De presbylero qui recte baplizatum denuo
nullum recipiat - baplizayeril, et non-rcctebaplizaium ab haere.liais
XXVII. Ui nullus fiat patrinus nisi recte credat. non baplizaverit. •
XXVIII. Ut presbyteri a patrinis reauirant si LYH. Ut diaconi suam mensuram custodianU
- symbolum leneaut. •
727 BURCHARDIWORMACIENSISEHSCOPI 728
LVIII. De inordirrato, si. qnast ordiiiatus baptizare A LXXX. De clirismaie quo.d fse.njier,sub seia esse
prsesuni.pse.rit. debeat, ._'.. <
LiX. .Ut presbyteri populum admoneant, suos.infan- LXXXI, De Jiicteis, quouiodo anle .bapiismuni exa-
tulos ad coiiilrroaiioneiri episcopopra.sen.ten!. niinari debeant. :
LX. Ut oifines perfeciae aetatis Jejuni ad eoiiiir.raar LXXXII, De Judoeis, ut miilus eis vim ad.credeiidusn
ttbriem veriian deSieatjnlerre.
LXI. De dtiobiis sacramentis, ld; est, baptismo et LXXXIII. Ut-Judaeorumfilii baptizati ab eorum con-
raanus irtipositione. sortio separari debeant. '.
LXTL Ut orones Chrisliaiii ad eonfirmalionem festi- LXXXiV. Ut nulla colJJiflUllio, sii Hebraeis ad fiderii
nenr. - lChristiaiiam transiatis cum aliis nondum bapti-1
LXIH. Item de manus imposiiione,. zatis.,
LXIV. Item de coiilirmaliohe.: LXXXY- De Judaeis qui apostalaveruiit. .
LXV. Quod omnes lideles accepio baptismale chri- LXXXYI. De Jridaeorum servis.
sma cceleste<percipere debeaiit, LXXXYH. De mancipiis Judaeoriim quae ad bapli- ;
LXVI. Ut omnes renali fonte baptismatis, doniim sriiiim cdiifugiuntv -
-saiicti Spiritus per manus impositiqnem accipere <!"" LXXXYHI. Ifeni-de mancipjis Judaeorum, auiChri-
debeant. slianis, aut ad iideni Cbristianani venire deside--
LXVH. Ut episcopi non nisi jejuni cohfirmaliortes rantibus. - - ,
faciarit, excepta causa infiTmiiatis, LXXXIX. De illis qui de hoeresi,ad fidem,venire de~
LXVHI. Ut episcopisin canvpo, siiiecesse sit, liceai , slderanl.
'eoiififmare :. meliiis!es.t aulein iiv ecclesia aut in XC, De; Judoeis, si Gbristianum,roancipium circum- f
atrio ecclesiae.i "cideriiii.
LXIX- Ut a solis episcopis haptizali sint, cOnsi- XCI. Quid sanctus Gregorius de Judjjeis praece-'
perit.. . , -<
-.gnandi."'"'"<_
LXX. Ui presbyteri baptizalos in frontibus chri- - iCII. De illis haptiiatis quj pro periculo mortis a ,
smate signar,e non audeant. .'•''' sdiacoijibus baptizaii fuerint. , .; j
LXXL De bresbyteris qui pro bapiismate brelia XCIIL Deillis qui pfesbyleros cogunt denarjqs_prc>
baisamo dare. -•-•
requirunl.
LXXlL De presbylefis qui VCteri cbrismate bapii-- XClV. Deiihiismaiisf panno.
zare prsesumuhl •> . XCY.. Quod catechuinerti cum baptizatig roanducare j
LXXHI. Ut presbyler in sua plebesine chrismale C rioii deheaiit. :-..:.:,.':;•;: !
ire riori debeat. ...<- v
; .- XGVI. Descrulinio.faciendo.;
LXXIY. De presbytero qui se deprehenderit non XCVIL De miiiislerio baptismaiis.;
-esse bapiizatunv, " - '-"- XGYUI. Quod blgainus:voceiur/,-qui ante.bajuisrouiw
LXXV, De presbyleris, quomodo Irtcoeha Domini de ivxofeiri, et aliam post baptisiiJiiiJihabuii. ^ -
rhrisinate, de oleo saiictificato, de oleoinfifino.- XCIX. De eplscop.is et presbyleris et djaconibus re-
'ruhvfacere debeant. jiapl.izalis. . ,; ;-
LXXVL Deeadem re. C. De eo qui uer ignoranliam Ofdinatur anlequanv
LXXVIl. Deeademre. baptizetur. -..:-... . .-.'
LXXVHI. De eadem re. CI. De illis qui graliam. sancli Spiritus vendere co-
LXXIX. VDepreshyieris qtii. pro.accipiendo chri-- , lianiuf,", .. '. .<".'. .; '.V-
smate ad civilates.veiiire soleriu lndiciscat>itulorumHnis.
WORMA0ENSI& EGCLESIJ; EPISCOPI
WGRETOaM LIBER ^QUAilTM,-
'
BE':SA€RAMEma.. BMIISMAlis ET COmiRMATIONIS,
"'"'-'" '"' ARGUSffiNTUMV LlBRIi Latine tiitctid interpretatur,. Quod idcifcoVtihclio
l.ibi'oi)00<)de-;bapiisnio ei coijfirraatioiie, doque dicitur, quia ibi horoo spiritu -gratiae in melius riiu,-
Hs qua; clfEafiaJc.observanda sunt; iracialur. latur. et loiigealiiidquam, eratellicilur, bajitizaiiis .
'" :C&:1.—
Quid sit baplismus. ih noniine,Pairis,.ot Eilii, ct Spiriiussancti.Siciit Iiv
(Ex decr,Eabian.pttpm, cap. 5.) Baptisrotis Groece, trihus teslibus slat omne verbum, ita hoc sacrameij<r
72!) MCRETORUM LIBRI XX. — LIBER QUARTUS, 750
tum coniirmal tciiiarius numertis nominuin divino- A CAP.VI. ^- Dc eadcm re.
rdni, id esl, Patris, el Filii, ei Spirilus sancii. (Ex concii, apud Compendium, cap. 3.) Ut extra
: slatuta tempora canonuiri, id est in Pascha et Peu-
CAP.II. —• Ut prmter Pascha et Pentecoslen nisi
morle perictitaniibus baplismus non fiat. tecoste, baplisma nqii Celebrelur : quia sacri cano-
Leon. Unde quia maiii- nes hoe nio.dis omuibus, nisf aliquod pericjiluiri in-
(Ex epist. papm, cap. II.) -
feslissiroe palet, baptizartdis in Ecclesia eleclis hsec stiteril, fiefi prohibent, in laiitum ut eiiam eos qui
duo tempora, id est Pasca et Pentecosien, esse alio lempore baplizantur,- a gradibus ecclesiasticis
dileclionenV monemus, ut nullos abstineant, nec ad clerum admiitarituf.
legilima, yeslram
alios dies.huic oliservanliae miscealis,Quia si suiil CAP. VII. — De eadem re.
alia quoque fesla quibus multa in lionoreiri Dei (Ex concil. Wormac, cap. 10.j, Sacrosancli bap-
reverentia dehealur, principalis tameri et roaxiuii , lisnji sacramentum, non uisi in Paschali feslivitate,
sacraraenti custodieii.da nobis est hjystica et ralio- etPenlecoste unusquisquefidelium noveril esse pfae-
nabilis exe.mplalio, rion interdicta liceutia qua in beiidum : exceptis his quibus nioiiis pericuio ur-
baplismo tribuendo quolibel lempore periclitantSjus genle, ne in aelernuin lereant, lalibus opoftet reme-
subvenitur. Ita. enini ad bas duas feslivltaies con- diissubveuire. ,
nexas sibimel atque cognatas, incplumium el pacis "' CAP,VIII. — Ut viginlidies anle bnplismum ad pur-
securiiafe degentium libera vota delerimus, ut [a gationem exorcismi catechumeni veniani.
mortis periculo, in obsidionis discrimine, in perse- (Ex concit. Rraggar,_.cap. 3.) Hoc.oronimodis prae-
culionis angusliis, in liraore naufragii, nullo tetn- cipimus. et antiqui canones praecipinnl, ut aute
porehoc verae salutis. singulare praesidium cuiquaro baptisinum, viginli dies ad purgaiioiiem exorcisuji
denegemus. cateehtiiiie.isi vetiiant, et in illis vigin.ti diebus.
canonicurn praecepium, et erudiantur etcoii-
CAP.III. — Quo lempore baptisma celebrandum sil, juxla
et ul qui baplizaiilur non tnfideles sed Ueles iuve- secrenlur
nianmr, . - « . - CAP. IX. —. Quoa omhes ad baptismum venienles
(Ex decr, Vicfoiis papce, fmtribusper Alexandriain .quiitla feria, majoris heb,domqdm,fidein episcopovel
consiilutis, cap. 2.) In paschali vero. lemporeVet presbyiero'reddere debeanl.
Pentecosle bapiisma celebranduni est caiholictim, (Ex coiicil. Laodicensi, cap. 46.) Quod oporleal eos
sed lamen si necesse fuerit, aut morlis periculuiu qui ad baptisina veniuiil lideui discere,.ei quinla
ingruerit, gentiles ad fidein venlentes quoquo loco, feria.septiuianae roajoiis . cpiscopo aut presbyteris
vel momento, ubicunque eveneril, sive in fluiiiine, reddere. : - -
sive inuiaii, sive in fonlibus tantum Christianae C-CAP.X. — Ul omnes baplizandi prius sinl exorci-
confessione creduliialis clarificaia baptizaiuur. lpsi Mitdi.
quoque, quod in baplismo pollicili sunt, suniniO- (Ex decr.Cmlest.- pap. Gailiarum episc.missis, cap.
pere est atieridendum,' ne infideles sed fideles inve- I2.)lllud eliain quod circa baplizandos iij univevso..
niantur, lpsi vero qui inlideliialis nota asperguntur, mundo sancta Ecclesia uniformitcr agi.t, rionotioso
infajiies efficluntur, atque inter fideles uiinirae re- coiuemplainurinluilu.cuiii siveparvuli, sive [adulti] ad
"
pulaiitur. regenefationis veniunl sacraiiienlum, non prius. fon,-
tem vilae adeant, quainet exufilaUonibus clericorum
Cii>.vIY. —De duobus lemporibus baptismaiis. ,
sibi spiritus ab: eis immundus ahigalur, ul tune vere-,
(Exdecr. Gelasii papm^ cap. TO.) Baplizandi appareat quomodo prineeps liujus niuudi' mitlalur,-
quispiam passim quocunque tempore nullam credat foras; '-.:,'.
inesse fiduciam, proeter Paschale feslura et Penleco- CAP.XI. — Ul baplizandi nomhie dalo a carne el vina.
stes yenerabile sacramentum, excepto dunlaxat ' se abslineani. . ,, . .
gravissimi Ianguoris incursu, in quo verendum^est (Ex concil. Gariliag., cap. 85.) Bapfizatidi nonjeii
ne, morbi crescente periculo, sine remedio salutari rj..suuin . deul sub absliiieiitia viiii et carnium,
...»..-. ac ma-
fortassis aegrolansexilio praeverttus abscedat. nus iinposilione crebro examhient bapiisniuin.
CAP.Y. — Itein quo iempore baptismus fieri debeat. CAP.XII. — Quod neoplujli a lautioribus cibis aliquod:
(Exdecr. Syrici papm, cap. 2.) Seqiiilur de di- tempus,ei a conjugiis [se absimere debeani,
versis bapt|zandOfum, prout unicuique lihituin fue- (Exeodem,cap. 87.) Neophyti aHquandiri a laulio-
rit, improbabilis et emendanda coufusio, quoe a ribus epulis, et spectaculis, vel 'ibnjugibus absli-
nostris consacerdolibuS, quod commoli dicimus, neant.
noii ratione. auctoritatis alicujus, sed.sola temeriiale CAP.XIII. — Ut omnis presbyler vas baplismale lia-
.... beal: •' V
proesumitur, ul passini ac libere nalalitiis Chrisli,
seu appariiionis, "nechonetapostolorum, seti marty. (Ex concil. Meldens., cap. 7.) Omnis presbyterqui
rum festivilatibus iunumerse, ut asseris, plebes foiiienj lapideum habere nequiverit, vas converiieris '
bapiisuii myslerium Vconsequantur, cum hoc sibi ad' hoc soluroihodo baptizandi officiunjbabeat, qtiod •
privilegium el aptid nos, et apud onines Ecclesias, exlra ecclesiam non depoiielur. Similiter ad eorpo»
Dominicuro specialiter cuui Penlecosle sqo Paseha ralie lavandum, et ad pallas-altaris-propfia-vasa ha-V
defendat. beaiitur, in quibus nihil aliud fiat.
751 BURGHARDI WORMACIENSISEPISOOPl 732;
CAP.XIV. — Ut nulius presbyler, nisi' in civilalibus A. CAP.XX.— De catechumenispeccanlibus.
baplizare prmsumal, excepla causa infirmilalis. (Ex concil, Neocmsar,, cap. 6.) Catechumenus, si
(Exeodem,cap,i8.) Nemo presbyterorum baptizare ingrediatur eeclesiaro, et in ordine eorum, qui in- ,
proesiiiiiat, nisi in civilalibus atque temporibus con- stiuunturi assistat, hicautem depfeheusus fuerit'
stilulis, nisi causa eegritudinis, vel cerlae-uecessila- peccans, siqujdem. genu fleclit, audiat, ut non de-
lis, el loca illa aucloiitatem et privilegia debita re- linquat ulterius. Si yero et audiens peccaverit,e£—
tineant. pellatur,
CAP.XV. —Qualiler ,ei qui fidelis exislere voluerit, CAP.XXI. — DeilliSqui nuper sunl baplizali, qriqdl
bapiismum sit iribuendum. prbmovetinondebeanl. '"[
(Ex decr. Cleineniis papm, cunclis fidelibus missis, (Ex concil. Laodiehsi, cap. 5.) De his qui nuper
cap. 62.) Si quisergo fidelis volueril exislere, et de- sunl illuminati baptismate, quod eos ih sacerdolali .
sideral baptizari, exutus prioribus malis de reliquo non cpnveniat ofdine pronioveri.
pro bonis acfibus haeresbohoriiiii ccelestiumex geslis CAP.XXII, — De presbyleris, si in Trinitale juxlai
propriis fial. Accedat ad sacefdotem suum, et ipsi prmceplum Domininon baplizaverint.:
dei nomen suum, atque ah eo audiat mysleria regni (Ex carioneaposlolor.) Si quis episcopusatit pre--
ccelorura. Jejimiis fiequeiuibus operara impendat, n.sbytef juxla praeceptura Domini non baptizaverii in
aesemeiipsum in omnibus probel.tit tresmensesjam iiOminePatris, etFilii, el Spiritus sancli, sed in l)i-|
coiisuroiiarido, in die festo possiibaptIzari,Baplizer biis sine initio principiis, atit in tribus filiis, autih;
lur unusquisque in aquis perennibus, nomine trinae tribus paracletis, abjicialur;
beaiitudinis invocalo snper se, perunclus primO oleo CAP. XXIII. — De eadem re.
per orationem sanClificato, ut ita demum per haec (Ex- eodem.) Si quis episcopus aiit presbyler,-noii-
consecfaius, possitpercipere locura ctim sanclis. tfinam lnersionem unjus myslerii eelebraverit, sedv
CAP.XVI. — De martyribus qui sine baplismo mar- semel mergitin baplisn.ale, quod dari videtur ini.
tyrium susceperunt. uiorte Domiiii, deponatur. Non enim dixitDomirtus:.
(Ex diclis August.) Catecliumenum quamvis in • In morle mea bapiizale, sed : Eunles docete onines
bonis operibiis defunctum, vitam liabere. non credi- gentes, bapiizanteseosinijoniine Patris, etFilii,'et
liius, exceplo duritaxalnisi niaiiyrii sacranienia spiritus saueti, .'_ |
compleantur. Baplizatus confitelur fidem suam co- Gkp.XXn.^-Quodiiibaplismo, et in coiifirmaiione,
raro sacerdote, et interrogalus j'espondebit. Hoc jsi necesse.fuerii, unus palrinus possit esse.
idero roaiiyr coram persecutore facit, qtii et, confi- ,{Ex decr. Igini,papm, cap. 10;) In calechumeno,
lelur fideni, et interrogalus iespoiidef. Tlle post „, et irtbapiismo, ei in confirniaiioneunuspaler.potest:
J fieii, siaiecessilas
coiifessioijem aspergilur martyiio, vel vero aspergi- cogit: non esl tamen.cortsuetudo
lur sanguine, vel lingitur igne. llle maiius imposi- Hbmana, sed per singula sirtguli snscipiunt.
liOne ponlificis accipil Spirilum sanctum. Hic habi- CAP. XXV. —lit unus palrinus, accedat. vel palrina ad sus,-
taculum efficitur Spifiius sancti dum non est ipse qui cipiendum infanlem
in illo lUe com- (Ex decr. Leonis pqpmapud S. Medardum.) Ut;
loquitur, sedspiritus qui loqtiilur. ugii'plures ad suscipiendum de baptismo infantem
inunicat Eucliarislioe in commemoraiione mortis
Doraini : hic ipsi Chrislo comniorilur. llle confiteluf accedani, quam unus, sivevif, sive muiier. In con-
fiVmalionibusquoque idipsum fiai.
se mundi actibus reiJuiUiaturum, hic ipse renunlia- CAP.XXVI. — Uiille qiii rion estbaptizatus^ ml con-
vit vitae. IlIi'omniapeccata remilturitur, isli exslin-
-',, firmatus,;a baptisnwnidlumrecipiat.
guunlur.
CAP. XYIL — Quod caiechumenis sacramenlum in (Exconcil. Mogunt., cap. 2.) In baptisrno vel in
Pascha dari hon debeal. chrismate non potesl aliura suscipere in flliiim ipse
non esl baplizatus, vel confirmatus.
(Ex concil, Carihag., cap. 5.) Iiem placuil ut per qui
soleiiinissiroos Pasehales diessacramenturo catechu- CAP.XXYU. — Ut nullus, patrinus fiaij nisi recte:
inchis non delur, ni solum salis, quia si.fideles per D ' . i - credat.
illos dies sacrainentumijoh mutant, nec calechuine- • (Ex concil. Parisiensi, cap. 2.) Ut nemo.a.sacro
nos oportel mutare. . - , foijle aliquem suscipiat, nisi Orationem dominicani
CAP.XVIH.—De calechumenis a b.ciplisleriq remo- el Symbolum juxta suam linguaui ei irUellectunv;
vendis. • leiieat, et coram presbytero deeanlet,_e't:;.tit intelli-,!.
(Exconcil. Arausic, cap. 17.) Ab baplisteriura ganioti.nes paclum, quod cum Deb pepegerunl.
catechumeni nunquam admillendi sunt, nisi ipsi CAP.XXVIlL — Ut ptesbyleti. a pairhiis requirant
...,'-.. . si Symbolum leneant.
baplizeiilur.
CAP.XIX. •—De catechumenis segregctndis,el infot- (Ex concils. Womarciens. vt, cap. I.) Aniiunlient:
mandis. -"; pjesbyiei'i,.ut neque viri, nequefceminae de sacro
{Ex'ecdem,cap. 18.)A fidelium benedictioue cate- fonte filiolos, vel filiolas suscipial, nisi mcmofiter
chumeni, etiam inter domeslicos ordines, in quan- Synibolum el Oralionem doroiiiicam tenuerint. .
tuni caverj potest, segregandi iiiforinandique suni, CAP.XXIX. -—De symbolooclo dies anie Pascha pii-,
ut se et signandos vel benediceiidos semolim offc- , , blice in omnibus ecctesiis recilando. j
rant. (Ex concil. Ay.athen. cap, 1.) Synibolvmi6liain_pla-i
' -
755 DECRETORUM LIBRIXX.— LIBER QUARTUS. 734
cuii ab Otmiibusecclesiis una die, id est,.octo dies r\. CAP.XXXVII. — De morluis non baplizandis. .
ante Dominicam resurreclioiiein, publice In ecclesia - Ex concil. Carthag., cap. 6.) Cavendura esl no 1
couipelenlibus tradi. mortuos eliam baplizari posse fralrum iiiliimilas
CAP.XXX. — De geniilibtts infifmis, si baplismnm credat r quibiis nec Eucharistiara dare aiiimad-
desiderant. veiiai, V
(Exeodem concilio, cap. 3.) Geniiles, si in irifif- CAP. XXXVIII.— D.esubito obniutescenle, si lestes
mitate desideraverinl sihi marium imponi, si fueritit habuerit, baplizando.
ex aliqua parte honesla viia, placoit eis manuin im- (Ex concil. Arausic, cap. II.) Subilo obiijute-
poni, et fieri Chrisiianos. scens, prqut statutum est, baptizari et poeniteniiam
CAP.XXXI. — De gravida baplizanda. accipere pOtest, si voltintatis praetefitoe teslimo-
(Ex concil. Neocmsar., cap. 6.) Gravidam opartet nium alioruih verbis habel, aut proesentes in suo
baplizari, quando voluerit. Nihil enim ih hoc quae . nulii.
parit nasceiiti commuiiicat, propierea quod uniuscu- CAP. XXXIX. — De his quiqpud hmreticosbapiizan-
lur in nomine sdnclm Trinitatis.
jusque proposilum iu confessione -declaralur.
CAP.XXXH.— Dep.arvnUs infirmis baplizanclis. (Ex conciL Rolhomag., cap. 3.) Baplisma unum
^(Ex concil. Babergerunda , cap.5.) De parvulis T, est, sisd in Ecclesia calholica, cujus nos ihembra
vero, qui nuper malerno ulero oedili sunt,placuil effecli sumus, ubi unaiides est, ubi in nortiinePa-
conslitui, ut si infiruii, ut assolel, fuerinl, et lac tris, etFilii, et Spiritus saricti datur. Et ideo qui
maternum non appelunt, eliam eadem die qua nali apud illbs haareticbs baptizati sunt, qui in sanctae
stint, si oblali fuerinl, baplizentur. Trinitatis confessione baptizanl, el veniunt ad rios,'
CAP.XXXIU.—De illis quiin mgrimdine baplizeniur. recipianiur quidem quasi baptizati, ne sanctae Tri--
. (Exconcil. Neocmsar., cap. 12.) Si quis ergo i» nitatis rnvocatio veT confessio annulletur, sed do-
aegritudine fuerit baplizalus, presbyter ordinari non ceanlur iritegre, et instruaiiiur, sensu sancta; Trini-
debet: hon enim fides illius esl.volunlaria, sed ex lalis, el mysiefio qubd in sancla Eeclesia tenetur :
necessitate descendit, nisi forte postea ipsius sttt- et siconsenliuiit credeve, vel acquiescunt confiteri,
dium, et fides hujus probabilis videtur, aul horoinum purgalae fidei integritate, firmentur manus' imposi-
rarilas cogit, . ' . . lione. Si vero parvuli sunt hebeles, qui doelrinanv
CAP.XXXIV. —De illis qui parvulos recenles negcml uon capiant, respondeant pro illis qtii eos offeruiit
esse bapiizandos. juxta raorem baptizandi, et ila interrogeiuiir, ut
Ex concil. Africano, cap, 66.) Ilem placuit, ut sciant quid respondere debeant, et sic manus im-
quicunque parvulos fecentes ab uteris matrum Q positioifem accipiant.
bapiizandos uegal, aut dicil in remissionem quidem CAP.XL. — De eadem re.
peccalorum eos ..non baplizari sed nihil ex Adam (Ex cqncil. Wormaciens., cap. S.) Quicunque ba-
tiahere originalis peccati quod lavacro regenera- plizalus fuerit ab hoereticis in noraine Pairis, et
liquis expielur, undesjt consequens, ut in eisTornia Filii, et Spirilus sancti, nullo modo rebaplizari de-
baplisniatis in remissionem peccatorum nori vera bet, sed per solam manus iraposilionem purgandus
sed falsa inlelligatur, aiiathema sil, quoniam non est.
aliter intelligendum esl quod ait Apostolus : Per CAP.XLI. — Ul baplismus in Trinitate susceplus non
unum hoininem peccaiura inlravil in raurtdum, et iterelur.
per peccatum mors, etita in omnes homines per- (Exconcil. Carthagin., cap. 1.) Ut baptismus irf
transiit, in quo omnes pe.ccaverunt, nisi quemadnio- Trinitate susceplus non iterelur. Ergo si vobis
dum Ecclesia catholica ubique diffusa semper inlel- placet, consideremus priiiitim litulurri de rebapliza-
lexit. Pi'opler hanc enim regulam fidei, eiianvpar- lis, et sanclitatem veslram postulo, ut rnentis vestrae
vuli, qui niiiil peccatorum in seipsis adhuc comiuit- placita produeatis ad desceiideiuem in aquam, et
tere poiuerimi, ideo in peccatorum remissioneni inierfogatum in Trinitate secundum Evangelii fidem,
veraciter bapiizanlur, ut in eis regeneratione mtin- ry et aposlolorum doctrinam , et confessum bortam
detur quod generatione traxerunl. conscienliam in Deum de resurrectipne Jesu Gbristi,
CAP.XXXV. — De infirmis bapiizalis. liceat itefura interrogariin eademfide, el in aqua
(Ex concil. Labdien., eap. il.)Quod oporteat eos iterum lingi? Universi episcopi dixeruni: Absit, ab-
qui in aegriludine percipiunl bapiisnsa, postquam sit I illicilaiTiesse sancimus rebaplizatioiiem, et salis
convaluerint, fideni perdiscere, etscire cujus mune- esse alienum a sincera fide el a caiholica disci-
ris participcs fa^li sint. plina. •- ,
CAP.XXXVI.—De mgtotanlibus, si baplismum GAP.XLU. —' De iltis qui nesciunl qxia fide bapiizaii
desidetanl, et post obmutescunt. _ suni.
{Ex concil. Afric'ano,cap. 12). Ut aogrotaiues, si {Ex decr. Leonis papm cpiscopis per Siciliam cqn-
pro se respondere non possunt, cum volunlaiis siiimis missis, cap. 29.) Hi autem de quibus seri-
eoruni lestinioiijuro sui qui periculo proprio adfuerc psisli, qai se baptizatos sciunl, sed cujus fidei fuc-
dixerint, bapiizentur, et ut scoenicis atque bisirio- rinl qui eos baptizaverunt se 'ncscire.profiteulur,
nibus, caeterisque hujusmodi personis reconcitiaiio quoniam quolibet modo formaiii bapiisuialis acce-
noii negetur. peruni. Jiaplizandi non.suul. sed per manus iroposi-
755 BURCHARDl WORMACIENSIS EPISCOPI 736:
tioneiii, virtutem Spirilus sancl-i, quara ab haere- A"CAP.liamsine XL-VI.•—=- De presbyleris per quorum neqligen-
iicis accipere nori poluerunt,;catholicis copulandi baplistnale qliquis mortuusfueril. ".
suni. - '. -,:
" (Ex ctecr. Sixli papm, cap. 5.) Perpeiidant presoy-
teri quanti discrimiu.is sit aiiimas innocentium pet
GAP.XLliL — De pfesbyiero, qui' grammdlicam •eorum negligentiani a fegno Dei cxcludi. Si-enihi
ignorabat, etlamen in Trinitale baptizabal.
Zacharim ad gaudiiimest in ccelo super unq peccatore pcenileri-
(Ex episl. papm Ronifacium Mogunt. tiam agenle, qtiid putas, quanla jra.et indigiialip
archiepiscopum.) Yirgilius et Sedonius religiosi ylri super illura erit, qui per suara negligeniiam januas
apud Bavariorum provinciam dege.ntes, sriis nos paradisi innocentibus claudit? Et jdeo presbyteri
litteris visunl, per quas inlimaveruiil, quod lua re- summa
. vereiidafratemitas injungeret eis Clirisiiauos deiiuo dil.igeiuia caveant, ,ne atiimas, pro quibtis
, sanguis Cbristi effusus est, per suam incjiiriam a
baptizare. Quod atidientes, riirais stimus conturbali; coelesii bealitudine separenl"; ,'se'd si,-quod absit!
et in admirationem quamdani incidimus, si haBere-
eveneiii, gravi pcenilenliae liiclu diebus.yitae suaj se
tur, tit dicluiji est. Retuleruut quippe, quotl fuerit evenerit neglectum."-.-.."
in eadem provincia sacerdos, quj Lalinam linguam submiltal, per cujus
— Ut nutlus presbyler iri propria prq-
penilus ignorabat, e,t dum baplizarel, nesciens Lalini CAP.XLVH. vel in alia cuiqurim irifirtno baplismum de-
cloquii iiifringere linguam, diceret'.: Bapiizo te in B .'vincia, negare prmsumal. -
nomine Palria, et Filia, et Spirilus saneti, ac per
lioc tua reverenda fraternitas consideravif rebapti- (Ex decr. Marlini papm, cap. 3.) Quicunque pre-
in propria proyincia aut in alia, vel ubicun-.
zare. Sed, sanctissime frater, si iUe qui baptizavit,; sbylerinvenlus
fuerit, commendatuni sibi -inlirnium
iioi) errorein introducens aut haeresini, sed pro sola que
baptizare noltierit, yel pro intenlione ilinerjs, yel;
iguorantia Romanae Ipculionis infringeijdo linguahJ, de^Jiqua excusaltone, et sic sinebaplisino mofilUr,
ul praefati sumus, baptizans dixisset, non possumus
deponatur. .
consenlire. ut denuo baplizeiitur : quja quod lua CAP.XLVTIL-T. Deillis qui denuo.baplizriii sunt, ;
bene coinpertum habet sancia fralerhitoiS, quicunque .. (Ex.decr. Leonis papm, ad Nicelam episcopum
baptizatus fuerit ab heereiicis in nomine Patris,,et Aquiliensem, cap. 47.) His vero, de.quibussiinilite.r
Fjlii,; et Spiritus sancti, nullo modo, rebaptizari de- dilectio tua rios credidit consulendos, qui ad ite;-.
bet, sed per solam nianus impositionem purgari de-; randum haptisrnuro vel.irietu cOaeti, veterrOre tra-
bet. Nam, sanctissinie frater; si ita esi, ul-nobis re-: idiicli suni, et nunc se contra caiholicae fidei sacra-
latuin est, non airiplius a te illispfiedicetui' aliquid; iiietitom egisse cognoscuht, ea' est custodierida mo-
hiijusroodi, sedutsancti Patres doceiu et praedicant, Q.deraiio, qua iri societatem riostfam iioiv,uisi per
tua sariclitas studeal cohseryarei
poeniierttias reinediiini; etperiraposiiionem episco-
CAP.XLIY. — De illis q.uialiquam habenl dubilalio- palis maniis, commuriionis recipiaril uniiatem'.
-'_' nem baptismatis,-ul rebaptizerilur. Tempora auiem pcenitudinis habiia moderatione luo;
(Ex decr. Leonis papm ad RuslicumNtirboneris. consiiliienda judicib , prout corivefsofum aniriios'
episcdpum missi, cap. 27.)" Si hulla exslant indicia inspexeris esse devotos, parilerque eliam Iiaberites;
inter propinquos aut familiares, riulla inter clericos aftatis senilis iiittiitum, et periculofum quorumqiiol
auf vicinos, quibus hi de quibus quoeritur baptizaii aUtiEgriiudhiuirifespicieiiles "necessiiates".In quibus
fiiis$e doceautur,. agenduin est ut renascaniur, ne si qtiis iia graviter urgeatur, ut dum adbue pceniiei,
roajiifesle pei^eant. In quibus quod non oslendi.tur de saluteipsius despereiuf oportet ei pfer sacerdo-^
gest.um, ratio non sinit ut videatur iieralum. Qui talero solliciiudlnem cominuiiionis gratia subveiiiri.
autem possunt nieminisse quod ad ecclesiani venie- GAP.XLlX. —De lioc, si pafvulus mgfotans ad quein-
••.: libei presbyieruni bqptisniigrqiia deferiuf:,
baut cttm parentibus suis,possunt recordari art qubd
eorUm pareriiibus dabatuf acceperiiit. Sed si hbc (Ex decr, Eugenii papm, cap. 6.) Si- parvulus
eliarii ab ipsa meraoria alienum est, confefendum aegrotahs adr.querolibet presbyterpruro-bapiisroi gra-V
iiaide cujuslibet parochia.allatus fuerit, ei baptismi-
eis videlur quod collatum esse nescitur, quia non ]^
sacramenlurii non .denegeliir: Si quis hoc-,rounus
lenieritas interv.enit pra3sumpiiquis__ ubi est diligen-
lia pietalis, petenti cOncedere deli.eciaveril, et ille parvulus j
absque baplismatis. graiia morlutis fueiit, riovefit !
CAP.X.LV.— De infanlibus, si cetfqs testes Itqbere ille se, qtii etim non baplizayil, pro ejus aiiima ,ra-
non possunt, eos non esse bqplizalps. lioueiii reddilurtim., et apud syiioduhi acerflhie cbi-
(Ex concit. Africano, cap. 39.) Tlera placuit de- rigenduni. ....
infantibus"qnplj.es non inyeukinluf ceiiissimi tesles CiP. L. — De illis qui bis vel ter confirmaii vel
qui eos baplizatos esse sine dubilalione teslentur,- baptizati suni. .'-
necpie.Ipsi sunt per aetaiem de tfaditis sibi sacra- ' - (Ex concil. Terracbnensi, cap. 6.) Dictum nobis
roentis idonei respondere, absque nllo "scrupulo eos est quod quidam de plebe bis, aut ler, ah episcppis' j
esseTiaplizaiidos, ne ista trepidalio eos faciat sacra- ignoraiilibhs tamen eisdeni; episcopis' confifnientur. ;
mentoruirt ptirgatione privari. Hiuc eniro legaii Undc nobis visrim est .earodem coiifirniaiionero,
Mauroriim fratres' nostros coiisuIueruiil,'quia inul- sicut nec baptismum, iterari piininie debere rqiiiai
los tales a bai'baris redimunt,. bis vel amplius baptizalos aut coiifirmalos non sae-.
537 DECRETORUM LIBRl XX. — LIBER; QUARTUS. '738
culo sed soli Domino sub liabilu regtilari vet cleri- A modiscomniuniceni, sacramcnli ipsiiis virtute vel
cali religiosissime famulari decrelum est, . muniendi ab incursu daemonisquo infestaiitnf, vel
CAP.LI. — Deillis qui bis ignoranles bapiizati sunl. purgandi, quorum jam oslendilur vilae purgalio,
(Ex pamilentiali Theod.i, cap. 14.) Qui bis igno- CAP.LIV. -T-De energumenis " ei calechumenis bapti-
ranles bapiizati sunl non indigenl pro eo pcenjtere, zandis.
nisi quod secundum canones nort possunt ordinari, (Ex eodem, cap. 14.) Energumenis, et catechu-
nisi magna aliqtia necessiias cbgat. Qui aulem non menis in quanlum vel necessilas exegerit, vel op-
de baptismate consulenduni.
ignari iterum baplizati surtt, quasiilerum Cliristnm portunilas• -permiserit, - CAP.LV. — De rebaptizalis.
crucifixeririt, septem annos "pGeniteant, quartam, el
sextam feriam, et tres Quadragesimas poeniieant. Si (Ex concil. Everdensi, cap. 14.) Cum rebaptizatis
fideles religiosi nec in cibo parlicipenl.
pro vitio aliquo fuerit, siroiliier. Si pro munditia CAP.LVl. — De presbylero qui recle btiptizalum de-
pulaveriiit, tribus annis siinHilerpceniteant. _ nho ei non recle baplizaium ab limre-
CAP.IM. De pafvulorum animabus, qui sine bapli- -. ticis bqptiznverit, non baplizaverit.
smale moriuntur,
(Ex concil, Lugdunensi, cap. 47;) Episcopus. au.t
Ex episl. Gregor. papm scripia SecundinoservoDei
In extremo vero eis pi'esbyter si eura qui secundum verilatem habuerit
recluso.) epistolae requislsti quid " baptisma denuo baptizaverit, aut si pollutum ab
respondendtim sit, qui dileelionem tuam de parvnlo- inipiis, et non recte bapiizalum non baplizaverit,
rura anjmabus requirunl, qui sinegralia baptismatis deridens crucem et iriorlem
dcponatur, tanquam
raoriuhlur, dicentes : Si corpus ofiginali lenetilr Domini, nec sacerdoles veros a falsis sacerdolibus
culpa, unde anima quoea Deo datur rea eril, quoe jure discernens.
adhuc in actuali delicto nori consertsil corpori? Sed CAP. L.V1L— Ut diaconi suam mensuram custodiant.
hac de re dulcissima niihi tua charitas sciat, quia de decr. Geiasii papm, cap. 7.) Diacones quoque
(Ex
origine animoe inter sauctos Palres requisitio non propriam constituimiis servare mensurani, nec ullra
parva versaia est, sed utrura ipsa ab Adajn descen- teiiorem paternis canonibus deputatura quippiam
derit, an certe singulis deiur .incerium Temansif, tentaie permiuimus : nihil eorum suo rairiisterio
eamqne in hac vita insolubilem fassi sunt esse quoe- penitus applicare, quae primis ordinibus propria?-
stionein. Gravis est enihi quoesiio, nec valet ab ho- decrevit aiiliquitas. Ajjsque episcopb et
presl)ytei-o
mine comprehendi: quia si d.eAdsesubstanlia anima baptizare non audeaul, nisi ofli-
cum carne mo- praediclis.foftassis,
cum carne nascilur, cur non.eiiam ciis longins conslilulis necessitas exlrema compel-
rilur? Sr vero cum carne quae ab Adamprolaia est, lat, quod et laicis Christianis facere pleruirrqiie
' ^
abligaia peccalis tenelur. Sed cum hoc sil, irrcerlnm "*concedilur.
non est, quia nisi sacra baplisroaiis gratia fuerit CAP. LYUI.-T-Deinordinalo, ordinalus bap-
siquasi
renatus hojno, oranis anima originalis peccati. vin- iizare prmsumpserit.
culis esl ohslricta. Hinc enim scriptum est ; Non (Exdecr. Hormisdm papm, cap. i.) Si quis bapli-
est rouudus iu conspectu ejus, nec unius diei infans zat, aut aliquid divinum oflicium exerctieril pcr
super terram. Hinc David aii-: Ininiquitatibus eon- lemerilateiiv non ordinatus, abjiciaiur ab .Ecclesiii,
ceplus sura, el in delictis peperii me maler mea. et nunquam ordinelur.
Hiiic ipsa Veritas dicit : Nisi quis renalus fuerilex CAP.-LIX. — Ut presbyieri populum. admoncanl nt
suos infantulos ad confirmaiionem episcopo.prm-
aqua el Spirilu sanclo, non inlrabit in regnum cce- sentenl.
lorum. Hinc Paulus apostolus ait ; Sicut in Adam conc. Wormaciens., cap, 2,) Annunlient pre-
oinnis moriunlur, ila et in Chrislo omnes .vivifica- . (Ex
iit "quarii ciiius poiuerint, suOs
btintur. Cum ergo infans qui nihil peccavit in coiv- sbyleri populis,
Dei esse non valet infanlulos ad confiriiiandum episcopo proeseulari
spectu omnipolentis mundus, cur
faciant. Quoil si neglexerinl, el presbyter et pOpulus
Psalmisla ex legilimb conjugio prolalus,in iniqiiitate
canonicis disciplinis subjaceant.
conceptus esl? Cur? uisi quia qui mundatus aqua ) CAP. LX, — Ut omnes perfectm mtalis,
non fuerit mtindus non est ? Cur in Adani jejuni ad
baptismalis confirmalioriemveniarit.
omnis homo morilur, si originalis peccati vinculis (Ex concil. Aureliaii.,cap, 5.)Utjejuni adconlirma-
non leneiur? Sed quia genus humanum in parente tioueni venianlperfeclaeaetatis, et moneanlur confes-
prinio velut in radice putruit, ariditalem erexit ih sioncsfatere prius, ul mundi donum sancti Spirilus
ramis, et inde oninis homo cum peceaio nascitor, valeani acciperc, et quia nunqiiam erit Clirislianits,
unde primus homo permanere voluit in peccaito. De nisi confifmatione episcopali fuerit chrismatus.
bis autem sublilitis ac latius loqui debuerarii, sed CAP.LXI. — De duobus sacramentis, id esl, bdptisnio
dum me et cufarum luroultus premunl, et harum - el manus impositione.
portilor ul Iaxareiurimporlunusexstilit. undemulta (Melchia. papa Bispaniarum episcopis limc scribii,
debui. pauca loculus sum.'- cdp. 6.) De his vero supef quibtis rogilastis VoSiu-
CAP.LIH. — De eriergumenis baplizatis. foriJiari, id est, uirurii iiiajus- esset sacramentui»
(Ex coiicil. Arausic., cap. 13.) Energumeni baptl- roanus imposilibiiis episcoporum , aul baplisnius,
zati de piirgaiibne sua curantcs, sise solliciludini seitoie tilrumque rrtagnuiri esse sacraniemuiij. Et
clcricorum tradunt, mOfiitisqueobtemperaiit, orani- sicut unum a majoribusfit,- idesl, a &ummist)OiUi-
739 BURCHARW W0RMAG1EN3IS EPISCOPI 7Ali
Jieibus qiiod a minoribus perfiei hon polest, ita ei ^ ita etiaiivtraditiOiiem sancti Spiriliis a jejunis poii-
majori -veneratione venerandurii et tenendum est, lificibus convenit celebrari.
Sed iia conjuncla sunt hoec duo sacrameiita ,-ul ab GAP.LXVIII. — 17j:episcopis in campo, si necessesii,
invieeto nisi morte prsevenienle nullatenus possint ,.- liceai confirmare :- melius est aulem in ecclesia, aiu
inalrio ecclesim. .
segregari, et unum. sine altero rite perfici non (Ex conoii. Remensi, cap. 10.) Episcopo liceatin-
poiesi.
CAP.LXII.'— Ul omnes Chrisiiani ad £onfirinatiohem campo,si necesse sil, confirmare.
' ,-' GAP.LXJX. — Ut .a:solis episcopis baplizati sinl con-
fesiineni.
(Ex concil: Wormac, cap. 6.)Ut adpraedicationem signandi,
et confii^raatiohem episcopi omnes devote conve- ;;' (Ex decr. Innoceniii pqp. Decenlio episc. missis,
cap. 3.) De cousignandis vero infanlibus manife-
nianl, eique fideliter minislrenl el obediant.
CAP.LXUI. -—lietn de manus imposilione. Stuni est non ab alio quam ab episcopo fieri Kcere,
- nam presbyteri, licet sint secundi sacerdoles, ponli-
(Eiisebius papa fralribits per Campaniam et Tu-
sciam conslitulis _scribit.)Manus quoqueimposilionis iicalus tamen apicem nort habent. Hoc autehi poiJli-
ficibus solis deberi; ufvel consigneiU,velparacletum
sacramentiim; magna veneratione tenendum est,
nonsolum constietudo ecclesiastica
quod ab aliis perfici non potest, nisi a summis sa~;53Spirilum tradant,
cerdofibtis. Nec tempore apostqlorum ab aliis quam demonstrat, verum illaleclio Actuum apostolorUni!,
ab" ipsis apostolis legilur aut scitur peractum esse : quoeasserit Petruni et-Joanneirt esse directos, quo
sieqtie ab aliis, sicut jani dictuni esf., quara ab illis jara baplizatis tradanlSpirilum sartcium. Naro pres-
byleris seu extra episcopum seu proesenie episcopo
qui eorum locum tenent unquam perlici potest aut
cum baplizanl, chrismate baptizatos ungere licet,
fleri dehet. Nam si aliler proesumptum fuerit, irri-
tuni habeatur et vacutirii, riec inler eeclesiastica sed quod ab episcopo fuerii consecraiuro, non tamen
froriiejri ex eoderii oleo signafe, quod solis debetuf
tinquam reputabilur sacrameuta.
CAP. LXlV. — Item de confirmatione. episcopis, .ctini tradunl Spiritum paraclelum.
GAP.LXX. — Ui presbyleri baplizaios in froritibiis
(Exqoncil. Mogiimin., cap. 5.) Praecipimtis ul ad chtismale signare non audearit. .
''',-
acclpiehdura per manus imposiliofiem poniificis Spi- (Ex reyum Greg. ad januarium- episcopi Ctirali-
ritus sancti dpnum, sollicite et devote bmnes con- larium, cap. 200.)
Presbyleri baplizalos irifantes
currant, et episcopo suo ea quoe necessaria sunt signare infrontibus suis chrisraale non praesumarit,
fideliler minisli'enl, eiqueab omnibus et perbmnia sed presbyteri ;baptizatos: langant iii pectore, ut
obedialur. ;
episcopi poslmodum confirmenl ittfroiUe.
CAP.LXV.—-Quodomnes fidelesi acceplo bapiismaie, i CAP. LXXI. — De
chrisma percipere debeant. preskyleris qui pro baptisitiale
pretiareqiiirurii.: : "!.
{Ex concil. Laodicensi: cap. 48.)" Qnod oporleat (Ex epht. Gelasii papm, cap.5.) Baplizandis-coii-
eos qui.bapiizantur posl layacruni chrisma cceleste fidelibus prelia nulla pfeefiganl, nec il^
Chrisli -sigiiandisque
perc.ipere,, et regni parlicipes.inveriiri, lalionibus qtiibuslibet iiriposilis exagitare cupiant
CAP.LXYI. — Ut omnes renali fqnte baptismalis,
domim'"sancli' Spiriius per maniis imposilioitem reiiascenles : quoniam qiiod gralis accepirous, gra-
- tis daremandamur. Et ideo riihil-a praediclis-pror-
accipere debeanl.
(Ex epist: Anleri papm, cap. 1'S.) Omnes enirii sus exigere moliariltir, quO yel paupertaie cogenie
fldeles per matius imposilionem episcoporum, posl deterritijVel indignaiione fevocali.redemptionis suoe
baplismura accipere debenl Spiriturri sanclum, ut .causas adire despiciant, certum habentes, quod q,ui
pieni Ghristiani inveijiantur. De Spiritu sancio acci- prohibila deprehensi fuerint. adiriisisse, vel commissa
piinus, ut spirilales efflciamuf : quia animalis homo •rioiipotitis sua sponte correxerirtt,periculum subituri
iion percipit ea quaesuntSpirilusDei, quia cum Spi- proprii sinihonoris. .
rittis sancius iiifunditnr, cpr fidele ad prudentiam, CAP. LXXU. — De piesbyleris qui veleri chrismate
ad conslanliara. dilatatur.De Spiritu sancto accipi- baplizare prmsumuni.•",
'Irius, utsapiaraus inler bonum et roalum discernere, P (Ex.conciL Lugdun., cap. 3.) Si quis dealiochri-
de illo novo quodproprii episcopi largiT
jusla diligere, injusta i'espuere, ul invidiae.ac snp.er- siiiale, quam
biae repugiiemus,ut luxuriae ac diversis illecebris, jione veiconcessiohe accepit, bapiizare nisi proeoc-
et foedis indignisqne cupiditalibus resislamus. De cupante.niorte lentaverit, pro leroeritatis ausu ipse
in.se suacdamiialionis prolulisse senieiiliam manife-
Spirilu sanclo.accipimus ; ul ainore et glorioeafdore statur
succensi erigere a terrenis menlem ad superna et
ad divina vale.iiuus, CAP. LXXIII.— Ut presbyler in.snq plebe sine chri-
CAP.LXYII. — Ul'episcopinon nisijejuni eonfirma- shiaieireiioii.debeal.
. .tionesfacicmt, exceptacausa infirmilqtis. ,(Ex concil. Vasensi, cap;. S.j NuIIum prcsbytero-V
(Ex concit. Meldensi, cap. 6.) Ut episcopi non hisi nim in plebe sibi commissa.sine chrisinale unquam
jejuni p.er,iiiipositionera rnanuum Spiritum sanclum debere progredi, quia inier nos placuit. semel iiv
tradaiit exceptis infirmis, et morie jpericlilantibus. baplismale chrismari. De eo autem qui iri b3plUi'
Sieut autem duobus temporibus, Pascha' videl.icel.et' smaie quacunque necessilate faciente non clirisiua--
Peulecoste, a jejunis celehi'ari debet baplismus : tus fuerit, in coiifirmaliop.e sacei'dotis perficiettir.
711 DECRETORUM LIBRl XX. — LIBER QUARTCS. 742
C/iP. LXXIV. — De presbyiero qui sc deprehenderit A CAP.LXXXi. — De Iitdmis, qnomodo anle Laptismitm
non esse baptizatum examinari debeanl
! (Ex concil. apud Compendium, cap. 5.) Si quis (Ex conciLAgailiensi, cap.5'6.) Juda:i qnorurooer-
presbyter ordinatus deprehenderitse non csse bapr fidia frequenlei ad fomitem. redii, si.ad legem ca-
tizaiuni, baptizetur et ordinetur ilerum el omnes tliolicaiii venire volueriut, octo menses inter cale-
quospriiis baplizavit. chumenos ecclesiae liraen iniioeanl, et si pura fidc
CAP.LXXV,— De presbylens, quomodo in cmnaDo- venire iioscuntur , tiinc dcmum haptismatis graliain
mini de chrismaie, deoleo sanclificdto, de oleo in/iiv mereaniur. Quod si casu aliquo periculum infirmi-
morum facere debeant. tatis inlra pracscriptum lempus inCurrerint, el de-
concil. Meldensi, cap. 1.) Ut presbyter in
" (Ex • sperali fuerint, baplizenlur.
coena Domini ampiillas Ires secum deferat, unam ad
CAP. LXXXH. — De Judwis, ui riutlus eis vim ad
chrisma, alleram ad oleum ad catechumenos inun- credendtimdebeat inferre.
gendoSjleiiiani ad infirmos.juxta senlenliam aposto- (Ex concil. Tolelan: v, cap. 57.) De Judaeis autem
licam.utquando quis infirmatur kiducat preshyte- hoc praecepit sancta synodus, nemini deinceps ad
ros Ecclesioe, etc. credendum vim inferre. Cui enim vult Deusmisere-
CAP.LXXVI,— De eadem re.
g tur, et quem vult indurat. Non eniin tales invili
(Ex concil, apud Valeniias, cap. 2.) Presbyleri salvandi sunt, scd volentes,' ui inlesra sit forma ju-
qui dioecesanas Ecclesias regunt, non a quibuslibet stilioe. Sicut horoo propria arbilrii volunlate scrpcnti
episcopis, sed a suo, nec per juniorem clericum, sed
obediensperiit, sic vocante se gratia Dei proprhe
per seipsos, aul per illuiii qui ejusdem ordinis sii, mentis conyersione homo quisque credendo salvatur.
ante Paschae solemniiatem chrisma pelani.
— Ergo non vi, scd libera arbitrii facullale, ul conver-
CAP. LXXVIL De eadem re. lantiir salvandi sunt, non potius inipellendi. Qui
Ex eoncil. Meldensi, cap. 5.) Ut nemo episcopo- autem
vel iriinisler ecclesiaslicus sa- jampridera ad.Chrislianitalem coacii sunt,
ruin, qnilibet propter sicut facluin est temporibus religiosissimi principis
crum chrisma aliquid muneris accipial, neque d*na-
Siseiiandi, quia jam constal eos sacraroenlis divinis
rios, vel quailibei munuscula, quae per ministros
associatos, et bapiisroi graliam suscepisse, et chris-
cpiscoporum a presbyteris inordinabililer exiguntur. male iinctos esse, el corporis Domini et sanguinis
CAP.LXXVIII. — De eadem re.
exslilisse pariicipes, oporlet ul lidein cliani qiiani
(Ex concil. Vasensi,cap. 10.) Per singula lefrito-
vi vel necessilate susceperaut, lenere coganlur, nc
ria presbyteri vel minislri ab episcopis lion prout nomen Domini blaspliemelur, fidesque quam susce-
libilum fuerit a viciriiorihus, sed a suis propfiis per
vilis ac conteniptibilis iiabealur.
annos singulos pelant chfisma, appropinqiianle so- 2 perunl — Ut Judmorum filii bapiizati ab eo-
Icmnitale Paschali, nec per qnemcunqiie alium quam CAP. LXXXUl. rum consorlio separari debeant.
per seipsos aut per vicarios ejusdem ordinis, quia (Ex eod. v, cap. 60.) Jiidoeoruni fiijos vellilias ba-
inhonorum esl inferiorihus summa commilii. Opli- ne parcntuin ultra involvantiir erroribus,
piizalos,
mum autem est ut ipsc suscipiat, qui in tradendo ab eorum consortio
separari dccernimus, dcputatos
usunis cst. aut aut Chrislianis viris, aul mulicri-
CAP.LXXIX. — De presbyleris qui pro accipiendo bus inonasieriis, Dcum limcrilibus, ut sub eorum conversalione
chrismale ad civitates venire solent.
tjX cvncil. Meldensi, cap. 6.) De presbyteris qtii cultum fidei discant, atque in nielius consliluti, lam
in moribus quam in fide proficiant.
accipicndi chrismalis gralia ad civilates in ccena
Doniiiii venire sollicili erant, sancitum esl ut dc -CAP..LXXXIY. — Ut nulla communio sit Iiebrmit ad
his qui longc positi sunt, deoclo vel decem unus ab fidem Chrislianam iranslaiismm aliis nondum ba-
archidiacono eligalur, qui acceplura chrisma sibi plizalis.
et sociis diligentcr perferat. Hi vero qui non longius (Ex eod.y, cap. 62.)Saepemalorumconsortiaeliaiii
a civiiale quam quatuor aut quinquc millibus habi- bonos corrumpunt, quanto magis eos qui ad vitia
[) pronisunt ? Nulla igitur ullra cominunio sil Hebroeis
tant, more solilo ad accipicndum chrisma pcr se ad fidem Chrislianain translalis curo his
venianl. Discendi vero gratia, alio non Quadragesi- qui adhuc
in veleri rilu consislunt, ne lorte eorum participa-
niali lemporc adcivilaiein convocenlur, propter pte- .
lione subvcrtanlur. Quicunque igiiur amodo ex his
bes sibi commissas.
sunl infideliuin consortia non vitave-
CAP.LXXX.— De chrismale, quod semper sub sertt qui baptizati
esse debeai. rinl, et hi Chrislianis donenlur, el illi publicis caedi-
(Ex concil. Turgnen., cap. 3.) Proeterea et illud bus depulentur.
omnimodis observandum cst, ul sacrum chrisma et - CAP.LXXXV. —De Judeeis qui aposlalaveiint.
oleum consecratum seinper stib sera sit. %ne illud (Ex eodem concilio.y, cap. 59.) Plerique qui cx
unde Chrislo incorporamur, el unde omrtes fideles Judaeis dudum ad Chrislianam fidem prcmoli stint,
sanclilicanlur, undercges et sacerdole* iiujnguiitur, nuric biasphemanles Christuro, non solcm Judaicos
aliquis infidelis aut immundus langal, aut aliquis ritus: perpetrisse noscuiuur, sed ciiaro et abomi-
perlidtis ad Dei judicium subvertendum subripiat, nandascircumcisiones excrccrenoscuntiir.Dc quibus,
quod experimcnlo didicimus. consuliu piissimi ac reiigiosissimi doinini nostri Si •
745 BURCHASDl WORMACIENSiS EPISCOPI; 744
senandi rcgis, hoc sanctum decrevit concilium, ut A i ternilascxpulissel,ct in alium locum pro colendis si"
liujusmodi Iransgrcssores pontificali auclOrilalc cor- inililer fesliviiatibtis suis. lc qtioque noscente, ct
recii ad cullnm Ghfisliani dogmatis revoceritur, ut consenliente migraverinl, et nunc de eodem loco
quos voluntas propria non emendat, animadversio ctiam expclli se denuO conquerunlur. Quod si rta
sacerdotalis coerceat. Eos aulem quos circumcide- est, voliimiis tua fratcrnilas ab hujusmodi se que-
riinl, si filii eorum sunt, a parenliim consorlio sepa- rcla suspendat, et loco quem , sicut pnediximus ,
rentur, si servi pro injuria corporis sui liberlati cum tua conscienlia quo congregenlur, adepti sunl,
tradantur. eos , sictit mos fuit, ibidem liccat convenire. Hos
CAP.LXXXVL — De servis Judaorum. enim , qui a1Chrisliana rcligione discordant, manr
(Ex eodem xm, cap. 9.) Ileniul si Judaeorum.servi suetudine, behighilale admonchdo, suadendo; ad
nccdum conversi ad Chrisli graliaro convolaveriht, unitatem fidci hecessc esl congrcgare, ne quos dtil-
libcrtali donenlur. cedo proedicationis.et pncvenlus futuri judicis lerror
CAP.LXXXVH. — De mancipiis Judmotum qum ad ad crederidiiih invitare polerat, minisei lerroribiis
baplismum coiifugiunt. rcpcllaniur. Oportct crgo ut ad audiendum de te
(Ex concil.-apud Arvernen., cqp.50.) Licef priori- vcrhum Dci benignc convcniant-, quam austcritale
Iras canOnibus jam fuerit definilum u.l de mancipiis iB qiioesupra' nioduni exlcndiluf, cxDavcscant.
paganis quac aptid Judoeossunt si ai ecclesiaiii con- CAP. XCII. — De illis bapiizaiis , qui pro pcnculo
fugerint, el bapiisiiium pelierinl, etiam ad quoscun- morlis a dicicon.bus bapiizati fuerini.
que Cliristianos rcfugorinl, laxato el ohlato a fide- (Ex coitcil. Turdnico, cap. 3.) Si qiiis diacorols
libus juslo prclio, ab coruni dominio liberentur, idco regcns plchcm, sinc episcopo ycl presliytcro, aliquos
slatuimus hoc, ul lam justa conslilutio ab omnibus pro perifculo inoiiis bapthtuverit, cpiscopus eos pcr"
calholicis observelur. bcncdiclioneiii ct conlirniatioiicm perliccrc dcbcbit.
CAP.LXXXYIH. — Ilem de inancipiis Jitdworum, Quod si antc dc soeculo rcccsseril, sub litlc qua
aut, Christianis aut ad fidem Lhristianam venire quisque crcdit, potcril csse justiis.
desidetanlibus.
(Ex concil. Matiscen., cap. 16.) Praesenli ConciJio, CAP; XCUL— De.illis qtti prcsbyteros cogunt deua-
Deo auclore, sancimus ut nullum Clirislianuro man- rios pro balsamo dare
cipium Judoco deiiiccps scrviat, scd datis pro quoli- (Ex concil. Cav"llqn., cap. 5.) Quidaui fralrcs
bel bono mancipio duodecim solidis, ipsiiin manci- dixeruiil coiisueiudiuis antiquoe luissc in eoruni
piumquicunqtieCbrislianorilni, seu ad ingenuilateia, Ecclesiis, ul pro halsaino cniendo ad chrisina fa
seu ad servilium licenliam habeat redimendi, ctsi _ ciendum, sivc pro luminarih.s Ecclcsiae concinnaii-
Christianum fieri desidcral et non permitlilur, si- dis, binos vcl quaicrnos denarios prcshyicri da-
roiliter facial: quia nefas cst ul quod Christus Do- renl. Undc oinncs uno conscnsii sialiiiiiius , ut sictu
minus sanguinis sui elTusione redemil, blaspliemum pro dedicandis basilicis , ct dandis ordiiiiluis nikil
Chrisiianac religioiiis in virtculis tericfe. Quod si accipicnduui cst, ila ctiain pro balsamo sivc hroii-
acquiescere his quae slaluitiiiis qiiicuiiqiic Judoeiis narihus cmcndis nihil prcsbylcri chrisroa acccpturi
noliierit, quandiu ad pecuiiiam cortstituiairt venifc dcni. Episcopi itaque dc Ecclcsioc facullttlibus bal-
distulerit, liccal mancipiurti ipsuni cum Ghfisliahis saiiiuni cniaiii, ct lumiiiaria siiiguli in Ecdcsiis
ubiciinque voluerit habilare. suis.
CAP.LXXXIX. — De illis qui dehmrisi adfidem iie- CAP.XCIV. — De clttismatts ptinno.
niredesideranl.
(Ex cbncit. Arelalent.i cap. 9.) Isi ad ecclesiam ali- (Ex concit, dpud Belvactim, cap. 8.) Si quis vo-
cjuis de hoeresi Venerit, inlerrogent eum de Symbo- Jueril clmsmaiis paiiiimn itcrum linire cl supcr
lo, el si viderint eum in Patre, et Filio, elSpirilu alium baplizaluni miltere, non csl abstirdunt.
sanclo esse baplizaium, inanus ei lantum impona- •CAP.XCV.^—Quod'catechumenicum bavlizalis man-
fur, utaccipiaf Spiritum sanctum. ducare non debeaul
T) (ExconciL Mognnl., cap. 5.) Catccliumeni man-
CAP. XC,— De Judmis, si Chrjstianum mancipiuni
circumcidefint. ducare non dcbenl cum baptizalis, neque oscuium
(Ex concil. apud TheogOnisvillam habilo, cdp. 4.) eis dare, quanlo minus genlilis?
Si quis Judacorum Clirisiianiiiii mancipiufh , vel cii- CAP.XCVI.— De scrutinio raciendo, -
juslibel sectae allerius , emeritet circumcidcril, a (Ex cottcil. Romano , cap. 15.) De scrulinio fa-
Judaei ipsius polcstate sublatus in liberlale per- ciendo decreviinus, ul in episcopiis , cl ubi convcn-
maneat. ttisesl popttli, et clcri, el possibililas periniltit, ibi
CAP. XCI. — Quid sanclus Gregofiui de Jttdwis prm- celebrctur.
ceperit. GAP. XCyil,^- De mhiistctio baptistnaiis.
(Ex 'reg. Greg. ad Joannem Terracinensem epi-
tcopum.)- Joseph praesenUum lator Judaetis: insi- -. {Ex coiicUi. Mogunl^, cap. 9.) Baplisierii e.t cate-
nuavit nobis de loco quodam, in quo ad celebrandas clitimenorum ventilala est raiio, ul sacerdoles ple-
festivitates suas Jiidaei in Terracinensi castro'cori- nius inteUigaiit.qualilercondignis ordinibus eillciaiu
sistentes convenire consueverani, quod tua cos fra- (Tiristianum.
,i* DECRETCRUM LiBRi XX.— LIBER QUARTUS. 746
CAP. XCVHI. — Qnod bigamus vocelur , qui <mlc _» lur auferri ? Aspiciamus geniilem hominem Cor-
hu- nelium orationibus atque elcemosynis revelationem,
bapiismum uxorem , el alimn post baptismum
buit. .,'.,.- Petrumque ipsura vidisse. Nunquid per baplismum
• (Exdecr. Innocenlii papm , cap^ 52.) Deinde po- haec.illi ahlata sunt propter quae ei baplisma.esse
niltir non dici oportere bigamura , eum qui cale- concessum videlur? Si ila credilur, mihi credite, nOn
chumenus liabuerit.atque amiserit uxorem, si po l modicum erratur : quia quicquid bene gestum fue-
et secundum proecepla iegalia cusloditum noii
baplismum fueril aliani sorlilus , eamque priroam rit,
videri, quae, noyo homini copulata sit: quia illud potest facienlihus deperire. Nupliarum ergo co-
conjugium per haptismi sacramentum cum caeteris pula, quia Dei mandato perficitur, non potest dici
crimiiiibus sil abliifum, qnod cum de una ulique. di- peccatum, et quod peccalum non est, solvi inlef
litur, certi, si tres habuerit in vetcri posilus liomine peccala omniiio credi non debet, eritque inlegrum.
uxores, erit ei quae post hapiismum quaria est; sic oestimare, aboleri non posse prioris nomen uxoris,
interpretanlibns prima. Virginis aeque nomen acci- quum non diraissum sit pro peccaio, quod ex Dei
sit vplunlate coropletiirtj.
piet.quaequaTlo ducla esl loco. Quis, oro, islud non
videat contra Apostoli esse proeceplum , qui ait : CAP.XCIX. — De episcopis et presbyleris,et diaco- .
Unins. uxoris virum oportere fiefi sacerdotera? Scd B nibus rebaptizalis.
objicilur , quod in baplismo lolum , quicquid in (Exdecr, Felkis papm, cap. i.) Gommunis dolor
veteri homine geslum esl, sit solulum. Dicite mihi, etgeneralis est gemitus, quod intra Africam re-
cum paceveslra loquor, crimina tanlum diniiltun- bajptizatos eliam episcopos, presbyiefos, diaco-
turin haptisriio? An. et.illa quae secundum Domini nosque cognovimus. Quoe res sine dubio ad vestrav
prxcepla, .ac Dei. insliiula eomplenlur? Uxorcjn quoque pervenit noliliain sanclitalis, qnaliler in
ducere criraen est, aut non est crimen? Si crimen Africanis regionibus astutia diaholi saevierit in po-
esl, crgo praefata venia dixerim, erit auctor 'in pulumGhristianum, atque in i.d mullipliei deceptione
culpa, qui ut., crimina commitlerenlur, in paradiso proruperit, utrton modo vulgus incaulutii, sed ipsos
cum ipse eos jungerel, benedixit. Si vero non cst quoque in morlis profunda demerserit sacerdotes,
criinen iquia quod Deus junxil, nefas sit, crimen ap- nullus non orliis ingejnuit, nulla lerra nescivit.
Unde in graiidi mGerore.posiii,,dissiinulareiioii
pellari, el Salomon addidit: etenim a PeO pr.iepar.a- pos-
lur virouxor.quomodo creditur irtter crimina esse sumus pereuntium alque a nobis exigendarum dis-
diroissum, quod Deo auciore legitur consumma- crimen ani.marum. Quapropter Compelens adhibenda
tum? Quid de lalium filiis percensetur? Nunquid esttalibus medela vulneribus, ne inimatiira curandi
non erunl adroiltendi in haereditatis consortio,-qiii G facilitas, morlifera caplis pesle nihil prosit, sed se-
ex ea.suscepii suni, quae antebapiismumfuituxpr? gnius trac.talapernicies reatunon legilimaecurationis
Erunlque appcllandi, vel nalurales, vel spurii, quia i.nvolvalpariter saucios et medenles. In primis ila-
non csl legitiraum roatrihioniuro, nisi illud, ulvobis que venientis ad vos, et remedium posiuiantis solli-
yidetur, quod post baptismum assumitur? Ipse Do- cite discuiienda est professio, ei persona decepii,.ut
minus cum interrogareitir a Judaeis, si licerct dimii- medela possit congfuens exhiberi _; et qui satis-
tere uxorem, alque exponeret fieri non debcre, ad- facturus Deo perpeeniientiam rebaplizalum se legi^
didit: Quod verq Deus cdnjuiixit, homo non separet. tiraedoluerit, uirum ad hocfaciiius concurrerit,an
Ac ne de his loeutus esse credatur, quoe post baptl- impulsus accesserit, requiratur, sciens qtiod, _s,Q
sroum sortiuntur, nieminerint hoc, el a Judaeis esse decipiat ipse qui fallit, niliilque per nostram facili-
inlerrogalum, et Judaeis esse responsuni. Quae vero tatein. tribiinalis excelso judicio
derogari, cui iila
el sollicilus quaero, si una eademque sit uxor ejus, sunt rata, quoepia, quae vera,- quae jusia suiit. Et
qui ante catechumenus, postea sil fidelis, Tiliosque aliteriiecessitatis, aliier tractanda est ratio volun-
ex ea, quuni esset calechumenus, susceperit,'ac latis. Deteriorestauienicausa illius, qui forlepre-
postea alioscum lidelis, ulrum sinl fratres appellahdi lio sollicilaius est, ut periret. Nihileniui intejilalum
an non? Habeaniposlea defunclopafre cumcauefis D relinquit inimicus. Cui ne de sua liceal gaudere
herciscundoe hseredilalisconsortium, quibus filiornm captura, succurrendum est irretitis,' et conteren-
nomen regeneratio spirilalis crediliir abstulisse? dus venantis est laqneus, ulinfucalim lanieiuaiili-
Quod quuro ita seiitire, aiqtie judicare absurdum libus lapsiim, lam jusiiliic moderatione quam com-
est, quae malum raiio est hoc defendi.et vacua puhciione pietatis,ad aulam quain reliquerani, sit
magis opinione jaclari, quani aliqua auciorilaie ro- ingressus. Nec pudeat forsan, aut pigeat, 111
borari, quuin non possil inier peccata deputori,quod dictis jejuniorum, gemituuinque tenipofibns obe-
lexproecepit, el Deus conjunxil? Nunquid si quis dire, aut aliis observantiae salubrioris oblemperare
catecliumenus viiiutibus studueril, humilitalem se- proeceptis rquiahumilibus datur gratia, noiisupeiijia.
culus fueril, palieuliam tenuerit, eleemosynas fece- Sit ergo ruinae suae dolore prostralus, quisqtiisiii
rit, morti destinalos qualibel ratione eripueril, adul- Chrislb fieriqiiocrit erectus. Et perdispensationis no-
teria exhorruerit, eastilatem lenuerit, quaerO, si slraJ minislerium,quodveSlraroseqiii conveiiit clia-
haeequum factus fuerit, fidelis amiuii, quia per rilatem, necalictii fasest.vel velle, vel posse trans-
hapiismura iotum,quod veius hop.io gesseril puia- cendere, causas ejus, qui conlra aposiolicam doclri-
PATIIOI.. CXL. 24
W BURCHARDI WORMACIGNSISEPISCOPT 7i«
narii, ad ilerationem se nimis infauslam baplismati s A adhuc in po3iiitentia sunt, posniteiida forte comnvit-
dedii, vel ejus qui aliquibus argumeniis excusanduu i tanl. Quod si ante praefmilum poeni.lentiaetempus,
callide propiium pulaverit esse consensum, sacer - despeclus a roedicis, aut evidenlibus morlis
pressus
dolali vigore et hunianitaie tractemus, ut in ei:s indiciis, rccepta quisquam communionis
gratia con-
fides, quae nisi esl una, jam tiulla esl, adjulorio Do - valescit, scrvemus in «o quod Nicoenicanones ordi-
mini judicis.ad satulem, sine noslrae properationi! s naverunt, ut habeatur inter
iljos, -qui in oraiione
offensione, reparelttr : quia cum peccaloris a nobiis sola communlcarit, donec implcatur spalium 'tem-
satisfactio protrahitur, non pracler noslram laudero1 poris eidem
prastitumm. Nec caiechumenos nb-
atque keliiiara, mens ejus ad veniam purgalior inve- slros, qui sub toili pfofessione bapOzati sunt, pfoe-
nittirV Et ideo ineminerilis baric snper his nos ha lerimus : quia non est causa dissimilis, sicutiidem
bere senienliaiii, ul servata discrelrone peccanliun;1 sancli canonesordinarunt,
ejus qui quolibet roodo
iioh eadem cuncti qui lapsi sunt, lance peusentur; : Christum,
quem semerconfessusesl, abjuraret. Tri-
quoriiam majoris casligatronis csl exigendus usu- bus annis iriler audienles sint, cl postea cafcchu-
ram, cui domus Domini commissa fiierit disciplrna. fnenis permitlanlur orare, per manus impositionem
Ul crgo ah Ecclesiae summatibus inchoemus, eos' communionis catholieoe
gratiam recepturi, exceplis
quos episcopos, presbytcros, vel diaconos fuisse: " sane tantummodo episcopis, presbylefis, diaconibus,
consiiieril, et seu opiantes forsitan, seu coaclosla- quibus solo mortis suae tempofe recoriciliandum csse
vacri illius uniei, salularisque claruil fecisse jactu-
jam diximus : caUeros, id eslj sive cleric.os, sive mo-
ram, el Christum, quem non solum dono regenera- ' nachos, seu laicos, sexus ulriusque personas,- quos
lionis",verum eiiain graiia praecepti honoris indrie- violentia et peiiculis coactos, iterationem bapti-
rani, Cxuissej cum constel neminerij ad secundam smaiis subiisse constiterit, vel qui aliquo com-
tinctiohem veuire poluisse, nisi se palaro Christia-
menlo, hujus se facihoris piaculis dixerint non le-
imra negaverit, el professus fuerit esse paganum.
cum sit in ncri, in pcenitenlia per trieniiium durare dcccrni-
quod generaliter omnihiisexsecfandum, et per maiius imposiiionein ad socielaleni
mullo magis in episcopis, preshyleris,et diaconibus mus,
sacramenti , illo per omnia cnslodito, ne
auditu saltein dicluqne probalur horrendum : sed recipi
ex his unquam, qui in qualibet aetale alibi quam
quia idera Domiiius, alque Salvator cleiiieniissimus in Ecclesia
esl, et neminem vult pcrire, usqtie ad exitus sui calholica, atil baptizali, aut Vebapli-
diem in pcenitenlia, si resipiscunt, jacere conveniet,- zati sunl., ad ecciesiaslicam militiam prorsus
nec orationi non roodo fidelium, sed ne catechu- pcrmiltantur accedere. Quibus Satis esse de-
in catholicoram numeriim sunt recc-
menofum quidem omnimodis inieresse. Quibus com P bet, quod
et eomniunione vide-
munio laica ih niorte redhibeuda csl. Quarn rem di- ' pli, quoniairi de suo ordine
vcl facere sacer- bitur ferre jUdiciuin, qiiisquis hoc violarit antisti-
ligenlius ejiplorare pio haplismo lum : vel qui non reraoverit curtt quem ex liis ad
dotis cnra debehit. De clericis aulero, el monachis,
Ctfran-
aut puellis Dei, aul secular-ibus servari proecipiraus roinislerium cieficale obTepsisse cognoverit.
caulela esl provideiiT
hunc lenorem,.queni Nicoena synbdus circa eos qui dum vero maxime, et omni.
dum ne quis fratrunicocpiscoporuraqiie noslroruro ';
lapsi sunl, ve! fucrunt, scrvandum esse conslituif,' ih allerius civitate, vel
ut sciliceis qui iiiilla neccssilale, nullitis rei timore auietiamjjreslryierorum
dioecesi pcenilenlehi, velsub inanu positum sacer-
atque periculo, se ut rebaptizarelur haereticis impie
dedidertint : si lamen eos eir cofde pceiiiteat, irihus dotis ant eum qui conciliatUm se esse dixeril, sine
annis inler audientcs sinl. Septem vero annis suhja- episcopi vel presbyleri teslimonio et lilleris, aui iri
ceant inler pceriilentesraanihus sacerdotum;: duobus parochia presbyler, aut eplscopus in civilaie, susci-
etiam ad.ohlationes modis omnibus non sinantur, pial. Quod aliqua dissimulatlone neglecium, culpam
sed lantunimodo popularibus in oratione socientur, langit etiara clericorum, qtii in locis in quituis hoe
nec confundaiurDeo colja submiltere, quia eum non niinus curatum fuerit conimorantur. His itaque rile
timuit, abnegare. Quod si, utpote moftales, intra D disposilis, et ad Ecclesiarum vestrarum notitiam,
metas proescriprrtemporis cceperit vitoe finis urgere, iiostra deiiberatioiie perlalis, parere vos convenit.
•
subveniendum esl imoloranti, et seu ab episcopo, Quibus licel ad animarum reparationem nihil deesse
tamen si cui novi aliquid, et quod praelerire
qui poenilentiam dederit, seu ab alio., qui tamen da- videatur,
taraesse probaverit, aut siniiliter a prcsbyterO via^ nos poluii fueril revelaturo, secundurii beatum Pau-
ticum abennli de sajculo non negelur. Pueris aulem Tum apostolum lacenle priore fidenter insinuel:
sanctus ubi vult spirat, maxime curii
quibus quod adhuc investes suul, a. puriiate voca-. quia Spiritus
bulum cst, seu clericis, seu laicis, aut eiiam siniili- sua causa tractal.ur. Nec nos pigebit audire, el si
b.us puellis, quibus ignoraiiiia suffragalur selaiis, qua suijl omissa non arroganler abnuefe, sed ratio-
aliquandiu suh : manus imposilioiie detenlis, red- nabiliter ordinare. Datum lduum Martiarum die,
denda communio est, nec eorura expeclanda poeni- Dynamio, et Sibidio quartum consulibus;
lenlia quos cxcipil a coercitione censura.Quod esi CAP.C. — De eo qui per ignorantiam ordinalur -
a rtobisproinde constilutura,nehi quibus in terreni attlequam baptizelur.
labe coiilagii,. plus minusve restat ad vilam, dum (Ex diclis S. Isidori episcopi.) Si quis per iguo-
749 DECRETOTUIMTTBRI XX. — LIRKR OIIIlNTIIS. 7KI)
"ranliam ordinalur antequam baptizetur, debent ab A perceplione chrismatis ntimmos dari : solere quo-
eo baptizali bapiizari, et ipse non ordinetur, sed: que pro bapiismo et communione. Hoc symoniaca?
Romanus pontifex judicat non hominem qui baptizat, haeresis semen cleteslala eslsancta Sinodus, el ana-
sed Spirilum Dei subministrare graliam baplismi, theiriaiizayit, 61 ut de caetero nec pro ordinalione,
licet pagannssit qui baplizat. ' ---...- "
ne.c pro clirisrnate, vel haptismo, Vel pro balsamo,
CAP.CI. — De iitis qui graiiam saiicti Spiritus iiec pro sepultura, vel communione,; quicquam
vendere cohanlur.- exigalur : sed gratis donaChrisli, graluita dispen-
(Ex concil. Tribur., cui inlerfuit rex Arnolphus, saiione donenlur.
cap. 22.) toictum est solere in quibusdairi locis pro
FINIS LIBRI QUARTI.
IKDEX CAPITULORUM LIBRI QUINTI.
CAP.I. Quod omneciimen sacrificiis Deo oblatis XXVI. De diaconibus ijriod presbyterls commu-
deleatur, ' quoequein sacrificiis debent adhiheri quoe nionem'dare rion debeant.
rejici. . XXVII. De eulogiis populis a presbylero dandis.
II. Quod in Eucharislia riec pura aqtia nec purum XXVIII. Oralio simplex eulogiae. ' '
vinum offerri debeat. . . - XXIX. De panequi^)fferendus est.
gj
III. Ut in sacriflcio panis el vinum cum aqua mix- XXX. De presbyteris qui corpus Dominicum ad
tum offeratur. -.'•' deferendum infirmis mulierculis tradiint.
IV. Ut hiiiil aliiid in sacrificio offeraiur -nisipanis XXXI. Ut defunetis Eucharisiia non delur.
et vinum aqua HJixtuin. , ; XXXII. Ut oblaliones in majoribus festis ab om-
V. De passione Domini in' consecratlone corporis nibus, etc.
miscenda. , ; XXXiH. Quod minislris altarls siipra altare so!i3
VI. Quaespecies ad allare nOn ad sacrificium sed commuiiicafe liceat.
ad beriediclionem simplicem OfferanluT* ; XXXIV. TJt nullus infra presb.yterum ordinalus
VII. De eademje. ',....• ; : fem a presbytero consecraiarn alieri pofrigat,.
VIII. Nihil in sacrificio praeler quod Ddminus sta- XXXY. DeilliS qui post aliqfiam.ciegustaiionem
tuit offerendum. sacrificiuirj acceperiijt.
IX. Ul presbyteri. vas mtindum liabeant ubi corpus XXXYI. Ut preshyter illiteratus Missam celebrare
Domini cum diligenlia recondatur. - noii debeat. ". , .
X. Ut presbyter Eucbaristiam in promptu habeal. . XXXVII. Pi'0 unius oblalione alterius non sper-
.<XI. Tot oblationes quOt populo sufficiant offeren-((_;riendam. -. ..:,',
das, reliclas in crastinum non reservartdas. XXXYHI. Ut dissidentium fralrum ohlaliones noii
XII. Oblaliones de sabhalo in sabbalum inne- recipianluri..
vandas. • " , V . . XXXIX. Ut.refuianda siut eorum doiia qui pau-.
XIII. Ut praesertte et prsecipieiile presbytere, dia- peres opprifflunt.
coniis populum communicet. . XL. De presbyteris immolarilibus.
XIV. Quod discrelio" magna esse debeat de per- XLXl, De.eadem re. , '..'-,
ceplione corporis et sanguinis Dominici. XLXII. De presby leris quibus solet dormiendo soepe
XV. De quolidiana perceptione Eucharistiae, seroen elfluere. ..'..
XVI. De eadem re.. XLXIII, Deieadem re. .
XVTI.Laici ter minimum in anno communicent., XLIV. De presbyteris villanis si in civitale offcrre.
• '
XVIII. An Eucharisliam qui semper peccat, sem- audeant. , '--,.'.'
per accipere debeat. XLV. De eadem re.
. XIX. Quod singulis diebus Dominicis in Quadra- XLyi. De illis qui per ebrietalem Eucharisliari)
gesimafideles conirounicandi sirti; evomueririt.
, XX. Ut in coona Doroini Euchai-isliae percepllo D XLTH. D.ej>c si aliquid de calice sacri saijguinis
non iiegl.igatur.,, . <>-; . ;.; - ; stillayerit. , . . • , _ :
. XXI.ifieV.hlsfrioiiibuset.magis, an communioiiem XLVIH.De illo qui evomit sacrificium et a canihus
curo coeterisfldelibusaccipere debeant. consumilur.
- XXII. Qtiam diu utiusqijisque anle sacram com- XLIX. l)e eadem re. . ,..' \ . _
muuionem ab uxore se 4:bsli!iere debeat. ; - ' _:L. De.Eucharislia inyeierala. ; , ... ,
XXHL Qtiod inter; caiboiieos iion connuraeretur, "
:^v Pe.i""is-Qui nqn beiie cuslodierint corpus et
qui in i'stjsj4emporibus,-jP£scha, Pentecosie, Natali sanguinem Dpmini.'_
Domini.jidrtifSinraunicayerit. ...,.-.-.»* '', LII. De eadem re. : ;. .
* XXiV.VUi'.bl)IatioaJlarisjsingulis Donjiiiicfsdiebus . LIII.De muliere qnaepeperit, ul cOmmunicetsi
fiat."-.-- •'•;-.: >^": :.,~,.;::m •-=.-": ': -•... VOluefit. V. )--,-'" ' : << " ,_::._;_,
XXV. Deeadem.re. '"-:•': - : Indicts capiiulomm pnis: <.,;
?S1 BURCHARDI WORMACIENSIS EPISCOPI ijS2
BURGHARDI
WORMACIFJNSIS ECCLESLE EPISCOPI
DECRETORUM LIBER OUINTUS
DE SACRAMENTO CORPORIS ET SANGUINIS DOMINI.
ARGUMENTUMLIBRI. A miscealur : quia calix Dominicns
Liber liic quoe ad sacramentum Eiieharistiae spe^' juxla canonicum
TUIOet aqua permixttis debet offerri:
clant plenissime iraclal, adeo ul niliil quod ad hanc prseceplum
quia videmusin aqna populum ihtelligi, in vino vero
rom allinel requiras. ostendi sanguinem Chrisli. Ergo cnm in calice vinum
CAP.I. —Quod omne erhncn sacrificiis Deo obtalis de- aqua miscealur. Chrislo populus adunalur, et cre-
lettlur, qnaique in sncrificiis clebeanladhiberi, qnce dentium
rejici. plebs ei in quem credidilcopulatur, etjun-
(Ex decrelis Julii papw episcopis per jEgypium gitur. Qnse copiilalio et conjunclio aquoe el vini sic
missis.) Cum omne crimen alque peccalum oblalis miscelur in calice Domini, tit commixtio illa non
Deo sacrificiis deleatur, quid de coeteropro delicjo- possit separari. Nam si vinum lantiim quis offerat,
rum expialione Domino d;ibilur, quando in jpsa sanguis Chrisli ihcipil esse sme nobis : si vcro
sacrificii oblalioneerraliir ? Audivimus enim quos- aqua sit sola, plebs incipit esse sine Cbristo. Ergo
dam scbismalica ambitione dclentos, contra divinos quando botrus solus offerlur, inquo vini lanluin effi-
ordines el apostolicas inslitutiones, lac pro vino in centia demonstralur, salutis nosirse sacramentum
divinis sacriflciis dcdicare. Alios quoque inlinclam negligilur, quod per aquam signiflcalur. Kon «niin
Eucharisliam populis, pro complemeiito comminvio- fiolesl calix Domini esse^iqua sola, aut vinum soliim,
nis porrigere. Qnosdameliam non expressurn vihuin •"nisi ulrumque misceatur. El ideo, quia jaiii e\ hoc
in sacramcnto Dominici calicis oAerre, sed oblatis plurima ct multiplex majorum emanavil senleiitia,
uvis populos communicare. Alios vero pannum li- - deinceps omnis laliserror alqueprocsuriiptioicessare:
neum muslo inlinctum, per lotum anniun reservare, debet, ne perversorum inordinata compago- stalum
el in tempore sacrificii cum aqua parlem ejus larare, veritatis enervet. Et ideo nulluui deinceps licituin
et sic offerre. Quod quam sil Evangeliea?atque apo- eril aliud in divinis sacris offerre, nisi juxla anti-
slolica; doctrinae contrarium, et consuetudini eccle- quorum sententiam conciliorum, panem tantum, et
siasticoe adversum, non diffieile ab lpso fonte veri- calicsin vJuo e.l aqua permixtum. De cseiero aliter
latis .probabitur, a- quo ordinata ipsa sneramcnto- qiiam prsecepluin est faciens, tandiu sacrificaiido
rum Hiysleria processfrrunt. Ciim enim maglster cessabit, quandiu legilima "-poeni.tentiaJsatisfa
Veritalis verum salutis' noslrse sacrifieium suis ctione corrcptus adgradus surofficium redeat quod
commendaret discipulis, noh illis lac, sed pa- amisit-
nem lantiim, et calicem sub hocsacramenlo cogho- CAP,II. — Quod in Eucharistia nec pura aqua, iwt
scimus, dedisse. Legilur enim in evangeliea veri- purum vinum o/ferri debeat.
tate: Accepit Jesus panem el calicem, et benedicens , {Exconcil. Wormaciensi, cap. 2.)In Eucharistia
dedil discipulis suis. Cessel ergo lac sacrificando non debet pura aqua offerri, tu quidam sobrietalis
offerri, quia manifeslum el evidens exeniplum Evan- causa fulluntur, sed vinum cum aquarnixlum : quia
gelicae veritalis illuxit, quod prceter panem el vinum et viniim fuil fn retiemptionis nostrae mysterio, cum
aliod offerri non IiceaL lllud vero quod pro com- dicit: Non bibam dehoc genirniuevilis, etaquatni-
plemenio comnmnionis intinctam tradunt Eucha- xtiiiu, quod post coenam dabal. Sed de latere ejus
ristiam populis, nec hoc prolatum ex evangelio aqua cum sanguine egressa, vinum de vera carhis 1
lestimonium receperunt, ubi aposlolis corpus suum ejus vite cum aqua expressum ostendit. Cum igitur
el sanguinem commendavil, seorsum enim panis, et magisler veritaiis verum salutis iioslra? sacriflcium
seorsum calicis commendalio memoralur. Nam in- suis commendarel discipulis, panem tamum et cali-
tinctum .panem aliis Christum praebuisse non legi- cem sub hoc sacramento pra-buisse cognostimus^:
rous, exceplo illi lanium discipulo, quem inlincla ideoque prsster panem et vinum eum aqua mixtum,
bucella magislri prodilorem ostenderet, noh quoe aliud offerri non debet. Calix enim Doniinicus vino
sacramenli liujus institutionem signaTet. Nam quod et aqua commixtus debel offerri:quia videmus in
de expresso botro, id est, de uvarum granis populus aqua populmn intelligi, in vino vero oslendi sangui-
communicatur, valde est omnino confusum,- sed si ni nem Christi. Ergo quando in calice yino aqua misce-
necesse fuerit, bolrus in calice comprimatur,et aqua tur, Chrisio populus adunatur, el credentiunVplebs
'
753 DECRETORUM LlBftl XX. — L1BER.QU1NTUS. 734
ei in quem cfedidil copulamr el jungitur. Quas co-} ^ omnibus veneranda. Et sicut polior est casteris : ila
pulatio et conjunclio aquae et viui sic miscelur in polius excoli, et venerari debet.
caliceDomini, ut commixtio illa non possit separari. CAP. VI.-T—Quas species ad altare non ad sacrifican-
Nam si vinum tanlum quis offerat, sanguis Christi dum, sed ad benediciionem simplicemefferanlur.
incipit esse sine nobis. Si vero aqua sil sola, plebs (Ex canon. apostol.j capite i.) Offerri nom liceat
incipit esse sine Chrislo. Non polest eniin calix Do- aliquid ad altare proeter novas spicas, et uvas, et
mini esse aqua sola aul vinum soluni, nisi ulrumque oleum ad Iuminaria, et fabas, et thymiama ad ir.cen-
sibi misceatur. sum, tempore quo sancla celebralur oblaliO:
CAP.VII. — De eadetn re.
—
CAP.QI. Ul in sacrificio panis et vinum cumaqua
mixlum.ojferalur. (Exdecr. Melch. pap:, capite 1.) Haccspeefes quas
Ut in non licet offerre super altare juxta conslitutionem
(Ex concil. Carthag., cap. 23.) [sacramenlis
corporis etsanguinis Domini nihil amplitts offeratur apostolorum eorumque successorum, ad donium.sa-
cerdotum deferanlur,ei a sacerdolibus ienedican-
quam quod ipse Dominus dicit, hoc est, panis el benedicta deinum a po-
vinum aqua mixtum : nec amplius in primiliis offe- tur, et simplici benediclione
ratur Deo vino et frumenlo.- pulis sumantur. Fabae tanlum ei uvae, noyae spicae,
B et oleum, et odoramenta ad incensum , et caetera
CAP.IV. — Ut niliil aliud in sacrificio pfferalur, nisi
el vinum mixlum. quae apostoli constiluerunt super altare offeranlur.
panis aqua
CAP.VUI. — Nihil in sacrificid prceterquod Dominus
(E%concil. African., cap. 4.) Ulin sacramenlis cor- slaluit offereudum. -
poris, et sanguinis- Doniini riib.il amplius offeralur (Ex canon. aposlol., capite 5.) Si quis episcopus,
quam quod ipse Dominus tradidit, hoc est, panis et aul presbyler, praeler ordinationem Domini alia quas-
vinum aqua mixlum. Primitiae vero, ceu melet lac dam in saerificio offerat, super altare , id est, aut
quod uno die. solemnissimo in infanlum mysterlo mel, aut lac, aut pro vino siceram, aut confecla
solet offerri, quamvis in altari offeranlur.soam lamen quaedam, aut volatilia , aut animalia aliqna , aut
habeant propriam benediclionem, ut a sacramenlp legumina, contra constilutionem Domini faciens,
corporis Dominici el sanguinis distinguanlur, nec deponatur. '
amplius in primiliis offeralur, quam de uvis et fru- CAP.IX. — Ut presbyleri vas mundum kabeanl, ubi <
lnenlis.
corpus Domini cum diligenlia recondatur.-
CAP. V. TTDe passione Domini in consecralione (Exconcil.Turonen., capitei.) Utomnis presbyter
corporis miscenda. habeat pixideni, aul vas lanlo sacramento dignum,
(Ex decr. Alexan. pap., cap. 5.) In sacramento- ^ ubi corpusDominicum diligenler recondatur, ad viati-
rum quoque oblalionibus, quae inter Missarum so- cum recedenlibus a sseculo.Quaelanlum sacra oblatio
lennia Domino offeruntur, passio Domini miscenda intincta debet essc in saiiguineChristi, ul veraciler
est, ut ejus, cujus corpus et sanguis conflcitur, presbyler possit dicere infirmb, corpus et sanguis
.passio celebre.tur, ita ut repulsis opinionibus super*- Domini proficiat libi, elc. Semperque sit super al-
islitionum, panis lantum et vinum aqua permixtum tare obserala propter mures et nefarios homines, et
iu sacrificio offerantur. Non debet enim, ut a patri- de septimo in septimum, diem semper mutetur, id
bus accepimus, et ipsa ratio docet, in calice Do- esl, illa a.presbytero sumalur, elalia, quae eodem
inini aut vinum solum, aut aqua sola offerri, sed die consecrala esl, in loeum ejns subrogelur, ne
ulrumque permixlum, quia utrumque ex lalere ejus forle diu",iusreservata, muc.ida, quod absii,fial. :
iu sua passione profluxisse legilur. Ipsa vero \Teri- •CAP.X. — Ut
presbyt.er Eucharisliam in promplu,
tas nos inslruxit,calicein el panem in sacramenlo habeat. ...;
offerre, quando ail : Accepii Jesus panemetbene- . (Ex concil. Wormac, cap. 5.) Ut presbyter semper
dixil, deditque discipulis suis, dicens : Accipite et Eucharisliam habeat p.aratam, ut quando quisin-
manducale, hoc est 'corpus ineum quod pro vobis n flrmatus fuerit, aul parv.ulus infirmus fuerii statim
tradetur. Similiter, postquam coenavit, accepit ca- eum • communicet, ne sine communione mor-
licera, deditque discipulis suis tlicens : Accipite et riatur,
bibiteex eo omnes, quia liie est calix sanguinis CAP.XI. — tot oblaliones
quol popnlo sufficiant offe-
mei, qui pro vobis effundelur. in remissionem pec- rendas, reliclas in craslinum non reservandas.
catorum. Crimina enim aique peccala pblalis his (Ex-episl. Clemenlispa., c. 28.) Cerle tanlain alta-
Domino sacrificiis delentur. Idcirco et passio ejus ri holocausta offerenlur quanta populo sufficere de-
in liis commemoranda est, qua redempii sumus, beant : quod si remanserit in craslinum non reser-
et saepius recitanda, atque haec Domino offerenda. ventur, sed cum timore el tremore clericpr.um dili-
Talibus hosliis delectabitur et placabitur Domi- gentia consumanlur. Qui aulem residua corporis
hus, et peccata dimitiet ingcntia. Ni.h.il enim in Domini, quae in sacrario relicla sunl consumunt,
sacriflciis majiis esse poiesl, quam corpus et san- non stalim ad cohimunes stimendos cibos conv.e-
guis Chrisii, nec ulla oblatio hac potior est, sed ba?c nianl, necpiilent sancta? portioni commiscere cibunr
omnes praecellil :.quaepura conscientia Domino offe- quiperaqualiculosdigeslusir. secessumemiltilur. Si
reuda.cst, et pura menle consummanda, alque ab igilur mane Dominica porrigitur, usque ad sextam
755 BURCHARDl .WORMATILSSIS EPlSCOPl 756
'
jejunent ministri qui eam cousumpserint.Etsi lertla X huih i alter dixerit: Domine , hon sum digniis ut
vel quarta hora acceperinl, jejunenl usque ad vespe- intrcs sub leciummeum : ambo SalvalOrein honori-
rann Sic secreta sanctificaiione, as-ternacustodienda ficantes , quamvis non uno modo : ambo peccalis
sunt sacramenla. miseri , ambo miserieordiam consequuti. Ad hoc
CAP. XII. —Cblalicnes de sabbalo in iabbalum in- valel, quod magna secundum propriam voliintaleai
' -; nwandas. in ore cnjusque sapiebaf.
(Ex concilio AureL, capite 4.) Illud etiam aivnec- CAT-. XVII.—Luici ler minimum in anno communicent.
lendum videlur, ut oblationes quoe in altari offe- (Ex epist. Fabii pa., capite 4.) Ut si npn frequeh-
runlur, de sabbaio in sabbatum semper innoventur : tius , vel tcr laici homines communicent in »nno ,
• quia panes proposilionis qui snper mensam Domini nisi forte quis majoribus quibuslibel criminibus im-
ponebantur, a sabbato in sabbatum semper mula- pedialur, id est, in Pascha el Pentecosle,.el Nalali
banlur, ne diu servali mucidi fianl, el, ut quidam :Domini.
soeviunt, ighe concrement. Quod si aliquis diabolo ,CAP. XVIII.—An Encharistiam qul semper peccat,
• semper accipere debeal.
insliganle hoc facere praesumpserit, analhema sit."
CAP.XIII.'—Ut praueme ei' pracipiente prcsby.ero , (Ex diclis Cyprian'. et aliorum sanclorum Patrum.)
diaconus popidum communicel., Sanctus Cyprianus dixit: Eucbaristia quotidie ad
(Ex concilio Carthag., capile 58.) Ui diaconusprae- cibum salutis accipiiur. Sanctus Ambrosius di.xit:
senle presbylero Euchavistiam corporis Cli.risii.po- Si quotiescumque effundilur sanguis Christi in re-
'
pulo, si necessitas cogit, jussus erogel. missionem peccatorum effunditur,debeo semper acci-
CAP. XIV.—Quod magna discrelio esse debeat de pere, qur semper pecco, debeo semper habere medici-
perceplione corporis et sanguinis Dominici. iiam. S. Hilarius episcopus dixit: Si lanla non sunt
(Ex episl. Clemenl:spa., capite 52.) In perceptione peccala ut excommunicetur quis,noh se debel a me-
eorporis el sanguinis D.ominici magna discretio dicinacorporis Domini separare. Undelimenduni est,
adhibenda est. Caveuduni est enim ne si oimium ia ne diu abslraclus a Christicbrpore,alienusremaiieat a
Jongum differalur ad perniciem animse pertineat, salute. Nam manilestumest eos vivere, qui corpus
dicente Domino : Nisi manducaveritis carneni.Filii ejus atlingunt,. ipso Domino dicente: Nisi nianduea--
hominis, el biberilis ejus sanguinem, non habebitis 'veritis cariiemFiliihbminis, et biberilis ejus saa-
vilam in vobis. Si vero indiscrete accipiatur, timen- guinem, non habebitis vilam invobis. Quienim jam
dum est illud quod ait Apostolus : Qui manducat peccare quievit conimuuicare'non desinat..".
et bibit corpus et sanguinem D.omini ind.igne, judi- CAP.XIX.— Quod singulis diebus Dominicisin Qua-.
. cium sibi manducat et bibit. Juxta ejusdem apostoii . dragesima fideles communicandi sini. '*•
yocem, probare se debet honio,., et sic de pane illo - (Ex dictis Silverii pap.,xapile 3.) Singulis diebus
edat, et de calice bibat, ut videlicel abstinens ali- Dominicis in Quadragesima, praeler hosqui excom-
quot.diebus ab operibus carnis, et purificans corpus .municati sunt, et proeterillos qui in publica paeni-
animamque suam praeparet se ad percipiendum tentia sunl, sacianienta corporis et sanguinis Christi
tanlum sacramentum exemplo David, qui,. nisi con- surnenda sunt : et in coena Domini, in vigilia
fessus fuerit se abslinuisse ab opere conjugali, ab Paschae, et in die Resurrectionis Domiui.j eiPenle-
heri et nudius lertius, nequaquam panes proposilio,-. cosies, et in Nalali Domini, penilus ab omnibus
nis a sacerdole accepissel. communicandum est. ....
— Ut in cmna Domini Eucharisiix per-
CAP. XV. — De quolidana perceplione Eucharislice. CAP. XX.
ceplio non negligatur.
(Exifictis AugHsl>).Quolidie Eu.charisliae commu- Sollieris pap., cap. 5.) In ccena Do-
: Omni- (Exdecr.
nionem. percipere, nec laudo , nec vilupero .inini a quibusdam perceptio Eucharistiae negligitur.
bus lamen Dominicis diebus communicandum hor-
Quoequoniam in eadem die ab omnibus fidelibus,
tor. Silamenmetns in.affecUi peccandi est, gravari
exceptis his quibus pro gravibus crimiuibus inhibi-
magis dico EuchajFistioepjereepUonequam purificari. - lum est, percipienda sil, ecclesiasticus usus de-r
El ideo quamvis.yquis;pecejaip •niordealur peccandi I
monstrat, cum etiam pcenitenles eadem die ad per-
non Uabeat decaetei-b;Vplyhiatem,eicommunicaiurus
et confidens cipienda corporis el sanguinis Dominiei sacramenta,
saiis faciat lacrymis et orationibus, reconcilientur.
deDomini miseralione, aecedatad Eucharisliam in- CAP. XXI.—De histrionibus et
magis, si communior
trepidus et securus. Sed hbc de illo di;co quem mor- nem cuni cieteris fidelibus acciperc debeant.
talia peccala non gravant. (Ex episl. sancti Cyprian. episc. ad, Eucrathim.)
CAP.XVI. — De eadem re. Cyprianus Eucratio confratri salulem. Ero dileclione
(Ex diclis ejusdem ad Januarium.) Dixerit quis- tna et reyerenlia ut ad coiisulen.dum me existimasti
piam, non quolidie accipiendam Eucharisliam, alius fraler charissime, quid mihi. videatur de hislriohe et
affirmet quotidie. Faciat umisquisque quod secun- magoillo, qui apud vos cPnslitutus, adhuc in artis
"dum fidem suam pie creiiit esse facienduin. Neque suoe dedecore perseverat, et magister ei doclor
enim litigaverunt inter se, aut quisquam eorum se erudiendorum, inio perdendorum pucrorum id quod
allcri prseposttil, Zachoeus et Hle cenlurio; quum - niale didieit; coeteris quoque insinuat, an tali sacra
aller-corum' gaudens in domo sua susceperit Domi- conimunione cum cseteris Christianis debeat dari,
737 DECRETORUM LIBRI XX.— LIBER QUITSTUS. '"758
aul nouisouiii coiiimunicare :. puto nec majeslali., L CAr. XXVIII. — Oralio simplexeulogia!.
divinae, nec Evangelicaedisciplinae.congruere, utpu- - Domine sancte, Pater omnipotens, oeterne Deus,
dor ef honor Ecclesiae,.lam lurpi et infami conla- benedicere dignerishunc panem tua sanctaet spiritali
' "-benedictione, ulsilomnibus salus menlis etcorppris,
giohe foedelur. .
CAP, — Quandia tinusquisque anle sacram atque contra omnes morbos et universas inimicorum
' XXII.
ceJfMSw^em ab uxore se abstinere debeat. insidias lulamen. Per Dominum hostrum Jesum
'
. (Ex c6ticil^0bertaii., cap. 3.) Oihnis homo ahle Christum Filium tuum panem vitoa, qui de coelo
sacram commtfnlwem a propria uxore abslinere descendit, et dat vitam el salulem mundo, et lecum
debet tres, aut qmffljue, aut seplem dies. •; vivit et regnat. Per, elc. ,,. ..
CAP.XXIII. — Quod inler catholicos non connume-
retur, qui in istis tribus temporibus, Pascha, Pen- CAP.XXIX.-—rDe pane qui offereridusest.
ecoste, Natali Donini, non communkal. decr. Anitii papw, cap. 5.) Panes quos Deo in
(Ex
(Ex canone Agaihen.) -Saeculares v6ro> quj in sacrificium offertis, aul a yobismeiipsis, aut a vestris
Natali Domhti Pascha,'el in PenteGOStenon Com- coram Tebis nilide ac sludiose fiaul, el dili-
pueris
niunicaverint, catholici non credaolur, nec inierca- genter observetur, ut panis, et vinum, et aqua, sino
tholicos habeanlur. 8 quibus Missaehequeunl celebr3ri,_mundissimealque
CAP.XXIV. — -
Ui obialio^aitam singuHs Doniinicis sludiose tractenlur, et nihil in eis vile, nihil non
diebus fial.
in prbbatum inyejiiatur, juxta illud quod.ail Scriplura:
(ExAecr.-Fahii.papw,.cap. 5.),Deeernimus~ut cun-
Dominicisomnibus diebusaltarisoblatio, ab omnibus Sil limorDomini vobiscum,_el.cum diligentia
cta facite..
viris, vel mulieribus fiatr lam .pauisquam vini, utper
has immolaliones. a peccatorum suoruin fascibus CAP.XXX.— De presbyteris qui corpus Dominicum
liberentur^ ad defereiulum.inftrmis mu.tierculistradunl.
€AP. XXV. —-•, De eadem re. (Ex concil. Remensi, cap. 2.) Pervenit ad notiliam
{Ex decr. ejnsdem, cap. 10.).Oblalionem quoque nostrani, quod quidam presbyteriin tantum parvi-
et paeem in Ecclesia facere jugiter admonealur po- pendant divina mysleria, ut laico, aut feminae sa-
pulus Chrislianus: quia ipsa obl.atio sibi ei suis crum corpus Domini tradani ad deftrendum iiifir-
magnum remedium est animarum, et in ipsa pace mis, el quibus prohibetur, ne sacrarium ihgrediah-
Tera unanimilas et concordia demonstratur. lur, nec ad altare appropinquenl, illis sancta san-
CAP.XXVL —De diaconibus quod presbyteris com- clorum commiltunlur. Quodquam sit horribile, quam
munionem dare non debeanl. deteslabile omnium religiosorum animadvertit pru-
(ExNicwno concilio, cap. \8.) Pervenit ad magnum, " dentia. Igitur ihlerdicit per omnia synodus, ne talis
sanclumque concilinm, quod in quibusdam locis ,et temeraria proesumptio ullerius fiat, sed.omnimb-
civilalibus presbyleris gratiam sacroe cpmmunionis dis presbyter per semetipsum infirmum communi-
diaconi porrigant, quod ncc regula, nec.consueludo cet. Quod si aliter fecerit, gradus sui periculo sub-
tradidit, ul ab his qui polestalem non habent.offe- jacebit.
rendi, illi qui offerunt Cbrisli corpus accipiant. CAP.XXXL T- Ut defunclis Eucharistia nondetur.
Necnon et illud innotuit, quod quidam diaconi ante
(Ex cancil. Carlhag., cap. 6.) Item placuil, ul
episcopos sacra oblala contingant. Hoecigitur om.nia corporibus defunctorum Eucharislia non detur.
resecentur, et in sna diaconi mensura permaneant, est cniin : Accipjle,. eU edile. Cadayera
scientes quod episcoporum quide.m miuistri. sint, Scriplum
a:ulem, nec accipere ppssu.nt, nec cdere : ,et nec
inferiores autem. presbyteris habeanlur..Per orbem morluos homines baptizari facial presbylero-
sacrae jam
ergo pos_t presbyleros gratiam communionis rum
ignavia.
accipiaiit, aut episcopo. eis,. aut, presbytero pprri-
Sed nec sedere in.medio- diaT CAP. XXXll. — Ul oblaliones in majoribus Jestis ab
gente. p.resbyterorum omnibus aquanimiler fiant.
conis liceat: quia si-hoc flal, praeter regulam ,et OXT concil. Maliscen. cap. 50.) In synodo Mati-
dinem probatur exislere. Si quis. autem etiam.post U (Ex
scensi decrelum esi, ut inomnibus diebus Domini-
lias definiiionesobedire noluerit, aministerio cessare
cis, aliisque feslivilatibus oblatio.ab omnibus, qui
debebit.' ad Missam convenerint, utriusque jsexus offeratur
CAP. XXVII.— De eulogiis populo a presbyteris in Ecclesia, singuli singulas oblationes offerenles.
dandis. Finita Missa apresbytero oblaliohes accipiant. Om-
(Ex decr. Pii papw, cap. 4.) Ut de oblatipnibus nis autem
et qui lianc difiinitionem per inobedien-
quae offeruntur a populo, consecrationi supersunl, liam evacuare procsumpserit;, anaihema.te percel-
vel de panibus quos offerunt fideles ad Ecclesiam, latur.
vel certe de suis presbyter convenienter paries in-
cisas iiabeat in vase niiido, ut posl Missarum solprn- CAP.XXXHI. — Quod minisiris altaris supra allare ' '
nia, qui eommunicare non fuerunt parali, eulogias soliscommunicarelicedt.
omnidie Dominico,-etin diebus feslisinde acc.ipiant, (Ex concil. Laodicen. cap. 19.) Solis auVenimini-
et illa,' unde eulogias presbyter daturus esi, anle in stris sacro ordini.dedilis ad allare accedere, elcom-
hoeGverbabcnedicat, ^, niunicare liceat.
To9 BURCMfiDI WORMACIENSISEPISCOPI 760
CAP.XXXIV. — Ut nullus infra presbyierum ordi- Apollutum dicit , nisi lclum acfua ei nsqne ad
natus, rem o presbytcro consecralam alleri por- vesperum. inlrare Ecclesiam hon concedilur. Quod
rigal. lamen aliter populusspirilalisinlelligens, subeodem
(Ex decr. Silvcstr. papai. cap. 7.) Nulius aeoly- intelleclu accipiel,
lliorum, vel subdiaconorum rem consecratam a pre- quo proefati sumus quia quasi
per somnium illuditur, qui lenlalus imnavindiclaveris
sbytero jam aliis porrigal : quia aliud esl minister,
aliud adsislens, nisi tanliim supporlet, quod ei sa- imaginibus in cogitatione inquinatur. SiJSlayandusesl
cerdos imposuerit, ore suo benedictum. aqua, ul culpas cogitationis lacryhiis abluat, et nisi
GAP.XXXV. — De illis qui posl aliquam degusla- prius ignis tenlationis recesserit, reum se quasi usque
tionem sacrificiutn acceperinl. ad vesperum cognoscat. Sed esl in eadem illusionene-
cessariavalde discretio, quae subliliter pensari de-
(Ex decr. Eulychii papm, capite 2.) Qui acceperit
sacrificium post cibum, aut post aliquam parvissi- beat, ex qua re accidat menii dormientis. Nam
mam refectionem, nisi prp viatico, pueri tres dies, ahquando ex crapula, aliquando ex nalurae super-
msjores septem, cleriei yiginli dies pceniteanl. - Uuitale, vel infirniitale, aliquanda ex cogilalione
CAP.XXXVI. — Ut presbyler illileralus Missam.cele- ..conlingil. Et qtiidem quum ex naturae superfluitate,
brare non debedt. velinfirmitate evenerit, omnimodo haec illusio non.
(ffx decr. Fabiani papw, capite 10.) Sacrificium B esi limenda : ,quia hanc animus nesciens pertulisse
non est accipiendum de manu sacerdotis, qui ora- magis dolendus est quam fecisse. Quum vero ullra
liones, yel leciiones, et reliquas observationes in modum appelitus gulse 5n sumendis alimenlis ra-
Missa, secundum rilum implere non posite. pitur, atque idcirco humorum receptacula gravaii-
CAP.XXXVII. — Pro unius oblalione aiterius non lur, habet exinde animus aliquem reatum, rion
spernendam. tamen usque ad prohibitionem percipiendi corporis
(Eugenh papw, capite 17.) Presbyler pro unius ob- Christi vel missarum solemnia celebrandi, quum
laiionej. alterius non spernat. forlasse, aut feslus dies exigit, aul exhiberi myste-
—
CAP.XXXVIII. Ut dissklentium fralrufn oblationes rium pro eo quod sacerdos alius in loco deest, ipsa
non recipianiur. necessitas compellit, mutatis vestibus cantet." Nam
(Ex concilia Africano, capile 93.) Oblationes dissi- Siadsunt
deniium fratruin, neque in sacrario, neque in gazo- alii, qui implere mysleriumvaleant, illusib
per crapulam facta a perceptione sacri myslerii
phylacio recipianlur. non debef, sed ab immolalione sacri
CAP. XXXIX. — Ul refulanda sint eorum dona, qui prohibere
Tiiysierii absiinere, ul arbilror, humiliter debel 5,si
pauperes opprimunt. tamen dormientis meritem tur.pi imaginalione non
(Ex eodem, capite 94.) Eorum, qui pauperesjoppri-, 'J
concusserit. Nam sunt quibus ita plerumque illusio
inunt, dona a sacerdolibus refutanda.
CAP'.Xli. — De presbyleris immolantibus. nascitur, ut eorum animus, etiam in soniho cor-
(Ex conciiio Ancyrano, capite \.) Presbyieros im poris posilus, turpilius imaginaiionibas noh fosdelur.
in re unum ibi oslenditur, ipsa mens rea noii
molantes, et iterum lueiamen adeuntes, si hoc non Qua
tamen sit, vel suo judicio libera : quiim se et dor-
p?r illusionem aliquam sed ex verilate fecerunt, nec nihil meminit vidiss.e, tamen in
ante parentes et affectantes, atqtie suadentes, ut mienti corpore
meminit in ingluviem eecidisse.
aestimareht "quideni lormentis aptari, sed hrs visu yigiliis corporeis
Sin'vero ex lurpi cogitalione vigilantis orilurillusio
taiiinin et habilu subjici, hos placuii honorem qui-
animo reatus suus. Videtdiim a
dem propriaesedis relinere : offerre autem, aul al- idormienlis, palet
aul qua radice inquinatio illa processeril: quia quod
Joqui populum, omnino sacerdotalibus fungi
officiisnah licere. cogitavil sciens, hoc pertulit neSciens. Propler
talem pollutionem, a sacro mysterio eo die abstinerfe
CAP.XLI. — De eadem re.
oportet. Sed pensandum' est, ipsa cogilalio utruhi"
(Ex eodem, cap. 12.) Diaconi simililer, qui immo- in suggeslione, hac in delectatione, vel, quod majiis
laverunt, honorem quidem habcaiil, cessenlvero ab est, in peccati consensu ceciderit. Tribus enim mo-
oniiii sacro mysterio, sive a pane, sive a calice of- 1 dis
impletur omne peccalum, videlicet, suggeslione,
ferendo, vel proedicando. Quod si quidam episcopo- delectalione, consensu. Suggestio quippe fit per dia- .
rum conscii sunl laboris eorum, el humililalis, el bolum,delectalioper carnem, consensusper spirllum:
mansuctudinis, et voluerint eis aliquid amplius tri- quia et primamculpam serpens suggessit, Eva, velut
buere, vel adimcre, penes ipsos eril potestas. caro, deleclata eslAdam, verovelul spiritus consen-
CAP.XLII. — De presbylerls, quibus solel dormiendo s't.Et necessaria est magna discretio inler sugges-
swpe semen effluere. tionehi atque delectationein, inter- delectalioriem
(hilerragalio Augusl. Anglorum apostoli.) Si post alque consensum, judicem "sui "prxsidere animuin.
illusionem, qux per spmnium solet accidere, vel Quum enim malignus spirilus peccalum suggeril in
corpus Domini quilibet aecijiere valeat, vel si sacer-. menle, si nulla peccali delectatio sequatur, peccalum
dos sit, sacramysleriacelcbrare. «ihnino perpetralum jion est. Quum yero delectafi
CAP.XLHL —rDe eadem re. caro coepcrit, luncpeccalum incipit nasci, si atitem
(Responsio Gregor.) Etquidem hunc Teslamenlum etiam ad consensum ex deliberatione consenlii,
vcleris legis, sicul in superiori capilulojamdiximus, tunc peccaium cognoscitur perfici. In suggeslione
761 DECRETORUM LIBRIXX.— -LIBEROUINTUS. 762
igilur peccati, si mens est in delectaiione, fil nu-. A CAP.XLVIII. —,De illo qui evomii sacrificium, et a
trimenlum, in consensu perfectio. Et ssspe contingil, .,;;,. iariibuS-consumitur.
ut hoc quod malignus spiritus seminat in cogita- (Ex Pwnileniiali Thepd.) Qui eyomuerit sacrifi-
iione,' caro in deleclationem lrahat, nec tameii cium et a cahibus consumilur, annumunum poeni-
animus eidern delectalioni consentiat: et curii carb leat: sin aiitem, quadfaginta dies. poeiiiteat. Si in
delectari si-ne animo nequeat, ipse taniep' animus die quando communicavefit sacrificium evomuerit,
carnis voluplatibus reluctans, in delectalione carnali si ante mediam npclem, ires superpositiones faciat,
aliquo hiodo ligatuf invilus, ut ei cx ratione cohlra- Si posl mediam nocteni, diias. Si post niatulinas,
dicat; ne consentiat, el lamen delectatione ligalus uham.
sit, sedligalum se vehementer ingemiscat. Uiide et CAP.XLIX. — Deeademre.
ille cceliiusexercitatuspraecipuus miles gemebat, (Ex Pwnileniiali Romano.) Si verosacrificium evb-
dicens: -Video aliam legerii in membris meis repu- niuerii, quadraginta dies pceniieat. Si in.flrmitaiis
gnanlem legi mentis meac, et captivuni me dueen- causa, seplem dies: si in ignem prbjicit, cenlum
tem in lege peccali, quoe est in membris rneis. Si psalmos cantet: si vero cancs lambueriiil lalem V0r
autem caplivus erat minime pugnabat. Qiiapropter inituin, centum dies qui evomlt/poeiiiieat.
et captivus erat, etpugnabai:igitur Tegi mentisejus g'. CAP.h.~D'eeuchafislia'inveterata.
lex, quae in membris est, repugnabal. Si autem pu-. (Ex cohcil: Aurelian.", cap. 5.) Oiiine sacrificiiim
gnabat, captivus non erat. Ilaque eslhomo, otila ' sordida vetustafe perdUuhi, ignecombureridum est,
dixerim, eaplivus etliber. Liberexjuslilia, caplivus et cinis juxla altare sepeliendus.
ex delectatione quam pprtat invitus. CAP.'Ll.-i—''Deiilh qui rion tiene ciistodierint corpus
CAP. XLIV. — De presbyteris villanis si in civilate el sanguinem Dqmini.
offerre audeant. •', (Ex eodem; cap.:i).f Qiii rion berie cuslbdiefit s'a-
(Exconcil.Neocces., cap. 13.) Presbyteri ruris in crificium, et mus, vel aliquod aliudaiiimal comedei
ecclesia civitatis "episcopo proeserile, vel presbyteris ril illud, quadraginta>dies:ptenileal.rQui autem per-
urbis ipsius, offerre non possunt, nec panem sancii- dideritillud in ecclesia, aul pars ejus ceciderit, et
ficatum dare, calicemque porrigere. Si vero absentes npn inventa fuerol, XX!~dies'po?.nileat; Peffnntlens
hi fuerint, et ad dandam oraiionem vbcentur,; soli aliquid super altare de calice quando offertuf, VI
dare debebunt - dies pceniteat, aut si abuhdantiusj VII dies 'poeiiiteat.
'.CAP. XLY. — De eadein re. Qui autemperfundit calicem dum solemiiitas missoe
(Ex decr. Solheris papw, cap. 15.) Presbyleri-qui celebratur, XL dies paVniieat: Si verb eelebrala
conreligionales non sunt, in ecclesiis, praesenlibus missa presbyler neglexeril accipere sacrificium, si-
episcopis vel presbyteris civitalis, offerre nori pole- ".mililer XLiliespo3iiileal,et quiacceperit sacfificiuhi
rnnt, nec paneni dare, in ofatione autem calicem pollulus nocliirno tempore, VII dies. Diaconus obli-
dabunt. Quod si absentes sunt civitalis sacerdotes, viscens oblationem offe.rredonec offeratrirliuteamen,
et fuerint invilati in orationem, soli possunt dare.-- •qiiaivdo recitaiituf libmina pausanlium , .similiiei'
CAP.XLVL—Deittis qui per ebrietateni eucharisliam pceniteal. Qui ncgligeiitiani erga sacrificium feceril,
evomuerint. ui vermibus cbnsuinptuhi ad nihiluih' devencrit, ill
(Ex Pcenilentiali Bedm.)S\ quis perebrietaiem vel quadragesimas cum pane e.t aqua poeniteal. Si iiite-
voracitatem eucharistiam evomueritj XL dies pceni- grum inventum fuerit, in eo iermis comburatur, et
tcat :.cierici, vel monachi, seu diaconi, XL dies poe- ciuis sub altafi condalur, el qui neglexerit, qualer-
nileant, presbyleri, LXX dies, epjscopl XG. Si pro" njs diebus suarn negligentiani solvat. Si cum amis-
inlirmitatis causa evomuerit, VII dies pbenifeat.-' siohe;sappfis/;decoloratur sacrificium, XX dies ex-
CAP.XLVII. — De hoc, si aliquid de calice sacri san- pleantur jejunio, conglulinalum vero, VII dies qui
guinis stillaverit: mersit, poeiiiteal.
(Ex decr. Pii paj>w,..cap.3.) Si vero per neglige.n- CAP.LII- — Dc eadem re.
liam de calice aliquid stiUaverit: ih terram, lingua-, (ExPcenileniiali Jiomano.) Si/eeciderilsacrificium
^
bitur, tabula radetur. Si non fuerit tabula, utnon . ,de nianibus offerenlis tfirratenus ut non invenialur,
conculcetur, locus corradetuf, et in igne cohsuiheiur, omne quodcunque inventum fuerit in loco in quo,
et cinis intra akare recondetur, el sacerdos quadra- ceciderit comburetur, etcinisut^supra, abscondatur,
ginta dies pceniteat. Si supcr altare stillaverit calix, ei cui acciderit medium aiinum pceniteaf. .Si vero:
sorbeat minisler slillam, et tres dies poenileai. Si sacrificiuin inventum fueril, lpcus
soopis munUetur, -
per linleum allaris ad aliud stilla perveneril, qualuor et stramen ul supra, ignetur, et cinis ul siipra, re-
dies poeniteat. Si usque lertium, novem dies. Si us-
.cpndatur etsacerdos XX dies pcenitcat.., ,,
que quarlum,'quindecini dies: et linleamina quoe CAP.Llli. —J)emuliere ' ' '' quw peperfiril,
" ul 'comnmnicet
" '""
teiigerunt slillam trjbus minisler ablual vieibus, ca- si toluerit _ . '"-
lice subterposilo, et aqua ablutionis sumalur, et (Ex concil. CarJhag.). Mulier enixa, si vuli, com-
iuxta altare recondatur. .rnunionem, percipiat.
''•' FINIS LIBRI QTJINTI. v (i
763- BURCHARDI"WOSMAfilENSISEPISGOPI M,
INDEX CAPITULORUM LIBRI SEXTI.
CAP. 1. Si quis spontanea volunlate bomicidium per- A 26. De illis qui ven.eficiohomicidia committunt.
peiraveril, juxla deerela Melchiadis papae, elTri- 27. De illo per cujus delationem aliquis inlerfectes
buriensis concilii slaluta, talem poenitenliam ac^ fuerji.
'
cipere debet. 28. Quod tria genera sinl bomicidarum.
2. Quid in primo anno observare debeat. 29. Quod liomicidae ab ecclesiaslica. communipne
5. Quid in seeundo et iertib anno observare debeat. sintsubmovendi.
4. Quid in reliquis qualuor anpis observare debeal. 50. Deeamdem re.
5. De homicidiis et calumniis episcpporum, et reli- 51. De illis quorum consilio homicidia fiunt.
quorum ordinum. 52. De illis qui pro vindicla parenlum homicidia
6. De eadem re. cbnimiltunl.
7. De eadem re. '....-.•'. 53. Deillpqui propter eupiditaiem Judacum inter-
8. De inler.fecloribus sacerdotum. ...... .j 'fecerit.
9. De prcsbyteris depositis, el sic occisis. _ 54. De parricidis ct fratricidis.
10. De prcsbyteris qui sine orario occidentur. 35. De eadem re. \
11. De presbylero interfecld ad quem ejus composi- 56. De illis qui infanles suos non sponle inlerficiunt.
tio pertineat. B 57. De illo qui uxorem legiliinam sine judicio in-
12. De illis qui per insiuias aomjcidium perpefcra-. lerfecerit.
verint. ,38. De eadem re.
13. Ileni de homicidio sponte commisso. 59. De eadem re..
14.De eadem re. 40. ;Dceadem re. .
J5. De homicidio non sponte commisso. 41. De uxore m.ar|ti morlem conciliante.
16. De eadem.re- 42. De hoc, si plures unum iihpugnaverjnt.
17. De illo qui domino suo prseeipiente bomicidiun» .43. De vindicta non prohibenda.
iecerit, 44. De illis qui post baptismumcapitalem protuhy-
18. De illo qui servum suumrinterfeceril. rint sentenliam.
19. De femina quae furore zeli accensa ancillatM 45. De illis qui in conffacliohe idolorum occisi fue-
, suam verberaverit, et sic perierit. rint,. '.,
20. De eadem re., , 46. De eo qui matrem suam occiderit, qualiter pce-
21. De illis qui in opere necessario casu homieidium . nitere debeat.
. perpetraverint. ° 47. Si, quis clericus homicidium fecerit, ab ordine
22. De eadem re. C. cessare debebit.
23. De illjs qui in publico bello homicidia commil- 48. De eo, si quis in hoslem conlra paganos dihai-
tunl. • '. cans, interficit captiyos Chrislianos.
24. De illis qui de homicidio sunt infamali, si nega- 49. De eo qui Cbristianum mancipium seduxerit, et
verini. ' "
sic yendiderit. .'
£5. De insano si homicidium perpetraverit. Indimcapitulorumfinis. \ .
BURCHARDI
WORMACIENSIS ECCLESIiE EPISCOPI
DECRETORUM LIBER SEXTUS
DE HOMICIDIIS.
ARGUMENTUMLIBRI. D ti.am non habeal Ecclesiam intrandi, illbs pfoxiriios
Liber liic de Hbniicidiis sponte et non sponle coni- XL dies nudis pedibus incedat, et nullo vehiculo
missis, de parricidiis, de fratricidiis, de illis qni ulatur. In laneis vestibus sit absque femoralibus,
uxores.legilimas, et seniores suos interllciunt, et de arma non ferat, et riihil sumat in his quadraginta
ctede ecclesiasticorum tractat, quaeque sihgulis hisce "diebus hisi lantum panem, et salem, et purahi bibat
homicidii generibus sit poenitenlia injungenda , os- aquam. Et nullain cbmmunionem; cuiri caeieris
tendil, Christianis, neque cum alio poenilente habeat in
CAP. 1. Si quis sponlanea voluntate homicidium cibo ei poiu, antequani quadraginta dies adiniplean-
perpetraverit juxta decrela Melchiadis papw, et lur. Etex cibo juem sumit, nullus alius manducet.
Triburier.zis concilii stuluta, ialeiii pmnilentidmac- Considerata"vero personae qualitale, vel iiirirmiiate,
cipcre henl. de pomis, vel oleribus seu legumihibus, prout visum
(Ex concitio Triburi., capiteb.) Inprimis, ul licen-
765 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER SEXTUS. 765
ftierit, aliqutd pro hiisericordia indulgealur, maxime !iIn concilio apud Theodonis vi.Uam,ubi inlerfucrunt
si quis coaclus cl non sponte homicidium fccerit, el XXXII episcopi, Hislolphus Moguntiensis archiepi-
ei omnimodis ex canonica auctoritate inlerdicatur, scopus cum suis suffraganeis , Helli Treverensis
nt in his diebus cum nulla femina miscealur, nec archiepiscopus curii suis suffraganeis, Ebo Remensis
ad propriam uxorem accedal, nec cum aliquo ho- archiepiscopus cum suis sufiraganeis, curii nunliis
mine dormiat. Juxta Ecclesiam sit, ante cujus ja- reliquorum episcoporum Galliae et Germaniae, ob
nuas peccata sua defleat diebus et nocfibus, et non nimiam praesumplionem quprum dam tyrannorum in
de loco ad locum pergat, sed in uno Ioco his qua- sacerdotes Domini debacciianlium, et propter factum
draginta diebus sit. Etsi forte habuerit insidiatores quod iri "Wasconia noviter acciderat de cpiscopo
viloe suae, interim differatur ei poenitenlia, donec ab Joanne, inhonesle et inaudile mordridalo decretum
episcopopaxei ab inimicis concedalur, ct si in infir- est, ut commuiii consensu et humili devotioue snp-
mitate detentus fuerilj ila ul non possitdigne pce- plicarenlur auribus principis, si su"aepietati compIa-v
nitere , difieratur posuitenlia donec sanitati resti- cerel, ut calumnia i,n Chrisli sacerdoles peracta,'
tuatur. Si autem longa aegritudine detenlus fuerit juxla syiiodalica delerminaretur pleniter statula,
ad senteutiam episcopi perlinebit quomodo.reum hoc idem episcoporum judicio placerei, si e.\ loio
el infirnirtm sanare disponat. Completis XL, diebus 3 secundum potestatem eorum posset definiri, id est,
aqua lolus veslimenta et calciamenla, accipial, et ut canonica.ferirenlur seutenlia, hi videlicet, qui
capillum incidat. limorem Domini pOstponentes, in minisiros snos
CAP. 2. — Quid in primo anno observare debeat. grassare praesumerenl. Quod si vero pietati ejus
(Ex eodem, capile 5.) In primo arinp post quadra- complaceret, juxta capilula regum praecedenlium.,
ginla dies, lolum illum annum a vino, medone. et ubi eorum provisio misericorditer in offensis pecu-
mellila cervisia, a carne, et caseo, et pinguibus pi- niae quantilatem inlerposuit, pro consolatione san-
scibus abstineat, nisi feslis diebus qui in illo iepisco- ctae Ecclesise, ut proefataeres perpecuniam ab im-
pio a cunclo populo celebranlur. Et nisi forte in peratoribus sacerdotibtis addefensionem concessam,
magno itinere, vel in hoste, vel diu ad Dominicawi et per pcenitentiam delerminarenlur episcoporum
curlem, vel inflrmitale detehtus sil, tunc li.ceat uno judicio, si pietas illius collaudare voluerit, sicdefi-
denarib, vel precio unius denarii, aut tres pauperes .niri.eis complaceret. Si quis' subdiaconum calum-
pascendo, lertiam feriam, quintam feriam, el sab- Kiatus fuerit/yulneraverit, vel debilitaverit, el con-
balum redimere, ila duntaxat, ul una re de tribus valuerit, quinque quadragesimas sine subdilis annis
ulalur. Postquam domum venerit, autsanitali fuerit , pnenileat, et trecenlos solidos cum sua composilione,
reslilutus, nullanilicentiamhabealredimendi. Cora- a et episcopalibus bannis episcopo componal. Si autcm
plelo auni circulo in Ecclesian\ inlroducatur, et mortuus fuerit, singulas supradictas Quadragesinias
pacis oseulum ei concedatur. cutn sequentibus annis pceniteat, et CGCC solidos,
CAP.5. — Quid in secundo et tertio anno observare cum iripla sui compositione, el episcopalibus ban-
debeat. . nis triplicibus episcopo componat, Si diaconiim
(Ex eodem, eapite 6.) In secundo et tertio anno calumniaius fuerit, et convalueril , sex Quadra-
similiter jejunet nisi quod tertiam feriam, rfuiiUam gesimas sine subditis annis poeniieai, et ,CCCC
et sabbatum, poteslalem habeat redimendi proe- solidos cum compositione sua et episcopalibus
taxato pretio ubicunque est. Cxtera diligenter omnia bannis episcopo componat. Si autem niorluus
observet ut in primo auho. fuerit, singulas'supra dictas sex Qnadragesimas
CAP.£, ™—Quid in reliquis qualuor annis observare cum sequeniibus annisjioeniteat, el DC solidos cum
debeat. triplici sua compositione, el episcopalibus bannis
(Ex eodem, capue 7.) Qualuor ahni deinde resiant triplicibus episcopo cpmponat. Si quis presbyterum
per quos singulos jejunel tres Quadragesimas. Unam calumniatus fuerit, el spassaveril, sex Quadragesi-
anle Pascha cum caeleris Christianis, abslinendo de _ mas sine subdiiis annis poeniteat, et DC solidps cum
vino, medone, mellita cervisia, carne, et sagimine, triplici sua compositione, et episcopalibus bannis
etovis, et pinguibus piscibus. Alteram, ante natiyi- triplicibus episcopo componat. Si aulem mortmis
tatem sancti Joannis. Si aliquid remanet de qua^ fuerit, duodecim annorum pcenitentia secundum ca-
draginta diebus.poslMissam sancti Joaimis impleat'. nonesei imponalur, et DGCGC solidos cum triplici
Tertiam, ante Natalem Domini jejunel, ul supradi- "compositionesua, et episcopalibus bannis triplicibus
clum est. Et in quatuor supradiclis annis, lerlia, componat. Si quis cpiscopp, insidias posuerit, com-
quinta feria, et sabbato, ulatur quicquid vult, et prehenderit, vel in aliquo dehpnest.avefit, decem
secundam, et quarlam feriam redimere polesl pretio Quadragesimas cum subditis annis pceniteat, et
jam supfadicto, sexlafii feriam omnimodis pbservet presbyteri occisi triplicem compositionem componat.
in pane et aqua, et nequaqua.m redimat. His exple- Si autem casuet noii sponle occiditur, cum.cpmprp-
tb, sacram communionem accipiat. .vincialiuin episcoporum consilio homicida poenite-at.
CiP. 5. — De homicidiis, et calumniis episcoporum, Si quis aulem sponte eum occiderit, carnem non co-
. el reliquorum ordinum. medat, vinum non bibat cunctis diebus yilaj suce,
(Ex concil.apud Tlieodonisvillam hnbilo. capite 3,) cingulum riitlitare deponat, absque spe conjugii in
767 BURGHARDI WORMACIENSIS EPISGOPI 768
perpeluum maneal. Aislolphus Moguntiensis archi- j i Deum laudamus, decanlabant, ct sic solula esl sy-
episcopus dixit : Si principibus placueril, aljisque no;lus
suis fidelibus, rogemus ut coliaudelur et subseriba- CAP.7. — De eadem rc.
lur. Et collaudatum esl, ct subscriptum esl, lam a" (Ex concilio Mogunl., capite 24.) Qui -presbylertim
principe, quam a caeteris omnibus. occiderit XII annorum ei poenitcntia secundum ca-
CAP.6. — De eadem re. nones imponatur aut.si negaveril, si liber esl, cum
(Exconciiio Triburiensi, capite 1. Capilulum ec- LXXU jurel. Si autem scrvus, super duodccim yo-
clesiaSl. opud Triburiam a Carolo et primis Galliw meres ferveiites se expnrgel. Conviclus noxae usque
et Germaniw collaudalum et subscriptum.) Placuit ad ultimum vitoe lempus niilitiae cingulo careat, et
riobis et lidelibus nostris, ut sicut ab episcopis ct absque spe conjugii mancal.
reliquis sacerdoiibus ac Dei servis, alio anno apud CAP.8. — De inlerfecloribus sacerdolum.
Theodonis villam admoniti fuimus el rogali, ul epi- (Ex conciiio Wormacien., capite 3.) Qui sacerdo-
scopi ei eorum minislri quos Deus suo non humano tem volunlarie occideril, carnem non comedat, et
judicio reservavil, juxta sanctorum canonum, san- yinum non bibal cunclis diebus viiae suae. Jejiinel
clorumque patrum, ac capilularium praecedenliiim usquead vesppram, exceptis diebus feslis atquedo-
regum coram positorum staiuta, et Dei sacerdotes, B minicis ; arma non sumat, equum non ^iscendat,
eorumque cooperatores, quorum inlercessioriibus Ecclesiam per quinque annos non ingreiliatur, se;l
supplicalionibus sancta Dei Ecclesia constare vide- ante fores Ecclesiaa stel. Posl quinque annos Eccle-
tur, inlacli permaneant. Constituimus, ut si quis sjam ingredialur, nondum verp communicet, sed
snbdiaconum calumhialus fuerit, et convaluerilj jinter audientes stet. Cum autem fuefil duodecimi
poenitenlia canonica pojniteat, et CCC solidos cpi- anni cursus finitus, communicandi ei licenlia conce-
scopo componat. Et si mortuus fuerit, juxta idquod dalur, et equitandi iribualur remissio. Maneal au-
canbnes praccipiuiit poeniteal, et CCCC solidos epi- tem in reliquis observationibus tres dics per heb-
scopo componat. Si diaconum quis calumniatns fue- domadani, ul perfeclius purificari mereatur.
rit, et convalucrit, poeiiileat secundum canones, el CAP.9. — De presbyleris deposilis, el sic occisis.
CCCC solidos episcopo componat. Si non convalue- (Exconcil. Turonico., cap. 3.) Nunlialum est no-
rit, juxla praecepta synodalica pujniteat, et DC so- bis, quOd aliqni olim dixerunt se fuisse sacerdotes,
lidos episcopo componat. Si presbylerum quis male cl poslea degradali pro suis peccatis poanilentiam
tractaveril, et spiissaverit, secumiiim ejus episcopi agendo, suffragia sanciorum per diversa loca trans-
senteniiam pceniteai, et DCCCC solidos BpiscopO eurites quoesierunt, trucidati sinl. Hujuscemodi in-
componat. Si aulem morluus fuerit, ut synbdus " terfectoribus omnem ccclesiasticam dignitalem dene-
dijudicavcril, poeniteal, et mille CC solidos episcopo gamus, donec ilignam poanileuiiam pro realu sup
componat. Et si quis episcopo insidias posuerit, secundum judicium episcoporum exsolvanl : quia
comprehendeiit, vel in aliquo dehonestaveril, poeni- gravius aliis homicidis poenitere debenl.
leat secunduni canomini statuta, ci presbyteri non GAP.10. -^ De presbyleris qui sine orario occiduniur.
ciccisi triplicem composilionem,'cum inslilis qtiae in (Ex concilio Tribur., cui inlerfuil rex. Arnqlphus,
supefiori capitulo scriptoe, etconfirmaioe esse viden- cap. 26.) Ut presbytefi non vadani, nisi stola vel
lur, componal. Si quis per industriain episcopum orario induti, "Et si in ilincre spoiianlur, vel vulrie-
occiderit, juxta id quod apud Theodonis villani a rantur, aut occiduntur, non sloia vestiti, simplici
XXXII episcopis decretum est, el quod ibi a nobis . emendalione sua solranlur. Si autem cum slola,
el a primatibus lolius Germaniae, el Galliae, benigna triplici.
collaudatione collaudatum est, et suhscriplum est, CAP. 11. — De presbytero interfecio, ad quem ejus
pceiiileat, el pecuniam a nobis concessam Ecclesioe composilioperlineat. , .
viduaioe persolvat. Et hoc de nbslrb adjecimus, ut si (Ex eodem, cop.'5.)' Presbyleri interfecti compo-
quis in his supradielis sanctorum canonum nbstri- silb episcopo ad cujus parochiam periiuebal, solva-
que decreti sanclionibus episeopis, inobediens et ® tur, ila yidelicel, ut meilielateni Wirigeldi ejus
cbntumax extiteril, primum canonica sentenlia fe- cpiscopus ulililatibus Ecclesiae cui proefuit, tribuat,
rialur. Deihde ih neslro regno beneficium non ha- et alteram medietatem in eleemosynam ejiis jusle
beat, et alodis ejus iu baiinum mitiatur, et si annum dispertiat, quia nullus nbbis.ijus liaeres prbxjmior
unuih etdiem in noslrobanno permanseritad fiscum vidcfur' quam ille qui ipsum Domino sociavlt.
noslrum fedigalur, et captus in exilium reiigetur, et CAP. 12, — De illis qui per insidias homicidium per-
ibi taih diu cusloaiaiur et constringatur, donec pelraverh.
coaclus Deo, et sanctai Ecclesiae satisfacial, quod (Ex concil. Nanneien.,cap. 2.) Si quis volunlarie,
prius gralis facere' nolueral. El si omnibus yoliis cl pei' insidias homihem inlerfecerit, jugi poeniten-
complacucrihl dicile. El lertio ab omnibus cbncla- ti;e se submiltat. El si hoc publice actum constat,
matum est, placet. Et imperatores, el perie omnes si laicus esl, a communioive orallonum quiriquenhib
Calliaeei Germaniac principes subscripserimt, sin- removeatur. Posi quiiiquennium lantiim iii oralio-
guli singulas faciehtes cruces, el Ecclesiasticus ordo num communionem recipiatur, non aulem Pfferat,
Dco el piincipibiis laudes refercnlcs hyninum, Tc non coipus Doinini conlingal. In quo perdurans
-769 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER SEXTUS. 770
qualuordeeim artnis, luric ad pleriam communionem A Ei idcirco, si volunlate vel riegligerilia incidentis ar-
cum oblationibus reeipiatur. borem factumest, ut homicidapoehiiehlise debet dm-
CAP. 13. — Jtcm de homicidio sponle commis^o. nino submiill. Quod non voto,scd iiicoria iHius, ribii
(Ex concil. Ancirano^ cap. 21.) Qui volunlarie denique seiuentia coniingii, ssd duih iUe bpefi iie'-|
bomfcidiiim feceiint, poeniicnli* quidem jtigiter cesSario fortassis incumberel iste inspefaius occur-
submitlant se, perfectionem. vero circa vilae exiium rit sub arbore, et sub ipsa .opprcssus est, incisor
consequantur. arboris non lenetur pro homjcida.
-.CAP.14. — De eadem re. , CAP.22..-—De eademre.
(Ex concil. Pariensi., cap. 6.) Si qnis homicidium (Exconcilio Tribur., eapiie 17.) Si duo fratresjn
sponle commiserit, cl non violento resistens, sed. sylva arbores succiderint, et appropinqiiante casu-
vim faciens,'innocenlem ct simpliciter gradienlem ra unius arboris, fraler 'fratri /Jixerii cave, et ille
iulerfecerit, usque ad finem vitoe suse graviter poeni- fugiens iii.pressuram afboris inciderii, el mbrlutis
teat, sic lamen, ut si pcenitentiain bene peregerit, fuerit, vivens frafer innocens desanguine germani
iii exitu ei communionis vialicum non negelur. dijudieelur.
CAP. 15. — De homicidio non sponle commisso., CAP.23.-—De illis qui in publico bello homicidia com-
-
. (Ex concil. Ancirano, cap. 22.) De homicidiis non to miltunt.
spoiile cominissis prior quidcm deflnitio, posl seplen-. (Ex concilid Mogunt., capile 2.) Opbrtet auieriidi-
lijempoeniteiiiiam, perfeclioneiri conscqui prseeipit. ligentius eos admonere, qui bomicidia in bello per-
Secunda vero quinquennii lempus explere. petrala" pro hihilo ductint, excusantes rion ideo iie-
CAP.16.—De eadem re. cesse habere "de singulis facere poeiiitentiam, ep
(Ex concil. Nannelen., cap.3..) Si quis casu rion quodjussu prliicipiim peraclum sil, et Dei judicio
volens, liomicidium perpelraverii, quadraginladies ila finiliim. Scimus ciiim, quod l)ei judicium sein-
in pane et aqua poeniteal. Quibus peraclis, hiehnip per juslum est, ct nulla reprebcnsione dignum, Sed
=aboratione tidelium segregetur, non communicet tameii oportel eos considerare, qui lianc necem ne-
nec offeral, posl biennium in coinmunionem oraiio- fariam cupiunl, utfum se (oram oculis Dei, quasi
nis suscipiatur : offeral autem, non lameh commU- innoxios excusare possini, qui propler avariiiam,
nicet. Post quinquennium ad plenain eommuiiionem quae oinniuni malbrum radix esi, el idolorum servi-
recipiatur, abstinentia ciboruni in arbitrio sacerdo- tuli comparalur, alqtie propter fayorem domino-
tis nianeat. ... rum suorumiemporalitim.-aelernum Dominuhi con-
el mandata illius spernenles, non casu,
•CAP.17. —:De illo qui domino suo prwcipienle liohii- lempserunt,
cidium fecerit. C sed per industriam homicidium fecerunl. Nam de
(Exeodem, cap. 25.) Si quislibcr jubente Dbmino his legimus, qui homines noii sppnte interfeceruni,
suo servtim ejus occideril, ut homicidiuin sporite Deuinper legislatorein urlies refugii, deputasse, ad
eommissum poenileat. quas confugiences salvarentur ab ullpre sangumis
CAP. 18. — De ilio qui servum- suum iiilerfeceriL proximi sui, et iion morereutur. Uiide in Deulero-
nomio scriptumest : Jloec eril lex homicitloe,cui yi-
{Ex concil.Agalhen., cap. 62 );Si quis serviihipro- ta servan.ua esl: Qui percusseril proximum nesciensj
girium, -sine oonscienlia vel judicio judicis occiderilj
ul hoinicWium sponle cominissum lugeal. et Iieri, et nudjiis teiiiys nuilumcontra eum liabuis-
seodium coniprobaiuf, sed abiisse simpliciter. cuin
CAP.19.—De femiriu qum furore zeli accensa an- eo in
cillam suam verberaveril et sic perierii. sylvam adligna caedenda, el in succisione li-
{Ex ct>ncilio\Elibertan.,capiteS.) Si qua dOmiriafu- gnoruni securis fugerit de,manu,aut ferrum lapsum
rore zeli accensa , fiagellis verberav.erit aricillaia ile manubrio aniicum ejus percusseril .el occiderit,
suam, ita ut infra diem terlium ahimam cruciatu hic ad unam urbium supradictarum confugiat et vi-
effundal, eo quod i.ncertuin sit volunlate, an casu oc- vat, nec pfoximiis ejus, cujus sanguis effusus est,
ciderit:si volunlate, post sepiem annos, si casu,.per . stimulo dbloris percuiial aiiimam ejus, De eo vero
D
quinquennii leinpofa, acta legitima poenilehtia, ad qui pef indusfriam aliquem occ.iderit, in Exodp
communionem pladuii adihitii. Quod si infra lem- scTiptum esl : Si quis de iiuluslria, et per insidias
pora cbnstituta fueril infifmata, accipial commuiiio- bcciderit .prpximuin, ab allari meo evelles eum, iit
nem. . mofiatur. El in Deuteronomio : Si quis,od.io habeijs
CAP.20. — De eadem re. proximum suum insidiatus fuerityiloe ejus, et sur-
{Exdecr. Silvestr. papw.) Si quis hominem publi- gens, pcrcusserit eum, et moiiuus fuerit, e.t fugeiit
ce poenitenleni inlerfeceril, \it homiciiiium sponle ad unam de siipradiclis urbibus, millent seniprcs
commissum dupliciler pbeniteat, etnisi iii fine non civilaiis illius, el rapient e.umdeloco refu^ii,et tra-
communicel. clent eum in manus proximi ejus, cujus sanguis effiir
GAP.21. — De iltis qui in opere necessario casu sus esl,' et morialur, ne.c misereberis ejus. Si ergo
hoinicidiuin perpelraveriril. illum quem Doiriinus dignum morte esse judicayil
(Ex concitib Worinacien., capite 5.) Saepe' coiifin- reum nbn esse quis dicit, quohiodo cpnlrarius legi
git ut, dum quis Operi hecessario insistens afborehi Dei non exislil, qui hoc quod Deus proccepit, cas-
incidat, aliquis sublus ipsam veriiens' depririiatuf,' siini esse cbniendit? Sed inler haec sciendum esl,
771. BURCIIARDIWORMACIENSIS EPISCQPI . 772
qupdmagiia distantia est interlegitimumprincipem, A A episcopos tolaanimi virtute diligere, ut oculos suos,
elseditiosum lyrannum : inler ciim qui subverterc qui oculi sunt illorum, corum praeceplis in omnibus
nilitur Christianae pacis tranquillitatem, el illum qui obedire, eliam si ipsi aliler, quod absit, agant quoi.m
armisconlra iniquitatemcerlat defendere «quitatem. deceal: meriiores scilicel illius dominici proecepti :
CAP.,24. — De illis qui delidmiciiio sunl infamali, si quae dicunt, facite : quee aulem faciunt, facere
'"'''''
negaterinl. riolite.
ri_ExconciiioTuronen., capite 2.) Ubi manifestari CAP. 29. — Quod homicidw ab ecclesiastica com-
polest quemlibel hominem perpetrasse homicidium munione sinl submovendi.
securidum canonicam auctoritaiem, condignum poe- (Ex concilioAgaihen., capite 10,)Itaque censuimus
niteiiliae judiciiim illi ingeratur. Si aulem manifeslis homicidas a communione ecclesiaslica subrhoveh-
iridiciis ittori poiesl probari einh homicidam esse, dos, nisi poeriilentiaesatisfaciibne, admissa crimiha
nec ipse vult confiteri, omhipotenlis Dei judicio cui diluerint. "
omnia eceulta manifesla sunt, reservetur : ei lameri CAP. 50. — De eadem re.
indicetur publice a presbytero, quod eomnrufiione (Ex concilio Turonico, capite 7.) Homicidis peni-
ecclesiaslica indignus sit, el ea carere debeat, donec' tns nori conimuriicandum, donec per confessioriem
perpelratum crinien confileatur, el per confessib- gJ•' poenitehtiaeipsorum crimina diluantur. •
nem, et per poenitentiam condignam, ab hoc crimi- CAP. 51. — De illis quorum consilio homieidia
ne se absolvere ceriet. jiunl.
C»P. 25. — De insano, si homicidium perpelraveril. . (Ex dictis Augusli) Periculose se decipitirit, qtil
(Exeodem, capiiel.) Si quis insaniens aliquem existimant eos lantum homicitlas esse, qifi m'a-
bccideril, si ad sanam mentem perveiieiil, levior hibus hominem occidunl, et non polius eos,
ci posriitenlia imponenda est, quani ei qui sana per quorum consilium, et fraudem, et exhortatip-
menteiale quid conuniserit. Cui quamvis poenilenlia nem homines exlinguunlur. Nam Judoei Dominum
sit imponenda, quia infirmitas causa peccati fuisse neqpaquam propriis manibus interlecerunt, sicut
creditur : tantum lamen lenior, quam ei qui sanus scriptuni est: Nobis non licet inlerficere quemquam,
sed larrien illis Domini mors impulalur, quia ipsi
aliquem occideril, quaiitum inler sarium etinsanuni
et irrationabile a ralionabili constal esse discri- eum lingua crucifixerunl, dicentes : Crucifige eum.-
minis. Unde unus Evangelista dicit, Dominum crucifixum
..CAP.26. — De illis qui veiuficic licmici-dia cmn-" esse hora Lerlia.,alins sexla : quia Jtutei crucifiie-
miliuiti.. runt euhi liora tertia lingua , manibus hofa sexla
\[Ex concilh Eiiberit., capile S.) Si qiiis verb (P mililes. Qui ergo hominemiradit, illceum inlerficii,:
veneficio interfeceril alterum, eo quodsine idolola- Domino dicente : Majus peccalum habet, qui riie
tria perficere sceius non potuil, riisi in fine imper- tradidil libi. Uride Psalmisla : Filii homiiium, deh-
tieridam non esse 1111 communionem. les eorum arma et sagittae, linguse eorum gladius
CAP.27. — De illo per cujus delationem aliquis in- acutus. Subjiciant ergo se poeniteiiliae, quorum
terfecius fuerii: consilio sanguis funditur, si veniam promereri
(Ex eodem, capile 1) Delator si quis exstiteril voluerint.
fidelis, et per delationem ejus aliquis fidelium fuerit CAP. 32. — De Uits qut pro vindicla parenium
homicidia commitlunl. ,
procscriptus yel inleifeclus, piacuiieum iion nisi"ih1
fine accipere cominunionem, Si levior causa fuerit, (Ex Peeniteniiali Theodor.) Qui pro vindicta fra-
intra quinquennium accipere coriimunionem poleriU Iris, aul alioruni parentum occiderit hoiiiiiiem, ita
Si catecliumenus fueril, posl quinquennii lem'poi'a poeniieat, ul liomicidia sponle commissa, cum ipsa
adnlittaiur ad baptismum. Veritas dicat: Mihi vindictam, el ego relribuara.
CAP.53. — De itlo'' qui propier cupidilatem.Judwum
CAP. 28. — Quod iria genera sinl homicidarum, inleffecerit.
(Ex epislola Clementis papw, capite 16.) Homicida- (Ex concilioMognnl.fCapite6.)Quiodiimeditatione
rum vero tria genera esse dicebat, ei poenam eorum vel
propter cupiditatem Juda-.um, vel paganuni occi-
pafilem fore docebat. Sicul enim homicidas inter- derit, quia imaginem Dei, el spem futurae conversio-
fcclores fratrum, ita et delractores eorum, eosque his exlihxerat, XL dies in pane et aqua
pcenileal.
odientesj.homicidas esse maiiifestabat. Quia occidit, CAP.54. — De parricidis el fratricidis.
qui bdit fralrem sUijm : et qui detraliit, parilcr (Ex concilio Tribur., capite 5.) Slatuimus, ut par-
bomicida esse mbnslraiur. Omnes enini a carnalibus1 rieidae et fratricidoe per unius arini circulum aple
desideriis quae militani adversus animam absliuere, fores ecclesioe oranles Domini clemenliam perseye-
et bonam eorum coiiversationem ac innoccniem rcnt.
Cpmpleto anni circulo inlroducanlur iii.ecclb-
omnibus nionstrare rogabat. Ex corde enim cunctos siam, tamen inter audientes, usque diim unius anni
altenlius invicem diligere insiriuabat. Seniores ve- spatium finialur, slent, His itaque peraelis, si pce-
nerari, et juniores diligerc, episcopos"1sacerdotes niteritiae fructus in eis conspicitur, corporis el san-
suos, ac cunclos rpliquos Ecelesiae mihislros, atque guiuis Domini parlicipcs fiant, ut non pbdurenlur
omrienv plebeih sibi commissam, yerbis et mandatis desperalione. Carnem non manducent omnibus die-
divihis instriiere et'armare. Hosque omnes eortim bus vitoc illomm, jejunenl autem usque ad nonam
773 DECRETORUM LIBRIXX. — LIBER SEXTUS. 774
qnotidie, exeepiis festis diebus atque dominicis. j H servus, super XII vomeres ferventes se purget. Ea-
Abstineant aulem se a vino, medone, alque meliita dem lex erit marito iixorem accusariii.
. CAP.59.—Deeademre.
cervisia, tres dies per hebdomadam. Arma porlare
nonaudeant, nisi contra paganos. Et ubicunqiie ire (ExconciiioEIiberlan.fCapileSS.) Si nlulier maii-
maluerint, nullo vehiculo deducarilur, sPd pe.dibus tum suum causa fornicalioriis veneno interfecariti
arte perimere facit, quia domhuim
propriis pergant. Ab uxoribus si habuerinl npn.se-," aut quacunque
parenlur. Tempus autem hujus ppeiiileiiiioe in epi- elseriiorem suum occidit; scculum relinquat, et-in
scoporum pbnimus arbitrio, u.l secundum conyersa.- moriasterio pceniteat. —
tionem illorum, aul extendere, yel minuere ya, .;. CAP. 40. De eadem re.
leant. .; (Episiola Pauhni Fofojuiierisis episcopi ad Hei-
CAP.53.— Deeadem re. siulfum.) Admonere le cum lacrymis et multoge-
Parricidium autern Tnitii curb,'fili Heistiiife, si tamen filius dici debeas,
(Ex concilioMogunt-,capiteW.) tam crudeliler infelix horiiicidium perpetrasli.
sit deleslabile fielo" kiier Cairi qui.:
quam crimen, judicio Nam bccidisli uxofem tuam pariem corporis lui, le-
et Abel fraireih suum Domiiius ipse oslendit, cum tibi malrimoriio socialam sine causa niorlis,
ad C-ain parricidam ait: Maledictus eris super ter- gitimb
os el B nontibi resisteflteriiy noh insidiantem qubquo modo
ram, quae aperuit suum, suscepit sanguinem Non invenisti.eam cumalio viro nefariam
fralris tui de roanu tua. Cum operalus fueris eam, vitaeiuoe.
sed incilatus a diaboio, impio infiam-
non dabil libi fruclus ejus, et vagus et profugus eris rem; facientem,
lerram. In eliam ut tre- malus furore, lalrbcinii niore, atrocior et crudelior
super quo posuil sigimm, eam; gladio* tuo intereniisli. Einiiric
mens et gemens et profugus semper viveret, nec omni besiia,
morlem ejus addis iniquitatem super iniquita-
auderet uspiam sedes habere quietis. Sed quia mp- post
filiorurii luorum improbe prsedb, qui malri
dernis lemporibus parricidae profugi discurrunt per lein, ideo orphanos fecisli,
diversa loca, et vafiis viliis alque gulae illecebris non pepercisti, et filios tuos
ut superinduceres mbrtis causam post mortem : ct
deserviunt, meliusnobis videlurj ut in uno loco ma»
nentes poenilenlia districta senietipsos castigent, si per iinutn homicidam, el reprobum tesleiri incusafe
forle a Domini pielale indulgpnliam facinorissui vis mortuain : hoc nec Evangelium, nec ulla divina
lex eoncedit, ul uniiis testimonio etiani
percipere mcreantur. Non enim eis licebit ultra mi- humanaque
litiae cingulum sumere, et nuptiis atque conjugii idoneo, aliquis condemnetur, vel justificetur:quanto
isiiirii tam flagitiosum et sceleslum, nec
copula uli, quia sacri canoilcs hoc eis non conseh- magis perdebnit
titinl, illa viva cOridemnari,'hec lu poleris post ejus
C mortem excusari- ? Prins causa criminis subtiliier
CAP.56. — De illis qui infaittes suos non sponte in-
terficiunt. erat ;investigahda,- et lunc si reh fuisset inventa,
sccuhdum legis tratnitein debuit excipere ultionis
(Ex concilioTriburi., capite1\.) Siqnis filium suuni
viridictam. Narii etsi verum, quod absit, fuisset,
non sponte occiderit, juxla homicidia non sponle sicut ille adulter mehtitus Vll annbs poeni-
esl, post
commissa poenileat.
— ient;a peracla.dimittere eam per approbalam cau-
CAP.37. De illo qui uxorem legilimam sine jildi- sam poleras si voluisses, occidere eam millatcnus
ciointerfecerit.
debuisti. DUb'cbhsiiia proponimus tibi: Accepta te-
•'(Exdecf. Pii papw, capite 26.) Quieunque pro- •cum : deliberatiorie duormri, elige magisquod pla-
priam uxorem absque lege, vel sine causa et certa cealj ct miserefe animoe luoe."Et lu hic in istoan-
probalione interfeccrit, aiiamque duxerit uxorem, gusto lempofe positus, ne sis lu ipse tuimel homi-
armis depositis publicain agat poenitentiam. El si cida, et in aelernum pereas, relinque hoc malignum
coniumax fuerit, et episcopo suo inobediens exstite- saeciilum quod te traxit ad lam immaiiissimum pec-
rit, ariathematizelur, qnousque consential. Eadem -cali faclnus.Tngredere monaslerium, bumiliare sub
Icx erit illi qui seniorem suurii inteiieceril. . manu abbatis; ct mulfornm fralfum precibus adju-
CAP.38. — De eadem re. t lus, observa cuncta simplici animo quse libi ab ab-
(Ex concilio Mogunt.,capile 1.) Si mariius uxorem, bate fuerint imperata,' si forte ignoscal infinila Dei
aut uxor mariium interfeceril, sequum judicium sit bonitas peccatis luis. Islud consilium ut ceuissime
super cos, dicenle Domino : Non consideres personam scias levins et salubrius esl, ut siib allerius custotlia
pauperis, nec honores vulfum potentis. Et ppst pau- lugeas deflenda peccata. Securidumatiterri consilium
ca : ita, inquit, parvunr audietis ul magnurn, iscc tale esl. Ar-ma depone, ct cuncta ssecularia negocia
accipietis cujusquam personam, quia Dei judicium dimilte. Carnem el sagimen omnibus diebus vita:
est. Idcirco ulerque eorum in hujuscemodi criminis luoe non cbuiedas , excepto uno die Resurrecliouis
actione si negaveril, pari judicioexamineiiir. Si ne- Dnniini, et uno dle Peniecbsies, el uno dic Nalalis
gaverit el nou polest vinci manifesiis indiciis, si liber Dominicseleris lempofibus in pane et aqua, et iiiter-
est, juret cum duodecim : si servus, fervenli ferro dum leguminibus el oleribus poenileas : in jejuniis,
se purgel. Sin aulem ui.or moriens marituni uno vel in vigiliis, el in orationibus, et in eleemosynis pei-
duo"busaudientibus de morte ejus inculpaverit, non •severa omni tempore. yinum, medonerh, e.t melli-
ideo eril vicfus, sed si Iiber est cum LXXIl jurei; Si /am cervisiam nunquam bibas, nisi in aliis proedi-
775 BURCHARDI"WORMACiENSISEPISCOPl 776
clis iribus diebus. Uxorem ne ducas, concubiriam A non n< est effusio sanguinis. Auguslintis ait: Quaeisla
non habcas, adulterium non facias, absque spc con- est ei yanilas? Uni parcere el omncs in discrimen
'
jugii perpeluo permaneas. Nunquam te laves in bal- adducefe? a Polluuhiur ehini omnes uno peccanle.
jieo, equtim non ascendas, ,causam tuam et altefius U
Undc et ih lege jubettir : Maleficos non paliaris vi-
in conventu fidelium .rion agas, in conviviis Isclaii- vere. v Unde Prophela : Morlificabant animas quoe
iium nunquam sedeas, in ecelesia segregatus ab aliis non n moriuntur. Undc Gregorius : non mofieriteifi
Chrjsiianis post oslium humiliter stes, ingredientium q
quippe mortificat, qui jusluni damnat, et non viclu- •
et egredienlium orationibus suppliciler te commen- rum r vivificare nilittir, qui reum a supplicio solvere
des, communione sacri corporis et sangninis Domi- conatur. c Helias namque multos affecit morte, pro-
iiiicunclis diebus vilae.iuac indignum te exislimes. p
pria manu , nece et igne divinilus inspirato. In
In.ultimo lermino vitte luae pro vialico, si observa- Novo J> etiam Testamento Petrus Anariiam et Saphy-
yeris consilium, ut accipias, libi concedimus. Sunt ram r terrifice mulctavit.
et alia.mulia duriora quse libi juxlapondus tanli CAP. C 44.— De illis qui post baplismum. capitalem-
facinoris essent adjicienda : sed si hsec omnia quoe prolulerunl senienliani.
misericordiler dicta cordeDeo (Ex diclis Innocentii papw, capile 23.) Qnoesitum
supra sunt, perfecto
"t esl etiam super his, qui post baptismum admini-
auxilianle perfeceris, el custodierisi confidimus de ".'
£ ei aut lormenta sola exercuerunt, aut
jmmensa Dei clemenlia, remissionem tuorum pee- slraverunt,
f
etiam capitalem prolulerunt sentenliam. De his riijiil
catorum habilurum, et secundum boni justique pa-
a majoribus definilum, meminerant enim
sloris imperium, resolyat ,le sancta ecclesia ab hoc legimus
Deo potestates has fuisse concessas, ct prop.ler
vinculo peccati in terris, ut per ipsius gratiam qui a''
eani suo sanguine redemerat, sis solutus in coelis; ^vindiclam noxiorum gladium fuisse permissum, et
Dei ministrum esse datum in hujusmodi vindicem.
Sin aulem aliier feceris, et sancloe malris Ecclesioe
salubre consilium despexeris, ipse libi sis jutlex, et Quonsodo igitur rcprehenderenl factum, quod ab
auclore Dco vidcrent esse concessum? De his ergo
in laqueo diaboli qup irrelilus teneris maneas, san-
tuus sit tuum : nos alicnia i'ta'ut bactenus servalum est sic babemus, ne aut
guisque super capul
consortio luo, etsub indissolubili anatliemateper- discipliham
[ evertere, aul contra aucloritatem Dpmi-
riivenire videamur. Ipsisauiem in ralione reddenda,
maneas, donec Deo et sanctae Ecclesise saiisfa-
cias. gesta sua omnia servabuntur.
CAP. 45.— De illis qui in confraclione idolorum
CAP.41— De uxare marili morlem conciliarile. occisi fueriiit.
(Ex concilio apud Vermeriam,capile 5.) Siqua mu- Q (Ex concilio Eliberian., capile 70) Si quis idola
lier morlem viri sui cum aliis conciliata est, et ipse
fregerit, et ibidem occisus fuerit, quia inEvangeliis
vir aliquem illorum se defepdendo occiderit, ct&i
scriptum non est, neque iiivenifur sub aposlolis
hoc probare polesl ille vir eam ream esse consilii,
tinquam factum, placuil in numerum eum non re-
polesl ut nobis videlur, ipsam uxorem dimitlere, et
si vbluerit aliaig uxorem accipere, ipsa-anlem insi- cipi marlyram.
CAP.46. — De ea qui matrem suam occideiil
dialrix, poeiiiteriiioe subjecta, absque speconjug.i qualiter pwnitcre debeat.
maneat. - *""
(Ex episiola Nicqtai pnpw ad Radoldum S. Ar-
CAP.42. — De hoc, si plures unum impugnaverint.- genlcw Retensis Ecclesiw episcopum.)•Nicolaus~epi-
(Ex eodem concilio, capile 98.) Si quatuor aul[quin- scopus seryus servorum Dei , reverendissimo et
que homines seu etiam plures, conlra unum homi- sanetissimo Radoldo episcopo saiictse Argenteoe
nem rixati fuerint, etab his vulneralus mortuus Relensis Ecclesiae. Dum univcrsis mundi parlibus
fuerit, quicuuque eorum ei plagam jmposuil>.secun- c.redentium agminaprincipis apostolorum liminibus
dum slatuta canonum ut homicida judicetur, reliqui properant, quidam vir nomine Thiothart venit
autem qui euni inipugnabant volentes curii interfi- vestroe beatiludinis epistolam gerens, quam nostro
cere, similiter poenileant. Qui nec euna impugna- -r p contulit prsesulatui, cujus paginam pcrlegenics,
banl, ncc vulnerabant, nec consilio, nec auxilio coo- Rjalricidam illum esse cognovimus, quo facto mullis
peratores fuerunt, sed lanlum adfuerunl, . exirai flelibus lacrymisque profusis, Valde doluimus. Id-
noxam sinl. circo praecipimus et palrum almorum ce,nsuris sia-
CAP. 43. De vindicla non prohibenda. ;luimus, ut sub poenilentiae jugo permaneat, ila ut
(Ex diclis Aposloli Hierony. Augusl. Greg.) De3 unum per annum Ecclesiam nori iiigrediatuf, sed
vindicia non prohibenda in Novo Testamento, Hie- ante fores basilicse brans ae depfecans Deum per-
ronymus de personis dignis ad vindiclam ait : Quiii severet, qualiler lanlo eripiatur piaculo. Completo
percutit malos in eo quod mali sunl, et habet cau-i- vero anni circulo inlroeundi in Ecclesiam licehiiaiii
'sam inlerfectioriis ut percutiai pessimos, minisler;r habeat, tamen inler audienles stet, et nonduiii
Dei est. Item, lex et ministri ejus coerceani inimi-i- communieet. Completis autem trium annorum
cos et coristringant. Appstolus inquit : Regi quasiii circulis, sacrse communionis illi gratia concedatur.
proeccdentf, el ducibus lanquam ab eo missis add Oblaliones vero non offerat, nisi poslquam alioruin
yindictam matefactorum , laudem vero bonoruni> i. septem annorum airricula cxpleantur. Inhis auteiii
Uein Ilierphyiiriis : Homicidas.et sacrilegos.punire,i, omnibus annis alquc temporibus cariicm rioii man
:
777 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER SEPTIMUS. 778
dticet, nec vinum bibere proesumat, excepfis festis A\. bembs occidere, cunv Dominus dicat : Audistis
diebus aique Dominicis, et a Pascha iisque Pente- quia dictum est aritiquis : Non occides; qui au-
costes, el qiiocuriqi:e ire volueril, nullo vehiculo tem occiderit, reus erit judicio : ego aulehv.di-
deducalur, sed pedibus proficiscatur, arma non co vobis , quia omnis qui irascitur fratri suo ,
tumat nisi eontra paganos. Jejunet autem tres dies reus erit" judieio; nec malum pro malo rcdder
per hebdbriiadam usque ad vesperum. A propria re, sed sieut Apostolus Romanis scribens, ait: Noli
qiiidem ac legjiiina sua conjuge non separetur, ne vinci a malo, sed vinee in bono maluiiv. Si quis cle- -'_
fernicalionis voragine corruat, quod ne fiat opla- ricorum praesens erit ubi bomicidium faclum fuerit,
aius.'Si autem ante tfium annorum curSii.m firiis et neque consensu, neque consullu, nec in aliquo.
yilae illius appropinquaverit, corporis et sanguinis homicidiirealu polluiusesseconvincilur, nihileiobsit
Domini nostri Jesu Chrisli parliceps fiat : sin au-- quin consecratus in gradu permaneat. Non eonse-
tem, ut supra statuimus eflicialur, tanieta si "illius cralus, si alias digntis sil, promotus accedat.
«onversalipneriv et lacrymarum fontem in omnibus CAP.48.' — De eo si quis in hoslem conlra paganos
videritis floridis actionibus et optimis operibtis" pul- dimicansinterficilCliristianos caplivos. ,-
lulare, humanius circa euni vestra sollicitudo per- {Ex eodem •concilio eui inlerfuit rex Arnolplms,
vigil appareat, milisque onmibus demonsiretur, ) cap: 54.) Saepe fil victoria Clirislianorum, victa esl
Optamus vos in Christp; Jjene valere. . -
— pars paganorum. Quarenna ctim inlerfectis paganis
Cip. 47. Si quis cleiicus homicidium fecerit, ab
ordinecessure debebit. perempli fuerint Chrisliani caplivi a barbaris, quia
in irripetu belli nequcunt dislingui, idciroo justunv
{Ex concilio Triburiensi, eui inlerfuit rex Arnol-
Si elericus, nimiuffl decernehles, -slatuimus, cum interiecloribus miseri-
,phus, capile 11.) quis quamvis cordius agendum, ita ut, XL diebus poenitentise in-
coactus, homicidium feeerit, sive sit presbyter, siye
diaconus, deponatur; Legiraus in canonibus aposlo- et dulgentius transaclis, penes.episcopumsit aucioritas
iorum, quod episcopus, presbyter aut diaconus, qui tianv. .poteslas ut perpendat culpam, agat ihdulgen.
in fornicatione, aut perjurib, aut furto captus est,
(ieponalur : quanto magis is qui hoc immane scelus GAP.49. — De co qui Chrisiianum mancipium se-
:fecerit,ab ordinecessaredebebii?QuienimChrisliim duxerit et sic vendiderit.
sequi desiderat, debet jsicut ipse ambulavit et ipse (Ex concilio apud Confluentiam cui interfuit Hen-
ambulare. Qui-cum inaledicerelur, nonmaledicebalc ricus, el Carolus, reges, capite 7.) Ilem interrogatum
eum percuteretur, non repercutiebat: -cum pfo rio- est quid de eo faciendum sit, qui Christianum ho-
bis pateretur, non comminabatur. Et ipse in Evan- C mihem seduxeril et sic vendiderit. Responsumque
^elio suo praecepit: Si quis tepercusseritin itnam est ab omnibus, homicidii realum ipsum hominem
vnaxillam , praebe illi et alteram. Non enim de- sibi contrahere.
•. FMS LIDRI SEXTL r . • .
- IIVDEX CAPITULORUM LIBRI SEPTIMK
CAP. 1. Quod inramcs vocenlur qui ex consangui- 15. De eadem re.
neis nascuniur. 16. De eadem re.
3*. Quod nulli liceat de propria cognalione nxorem 17. Ut duobusyel tribus leslibus testimonia dicenti-
ducere. bus corisanguinei separentur.
3. De incestuosis, 18. Deeadem re.
i. De eadem re. 19. Quid sanctus Gregorius Augusliho Ariglorum
5. De eadem re. - . . 13 prsedicalori propter teneiilatem novse fidei per-
ii. Ne aliquis fidelium ad propinquanv satiguinis sui lriiseril.
ccedau 20. Quod sanclus Gregorius hoc Anglorum genli
7. Quod aequaliler non conjungendus, sit in malri- specialiler non geiieraliter permiserit.
riionio vir suis consanguineis el uxoris. 21. Quod extranei, nisiex necessario, discidium in-
8. Qnod urio modo parenleia viri et mulieris iri con- ler consanguineos facere non debeant,
jiincfione consideranda sit. 22. De eademre.
9. In quo geniculo abslinendum sit. 25. De eademre.
10. In quo ramusculo consanguinitatis legitima con- 24. Deeadem re. ,
.nubia fieri possint. 25. Sacramentum de parentela, quopodo inqtiiren-
11. Qubd consanguinitas usque adsepiimum geni- . dumsit.
culum eohscrvari debeat. 26. JuramenUim teslium.
12. De eadenv re. 27. Sacramentum de incestuosp discidio.
13. De eadeni re. 28. Haec capitula de septem gradibos consanguini-
' taiis
.14. De eadem re. sahctus lsidorus diligenli inquisitione descri-
PATROL. CXL 25
:V"9 BURCHARDIWORM.iCIENSlS EPISCOPI 789
pserat, :el lii figura inferius depicta apertius ordi- A Capitulum 6.
naverat. Capitulum 7.
Capilulum L de seplem gradibus. 29. ,De inc.estuosls qui admoniiiones sacerdotum
Capituium 2. contemnunt.
Capitulum 5. .'•. /, 50. Quod infra sexlam generalionem conjugia non
Capitulum i. fiaiit.
Capitulum 5. lndicis capiiiilarum finis.
HfjKCIIiLIl/DI
WORMACIEINSIS ECCLESLE EPISCOPI
DECRETORUM LIBER SEPTIMUS
Dt fflCESTU>
ARGUMENTUMLIBRI. B usque diim generatio recordaiuf, cognoscitur, aui
Libro hoc de incesta consanguinitalis copulatione memofia retinetur.
agitur, et in quo graiiu coire dirimique conjugia CAP.5. — De incestuosis..
debeanl, quseqiie pro raiione deiicli inceslo pollulis (Ex concilio Hilerdensi, capile 10.) De his qui sa
poeniienlla injuugi debeat, ostendiinr. iricesta pollutione coinmaculaiil, placnit ut quousque
CAP.1. —rQuod infames vocentur qui ex consangui- in ipso detestando et illicito carnis conlubernio
neis niiscuntur. perseverant; usque ad missam tanlum calecliume-
{Ex epist. Calist. papw fratribus perGalliam consti- norunv in ecclesia adini.ttaiitur. Cum quibns etiani
tulis missa,capiie.1.) Conjunctiones aulem consangui- riec cibiinvsumere ulli Christianorum, sicul Aposto-
heorum fieri prohibete, quiaeas et divinseleges et soe- lus jussit, opoiiet;
cuIiprohibcnt.Leges ergo dlvinoe,ha;c'agenles,eleos CAP.4. — D'eeudem re.
qni ex eis prodeunl non soluin ejiciunt, sed el nia-
ledictos appellant. Leges vero sseculi infames tales (F,x concilio Agtiihens:, capite 8.) De inceslis con-
vocant, et ab hoereditate repellunl. Nos vero sequen- junciionibus nihil prorsus venioe reservamns nisi
tes patres noslros infamia eos nolamus, et infames cum adulterium separaiione sanavefint. Et si sanare
esse censemus : quia infamioe maculis aspersi sunt, G noluerini, anathemaiizeniur.
nee eos quos leges soeculi rejiciunt, nos in leslimo- CAP.5. -—De eadem re.
nium suscipere debemus. Eos autem coiisanguineos concilio Anrclian., cnpi/i;l.)Incesluosi, dumin
divinse et sseculi leges consanguineos , (Ex
dicimus, quos deiestando atque nefando scelere manent,
et in hseredilalem nec ipso
appellaiil, suscipiunl, repeU non iriter fldeles Clirislianos, sed inter
gentiles aut
lere possunt. Taliuui enim cdnjunciioiies, uec legi- caiechumenos
babeantur, id esl, cum Christianis
iimsesunt necpermanere possunt, sed sunt repel- non
lendse. Quisquis ergo non esl legilime conjiinctus; sumantpolum, non cibum,sedsoli hoc faciant;
dolali litulo et sihe benedictione sacer- , non osculentur aul salulentur ah eis. Sed si suis
velabsque
: dotis constat essecopulatus, sacerdoies vel legiliine sacefdotibus inobedienies exstilerint, et a lam ne-
fando scelere se segregare atque ad publicam poerT
conjunctos criminari, vel in eos teslilicari minime
: omnis incesti macula in- niientiam redire noluerint, inier eos habeanluf
polest quoniam polltitus vel efiam inler
fainis esi, et accusare supradictos non permiiliiur. , qui spiritu periclilanlur immuridp, Si le non andierit;
Non solumergo hi rejiciendi sunf, et infames effi- eos de quibus per se Yeritasail'':
sed etiam omnes eis consentientes. sit tibi sicut elhnicus el publicanus. Et si alter ep-
ciuntur, rum roorte proevenlus fueril, alter quandiu vivat
GAP. 2.' — Quod nulli liceal de propria cognalione n
uxorem ducerc. gravilcr poenueat, et sine spe coiijugii maiieal.
(Ex conciliqjJWormac.capite 2.) In copulalione GAP.6.—Ne aliquis fidelium ad propihguumsanguinii
fideiium geneiaiipnum numerum non dcfinhiuis, sed sui uccedal.
id staluinius, ut nulli liceat Chrisliano de propria (Ex concilio Tolelan. n, capile 5.) Nam et hsc
consanguiivitale' seu cogrialione uxorem accipere, salubriler pracavenda sancimus, ne quis fidelium
781 DECRETORUMLI3RI XX. - LIBER SEPTiMS. 782
si
prdpinqtiahi saiVguinis sui -, usquequo aflinilatis. A accedere.denegamus. Quod fccerint, separeniiir.
liniamenta successione generis cognoscif, in matri- CAP.12.:— De eadem re.
inonio sibi tlesiderct copulari, quoniam scripium est: \Ex concil. apud Theodonis villam habito, cap. 8.)
Omnis homo ad proximam sanguinis sui non accedat, Nullus fidelium usque ad afiinitatis lineam, id est
ut reveletlurpiludinem ejus. Et iterum: Anima quse usque in seplimam progeniem, consanguineam suam
feceril quidpiahv ex istis, peribil de medio populi ducat uxorem, vel eam quoquo modo'incesti macula
sui. Sane qiiibus conjunclio illiciia intefdiciiur, polluat. Si quis vero boc, temere proesumpserit, ut
habebunt ineundi melioris conjugii libertateih. incestum luat, ac publice, juxta canonicos gradus
GAP.7.— Quodmqualiler non conjungendus sit ih ma- poenileat.
trinionio vir suis consanguineis, "ei uxoris. CAP. 15. — -De eadein re.
(Ex decrelis Julii papw.) Equaliter yir non coii- (Ex cphciiio Lugdun., cap. 10.) Nulli ex propin-
jungatur iri hValrimonio consanguiheis suis, el con- quitate sui sangiiinis usque ad seplimum gradum
sanguineis uxoris suoe. uxores diicant, neque sine benediciione sacerdotis.
GAP.8.—'Quod uno modo parenieia viriel mnlieris Qui ante innupti eranl, a sacerdole benedicti nu-
-in conjunclione consideranda sit. bere audeant. t .
,",
1) '
(Ex concilio Matiscen., capite 5.) Sane consangui- CAP. 14. — De eadem re.
nilas quae in proprio viro iobservanda est, lioec nimi- (Ex coiicilioAurelian.,cap. 10.) Nulluni in utrdque
rum in uxoris parenlela de lege nuptiarum cuslo- sexu permiuimus ex propinquitate sui sanguinis, vel
dienda est: quia conslat eos duos fuisse in carnc uxoris, usque in septimi generis gradtim uxorem
una, communis illis ulraque parentela esse credenda ducerc, velincesli macula commaculari.
est, sicut scriptum est: Evunt duo in carne una. CAP.15.—Deeademre.
CAP.9. — In quo geniculo absiinendumsiu
(Ex concil. Agrippin.,cap. 6.) lu septein gradibua
(Ex diclis sancli Isidori.) Isidorus in Elymologiis wnnia propinquitatum npmiua continentur, ultra
suis usque ad septimain geiierationem consaiigniiii- quos nee aflinilas inVenilur, nec successio potcst
talis abstiiieridum, et sic legitimo connubio conjun- amplius piserogari.
gehdum asseruit. Inde reor eum fecisse, quod genea- CAP-.10.—De eadem re.
togioeseriem retexens, quousque ordinem numerandi (Ex concil. Meldensi, cap. 7.) De alDnitale namque
perducere possei, eo coguilionem sanguinis servan- sanguinis per gradus cogiialionis, placuil usquc ad
dam aeslimavit. Sicque ad invocationem generis el septimam geiierationem observare: nam et hoere-
anvicitiaejus confirmandum, redire ad connubiu*» '" ditas rerum per legales tlefiiiiliones sancit usque
sancivit, qxiando jam cognalionis ordo nuhverari ad septinium gradum prsclendere bceredum succes-
desinit. sionem : noh enim succcijerent, nisi eis de propa»
"
CAP.10.—In quo ramusculo consanguinitatislegitiina gine cognalionis deberelur.; '
connubid fieri possint. CAP.17. — Ut duobus vel tribus testibus lestimo-
(Ex diclis cjiisdem.) Bealus Isidorus de consari- nium diceniibus consanguinei separentur.
guinitate sicloquitur.: Gujus series septem gradibus (Exconcit. Hilerdensi, cap. 20.) Ul omnis contro-
dirimitur, hoc modo : Filius et filia, quod est fratef versia, quae de ecclesiaslicis rebtis fit, secundum
elsoror, sit ipse truncus. Uiis seorsum sejunctis, ex divinam legem.sub duobus vel tribus lestibus ler-
radice illius trunci egrediuiitur isti ramusculi, nepos -minelur. Testis est Dominus , cum dixit : Nou
et neptis, primus: pronepos et proneplis, secun- unus stet contra alium, sed in ere duoruni;;vcl
dus : abnepos et abneplis, teriius : adnepos et triunv lestium stel omne verbum. .
adneplis, quaftus ; triuepos et trineptis , quintus : CAP.18. — De eadem re.
et trinepolis nepos et trinepolis neplis, sexlus.
Hocc'consanguinitas, dum se paulaiim in prii- (Ex concil. Cabillon., cap,-5.) Conlradicitnus quo-
JD que ut in quarla, vel quinla, sextaque generationc,
paginum ordinibus diriineus, usque ad ultimum -nullus amplius conjugio copuletur. Ubi autein post
gradum sese sublraxerit, el propinquitas esse desie-, interdictum facium lueril invenrum, separetur.
rit, iunc primum lex in mairimonii vinculum reci-
CAP. 19. — Quid sanctus Gregorius Auguslino An-
pietur , et quodammodo revocabit fugientem. Ideo praMicalori propter teneritaiein novw fidei
autem usque ad sextum generis gradum consangui- glorum
permiserit.
nitas' constituta est, utsicut in sex selalibus mundi (Ex epist. Joannk Constanlinop. ephcopi ad Fe-
geriefaiio et hominis slatus finilur, ita propinquitas licem episcopumSiciliw.) Gregorius papa requisitus
generis lot gradibus lerininetur. ab Augustino Angloruin genlis episcopo quolagene-
CAP.11. — Quod consanguiniias usque ad seplimum rutione fideles"debeant copulari, .tiispensaforie sic
genicuium comervari debeal. rescribit: Quuedam lex in Rofnana republica per-
(Ex episl. Gregorii papw episcopis Galliw tnissa.) niitlit ut sire frater et soror, seu duortim fratrum
Progeniem suanvnnumquemque ad septimam obser- germanorum vel duarum sororura filius et filia
vare decernimus generaliorierii,' et quaridiu se agno- misceanlur: sicut experiinento didicinius, ex lali
sciuit affinitate propinquos, ad conjugalcm copulauv cen]iigio sobolem non posse sueercscere. Unde ne».
783 ;BURCHARD1WORMACIENSISEPISCOPI 784
cesse est ul jam quarta vel qiiinta generalio fide- AV CAP.25.— Sqcrgmenlum de parenlela,.quomodo
liuin liccnter sibi iiinganluf. inquirendum sit.
CAP. 20. — Quod sanclus Gregorius hoc Angiorum . De isla parenlela quam dicunt esse inter il.Ium
geiui' specialiter, non generaliter pcrmiserit. N. et isttini ejus conjugem N. quidquid inde scis, ant
(Item ulcm Joati. dicil.) Vcriim post rnultum tom- audisti a tuis vicinis, aul a tuis anliquioribus pro^
poris a Felice MesenaeSicilioe praesiile fequisitus, pinquis, quod tu per nullum ingenium, nec proplef
ulnini Aiiguslino Gregorius scripsit ul Anglorum aihorem, nec propler limorem, aut per prsemium,
quafla geiieralione contracta matrimonia ininime ant per consanguinitatem celabis episcopum luum,
•solvefentur, humrllimus Paler Gregorius intercse- aul ejus missnm, cui hoc inquirere jusserit, quaiir
lera talem dedit ralionem : Quod scripsi Auguslino docunque te ex boc interrogaverit, sic te Deus adju-
Anglorum genlis episcopo, alumno videlicet ut rc- vet, et istae sanctorum reliquise. '
corderis luo, de consanguinitaiis conjunctione, ipsi CAP.26. — Juramentum teslium.
el Anglorum genli, quse nuper ad fidem venerat, Istud sacramentum quod is(e juravit de" illa pa-
ne *a bono. quod coeperat: metuendo auslefiora re- rentela, quae inler illum N. et ejus conjugem N.
cederet, specialiler, et non generaliter certissime computatur, quod tu illud observabis in
quanium
scripsisse me cognoscas. Unde et mihi omnis Ro- p sapis, atit atidisii, sic te Deus adjuvel.
mana civilas teslis existit, nec ea inlentione haec
CAP.27.—Sacramentum de incestuoso discidio.
illjs. scripsi mandata, ut postquam firma radice in
fide fuerint solidali, si infra propriam consanguirii- Ab islo die in anlea quod lu per nullum ingenium
tatenv invenlt fuerint, non separcntur, aut infra te sociabis huic luae consanguinese N. cum qua
afiinilalis lineam, id est usqne ad seplimam genc- contra legem et reclam Ghrislianilatem tuam adul-
ralionem junganlur : sed .quod adhuc illis neophytis lerium et incestum perpetrasli, nec in conjugio nec
exislentibus eis primnm illicila consentire, el eos in adulterio illam libi sociabis, nec cunvil!a ad iiiiain
verbis ac exemplis instrtierc, et quse post de lalibus mensam manducabis, et bibes, aut sub unp leclo
nisi forle in ecclesia arit in aliquo publico.
egerint, ralionabiliter et fideliter excludere oporte- manebis,
ret. Nam juxta Aposfolum qui ail: Lac dedi vobis loco, ubi nulla mala suspicio possit esse, ut ibi
eoram testibus idoneis pro certa necessitale pariter
potum non escam, ista illis modo, non posleris, ut
prsefixum est, "lemporibus teneiida indulsimus, ne CoHoquamini.Nec aliamconjugemaccipies, nisi forte
tonum quod infirma adhtic radice planlatuiri eral, post peractam poeniteniiahvlibi Iicenlia data fuerit
exureretur;: sed aliquanium firmareiurs et usque C . ab episcopo tuo, aut ejuS misso, sic lc Deus adjuvet
ad perfecllonem custodiretur. Hsec ergo ego Joan- ei istse sanclbfuhv reliquise.
rics idcifco persffingenda curavi, ut hi qui occasio- CAP. 28. — Hwc capitula de septem gradibus con-
ne novae dispensalionis illicila 'malrimonia conlra sanguinilalis sanclns Isidorus diligenli inquisiiione
hunc eruditissimum viriim causantur, noh generali- descripseral, el in figura inferius depicia apertius
ordinaverat.
ter quartse generalionis copulam censuisse, imo CAMTUHJM J DE7 GIUDIBUS.
.venialiter. • '
CAP.—21. Quod extranei, nisi ex necessario, disci- -(Isidor.de 7 gradibus consanguinilalis.) Primo
dium inler consanguineos facere non debeant. gradn superiori linea continentur pater, maler;
aliae personae
(Ex decr. Fabiani papwjcap.S.) Consaiiguineosex- iiiferiori, filius, filia, quibiisqne nullse
traneorum nullus accuset, vel consariguiniiatenrin sy- jnngtirilur.
nodo computet, sed propinqui ad quorum notam CAPITULUM 2.
perlinet, id est, paler, mater, frater, soror,patruus, Secundo gradu conlineniur superiori Iinea, avus,
avunculus, amita, maiertera, et eorum procreatio. avia : inferiofi, riepos, neplis. In transversa fraler,
Si autem progenies lota defecerit, ab antiquioribus sbrof, qiiaepersonaediiplicaniur. Avus eniin et avia,
Ct veraciorib.us, qnibus eadem propinquitas nola r) tam ex patre, quam ex matre accipiuntur. Quav
sit, episcopus canonice perquiraf: cl si inveiila -personae sequentibns quoque gradibus similiter pr,o
• subslanlia eafum, quoein quo gratiu.siibsistunt, ipso
propinquitas fuerit, separehlur.
CAP.22. — De eadem re. drdine jiuplicanlur. Isloepersonae in secundp gradu
. (Ex concilio Romano.Gregor.) Si quis neplem suam ideo duplices appellantur, quia duo avi, et palernus
in conjugium duxcrit, anathcma sit. est, et niaternus. Item duo genera nepotum sunt.
siVe Px filio, sive ex fiiia procreati. Frater el soror
, CAP..25. — Deeadem-re. ex transverso veniunt, id est, aul frater patris, ant
(Ejusdem Gregor.) Si quis consobrinam in con- ffaler matris; quia aut patruus, aulaviiHculus nomi-
jugium duxerit, analhema sit. natur. Qui et ipsi hoc ordine dupiicantur.
CAP. 24. — De eadem re. CAPITULUM 5.
(Iteni ejiCsderiiGregori} Si quis d'e propria cogna- . Terlio gradu yeniunt supra, proavus pfpavia :
tione, velquam cognalus habtiil, in cohjngium du- infra pronepos, proneplis : ex obliquo, fratfis, so-
xerit, aiialhema sit. Tprisque filius, vel filia. Palruus. amita, id est,
?SK DECRETORUM LlBRl XX.-^ LIBER SEPTIMUS, '781*
A CAI-ITIILUM 7.
patris frater, et soror. Avunculus, matertcra, ma
tris fraler, et soror. ieplihio graau, qui suivt cognati recla Hiiea, su-
pra infraque pro propriis nominibUs non appellan-
, CAPITULUM 4.
lur, sex ex transversa linea continenlur fratris
Quarto gradu veniunt supra, abavus, abayia : sororis adnepos adneptis, consobrini filii, filioeque
infra abnepos, abneptis : ex obliquo fratris et so- successionis. Idcirco gradus seplem consliluii sunl r
roris, nepos, neplis, patruelis, soror patruelis, id qui ulterius per rerum naluranv, nec nomina inve-
est, palrui filius, vel filia. Consobrinus, consbbriua, niri, riec vila succedenlibus prorogari polest. In
M1est, avunculi et malerierae fiiius, vel filia. Anvi- bis scpleni gradibus omnia propinquitatum nomina
iinus, amitina, id est, amitae filius, vel filia. Itemque coiitinentur,uliraquos afrmitasinveniri, necsuccessio
consobrini; quia ex duabus sororibus nascuntur. polest amplius propagari.
Quibus accrescit patruus magnus, amila niagria, id CAP. 29. — De. incesluosis
avi et qui admoniliones sacer-
est, paterni fraler soror. Avuneulus magnus, doium conlemnunt.
mateiiera magna, Id esi, avise tain paternae, quanv (Exconcilio Turon., capiie M.) Iiicesluosi, parri-
maternse, frater el soror. eidae, homicidse, multi apud nos, proh dolor '. repe-
B riuritur : s;ed aliqui ex illis sacerdolum nolunt
CAPITULUM 5.
admpnitionibus aurenv accommodafe, volentes in
Quinlo.gradu. veniunl supra quidem atavtis, ala- prislinis perdurare criminibus : quos oportet per
via : infra adnepos, adneplis : ex obliqUo fratris et
• saecularis; ppientioedisciplinam a lara praia eonsue-
sororis, pronepos, •proneptis : Jxatres patrueles, : tudinecoerceri, qui per saliitifera sacefdotvim mo-
sorores palrueles : ainitini, amitiiiae-: consobrini, nita noluerunt revocari.
consobrinoe filius, Vel fiiia,' proprius consobrinus,
— Quod infra sexiam geiieraiionem con-
consobrina, id est, palfiii magni, amiiae-magnoe, CAP. 50.
av.uhculi niagni,- materlerse magnse filius, yel filia. jugia non fiant,.
Quibus accrescunt propalruiis , proamitat-Hi sunt (Ex concilio apudConfluenliam cui interfuit llen-
el Curdlus, reges, capite 1.) Anno Dominicse
proavi materni frater et soror, proavunculus, pro- ricus,
Confluentiani jussu,
matertcra. Hi sunt proavise paternse, maternseque ' incarriationis DCCGCXXII, apud
fraterei soror, proavique materni. Hsec species,'nec venerabilium principum Caroli videlicet, et Henrici
aliis gradibus quain scripta est, nec aliis vocabulis regum reve"rendissimorum, congregati sunt episcopi
declarari polest. numero YIII: Hermannus Agrippinensis archiepisco-
pus, Ilerigerus Mogunliensis archiepiscopus,.Thiedo
CAPITULCM 6. Wirceburgensis episcopus, Luittharius Mi-ndanensis-.
Sexto gradu veniunt supra tritavus, trilavia : iri- - episcopus, Dolo Osneljurgensis episcopus, Richgou-
fra trinepos, trineplis : ex obliquo fralris et sororis, wo AYormaciensis episcopus, Richwinus Strazbur-
abncpos abneptis, fratres patruelis, sorores palrue- gensis episcopus, Unvvano Padebiunensis episco-
iis. Amitini amitinse, consobrini consobrinse. Patrui pus, ciim abbatibus aliisque sacri ordinis viris
rnagni, amitse magnse, avunculi magni, materlerse quamplurimis. Cnp. 1. Qui, ipso cooperanle et sen-
magnae. Nepos neptis proprioris consobrini filius lentias eorum confirnianie Domino nostro Jesu
vel filia, qui consobrini appellantur. Quibus ex Iatere Christo, in synodali residenles convenlu multa uti-
accrescunt propalrui, proamilse : proavuiiculi, pro-_ lia ac sanctie Dei Ecclesise profutura sahiberiiino
malerterae filius, vel filia, adpatruus, adamita. Hi tractantcs consilio inter caetera quae slalueruni, hoc
sunt abavi palerni frater etsoror, abavunculus, ab- maxime necessarium, et instanii, proli dolor ! lein-
malerlera. Hi sunt abavise paternoe maiernseque ppre per abusionem frequentissimuin cognatioiiis
frater et soror, abavique malerni. Haec quoque inceslum, summa cauiela vitandum firmaverunt:
explanari ampljus nou possunt., quam- auctor ipse . .hoc-esl,.ne,uIlus Ghristianus-infra sexlam .genera-,
disseruit. fj tionera nuplias copulare proesumat.
FiNIS LIBRl SEPTIMI.
787 . BURCHARDIWORMACIENSIS EPISCOW 18&
Stquitur figura sancti lsidon episcopi de seplem gradibus comdnguiitiiciiis.
INDEX CAPITULQRUM LIBRI OCTAVI.
CAP. 1. De illis quos unus aut ambo parentes sancloe A 6. Quod monachum paterna devolio, vel propria
religioni tradiderint. professip faciat.
2. De virgiiiibus quse sponte, non coactse parenlum 7.^ De ciericis qui se fingunt moaachos esse.
imperio, habitum religionis susceperunl, 8. Quod spontaneum proposilum monachi mulare
3. De iilis qui se anfe legitimos annos lotonderunt non liceat.
et velaverunl. &. Ut monacho sine eonscientia sui abbatis votum
i. De illis qui seme* in clero depulali sunt, aul vovefe non liceat.
nionachorum vitam expetiveruut. 10. D,e virginibus quse ante 12 annos, inscijs mun-
&. Ut canonici qui in monasterio monachorum con- diburdis suis, velamen sibi imposuerint.
verssntur, aui monachice vivanl, aal sub cario- i\: Uiclerici, ex ea Eccle6ia in qua semel legerint,
nica regula eoristringantur. ab alia non recipianlur.
?89, DEGRETORUM LIBRl XX. — LIBER OCTAYUS. TjS^
13-. De. virginibus necdum velaiis~, quse tamen In.A 48. Ut viduoevelatoe ad nuptias ire non debeanl, ...
proposito virginali se siinUlaveranrpermanere. 47. De vidua quae sub.obtentu Teligiopis velum id
13. De sanclimouialibus si a proposito sacro devia- tempus sibi imposuerit. ' ..-.'
yerint. 48. De viduis el puellis.quse in dpinibusprppriis ha~
14. De eadem .re. bitum religionis susceperunt.
15. Quo tempore sacrura yelamen sacrls virginibus 49. Quod sanclus Gregorius quamdam feminara
imponi; debeal. velatam qnoe sacrunv proppsitum transgressa est
16. De eadem re. '
comprehendi jusseril.
17. De saiictimonraiibus, quse alias velare prsesu- 50. De viduis yelatis, si voluptalibus carnis inservire
munt. aecusantur.
18. De yirginibus, qua aetale velari debeant» 51. Ut sacrilegi dijudicenlur qui, se sacratis -fcmtV
19. Quod desponsatam puellam alii viro non s'il li- nis niisciierunt.
cilum dare, monasteiiunv auteriv licet eligere, si 52. De his quv sanctimoijiales virgines velviduas ve*
vult. latas rapiunt. •
20. Ul aliquis incognitus non cilo .'n monaslerio 53. Ut clerici seu laici cum bono teslimoniocum
monachorum recipiatur;; jg sacris puellis loqui debsant. ......
21. De clericis qui monacliorum. proposilum appe- 54. Quod mulieres velatae, aul in monasteriis, aut
Uint, in domibus suis habitum observent.
22. De virginibus sacris, quse propter dislrictiorem 55. Ut adolescentiores yidua?, vcl sanctimoniales,
vitam ad aliud monasterium ire disposuerinl. ab episcopo non negligantur.
23.. Quo vestilu virgines ad consecralionem- venire 56. Ut unusquisque episeopus clericos. in suo ppisco-
debeant. pio vagante,s.ad suum episcopum redire faciat. --.
24. Ut prseler scfentiam domini sui^sefyus. non. effir .57;,De.ciericis.vagis.
ciatur monachus. 58. Ut moriachse monastice yivant, et: canonice-
25. De illo qui sefvnm alienum cattsa religjonis' docet secundum canpnicamviiam vivant.
" '
contempere dominunvsuum. 59. Ut sanclimoriiales abbatissse suaesint obedientes,
26. De fugitivis clericis. 60. De feminis, quse propter continentiam mulie-
27. De soecularibus, si se semel per religionem to- brenv miitanl babitum.
londerint, et post laici efficiuntur. 61. De illo qui virginatem custodierit , nnplias
28. Ut servus in nionasterium non recipialur ne- autem exsecraverit.
sciente domino suo. I 62. De feminis quae propter rehgionem crines to-
C
29. De inciiachis ac monaehabus qui se sacrilega londerint.
contagione miscuerunl. 63. De iilis qui pfopler coritinenliam palliis vcstimv
30. Ut non liceal Deo sacratis nuptjalia. jura, con-. lur. . .
trahere. 64 De illis qui virginitatem observant, etsic.exiol-
51. De his qui sahclimonia.les.in.malrinvoniuni acce-, luntur.
perinl, ut separati siiie spe conjugii maneaiit. 65. Quod non sit permittendum monaclios el mona-
32. De virginibus quse praevaricalse sunt, chas in uno monasterio simul habitare.
53. Ul viduse veluui sibi imponere non debeant, in- 66. Ut episcopus irionasteria monachorum et san-
consulio eplscopo suo, et ne presbyteri eis impo- ctimonialium frequenter visilet.
nere procsumanl, quod et epjseopis non licet. 67. Ut abbates in potestate episcoporum cohsistant.
54. Quod yiduse suhnulla benediclipne sint velandae. 68. De monachis qui filios procreaverint.
55. De yiduiS; quse semel sacrae conversatioais ve- 69. De sanctimonialibus quoe vim barbancam per-
lanien suspipiunt. tuleruiit.
36. De viduis, ui. nullus eas velare altentel. 70; De quadamabbaiissaquffiseproclarnaveratsuper
57. De nobilibus :feminis, quoe, postquam velalse ^ -mihiibus in claustrosuo hospilantibus.
fuerint, domi iii delieiis residere deleclantuf. 71. Quod res ecclesiaslicse ad laieds disppriendai noh
3S. De his qui velataselDeo cousecratas in conju- "' -
respiciant.
gium dnxerint. •'-- 72. De eadem re.
59. De viduis quae professam coniineniiam praeva- 73.. Ul abbates ad synodum ire noji cogantur, n.isi
ricatse sunt. , - , pro rationabili re.
40. De eadenv re. 74. Utcongregaiionesnionaclionimsiriecollaudailoris
41, De eadem re. episcopi fieri noniiceat.
42, De feminis quarum marili' obieriui, ut; non 75.. De virginibus sacris quse paTeniibus priyanlur.
cilo se veleiit. .: 76. Qui religiosis feminis prseppnendus sit.
43, Ut viduitalis professio coTamepiscopo fiatv 77. De sanctimohialibus, quid.iii iiaustrft face.re~de^'
44_ Ut nullus.veiet, vel jtibeal, vidua.s vefvii^-iues beant. .. : "".".. ,'. ,.
nubere. - 78. Nullus iaiciis.clausLra .sanctimpniaiiuni.ihgre-
45. De viduis proposilum relinqueutibus. diatur, nisi adopera excrcenda, .,„,..„
Wl BURCIIARDI WORMACIENSISEPISCOPI . 7.92"
79. Janitrix clauslri rion eligatur, nisi testimonium iA 92. Ut episcopi sive abbales
antesejocatiirpia fieri
habealbonuni. non permittaiil. ''".'
«0. Utabbatissa, hisi per licenliam sui episcopt, a 93. De illis qui ab episcopo seu ab aliis avaritiae
monasterio non egredialurV * causa seducli se tolonderunl.
81. Ut unus aDbas duobus monasleriis prseesse non 94. Ut abbatissa magnam curam babeat de COIK
debeal. gregalione sua.
82. -Ut monachi compalres non habeant. 95. Uf sanclimoniales in domibtis suis cnm aii-
83. Quod feminse in eonventu doccre non debeaiit. quibus masculis manducare vel bibereiion prse^
84. Ul femina poeniteiitiam dare non debeat, nec sumant.
sedere inter sacerdotesln convivio. 96. Qualiter indignus abhas a suo separetur. officio.
85. De mulieribiis virorum causas discuiienlibus. 97. De clericis qui tonsuras di.miscri.nl,el uxores;
' •
86. Quod abbas pro huiniliatione locum suum re- accepennl. j
Iinquere possit. 98. De puellis quac seautelegiiiniosannos.siiasponte
87. Quod laicus in ecclesia leclionem recitare non sacrae religioni iradiderint,
debeat. 99. De illo qui filiani, aut nepiem, ve.l parentem
88. Quod non liceat episcopo abstrahere rem mona- B suam Deo omuipolenli offerre volueril,
sierii, quamvis erga se peccaverit abbas, 100. De eadem re.
89. Ne monaehi placita saecularia adcant 101. De abbaie qui feminas n monasierio spo fe-
90. De negotio sseculari. slivitates celebrare permiserit.
91. De clericis injusle lonsuralis. Indicis capilulorum finis.
BURGH ARDI
WORMAGIENSIS ECGLESIJl EPISGOPI
DECRETORUM LIBER OGTAVUS
DE flRIS AC FEMINIS DEO DICATIS,
ARGUMENTUMLIBRI. C duodecimum aetatis eorum aiinum liccntia poterit
Libro hoc de viris et feminis, qui, Deo dicali, sa- esse. Postea vero an voluntate parentuin, an suoe
crumproposilum reliquerunt, deque eorumdem poe- devolionis sit solilarium volum, erit liliis licilum .
nitentia traetatio instiluilur. feligionis adsumere cullurii. Quisquis atilem, vel
CAP.1.— Deillis quos unus aul ambo parentes san- aholilione tonsuroe, vel saecularisvestis assumptione
clce.religioni tradiderinl. deleclus fuerit alligisse transgrcssionem, excommu-
(Ex^concil. Tolel. xi, capile 6.) Qupniam hucusqiie nicaiipnis censuram accipiat et religioni semper
dissolutae operationis effectus inlerdum nulare fecit inhsereal.
honesltim constilutionis edictum, dunv incognite re- CAP.2. — De virginibus quie sponte, non coaclw p/i- -
solvi putatur quod indissolubili sanctionis auctoritale renlum imperio, habilum religionis susceperunt.
lenetur : ideo quidquid obvium ex. incerlo occurre- (Ex decr. Leonis papm, cnpiieM.) Puella? quae non
ril evidenter abjicidecet, utde cseieronihil super- parenliim coactse imperio, sed spontarieo judicio
sit. quod indubium nulcl. Ideoque si in qualibel virginitatis propositum atque habitum susceperunl,
minori aetate, vel religionis tonsuram, vel religioni sipo.stea nuplias eligunt, pracvaricantur, etiam si
debitani vestem in utroque sexu filiis aul unus aut nondum eis gratia consecrationis acoessit. Cujus riti-
ambo parenfes dederinl, certe vel nolentibus aul D que non fraudareiitur munere, si in proposito per-
nescientibus se susceptam el non mox visam in filiis manerent.
abdicaverinl, sed vel coram se vel coram Ecclesia CAP.5.— De illis qui se ante legilimos annos tclon-
palamque in eonvenlu eosdein filios talia habere derunl el veiaverunl.
permiserint, ad soecularem reverli habitum ipsis (Exconcilio Mogunl. cui inlerfuil.Caro.us nnperd-
'
liliis quandoque penitus non Iicebil, sed convicli tor, et Ricolphus archiepiscopus, in clauslro S. Alba-
quod tonsuram aut religiosara vestem aliquando ni, capite 20.) Si quisante annos legitimos lonSura-
iiabuerint, nvox ad religionis et culium babitumque ius est sine consensu parentum suoruin, et si ipsi
revocerilur, el sub stremia disfrictione hujiisceob- parentes iufra arinum non se rcclamaverunt ad prin-
servantise inservire coganiur. Pareiitibus sanis filips cipem, aut ad proprium episeopum, auiadTriissuni
Teli^ioni' contradere iion amplius, quam usque ad domiuicum, in ipso clcricalu permaneati Si vcre
7S3 DECRETORUMLIBRI XX. -^ LIBER OCTAVUS. 794;
post legilimos arinos per vira clericus factus est,. et A devolulus esl', publicse pceriiienlise sal-isfactione
infra arinum ad super memoralas persorias rninime purgandus est: quia el si iimoceris inilitia , ct ho-
se reclamavit, ita in clericatu permaneat sicut is nestum polest esse conjugiuin, electioriciiiincliorem
de quo superius diclum est.Si yero prsefalseperso- deseruisse transgressio est. : •
nse infra annum reclamationem fecerunt, bi qui eos , -CAP.d. — Utmonachosine conscielitia sui abbatis
clericos fecerunt, ipsis •siye paren.libus eoruni hpc vqlum vovere iwn liceuh :, . ;
per legem exsolvanl quod conlra eos contraxerunU (Ex diciis Basilii.) Monacho non liceai Yolmnvo-
llle vero qui ante legilimos ann.os tonsuralus est, vere sine consensu' abbalis. sui. Si autcm vcvcrit,
utrum in eadem tonsura permanere debeat necne, frangendum erit.
in potestate sii parenium. Si veio is qui tonsUratus •GAP.10. •—De virginibus qute anle XII annos, in-
sciis niundiburdis suis, velumen sibi imposueriut..
est alicujus servus liiit, domino per legefn cmeii-
detur quidquid de e]Us servoconlraeum contractuih (Ex cqncilio Tribur., capiie 10.) Vjrgines quoeanle
XII annos, insciis.inumlibu.rdis suis, sacrum vela-
«sl. Ilie Tero qui lonsuratus est, ulrum in eadehv
nien capiti .suo.imp.osuerint, el ilji ..mundiburdi.
tonsura pernianeat, in poteslale sil domini sui. Si
vero hi qui liberi sunt, ante legilimos aut posf iegi- anniim ,et diem hoc taceiido cpnscnseri.nl ,. in
anuo
timos anrios, hocmodoysicui superius laxatumest, " sancto proposilo permaneant. Et si in praedicto
et die pro illis se proclainaverinl, petitioni eorum
tonsurati 'stirit et *ad gradus ecclesiaslicos pervehe-
assensus praebealur, nisi, forle Dei limore laelis,
ririt, in eisdem gradibus perseverarc cogantur. Si cuin eorum
vcro servus, qui' superius iaxaio modo tonsnraius licenlia in religionis habilu perseve-
est, et ad gradus ecclesiaslicos pervenerii, domino rent.
suo perlegem emendetur, el ei redditus in suo gra- CAP.11...—Ut clerici ex ea Ecclesia, in qua semel
ab alia non recipiuntnr.
legerint,
du permaueat, Hoe et de velandis pueiiis observan-
dum est. (Ex concilio Africana, capite 57.) liem placuit nt
;quieuhque in Ecclesia vel semel legerit-, ab alia
JCAP.4. — De illis quisemel in clero deputali sunt., "Ecclesla ad cleriCatuni non teneatur.
auimonachofumvil.amexpeliveruni. ;CAP.12. — De virginibus necdum velalisjquw latnen
(Ex eoncilio Chdlced. capile 7.) Qui.seinel inclero in proposilo virginaii se sitnulaveranl pemiunere: -
depulati sunt, aut monachorum vitamexpetiveruiit, decr. Innocentii papce , capile 20.) l-mevero
statuimus neque. ad militiam, neque ad (Ex
dignitaiem -quae, necdum sacro velamine ieclsc, tamen in prp-
aiiquam venire mundanam : sed hoc lenlantes el posito virginali semper se simulaveraiit permanere,
.non agentes pcenilentiam, quo minus redeani ad hoc iicet velatae non fueriht, si forte niipserint, revo-
quod propler Deum primitus elegerunl, anathemati- ,2'candae surii, et agenda poenilentia illis cst : quia
zari.
- sponsio earum a Domino tenebatur. Nairi'si Aposto-
CAP. 5. Ut canonici qui in monasierio mqnacho- ius illas qtiae a
rum conversanlur, aul monachice vivanl, aut sub proposito vidtiitatis discesserunt
canonica i-egulaeomtringanlur. . , dixcral habere damnationem , quia prinlam'fideni
(Ex eoncilio Mogunl., capile 17.) Prsecipimus ul irritam fecerunl, quanio inagis virgines quaeprio-
nnusquisque episcopus sciat per singnla monasteria ris promissionis fidemfrangere cohatsesunt?
— De' saiiciimoniulibus, si a propdsito
quanlo quisque abbas canonicos in monaslerio suo GAP. 15. sacro deviaverinl.
liabeat, et hoc omniiio ambo pariter provideant, si
jnonacbi fieri voluerinl, regulariler vivanl, sin au- ialiler{Ex decr. ejmdetn, capite 19.) Quse Chrislo spiri-
nubunl, sflpostea publice nupserint, vel se
teav, canonice viyant omniiio. danculo corfupefini, noii' eas adinitieridas -esse ad
CAP;6. — Quod monachum palerna. devolio, vel
propria professio faciat. agendam poenitentiam , nisi is cui se junxerant de
(Ex concilioToleian. capile 49.) Monachum auteiii nvundo repcsseril. Si euim de honiiiiibiis haec ralio
paterna devotio, aut propria professio facit. Qtiid- cuslodilui;, ut-qusecunque viventev.iro.alieri nupse-
quid horum fuerit, alligalum tenebit. Proinde his ril adultera habcalur, nec ei.. agendse poenitentise
ad mundum reverti recludimus aditum , et omives1)iicentia concedatur , nisi unus ex bis iucrit Jefun-
ad saeculum inierdicimiis regressus. gtus :quanlo niagis de-illa tenenda.est ,quae ante
CAP.7, —:De clericis qui se fingunl monachosesse. immprtali se sponso conjiinxerat et posteai ad liu-
. (Ex eodeni concilio.) Ul clerici, qui se fingunt manas nuptias transinigravif?
€AP. 14,—:De eadem re.
Ivabitu el nomine monachos esse , et non.sunt,
omnimodis cprriganiur atque emendenliir, ut vel (Ex conciito Toletan.)-De viris ac feminis sacris
:
»'cri monacbi siot.yel veri canonici. propositiun.- iraiisgrcdieniibus eacruiii -proclivis
CAP, 8. — Quod spo.niiiiieum propositum moiwchi cnrsusest a -volunlaie,'et imiiatiixnaiura vj.tiprun.i.
. . . mulari non iiceat. Quamobrem quisquis viforam vei inulieriiin habifum
(Ex decr. Leonis papw, capite 26.) Propositum scmel iriduerint, vel induerunt spoiiianeereligiosuriT,
inonacbi.proprip arbilrio autvoluntate susceptuih, aul si vir dedilus Ecclesiifi thoro , vel femina fue-
-deseri non poiest absquc peccato. Quod cnim quis rit, aut fiiil delegal.v puellariim monasierio , iu
vovii Deo , debel et reddere. Unde qui relicta sin- ulrOque sexii prsevaficniov ad propositum invitus;
gujariia.tis profcssibiic ad nvilitiam, vel ad nuptias: reverti cogalur, ui vir deioridoalur, et puella riiona-
.795 BUftCHARDI W0KMAGIEN5IS EPISCOPI: 7P
slerium ingrediatur. Si autem quo.Iibet patroCinio A , iifis, aul servtis, aul liberlus, v.el-colonus qtiieramr
deserlores permanere volucrinl, sacerdoiali scnten- a diimino suo, reddatur ei cum omnibus.quoe aflur
tia a Chrisliannrum coetu habcantur exiprres , ut lit, fide tamen accepta de impunilate. Si aiitem in-
nec locus eis ullus sil communis. Yiduas quoque tfa. triennium requisitus non fuer.it, pos.lea qtiseri.
tiniversalis jam dudum slatuit synodus, professionis iion pplest, nisi sit lam loiige quod inveniri non-pos-
vel habilus sui deserlrices , ut superiori scntenlia sil, sed lanium ea quoe in monasterium adtluxit,
coiidemnentur, dominus servi recipiat,
•CAP.15. — Quo lempore sacrum velamen sacris vir- CAP.21. —De ctericis qiri moriaclwruinnpropositum
ginibus imponi debecil. appelunl.
l.Ex decr. Gelasii papw, capite 12.) Devotis quoque (Ex eodem, cap. 50,) Clerici quj.. monachorunv
virginibus, nisi aul in Epiphania', aul in albis Pa- propositum appelunt, et meliore.nvyjtani sequi cu^
schaiiims, aut in apostolorum nalalitiis, sacrunv mi- piunt, liberos eis ab episcppis in monasteriis largil.i
niine velamen imponatur, el npri ante XXV annos; oporlet iiigres.sus, nec iulerdici. propositum eprunt,
nisi fortc, sicul de baplismate dictum est, gravi lan- qui ad conleiriplationis desiderium irausire ni-
guore correplis, ne si hoc munere de soeculpexeant, tuiitur,
imploraniibus non negetur. B CAP,22. — De vtrgtttibus sacrisx quw prapter disfri-
cliorem vilam ad aliud monasierium ire disposue-
CAP.16. — De eadetn re, rinl.
(Ex concilio Milevil., capile 26.) Item placuit ut (Ex concilio Tribur., cap. 11.) Yirgines sacrae,
quicunque episcoporum necessilate periclitanlis pu- si pro lucro aniniav suae, propler dislricliorem viiam
cliciiiseyirginalis, cum vel pelitor potens vel iaptor ad aliud monasleiimn pergere disposuerint, ibidcm-
aliquis formitiatur, v.cl si eliam aliquando merlis qne cominonere deereverinl, synodus concedil. Si
pericnloso scrupulo compunctafueril, ue non velala vero fuga discipiinse alium lpcuui quoesierinl, redire
rnorialur, aul exigenlibus parenlibus, aut his ad coganlur.
quorum curam perliiiel, velaveril virginem, seu ve- CAP. 25. — Quo veslitu virgincs ad consecrationeii}
bvvilinlra vigesiinuni quintum annnni sel.afis,npn ei veifire debeunt.
obsil consilium, quod de isio nuniero annprum con- (Ex concilio Cariluig., cap. 11.) Sanciimonialis
sfitulum cst. virgo, cunv ad consecrationem suo episccpo offera-
CAP.17.-—Desanclimonialibus quw alias velare prw- tur, in lalibus vestibus applicettir, qualibus semper
sumunt. . usura esl, professioiii et sanctimonioe aptis.
(Ex decr. Euiychiw vapw, capile I5.J Nihilominus CAP.24. — Ul prwter sctentiam domini sui, servus
eiianv in quihusdam Iocis inolitum iuvenimus usunv C ; tton efficialur monachus. .
slultitise plcnuin, ei ecclesiasticoe aucloiitati con- (Ex concilio Aretaten., capite4.) Placuil in mcna-
irarium, co quod videlicet nonnuilae abbatissse et slcriis iion.esse snseipiendum servunvail monacliuiH
aliqusD.ex sanctiniouialibus vjduis et ptsellis vifgi- faciendum, proeler proprii Doinini vulunlatem. Qui
nibus contra fas vel.um imponere prtesumant. Et vero hoc conslitiHiim nostruni exccsserit, eum a
ideo nonnuike injuste velaloe putanl se liberius suis coriimunione suspciidi decrevimus, ne nonien Dc-
carnalibus desidcriis posse inservire, et suas volun- mini blasphenieltir.
lates explere. Quapropter staluimus ut si abbatissa CAP.25. — De illo qui servnm alienum, cqusa reli-
;Hil quxlibel sanctiiiionialis posi' haric. derinitionem gionis, docel contetnneredominum suum.
'
in lanlam audaciam proruperil iit aut vi.duamaut (Ex concitio Braggar., capite 47.)-Si quis servum
puellam virginenv veiare prsesumpserit, judicio ca- .alieuuni,causareligionis,docelconteniiiered6minum.
nouieo usque ad satisfaclionem subdatur. siiuin, et recederc ab ejus scrvitio, durissime in
GAP.18. — De virginibus,qua wlale velari debeant. Tjmuibus arguatur, el ad poeniientiam conipellatur.
CAP.26. — De fugilivis.ciericis.
(Ex decr. Pii papai.) Ut. virgines non velenlur
aiile XXV annos oetatis, nisi forle neccssitate peri- " (Ex decr. Leonis.papw.) Fugitiv.umvero cjericum,
ciitaivlis pudiciiise virginalis. Et non sunl conse- aut monachum desereniem discipliuain, velul con-,
crandoe alio tempore nisi in Epiphania, et albis lemptorem placuit revocare. .
— De swcularibus, si se semel per religio-
Pasclialibus, el-in aposloloruuvnataliliis, nisi causa CAP.27. ncm toiotiderini, el post laicieffichintur.
iiiortis urgente.
CAP.19.— Quod desponsalain puetlam alii viro nonsil cularibus (Ex concitio.Tolclan.v, capite 5.) Quicuiiqueex sse-
iicilum dare.monasierium aulem licel eligeresi vull. accipientes poenitentiam se (oloivderunl, et
laici effecli sunt, compiehensi
(Ex decr. Eusebiipapce, capiie 10.) Desponsatam rursiis pfaevaricantes
ad poenileiuiam cx qua reccsserunt
pucllam non licel parentibus dare alii viro, lameu ab episcopo suo,
inonasterium licet eligere, si voluerit, revocenlur. Quod si aliqui qui per potentiam irre-
CAP.20. — Ul aliquis incognilus, non cilo in mona- vocabiles sunt, nec admouiti reverteritur, vere ut
sierio monachprumrecipiatur. aposlatx coram Ecclesia anathemaiis seiitentia
(Ex concilio Tbleian., cap. 5.) Si aliquis incognitus condemneiitiir. Non alilei el lii qui tonsi coljaudaii-
nionasterium ingrcdi voluerit, ante triennium mo- llbus parentibus fuerint, seipsos religioni devpve-
nachi habitiis ci non pisestelur. Et s'r intra tres au- runt, el postea habilum sajcularem sutripseruni, et
797 DECRETORUM LIBRI XX."— LIBER OCTAVUS. W-,
iidem a saccrdote coinprehensi, ad ciillum religionis \ nis hormse; conlrimaciler iransgressor exstitcrit"
acta prius pcenitentia. revocenlur. Quod si reverti scilicef ut aliquas viduas vclaie pfoesunial, quia hoc
nolunl, vereul apostalx anathemalis senlentiaesub- pt episcopis non licet, gr.idus sui periculum incur-
jiciantur. Quse forma seivabilur, etiam in viduis rat. Similiter el de puellis virginibus a presbyteris
virginibusque sacris, ac pceiiilentibiis leinims, quse non vclandis staltiluni eSt, ui si quis hoc facferc
sanclimonialem habitum induerunt, el postea aul lentaveril, lanquam traiigressofcanoiium damneiur.
vcslem muiaverunt, aul ad nuptias transierunt, CAP, 3i. — Quod riduw ' sub nuila benedklione siril
CAP. 28. — Ul servus in monasterium non recipialur, velandw.
nesciente domino sno. (Exdecr. Gelasiipapw, capile 21.) Nam de viduis
(Exconctlio Chalced., capile 4.) Ntillum venrreci- sub nulla benediciione. velaiidis , superius latius
pere in monasleriis scrvuiviobtentu monachi preeter duximus disserendum. Quoe si propria voluntalc
domini sui conscientiam Iieet. 'professampristini coiijugii castitalem nuitabili menlo
CAP. 29. — De monachis et monachnbus, qui-se sa- calcaverunt, pericuii earum inlererit, quali Deurii
criiegu conlagione miscuerint. •debeanl satisfactiohe placare. Sicut cnim si sc for'-
(Ex epist. Syrjcii papce, caphe 6.) Impudicas silaii coniinere iion poieranl sccundum Aposlolum,
ileieslabilesque personas, iiipnac.horum scilicel al- JJ nullatenus nubere velabantur, Sic habita secum xie^
que monacharuin, qtiae, abjeclo prpposito sanclita- liberatioue, proniissani Deo pudicilise fidcm debue-
lis, illicita ac sacrilega contagione se niiscuerunt, et runt custodire. Nos aulem nullum lalibus- laqueiim
in abruptum conscienliae desperatinne perducloe, de debemus ihjicere, sed solas adhortatioiies' proeinii
illicitis complexibus libere filios procreaverunt, a •sempiterni, pcenasque proponere divini judicii;: ut
moriasteriornm ccelu ccelesiaruinque .coiiventibus noslra sit absolula conscientia, et illarum' pro se
eliniinandas esse mandamu.s, qualenus retrusrc in ralionem Dco reddat inleniio. Cavendum quippe
suis ergaslulis, lanluni faciniis coniinua lanienla- est quod de earum moribus actibusque beattis
tione defleutes, purificatorip possint plenitudinis Paulus lestatur apostolus, quod planitis exponere
igne decoqui, ul eis vel ad moiiem salienv solius -praelerimns, ne sexus instabiiis non lam deterreri
misericordiae intuilu per communionis gratiam possit quanv adnioneri videaltir. ,
subvenlri, : : .CAP. 55. •—De viduis quw semel sacrai coriversa-
CAP.30..—i-Ul non liceal Deo sacralis nuplialia jufa lionis velamen suscipiunl. ,
conlrahere. (Ex concilio Aurelian,, capiie 3.) Vidtioequoe spon-
(Ex concilio Clidlced. capiie 16.) Virginem quae se .t.iinea yoluntale ab allari sacrae conversalionis vcla-
Dco Domino consecravit, simililer et monaclium non P men suscipiunt, decrevit sancta synodus in eodem
Jicere nuplialia jura coutrahere. Quod si hoc invenfi proposito eas pernianere. Non eniiii fas esse decer-
fuerint perpetrantes, excoivimunicenlur. Confitenii- nimus, ut pos.lqtiam se Domino semel sub yelo
Vibtis autem, decreviinus ut habeat auctoritaiein consecraverint, elinler velalas oblationes fccerin!,
ejusdem Ioci episcopus,: misericordiam humanila- iteruni eis concedi Spiritui sancto menliri. ......
temque largiri. CAP.36. — De viduis, ut nullus eas velare altentel.
CAP.51. — De his qui sanciimoniales in matrimo- (Ex concii. Mogunt.,cap. 6.) Viduas aulem velare
nium acceperint, ui separali sine spe canjugii ma-
•"' neant. ponlificum nullus atleiuel, prout constituium est in
decretis Gelasii, capilulo Xlll, quod ncc aucloritas
(Exepisl. Pascuelispapw, capile \\.) Hi igilurqui
scientes sanctimonialibus feminis in matrimonio divina, nec canonum forma prseslilil. Quoe si pro-
sunt ad injuriam Chrisli copulati juxta eensuram pria fuerit voluntate continentiam professa, ut in
XXI legitur, ejus inientio
Christiani zeli separcntur, et nunquam cis conce- .ejusdem Gelasii capitulo
datur jugali vinculo Teligari, sed in poenitentios se prp se reddat rationem Deo : qoia sicut sccunduni
lamentis vehemeiuer, dum vivunt, afJjciaiit. Apostolum, si se conlinerenon poterat, liullateiius
GAP.52. —: De virainibus quw prwvaricalw sunt. . nubere velabatur, sic secum habita dcliberalione,
promissam fidem pudiciliae Deo debet custodire.
(Ex decr. Gelasii papw, capite, 10.) Virginibus sa- rj Nos
cris temere se quosdam sociare cognovimus, et posl auieni, aucloritale Patrum suffulii, in hoc sacro
convenlu sancimus, et liberejudicamus, si sponte
dicatum Deo proposiium, incesta fcedera "sacrilega-
velainen, quamvis non consecraium, sibi imposue-
que miscere. Quos proliuus seqtuim esf a sacra
conimunione detrudi : el nisi per publicam proba- rii, el.in. ecclesia inler velatas oblationem Deo ob-
lulerit, veiit, nolil, sanctimoniae iiabitum ulterius
tamque poenilenliam oninino non recipi, sed lamen licet sacramento confirmare vclil eo
his vialicum u"esseculo transcuntibus, si digue poe- habere debet,
teiiore ef ratione velamen sibi iinposuisse u.t ite-
nitueriiit, non negelur. rtiin posset deponere.
CAP.33. — Ul vidncevelutnsibi imponere non debeant
inconsullo episcopo suo, ei ne presbyleri eis impo- CAP.37. — De nobilibus feminis quw, posiquamveia-
nere prwsumanl, quod et episcopis non ticel. tw fuerinl, domi in deliciisiesidere deleciuniur.
(Ex coiic. Rothomacj.. capile 9.) Stalutum est (Ex cbncilio apud Aquisgran., LuclovicoPio prw-
viduas non debere 'vclare se, inconsullo suo epi- senie, capite 6.) De nobiiibus feminis quoe amissis
scppo. Simul el hoc slaluiuni est, ut si quis- viris repeiile velantur, et in propiiis domihus di-
piam presbylcrorum deinceps hujus coustilutio- versas uecessilates opponenles residere delectau-
J94 BURGHARDIWORMACIEX-SIS EPISCOPI 800
tur.de quibus in aliis convenlibus coram serenitate jA rint, atque ad secundas nuptias Iransilum feceiiht?
vestra. jani dudum venlilaluin et definitum est, Quse et-si violentia irruente ab aliquo oppressxfue-
majori solertique studio adraonendas et instruen- ri.nl, ac postea deleclatione libidinis permanenle iu
das ab episcopis slaluimus, quaienus stioe saluli cpnjugio raptori vel violento yiro consenserint, danv-
consulanti ne sic indiscrete vivendo, et propria nafione superius dicta leneantur obnoxioe. De lali-
noxiaque libertate utendo, et per diversa vagando, hus ait Aposlolus : Cum enim luxuriatse fuerint,
periculum aniniarum suarum incurranl, semper ilr ntiberc in Chrislo volunl, habentes damnalionenv
Iud apostolicuin ante oculos habentes, quo dicitur : quiaprimam fidem irritam fecerunt.
Vidtia quoe in t-leliciisesl, vivens morttia esl. CAP.40. — De eadem re.
CAP.38. — De his qui velaias et Deo consecratas in (Ex decr. Zepherini papw, capite 4.) Ul viduoenon
conjugium duxerini, siiil in deliciis, sed, secundum Apostoluni, sub pdie-
(Ex concitio Aurelian., capite 23.) Si quis sacro state episcopi vivant.
velamine conseciatam in conjugium duxerit, el CAP.41.—Deeademre.
post dicaluni Deo prpposilum incesta foedera sacri- inquit, ut viduseirrcpie-
(Aposlol. dSci<.)4Prseeipe,
legaque miscuerit, ut in constitulis Gelasii papae, hensibiles sint. Yidua eligalur non minus XLanno-
cap. XX, legitur, protinus aequum est sacra commu.r-iB fum, in operibus bonis lestimonium habens, si
nione detrudi, cl nisi per piiblicam probalainque filios educavit, etc. Adolescentiores viduas devita.
pcenitenliam omnino non recipi, Si lainen poenitue- Cum enim luxuriatoe fuerint, in Christo nubere vo:-
rint, transeuntibus.de. soeculo, viaiiciim non. nege- limt, habentes damnationem, quia pfihiam fideiii
ttif, In Chalcedonensi concilio, cap. XVI, hoc per- irritam fecerurit: simril et otiosoe loquenles quod
pelrantes exconimunicantur. Conliteniibus atictori- rion oportet. Yolo ergo jtiuiofes nubere, procreare
tate episcopi misericordia krgitur» In epislola Sy- filios-,matresfainilias esse, nullam occasioneni dare
ric.ii papse, cap. VI, velaloe et Deo coiisecralse, si adversario , maleJieii gratia. Jam enira qusedativ
abjecto proposilo sanclitatis clanculuin sacrilega "conversoesuiil retro Salanariv
coivtagione se miscuerint, el illicilis complexibus CAP. 42.—De feminis quarum mariii obierinl,ut
iniblice et libere lilios procreaverinl, has Tiuptias non cito se velent.
delestabiles a monasteriorum coetu, el ecclesiarum (Ex concilio Aurelian., capile 5.) De fcminisquse
conventibus climinandas esse judicatum est: quaic- viros amiimnl, placel ne se sicut baclenus iudis-
nus delrusae efgastiuis, laiilum' facinus continua crete velent, st-,d triginta dies post decessuni virL
himentatiorie defleant. Unde verbo Dominiet eand- sui exspectent. Et post trieesimum diem per consi-
Tiicaauctoritale in hac sancta synodo proecipimus, ul (C liunv episcopi sui, vel, si episcopus absens fuerit,
oinriino separentur, et juramento colligenlnr, ulte- consilioaliorum religioSorum sacerdolum siiorum—
fiiis sub uno non cohabitare lecto, nec familiari que amicoruni id qnod eligefe debent eligant: etut
frui colloquio', cxceplo in ecclesia, aut in publico, rogetur pfinceps a saero conveiitti; ut iii qui publi-
aut rem habere ullam cominunem, unde suspicio 'cam egerurit poeiiiteniiam, et femiirae quae viros
illecebrosi desiderii, aut scandalum libidinosi facti amitlunt, sua auclorilate donec deliberent quid
juMe p"ossil oriri. Si qua eliam inter se dividenda agaivt tueanlur, el specialiier pro his capitula fieri,
sint, dividant, el merquesua provideat, et incestuo- el legis mundanse capitulis ihserenda decrevimus.
sus sine spe conjugii marieat. CAP.43. — Ul viduilatis professiocoramepiscopofiat.
'
CAP. 39. — De viduis qnw professam conlinenliam (Ex concil. Aruusic., capiteG.) Viduitalis servandoe
prcevaricalw sunl. professionem coram episcopo in secretario habitam,
(Ex concilio Carlliag., capile 104.) De viduis quav imposita corain episcopo yeste viduali, non esse
professam conlinenliain prMvaricatae sunt : sictit yiolandam , ipsam lalis professionis desertricem
bonunv est castitatis piaemium, ifa et majori obser- merito esse daninandam decernimus.
vanlia et prseceplione custodiendum est, ut si quae CAP.44. — Ui nullus vetet vel jubeat viduas vel
viduae, quanilibel adhuc in minofibus annis posiloeI\) . virgines nubere.
et iiiatura seiate a viro relictse, sc devoverint Deo, (Ex concUioTolelan., capileiO.) Pro consullo ca-
et vesleiaicali abjecta, sub lesihnonio episcopi et siitalis, quod lnaxime horlamenio concilij prpficere
licclesise feligioso habitu appaiTiefunt, postea vero debeat, aniiuente glorioso dominonosl.ro Recaredo
ad nuptias soeculares transieiunl, secundum ApoSlo- rege, hoc sancluuv affirnial concilinm, ut viduae
ttim" damnatioiiem habeanl: qtiia fidem caslilatis quibus placuerit tenere casiitatem, nulia vi ad nu-
quam Deo vovenmt, irrilam facere visi suntl Tales ptias ilerandas venire cogantur. Qupd si prius-
"crgopersonse a Christiaiiorurii communioiie seque- qnam prnfiteantur continenliam, nubere elegerint,
slrenlur, neque eliam in convivio cum Chfisiianis illis nubanl quos propria volunlale voluerint habere
eoiniriunieenl. Nam si adulterse conjuges reae sunt, mariios. Similis condiiio et de virginibus habeatur,
si suis yiris obnoxise fuerint, quanto magis viduae nec conlra Volunlatem parentum vel siiam coganlur
xjiiseDei religjositateiii mulaverunt, crimine adulie- marilos accipere. Si quis vero propositum caslitatis
rii rioiabiintyr, si devotionem quam sppntenec co- yiduse vel vifginis impedierit, a sancia comniu-
acte Dep pbtiileruiit libidinosa .volunlale corrupe- riione et a liminibus ecclesiae habeaiar extrancuS.
801 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER OCTAVUS. 802 .
CAP. 45. — De viduis propositum rehnquenitbus. ^. j Iiypocnsirii ecclesiasticamTegiuam conlurbare voliut,
(Ex episl.Greg. papw missa adBom'/aci»m.) Tiduas etnon legilimein voto suo pern:ansit, uipceiiitehtiaiii
•a proposilo discede&tes viduitatis, super quibus nos agal de illusione ncfanda, et reveftatuf a"'did quod
consulere voluit dileclid tua,fratercharissime, credo spoponail, elin sacro ministerio inchoavit: Narii si
ie riosse a sancto Paulo, et a multis Sanclis Patribus, consenserimus quod oriinia sacrainenta ecclesiastica
vrisi convertantur, olim esse damnatas. Quas et nos quisque, proul vult, fingat et non vere facial; oriiriis
apostolica aucloritale dahinandas, et a communionc ordo ecclesjaslicus conlurbalur, nec caiholicse fidel
fidelium alque a liminibus ecclesise arcendas fore jura coiisistunt, nee canones saeri rile observanlur.
censemus,'" usquequo obediant episcopis suis et ad Quid enim profuil Simohi Mago baplismum sac.runv
bonum quod cceperunl invitse aul. volunlarise rever- ficle suscipere, etin Christianitate pcrmansurum.se
lanlur. De virginibus autem non velalis, si deviave- finxisse, cum per apostolum frauie ejus detecla,
ririt, a sanelse memOrise prsedecessore nostro papa quod sibi futiifum essef, prseriuiiliattim est. Ait
Innocentio taliter decfetuni habemns' : Hse vero enim : Pecunia tua leciim sit in perditione; cor
quoe necdum sacro velamine lecfoe, tamen in pfo- euim luuin jion est reciunv coram Deo.: Lpoei»iteii-
posito "virginali semper se siniulaverunt permanere, liam itaque age ab liac.nequitia tna, et roga Deuin
l.icet velatae non fuerint, si nupserint, aliquarito B I ut forle,remiilatur libi lnec cogitatio cordis,lui. In
tempore liis agenda poenitentia est : quia sponsio felle enim amaritndinis, et obligalione iniquitatis
earuma Domjno lenebatur. Si enim inler homines video te esse. ldeo tales, nisi resipiscanti spiriluaii
solel bonse fidei conlractus nulla ralione dissolvi, gladiopercuiere censemus.\Non enim fas est Spirilui
quanto magis ista pollicitatio, quam cum Deo"pepi- sancto nventiri, siculi Ananias et Sapphira nienliti
git, soivi sirie viridieta non poterit? etc. Nam si vir- sunt, et;statim perierunt.
gihes riondiim velaloe taliler poanitenlia publica CAP.48.—Devidnis ei puellis quw in domibics pro-
puniuntur et a coetu fideiiuiu usque ad satislactio- priis habitum religionis susceperunt,
nem excluduntur, qtianto potius viduae quse perfe- (Ex concilio Tolelan, IV, capile 57.) Deviduiset
ctioris setalis, et malurioris sapieniise, atque consilii puellis quse habituin roligionis in doniibus propri^s
exislurif, virorumque consortio multoties usae stint, tam. a parentibus quam per se miitaveruni, si postea
ethabilum religipnis assumpserunt, et demum apo- coitlra institula Patrum, vel prsecepia canonum.
stataverunt, atque ad priorem vomitum sunt re- conjugia crediderint copulanda, tandiu ufrique
versae, a hobis ef ab omnibus fideiibus a liminibus habeanlur a cbiiinuinione siispensi, quousque quod
ecclesise et a cceiu Ddelium, usque ad salisfactio- iHicite perpetrayerunt emendare neglexerint, a
nem,, siint eliminandse et carceribus tradendse, qua- C communione vel omnium Chrislianorum cohvivio
liler juxta beatum aposloium Paulum, tradentes in pcrpelutim sint sequeslrati.
linjusmodi hominem Satanav , ttl spiritus salvus sil CAP. 49.— Quod sanclus Gregbrim quamdam femi-
'. limn velalam quw sacrum propositum traitsgressa
in die Domini ? De lalibiis enira et Dominus per . •
est,'comprelteiidi jttsserit.
Moysen loqultur dicens-: Auferle malum de metiio (Ex reg. Greg. ad Sepontiuinepiscopi).S\ cuslos
vestri. De quibus et per. Prophefam ail : Lsetabitur religiosi habiius fnisses, aut esse
nosses episcopus,
justus cuni viderit vindictam, manus suas lavabit (iliam gloriosie memoriae Tulliani magistri militise,
in sangnine pcccatoris. De talibus namque el eornm te illic posilo, nec
projeclis religiosis vestibus ail
similibus alque eis-Jem consenlientibus dicilur ; sxcularem reverti
liabitum, nec a'd rios liciiisset
qnia non solum qui faciunt, sed etiam qui consen- perversam epistolam. destinare. Sed quia nimia de-
liunt facienlibus, rei sunt. sidia ac torpore deprimcrisj in tuo dedecore res ad
CAP. 46. — Ui vidum velatm ad. nuplias tre non prsesehs. illicila impune coirimissa est. Nam sicnt
debeant. prsefati sumus, si sollicitus esses, prius ad nos uliio.
(Ex decr. Gelasii papw ad Sicilienses episcopos nuilieris pravissima;, quam culpa debuil pervenire.
missis, capile 9.) Neque vitiuas ad nuplias transire ]) Quia ergo lantum hebes,' tantumque es negligens, nt
palimur, qnre religjoso proposito diuturna observa- nisi canonicam vilae fueris coercitipnem expertus, ia
tione permanserunt. Similiter virgines nube*e prolii- aliis districlionem el
disciplinam ncscias custodire,
bemus, quas aiinis plurimis in nionasleriis oetatcm qusliler debeas esse sollieitiis, cpngruo tibi, si Do-
peregisse conligerit. miiio placuerit, tempore .demonslramus. Praesentia
CAP. 47. — De vidua qum sub oblenlu religionis igitur scripta suscipiens evigib, et excitatus.saltem
velum ad tempus sibi imposuerit. exsequere quod pressusntmc usqtie igiiavia'"distu-
(Exepist.Nicqlai papw, eaplte*5.)Nicolaus episeo- lisli. Instantise ergotuse sit, prsediciani niulierem
pus servus servorum Dei, revefendissiroo et san- una Cuin Sergio defensore compreliendere, el sta-
clissimo cdnfratri npsfro Adalwino sanctae Yivenen- liin non solum ad male cpnleinptiini .habilum. sine
sis Ecclesise archiepiscopo. Quod autem interrogasti excusatione aliqua revbcare, sed etiam in m.pnasle-
de.feminaqiiae post obituin maiili sui velamen rio ubi onuiinp districte yaleai,.ciistO(iiri deirudere,
sacrum super capui, suum imposuit, et finxit se sub et ita omnem circa illam sollicitudinem exiiibere, ut
e6deni"velamine sanclimpnialem esse, postea vero quam sitnetariiim qiiod coriimisit, ex tua possit dir
ad nijptias rediit, bonum mihi videlur quia per slrictione cognoscere. Qua in fe si 'quis; quod nou
«03 : BURCIIARDI WORMACIENSISEPlSCOPI: 804
credimus, laicorum aliquo libi ingenio tentaverit A CAP. 54. — Quod mulieres velata , in monasleriis,
obsistcndum, a saiiclissimse eum communionis par- aul in domibus suis habilum observent.
ticipaiione suspende, nobisque'renuntiare festina, (Exdecr.Eugeniipapw capiteZS.) Mulieres obtenlu
ul quanlum sil e.Ysecrabileqiiodproesumil.poslquaiiT religionis velatae , aut in moriaslerio regulariter
consideratione propria nou advcnil, eniendalionis vivant , aut in domibus suis susceptuln. habilum
quaiitate cognoscal. In his autem omnibus ita.cau- caste observent.
lum ac stude vigilantem le ostendere, ut culpam CAP.55.—Ut a.dolescentiores vidttw,-vel sanctimo-
luam non geminare nealecuis, sed aliquantisper niales, ab episcopo non negiiganlur
valeat et soliicilutto ininuere. (Ex concilio Carthag., capite 102.) Ad realum epi-
GAP.50. -T-T-Deviduis velatis, si .voluptalibus caniis seopi pertinel, vel preshyteri qui parocliiavpraeest,
insenire accusantur. si susleniandse ab Ecclesia vitoe proesentis causa
. (Ex concilio Meldensi; capilel.) Ut illac qua?quasi adolescentiores vidusb vel sanctiinoniales eorum
s::nclimoniules sub velatnine religionis degere 'vU familiarilalibus subjicianlur.
— Ut unusquisque episcopus clericos in stto
dentur, sed polius in deliciis vivenles, mprluae in CAP, 56.
divinis oculis computantur, per provincias discur-. episcopib vaganies , ad suum episcopum redire
si libidinibus j> facial.
renles, euriosoeet verbosse, coelerisqtie (Exconcilio Mogttht.; capiie 19.) Ut unusquisque
carnis. voluplalibus inservire accusantur, si mani-
episcopus in sua parocliia diligenler presbyteros vel
feste detegi potuerint,episcopaIi auctoritaie el regia clericPs inquirat, unde sint: elsi aliquem fugitivum
potestaie in talibus locis residere sub tesiimonio re- iiiveuerit, ad suum episcopum redire facial.
ligioso cogantur, ubi poenitentiam si fecerinl di- C.APi57. — De clericis vagis.
gnan), assequantur etianv frucluosam. Si enim ma-
(Ex eodem capite 18.) De clerieis vagis , seu de-
nifeste delegi non valuerinl, erga Ecclesiam suae
malam famam eanonice : acephalis, id est, de his qui sunt sine capite, neque
opiuionis purgare coganlur in servitio Domini nostri, neque sub episcbpo, ne-
el ut religiosius de cselero viva.nt, et in monasteriis
decreto et que sub abbate, sed sine canoiiica vel regulari vila
coiiveisenlur, episcopali regia potestaie iii libro ofliciPrum secuiido, cap. tertio,
eoerceantur. De his eliam dicit: Qiue cum degenteSjUl
Appsiolus de his dicitur : Ilos neque inler laicos, et inter
fornicatse fueiiiil, in Ghrislo nubere volunt. soeciilarium officiorum studia, neque inter clericos
C,AP.'51. — Ut sacrilegi dijudiceniur, qui se sacrcilis religio lentai divina, Sed solutos atque oberrantes,-
feminis miscuerinl. sola iurpis vita coivipleclifur et vaga : quique dum
(E.t concilio Arelalensi, capile 7.) Sciendum esl C nulltim metuunt, explendoevoluplalis suoe licentiam
omnibus quod Deo saerataruni feniinarum corpora sectantur, et quasi animalia brula liberlate ac de-
per.volum proprise spousionis et verba sacerdotis desiderio ferunlur, habentes signunv religionis, noh
Deo coiisecrata templa esse Scriplurarum lesiimo- religionisofficium, hypocenlaiirjs similes.iiequeequi
niis comprobanlur, el ideo violatores earura sa- nec homines. Tales omnino pfoeeipimus, ut ubicuuque
crilegi ac juxla Aposlolum filii perditionis ' esse no- inventi fuefinl, episcopi sine ulla niora eos sub
scuntur. custodia constringaiit canonica , et nullatenus eos
CAP.52. — Deltisqui sanclinioniuies virgines, viduas ainplius ita errabundos et vagos secundum deside-
velalas rapiunt. , , ria voluptatum suarum vivere permittant. Sin au-
(Ex concitio Meldensi, capile 8.) Qui sanctimonia- teriv episcopis suis canonice obedire noluerint,
les virgines vel viduas rapiunt, et progressu eliam excoiiimunicentur usque' ad judicium episcopi re-
criiiiiiiis in conjugium sumlinl,: publicae ptenitenliae gionis illius. Sin aulenv nec ilii eos corrigere va-
subigantur. Ipsae vero fcminse locis cougniis poeni- luerinl, omnino' sub vinculis conslringaiitur usque
tentiae retrudanlur, et ad habilum religionis redire ad synodum , ul ibi eis indicelur ulrum ad judi-
cogantur, Ipse auiem incestuosus sine spe uxorioe _ ciuhi principis aut ad universalem synodum dc-
copulationis perenniter maneat, nisi nescisse se ve- ferahtur, sub custodia publica.
laiain expurgare poluerit, Sivero, quod absit! con- CAP.58. — Ut monachw monastice vivanl, et catto-
jugia iterare prsesumpserint, acriori subdanlur vin- nice secundum canonicam vitam vivanl.
dictae, el amplius propellantur. Qui si forte obedire (Ex eodem concilio cui inlerfuil Carolus hnper., ei
inonilis salutaribus uoiuerint, anatliematizentur. • Ricolphus archiep., in ciaustr. S. Alb., capile 13.)
CAP.53. — Ut clerici seu laici cum bono leslimonio Abbalissas autem cum sanciinionialibus omniuo
cum sasris puellis loqui debeant. recteetjiiste vivere censemus. Quae vero professio-
(Exconciiio Spalensi, capile 10).Haec cautela circa riem secundum regulam sancli Benedicti fecerunt,
oumes servetur, ul laici remoli a peculiarilale vir- regulariter vivant. Sin autem,' canonice yivant ple-
giiuim, nec usque ad vestibujum habeant accedendi niier, el stib diligenli cura custodiam habeant, et
familiare permissum , nec ipse qui piseest cum in clauslris suis permaneant*, nec foras exilum hii-
sola colloqui debet, sed sub lestimouio duaruni aut beaut. Sed et ipsaeabbaiissae in monasleriis sedeant,
iiimn sororum, ita ut rara sil acccssio, brevisque jnec foras vadant, sine licenlia el consilio episcopr
locutio. :-'• sui.
,808 DECRETORUM LIBRLXX, — LIBER OGTAVUS. .806
CAP. 59. — Ul sancihnoniales abbatissw suce. sint A liensibile inyenerit, corfigere satagat. Saiictimoiija-
obedientes. liiim etiam, pudicili.am subtiliter investiget. Et.si
(Exeodem, capile 14.) Sanclimonialesi ftisi forte aliqua invenitur quoe, rieglecio proposito castilaliSj
abbatissa sua pro aliqna necessilate incumbehte clerieo aul laicn impudeiiter miscealur, et in privala
niitieete , nequaquam de monaslerio egredianliir. custodia relrudalur, ubi quod male commisit digne
Haevero quaa famulos aut famulas nOn habenl,ad poeniteat. Inlerdicat eliam ex auctorilate sanclorum
exercenda negotia ad mediam monaslerii portarii canoiinm, ut iuilliis laicus aiji clerieus in earuni
perveniant, el ibi coram lestibus negolium suum daustris et secrelis liabilationibus accessum ha-
exereeanl. beat, neqne presbyteri, nisi lantum ad mjssam, ex-
GAP. 60. — De .femihis quw proplef conlinentiam pleta missa ad ecclesias suas redeant. dmnibusprse-
miiliebrem mulanl habilum. terea publice et privatim denuuliel, quanturii piactt-
(Ex concilio Grungeri. capite 13.) Si qua mulier lum sit, qui sponsam Christi vitiare pra'sumit. Si
propler coiuiiientiam quse putalur, habiluminuial , enim ille reus lenetur qui sponsani hominis viohtt,
el pro solilo muliebri amiclu virilem sumit, ana- quanlo magis reus majeslatis efficilur qui sponsam
tliema sit. omnipotenlis Dei corrumpit?
CAP..61. — De illo qui virgiriilatem cuslodierit, " CAP. 67. — Ul abbates in poleslate episcoporum
riuplias gutem exsecruveril. coiisisiani.
(Ex eodem,capile9.) Quicunque virgihitatem'cu*to- (Ex concilio AureUano, capile 4.) Abbates pro htt-
diens, aut conlinenlia-' sludens , velut horrescens miiitate religioiiis iu episcoporum polesiate cou-
nuptias leinerat, nec propler hoc quod bonum el sislahl, et si qtiid exlra regulam fecerint, ab episcp-
sanctum est nomen vifgiiiitaiis assumit, anathema pis corriganlur. Noii semel, sed socpius in anno, epi^
sit. --:' ••'
scopi visitent monasieria monachorunij ei si qtiid
CAP.62. — De feminis quw propter religionem cri- conigeiiduin fuerit, corriganl. Monachi autein _ab-
nes lolouderint. batibus onini obedieritia et devotione snbjaceant.
(Ex eodem; capile 17.) Si qua mulier propter divi- si quis per conlumaciam exslitefit indevotus,
Quod
num cuilum , ul seslimal, crines atlondil, quos ei' ac per loca ahqtia vagari, aut peculiare aiiquod ha-
Deus ad sUbjeclionis memoriam liibuit, tahquam bere prasunipserii, omnia quae acquisieiit ab ab-
prseceptum dissolvens obedientise, analhemasil. batibus auferantur secundum regulam mOnasterio
CAP.63,— De iliis qui ptopler continenliam palliis profutura. Ipsi atitenv qui fuerinl pervagati, ubi
vesiiuriiur. inventi fuerint, cum auxilio episcopi tanquam fuga-
(Exconcil. Cabillon., capite 12.) Si qnis virorum ^1 ces sub custodia revocentur- et conslriiigantur. .-, ;
pvopter eontinentiam , quse ptilatur, ainictu pallii CAP.68. — De monachis qui filios procreaverint.
uiittir, quasi per hoc haber.e se juslitiam credens, el (Exdictis S. Isidor.) Monachi filids'pTbcreanles
despicit eos qni. cum reverentia byrris el aliis in carcere reciudantur, tuntuiii iacinus coiilinua la-
conimunibus et solitis veslibus utuntur, analhema meniatione deflenles, ul eis vel ad inorleriisola riii-
sit. -
sericordia iu communionis gratia possit imiuIgeiT.
GAP.64. — De illis qui virginittoem observant, el sic — Desanctimoniatibus quavim bcirbaricum
'- . ' CAP. 69.
exiqlluniur. . .,
perluierunt.
(Ex eodem, capite 10.) Si quis ex his qui yirginila- (Ex decr.Leonis papw, capiie'49.) De his auleni
lem propier Deum servanl exlollitur adversum iu sacro virginitaiis proposito corisliltuoe, bar-
qiuc,
conjiigaios, analhema sil. baricam periuiere violentiam, el iniegrilalen) pudo-
CAP;65. — Quad nOn sil permiltendum monachos ris non. in animo sed corpore perdiderunt,. ea liobis
et monachas in unomonaslerio simul liabitare,
videtur servanda moderatio, ut neque in viduarum
(Exreg. Greg-.papw.) In nullo loco monachos et
-monachas perniittimus unum monasterium habere, dejiciantur gradum, neqiie in sacrafum et perseve-
sed nec ea quse duplieia vocant, et si quid tale esl. " rarifium virginum numero cehseantur. Quibus si
in omnibus vicginalibus obseryatipiiibusperseverant,
lleligiosus episcopus mulieres quidem in Suo loco
siudeat manere, nionachos autem aliud moiiaslerium et castimonise soliditatem. menle custodiunt* sa-
aedificare cogat. Sin autenv plurima sint talia ino- cramentorum non est neg:mda communio : quia
est illas in eo vel argui, vel nolarj, q'..oJ
inisteria, separenfur iri aliis moiiasteriis luonachae, iiijuslum
et in aliis nionachi. Res autem quus haberit comr non voluntas admisil, sed vis hostilis eiipuit.
. niunes, secundum jura eis competenlia distribunu- CAP,70.'— Dequadam dbbaiissa quw se prqclpma-
lur. veral super militibus in ctauslro suo liqspilantibus.
CAP, 66, — Ut episcopus monasteria monacnorum (Exregis. Greg.adForlunalumepiscopum Neapolit.,
el sanclimonialiutn frequenler visilet. capi/ell2)Iiisinuavitnabislalrix prscsenlium Agnella
(Exconcil. Rothomag^capite 5.) Utepiscopus mo- abbatissa, quod inlra nionasterium ipsius. milites
nasteria monachorum el sanclimonialiumfrequenter hospitentur, El omniiio de fraternilatis yestraesolli -
intioeat, ef cum gravibus etreligiosis personis, et in citudiiie miraii sumus, cur hoe patienter tulerit,
eorum, vel ih earum conyentu residens, eorum vitauv et non illud cum omui celeritaie fecerit emendari..
eteoiiversafioiiemdiligeHterdiscutiat^eijSiquidreprc- Unde horlamur, ot vel nune studii vestri sit IB-
S07 BURCHARDIWORMACIENSIS EPISCOPI 808
stantcreis quorum intefest iniirBnere,- quatenus A GAP.79. —Janitrix claustri non eligatur, nisiie-
1
sine aliqtia esindo excusailSfetoliahiur, et nulliis stimoniumiiabeai' bqnum.
illic ulleriiis nveatiim accipiai, nec cailidus bosiis (Ev eodem, ca;;.15.) Portaria non eligafur, iiisi
occasiorieiri' invehiens, de deceptione religiosi ha- quae aelale roawra sit, et teslimonium habeat bo-
bilus, quOd absit! valeat exsullare. num, et yitoe prohobilis sit.
— Ul abbatissa, nisiper licenliam sui epi-
CAP.71.—- Quod res ecclesiasticw ad laicos dispo- "CAP.80.
riendte nori respiciani.' scopi a monasierio iwn egredialur.
(Ex concilio Gangren,, mpUe 9.) Abbalissa nequa-
(Ex coMilio apudCompendiuin,'capiie 10.)Syno(Ia-Ii
decreto sancilum est, ne laici vel sseculares de viris quam de monasterio egredialttr, nisi per licenliam
Deo dieaiiS Ecclesiocqtie faeiiKaiibus aliquid ad se episcopi sui. El si quando foras pergil, de sanctimo-
vel reverentiam nialibus quas secum ducil curam maximam haheat,
putenl procsumatii prseter perlinere, ut riulla eis delur occasio
quorum quarnmque sacerdolibus disponendi indis- CAP.81. — Ul uiius abbaspeccaudi.
cusse a Deo cura commissa docelur. Si quis conlra duobus inonaslerih prw-
esse non.debeal. .
haic venire proesumpserit. anathemaleferiatur.
— (Ex cb.ttcitioArausic, capiie 54.) Unum. ahbalem
CAP. 72. De eadem re. duobus monasleriis inlerdicimus praesidere.
(Ex eodem, capite 5.) De viris Deo dicatis vel CAP.82. — Ui monachi eompalres Aonhabeant.
ecclesiaslicis facullatibus aliquid di.sponendi, nwlla
(Ex concilio Aiigusiodunensi, capile 5.) Ut monachi
legitur laicis, quamvis religiosis, unquam atlributa vel monachae compatres habere, non prsesumanti
facultas. CAP.83. — Quod feminw in convenlu.docerenon
GAP,73.— Ul abbales ad synodiim ire non coganlur, debeant.
nisi pro ralionabili re. (Ex concilio Carlltagiriensi.) Mulier quamvis docta
(Ex concilio Turonensi, ccipite 11.) Episcopus non in conventu docere nonaudeaU
debet abbalem cogere ad synodiim ire,nisi aliqua CAP.84. — Ul femina pwnitentiam dare noti debeat,
ralionabilis cansa consistat. Vecsedere inler sacerdotes in convivio.
GAP.74. — Ul congregnliones monachorum sine col- (Ex concilio Remensi, prwsenle Ludovico impera-
laudalione episcopifieri rion liceat. tore, capite 5.) Femina non dct poeiiitentiam, nec
(Ex cqncilio Epaonensi, capite 10.) Cellulas no- corporale cum oblaiione, nec calicem super altare
vas aui congregaiiuriculas ntoiisehorum absque no- ponat,- nec iuter ordinatps stet iii ecclesia, nec se-
fitia episcopi prohibemiis iiisiilui. deat.iriler sacerdoles iii coriviyio.
— De mulieribus virorum causas disculten-
CAP..75.— De virginibus sacris, quw parenlibus pri- C. CAP.85. tibus.
vantur.
(Ex concil. Nanneten., cap. 8. ) Cum Aposlolus
(Ex concilio Africano, capile \l.) Ul virgines sa-
dicat: Mulieres in ecclesia laceanl : non enlm per-
crse, si parentibus a quibus ctistodiebantur privalse
ab Ubi autem mittitur eis loqui, lurpe est enim riiuiieri. ini ecclc-
fuerint, cpiscopo cuslodia.nlur. epi- sia loqui : iiiirum videlur, quod qusedam muliercu-
scopus absens est, providcntia gravioribus feniinis Isecontra divinas atlrila frontc
utsiniul secusto- hjjmanasque leges,,
commendetur, habilantes inyiceoi
impudenter agenfes, placita .generalia et publicos
dianl, ne, passim vagarido, Ecclpsise Isedant exisli- eonventus
^ iiidesinenler adeunt, et negofia regni
maiioriem.
ntilif.atesque reipublicse niagis.. perlurbant quam
CAP.76. —Qui religiosis feminis pfwponendus sit. disponant, cnm ifttlecens sit, et etiam inter barbaras
• (Ex concilio Carthaginensi, capile 97.) Qui reli-
geiiles reprehensibile, mulieres virorum causas dis-
giosis feminis praeponeivdus sit, ab episcopo "pro- cutere, et quae de lanifieiis suis, el operibus textri-
betiir. libus, el mulieribus iiilef genitiarias suas.residenles
CAP. 77. — De sanctimonialibus, quid m claustro debuerant dispulare, ta conventu publico ac si iri
facere debeaiii. curia residenles, Seiiatoriam sibi usnfpanl auctori-
(Ex concilio Moguniino, capite 6.) Sahctimoniales " tateni. Quse ignominiosa pfaesumpiio fautoribus ma-
in nionaslerio coiistitutoe hnbeant studium in le- gis impuianda videtur, quam feminis. Unde quia
gendo et in cantando, et horas canbnicas solemniler divinse leges, ul supra monslratum est, hoc.contra-
parifer celebrent, el omnes, exceptis quas infirmitas dicunt, el hiimanaenihiloiriirius idipsum prohibent,
tenel, in dormilorio dormiant, el omhibus diebuS ut feniinoeniliil aliiid-prosequantur in publieo,quam
ad capilulum el ad collatiohes venianl, et regtilam a suam causam.-Ait eniuvlex Theodosiana : Nul!a ra-
sanctis Palribtis illis constitutam diligenler pbser- tione feminse ampuus quam suas oausas agenaiha-
venl. beant polestaiem, nec alicujus causam ase noveririt
GAP.78.— Nullus laiciis ciaitsira sanciimbnialium prosequendam : idcivcoex auctoritate canonica in-
itigrediatur, nisi ctd opera exefcenda. lerdicihuis, utiiulla sancfimonialis virgo, vel vidua,
(Exebdem, capite 16.) Nullus Vassusabbatissse, nec coivvenlus gcnerales adeat, nisi a principe fuefit
minisler aliquis, nec clericns,' riec laicus claustra ,, icvocaia aut ab episcopo suo : nisi forie proprise
ancillarum Dei ingredialtir, nisi forle quando neces- necessitatis ratio impulerit, ethocipsum cum licen-
sitas operandi iiicuiiibif. lia el nuntio episcopi sui.
809 DECRETORUMLSRRI XX, ~-LIBEB OCTAVUS. 810
CAP. 86. — Qitod abbas pro hiimitiaitone'lociirii Arirriamentunvvinconyeniens proposito suo quoerere,
suum relinquere possit. \ . ;_-; in deliciis yivere yelle,;gulame[ ebrietalem^seqnU
(Ex concil. Mqngunl. cap: 18.) Abbas pOlest pro pondera injusta vel irierisufas habereiTnegoliunv.iii-,
huniilialione, et eum permissione episcppi, locum justum exerceie. :Nec tameri juslum' negptium est
suunv relinquere : tanien fratres eligarit sibi abba^ est contfadicendum propler necessitales diversas :
teiri deipsissi babeanf, sin auteni de «xiraneis. Nec quia legimus sanclos aposlolos negotiasse, et in ve-
episcopus debet abbaleni violenler relinereihloco: gula Sv Benedicti.prsecipilnr praevidere, per quorunv
sue. Gongregatio debel eligere sibi abbalem post nvanus negotium mooasterii transeat. Canes et ayes
mprtem abbafissui, veleo vivenle.si ipsediscesse- sequi ad yenandum, et in bmriibiis qiiibuslibct cau-
rii, vel peccaverif. Ipse eriim non potest aliqneiri or-: sis siip.erfluum esse. Eece talia ei his similiamini-
dinare de suis propinquis""ve!amicis, sirie-vohnvlate stris altaris Domirii necnon et hionacliis omnino
frairum. cpnlradicimus.De quibus dicit Apost6l;is: Nemo ini-
CAP.87. — Quodiaicus in ectlesia leciionemrecilare\ .litans Deo impllcat se negotiis sajcularibus.
non debeat.;
debet in eccle- CAP. 91.—De clericis injusle lonsuraiis.
Exeodem,c(tp. 19.) Laiciis non
sia leclionem reeitare, nec alleluia dicere, nisi psal- (Ex eodem, cap, 2.3.) Declericis vero hoc statui-
mos, tantum el resppnsoria sine alleluia. "mus, ul hi qui hacienus invehti sunt sive canonico
CAP. 88.,— Quod non liceai episcopo abslrahere sivein monachico ordine tonsurati-sine eoruni volun-
, rem mqnaslerii, quamvis erga se peccaveril tate, si liberi sunt, ut ita perinaneaut, et deinceps.
abbas: , cayendura ut nullus tondealur, nisi legitima selaie,
(Ea; eodem, cap. 20.*) Episcopo" rion licet tollere etsponlanea voluntate, yel cum licentia dominisui,
posscssionem monasterii, qiianivis peccaverit abbas, vel eonsensu parentum.
sedmitfat eum inaliud.monasierhira, in poiestatein CAP. 92. -—Ut episcopisive abbaies, ante se joca
alieriusabbntis. turpia fieri nqn permiilant,
. ' CAP.89. — Nemonachrplacitu smcularia (Ex eodem, cgp. 24.) Ul episcopi et ajoates aule
-• ..,," adeant. se joca lurpia faeere non permittant, sed pauperes
{Ex eodem^cap.li.) Ac deiride decrevimus,, sicul et indigenles" .sectinvad meiisani habeant, et lectio
saftcta regula. dicit, ui inohasieriurii.ubi fieri possit, divina ibi personet,- et sumant cibum ciim benedi-
per decanos OTdineiur i-quja illi prseposlii ssepe iiv ciione, et laqde DominisecunduriTAposlolum : Sive
elationem incidunt, ciin laqueum diaboli. Hoclamen manducatis sive bibilis, omnia talaude Dei faciatis.
omnino voIumuSjUt non riioriachiad ssecularia pla- CAP. 93. — De illis ab episcopo seu ab aliis
abbas sine licen- ,• qui -
eita-ullatenus yeriiant, riequeipse -" - avaritim causdseducli seiolonderunl.^
tiaepiscopi siii, el cum necessitas exigit, tuhc per .(Exeodem, cap. 25.) Gonslituit sane sacer istc
jussione.m ei xonsilium episcopi sui illuc vadat, Me- conventus, utepiscopi sive abbates, qui non in fru-;,
quaquam.taraen conlentionesaut' lites aliquas ibi ctunvanimarum, sed in.avaritiani el lurpe lucrunv;
movere praesumat, sed quidquid quoerenium, vei, iKliiantes, quoslibet homines illectos circumveniendo?
etiam resporidendum sii, per advpcaios suos lioc fa-. tptpnderunt, et reseprum tali persuasione nou so-
ciat. Abbates et monachiiisqiie ad interrogauoiiein lum acceperunl, sed polius surripuerunt, poeniten-
silentium habeant, et cum^infeiTp&aiUrif,- ctim hu- lias cahohicae sive regujari, vitpote turpis lucri se-
iBilitafe et reveTeritia TespPhdeani. Alias querejas ctatores, subjaceanf : hi vefo qiii vanis proniis-
omnino devitehb- ln epium claustro permaneanty sionibus illectl> vel quibuslibet riiachinationibus:
nullusque ex eis foras vadat; nisi per neeessitateni; pWsuasi, meutis inopes: eiTecii^ rerum suarum do-
ab abbate millatur jo obpaientiam : nec foris hian-; -Iriini esse nescientes,, comariv deposuerunij in eo
ducet neque ;bibat sine permissione abbatis, nec ad- quod coeperunt perscverare cogantur. Res namque .
convivia saecularia vadat. . ..- ; quav ab illeclis et negligciitibus daioe, ab avaris et
,CAP, 90, — DeMegotio swculari. . Jnegligentibus rioh solum acceptse sed rapite noscun-
(Ex cbdeni, cap. 22,) Ministri auteiii^aitarisjDpmi- tur, liaeredibus reddanlur, qui demeiiiia parenlum,;
ni, vel monachi, nobis placuit, ut a negOtiis,ssecu"a-- avarilia incentorum exhseredafi esse noscu.ntur, S'i
ribus omriinp abslineant. Mulfa stiut ergo negolia yero nescientibiis episcopis' aut .abbatibus, nuiiisiri;
saecularia, de bis tamen pauca perstringanius, ,,ad ebrum; quilibet videlicet in clero, hoc fecisse con-
qusc pertinet omnis libido.npn soltim imniundilia vincuniur, episcopi el abbates, desidia : illi.vero
carnis. sed etiain pmnis carnalis cpncupiscenlja;- rapacilale et avarilia, judicentur. Hpc yerp quod
Qiiidquid.piusjusio appetilh.ompiiurpe iucrum est: quis DeOjuste el rationabiliter de febus suis offerl,;
1
munera injusta .accipere vel etiain; dare pro ali- firmiler Ecclesia tenere debet.
quo saeculari conquseslu, prelip ,a!iquein condticere, CAP. 94; — Ut abbati&samagnam cumm habeai de
cpnfentiQnes,-etiites, et rixas ama.ro, iirplacilissoe"- congregatione sua. ,
cularibus dispuiare,';excepta derensipne:prphaiiorum (Exeodem,, cap. 26.),Abbaiissa diligentem babeat
et viduarum, conduclores aut procuratores esse ciiram de congregatipne sibi eommissa, et provideai
ssecularium.retum, iurpis verbi vel facti jocularem; rit in lectione et inofficio, etin modulatione. psa.l-
esse, vel joeum ssccularern .diligefe; ale.as ariia.re morum ipsse sanctimoniales streniise sint, el in om-
PATROL. CXL. 26
m BURCHARDI WORMACIENSISEPISGOPI; 819
nibtis operibus bonisilla eis ducalum prsebeat, utpole ,\ serere polerit, sed si discesseril, redticaftir. Si lon-
pro animabUs earunvTationem reddilura in.conspe- suram diniiserit, rursum tondealur, uxorem si usur-
ctu Doniini : et stipendia sanctimonialibus prsebeat paverit, dimittere compeilatur. ...
necessaria, ne forte per indigenliam cibi aut potus CAP.98. — De puellis quw se anle tegitimos annos
peccare compellantur, siia sponle sacrw religioni Iradiderint. .
GAP,95. — Ut sanctimcniales in domibus suis cum : (Ex eodeni, cap. 17.) Pueila si anle duodecim an-
aliquibus tnasculis manducare vel hibere non.prm- nos oetatis sponte sua saerum sibi velamen assumil,
sstnanl. pbssunt stalim parenles vel tulofes ejus id factum
(Ex eodem, cap. 27.) Non-debere sanclimbniaieS irritum-facere^ si volunu At si annuiji et diemid dis-
in propriis mansionibus cum aliquibus masculis, simulando'eonsensevint, ullerius nec ipsa, nec ilii
clericis sive laicis consanguineis sive extraneis nuuare hoc poternnt. Porro siin foriiori.setate ado-
blbere sive coniedere : sed si quando id agcndum lescenlula, vel adolescens servire Deo clegerint,
esl, in audilorio agatur, et cum nullo masculo eis rioii cst polestas pareiitibus hocjifoliibendi. .
colloquiunvhabere liceal, nisiin auditorio, et.ibi co- CAP. 99. — De illo
ram testibus idoneis. qui filiain, dul neptem, vel paren-
iem tugm Deo omnipolcnli crffeirivoiueril.
CAP.96. — Quaiiler iridignus abbas a suo separe- B (Ex eodein, cap. 6.) Quiciinque filiam suam, aut
tur ofjicio.
-• iieptera, velparenlcm Deo oihnipolcnii offerri voltie-
(Ex cohcil. Tribwr. Cui interfiiit rex Arnolplius, rit, iiccntiam habeat : sin aulem, virum
accipiai,
cap. 15.) Si quis aulem abbas cautus in regimine doiiii infaiiies suos nuiriat, etnon aliain infra mo-
et hunvilis, castus sobriusque, misericors, discretus- naslerkim hiitlere luiiiiendi
gralia prsesuhial, nisi
Tumfuerit, ae divina prsecepla yerbis et exemplis • eam
non oslenderit, ab cpiscopo iri cujus lerrilorio con- severare quam firmiler inipso loco, in Dei servitioper-
voluerit, secund.uminsliluta sanctoruTiiPa-
sistit, et a vicinis abbatibus et cseteris Deum -timen- trum, scu secundum canohicam aucloritaiem,
tibus a suo arceatur honore, etianv si omnis congre-
viliis suis consenliens abbatem eum habere GAP. 100. — De eadein re.
galio
voluerit. (Exeodetn, cap. 7.) Omnino prohibemus, u'l nul-
•CAP.- 97. — De clericis qui lonsutas ^dimiserinl, *el luS filium aiit nepolenv, vel parentein suum in vnona-
uxores acceperint. Sterio puellarum ad rnitriendum comiiiendare prse-i-
"•'(Sx -eedemconcil., prwsenleArnqlplwrege, cap. 16.) sumat,'nec quisquam illuhi ibi suscipere audcat.
Cksricus si loiisura dimissa uxorem acceperit, qui GAP.181, — De abbaiequifeinincis inmoncisierib suo
quidem sit sine gradu nec ad monasterium ajiqitod a ~," - fesiivjlaiescelebrareperniiserit.'-
pareutibus traditus, si uxorem habere permitiitur, {Ez concilio Urbico.) Si abbas mulierem in mona-.
iterum londeri cogatur, nec in vita sua lonsuram stcrluni suum ingredi permiseril, atit fesiivllales
negligere audeat. Quem autem progenitores ad mo- aliquas ibideriv speciare, tiibus mensibus in alio.
nasterium tradiderunt, et in Ecclesia coepit cantare, liiona-sierio retrudaturv pane et aqua tantuincoiiten- ;
' '
et legere, necuxorem ducere, nec monasteriuin de- lus. - - ,
FIMS LIBRI OCTAVl.
INDEIL iGiPITULORUlVr LIBRI NONIV
CAP.1. Quod aliud sit uxor, alittd concubina, nec- te". Quod nulsi Iiceat concubinairi habere.
erretquisquis filiam suam in malrimonium con- 16. De illis qui aiite nuptias concubinas liabuerint.
CEbinam habeiitiir.idideril. 17. Item deconcubinis.
2. Qualis uxor legifima essedebeat. 18.-De ancilla, si-proprio doniino suo legllima fieri
5. Ut nullus occulte nuptias celebret. possit.
4. Quo tempore nuplise celebrandse sint. D-19. De illo qui servum suum <et anciilam in matri-
nioniuni conjuiixeiiu - ' '
5. Qualiler benedicantur a sacerdofe sponsus et
sponsa. 20. De multinubis; ..*. .
6. Ut nullum conjugium sine dole fiat. 21. Quod secunda conjugia ssecularibus.non negen-
7. Ul sponsus et sponsa ante nuptias a~sacerdole tur, quibus tamen a'd Clerum minime venire coir--
benedieantiir. . ceditur. " '
8. De priiiio conjjigio. - 22. De illis qui in plurimas nuplias inciderunt.
9. Gjuod vir fidelis a muliere infideli separari non 25. De iilis qui tertio nuptias celebraverint.
debeat, 24. De bigamis.
. 10. Utin Christianorum nuptiis non sailetur.. 25."De numero mariiorum.
11. lltviduam nemo furetur in uxorera. 26. De ingeriuo hoinirie, si alterius ancillam pro in
12. Ut virginem riemo fiiretur in uxorem. "
genua, acceperit, et" post-anciHam eam esse intel-
13. De yirgine vel vidua fufata. lexer.l, ;
14. De Virginibus quse virginiratemanle m p ias noii 27. De femina ingenua, si servum «varitum accepe-'
custodierint. rit. .-..• '-
'
RI3 DECRETORUM LIBRl XX. — LIBER NONUS, 8H
28. De legilime conjunclis, si altefillprum in anieri- A r'nt> velut impiae, ecclesiastiea communione pri-
tiam devenerit. vandse sunt.
29. De.legilimis matrimoniis servorum, , 58, U,Jtsi yiri de captiviiate regressi, intemperanlia
50. Si furiosi matrimonia contraxerint'.. ", '
-v:•; uxoruniT offehsi non fuerint, et voluerint eas iri
31. De desponsata puella, si alter eam in matrimo- conjugio recipere liberam habeanlfacultatem.
nium possit accipere, £9. .Devlio qui injiaganismo.Tuxorem suam dimiserit.
32. De bisqni sponsas alienas rapiunt. 60., De bapiizaib, si uxor ejus infidelis cOnverti no-
55. Debis qui feminas rapiunt. , lueril.
54. De eadem re. 61. De illo qui anle baplismuni mulierem virginenv
55. De his qui rapiunl puellas sub nomine simui ha- acceperat.
bitandi. 62. De illis-femihis qiiae nulla causa interveniente
56. ,De pnellis raplis noridum desponsatis. reliquerunt viros suos.
57. De raplis desponsatis. 65. -Defemina quse adtilterum reliqiierit, et adulte-
58. De eadem re. rum acceperit.
59. Deeadem fe. '" • , 64. Quod neque dimissus ab-uxore, neque dimissa
40. De illis qiii in malrimonio sunt et cohcumoere. B a niarilo conjunganlur.:
nOn possiint. 65; De illo qni vivenle iriarilo cohjugem illius .Tdul-
41. De eadem f'e. ' terasse
acciisalur, et eara posf ejiis.morterii sum-
42. De eadem re. psisse dignoscilur. . , . . -
45. De eadem rev , 66. De eadeni re, .-.-.-..
44. De eadem TeV *•'. 67. De illo qui uxorem habet, el ssepins mcechalus
45. De conjugath, qui ssecularia relinqiiefe deside- fiierit. .. • •. . . .' , ...
- ranl. '"' '
68. Si .Iaicus.^absolulus ctim. laica absoluta pecca^
46. De vlro qui uxorem suam velare permiserif; , ,yeril; ...... . . .v ,-.: ,. :
47. De riiuliere, si sine licentia viri sui velum silii 69. De uxore quse conscio marito oiceehaia.fue.rit. ;
imposuerit. 10. De viroiixorem non habente, si cum uxoreal~;
48- De viro qui sine uxdfis pefmissu inoriasticarii terius adullerium perpeirayerit.
vitam susceperit.- 71, De conjugatis qui aliqua cerla. re discidium fecc-.
49. De rcgina Thielbirga, quse carisa religionis a re- rinl, ul innupli maneant.
gia dignitate discedere voluerat. 72. De illis qui interveniente repudio aliis se in ma-
50. De Lothario rege o,ui uxofeni siiam in custodia G ; trimonio copulayerint.. , . .:,
"
delinebat. . 75. Si cujus uxor constuprala fuerit, el propierea
51. De singulari cerlamine quod Lolharius molitusi iiiiariius perdereillarn niachinaveril..
est contra Thietbirgam uxorem_suam, 74.De eo, si quis cuni'uxore alterius,viyeiue co, for-,
52. De feniina de adulierio inculpata, si cnm marito , . nicatus fuerit.- ;.:,,,..
debet inire certaraen legale, suse potestati prius 75. De ingenuo qui ingenuam acceperit uxpreni, et
debet, eic. ' ' - ' postea se servuni fecerit. :; ,'
53. De.eadem re. ', 76. De ill.is eonjugaiiSj.qiipruji] Ieges diversae surii.
54. De illis qni in alias provincias fugerint aul suos 77. Cur conimunicaiues viricum adulleris uxoribus.
seniores seculi fuerini, et uxores suas domi reli- , noh convenianl.. •. '; -, r,;,,,
querinl. . . ,....,' 78. Quod non conveniat Ciifis.liaiips .cum -Jiaereticis
55. De.feniinis qtiae captis viris, vel in captivita- nuplialia jura contrahere..: •
tem, etc. - 79. Judicii examinalio. • .. ,-
56. Quod non probetitr esse culpabilis qui uxorem 80. Separalio incestse coprilationis.
capti in matrimonio videtur esse sorlitus. 81. Recpnciliatio conjugaiprum, ,;t ;
57. Ut si mulieres ad priores maritos redire nolue^,P 82. Deeadenv re.
Indicis capitulorum finis '•
Wl BURCHARDI WORMACIENSIS EPISCOPl 816
BURCH ARDI
WORMACIENSIS ECCLESLAE. EPISCOPI
DECRETORUM LIBER NONUS
DE FEMINIS NON CONSECRATIS.
ARGUMENTUMLIBRI. h CAP. 5. —Ut nullus occutie nvplias ceitorel..
Libro boc de virginibus el viduisDeo non sacratis, {Ex decr. Hormisdw papw,. capile 6.) Ul nnllus
de eafum raploribus, poenaque iis iniponenda, de Ie- fidelis cujusciinque condilionis sit occulte nuptias
gitimo mairimonio, de illegiliroo concubitu ejusque faciat, sed, benedictione a sacerdote accepla, pubiice
poenilentia tractatur. hubat in Domino.
GAP.1. •—Quqd aliud sil uxor, alhid concubina, nec CAP.4. — Quo leinpore nupiim celebrandw sinf.
erret quisquis filiam snam in malrimonium concu- (Ex concilio HUerdensi,cap.Z.) Quod non opor-
binam habenli tradident. leat a Septuagesima usque in octavas Paschse, et
(Ex decr. Leonis papm, capite 18.) Non omnis mu- tribus hebdomadibus ante festivitatem sancti Joannis
iier vifo jmicta uxor estviri, qtiia nec omnis filius
Baptistse, et ab Adventu Dpinini usque post Epipiia-
bseres est patris. Nuptiarum autem foedera' inler niam nuptias ceiebrare. Quod si facturii fuerit, sepa-
ingenuos sunt legilima, et inter sequales mullo prius rentur.
fioe ipsum Domirio eonsllluenle, quam inilium Ro- CAP.5. — Qualiter benedicanlur a sacerdole
spontus
mani juris existerel. Itaque aliud est uxor, aliud etsponsd.
concubina, sicutaliudest anciila, aliud libera. Pro^ (Ex cqncilio apud Valenlias, capite 101.) Sponsus
ptefquod etiam Apostolus ad manifestandam harum B et spdnsa cum benedicendi sunt, a sacerdoie, a pa-
perSonarum discretionem lestimonium ponit ex reniibus, vel a paranympliis iri ecclesia sacerdoti
Genesi, ubi dicitur Abrahse : Ejice ancillanv et offerantur, et ctim benedictionem aeceperint, eadeni
filium ejus : non enim haeres eril filius ancillse cum riocle pro reverentia ipsius benediclibriis'iri virgini-
filio meo Isaac. Unde cunv societas nuptiarum iia tale pefhianeatit.
ab initio consliluta sit, ut prseter sexuunv conjun- CAP.6.— Utnulfrim conjugium siric deie fiat.
ctionem haberet in se Christi et Ecclesise sacramen- { Ex concilio Afela(ensi,capite 6.) NuIIunvsine dcfe
iura, dubinm non- esl eam mulierem non pertinere fial eonjugiurri, jiuita' possibifitatem fiat dos, nec
ad malrimoniuin, in qua docetur nupliale non fuisse sine publicis nupliis quisquam nubere Vel uxpreuv
niyslerium. Igituf cujuslibet loci Iaicus, si filiam ducere prsesumat,
suam viro habenliconcubiham in matrimoniumdede- Cap. 7. — Ul svonsus et spaitsd aritemuplms a sdcer-
rit, non ila accipiendum est quasi eam conjugalo doie benedicnniuf.
dederit, nisi forte illa mulier etf ingenua facta-, et (\Exdecr. Sotlteris papw, capile .">»)Ut sponSuS ac
dotata legitime, et publicis huptiis honeslata videa- sponsa cum precibus et oblaiionibus a sacerdote
tur; quia palerno arbitrio viris conjunetae carent benedicanlur, et legibus sponselur ac donetur, ct a
culpa, si mulieres quse a viris habebantur iri niatri- n paraiiynipliis cusiddiatur^ei publice solemniterque
monio non fueruttt, quia aliud est nupta, aliud con- accipiatur; Bldiio 'eliaih ac triduo abstineant se,
cubina. et doceanluf ut casiiiatcm inter se cuslodiant, cer-
: CAP. 2. — Qualis uxor legilima esse debeal. tisque temporibus nubant, ut filibs non spurios sed
(Ex epistola Leonis papw.) Qualis esse debeai uxor lisereditarios Deo el sseculo generent.
quae habenda est secundum legem : virgo casta et GAP.8. — De primo conjngio.
desponsaia in virginiiaie, et dotata Iegiiime, el a (Ex concil. Mediolan., cap. 2.) In primo conjugto
parentibus tradita, et a sponso el a paranymphis debel presbyter. missam agere et benedicere am-
accipienda, el ita seeundum legenv el Evangeliura _ibos, et postea se abstineant ab ecclesia xxx
publicis nupliis honeste in conjugium liquide" s^^-, diebus.
menda : et omnibus diebus vitse nisi ex consensu et GAP.9. — Quod vir fidelis a muliereinfideliseparari
causa vacandi Deo nunquam propter hominem se- non debeal.
paranda, et si fornicala fuerit diraillenda; sed illa (Apostolusdicit.) Si quis frater uxorem habel in-
vivenie altcra non deducenda, quia adulferi regnum fidelein, et hsec consentit habitare cum illo, non di-
Dei non possidebunt, et poenitentia iltius per scri- mittal illam. Et si qua mulier babet virum infidelem,
1 el hic consenlil habitare cum illa, non diroitlat vi-
pturas recipiehda.
m ; DEGRETORUMfllBRl XX. — LIBER NONUS,. 8i8i
ruin.-Sanctificaluse.niro.eritvir infidelis in muliere A scunt, quas.post aliquot anlios dimiuunl, et sic
fideli, et sanclificata eril raulier iufidelis per viruiiv ppstea legitimas uxores accipiuot. Unde coranv
fidelem. •.. " .,'
_ Deo et coraiii.angelis ejiis conteslor, alque denunlio,
—
CAP.10. Ul ifi Gltfislittnbrum nuptiisnon salteiur. Deumet islasemper
Qoncil. pfoliibuisse, et.nunquam ei
(Ex Laodicen., cap. 55.) Quod iipiToporteat Et prsecipue temporibus Christianis con-
Cbristianos euntes ad nuptias plaudere vel saltare, placuisse.
cubinas liabere nunquam licet, *et nunquam li-
sed venerabililerccenare, vel prandpre, sicut Chrir
cebit,
stianos decet. ,'GAP.17. — Item de concubinis..
CAP, 11. — Ut viduamnemo fureturin uxorem.
(Ex concilib Areldien., capite 4.)*Nulliliceat uno?
(Cregqr. dicil.) S\ quis viduam furatus fuerit in tempore diias uxores habere : sed neque iinquam.
uxoreni, vel conseiitiens ei, anathema sit. Et respon- concubinam.
denint oinnes (erlio : Aualhenia sit CAP. 18. — De. ancilla, si proprio dbminq sito legitinia
GAP. 12.— Ut virginem nemo furetur in.uxorem. fieri possit:
(ltemejusdemj Si quis virginem, nisi desponsave- (Ex decr. Juliipapw, capite 4,) Si quis ancillam
rjl, furatus. fuerit in uxorem, vel consentiens ei, suam libertale donaverit, et in mairimonio sibi
anafhema sii. Et -responderunt omnes terlio: Ana- j I sociaverii, dubiiabalur apud quosdam utrum hujt«^
thema sit! - mbdi nupiise legiiimse esse videantur, an non. Nos;.
GAP.13. — De virgine vel vidua furata.. itaque vetustara ambiguitalem' decidenles lalia con-
.(Ex decr. Eusebii.pap.,.cap. 10.) Si quis virginem nubia legitima esse censuimus. Si enim ex affectu
autviduam furatus iu uxorem, nisi fueril a se de- fiunl omiies nuptise, et nihil impium, el legibus..
gponsatam, anathema sit. . cohlrarium in taii copulatione fieri potesl, qtiare
CAP, 14, :— De virginibus quw virginilaletn anle nu- prsediclas nuptias inbibendas exisilmaverimus. Om-
ptias noncustodierint. nibus vobis unus est paler in coslis,. et unusquisque
(Ex conciL.Elibertan., c«p.5.) Virgines quse virgi- dives et pauper, liber et servuS, sequaliter pro se,
nitalem suamnoncuslodierint, si eosdem qui eas et pro animabus. eorum rationem daturi sunt'.
violaverintmarltosacccperinl, eo quod solas nuplias Quapropler omnibus cujuscunque conditionis sint,
violaverint, postpoeriifentiani unius anni reconcilieu- unani. legem,. quanlum ad Deum, babere non dubi-
lur. Si alios cognoverint viros, eo quod moechatae tamus.
suht, quinquennio pcariiteant, et sic ad commuuio- CAP. 19. — De illo qui servum suum, et ancillam in-
neni accedant. matrimonium cbnjunxerit.
CAP.15.—Quod hulli liceat conc.ubinam habere. iJ (Ex conciliq Matiscen.,capite 10.)Si servum et an-,
(Ex diclis August.), Audite ,.charissimi, meinbra cillam dominus amborum in lnalrimonium conjunxe-
Christi, et malriscalholicae Ecclesise filii. Quod dico rit, et postea Iiberato servo vel ancilla, non polest
compelenlibus, audiant fideles ; quod dico fidelibus, redimi qui in servilio cst, ideo matrimonia nou
aridianl competentes ; quod dicb fidelibus el compe- solvanlur,
ienlibus, audiantpoenitentes; quod dico fidelibus et CAP.20. — De mullinubis.
competeriiibus,et pcenitentibus, audiant et catechu- (Ex cancilio.Braqgarensi, capite 8Ii)Si quis multii»,
meni, audiantoniries: omnes tiraeant, el nemo conlein- nupliis fuerit copulalus, pcenitentiam agat : con-....
nat.SIt mihi incon.solalionem vester auditus,ne]yphis versatio autem et fides poenilentis. compendit,.
sit iii lestimonium dplor. meus: Compelentibus .dico, tempus.
Eornicari vobis.non]tceat,sufl3ciantvobisuxores,conT CAP,^i. — Quod seeunda canjugia swcularibus iwn
cubinas vpbis non licet habere. AudiatDeus, si vos negentur, quibus lamen ad. clerum minime venire.
cqncedilur.
surdi eslis; audianf angeli ejus, si vos contemnitisr . (Exdecr.Gelasii papw,capite 22.)Secundasnuptias,;
Coucubinas no.n licet vobis. habere. Et si non habe-
sicut saecularibus inire conceditur, ita post eas nul-
lis uxores, tamenvionlicelyobis habere concubinas, lus ad clericale sinitur venire collegium. Alia est
n
quas poslea dimittatis, ul ducatis uxores. Tanlo ma- enim humanse fragilitali generaliter cpncessa licen-
jor damnatio vobis erit, si volueritis habere et coor lia, alia debef esse. vita divinarum rerum seryilio v
cubinas et uxores. Non licet habere uxores, qua .• dedicata. -
rum priores mariti yivunt.Nec vobis, feminae, habere GAP.22, — De illis qui in plurimas nuplias incir
viros licet, quorum priores uxores vivunt. Adulte- derunt.
rina sunt ista conjugia , non jure cceli, sed jure . (Ex cqncilio Neocwsar., cqpite 1.) De his qui in
sseculi: nec illam ieminam licet. habere, quae per. plurlmas nupiias inciderunt, el tempus quidem prae-
repudium discessit a marilo, eo vivente.SoIius for- lini.tum manifestunv.est, sed conyersatip eorum, et;
nicationis causa licct uxprem adulteram dimittere, fides, lempus abbreviat.
sed illa vivenlenon licet alteramducere. GAP. 25; — De. illis qui tertio nuplias cetebra-,
verint.
CAP. 16. — De itlis qui anle nuptias concubinqs ha-
buerinl. - decr. Hormisdw papw, capile 2.)Ne quisquam-,,
" (Ex
(Iicm ^«<7.).QuaIe estet illua quod muili.virorTim amplius, quam duas.accipial uxores : quia jam. terj.
suvlenuptias concubinas sibi adliserere non, erube- tia superilua est,. ,., .],..'
EI9 BURCHAIIDI WORMAGIENSISEPISGOPI <.' 82(!
CAP.24. — De bigamis, 1 dam sacrilegii instar esl, si ulla iransgressione vip.
A
(Ex concilio Laodicensi, capile 1.) De ms qui se- leiur, .....-.
cundum ecclesiaslicam regulam lihere ac legitime CAP.52. — De his qui sponscnatienas rapiunl.
secundis nuptiis juncti sunl, nec occulte nuptiarunv (Ex concilio Meldensi, eapite 5.) De his qui sponsas
copulam fecerunt, oportel ut parvo lempore traiisT alienas rapiunl, anliqua et synodali sententia obser-
ccto vacent orationibus et. jejtuiiis. Quibus etiam veiur. Quod et si forle in Ecclesia evenlus lalis re-
jnxta iridulgentiam commuriionem reddi decre- periri dignoscitur,"ut pro salutis ,et religionis coni-
vimus. pelentia humanius quiddam debeant fractare poiitifi-
CAP.25. — De numerq maritorum. ces, sicut caiionica, ut eisdeiri verbis utamur, docet
(Ex dictis Hieronymi.) Vhi fuerit numerus marito- auctoritas, quia prior, inquiens, defiriiiio durius :
rtun,' ibi vir proprius unus esse desistit. posterior autem•quiddara tractavit humanius, nulio
CAP.26. — De ingenuo homine, si allerius ancillam modo ul ad maximam iiidtilgentiam descendamus,
'
pro ingenua acceperit, et post ' anciltam ecim esse' alteriussponsse aeceptor, sinc publica transeat poe-
iniellexeril. :' . niteritia. Quod si hsec obedire renuerit, slne uila
{Excoiicil, apud Vermeriam',cui inlerfuil Pipinus refragaiicne anathematizelur. l?autores vero
rex, capile 7.)Si quis ingenuusiiomo ancillam alte- B , illiiis,
modum culpse,-episeopi decreto pojniieant. Si
rius uxorem acceperit, el existimat quod ingenua juxla
vero, non de gradu ecclesiastico la-
sit, si ipsa femina postea fuerit inservita, si eani a libus qiiod se optamus,
servilute redimere polesf, faciat: si non po.tesl, si liuptiis conseiisorem, vel inlerventorem ma-
nifeste prodiderit, a gradu proprio fepeliantur. Et si
voluerii, aliam accipiat. Si autem servam eam scie-
verisimilibus exinde suspicionibus fueril' propulsa-
rat,et collaudaverat: post, ut legitimam habeat. Y
lus, caiionice se purget.
Similiier el mulier ingeittta de servoalterius facerp
GAP.55. — De his qui feininas rapinnt.
debet,
CAP.27. — De femina ingenua, si servitm marilutn (Ex concilio apud Aquisgran. cqpile 5.) Placuit ut
hi qui rapiunt feinin.is, vel TurantuF, auf seducunt.,
acceperit. eas iiullateiiiis habeant uxorcs,'quamvis eis postmp.-
(Ex eodem cbnciliq, capite 8.) Si fehiina ingenua dum
accipii servttm, sciens quia servus esset, habeat ciim: conveniat, aut, eas dotaverint, \'el huplialiter
cum consensu parentum su.orum acceperiul, Si quis
qnia onmes unum patrem habemus in coeiis. Una lex
autem uxorem habere voluerit, canpniee ei legaliter.
erit, et viro et feminae.
CAP.28, — De legitime conjutictis:,si aller eqrum in eam accipiat, etiion rapiat. Qui vero eam rapuerit,
amenliam devenerit. vel ftiratus fuerit, aut seduxerit, nunqtiara eam uxo"-.
(Ex epislola Nicotai ad Carolum Mogunt.episcopum & * rem habeat.
niissa.) Si qui malrimonium sani contraxerint, ct CAP.54. — De eadem re.
uni ex duobus amentia, aut furor, aul aliqua infir- (Ex concilio.Meldensi, capiie 10.) Qui yero dehv-.
mitas accesserit, ob hanc infirmitatem conjngia ta- ceps rapere virgines prsesumpseriiit, vel viduas,
liuni solvi non possunt. Similiter sentiendum de his secundum synodalem beali Grpgorii definilionem,
qui ab adversariis excsecantur, aul membris delrttn- ipsi, et compfices eoruni anatlieinati?entur, et rapto-
cantuT. res siiie spe conjugii pefpetuo inaneant.
CAP.29. — De legitimis malrimoniis servorum. CAP.55. —Dehisqni rapiunt ptiellas sub nqptine si-
mul habilandi,
(Exconcilio Cabilloii.,capite5Q.)Diclum est nobis,
quod quidani Iegitima servorum matrimonia potesta- (Ex concilio Chalced: capite 27.) Eos qui rapiunt
liva quadam praesuniptione dirimanl, non attenden- mulieres. sub liomineslmul habiiandi, cooperantes
tes ilted evangelicum :. Quod Deus conjunxit, horno autem et cpiihiyentes raptorihus, decrevi» sancta.
non separel. Unde iiobis visum est ut conjugia synodusut si quidem clerlci sunt, decidaiu de gradu.
servorum non dirimantur, eliamsi diversos dominos proprio ; si•— vero laici, aaathemalizcnlur.
'
liabeant : sed in uno conjugio permanentes, dominis -. CAP.56. De puellis raptis nondum desponsatis.
D Ex cbncilio Cabition., ccipite27.) De puellis raptis
serviaiit suis, Et hoc in illis obsefvandum est, ubi
necdtim desponsatis in Chalcedoneiisi eoncilio scri-
legalis conjunclio fuil, et per volunlatem domi-
nofum. piuiii est: Eos qui rapiuut puellas sub nomine siai'.;!
CAP.50, — Si furiosi malrimania cqntraxerinU babilaiidi, cooperantes et connivenies raptoribus
decrevit sancta synodus ut siqtiidem clerici sunt,
(Exdecrelo Fabianipapw, cnpileS.) Nequefuriosus, : si verp laici, analhema-
neque furiosa matiirnonium contrahere possunt; sed 'decidaiit de gradii proprio
si contcactuiii. fuerit, non separenlur. tizenlur. Quibus verbis dalur inteliigi-, qualiierliuju3
CAP.51. — De desponsata puelia, sialler eam 'in ma- riiali auctores damnandi sunt: qiiando parlicipes
trimoniuin possit accipere. . •_ consilium corinivenles tanto anathemate feriuntur,
(Exepisl. Syriciipapw, capite 4.) De conjiigali ati- el juxta canonicam aucioritalem ad conjugia le^
tem violalione requisisli, si desponsatam alii puel- lin>a raptas sibi jure viudicare nullaterius possunt.
lani,- alterin malrimonium possjt accipere. Hpc ne " CAP.57. — De raplis desponsalis.
fiat iftodis omnibus inhihemus : qjiia. ilia benedictio (Ex concUio Tolelano.) Proinde placuit, alque sta-
quam nuplurae sacerdos hnponit, apud fideles cujus- tutum est a sacro converitu, ut sialiquis spoiisam
821 DECRETORUMLlBRrXX. — LIBER NONUS^ 82%;
alterius raptterit, publica poeriitenlia mulcletur,; et, A. GAP.,44.— De eaizmre. . .
sine spe conjugii maneat. Et si ipsa eidera crimini" (Ex episl. Gregor.)f De his requisitis, qui ob cau-
conseritiens non fuit, licentia nubendi alii non nege- sam ffigidosnaturse se dicunt non posse in invicem
lur. Quod si et ipsi post hsec seconjungere prsesum- oper.tm carnis dantes commisceri: Iste vero si non
pseriiit, utrique usque ad salisfactionem anafbema!- potest ea uti pro uxore, habeai quasi sororem. Quod
tizenlur. . i relinaculuni jngale volunt rescindere, maneant-,
CAP.58. •—De eadem re._ ulrique hinupii". nahv si huic nonpotiiit natufaliter
(Ex concilio Ancirano, ca/«'telO.)Desponsatas puel- concordare, quomodo alteri conveniet? rgitur si vir
las, et postab aiiisraplas, placuit efui, et eis reddi, al:am vult accipere uxorem, manifesla ratio palet,
quihus aiile fuerani desponsatse, etiamsi eis a raplo- quia succendenfe diabolo odii foniitem, exosam eam
ribus vis illala constileril. habuitfel idcirco illam dimiitere mendacii faisifate.'
CAP. 59. — De eadam re. molitur. Qupd si mulier causalur, et dicit/Volo.
(Exconciiio Slelderisi,capile 65.) Si autcm necdtim maler esse et filios procreare, ulerque eonini
eas quas rapuerarit cum voluntate parentum sub septima Tnariu propinquoruuv t^ctis sacrosanciis
praefalo desponsipnis, vel dotalilii noiriine in conju- feliquiis, jurejurando dicat ut. nUnquam per com-.
gium sumptas habeiit, quando in omnium aures liiee U ; nristionem carnis corijunctluna caro effecli fuiS;'
fuerit constitulio prbmuigata, ab earum cPniuncliorie . Sent, tunc videluf mulierera secundas posse cori-
separentur, et publicsepoeniientisesubigantur. Raptse, traliere nuptias. Humanum dico propter irifirmiia-
auienv parenlibus legaliler risiiluantiir'. Post actam. lem carnis eorum. Vir- aulem -qui frigidae naiufse'
vero publicam poeiiiieniiam, si setas et ihconthientia est,-maneal sine cor.juge. Qtiod si et ille aliam co-
exegerit, legitinio et ex uirisque partibtis plaeiio . pniam acceperit, tunc hi qui juraverint perjurir
conjugio socientur. Nam in his uon regulam consti-. cfimine rei ieneantur, et poenitetilia peracta, priora
luimus, sed,. ut ver.bls Magnr Leonis utahiur, quid coganlur reciperp connubia.
sit lolerabilius aeslimamus. Quod si unus ex.coiiju- CAP. 45. —De conjuga.tis qui swcutaria.relinquere
gatis obierit,"re qui pnblicam poeiiilentiam egerit, et desiderant, . '-
superslesexstiteril, iterare conjugium non prsesurnaf; {Ex dictis.Basilii episcopi.)S\ quis .vult.conjugatus.
nisi forie episcopus prsevidefit aliquam corieedere convert.i ad monasferium, non est recipiendus, nisi'.
indulgentiani, ut graviorera possi.t amovere offeii- prius a conjuge castiaioniam profitenie fuerit absft.,;
sam. Iutus. Nam si iila, vivenie illo, per incontinenfiam
CAP.40. — De his qiii in matrimonib juncti sunt, el alteri nupserit, procul dubip adultera erit, nec reci-
concumbere nonpossunU G pitur apud Deuin ejusmodi, viri c.onyersio,. cu]us.
(Ex episi, Greg. <id Joannem Ravennatem episco- sequitur COnjugalis foedefis pfoslilutio. Tales ergo
_BMm.)Quod auiemihierrogasli de bis qui malrimonio tunc sine cuipa.sequaritur Christum relicto sseculo,
juncti sunl, et nubere npn possurit, si ille aliam , si-habeantex pari voluntate caslilaiis consensum.
vel illa alium ducere possit, quibus scriptunv est: 46. — De yiro qui uxprera suam velare per-
Vir et mulier si se conjunxerinl, et. postea dixerif CA.r. miserit. , , . .
mulier de viro, quod non possit coire cum eo, si po-
(EXjConciUoRemensi, capiiep.) Qui uxoreirv^suam.
lest probare per justum judicium quod veruw sit, permiserit velare,,aliam non accipial, se simiiiter
accipiat alium : si aulem iile aliam a.cceperit, separ conyeiTatur.
rentur,.
CAP.41.—De eadein.re„ CA.p.47.;-Tr..Demuliere, si sine licenlia.viri sui velnm^
sibi impqsuerit. .
(Ex concilio apud Vermeriam lemporibusPipini re-
(Ex.-decr, apud Compendium,..capiie.6.).Miijierv;si
gis, capite 17.) Si qua mulier proclamaverit, quo,d sine licentia marili sui.velum. in caput miserit, si
vir suus nunquam cum ea coisset, exeanl inde ad yirp^placuerit, recipiel eam i.lerumad conjugium.
crut'em: et si yerum fuerit^^eparentuf, et-illa faciai CAP.48,— De viro qui. sine -uxoris permissu .nionq-
quod vult, - **. , • sficam viiani s,usceperil.
CAP.42. — De ehdemre. (Ex.-reg. Greg. ad Adriutn. natarium, capite 80.)-
(Ex conciiio qpttd Compendium,capile 20.) Si quis Agalhosa, latrix prsesenlium, queslaest maritum .
accepil uxorem, et habriil ipsam aliquo tempore, et suuiii contra voluntatem suam in raonasterio urbici ,
ipsa femina dicit quod non coisset cunv ea, et ille abbatis esse conversum. Quod quia ad ejusdem ab-^,
yjr dicit.qnod sic fecit, in v.erilate viri consislat.: batis.culpam el invidiam nonest dubium pertinere,,
qaia vir caput est mulieris.. experienlise luse prsecipimus ut diligenli inquisi-
" CAP.43, — De eadem re. tione discretiat, ne forte cum ejus'volunlate conver-
(Ex cqnciiio Tribur., capile •3.'!Vir si duxerif uxo- sus. sit. vel ipsa se. mutare promiserit; Et si hoo
rem concumbere cum ea non valens, et frater ejus repereiil, ^et illum in monaslerio perinanere provi-
clanculo eam vitiaverit, el gravidam reddiderit, se- deat.eliianc sicut promisil mutare .cohopeliaUSi,
pareritur. Considerata atitem imbecillitate, miseri^ veiT) niliiLhorunv esl<, nec quoddam fornic.alionis,,
cordiaeis impartialur ad conjngium,,lan.lum iri D.o- crinien propter-quod viro:licetuxorem relinquere^.
mine,; preedictani riuiliereni commisisse cognovefjs, ne i]k
m. BURCHAIIDIWOBMACIENSIS EPISCOPl K-M
lius coriversio uxori rciictse in sscculo fieri possit \ diximus, ut ostciiuamiib qucm lcgum confliclum
perdilionis occasio, volumus ut mariium siiuni illi, Lotharius congredi posse au!umat, ciim personain,
vel sijam tonsuralus esl, rCduas, omni excusalione quam in suis peitetralibus quolidie fatigat, el con-
cessante. Nain si excepia fornicationis causa virum terit, quando vuli ad judicium educil, qnando vult
uxorem. relinquere nulla ralione conceditur, quia ad claustra reducit : el quando educta fnerit, nisi
postquam copulatione conjugii viri atque mulieris ea prohiealur quae ipse prxceperit, pUnil. Propri;e
unum corpus efiicitur, non potest ex parte converti, igitur liberlati commilii, et ab omrii oppressione
et ex parte in saeculomanere, ac potestale illius, cuin quo inhur conflictus, pportet
CAP. 49. — De regina Thielbirgq, quw causa reli- liberari, atque stiis liberaliter uli, et suspectaspeiv
gionis a regia dignitate discedeiwvoliterat. sonas convenii declinare, quae se ab.-objectis,ostea-
(Ex epist. Nicolaipapw ad Carolum regem.) Scri- dere cupit immunem.
psit nobis Thielbirga regina, regia se velle dignilate CAP.55. — De eadem re.
seu copnla exui, et solam priyata vita foie eonlfin- (Ilem idem.) Itaque summo sludio Thietbirgairi-
lam desiderare. Gui nos scripsimus rion hoc alitcr conjugem tuani tanquam propriam carnenv fovere
lieri posse, nisi eamdenv vitani coujtix ejus Lotha- ac diligere procurato, e.t ne illam a te ullo pacto
rius eiegerit. Et post pauca : De retroaeta contro- B consenlias diseedere, vigilanter altende. Unde si
versia Thietbirga non debet ulterius ad iteratam yult a le discedere, corripe, imo cprrige eam, et a
responsionem promoveri. Quod bene semel de- tali inienlione per omnia revocare salage. Jam.vero
finilum esl, el interpositis juramenlis. deliber.atum, si amore pudicitiae separalioiiem quserit, et conju-
iiulla debel iteralione,,nisi fortassis ubi fuerit major, galis connubii solulionem efilagitat, cerlum est,
auclorilas, retraclari. Apostolo diceiile, qpia mulier sui corpons potesta-
CAP,50. — De Lpthario rege qui uxprem suam in tem non habet, sed vir.Verum si etipse pudiciliaiu
cuslodia detinebal. . seclatus religioiiis oblentu copulam. dissolveie vis,
(Item ejusdem.) Verum, sicut multofum relatu di- tanlum ne simulate fiat concedimus. Nam licet sit
(iicimus, Lothariiis rex. conventum celebrare dispo^ scriptum : Quod Deus.conjuiixit, homo non separef,
nit, et Thietbirgam reginam exainini proprio et Deus lamen et non.homo separat,. quaudo divini;
judicio subjicere inedilatuf. Et si quidem eam prse- amoris intuitu, ex consensu utriusque conjugis ma-?
stigiis falsilalis suse poluerit exhibere, quasi non trimonia dissplyuntur. Si ergo hoe modo vis, gra-
fuerit legiiiraa sua uxor, vult eam penitus a se se- iuito permiitimus anirao ,.
celereiiique prsebemus
queslrare : sin autem, vult eam taiiquam propriam assensum : aliter, aulem fieri inuluam separalioriem.
uxofemadmittere, sed deinde, quasi nioechatafuerit,. G vestram prohibemus.
iu^hnulare, atque pro lioc liominem suum et homi- CAP. 54, — De itiis qui in cilias provincias fugerinl,
liein Thietbirgae- ad riionomacbiam impellere, el, si aul suos seniores.secuti fiierini, et uxpres suas..
homo ipsius reginae ceciderit, dispbnit lianc sine di- domi reliqueiint,
'
latione perimere. Quae quahlura sint orani divinse (Ex concilio apud Vermeriatn, capite 6.)Si quis
vel sanctoruni Patrum, legi coiitraria, magnitudo neeessitate inevitabili cogentc in alium ducatum seu
prudentise vestrse, credimus, jam adveriit. provinciam fugerit, et. uxor ejus, cum valet et po-
CAP. 51> — De singnlari cerlqmine,.quod Lolhdrius tesf, ainore parehluih aurrerum suarnni eum sequi.
malitus esl conlra Tliielbirgaintixqrem suam. holuerit, ipsa oinhi tempore quandiuvir ejus qiieni
(ltem ejusdem.) Monomachiam vero ih Iege noh sceuta non uiil, vivit, semper iunupia permarieat.
assumimus, quam prsecep.tamrulsse non reperimus. llle vero qui iiecessitate cogenie in alia patriama-
Quam licet iniisse quosdam legamus, sicul sanctum ncl, si nunquarii in suam patriam se reversurum
David et Goliam sacra prodit hisloria , nusquam speral, si se conliiiere non potesl, aliam uxofein ac-
tanieriut pro lege. tenealur alicubi-diviua sanxil cipiat, iaraen cura poenilehtia.
aiictoritas : cum hoc ethujuscemodi sectantes Deuin GAP.55,-—De
feminis qnm, caplis viris vel in capti-
solummodo lentare Videantur. 0 vilateni missis, aliis nupserunl.
CAP,52. — De femina de adultefio inculpata, si cum (Ex episi. Leonis papw, capiie.42.) Quod deoeant
marlto debet inire ceriamen legale, suw poleslati
; feminse, quae, captis viris et in capiivitatem duclisv
prius debetad tempus reslilui. aliis viris nupserant, pulanlcs interemptos maritos,
(Ilem ejusdem.) Praelerea sive de conjugii foedere,
sive de adulterii crimine judicium si.t agitandum, remealis de captivitate piioiibus viris copulari, rit
nulla rafio patitur Thielbirgam cum Lothario-posse cuique id quod legitime habuil reformetur, et fe-
inire confliclum, vel legi.fimum cont.roversiseiuire tipiat unusquisque qupd suum esl, el redintegrentur
cerlamen, nisi'prius ad tenipus.fuerit suse po.teslati foedera nuptiarum.
et consanguineis propriis libere sociala. Inler quos CAP, 56i —-Qttod noiuprobelur esse-culpabitis., qui
eiiam locus providendus est, in quo nulla sit vis uxorem capli in matrimonio videlur esse sortitus.
multiludinis formidanda, et non sit difDcile testes (Ilem ejusdem, capile 45.) Nec tamen culpabilis,
producere, vel eseteras personas, quse tam a sanclis judicelur, el tanquani alieni juris. perversor habe*a-
canniibus, quam. a venerandisRomanis legibus in lur,, qui persoiiam ejus nvariti qui jam noii esse
hiijusmodi conlroversiis nequinmtur; Hsac idcirco exislimabatur, assiimpsit. Si eiiim mulla q^use.ajl
825 .DECRETORUMLIBRI . XX.^ LIBER NONUS. 826
eos qtii' in caplivilalejri ducti; surit, periinebant.jn JV,adulterum niaritura reliquerii" fideleni, et adiilterum
-
jus aiienum tfahsire *potuerurii,* taiheii plenuin justi-. ducit, prohibeatur ne ducat. Si aulem, duxeril, noa
tise est ul iisderiv reyersls pfbpria reformentur. prius accipiat communionem quam is quem feliqutt
Quod si in nianciphs,:yel in agris., aut.etiam iri do- de sseculo exierit, nisi forle riecessitas infirniilatis
mibus. ac posseSsiPiiibusriie seryalur, quanto magis dare conipulerit.
in copjugiorurii fedintegratione faciendura sif, ut CAP. 64. —- Quod neque diiniss.us ab uxofe, neque
dimissa amarita, alleri canjungunlur.
quod bellica necessitalc turbatum est, pacis xemedio
reformetur? . (Ex concilio Africano, capile 65.) Placuitntsecun-
CAP: 57, — .Ut si mulieres ad' priores marilos redire dumeyangelicamel apostolicam disciplinam, neque
nolverint,. velut iinpiw ecclesiasiica communione dhnissus ab uxore, neque dimissa a marilo, alteri
privandw sint. cpnjunganlur, sed ita nianeant, aut sibimet recpn-r
(Item ejusdem, cdp. 45.) "Si auterii aliquscmulieres cilientur. Quod si contempserint, ad poenilentiam
ila posleriorum viroruiri amore suht capiaj, ut ma- redigaiitur; -
lint h"fscohserere quanl ad legitimrim Tedire consor- CAP.65.— Deitlo qrii viventemarilo' coiijugem illius
iituf, meritb sunl notandae, ita ut ecclesiastica com- adulterasse accusaiur, et eam post ejus obitum
liiiinioiie priventur: quse de je excusabili eontauii- n... .sumpsissedignoscitur.
nalioriem criniinis elegerunt, ostendenles sibimet (Ex cqncilib Meldensl, capile 69.) Is qiii vivenle
prosua incoiuineiitiaplacuisse, quod justa renvissio mariio conjugeriv illius adulterasse accusatur, et eo
poteiat expiare. Redeant ergo in suura slatunv Vo- in proximodefunclo eanidem,sumpsis"se digiioscitur,
liintaria.redintegraliorie coTijugia, neque ullo modo pninimodis publicse poeniteniise subigaluiv De quo
ail opprobrhim malse volunlatis trahatur quod eiiam post poenitentiam prsefata, si expedieril, ser-*
conditio neeessitatis extorsit: quia sicut lise mu- vabitur regula, hisi forle, id est, aut niulier virura
liereS quse reveni ad virps suos nOlueriht, impise qui mortuus fuerat oecidisse notettir, aut .propin-
sunt habcndse, ita illae quse in afleclum ex DeOini- quitas vel alia quselibet aciio crimiiialis impcdiat..
tura redeunl merito sunt laudandse. Quodsi probatum fuerit, sine ulla spe conjugii cuuj.
CAP.58. — Ut si viri de eaptivilale regressi inlem- poenitentia pprpetuo lrianeaul. SI autem negave.rit,
peranlia iixoruiri bfferisi non fuerint, ei voluerint se eamdem feminam Vivcnleviro neqiiaquara adul-
• eas in conjugio recipere, liberam, habeant fucril-
talem. terasse, etprtefali homicidii neiiter eorum reusexsti-
lerii, et probalis testibiis rieuter eoriiiii-conviiici;
(Item ejusdeni, capite 44.) Et ideo si viri posilon-
potuerit, piirgenl logaliler fainanTSuccopinionis, ct.
gamcaplivitalem feversi, ila in dilectione suaruni utaiitur conjugio, si alia, ut diximus, non
conjugum perseverent ut eas cupiant in suum. redire Q sumpto ratio. •
cohsoflium, omittendum est et inculpabile judiean- - - iinpedierit
CAP.66. — De eadem re. •<.
dunv quod neeessitas intulit, et reslituendum est
(Ex concilio Tribur., capileo.) Relatum est auribus.
pvod fides poscit.
— sanctoruni sacerdotumi qupriidani alterius uxorem
CAP.59. De illb qui in paganismo uxorem suani^
dimiseril. - stupro violasse, insuper elmtechae, vivenle viro suo,.-
(Ex decr, Eutych, papw.) Si quis genlilis gentilem' juramenlum dedisse, utpostlegitimi niariiiTiiortem,
dijriiserit rixorein ante baplisma,. ppst baptismum si siipervixissety.duceret uxoreiii. Quod ct iacfunv.
in polestaie ejus erit eam habere, vel non habere. est,TaIe igitur conHubiuiri prohibemus, et analhe-
£AP.60. —-De bapiisalo,.si uxor ejus infidelis con« malizamus. .
verli npluerit. GAP.67. — De ilto qui uxorem habet, el swpius mos-
(ExJeer- ejusdem.) Sinviliniodosi unusex conju-- ... cltatusest, .
gatis baplizalus est, et alter geritilis, et sequi.non: (Ex concilio Eliberlan., capiie 4.) Si quiS fidelisV
vuh, sit sicut dicit.AposlolusTinfidelis si discedit,; habens uxorem non semej sed sapius fueril irios-
discedat. cbalus, in fine mortis est^oriveniendtis.Qupd Si'-6e>:
delur ei coiriiriUiiip.;'Si ;re-
CAP*.61, — De iliq qui anle baptismuni mulierem}D proiriiserit cessaturum,
virginem acceperat. suscitatus rursus. fueril mcechaius, placuit ulfeiius:
(Ex concitio Meldensi, capiie 2.)-Si quis habuerii non illudere alios de.coniihuiiionepacis. .
uxorem-yirginem anie baplisma, vivente illa post CAP.68. — Si laicus absolulus cum iaiea absolut
baptisma .alteram habere non polest. Griminai in- peccaVerii.
baptismo solvuntur, non conjugia, (Ex coiicilio Meidensi,,capiley.) Si laicus cum Jaicai
CAP.62.:— De illisl feminisquw, nulld.causa iiitet-- femina , id esl, ulerque absolutus a lege cpnjug|?
vei.ienle,wliquerunl viros suos. concubuerit, tres annos ppeniteant. Ei quanlp ssepihs;,
{Ex cqnciliq. Eliberlnn.,. capile 7.)ltem fcminav . el negligentius.ea peccata comraiseruiit, taivlp.ma,
quae nulla prajcedenle causa reUquerunt viros suos,- gis.el tempusaddalur, et modus poeiiiteniise. .;.
etalteri sp copulayerunt, et in hoc permanere vo-. GAP.69.;—;:De uxore quw coiiscio mdrito mtechutm
luerint, nec in fiue accipiant communionein. . fuerit. - .,:.
"'
CAP.65. —De fehiiriaquw adullefuiri" feliqixeiit, et (Exxoricilio Mogunl.,capile 9.) Siconscio mafito.
adullerum acceperit '•--.. .-'••- -: et ipso cOnsentiente^uxor moschata fuerit, pliieuit
(Ex eqdem,-cnpite^.) Ileni femiha-fidelis qtise- neciii finc dandanv eis commimionein. Si. vcxo eam>
S27 BIIRCIIARDI WORMACIENSJSEPISCOPi 828
reliquerit, etseparaii fuerint, et digne pceniluerini, A rilus eam inveneril, et fepetierit, secundum S.TCII-
post decem annos accipiant comniunionem. lum potestatenT habuefii quid ei agefe velit;. sed--
GAP.70,— De viro uxorcm non habenle, si cum alte- . audial S. Augustinuhi dicentem : Cum ehim vir a
rius uxore adullerium perpetraveril. . virlute nomen accepit, el mulier a mollitie, id est
(Exeonciiio Nanneten., caphe 6,)""Quod si vir non fragilitale,- quare coiitra crudellsSIijvaiiv1ibidinis lie-
habens usoreni cum alterius uxore adulterium per- sliamvult unusquisque nxoreih suam esse viclriceni,:
pp.travit, aut si qua mulier non babens virum ctim ctim ipse ad primuih. libidinis ictiim vlctiis cadat?
alterius viro, ille qni fcedus violavit conjugii ,.vu Nam quidquid conlra fidem catholicani non Heet
aun.os, ut supra dictum esl, poeniteat. Hle qui lege niulieribus, nec viris licebit. Si autem eadem mu-
conjugii non lenelur, quinque annos poeniteal. lier timore perterrila,a IOcoubi eam episcopus -de-
Neqiie.eninisequ3.lis poenilentia danda est his qui- stinavit aufugerit, et v.h' ejus ah episcopo semel,.
bus suffiecre poterat ad explendani libidinem snam aut bis, vel ssepius repetierit, si viuun ei obiinere
conjugtim amplexus : et illis qui, conjuge. carentes, possit, perquirai et reddal: sin aulem, omninonon,
iirdore libidinis impellente, in forriicalionem cecide- reddat. Mariius vero, quandiu
ips.avivat, nullo modo,
rttnt. aiteram ducat.
CAP.71. — De conjuqalis qui aliqua certa re disci- B CAP.74.— De eo, si quis cum uxore allerius,.vivenle
dium fecerint, ulinnupli maneant. eo, fornicalus fuerit.
(Ex diclis August.) Apostoltis Paulus dicil: His qui (Ex concilio apud- Alih. hubiio, prwsenle Conrado
sunt in conjugio prseeipio, non ego, sed Dominus, rege, capiie5.)lllud vero communi decreto secundum
uxorein a viro non discedere: quod si discesserit, cauonura instituta defiiihiius et prajjudicamus, ut ,si.
nianere innuplaiii, aui viro suo recohciliari. Potest quis cuin uxore alterius, vivente eo, fornicalus fue-
eirim fieri ul discediit eaeausa quaDoniinuspermisit. rit, morie.nle mariio synodali judicio aditus ei clau-
Autsifeminaj licclviruin dimittere eliam propier cau- diitur illiciliis, ne ulterius ei conjungalur malriino-;
sam fornicationis, ct nonlicel viro, quid respoiidebimus nio, quamprius polluit adulterio: Nolumus enim hec
de hoc quod dicvitposs-criiis:Etvir uxdrem non dimil- Christianae religioni convenit ut ulltis ducat in con--
tal? Quare non iuldidit, excepta causa fornicalionis, jugium, quam prius poliuit per adulierium.
quodDomiriusperniittit :uisiquiasimiIemformamvull CAP.75. —De ingenuo qui ingenuam acceperil vxg-
"nlelligi, ul si dimiseril quod causa fornicationis per- rem, et posiea servum se fecerit.
miiliiur, maneat sine uxore, aui reconcilietur uxori? •(Ex.concil. Trjbur.cui hilerfuit reg. Arnqlpltus,.
Et posl pauca : Doniinus aiilein permisil causa for- capite 8,)'P£rlatum est ad sanctam synodum quod
liicationis uxorera dimitti, sed quia perausit, non Q quidam higcnnus ingeiuiam acceperit uxorem, e(
jussit. jiosl filiorum procreationein occasione divortii cujus-
CAP.72. —De illis qui, interreniente repudio, aliis se dam servura se fecerit, ulruni necessario mulierem.
in matrimonium copuluverinl. tenere debeal, et, si tenuerit, utrum illa quoque se-
( Ex decveto Innocentii papw, capite 26.) De his cundum saecularem legem servituti subjici debeal..
e.iianvrequisivil dileclio lua^ qui intervenienle re-' judicaium est uxorem minime debere dimiiti, non
pudio aliis se matrimonio copulaverunt, quos iii ulra- tanien ob Clirisli legem muliereni in serviluiem re-
que parte aduheros esse inanifeslum esl, Qui vero digi, diim ille non ex consensu conjugis se servum
vel uxore vivente, quamvis dissociatum essevidea- fecitj.quem diberum ipsa marituhi accepit.
tur conjugium, ad aliam onpiihun feslinarunt, neque CAP.76.,— De illis conjugalis.quorum leges diversw
jiossunt aduliert non videri, in lanlum ul hseeiiam' sunl.
personse quibus talcs conjuncti sunt, eliam ipsseadul- (Exeodem, cdpilclS.) De Francia nobilis quidam
teriiim commisisse videantur, secundum illud quod homo nobilenv de Saxonia Saxonum lege duxit uxo-,
legimus in Evangelio: Qui dimiserit uxoreni siiam, reuv. Tenuifmultis annis, etex ea filios procreavit.
e't duxerit aliam, nioechalur. El ideo omnes a commu- Verum quia nou iisdem uluntur legibus Saxones et-.
nione fideliuih abslinendos. De parcnlibus autereiaut nEraiici, causatus est quod eam nonsua, idestFran-
propinquiseoruni nihil lale siatui pofest, nisi si m- corum lege despoiisavcrit, vel acceperit, aut dotave-
centores illiciti consortii fuisse vidcanlur. ril: dimissaque illa, duxit alleram. Definivit super
CAP."75. — Si cujus uxor constuprala fuerit, et pro- - hoc sancta synodus,, ut ille transgressor evangelicse
plerea maritus perdere illam machinuveril. legis subjugatur poeiiilentise;a secundaconjuge se-
(Ex concil. Triburiensi, capile 46.) Si oujus uxor paretur, priorem resumere cogalur.
constuprata fuerit, et proplerea mariluscapitalisen-. CAP.77, -717 Cur cpmmunieahtes viri cuin advMeris
teiitia delcreillam machinaverit,ipsa vero, urgenle uxoribus non conveniant.
inortis periculo, ad episcopum-coiifugerit, el auxi- _ (Ex decr.Innoceniii papw,capite 24,).Cur viri cum
lium qii:esieril, operosiori tamen si potesl episcopus aoiilleris nou conveuiant, et illud desideratum est
Ijbpre desudet ne occidalur; si, vero non potesti sciri, cur communicarites viri cum: aduileTis uxori-
iiullo niodo liceat ei requirenti eam reddere ad occi- bus non eonye.niani, cum eontra uxofes in consoi-tio;
denduin, quaese ei obtulit ad defendendum r- sed so- adulterorum vhorum. manere videantur, dum super
lerli cura transmittal eam ad locum quem ipsa dele- hoe Christiana religio adulterium in ulroque sexu
gcril, u.tsecura possit vivere. Si verp iiiterduin ma- pari ratipne conlemriet, sed viros suos mulieresnoa
829 DECBETORUM LIBUI-XX.':-* LIBER. NONUS'- 850
facile de adulterio accusant, et non babent lalen.tia A adulteriiim. rvel loniicationeni fecisli, -unde discipli-
peccata vindiciam. Viri aulem liberius uxores adul- nam vel poenitentiam suscepisli ,.amplius non adul-
teras apud sacerdoles deferre consueverunt, et ideo lerabis, nec fornicaberis ciim ea, uec aliam uxo-'
mulier-ibus prodito earum crimine communio dene- renv accipies, nisi post peraclam poenitehtiam' tibi
gatur, virorum autem, latente commisso, non facile Iicentia dala- fuerit ab episcopo,'aul ab ejus misso:
sic le Deus ' •
quisquam ex suspicionibus abstinetur, qui iilique adjuvet.
submovebitur si ejus flagilium delegatur. Cura ergo — Recoiicilici.iio.cottjugalpmm.
vindictae CAP. Sl,
par causa sit ititerdum probalioiie cessante,
ratio conquiescit.'" Ab isto die in anlea istam tliam cohjtigehi riomine'
CAP.78. — Quod nqn canveniat ChrUtianos cutn Jice-. N. quam inj-uste dimiseras ita lenebis, sicut per re-
\relicis nuptialia jura contrahere. ectiim mariiiis suam debet habere conjugem, indi-
(Exconcilio Laodicensi, capiie 51.)Quod non oppr- lectione et debita disciplina : nec eam per ulliim
leat cum baerelicis universis niipliarum foedera malum ingenium a te separabis, nec ea viyente alia.m
celebrare, nea eis filios dare vel filias, sed magis accipies: sic te Deus adjuvet,
accipere, si tamen Christian.os. se fieri permit-
lant. f . CAP.82. — De eadem m
GAP,79v—Judiciiexaminatio. A modo in antea islum tuum maiilum qiicih iri-
De hoc quod mihi reputattini esl iu hac syriodo, jns.te dimiseras ita lenebis et amptexaberis, ct ei in
quod simul cuav ista fem.ina adtilterhim vel forniea- servitio, in amore et in limore ita eris subjecia et
tipnem fecissem, quod n.on ego ita feci, nec inde obediens, sicutperreclum uxor suo-debet subjecta
me ciilpabilem recbgnosco, sic me Deus adjuvet ad esse inarito, nec unqiiam ab eo te separabis, nec
istud judiciura, "illo viveiite altefi viro te sociahis, nec conjugio aut
CAP.80. — Separalio inceslw copulationis.- adullerio : sic le Deus adjuvet.
Ab isto die in antea cum ista femina cura qua
FINIS LIBRI NONL
INDEX CAPITULORUM LIBRI DEClMl.
CAP.i. Ut cpiscopi de paroehiis suvs sorliiegos et L"22. Ut vaticinalores cseside civitatibus ejiciantur,
maleficos expellant, 25. De illis qui phylacteriis uluntur.
2. De cultoribus arborum. 24. Ilem de mulierculis incantatricibus.
5. De cullo/ibus idolorum." 23. De illis qui niaridtieant, aut bibunt, aut poiiant
4. De eadem re. super se altquid ad Dei judiciiim subvertendum'
5. De illis qui divinaliones requirunt. 25. Deillis qui' in labulis, aui in codicibus futura
6. De illis quirilum paganorum observant. " .
requir-unt.
7. De illis qui auguriis el incanlationibus subser- 27. De illis qui sortes sanctOrum reqnirurit.
viuut. 28..De illis. malefieis, qui speraiit se ..mentes homfc-
8. De eadera re. - num perverlere posse. '
9. De iliis qui sortes observant. 29. De eadem re. '•"•.
10. De arboribus quas vulgUs colit. 50. De illis qui ad stias vanitafes perficieiidas dsDnio-
11. De illis qui dies et menses observant. nes invocant. ' " :• '
12. De illis qui dsemonibUsimmolaht. 51. De illis qui noclurna sacrificia daemoiium 'cele-
15, De illis qui tradiliohes-gentilium observant. braverint. .'..'.>..'.,
14. De mulierculis quav infantes suos pro sanitate D 32. De illis qui ad arbores velad fontes aliqna vota
in fornacem aut supra tectum ponunt. voverunt.
15. Quod non liceat iniquas observaliones Kalendar.- 55. De illis, qui, quandb hina obscuratur, clamorea
agere. snos et maleficia sua exercuerint."
16. De illis qui Kalendas ianuarias ritu paganorura 54. Deiilis qui vanitates suas in excubiis exercue-
colere prsesumunt rint.
17. De eadem re^ 55. De eadein re.
18. De bubulGis.vel veiialoribus, qui suas incanla-; 56. De conviviis quse Ount ritu paganofiim.
i tiones exereuerint. 57. De eadem re.
19. Quod non liceat mulierculas Christianas vahiia- 58. Ne fiileles in coemeleriis prandere praesuiiiaiil,
"
les in suis lanificiis obsefvare. 39. De iflisqui balaiioiies feceriui, et Se in alienas
20. Quod non liceal cura incantationibus herbarom formas transmutavciiiit.'
colleciionem fieri. 40. Quod iiicanlaliones et hingicse"arlcs laquei dia
211 D'e illis qui ad arboresj vel ad rantes jaculas in- ' ' .' '
boli siht, '.
cenderinti.
S5i DURCIIARDlWORMACIENSIS EflSCGPI 832
41. De illis qui salutein nou a Saivalore, sed ab ejus A 55. De contentiosis.
creatura requirunl. 56. De illis qui in lingua lascivi fueriiit. ' : :.
42. De eadem re. 57. Deillisqui perodiumdissiderites exsliterint.
45. De eadem re. 58. De illo qui odio habetaliqu.euv, et ad pacem re-
44. De exsecrabilihus remediis, quas raedici suis iri verti nolueril.
prsecanlationibus faciunt. . 59. Deeadem re.
45. De natura daemonum. 60. De eadera re.
46. de divinatione dsemonum. 61. De eadem re.
»7. De eadem re. 62. De tllis qui cohlenliones et rixas amaverint.
48. De sacerdotibus et reliquis eeclesiaslicis ordini- 65. D,eillis qui faciles suiit ad delrahendura.
bns qui magos, hariolos, aut divinos consuluni. 64. De illis qui conlra episcopos suos cOnspirava-
49. De illis qui ad fascinum incariialiones fecerint. rint.
50. Qupd dsemoniacum petras, vel herbas sine incan- 65. De eadem re. '
tatione liceat portare. 66* De clericis nvaledicis.
51. Ut malefici, nisi se corrigant, regnum Dei non 67. De illis
" qui delfahunt suis priohbus.
possideant. 68, De clericis vel monacliis corijuraiitibus, yel con^
52. De illis qui murraurant. spirantibus corilfa episcopiihi suum.
53. De eadeui re. 59. De eaderii re.
54. De eadem re. iiidicis capilutorum finis.
WORMACIENSIS ECCLESIJJ EPISCOPI
DECRETORUM LIBER DECIMUS
DEINCANTATORIBVS ET AUGURIBUS.
ARGUMENTIJRJLIBRI. C sionibus velut dominae obedire et certis nociibu.sad;
Libro hoc de incantatoribus , de auguribus, di- ejus servitium evocari. Sed utinam hse solai in
vinis, sortilegis et variis ijlusionibus diaboli, de perfidia sua perisseiu, et non multos secuni in in-_
niaiedicis, contentiosis, conspiraloribus, deque fidelitatis inleritum pertraxissent. Nara hinumera
singulorum pceniteiilia iraclaiur. multiiiido hac falsa opinione deeepia lisec yefk esse
et credendo a recta fide deviat, et in errore
GAP, 1. — Ut episcopi de parochiis suis sorlilegos credil,
el maleficos expetlant. paganorum revolyjtur, cum aliquid diviriitatis, aut,
(Ex concitio Anquiren., eapite 1.) Ul episcopijeo* iiumiiiis exlra unum Deuro esse arbiiraluf. Qua-t.
runvque ministri omnibus yiribus elaborare studeanf, propter sacerdotes per Ecclesias sibj. couiniissas.
ui perniciosain et a diabolo invenlam sorlilogam populo omni instanfia prsedicare debent, ut novei.
et maleficam artem peiutus ex parochiis suis era- rint hsec oinnimodis falsa esse, etnou. a divino' sed:
'(liceiil: ctsialiquemvirum autfeiiiinaiiiluijusceiriodi amaligno spiiilu talia phaHtasraata menfibus: infi-.
sceleris sectatorem hiveneriht, lurpiler dehone- 1!delium irrogari, Siquidemipse Satarias, qul trans-:
statum de parochiis suis ejiciant. Ait enim Apo- figurat se in angelum lucis,', cuiri .mentem cujus-J
slolus : Haerelicum posl unam et secundara a.dmo- cunque nlulierculae ceperit, et iianc sibi pet iufide-;
nitionem devita , sciens quia subversus est, *qni D litatem et incredulilalem subjugaverit, illico tiaivs>
cjusmodi est. Subversi sunt, ct a diabplo capti format.se in diversarum persOnarum species atque.
tenenlur, qui, dereliclo creatore suo, a diabolo similitudines, et menlem quam captivarii tenet iri- "
sufiragia quserunl, et ideo a lali peste niundari de- somnis deludens, modo laeta, modo- trislia, modp
bet sancla Ecclesia. Illud efiam non omitlendum, cogriilas>niodo incognitaspersohas, ostefidens, ppf
quod qusedam sceleralse mulieres retro post Satanam devia quaeque deducit. Et cum solus splritus 'lUic
conversae, dsemonum illusionibus, et phanlasmatir. patiUiTj.irifidelismens haec non in auimOj sed iii
bus-seducUe,, credunt se et profitentur nocliirnis corpore evenire opinalur, Quis euim' noil in soiunis
horis, cum Diana paganofumilea, vel cum Oero- et nocturnis, visionibus exifa seip.sum educiiui^ ei
diade cl.iiinmivera mullitudiiie mulierum equitare multa videt dorniiendo, quae nunquanv yiderai
super (piasdam beslias, et multa ierrarum spalia vjgilando'? Quisvero.tam-slulius .et hebes sii,, qct
lnlempcsttie.noctis silenlio periransire ejusqitc J.us- haec omnia quoe in solo spirilu fiunt-, etiam in eoi-
835 DECRETORUM LIBRIXX; — LICERDECIilSS. 854
' CAP.5. —
pore aecidere aibitrelrif? Gurii Ezecliiel pfophela 1 .' pe illis qui divinatianes requirunl. .
visiones DOminiin spirilu non in corpore vidit. El (Ex cqnciliq Anciranb,capile 25.) Qui divinaliones
Joannes aposlolus Apoealypsis sacrameriia hv spirifu expetunt, el more gentilium subsequuntur, aut jn
liori ifi corpore vidit' el audivit sicuf ipse dicit : domossuas hujuscemodi homines inlroducunt, exqui-.
Staiim, inquit, fni in spiritu. El Paulus non amlet rendi aliquid, arte malefica, aut expiandi causa, stib
se dicere rapluni ih corpore. Omriibus itaque publice regiila quinquerinii jaceant, secuiidum gradus poeni-
annuntiandum est, quod qui talia et bis similia leniise definitos,
cfedil, fidem perdil, et qui fidem rectam in Deo ' CAP.6.—lie illis qui ritum pggqnorum ob.servant.
iioii habet, hic iion esl ejus, sed illius ih'quenv (Extqnciliq Braggar.,capite 6.) Siquis paganorunv
credit, id esl diaboli. Nam deDominO noslro scri- consueludinem sequens., divinos et soriilegos hv
ptum est: Onihia pcr ipsum facta sunl. Quisquis dpraum suam inlroduxerit, quasi nl. mahim foras
ergoaliquid cfedit posse fiefi> aut aliquam creath- niiitat, aut maleficia inveniat, quinque annos pociiH
raiiv in nvelius aulin deterius immutari, aut trans- leat. ,
formari in aliam speciem, vel simiiiludihem, nisi CAP.7. — De illis qui aitguriis et incanldtianibns
ab ipso Crealore qui omnia fecit el per quc.m subserviunt. .
onniiafactasunl, proculdubioinfidelis estcl paganp j^ . (Ex concilio CariJtag., capile 89.) Auguriis yel in-
deterior. caniatioiiibii.s seryientem, a cpnyentu Ecclesise sepa.
CAP. 2. — De eitltoribus arborum. fandum, Simililer et Judaicis superstitionibus, vel
(Ex reg. Gregorii.) Perveriit ad nos quosdam, feriis inhserentem.
quod dici nefas est, arbores cplere, et multa alia CAP.8. — De eadem re.
contra Cbristianam fideflv vllicita perpelrare : et
emen- (Ex pwnitenliali.Romanq.) Qui auguriisveidivina-
miramur cur ho.c fraternitas vestra dislricta lionibiis, inserviunt, vef qui, credit u't aliqui homi-
dare uhione distulerit, Proplerea scriplis praesenli- num sint immissores
tempeslatum : vel si qua mu-
bus adhortamurhps diligenji investigationeperqnirU lier divinalioheSi vel incantaliones diabolicas fecerit,
et \eriialecognifa, ialenv iiv-eis faciatis exerpere VIIannos > -•
poeniteat.
vindiclara, qiialenus et Deus placari possit, et aliis CAP.9.—Deillisqui sdrlesobservanl..
eorum ultio cprreclionis exeniplum sit. -
CAP.5: — De culloribus idotorum. (Ex ebdem.) Auguria veisortes quse dicuriiur falsse
Corilra idolorum sanclorum, vel diviualiones, qui eas observayerint,
(Ex eqdem, capite 5.) nanique
vel quarumcunqiie scripturarum,,vel votum yove
cultores, vel aruspicum atque sortilegorum, frater-
nitatem luam vehementius pastprali hortamur invi- C rint, yel persolverint ad arboi-em, vel ad lapidem,
vel ad quamlibel rehi, excepto ad Ecclesiam, omnes
gilare cuslodia, atque publice in populo. contra excoinniunicenlur. Si ad pcenitentiam yenerini, cle-
liujus rei yirps sermonenv facere, eosque a lalr labe rici annbs laici annum unum el dimidium, poj-
sacrilegii, et divini intienlione judicii, el pravsenlis riileant." tres, -
vitae periculo adliorlatione suasoria .revocare. Quos
lamen si emendare se a lalibus atquecorrigereiioile - -CAP.10, — De arboribus quasvulgus colit...-
repereris, fefyeniixomprebehdere zelo te volunius : (Ex concilio Nannelensi, capile 8.) Sumnvo sludio
et quidcrii, si servi sunt, verberibns, cruciatibiibque decertare debenl episcopi, et eorum minislri, ut
quibus ad emendationem pervenire valeant, casti- arbores dsemonibus consecratse quas yulgus colit,
gare. Si Vero siirit liberl iriclusioiie digriij districta- et in tanta venefalione habet, ut nec ramum vel
que siint in pceriitenlia dirigendi, ul qui salubria et sureulum inde audeat amputare, radicitus excidan-
a mortis periculo revocahtia audire vefba eontem- lur, alque eonlburantur. Lapides qiipqiie- qiios in
nunt, cruciatus saltem eos corporis ad desideratam ruinOsis locis et silvestribus dsemonum 'ludificaiio-
mentis valeal reducefe-sanitalem., nibus decepti yenerantur, ubi ei vota yoventet
GAP.,4;— De eacleinfe. _. deferrinl, funditus effPdiantur, alque in tali lo p
v
(Ex eodem,'capite 18.) Peryenit ad nos quod quos- projiciantur, ubi liuiiqiiam a cultoribus suisveneraiT
dam ihcaritalores, alque sortilegos fneris ihsecutus,: possinl. Et omniiriis annuntietur quaiiiuni scelus sit
et omniuo nobis sollicituiineih, zehiraque iuunv idololatria , et qiii hsec veiieratur et colif qiiasi
graium fuisse cognoseas, Sed mplesle tulimus quod Deiim sUuiii negat, el Cliristiahitati abrenuntiat, et
te dubitare, ne ab eis fiobis conlra experientiam lalem poepilentiam inde suscipial qmisi idola a<!-
iiiam snrripi poluisset, didicimus, duiri quando prassel: omnibusque iiiterdicanlur ut nullns voltim
certus esse ac scire debueris, hoc libi apud nos ad faciati aul candelam vel. aliquOd munus pro salute
cohimendalionem riiagis. proficere, non ad cnlpsim sua rogaturus allbi deferai, nisi ad.ecclesiam Do-
adscribi. Eildeo-studii itii sit sollicite quserere, et' mino Deo suo. Scriplum est enim : Yoyete et reddi:«
qrioscunqne inveneris hujuSmodi Chrisii iiiimicos Domino Dcoveslro. Novimus siquidem quanla Domi-
iia dislricta ultiohe corrige,' ut et rios de experieiilia nus anliquo populo per prophelas suos coniininatiis
tiia meiiiis possimiis hahere judicium, et Deo le est qjii in lucis sacrificabaiit, etin excelsis imniP-
npstrp, "qiiftd maxime sludendum est, valeas com- labanl. Si quis.hsec -iraiisgressiis. fuerit, fid.em.per-
riiendare. didit, et cst infideli deterior. Et idcirco omni modo
855 RtRGHARDI WORMACIENSISEPiSCOPl' ' 856
a sanelse Ecclesise corisortio abscindatur, et nisi A observat etlunanii et menses, et horarum effecliya
digne poeniiiierii, non recipialuf. polenlisLaiiquid sperat in nielius aut in detefius
CAP.11. — De illis qui dies etmenses obsefvant. "verli, anatiiema sil.
(Ex diclis Ambros.) Apostolus dicit : Dies obser- CAP;18.,— De bubutcis, vel venatoribus qui suas itz-
vatis, et mensps, cl teinpora, et iinnos, liriieo ne cantatiohes exercueriiti.
sine causa laboravefini in vobis. Dies observani, (Exeodem, capitei.) Perscrulandiim si aliquis su-
qui dicunt : Puto crasiirio proricisccndum non est. bulcus, vel bubulcus, sive veriator, vel caeieri hti]us-
Post crastinum enim non debel aliquid inchoari, et modi, dicai diabolica carmina super panem, aut
sie solent inagis decipi. Hi autem colunl meiises, snper herbasj aut super qtisedamnefaria ligamenta,
qiii cursUm hinseperscrutaulur, dicenles : Seplima el htricaul in arbore abscondat, aul in bivio, aut in
bina strumenta confici non'debent: riona auleni trivio projiciat, ut sua aniroalia liberel a.peste et
Inna emplnni servum donunn duci non opdrtet. clade, el alterius pcrdaf. Quse omnia idololalriam
Et per lisecfacilius solent adversa provenire. Tcm- esse nulli fideli dubium est: et idco summopere sunt
pora vero observanl, cum dicunl: Iiodie veris ini- exterminaiida.
liiim est, et ideo fesfiviias est. Et fursum : Posie- CAP.19. — Quod non ticeal mutierculas Cliristianas
rum est, doniuin egredi nori licet. Annos sic colunl, R vaniiates iii suis lanificiis observafe.
tnm dicuril: KalendisJannarii novus esl anniis, qiiasi (ExconcilioBraggdr.,capiie 10.) Noii licet mulieres
iioii quotidie annus implealuf.Hsec supersiitioioiige Christianas, vanitaiem in suis lanificiis observare,
debet esse a. servis Dei. Si quis in hac perfidia sed Deum iiiTocent adjulorem, qui eis sapientiani
deiegitur, clerici, annum unum ; laici dimidium pce- texendi donavil.
iiileant. . . .' - GAP.20, — Qitod non iiieat cum incanldlibnibus " her-
GAP:12 —De his qui dwmbmbus immolanC. . barum cbllectionem ficn.
(Ex poeiiiientiatiTheodor.)N&m de his qui dsemo- barum (Exeodein,capile__.\.)Nori licet in coIIectiOneher-
nilius immolanl Tlieodori episcopi constiiuliones medicinaliuni aliquas bbservaliones vel in-*
habenvus, in quibus scripium esl: Qui iminolaiit dse- cantaliones attendere, hisi tanliim curii syhibolo
moniis in minimis, annum unum poeniteant; qui divirio, et Oratione-Dominica, ut Deus"el Doniinns'
nosler honoretur. .
vero iri magnis, x annos pceniteant.
CAP.15.— De illis qui tradiliones genlilium qbscr- CAP.21. —De ....
illis qvi ad arbores vel ad fontesfa-
culas incenderint.
vant.
(Ex cqncii. Braggar., capile 20.) Non licet Cbri- (Ex eodeniiCapite22.) Si in alicujus presbyteri pa-
slianis Iraditiohes gentilium observafe, vel colere P rochia inSdeles, aul faculas incenderint.aut arbores,
aul fontes, aut saxa yeneranlur, si hoc eruere ne-
eieinenta, aul lunam, aui stcllavum cursum, etina-
nem signorum fallaciam considerare pro ddmo fa- glexerit, sacrilegium se fecisse cognoscat, prsesum-
emen-
rieiida, et ad conjugia socienda. Scriptura esl enim:' ptor- aut horiator rei ipsius. Si admonilus boc
Omnia qusecunque' facitis iii veflio aut inopefe, in dare neglexerit, communione privetur. •,
— Ut valicinatores cwsi de civilalibus
nomine Domini nostri Jesu Christi facile, gralias CAP. 22. . . ejiciantur.
agenles Deo. Si quis aulerivfecerit,-severissiine cor-
(Ex coiiciiio Arelalen., capiie 11.) Yalicinatores,
ripiatur, el canonice poeniteat. se futura scire dicunt, csesi de civitate ejician-
GAP.14. — De muUcrcuIis, qu:ieinfantes siibs pfo qui ,
sanilale in fomacem aut supra lectum ponunt. luf.
(Ex pcenitenliali Bedw presbyleri.) Mulier si qua CAP.25. — De illis qui phytaclcriis utuntur.
filium suum ponil supra tecluni, aulin fornacem pro (lixdecr. Gregor.) Si quis hariolos, aruspices, vel
sanilate febrium, unum annum pcenileat. incantatores observaverit, aut phylacteriis usus ftte-
CAP. 45. — Quocl non liceal iniquas observationes rit, analhemasil,.
Kalendarum agere. CAP.24. — Item de mulierculis incantatncwus.
(Ex decret. Martial. papw.) Non Iicet iniquas ol>- D (Ex pwnilentiali Romano.) Mulier si divinationes
servationes agere Iuihntiarum, el otiis vacare, neque vel incanlaliones diabolicas fecerit, annum unum
lauroj aul viridiialeaiborum cingere doraos. Omnis pteniteal, vel tres vjuadragesimas, vel quadraginla
b.secobscrvalio pagaiiorum est. dies secundum qualitatem delicli.
CAP.16. De illis qui Kalendas Januarias ritu paga- GAP.25. — De illis aul bibunt, aui
norum colere privsuinunt. quimanducant
poriant super se aliquid ad Dei judicium subver-
(Ex decret. Zacliar. papw, capile 11.) Si quis Ka- lendum. . ...
jendas Jahuarias rilu paganorum colere, vel aliquid (Ex conciiioTribur:, capilei.) Si aliquis mandueaf,
plus novi facefe propler hovum anhum, aulmensas aut bibii, aiit portat supcr se uude exisiimat Dei
cum lapidibus vel epulis ih domibus suis praeparare,' jndioitun pervertere posse, el exinde coniprobatus
etper vicos efplaleas caniatores et choros ducere fuerit, eadem senleiitia feriaturqua magi, et barioli,
praesuinpscrit, analhenia sil. et incantatores feriuntur.
CAP.17. — De eadcinre. CAP.26. —- De itlis qni. in tabulis aut in codicibus-
{Excbncil.'Rothomng.)S\ quisin KalendisJaiiuafiis futura requirunl.
aliquid feceril quod a paganis inverituiu esf,etdies (Ex paniilenliali Theod.) In labulis vel codicibus
837 - DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER DEGIMUS. .£".«
sorte futura. non siinl requirenda, el nt nullus in A teulaverinl, ye..qniniam feriam in honorom Jovis^,vel
Psalterio, vel in Evangelio, vel in aliis rebus sorliri Kalen. Janua. secundum paganam couSueliidinem
prsesumat, necdivinalionesaliquasin aliquibus rebus honorare praesunipserit, monachus v, clericus iv>
observare. Quod si fecerit, quadraginta diespoeiiiieat. Inicus ii, aiinospoeniieat. -:
CAP. 27. — De illis qui sories scinclqrum requirunl. CAP,34. — De illis -OHJvaniiales.suns inexeubiis
(Ex cqncil. Agaihens.i capiie 5.)Nec iJiud esl prse- exercuerinl,
tereundiun quod niaxime fidem religionis htfestai, (Ex eodem, capile 5.) Laici qm excubias funeriS
quod aliqui clerici vel laici sluderit auguriis, et Sub pbseryant, cum timore et tremore el reverentia Iioc
uomiiie ficlse religipnis, quam sorles sanctorunv yo- faciant. Nullus ibi praesumat diaboliea carniina
cant, diyinaiiohis scieniiam profiienlur, aut qtta- canlare, non joca el saltaliones facere» quac pagani
rumcunque scripturarum inspeclibneftilura proniil- diabolo docente adinvenerunl. Quis enim nesciat
luui. Qnicunque ciericus, vellaicusin eodetecltis fue- diabolicum esse, ct non.soiiim a religione Christiana'
rit talia constilere, vel docere, ab Ecclcsia ejiciatur. alienum sed eiiam humanie naturse esse, contra-
GAP,28. — De illis maleficis qui spcranl semenles rium, ibi laetari, cantari, inebriari, et cachinnis ora
hominum perverlere posse. dissolvi, et onuii pietaie, et affeclu. charitalis post^
(Ex pcenitentiali Romano.) Malefici vel incania- \\ posilo, quast de fralerna morte exsultare, nbi luctus
tores, vel imnvissores tempestalum, vel qui pcr el planctus llebilibus vocibus debuerat resonare pi o
iiivpcationemdsemonummenteshominumperturbaiil, amissione chari fralris? Palres siquidem Velefis ac
aiialheniatizati abjiciahlur : el si.emendare voliierlsl, Novi Testamenti morles sanclorum virorum legi-
cierici tres annos, laici unum aiinum pceniteant. mus muhis iri locis cum flelu deplorasse :'in nuHo
CAP.29. — De eadem re.. aulem loco qui a sseculorecesserant exsullasse. Nani
(Exconciiio Agaih., capiie 4.) PerquireiiduiB si et Jacob pairiarcham flevit lota - iEgyptus LXX
aliqua feniina sil , quse per quscdam meleficia et diebus. Et Joseph, et fralres ejiis cum pjfrera de-
incantationes' nientes hominum se immiilare posse ferrenl in terram Chanaam ad sepeliendum, celc-
dieat, id esl, ut de odio iri aniorem, aut de sniore brantes exsequias ad areaniAthael, quavsita eslirans
in odium convertal, aul bona* homirium aut dais»- Jordanem, planctu magno atque veliementi imple-
net, aut subripiat. El si aliqua est cpise se dicat verurit vu dies. Tantus auleni fuil planctus, lif
cum dsemonum turba, in similiuidinem mulieiuva locus inde nomen acciperct. Ei de bealoStephano
transformala, certis nocfibus equitare super quas- legimus, quod sepelierunt eum, sive curaverunt viri
dam beslias, et in eorum consonio adnumeralam limoraii, ei feeeniri! planclum maguuin super eum.
esse, hsec lalis omnimodis scopis correpia, ex parp- iC Etideo lalis inepta laetilia el pestifera cantica, ex
chia ejicialur. aucloritate Dei interdicenda srint. Si quis aulem
CAP. 50. — Deillis qui dd suas vanilales verficiendas cantare deslderat, Kyrieeleispn cantet: sin aliter^
' dwmones invocanl. "
omnino taceat. Sin aulem tacefe non yult, in
.- (Ex'pmriilenliali Bedw presbyteri.) Quicuiique pro crastino a laliter coefceatur, ul coeteri
curiosilate futurorum, vel invocatorem diemonuhi,' limeant. presbytero
. .
vel divinos quos hariolos appellant, vel afuspices qui CAP.35.—De edaem re.
auguria colligunl, consuluerint , clerici ab oiiini (Ex coricilioMeldensi, capite 10.) Placiiitprohibcri
officiorenioti", tres annos,Iaici duos amiospceriiteariu rie femihsein coeriieieriopefvigilenl, eoqnodssepe'sult
GAP.51. De illis qui noclurna Sacrificia dwmoniim obleiitii oraiionis et religionis, laienler scelera com-
celebraverinl.
niitlant.
(Ex poeniienliali Romanoi) Quicunque nocturua
CAP. 56,—De conviviis qiiw fiunt rilu pagandtiim.
sacrificia dsemonum celebraverint, ,vcl incanlaiio-
nibjus daemones quacunque arte ad sua vota invita- (Ex concilio Afric, cdpile 27.) lllud etiam peten-
dum, ul quoniam conlra prsecepta divina coiivivia
verint, tres annos poenileant. multis in locis exercentur, quse ab errofe gentili
GAP.52. -r-:De'itlis qui ad arbores velad fonies:ati- ,D
. _. qua vala voverint. altracta sunt, ila ut nunc a paganis Cluistiani ad
(E.v concilioAgathensi,capile 5.) Perscrutandum si hsec celebranda' coganuir, ex qua re teniporibus
aliquis vota ad ari-ores, vci ad fontes, vel ad lapides Christianorum imperaiorum perseciitio altera fieii
quosdam quasi ad aliaria faciat, aut ibi candelam occulta videatur, vetari talia jubeant, et de civita^
seu quodlibet munus deferat, veluti ibi quoddam tibus et possessionibus iniposita pcerin probibeii,
numen sit, quod bonum aut maliim possil inferrc. maxime cnm etiam in naialibtis beaiissimoriini
CAP, 55. — De illis qui, quando iunu obscurqlur, martyrum per nonnullas civiiales, et in ipsis locis
clamores suos et nialeficia sua exercuerint. sacris talia commiltere non re!'orrnidenl, quibus
(ExconcilioArelalen.,capite5.)Qa\cur\queexercvi(i- diebus eliam, quod pudoris est dicere, sallationes
rint-hoc, quando luna obscuralur, ul cum clamori- sceieratissinias per yicos atque plaleas exerceant,
biis snis ac maleficiis et sacrilego usu se posse ut matronalis lionor, et iiinumerabilitim feminafum
defenderecredant, et quicunque divinos praecantalo- jiudor, devole veniehlium'adsacratissimum dieni,
res ph.ylacteria eiiamdia.bolica, vel characteres diabo- injuriis lascivienlium appetalur, iit etiam ipsius
lices, vel herbasi yel sucos, suis vel sibi impenjere sanclae religi.onispeiie fugiatur accessus'. ,',
839 s BtJRClIARDI WORMAGIENSISCPISCOPl 810
CAP.57. — De eadem fe. A aiigurationes et ipsa qn;e licuntur oraciila el ne-
Exdecr. Leonis papw.) Si eoilvivio solo genliliura, cromanlia. ,
et escls immohuiciis usi sunl, possunt jejuniis et CAP.42. — De eaclemre. '''','"-'
nianiis impositione purgari, nt deiiiceps ab idolo- (Ex diclis ejusdem.) Nec miruiii de magoruni
thitis abstinenies, sacramentorum Chrisli possint prsestigiis, quorum iii lantiim prodiere maleficioruia
esse participes. Si auteih aul idbla adoraverunt, aut arles, ut etiam Mosi Simillimis signis resislerent,
hoiriicidiis verforhicalidnibus conlaminati sunt, ad yerlenles virgas in dracoiies, aquas in sanguinem,
communionem eos iiisi per pcenitenliani publicani cum fertur elianv in gentilium libris quod qua-dam
nori oporlet admitti. maga famosissima Circe socios Ulixis mutaverit in
CAP.38. — Ne rtdelesin ccemeleriis pran !ere prw- bestias. Legitur et de sacrifieio",quod Arcades deo
sumant. Suo Liceo imhiolabanl, ex qiio quicunque sumerenl,
; (Ex cqnciliq Braggar.,capile 70.) Non liceat Cliri- in bestiafum
formasconverterentur.Sed hsecomma
stianis prandia ad defunclorum sepulcra deferre, et
magicis praesligiis potius fingebaiitur, quam reruin
sacrificare mortuis. veritate complerentuf. Dt ergo ipsi errores ignp-
CAP,39. -^ Deillis qui balaliones fecerinl, et sein rantibus manifesti fiant, de eoruin proprielaie atqrie
, alienas formas transformaverint. ;.,,
(Ex eodem, capile 80.) Si quis baiationes anto inveiitoribus jnxta traditionem majoriiih primuiii
ecclesias sanclorum fecerit, seu qui faciem suam dicere congruum arbilramur. Magi suril, "quiyulgo
iransformaverit in habitu muliebri, et mulier in malefici ob facinorum magnitudinem nuhcupaiitur.
habilu viri, emendalione poilicita.H.i annos pos- Hi permissu Dei elementa conculiuiit; turbaiit
iiiteat. meriles lioniinum minus confiderilium iri Deo, ae
CAP.40. — Quod incanlationes et magicw aries (a.- sine uHo veheni hauslu, violeniia tantum carminis
quei diaboli sini. intcrimunt. Uude et Lucanus : Mens hausfi nuliji
(Ex dietis Augusii.) Admoneant sacerdoles fideles sanie polluta veneni, .incantata perit. Eisemohibus
populos, uf riovefintmagicas artes, incaiitationesqiie enim accitis audenl ventilare, ut quisquis suos pe-
quibuslibei iiifirmitatibus hpniiiium nihif posse riniat maiis aiTibus inimicos. Hi eiiam sangiiine
remedii conferre, non aniinalibus languenlibus utuntur, et yictimis ssepe contingunt. corpora mor-
claudicantibusye, vel e.liam .moribundis qiiidquam tuorum. Nccroniantii suht quorum prsecalioiiibus
medefi, sed hsec esse laqueos et insidias antiqui yidenfuf resuscitati mortui divinare et ad inierro-
hostis, quibus illeperfidus genus humanum deeipere gata respondere. Necros enim, Grsece morluus,
nitilur, Et si quis hsec exercuerit, clpricus degra- ,-, manlia divinatio nuncupatiiri Ad qiios suscilandos
deiur, laicus anatheniaiizelur.J cadaveri sanguis adjicitur. Nam amare dsemoiies
CAP. 41. —: De illis qui salutem non a Salvatore^ sanguinem dicuntur : ideoque quolies Necfomaniiit
sed ab ejus creatura requirunl. fil, cruoraquse miscetur, et colore sangniriis' faci-
(August. in libro de ChiUaie Dei.) Oranis saplen- lius provocantnr. Jlydromantii ab aqua dicti : est
lia a Domino Deo est, et apud illum fuit semper, enim hydromantia in -aquae inspectione umbras;
ei est ante sevum. Arenam maris el pluvise gutlas, dsemonuni evocare, etimaginesludificaiionis eoruii);:
et dies saeculi quis dipumerabil? Altitudinem cceli, videre, ibique ab eis aliqua audire. Ubi adhibitp
et lalitudinem terrse, et profundum abyssi quis sariguine, inferos perhibentur sciscitari.
mensus est? Sapieniiam Dei praecedeniem oinnia, CAP. 43. — Deeadem re, -
quis invesiigabil? Prior omnium creata est sapien- (Ex diclis ejusdem.) Igilur genus ..divinationis a
tia, el intellectus prudenlise ab sevo. Fons sapientise Persis fertur allalum. Varro auteiri dicitdivinatio-
Verbum Dei in excelsis, et ingressus illius maridaia nis qualuor esse genera : terram, aquam, aerem ,.
selGrna.Qui enim sine Salvatpre salulemvuflhabere, et ignem. Hinc geomantiam, hydromantiani, ae-:
et sine vera sapientia sestiraat prudenlem se fieri romantiam, pyromantiam, dicianiraulumant. Divini
posse, non sanus sed seger, non prudens sed stultus,; D dicti sunt, quasi Deo.pleni.Divini!ali.ehinVpleriOsse
in segritudine assidua laborabit, et in csecilate noxia esse assimulaht, et aslutia quatlam fraudulenta ho-
stultus et demens permaiiebit. Ac proinde omnis minibris fuiura conjecianl. Duo autem sun.t genera
inquisitio, et ompis curatio quse a divinis et magis, divinaiionis: ars el furor. Incantalofes vero dicti
vel ab ipsis daemoniisin idoiortim cullura expetitur, sunt, qui artem verbis peragunt. Ariph vocati sunt
mors potiiis dicenda est, quanv vila. Efqtii ea se- propferea quod circa aras idolorum nefaflas pre*
ctantur, si se non correxerint, ad aeternam perdi- ces gmiltiint et funesla sacfificia offeruiii, hisque
tionem tendunt, Psalmista dicente : Omnes dii celebritaiibus dsemomim responsa accipiunt. '
Aru-
geritium sunt dsemonia. Qui per deceptos homines spices nuncupaii sunt, quasi horariiriv in-
alios decipere quplidie gestiunt, ut perdilionis suse Speclores. Dies enim et horas hi agendis ne-
iaciant eos esse parlicipes. Itaque hsec vanitas ma- gotiis operibusque cuslodiunl : quo per singu-
gicarum arlium, ex traditione angelorunv malorum, la tenipora observare debeaihpirioirilenduhl.il'
in loto.terrarum orbe plurimis sseculis vahiit pef etiam exta pecudum iiispiciunt', et ex eis ; futiira
quamdam scienliam futurorum et infernoriihv, ei prsedicunt. Augnres suni, qui volatus aviumet voces
per inventiones eorum invenia suht aruspicia, iritendunl , aliaque signa rerum vel observatiories
Sil DECRETORUMLIBRIXX. — LIBER DECIMUS. 849
improvisas lioroitiibils occurrenles fefunt. ldem et A teslas immundis spiritibus, ut pervasa sibi apta, hoc
auspices. Nam elauspicia sunt, quse iler facientes estpravos homines, seducant illos qui spernuni
observant. Dicla autenv sunt auspicia quasi avium verilatem el credunt mendacio, etjuxta Pauli sen-
aspicia, el auguria quasi avium garria , hoc est, ..tentiam : Sanara doctrinam non sustinebunt, sed
avium voces et linguse. Jam augurium quasi avige- ad sua desideria coacervabunt sibi magistros pru-
rium, quod aves gerunt. Duo autem sunt genera rientes auribus, el a veritate quidem auditum aver-
auspiciorum : unum ad oculos , alterunv ad aures tant, ad fabulasautem convertentur. Onerali.pec-
pertinens. Ad ocujos scilicel volatus : ad.aures vox calis, ducuntur variis desideriis, semper discentes,"
aviuin. Pithonissae aPithio Appollinse dictse, quod is et nunquam ad seientiam veritatis pervenienles.
auctor fuerit diviriaridi. Astrologi dicti sunt eo quod Quemadmodum autem Jamnes et Mambres resti:
in astris augurantur. • Genelhliaci appellati sunt lerunt Mosi, ita el isti resislunt verilati, homines
propler natalicioruni considerationes dierura. Gcne- corrupti mente, reprobi circa fidem, sed ullra non
•ses enim hoiiiinum pcr XII sigtia coeli describunliir, proficient. Insipientia enira eorum manifesta erit
siderumque cursus, nascenlium mores, aclus et omnibus , sicut et illorum ftiit. Nec ideo quisquam
eveulus praedicare conantur, id est, quis, quali signo credere debet, quolibet magicis artibus aliquid
fuerit- natus, autquem effeclum habeat vjtse qui B facere posse, sine permissu Dei, quiomnia quse fiunt,
nascitur interpretautur.; Hi sunt qui vulgo jnathe- autjusto judicio facit, aul permissu suo ita fieri
nialici vocantur. Cujussuperstilionis genus constel- sinit. Quod prsedicli magi leguntur similia fecisse
lationes Latini vocanl, id est, riotaliones siderum, Mo.si,qui virgam suam projecit, el conversa est in
quompdo se liabeant cum quisque riascilur. Piimunv draconem, projecerunlque ipsi singuli virgas suas,
aulenv idera stellarum interpretes magi nuncupa- quse versse sunt in dracones, sed devoravit virga
bantur, sicut de his legiturqui in Evangelio natunv Aaron virgas eorum. Non ergo fuerunt creatofes
Christura annunciaverunt. Postea hoc nomine soli draconum, nec magi, nec angeli mali, quibus mini-
mathemalici dicli sunt, cujus arlis scientia usque slris illa operabantur. Insunt enim rebus corporeis
ad Evangelium fuil concessa, ul, Christo edito, nemo per omnia elementa mund" quaidam-occultsesemina- -
exinde nativitaterii alicujus de ccelo inlerpretelur. riaeraliones, quibuscumdatafueritopportunilastein-
Horoscopi dicti sunt, quod horas nativilatis homi- poralis alque causalis, prorumpunt in species debitas
num specularentur, dissimili et diverso falo. Sorti- stiis modis el finibus. Et sic non dicuntur angeli, qui
legi sunt, qui sub nomine ficlae religionis, per quas- ista faciunt animalium creatores , sicut nec agricolse
dam quas sanctorum sortes vocant, divinationis segeium, vel arborurii.vel quorumcunque in terra gi-
scienliam profitenlur, aut quarumcunqne scriptu- G gnenlinm creatores dicendi sunt, quamvis noverinl
rafum scienlise inspeclione futura promitlunt. Sali- prsebere quasdam visibiles opporlunitates et causas,
salores vocati sunl: quia dmn eis membrorum quae- utilla nascantur. Qnod aulemjsti faciunt visibililer,
cnnque partes salierint, aliquid sibi exinde prospe- hocilli invisibiliter. Deus veto solus unus creator est
rum seu trisle significari prsedicunl. qui causas ipsas el rationes seminarias rebus inse
CAi?.41. —De execrabilibus remediis quw medici ruit. Praeterea quidam quaerendum putant, quoniodr
suis in prcecanlulionibusfaciunt. Scriptura narret Pithonissam Samuelcm prophetam
(Ex diclis ejusdem.) Ad haeconinia supradicta perr suscifasse ad colloquium Saul hnpiissimi regis, si
tineni et ligaturoe exsecrabilium remediorum quae Pithonica divinatio, errori magicae artis deputanda
ars medicorunv commendat, seu in praecantatio- sil. Quibus ita responderi polest, indignum oivmino
nibns, seu in caracteribus vel inquibuscunque rebus facinus esse, si secundum verba hisloriae commode-
suspendendis alque ligandis. In quibus omnibus afs tur assensus. Quomodo enim poterat fieri, utarte
daemonum est, ex quadam pestifera spcietate homi- magica attraheretur vir, et nalivitaie sanctus, etvitae
num et angelorum malorum exorla. Unde cuncta operibus juslus ? Aut si non attractus est, consensit.
vitanda sunt Chrisliano, el omni penitus exsecra- Quod utrumque de viro justo credere adversum esl.
tione repudianda, atquc damnanda. Auguria aulem P Nullum suffragitim habeljuslitia, si aut voluntarius
sunt avium. Haecautem Phryges primi invenerunt. amisit meriium spirilalis, quem positus iii carne
Praesliginm vero Mercurius primus dicitur inve- qusesiverat. Quod valde absurdum est : quia hinc
nisse. Dictum autem praestigium , quod prseslringat qui justus recedit, permanet justus. Porro autem
acienvoculorum. Aruspicinam artem primus Hetru- hoc est prsesligium Satanae, quo ul plurimos fal
scis tradidisse dicitur quidam Strages. Hic.ex horis lat, etiam bonos in poleslale se habere confingal;
aruspicinanv diclavit, et postea non apparuit. Nara quod Apostolus inter cseiera ostendlt, dicens : Ipse
dicitur fabulose, arante quodam rustico subito hunc Salanas transfigurat se in angeium lucis. Ut euim
ex glebis exiluisse, et aruspicinam diclasse, qua die errorem faceret in quo gloriaretur, in habitu viri
et mortuus est. Quos libros Romani ex Hetrosca justi et npmine se subornavit, ut nihil proficere
lingua in propriam mulaverunt. His ergo portenlis, spem quam prsedicabant Dei cultorihus nientiretur,
per dsemouiumfallaciam illudilur curiositas humana, quando hinc exeuntes juslos finxit in sua potestate
quando id impudenter appetunt scire, quod nulla esse. Sed hoc quosdam fallit, quod de mprle Saul et
ratione eis corapetit investigare. Ac ideodaturpo- filii ejus non sit mentilus, quasi magnum sit dialolo
' '
PlTROL. CXL. 2T
845 BURCHARDI WORMAGIENSISEPISGOPI 8»4
ariie occasum morlem corporis praeviderc, cum signa A vos Dominus Deusvester, ut palam fiat utrum.dili-
queedam soleant apparere moriiuris, quippe a quibus gatis eum, aii non. In toto covde", et intola anima
Dei proleetio amola videtur : quanlo nvagis diabolo vestra Deum vestrum seqiiinvini, et ipsum limete,
ijtiem angelica majestale subiiineni proplielica ora- mandala illius ctistodite, et audite voceih ejus, ipsi
'culii ftiisse teslaniur. de cujtis niagiiiiiidiiie Aposiolus -servielis,-ei ipsiadbscrebilis,.e;c, Ubi sane Jrileliigi
'ait: An ignoratis altiludiiiem Satanae ? Quid mirmn' voltiil, eiiam illa quse a•divinaniibiis non secuiiduni
ergo, si immirienlem prope morlem potuit prsevidere, Dcom dicunttir, s-i accidcrint quse, dicuntur; iion
cum liocsit undc fiillit, el se in Dei polesiale vui.t accipicnda, vel eliam si fianl quse prsecipiuntur ab
adorari ? N:un tnnta hebeludirie denvens effecuis e=t eis, aul.colaniur >quaj colunlur ab eis. Nec prsclef
Saiii, utail Pythonissam confugeret. Depravatus"enim suanvpotestatem Deus ostendit esse quod isia coiv-
cai.isa pec'eat,'"ad luec se contulil qtise damnaverat. Tingunt, sed-quasi*qusercrc!urciu'-ea pemvitlat.cau-
Sed si quis propler hisloriaih", et ea quse verbis ex- sam tentaiipnis exposuil. Ad cojjuosceuilam utique
pressa stinl ,;pulct non prsetermitlenda, ne ratio . eorum dilcclioncm utrum eam habeanl evga Deuni
'hisloriaeihaiiissii, vecic faciat quideni,' si tainen, suiim. Cognoscehdam vero ab ipsis potius, quam ab
'hiiniriVeisiuti'ad"veri rapiat* ralibncm,> sed ad visnni Illo",qiii scil oivvnia,aiUequam fiant, : ' .
; .,,
el iiiielleciuriiSaul": ueque eiiim reprobus faclus,' B •' Ch_7.io.—-Dencitura,d(vmomtm,'
poteral bonura inlcllcctum habere. Ilistoricus enim (Exfliciisejusdem:)Sc\eniium\eto esih?.nc dsenlo-
nicnlem Saul el habitmii Samuelis descripsif, ea num csseiialuram, nlaerci corporis sensu terrcnorum
qu;e dicla et visa sunf exprimens, praetefiuittens, corporum sensum facile prsecedant,"celerilaleeiiam,
fci vera.an "falsa siiit. Qiiidenim ait, atidiens, iiiquo •propter aerei corporis supcfiorem nvobilitaicii), nori
iiabilu esSci excilatus ?lhte!lexit, iiiquil, hunc esse solum cursus.quorumlibct hominum. vei feraiTihi, \'e-
Samuelem. QuidinTellexcfii, fetulil: qhia behe rion rum eliam volalus avium incomparabiliter vincahi.
intellexit, contra Seripiurani aerium adoravit, quam. Quibus duabus rcbiis quanlum ad acrcum corpus
dominuiii et putans Saintieleni, atioravil diabohini, -altiiicl'prav:Iiii,.hoe'esi',acrimonia sfensus et celerilate
lit fructtini f.tllacise stiae habcrei Sataiias. IIoc cnim -vnoius; mullo antecogitaia praentincianl, vclnuriciaril,
niiiiur, ut adorelur quasi Dcus. Si enim verc Si- quae Iioniiiics' pro sensus lerreiii tardilale mireiUur.
nmel 11-11 apparuissel, non utique vir jiislus pereu- Accessil eiiaiii da?monibus pef tam iongunv lempiis,
sisset se adorari, qtti pradieavcr.il Domihum soluin quo eoiTimvlla proieridiiur, rerumionge inajor e.xpe-
•essc-i.Td.orandum: cl quomodP homo Dei, qui cuia rieiiiia, quaih p.otesf-lionirnibiis pfopter. bi-eviiatcm
Abrnliairi hi refrigerio eral, dieebal ad viiTinfpesli-! vitae proveiiire. Per has eliicacias quas aerei cor-
lcntise",dlgnum adorare gelieiinse : cras mectira cris? C poris nalufa soriita est, non soluin fuiura pftedicunt
Tlis duobus lilulis subtilitatenv fallaciic susc providil» Tisemoives, veruiii eiiam mira nmlta faciiint. Qiise
improvidus Satanas : quia et adorafi se"perniisit" sttb quonram homines dicere ae faccre noii possiint, eos
habitu et liomine Samueiis contra lcgem, et virum (ligivosquidam quibtis servis.nl, et quibus Iionofes
peecaiis pressuni, cuni magna dislantia pcccaiorum divinos defcrant, arbitrantui% iiisiiganie inaxinie
cl juslorum sit, ctinv Saiiiiiclejuslissiiivo futurunv, vitio curiosilalis-proptcr-.amorem feliciiaiis fuisye,
menliius est."Yerum polesl videri, sed de Samuelis aique terrehse, ei exccllehli.ie lemporalis. Qui aiitein
nomine taceatur, quia Saul cuni diabolo futu.rus erat. "se ab eis cupiditatibiis niundanf, nec eis se feriendos
Ad eura eiiiniirarismigravit, queni adoravit. Sem- rapielidosquc perniittiinl, sed inqiiiriiril, et amant
per ergo diabolus sub velamine Iatens prodit 'se, aiiquid quod eodeni modo semperesi, cujus paiiici-
dunVea confingit, quse horrearit personis, per quas patione beati sint, pfinuinv coiisiderant non ideo sibi
Uallere nililuf. Si aiileni qiiisiibet nobis opponit ac praeponeiidos esse dsemoiies, quod acrioresensu c6r-.
dicit: quoinodo evehiunt illa, quae 1111diyini prsedi- poris prsevalent, aeris scilicet, iioc cst, subtilioris
'
ctirii fuluf.i aut quomodo possunt segris prsebere "clementi: quia nec ipsis terrenis corpoiibusbesiias
iriedelaiiv, aut sariis immitiere scgriltidinem , si ali- . sibi pisepouehdas pUtant, qiise acritis nuilta persen-
qnid proprise virtulis ac potestalis non habenf ? IIoc ^ tiunt: vehili sagacem eancni, quia laleiilem lefara
a nobis recipiatresponsum qudd ideo quisquam non olfaclu acerrimo; sic iriveiiit ul ad eam cspic-ndam
clebet eis credere : qiiia aliquando eveiiiuut quse "ducatuth quendani homini prsebeat, non utique^pfa-
'prsedieiint, aut sanare videnlur languidos, vellaidere dentiore iiitellectu animi, sed acutiore cofporis
saiios : quia lioc permissu Dei Til, ut ipsi qui hsec sensu : vel yulturem, quia, projeclo caciavere, ex
audiuiu, vel videnl, prohibentiir, et appareai quaii provisa longinquilate advolat :Tiec aquilam , quia
fide siiit, vel devotione erga Deuiii. Sicut in Deuie- subiiiniicf viilans, de lanlo intervallo liataiiiemsub -
Tonpuiioiegitiir Moyses verbo Domini populo Dei Dtictibus pisceiii dicitur pfavvidere, el graviter illisa
prsecipisse ita dicens : Si surrexit in medio tui pro- exefiis pedibus alque unguibus rapefe : nec alia
pheians, aut qui sonuiiuni vidisse se dieat, et prse- nuilta animantium genera, qnsc inter herbas saliiti
,'dixeril in signura ac poiTentiim, et venerit quod suse noxias pascendo circumerrani,. nec aliquid
locuius est, et dixerit libi: Eariius , et sequamur earum quo lsedaniur,auiiigunt, cum "eas homo yis
deos alienos quos Ignoras, et serviamus eis, nori experiendo cavere didicerit, el nuilia iinioxia' quod
autlies verba propbeloe, aut somniatofis: quiateniat sint Inexperta,-formidei. Uhde conjiceiefacileesi
845 DEGRETORUMLlBRI XX. —- LIRER DECIMUS. 843
<piantum possit iri aeriis corporibus sensus esse-ALrunv malefacta suadere : de quorura moribiiscerti
acrior, nec ideo lanien dseinones, qui eo pracdili sunl, quod sint eis talia suadenlibus consensuri.
. sunf, bonis hominibus pravponendosprudens quisque Suadent aulcm nviris et inyisibilibus hvodisper illam
censuerit. Hoc et de corporum eelcritaie diciinus. subliJilatem corpofum suorum, corpora iiominuin
•
Et hac enini prsestanlia norv solum a volucribus non sentienlium paneiraiido, et se cogitalioriibus
•
homines, verum a mullis eiiam qtiadfupeiiibus ita • eoriini per qusedamiinaginaria visa miscendo, sive
superantur, ut iri eorum companUioiie plumbei de- - vigilantitim, sive dormienlium. Aliquando autem non
putandi sint, nec lamen ideo sibi hsec auimantiuni quse ipsi faciunl, sed quse haluralibus signis futnr*
gcnera exislimant prsepohenda, quibus capiendis ct prserioscunt, quse signa in liomirium sensus venira
mansuefaciendis, alque in suse voluntatis usuin, nbri pOssunt, ante prsedicunl, Neque enim quiaptse-
conimodunique rcdigcndis, non vi corporis, sed ra- videt medicus quod prsevidere nescit luijus arlia
tionis imperiiant. lllam vero lertiam dsemonum po- • igiiarus, ideo janv diviims babendus est. Quid au-
ienfiam,quod diulurna rerunv experientia, <vuem- . lem mirum, si q(ie.madmodunvllle in corporis huma-
admodiim prcerioscant, atque" prseriuncient, multa ni, vel pertnrbala, "velmodificata temperie, seu bo-
-
didicerunt, ita contemniint, qui hsec vigilanter cu- nas, seu malas futuras proevidet valetudines, sic dae-
ranl a verissimse lucis veritate discernere, utnec* B mon in aeris affectione, atqueordinalionesibi noia,
malos senes plura experlos et ob hoc quasi doctio- nobis ignota; futuras prsevidel tempestates?Aliquan-
res ideo probi adolescentes Sibi antecellere existi- doethominum dispositioiies, non so.lumvoce pro-
riieni, ut nec medicos, hec caUtas, nec agricolas latas, verum etianicogilationeconceptas, cuni signa
quos pravse volunlatis et iniquis moribus vhlerint, qux:dain ex animo exprimuniur in corpore, tota fa-
ideo puteiil sibi esse prseTerendos, quod illi de va- cilitate perdiscunt, atque liiric etiam multa futura
leludiiiibus, illi de lerivpestatibus, illi de arbiistorum prseuunciant, aliis videlicei mira, qui ista disposiia
fructuumque generibus limlta ita prsenuhciant, ul noa noverunt. Siculenim apparet concitatior animi
harum rerum inexperto djvinare videantur.' Quod molus in vullu, ut ab hominibtis quoqiie aliqiiid fo-
vero r.on solum qusedamdaemonesfulura prscdicunt, rinsccus agnoscalur qubd intrinsecus agilurj itanoiv
Terumetiam qutedam faciunl, pro ipsa ulique sui cof- • debet esse incredibile si eliam leniores cogilaiio-
'
porisexcellentia, cur non conleriinafur a prudentibus, nes dant aliqua signa per corpus,-quae obiuso sensu
lcum plerique iniqui ac perditi homines ita exerceant hpminum cogrioscinon possunl, acuto autcm damvo-
torpora sua, lanlamque diversis -arlibus possint, ut ea nuhi possunf. Hac aique hujusmodi facullale, multa
- qui hsec nesciunl, nec aliquando viderunf, eliam uar- dsemones futura pr-xnuncianl, cuiviTameiiab eislon-
rala vix credant. Quam nmlta: furiambuli, cseieriquc *- ge sit alliludo illius prophetise quam Deus per san-
theatri arlifices : quain multa opifices, maxiineque ctos angelos et prophetas opefatur. Nam si quid de
meclianici riiirahda feccruul ? Num ideo meliores iila Dei disposilione prsenunciant, audiunl ut prae-
sunt Lonis, el sancta piefate pfxdilis hoiiiinibus ? nuncieni, ct cum ea proedicuivtqtue inde audiunl,
"
Quae ideo commeinOravimus.ul qui hsecsirie perVi- ltoii fallunt : veracissima enimsunt angelica, et
cacia, et sirievana resistendi anihiositale consideral, prophetica oracula. Sic autenv* indignanter accipi-
siuuil cogitet, si de subjacehti crassiorc materia, vel tur, qiiod aliqua etiam talia daemonesaudianl elprse-
sui quisque corporis, vel terrae, etsquae, lapiduni, dicant, quasi aliquid indignum sit, ut quod ideo
atqtie lignorum, ' melallorumque vafioium tania qui- dicitur, uiiiominibus iniiotescal, hoc no.n solunv
• dem homiiies possunt, ut cos illi
qui haec non pps- bpni, verum eiiam mali noh lac.eant, cum in ipsis
suiil, plerunique stupendo iri sui cmnparalione divi- bominihus cliam vitse bouse pnecepta vi.deamuspa-
Tios vocent, crim quidsm illorum sint ariibus poten- riler a jnstis pervcrsisque canlari, nec obesse ali-
'
tiores,' quidam TStoruni moribus meliores : quaiilo' quid, imo ctiahi prodesso ad msjorem noticiani, fa-
vrieliora et majora pro subtilissimi corporis, hocesl, mamque yerilatis, cunv de iila etiam hi qitidqtiid
aerii facuitate, ac facilitate daemones possiut, cum rioveruiu, diciinl, qui ei peryersis,'moribus contra-
• lameh sint pravae voliiniatis,
maximeque superbiav' dicunt. Ih cseteris auteni suis. praedictioiubus da;mo-
fastu, el evidenti malitia spiriius immtindi, alque nes plerumque el fallunfef falluntur quidem : quia
perversi. Qtiantum auteni vale.it aeris elemeniuiri, cum suas diSpositiones prsehunciant, ex improviso
quo eorum corpora praavalent ad multa visibilia vi- desnper aliquid jubelur, qiiodeprum consilia curi-
sibiliter molienda,'nvoveuda, muianda, atque vcr- cla perturbal: velut si aliqtiid disponant qtiilibet
"
sanda, longum est nuncdemonstrare, et putamus hoinines quibusque potestatibus subdili, quod non
quod vel mediocriter cbiisidefanti facile occiuTat. prohibiluros suos prsepositos arbiirentur, idque fa-
CAP:46.—De liivinalionedasmonum. cturos-se esse promitlat, at illi penes quos major
(Exdictisejusdem.) Igilur nunc primuni sciendum . potestas est, ex alio superiore consilio hoc lotunv
est, quoniam de diyinatione daemonum quaestioest, dispositum atque prseparaiuin repente prolribeant.
illos ca plerurique prsenundiare quaeipsi facturisiiiil. Falluntur etiam cum causis riaturalibus, sicutmedi-
Accipiunt enim ssepe poLeslatem et morbos immil- ci, el naiuiae, et agricolse, sed longe acutius, lon-
'
terc, et ipsurii aerein vitiahdo morbidum reddere, et; geque prsestaniius pro aeri eorporis sensu solef-
perversis alque amatoribus ierrenoruui comuiodo- liore et excitatione prsenoscuril ; quisi ef "haec
<$$7 BURCHARDl WORMAGIENSISEPISCOPI S4S
ab angelis Deo summo pie servienlibus-ex alia A tura certissime scirent, ideo per sua tenipla lacue-
dispositione .'ignota, daemonibus ex improviso ae ruivt, ne jam tunc inciperent ab bominilius intelli-
repente mutantur, tanquam si aliquid segio ex- geritibus deseri atque contemni: qtiod de leriiplorurii
trinsecus accedat quo moriatur , quem medicus et simulaeroruni suorum fulura eversione eis-a
veris salutis praecedentibus signis, viciarum esse prophetis aiteslaretur, qiii eos coli prohibebantv
prorniserat. Aut si aeris qualitaie provisa diu sta- - Nunc vero posleaquam tempus advenit qup comple-
lutiun illum ventum nautarum- aliqui praedixis- rentur yaticinia proplietarum Dei uivius^quis istos
sent, cum Dominus Christus cum discipiilis navi- deos dicil, el ut colanlur vehementissime praecipil?
gans ut requiesceret imperayft, et facla est tran- Qiium non hoc eiianv ipsi comperlum praedicere sine-
'quiliitas magna. Vel si agricola ilJo anno fruclifica- renlur, ut inde clarius appareret eos bsec antea vel
iurani vilenv aliquam pplliceatur, naluram utique niiniriie credidisse , vel suis cultoribus enunciare
terrae et numeros seminum callens,- quo tamen anho timuisse, in fine autem tanqnam nihil amplius ha-
eam yel improvisa coeli inlemperies arefacial, ila bentes quid agerent, etiam ibi yoluisse suam osten-
- niiilla .eliam ad
praesentiam praediclionemque dsemo- tare divinilatem, ubi -jam produnlur diu simulasse
num pertincnlia, quse minoribiis efusilalioribuscau- divinationem? Tamen ri.ec ista ipsa quae ab eisyjx
sis futura prsevideiilur, eadem majoribus et occullio- B raro et .clanculo .proferunlur, movere nos deberit.
ribtiscausis impedila mutanlur. Fallunt autem etiam Si cuiquam dsemonum extorlum est, itfprodere cul-
stndio faliendiei invida voluntate, qnia homihum er- loribus suis quod didicerafex eloquiis prophetafuni,
rore Isetantur. Sed no apud cultpres suos pond.us au- vel exoraculis angelprum.,Qpod curnon fierel, cuiri
clorilatis amiltanl, id agunt, ui hvlefpretibus suis . et ista non sint oppug.natio,;sed lesfatio veritatisT
signorumque suorum conjectoribus culpa tribuatur, Illud enim quod solurivahipsisphanalicisflagitandum
quando vel decepti fuerint, vel menliti. Nonnun- est, nec unquahi antea protulerunl, nec unquairi
quarii vero ipsi maligni spirilus el illusores homi- , .poslea, nisiforle corifictuhvproferre conabtintiir,
num afque invisor-essaliilis eorum, solenl praedicere aliquid deos suos per vales suos, contra Deum Is-
dcfeclum cullurse suse el idolorum ruinam, qualenus rael ausos fuisse praedicere aht dicere, De qup Deo
piescii' videantur quid in singulis regnis aul lociS' tloclissimi eorum autores, qui omnia illa Iegere ac
venlurum sil, et quid adversi suse faclioni coniin- nosse poiuerunt, magis qusesiveriiiilquis Deus esset,
gerepossil. Quod eiiam illi qui geniilium histprias quanv Deum iiegare potuerunt. Porro aiitem -Deus
legunf non ignoraivt. Quid ergo mirum, si jam im- isle quem nullus .eorum negare ausus est verum
niinenle templorum el simulacrorum eversione , Deum, quia et si negaret .non solum subjaceret de-
quanv prophette Dei summi taivto anie prsedixeraivt, G bitispaTiis, verumetiam cerlis coiiyinceretur effecti-
Serapis dsemon alicui cultorum suorum hoc de bus, Iste ergo Deus quem nemo, ut dixiinlis, illorum
proximp prodidit, ut Suam quasi divinifalem reee- ,hegare ausus est verum Deum, illos falsos esse.deosi
dens vel fugiens commeiidaret. Fugaivtur enim isti, *et oamirio deserendos, eorumque templa et simula-
vel etiam jussis superioribus colligali abstrahuntur craelsacra evertenda per suos vates,lipc eslprp-
et alienanlur a locis suis, ut de rebus in quibus phelas, aperta deDunciatio praedixii, aperfapoteslaie
colebanturliat voluntas Dei, qui hoe lanio aiiteper praecepii, aperta vefitate eomplevit, Unde quis est
omnes genles fulurum Lessepraedixitj et ut per.sups qui usqpe a^eo desipiat, ut noii eum potius colenduia
fideles iieret impera-vit"Cur auieiri lioc non siheretur eligat, quem colinon prohibent quos colebai? Quera
daemon praedicere, cum sibi jam prsenosceret imnvi- procul dubio cuni eolere coeperit, illps iilique npn
' nere ? Cum haec praedictio et in proplielisaitestare- •esf culturus, quos prohibet colv ouem colit. Qriod
lur a quibus sunt ista cohscripla, et prudentibus autenv ipstinv essenl cullurse gentes, exlcrminalis
daret inielligi quam vigilanler esset dsemonum ca- diis falsis qupsantea colebant, a prpphetisejus esse
venda fallacia, cultusque fugieiidus, qui cuni ante prsedictum paulp ante iconimemorayiriius, et ;.nuric
per tam longum lenipus in templis suis hsec futura repetamus. Praeyalebit, inquit, Dpminus adversus
tacuissent, quse per prophelas prsedicta ignorare- Deps, et exterminabit omnes deos gentium lerrse, et
non posseni, posteaquam appropiuqUare coeperurii, ; adorabunl euni, unusquisque de loco suo, onuies.
T-oluerunt ea quasi prsedicere, ne ignari viciipue irisulse gentium, Neqtie enim solse insulae hic intelli-
putarenfur. - gendae sunt, sed potius pmnes gentes- in his posH-se
CAP.47. — De eadem re. adorant Deum. Nec inirum quandoquidem alibi noii
(Ex diclis ejusdem.) Cumigitur tamlonge ante prse- hvsulas nominat, sed uniyersum. orhem terrarum,
sdictutovessel alque coiiscriptuni, ut alia.iierim ta- p^icens: Comniemprabuntur ef conyertenlui': ad Dp-
ceaivius, dicamus illud quod Sophonias propheta di- minum "universi-fines -terrse, et adofabunl in con-
ch : Prsevalebil Dominus adversus eos, extenninabit spectu ejus uoiversae patriae gentium, quoniam Do-
omries deos genlium lerrse, e.t adorabunt eunv, unus- mini est regnum, et ipse dominabilur.genlium. Haee
quisque de loco suo, ouines insulse genlium. Aut autem per Christum fuisse complenda,et aliis plur
: nori crede.barit ista sijbi evenlura, quia in templis ribus testimoniis, et iu eodem ipso psalmo unde
gentium colebantur.et hsec ideo per suos vates ac coromemoravhnussalis apparel; Cuin eiiim paulo su^
phanaticQSfrequeriiare noluefunt: aut cum ea ven- perius futuram passionem suam per .Prophelani ips*
849 DECRETOR.UMLIBRI XX. — LIBER DEGIMUS. 850-
loqueretur, dicens : Foderunt manus meas et pedes A superemini,,nec quod vos spernant magni duxerhis;
ineos, dinumeraverunt omma ossa mea, ipsi vero Sicut enim vestimenlum, ita per lempus assumen-
consideraverunt et conspexeruut me, diviserunt sibi tur, el sicut lanaa tinea coniedentur : justitia -au--
yestimenta mea et super vestem itieam miseruut lem mea in seternum maneti,Atlendendum est etgO:
sorlem; paulo poslinfert illud quodposuimus : Com- atque omni studio cavendum, ne noslris terapu-
memorabuBlur et convertentur ad Dominum uni- ribus in quibus videmus Chrislianam religionem
versi fines lerrse, etc., quanquam et illud testimo- intotoorbedilalatam.propter desidiam magistrorum
nium quod prius adhibui, ubi dictumest; praevalebit et inerliam doctorum, pauci 1111qui adhuc supersuut
Domiiuis adversus eos, et exterminabit omnes deos confundantritura culturaeveri Dei, el, dsemoniacisillu-
gentium lerrae, in eo quod positum, est, praevalebit, sionibus depravati, divinationes falsas in populo Dei-,
satisostendit eliam hoc prsenunciatum.quod pagani agant, ruslieos et imperitos seducentes, ilaut deserta"
prius oppngnaluri essent Ecclesiam, nomenque ipsa veritale, quse lux est mundi, et illuminat omnem.:
ehristianum quantum yalerent perseculuri, ut si hominem venienfem in hunc munduin tenebraruni-.
fieri posset, de terra'omnino deleretur. Et qiiia eos harum, quserant scientiam futurorum, el a deccpio-
palientia marlyrum, et magnitudiue niiraculorum, et ribus hominum qucerant salutem aniniaruni, sive
consequenle fide populorum erat superaturus, ideo B etiam corporum suorum. Iiiseniniprsevaricationibus
sic dictum esl, praevalebit Dominus adversus eos. maxime irrilatur Deus, et ad vindictam provocatur..
Non eiiira dieeretur, praevalehit adversus eos, nisi Unde per Ezechielem comminatur dicens : Vsepro-
oppugnando iili resislerent. Unde et in Psalmo ila phelis insipienlibus qui sequuntur spiritum suum,
prophetalum est : Ut quid fremuerunt gentes, et et niliil videnl. Quasi vulpes in desertis, prophelse
populi meditali sunt inania? Asliterunl reges terrse, tui Israel erant. Nunquid non visionem cassam vidi-
el principes convener-unt in unum, adversus.Domi- siis, et divinationem men.dacemlocuti estis, et di-
num el adversus Christum ejus. Et paulo - post- citis : AitDomiivus, cum ego-non siin loGutus? Pro--
dicil : Domiiius disil ad iue : Filius meus.es. tu,. pterea haec, dicitDomihus Deus.: Quia locuii eslis ,
ego hodie genui te. Poslula.a me, et dabo libr vana, et vidistis inendacium, ideo ecce egp ad vos,_
gentes hsereditatenv luam , et possessionem tuani ailDominus Deus : Et erit manus mea super prophe-
. fines terrse. flis alque hujusmodi prophelieis docu- tas qui vident yana, et divinant niendacium: in
memis praedictuiivostenditur, quod videmus impleri coiiciiio populi mei non eriint, el in scripiura dorrius
per Christum, fulsse futurum ut Deus Israel, quem Israel non scribenlur, nec in terram Israel ingre-
unum verum Deum inlelligimus, non in una ipsa dienfur. Ad doctores autem per eundem prophetara
geute quse appellala est Israel, sed in omnibus gen-' increpans eorum inertiam, ita Ioquitur dicens : Non
tibus coleretur, et omnes falsos deos gentium et ascendistis ex adverso, neque opposuistis murum
templis eorum , et a cordibus cultorum suorum pro dorao Israel ut staretis iaprselio indieDomini.
amoliretur. Eranl ntiiic isli el adbuc conlra Ghrislia- Et rursura : Vse,inquit, pastoribus Israel, quipasce-
nam religionem, conlra veruni Dei cullum, vanitates banl semetipsos. Nonne greges pasctmtur a pastori-
pristinas defensitare audeanl, ut cum slrepitu per- bus ?Lac cftmedebalis, et lanis operiebainini, etquod
eaut. Nam el hoe de illis praedictum est in psahiiis, crassum erat occidebatis, gregem aulem meum non
dicente Propheta: Sedisti superthronum, qui judi- pascehalis. Quod iiifirmum fu»t non consolidaslis, et
cas sequilatem. Increpasti gentes, et periit impius, quori segrotum non sanastis, et quod fraclum est
nomen eorum delesti in seternum, efin seculunv non alligaslis, et quod abjectum non reduxislis,
seculi. Inimici defecerunt framese, et civitates eo-i quod perierat non qusesistis : sed cum austeritate;.
rum destruxisti. Periit memoria eorum cum strepitu, imperabatis eis et cum potentia, et dispersse sunt,
et Dominus in selernum permanet. Necesse est ergo oves meae, eo quod non esset paslor, et factse sunt
ut impleanturomnialKEC Nec etiam illud quod ad- in devoralionem omnium bestiarum agrhetdispersse -
huc audent ipsi pauci qui remanserunt vaniloquas.. sunt. Hiric per flieremiam dicitur : A minimp usque
suas ostentare doetrinas, et Ghristianos tanquam ad maxinvum omnes avaritiam sequuntur : a pro-.-
imperitissinios irridere, nos, commovereTlebet, dum pheta usque ad sacerdoiem,cuncti faciuht menda-,
in eis impleri ea quse prsedicta sunt videamus^ Ex ciunv. Et sanabanl contritjoriem filise pppuli mei ad ;
quo enim fremuerunt gentes, el populi medifati sunt ignominiam,dicenies, Pax pax, cum npn esset pax ;
inania adversus Dominum et adversus Christum. confusi sunt: qpia abominationem fecerunt."Idcirco
ejus, quando ab eis fiindebatur sanguis sanctorum, hsec dicit Dominus exercituum Deus. Isrsiel: Ecce
etvastabatur Ecclesia, usque ad hoc tempus, et ego.cibabopopufum istuni absynthio, etpolum dabo ,
«Seincepsquolidie minuuntur. Nos autem, quos ad-. eis aquam fellis, ei dispergam eos ia gentibus qnas
versus eorura opprobria et stiperbas irrisiones, for-. non npverunt, ipsi et patres eorum, et mitlam post .
lissimos reddunt oracula Dei, de hac quoque re. e.os gladium donec consumantur. Qualiter ergo dis- -
audemus el gaudeirius impleri. Sicenim nos.alloquK.-. pliceat Deo pmnipolentt pastorum negligenlia, et h
lur per Prophelam : Audite me qui scitis judicium, subdilorum error, non solum prophetica teslimonia .
populus metis, in,quorum corde lex mea, opprobria ostendunt, sed etiara facia aniiquorum declarant, .
lioniiiium uolite iiielne.re. et. dclractione.eorum ne cuni iniibro Res^im lesjhur auomodo. malii;rius,sp.i-.
851 BURCHARDIWORMACIENSISEPISCOPl m
__ "~mm^*>*^
ritus deceperit Aehab fegem Israel per falsos pro- '&:'' :CAP.52.'—r De iltisqui mUrmtiratit: '"W;.,:
phetas, ita ut credens eis interierit, et quomodo (Ex cpnciiioMogunii, cdpiie 8.)'SAquismurmuraris
Ochozias filius ejus aegrolans roiserit nuncips aii extiterit, videat «e poanavn-murmurantium incurrat,
consulendiim Bcelzebud Deum Accaron, u.irurovivei* de qua Apostolus dicil: Neque murmuraveritis.sicut
atque convalescere posset de infirmiiale sua.. ;Ot quidam eorum-murmuraverunl, et perienmt ab
quod Helias propbeta, a Beo niissus, increpat euni, exterroinatore'. Jiixta mensurani opusque peccati:
i|a dieeiis : Quia misisli nuncips ad consuleiulum qviia in li.oc' senleiitia ApoBtolipjeniier declaratufi
Beelzebud Deum Accaron, quasi non esset Deiis iii ~acerdotis judicio ppenileat.'..^ :
Israel a quo possit interrogare senvionehi, ideo dc •- -. CAP-S3.;—-.De eadem re, '. .
lectulo super qu.em aacendisti non desccniies, sed . (Exeodem.) Qui coivtentiosus aulmurnmrans extU
morie morieris. Mortutts esl auic.m ipse juxta ser- leiit,' secundum arbitrium priorisita pceiiifeat, qua-
inonem Domini quem locuius esl Helias, el sahuera liter culpsequalitas extal. , .
quam quserebat non invenit. Quaproptei' curaiadurii C&P.-M&..—Deeademre. ..,,,",, ,-.{:
suriimopere estpivirilbus modis,. hocest, prsektiis .et .(Apqstqlits dicil.) •ApostoluS'dicif: U»inia faeife
subditis,- niajoribus et lrihioribus, sacerdolib.us et Sihe.-muriiiuratipnibiis.Alieivussit a fratrum unitate
plebi, ne aliquem sediicat per hojusccmod.iillusio- B qui murjnufal, et opusejus abjiciatuf,
nem fraus, doltis, et nequicja hostis anliqui, ila uj .... CAP.55, '-r- De.conientiosis
a inendacibus veumus disccre yeritatem, et.apesli- :]. (Exdecr,-Bylarii pgpw, cqpite 15.) Si quis.yidelur
feris morbis iiv.oiTisqueau.loribus quserflniusinfiniii- conteiiliosus.esse, dicente Aposlolo : Nos lalemcon-
tatis nostrse .remedium : sed inagis ad Deum vivum sueiudineivi noii habenius,- neqne EcclesiaDei,, si
el vivificalorem onuiium confugiendo devolo coi'de quis hpc facit lioieiur usquequo corrigamr.
$.roperenu;s,' per oraliones-sacras, jejunia elelee- .. CAP.-SO..—DeiUis-qui inlingua iascivi fuerint.. .
nvosyoas illum dcprecantes, ufipse propierbenigni- ; (Ex pceniieitliali Theod-o.)Si.quis lascivus in.-Iiiir
latem su.aiiiconsulat servis. suis, eripicns nos de om- gua fuerit, iriduana poenilehtia expietui\
nibus. ini.niiciS'hostris, doceatque nos facere volun- GAP.57.—De illis-qui per odium dissiachtes'exii-.
iaierii suam.: quia ipse .est "D.oniiniisDeus npster, i . ' •'-, ,; " : ierinl. ,,.,...., .•'.,:, -.,.
spiritumqUesuunv bpnunv uobjs iribuat, qoi rios d.u- , , (Ex diclis S.hidqri.) Si.quis discovsetliiigans, ct
caldn viam rcctam, vivificetque nps in. sequita.tesua; per odiuin dissideiis-.extileril, quousque ad concor-
qualeiuis. ejus, roagisierio,omni leinpore vi.tse.iiostrse diam. redeat, a conveutu et socielale Ecclesise, ut
vitaiii -
gratuni servilsum ei exhibenles, ppsl lianc Canones i"ubeiit,.alienusexistat.
per ejus gratiam mereanmr beatitudinem-possidere G "GAP,58. — Deillo qui odio liabel aliqwem, et<ad
sempiteiTiam. , ... , . . '..i , . phcem.'Kvertiiioiuer.il. _. :,,;-:',,
— (Ex eodcnii) Siquis odio. babel aliquem, lta. ul ad
CAP.48. De sacerdaiibus el- reliquis .ecclesiaslicis
ordiiiibus qui magos, ariolos, diU diviiwscousuluut: pacciiv revefli non yelit, sicut sanciiPatres slqlue-
et ab -Ecclesia separetur,
(Ex concilio Totctan.',capite%ty Si quis'episeopuSj runi, excomnuinicetur,. :
aul prcsbyler, sive diaeonus, vel quilibet exordine dbnecreconciliefur, ....... :. . . -,;..-, ;
clericofinii, magos, aul afuspiees, aul aiiolos, vel ''..--. GAP.?>$:-r- De-eademre. .•'•'..">
sortilegos, aul eos qui profilehiur aiTem aliquain, (Ex decr: Fubiahipiipw, capiie.5.) Si.quiscpntTi-
aut aliquos eofuni shiiilia exefceiiles cOiisulens.fue* status rioliierit reconciliari sailsfaciehieeo qui coh^
fit depreheivsus, ab honofe dignitaiis suse depositus, trisfayit, acerriinis macereioriivediis, Usque rdum
nionaslerium iivgressus, ibjqtie perpeluse poenitenlise gratanii-animosaiisfactionem recipiat, "T : :,;,.;-.
deditus, scelus adniisstmi sacrilegii lual. ; CAP.60,-^ Deeddem re.. . .-':
1 (Exeodem.) SiquisrionyullreconciliarifFatri sup
C.A.P.49, — De iltis qui adfdschium iheantaliones,••
'
'. fecerini, quem Odio habetj tanvdiu hv pane etaqua.poeii.Ueat,
...;:;-:::,.!-
'(Ex coriciiio Cabilloh.;capii'e {$:")Si quispfiEcaiita- ...usqtie " '
dum fecoiicilieiufei,-.:.
' -'-GAP. 61: — De eadein re.
verifad fascinum, vel qualescurique prtecaiitipneSj "; • . ' yk"-
cxcepiis Symbolo et oratioiie DominiCa, qui can4 .' (ExeqncUro Agatensi,capiLe%.) Placuit etiam, ut
lal, etqui cautatur, trcs Qiiadragesinias-iri.paiie et sicut pleruihque fit, utquicui!.4ueaiilionginqua hiler-
-. ' •
aqua poMiiteat. ; se lite discesserunt, ct ad pacem revocari diuturha;
CAP.50..— Quad dwmoniacuinpetras velherbas.'" Iivieiilione neq.uivprint, de Ecclesisc costu justissinj;a;
.''. istrii!incanio.iiorieiicecit porlare, excomivuinicaiiohe pellaiitur. i ' ": ; :;: '••H ;.*>'v
-^' De iilis aui conleniiqncs et rixas-aina-
(Ex dictis Hieroiiy.) Dsettioiiiuih-sustiiienli licet CAP.-62, -" • . ve-rini. . '' .';-•••.:.,
incanlalione-. :
petras vel herbas babeiesiiie eodem capile_S.)Si qnis cpnlen.iipncsyelrixas
— nisi se (Ex
CAP.51. Uimaledici corriggnt regnuili
Dei iwn possideani,- • -.- jmaverit, vel nianifesluin cpiivitium ffalii irilulerll^
dicit: N.eqiicnialedici juxtaarbiiriurii rectoris modumque peccati, diulunva
(Apbsiolus dicit.) Apostolus
hoc peccatuivv ad- expietur poariiteptia. ., --.;.-. . :. ,,. ; •,Si.':.),
regnijnv Dei posiidebunt.-Si quis
sunl qd delr.alieiidiiih,
miserit; tam grande poeiiileati.quam grande perpe- CAP.6a. •—rD.eillisquifaciies
ravit s.celiss,quod a regno Dei non separelur. (Ex eodem, capile 10.) Si quis prompt.usfacilisque
353 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER UNDECIMUS. ., 8"?4
esl ad aetraheridum, dicensque quod -vefum non. <\gium commiltit, el qui ecclesiam Dei devastat,.et
esl, VI dies in pane et aqua, sequestralus.a fraterno incendit : quia etiioc'saerilegium est, placui.t.san- .
"* ctse synodo ul in uno loco, id est in nionaslerio,
consorlio, p.oenilcat.
, Cvp. 64. — De illis quicoiilra episcopos.suos conspi- poeniteal onuiibus diebus vitse susc. : '".'.:
. •
.. raverinl. , CAP, 66. — De clericis triaiedtcis. -
- Exepist.Calist. pap.w adomnes Galliw episcopos.) (ExconcilioCctrlliag.,capile$l.)Clerlciism3\c(\\cu<-,
Cpnspiralionum vero crimina vcslris. iii partibus maxinie a sacerdolibus cogatnr ad postulandam ve-
.vigere audivimus, et plebes conlra episcopos suos niam. Si iioluerit, degradelur, nec.uiiquam ad offi-
conspirare nobis maiidaium est. Guivis crimiiiis cium, absque salisfaclionerevoeelur; •
asiulia non sohmv inter. Christianos abominabilis ,, ,CAP.67.,-—De illis..q'tii.-detraliiintsuis prioribus.
esl, sed etiam inter etlinicos,elab exteris legcprohi- (Ex diclis Bqsilii episcopi.) Si quis detraxerit.qui
bita. Efidcicco huhis criminis reos, nosvsoluni Ec- . ei prteest, \71I diesa .cpiiy.en,tue.eclesisesepar.atus,
ciesiasiicse, sedeliam sseculi daninant leges :.e.t non uf Maria sororAaron quse delraxit- Mosi .poeniteat.
solum conspirantes, sed et cbnsentieivtes. eis. An- CAP.68. — De elerieis vel nwnachis ccnjutanti.bus
tecessorcs vero nostri quam phirima turba episco- vet conspiraniibus conlra episcopumsuuin.
porum, quicunque eorum hi sacerdolali ordine sunt. 8 (Ex concilioChalced., capile 19.) Si qui ergo cleric
constiluli aul existunt clerici, hohore quo ulunlur velmoriaclii reperti fuerint conjuranles aul cOnspi-
.carere prseceperunt :. cseleros vero commuiiione ranies, aut insidias ponentes episcopis, aiu' clericis,
privari, et ab ecclesia extofres fieri jusserunt, et gradu proprio poenilus abjicianlur. .
ivon solum facienles, sed eis coiisenlieotes. CAP. 69. —De eadem re.
CAP.65. — De ccidemre. Igitur si clerici aut monachi inventi fuerint coh-
(Exconciliq Tungten, capirs 5.).Quisquisperdolunv jurati, aut pef conjurationern calumniam inachi-
mitlit inanuiiTSuam in Christum Doinini, episcopuov nantes episcopis vel clericis, prdprium amitlant gra- ,
videlicel, patreni et paslorem suum : quia sacrile- dunv,- .
''.''.' FIMS LIBRI DECIMI. '.'•<"''
;
'""", *NDEX CAPITULOB.UM LIBR.I''UNDECIMir
CAP.I. De.sede episcoporum , cur in-Ecclesia akius- G lff. De eadeffiife..
caeterissedere debeant. 20. De eadem re.
2. Episcopus cum excomniunicare, vel. aiiatlieniaii- . 21".De.ea.deniTe,. .;.
zare aliquempro certis el manifestis sceleribus 22. De eadem re.
du-
disposilum habet, posf leeiionem Eyangelii clerum 25. De'his qui domum ,Dei conlemptibilem
et plebem ila debel"allo(jui. ., . ,-cunt. *..."
5. Prima excomniunicatio. 24. De eadem rc.
'
4. ltem excommunicatipnis-allocutio.. ; 25. Ut ,res ablalae cunv mulliplicatione restituan-
5. Excommunicalio secunda. tur.
6. Item tertia excommunicatio. 26. Quod eeclesiasiicarum rerunv iricendia , et de-
7. Exconimunicatip quarta. prscdaiiones pro.envunhate.sint emendaridse.
8. Recouciliatio excommunicati. 27. rebus ecclesiastlcis,, quomodo reslitui de-
* De
9. iNe episeopi praecipites sint aliquem e.xcommu- beant.
nicare. _28. Quod sacrilegi siiit ecclesiarum praedones.
10. De eadem re. 29. De eademre..
11. De eademVe. D 50. De lris quL truncaiiones membrorum, depraeda-
12. Ut riullus graviler ferat, cujus parochianus ab tiones, et domorum incendia feceiint.
alio episcopo -pro cerla culpa excoramunicatus 31. Quod cunvexcommunicato orare non liceat.
fuerit.'• . ... 52. De eadem re.
13. De illis qui in parochia consislentes aliquid cpir- 53. Dceadem re.
tra Deum fecerint, quoties.ab episcogo ad emen- 54. De eadem re. .
dationem. vocari debeant, 53. De eadenv re.
14. De eadem ye. . 56. De eadenv re.
lS.Quod aliud sit peccare in Deura, aliud in horaiV ,37. Deeademre.
nem. '.,__.. .38. De eadera re
.16. De eadem ve. , .59, De eadenv re.
17. Qnod sanctum sanctorum sh quidquid Dominp iO, De .eadenvre.
offeratur. • .M, Deeadem.re.
18. De illis qui Ghristi pecunias auferunt vel ra- &%.De eadeni re,. '.-,'.
. piunt. 45., De eadem re.„
353 iBlJfiGIIARDI WORiteENSlS EMGOPI 856
44. De eadem re* A 65. Deillis qui de ministerio Ecclesiai aliquid furati
45, .DeTlIisqiti ex alia parpchia sunt, et depra;daiio- fuerint, "..'..
nes faciunt. 66. De monachis, sPde furto infamali fuerint, qup-
46| De illis qni dcfendunt delinqucmcs. modo«eexpurgafe debeant," - '''".• \:jY.
47. De illis qui intra annura causara sua n tractare 67. De illis qui colonorum fjagella defendunt,
neglexeriht. 68. De: episcopis qui apud Roinananv sedem aceiir
48.: De eadem rc. salijuefinl, quod cunv excommunicat.is comhiuni-
49. "Dtnolenlur, exGommunieatorum iiomina, et in eafeivt,
foribus Ecclesiae prsefigantur, . . ,69. Deepiscppis qui sipi subjectos seducuht, coriv-
50. Deepiscopdquiante damnatl absolutionenv ob- municantes cuiri excommuriicatis.
ierit, 70. De eadem fe.
51. Deillis qui excommunicati moriunlur. 71. De episcopis,nf nonsintmalum exehiplum po-
' "
62. D.e eadem re. "pjilo.
53.; De furibus ei furtis. 72. De correctione episcoporum qui cum excpramiiT
54., De eadem.re, nicatis communicaverunt.
55. Pe eadem re. £ 75, De liis, qu.i cpnleniriunt banniisi ab episcopis
56. De eadem re. ' '
impositrihi.
57. De eadem re. 74. De ei> pro quibus causis quemlibel homineifi
58,. De eadem re. anathematis ylnculo ligari oporlcat.
59, D.eeadem re. 75. De illis quifurluui et rapinam exercucrint.
60..Deeadem re. 76. Deillis qui in palibulis suspenduntur,
€1. De eadein re.,- 7,7. D.e epjspopis qui cum 'excommunicatis comrau-
62. Dcservo qui fugerit domjmimsuum, nicavefint. ' "- ;
63. De clericis, si in demolicridis sepulcris.com- 78. De clericis' qui fugeriivl. Ecclesias sii.as, e£ de
prehensifuerinl. servis qui domiiios proprios fugerint.
§4. De clericis aut raonachis, si furlu.m fecerint. Indicis Capitulorum finis.
BURCHARDI
ECCLESIJ: WORMATIENSIS EPISGOPI
DECRETORUM LIBER WBECfflUS,
BE EXCOMMWNICATIONE:
ARGUMENTUMLIBRI. Q nicelis, el quos ejeeerint ripri recipiatis. "Valde enin>
Libro hoc de excbmniunicatione, ejusqiie negleclu lhrienda est senlehlia episcopi, licet injusle ligef,;
et coniemplu, de furibuset praedonibus, deque sa- quod tamen summopere praevidere debet,
crartim aediiun irisen&oribiis, ac depraedaloribus, CAP. 2. — Episcqpus cuni excommunicare vel
dija-;
agiiur. lliematizare atiquem pro cerlis et manifeslis sceleri-
GAP.1. — De sede ephcoporum, cttriii ecclesia altius bus disposilum habel,post leciionemEvaiigeiii, cle-
cwleris sedere debeanl. rum et plebemila debet qlloqm.
(Eitepisl. Urbqni papce.) Quod.autem sedes epi- (Exconcilio Rhotomag., capile 3.) "No.veritchari-;
scoporum in ecclesia excelsae corislitutse, et praepa- tas vestra, fratres mei, quod quidani vir nohvine:
ratae inveniuntur in throrio, speculationem , et po- N, diabplo suadente postponens Cbristiaiiani proriiis--:
tesiaiem judicandi, et solvendi, atque ligandi a Do- sionem quam in baptismo professtis est,per aposla-
riiino sibi dalam materise docent. Unde ipse Salvator siam coiiversus ppst S.atanjim, cui abrenuhciavii, et
iii Evangelio^ait : Qusecunque ligaveritis superier- pmnibus operibus ejus, vineani Chrisii, id esf Ec-L
ram, erunt ligata el in coelo. Et alibi : Accipife clesiam ejus, devastareet deprsedari nonperliinescit:
Spiritum sanclum, quorum remis.eritis peccata,re- pauperes Christi, quos preiioso.sanguine suo redemii,
ipitiunlur eis : et quorum retinuefitis,, relenta j. yiolenteroppriniens et inlerflciens'ei boha eorumdi-
erunl. Ideo ista prsetulifhus, charissimi, ut intelliga-. riplens, Unde, quia Glius luijus nostrse Ecclesise (eui;
tis polestatem cpiscoporum. veslfofum, in eisqiie Deo auclore prsesiderilus) debuerat esse/: qula iri ea;;
Dominiim veneremirii, eteos ut animas vestras dili- ppr aquam et Spiritum sanetuni.renalus esl, et inlef.;
gaUs, el quibus iili iion ^pmmunicant npn conimu-. adopfiyos filios Dei adnumeralus, quanivis nicdo-.
857 DECRETORUMLIBIU XX. -- LIBER UNDECIMUS. 858
fllius diaboli sit imiafldo diabolum, solliciti ne A culpam suam necdum cognovit, nec confessus-esl.
-per riegligenliam pasloralem aliqua de ovibus nobis nec /misSa nobis legalione , qiii causani ipsius
creditis deperiret^ pro qua in-tremendo judicio exquirimus: quia noster parochianus esl, veniam
anie principem paslorum Dominuin nostrunv Je- poslulayil: quia in coepta malitia, diabolo cor ejii.s
sum Christura rationem reddere compelleremuf,' indufanle, pefseverat, et juxta quod Aposlolus
juxta quod ipse lerribililer nobis comminatur, di- dicit: Secundiim duriliam suam, et cor irapaenitens
cens : Si non annunciaveris iniquo iniquilatem . thesaurizat sibi iram in die irse : idcirco nos euin
suam, sanguinem ejus de manu tua requiram. Misi- cnm universis complicibus et communicaloribus,
mus ad eum presbyterum nostrum, el lilleras com- fauloribusque suiss jiidicio Dei omiiipoteniis ,
moniiorias semel, etiterum,atque tertio, invilanles Palrjs, el Filii, et Spiritus sancli, el beati Petri
eum canonice ad einendalionem, et salisfactionem, principis apostolorum , et omnium sanctorum ,
cl poenitenliam.corripienleseumpaterno affeclu. Sed necnon et -nostrae nvedipcriiaiis auciorilate, et
ipse, proh dolorl diabolo coi ejus induranle, monita potestale nobis divrnittis collala ligandi et solvendi
salutaria sprevit, et in incoeptamaiitia perseyerans in coelo et in terra, a preciosi corporis et sanguinls
Ecclesise Dei quam laesit, -superbiaespifilu inflatus, Donstni perceptione, et a societaie omtviiimChfi-
satisfacere dedignalur. De lalibus ilaque transgres- B slianorum separamus, el a liininibus sanclse matris
soribus , et sanclae religionis pacisque, quam Chri- Ecclesiaein ccelo et in terra excludiinus, et ex-
sius suis discipulis dedit, atqtie reliquit,violatoribus, communicatum, et analhemaiizalum esse decer-
prseccpta dominica et aposlolica habemus, quihus nimus, et damnalum cUm diabolo et angelis ejus,
informamur., quid de hujuseemodi praevaricaloribus etomnibus reprobis, in igne aeiemo judicamus, nisi
agere nos oporleat. Ait enim Doniinus in Evangelio : forle a diaboli laqueis resipiscat, et ad emeriila-
Si peccaverit in tefrater luus, corripe eura. Fralres, lionera et poeniientiam redeat, et Ecclesiae Dei,
in unumquenique nosirunv peccat, qui in sanclam quam laesit. satisfaciat. El respondeant omnes ter-
Ecclesiam peccat. Si enim sancla Ecclesiaununi tio, Amen : aut, Fiat, fiatfaut, Anaihema sit. lie-
corpus est, cujus corporis caput Cliristus esl, singuli bent enim sacerdoles episcopum circumsia're-,:et
autem sumusalter alicrhis membfa : et si cum pa- lucernas ardentes in manibus tenere, quas in con-
titnr ununvmembruro.compaiiuntur omniamembra, clusionne anaihemalis, vel .excommiinicationis
procul dubio.in nos peccat, qui merabra nostra laedit. projicere debenl in lerrani, el conculcare pedibus.
Jubet ergo Dominus, ut frater.idesl, Christianus ih nos Post haec episcopus plebi ipsani excoininunica-
peccans, primo secrele corripialur, deinde cum testi- tionem coinmunibus verbis debet explanare, ut
bus redarguatur: novissiulein convenlu ecclesise pu- C omnes inlcliigant quam terribililer damnalus sit,
blice convenialur.Quod sihastres corainonitiones, et et lit noverinl quod.ab illa hora in reliquuni
pias correptiones conlenvnil, et salisfacere despici', non pro Chrisliano, sed pro pagano habendus sit::
postbsccsit libi, inquit,sicutellinicuset publicantis, id et qui. illi quasi Clirisliane communicaverii aut
esf,gcntilis atquepaganiis,utvion jam proChiisliano, cum manducaveril, aul biberit, aut cuui osculalus
sed pro pagano habeatur. Et in alio Ioco, membrum fuerit, vel cum eo colloquium familiare habuerit,
quod a sua compage resolvitur, et a junctura cha- nisi forie ad saiisfaclioncm et pcenitenliam eunv
ritalis dissociatur, el omne corpus scandalizat, provocare sluduerit, aut in domo sua eum recepe-»
Doroinus, et abscindi, et projici jubet, dicens: Si rit, aut simul cum eo oravefil, procul dubio,
oculus, manus, vel pes tuus scandabzat le, erue sithililersit excommunicatus. Deinde epistolae pres-
eum, et projice abs te. Et Aposlolus; Auferte, in- byteris per parochias raittantur, continenles modum
quit, nialum a yobis. El iterum : Sii quis fraler excommunicationis. Ia quibus jubeatur, ut Dorai-i
nominatur, et est fornicator, aut adulter, aut homi- nicis diebus post lectionem Evangelii plebibus sibi
cida, aut rapax, cum liujusraodi,nec cibum sumere commissis publice ahnuncient ipsam excommuni-
licei. Et Joannes dileclus prse caeteris Ghfisli disci- cationem, ut ne quisper ignoranliam comnvunicet
pulus, talem nefarium hominem salulare prohi-' ^ excommunicalo. Oporiet etiam ul aliis episcopis.
bebat, dicens :-Nec ci Ave dixeris, neque eum in ipsa excomraunieatio manifeslelur. Praectpit enirii
domum receperis. Qui enim ei Ave dicit, eommu- Toletanum coneilium, nt invicem mox scripta,
nical operibus ejus malignis. Dominica ilaque alque percurrant per omnes provincise episcopos q.uosi
apostolica praeceptaadimplenles membrum put.ridum -cUnque adire potuerinl, ut excommunicatus audia-.
elinsanabile, quod raedicinam non recipit, ferro ex- tur. Seniori etiam ejus ipsa excommunicatio dehet
communicationis a corpore Ecclesiae abscindamus, nola fieri.
ne tam peslifero morbo r.eliqua niembra cprporis CAP. 4. — Item excommunicaiiohis allocnlio.
veluti veneno inficianlur. (Ex concil, Auretia., cap. 1.) Audislis, dile--
CAP.,3..—Prima excommunicalio, ctissimi, quanla el quam horrida pravilalis ac
(Ex eodem, capite 4.) Igilur quia^monita no- iniquitalis opera. N. a diabolo insligatus perpetrare
slra, el crebras exhorlaliones conlemnit, quia_terlio non timuerit, et quomodo per apostasiani a totius
sccundum Dominicum prieceplum vocalus ad emen- Christianse religionis cultii profana mente reces-
da.iipnem et pojnitentiani" vcnire despexit : quia «efit. Audislis .quemadmoduni canohice ad satisr
.839 . DBR^ 8S0
faeiendum cvocalus sit,. sed venire dislulerit, V episcopi.sper Petfum prmcipem apostolorum divini-
admonilus ut rcsipisceret a .luscollata, asanctse matris Ecclesise gremip segrer
' quomoilo .freqiienter
diaboli laqueis, quibiis tenetur adslrictus, saluber7 gamus, ac .perpetuse malediclionis anathemate coiir
:.firiias adir.oiiitiones obduratis aiiribus .cprdis, aiidire demnamus, Sinlque maledicti ,in civilale, maledicti
„cop!ernpserii,, JDoiviinusdicii ::|h;;Evangp]io, de i.aii .Fiinagro, maledicluni horreum eoruiri, et- maledictse
contuniaci fratre, qui ecclesiasiicaiiv renuifsusei- reliquise illorum, malediclus fruc.tus ventris eoruni,
pere' correptionenr : jSi Ecclesiani non ,-audierit., et frrictus. terr.se illorum, msledicli sint iiigredienies,
siftibi, inquit, sicut .ethnicus etpublicanus, id. est, et nvaledicti sint egredientes. Sintque in donio ma-
jamiipn esl coiripnlandus hilei' Clirisi-iaiipsy.sed' in- ledicti, in agro profugi, venianlqucsupereos omnes
ler-pagauos, llinc Paulus Dobihii einiagistri doclri- illse nvaleilictiones quas.Dominusper Museh iri popu-
nani. jseqjiens,. Corinlhios rcdnrguit,, quare - cum ium divinselegis.prsevaricatofem se esse missurum
criminosis ac^sceleratis conuiiunioiicm haberent di- inlenlavil, sinlque anathema maranaiha, id est,
xens : Vps inflati estis, ei non magis hicttini babui- pereani . in -secundo adventu Domirii. Nullus;eis
s;is,,.ut lollaiur.yir.de modi.o,vcstru.ni.j.iu..cst, sepa- 'Ciiristianus Ave dieat; Nullus presbytef Missain cum
reiur.a ycstro consortioi qui tale scelus operalus eis celebrare prsesunvat, vel sanclahi conuiiunionem
,,est.,El.adj,ii]igit.: Egp quidem .a.bsens corpo.re, pfsa-'-B dare, Sepnllura asini sepelianlur, elin.sterquilinium
.sens, ...aulem spiritu, jam judicavi ut prseseiis. cum sinV super iivcierirlerrse. Et sicul hse lucefnae de
qnisie pperal,usesl, jiv lvor.iiiie; Doniini nostri .Jesa. manibiis noslris : projectse hodie extiuguui.ilur, sic
Chrisfi; congregalis ypbis. in uriuni, ct Trico.-spir.iiu eorum lucerna; in seternum extinguatur; f.isi forle
cuiii yirtutc Domini mei Jesu, iradere liffjusmodi resipiieriiit, et- Ecclesiae Dei quanv Iseserunt per
Salanav in,inleritiim carnis. Et posi panca :.Scripsi emehdalioiiem et coridignam poenitentiam salisfece-
vpbis, ne cominisceaiiiini foniicariis. Et stalhn iiir rinl.-, , : ••
„fei;t: Si is qui frater appeliatur, id esl Chrislianus, CAP. 7: — Excommunicalio- quarla;
.fornicalpr csl, aut rapivx, cum. .liuji'smo.di nec ci-
biun sumere. Et.ali.bi..: Auferlevnahiiii ex yobis. El, (Exconcilio Arausic, ccipite5.J Canonica insfituta,
.iiifidclis si .discedii-, discedat. Uha cuiiri ovisnvorbi- ef sanctQiTiinPatrum exempla sequenies, eeelesia-
da omneni gregeuv coiitamiiiai; et modicum fer- rura Dei vjplatorcs.N. aucloritate Dci, et, judicio
menluni loiam inassaiii c-orrumpit, et; plerunique sancii ispiritus a grcmio stinctse niatris Ecclesiae, e'
a consoiTio totius Cliristianhalis eliminamys, qupus-
umun.liienibnnivputriduiu totum cofpus infich.-El
i.deo taiii peiTiiciosapestis.a corpore Ecclesise radi- que.resipiscanl, et Ecclesise Dei satisfaciant.
citus evellaliir.-; ..,--::-, -:- .-' Q CAP.8. — P.ecojicilialioexcommnnicati.
, .. . . CAP. 5. — Excominunicatio secunda, (Exeodem*) Cum aliquis exconimiinicatiis,.-v.eI
(Ex eodeinconcilio.) Dqminieis igitur alqueaposto-. anat.lieiiiaiizatus, pieivitentia ductus veniani postulat,
Iipis inforniaii prsecepljs, judi.cio Patris, ;ct Filij eju.s. et.-emeridatiphem pronvittil, cpiscopus,-qui enni.:exr
Doniini. nostri Jesu Cluislij *l,.Spirilus sancii,' et communicavit, anle januas Ecclesise.venire debet.
aucloritate ct poleslale aposlolis apostolorumque ei.duodecini presbyteri cum eo, qui eum hine;inde
successoribus a Deo concessa, una vobiscum prse- ciictimstare Tlebeiil. Ubi-etiairi-adesse debeni illi
.diclum pessinuim viruni a liniinibus saiiclse.niairis iquibiis'-ihjuria. vel damnum illatum est. Et ibi se-
.Ecclesiae excludimus, el ab ojimi socioiate ,et com- cundum leges di.vinas opporlet damnum cpmmissum
.muivioneClirisliana ^eparamus, separatunique esse emendaii, tuit si jam eiiiendaluni est, eorura iesti
in selerjjum deccrninius, hl est, el proesenti sseculo, p.ionio coniprobari. Deinde interroget episcopus,,si
et.hvfuturo, Nullus ei Chrisliaiuis Ave -dical au.t , poeniteiitiam iuxta quod canonesprsecipiunt pro
.euni .osculari prsesumal,, Nullus presbyter Missam perpelralis scelcribus suscipere. velit.;Et si ille ter^
cuni.eo celebrare audeat, vel sacrosanctunv corpus rse proslralus vcniaiiv" postulat, culpam confiteiuE,
.. efsaiiguinem Douvini tradere. Nemo ci jungatur in poeiiitei.uiani implofat,-de futufis cautelam sppndpi,
.cpnsoiTio, nequc in aliquo. negocio. El si quis ej se D.iuiicepiscopus shptem Psalmos decaniet, cuin isti*
.spciayerii pl conimunicaverit ejus operibus maligivis, precibus.'Kirie eleison. Pater iiosleri
noyerit sesimili percussum aiiatheniale, his exceptis vS-alvum fac ser.vum luunv
quipb hanc causam ei.Jiingiintur,ul eum, revqceni ; Deus hicus, «perantem iiVie. . ....:;
ab errore et provocenl ad salisfactioncm, nisi fprte . Mitle.ei, Domine, fliixilium de sancto,
; iesipuerit,.et Dei gratia inspirante ad pcenitenlise ' Etde.Sion tuereeum.:
remedium couversus fuerit, et digna eniendatione • Kiiiii-proficiet inimicus in eo,;.
Eccleiise Dei ^uara Isesil humililer;salisfecerit. EfFilius.iniqiiilalisnon ap. etc.
' .
;CAPI.6..— Item lerlia cxconwiunicalio. Esto ei, Domine, turris fortitudihis,
-.-. (Ex concilio . Turonen., capile^.) Caiionica insli- A facie inimici,
tuia, et sanctoruni. Pairum exempla sequeotes, - Domine, exaudi orationem nveam, '
:ecclesiarum Dei yiolatorcs, videlicel, raptores, de- Et clanior nieus ad tevcniat,..
N. >nomihe et - Doinhius vobjscum, ... ;
prsedatores,. el.hohvicidas. in Pairis,
Filii et yirlute Spiritus sancli, necuon aucloritale Et cum spir.ilu UiO;
861 DECRETORUMLIBRl XX. -T-LIBER UNDECIMUS: "'«"&
• ' Orulio. ' . /V-canonicadocel auctoritas : quia anaihema selerna
Oremus. Prsesla qiiaesuirius, Domine, huic fanvnlo cst mortis damnatio, et non nisi pro mortali debet
tuo dignum poenlteritioefructum, ut Ecclesise"tme hnponi erimine, et ilii qui aliter.non potuerit cor-
sanctse a cujus integritaie deviarat peccando, a'd- ,1'igi. ,
ftvissorum venianv consequendo reddatur iniioxius. CAP.11. Deenaemre.
•
Per Dominum. (E.t concilio Agalhett., capile &.) Episcoprverosi,
"Iiehi ulia. sacerdotali vrioderatione postliabita, innocentes aut
in •minimis causis, -culpabiles excommunicare prse-
Majeslalem tuam qusesumiis, Domine, sancte Pale.r
selerne inoiTein pec- sumpserint, ci ad gratiam-festinan'tes"=recipere-for-
omnipotens Deus, qui npn sed„ tasse a vicinis episcopis ciijiislibel pro-
catorum vitam seiiiper inqniris, respice flenlem vincisenoluerint, Iitteris moneanlur, el si parcere nolueri.rit, a
fainulum tuuin, allende proslralum, ejus planctuiii con-UEunionecphfratrum
in gaudium luse miseraiionis-conveiie, scinde de- dum -usque ad •proxiinani syno-
lictorum saccuui, et indue eum lseiitiam salutareni, suspendantuiv et ibi rationcm profectp dent,
al- ne forlassc in excomiiuinioatores:, peccatum cxcom-
utpost longainperegriiialionis famc.m de sanciis
larilms satietur, higressusque cubiculum iegis, in ia.iuiicali.Ioiigo teiupore inortc prsevcHialur. . ,-
aula luse Per 3 CAP.1-2.*-i Ut nullus graviler feral citjus parochia-
ipsins benedieathomengloriie scniper. iius ab. aiio cpiscopo pre cerla ctilpa cxcommu-"""
Dominuni. nicaiiis fueri.l.
Tunc episcopus, apprehensa inmnt ejus' dexleta, in (E,x concilio apud 'Compendium, capile 5.) Placint
ecclesiam eum introdncat,- et ei communionem et etiam pro communi utiliiate, el instonli neeessiiaie,
- societatem Clirislianamteddal, el hanc oralionem
. dicat: , ... ut nullus episcoporuin graviter ferat, si cjus paio-
Deus misericors, Deus clenicns, qni secundum cliianuin, pro dcpfsedaiionis eausa, aher •cpiscopus
••.
mullhudinenv niiseralionum liiaruih peccata pooni- excoihmunicaveril.
lenlium deles, et prseleritorum .criminum cuipas, "CAP. 15.— De illis qni in parochia coiisislcnles ali-
quid coritra Dsum fecerint, quolics ab ephcopb ad
venianv remissionis evacuas, respice super lurnc fa- emendalionem vocari debeanl. .•
muium N,-etre.iiissionenv sibi onuiium peecaiorum , (Ex concilioMeldensi, capite 5.) Episcopusin cujus
tolo cordisconfessioheposceniemdeprecatns exaudi, parochia aliquis consislens, aliquid injuste feccrit,
jnnova in eo,piissime Paler,quidquid diabolica-fraude •semel etbis, atque ferlio, si uecesse fucrit, vocabit
violatura est, in unitate corporis Ecclesise luse, inise- illtim sua adnionitione per suuin luuiciiim canomce
rere, Domine, gemiluum ejus, miserere lacrymanmi ad einendationem sive compositionein, el ad peeni-
ejus, et-non tiabentem fidiieiam nisi-in tua miscri- ^ tenliam, ul Dco et Ecciesise satisfaciat quain Isesit.
cordia, ad saerameniimi reconcilialionis adniilte. Si autem despexerit aique conlenvpserilejusadmoni-
Per Dominum nosirum. Mioiiem et" saluberriniam invitaiioncm, feriat iihiiv^
Post hsec secundum nvodum culpav poeniteniiani hoc est, sefitentia excommunica-
pastorali virga,
ei injiingal, et litleras per parochiam dirigat, ul tienis, ul a coiiimuiiioiie.saiicise EcclesiseOmnhim-
omives hoveriiit enm iiT socielaie Cliristiana re- • que Cbrisliaiior-unVsit scparatus, iisque ad con-
cepfum, Aliis etiam episcopis hoc iionini iacial. gfiiam salisfactioncm et dignanv eiiiendaiioiieivi.
Nullus aulem episcopus alterius parociiianum ex- Quani txcoiniriuiiicationein debct idciiv' episcopus
cominumcare vel rcconciliare prscsumal, sine con- seniori illius uolaiii ^facere, ei omnibus suis coepi-
scientia vel consensu propfii episcopi. - • • scopisj eiomnibiis stiis-parbcbiariis iic" eum red-
CAP. 9. — Ne ' episcopi prcvcipites sint diiq\i.em •piant-usque ad dignam satisfiictioiiem, " ' '-.'
excommunicare, • • - CAP;li: — De eadem re;' '' '"'
(Ex epist. Evarisl. papw,capiie%.) Deus omnipo- (Ex tode_ii,capHe 6.) •Epjsbopus:qiii:cos quplibel
tens, ut nos a praeciphantis prolalione sententise munerevel favore aut negligentiaj iiToriereaiif ex-
.cpmpesceret, cum omnia iiiida et. apcrla sint oculis ^ communicare distulerit, qui conlra Deum: el'.Ec-
ejus,, mala tamen' jUodoma;noluit audila judicare, clesise pacem faciunl, itt a'u't reverientes suscipiai,
priusquam. manjfesta. agposceret, quae dicebantur. aut contemrientcs ile Ecclesia ejiciai, excomiriiini-
Unde ait: Descendam et videbo utruiri clamoreiii "catus habeatiir a collegio cxteroniiii, quousqiie vi:l
qui venit ad me opcre compleverint, an non-cst ita, emcndationis,'veidaiiinatioiiis eortira ab eo seiiteniia
ut sciam. Cujiis cxemplo .monemur, ne ad profereii- proiviulgetur. '• ' -• • • ••
.damsenteniiamunqiiani prsecipitessimusjaut lemere CAP. 15. —' Quod aliud sil peccare in Deiini, tiliutl
iiidiligenlerque indisciissa quseque quoquo modp. • in Iwmineiri.. '
- "
judicemus. . ...... . (Ex-diciis Aiigusti.) Atlendeudum -est-qubd Domi-
. GAP.10. T— Deeadem.re. lius dicit: Si peccaverit in te frater luus. Aliud est
...,{Exsynoclo Meldensi, capiieo.) Ut nemo.episco- peccare in nos, aliud pcccare in Deuni. Si iniiQS
pprum quemlibet sine certa el nianifesla' peccali aliquis peccaveril, nonest noslri arbitrii. Scriplum
causa, communioae privet ecclesiaslica. Sub ana- qnippe.esl: Si peccaycvil.yirin virum,".placari potcst
lhema autem sine conscientia. archiepiscopi, aut ei Dcus. Si aulem in Deum peccaverit, quis orabit
conpiscoporum, episcopus nullum ponat, nisi unde pro eo? Nos econirnvio in Dci injuria bcnigni et
$63 BtRCHARDlWORMACIENSIS EPISCOPI 86*
misericordes sumus, el DeioiTensam,quasi in nnslra.iA peliiiiius et damnamus, atque sacrilegos esse judir
poteslate sit cjus velle el ejus nolle, impuiie absque camus, et nori soluin eos, sed etiam oinnes consen-
congruenti poenitentiaevindiciadonamus: cuniiamen tientes eis : quia non solum qui facjunt, sed eliani
quod in nobis commissum esl, nec saUem verhum qui consenliunt rei judicanlur. Augustinus dicit :
contumeliosum leviterqne prolalum sine vindicla Qui aliquid de Ecclesia furatur et rapil, Judaeprodi-
periransirepatimur. Dimittamus ergo propler Deum lori coinparatur.
quod in nobis perpetratum est.et quod in Deo com- GAP.20. — De eadem re.
missum est, quia -dimittere non possunufs, juxla (Ex concilio Gangren. capite 8.) Hic qui dedeiit
cons.titulionem sanctorum Palrum, secundum canor vel aeceperit oblationes aliaris, prseter episcopum
nicain aUcloritatera vindiceraus. v.el ejus missum, et qui dat et qui accepit, ana-
CAP.16. — Deeadem re. thema sit..
(Ex concilioMeldensi, capite$Y) Uf pervasoresre- 6AP. 21.~~De eademre.
riun ecclesiaslicarum, qui easdem res contra auclo- (Ex concilio.apud S. Medardum, capite 1.) Si qiiis
ritatem non solum retinere, veruin el crudeliter de- oblationcs Ecclesia;extra, Ecclesiam rapere vel dare
populari noscuntur, quidam enim facullates etiam voiueril, praeier conscientiam episcopi, yel ejuscui
Ewlesise in diversa collaboratione et redditibus eas gliujusnipdiouipiacommissa
j sunt, anafhema sit.
cxpoliant, sed et pauperes el vicinos et circumma- CAP.22. — De eadem re.
rientes iinraisericorditer afiHguni,devastant et oppri- (Eir,decr.Joannis papw, capite 10.) Ui hi qui mo-
iiiunt, ul rapaces qui secundum Apostolum a regn» nasteria el loca Dep.sacrala et ecclesias.infringnrif,
Dei excluduntur, ex criminali et publico peccato el deposita vel. alia quemlibel exjnde abstrahunt,
publica poeniienli:! multentur. Quod si hoc agere daranura novies componant, el emunitateni triplici-
iioluerinl, proferalurcontra ebs apostolica lerribi- ler, et velul. Sacrilegi, caiionicae senientise stibi-
lisque sententia qua dicitur : Si quis frater nomi- gantur
natiir, et est rapax, cum hujusmodi nec cibura quisr CA».25.. -r. De hjs. quikdonmm Dpi c_ontemp.tib.ilem,
qiiam sumere praesumat : quia iriiquum et sacrile- dneuiti.
gutn est, ut Syinmachus papa, et post eum bealus (Ex.comilio Mognnli., capite"!,)Quisqpis faslu su-
elalus domum Dei ducitcoiitemptiI)ilein,.et
Gregorius, -Sabino subdiacono scribit: Si quis quod perbiffi
venerabilibus Iocis"reIinqui(ur,pravsevoluntatis slu- possessiones Deo sacralas, atque adjionorem Deisub
diis, suis compendiis lentaverit relinere, sec»ndum regise emunilatis defensione conslilutas, irihoneste-
statuta canonnm ah omni ecclesiaslica comrawiioKe tractaverit, ypl. inffingere praesunvpserit, autincen-
ut saerilegus debet arceri, donec studeat digna sa- p( dia vel vastationes. ausu lemerario perpetiaverit,
tisfactioue quod admisit corrigere. quasi invasor et violator Ecclesiae Dei, quse esl d»-
CAP, 17. — Quod sanctum sanclorttm sit, quidquid nius Dei vivi, a, coiiiinuuioiie oranium lldelium ab-
Domino offemlur. scindalur."
(Exdccr. Bonifacii papw, capile 5.) Nulli liceat CAP.24,—Deeademre..
ignorare, omne quod Donvinoconsccralur, sive fue- {Ex eodem, cap. 6.)Si quiscuhiseunquc-munuscula
rit homo, sive anima), sive ager, vel quidqnid sem«l Ecclesiseisaiiclis scripturarum tituljs collecfa, nefa».
fuerit cousecratum, sanclum sanclorum erit Domino, ria callidiiale abstulerit, fraudaverit, iriyaseril,, re-
et adjus pertinet sacerdotum. Propter quod: quia tenlaverit, aique subripiierit, et non statinv a sacer-
inexcusabilis er.it onviiis qui a Doinino et Ecclesia, dote comnionitus Deo collata reddidcrit, ab Ecclesiav-
cui competunt, aufert, vastat, invadit, vel eripit, calholicae communione pellatur.
— Ut res ablalw cum tnultiplicalione resti-
usque ad emendalionem Ecclesiseque salisfactionera, CAP.25.
iit sacrilegus dijudicetur, et si emendare nolueril, luanlur.
excommunicettir. (Ex decr. Eusebii papie, capite&.) Est etiam ih an-
— fiquis Ecclesise statutis decrelum, ut qui aliena in-
CAT.18. De illis qui Christi pecuiiias aufentnt vel vadil, non exeal impunitus, sed ciini
I omnia mulliplicatione
rupiunl, resfituat. Unde et in Evaiigelio scripliim est,
(Exepist. Anacleti papw-, cunclis fidelibus missa.)
^uod si aliquid aliquem defraudavi, reddo quadrii-
Qui abstulit, inquit, aliquidpalri, homicidse particeps plum.
est. Paternosler, sine dubio, Deus est, qui nos — Quod ecclesiqsticqrufnrerum incendiu et
creaviti jfater vero Ecclesia, quae nos in baptismo CAP,26.
deprwdationespro emiinitale sint emendandw.
spiritaliter regeneravit. Ergo qui Christi pecunias (Ex episl. Gregor. papw adConslanlinam reg. G'al-'
et E.cclesiseaufferi, nvpit, aut fraudat, horaicida est,
liw.) Cum devolissimam dominam sciam de coelesii
nlque anle Deitm homicida depulatur. Qui enim res viia afque remedio animaesuaesedulo cogitare, cul
Ecclesiae abslulerit, sacrilegiura facit, et ut sacrile- pam me commillere vehemenler exislimo, si ea qu*
gusjudicandus est. pro limore omnipotentis Dei suntsiiggerenda siluero,;
'" CAP.19. — De eadem re. et te saiiciissimam de Ecclesiastica pace sedule rioi»
(Ex decr. Lucii papw, capite 10.) Reriim ecclesia- comnionuero. Niniis me Juliaiii fratris elcoepiscopi
sticarum el facultatum raplores a liminibus satic.UH nosiri proolamalio nuper conlristavit, maximc cturi
Ecclesk? 'Tinathematizanles aposlolica auctoriiate vjllae suscvidehcct Ecclpsiaea ncquissimis pracdoni-
865 DECRETORUMLIBRI XX. -^ LIBER UxNDECIMUS. 863.
bus sinl depravdatse,atque riocturnis incendiis more .^ bus, el Domino Deo cui iradita feuniea subirahant,
furum combustae : et dum idem maligni, juxta nostri el suis usibus inserviant. Quapropler ab omnibiis il-
prsedecessoris Bonifacii decrela, proemunitale illud la usurpalionis -contumelia depellenda esi, ne prre»
emendare noluerint, dum et sseculi leges.haec eadem diasub secretis coelestibus judicataa quibusdam ir-
ita habere voluerint, lege yulgari lesfe, in qtia sic ruenlibus vexenlur. Quod si quis prsesumpserit, sa-
scribilur : Si quis manu armata usque ad quaiuor crilegus babeatur, et sicut sacrilegus judicelur. Jp-
homines in viciimallerius ad malefaciendum venerit, sos autem qui hoc agunl: clericos ac Domini sa-
illequi prior est illicita praesumptione componat soli- cerdotes persequi eosque infamare audivimus, ut
dos DGCCC,sequaces vero ejus unusquisque solidos malum super malum addentes deleriores fiant, non
L-XX-X;si vero ibi incendium fecerint, sibi nonam hvteHigcnles quod Ecclesia Dei in sacerdotibus con-
componant, praedam vero in quadruplum reslituant. sislat, el crescat in lemplum Dei: et sicut cui Ec-
Si saeculileges lalem justitiam habere yoluerint, lex clesiam Dei yaslal ejusque pfsedia et donaria expo-
divina cur inferior esse debebit, cura in jpsiUs veri- liat el invadit, fil sacrilegus, sic et.JIle qui ejus sar
lalis praesentia a Zacbaeo collaudatum sit, si ali- cerdotes insequilur., sacrilegii reus existil et sacrir
quem defraudaret,ut in quadruplum rcstiluerei ? iegusjudicatur.
Et quia sunimum in regibus honum est juslitiam B CAP.30. -5- De his qtii truncationes membrqrum, d«r
colere,. ac sua quique jura servare, et in subje- prwdaliones et domoritm incendia fecerint,
clos non sinere quod potestalis est fieri, sed quod (Ex decr. £v'.ychian. papw.) &\ quis memhrorum
incendia fecerit, sive facere
sequum est cuslodiri,quod vos etdiligere, et onvnino iruncaiiones, dbmorum
confidiraus sludere : quaproptef excellentiaV luse jusserit, aul facienti consenserit, quousque de liis
mense novembri praesentis anni, secunda hidiciione, nnicuique legaliter vel amicabiliter corain episcopo
Pelrum et coepiscopum a gremio sanctaeRomanseEc- civilatis aliisque civibusnon emendavcrit, rib Ecele-
cfesiaetransmittimus, ut fralribus ejusdem provinciae sia se privatum cognoscal. Si vero post seeuiidam
in unum congregatis, emunilas et praesumplio el et terliara conventioneni, cuncta in quibus arguitur
etlmicus et publicanus
sacrilegium canonica auloritate, et vestra regia non emendaverif, lariquam
dignilaie talem terminura accipiant, ne poslhac ab omni Chrislianorum collegio separelur.
Kiembra diaboli, filii nequam, in sancta Ecclesia.te CAP.51. — Quod cum excommunicata orate non li-
etiam ibi regnanle taUapraesuinant. ceat.
CAP. 27. — De rebus ecclcsiaslicis quomodo reslitui ' (Ex dictis S. /sWori.)Cum excoramunicato, nequc
debeant. •' orare, neque loqui, nisi ea quse ad eaiudem exconi-
(Ea; dect. Eusebii, capite 8.) Et in legibus saeculi G municationem perlinent , neque vesci cuique li-
cautum habetur. Qui rem surripit alienam, illi cu- eeat.
jus res dirempta est, in undecuplum quae suhlata CAP.32. — De eadem re.
surii restituat. Et in lege divina legiiur. Maledictus (Ex diclis ejusdem.) Si quis fraler, aut palam atrt
omnis qui transferl lerminos proximi sui: et dicit absconse eum exconimunicato fuerit locutus, coin-
omnis popuius, Amen. Talia ergo non prsesumantur inunein staiim cum eo excommunicalionis conlrahet
absque ultione, nec exerceahtuf absque damriatio- poenam.
ne. Paeem, et npn damiuim aut injusliliam alicujus CAP. 33. — De eadeht re.
sectamini in inyicem, et ih omnes. Proinde si quis (Ex diclis Fruciuosi episcopu) Cum excpmmunica-
ecclesiasticas oblationes, et qnod Deo consecralum lo nullus loquatur, neque qualibet eum compas-
fuerit, rapuerit, vel conseiiserit facienlibus,;ut sione vel miseratione refoveatT rieque ad conlradi-
sacrilegus dijudicetur, e.t damnura in quadruplum ctionem, vel superbiam confoftare prsesumat.
resiituat, et canonice poeniieat. CAP.34. — De eadem re.
CAP.28. — Quod sacrilegi sitit Ecclesiarum prwdo- (Ex cqnciliq Anlioch., capite 2.)Cum excommiii.'-
nes. catis non licet communicare, hec cum liis qui pcr
"
(Es concilio Mogunli, capileS.) Sacrilegi sunt Ec- domos coiiyeniunl, devitantes oraliones ecclesiie,
clesiarum prsedones. Unde et in concilio AgathetiSi ubi simul orandum est. Si quilibef aulem ex clero
sub quarlo capilulo decrelum habelur ila : Amico deprehehsus fuerit cum excommunicalis communi-
quippiam rapere furtunv est: Ecclesise vero fraudari care, eliahi.iste privetur communione.
vel absirahi surripique sacrilegium. Onvnes enint CAP.3S. — De eadem re.
"conlra legem facientes, resque Ecclesiae diripientes, [Ex canone apostolorum.) Si quis cum excommu-
vel Ecclesias sacerdotesque conlra divinas sanclio- nicato, saliem in domo, simul oraverii, iste com-'
nes v.exantes sacrilegi vocantur, alque indiibitanter munipne privetur.
infames, sacrilegique habendi sunt. CAP.36. — De eaderrire.
CAP.29. — De eadem re. (Ex conciiio Nicwno, capite 5.) De his qui conimu-
(Ex epist.Piipapw llalicis fratribus missa.) Ad se- nione privantur, seu ex clero, seu ex laicali ordine,
dem autem apostolicam perlatura est, quod sinl in- ab episcopis per unamquamque provinciam senten-
.ervos conlenliones et emulationes, el prsedia di- tia regularis pbtineatur, ut hi qui abjiciuntur, ab-
dnis usibus iradita, quidam humanis applicenl usi- ajiis non recipianlur. Requiralur autem ne pusil-
867 • ? «"RCHARDI WORMiGIENSlS EPiSCrJPl 868
laiiiiniiate aut conteniiohe,. vel alio qudlibet viiio A dicium. Ab 'univeisis ppiscopisdiclum est: OinnibUs
episcopi videalur a communiorie seclusus, placot, "• "---" • ; •;-;....
" '' •
CAP.57. — De eadcni re, "GAP.%k.—De edderiire.:" "':'•-. ";-
(Ex~'cohciIioAtitiociie 'capiie (>.) Si quis a proprio (Ex~ebdem, capite 73.)i Qiii comiriuriidayeriti yel
cpiscdpo comriiuhione privaliis esl, noiv aiile sus^ oraverit puriiexcoihrauriieato : si laicus esi, exconv-
cipiatur "ab aliis episcopis, qiiarii suo recoricilielui ivinnicetur, si clericus,'deponatiir. '-"'"' .."";.
'"''.' : 'CiP.iS. ^—De illis qui~ex'aiiaparochid-suht,el_
episcopo, """.*' "'.'.'' ' " '
CAP.58.' — D'e'c(tdeiri"re, • - '."' >'.'•>'
deprwdtitiohes-faciUiii. :.;."'•,';'.:"f, V.::
' ' •(tix cancilio Meldensi, cupiie%.)'T)e illis auterii^"
(Ex 'decr. Catisl. papa^capiieS".) Exconimtiiiicalos
;
quoqiie a .saeerdolibus' nulhis "rccipial ante utriusque qui hifra- pafcchiaiii beneTicitiro auf iiaereditaiehv
parlis exaniinaiioii.dhijusiahV, riec cum eis in oia- habeivf, et alterius cpiEcopi pavochiairisuni, et de
lidrie, aiit eibOi vei potu,"^aiit''osciiio'coiiini'uiiicet; loco ad llocunTiier.friciunt,'Irapinas:e'idepr-aedatiohes
riec Ave 8is dicaf: qiiia qiiiciihqiie in his," vclaliis pefaguni/placuitut, .esepriiihuniceniur, nee aiite' ex-
prdliihilisscienler exetfiiimunieatis comiriuivicaverit,' pardhhia cxeantj quani ..quai perpetrarunl. digiie
juxta apostolorura hvsiilulioiiem, et ipse siuiili es- cinerideflt,. Qnorum 'exepmiiiunicaiio.seiiiori eoruni,
commiiriicalidrii subjacfeatf";' j: ; ' "v •n-ei. pr-dpridepis'copo'sig.nificai;d.i est,-ne- cos' reci-
' CAP.59, —>De eqclem re. !^. . .. . .- '..' ,i;
', . - piaiit ahieqiianv illuc re"deArit,-'ubi;fapivuim feeefurity
' et omnia ' ,- '; ; " !'.
(Ex concilip Anliociie.) Noh auleiii Iiceat cohvmu- plenitef .enieiideiit..
Tiicarfcincpriimuiiicaiis, neque.per domos ingredi, CAP;£6, —Deil/is qiti deferiduht delinquenles.
et cumeis prare, qui Ecclesise iii oralione 11611 par- (Ex.diciisBasiliiepiscopi,) Qui'cpnsenth pcccah-
liicipaiii, nec; in alteram .Ecclesiam! recipi/.qiii' ab tibiis-," et defeiid.itabihri deiiiiqiieiitem, maledictUs
aliri excdrivnvunicaniur. Quod siVisus fuerit quilibet "erifapud Denni ei honiiiies,,'el cdrripietuf iiicrepa-
eplscoporum, velpresbyteroium,"aul diaconorimi, liOne seyerissinva. ilinc et ipihhinv sarictissiraris.Pri-
vel eiiain qui hi canohe detineiviur, incoriiinunicalis ter ait ; Si quis errdri alterhis coiisensefit, sciat.se"
conimiinicare, ei luuic opdrtef comiriuhio;ve privari, pum illd shnili mbdb,_cu1pab'lem " judicaiulum , et
iLiiiquamEcclesise regiilas coiifuiidenteiii. cxcbiiimuiiicaivduiiv,: - ""' ''''-•' "\!
' " - - >' CAP.ii. — De
'. CAP.'40. —; Deecidemie, illis qnimtfa qnmim causam suatii
traciare neglexeriiil. "'
(Ex decr. -Fcibiqni papw' ei.hcopis. Galliwmissis.) :
Si quis sponte coinnujnicriverit 'exfdninuinicato, (Ex decr. Gelasii, pap^ capile 2.) Quiciinque igilur.
1
yerbo, .oratione, iri cibo,'f yel pPUi, XL dies pcehi- -,; iiitra anni gpacium civiliief, sive publice causriiiv
teat hi pane, saie, et aqiia. Qui vefo cis comimuni-G si.irinvcorarivsuis excoiiVmiihicaioribiisri.on perege-
caveril in homicidiis, vel flagitiis, reus erit ira, et rinl, ipsi sibi audieivtiseciriusisse adilunv videahtui.
viivdict.e Dci dnvnipoleniis quem Spcrnit: quia hsec Quod si dbstinatp animo. sinc commuiiione' defuiicii
onvnia divina ei voce interdietri suiit, et, secunduiM' iiieriivt, nos' illius daiisani, juxtri bea.ii Leohisprae-
.Aposiplum, obedire Deo:op.drtel nhigis quam hoiai- decessoris nostri .senleniiam , divino judicio; reser-
nibus; et secuiiduiirquod deli'qui(,'digne juxta de- vantes, quilvusvivis oion coiriiiuiuicavimus, niortuls
creta .caiionum posiiiteat : et,si poenherc holtierif, iiori coniniunicare pdssunius,- ......
excp.mmuiiicelur, •'.,.',.... ;,,'. .-! -. ..CAP,J48.'^r De eadem re. - j
:;:::'"'CAP.'.,41''— Tieeadein re.
',..'!*;,:, .'"'' (Ex Hecr. ejrifdpin ^'ciipite-iZ.) Hi sane, qui ririlfe
. (Ex cohcilio Meliensi, cajiiie '10.) D'eliis qui prb andienlinm coniniiiriicare tentaverint^ donec per
delicto suo a cdmriuiiiioiie separa.ivlur, ita placuit, poDiiiteiitiainreatum suuhi defleant, adcommunio-
ut in quibuscuivquc id.cis.fueriiif exclusi, eodeiu loce neni milloivvodoreducantur, excepto nvortisiriteritu
•
consequapluy cpnvnjuniphem.,, .^,. ,.( . ..-,,_ urgenle. Qui ver.o excpinmuiiicato scienler commti-
'".'' '".",• 'CAP.,"42.— De eqdem re. . ivicaveriti ei airiddd saltem.jii doiiio.shriuroraverit:,
'{jEJcconcili_qRpioing., cqpiie .3.). Suivt.aliqiii q.ui -''alque latebras defensionis, ne comin.us ad satisfa-
cuipis" exigeiilibiis ab episcopo .propfio' exeoiivhvu^ ctionem perducatur, praebuerit, dpnec ab pxcnmmu-
iii.cantur,' el ab alijs ecclesiasiicis, vel laicis prse- Tiicatore-.poiiiiteriliam suscipiri!.,' corporis et saii-
sumpiioiie , iu commun.ioneni. accipiuhiuf, quod •giiinis Domini commuiiione privatuni.se essec.Ognpy
onuiiho srihctum Nicienum concilium, siiiiul el CliaI-7 scal, et delictum secundum'.ca.non.espoenileal.
cedonense, necnon el Aniioclieiium atque Sardi- CAP:4.9; ' — Ul noienlur excommimicatorumnpming, '
cerise fiefipfoliiberil. ', ei in foribiis ecciesiw prwfiganiur. '",
CAP.45.—De eqciemre. ;'!'' (Ex'decr.Bqn'qmpap'p;,capiie.\i.) Curse sit omni-
concilio Carlhag.,_capite,d.) Aiigustinus epi- "bus episcopis , exconinuiriicatbrurii hbmiiva-briiniriP
(Ex ' suis parochianis pari-
Nuriiidiae proviuciae dixil: Hoc sla- tarii vicinis episcopis quairi
scopus legaliis in celebri loco posita prae fo-
luere digiicir.ini, ut si qui forte meriio faeiiioium ter indicare-j' caque
suorum sib Ecclesia pulsi siiht, efsive ab episcopo ribiis ecclesise , cunciis coiiveiiienlibus, inculcare,
iuerint Iri cpmniiiniohoni sus- quatenus in ivlraqvie"diligeiititf, et excomhiuniCa'fis
ailqiio veipresbyiero ' ienealur ecclesiasiicus: audilus exclutiatur ," et eicu-
eepti1,'"etiaivi ipse pari cunieis crimine libique -.
'Salibriis causa Pmriibusriuferalur; --.^
"obiioxius,; refugieiuibus sui .episcopi reguiare- ju-
DECllETORUM LlRRI XX.'^ LIBER UNDECIMUS. . m
869
— drite damnali absolutio- Legerint pceiiiteriliam, regrium Dei npn possideburit.".;,.
CAP; 50. De episcopo, qui
nem obierii. Qui vero de rebus ecclesiaruiii aliquid absluleril,
ultio furuni el rap-
(Ex concilio Epctonensii •capite 10.) 61 -episcopus Tjraviusjirdiceiur : qiiia quamvis
anle damnail absoluiionera , obitti rapiauir: cor- torum ad coniiies respiciat, poeivitenlia lameri ad
• '-'-'
replum, autpoenilenlem. suceessorem licebit absol- "episcopbspeiThict: -,'- ;
" !" :
vere. G&>; 58, —. De eaclemre,'
CAP. 51. — Deillis qui ,excominunicati morihniuf. (Ex pmnilenliali.Tlieodbri.):S\ quis filrtiirii eapitale
• (Ex eodem, vapitell.) Si aliquis exconinuinicalus commiseril, id esf, qiiadrupedia'tuleril, vel casas
fuerit moriuus, quijanv sit confessus , et testimo- effregerit, septem aiinos poeiiiteai : 61 quod furattim
niuni habet borium, el ndh potcrril venire ad sacef- esl, reidal.Si quisTero deiuinoribus sehiel aut bis
doiem, sed prseocciipavit eunv mors in dorao, autin furturiv fecerit, reddat "quod ttilit, et anhum uriurii
via, faciant pro eo parenles cjus' oblatiohem ad poeuiteai, vel si' quis'scpulcflirum violaverit, Yll aiv-
altare, et deiit redemptioheni prtf captivis." ' ' iibs'poiniieal' lies bx his in pririe et riqiia.
CAP. 52, — De eadem re." CAP.59. — De eatlem re. • '
(Ex epist. Leonis papw ,'capiie'_l\_) Ifohini criusa '--.(Ex-coribUio.Thiburi.\ capite' 5,) Furcset latrones,
Dei judicio reservanda esi, in ctijiis iiiariii 'ftiit, ut 5 si in furando et prsedando occidiintiu, visuni eslpio
lalium obitus usque ad coniivuuiioiiis remedhini eis noh orariduin. Si coiiipfehensi, aat Vulnerali,
non differfeiur. Nos atilem quibus vivenlibus/rion pfesbyiefo, vel diacoiio confeSsi fiierinf, cbmmunid-
" • ' -.----'.
cdmmunicavhrius , morluis comiriunicare nori pos- nera eisiion negaiims. ' -', •
sumus. *• '•-"' CAP. 60. — De e,ade'm•fe,'= " •'
CAP;55. — De futibus et futtis. '
(Ei- cbncilio- AifreUhn., cnpiie i'.) Si luf:aiit lafrb
Exdictis Aucjusi.) Dixit Ddminus a'd' Moyseiv: "capius in piseila, absque oceasiorie poipsl compre- *
Accipiat unusquisque a pfoximo , el proxinia vasa heiKii, •ettaiiveivinlerficilar : quia' atl iuiagiiieni Dei
argciilea, et aurea, el vestes, etc; Notihliic quisque creiiti, et in noniine ejus bapiikati surit; inteifecto-
exerivplumsumenduiii pulare debet ad expolhviiduih res coriiui XL diebus. rion iiii"rent>Ecclbsia'm".: lahea-
'
proxiriiunv, hocdiim Dcus jussit, qui iioverai qiiid veste iaduti, ab escis ei "ppiibiis,qtii intefdicti slint,
queriique pati pporteret, Nec Israelitoe fecerunt, a thsro, a gladio, et equifaiu se absti.iieaiil. I.n III.
sed Deo jubenti ininislefium piaebuerunl," quemiul- V. feria, efsaSibato, aliqiio genere' legumintini, vel
Diodum • cuni riiinister occidit euin quem hidex lioleruin, ei pomis, parvisqne pisciculis cum niedio-
jussit occidi. cri cervisia vicissim utantur et tcmperate. Sin
" ' CAP. 51. — De eadem re. ','••• '" Z-aulbni a vcridicfe conipfbbaliir tcjtibus; qupd siive
(Ex dictis ejusdem) Pdenale esl • occliite auferre, .o.lii nieditaiibne. se,suaque lihera.ivdodiabdli nverii^
nvultb majoris posnse est visibiliter-evipere.'Aiifevrc bra iiiferficiiinl, ei capi non poierarii, pceiiitenliain
•"*
ergd uoleiili, sive occtilte ," seti pailani habel prai- pro hoinicidib cis iiijiingimus, nlsi ipsi voliieriiit :ili-
ceptuin suuni^ Furti eniiri nomine pene inteliigitnv qiiid qudd huniiiniiatis est lacere.: et si presbyter
omnisillicita usurpatio rei 'alieiise. Noiveiriiii fupi- est, npn (lepbiialur, cunctis iaiiien" yitai srise diabiis
' ' .
nani permish',-qiii furlum prohibuil, sed sub furii "piieniientiam.agat;. .'_"'..'" ..
lidiuiiie rapiiiam ihtelligivoluit. A parle eiiira totum , , CAP..!,6I.— De eadeni re.
significavitquidquid aiiferiuf. (In Exbdo diciiur.) Si .infriiigehs ttir donvuni,sive
•CAP.55. ~ De eadem re. effodiens fuevit inventus et aucepfo. vulnere inor-
(Ex dictis Bieronij.) ForaUlehv non solunf in.-rna- luusfuerit, pcrcussor npiieriffetissariguiiiis. Quod
joribuSj sed in minoribus efianijudicaiurJNoii eniiiv si,p,rtosoIe fecerit, homicidiuiu perpetravit, et ipse
quod furto ablalum esi, sed--meiis ftiraiuisaUendi- morie.iur, Si iion habuerit qiiod prp furto reildal,
tur : quomodo in forviicalione, iioiv idcirco.diyersa . venundabilur. Si ,invejituiii 'ijier.it. aptid etim quod
fit fornicatio, si niulier pulehra aul defbrmis , an- furatus.esi, viyeiis,.sive bos,.,s.iye,a.shius,siyeovis, '
.cllla aul ingenua , pauper aut opuienta: sed qualis- ^ jduplunvrestiluet. ^ .
cunque illa fuerit, una est fornicaiio. Iia in furlo , CAP..62.,— De setvo qui fugeril Dqniinuin- sunm.
quaritiimcuiiqoe quisabstulerit, furti crimenineurrit. .-y (Ex epist. llierony.) Ex epislola Hieronynii, ail
,'CAP.56. — De eadem re. Pacasium Alexandrinuin. De servo-qui fiigerit do-
(Ex pmnilentiati Thebdori.) Si quispef necessita- .niinuni suum interrpgabas, si ille in illa ,fuga mdto
tem fufalus fubrit cibaiia, vel vestem, -yel pecus tuusfuerit, utriiniliceiet prp eo orare, an non. Hoc
p.optef fanieni, aut per nuditatem, poeiiiteat hebdo- in diviriis libris npn.iivvenimus. prolvihilum, sed
madas Ires : si reddideiii, nori cogatur jejunare. ; tamen. sciiivus ab appstolis fifriviter-prseceplunv, ut
,CAP,57. — De eadem re, servi subditi siiit iil omiii linvore dominis : rion
sed-eliani discolis.. El iu
(Ex cqnciiioAutelia,capite S.) Nrimsi quispubiicaivi tahlum bbnis etmOtlesiis,
rapinam seu fuiTum federit, publieahi iride agat Gangreiisi coiicilio ita scripiunfesl : Si quis Eefvuin
poenileRtiaiiv,jiixla saivctoruiiTcanonum satietibiies. sub pisetexuf divihi ciiltiisddeeat ddiriiiiuiii ;pro-
Si vero occuite, sacerdotum cdncilio pceniteat: quo- ".priuhv cbiifeihhere, utdiscedai riiv ejtisi obsequio,
' 'aiiaibenia •'
nlani raaiores, ut Aposlolus ait, nisi indo veram sit;; Uride dathf iiiiclligi qUodBi ille ri"ha
871 BURCIIAJEIDIWORMACIENSISEPISGOPI 8"72
thema meruit,,qui docel servurii proprium dpminum |\ Ecclesia; Petro venerabili episcppo. Hoe quateiius
contemriere etab ejus obseqirib' recedere, quanfo aliquo mbdo diabolica semina in nostris partibus
magis ille qui Dominum spernit et ejus serviiio exorfa exslirpare, et nefandissimas machinationes
subdi noluerii? Sed tamen distanlia est inter illum ^uorumdam perversorujn bominum sedare, et eli-
qui per superbiam fecerit, et illum qui per necessi- minando purgare deberet. Transacfo igilur irlduano
lalem coactus crudelilate domini sui. jejunio, et sacris lithaniis more debito celebratis,
<5AP.63, — De clerkis, si iri dizriiolieridis sepulctis convenririus in Ecclesia sahcti Joaiinis Baptisise,|et
comnrehensifueririt: moesli coiisediiriiis. Tum demum prsefalusS,Petri,
; (Ex concilio]Toletan. 5, cgpite 4-5,) Si quis clericus et domini Joannis papse missus, proferens chartairi
in dempliendis sepulchris fuerifdeprehensus.: qpia appstolicis litteris inscriptam qua lnonebannir, af-
fachius hoc pro sacrilegip legibus publicis sanguine guebarour, et inslruebamur, de pnmibus ad veram
vindicatur, opprtel in lali scelere proditum a cleri- .religionem Ghristiahae fldei peflinenlibus. Quse oini-
catus ordine submoveri, et pGenileniisetriennio de- nia, ut juslum et digmim era't,.humiliier accepiriius,
puiari. diligenter tractavimus, et deyoto affeelu omnimddo
CAP. 6fc -—De dericis,aut tnonachis, si [urlum fece- aropleclebaniur. Ecgo evangelieam prseceptionehi et
rint. JJ institutionem saluberrimam lacrynvabili voce pfo-
(Exconcilio Agalhen:, capjte2.)Si quis clericns aut lulimus, qua afguebantur Pharissei et Scribse ,:
mpnachus furium feeerit, quod polius sacrilegiu»! Mundate, inquii, prius quse intus .sunl. Et Itera :
dici potcst, id censuimus ordinandum, ut junior vir- .Ejiceprimum Irabem dp oculp tuo. Ac propheliciim
gis csesus, lanti criininis xeus, nunquam ofiicium illud : Ruina populi, sacerdotes mali; Perpeivdentes,
-ccclesiaslicum excipial. Si vero jam ordihatus in el discutiendo nosmetipsos-inspicientes, et jn me-
lioc facinore fuerit depfeherisus, nominis ipsitis .diuro poeniienlise sanctse digno fructu ad terram
dignitate privelur : cui sufflcere polest pro actus sui nos projicientes, deflevimus uegligentias inntimera-
.levilate, impleta peenilentise saiisfactione, sola ,biles et peccala nostra gravissiroa. Deinde hbriaiu
communio. . dofiiini Petri contra-hosmetipsos, et yitia irafi, ad-
CAP;.05..—rDe illis qui de minklerio Ecclesiw aliquid juyanteprimo sancto Spiritu, et raiserante, capilula
furati fueriiii, infra nolala ad corfeclipnem taro noslram quara
(Ex pmnilenliali Romaho.) Si aliquis de ininisteri* Chrisliani populi slatuendo coilegiraus.-
Ecclesise quolibet modb aliquid fiirattis fuerit, VII CAP.69. —De episcopis
qui subjeclos seducunl com-
annos poeniteat' municantes cum excommunicaiis.
GAP.66./t^- De monachis si de furlo infamali fuerint, C (Ex eodem concilio, cdpite 6.) Scimus sacra aufb-
;:;;':': . ,i:,::;.'s:gupmodo:Se expurgare debeant. ritate scriptum, qui excommuriiealo communica-
(Ex coneilio Worinaiiensi. capite 10.) Ssepe con- veril, excoinmiinicefur. In hoc nps fatemur epjscopi,
iingit,,ut in monasleriis monachorum furta perpe- et presbyteri, el clerici poenaliler peccasse, qnod
treniur. IdcircP slatuimus, ut quando ipsi. fratres in ppsierum Deo, auxiliante.et emendare et evilare
de talibns se expurgare debueriiit, missa ab abbate . cupimus, el prseciphnus.
celebrelur, vel ab aliqiio pfsesentibus fralribas, el CAP.,70. — De eadem re.
s'c explela missa, omnes cpmmuiiicent in hsec \ % (Ex eodem, capile 7.\ Placuit sancise synodo hunc
vcrba : Corpus Domini sit riiihi ad probationehi errorenv quasi impium ab Ecclesia amovere : quia
hodie. animarura curam a Domino acccpimus, non pecu-
CAP. 67. — De illis qui colonorum fiagella de- niaiTiin. Inde et rcddiiuri sumus Dco rationem, et
fendunt. suam misericordiam aUernam re-
concilio Decrevit sancla accepturi propler
(Ex Elibetlan., capileQ.)
ul ac minisiri tributionem, Vel justam damriaiionehi,
synodus episeopus cpiscoporum pro
crimiriibus cbidnos flagellare crim virgis potestateni CAP,71. —'De episcbpis iiinbnsihlmalum exemplum
. T.
riieliim ut criminosi : populo.
habeant, pTopler aliofuni, ipsi
ut vcl inviti ne P (Ex.eodem, cqpite.8.) Bonum.exeiriplum populis,
coiriganlur, poeniteiiliam agant, sacerdples. debent pfsebere, pt
avternalitef pereaiil. Si vefo seniores ipsorum colorio- -scipsosepiscopivel
ostendere non solum diclis.verum etfactis. Propler
rum indigne tulcrinl, et aliquam vindiclam cxinde hoc eriim minirive uriqiiam in poslerum
aut eosdem colonos ne dislrin- slaiuimus,
exercere voluprinl,
scianl se cxcom- conlra sacra statuta aliquo modo conimuniceinus
g.inlur dcfenderc prsesumpseriiit,
liiunicationis ecclesiasticse senicniia feriendos. cxcommunicatis, el dijudicimus nosmetipsos, qua-
lcnus in lultiro non judiccniur a Domino. Scquheu-
CAP. 68. — De episcopis qui apud Romanam sedem
accusati fnetant, qttod cum excominunicatis com- pimus dicla et slalula sancli Gregorii papse, el-poe-
municatis commuiiicatent. niteniiam dignam agere volumus sccrele in monasfe-
(Ex concilioapud Altheim habilo, cui intetfuil Con- rio : quia publice nequinvus : in futuroque prsedicta
radus rcr.)Regno Confadi piissimi et Clirislianissimi omnibus modis Deo propitio vitafe volumus. Eain-
regis quinto, congregata est sancta generalis syn- dcmque legera staluenles presbyteris, diaconibus,
odus apudAliheiin in pago Rethia, procsentevidelicet et onini clero, si de gradu deponi noluerint, ut fide-
donvini Joannis papsc apocrisiario sanclse Orlensis liler observenl, el aliis servarc prsedicenl.
873 DECRIiTORUMLIBRl XX. — LlBER UNDECIMUS. *7i
CAP.72, —De correctione episcoporum qui cum ex- jA Eeclesiafumi De lalibus ApostoUiS ad Philippenses:
communicatis communicavetunt. •Yidele canes, videle malos. operafios. Ganes voca-
(Ex eodem, capite 9.) Auctorilaieaposlolica firmar vit,-qui non habent verecimdiam. Malos operarios :
mus dicta et prsecepta sanctorum canoniim, el in- quia nulla faciunl quse pietali conveniant. Et Do-
lerdicimus, quam diu quis excommunicalus sil, ut niinus per prophetam Isaiam : EgO Dominus dili-
nullus nostrofum episcoporum ei audeat communi- gens judicimi, et Odiohabens rapinam. Unde nos
care.,. vel cumeo in ecclesia orare. Et laici qm se- quse Dominus diligit diligenlcs; et quse odio, haben-
cuti sunl nos, ut dicunt, errando el scquendo nos les, sialuimus et judicanius, ut si CPHIS pnst hsec
modo, nos aut nosraetipsos per poenitentiam mace- eVangelica et aposiolica alque prophetica verba, et
rantes corrigendo, et Viam eis vifse prsedicantes, et deflniiionem pacatissimst synodi, invcnlus fuerii'
aperienles : ut resipiscant a diaboli jaqueis, a qui- furtum aut rapinam exercere, et in ipso di.abdlico
bus per noslra mala exempla capti tenentur, elad actu morlem merelur incurrere, niilliis pro-eo prsc-
veram malrem Ecclesiam per pceniteritiam rever- sumat orare, aul eleemosynain dare. Et elecinosyr.a
tantur. pro eo dala in meinoriani cleficofiiin nec pauperum
CAP.73. —De his qui contemnunt bannum ab episco- venial, sed execrabilis sordescat. Bealus Augustiiius
pis impqsiium. ] de talibus liorribilem proferl senleiitianij dicens:
B
(Ex concilio Tribur;, cui inlerfuit rex Arnqlfus; Nemp le posl mortem luara fideliter ledinut'-. quia
eapite, 8.) Nemo conlemnal neque transgredialur lu te rediniere noluisti; Si aiilem ille fur, vel lalro,
bannum ab episeopis siiperimposiiuirii Sciai et ah- yulneralus elabiluf, ei exspectatione morlis.despe-
borreat in epistola B. Clementis dictum, contra se raius putatur, atque recOnciliari se mysieriis sacro-
scriplifm: Si vobis episcopis non obedierint oirines;, sanctis hahiiu corporis, et voluntare pise iiientis
tam majoris . quam el infefioris ordinis, atque re- deprecatur, Deoque el sacerdoli vita coiiiite einen-
Ifqui populi tribus, el lingiise, rion solurii infames, dationem, el actuin coiifiteiur,-cpinnitinionis gratiam
sed et extorres a fegiio Dci, et consorlio. fideliuni, non iiegamus tribueiidam.
a liminibus-sanctse Dei Ecclesise alieni erunt, et CAP.76. — De illis qui in palwu.is siispehauriiur.
audianlipsum Dominum inEvangeliodicentem : Qui
vos audit, me audit, el qui vos speniit, me spernit. (Exconcilio Mogunli., capite^ ) Quajsilum esl ab
Quapropter nos evangelicam et apostolicam conside- aliquibus fralribus de his qrii in palibulis suspen-
rantes auctorilatem, non-quseslum pecuniaruin, sed- duniurpro suis sceleribus, post confessioneip Deo
lucrum quserenles animariim, slaluimus el confir- peraclam. uirum cadavera illofum ad Ecclcsias de-
hvamus, ut si quis posl lianc liujus- sancti coivcilii*£. ferenda sint, .et oblaliones pro eis; oiferentioe, et
definifioneni inventus fuerit corrupisse bamvum ab' 'JWisssrV. ceiebr-rihdse,au non. Quibus respondenuis:
episcopis impositum, xh dierum castigatione corri- Si oriinibus de peccatis suis parum confcssionera
piatur tantuiu in pane^ et sajej 6t aqua. -; ; ageiuibus, el digne poenitehtibus comniuniP in CIUQ
CAP. 74. -—De eo pro quibus causis quemlibet hami- seeundtun canonicum jussuin danda est, cur cauones
'-_iiem anathematis vinculo ligari oporleat , eis.qtti pro peccatis suis poenam exiremam persol-
iEx eodem, cdpieZ')-.) Qusesiiumest ineadem sy- 7vui.it, et confilentur, yel cPnfiiefi desiderani?
riodo, prd quibus causis quemlibel hoininein episco- Scripium est enim : Non judicat Deus bis in id
pali auctoriiate, Vihciilo anathematisligari oportcal, ipsuril
alque unanimi cuiictorum 'senloiitia-decreium est,. CAP.J77. — De episcopis qui cum exconiinuiticulia
pro bis tribus crimiiiibus Tfieridebe.re : cum ad sy- communicaverini.
tvo'unv cahoiiicerjiissus venire contemnil. Au.l post- cui'hiterfAilHenricus
(Excoiicilionpud Etpiiesfiitl.,
qnam illuc veiieril, sacerdolalibus respnit obedire rcx, capiie 9;) Decrevil sancla synodus ciiin eonsilio
prseceplis. Aut ante fiflitam causse suse examinalio- serenissinii principisi si deinceps aliquis episcopus
nem a svnodo profngus abire piscsuinit. sui ministerii oblilus, sciens cuiii exconvimniicato
rj
CAP.75. — De illis qut furium el tapiham exer-. comniunicaverit sive in saluiatione, siye in oratiou.e,
cuerint. iri sive iri cibd, sive in pdtu,
. (Ex eoaem, eapite 31;)TraiiquiIlilatem sanctsa Dei - sive juxia coriforiatiouej
excommunicatus. haheaturj lani a principe, quam a
Ecclesise inquieiari, et pacem fralernam iiifesta.ri cseleris
pnvriibus, quousque ih pirpxiriia syriodo au-
iestnntur, fures el lalfones, qui ambulant ihter nbs diafcr, et DeS et Eeciesise satisfacbre eogafuf.
ovinapelle obuihbfati, sed lupina ivfente reeedunt
alienati, sseva menie res Ecclesiafum adducti ra- CAP.73I —»De clericis qni fugerihi Ecclesius iuas,
el de servis qui'<:dqminos prbpfios fugepini.
pientes, el gregem Dominiciim"spoliando lacerarites,
tle quibus Salvator in Evangelio tommeiftdrrit: Qui (Ex cohcilio apudAUriewt:fmbiiOyCuiini_erfuit
rion intrat per ostiuni in ovile Ovium, il|e fur est -'.'..Cbiiradus reit, capite%7.j Saiiclus Gregorius dicii:
et latfo,; Atque Subjiinxil:-Fur nori;;venit;niSi.ut Glericum. ftigieriterii- ab Ecclesia, SuajVel.servuni
.furettir, et iiiaciei,efperdai..iIliiTquamTris hacreticos fiigientem- domiiinm pfopriunii etnpleiVlemVeverti,
qni fidein furantiir Eeclesise desigiiet, latnen inseeu^ •judicamus Cpihmunione priy-hfi. .qnoadusque ,ad
lionefuruin et Jatronum, turbatam moristrat Jiacem propriam Ecclesiaiii, vel ad jjpniihurii suum redeat.
PATROL. CXL. ' -' "
-.- ;'-M,
S7S BURCHARDl WORMACIENSISEPISCOPl 57*
Et iiem : Gleficuro fugilivum suo episcopo vel do- A vel excommunicari, una cunvillis qui ci coiiirouuica-
lriino suo decernimus apostolica scnleivlia rcstilui, verint
FINISLIBRI UNDECIMl. " •; •
INDEX GAPITOLORUM LIBRI BtJOr|lClIfIf f
GAP. I. Ul mulliplicia genera juramentoriim exstir- vel alio rnodo DTasphemiacontfa Deiikv iimriorti-
pentur. ' leni utiintiir.
2. De illis qui nomen Dei in vamim .sumnnt. • 15. De juramenio Herodis.
3. De ihis qui per ciipiditalera pevjurium fece- 16. De illis qni-odiiim sempiternum inier se "jnra*.
ririt. mento firmaveriht.
4.: De illis qui jubentibus dominis suis perjurium 17. De illis qni incaute juraverint.
feceriivt. 18. Qualiler sacerdofesjurare debearit.
"5.De illis qui pejcranl se in manu episcopi, aut in 19. Quo tempore jurare liceat.
CTiicecorisecrala, aul rion consecrata. 20. De illis qui sacramenlum regis yiolaiit. " '•": •'>
6; De illis qui pro vila rediinenda perjurium fece- 21. Deeadem re. .- ; ;.
riiit. 22. De iilo qui audierit vocem pejeranlis, et sssfiiv- :
7. De iliis qui injusta voia jtiramento firmave* sum prsebet. : - .-•-. •. ••;•,'_--: :v" -~.'
rnnt. 25. De hoc quod Aposlolus Spifituni sanclum lestv"-
8. De eadcm re, ficalus est, . ". ..' '.-, .s-ii
"
9. -Quod Deus sic juramenta perccpcrit, ut il!e cui B ,24. De eadera re. •: :.s;;:'
2"S. Quotl defiiiitio iiijiista soiveivdasil. - -.'
jurata fiieihil.
40. De illis qui se scienter pejeraverinl. 26. De eadein re.' •
11. Quod unusquisque jejimus jurare debeat. 27. De cadem re.
12. De eadem re. . 28. Ul omnibus modis cavendnra sii raendacium. -
13. Qiialcm pceniteiitiam perjuri accipere debeani. 29. Itetri de juramenlo, :
ii. De illis qui per capilltim Dei, aut caput jurant, Indicis capiiulorum finis. .
BURGlULRDK
EGGLESIJE WORMACIENSIS EPISCOPI
''
DECRETORUM MRER ftUODECIiHJS^
DE PERJUItJO,
ARGUMENTUMLIBRI. p '-'...-..-:
CAP. 2. — De illis qui. nomen Dei in vanttm sumuiit.
Libro hoc. de juramenlo et perjurio , de juratidi
(Ex diclis Ilieronyin.) Habemus in lcge Dominr
facilitale ejnsque periculo, deque iinprobis jtira^ scriplum : Non pejerabis in nomine meo , nec poi-
menlis infringenilis agitur. Jues.nomen Domini Dei tui, el ne assumes nqmeri
CAP. 1. — Ut muliiplicia genera juramentorum Dei tui in vanum. Irieo admonendi siinl onines , lit
extirvcninr. . diiigenter caveant perjuriiim , non soluiri-in altari ;
Ex conctlio Meldensi, capiie 10-) Ul mnlliplex seti sancloium reiiquis. srd el iii communi loquela.
juramentorum, et peijuriorum confusio, per quam Item caiendum esi, ne aliquis plus aurtim honorei
roulise fideliiim anitnse in tolo lioc regno perdilsc qiiam aliaic, nc ci Dominus dicat: Stiihe, quid est
esse noscuiitur , qiiara sit dclesianda et Deo odibi- majus, auruni an altare quou sanclifical aurum
lis, altenlus oninibus aniiiintietur. Tantum naiiique
iibcmalura cst, ui ad sanctuaria martyrum ubi di- CAP. 5. — De illis qui pet cupidilalcm peijutium
fecerint.
versorum aegrhudines sanantur, ibi perjuri , Iicet
manifesicinlcrdum vexari non videantur, justo Dei Ex.pcenitcntiali Romauo.) Siquisper ciipiditalem
JiKlicio a doemonibusarri]iianlur. El sicul srnclus pejeravcfit.omnes res suas vendai, pauperihus el
' tlicit disiribual, el monasleriiim ingres^u>.,jtigi pcenilen-
Gregoriiis , ad horum corpora regri veniiirii et
fcuTanlur, et perjnri a daemoniovexaniiir. . , riiscse &trod.al.
877 DECRETORUMLIBRI XX. — LIBER DUODECIMUS, 878
CAP.i —be illis qui jubenlibus domihis sitis~per- A . esse In.ore, Esl, est, Non, non. Amplins ehim qiiani
>---. jurium fecerint.."' '.". ,'". .''".'•'-" esl, elnon est, ainalo esl. Multi lilfallaiilpeieralit, ,
(Exdecr.Pii papw, capite%) Qui compulsus a Utpef fideni sacramenti fidem faciant verboriiiii: ,
doniino pejerat se seiens , ulriqtie sint perjurij et
sieque fallendo duni pejeranl, et menliuiitur; bb- ,
dbminus et miles: doinihus, quia pfoecepit milesj riiiriein incaiilurii
decipiunU Ihlefdum et falsis la-
quia pius dominum quam animamdilexil. Si liber crymis' seducti decipimur, et crediiurduhv pibrant,
est, quadraginta dies in pane et aqua posniteal, et quibuscredenduni nbn erai, Pleruiivqiie'sine jhra-
.VIIsequenles annos. Si sefvus ejiis esl, tres qua- menlo sed increduliiale edfum
loqui disponrraus,
dfagesimas et legitimas ferias pcepiteat. non credunt quod diciiiiusj jurare corapelliniuf",
GAP,5. — De illis qui pejeranl se in manu ejliscopi, qui
' dut in cruce consecrala, aul non consecrala-. talique necessitale jurandi consueiudineriTfacimus'
Sunt mulli ad credendum pigri, qui non mbvehtfif i
(Ex ptenilentiali Theodo.) Qui pejerat se in manu ad fidem VerbiSkGraviler aulem
episcopi, aut in cruce consecrala, ni annos poeni- delihquunt, qul sibl
leat. Si vero hvcruce non consecrata, annum unum loqiienlesjurarecogunt, Quacunque arie verbbfiihi':
poenileat. Qui aulera seduclus fuerit, et ignorans quisque jurel, Deus tameri, qiii coiiscienliaj tesiis
ila hoc accipitj" sicut ille cui jtiraiuf inielligit.
sepejeraverit, et poslea cognoscii, tres quadrage- B est,
sihias poeniieat. Dupliciier autem reus efit, qui el Bei nomeh in
vanum adsuniitj et proximum dolo capiti Noh est
CAP,6. — De iliis quipto vila tedimenda perjuriuni
fecerinl. cbnservandum sacramentuni quod rivalum ihcaute
(ExpwniteniiaK Rotnaita.) Si quis coactus pro vita proniillilur, veluli si quispiam aduliefse pefpetiiam
redinienda, vel.pro qualibet causa, vel necessitate se cum ea perhianendi fideni polliceatur. Tolefabilius
pejerat : quia plus corpus quam animam dilexerat, est enim non hriplere sacramentnm, qUani peiriia-
tres quadragesimas. Alii judicanl tres annos, unum riefeiri Slupri flagilio. Jurare, est Dei illa provideri-
ex Iris in pane el aqua, poeniteat. tia,j quoeslaluit nonevellere statuta. Poenilentia ari-'
CAP. 7.—De illis qui injusla vota jurameiitb firma- leiu Dci, feruiii mutatio esl. Non poeniicre autehis-
. -; vetini. slatula non rcvocare, ut est illudv Juiavil Doihi-
(Ex concilio tcleiari.,vapiie 9.) Necesse enim esl, nus ef iioh poeniiebit eum, id eslj quce juravit ribn
Ut lnale jurans, dignam pcenilenliam agat, sb quod muiabit.
nom.en Domirii conlra prsecepium illius sumpsit in CAPIHi. — De illis quiscientet se pejeritverini -
vanu.m : quia in.Exodo scriptum est: Nec enim in* (Ex pcenitentiali Tlteodo.) Si quis suspicalur quod
sonlem babebit Dominus eum qui assuiivpseril nb- ad perjurium inducatur, et tamen ex consensu
.jural,
nven-Domini Dei sui frnsfra; El in Levilico : Npn .V XL dies
poenileatj et vn sequentes annos, el IIUIIT"
pejerabis in nomine meo , riee pbllues nomen Do= quam sit sine
gravi poenilenlia.
mini Dei.luii ego Domihus. Malum lamen quod fa- CAP. II. _— Quod
unusquisquv jejunus jurare dc>
clurum se sacramento deveveralj omninonon faciat: beat.
quia slulla vota frangenda sunt. (Ex decr. Cornelii papw, capitc 5.) Sed el hobis ho-
CAP,8. — De eadem re. neslum etiani el jusium videiur, ut qui in sanclis
(Exdecr.Fabiariipapw,capiieii.)Q.u\cunqiie_icier\s audei jurare Iibc jejuhuS faciat-, tunirimni honeslate
sepejeraverit, quadraginla dies i'n paneel aqua , et et limore Dci, et ut pueri ante quatuordecim aunos
septem annos sequentes pdeniieal, et nunquam sit ivon cogantur jurare-.
sine poenilentia , et nUnquarivin tcslimoiiium reci- CAP.13. — De cadem re
pialur, el post haec coramunionem percipiat. (Ex concilioAureli,, capile 10.) El lioc saiicla sy-
CAP.9. — De eadem re. noiius decrevit, nisi pro pace facienda, ut oniiies
• fldeles jejuni ad sacramenla accedanli
(Ex decf. Pelagii papw, capite ll.)Siquis se peje-
raverif, elalios sciens iri perjririum dtixeril, XL^ CAP.ii. — Qualem pwnilentiam perjuri accipere de-,
diesiri pane ei aqua, el vii sequentes "annos poeni- beaht.
D (Exdecr, Eultjchian.papm, capile26.)Pfsetlicaiidu.m
teat, et nunquam sit sirie pcenilenlia. Et alii si-
coriscii fuerantj- similiter poenileanl : sin autem, est eliam, ut perjuriUm fuleies caveant, el ab hoc
singrili ut perjurium non spbnle commissum, pceni» summopere absiineanij scicnies hoc; gran.de scelus
' ' esse, et in iege, et prbplieiis, ei in: Evangejio pib,-
teanf.." ""[' ;'" '". '„'-; ,.' '" bibitum. AUdivimus autem qiibsdarii parviperidere
CAP.10. — Qupd sicDeus jutamenia petcepetiU ~" h-t
. ille tui jurdtdfiierinl. '-'.''. lioc scelus, eilevem quodairimodo pefjuris pdeniten-
(Eddictis S.isidotii) Sicrit-irienliri non polest qui tice raoduiri irivponere."Qui etiam hosse debeni,talem
iioiiloquilurVsic pejerare hbn^pbtiieril qui jurare ; de pcrjtifip prenilentiara impoiiere .debefe',' quElein
noii appetil; Cayehduih igitiifesf.jhrahieiitura/ricc el de adiilierip. de fpfhicatiohe, dc lipiiiicidip sptihte'
eo uieridiinip^riisiisblairiecessiiate.'' Noii eSt;coritra 'COmmisso, et de caetefiscfirivinallbus yiiijs. Si'qui_s
Del piaiceplurii jurare, ' sed; duiri usurii-jiifandi fa- vero perpeiraio perjurio; hut ijiiplibiet crirriinali^
':
cimus, pbrjurii. criiheri Tnclirfiiriris. "Nuiiqhahiergo peccatb, tiirien.s poenitenilhin iohgarii, adcbrifessio-
jurai, qlii pejefafe^iiihet; 1 Murtr.dum''lVquuntur''Jjt]-;'"; iiem vehire itioluefitj' ab:_Ecclbsia"fepeliendus.es.tj.
i'aTe;'sehiperdelfectariiuf''dHni bpbfieal hbc tantuhi'' sive acbmmuiiibrte et consorub. fldeiiuin" ut nullu»
879 BIJRCIIARDl WOUMACIENSISEPISCOPI 8S0
cum co comedat, atque bibat, neqiie oret, neque ui A . neque per coelum, neque per terram ,neque aliu4
siia domo eum fecipiat. quotkunque juramenlum. Sit autem sermo vester,
GAP;1"). — Be iUis qui per capillum Dci, aut cnpul Est, est, Non, non , ut non sub judicium decidatis.
juranl , vel alio modo blaspheniia contra Deum E.t Dominus in Evangelio ait : Audistis quia dictuhv
immorlalem ulunlur.
est ani.iqu.is_.Non pejerabis : reddes aiiteni Doniino
(Ex decr. Pii Si
papm, capiteH.) qnis per capillum ttta. Ego nutem dico vobis, non juvare
Dei, vel cnptit juraverit, vel alio modo blaspheinia jiiramenla
contra Deuin ususfueril, si esl ex ecclesiastico or- oiniiirio, neqtie per coelum : quia thronus Dei esiT
terram : quia scabelhim peduin ejns est',
dine, dcponaiur : si laicns, anaiiiemalizeiur : el si neque pcr
neqiie per IJierosolyniain : quia civitas esl magiri
quis per creaturas juraverit, acerrime casligetur,
et juxta id quod synotius dijudicaverit pceniteai. Si regis, neqiie per caput Inuni : quia non potes untiiri
atilem ialem hominem non non capillum slbiini facere, aut nigruin. Sit aiuem sermo
quis manifestaverit,
est dubium ipiod divina condeninalione similiter vester, Est, est, Non , noii. Qucd his aulenfabun-
coerceatur. El si episcopus isla emendare negluxe- dantius est, a malo est, id est, et ab esigeiite et a>
juranle. Htec, frater charissime, ipse Domiiuvspro-
rit, a synodo corripiattir.
CAP.16. — De juramenlo Herodis. hibel, id est, non debere jurare. Haecapostbli inaxi-
diclis Cum cst B nve omnes, hsec sancti viri pradecessores nostri,
(Ex Bieronym.) jur.imeiilo pollicitus
Berodes saltatrici dare quodcuiique posiulasset ab "quihuic sancloe universali Ecclesiae aposiolicavprse-
fuerunt hjec prophetav, et reliqui sancti doctores per
eo. Si. ob jusjurandtiiii fecisse se dicil : si patris,
universum inundiim dispersi ad prsetiicandiim,
matrisque inlerilum postulasset, faclurus esset, an
non ? Quod in suis ergo repudialurus fuit, coaleM- juramenla fieri vetant. Quorum uos exempla, si
nere debuit, et in prophela. coepeiimus numerare, aul in schedula hac inserere,
CAP.17.— De illis qia odium sempilernum inler ante deficeret diei hora, quam eorum exeinpl.a', i\e
sc juramento firmaverini. liac causa prohibita. Quce nos sequentes sanclorum
(Ex concilio Hiierd'., capite 6). Qtii sacramerilo se aposlolorum, eorumque suceessorum jura firma-
obligaverit, ul litiget cum qtiolibet, ne ad pacem mus, el sacramenta incauta flerr prohibemus. Untie
ullo modo redeat, pro peijurio, uho anno a coipore et ipse Doiiiinus in labulis htpideis quas Moysi dodii,
elsanguine Donvini' segrcgelur, el reatuin sutiiii propria inanu scripsit, dicens : Vhle, ne assumas
jejuniis et eleemosynis absolvat : ad cliaritaiem iiomen Doniini Dei lui in vanum, et reliqua. Unus-
verb, quoeoperit liiuliiiudinempeccaiorum, celeriter quisque euim propriam conscientiam niiindam debet
redeat. servare Deo, el in menioria reiinere : Os qupd
'C menlilur , oecidit animam. Ei
CAP.18. — De illis qui incautejuraverint. Apostolus ait: Loqui-
(Exdecret* Sotherispiip.,'ca\;iteo.) Si aliquid forle nvini yerilatem unusquisque cum proximo suo,
nos iiieaulius jtirasse coniigeril, quod observaiiM» qubniam suinus invicem meinbra.. Et alihi:-NoJit.e
pejorem vergat iu exitum , illud consilio'saluhrwri nveniiri invicein menibra. Haec prajceplasuiil Salva-
mulanduin noverhnus, ac magis inslante necesshale loris , haec prophelarum, luec Sauctoiuiii Patrum
pejerandum nobis, quam profeclo juramento in inslituia. Qnavsi quis in vannih diixerit, hostis est
aliud crimeri majus esse diveiTendum. aniiuiE suaj : qnia nemo conlra proplielas , nemo
CAr. 19. — Quatiier sacerdolesjurate debeanl. coiitra apostolum, nemo contra Evangclium facit
(Exepisl.Cornelii pap.,capitc~~.) Cornelitis episc?i- . aliquid absque periculo.
pus, Rufo coepiscopo in Doinino saliitcm. Exigil CAP.20. — Quo temporejurare liceat
dileclio lua, frater charissime , ui ex auclorilate (Ex concilio apud sanctum Medqrdum, capile 4.)
sedis apostolic;e, luis debereihus consultis respwn- Decrevil Sancta synodus, ui a seplnagcsima usque iu
dere. Qubd licel non prolixe , sed succincte agere oclavas paschoe, el ab Adventti Doniiiii usque posi
fesiinaremus, propter quasdam imporlunilates qtioe consecratosdies, necnon et iii^ejuniis quatuor tem-
nbslris prxpeilienlibus peccatis innos supervenere, porum, etin Letania majore, et ih diebus Rogatio-
tuis lameii per reliqua sanciorum Patrum insliliila "num, et in diebus Dominicis, nisi de concprdia et
studiis perqtiirere lalius, et invesiigare coiiiniitli- paciflcatione, nullus supcr sacra jurare prsesiimai.
miis. Non enim potest mens allrita el oncribus GAP.21. — De illis qui sacramentiim regis violant.
atque importiiiiitaiibus gravala , lanlum boni pera- (Ex dictis Aitgust.) Sl quis iaicus juramenium vio-
gerc;,'quahtum deleclaia el oppressionibus soluta. lando prophanat, quod regi et doniiiio suo jurat, et
ikon ergb ista ob id prselulimus, nl hxc el alia quse postmoduiri pefverse ejus regivura, et doloSe tfacta-
nscessaria fore cognoverinius, lua3 sanclitati veli- verit, et in mtuiem ipsius aliquo niachinameuto in-
rives denegare : sed quod hicminus invenitur, lalius Sidialur iquia sacrilegium peragit, manum suam in
perqiiiratur. Sacramenfum auteni hactenus a sum- Christum Domini niitlens, anaihema sit, nisi per di>.
mis Siicerdpiibus, vel. reliquis Dei mihistris cxigi, gnam poenitenliavsalisfactionem emendaverii, siculi^
nisf prb flde recla, minimb cogriovimus, hec sponte consiitutum a sartcia synodoest, id est, speculuiii
ebsjurasse reperimus. Sumnibpere. ergo sanctus relinquat, arnia deponal, in monasleriurii eat, et
,, Jacpbrisabpstoliis , prphibehs sacranveiitum , loqiii- poenheat oniiiibus ^djebus vhae :suse. Yeirihi.taiiieh-
irif Uiceris":.Aafe oiimia, fratreS rivei,'noli'.c':jurai-e,' cbmiituriioiiem in exitu vitse ciim Eucliarisiia acci-
SSi DECRETORUMLIRRIXX. — LJBER DUODECIMUS. .882
piat. Episcopus vero, presbyter, veldiaconus, si hoc j\ juraroerita pfo regise polestaiis saluie, vel coiistita-
crhvien perpetraverit,. degradelur. lione gentis et patriEe, quavhacienus sunt exactt»,vel
CAP.22. — De illo qui audietil vocem pejetantis, et deinceps exsiiieririt exigenda, bmni custodia, onini-
assensum prwbet. que vigilaiitia indissblubiliter decerhiinus Obser-
(In Leviticolegilur:}Anima quavpeeeaverit, et au- vaiida, riiembrorum truncatiohe, hiortisqtie seiiten-
dieril vocem pejerantis, et testis fuerit, autipse vi- tia, religioiie peilitus absouua, sed ne pravaruni
deritj aul conscius erit, nisi indicaveril poriabit menliuni/versuta nequiiia nosmet ad perjurii ali-
iuiquitatem. quando provocet ciilpani, nec a sanctav fldei regula
CAP.23. —Dehoc quoi Apostqtus Spiritum sanctum hanc asserat venire senientiam, tam divinse au>
lestificalus esl. ctorilaiis oracula, quam prsecedeniium 'Paliiim
(Apostoliisdicil :) Verilatem dico iriClirislo.non huic naf raiioui curavimus hinectenda. Sic enim"per
meniior, leslimoriium mihi reddenle conscientia mea Iliereniiaih dixil : Repente Ioquar adversus gentem,
in Spirilu sancto. et adversus regnuni, ul eradicein, et disperdam il-
CAP.24. — De eadem re. lud. Si pceniteniiam egerit gens illa a malo suo,
(Ex diciis Bieronym.) Hieroiiymus dicit: Jesunsle- quod locutus sum adversus eam, agara et ego poeni-
stor et sanclos angelos ejus.. B tenliam snper malo quod cogilavi, ul facerem ei. Et
CAP.25. — Quod-definilioincauia solvendasit. per Ezechielem : Si dixero, inquit", jiislo quod vila
(Ex cqncilio Hibern., capite 1.) Definitio incauta vivat, et confisus injustilia sua, fecprit iiviquila-
laudabiliter solvenda, nec prsevaricatio cSt, sed te- tem,.omnes jUsiiliae ejus oblivioni tradentur : el iu
meiTtatis emendalio;- iniquilale sua quam operalus esl, in ipsa morieliii',
CAP.26. — De ectdemre. Si autein dixero impio, Morte morieris, et egerit
(Ex eodem, capiie 3.) Si puella sita in puerili mtale pceniieriliaiii : vila vivei, et iion niorietur. Si ergo
in domo palris, illo nesciente se jurame»to constrin- i.ostra conversatio sic divinani mutat seiilen-
seril: et si pater statim, ut audierit, contradixeril, tiam, cur miserorum tanloe lacrymse, yel pressnra,
vota ejus el juramenta irrita erunt, et facilius tam crudam non lemperent ex misDrafione ylii-
emendabitur. dielam?llinc eliam populo Israelitico saepe iiliib
CAP.27. — De eadem re, pfomissa suspenditur, el Ninivitarum perdilio divi-
{Ex concilio Aurelia., capilel.) Juramentum filii, ase senlcntiBe permutalione sedalur. Nani sanclus
aut filiae,neseierrte patre, et vota monachi, nescieiile Autbrosius in libro tertio de Officiis, ila ait: Puruui
"'
et
abbate, juramenta pueri, irriia sunt. igitur ac syncerum oportel esse affectum, ei unus-
CAP.28. — Quod oinnibusinodis cavendumsit C quisqtie simplicem serraonem proferat. Yas siiuiri iri
mendacium. : sanciilaie possideat, ne fralrem circuriscripllone
(Gregor. dicit:) Noli, flli^ negare gratiam Dei, ne. verborum inducat. Nihil proniitlat inlioneslriih,' ac
incurras pro bono in iiialum, pro huiiiilitate in men- sibi prbmillere queerat. Tolerabilius esrpromissum
dacium. Cavendum nanique est omnibus rivodismen- tion facere, quani facere quod lurpe sil. Saopeplerh
dacium, sivepro'malo) sive etiam pro bono proferri que conslriiigunt se jurisjiifandi sacramenlo, et cum
videatur : quiaomnemendacium iionest ex Deo, sed, ipsi cognoverint pronviltendura non fuisse jus sa-
sicul Salvator dicit, a malo est. cram.enli, lamencontemplalione faeiunl quod spbi
CAP.29.,— Itemde juramenlo. ponderunt, sicut de Herode supia'scripsimtis_ qui
(Ex concilio Tolelan.) Elenim dum pejerare corii- sallaTrici prsemium -lurpiler promisit, crudeliler
pellimur, creatorem quidem olfendiinus, sed nos tan- solvit. Turpe, quod regnum pr-o sallatione promitti-
lummodo maculamus, cunv yero noxia promissa lur -..crudele, quod niors prPphetse pro jurisjiirandi
complemus, el Dei jussa superhe coiiiemninius, ut religione donatur : quanto lolerabilius- lale fuisset
proximis inipia crudelitate noceamus, et nosipsos •perjurium sacramento? Et post pauca, de Jepte dis-
crudeliore morlis gladio trucidamus. Illic eriihv.du- ; cernens. Miserabilis necessitas, quae solviiur parrl-
" cidio. Melius est non vovere id, quod sibi cui |)ro-
plici culparum telo perculimur, hic tripliciter jugu-
lamnr. Restal ergo, ut eo nostra pergat senleniia, mittitur, nolil explvi. El pOStpaululum :Non seniper
quo misericordiav jiatuerit via. Quse ita Doiiihio • igiturpromissa solveridiiorivniasunt. Denique ipse
probalur accepta, ut plus eam cupial quam sacri- Dominus, sicut Scriptura iiidicat, frequenler suam
ficiaveneraiida-, dicenie ipso :'Misericordiani volo, , rivutat sentenlism. Vir quoque . sanc.lissiinus Au-
et non sacriflcium. Hac iiidulgenliav concessa licen- guslinus hivesligaiionis acuinine actitus , inve*
tia, miserationis ipsius opus m gloriosi principispoT _niendi arte praecipuus,: asserendi copia pfofliius,
leslatem redigimus : ut, quia Deus illi nviserandi eloquenliDDflore: venustus,; sapierifiav fructu foecun-
aditum palefecit, reniedia pielatis ipse quoqiie non dus, hsec iri suis nafrat afleclibiiS.Duo suiit eiiiivi
deneget. Quse ita ;prihcipali- diserelione nioderaia ; omnino genera;'mendafeiofumi-iii^quilvusrion niagiiii
persistant, ut et illis ita sit misericordia coritributa, culpa est, sed Tairien ivoriesi-Sine culpa, ;cum ant
utnusquam-gens, aut patria, pe.r eosdem^aot peri- jocamur, -'aut-cum^ptomiuirausir-inaeri.tiiriuff^RuS
culuui quodcunque perferat, aut jacturam; Haic mir prinuim iri joeando, ideb: non.est pefniciosissimurii.-
serationis obieulu" temperasse sufflciat, -cseleruiiioue quia non fallit. Novtl eiiiivi' ille, cui;dicituf,: jbci
883 BURCHARDl WORMACIENSIS EPISCOPI: 884
caiisaesse dictunv, Secuiioum autem ideo menlitus .\. in Synonimis : Inmalis promissis,7 rescinde flderii.
«sl, qui rethiet nonnullam benevolenliam. Idem In lurpi voto ut a decreto quod incauie novisli non
.ipse alibi, non auferat, inquit, veritas misericor- facias. Impia est promissio, quae seelere adimple-
.diam, non ambulabit in via Domini, in qua niiseri- tur. Unde riecesse est, ut male jufans, drj-Tiampoe-
cordia et verilas obviaverunt sibi. HincbealusPapa niteiuiam agat, eo quod nonvenDominicontra prse-
Gregoriiis, in libris Moralium, sic ail: Curo mens ceptum illius sumpsil in vaiiuin, quia in Exodo scri-
inler roinora, et maxima peceata eonsiringilur, si pium est : Nec enim insontem hahehii Domiiius
pmnino nullus sine peccalo evadendi adiius paiet_, eura qui assumpserit nomen Domini Dei sui frusira.
minora semper eliganlur : quia elqui murorum ani- El in Leyiiico : Non pejerahis in npmine meb, nec
bilu, ne fugiat, claudhur, ibi se in fuga.m pnecir . pollues nonien Domini Dei lui :ego DominusYTa-
pitat, ubi brevior murus iiiyeniiur. Hiiic et Isidorus men malum quod facturuni se sacrameivlo dcvove-
ait: Tolerabilius est enim non, implere sacramen- rat oninhip non facial : quia stulla yota frarigenda
tum, quara permanere in slupri flagitio. Sirailiter sunt.
FINIS LIBRI DUODECIML
IIYDEX CAPITULQRUM LIBRI DEGIMI TERTIL
CAP.I. De observatione Quadragesimse. B 17. De eadem rei
2. De jejunio Quatuor Temporum. .-18. D.elioc si eyenerit pestilentia, vel ihseqiialitas
3. ad missam fleclamus genua dici de-r .. aeris,
' Quo tempore
beat. 19. Ul nullus in Dominica diepro absiinentia je-
'
i. De illis qui indiclum jejunium conteniDserint. junel,
5. De eadem re. '
20. De ead-emr3,
6..De Lelania majore quomodo ohservanda sit. 21. Ut placita saeeularia in diebus Dorainicis, et in
7. De jejuiiio Rogationum. prsecipuis feslis, et in diebus jejuniorum iion,
8. Ut in coena Domini, utin reliquis Quadragesinise fiant. ...
diebus jejunium non solvatur. 22. Ut jejunium absque cibo luxurise observari der
9. U.liri S.abbalosaneto jejuniura ante noctis initiuin beat, - .
non solvaltir. 25. Ul quoiidianum jejunium npn sit sine refeclione
10. Quod non opprteal in Qtiadragesiraa natalicia aliqua. .
. sanclorum celebrari. 24. De eadem re,
11. Quoi in diebus jejunii eleemosyna sit facienda. 25. Quod jejunium curet vulnera delinquentis,
12- Ut in Quadragesima tempus prandii consef? "'26. De quodam Alcibiade qjui sibi grave jugumje-
vetur. junii imposuerat,
13. Quod in diebus jejuniorum uulla jurgia esse 27. De eo qui sub obtentu religionis sirie jussii' e_i"i-
debeant, scopi siri vel presbyleri jejunium sibi iinponil.
14. Ct in illis sacralis diebus jejuniorum conjugati a 28. Ut nullus Chrislianus dum sancia loca pro rteve-
conjugibus se absthiere debeant. reniia pelierit, alicujus publicse poieslalis bairiio
.15. De his qui hi clero sunt, et carniunv esum lia- ibidem conslringatur,
buerint exosum. IndHciscapitulornm finis.
16. De vigiliis sanctorum.
BURGHAEIDI
ECCLESIJ; WQRMAGIENSIS EPISCOPI
DECRETORUM LIBER DECIMUS TERTIUS.
DE JEJUNIO,
ARGUMENTUMLIRRI. ID" -i/AP.'l/--^- De: bbUh'dlioheLQuddragesimw.',,''[
lilifo hoc de obsemlione ulilitaleque jejiiniii (Ex"epist.:Gmjpf. pdpwlf Qiia^fagesjiriai^siimhva
tn;:x:imeautem de jejuhio QUadragesimali.Quatuor Observaiibrie esi;ohservan^aV ut jejuhium iri ea pra-
Temporum, aliorumque ab Ecclesia inslilulorum, et terDominicos qui de absthientia subtracli suiit, nist
fttsrurodemviolaloribus, agilui\ quem infirmiias impedieril, iiiillatenus sblyaiur i
883 DEGRETOfiUM LiBRl XX. — LlBER DECIMUS TERTIUS. |86
quia ipsi dies decinvse sunf aniii. A prima igilur 4 CAP. 6.—De leiania tnajare auomodo '" obsenqnda
Doiniiiica Quadragesimai usque in Pascha Donihii ' "'*»*•'\ "... '".. "['":"''
sex hebdorivadav coinpularilur, qiiarum videlicet (Ex concilio Mogunt.,: capile^.) Placuit nobis' ut;
dierunv XL ef n fiunl. Ex quibiis dura sex diesDo- ietania major ohservanda "sii a cunclis Cliristiaiiis.
ininici abslinenlise sublrahurilur, non plus in absli- uno die vu Kalen. Mai, sicut in Romaria Ecclesia.
nenlia quani triginla el sex dies remanenl. Verbi consUtutuirireperimus, et sicul sancti Patres"ribsiri:
non preciosis yestibu»
gratia : si per cccxtv dies annus duciuir, rios conslitueruiit: non equilandb,
autera per xxx et vi dies aflligimur, quasi anni uiduii, cinere respersi, et cilicio iriduli, nisi infir-
decimas Deo damus. Et ut sacer numerus quatlra- mitas impedierh ,
gihla dierum- adimpleatur, quem Salvalor noster CAP. 7.—Dejejunie Rogalionum.
suo sacfo jejunio consecraveral, quaiuor dies prio- (Ex concilio Aureiian.,capiie 6.) Cum, exigGiitibus
ris hebdomadse ,ad supplemenlum quadraginta die- peccatis, Galliarum populi luporum rabie acrilef
rum tollanlur, id esl quarla feria, quse caput jejmiii " iiiterimereuiur, nec hujns flagelli aliquod remediujn
subnolattir, el quinia feria sequens, sexta et sabba- inveniri posset, cohgregali - iradunlur Galliarum
tuni. Nisi isios qualubr dies superioribus triginta et episcopi apud Vieiiiiamurbem, atque in conimune
sex adjunxerimus, quadraginta dies hv abstinenlia B slatuerunt, ut iriduanum jcjunium facerent. Cunique
non habemus. Jubeiiiur eiiam ab omnipotenli Deo, Dorainus pesteni misericordiler abslulissei, hi dies
omnium bonorum nostrorum decimas dare. Qua- in consueiuaihem annuav celebritalis venerunl, ui
. propter ut omnis decima a nobis Deo rile persolya- per Galliaruni provincias, anle Ascensionis Doriihii
lur, loilanius decimam anni, el in ea peccata nosira diera celebrarenluf. Agauius et nos hos dies cura
conOtendo, corrigendo nos, jejunando, vigilando, summa reverenlia et devotione, cum abstinenlia
orando, eleemosynas largiendo, abslergamus, et carnis, el humilitale cordis, non ut visibiliura lnpo-
earnem noslram decimemus, ut ad sanctum Pascha rum rabien evadanvus, sed iit invisibilium, id esl,
securi pervenire possuniis. spirituum immundoruni teiitameiita vincere valea-
CAP.2. — De jejunio Qualuor Tempon.m. mus. iNullus autem his diebus vestimenlis preciosis
: (Ex concilio Mogunt., capiie 2.) Constituimiis, ut indualur : quia in sacro et cinere lugere debeuvits.
qualuor lempOra aniii, ab omnibus cum jejunio ob~ Prohibeanlur ebrietales, el commessaiiones,-. qiia?
:serventur, hl esl, in Marlio. hebdonvada priina. In liunt in vulgari plebe. Nemo ibi equitare praesUiil3t,
Junio, secrinda. In Septembris, lerlia; Iu Decembri, sed discalciaiispedibtisdiiinesiiicedarit. Nequaqnain
quarta : quav fuerit plena anfe vigiliam Nalaiis Do- mtilierctilae chorps ducant: sed omnes in coniiiiune
mini, id esl, feria quaria, et sexta, el Sabbato. C Eyrie eleison decanteivl, et cum coiitiilione cprdis
"Venianl omnes ad Ecclesiam hora r.ona, cum le- Dei niisericordiam exorenl, pro peccatis, pro"pace,
taiiiis ad missarum soleninia- pro pcsle, pro conservalione fruguui, et pro cceteiis
nccessitatibus. Dies enira sunt absiiiieuim^^ribn
CAP.5. — Quolempore ad missam flectamus genua tetiiiav,
-, ,.'.. dici debeal, . jf^A^YmP\
: .,.,
CAP.8. — Ul in cwna Doinini', ul in rBl^uis^mdstri-J,
Ex eoncilio Auteliaiu, capiic 14.) Ut presby.ieri gesimw diebus, jejuniuin non ioivjiliih.-. :""•["''_
plebibus aununlienl, quod in Quadragesima ef in (Exconcilio Laodtcen., capite 50.) w$i. nori.nOjlofc"
jejunioQiialuorTeniporuin tantummodo ad iivissarum teal in
soleinriia genua flectere debeant. In Dominicis econ- Quadrageslnia iri ultima septio^aayijferi^
ira diebus vel cavteris •festis, a vespera iisque in jejunitini solvere, totamqiieQuadragesiiiiams**e««5fe-
.neralione transire, magisque conveniai omnehi Qua
tfespefara non fleciaiil genua, sed stantes incurvati
dragesiniarn dislriclo veiieraii jejnnio.: ;.''
ioreut.nec quisquam uno -genu sololenus impresso
orare praesuniat, sicut Judavi irridentes Doniinura CAP.9. — Ul in Sabbalo sancigjejunium " aiile ';-: noctis
initium non solvdiur.
in passione ejus>fecisse legontur, sed ulraque genua" -
-ferrx figat. Ait eivim Aposlolus : Fleclo gehua mea (Ex concilio Arausico., capile 2,) Ul iri Sabbaio.
ad -Patierii D.Ohtini"iioslri Jesu Cliristi > . U:saiiclo, hoc est, in rtigiliV-Pasc-lia?',' jejuiiiuriv aiiie
nociis initium, nisi a parvuIis-aut^iiiUihiisjririh
CAP.i. — De illis auiindiclum jejuntum coniem-r solvatur, nec
.i'.'",:•.;;:' ".: :•>::-,: '; psefinl.' ".'__•"''..;----'- : •'•' ipsaJa parasceye-: qiijacjBna Domini
et parasceve, et sabbatum ad illps XL dies .respi-
•-{Ejxconcilio Mbgunt.,:capite 5;) Si quis-judicium ciunt :_vel divina niysteria liis du.obusdiebiis .non,
iejunium superbiehdo contempserit, et observare
cuui cseteris Chiistiariis rioluefit,-in Garigrerisi-eon- celelfreritiir .: canonihus quippe jiibentibus bidup
cilio prsecipitur, ut analhemalizelur. islo, id est"Tparasceve et• sabbaio; sacramenla pce
~ -• -----
"
pitus non celelifari.
'''''~"--:-i jCi&i'fc_^peigdcriire.' GAP.10. — Quod non ppotieatih Quqdrqgesimd ha-
{Ex canciUq.Gahgren,, cgpite, 19.) Si quis, eorum U lalilia sanciofunicelebmri.
qui coritineriliiB.sludertl, absque necessitale cbrpo- (Ex concilio Laodicen.,capite Si.) tjuodiibii bpbr
rea, tradita in'cbmmiine jejunia, et ab Ecclesia cu- teat in Qiiadragesinia niarlyrtim nalalitia celebrari:
slodita superbiendo dissolvjt, siirauio stiav cogita- sed eorum sancta commemoratio in diebus sabbalo-
tionis impulsus,".anatheina, sh'. rum et Domioicorum fieri coDYCniat.
ml BURCHARDI WORMACIEISSISEPISCOPI «83
. CAP. 11. — Quad in diebus jejunii eleemosyna sit ,d. CAP.18. — De liac si evenerit fameSj pestilenlia, rel
facienda. inwqualitas qeris, . ;
(Ex concilio Cabitto:,capiie 5.)Diebus yero jejunii Ex tiecr. Jjiberii pdpw, capiie 2.) Si eyenerit fa-
elecraosyna facienda esl, el cibum sive polum, quo mes, pestilenfia, itisequalitas aeris, yel alia qualis-
quisque uli debuil, si jejunaverit, pauperibus ero- cunque tribulatipa slalim jejuniis, eleeihosyiiis et
get: quia jejunare et cibos prandii ad ccenam rev obsecrauonibus D.omini niisericordia deprecetur
scrvare, non mercedis, sed ciborum est inere- CAP.19. — Ul nullus in die Dominica pro abslinentia
ineiiium. jejtaiet.
CAP.12. — Ut in Quaclragesima tempus prandii (Ex conciiio Gangren., capile 18.) Si quis propter
servelur. coiilineiiliani, qiue piilalur, aul propler coiiluma-
(Ex decr. Sileerii papm, capile 1.) Solenl plures, ciam in die Doinhiico jejunat, aivaiiiema sit
se in mox ut CAP. 20. — De eadem re.
qui jejunare putanl Quadragesima,
conciliq Turonen., capiteWl.) Si qnis proplef
signuni audicrinl ad horaro uoiiam maiiducare. Qui , (Ex
pullalcnus jejunare credendi sunt, si ante mandu- publicam poeiiileiitiara a sncerdole acceptam, aut
die Domiuiea velul pro qu.a^
caverint', quain yespertiiuim celehrelur officium. pro aliqua necessilale,
Cancurrendum esl eniraad nvissas, et auditis§uiissa- R dam religione, |cjunaveril, sicut Manichaei, ana"^
rum soleinnibus et vesperlinis officiis, largiiis elee- ihema sit.
ad cibum accedenduui est. Si vero CAP.21. — Ut placila swcularia in diebus Donuni-
niosynis aliquis cis, el in prwcipnis feslis, et in diebus jejuniofum
jnecessitale constrictus fuerit ut -ad missaui venire non fiant.
pon valeat', aestimata vespertina -hora, completa (Ex concilio apud Erphesfurt habilq, cui interfuit
pralione sua, jejunium absolval, Henricus rex, capilel.) Placita seculafia Dominicis
CAP.15. -— Quod in diebus jejuniorum nulla jurgia diebus vel aliis prsecipuis fesiis, seu eliam inhis
esse dcbeum. diebus in quibus legiiima jejunia celebraritiir, se-
(Ex dictis Libet. papw.) In his jejuniorum diebus cnndum canonicani conslitulionem nrinime fieri de-
nulloe lites, nulloe contentiones esse debent : sed hi crevimus, Insuper etiam sancta synodus decrevit,
Dei laudibus. et opere neceSsario persisieivdum. ut nulla judiciaria polestas liceniiain habeal, sua
Arguit enim eos qui contcntiones et lites Quadrage- aucloritale Chrislianos ad phcilura bannire. in
simse tempore fac.iunt, et qui debita a debiioribus supradiclis diehus, id esl, septem dies anle Natalem
exigunl, Dominus per propheiam dicens : Ecce in Doinini usque in oclavas Epiphanioe, et a Quinqua-
dicjejiinii vestri inveniunlur voluntales vestrav, et gesima visque in oclavas Paschoe, et vu dies. anle
oinnes debitores vestros repetiiis. Ecce ad liles et nativitatem sancli Joannis Raplislae, qualeiius,
ad coiileiilioiiesjejunalis, ei perculitis piigno impie. adeundi Ecclesiam, orationibusque vacandi libe-
CAP. 14. — Ut inillis sacratis diebusjcjuniorum rius haheatur facullas. --
conjugali a conjugibus se abslinere debeanl. CAP.22,—Uljejuniuvi absque cibq luxuriw observari
(Ilem ejusdem, capite 5.) Abstinenduni est enim in debeal.
his sacralissimis Quadragesimse diebus a conjugibus (Ex dictis Hieronyn.) Non dico liebdomadas, non
et caste et pie vivendu.m, ut sanctificalo corde et dico duplicata jejuuia, sed saltem singulos dies
cprpore isli dies traiisigarilur, et sic pervenialnr ad absque ciborum luxuria transigamus'
(liem saiicliim Paschse, quia peue nihil yaletjeju- CAP.25. — Ut quaHdianum jejunium iwn sil sine
liiiim, quod conjugali opere polluitur, et quod ora- refeclione aliqua.
liones, vigiliae el eleemosynae non commeiidaiit. (Ex diclis Pimenii wremitw.) Sinl libi quolidiana
jejunia, et refectio sacietatem fngiens. Nihil enira
(JAP. 15. — De hh qui in clero sunt, el carnitun esum prodesl libi biduo triduoque transmisso vacuuin
Iiabueritil exosum.
porlare venlrem si pariier obruatur. Si compensan-
(Ex concilio Ancirano, capile 15.) Hi qui in clero tur saturhaie jejunia, ilicp mens replela tofpescil :
suiit presbyteri aut diaconi, el a carnibus absiinent, D et irrigata lerra corporis luijus spinas et carduum
placuit, eas quhlem coniingere, et ita si voluerint gerniinat.
coiiiemnere. Quod si in taivium eas abominaniur, ut CAP.24. — De eqdeip.
nec holera quav cum eis coquui.tur exislimeiit COT (Item idem.) Sinl libi jejunia pura, continua, mo-
medenda, tanqnara non conseiuier.ies reguloe, ab derataque,id est, quotidie esurire, et quolidie pran-
ordine cessare debeni, ;-' dere. -
CAP. 16. — De vigiliis sanciaium, CAP.25.—Quod jejunium curat vulnera deltiiquenlit.
(Ex cancilio Aurelian., capile 1.) Presliyleri cura (Aposlolus dicit:) Noli adliue aquam hibere, sed
sacras feslivilaies populo annuntiant, eliam jejumuin modico utere vino propter infirmiiaies tuas : curat
vigiliarum eos oniiiiiriPdis servafeiiioneant, enim vuhiera dclinquenlis ,, curatosque sanclificat
CAP. 17,. — De eadem r.e. s jejunium.
CAP. 26. — De quodam Alcibiade qui sibi gtavejugutn.
(Es dictis Eusebii papm, capile 10.) Ul i.n Ecclesia jejunii hiwasuetal.
a sacerdoiibus jejimia eonslilula, sine necessilale (Eusebi in ecclesiast. liislortu.) Alcibiades quidam
^alioivabili, iion solvautur. eral ex tiumero eorutri qui pro Chrislo vinctl icuex
"
S% DECRETORUM LtBRI XX, — LiBER DECIMUS QUARTUS. 890
banltir. Hic "vitamsalis arduam et austeram gerebat, .\. iiglonis sibi iniponat, uniim diem prae aliis exci-
nihff cibi volens accipere, sed tanluin pane, et sale piendo, omnimodo inierdicinius, quod et fattum
:
cumaqua ulebatur. Cum viue hunc rigofem vellet displicel, et in luturum fieri prohibemiis quia. plus
eiiara in carcere positus obtinere, Altalo cuidam causa ariolandi esse dinoscitur, quam suppleiheiilum
servo Dei revelalum esi : quia non recte faceret catholicav legis.
Alcihiades creatuns Dei, et vellet aliis formanvscan- CAP.28. •*— (Jl ntillus Cliristianus dum sancta loca pro
dali deretinquere Quibus cognhis>,Alcibiades ccepit reverenlia pelieril, alicujus publicw poleslatis.bdnno
'
'
omuia cuni graliarura aclione percipere : quia qnae ibidem cbhslriiigalui.
-illi revelabat Spirilus ut doceret, huic tff sequerelw (Ex eodem concilio.) Pravcipimus iiamque.utriulliis
idem spirilus perstiadebai." Christianus pro reverenlia ecclesiam pelendo, ibi-
CAP.27. — De eo qui sub oblentu religionis sine jnssu que raaneiido, indeque reverlendo alicujus publicai
episcopi stii,vel presbijleri jejunium sibi imponil. banno, ibidem constringaiur : rie forte
potestaiis
(Ex concilio apud Erphesfurl habito, prwssnte llen- dum ad ecclesiam causa orationis pi bpefat, per baii-
rico reg., capile 5.) Uluemo nisi consenliente proprio
num impediatur. pro salule aiiiniae devote insistere.
episcopo, aut ejus nvisso, jejunium sub oblentu re-
FINIS LlBRI DECIMI TERTM.
INBEX CAPITULORUM LIBRI DECIMI QUARTi;
CAP,1, Quod crapula multum sil Chrisiianis con- B 9. De eadem re.
traria. 10. De eadehv re. . .
2, Ui malum ebrielatis omnino yiletur, 11. Qui ebrius fueiTl.ut ordo palitur poenilcal.
5. Quod episcopi et eorum ministri crapula 12. Quod vino inebriari noi) liceal, sed fugieiv-
et ebrieiaie non debeanl gravari. , duni sit.
4, De eadem re. 15. De illis qtii per ebrietatein vpniilum feceriiu,
f>. De eadem re. . , , 14. De.eadeni re. .
. 6. De eadem re, 15. De illis qui per superbiam alios inebrianl....
7. Quales conviyai sacerdotum epulis inleresse 16. Quod fugienda sil ebrieias. .
debeant. 17. Itenvde ebrielate.: -.
8. De eadem re. Indicis cqpilulorum.finis.
BURGHARBI
ECCLESIiE WORMACIEINSIS EPISCOPI
DECRETORUM LIBER DECIMUS QUARTUS.
DE CRAPULAET EBMETATE.
ARGUMENTUMLIBRI. (J CAP.5. — Quod episcopi et' eorum ininistri crqpuia
Librolioc de detestandis vitiis, crapula et et ebrielate non debeanl gravaru
ebrietale, tractatio insliluiliir, quceqtie iis qui hisce {Ex decret. ejusdem, capiie 9.) Episcopi et Dei nii-
yitiis hnplicantur puBivainjungenda sit, docelur, nistri non debent coniraessationibus;et,,vinoleiitiis
CAP.1. — Quod crapulq multum sil Chrisliqnis nimis Jncombere, sed considerent sciuenliam Do-
coniraria. mini dicenlis : Attendile ne gravenlur cbrda vestra
(Ex dictis Benedicii.) Niliil sie contrarium esi ho- in crapula et ebrietate. Mpderale enini cibum el
niini Chrisliano quoniodo crapula et ebrjetas , sicuit necessarium sumptum sumani, uf juxla Aposloluin
ait Domiuus ln EvangeIio:Yidele ne graventur corda sobrii sinl, et ad Servhium Domini. . .
parali
yeslra in crapula et ebrielate,"
CAP.2. — Ul malum ebrieialis qmninb vilelur. CAP.i. —^Deeadem ie.
(Ex decret.Eutychia. pa., capile 9.) Magnum ma- (Ex conciiio Cabillon., cqpite 10.) Ut sobiiefaleu.i
lum ebrietalis, uiide oiiiriia vilia pullulant, Chri- ;_:sacerdoles teneant, et haiic habendam fidelibus
Slianis rivodisomriibuscavere pracipimus.Qui autera praediceiii-'-:quia non polest liboie sobrietalera prae-
lioc vitare riolueril, excommunicandum esse decrfe dicare, qui se mero usque ad aliciiationefii nientis
yinius, usque ad congruam •emendatiooeiii. D ingurgital. Hocetde commessalionibus, ef cscieris,
,$91 , ..„ "jUKCIlARDIjWOUMACIENSiSEPiSC,^ .' _[J&$2
pestibus ad gaslrimargiam peiTinentibus, obser- j i conjuge sua, et prole yelit vobiscuni .spiritali gaudio
vandum est. Iaetari, el verborum vestrprum refeclionem accipe-
CAP.O. — De eadcm re. re, et vobis refeclionem carnalem charitatis oflicio
(Ex canon. aposlolorum, lilul. 42.)Episcopus, pre- exbibere. Oporlet enim, ut si qnando quilibel fide-
sbyter, aut diaconus aleav atque ebrielati deserviens, iiiim, carnalibiis vos.reficit epulis, a yobis reficja-
aut desinal, aut cerie damnetur. Subdiaconus, aul tur epulis spirilalibus.
'lector, aut cariior siinilia facicns, atit desinat, aut CAP, 11. Qui ebtius .fuerit, ut ordq palitur, paeni-
"coinmunione priveiur. Siinililer etiam laicus. . . leal. ,,;-•
CAP.6. — De eadem te. _ (Ex concilio Agallten,, capile 10.) Itaque eum quenv
(Ex eocletn, capite 45.) Si quis episcopus, aut ebrium fuisse consliterit, ui ordo palilur, ant lri~
a"i;_uis ofdinalus, iu coiisueludine ebriosus fuerif, -giiila dierum spacio a comnuuiione staluinius Sub-
autdesirial, aut depOnatur. . movendurii, aul corporali daiiium suppiicio -
CAP.7. — Qttales convivwsacerdolum epulis inieresse CAP.12. — Quod viiw inebriari non iiceal, sedfu-
debeant. giendum sit.
(Exdecret. Eusebii pa., capile 10.) Oporlelepisco- . (E<cdictis August.) Fpge-vinum ^vcliil veneiuim,
pum moderatis epulis conientum esse, suosque 1u ne.ebrietas superet te; expolialumque viriuiibus le
convivas ad comedendum el polandum non urgere, nuduni efficial. Yinum enim, ut sancla Scriptura di-
quin potius semper sobrielatis prsebeal exeroplum. cit,aposlalarefaciteliamsapienles.AueiK!eNoeyiri'im
Reroovearilur a'b ejus convivio cuncla turphlinis ar- sapientem et sanctum, quomodo per ebrietatem nu-
gumenla, non ludicra speclaeula, non acromaliuvv. datus esl, dormie.ns. Aueiide el Lolh patiiarcham',
vaniloquia , non faluorura slulliloquia , non scurif- qui per ebrielalem impudenler se commiscuit filia-
linra adinillantur. praestigia, Adsint peregrini, et btis. Hinc beatus Basilius dicil : Mulli per vinum a
pauperes, et debiles, qui de sacerdotali mensa daemonibus capti sunt: nec est aliud ebrietas quam
Clirisfum benedicentes benediclioncm percipiant. manifeslissiinus davraon. Hinc propheta ait: Forni-
Recilelur sacra lectio, subsequalur vivse vocis calio el ebrielas auferl cor. Ebrielas eninv pertur-
exhortalio, ut non lanlum corporali cibo, iirio ver- balioneni parit, gignit menlis furorem, et flamniam
bis spiriialis aliraento convivanles se refectos gra- siiscitat liLidiiiis. Apostolo tesie:No!he inebriari vi-
tiilentur, utinohvnibus honorifieetur Deus.per Jesum no, in quo esl luxuria. Si quis aiitem cOivlra hsee
Christum Domimini nostrum. . lecerii sauctorum slatuta, dignanv ac longam agat
CAP.8. — De eademre. panuienliam : quia unum est ex his peccatis qtiae
(Ex pmnitentiali Theodo.)- Sacertlos quilibel si C hominem a regno Dei separaht, dicenle aposlolo
inebrietur per ignorantiam, septem dies posniteat, Paulo : Neqne ebriosi regnum Dei posshlebunt.
in pane et aqua; si per negligenliam, xv dies ; CAP.15. Deiltis qui per ebrielalem voniilum faciunt.
si per contemptuni xi. dies, Diaconus vel monacluisf; {Expcenilenliali Remano.) Qui perebrietalem vo-
secundum ordinem , ut scriplum est, seu et reliqui - inituni facft, si presbyter. aut diacpnuS esl, XL dies
clerici, et mhiislri juxla ordiiieii), jtidicio sacerdotis pavniteat. Si monacluis xxx, dies poeniteat; si cle-
pceniteaiii. Laici velul votanOn haberilessihiebrian-' ricus, xx dies; sl laicus, xv dies.
lur, arguanlur a sacerdote , qnod ebriosi regnum I CAP, M. —De eadem re,
Dei npn possidehunt, et; inieriius sit ebrieias , et .' (Ex^wnileniiali Bedw presbyteri,) Laicus, si per
compellal eos pceniiere. Qui cogil bonvinem ut fn- ebrietatem vomiluni facit, tres dies a carne, el vino,
cbrielur humanilalis gratia, accerrime corripiatur, et cervisia abstineat.
et vn dies poeniteat; si pcr coiitemptum, xxx CAP.15.— De iliis qui per supcrbiam alios inebrianl,
dies. Nullus Cbristianus alium Christianum pluslvi- ''•"''(Ex eodem.) Si quis per nequiiiain alium inebriat,
bere cogat quam naturav sufflciat. Quod si fecerit, . • quadraginla dies povniteat. Quod si in corisueiudjhe
jnxta id.quod in pcenilentiali habetur, poeniteal. habuerit, communioue privetur, donec digne pcehi^
, , CAP. 9. — De eadem te. ^ leat, efcmendaiionem pfomitlat.
{Exdiclis Frucluosi episcopi.) Ri quis ecclesiaslica CAP.10. — Quod fugiendd sil ebrietas,. •.
priXiditus ordinaiione, aul monachus repertus fiierit (Exdecr.Clemenlis pgp., capi(e5b.)E.brielaleni op^
(sbriosus; in pane et aqtia tribtis pcenileat mensi- pido proliibebat propheta, et ebriosos corpbre, et
bus. aniino moiTuos esse praedicabal. De quibus per
CAP. 10. — De eadem te. exeinplunv aiebal: \ae"qui.. cqiisufgitls niaiie ad
(Ex dec. Eutychia papw, capiie 15) Observan- ebrietoiem\sec'iandam?'ei"po'l.pduni,.u^
ilum est voliis, ut cl'vos ab ebrietate abstineatis, iam, ui vinb sestuelis. Citiiara, et fyra, e_t lympa-
el ut plebes subditse abstiiieant, prsediceiis. El ne- nunij et tibia, et vinunv in cppviviis yeslris, eiopiis
que per tabernas eatis bibendo, aut comedendo, ne- Domini noh respiciiis, nec opera manuum ejus con-
que domos, aut vieos curiosilale qualibel peragretis, sideratis. El ilerum :*Vaequi ppten les estis ad bibendura
peque chin foeniihis, aiit cum quibuslibet personis vinum, etviri forles ad miscendara ebrietatem, quj
impuris convivia exerceatis, nisi forte paterfamilias justificalis impiuni pro muneribus, et jusiij.iani justi
(piilibet yos atl dbiivuh! suam invilaverit, et cum aufertis ab eo. Propler hoc, sicut devorat slipulam
893 . nDECilETQRUMMBRl^iv--^ KIDER DECIMtiS OlifNTIiS. S<)i
fmgua ignis, elicalor uammai exurit, sic fadix ebrum A Esaias sic argiiii, diceris : Vavqiii coiisufgitisiuaiie
;, quasi Javilla erit, e"t germen eoruin, ul pulvis as- ad ebrieiatem seclandam, elpolandum usqiie ad
cendeU Abjecerunt enhri legerii Dpniini exercituum, vesperain, ut vino sestuetis. De talihus, el alio, Ipco
et eloqniura sancii IsfaeJ-blaspIieiiiaveruiit. Ideo ifa- dicilur : Vavtibi, civitas cujiis rex, jjuveuis est, ej
tus esl_fufor-Domini in populo suo, elexlendit ma- cujiis priiicipes mane comedent. Mulii enira a niane
num suam super eum, et percussil.eum, conturbaii usque ad solis pccubilum, ebfiefali el giilsevohipla-
sunt nvontes, elfacla sunt mprticiha ebrurii, qiiasi ,:tibus.serviunt,-.nee intelligunt cur nati sunt: sed
slercus in medib platearum. I.u oinriibus liis nbn esl coiisuetudine bcluina detenii, luxiiriae lantiim lota
adversus furor ejus, sed adliuc maivus,ejus-extensa.:. ..,'di.e,-epulisqiie iiiserviunt. Chunat Joel propheta, his
CAP, i7. ^hehideebrielaie. • ~r ~ "' quiebrielati deserviunt, dicens : Expergiscimini,
(Sanclus Isidorus dicit: )JEscsecrapulam, polus ebrii, el-flete, et ululale.pniiies qui bibilisviniim in
ebrietafenv',' gerier.ant, • Ebrie^s 'a.iiieiri perjurbatioi i_diilce(!iriem.Quolestimbnlb, noif ait tarituni, flete
nem gigriitiiieniis, furorera cordis,-flammam libiiii- onvnes qui bibitis viinim, nl biberc omninojiori'li-
nis. Ebrietasitamentem aiieiiat, ut ubl sit neseiat. -'-iceat, sed a.djeci.iin Tiulcediiiem, qupd *ad vpiuptuo-
Unde etiani riialuin non-seriiitur, quod per "ebrie- sam peiiiiiel, et prodigani eiTusionem. Nara quari*
lalera commiltitur. Veruin est, quotl juxla prophe- g tum salis est necessilali edocel Tiraoiheum bibere
lam dicilur ; Fornicaiio et ebrietasjauferret. Gqr.. Apostolus dicefis : Vjito iiiodicoulere. Kon solum ex
iF^rriicaiib^eriim," situt' aif:"SaI6rn6n, iufaluau-sg- ..viupinebrianUir hoinines, sed etiam ex cEeteris po-
pieniem. Ebrielas, sicut in Loth sensus ralipnem tandi generibus, quoe varib modo confichiniur. Unde
captiyati "Uride"et'iri .Pfoveibiis :.P6ienles, inquit, el Nazarxis, quise sanctificabant Doniino prxceplum
-flui iracundi suiii, viriumiiori blbani,iie,, cura bibe- bst vinuin el siceram nbn bibere 1 utraque eniiii
-tiat~, obliyiscariluf- sapiehliam. Plerisque" laiis est slatura mentis everlunt, et.ebiipsos faciunt, Luxu-
xnultura bibere, et non inebriari, Audiant Iri adyer- fiain quippe carhls utraque sequalitef gigiiuni. Qhi-
sumse dicenfein propuelairi : Vae qui potentes eslis dam coniinenles, sictil panem cum pondere seduivi,
-ad bibeiidum viiiuiii; et viri forles ad niiscendam ?ia:et aquam cum mensura/sumunt, asseferiles ad
pbrietatem.^Vinonvuflodeditos, et Juxuriose viventes, casiiinbniam cartiis, eiiam absiineniiam convenire.
FINIS LIBRI DECIMI QUARTL; •
INDEX CiPITULOH0M LIBRI DECIMI OUINTI.
CAP.1. Episcopi imposifanra Deo sibi curam iu po- 19, Qualiter siudeiiduhi sil regibus saccr^dotunii' ycl
pulis habeaiit.pauperurn oppressores non feranl. ,populi peceata ulcisci . , ,,
2. De illis qui in episcopiisprajdam fecerint. , 20'Deeadem rel .
3. Ut episcopi potesiales admoneant P 21. Quod mtillorum solamensll, si pfudeutesviri
" ulpauperesi "'- iegibuS adhEereant
rion opprimant, . ... _-"*-; ..':J ; .-;,,-'
_|. De eadem re. . ::: 22,'. Ui reguhi adversarii excomrriuniceiviur. -
5; De secularibus Ecclesiam yel clericunv injiisie 23. De-iliis quLpriiicipi non obedierint. : , r;
calumiiianlibus. ; %L De illis qui in adversitale propriav genlis, aut.
: pairise culpabiles ihveiiiunlur. •" -
6. Dt confeinptores carionuni exconimunicentuf. .
7. De prsevaricalbribus diyinartim legum. 25. Ut nullus prsesuinai prjncipe yiVeiite aliurii eii*
8, Quod non iiceat impe.ralpri, yei cuiquam poten-" "."gereiegera. ''.'''"' \ ,, .'
tum aliquid agere/contraTlivinum maiiilaium, et 26. lit nemo intendat in interituni regis.
quod judicinm iiijiistuiri reglo meiu ordinatumj 27. De.fidelihus regunv
non valeat.... . 28., De fegum sobole. r . - .
..'"-.
9, Ut nemp contra canones esse praesumati . 21. Qiiod quidquid comnvolns aninius fecerit, IK;C
)0. De imperatoria Jege. ''., jusluiil putat
11. Qiiando canonica ycniilaulur, nisi sinl religiosi 3|), " Qubdiaici presbyteros, qui Ecclesias illoiTiin
laici non intersint. ... rioh:aliud quam diviniim piSci.uni agere
' ieiient,
\t. Ut laici ih'syriot!o,iiis,i clericis |ubenlibus, dpr D eogant. „-".:.,.,;
"ebrehoriaudeaiifi [.[ ... 51. Ut Judsei snper Chrisiiaivos nonponanlur.;,......
15. Utpopulus docendusslt, non sequendus. 52. Quod saricta Ecclesia unuin patieni liabcal iiv
IiVDe"ilIo qui cPhi.ra!decreitiiri episcbpi verierit."" •; coelis; . "**• '•.'.""''
15. Admoiieatur; imperator, rit. cprisliiulis; aposto- 53. De illo qui prp caihbiica
' flde lifbulaliouespaK-
:
""licaesedis^^obteniperei. ".''.;;.-, . ...:;-.„.-,': litnr,- _;'; ..." ........ ... ,,- ,. (-,
16: "Geheralisadniohiiipregurii. ...... 54. De hseredibus, si jussa testatoris ivpn impjeye-.
' riul. ul
17,"Alia admonilib principuni. episcoausadiinpleat
18. Item adhoriniio principum; 53, Ui laiei quaravisrcligiosi ecclesiaslica non dis.x
*tipnan(,. ,
895 JMJRCHARDI WORMACiENSlS EPISCOPI S9S
.:i6- De Ulis qui res Ecclesise a r.cglbus pelunl, A 4i- De delieiis regtim, seu exijmyn.is.
57. De eo, si episcopus ecclesiasiicum, eicoines se- 42. Quod reges legibus teneanlur.
culare placituiii utia die condixerint. 45. De disciplina regum in Ecclesia.
58. De regibus hene regenlibus., U. Cur Deus alios ad liberlatem, alios autem nd
59. De eadeni re. serviluiem discrcvisset. '
iO. De patienlia regum. Indicis capilulorum finis.
BUKCHARDI
ECCLESLE WORMACIENSIS EPISCOPI
DEGRETORUM LIBER DECIMUS OUINTUS
DE LAWIS.
ARGUMENTUM LIBRI. B catholicorum
communione, nisi digne poenituerit,
Libro hoc de laicis onvnis conditioius .raelatio arcealur.
histhuilnr.tam de iis qui pnesunl, ul iniperalprihus, CAP.6.—Ut contemplores canonum excomtnunicenlur:
regibus, principibus, quam his qui horum iniperio (F.x concil. Carthag., capile IS.) Ul laici ronlem-
subjecii suhi. plores canonum excommunicenlur : cierici honore
CAP. 1. — Episcopi eum impositam a Deo sibi curam priyenlur.
iii popults habeant, pauperum oppressores non fe- . CAP. 7.:—De prwvaricatoribtts divitiariim legum.
rattl.
(Ex concitio Toielan. 5, capite 32.) Episcopi in pro- (Ex concil. apucl Lauriacum, capite 10.) Si quis
divinav lcgis prsevaricalor, vel pro mani-
legendis populis ac defendendis, impositam a De» publicus
sibi curam non ambigapt. Ideoque duro conspiciunt festis criminibus sanclorum canonunv contemptor
judices, ac potentes pauperum oppressores existere, feperius fuerit, ac sanctorum Palrum constitutioni-
bus contradiclor, el si monilionibus episcopalibus
prius eos sacerdotaii admonitioiie retlarguant : el si
contempsennt emendare, 'anathematizentur. obtemperare distulerit, analhemaiizetur.
— Quod non ttceal imperatori, vel
CAP. 2. — De illis qui in episcopiis pratdam fecerint. CAP. 8. cuiquqm
potentum , aliquid agire contta divinum man-
: (Ex concilio Cartltag., capite 8.) Ut si quis quemr v. datum.
libet expoliaverit, et admonenle episcopo non red- (Ex decr. Adriaiii papw, capite. 16.) Non ; lieet
diderit, excommuniceliir. ergo imperatori, vel cuiquam pietatem ciisloilicnti,
CAP.3. — Ui episcopi poteslates aamoneanl-ut vau- aliqiiid conlra mandata divinitalis pravsumere, nec
peres non opprimant, quidquam qiio Evangelicis proplieticisipie seu apo-
(Ex concilio Aurelian.,capilc 4.) Utjudfcss aul po- slolicis regulis ob.vielur , agere. Injuslum cnim
leslates qui pauperes opprimunt, si conimonili a: judicium, et diflEinil.it> injtista, regio meln, vel jussii
pontifice suo non emendaverint, excomniuniccntur. a judicibus ordinata non valeat : nec quidquam
• CAP.4. — De eadem re. quod contra evangelicam ei prpphjeiicam ,. aut
doclrinam , constilnlioriemqiic eorum
(Ex concilio Mogunl., capile $.) Ul episcopi pote- ajjbstolicam
sive sanciorum Palrum actuni fuerit slahit: etquod
sialem habeant res ecclesiaslicas pravvidere regere
ab infidelibus aut haerelicis faclum fueril, omnino
el giibernare, alque dispensare, secunduoi canontim- '
auctorilateni. Volumus ut laici in eonim hiinislerio cassabilur
. CAP. 9. — Ut neniq cantra cananes esse prwsumat..
obediaiit episcbpis ad regendas Ecclesias Dei.viduas- "
et orphanos' defendendos, ef ut obedienles sinl eis p (Ex concil. Tibur., capite 10.) Ut conslitutiones
conl.ra oanoiies et decrela proesulum Roinanorum,.'
ad eoriim Cliiistianilalem servandam , el episcopi
vel bonos mores nullius sinl nvomenti.
couseniientes comitibus, et judicibus ad justitias fa-
ciendas, el nl nullalenus per aliqiiorum mendacium, CAP. 10.— De imperqtoria lege,
vel.falsum lestimonium, neque pcrjurium, aul per (Ex dect. Pii papm, capiie 3.) Lex hiiperalorum.
prsemium lex jusia in aliquo depraveiur. non est supra legem Dei, sed sublus.
CAP. S. — De secularibus Ecclesiam vel clericum CAP. II.— Quando canonica venlitaniur , nisi sint
injusle calumniantibus. religiosi, Jaici nnn inlersint,.
(Ex. concilio Agathen., capxte32.) Si qui secularium (Ex concil. Cabilion.f.capiie 6.) Quanob ea quse
pro cahunnia Ecclesiam aul clericura faligarc len- canonica sunt ventilantur , vel quando reguiaria
tayerit, et evictus fueiil, ab Ecclesice liminibus, et examiiiantur, neque aliquos laicos inferesse nisi
'
W7 DECRETORUM LIBRI XX. '— L1BEK DECIMUS QUINTUS. 898;
religiosos oporlef,' et nisi hos laniumniouo , qui in A graUam sollicita nienie custoiii, Christianani fidem
propria appeHanlur person^. in populis tibi subditis. exlen.dere feslina : zelum
CAP.12..—Utlaici irisyncdo, nisi ctericis jubentibus, reclitudinis luai in eorum conversione .mulliplica,
docere non audeant. idolorum cultus insequens, fahorum sedificia eye.rie.,
(Ex concil. Carihcig.:capiic 118.) Laici in synodo Subditorum mores in magha yilse mundicia exhor-
praesenlibus clericis, riisi ipsis juberitibus, d^cere tando, terrendo, cprrigendo, et boni operis exenipla
rion audeaiit. monslrando, sedifica, ut ilium relributoreininvenhis
CAP. 13.—Ut populus sit docendus,nott seqiiendus. in coelo, cujiis npmen atque cogniiioneiri dilatayeris
(Ex decrel. Celest, papw, Capiie 22.) DOcehduseSt in terra. Ipse enim veslrse quoque glorix iioiiien,
popuius, noii s°quendus : nosque si nesciiiiif quod eliani ppsle.ris.gloriosius reddet, cujus vos bonorem
liceai, quidve non liceat commonere, non his con- quserilis, et reservaiis h| geniibus. Sic eiiim Con-
sensum prsebere debemus. Quisquis vero conaius sianlinus qubhdam piissimus imperalor, Romanam
fuerii tenlareproliibila, senliet censurani canonicam rempiib. a perversis hiolorum "cuiiihus. revbcans,
CAP. 14.— Deillo qui contra ' decrelum
'' "' episcopi omnipoienti Deo noslrp Jesti Christo secuiri subdi-
verierit.
venerit "dit, seque ctim subjeclis populis tota ad eum
(Gregor.dicii:) Si'quis contra decrelum
ab Ecclesia g menle converlit. Unde factum est, ut aiitiquurum
episcopi, abjicialur. nomen suis vir ille landibus vinceret, et
CAP,15,—Admonealur imperalor, ut constitulis apo- principum ianlo in opinione praicessbres siios, qiianto el in
slolicw sedis oblemperel.
nunc itaqtie yestra gloria
(Ex decrct. Anaslas. papw.) lllttd vero peculiarvus bono opere siiperaret. Et
pro auioreimperii veslri,,et beatitudine quam con- cognitionero unitis Del, Palris, el Filii, el Spifilus
sequi poierii regnum, pro aposlolico officio prsedi- sancti, regiinis ac populis sibiiiiel suhjcctis fesiinct
camus, ut sicul decet, ,el Spirilus sanctus dictalj infuhdere, ut anliqiios gciuis suse reges laudibuS
irioiiiiis noslris obedienlia prsebeatnr, tii bona:oiiinia ac meriiis iraiiseat : et quanilo in subjectis' suis
veslra respublica consequalur, .sicui in Exodo pror eliain aliena peccatn deterserit,, taiito eii.im de pec-
hiitiitur. Si audieris vocem DonviniDei tui, et quse catis propiiis anle omnipotenlis Dei terribi:e exainen
placenl feceris corani eo, et obedieris :pra;ceptis securior fiat. Proeterea scire vcslram gloriam voln-
ejii-c, et custodieris oivvnemjusliliam ejus, omnem nius, qtiiasicut in Scriptura sacra ex verbis Doniini
infiiTiiitatein quam impoiTayi jEgypliis, non impor,- binnipoleiiiis agnoscIriviiSj prsesentis inuridi jiun
iabo in le. Ego enim sum .Dominus, qui salvuni ierminus jiixta esl, el sanctorum regiiuiii venfuriim
facio te. Et illic ilerum luba pplenlissima canilur;: est. quod nullo unquani pOlerit finefiniri.' Appfo-
Et liiinc, lsrael, qirid Doniiiius Deus luus posttikil C pinqiianle autem eodem mundi termino. miilia'-iiri-
a te aliud, quani ul timeas Domfnum Deum tuum rainent quse antea non fuerunt, yidelicef imihtita-
et aihbules in omnibus viis ejus, el diligas eura, et tipnes aeris, lerroresque de Ctelo', et conira" ofdhia-
seryias Doiiiiiio Dep tuo ex toto corde et ,ex tola lionem lempofum tenlpesiales , bella , fames ,
mente lua? Custodi prsecepta Poiiiini Dej tui et pesiilentise, terrsemotus per ioci», quse tamennon
justilias, quas ego liiandabp libi. Uxc me sngge- omiua riosiris diebiis yeiilura sunt, sedpost nosifos
renteni frequentius, non spernat pietas lua.ante dies subsequenlur. Vos itaqhe si qua ex his evenire
oculos habens Domini in Evangelio verba : Qui yos inteiTa vestra-cognoscilis , nullo modo veslriiiii
audit, me audit, et qni vos spernil, me speriiit : animuni perturbetis : quia idcirco hsec sigua de fine
et qni.me spernit, spernit eum.qui me misil. N;vm seculi prsemitluntur, ut de animabus nustris deliea-
el Appslplus concineusStalvaipii nosiro, ilaioquilur.: nvtis esse solliciti, de. morfis hora suspecti, et
Quapropler qui havCspernil, non lio.minemspernit .venluro judicii in bonis aclibris invehianiur esse
sed Deuni, qui dedit spiritum suum, sanctum.ji prseposili ,
nobis. Peclus clemenlise. vesirav .. sacrarium es" CAP. 17.— Alia adnioniiio principiim.
piiblicse foelicilatis ,-,nl per insiantiam yesiram , :.Ex. reghl. ad J_ustinum imperalor. Sicilim,ca-
qiiam velut vicarium pra^sidere .jussit in lerris..;D pite 2.).Quod iingua loquiiiir, atlesiatur coriscientia :
evangelicis, sposlplicisqtie. ptsecepiis non durajsit- quia dudum vos et nullius (ligiiiiaiiS PCciijpalionibiis
perbia resislatur, sed per obedientiam, ,quse siint .ihiplicatos niultum. dilcxi, muliumque venei^alUs
salutifera, coinpleaiilur, sum. Ipsa namque incessus Veslri, mbdestia qiilbus"-
CAP. 16. —Generalis adinoniiio.regum.... , dam.conatibus exigebat, ut diligi etiarii a nblenie
(Ex regisi. ad Adilbetcuni regem Francorum, cq- debuisset. Et cum vos venisse ad adiriiriistfaridariv
. pite %M.) Propler ,boc. pmnipolenS. Deus • bpnss prseiuram Siciliic audirem. valde gavisus surh': et
. quosque. ad popiilonim regimina perducit, Ul :per ,' quia quaivdara inter vos atque eccIeSiasticbssiihifi-
cos pinnibus , quibris prselati fuerint, dona susc lationem subrepere coiriperi, veliemerilissiriibcoii-
. pOteslaiis • impendat : quod . in Anglprum gehle , trislatus sum. Nunc vero quia, ei vos adriiiriislra-
. factura cpgnpyimus;, cui yestra gloria idcirco est . tionis cura, et me studium hujus 'regiminis occupat,
. praeppsita, ut boiia quse vobis concessa-sunt, eiiara iii iaiitum nos recle diligerc speeialiter pbsSuirius,
subjectsc, yohis.gcnlisuperno benelicio.resla.u^eiiiur. iri quantum generalitali hiinimb'hbcetrius. Unde
;,,Ei ideo, gloiiose fili. cani. quatn accepisti diyinitus, per oninipoteiitem Dpih5iium',rbgp'. iri cuj.iisii«-
8M BURCHAftDl WORMACIENSISMplSCOPt &06'
iiieiido judicio nostforuhi actUurii posiluri rationem ___: debeat erhendafe. Nec enira dissimulanda sunl quav '
suirius, ut ejus respectum seriipef gloria vesira anTe ': dicimus; quia qui eriiehdare pplest et negligh, par^
oculos habeat, ct iiunqnam qubdlibei, ex qrio inter , ticipeni se p.focnl;diibio;:delicii•.conslilui.l.j. Proyideie';;
iios vel parya dissensio proveniat, admiitati Nulla ergo animse veslrse, providete,nepptibus:quos cupiiis _
vos Jucra ad injustitiam perlrahant. Qiriim sit vita regnare feIicilef,.pfovidete pfovinciis,, el pfiusquam. '<
brevis aspicite, ad quem quandoqiie ituri estis judi- creator nosler maritini Suaftvad fefiehdiuii excutiat,
cem, qiiijudiciariam poteslatem gCritis, cOgilale. Sp- de correctione" Iiujiis sceleris stiidiosissirne- cbgitalei
jefler ergo intueiuium est qubd cuncta "lucra ivic ne tanto postriiodum aefius feriat,:qrianfo rivodbdili-"
felihauimiis, el solas dispensaiivorum htciorum tius et clemcnlei' exspectat. Scitole autem quhv
causas, nobiscum ad judicium deporiamtis. Illa ergo magnum Deo noslro sacfiriciiinTpIacaiionisolierelis,^
nobis sunt commoda qiiserenda, quse nequaquam si tanii Jabem facihofis, de vestris citius-fHribus
inors adiniat, sed raansura in pefpetuum prspserilis ampiu.atis. Datum die x, Kaibridi ' ;Julii, iriaicft"-
iitse finis ostendat. , quarta. ""'. ; •' ,•' --' '--:> : •:.!':•
CAP.18. —ilem adhoftatib principnm. .CAP.20.—^ Dtf-chUeirire.'' :;:-:"
(Ex reg. Greg. ad Gennadium Pairiciuiit ei Exar- (Ex reg. Gfeg; adTeitderhvM-'tege'iii:Fraricpiiihi.":'1-
cltwn, capite 73.) Si nonex fidei merito, el Christianse B capile 275.) Excelleiilise vestioe"hidexTjbrdisbplslolai
religionisgrnlia lanlse excellentise veslrse liellicorimi quanla in vobis: fulgeat CUIIIregia potesfale, prur
ncluum prosperilas eveniret, non summopere mi- ,, dentia, ita luCrilehii' copia"sehrioiiis fcdbcuit,iit dtii
randa fuerant, cum sciamiis haec etiam antiquis bium esse non valeat; quidquiil laiidabile-de ybbis'".
bellorum ducibus ftiisse concessa* Sed cum fuluras fahia liaiTaverit. El Tjuoiiiahl adliofiatioiieiii "nbsirairi
Deo largieiile.viclorias non carnali providentia, sed regiis animis, per latidis prsstiicainenta placuisse
niagis oralionibus prsevenitis, fit-ut hpcin sluporem signaslis, ut 'quidquid ad Dei npslri cnltum, quid- ,
venial, qtiod gloria veslra non lerreno consilio, sod ; -quid' Ecelesiarum. revereiuiam, quidquid ad lionb-
Deo desuper lafgiente discedat. lbi enim meriiorum renv perliiicre cogn.osciiis sacerdoium, sludiose slri- .
vestrorum Ioquax uon discurrit opinio, quse et bella tui, et veliiis ih omiiibus custodife, iterata vos per
vos frequenter appelere, non desiderio fundendi vcsiram mercedem adhoftaiione pulsanius, ut coiir
et siciit dudum -scripsir
sanguinis, scd dilatandse causa reipublicse. in qua gregari synodum jubeails,
Deum coli conspicimus, lbqiieretur, qualenus Chiisti niiis, corporalia sacerdoiibus vitia, et Syirioniacai
npmen per subditas gentes. fidei prsedicatione cir- haeresis pravilalem, oirinhirii epjseoporumdeftnilione
cum quaque discurrerel. Sicui enim exteriora vos daniirari, afqiie a regni veslri rimputari finibus, jaj»,'
yirluiiim opera eniinenles in hac vila consliluuril : G ei.ilis, nec plus illis per pecuiijamobtlnerej qna|ii,;:
iia et internorum ornamenta, ex corde mundo pro- prsecepta Doniiuica . pneciphint . perniitlaiis.- Nam ;:
cedeniia, hvfulura vila ccaleitium gaudiorum parli- •dum oivmis avarilia Idplorunv siliservilus, qujsqu.is
hanc in daridis liorioribus et maxime ecclesiasticis ,
cipatione jlorificant.
CAP.19: —- Qualiter sludendiimsii regibus sacerdo- vigilanler iion prsecavel, infidelitalis perditloni stib;-,,
lumrel poputi peccalq ulcisci. jiciur, etiam si leriere fidern quariiTiegligiiyideafur.....
{Ex reg, Greg. ad Brunilufdam reginam Fran- Sicut eigo cohtra exteriores-hostcs, ila quoque cpri-
coium,capite 272.) Cum seriplum sil, Justitia elevat -tra intefiores aiiiinarura advefsarios studete esse
genlem , iniseros autem populos fac.l -peccatnriv., soliicitij ul pei' hoe quod Dei nostfi inimicis fldeli-
tunc regnum slabiliri erediltir, cum ctilpa quse co- ler repugnaiur, et liic feliclteripsiusproleclione re- .
gnoseitur, cilius emendalur. Multorum igiiuf ad nos gnetis, et ad seterna postmodum gaudia ejus duce
relalione pervenil.quod dicere siiie-afflictionecordis gratia veniatis. ; . ..: ,
nimia non valemus, ita quosdam sacerdotes in illis CAP.21. —-Quodmullfftum sqlqtnen iii, Si prridenitis
;
parlibus iinpudice ac nequiief cpiiversari, ut et au^- viri regibusadhwreant,
dire nobis opprobrhnn, et lamentabile sit referfe. " (ExregeGreg. ad Asclepiodqtum. Patriciuih Aii-~
Ne ergo posiqua.m hujus nequiliae hucusque se te- giof., capiie 271.) Prudentes yifos, sicul estis, regibiis .
tendit opinio, aliena pravilas aul noslram animani, adhsefere, iiuillprura solamen est. Nam dura;prseslafi
aul vcsirum regnum peccati sUl jaculo ferial, ar^ sibi lociira ad aniinse aatuiri ulilifateiri iritelliguhii
denler ad hsec debemus ulciscenda conshrgere, he cerluni esi, quia mercedis caustis alias ubfihyeniuiit
paucorum fames, muliorum esse possil pertlitio. non pfseponuhl,
Nam causa sunt ruinse populi sacerdotes riiaii. Quis CAP.22. — Ul tegiim ndversarii excomhitXntcentvr,
enim pro populi peccalis se inlcreessor objiciat, si (Ex concilio apud:Lquriacuin,cqpile-i5.) Siquis
sacerdos qui exorare debuerat graviora committai? 'potestatl reghej quse nori"est juxa Aposloium.nisKa
Sed quoniam eos quorum hsrc Joculio e&l inseqiii, . Deo, contumaci et inllaib .sphilii contradicere,-'vbl
necsollicitudo ad requisiiionein.neczelusexcilalad resistefei prsesumpserii, et*e_jusjusiis et raiionahi-»..,,'
1
vindiclain : scripta ad nos veslra discurrant, ut libusimperiis secuhdura Deumel;;auctoritatem",Efe',._
personam si proecipitis (um veslroe auctoritatis as- clesiaslicam obtemberarenoruerit,•analhenializetur»,.,
sensu transmiltamus, quse uria cuni aliis sacerdo- be illis qniprincipi nbnobedier,eni. ., •.
CAP:.'-BSi.-r—
tibusbsecpt subljliterqusereite, el secundum Deum : (Ex-cqncilio,Tblelqn.) Irilibroregumiegituf;:QJtl,,..
gftl DECRETORUM IJBRl XX. — LIBER DECIMUS QUINTUS. 002
non obedierit principi, morte moriatur. In concilio'.A et nunc ita pro unius cujusqiie uiililale principis
aulem Agalhensi prsecipilur Ut analhemalizetiir. nvodereniur discretione, sicui eosprospexeritiveces-
CAP.24. — be illisqui in qdvetsitalc propriw gentis sarios esse palrise, et sic illis imparliatur henigiijtas,
-.:..;•; ;:fl'i_ipqtfiwculpdbiieS inveniuniur. VitIn cseteris maneat gratia, ef pbtestas, quai.tenus
\Ex eodem.) Nobis Igilur ralio persuasit synodalis ila oirinia iri rebus juste conquisita liicrentuf, ui pp-
decernere, ut quicunque laicorum adversitaie pro- steris reliiiqiiendi, velquibiis voliintas eofum decre-
priae gentis, aut patrise ,-vel regise poleslalis, ad vi't, conferendi, sponlaiieo fnianlur arbitrio. Csete-
exleras paries se confefendo noxius fuerit ultra re- rum, si infidelis quisquam in capite regio, atil inulilis
pertus, perpetua sil excbriimuniealione damnatus. el in rebus comniissis exslileril, in clementise vesirse
riuhqnam illiprselerin ultimomortissusecommuriio manu postestatis nulu conslel liujusmodi moderaiip.
irlbuattir. Fas est eiiim indubium deducere jus poiestatis, cui
CAP,23. — Ui riuiluspmsumatprincipe vivenleqliuin omn.inmgubernatip siipernp'conslat deiegata judicip.
"eiigere regem. Quodsi post ejns discessum quispiam reperlusfuerit
(Ex ebaein cottciliojr', capile 17.) Qtianquam in v vilse fuisse infidelis, quidquid largitale ipsitis in rebus
coricilip anleripri quod anno primogloriosissimi habuit, conquisitis careat, confiscanduiK,et fidelibus
prihcipis hostri habiiuni est, de hiijusniodi re fuerit II
1 largiendum. ..._'.
prbmulgata senterilia : tanveii placet Iteraia juxla CAP. ^S,— De sbbble" " ';
qiioS convenit custbdire; iiaque regis viia coiisiarite, iegum '"["'.'.
nuilUs sibi aliquo bpere, vel deliberaiiqne, seii cu> (Exeodem, capiie 16.) Siciit insolenlia maloriuri re-
juscunque dignitalis laicus, seu gradu episcopatus, gunvodiosasemper et execrabiJis exislit subjeclis:itaf
pfesbyterii, aul'-diacbnii cbnsecraius, cseterique cle- bonorum provida ulilitas amabilis efflcitur pppuhs.'
ricalus pfficiis deditiis, ftijurum regem prpvideaf, Qtiocirca quis ferat, aut quis lalem erranteni -
corilra viveritis rsgis ulililalcm , etprocul dubip yo- , Christianum yideal, quircgiam .soboicm.aut posfe-
lTriiaieih, blaridhnehto, vel suasione per eamdem- riialem coneturexpoliare rebus, aut privare digni-
speni, aut alios in se tfabal, aut ipse in alium ac- tatibus? Quod deinde ne fiat, generahs .promalUr
quiescal. Iniquum enim et valde execrabile a Cliri- principisfiliis.sentenlia nostra, id est, de prscsentis
slianisdebet haberi, fuiufi lemporis illicifis prospi- excellenlissimi Ginlilaniregis posterilate denlur apla
cere, et vilai Suseignaros ventura disponere. Quod si a nohisdecrefa, ut ea qusc synodus prselerilo anno
quisquarii jam talia iniqua deliberalione cum quo- .hiliac Ecclesia habita conslitini, circa omnempo-
cunque est medilalus, hoc sibi noverit esse sacerdo- 1 slerilaleni ejus.universitas legni sui conservet, hoc
iaii moderalioive concessum, ul si venialiter poscil,- .esf, ut prsclvealur filiis ejus ddectio benigna el firma,
lioc sine mbfa prseseritis"principis" auribus studeat et tribuantur, ubi loci opporlnnitas cxhibuerii, de-
publicare. Si auiem obiiiicat et. deiiberalionis suse fensionesada;dmhiicula justa, ne dercbus jtisteprofli-
machinameiila, iioluil dicere, pessimb "plectalur ana- gatis, aul parenlum dignitalc piocuralis, vel largi-
ihemaie.' late priiicipum aul alicujns impensi'-, aut etiatn pro
CAP.26. — Ul nemb inlendai in inieriinm regis. pieiate debilis, fraudentiir qualibet insidia callidila-
(Ex ebdem, captle 18.) Jani quidem in.anle.ce.dciiJLi.tis, neve a qubquam lsedcndi eos prsebeanlur argu-
uiiiversali Synodo, saluli nostrorum pnneipuni cpn- ftierila iriachihationis : quia dignum esl, ut cujns
sfat eSse corisultum , sediibel iterare hene sahcita, regiiiiine babemus securitaiem, cjus posierilati de-
"eldlgna aucloriiaie' munire sahibriier ofdiiiala. cretb conciliiiriiperliamus qiiielcm.
ldeoque coriiesiamur cbrairi Deo, el binrii ordihe aii-
geiorurii, coram prophetarum atque apbsiolorum, CAP,29, — Quqd quidquid commotus animtis fecetilt
velomfiiuni inaflyfunT cliorp, coram pnihi caibolica hocjuslum putel.
Ecclesia,:eiChrisli arihoruhi coetu, ut nenio livfendai (Ex rege. Greg. ad Muuricium Augustum, capite
215.1 Omnipoleiili Deo reus est, qui sereiiihsimo do--
iiiiiiterituniregis.neriipvilaniprincipisnebe.atlrectel,
nemo fegiii euhvgiibernacuiis pfiyef, riemp tyraniiica V-.Hiiuoin omne quod agit ci loquitur puius non esi.
praesunipfibne apibehi rbgrii sibi usurpel,.*nempquo- Ego aulem indignus pietaii-, Aestrje famulus, i:i hae
. libel machinamerito iri^jus adversitatem sibico.iiju- ,siiggestibneiTiea,neque ul episcopus neque ut scrvus
fatbrUm marium associet. Qubd si in quopiam horum •jiifereipublicse sed jure privalje loquor, quia se-
!quisquani liosliofuni teiheraiid ausri prsesumptor renissiriie doniine, et illo jiim lempore domi-
"exsiiieritjariaiiieiriaie diviivo pefcussus, absqiie ullp : nus iiieus fuisii , quando adlu.c doiiiinus oranimn
remediilbco, liabeatur"cofldeinhalus setbriio judiclb. -noii.eras. Illa pra'positoruni solliciludo utilis , illa
': CAP.27. — De fidelibus regriin. [ [ : [ ;est icautela laudabilis, in qua loitim ratio agit,
(Exeddem.) Prbiride"'decrevit cbnciliuhi sancfuni, et furof sibi riil vindieat Resiringcnda crgo suh
birtries qui jpro fidell bbsequio, et slricerp"sbrvitlij, -ratione polesias esl, nec quidquain agendum piius
vo!iinlaiibiis;veiiussis 'piaruefint pririeipis, totaque - ijuam coivcitata ad traiiquillhaiein mens" redeat,
intentione salutis ejus CUstbdiam, vel vigilanfiara Nairi cbmraoliPnis tempore, jusiuin pnlat iia quoi
''•
habueriht fegni,: a .successoribus heca dignitate, '': feceriu ::"-'
neca febus pfistiiusctuisa repeilaniutihjusfa : se'd
903 '*'iVi-',;r:;'-'""..' RVRtHARDI :WfiRMACIENSISEPJSCOPI '"'__ §04
CAP.30. — Qnod 'Aiicipresbytetos, qui ecclesias ilio- A ofTehdunt, Gubernationes in quotidianis vitse COIII
rum tenenl, non aliud quam divinum officiumfacete meatibus prselalorum adminiculo deslilufse fati-
coqunt. sctmt.
(Ex diclis Auet :Ajlmoneo vos, dilectissimi, Deum
CAP.33.—' De ilto qui pro calholica fide tributaliolies
timere, sacerdoles honorafe, redtlenles eis debilhiiv , , palilnr
sanctitatis, ut Vobisadjuvanlibus ipsi ihconlurbati va- (Ex concilio Car:liagi,,capile 43.) Cliristianum ca-
leant alque seeuri, saliiiaria prsedicare, et fegulam Iholiciiin,
ecclesiasiicum ila clerici qui pro catholica fuie, et pro ecclesiaslicis
alque vigofeni r.oriservare, rebns, et Clirisliana religione iribulaiiones palilur,
oniives suis stiljnceaivt episcopis, et ab illis docean- omni
hpnore a sacenlolibus hoiiorandum, eliani et
tur. Prsecepluni quippeesla Dohiino : Reikiite quse diacoriiun vicius ei miiiislreiur.
siint Csesaris, Caesari, quse et suni Deo. per
Dei, Aposto- GAP.54. — De hwredibus, si
licum praeceplUni vobis mahdo, ul nullus secularis jussa teslalorts non im-
pleverinl, ul episcopus adimpleat.
clericum in suum habeat obsequium, sed illi cujus (Ex coticilioMognni., capiiei.) Si hseredes jiissa
signaculum in eapile habet, menle deserviat et cor- lestaloris non adiinpleverint, ab episcopo loci illius
de, educalusin his quse a suo prsecipitiniur episco- , omnis res, quse his relicta est, canoniceinterdicalur,
po. DelcSlabile esl enim el iniquum opus, clericum „ cum fruclibus, et cseieris eiuolumehtis, rit vota de-
in Judis inveniri, aut cuni accipitribus, yel venalio- fuiicti impleantur.
nibus degere vitam, lanlisque seenicis causis saucia- CAP. 33. — Ut laici
quamvis rsligiosi ecclesiaslica
lum, ad episcopauim aul presbylerium, vel quibusli- non disponatil.
bltpsacerdoialibiis ofliciis accedere, non bonis, sed (Ex eodem, capite S.) Laicis, quanvvis religiosis,
lriilis vitiis pleiuini. Scriptum namque est : Qui t!i- iiullo modo deecclesiasticisis facuifalibusaiiqiiiddiS-
ligilis Dominum, odite maltinv. Nam et hoc horta- poiiendi unquam allrihuatur facultas.
mur Chrislianiiatem veslrnm, ul juxta sanciorum CAP.56. — Deillis qui res Eccle&ima regibus pelunl.
canonuni insliluta, nec Ecclesiis a vobis fundatis (Ex conciiio Lugdunensi, capite II.) Qui res Eccie-
aliuiule veniens presbylcr siiscipialur, nisi a vestrav siae .pelunl a regibus, et horrendaa cupidilatis im-
Ecclesise fuerit episcopo consecralus, aut ab eo per piilsu egenlium Subslantiam rapiurit, irrita iiabean-
commendatitias litteras suscipialur. Multienim sibi- tur quse oblinent; et a communipne Ecclesise, cujiis
. iiieiipsis nieridaces, mulloiies servi cujusqtiara fugaui facultateni aiilerre
cupiunt, excludantur.
arripienles, dominis suis semelipsos quasi conse-
CAP. 57. — Deeo,si epk-cppus ecclesiaslicum,et
craios presbyleros annunliani, dum non sint. Sunt comes, seculare placilum una die condixerinl.
anterii ministri diaboli et non Dei, el-qui eos susci-
Q (Ex concilio Triburi., cui inierfuit rex Amotphus^
piunl simililer ': quia scriplum esl : Vidcbas fiirem , capite 9,)Cum autem episcopus Ecclesiara aDoniino
et cuin eo currebas, eie. Deo sibi commissani regens, episcopaium circum-
CAPi 31. — Ut Jixdwi super Christianos non po- euuilo perrexerit, e't placitura canonice consthu-
nanlur. titm decreverit, popiiluinaue sibi couimissum illo
, [ (Ex concilio Meldensi, capileZ.) Ne Judsei adraini-
inyilaveril, atque conies eadenv dieseiens placitum
. stralOrio usu sub ordine villicoruin aique actorum ab
episcopo condictum, vel nesciens placilum cum
. Christiaiiam familiam regere audeant, nec eis hoc a
lieri Si yero conlra hsec populo suo condixerit, el banno iliuc Venire prsece-
quoquain. prsecipialur. qnis coinilis onines postponant, el coiiies
. ageT'eprsesumpsei'ii,si episcopus. presbyier, aut dia- peril, placitum
coiitis fueiit, proprio suiniiioyeaiur gradu : si vero ipse.idenique popiilus posl episcopum fesline per-
. moiiachus fueril, conimunione privetur. Simililer et gant, scientes se non illic seditiosa conteiiiione
laicus. Et si perseveraverinl inobedienles , anathe- decertare, sed pro fide calholiea invigilare, uon
cuniulum peciiniaruni sed hicriini congregare ani-
niaiizenlur. liiarum. Unde in cailem beati Clemenlis epistola •
CAP.32. — Quod sancla Ecclesia unum Pairem ha-
fiis beul in cwlis:. Vestrum, qui JcgaiioneDoiniiii fuiigimhii, est docere
(Ex COIICMO Cabillon.:cqpik.51.) Quiaergo conslat D populos": eorura veroesi, vobis obedire in Deo. Et
in Ecclesia diversaruin condilionum homhies esse, in epistola Alcxandri papte successoris Evarisli : Si
nlsynt nobiles, el ignobiles,, servi, coloni, inquilini, quis autem legationem vestram impedii, non.unius.,
et cselera huj'usmodi nomina, oportet, ut quieunqne scd muliorum profecliim averlit. Et sicut multis.no.-
: eis prselali; sunt, clerici, sive .laici, clementer erga cet, ita a muliis esl argiiendus : et quia Dei causam
ebsiagant, et misericorditer" eos traclenl, sive in impedit, el siaium Ecclesise conturbat, ideo a limi-
eiigendis ab eis operibus, sive in accipiehdis tri- nibus ejus arcealttr. Quapropter nulhis comes, nul-
bulis, et.quibusdam debiiis, scianlqne eos fratres lusque judex, nullus omiihvp in clericatu, vel secu-
subs -esse, et unum patreiri babere Deumj cui sic lari habitu constilutus,.legaiione episcpporum im-«
clairiaiii;': Pater noster qul es in; coelis, unam .ina- pediat, yel conlurbare prsesumat. Ut aulera unani-
trem Saiictain Ecclesiam, quseeos intemerato: sacrl iiiitas et cpncordia sit inler episcopos el comites,
foritis Uterp gignit. Disciplina igitur eis misericbr- plaeuit, ut si quis episcopus dorai residens conven-
dissima, et gubernatio opportuna ailhlbenda esl. tum populi esse voluerit, et comeSj nihiloniinus ,in
; Disciplinsein diseipljha tft vivendo, auclorem suuni ipsa eademque die placiUiin coiiriixeril,•;effecf\tin
903 DECRETORUMLIRBT XXviS M8ER DECIMUS QUINTUS. jBWG
oblineai qui prior ihdicaverat. Salva lamen dignl- ^t aiicujiis ex paujiere diyiiesfacii, et qiiod juxta pp-
' tesiatem a pophlis exlorqiiere poierat,
iaie,etpotestate episcopi. ,'.' saepe mise-
CiP. 38. — De regibus bene tegenlibus. rieordise clemenlia donat. Dedit Dens principibus
- (Ex dictis S. Isidor.) Qui inlra seeulum bcne praesulaluiii pro regimirie populorura : ei illis eos
tempontliter imperat, sirie fine in perpeluum regniit, pfseesse voluit, cum quibus iina est eis nascendi,
el de gloria seculi hujiis, ad selerriam iransmeal glo- nioriendique conilitio. Prodesse ergo debet populis
riain. Qui vero prave regnum cxerccnt, posl veslein prineipalus, nonnocere, nec dominando preinere,
Jiilgefltem, et lumiha Iapillorum, niuli ei miseri ad sed condescendendo consulere; ul vefe sil ulile hoc
infema lorquendi desceiiduivt reges a recie agendo poleslalis insighe, et donum Dei pro .luilipne utan-
-vocatisunt,ideoque rect faciendoiegis riomeii tene- liir membrorum Chrisli. Membra enim 'Cliristi, flde-
iur,peceaiido'aivriitiliif. Namot virossanclos proinde les surit populi: quos dum ea polesfaie quam acci-
reges vocari in sacris eloqriiis, eo qnod recte aganl, piunt, opiime reguiii, bonani uiique vicissitudinem
serisusque propfios bene feganl, et motus his resi- Deo largilori rcsiituuiil. Bonus rex facilius adjusti-
slenlcs sibi ralionabili discrcti'oiie'componant. Reele liam a delicto regrediiur, quara de juslilia ad «leii—
igituf illi reges vocsinlur, qui lam semetipsos, quam clum transfeftur : Ut rioveris hoc esse casum, il^
subjecios bciie regerido motlifieare noveruiil. Qui- B lud proposilum. In proposito ejiis esse debet, nun-
dam ipsum rioriien regiminis, ad immariilatem trans- quam egredi a veritate : quod si casu litubare cpn-
verluht crudelitalis : dumque «id culmeh potesiatis ligerii, mox resnrgere.
venerint'; in apostasiam slalim labunlur, lantoque CAP.40. — Depalientiqregum,
se luriiore menlis exlolhinl, ut cunctos subditos in (Ex dictis ejusdem.) "PleiTimqiieprinceps jtisfus,
srii comparatione despicianl, eosque quibus prseesse eliara malornm errores dissimulare novil. Non quod
contigil, tion agnbscarit. Quibus congrue per Ecc'e- iniquilati eorum consentiat, sed quod aptum lem-
siasieh" dicilur : "Ducem te constilwi, noli extolli. pus correctionis expectet, quando eorum vitia, vcl
Duni riiundi reges se cseleris subliniiores senliunl, emendare valeat, velpunire. Multi adversuspr-iiici-.
inortales tainen se eSse cognoscanl : nec regni glo- pes conjurationis crimine deleguntur,, sed probare
riain, qui iii seciilo subiimaiilur, asp.icianl, sed opus volens Deus clemeriliam principum, illps male cpgiT
qiiod securii ad inferos deportant, inlendant. Si ergo lare perniillit, islos non.deserit. De.illorum maio,
carebunt hujus lemporis gloria, illa agant, qiise post bene istis facil : (Uun culpas quas illi agunt, isti
fiiiem Sinefine possideanf. Dum Aposlolus dicat: mira patienlia intlulgent. Rcddere maliim pro m.aJo.
Non ekpotesias, nisi a Deb. Qiiomodo per prophe- . vicissitudo est jiistitioe. Sed qui clemenliam addit
tara de quibusdam potestatibus diciiur : Ipsi regna- *- justilise, non iiialum pro malo culpalis. reddit, sed
yerunl, sed non ex me? Quasi diceret : Non me bonum pro malo offensis iniperlit.
propitio, eiiam, sed me iralo. Unde infeiius per CAP.41. — De deliclis regum seu exemplis.
enndem Prophelain dicit : Dabo, inquil, tibi fegeni (Exdiclis ejusdem.) Diflicile est principein regredi
in furore mep. Quo nianifeiiius elucet, bonain, ma- ad melius, si yiiiis fueril implicatiis. Populi enim
lamque potestatem a Deo ordinari : sed bonam pro- peccanles, judicem metuunt. Reges aulem, nisi solo
pitius, malam iralus. Reges quando boni siirit, iiiu- Dei tirnore, metuque gebennse cberceanlur, libefii
neris esse Dei : quando vero mali ,sceleris esse po- in praecepsproruunl, et per abrnplum licentise, iri
puli. Secunduni merilum enim plebhnn_. dispohhur onine-facinusyitioruui labuiilur. Quanto quisque in
vita rectorum, lesiaule. Job : Qui regnare facit. snpcriori constituius est loco, tanlo in majori conver-
bypocritam , propler peccaia poptili, irascerite enirti saiur periculo, elquanto spieridoris honbfe quisque
Deo talem reclorem pppuli suscipiunt, qualem pro ceisiorest, laiito, si delinqnal, peccalo majpf esi.
peccalo nierenlur. Noivnunqiiam pro nialitia plebis, Poienles enim, polenler lormenta patiuntur. Cui
etiam reges.nuilarilur, et qui ante videbantiii' esse enim plus committilur, plus ab eo ekigitur , etiairi
liohij acceplo regnoiiunihiiqui', p, cura mensura pGenarum.: Reges vitattv snbtlitortira
: CAPV:?!}.^--Dsendemre.. .,-',• facile exemplis suis, vel sedificant, vel sUbvieitilnt,
(Exdiclis ejusdemi)Qui recte' uliturregiiipotesla- Ideo principem noh oporlel delihquefe , rieTofriiaiiT
te, ilase prseslaie oiiinibus debet, ufquarito inagTs; peccandi facial peccati ejus impunitalicentia.r Nam
lionoris celsiludii:* claret", lanto senieiipso riienienii rex qui ruil in viliis ,'cito viam bslendil' brrbfis.
huiiiiliet proponeiis sibi exemphuvi bumilitatis -Da-• Sicut legilur de Hieroboairi, qui'peccavit,' et peccare
vid.qhvde suis lherilis iioii lumiiil, sed humiliief•" fecit Israel. Illius auiemasefiiiiiur, quicquid:exeni-
scse. dejicieris, dixil": Vilis i.ricedahi, el vilis appa-•. plo ejus:a subditis pefpetfatur: Sitiut rionrihilibb-
rebo aiiie'-Deum' qui elegif me: Qui recle ulituf -' iiofura pririeipum Deo placitaiacta seqiiurituf'.i:iia'
regnipoiesiateiforhiamjustitise, faclisiriagis, quariji; facile multi prava eovum- exempla seclaritrif T plefi-
verbis iiislilueti Iste . hnlla prosperitate:: erigitur, , qne aUteni apud iniqUPs pfihcipes riecessitale iriagls;
juiJla adversitate tufbatnri Non Tiinitllur propriis ; quain voto mali:existiiril', duiri impbriisieoflim olie-
yiribus, riee a Dominp receiiet cor ejus. Regni fasti-• (iiunt. Nonnulli aulem, 'Siciitprompii;:suht seqiii re-
gium, Jiumili praesidci aniirio. Non eum di?:leclai-hii- ges in malum, -sicpigii siinl.iriiilarl illos iri l.oriiiriL
quitas,Tion inflammai cupidilas : sine defraudalioive; Ssepe uride hiali reges peccarit', iihie^lvbhijhsiiiicaii:-'
PATROL.GXL. 2S
967 BURCHARDI WORMACIENSIS EPISCOPI 908
tuf : dum praecedentiiim cnpiditatem el malitiara _. 4 principalisimponat, et ut hene rationem nvercaiuiir
corrigunt. Nam re vera peccalis corum communi- virlute poteslalvs impertiat. Cognoscant princi; es
cant, si quod illi diripuerunt, isli relentanl. Cujus seculi, Deo debere reddere se ralionem, propter
peccatum quisque sequilur, necesse esl ul ejuspoe- EccJesiam qtiam a Chrislo lueiidam suscipiuiit. N III
nam sequalur. Neque enim erit impar supplicio, sive augealur pax et discipliua Ecclesise per fidiies
ciijiis errore quisque par esl, ac vilio. principes, sive solvalur, ille ab eis rationem exigit,
CAP. 42. — Quod reges legibus leneanlur. qui eorum poteslali suam Ecclesiam credidil.
(Ex diclis ejusdem.) Juslum est, principem legibus CAP.44,—Cur Deus alios qd libertatem, aiios aulem
obtemperare suis. Tunc enim jura sua ab omnibus ad servitutem disctevissel.
CuSlodienda exislimet, quando et ipse illis reveren- (Item ejusdem.) Propter peccalum primi hominis
liam prsebet. Principes legibus leneri suis, ne in se humano generi poena divinitus illala esl seiyis, ita
posse damnare jura , quse in subdilis conslituunt. ut quibus aspicit nqn congrue libertatem, his misc-
jiista enim vocis eorum aucloritas, si quod populis ricordius irroget servitutem : et licel per peccatum
probibent, silii licere non patianlur. Sub religionis humanse originis, tameu sequus Deus ideo di.screvit
disciplina seculi poteslales subjectse sunt. Et quam- hominibus yitani, alios servos constituens, alios do-
vis culmine regni sint prsedili, vinculo lamen fidei B minos : ul licentia male agendi servorura, poieslaie
terientur aslricti, ut fidem Christi suis Iegibus prse- domiuantium reslringalur. Nam si pmnes shie melu
dicent, et ipsam fidei prsedicationem moribus bonis fuissent, quis esset, qui a malis qtiempiam cohibe-
cpnservent. .,-" rel? Inde el in geniibus principes, regesque elecli
' CAP 45.—De discipling "rcgum in Ecclesia. sniii, iu lerrore suo populos a malo coercerent,
(Ex diciis ejusdem) Principes sseculi noniiunqiiam aique ad recie vivendum legibus subderent. Quan-
iiitra Ecclesiam polestalis adepise culmina lenent, luni ad poense ralionem, non esl personarum acee-
utper eandem pbteslatem, disciplinam ecclesiasli- plio apud Deiui), qui iriundi clogil ignobilia ef cp.n-
cam rivuniant. Csetefiiin intra Ecclesiam potestales leiiiplibilia, e'l quse non sunl, ul ea quse sunt, de-
iiecessarise non essent, nisi ut quod non proevalel sa- slruerel, ne glorielur oninis caro, hoc est, caraalis
cerdos-eificere, per doctrinse sermonem, poteslas poleniia coram illo. Unus enim Dominus, sequaliter
hocimperet, per disciplinse lerroreni. Ssepe per et doininis ferl consultum el servis. Melior est sub-
regnumierrehum, ccelesle regnum proficil, ul qui j"ecta servitus, quam ehita liberlas. Mulli-enim inve-
iiilraEcclesiam positi conlra fidem et disciplinam niiinliir Deo libere servientes sub donvinisconsliluti
Ecclesiav agunt, rigore principuni conterantur, flagiiiosis,qui et subjecli sunl hiis corpore,prseiari
ipsariiquc disciplinam quam Ecclesise utilhas exer- ianven sunl menle.
cere nonpraevalet, cervicibus superborum poieslas
FINIS I.IBR) DEGIMl QUINTI. ; ?
INDEX G\PITULORUM LIBRI DEGIMI SEXTI.
CAP.4. De recloribus EcclesiaiTim, ne prsecipiles 17. Ut falsi lesles a communione nisi pcenitueriiit,
Tsiiit.in dictandis sententiis. sint submovendi.
2. Ut coniites et judices pro judicio munera non ac- 18. Ut falsus tesfis proul crimeh esl quod bpposiiil
cipianl. puniatur.
3. De illis qui erimen objecerint, et verum non pro- 19. De ingenuis, si in synodo accusantur,
bayerint. 20. Ul lesles ad teslinvoniunv non recipianiur, qubs
4. ftuales ad testimoniunv accedere debeant. accusalor a domo sua produxerit.
5. Ne innocens pernicie accusaniium maculetur. 21. Ut nullus clericus ad j'udiceni secularem, aliiim
6. Ut nullus describatur reus, priusquani convin-f; > clericum accusare prsesumat.
calur. 22. Ut nullus judex secularis aljqiiem ecclesiasiicp-
7. Ut presbyleri suos parochianos in synodo accu- rum distiingere pfsesnmal.
sare debejni. 25. Ut omiies causse per auclorilaiem verilatis veri-
8. De illis qui victi fueririt aliquos ad falsum testi- tilandie sinl.
mortiuni attraxisse. 24. De clericis in falso leslimbnio convictis,
9." TJt res flnila, refricari non debeat. 25.'Dejudicibus.'
10. De illis qui a suis judicibus pulsnti non fuerint. '
26. De pravis judicibus. •'-
11. Ut nullus infamis religiosum Christianunv ;.ccu- 27. De verbosis judicibus el elatis.
sarepossit. . ,, 28. De prsemio re.munerationis.
12. De falso teslequod non debeal iiiipunitus abire, 29. De oppressoribus pauperun-i, / ;.
i5i Uineriip alisens dijudicelur, 30. Ul judex: non iprius obyiiel sua seiitentia Iitigan-
ii, De eadem re. libus, quandiu ipsi habeut aliquid quod proponant
45. UlHemo simul sit accusator, judex el leslis. inqnseslione.
16. De falso testiinonio quod capitale sit crimen.
" SJI9
909 DECRETORUMLIRRIXX. -r- LIBER DECIlIUS SEXTUS
31. Ut npn iidera sint accusatores el judices, et te- \ 55. De illis testibus qui aliquem ex sacro ordine ae-
sles acciisati. cusare peiienlant, eiui qnique-oplhiii, eifldelio-
5i. Ut ejus accusalionem nullus facile accipial, qui- . res iu teslimonium assuriianiur.
facile liligal, el accusat, 56. Ul nullus secularis alicui ex clero yim.inferfe
35. Ui episcopus accusalores fratrum excommu- prsesumat. .,_. iia,,
nicei. 37. Quodmarili uxores suas ex snspieione accusare.
54. De illis qtii convicli ftierinl, fralribus falsa cri- possi.nl. . ,,,','
mina objecisse. Indicis capilulorum finis.
BQRCHARDI ?
ECCLESLE WORMACIENSIS EPISCOPl
DECRETORUM LIBER DEGIMUS SEXTUS
DE ACCUSATOBIBUS ET TESTIBUS.
ARGUME.NTUMLlRRt. B cit, sciat se probatufum re vera, ut ihi,causa lermj-
Libro hoc qualis jtidex, accusatores, el iestes esse netur, ubi crimen atlniiltitur, ttt qui non probayerit;
(iebeant, docelur, quseque ;poenilenlia Sit judicibus quod objecit, poenaro quam iiiiuJerit, ipse paiiaiuj.s
qn.i ad gratiam judicant, ealumniatoribus, et falsis "CAP.i. — Quales ad lesthiwniuih accedere debeqnt.'_
testibus injuiigenda. . (Ex cqncitio dpud Theodonisviilumhabilo,capiteZ.)
CAP.1. — De recloribus Ecclesiqrum, ne prwcipites Homicidse, malefici, fures, sacrilegi, rapiores._ yene-
- sinl in diclandis senlenliis. . . fici, adulteri, et qui rapluni feceiinl, yel :falsum ter
(Ex diciis Greg. papw.)Siiniinppere prseeaveie tle- stirooniiiin dixerint, Seu qui ad spriilegos lnagosque
bent rectores Ecciesiaruiii, et qui publica judicia cucurierinl, nullatenus ad .accusafibhem, velatl ie-
exerceni, ut in dictandis senlentiis nullateiius, levi- siimoiiium erunt admiltendi. '
..;,,.,.
tale, ant furore ducii, sini pravcipiles, sed causis
GAP.5. — Ne innqcens, petnicie accusanlium maeii-
p.rius diligenler ventilatis, .cum res quse ignorabalur lelut.
jileiiiter ad noliliam yeneril, lunc divina et huniana
(Ex decr, Felicis pqpw, capv.e 15.)Dignum est ut
lex resolvatur, el secundum quoil ibi cnnsti.tulum yita iniipcentis noiv maculetur peniicie accusantium,
esl, remolapersonarum accepiione, definjliva piofe- „ adeo, ut qulsquis a quolibet criminatiir, non anle
ralur seiitenlia.,Hinc est quod Mpses querelas populi * accusalus sujiplicio depuletur, quam accusatbr
prse-
semper ad. Doiniiiuni, iabernaculiim ingressusj reie- Sentetiir, alque ut et caiionum senientia erit exqui-
rebat, el j'uxla quod J)orainus. imperabat, judicia ratur: ut si indigna adaccusandum persoria jnyeriir.
preponebal :. nimirum nos instiluens, ut.rion ex lur, ad ej'uSaccusationeni non judiceliir.
corde noslro, sed ex prsecepto divin.o,,condemualia- CAP.6. — Vl nullus describatur reus, priusquam con-
nis vel justiOcationis seiiienliam proferamus. . vincutur.
CAP.%. 7—Ut cqrmteset judices prb judicio munerq
.; : nonaccipiant. , (Exdecr. Adriani papm, capite 2.) Judex ciiniino
el sum disculiens, non anle sententiain proferat finiti-
(Ex concilioCabillon,,cqpiteHi,:) Cpnulibus yerc
vam qtiam aut reus ipse confueatur, aut per tesles
Judicibus Jioc surariiopere cayendum est,, ujt.ju.sle " itioneos convincalur.
judicent, et nequaqusmih judicip niunera seu per-.
sonas accipianl, dicefite ppniino: Npn accipiasper- CAP.7. — Ut presbyteii suos parochianos in synodo
accusaie debeant.
sonam nec munera : quia inunera excsecant ocplos
sapieniium, et niulant yerba juslorum : sed mini- (Ex concilio Mogunl., capile 6.) In sanclo concilio
stros, quos yicarios, fet cenlenarios vpcaiil, justos decreium est, ut presbyteri suos plebesanos, et ac-
habere debenl, ne'fofte; ebniiii a\jiriti;a aut rapacir D cusare, et lestimoniare possint. Si auiem neglexe-
tate pbpuius grayelur, et ainissis facultatibus in pau- rint, sui gradus periculo subjacebunt.
pertalein redigatuf. - Testfis vero, .pfobaTiSsiroj;et CAP. 8. De illis qui convicli fuerint aliquos cd
pauci, de pluribus esse debenl talesyjde quorum; fide falsum tesiimoiiium altiaxisse.
uon dubiwllur. Multum, aiilein pravprJuiri tcsl.ium, (Efconcilio Aquisgtun. cap. 9.) Si quis conviclus
aipidhate_elJaJsitale.respubl.icalaMi^ ; i_ jjuerit aliquosad falsum lestimoniura, vel pcrjtirnun
Ckv, Z.,_--r\.^'iUii4timffi^n-'iqbjecBrin(,,elvernmjiqn attraxisse, aut per quamcunque conuplioiietn soh-
,' ptabavctint. cilasse, ip«e quidcm usqiic ad cxilum non conimu-
iEx eoneiliq Atausico, cqpile 4.) Qui criinen oliji- . iiicel.
i)ll BURCHARDlWORMACIENSISEPISCOPI 912
CAP.9.—Ul res ftnila refticari rion debeal. A lestimpnia. Et idco similiier debet poe.iilere, et cx-
(Ex conciiio Mogunli., capiie 7.) De his crimini- communicari falsus testis, sicui adulter, et fur, ei
bus de qiiibtis absoiutus est accusalus, rcfricari hoinicida.
aceusatio' hon potest. CAP. 11,—Ui falsi.lesles a communion.enisi pwniive-
CAP.10.—Deillisquiasuisjudicibus pulsatinohfuerint, riril sini submbvendi:
(Exdecr. Eusebii papw, eapile 20.) Piilsalus aiile (Ex concilio Aurelian., capile S.) Falsos lesles a
suum jtidicem causam dicat, et non ante suum judi- Coniriiunibneecclesiastica siibmovendos, nisi poeni-
ccm pulsatus, si volueritiaceat: el ut pulsato, quo- lenlise satisfactione crimina admissa diluerinl.
lies appellaveriij-iiidiiciserienlur; - - CAP.18.—Ul falsus Jeslis-proul erimenest quodovpo-
suit ptiniatur.
CAP. 11.—Ul nulltis infamis religiqsum Clmsliq.nnm •:- ; {E.x:cbitciiicr:EHberiaii., capiie I0.)"Falsus te^iis
accusate possit. ____-' .;-,.".• ':;
\Ex decre. Felicis papw, capite7.)NuIliinfamiet sa- pfdiit^cfinieii est'abstinebilur. Si taroen non fuerit
crilegodequocunque negotio liqealquafldoqueajiyer; " nvpriis qupd objecit, et. prpbaverit quod diu lacuit,
sus religiosum Christianum, quaiiivisiiuniilis, servi- ijieiiiiiiieriiporeabsiinebiiur. Si auieriinonprobaveril
in conventu clericorum, placuit per quinquennium
lisque perspna sit.iestinioniijniTlicere,: nec de qua- "''
libet re; aclibne, jrisciijilione^ChrJstianiiiniiiiipeiere. :B ahslirieri*: :;':':''...'-'.
CAP.12.—De falsojeste, quod non debcal im;:unitu.i' CAP.19.—De ingenuis, si in synodo accusaniur.
abire,- ' . - - . >'•: (Ex conciiiq Triburi., capile iO.) Nobilis honio vel
(Ex diclis Atigitsli.) Falsus teslis, dicit Salomon , iiigenuus, si in synodo aecusatur, el negaverit: si
non crit Impunilus. Qui falsum lestimoniuin proferl euiiTfidelera essesciunl, cuni duodecim ingenuis sc
conlra pioximum suuni , exlingueluf lucerna ejus expurgel. Si antea deprehensus fuerit in furto, aul
iiidie iiliihio. Qiii riietu cujiisiibet poleslatis verila- perjurio, aul falso lestinvonio, ad jiirameulum non
lerii occnltat , ifarii Dei super se provocal : quiii adiniiiaiur, sed sicut qtti ingenuus non est, ferventi
magis iimel homihem quani Deum. Falsidicns aqua _ atu carideiiti ferro se expiirget.
lestis tribus personis esl obnoxius. Primum Deo, CAP,20. — Ul lesles ad tesliinoriiuinnonrecipianiur,
ctijus pncseiuiam coivleninil. Deiude judici, quem ques accusalor a domo sua produxerit.
iiieiitieiitio rallil; ppslremo irinbcenti, qnenv fals.o (Ex eodem capite~S.) Testes ad tesiimonium non
lesiimoiiio isedii. Si falsi lesies separanlur, nvbx admiuendos qui nec ad accuSationcin admilli prse-
iiiehdaces iiiveniuiiiur. Ulerque reus esl, et qui ve- cepti sunt,- Vel qiios ipse accusalor de domo sua
Ad testimonium autem infra quatuor-
litalerifbccultaf, et qtii meiidaeiiifti dieit: qiiia et produxerit,'
ille prodesse non vull, ei isteiibccre desiderat. Bea- C (lecitiTselatis annos, nullus admvtfalur.
lus ciijiis lestiriioiiium' iii eohspectii Dei probabile CAP.21. alium —Utnullus clericus ad judicem secularem
clericum accusare prwsumat,
invenietur.
* < (Ex concilio Matiseen.,capile 8.)Ul-nullusclcricus
CAP.M.— Uinemo absens dijudicelur. ad judicemseculafem aliutn clericum accusare, aul
(Ex episl. Zepheri pdpai Siciliehsibits episcopis ad causam"diuendiim irahereqiiocririquemodopise-
itiiha.) Nemo "absensjudiceluf : quia hunianseet di- sumat: sed omne
vhiae lioe prohibenl leges. Nuliiini nairique eortim , riegoliuiii' clericoruin, aut iriepi-
aul presbylerorurii cnm afchidiacoiii prse-
id est, accusatorum sentcniia non a sUo judice dicja scopi sui,
sentiaUmatuf. Quod si quiscunque clericus hoc iirii
cl
constriiigal: qtiia seculiieges id ihsum lieri prse-
plere disiulerit ,si juriior fuefil, uriii niinus de XL
cipiunt, ietus accipial. Si vefo IioriofatiOr, triginta dieruiri
CAP. U.—Dc eddem re. conclusione nvulielur.
(Ex decr. Adriani papw, capite i.) Caveant judjces &&.-%%.—.Ut nniius juaex secularis aliquem ; eccte-
Eeclesisc , ne absenle eo cujus causa ventilalur sen- siaslicorum distringefe prwsumat.
lenliam proferanl : quia irrita cril, invo'el causaiii (Ex-eoiicilio Parisierisi, capite 10:) Ul niillus jtiili-
in synodo pro facio dabnnt. ] cnm, -rteqiie pfesbyteruiri, rieque "diaconum, aui
|)
CAP. 15.—Ut nemo simul sil accusator ,' judex el clericuin ullum, atii junioresEeclesia;, sine sciedl-c
tcstis. ;.-::.
ponlificis, per se dislringal, aut condemuare "prae-
(Ex epht, A'exana. papie,.capite 7.) Nemo simul sumat. Quodsi feeeril, ab 'Eottesia cui 'injuriiun
sit accusator, testis ac judox, nullus/uiiquam.pfsesu- irrogarc dignoscitiifriariidiu
maiacciisalor simul essc, et j'<dex, el lestis: quoniani uSqriereatum suiim sitsequestralus, qup-
agnbscat et emendet.
in omni locojudicii quaiupr peiSjMias neeesse est GiP-i''25".~'Utbmnes cdusw
peraucloritalein verita-
semper adesse, id est, jndiceseleclps.filsceusalores. < _ •-.- 'tis ventildndw,iirit,
alqne delensores el lestes. , : "
<.;'.. (Eit diciis -August.in libr. De bwitdieDei.) Omrifes
CAP.16.—Defalso testimonio quotlcapilaTesitcrimen. caus3epfhnitus peraiictoritalemyefitatis^y^
(/""j,concilio Agalhen., capite 8.) Npverint faisties- sUui.%QiiibusSirit, tuj'us sint, quoiriodb sirit, qualeS
tes , qnod si falsum teslinvoriiuni capitate criraeri Sint, doclxaiit iridoctse_'parvae,' an riiagrise, iiOise
iion esset, nc([iiaquam Domirius iri.Evaiigelib inlef sint,aut ignotGB.Lorigi tempdris.an parvi, autariii-
principali.i criinina hoc aririiimerasset. Aft eriitti : qui hostis consuetudirieifepertse sint. Hsec omnia
Recorde exennl homicidia, adulteria, fnrla, falsa ( j'udex ctihv se.qualitaie'disc6riiere debef.
915 DECRETORUM LIRRIX.X.— UREn DECIM13RSEXTUS. 914
CiP. 24. —De clericis in falso leslimonio conviclis. A tantum coinmodis cogitant, non de fuluris. Vita
(Ex conciliq Epaanensi, capile 76.) Slatuttim est, enim isia vesperum fulura vero mane accipllur. Et
ut si quis clericus in falso testimonio convicius bene ait quasi lupi, qiiia Juporum niore cuncla
fuerit, reus capitali crimine censealur, et officii or- diripiunl, elvix pauca pauperibus derelhiquunt.
dine degradetur. . CAP.27.—Deverbosis judicibus, el elatis.
CAP.25.— De judicibtts. (Exlibro Officiot.S.Isidor.) Vei'bosij'udiceset elai,
(Ex didis S. Isidqr.) Ad delictum perlinel.pnn- u.lsapientes videanlur, nondiscutiunt causas,sed asse-
cipum, qui pravos judices contra volunlalem Dei runt, sicque coniurbaiit judicii ordiiiem, dumsuonon
populis fidelibus prseferunt: Nam sicut pppuli pec- contaniiouicio,alienapraesunuiiit,(iuidanidumjudica_-
caltim deliclura esl, quando principes mali sunt, sic i'eincipiunlirascuiitur,ipsamque judiciisententiaiii in
principis est peccaluni, quando jtidices ihiqui exi- insaniam vertunl,dequibusrecteper prophetam dici-
stunt Ronus judex sicul nocere civibus nescit, ila lur, qui convertunt in furorem judicium. Qui iratus
prodesse. oranilius novit.Aliis enim prsestat censiira j'udical, in furorem jndicium niulai, ef anle profert
juslitise, aliis bonitaie. Qui jiidicia sine personarum, scntenliam qttani agnoscat. Furor in j'udice,invest_ir
acceplione suscipit, non infirmat jiislitiam , avaritise galionem veri non valel aliingere : quia riiens ejiis
flarama, nec studei auferre alleri, quod cupiat sibi. B turbata furore, ab inscrutatione alienatur jiisthise:
Ronijudices, justiliairi ad solam oblinendanv salu- Iracundusjudex judicii examen plene coniueri non
lem aeternam suscipiunt, nec eam muneribus acce- valet: quia ealigine furoris non yidet. Qui "aiilein
plis dislr.ibuunt, ut dura de justo judicio lemporalia reputso Jurore discuiil, facilius ad conluendara ve-
jura non appelunt, praemio aelerno dilentur. Omnis rilalem menlis serenilale consurgit : et sine iilla
qui juste judicat, staleram hi marm gestat, in utro- perlurbatione, ad sequilalis iritelligenliam pervenit.
que peuso jusliliam et misericordiasv portat: sed CAP.28. — De prwmio remunerationis.
per justiliam reddil peccati sententiam , per mise- (Ex eodem.) Qui recte judicat el praemlum rerau-
ricprdiara peccati temperai poenam : ut isto libra- nerationis expectat, fraudem in Deo perpelrat: quia
inioe qusedamper sequilatem corrigat, quaedamvero jusiiliain qiiam gratis impartiri debet, accepiione
per nviserationem indulgeat. Qupd Dei judicia oculis pecunise vendit. Rona male utunlur, quiajuste jiio
suis prseponit, seniper limens tremensque in oraiii temporali lucro judicanl. Tales quippc ad vcritaleni
negocio reformidat, ne de justitise tramite devians uon jusliliaj defensio, sed amor prsemii piovpcat.
cadat, et unde non justhicaiur, inde potius condera- Quibus £i spes nuinmi suhtrahitur, confestim a jii-
netur. siitise cbrifessione reeedunt. Acceplio numraorum •
p
^1 .
CAP.26. — De pravis judicibus pr3evaneatio veritatis est. Unde et jiro justo diciiur:
(Ex dictis ejusdemj Neminem stullorum vel ira- Qui excutit marius ali omni niuii.eie, isle in excelsis
proborum oportere judicem esse. Nam slultus per habitai. Dives muneribus cilo corrumpit judiceni,
ignavianiignoratjusiiliam,improbus per cupidilaieni pauper aiiiem dum non habet quod ofierat, rioii
corrumpil ipsara quam dicit veritatera. Gravius la- Solura audiri conlemniltir, sed eliam et conlra veri-
ceranlur pauperes a pravis judicibus, quani a croen- laiem opprimittir. Cito violatur auro jiislitia, uui-
lissimis hostibus. Ntillus cnim prsedb lam cupidus lainque rcus perliniescil culpanv, quain rediinero
iri alienls, quam judex iniquus in suis. Lalrones in nummis exislimal. Plus enini oljlinel inenlera cen-
accessis faucibus ac lalebrosis jacenles insidias po- soris araor lucri, quam sequilas judicii. Tres cnim
nunl: islipalam rapacitatis avarilia soeviunt.Hostes stint munertim acceptiones, quibiis coritra justiiiain
in aliprum sanguinem tanlum inlendunl : judices humana vanitas nhlilai, id est, favor amrcitianim,
quasi crudelissimi carnifices civium, oppressione adulalio laudis, et corporalis acceplio •muneiis. Fa
sua subjectorum vilam extinguunt. Qui eiiim de- cllius aulem pervertiluf animus, rei corporeb niniie-
slruant multi stinl : rari sunt qui populos legnm re, quam graiise laudisque favofe. Qualuor modis
moderamine regant. Plerunque et boni judices sunt,' r. i judiciurii humanum converiilur : lirivore, eupidilate,
sed minislros rapaees habent, hbrum figura, ul ait odio, amore. Tihvore, dum melu potestatis alieujus,
quidam, lanquam scilla pingilur, alque describilur. yer.ilatem loqui pavescimus. Gupidilate,.dum prae-
Ipsa quidem bumana specie, sed capitihus caninis inio muneris alicujus corrumpimur. Odio, duriicori-
accincla et circundala. Non aliler quibiisdani po- tra quemlibet adversarium molimur, cujiis bdio cor-
testalibus accidit, ul ipsorum huraanitalein iovmaiii- rumpiiiiiir. Amore, dum amico vel propiuquo pfse-
las injquorum sociorum perturbel. Ssepe judices stare coniendimus. His enim qualuor causis ssepe
pravi, cupiditalis causa, autd"uTerunl,aulperveiTiint sequilas violalur.
judicia, nec finiunt coepla parliumnegocia, quous- CAP. 29.— De oppressoribus pauperum.
quemarsupia eorum qni caiisantur cxliauriaiit. (Ex.eodem.). Paupertuii oppressbres tunc senl-iari-
Quando enini jiidicanl, non causas sed dosia deside- lur graviori digni esse seiilenlia, quando prpeva.luc-
rant, elsiGUloegligentcs sunt in discussione cau- rint liis quibtis alroeius.nocere vojuerint, Nam taiijo
sanlium, sic in eorum damno soliciii sunt. Judices in fuluro. supplicio coudemnandi suiit, quanlo hic
pravi, juxta Prophelsc. voceni, quasi lupi vesperc for.liii.scontra miserpruHi vitam inyaluerini. Audiani
non relinquunl in inanc, hoc est, dc prscsentis vjtse jiidices el qui prousuiu populis, quia pro teraporaii-
»13 BURCHARDJ WORMAClENSlS EPISCOPI M6
bus molestiis quas plebibus ingerunt, ailerno hicen-. A suinuni, quihu'^ diim pfosperitas elucel, jaclanler
dio eremabuiiiur, leslante Donrino per Esaiam pro- de suis merilis gloriaiiiur. et honorum aique jiisto-
phelam : Iralus sum, inquit, super poptihini meum, ruiii affliclionibiis delralmnl, duiriqtie eis adversa
et delieosiii manu lua : non posuisti ei misericor- coiiligeril, mox adblasphemiam pusillaiiimitateaiii-
diam, aggrava-sti jnguin luum vahle. Descende, mi convertuntur. Quidaro simpliciiim nescienies
in pulvere sede, lace, et iiitra in lenehras. Veniet dispensalionem Dei, in malorum provectibiis scan-
superie malum et peries, et irruet super terepenle dalizaniur, dicenles juxla Prophetam : Quare via
miseria quam nescis. Magis mala facieivlibus quam impiorum prosperalur ? Bene esl oninihus qui prse-
mala palientibtis, dolere debemus. Illi enim prava varicanlur, et inique aguut. Qui ergo hoc djciinl,
faciendo in malum proficiunt : isti patiendo a inalo iion mifentur, quod pravorum hominum tempora-
c.orriguriliir. Deus aulem per inaias volurilafes alio- lera, et caducam felicitatem aspiciunt, sed inagis
rum, in aliis niulta operaiur bona. Malignanlium novissima eorum. iiilendaiit, quanla illis pbst hoc
lioniiniini voluritas, iiequaqiiani polest impleri, nisi aitcrna supplicia prseparehluf, dicenle prophela :
Dens dederit poleslaiem. Nara dum homines, Deo Ducent in" bbnis dies suos, el suhito ad inferha de-
])i!iTiiilleuie,.maliiin quod concupiseiinl pe-ficiunl, r>'scendunt.
ipse diciiur facere qui periiiiilit. Inde est quodi CAP,50. — J7(judex nqtt prius qbviet sua senleniia
scripium est per prophelain : Si eril malum, quod tiliganiibus,quandiuipsi liabenlaliquid
' quad propq-
Dominns lioh fecit. Veruntamen quod hiiqui inala, niihl in quwslfqne.
expelunt voluntale, idCircb Deus perficiendi dat (Ex deer. Elettlerii papw ecclesiis pcr Galliam con-
polestaiem per suatn bonam voluiilatem quia de stiiuiis, capile 3.) Nec litiganlihiis judex prius vclii
ribslro malo ipse mulla operatur bona. Quidam cum sua sententia obviare. nisi quaiulo ipsi jam jiefaeiis
Dei volunlati resistunt, nescienles consilium Dei omnibus nihil habeant inquavstione qiiod pfbponarit.
faciunt, quod noverint sic Deo subjecta esse omnia, Ettandiu actio vehtilelur, quousque rei veriiasTe-
ul et ipsi qui ejus dispositiorii resislere srbitraniur, periatur. Frequenter interrOgare Pportei, ne aliquhl
ejus impleant voluntaiem. Proplerea iri liac vita boni prselermissum forte remaneal, quod adnecti coiive-
judicantur.a nvalis, ut iterum in illa vita maliiudi- nial. lnducise enini non riiodice ad quserendum dan-
ceiittir a bonis : sive ul etiamsil hic bonis tempora- dte suut, ne aliquidjiropcre agi a quacunqiie paiTe
lis affliclio, el illic aeleniaremuneratio. Idcircosunt videatur : quia per subreplionem multa prbveiiiunt.
iiecessarii mali, tit quoties boni ofrendunl, llagelleu- Nihil taiiieri absque legitimo, et hloneo acctisalore
luTab illis. Hinc est quod Assur virgam furovis sui „ fiai. Nara el Dominus nosler Jesus Chrislus Judaiii
testatur Domhius. Sed quoties ita fu, deDei indigna- furein esse sciebal: sed quia iion est accusafiis,
tione prbcedil, iit Deus per illos in eos ssevial, quos ideo nori Cst ejectus, et quidquid inlef aposiolo»
flageliando emendare desideral. Sed ille j'ustissima egil, prp dignitaie miiiisterii ralum niarisil. Nam si
volurilale, illi Vero ssepe crudeli iniciitione : sicui leges seculi accusaloies requitTiiii, qUanlo iriagis
per pfbphetain dicilu.r de eodem Assur. Ipse aulein ecclesiasticse regulsc ? Docent enini terreslria, el liu-
non sic, sed ad conierendum paraium est corejus, mana qiioe sint ecclesiastica atque ccelestia.
utrocem super eos divinum furorem venturum, qui CAP.31. — Ul non iidem sinl accusaiores, et judices,
exislunt perseeutores, et violenii fidelibus. Conso- et lcstes elqccusali.
lando enim peus sups ita jtidicare promittit. Adver- (Ex diclis Dumasci papa; capite 19.) AccusatOres
RUSeos, inquit, qui judicaverunt ie, ego judicaho, vero el judices non iideni sint: sed per se accussiio-
et cihabo hosles luos carnibus suis, el quasi mixlo res, per sejiidices, per se lesles, pcr se accrisaii,
saiiguine suo ineliriabuntUr. Habel aiiquem usum, unusqiiisqite in srio ordinabiliier ordine. Nam iiiscrS-
et nialprura iniquitas, quod dileetos Dei, suis mori- ptio prima semper fial, ul taliouem calumnialor ac-
bus laniat, ac per hoc vita impioruro sibi depcril: cipiat. Quia anle iiiscripiioncm iiemo dehet judica-
juslorum autera deperit, sed proficif, dumeosmali D ri, veldamnari, cum et sseculi leges hsec eaderii reii-
per tribulationis exerciliuni ad prsesentem odiemlam neant. De quihus omnihus vera seniper fiat seqiiali-.
yilan!, etfuturam deSiderandam erudiiinl. lnlerdum tas, quatenus accusalionis el judicii, acieSlimoiiii
enim. prodesl perversorum pravitas utilitati justo- mercedem per verilatem geslorum consequi yaleani;
runi, dtirtl eos rivalilia sua erutiii, el ad regna codo- CAP.32. — Ul ejus accusationem nullns facile acci-
rtini requirenda riiolestia temporalis impellit. Pro- pial,qui facile liiigal, etarcusat:
batur hoc exempiis Israeliticse plebis, qnae luncdu- (Ex concilio Wormacien., capile 2.) Ejus iqui fre-
rius agebauir in iEgyplo, quarido oportebat eara qtitivter litigat, et ad accusandum esl facilis, accii-
per Mosen ad lerram feproriiissionis vocari, ei ex sationem nemo absque grandi examine accvpiati
nialis, quoe in jEgyplo paifebatur descendere, et ad CAP.33. — Ut episcopus accusalores fratfum excoin-
municel. -
proniissani patriara feslinare. Tniqui dum constan-
. tiam justi iri perseculiOnibus suis aspiciunt, mentis (Exconcilio Atttcliaii.,capilei.)V.\ episcopus.iccu-
cpnfiisione labescunl, et dum adversa bstenlanl, salores fratrnm excommuiiicet : cl si emendavefii.ii
riec viricuni, laiidem de se perversiiatis insania cbn- vitiiini, reeipiat eos ad communionem, non' ad
fundtiiittiT. Stulli conlra bonos studium semper as- clerum.
»»'' DECRETORUMLIRRTXX».— IJBER DECIMUS SFPTIMUS. 9»3
"CAP.34, — De illis qui coiivicti fuetinl [talribus falsa i*»CAP.56. —Ul nttllus swcularis qlicui ex clero'vUh
ctimina objecisse. infette ptwsumqt, ». . . '-
(Ex concilioAgalhen., capite 6.) Eos, qni fratribus
suis capiialia crimina obj'ecisse convicii fuerini, pla- (Ex concitio apud Theodbnis Villamhabiiofcapiti.
10.) Quicunquejudex ant ssecularis presbylero, aut
cuil usque ad exilum non communicare, nisi digna
diacono, aul cuilibel ex clero, aut de junioribus
satisfactione poeniiuerinl. , vel archidiaconi, ,vel ar-
CAP.33. — De illis teslibus, qui aliquem ex sacto qr- absque audientia episcopi,
dine accusare pertentant, et ut quique optimi, et chipresbyleri, injuriam iiiferre prsesumpserii, ana-
fideliores in teslitnonium assumantur. ihema habealur.
(Ex concilio Matiscen., capite 5.) Placiul sanclo CAP.37. — Quod matiti uxotes suas ex sttspkione
conveniui, ut lestcs ad testiinoniiim dicendum pre- accusate possinl.
lio rion conducanlur,' et ut quique optimi, et fide-
liores in lestimonium assumanlur, ut is conlra (Ex concilio Parisiensi,capiteZj Maritissaneetiam
ex suspicione uxores accusare permissum est, ei
quera lestimoniare debent, nullam eis infaniiam
inferre, et ul nullus lesiiinonium nisi ipsi plus cseieris de adulterio, ei accusare possuui,
jiossil dical, et defendere. '.-
jejunus.
FINIS LIBRI DECIMISEXTI.
INDEX CAPITULORUM LIBRI DECIMI SEPl
CAP.i. De muliere, quae cum duobus fratribus for- B 22. De eadem re.
nicala esl. 23. De illis qui infanles suos ideo a baptismo susci-
2. De eadem re. piunt, ut separenlur a conjugibus.
3. De illo qui ciini duabus sororibus foniicalus est, 24,-Deeadem re.
quaruin una uxor fucrat. 23. De eadem re.
•4.De illo qtii, se ignorante cum sorore uxoris suse 26. Deeadem re.
foruicatus esl. 27. De mulieribus, quse aliquo molimine intef.se
3.-De eadem re, fornicaiitur.
6. De eadeni re. 28. De sanctimonialibus, si interse fornicantui'.
7. liera de illo, qui cum duabus sororibus n«ataa 29. De muliere, si cum allera fornicata fueri.t,
uxore fornicalus est. 30. De illis qui irralionabilileryersati sunt^
8. De illo qni cum diiabus sororibus, cum noverca, 31. De eadem re.
vel cura sorore sua, vel cum amila, vel malertera 32. De illis qui cuni pecudilius fornicanHir.
sua, vel. cum filia palrui, vel avunculi sui, vel 55. Item dequadrupeduni-fofhicatoribus.
cum filia aniitse, velmatertersesuse.vel cum nepte 31. De illis qui fornicanlur, sicul Sodomitse.
sua, vel cam commatre, vel cum JQliolaquam de Q 53. De clericis vel monacliis si fuerint niascuVorum
fonte suscepit, vel anie.episcopum tenuit, forni- » ' '
inseclalores.
calus est. 56. De eadem re.
9. De illo.qui cuni malrem habuit uxorero, ctim 37. De eadem re-.
fdiastra fornicaius fuerit. 38. Item de commixlione aniraalium.
.10. De eadem re. 39. De episcopo, qui secundum naturam fornica-
11. De ijloqui cum lioverca fornicalus est. lus fuerit.
12. De illo qui cum filiaslra ignoranle malreforni- 40. De sacerdote, qui per lurpiloquium, aul per
calusest. ';- - conspectum libidinosum ppllutus fuerit.
13. De illo qui stupraverat quandam, quam frater 41. De eadem re.
ejus poslea-duxerat uxorem. 42. De illis qui per illecebrosos amplexus feminas
14. Deeadenire. - polluunt. -
15. De eadein re. 43., De clericis qui per malas cogitaliones senien
16. De muliere cuin qua et pater, el filius forui- effuderin .
cali snnf. 44. Siniulier debeat separari a virosup, qua? filium
17. De illo qui cum uxore fratris sui forhicatus est. D suuni casu per riegligenliam a fonte susceperit.
18. De illo qui spnnsam filii sui pppresseril. 45. De eo, qui spiriialem habet compatrem, ciijus
19. Deillo qui cum uxore, matre, el filiaslra forni- uxor commater non esl, et eo defunclo, si ejus
caiusest. viduam possit ducere nxoVera. .
'20. De illo conjugato, qui cuimfilia materterse suse, 46. Deeo, si aliqttis siise spirilalis commalris filiara
yel avunculi, vel amitse, vel patrui sui fornicalus uxorem ducere possit.
fuerit. 47. De quodam, qui suam iiliolani spirilalem con-
21. De palre et filio, de avuiiculo, et de nepoie; si stupravif.
cnmiunainiuliere foniicali fuerinti
iim BURCHARDl WORJHACIENSISEPISCQPI 920
48. De qnodam fratre, qui impugnabalur a spiritu A 55. De nirilieiibus, quse parltis suos occulle iuter-
fornicalionis,. ficiunt.
~
iO. De sponsa fratris sui, si frater eam violaverit. 54. De eadem re.
50. Si quis de uno in alium transmigral episcopa- 55. De eadem re.
i tnm, et consTnguineanv suam polluerit, vel ali- 56. De Sodontiiticopeccato.
' quod crimen capilale conimiserit. 57. De illis qui conceplum excutlunt.
51. De mulieribus, quse absente marilo concepe- 58. De iliis qui hifanies suos oppresserint.
rhvt, et f.Blum siistulerint. 59. De patreet matre,,qui filios suos apiid.se mor-
52. De illis mulieribus quse male concepios necare luos iiiveiieriiit.
stiidueriiit. 60. De illis feiiiinis quse abortunv fecerint.
Indicis capilulorum finis.
BURCHARDZ
ECCLESLE WORMACIENSIS EPISGOPI
DECRETORUM LIRER. DECIMUS SEPTIMUS
* ""
DE FORNICATIONE.
ARGUMENTUMLJBRl. B jugiuni nabere periiiittatur : illatn digna viudiela'
Liber hic forni.cation.eui, et incestum diversi affligil, et in seternum conjiigio privari.
generis complectitur, el quse correetio, poeniten- CAP.5. — De eadem re.
tiaque: iiSj, qui his viliis sunt involuli, debeatur, (Exeadetit,capiie 9.) Si quiscuin duabtts sororibus
docet., foriiicatus ftierit, et soror sororera ab eodem antea
CAP.1. — De muliere, quw cumditobus fratribus for- stupralam nescierii vcl si ipse sororem ejus quam
nicata esl. antea stupravit non inlellexerii, si digne poenitue-
(Ex concilio Neocwsar., capite 2.)Mulier si duobus rint, el si se continere non valuerint, post anhos
fratribus nupserit, abjieiatur usque ad moriem : septem conjiigia iilis non negeiitur. Si aulem noiv
verumlamen in exitu propter nvisericordiara, si pro- ignoraverunt, iisque ad morieni a conjugio absti-
lniseril .quod facta- incolumis, hujus conjunciioiiis. neani.
vincula dissolval, fruclum poenilenlise consequatur, CAP.6.--- De eadem re.
et communio ei concedatur. Quod si defeeerit vir, (Ex eadem, capitelO.) Si quiscum duabus sorori-
autmulier in lalibus nuptiis, difficilis erit poenilen- btis fornicalus fueril, vir dielius vitse suse 'posnileail
tia in viia iieiTn.a.nenli- n Soror autem quse de alia sorore iiescivilylicenliam
- habeal nubendi. -
CAP.2. — De eadem re,
CAP. 7. — Item de illo qui cum duabus sororibus
(Exdccret. Mqriini papw, capitei).) Si qtia mulier neutra uxore fornicqius est. :
duos fraires, autsiquis vir duas uxores duxefil, a
communione sepafeiitur usquesad mortem. ln mone, (Exeodem,capite 11.) Similiier el de duabussoro-
ribns qui cuni una rii adulterio martsit, el aliam
pro misericordia vialicum accipianl.
publice accepit, non habeal mulierem usque h>
CAP.3. — De itlo qui cum duqbus sororibus fornica- diem mortis suae, et illa quse nescivit, accipiat ma-
tus esi, quarum unauxor fuerat. riluni.
(Ex concilioAurelian.,capite 6.) Quidormierilcum CAPI8. -I-TDe illq qui cum duabus sororibusj cum
duabus sororibus, et uiia ex illis anlea uxor fuit, noverea, vel cum sorore sua, vel cum ainita, vel
iieulrain ex ipsis habeat : nec ipsi adulteui iinquum matertera sua , vel cum ftlia palrui, vel-qvunculi
sui, vel cum filia qmilw , vel tnalerterm suw ,vel
conj'ugio copulenliir. cum nepte sua, vel cum commalre, vel cumfiliola
CAP. 4. — De illo qui se ignoranie cum sqrqre uxq- quani de fonle susceoit, vel anle episcopumtenuil
ris suw fqrnicatus esl. . fotnicatus fuetii.
[Ex cqnciliq Tribur., cap. 8.) Jnieclum marili ab- D (Ex concilio Mogunt., capile 3.j. ai quis fornicatiis
sente Uxore soror ivit uxoris; quam ille uxorera fuerii cum duabus sororibus, vel cuni hoverca
suani pulans, dormivit cum ea. Super hoc visum sua, velcum sorore sua, vel ciim amita sua, yel
cum malerlera sua, vel cnm filia patruisui, et
est, si ipse per securitatem veram hoc probaverit,
quod inscius fecerithoc seclus, pceniteniiam quidetn avunculi sui, vel cum filia amitse suse, sive riiater-
quse sibi indicata fueril agal, legilimum suum con- terse su»3,cum liepte sua, vel ctim comiriatre sua
921 DECRKTdjlliM' LllilU XX. — LIBER DECIMUS SEPTTMHS. 922
atii filiola sua, sive qiiani de fonte susceipil, velante A CAP.13. — De Mio qui sluptuveral qiiamduin quain
episcopum leniiil", et si qua iiiulier simili riiodb ftalet ejus postea duxetal" uxotem.
. fornicata fuerit, abstineat se ab irigressu donius (Ex eodem, capile &.) Si homOifornicalus fucrk
Deiannum, et eoaem anno nisi dominicis et festis cuiiv mu!iere, et frafer ejus nesciens eamdem duxe-
diebus solumnioilo pane et aqua et sale utaiur : rit. uxorem : frater eo quod ffatri criineii celaveril, .
ariua non ferat, osculuni nuili prseheat, 'sacrificiuin pcenileat, elposi pcenitenliam imbai. Mulierauteni r
nisi pro viatico miiiime suiivat. Sex deinde annis usque ad mortetii pueiiheat,. et sine spe coiijiigii
ingredialur qtiidem domum Dei : sed carnibus, et maneal.. '
vino, ac sicera ininime ulattir, nisi festis diebus. CAP..14. — Deeadem re. ':;';
De arniis vero et oseulis, sive saerificio, sictit supra (Exeodem, capileO.) Si fraler Cuni nmliere fonii-'
scriptuiii est. Poslea vero duobus annis quando caivis lueril, el frater nescieris etim eadein concu-
carne vescilur, a potu oniiii quo inebriari pblest se buerii, niulier diebus vilse suse poeniieal, post poe-:
conlineat.' Et si biberil poluni, miiiime came vesea- iiiieiiliam aulem,l'rater ignarus scelefis Coiijiigiiun
'
tuf,'absque prsecipuis festis diebus. De armis vero accipiat si vult.
vel osculo, et sacrineio,Tiioduni teiieaijiuii dicluin. r> CAP.15. — De eademre. i' '
Inde usque ad obilum suum, nisi prsedictis festis Iiem indicaluin
(Exconcilio Matiscensi, cqpile 5.)
diebus a carrie abslineal : tres ferias legilimas in . esl feniiiiam quara
et trcs i'n anno quemdaro stupfasse quamdam
oumi hebdomada, quadragesimas frater ejus accepil uxorem. Slatiiefiiiil eiira
postea
legiliine custodial. De armis vero ut supradiclum • qui slupravit, eta se sitipfalam Tralri celavit: quia
esl, cl nunquam aliquando "conjhigiocppuletiir. Hsec j geminavi.t peecatunv, pcemieiilia tiisificiiori, ca-
e.idem pcenitentia imponenda est patricidiS, vel lale dissolyi oporlere, cl
non el sligaiidunu Goiijugiuiii
fratricidis, vel consangriineis, nec qui sponte Riulieri qiiidein nuiiquam dari poleStaten) nubendi:
per fraudem et avaf itlara, honfinem innoxinm ; Illis aulera jiro iiiiscricordia -coivjugium iridulgere,
occidunt, quod morchidum vocani. scd cum pajiiilenlia. ••.. - .
CAP.9.— De illo qui cum mattem habueril uxoreni, CAP.16.— De muliere cuiri qua, et paier, et filius'
cum fiiiaslra {ornicalus fuerit. fotnicqti suttt. _ • . ,, . .- '
(Ex eodem, caphe 2.) Si quis viduam uxorem (Ex concilio Tiibur., cqpiteO.) Qnidam forn.icalus-•
duxcril, el poslea cum flJiastra sua fornicalus fue- est ciini quadam niuliere, poslea filius .nesciens
rit, seu cura duabus sororibus coiicubuerit, aut si pairis factuin slupravit eamdem. Quo.d ;civm,:pater
qna duobus fratribus nupserit, seu cum palre ct C rescisceref, de se filioque cpnfessus est, Siaiueruiit \
lilio fornicala ftieril, lales copulatioiies analhewia- melius esse, ut taHter hvpsis, cuni digiia poeiiileniia i
lizari el disjungi pnecipimus, nec unquam amplius ., leghima pernviitanlur ijonjiigia, quaui forte deleri.us
conjugio copulari, sed sub ma^na districlione lieri. dclinquant. Fornicaria aiilcin sine spe conjiigii nia-
iieal. -.::•'.
CAP.10.— Deeiidemre,
CAP;17.— De illo qui cnm iixore fralris ' suiforiii-"
(Ex concilio apud Vermeriam, capite i0_.) Si.qu.is '• ....•.: ,calus esi, - . '_.-.-
Cuin filiastra sua fornicaliis fuerit, ncc malrcm ncc
(Ex eodem, capile 12;) Si ijuis cuin uxofe fraliis
filiam potest babere : nec illa, nee illei aliis se pote- sUI dorriiierit, adulter el nioecha diebus viise suoe-
runt conjungere ullo unquam temppre. Aliamen maneat. llie vero cujus uxor fuii,
non absque coiijugio
uxor ejus, si ita voluerit, et si se coiitincre - -•
sivull,aIiaiii'coiijtigerii.accipiat..-'•[
potest, si posteaquaiii eognovjt quod cunv fijia sua CAP;.18, —- De illb qui 'Spblisariffilii siii oppresserit."
vir ej"us fuit in adullerio, carnale coinnierciuni cum Si qiiis sponsarii fiiii i sni
- (Ex.ebdein, capite 15.)
eo non habuil, sivult alii riubere-polest. et postea filius ejus cam duxeril :patef :
CAP.11.—De illo quicum noverca forriicditis 'esV. , oppresserii,
Si cum nOvefca suai n postmodiini iioii habeat uxorein , ivec ipsa Tiiulief
(Ex eodem, capite 21.) "quis
neiiler vinun; lilius, qui faciii.iis pairis igiiiiiavit, aliani
dormierit, possunfad conjiigiuiii pervehirei':
sed vir ejus potest si viili aliani accipere, si sc accipiai.
— D~eillo qui:cuiriuxore,inaire,elJHiastiq
colitinere non polesl, similiter".qiii cuni filiasifh CAP. 19. :
vel curasorore uxoris suaedormierit starc fornicdiiis' esl.
sua, po-
test.- "'.'" (Ex concilio Moguiil., •eapite' 6.;) Si quis Viniiarii
uxorein duxeril, et postca cuin filyastra iiieiit (yr-
GAP.12.-r-De illo qui cumfiliaslrq, iijnoranlenmlte, - ntcatus , seu" cum -duiibus sOforiiiiis : aut si qua
fotnicqlus esl. ciim duobii'3 fralribus, seu cum paire et filio : si
(Ex eodem, capile 4.) Si quis cuin niatre el filia quis ielictairi fralvis, si quis neptcm.aiit riovercaiii'*/"
fornicatus est, ignorante maire de filia, et fllia de ; autTiurumi aut conso.bririam, aul filiam avunculi,
malre, illenunquam aecipial uxorenv : iilse vero si ' aut ejus-reliciami aut privignain pplliieiil, e6sdis>*
voluerint accipiant maritos. Si aiitein hoe scieririt -: jtmgi, et ulferins iiuiiquam corijugib cppulafi, pi»..'
'
ipsse foemiiTe, alisqne nvaritis in- perpeTiium inva- : cipimus. •j ;-" "
«eanl. .. • . . ± ...... :. .-•... ,-.r=.•/:.
923 BURCHARDlAVODMACIENSIS EPISCOPI 924
/.,..' ...
CAP.20. — De ilto conjngatq qui cum filia malerlerw A aut propler fraudem, quandiu vivat paenilentiarii
sum, veiavunculi, vel amilw, velpatriti sui (oiiiica- agat, a viro tanien suo non separelur.
ttts est.
CAP.24. — De eademre.
(Ex concilio Tribur., cqpitel.) Interrpgaium est si (Ex concifioMogunL, ht claustroS. Albani hgbito,
qiiis ciim filia raalefterse stiav,vel-anvilse, ve) avuii- De eo qiibf!
vel si ptcesenleLudgvicoimpetalore, capiteiO.)
culi, palrtii concubuerit, conjugaius ftierit, si ille qui hiiolam' suanv ducituxo-
liceat neilli ultefius uti eonjtigio, aut non coiqugato inlerrogasiis,
uxorem accipere? Justum essei, sicut aliqua siafuia rem, et de eo qui conciibuit cum coromatrc sua.
et de illo qtii filitim snuni baplizavil, e.t
prioruni hiibeniur, ut in perpeluum a conjugio iales spirilali,
abslirtcant. Yisiim esl humanse fragihialis inluilu, cujus uxor eunv de fonte suscepit, ea ratione, ut
ut posl ppenilenliam non qtiidem peuilus priveiitur discidium conjugii fieret, si poslea in.lali cppula,-
lione permanere possenl.de_lalibus.sicresppn.den-
coiijugio, durissime lamen lainimmanis fornicalio ' duin est: Si filiolam, aut conimatrem suam spiriia-
vindicelur, sieut sanclus papa Nicolans, et alii * leiii
Romani pontifices staiuerum, ne forte desperati, aliquis in conjngium duxeril,' separandos eps
esse judicavimus, ei gravi pflenileniia pleclendos.
multiplicius peceeni. Si autem conjuges legilimi unusaut amho ex indri-
CAP.21. — De.pqtre, et filio, de avuncitlo, et de R stiia feceiinf, ut. filium sutim de fonte suscipiant,
nepote, si cum una muliere fqrnicali fuerint. ul discidium fial, tale Consilium (lanms. Si innupti
(Ex conciliq Mogunt.,-capiie 5.)Iiilerrogalum esl si nianere voluerint, bonum esl. Sin auiein, gravis
pater et lilius, vel si duo fratres, vel si avunculus, poenilentia insidialori injungaiur, et sinuil maneanl',.
el nepos cum una muliere fornicali sunt, quid inde el si supervixeril prsevaricator eonjugi, acerrima
faciendum sit. Manifeslum.esl quod gravi vindicta. : poenilentia mulietur, et sine spe conjiigii nianeat.
plectendum esl, quod grave faeinns esse reperilur. CAP.25. — De eadem re.
Oinnisenimmcecha inlerdicitur, ubi scriptum est, (Ex conciliq Tribttr., capile 8.)NuIIiis proprium fi-
non mcecliaberis, quanlo magis cum cognala, vel Jium, am filiam a foiilebapiismatis suscipial, nec
cuin conjuge seu concubina cognati? Hinc in Levitico iiliolam, nec coiiiiviatrem ducat uxorem, riec iilain
seriplum esl: Si mcechatus fueril quis cura uxore cujiis filiam ad eonlirmaiionem aule episcopiiiii le-
allerius, morte morianlur, el mcechus, et adultera. nuerit. U!)iiiutem faciiim fucrit separeniur.
Qui dbrniierit cuin noverca sua, el cum nuru stia, CAP.26. — De eaclemre.
et qtii iiliam et nialrem duxerit, et qni accepcril (Ex ConcilioMogunl., capite 5.) Cnnsm detestabile
sorOFeiiisuaui, morte morianitir. Si enim in lege „ el,execrabile scelus sil, unictiiquc Clirisliano,Tilio-
lurpiludinein incestus niortis seiilcnlia vindicare lam suam constuprare, testalur S: Gregorius papa in
jussit, quomodo in Evangelio, uhi suroma juslilia dialogis suis, ulvirefert qnerodani honiinem.polhiisse
eit, incesluostis peccati poenitentiani evaiiet? Uude filiolam suam, el quia neglexit poeniienliara agere,
apostolus : Irriiaiii qui fecerit Iegenv Alosi, sine subito miserabili morbo correptus expiravit : ei
ulla miseratione sub duohus vel Iribus lesiibus sepulto, num soluro corpus sed etiam omne sepul-
morilur : quanio magis pulalis dcieriora mereri crum ignis invisibilis consuinpsit.
supplicia, qui Filiura Dei conculcaverit, et saugui- CAP. 27.' — De mriliefibus quw aliqub>riiolimineiiiier
''- '• • ''•'
nem leslamenti. pollulum duxerh» in quo sanctili- se fornicahlur. <
catus est, et spiriiui gratise cbnluraeliain fecerit ? (Ex pmnitenliali Theodo,) Mulier qiiocunque fuoli-
attt in se ijisa, atit cum allera Tornieans, ifes
Igitur Theodorus judicavit eum..qjii hicestum .fece- mine, : —, . . _••"i--
rit XII annos poenhere debere : alii XV, aljiX, arinos poeniteai.
aiii seplem. Sed nos priscoruui . patriim vesligia ' ' CAP. ' " 28.— De saiicliinotiialibus, ' si ihierse fofni-
, caiilur. '::.'-... ..
sequentes, bis soljs spatiuin poeiiitenllse lempere-
(Ex eodem.) SLsanclitnonialis cum alia sanctimo-
nius, qui devote^ el cum lacrymis pcenilentiara niali per aliquod maehinanientum forriicatae
n •'•" fiieriiil,
egerinl: cseteri delinilura leriipusobservenl.. .
CAP.22. — De eademre., , seplem annos ppenileant.
CAP. 29. — De muliere si cum allera fomicala
(Ex concilio apud Vermeriam, capile -4.) Siquis 1
fuerit.
filiaslrum aul filiastram suam ante episcopum (Ex concilioAnquiren., capite 8.) Mulier si cuni alia
ad confifmaiionera tenuerit, separelur ab nxore inuliere fornicala fuerit, tres annos
pcenilcal. Sic
sua, et aliain ntinquani accipial. Snniliter et nvulier, et illa qUsesemeu viri sui cibo miscet, ut inde plus
CA».23. — De iHis qui infantes suos ideo a ba- ejiis accipiatamorem,pceniieat.
plisino suscipiunl ul scpatentut a canjugibus. CAP. 50. — De illis qui irraiionqbUiler versaii'
(ExconcitioCabiilon., capitei.) Dictuni eliain no- sunl.
bis esl, quasdam fosminas desidiose, quasdara vero (Exconcilio Ancirxtn., capile 15.) De his qui ifra
fraudulenter, nl a yiris. suis separentur, prpprios tionabiliter versali sunt, sive versanlur, id esi, qui
filios coram episcopis ad confiriiiandum tenuisse. cum pecoribus et masculis se coiiiquiiiavierini,
Unde nos dignum diiximus, ui si qua niulier filiuin quotquol aiile. viginti: annos selalis rtale crinve-n
suumdcsidia,' aut fraiide aliqua corara episcppo le- / commiserint, XV annis exactis in poeiiiienlia,,cpin-
liuerit ad confirnianiluin propter fallaciam stiam, munioiiein mereanluroralionuro: deirtdeqiiinqueiiiiio
1)25 . DECRETOKTJMLIBRt XX. —LTBEK DECIMUS SEPTI.MUS. 9?6
irihac csnuiuinione duraiiles, tunc demurii obla- A CAP.36. — Dc eadcm re,
lioriis sacrameriia eortihigant. Disculiatur anteni et (Ex dictisS. hidor.) Si quis ex juveiiilius vel.aliqiia
viia eorum qualis lempore poeniludinis exlilerit, et suspicibsa persona cuni parvulis jocatus Jiierit, ilin-
ita misericordiam consequaiiliir. Quod si inexplebi- lurna poeniterilia niacefeliir.
liter his hscserecriminibus, ad agendairi poenitenliara CAP.57. — De eadeni re. "•'
prolixius teinpus insumant. Quolquol autem post (Ex dictis ejusdem.) Si depreliensus fueiit aliquis
XX artnos setatis, uxores habeiites, in hoc peecato fraterIndere eum pueris, el habere aiiiieiliasaBtalis
pi-olapsi surit, XXV annos pceiiiieiitiam ageriles, infirmae, lertiocominonesitur, ut iiiemor sil honesta-
ad oratioiiis comniunioneiii recipiantur. In qua quhi- lis atqtie limorisDei. Sinoil cessaverit, severissi nie
qnerinio perdiiranles , tunc oblalionis sacrariierila corripialur. - - .
percipiani. Quod si et uxores liabentes, et transcen- CAP.58. — ltem de commixlione aniihalhim:: '
dentes quiriquagesiriiuin aunura setalis ila dclique- (Ex Pwniiemiiiii Rqmniw.) Si quis ciijiislibeiani-
rent, ad exilum vilse cominunionis graliam conse- malis •comiiiixlione peccaverit. XV annis iri huniili-
qnaiilur. (ate subjaceat. ad Ecclesise j"amiam. Et posl hocaliis
CAP.51. — De eadem te. quinque aunis in oralioiiis coinmunipiie receptiis
. (£x eodein, capile 16.) Eos qui irrationabiliter vi- » poenitentiam agat, et sic gratiam sacramenti perci-
xerunt, et lepra injtisti crimiuis alios polluerunt, . pial. Inlerrbgcntur auleni alii de eo qualem v.iiam
praecepit sancla.synodus inter eos orare, qui spirila in poeniienlia egeril, el sic cOmmunionis-nvisericPr-'
pcriclilanlur imrnundo. diara consequalur. Si quis autem posl viginii annos
, CAP.52. — De illis qui cum pectidibus peccaht. habcns uxorem huic peccalo SHCCubueril,XXVannos
(Ex Pwnilenliali Theod.) Qui cum pecude peccat,. liumilhati siiiijaceat, ei quiiique annis in oratiorii-
' '-' '""
qttidam judicanl annos X, quidam septem, quidam biis, el siccomrtuihicct.'
ires tres, quidam.ceplura dies, juxlaqualiialemper- CAP.39. — De eoiscqpq qui secmidum litilnram far-
spnse pcenitere.. itictiius fuetit.
CAP.55. — llem de quadtupedum foruicalotibus.. (Ex Pceniteiiliali Theodo.) Item. n canone aposlo,-
(ExPwnilenlialiRomano.ySi inventi fueriiil qui Iorum judicalur ul episcopus, prcsbyler, diaconus
cum quadrupedibus, vel masculis conlra . rialufara qtiiin forriicalione, aut perjtirio, aut furlo captus
peccant, dura et districta poenilenlia coercendi sunt. est, deponatur, BOivianicivcortinuiiii.one privefur :
Quapropler episcopi vel presbyteri a quibus ju- quia non judical Deus.bisjnidipsum..Si.quis.pon-,.
diciuni poenilenlise injungitur, conentur oranimodis lifex fornicationem feceril nainralem, syiipdus in-
^ dicnvit ul x annos pcenileat, el niuliis lacryrais cl
hoc.malura radiciltis abscindere.
CAP.54. — De illis qui fornicantur sicut Sothiniiss. elcemosynis veiiiani a Domino. peiat. Presbyler.npn,
(Ex Peetiitenliali. Theod.) Qui fornicalus iiierit prsclalo inonaclii volo ciiin puella vel raeretrice pec-
sicul Spdomitse, si servus.esl, et.si scopis casiiga- cans, annos Ircs, el in Iribus qiiadr.igesimis se-
el Sabbalo
bitur, duos annos, si liber-est el conjugalus, X an- cundam, et qiiartanv, et sexlam feriam,
nos, si privalus, seplem annos poenileat: pueri semper de sicco cibopoenileal. Si ctini ancillaDci.aul
ccnlum dies, si in consueiudine est. Laicus conju- masculo, plus addalur jejunium id est.scplera annos,
galus, si in consueludine habel, XY.aunpspoenileai. si in consiieludine esl. Siniiliter diaconi, si nionachi
Si ex ordiiiibus esl,- et in consuetudine h.ibel, de- non siinl, duos annos, sicul et nioiinchi qui siue
gradatus, utlaicus poenileat. Qui aulem cuni fraire gradu sunt. Si diaconi moiiaiiii siint, septem annos.
nalurali fornicalus fuerii, per lanv sordidam conv Monachi cum gradu sepleni aiinos pcenileaiit. Ilem
inonachi ciiin puella vel mere-
mixlionem, ab omni carne se absliiieat, vel XV episcopussi sine volo
jnnos poenileat, si clericus esl, yiiiplius pelli dcbei.: trice peccaverit, X annos poeiiiteal. Clericus cuiii
CAP.35. — Declericjs vel mgnttchis, si,, fuerinl ma- lali puella sine. voto monachi si fbniicalus fueril,
sculorum insectatores. n.unum annum poenileat, si frequenler, dnos aiinos;
{E.t diclis Basilii.) Clericus vel monachiis adole- cum eanbnica duos annos, Si frequenter, lres aiiiios.
sceiiliuin vel parvulonun insectator, vel qui osculo, Si gennerit ex ea filiuin, quatuor annos, alii diciint
vel aliqua occaslone lurpi depreheiisusfueril,pnblice seplem. Theodorus dixit rMonachns foiTiicationeiri
verberetur, et coronam amillal, decalvattisque tur- faciens, seplem annos poeriiieat. Ilein Reda dixit :
piter, sputamenlis oblinialur in facie, vinculisqiie Monachus foniicaiionem qiiserens ct non invciiiens,
artatus ferreis, carcerali sex mensibus angustiu aniiiiin dhnidium poeniieal. Ilem liomanus pqeniien-.
macerelur, et triduo per bebdomadas singulas ex lionalis dicil : Monachus fornicalionein facjens cuin
pane liordeaceo ad vesperam reficialur. Posl hax raerelrice vel ptiella, tres, si cuin sancliinpiiiiili,.
aliis sex inensibus sub senioris spirilalis custodia seplem annospoeniteal. Iiem laicusprivatus roacu.-.
segregala in eurlicula degens, operi nianiuun et laiisiixorem proximi sui,:iit adultcrUtini poenileiU.
oratioiii sit inlenlus, vigiliis et Detibus subjeclus, et Si cum virgine peccaveril, ulerque pceuileai annuiii
snbciislodiasemper duoriun fratrum spiritaliumam- iiniiin. Si cum ancilla Dej, qualuor janiips,.-si geiiue-
Jiulet, nulla privala loculione, vei consilio, deinceps ritex ea,sfiplem aniios poeniteat., Ilem:si j|ui,s pec-
juvenibus cbiijtingemlus. taveiit sicul Sodomiite,' quidam X aniips: dic.iint
927 BURCIIARDI WORMA.CIENSIS EPISCOPI , 928
pceiiiieat : qui in consiieludine habet, amplius pelli A.die, XXX. Qui peccare volueiil in somnis, ct non
(lebet. Si autein in gradu sunl degradenlur, ei sicut fueril polluliis, XXXIV Psalmos cantet.
laici poenitcant. Virqui inter fcinorafornicaltts fue- CAP. 43. •—Declericis quipermatas cogitaliones se-'
rit, uniini : si itcraverit,duos aiinos pcenileal. Si au- men e/fuderint.
lem iri lerga fornicalus luerit fres annos; si pueri (ExPwnitenliali Romatiq.) Clericus si semen fude
duos annns. Qui cuin pecude fornicalus fuciil vel rit non langendo per malas delectationes, seplcm
jiimerito, X annos poeniteal. Oportet enim tliscretio- dies poenileat, Si langit ctim manu xx dies poeiii-
nein, csse inter qualiuileni pcciidum vel Iiominum, leai. Si diaconus, XXXdies; si preshyler, hehdoma-
sicut supradixiiiius. liein episcopus cum qiiadrnpe- das.HII. Presbyter si senien fuderit per cogilationem.
dibus peccans, X annos pcenileal, et gratlura ainil- sepieni dics poenileal, nioivachus similiter. Qui vo-
lai, presbyter V, diaconus tres, clericus duos. hiniarie semen fundit in.Ecclesia, si clcricus est,,.
XIUI dies. Si nionacluis, aul diaconus, XXX dies. Si.
CAP.40.— De sacerdole qtii pet lutpiloqninm, aut
per conspeclum Itbidinosum pollulus fueril, presbyter, XL si episcopus, L dies poenileai.
CAP.41. — Si mulier debeal separari a virq suq,
(Ex Pcenitenliali Romana.) Sacerdosqui per turpi-
seu libidinoso fue- , quw filium suum casu per negligenliam a fonle sus-
loquiiim, conspeclu coinquinatus „ ceperil.
rit, non tamen volueril fornicare, X dies poenileai. (Ex dect. Deusdedit, papw Gotdiqno episcopo niis-.
Prcsbylersi osctilatus est foeiiiiiiain perdesiderium,. sis.) Deusdedii sanctDeRonvanse,et apostolicse Eccle-*
et semen fuderil, XX dies poeniteal. Diaconus, X sise Episcopus, Gordiario Hispanensis Ecclesise co-i
dies, siraililer nionachus. Clerious septein. Laicus episcopo, el fralri dilcclissiino.Pervenit ad nos dia-:
qualuor. Iteni si presbyfer semen fuderit per cogi- couus vesler, veslrse sanclitalis epislolam inferens,
lalionein septein dies poeniteal, si langii ciun inanu quod quidam viri, eliam el mulieres prselerilo sab-
lies hebdomadas. Episcopus si per cogitalionem balo Paschali die, pro magno po|)uibfuin hieursu,
fudefil, qualnor hebdomadas poenileal. Si tangit nescienles suos.filios suscepissent ex lavacro sanclo.
cum manu diaconus et semen fuderil, XIII dies, Cupis elenim scire, si pro lali aecidenir rationc
monachus siinililer. Aliter, si clericus, viginti dies, debeanl viri et mulieres ad suum proprium usum
qrianlo magis alii gradus ? Si impiigiialione menlis redire, an non. Nos enim ex hac trislilia meesli,
eoiivqiiinabiiur, septein dies poenileat, vel quousque inquisivimiis prioruiii noslrorum dicta. Iiiveninuis
coghalio vincalur. Si in soiivriis volurilate pollulus auiem in archivo hujtis apostolicie sedis jarii talia-
sit, snrgiit, cantelqiie seplein Psalhios pocniteiiiiales, coniigisse in Ecclesia Hisauriae, el Ellliesioriim,
id est, Domine, ne iri furore.T. Beali quorum. Domi- Q siinulque Hierosolynise., etiam aliarum Ecclesiarum
ne, ne in furore. II. Miserere mei, Deus. Doniine, cpiscopis, el earuni civitalum :vb hac apostolica
exaudi; Deprofundis. Domine, exaudi vel uiiusquis- sede, volenlibiis scife, si.viri et mulieres redirent ad
tjue sccundum snani virtutera, el in mane XXX proprium llvorum".-Beiaiie.^inembriseisauciissimi pa-
Psalnios canlet. Volens auleiriin somiiis peccare, trcs, Julius, Iiuiocentius.elCeieslinus cum episco--
sive qui pollulus sil -sine volunlafe, XV Psaluios
porurri plurimorum el' sacerdolum conventu , in
caiitei. Peccans non pollutus, vigiiui qualuor Psal- Ecclesia beali aposlolorum principis prOhibentes
mos. lalia, perscfipserunt et confirmavcrtiut, ut liullo
CAP.41. — De eadem re, inodo se in conjiigio reciperent mulieres, aut vlri,'
(ExPontilentiali Theedq.) Itero in somnp peccans, qui per quamcunque rationem Suscipereniiiaios, sed
si excogitalioiie pollulus fuerit, XXV Psalmos can- separarentse:nesuadente diabolo tale viiiunipccictui
lel. In soinno peccar.s sine cogitatione, XII Psahcos. inolescat per mundum, et universorum error accjre-
Si semen fuderii in Ecclesia per dorniiiionein, can- scat. Scitis^ quia quomodo sUnl septcm doiia-saticti
leiPsallcrium, vel fres dies.poeniteat: si vohinlarie Spirifus, ila siiul seplem dona baptismi. A prin o
semen fuderit in Ecclesia mala cogitatione, si cleri- jiabulo saerali salis, el ingressu sanctse Ecclesise
cus, XIV dies, diacoivus, XXV, presbyler XL, epi- D^usqueadconfirmatipnein SpirilussanciiperChrisma.
Ab hoc priino Spirilus saivcti dono usque ad septi-
scopus, L, nionacbus, XXX.
— mum, nuiliis Christianus suanv commatfeni in con-
CAP. 42. De illis qui per illecebrosos amplextis
[wminarum polluunlur. _ jugium rccipere debel, et qui prsesumpserit, ana-
theirialis vinculp religelur in pcrpeluo, nisi poenilcn-
(Ex Pwiiueniiali Bedw pr.) Qtii per iiiecebrosos tiani egerii digiie. Miilieres vero curii separatsB
amplexus foeiiiime, Vcl' osculo polluitur, XX dics
fuerinl, ac pro illiciia aciione a prdpriis viris, toiaiii
poeiiitcat. Qul leligit iiivcrecunde Civrnem ejusdem prsccipimus recipere dolem,
quam in die niipViaJi
foeminse, tres menses pcenitcat. Qtii pcr tnrpiloqiiiuin receperint, el posl expletuni annuni rccipiaiit aliunv
polluitur, sepiein dies poeniteat. Presbyter si oseu-
viruni, si volueriut. Similiier et vir uxorem.
I;ituSJfueril foeminanv per imniundiim desiderium, CAP.45- — De eo qui spitilalem habel compatrem,
XX dies poenilcat. Si iiiquinalus fticrili, XL diss poe- cujus uxor commaler non est, el eo defuhcio, ti
niteal. Qui in Ecclesia per soninum polluilur, tres ejusviduampossilducereuxorem.
dies poeniteali Qui in Somnis voluntate pollutiis esl, (Ex concilio Triburi, cui inlerfuil rex Artiolplnis,
siirgat et canlol scptem Psalmos pocuileniialcs, ct in capile 47.) Qui spiriialem coiupalrem habet, cuju.s
929 DECRETORUMLlBRl XX _-* Llil^ 930
filiiim (!e lavacro sacrse fpniis aecepil, el ejiis uxor ,_j Aiestiani suslinebat a spiritu Tofoicalionis. Abiil au-
conimaler non esl, iiceat ei deliincto compalre suo lem ad quentlam probatissiiiium seiriorem .elpre-
ejus viduam ducere in uxorem, si nulhuii liabcnl cabatur eurii, dicens : Pone libi sollicitudiuem,
cpnsanguinilaiis prophiquilatem. Quid enim? Nun- beatissime pater; etofa pfo nVe :: quia gravilcf ine
quid non possunl conj'ungi, quos imlla. proximilas invpiignal passio fbrnicalibnis. Hsec cuiri aiulisse.t
caniaiis, vel in id generalip secernii spirilalis. seiiior, brabat irilerite diebiis ac "npetibpc, p,l'o co .
CAP.46. — Deeo, si aliquis suw spiritalis comma- •deprecaivs pomini miseiicbrdiam. Ilerura aiitcm.
ttis filiuni uxbreiit ducere.possit.
veiiiebafideriifrater, et rogabat seniorem, tit niagis
(Ex eqdem, capile 48.) Jilud eiiani, nec canonica iiiteiitius pfo eo ofarel. Similiter auteni CIIRIoinni
i.nsiituiione definiraus, nec introductione aliqua re- sollicitudine beafus senior orahat iiitenlius
pro ,ep.
fuUiiuus, sed propter eps qui diverse de eo 'sentiunt, Frequeniei autem venienteni ad se .nvonacJiuniyi-
lioc loco aliquid comriiemoramus. Si quis susespiri- dens. senior, et (leprecaiitem se ut orafet, vaJde
lalis coniiviafris filiam fbrluilu, et ita conlingenle conlrislaius
admirabalur quia ivon exandiret. Dp-
ieiTiiricasu iii corijiigium'uuxerh, concilio iiialiiriori liiiiius
oraliones suas. Eadem autem nocle, reyelayit
seryalo, balieat, alqhe honesie Icgitinio co.njugio ei Dominus,
quae cjrca illum monachum erant, ne- ,
opefain dci. °J gligentise, et ignavise rcsolulionem , et
CAP.47. — De quodiiin, qui suam filiolam spirilalem delectalipnes
_; 2' fore corporeas cordis ejus. Ita autcm psiensum esl
cqnstupravit.
(Ex Dialbg. Gfegqr.) TerribUo. eihuh quiddara iri sancto seniori. Vidil sedentem illum jvionaehuhi, et
Valerise provincia coritigisse vif vilse yenefabllis spiritiira fornicationis in diversis miiliermii formis
ante illum Iudentem, el ipsiini condelectari. VidelMt
Maxiuvianus-Syracusanus episcopus,- qui diu iii hac
urbe meo inoiiasterio prsefuit, riarrare' coiisuevh; et angelum Domini aslanteni, et indignantcrtT gra-,
dieens-. Quidam c rialis, illic saicralissimo Pascliaii viler contra .eumdein frairem : quia non:surgebai.,..
Sabbato, juvericulam cujustlain filiam in baplisiviate nequc prostcrnebat" se in, oraiioivibus ad Domiiiiirti,,
suscepil."Qui post jejuiiiuni domuinreversus, multo sed magis delcctabatuf iii cogiiatioriilius siiis: Tfec
vino inebrialus, eandem filiolam suam isectinimanere ergo osiensa surit per revelationem snncio seiiiori.
petiil, eamqtie nocle illa, quoil dicio riefas esl, per- Cognovit atitem, qriia culpa' et-negligeiitia illius
didit. Cumqueiiiane faclo surrexisset reuS, cogitare riionaciii efai, iit noii exautlireniiir orationes ejus.
coepif, ut ad balneuhi pergerel, hc si aqua balhei Ef iiiric dixit ei geiiiof: Quia lua culpa erat, frater ,
•
lavaretmaculampeccali.Pbrrexii igilur, lavit, cbepil quia coiideieciaris cogitationibus raalis, 'irapossibile
trepidare, Ecclesiam ingredi : sed si lanlo die non f, ( est enim discedere a le spiritum fbrnicaiionis ,im-
ignoret,' ad Ecclesiam eruhescebat homines : sin miiiidiiiii, aliis Orantibus, el Deura pro le dtprecan-
vero ifet, perlimescebat judicium Dei. Vicilil;ique libus, nisi i>ttu te ipse laborein assumas i:i jcjiiniis,
huraana tereciiiidia, perrexit ad Ecclesiam , scd el orationiljus, clvigiliis muliis, cum gcnvilu.depre-.
lfeiriebundus ac pavens stare coepil alqiie'per sin- cans, ut liiisericordiani suam et adjutprium jlel-
giria inomenla suspectus, qUa hofa iriirivundospirilui gratise stise, prsebealque libi ppniinus Chrislus, ut
iraderelur, et coram orani populo vexaretur.' Cum- possis resistere riialis cogiiaiionibus. Nani el nicdici,.
quevehementer limerel, ei in illa missarum cehbri- qui corporihus honiiiiuni liiedicamenla conhciuiit,
laie, quasi advefse uil coiiii»gii, qui isetus exiii, ct ei adhibcnt, quamyis oirinia cum summa diligciilia
die altefo Ecclesiamjam secufus intravil. Faciuinque faciaiii, verumtaincn si ille qui infiiniaiiir, non so
cst, ut per sex cohtinuos -dies lsetus, ac sccurus absliiieal a noxiis cibis, vel ile aliis qute soleivl[Ixi?
proeederei, SestimanSquptl ejus scelus Domirtus, aut dere infirniitales, nihiiei profici: cura, ct diligeiilia,
rion vidissel, aut "visum niiseiicorditer"dimisisset." ef soljiciludo niedicorum. Similfter eii.un, cl in
Die*'aulem septiuia suhlta Tuorle defunclus est. animse langnoribus cveniet : licel cum omni inteii-
Cuiivqtiesejiiilturav tradilus fuisset, per lorigum lem- tione, ct ex loto corde sancli paires, qui stint medici
piis cunclis videriiihus de sepulchro ipsius llainma jj 1 spirilales, exoreiit rniserieordiam Cliristi. Doniini
cxiii, et tam diu ossa ejus cbncremavit, qnousque Salvaloris nosiri prb eis, qui oraiionibtis eoriiiii se
omne sepulehrtira cpnsumpsit: et terra qtise in tu- postulant adjuvari, nisi etjpsi cum omni iiitciitioue
iiiiild collecta fuil, defossa videreinr. Quod viikiicel iientis lam in orationibus,-quaiii in. omni-.npere •
omiiipolens Deus faciens, ostendil quid ejus _'aniiria. spiritali,'qiise Deo placiia sunt, facjanl, non eis juo-
pefuiiit iii,occullo, cujus etiam corpus aiue hunianos ficienl orationes eorum.
oculos flamnia'coiisunipsit., Qua in.re quoque npbis
CAP.49. —Desponsafratris, si fraier eam vlbldverii.
hsec audieiitibus exeniplum fprmidinis dare dignatus
cst, qualerius ex bac cbnsideraiipne co.lligarous.quid (Ex cbncilio Trtbur., citi interfuit rex Arnqlpjms.
aniriia viveiis ac senfiens, prp .reatu suo patitur. si capiie 10.) Quidani desponsavil uxorem, et dotayit,
lanto Igrii.ssupplicibetiani insensibiJia ossa concre-. cura ea coire non potuit, Quain frater ej'us cJanculo
" . '
nvaiitiir. cori'upit,'ct* gravidani "reddhlit, Diecreluni -.est, iit
CAP.48..—'• -"".•pe quadam ftatre, quijmpugngbaiur q quamVis nupta psse iio.n polueril legitiinp, yirOi de_-..
spirilufqihicaiionisl spbiisalam famen fralri, fraler habere. noiT possil,
(Exdiciis Paplinutii ereinUa'.)''QiMvin\paier nio- Sei raceclius ei moecha , fornicalionis qnidam vru
951 BURCIIARDl\V0RMAC1ENB*S EPISCOPI 053
viictam suslineant, licila vcro eis conjngia non ne- A'piem,laicus sex annis pceniteal. Fraler carnalis cum
- geulur. ;....' fraife carnali fornicatioiiem ifaciens XV annis ab
. CAP.50.—Si quis de uno in olium transmigral epi- oiniii carne se absiineat. Si '"< seraeh in os iniserit,
scqpqlum, el.cpnsanguineam suam pollneril, vel seplem aiinos poeniteal, alii dicunt usque in linerii
aiiquod crimen capitale commiserit. vitse poeiiilere debere. Viri inler femoia fornican-
(Ex eodem, capile:42.) Si quis de uno in alium
les, uinim annum poeniteant, si iteranlcs II. Si
ouiiiino transmigral episcopatum, et.si, quod absit, inter crura si pueri sunt, aniiuin untim
aul ma- fornicaiites,
contingat eum tvliam sororis susc, amitse, Siviri, duos aniios. Si autera in con-
terterse avunculi, vel patrui polluere, auf aliquod poeiiiteant.
imic Suetudhie est, modus poenilentise addatur jiidicio
crimen capitale conimiltere, episcopus cujus in "sacerdolis. Vir semelipsum coinqiiinans , primo X
dicecesi commoratur, el lali scelere criminatur, dies poeniteal , et iteraiis XX dies. Si "ciiiu gradti
babeat jus et polestalem sectinduin canonicarti au-
instilutionero est, addatur poeiiiieniia. Puer XV annoruni ,XL
clorilatem, el noslram synodalem dies posniteal. Qui concupiscit menie fonhcari, sed
flagitiosiim coercere, el ad poenilendum emollire.
non potuh, X dies pcenileal. Qui per lurpilbquium ,
Per qiiem enim inelius rei veritas venuiaiuf, quaiii vel
ei habilare desideral. aspectu coinquinaius est, iamen non voluit
per illuinsub quo habital, B peccare corporaliler, XX dics poeniteat. Si aulem.
CAP.51. — De mulieribus, quw ahsente mariio con-
eepetint, et [celttmsusiulerint. impugnatione cogilationis violenleicoinquinatus est.
XX dics diu illudctiir a cogilatiorie,
(Ex concilio Eiiberta., capiie 5.) Si qua mulier per roolliier pocniieal. Quisex
adulterium absente marilo conceperit, hlqiie post ci.repugnans, d"es,..vel quaniuni exeg-e-
facinus oeciderit, plaruil vix in fine dandam esse rit diuturnilas cogilaiionis pce.iiieal. Pueri-qu'i for-
•coiiinuinionerii, eo quod geminaveril scelus. nicantur inifa semetipsos, jiidicatura esl, ul vapu-
CAP.52. -r-De illis mulieribus , quw male conceplos lenl. Pueri soli de boc iiiier se sermocinantes, et
. necare studuerint. transgredieutes sialula seniorum, tres snperpesi-
(Ex concilio Ililerden., capile 5.)IIi ve.roqui male liones accijiianl. Osculum non siinplicitcr iacienieis,
coiiceplos ex adulterio , faclos, vel edilos necare quinque siiperposiliones accipianl. lllecelirosum os-
stiiduerint, vel in veutre niairum polionibus ali- culiim facienles, sine cninquinameiHo, quinque dios
quibus colliserint, in ulroque sexu adulteris post poenileant. Cum coinquinamento, siu6 amplexu, X
septem .annorum. curricula comniunip tribuatur, snperposiiiones accipianl. Post annos XX idem
iia tamen, ul onini teinpore vitai suae Jletibus , ei coinmitlenles, XL di.es separaii a mensa, exlorres-
huiniliati insistanl. r que ab Ecclesia, cum paue et aqiia vivanl. Miniini.
CAP.55. — De mulieribtts, qittc parttts suos occttlle verofornicalionemiiiiitantes, el initanlesseinvicem;
iitterficinnl. setl ('(iiiiquiiiaii non sunt, proptcr tetaiis niaturita-
(Ex concilio Arelaiens. , cupite 6.) Mulieresqms- luin, flagellentur, Si vcro frequenter, addalur puena.
daiii, ut audivhnus, quse ex fornicatione concipien- Pueii anle XX annos se invicem nianibtis coinqtii-
tes , metueiiles ne scelus quod occulte perpeliavc- nanles, et confessi : ai.iequain toniniuniceiil xx
rtint, nvaiiifeslum fierei, infanles quos pepererunt, dies poeniieant. Si iieraveriiit post poenilenliam, C
occiderunl, el lerrse congerie coop.eriierunt, aul in dies. Si vero frequeniiiis, sepureniur, et aiiiiiun pce-
aqiias projeccfunt. Quod quaiilum nefas sii , caua- iiiicaiii. Puer oppressus ii nvajoieinfraX annOs,hebdo-
ues Aiicirani,Tlliberilani, alque Hilardensis cpncilii, liia.ain jejunet: si cohseiuil XXdies : iiiollis autem
testes Sunt. His itaque vix iu fine daiidam esse coi.>- aiiiium poeriiteal. Qhi in somuis volunlr.rie pellulus
muniouera dccernuiii, sed hunianius Iraclantes, post esl, surgal, ei cantet genibus flexis VII Psal. Vo-
(lecerinem posniteniiani lales placuit ad coniumiiio- lens in somno peccare, XX Psal. canlel, Si pollulu»
iieni ieccpi. esl sine voluntate XV Psal. cantet, el in fine unius-
CAP.54. — De eadem re cnjnsque Psaliui dicat. ler. : Deus, in adjutoriunv
l)e mulieribus quse forriicaiilur ,'el jiartus smis j) iueum iiileiide, ct reliqua. Qui semeii in Ecclesi.a
iiecani, vel quse aguht, secum , ut ulero concepios dorniiens fuderit, tres dies j"ej"unel,Episcopusfornica-
excutianl, anliqua quideradefmilio usque ad exiluni lionem faciens contra naluram,(legradeliir,et duoder
vitoe eas ab Ecclesia removet. Humanius auiem cim aiinos pcenileat.Presbyter aul diaconus, fomica-
nunc:defii!imus, uleis X anifonfiii tempus , secun- lioneni contra iiaturamfaciens, prielato anieiiioiiachi
duni praefixbs gradus poeiiileniia largialur. volo,degradentur, et V annos poenileant, et veniani
CAP.55. — De eaderii re. oinni hora rogenl, et siiperposilionem palianlur, in
(Ex cqncilio Aurelia. , cctpite10.) Si qui niantem unaqiiaqiie hebdomada, exceplis quiiiqiriigesimis
oppresserinl, ires annos poeniteant : unum cx his in diebus.Postsuperposilionem,paiiesi.,eniensuraulan-
paiie, el aquiil Si cleficiis fecerit, qualuor annbs , lur, et ferculum aliquatemis butyro itnpinguaio, et
iinuiii ex Jiis iri pane ct aqua. [ die Domlnico sic vivo.nl.Caeteris vero diebus paxi-
CAP. 56.'— De Sodomiiico peccalo. inaii panis mensura, et parvo impinguala bulyro
[Ex PtBhitentiali Rovnuno.) Episcopus fornicatio- olera, et ovis paucis, et formatico reficianlur, et
neviifafeiensnaturalem XII auribs pcenileat, presby- aquse tanlum quanirim sinTiciat si operarius esu
ter X/dilicbnus IX. siibdiaeonus octo , clcricus se- Lectus enim non mul.ttun foemim habeal, el per
955 DECRETOIVUMLlBRl XX - LHJEJl DECIMUSOCTAYUS. 934
tres quadragesimas anni addal aliquid, prout virlus jV suura opprcsserii, aut veslimenlortim puutiere suffo-
ejus admiserit, semper ex inlimo cbrde ut defleal caveiit, et bocposl baptismum facium fiierii, XLdies
ctilp.im suam. Obedieriliairi qiise omnia prseeminel, poenileal in pane el aqua, el a conjuge sc inicrim
iibeniissime accipiat. Posi annunv et diinidiuin Eu- abstineal. Posiea tres annos pocnilcat per Jegitimas
chaiistiani suinat, et adi.pacem vcniat : Psalinos fcrias, el tres in anno quadragesimas ohscrvet. Quod
curii fralribus cantet, nepenilus aniina tanto teiu- si anie baplisnium infans oppressus fueril, proximos
jiore cosleslis medicin* jejuna inlereat. Si infeiiori quadraginta dies ut supra poeniieal. Poslea vero
gradu prius quis monachus fuerat, ires qiiidem an- qiiiiiqucnnium cxpleat.
nos; poJriiieat, sed mensura notv gravelur panis. Si CAP.59. — De patre eljnalre qui filios suos apud
operarius est, sexlario de lacte Roraano,,et aliri de .semqriuqsiiiveneiinl. ,-
leuucla,.el aqua quantum sufflcit pro sitis afdore (Ex canciliq Parisiensi,;capite 5.) De infantibus
suiriat. Si yero sine TOIO monachi presliyter aut aulem qui niortui inveniuntur euni palre et.niatre,
diaconus sic peccaverit, sicut mortaciius sine gradu elnon apparet utrum a ipalre aut, inalre occisus sit
posniteat, et postea. recipiai gradus suos. Si autein ipse iiifans vel suflbcalusr an propria niORtedefuii-
"presbyier aut diaconus post iale peccatum voluefit « ctus : non debent: inde securi esse, nec sirie poeiii-
monachus fieri-, indiscreio prpposilo exilii annum ' leritia ipsi
parenles, sed lamenin eis consideralio
et dimidium poenileat, habeat lamen abbas cum debet esse
pielatis, ubiinon voluivtas, sedevenius
cohsilip episcopi sui lvujus rei moderartdi faculta- mortis eausa ftiii, Si autem eos iioii latetiipsos ejus
teni, si obedienlia poenilenlis placila sit Deo et csse inferfectores, scire debent
fralribus quibus cpmmissum est. grayiter.se dtii-
CAP.57. —De illis qiti conceplum exculiuiil. quisse., quod in Anciraiio concilio cOmprobaiur.
Quidairi auteiri trium anhorum poeiiileiiliam liorutn
(Ex concilioWorma.,eapile 50.) Si aliquis causa debere : qtiorUiii uniiro ex liis ex-igat
vel bdii judicantesse
explendse libidinis, liiedilalione, ut non ex in parie et aqua alquese aboihiii luxuria teinpore
eo soboles nascatur, bomiui, anl mulieri aliquid
poeiiiieniisesuse^cuslodiat.
fecerit, vel ad polandum dederil, ul non possil geife-
rave/atil concipere,' ul honvicida lenealiir. CAP.60. — De illis [eminis quw qbortum,fecetint:
GAP.58. — De iliic quiiiifanles suos oppressetiiit. (Ex Pcenilenliali Rpmano.) Si qua mulier aborluin
(Ex e-.ncilio Mogunli., c.apiie 6.) Si quls inuuiteiri fecerit voliintarie, tribus annis ppeniteat; :- • _".
FIMS LiBRI DECIMl SEPTIMI. ';_
EGCLESIiE WORMACIENSIS EPISCOPI
DECRETQRUM LIBER DEGWIJS,:»€TiOTS';;
DE YISITATIONEJNFIBMOBUM. - ;
;; ARGUMENTUMLlfiRI. "" prb cuip.s commissis spondeal, ut substantiam suaic
Libef bic iiifirmbs a pfesbyleris visitaiidos esse, dum adhuc.sensus elraiio yiget,:disponat, ut pec-
etquEeadharic visitationerii requiranfur, edocet, , cata sua eleempsyrtis reiliniat, uthisqui in.se poc-
Gum sacerdos audierit aliquem infirmari. in sua" cayerunl indulgeat, ui reetam fidem, el, credulitur,
plebe, cilp ad eum pergal, ei. ingressus cubiculum tem teneat, et iidem ex inlegro iion,sapuerit, presby-
aquam' beriedietam isuper euni, et per omne cubicu- ler.eum docere debet: et ut de. Dei niisericordia
lura aspergat,cum aiiiiphoua :Asperges me,Domitie; niinquain desperet, doceai. Cum his et hiijuscemodi
civersu : Exurgat, Deus, et dissipentur inimici, etc. alloculioiiibus. fuerit mens infirmi releyata, daia
Deiride dicat bratiOneiri: Deus qui sacerdotihuS luis benediclione, interrogel eum de singulis per or-
laiitam gratiain. Deinde cantel sfepteihPsalriios cum dinem, . _. ,•.• :'.,-., :?[':':-_.:.
precibus pro irifirniisi Deinde Litaniam cantet. iPost
haec THrinesjubeat exira cubiculuin secedere. Et Quando presbyier domhni iniratm quq ififirmus ::
. jacet,pririiu_m'dical_:' : • . :..
appTophiquaos leclo ijuo irifirmus decunibil, eum Pax buic domui.'
blaftde leiiilerque allbqiihirii', tii onineni spem suam Et omnihus liabilaniibtishi ea.
inDeb^'porialjui flagellhriiDei patieiiier lPleref,eiut .. Poslea benedicetnr-SaVet
aqiia, ciaspetgalurin ddma
luecadpurgatibiiem etcastigationein suain jirovenire " .,. . . cuinanliphona. - '-:'-':;:>; ;•
credat, ut peccata sua corifitealur, ut emendationein Renedic,Dbmine,doi)iuiii islaro,et onines habitaii-:
Bromitiai, siDbihinus yltam cOuccsserif, poenitentiara tes in ea, quia lu, Doniine, dixisli; P.ix huicdoinui,
935 fiURCilARl)l WORMACIENSISEPISCOPI ^6
beriedic, Dbrainc, limenles te pusillos cuin majoribus, /\'"'In le Speravertinl, el 110:1 sinil confusi.
beiieilicli vOsDomiiioqui fecil coehim et terram. Nb irail'as,"Domin'e,bcsiiiis .vniinamconfilentem tihi,
P.?si h.wc canendi sunl scy-icm psalmi pwniientiw; Aiiinvainpauperis tui ne obliviscaris in fiiiem.
Deinde Lilania. Qua explela canletut .•-Paler rio- j.Poslea sequciniitr isiw ptaiiones. Orcinus,
sler. Et ne nos inducas in icntalioiiem, sed libera Deus qui faiiviiloluo Ezcchioeer qui nos aiuios ad
iios a nialo, Amen.
Salvum fac servum iuum, vliam doiiasti, ita eifaniiilum luunv"N.a leeto trgri-
Deus ineus, sperantem in (6. tudinis tua potentia erigat ad salulem. Per Chri-
Mille ei, Domine, auxiliiun-de sancto, "Slum".
'-' • El dc Sion tuere eum. Alia. Rfespice,Domine, fanvulurtitiiuni. N.iniiiflr-
* milaie sUi corporis laboriiiiiein, et aniinara refove
Niliil profieial inimieiis in ea,
El filius iniquilaiis nori apporiat npcere ei. quahi creasti/iil castigationibus emendatUs, corili-
nuo se sential lua medicina esse saJvamm. Pcr
; Esto illi, Doniine, turris foriiludinis,
, Afacie inimici. 'Chrislum,
' Dorolhus conservet euni, et yivificet eiiin, et bea- Alia. Deus qui facluise luse pio senvper dominaris
tiim ifacial eum in terra, Cl non tradat in aniniiun j" affectu, inclina aureriv luam siipplicationibus no-
el. famulum tuum N. ex adversa valeludine
iiiiniicoriiraejiiS. DominuSopemferatilli siiperlecluriv stris,
'iiiliriiiitaleejus. UiiiVersum siratiun ejiis versasli in corporis labdrantemplacatus respice, et visila in sa-
(lolriris ejiis. Domine, exaudi oralionera meam. hilari luo, ac coeleslis grafiav ei proesta liiedicinam.
Psaliiius: Miserere raei, Deus. Per Christtim.
Alia. Deus, qui hiiniaiio gencri salulis remedia,
Sequitur oraliq. Oremus. et vita; avlernavmuiiera conlulisti, conserva famulo
.Oiiinipotens et aiisericors: Deus, qusesuiiius \m- tuo N. ttiarum dona virlulum, el concede ul me-
njcnsani pielalcm luam, .ut ad iiitrohiim in luo delam iuain non soluin in corpore, sed etiam in
norhine iiumililalis noslrse, hunc famuhim tuum N. aniraa sentiat. Per. '
in hoc habilaculo jacenlem fcssiim, salutifere yisi- Alitt. Yirtutuin coelesliiun Deus, qui abhumanis
lare digiieris, sicul visitaredignalus es.Domine, To- corporibus omnem lan^guorem,et omnem infirmita-
biivnielSaram, soerum PelriijViieriiiiiqiin ce.iurio- tem pravcepti tiii polestale depellis, adeslo propiiius
nis, ili et iste piistina sianitaie animse corporisque huic famulo tuo N. ul fugatis irifirmitaiibus, el vi-
recepla, graliarum libi in Ecclesia tua referat actio- ribus reeeptis, nomen saivctum tuum instaurata
nein. Per.Doininum. -,-protinus sanitale benedical. Per Domiriuni.
Tunc deiur ei locus secreliot cqnftlendi, el quqd mcixi- Atia. Doiiiincsaucle, Paler omnipotens, avlerne
mum est, interrogel ettm de fide catholica.iEl sic,_ *.Deus,, qui; fragiliialem condiiionis noslra? infusa
dical : virlulis luav dignalione confirnias, ul salularibus
Credis in Detim Patrem,el Filiuin, et.Spiritura : reinediis pielatis luse corpoia nostra el membra ve-
sancliim? Respon. Credo. Credis quod isle tres per- geleiiiur, super hunc famulum luum N. propitialus
sonse unus Deus sit? Rcspon. Creiio,. Credis quod in . iiiteiule, ut omni necessitaie corppreav iiillimitaiis
ipsa istacarriequa nunc es, iesiirgere iiabes in die , .e.vcliisa,graiia ineo piisluia} saniiatis peifecta re-
judicii, el recipere sive bonuiii sive nialtini qupd. parciiir. Per Domiiiiim.
gessisii? Respon. Credo. Yis dimitiere illis pcccata Alia. Oieinus, fraires, Dorainum nosirura pro fra-
sua qui in te peccaverunt? Respon. Volo. Yis pec- tre noslro quem dure ad prasens malum languoris
cala quse fecisli emendare si reyiviscis? Respo». aflligit, ut eumDoivvinipielas cceleslibusdignetur cu-
Volo: " rareroedicinis: Ulquideditvilam, detel saluleni.Pcr
Posiea ungatur. Posl confessioiiem,el fidem reddi- Alia. Domliie sancte Paler omnipoleris .vlerne
" Deus qul es via, et veritas, et vila, exaudi el cb.n-
.. 1aineiuneiionem;dicalur Aiuiphoita.
In verilale liia exaudi riie, Doiiiine.Psalmus. pj serva famulum luuin N. qiiem vivificasti et rede-,
Domine, exandi oralionem meain, auribus percipe. misti prelio magno sancli sanguinis Filii lui. Per
Deiiidc Kyrie eleison, et Paler noster cum his eumdem.
precibus. Si infirmus in desperalione f«etil, recghciliq eum ea
. .Exnrge, Doniinc Deus, cxaltetur nvanus lua.ne ratione his sequenlibus oralioiiibus, ul quandp
obliviscaris p.aiiperiini. conialuerit, secunclumcanonum et sanctorum Pa-
Tibi enim derelictus esl pauper, iriim siatuia, et qualitalemtieliciipcenitcal.
. Orpbanp lu eris adjulor. Reconciiiatio hifinni. Prsesla, quaisiiiiius, Doiiihie.
Desitlerium pauperunvexaiidivit Domimis, Iiuic famulo luo N- dignunvpcejihenlke fruclum, ,ul
Pra;paralioneni cordiseorum aiidivilauris lua. Ecclesiav tuaj saiiciDe, a cujus iulegritnte deviaral
Miiifiea misericoitliasiuas, : • peccaudo, auiiiissorum veniarii consequendo, redda<.
... Ojii salvos facis speraiiles in le. . lur inivoxius.Per.
Tu auteni in sanclo habitas, 'Alia. Omiiipotens sempiterne Deus, confi.tent'.
.Laiis lsrael. Iiuic fainulo tuo N. pro uia piclale peccata dimiHe
4dfe ti.iiivavciTinl. et salvi facli siiiit, iii non pliis ei noccal conscieniiaerealus ad pocnara
957 DECRETORUMLIRRIXX. — LIRERDECIMUS OCTAYUS. 938
quam indulgeriihe UK»pieias piosil ad yeniain. A tiuni lihi parce peccatis, ut quem conscieiitia; rea-
Per. tus accusai, hidulgeritia tuav niiseralionis absolvat.
Aiia. Exaudi-, Domiiie, preees noslras.et coiifileii» . Per Doininum nostrum Jcsum Christumi
INDEX CAPITULORUM LIB-Rl' DECiMI OCTAYL
&&. 1. Quod uitima conversio menie ppliiis avsti- cum illi seobliget jiidici,cuibccultaoriinia noverii
manda sil quam lempore. _ revelari.
2. Quod omnis fidelis in ullirais posilus oleo san- CAP.2. — Quod omiiis fidelis iii ultimis positus san-
ctificalo inungi debeat. clificuto oleo inungidebeut.
'3. Deiliis qui propler limorem morlis, in ipsa infir- (Ex decr. Culisti papie.) 'Realtisenim Jacobus apo-
• stolus in Epislola sua scripsit -: i liifirmalur quis in
niitate€onrtiehiurpeccata sua.
4. De illis qui in necessitaiis terapore el pbeiiiien- Vobis, inducat presbyteros Ecclesise, el orent super
liam et-reconciliationem desiderant. etim, unguentcs etiin oleo in iiomine Domini, et
5. De.eadetii re^ oratio fidei salvabit infirniuin. > Iloc ct apostoli in
€. Deiliis quiad exilum veniunt, ut ullimo el neces- Evangelio fecisse leguatur, et nunc Ecclesia>con-
sario viatieo minime priveniur. sueiudo tenet u't inliiTni Oleo-consecralo uiigantuf
Y. Quod poeiiiiciiiia possit abolere peccata, etiam si s presbylerisj et oralione comilante sanenuir. Non
in uliiino vitse-spirilu pflpnileai. -solum presbyteris uli licet hoc sacro oleo in suis
8. De lapsis in ultimis positis, ul viatico iftuhere, iiiBrmiliitibus : sed, ut Innocentius papa- describil,
si rogaverint, eis deheat subveniri. g eliam oinnibus Chrisiianis uti licet eodem -olcb-,-iu
9. De iilis infirnvis qui dum poeniieiiiiam pelierint, sua aut suorum necessiiaie ungendo, Quod taincii
oleum non riisi ab episcopis Jicel confici. Nara qiiod
el-aiitequam sacerdos veniat, officiuinoris amit-
tunt. ait, oleo in iiomine Dpraini, significat oleo invioraine
10. De eadem re. ; . Domiiii.consecralo « vel cene quia eliani, cum uu-
11. De eadeni re. gartt iiilirmuui, nbmen Domini-super eurainyocare
12. De illis qui in ullinia segritudine poeniluerint, et debenl. El si in peccalis sit, diiniltentur ei. Multi
niox reconciliali fuerinl. projvler peccata in animara facla, infirmitale aut
15. De iliis qui in periculo suul eonsiilull, ut epi- etiam morle plecluntur-corporis. Unde Apostolus
scopo, etc. Corinlhiis, quia corpus Douuiii indigne percipere
14. De infirmis in periculo morlis cprisliluiis. erantsolilij ait: * Ideo inter vos mulii infirmi et iiri-
15. De quodani qui Christum negavcrat, quomodo in becilles, el dormiunt niulti. i Si ergoinfirmi in pec-
extremis, elc. calis sint, et hcec presbyteris Ecclesiaecoiifessi fue-
:16. Dl pr.esbyleri de pccultis pcccatis jiissu ejviscopi Tini, ac perfecto corde ea derelinquere alqne
pceuheiites reconcilient. emendare safegeiinl, diraitlentur eis. Neque eninv
17. De poeniiente, si in ipsa pceiuientia de corpore 1Q sine confessione emendationis queunl dimiiti. Unde
exierit, et reconciliari desideraU recle subjuugilur : t Cprifileiiiiiiiallerutrura peccata
18. Ut quiiita feria ante Paseha poehilentibus sil vestraj et orate prp invicem ut salvemiiii. i
• reiniuendum : anle. atilein, si ad desjieralionem CAP.5.,—- De iitis quiprqpler timorem morlh in ipsa
infirtnitale confiiehlurpeccala sua. '''
hifiriniiatis deyenerinl. ,
(Ex cbncilio Ndnnertten., capite 2.) Infirmiis "qui
19. De illis qui in Ecclesia remitti peccaia non cre- necessilate Tiiorlis urgenie confiletur peccata sua,
diderint. sub ea cortditione a sacerdofe reconciiielur ut, si et
20. Quod infirmis omni liora cibiim sumere liceal, vitam donaverit, sanitatemque reddkterit,
21. De illis sacerdolibus qui morientibus poenilen- Dominus
seciindtiin qualitatem delicti, et.secundum canonum
liam denegaverint. slatuta et poenitentialjura probatorum poenileat.
22. Qiiod nulli ultinia poeniientia sit derieganda. .CAP.4. — De illu qui in hecessilqlh tempore et
25. De poenileniibus qtiiln inliriuilale Eucharistiam pwniteniiarii, el recbnciliqlionemdesiderahi.
acceperhit. (Ex decr. Leoriis papw, capite 9.) His aulein qni
24. De poenitenlihus suhito mortuis. in tempbre riecessiiatis et in periculis, urgente iiv-
Indicis capiluloruni fir.it.
JJ slantia, prasidium poeniieriiiai et mox reconcilia-
CAP.«ujiuai -r- Quod ultima eonversio mente potius lionis imjilorant, nec satisfaciio interdicenda est,
eestimanda sil quqm tempore. nec reconciliatio deneganda : quia mise"ricbridia&
(Ex decr. Ceelest. papw, caphe 20.) Vera, ergo ad . Domini nec nvensuras possumus pohere, iiee temporai
Deum conversio in ultimjs positorum, mente potiiis defmire : apud quera nullas patitur yenire niorai.
est a^stiraanda quam terapore, Prophela boc taliter conversio, dicente Domino pcr prophetam : < Cum
asserenle : <Cunvconversus ingemueris, tuuc salvus conversus ingemueris, tunc _salvus eris. > Et alibi:
eris. jCura-ergo Douiinus sitxiordis inspector, quoyis . iDichi!quitatestuasprior,uijuslifiGeris'.>Itenv:iQuia
lemporenon est deiiegaivda poariientia poslulanti, apud Dominum misericordia' esi, ercopiosa apiidi
PiTEOL. CXL. 30
S59* BURCHARDl"WORMAC"ENSlSEPISCOPI '940
eiim redcniptio.lri disperisarulisitaquc Dei donisrion'. A'CA'P.-8.—De lapsisin ullimis pbsilis,uivialico'mu-
debeiiviiscsse difiiciies, tiec "se accusaiuium gemitus nere, si rogaverinl, eh debeat subveniri.
- . (Ex epist.Siricii papd:.) Quicunque caraali fragi-
liicrymasque riegligeie, curri ipsam pceiiitendi af-
fliclionem ex Dei credamus inspiralione concessam, litalc ceciderunt, viatico munere, cum ad Deum
dicenle Apostolo,: < Ne forte det illis Deus poeniten-- coeperintrproficisci, *i rogaverint, pei-communionis
"
tiam ul resipiscani a diaboli laqueis, a quo captivi gratiam Volrimussvibveniri.
tenentur ad ipsius voluntal'lvii,.> • . ' CAP.9.-—De illis infirmis qui, dttm pmniieniiam pe-
tierint:ei anlequam Sacerdos'veniat, vffieium oris
CAP.5. — De eadcm re. amillunt. ,..-
(Ex epist. Leqnis papw.) Ita ergotalium necessitali
(Ex decr. Iimoceniiipapw, capile 22.) El hoc itucesi- auxiliandum
«uiiiesl, quod de his observare oporieat, qui, post est, utnecactio illis-pcenilenliav, nec
baptismiim omni tempore inconlhieniise.volupialibus -CPminunipnis gratia denegeiur, si eam, etiam-amisso
dediti, in extremo fine vilae suse poeniientiani simul vocis offieio, perindicia integri sensusquavrerecom-
ei reeoiicijiaiipnem comnumiohis exjvoscunt. De his •probenlur-. Quod si iia "aliqua aegriludine fuerint
-observalip prior.. durior, "ppsterior.-.inlerveniente aggravati, nt,. quod spaulo -ante poscebant, ,sub
imsericordia inclinatior est,, Nam, consuetudo prior n] pr^eseiiliasignificare non valeanl, teslimoniafidenum
teauit ut coneedereiur. eis posriitentia, sedcommunio circufflsianlium illis-prodesseJdebeiil: simul tariicn
et poeniieniise, et recoriciliatioius beneficium-conse-
liegaretur. Nam cum illis ;lemporibus crebrav perse-
euliones essent, ne •conimuriionis concessa-facililas quanlur,
CAP.10.-— De eadem re, -
Iiomjues dereconciliaiione-seeuros non revocareta .
concilio Carlhag., capiie 81.) Is qiil pteni-
.iapsu, mcrito negala commuiiip est, concessa pperii- v (Ex
tentja ; ne totum penitus negarelur : et duriorem tentiam in infirmhate petit, si casu, dumad euni
-reuiissiprenv fecit temporis raiio. Sed postquam sacerdos invitatus venit, oppressus in. iiifirmitato
•Doiviinus.iipster pacem Ecclesiis suis reddidil, jam 'obmutuerits, denl leslimonium qui eum audierurit, ei
ieriiore depulsp:, communioiiera dari abeuniibus pla- accipial poenilentiam, el, si conlintio ciedilur mori-
-cuit, et; propler miscricordiain, quasi yialicum prp- turus, reconcilietur per maiuis impositionem, tt
facturis, el ne Novatiaiii havr.eiici,liegantis veniani, infundatur ori e__,usEueharistia. Si supervixerit,
. asperilateni et duritiam subsequiyidearaur.Tribueiur -iidmonfeatura supradietis lesiibus pelilioiii suse sa-
ergo cum poeaiienlia extreina coiiununio : ul hooii- tisfaciura, et se subditum staiutis peenitentia; le-
nes. hujusraodi vel- in supremis suis, perniiliente gibus, quandiu sacerdos qui ipoenitentiariv dedil,
Salvatore nostro, a perpetuo exitio vhidi.cenlur... :. G probaverit,
GiT>.11.'— De eddcm re.
^iw. 6. — De illis qui ad exilum veniunt, ut ulliino-
- et necessario vialico minhne priventur, '(Ex'deer. Eusebii papm,capite I0-.-)'Biquis posiii-
tenliam petens, duni sacerdos venerit, fuerit ofticio
(Ex concilio Niccenb,cttpile 15.) De hisqni ad exi- lingux privatus, cbnstitutum est ut, si idonea tesil-
ium veniunt eliaui nunciex anliqua regularisque nionia habucrit quod ipse poenitentiara petiisset,
servabitur.ita ul si quis egreditur e corpore, ultiino et ipse per molus &liquos suav ypluntalis aliquod
etiiecessario viatico niinime privetuivQuod si des- signum facere potest, sacerdos impleat omnia, sicut
' peratus et consecutus •comniuhiorierii,bhJalionisque siipra circa segrofanlem posriilerite.mscriplum est,
particeps facttis, Iierum -eonvalucrit : si.l inter eos id est, orationes dical, et ungafeum saucto oleo, ei
qui coinmunioneni orationis lanturainodo conse- Eucharisliam ei donel, et, postquam obierit, ot'csc--
qiiunlur."Generaliler aulem omni cuiUbel 'in exitu leris lldelibus ei subminisifet.
posito, et poscenli sibi coniniunionis gratiam Iribui, CAP.12. — De illis qui in ultimq wgrititdinepwnitue-
episcbpus probabililer ex oblaiione dare debebil.
rint, el inox reconciiiati fuerinl.
CAP. 7, -=-•Quod pwmleniia possil abqlere peccata, JJ (Ex diciis Augusi.) Sane quisquis pbsitus in uJtima
eliamsi inulihno.vilwspitiiupwnileal. necessilale ajgritudinis sua; acceperit pdeniicniiam,
. (Excohcilio Mogunl., capite 2.) Poeniienliani posse el nvoxreconcilialus fueril, et transieril de corporc,
abolere peccata hidubitaiiter credimus, etiamsi in faleorvobis, non illi negaraus quod pelit, sed riec
uitimo vilse spiritu admissor pbeniteat, et vel publica prsesuniodicere. quia bene hinc exierit. Si securus
lanieritaliorie. peccala prodautur : quia propositum hinc exierit, ego nescio : poeiiiientiam dafe ppssti-
Dei>quod decreyit salvare qtiod perieral, stal iniino- i mus, securitalem autem dare non possumus. Nun-
bile. Et ideo, quia volunlas ejus non iiiulalur, sive ''quid dico damnabiiur? Sed hec dico quia*liberabi-
emeiidaiibrie vilse, siTempus conceditur, sive su[i- iur. Yis te a dubioliberari? \is quodincertura est
piicl confessiorie, si cbiiiiiiuo vila exceditur, vema evadere?Age pbeiiitentiam duin sanus es. Si enim
pieccaiorum fideliter prsestiroatur ab illo qui rion viilt ' agis verampcsriileiitiaiii dnm sanus es, fet invenefit
nvoriein peccaloris, sed ut convertaliir a perdiiiorie te novissimus dies,-clirris ut reconbilieris. Si sic
1
po3niiendoi et salvelurmiseralione Domini, uf viyat. • agis, securus es. Ideo dico iibi qiiia securus es,
Si qriis alitei de justissima'pietate Dei seruii,'"nbn quia egisli'peeniteriiiam' eo' lenvpore" quo peccare
-.Clirisiianus' sed Novatianus esl. j poltiisti. JSi aulciri vis-agcre paviiiienliam
quando
.941 DECRETORUMLIBRI XX. -=-LIBER DEClMUS OCTAVUS. 942
japv peecare non potcSj peccata te dimiserunt, non j^ recoiicilientj et, sicut supra prseniisimus, inJirmanie3
tu peccata. absolvant el communicent.
CAP.15.— Deillisqui in perimlo sunt bonstituti, ul, CAP. 17. — De pwniienle, si iii ipsa pwnitenlia de
episcopo consullo-,presbyler eos reconciliet. • cqrpote emefil,eireconciliari desideral. ,
(Ex concilio Carthqg., capite 4.) Aurelius episco- (Ex concilioArausico, capite 5.) Qui recedunt de
pUs dixit: < Si quisquam ih periculo fuerit conslilu- corpbre poenilenles, placuit-sine reconciliatoria nia-
lus, et reconciliari divinis aliaribus peti.erit, si nus imposilioiie eis coiriinunicare; quod in morienle
episcoptis, absens fuerit, debet ulique presbyier sulTecitconsolaliohe, secundum definilionesPairtim,
consulere episcopura, el sic periclilanlem ejtis prse- qui hujusmodi coiiiniunionem congruenlem viaiicum :
ceplo reconcil are. > Quain rem debemus salubri nomiiiarunt : ul, si supervixeiint, slent in ordinev
consilio roborare. . poenileniium,- ut, oslensis necessariis posnitentiae
GAP.14. — De infirmis in pericuto morlis coristiiulis. fructibus, legiliinamcoinmunionem cum reconcilia-
toria manus impositione percipiant.; : ., ;
(Ex Pwniienliali Theodori,) Ab infirmis in periculo
ivvortisposilis, per presbyleros pura inquiienda est CAP,18.— Ut quinlii feriaanie Pascha pwnilenlibus
sil remillendum, anle atitem, si nd desperalionem
cQiifessip peccaioruni. non lamen illis imponen<i_ag infirmilatis devenerinl. .
quantitas:. p.oeiillenlise, sed ihnotescenda , el cum
amicorum oralipnibiis et eleemosyuarum studiis- _{Ex epist. Innoceniii papw, capile 7.) De pceni-
leniibiis auterii qui, sive ex gravioribus Corainissis,
pondus pcenitentise subtpvanduin : el si forte migra- sive ex levioribus
poenitentiam gerunl, si nulia in-
verint, ue obligtvli ex co.minuiuone alieni, '\el iex - tefvenit
cousorlio veniav fianl. A qtio periculo si divinitus Kgritudo. Y feria aiite Pascha eis rernit-
tendum, Romana! Ecclesiav consueludo demonstrat.
erepius cbnvaluerit, poenitentiae modum a suo con- Cseterum, .de pondere sesiimaiidoidelicioruni sacef-
fessore invposiium diligenler Observet. Et ideO, se- -dolis est
cunduhi canonicam auclorilaiem', ne illis~ j'anua judicare, ut altendal ad confessioneni
clausa oraiionibus et conSoIatibni- poeiiitentis, et ad fletus atque Jacrymas cbrrigentis,
pielalis videatur, ac tunv jubere dimilli, cum viderit congruam salis-
bus ecclesiasticis sacra cum uiiciioiie olei animalL_,
Sane s'i quis in segriiiidhieni incideril,
seeuudum slatuta sanclorum Pafruuij communione faetionem,
viatici reftciantur» alque usque ad desperalionetn devenerit, ei estante
lempus Paschavreiaxandtim, rte de hoc sseculo abs-
CAP.1-5.—Deqnodatn qui Chrisluiii necjavefai, que comriiunione discedat»
quomodo in exttemis vialico iibetalus esl:
in ecclesiasl. Eistofia In Historia „ CAP.-19.— De illis qui in Ecclesia remilli peccqta
(Dibnysius dicit.) ^1 noncrediderint.
eeclesiastica/Dioiiyshis, rescribens ad Fabianum, (Ex dictis August.) Qui vero, in Ecclesia remitti
inducii quamdam iiistoriam, diceris quemdam fuisse peccala nOn credens, contemnit divirti muheris lar-
apud Aiexandriam, ununv ex his qui lapsi stint; . gitalero, et in hae obslinatione mentis diein clati-
eumdein saipedeprecaium'"esse ut suscipereliir, ivec dit extremum, reus est illo irremissihili' peccato
tanieii impelrasse. Oppressum deinde huiic segiilu- in Spiritum sauctum, in quo Chrisius peccata di-
dine, ita ut ires dies siue Voce prbrstis jacerel: niitlit.
paululum vero quaria die respiranlem, yocasse ad CAP. 20. — Quod infirmis ovini hora cibutn ,
<
se.filiolam suam, et dixisse fertur : Quousque" riie ... .... suinere liceat.
delinelis? Quseso vos cilo aliquis presbylerprum (Ex concilio Jllo_ji!iri.,cnphe25.)InfnTnislicetomni,
veniat, ul possim dimitlL > Et cnm lioc dixisset, fur- hora cibum polunique sumere, quotiescunque de-
sum shie voce permansit. Abiil cilo cursu ad pre- siderant, .
sbyterum puer, noclis lempiore. Infirmabatur pre- , CAP.21. r—' De illis. sacerdotibns qtti morienlibiif
sbyter, venire nori poluit: lamen, quia prajcepium pwhitentidmdenegaverint,
fuerat ut lapsis in exitu nemo reconciiiationis sola-
jy . (Ex.decf.Julii pqpw.) Si qtiis presbyter pceni-
lia denegaret, ef maxime his quos prius id rbgasse lentiam abnegaverit morientibus, reus erit anima-
"constat, parum Eucharislise puero. dedit. Regre- fum, quia Doiiiinus dicit : < Quacunque die.cPnv.er.-,
diente adluic puero, aiilequarii ingredereiurdomuiii, sus fuerit peccator, vita vivet,et non ni(»ietur,> Yera
rursum Serapioii: <_Redisli, inqnit, fili ?Licet presby- enim conversio in ultirao
tempore potesi esse : quia,
ler venire nbn potuit, tamen imple quod tibi iriipe-,: f Dominus non solum lemporis, sed cordis hisbeetor
ratum est, ut possiin recedere. > Cumque ac'ciperct est": sicul lalro unius momenli meruit esse in p.a-
Eucharisliain, velut calenis quibusdam viriciilis- .. radiso in bora ultima, coufessione. ''
que disruptis,. lseiiorem- jara spiritum reddidit. Ex GAP. nuili ultima pmnitentiq sit
qubcpnstat iiujusbpni auxilio riulhim debere *'frait- ,. ; , ,.22.;—Quod denegaiida. ''
dari. •. '"_,' ". . (Ex decr. Cmlest. papw, capile 15.) Agnovimtis
; CAP.16. r—.Ul presbyleti de occuhis peccalisjussu enim poeniientiam morientibus dencgari, nec illo-
episcopi pmniienies tecdncilient. , rum.desideriis annui, qui obilusstii tempore, animae
(Ex decr, Evarist. papw, capile 4.) Ut presbyleri . stise cupiunt remedio subveniri. Horremiis, fateor,
de: occultis peccalis jussione episcopi poenilenles tantav impielalis aliqueiji reperiri, ut de Dei pieiat»
945 BURCIIARDI WORMACIENSISEPISCOPl 9U
'desperet, quasi ivon possit ad se quovis tempore A illiim uniiis hoioe pcenileiilia non juvissel, Cum
concurrenli succurrere, et periclitantem sub onere essct in poena, poeiiitiiil, etper nnius sermonis pro-
peccalorum hoiiiinera pondcrc, quo se ille cxpedire fessionem, liabitaculum paridisi Deo proraitten.te
desideral, liberare. Quid, Ivoc rogo, aliud esl quam promeruil.
niorienli moiTem addere, ejusque animam sua CAP. 25. — De pwnitenlibus qui in infirinilale
crudelitate, neabsolula esse possil, occidere ? Cum Euchatisiiain accepethit;
Deus, ad subveniendtim paralissimus, invilans ad
sic <ln (Ex concilio Carlhag., capite 78.) Pocnitenies qui
pcenitenliam, proclamal peccatori: quacun- in infirmilate yialiciim Eucharistios
que die convcrsus fuerit, peccata ejus non repu- se credant absolulos sine manus acceperint, non
tabuiilni' ei. >El iterum : '< Nolo moiiem peccatoris, invpositione, si sti-
sed tanlum ut convertatur, et vival. > Saiulem ergo pervixerint.
bomini adimit quiequis mortis lempore poeniten- 'GAP.24. — De pwnileniibns subilo mor.uis.
-tiam denegarit, et desperarit de clemenlia Dei; qui (Exeodem.) Eorum qui poenilenlia accepta iri
eum ad subveniendum morienti, sufiicere, vel mo- bOnovilee cursu sine coinmuiiione nioriunlur, ol.la-
mento, posse non credidit. Perdidisset lalro in lionem recipiendam, et eorum fnivera, ac deinceps
•cruce prmaeium ad Clirisli dcxleram pendens, si B memoriam ecclesiaslico.effectu.prosequendain.
FINIS LIRRI DECIMIOCTAYL
INDEX CAPITULORUM LIBRI DECIMI NONI.
CAP.1. Quo lempore presbyieri plebium, canonica 21. Item redemptio illius anni quem in pane ct
auctoritate, discordanles ad pacem, et delinquen- aipia pwnilere debenl.
ies ad poenitenliam compellere debeant. 22. De illis qui jejunare non possunt, et habent un;te
2. Qiiomodo sacerdotcs plebem sibi commissam redimere.possiiit.
tempore poeniliulinis adnionere et inslruere de- -25. De illis qui Tioii possunl adimplere quod in"Pce-
•beant. nijjentiali scriptum est.
5. Oratio sacerdolis dicenda ad pceniienliam ye- 24. Dc fflis qui jejunare non.possunl, et non habcut
nientibus. unde redimere.possint.
i. Dc coiifessione, et pop.nitentia,el reconciliaiione, 25. De redempiione seplem aniiofum.
et interrogalione illoruni qui peccala sua confileri 26. Ut in capiie Quadragesimaj omiies publice poe-
desidcrant, el ordo ad po3iiitenliam eis dandam. nileiiles in civitatera veniant, el ante fores eccle-
•5. Interrogatioiies qnibus confessor confilentem de- sias nudis pedibus, et cilicio indiiti, episcopo suo
bci inlerrogare. se repraesenteni.
«. De admonitione oclo •principalium vitiorura, et 27. Ul poeniienles, ^quando poenifcnliani petiint-,
eorum speciebtis. C impositionem inanuiim corisequantur.
7. Item de virtulibus quibus eadem vitia superari 28. Qtia auctorilate modus poeiiitentiae peccata con-
possint, et de conclusione pceniteniiae. fiteiilibus-impoiii debeai.
$. Salubre aiitidolum animabus. ^9. Quod diversiias culparum diversitalem Taciat
9. De poenilentia illius anni *i«i in pane et aqua poenitentiarum.
jejunandus est, ijuali ordine observari debeat. 50. Quod multi sunt fructiis pojiiiterilife.
10. De secundo anno qui post illum jejunaridns est, 51. Cur canoiies non perfecie prxfigant prO uno-
el qnibus pcenitenlibus dandus sit. quoque crimine lempus el mensurain poenitenliDe.
11. De illis qui jejunare non possunl, et adimplere 52. De illis qui pceniteniiam sibi injnnclam adins-
quod in'Poenileiiliali scriplum est. plere festinaiit.
12. De redempiioiie illius anni qtiem in pane et 55. Ut quotiescunque aliquis ad poanilenliam acces-
aqua jejunare debeui. serit, sacerdotcs jejuniis et oralionibus cunv eis
15. Alio modo. eoninvunicaredebeant.
14. licm alio mbdo. 54. Quod contingat horainem interdom-anirai motti,
15. Item alio modo. n interdura «carnis fragilitale peccare.
10. ltem alio modo. 55. Ut poenitenlia ahsque perspnae acceplione in-
17. ltem alio modo. jungatur.
18. De redeinptione unius hebdoraadae quam in 56. De hvcestis occulte comniissis.
pane el aqua jejunare debent.- 57. Ul inler poeiiiientespublice el absconse discrelio
19. De redemptione unius mensis qucm in pane et servanda sit.
aqua jejunare debenl. 58. De illis qui negtigunt pcenilenliam.
iO. De illis qui j'ejunare non poSsunl, ei psahiios 59. Ut poeniientem ex corde magna exhilaralione
liescitiiil; quomotlo pceiiileniiam uiiius aiuii, queni sacerdotes suscipe.re debeant.
in pane et aqua jejunare debenl, redimere pos- 40. Ut secundum differentiam peccalorum, episcopi
*iitt. .''. - arbilrio, poenilenliavtempora decernanluf. -
9£5 DECRETORUM LIBRl XX. — LIBER DECIMUS NOAUS. 910
41. De his qui jam peccare cessaverunl, el perfecte A 70. Ut presbyler pcenilcntcm non reconciliel, uisi
pceniluerunl, ut communio eiS in ipsa poeiiiienlia episeopus suus jubeal.
concediilur. 71. Ut ntillus ex ccclesiaslico ordiiie per manus
42. De lapsis, quomodoeos fraterno affeclu corripere hnposisionem reinedium accipiat poenitendi.
el consolari debeant, ul non iucidanl in insidias 72. Ut ordinali, in gVavioribus peccalis deprehensiy
diaboli, el desperent. noii inaniis impositioriem ut laici accipere de-
45. De lapsis in ordinibus sacris, si reslaurari pos- beant.
sint, 75. De clericis qui corporali deliclo delinquuiit, si
44. Quod anima liiullis genlibus nobiliorsil deflenda, restaurari possint.
et niullis urbibus preciosior, quodque non sit de- 74. De his qui allario Dei deserviunt, si subilofleinla
sperandum de venia. carais fragilitate corruerint.
45. Qnod nullus a consOlalione vulncrali fralris se 75- Qjiod Gonjugati iu quadragesima ahstiiiere dc-
subtrahere dcbeat. beani ab uxoribus.
46. De eadem re. 70.. De illis qui in quadragesiroa; diebus carnenv
47. De.eadem re. mandiicare pravstiniiinl.
48. De eaileni re. B 77. De fratreiion peccante ad moiTeni, ,el. ad nier-
49. Posl poeiiilentiara uemiriem- ad elericalum ad- lera.-.
raitlenduin. .78. Quod difficile sit graviler peccanti sub gralu,.
50. Gravibus criiriinibus implicitos ad cleiTim ad- manere in gradu.
missos, magnis viliis involulos clericos officio 79. De eadem re.
ivOnmotos, convpcril Gelasius. 80. De eadem re.
51. De illis qui loca sanctorum sub prxtexlu reli- 81. De eadem re.
- 82. Quod posl sepiem annos poenilenlem sacerdo-
gionis incoiisulte peragranl. ..
52. De omnipeccatoie, quoties cecidcril, quod loties iem censura eaiionum in prislinum stalum re-
resurgere debeal. meare pravcipiat.
55. Ut juslum sit omui homiivi qtiod se repiie- 85, De pojvuli necessario quod inullum soleal pr.e-
hendal.. lerire-.
54. Ut nulltis liairem condemnet, antcquam Deus 84. De iilis qui scabiem aul veriniculos comedunf,
illum dijudicel. vel uriiiam bibunt.
55. Quod jusla obedieivlia justis inuneribus reiiiu.- 85. De illis qiii iiiiimalia a bestiis dilacerata vel
nerelur. P laqueis sirangtilala coiiiediuit.
56. De iM.Isqui.ex induslria peccant, el pr-omittunl 86. De apibus, si lioihiiiem occiderinl.
sibi quamdam impuniiatem peccniidi, propler laf- S7. De porcis ct gallinis, si sangtiiiicm hominis^
gitionera elcemosynarum. coinederini.
57. Da Iiis qui peracla. pcenilenlia,- ad prislina 88. De-illis qui carnem immuiidain vel morlicinanv.
redeuiil voluiabra. comedunt.
5.8. De poeiiitente feniina, si, defunclo viro,. aliis 89. De iliisqui cibunv immunda manu lacluin coiiie-
uubere prsesumpserit. deruni, vel si canis aut aliquod animal immunduuu
59. Quod in danda pcenilenlia, nulla sil personarum cibum tetigeril.'
acceplio. 90. De illis qui sanguine vel aliqup immundo pol-
60. De illis qui peccala.sua.sine-condigna poaiviientia luuntur.
sibi relaxari falluniur. 91. De illis qui sanguinein aut seraen.biberinl.
61. Quod tandiu laborare quisque debeat, donec 92. De piscibus mortuis in.flivmhie inventis.
- . -95. De elericis, si a daemonio vexanlur.
possideat Christuni.
C2. Ut iiullus episcopus seti presbyler allerius _ 94. De illis qui parcniuni lionorem non servant.
poDiiilentem sine lilleris sui episcopi suscipial.-. 95. Quod pGenitenli nulla ncgoiia exercere conve-
63..Ut poeniienies, seenri.iuii canones, nisi peracla. iiiai.
poeniieiitia coiiimuiiicare non debeau!.. 96. Ut sacerdoles.Hulli poeniieuliam injungaiii ex
64, Quod pro elhnico et publicano habendus sii qui corde, sed ex auctoriiitie.
pro peccalo convmisso pienilere nolueril. 97. Ul unusquisque presbyter oclo priiicipalia vitia
65. Quod a licitis se abstinere debeat qtii illicita se per Ordincmscial.
comniisisse meminerit. 98. Ut sacerdotes diligenier examinent confitenliuai
06. Ut nullus posl poeniLcniiaeaclionem ad mililiam peccata.
saecularem rcdire debeal. 99. Ul singuli presbyteri capitula auclorilaliva ha-
67. De illis qui relicto religioiiis proposito ad stecu- bcanl ad sticcurrendum poeiiiteniibus.
Itim re 'euni. 100. De presbyleris qui culpas peccaniium reticent,
63. Quod nullus religiosus et sanctus careal pec- vel iiiiiius digne poeuiienles ad rccoiiciliaiioneni
caio. adducunl.
69. Ut poenilciUcs a conviviis el ornamenliB absli- 101. De illis qui truncationes inenibreiTim fece-
nere se deboant. liut.
947 BURCHARDI WORMACIENSIS EPISCOPI . 948
102. Deeadem re. A 154. De eadem re.
105. De illia qui ducatuni praslant, ct depriedaiores 155. De illis qui Christiaua mancipia capliv.vve^
snper Christiaiios ducunt. rint,
404. De iilis qui per amorem venefici fiunl. 156, De illis qui aream proximi stii inceivderint.,
105. De illis qui bsereticis, nescicntes vel scientes, 137. De illis qui libidinose ailreciaveiini puelam
se in aliqiiibns coiimiiscuerint. aul mulierem.
106. De iilis qui comedunt vcl bibunt ab immundis 158. De illis qui in balneo eum nvulieribus se lave-
animalibus taclum vel intinclum. liiit, _
107. Quod diabolus-internas cogitationes aiiimoe 159. De adminislralione xenodochii etdecima?.
non videat, seJ ex moiu corporis inteliigal. 140. Ul feminoe menslrualae nou oflerant.
108. De eadenv re. 141. De illis feminis quaj anle mundum sanguinem
109. De illis qui alios in culpa sua defeudere ni- ecclesiam intrant, et qunenupserinl liis diebus.
ituiur, 142. Quod monachi suecularibus poenitentiara dare
110. Deeadem re, non debeant.
.111. Ut poanilentia. conjugafis ex consensu detur. 143. Ut pcenitenles anie peractam poeniteniiara non
112. Quol modis aninvae defuncioruni solvi de- rcconcilieniur.
beant. 144. De illis qui ad coiifessionem veniunl, necesse
iiZ. De nulriendis infirmis.. est utprinvura de livore invidiaset avaritia iuler-
114. Quod non noceant praterila, si non placeajit rogeiitur.
praesentia. 145. De illis qui soli Deo peccata sua conlitenda
115. De illis qui hospites reeipefe negiexerint. esse afllrmant.
116. Ul clerici superflua pauperibus erogent. 1AG.De illis qui accipiunt "pceniteniiam, et plus de-
111. De illo qui alicui fratri suum imputal peccatum, siderant temporis consfituli expletionem,, quam
nisi prius seorsum eum arguerit. peccati remissionem.
118. De illis qui diu reticeul peccata sua. 147. Quod secundum canonum et pojiiilenlialium
419. De illis qui aliquem in ira percusserinl, slaliita, poenilentiae dandse sint.
120. De illis qui ad feriendum liomiiiem surrexerint, 148. Utnullus injuslas mensuras, et pondera inju-
volenles euui occidere, sed non poluerunt. sla, et a civibus non collaudala, lucri causa darff
121. De illis qui relicuerint peccalum fralris, quod proesumat.
csi ad morlem.
Q 149. De malre quoe infanlem sunm jiixta ignem po-
12:"!. Quod non lieeat diacono alicui dare poeiiiten- suerat, et sua negligentia mortuus est.
ijam. 150. De ordinalis, si aute vcl post ordinationem in
125. JJt pcenitenlia qusedilata est, cum petila fuerit crbninalibus peecalis depreliensi fuerinl.
iioii negetur. 451. De viris ordinatis quorum occulia peccaU
lHb. De iilis qui despiciunt cos qui fideliler agapas sunt.
faciuni, 452. De illis feminis quoe nienstruosum suum san-
125. De illis-qui dicunl se non Jmbere peccata. guinera, el senven sui viri, el testam hominis
126. De illis qui dicunt sanctos in oratione domi- comhiisserint, et ha?c omnia viro suo ad potan-
nica, dimilte nobis debita npstra, non pro se sed dum dederinl.
pro aliis dicere. 155. Ut nullus alius prsesumat poenitentiam da?e
127. De illis qtii episcopis suis clam sua confitenlur vel confessioneni audire, nisi episcojvus aut pre-
peccala, et postea negare yoluerint, sbyier.
^28. De illis poenileniibus qui attente leges poeni- 154. De eadem re.
tentia? exsequiintur. 155. De temporibus quibus se conlinerc debeant
. J29. De illis qui se affligunt de obitu charorum. D conjugali ab uxoribus.
150. De illis qui sibi ipsis volunlarie morienv infe- 156. De feiuina quae sponle filium suum occideril.
runt. 157. De illis qni in Dominico die nupserint.
•551. De eadem re. 158. De illis qui confessa itcrant.
.432. De illis qui cum infidelibus cibum sumere pra> 159. De poeniteniia fidelium.ut confessio illorum noti
sumunl.
publice fiat, sed privalim.
*~~~~~~.
De illis. nui apostatanl, el ad idplolalriam se
Indicis capilulqtutn (iitts.
919 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER DECIMUS ISQ:\'US. 950
WORMAGIENSIS ECCLESIJE EPISCOPI
DECRETORW LIBER DECIMUS- NONIJS
• . .^;<$zS '
'..'-'{-*-.'", DE POENlfENTIA.
- . ' ;
Y ARGUMENTUM LIBRI. Ai liclis, sed etiam pro fratris casu. Ait enira Apo-
Liber liic Corrector vocatur el Medicus, quia stplus : «Quisiiifirmalur, et ego non infirmor? » Cum
correctioiies corpomm e.l aiiimaruni-niedicinas-plene- ergp veneritaliquis ad sacerdotem confitcri peccala.
couiinet, etdocet-un.umquenvque sacerdotein,..etiam sua, niandet ,ei sacerdos ni.cxspeclet iriodicum dc».
shnplicem, quoniodo unictiique succurrere valeal, nec iiiiret Ecclesiam, aul in- cubiculum suam ad
ordinato TCIsine ordiriej pauperi, diviti,' puero, ju- oralionem. Si autem locus non es.t aplus.ad. hoc, in
.veni, seni,'deerepii'o, sano, hvfirmo, in orani. avtale corde s.uo djcat hanc oralionem. .-•, •..
ei in utroque sexiu, : . . ' ; GAP.3. —Orqlio sacetdolis dicenda ad pcenilehtidm
CAP.ritiMOM;~~Quq lempqre preSbyteriptebiuni, ca- veiiienlibus.. _ ; ....
li.qnicamicKiritale, discor4aiil.es ad'pacem,eldelin^- , - Doraine, Deus oranipofens,propitius eslo ivvihipec-
quenles ad pmnilenliam compellere debeant. calori, ut condigne tibipossim: graliasagere, =qui
(Ex Pcenilentiali Romqno.) Hebdomada pripri anle me indignum propler -tuam misericordiam mini-
initiura Quadragesimse, presbyteri plebiuni convo- strura feeisti ofiicii
sacerdotalis, ei me exiguum hu-
cenl ad se pbpulum, etdiscordanles canonica a.ucip-
milemque medialorem cbnstittiisli ad orandum, et
riiale recoricilient, el orania jurg'ia sedent,' el lulic n ad
' intercedendum,. ad- Domiinun .iiostrum Jesum
primum confilenlibuspoenifentiain dentj ila ut, anie- , Ghrislura Eiliiim tutini pro peccatis, et ad poenifen^
qtiamcapul jejunii veuiat, omnes confessi poenilen-. liara reverieniihus. Ideoque, doniiiiator Domine, qui"
tiam acceplam habcant, ut liberius dicere poSsinl:' «mnes
bomines vis salvos fieri, el. ad agnitionem
Diniitte nobis debita npslra, sicut _et nos dhnitliniiis
' ' '' veritatis venire, qui non vis nioiTem peceaTdiTira,
debitoribus nostris.. -
sed vit convertantur et yivant", suscipe oratiohem
GAP. %•— Quonwdo sacetdoles plebem sibi 'coni- meanv, quam ftirido ante corispeciu cleirierilise tuae,
Viissain teinpore
' pmiiitudinh admoriere el
' ' inslriiere
debeanl. "
. ". . ; pfo famulis el fanvulabus' ttiis qui-ad pGeniteriiiara
illis spirituin icohvjvuiiciioriis,ut re-
(Ex dicih Augusti.) Presbyiefi '.admonere deheiit ; vefierunl, ui des
a diaboli laqueis, a quibus aslricti tenen^
plebem sibi subjeclarii, ul oinriis qui se seillil riioi- sipiscanl
tifero peccati yuhiere sauciatum, feria-quarla anle tur, et ad le per condignam siilisfacTionem reVerlan-
CMiadragesimanvcuni omni festhiatione recurfat ad tur. Per eumdenv Domiiiuiri hoslruiri Jesurii Chri--
stuiri filiuni '
vivilicalricem matrem Ecclesiam, ubi, quo.l male tuiini,e!c.
— De ccnfessione', ei pmnileniia, el recon--
eommisit.cum oinni hiimilitale el contritione eor- ..CAP.4.
reinedia ciliatione, el inlefrogationeiltotum qui peccata sita
dis simjiliciter cbnfessus, suscipiat poeni- n confileri desideraiil, et qrdq:qd..pQziiilcnliqin.eis
tehliae securidum niodura- canoilicis auctorhalibtis dandam. "'...,.
prafixum. Kon solinii aulemille:qiii iriortale aliquid Tunc sacerdos blande leiiiterque interroget eum
commisit, sed efiaiii ojnnis Jioino quicurique .se re-* primiira de fide qualifer credat, et dicat : ;
cogiioseit immaciilaiam Cliristi luiiicam, qiiam irt {Ex Pwnitentiali Raincino.) Credis in Deum Pa-
baplisniOjacGepit, peccali macula polluisse.-.ad, pro- Ireni, et Filiura,- "el Spirilura sanclum ? Respon.
, pritiinsacer.doteiii feslinet venire, et cunvpuritale Credp. Credis qupd islav tres pe.rsonie unus Deus
, nientis oirines iransgressiones, pumia .peccata, qui- sil? Respon. Credp. Credis quod in ipsa istacarnc
bus Dei offensam se incurrisse memiiiit, humiliier pi quaiinnc es, resurgerehabesindiejudicii, elre-
.. confiieatur,: et quidqiiid.ei a.sacerdoie. fiierit iujuii- cipere sive boriura sivemalum quod gessisli ? Res-
clum.acsi ab ipso oniiiipolentis Dei.ore esset pr,o- pori. Cred.o. "Vis dhriittere illis peccaia qui in te
iiilunii, ita diligenler inlendat,. el caulissime qb- peccaverunl, Domino dicenie : t Si r.on reniiserltis
servet. , - ,.. , .horainibus peccata eorura, nec Paler vester vobis
JSpiscopi yetpresliyterl, quandp lideiium recipiunt dimi.tie.lpeccata veslra ? > Respon. \olo. El requTrc
fonfessiones, humiliare se debent, el cum tristilise ab eo diligcnler si est incesiuosus, autsuo seniori
. gemitu laerymisque.orare, iioii sbluirt pro suis de- infidelis; et si non yull inccsluiri dhiiiuere, npu
951. RURCIIARDIWORMACIEMSISEPISCOPI 052
potes ei diirc poenilentiam : si aulem vtili, poles. A qnadragesimas, per Jegitimas ferias debes jejimare.
His prauiiissis, poe»iteiilem slloqui affecluose de- Primam antePasclia cum eavieris Cbristianis, aite-
!:etsacerdos hisverhis : Fraier, noli erubescere pec- . rara anlc festivitatem sancti Joannis Raplistae, et si
cata lua confileri, nam el ego peccator sum, et for- qohl remanet, post adimpleas. Terliam anle Nali-
lassis pejora quam lu feceris babeo facta. Hoec id- yil.alem Domini, a vino, a medone, mellila cervisia,
circo admoneo, quia usitalum hiinianj generis vi- - a carne, sagimiiie, et a c^seo,, el a phvguibus
tium esl, ut beatus Gregorius dicit, et labendo pec- piscibus [absiineas];.
eatum corainiltere, et cominissunv non conlitendo El in qua.luoi' supradielij». annis, lerlia feria,
prodere, sed negando defendere, atque conviclum quiiita feria, et sabbato-accipias quidquid yelis. Sc-
dcfendendo multipiicare. El qui diabplo instiganle cuiidam atilem feriam, quaiTam, redimere poteris
nefaiida crinvina perpelrare non meiuimus., hscc pretio jam supradictp. Sexiam feriam seraper ob-
cadem, qua? opere absque ulla verecundia perfeci- serves in pane et aqua. Et Iiis explefis, sacram,
irttis, eoieni suadenle saltem verbis erubeselmus cominunior.em accipias, ea ratione ui ijpn sis. sin&
confileri, el coram lionii.ne qui similis noslri est, poenilenlia quandin vivas, sed in onvni viia lua
eis-Jcmque fortasse passionibtis subjacet, confun- onines sexias ferias in pane el aqua poenileas, et, si
dimur dicere quod corani Deo, qui omnia inspicit, " redimere volueris, polestatem habeas redimeiidi uno,
absqiie ullo mentis riibore conuiiiilerc non fornvi- dcnar.io, vel prelio unius denarii, «el pascas tres
('aviinus, delreclalione delestaiida. Sponle ergo fa- pauperes.
Acamur, quod nullo eogenie. commis.imiis. Si v.erp Isja. seCundum misericordiani concedimus libi,
nos noslra scetera celavcrhnus, al) illo loanifesta-. non secundum canonum censuram : quia canones,
Jiiniliir qui el accusalorest peceali et incentor. Ipse sic prseeipiiiiil:. Si quis per induslriam el per ciipi-.
enim hic nos ul pcccemus insligat, ipse cum pecca-. dilatem lipiuicidium fecerit, sseculum relinquat, et
vcrimus accusat; si ergo in hac- vita preveniamus ingredialur iiionaslcrium monachoriuii, et ibi jugi-
cum, et ipsi noslri sceleris accusalores simus, li.e-.. ter Deo serviat,.
quilias dinbolj inimici noslri, ct accusatofis effn- Fecisli homicidiu.m pro vindicla parentum? XL.
gienius, Pauio teste, qui ail: i Si nosiiiclipsos judi-. dies, qupd carinain, vocant, poenileas, cum seplem.
caremus, non iiliqiie dijiidicaremur. ». scquentihtis annis, quia Dominus dicil:« Mihi vindi-
CAP.S. --T Videns qitlem emii sacerdos verecundaii- Gla, et ego relribi]am..>
tem , rttnum pwseqttalnr •..Foriasii, charissime, Si fecisli homicidium nolens, ita ut in ira lua;
non omnin, qum gesshti ad. niemoriam modo vc-
liiitnl. Ego te.inlerrogabo, lu cave ne, diabolo sua- Q aliquem percutere v.elles, et non occidere, lamen
dentc, aliquid ceiare prwsutnqs. Et innc etttn itq occidisli, XL.dies, id csl, carinam in pane el aqua
per ordhiem.inler^ogel, el seplem sequeiiies aiuios. Sctl in priino
Fecisti liomicidhim,voJunlarieshienecessilatc non ppjnifeas,
aiino, tertiam feriam, quinlain feriam, salibalum
in lioste, sed per ttiam cujuditalem ut sua sibi tol- iredimere
poleris, singiilas singulis denarfis, vcl
leres, et sic euin inicrfecisli ?; Si fecisti, XL dies preiio. iinius denarii,, vel tres pauper.es pascendo,
continuos, qupd vulgus carinam vocat, ita ul con- ReIiqiios,aule:n sex annos.iia.observa, sicul de ho-
suetudo esljn.pane et aqua dcbes jejunare_.ei septem micidiis sponle-cpramissis consiiltitum esl.
annos seqtientes sic observes.
Fecisli Iwmicidiunj^in.beljp, jussu legilimi princi-
Prinvum a/ijunn post illos XL dies, lolum a vino,,
lioc fieri jusseral, ct inlerfecisii
mcdouey sagimijne, et a caseo, cl ab omni pi.ngui pis, qui pro pace slnduit ? tres qua-
absfjinere. debes : nisi in illis feslis diehus tyrannum quj pacem pervertere
pisce qui dragesimas per legilimas ferias pceniteas. Si aulem.
in illo episcopioatQuncto poptilo celebranlur. El si
sine jussu. legiiimi principis,-ut.
sis in magnp ii.inene,.in regio lioste, vel in regali ajiter fuer,it,.id est,
lionii.cidi.umsponte coiiunissum pcenileas,. id est
cnrle, vel hi aliqua infirmilaie delentus sis, lunc carinani
una.m cum.sepiem sequeniibus annis.
liccal libi uno.denario, yel, pfelio nnius denarii, aul j
Ires pauperes pascendo, lertianv feriam, qtiinlam Occidisli tu liber serv.uni seniori.s tui, qui nihil in
feriara, sabbaluni rediraere.: il». lanien ut una re de te peccavit, sed jussu seninris Uri? XL dies, id est
illis tribtis supradiclis utaris., id. est, aut viriura carinam in pane et aqUa cum septem sequenlibus
bibas, aut medonem,.aut mellilam.cervisiairi. Posl- annis poeniteas, et senior luiis simililer, nisi servtis
qiiam domum yeneris, aut sariiiati fueris restilutus, sil fur aut latro, el [senior] pro pace aliorum fieri
nullaniliceniiani b.abeas redimcndi. Completo anni pravcipiat.
circulo ecclesiam introducaris., el pacis. oscuhvni Si aulem lu servus conservujn luum jussu do-
lihi concedatur. niini lui occidisli, dominus luus. quadraginla dies,
Iri secundo arijiOjet. leriio, shjvililer Xejunes,"nisi i.d est carinam, in pane et aqua cum seplem sequen-
quod lerliam feriam, quiivlanvferiani, et sabbatum, li.b.usannis poeiiitere debet, el lu ires quadragesi-
polesiatem babeas redimcndi: prxnominato pretio, mas, per legitimas ferias, excepto nisi pro pace
iibicunque es. Gxtera, omnia diligenter observes, ut communi fierel. .
in primo. Consiliatus es homicidium et iion fecisli, et occi-
Per singulos qualuor annos. qui remanenl, Ires sus esl, h.oraopropter illud coiisilium? XL dies, id
953 DECRETC-RUMLIBRI XX. — LJCER' DEGIMUS"NONUS. 954
,est caririani; hv pane el, aqua., cum.seplem sequen- A Aut si, lu operi necessario diuri iustabas, securis
iibus annis pcenheas. fu«;erai de manu lua, aut ferrum lapsnm est de
• Explorasti vel speculatus es aliquem homiiiem, manubrio, et socium el ainicuiri luum percusserat,
etsic tradidisli illum.in.nianus.inimicorum suorum, etoccjsus est?si ista fecisii, aut alia boriirasimi-
el occisus est?.XL dies, id esl caririam in pane et lia, etriullarii: malnm yoluivlatem adversus supra-
aqua pceniieas, et septera sequentes aunps ita pb- diclas personas, vel islorum similes habuisli,'
ser.es ut consueiudo.esl. quaJraginla/dies, qtiod vulgus carinani vocat, ila
Fuisti cura aliis qui pugnaverjrnt contra aliquem, vilconsuetudo est, j"ej'unes: et quinque sequeiiies
aulin dorappropria, autin alterius domo, aut aliquo annos poeuiteas. Abstineriiia auleni ciborum in islis
locp ubi; se de_eiiderc speT.ayerat,etl.ipidem in,etim qiiiiique;anuis misericorditer tribualur, ita nl iiv
projetisli, aul sagitiam, aut spicuhim aliqtiod adver- prjmo aivno illastres ferias, terliam,. (juiniara, sab-
sus eunv misisii et Oecidere voiuisli, et non est a te Jlatiinv- redlmere possis unp. denario, v-jt preiio-,
percussus, nec vulneratus, tamen ab aliis cunv qui- u,rij_iis.denarii:. vel, tres pauperes pascendo. Et in
busenro ijnpugnabas, occisus est?.XL dies, id e'st, alio annp orinves ferias, exeepta scxla feria, qiiain
carinam hi_ pane et aqua pceniieas, ct septem se- semper»iii pan.e et aqua jej'unare debes, polesiittem
- B babeas redimendi prxtaxalp.prelio. Et sic rcliquos.
quenles^a.iiiiosita observes ut.coiistietudo.est.
Fecisti panicidiuiiJ».. id esl hiterfeckti patrem, annos observare debcs.
_mat'rem>tfratrem,. sororem,, pairuum, avuneulum, Si aulem euni fratre luo-, yej cum socio ibas in,
mateiTeram, aniiiam, velaljquod tale f~ecisli?si casu, silvam ad suceideiida ligna, et, appropinquante'
non spontc, nequein.ira. tua percutere voluisii, sc-d casura unius a.rboris, lu dicebas fralrivel socio.ut
easu evenit, ul lioiniciditini sponle commissum poe- fugerel, et ille fugiens stib arbore ojvpressus. csf,.
niferedebes,,,Siriiite.mexjndustiia, etin ifaiiiafecisti, innocens cris a morle ipsius.
isludobservare dehes,_ulpefiuiiusaiini cireulum anle Si auiem exiincuria lua veliiiegligenlia, duin ille-
fores basiiicpeorans Domiiii clementiai.n perseveres. juxia te aliam arborem incidcrel, ni lion prseinp-.
Completo anni cifculo, inl.roducaris in Ecclesiam. miisli eum in temporc, ut prijeviderel casuram arbo-.
Tamen in. angulo Ecclesice,. usque dtim iinius anni ris, el sic ex tua incuria ppprcssiis est el nior-
spaliura fHiialurj stes. Hjs ita peractis, si ppeniten- l.iius: liinc debes poenilere ut. honiicida, sed tameu,
tiae fructus in4e co.nspieilur,,corpor.is et sanguinis mulfq levius.quam illud quovl ex induslria factuiiv
Domini parliceps fias, ut 11011 obdurerisdesperaiione. esl.
Carncra non mandiices omnibus.diebus viiae luse.. _ Occidisii seniorem tuum, vel iii cqncilio fiiislh
Jejunes autem usqiie. ad nonairi qnoiidie, exceptjs ut oeciderettir_ vel uxorem luam, partem corporis.
feslis diebus alque dominicis. Abslineas autem te a lu.i.?-duocpiisilia proponinius tibi; elige horuin duo-.
vino, medone, mellila cervisia tres dies per liebdor rum qnod tibi charius "sil.Isiud unum est: Relinque-
livadani. Arma porlare non audeas, nisi contra isltid fragile savculiini, et ingredcre nvonasieriuni, et.
paganos, Ei ubicunque ire volueris, nullo veluculp liu.riiiljare suh manu abbalis.: el cuiicla qtiav libi ab
deducaris, sed pedib.us propriis pergas. Ab uxore, si eo.fuei'inlimpei'ala,.simp!ici aiiimo observa.
habeas, non separeris,* si aiitera nonbabueris, aliam Secundiim autcui consilium lale. esl> Arma.de-
,11011ducas, Tempus autem Jiujns poeniteniise, _in pone, et cuncia soecularia riegotia dimitle, car-
episcopitui sil arbilrio, ut,,secundum conversationem nem el sagimen omnibus diebus .vilav luav noiv,,
luani, aut,ex,lendere vel,miiiuere,,valeal. cpmedas,. excepto uno die Resurrectiouis Domiiii,
Fecisii- hmnicidiura casu.ila ul. nullum occidere et 11110. die Pentecosles, et uno die Nataijs Dominj.
relles, velferire voluisses in ira lua, sive virga seu Goeteristemporibus in paneei aqua, ei huerdum le--
fcrro, sive aliqjio genere flagelli, sed tu simpliciler giiiniiribus,el oleribus. poeniteas. In jejunii.s, in vi-
ibas, aut in silyanv yenafum, et feram sagiliare giliis, el orationibus, el eleeniosy.nispersevera omni
volujsii, et sie.iinprovise,. le nolente el riescienle, Q lempore. 'Viiuim,. el medonem, et melliiani cervi-
pro fera occidisti ?. . ., ...... siam nunquam bibas, nisi in iliis praedictis tribns
Autsi jocatus. fuisti. cum aliquibus aliquem lu- diebus. UxpEenvne ducas, concubinam non habeas_,
dum, et aliquam rem,.sive aviculam, sive quoddam . adulteriiim nonfacias, absqiie spe conjughin per-
aliud animal, vef in ludo aliquid sagitla, velbaculo, petiiomaiieas. Nunqiiam le laves in balneo, equumi
vel lapide perculere voluisli,. et sic.aul fratrcm, aut non ascendas, causam luam et alterinsin.con.ventu;:
filium luum, aut aliquera hpmhiem inlerJTecisli; , fidelium qon.agas. In cpnviviis Ixtantium nunquaia
Autsi slabas in loco publico,. slve hi curtjcula sedeas. In ecclesia scgregalus ab aliis ClvristianiSt
tua, sive in loco aljo,. ^l pelrani proptef jocuni posl osliura humiliter stes. lngredientium ef egrc-
projiciebas in- iilum locum ubi nuUum yldisti, et dientiuin orationibus suppliciler le comniendes. Conir
nulli iiisidiatus es, et lairien occidisli aliquem.;. munione sacri corporis et sanguinis Donviniciinctis
Aut si aliquis ie coegeral ul secuni luderes, el :diebus vitaj. luav indignum te existimes.. In ullimot
tu forlior fuisti, eiim subtus te slravisli,.aut ipse le, autem termino vitae tuae, pro vialico, si observaveris
ct si, a luo vel. a stio cul.iello, yuliieraius,. mortuus consilium,,ul accipias, libi coiicedinuis.
«i ..." - Oecidisii, aut., in consilio- fuisti u.t occiderelur
6-33 BURCIIARDIWORMACIENSIS EPISCOPI , 956
pcenherts qui publice poeniteret, el in ipso vestitu.;A debel esse sinepoeniteiitia. Tamen, seeundum Wor-
vcl.hnbitu essei quo solenl illi esse qui caririam niaciense consilium, ita debcs poenitere : Sisacerdo-
jejunant? si fecisti hlipsum, debesjejtmare quod ipse teni volUnlafie occideris, cainem hon manduces, et
iiiceperat, et hoc loium observare quod' retr-o prse- viiuim non bibas cunctis . diebtis vitav tuae, Jejunes
cepttim est de his qui homicidia sponte et per cu- qtiotidie'iisqne ad vesperam, exceptis diebus festis,
pitlitalem cortimiseriint. atque Domihicis, afma non feras, 'eqiiurii noii asceri-
' Fecisti truncationem nianuum, aul das , ecclesiam per quinquennhnvi noii ingrediafis,
peduin.aut
«stilos.fratris. lui eruisti, aut ytilnerasii aliqtienv? sed anle fores eeclesise sles. Post quinquennhini
pro truncatione, quia proximum et fralrem tuuni ecclesiam ingredere, nbndum vero commuuices, sed
riebilem et sibi inuiilcm fecisli, nlsi pro ftirto, aut in angulo ecclesiae sles vel sedeas. Gum autem ftHiit
pro lalrocinio., sive pro pace eomnvuni fecisses, duodecimi aniii circulus finitus, cQinmuniearidi tihi
cnum arinum graviter po3iiiier&debes. Pro vulnera licentia concedalur, el equilandi tribuatur- remissio.
aiitem, si grave cst, cl cicivtrices deformes habuerh, Maneas aulem in reliquis observationibus tfes dies
eo qiiod proximum tuuai et fratrem defermem red- per liebdomadam, ut perfeclius purificari mercaris.
'• '
didcris, quadragiiiia ' dies in pane et aqua poenilere' _De peijurio. ,
debcs.: :. ,. • •' - . "
1
. Fecisti perj"uriumpro cupiditale? XL diesjn pane
Inteifecisli furem aut lalronem, ubi compreliendi et aqua, quod- vulgus caiiiiam• vocati et sepienv
pbtcral absque occisione , ' et tameiv iiiieifecisli ? •sequentes aniios ila observes ut consueludo est. Et
quia ad i.niagineiriDei creatus, et in nouiinc ejus quandiu vivas, onines sexlas ferias in pane el aqua
baptizatus, et sanguine ejiis redemptus est, XL dies jcjunes. Et si rediniere yolueris,' uuo denario,' vel
non intres in Ecclesiam,lanea veste indutus, ab escis prhtio tinius denarii, vel ires pauperes pascendo,
et potibus qui interdieti sunt, ct a toro,' a giadio polestalem haheas redimendi.'Tahien Pcenitertlialis
et ab equitaluilios supradictos diesie absiineas'. In Roriianus. prtEGipit : Si quis per" cupidhateiii se
lertia auiein feria.eiin quiiila' et in sabbato aliquo pejeraveril, omiies res "suas vendat, et paviperibiis
gouere legiiminum , vel : oleribus et poriiis, vel distribuat, et moiiaslerium ingressuSjjugipoeniieii-
parvis pisciculis cum niediocri cervisia ulere, et iia se subdat. • ' '
lemperate. Si autem Sine odii medilatiorie, te tua- Fecisti pefjuriurh sciens, et alios in pei'j'uriu'm
que liberando,. diaboli menibrum interfeclsii, secun- adduxisli ? XL dies in pane et aqua, quod vulgtis
dum iiidulgenliam dico, propler imaginem Dei, si carinam vocat, poeriitere debes, el sepiem seqtientes
aliquid jejunare volueiis; lionum est tibi, et eleemo--„ arinos, ila ut consiieludo esl, observare debes. Et
syiias largiter fac, Si presbyter eadem fecerit-, non lot perjuria debes jejunare, quol hemines scieits ad
deponatur : tamen, quandiu vivat , pcenitenliara perjuririm adduxisli., et ipSi sua pefjuria eraendeni'-,
agat. : iilsupra noiafura est.si "scierites feceruilf. Sin autem,
Accusasti aliquem, et per luam accusationemoc-. "leviiis. •'".'.'•':•
cisiis est, nisi pro pace?quadraginta dies in paneet Fecisti' perjuritim coacttis, el prb necessiiale, aut;,
aqua, quod cafinaiii vocanl, cum septem sequentibus pro viia tua? quia dilexisticorpus plus quani ani-
aiinis poenitere debes. Si autem per tuani delatiifam iiiam,' quadraginta dies. id est carinairi ; in paiie-
dcbililattis esl, tres quadragesimas per legilimas et aqua poeiuiere debes, et bmnes sextas ferias qirav
fcrias poenitere debes. "sunl in unius arini cifculo, in pane et aqua poehileas,.
Cepisli aiiquem, el tradidislr euriv in talem Ioeum .el iion redhviasv'
ubi aul occisus est, aut menvbra ejus truncata? simi- De oliosb jurqmenlo. ''
liler jejunare debes, quamvis dicas quod non ea ra- Pr6misisti riieretrici vei adulleriEitirameiilo fidem,,
lione eum iiluc traderes utvel debilitarelur vel aul aliqiiidtale Cuiii jurainenlo promisisti, quod
occidereiur. • eonlra jtis canonum essel? pceniteas juranienluni,.
Occidisti tu ipse, aul aliquis per tuum consiliuhi"fj et frange jusjiiraridum, et illud "melius et jusliiis
aliquem ex ecclesiasticis viris Deo dicalis, aut psal- est quain pernianere in stupri flagitio aut in alio
misiam, aut osliarium, aut lectorem, aut exorcistam iillquo nialo, quia scriptum' est: t lnjiista vola fiau-
"'
aul acolyihum, aut subdiaconum, aul diaconum, atit genda sunt.» '_''"'..'
presbyterum ? Si fecisli, singulos ordines, singulos Si j'tirastr pfrr capilium Dei, aut per capiit ejus,.
gradus singulariler poenitere debes. Iia faeiendurii vel allo modo blasphemia coivtra Deum usus fueras,
cst tibi, ul pro Psalmista, XL dies in paive et aqua, si semel nesciens fecisti, septem dies iri pane et
quod Teutonice carina vocalur, cura seplchi se- aqua pceniteas. Si secundo Vel teiTio", increpatus,
queniibus aniiis pceniteas. Pro osliario simililer, ' feclsli, XY dies iripane" '
et aqua poenheas. "Si per
pro lectore simiiiler, pro'exnicisla similifer, pro coeltim aut. per terrahi, sive per soleni \el per
' acplytho siniililer, pro subdiacono similiter, pro dia- lunam, aut per aliam aliquam ereaturam, XY dies
cono simititer, pro presbytero similiter : quia oiniiis in pane et aqua pccnileas. "
presbyter oclo ordiiveshabet. Quapropler, omnis qui ' Si sacramenlo ie bbligasti ut ad pacem alic.ujiis
inierfecerit yolunlariepresbyieruin, ita debet poeivi- inimici tui riullo modo redires, pro perjiirio aniuiin
tere, uf icto liomicitiii spohte conimissa, et nunquain uiiura a corpore et sanguine Domini sis.segrcgalu.B_,
»™7 DECRETQRUMLIBRI XX. — LIRER DECIMUS NONUS. 058
iei lILdies in prme el aqua pceriiieas : ad charitatem k sluprum perpetrasii, decem dies in piuie cl- aqua
vero, quoe operil inuliiiudinem peccatorum, cele- ppeniteas, si cum propria ancilla, siiniliter pcerii-
ritor redi.. , ... . leas. ,:; "
Si defuiisli, vel juranienlo ,te obfirniasii aliquht Si diiiiisisti uxoreiri luam, et aliam duxisli, accipe
agere quod Deo non placeret, juxta niod.uni peccati priorem Hxorem, el caririariruham in pane et aqua
poenitentiara age, et hoc quod temere et injuste cum seplem sequeiiiibiis aniiis poenileas, quia scri-
delinisti, in irrittun revocetur, Si aliquitl te inc.tute pliini esl: t QuodDeus conjurixit,iiomo noii separel.»
jurasse contigerat, quod ohservaium pejorem verle- Nulli licel uxoreiii suam dinvitlere, nisi causa forni-
relur in exiium, juxta synotlalia decreta nititanduni cationis, id est, si ipsa adulleritim cum alio perpe-
(iecernimus, [potius]' quam, .le permanenle in jura- traverit; tunc licet illam dimiiiere propier fornica-
meato, in aliud zrimen majus devertaris. lionem, sed illa vivente aliam non duccrc. Setl si
De furlo. sic priv.iti voluerintpermanere, ul nenler illorum
Faratus es aliquid de ccclesiasfico thesanro infi a se super alteruni de discidio proclainaveiit, ma-
ecclesiam, sive aurtim, sive argentum, sivegemmas, neanlsic. Si auiem se de discidio proclamaveririt,
siye Itbros_. sive pallia altaris, sive saeerdolalia r>:tiihc prhiium episcopus peracla hiter eos poariiieiilia
vestimenla; sjye vela, sive tapetia, sive aliquid quod id est post sepiennera pcenitenliani, si pelierinl, tle-
a.I ecclesiav usum vel dafum est, vel factuni esl ? bet eos rccoivciliare. Eaderii lex erit niarilo adversus
si feeisli, redde quod tulisli, et tres carinas. cuip vixprein, si ipse adulieriunv peipctraveril, et si ipsa
sepiem sequenlibus annis pceniteas., Si ipsas sacras voiuerh, propter; fornicaiioiiem poiesl riiai-iliim di-
roiiquias furatus es, repoiT.ulis sa.cris, septem carj,- nuUefie, eadem ratione qna sujirade uxoreadulle-
iias jejunare debss. ; fiuin' perpelranlc dicltim csl.
Si hifregisti alicujus Clui.sliani domuin per iioclem., - Accepisli uxoreni, el lion fecisli nuplias puolicc,
'et ibi tulisti ejus quadrupedia,.. id est aut etiuuni et iion venisti ad eeclesiam fu cl uxor itia, et non
iatil bovem, aut alia ejus animalia, aul forliorem accepislis beiiediciiohem a sacerdole, sicut in c;\-
causam valenieni quadraginta solido.s. pj'eiiinn rioiiibus scripluni estj et non doiasii.eam d.ole qua-
redde, el aivnum unuin per legilimas lerias pceni- licunque poliiisti, sive lerra, siye mobilibus rebns,
tere debes. Si auienT non reddis, duos annos jicr auro, argenlo, vel mancipiis, vel aiiimalibus, vei
legilimas ferias jioeiiitcre dcbes. Si majus fiiiTum juxta possibilitaterti tuam : postfemo, vel deiiario,
lecisti, magis debes poenitere. Et si ssepe fecisti, yerpretio uiiiiis deriarii, vel pretio uitius.oboli., laii-
"lanto nvagis debes augere pdenhentiam. Si parvunv 2 uhii ut doialafiefel? Si non fecisii^tres Quatlragc-
ftirtiim fecisti, decem dies in pane el aqua debes sinvas periegitimas ferias poeiiiieie debes.
poeEiitere: pueri quinque dies in pane et aquapte- Fccisli fQrnicatioiierii eum saricliriioniali, id est
iiilcanl. .•'"''"'.. cuni spoiisa Clirisli? Si fecisii, XL dics in pane et
De rapina. aqua, quod earinam vocanl, cum "sep.lem scqiienl.i-
. Si rapinam fecisti, gravius debes pcenilere ; quia biis anuis pceniieas, et quandiu vivas, omnes sextas
miserabilius est quoti per vim se videnle rapuisti, ferias in pane cf aqua observes.
qiiam quod sibi, dormienle vel absente, furatus es Si corrupisfi virgincin, et postea eamdem susee»
Si fecisii furtura necessilalis causa, sic dico. ut non pisli uxorciii, eoquod solas niiplias, qriod maxiiiiuni
haberes unde vivefes, et propler famis penuriaiu, est, violasti, annum unum per legitimas ferias poe-
et taniura furaius es. v.iclualia cxira. ecclesiam, et liileas. Si atitem nori. duxisti.eani post corrupiio-
non propter~coi)stietudinem fecisii, reddequod lu- nem uxoretn, duos annos per legillmas ferias pce-
lisli, et tres sexlas ferias in-pane el aqua pceniteas. niieas. ' ••
Si auleni reddere 11011poleris, decem dics in pane
et aqua pcenileas. Accepisli illam libi uxorem, quam aller sibi de-
' . . . rj sponsalam liabueral? dimille illam, quia riunquani
De adulterio. tibi fieri legiliraa, el XL dics irt ]>aneet aqu?,
polesl
. Moecliattises ctini uxore alterius, tti non haberis quod carinam vocanl, curii' VII sequentilvus annis
uxorem ? XL dies inpane et aqua, quod in comiiiuiii poenileas. • '' ';'
sermone carina vocatur, curaseptem -sequeulihus * Rapuisii tixorem tuani, et vi sine voluniate mulie-
annis poeniteas. . -.
ris, vel parenlum in quoruni murtdibufdio leheliaiur,
Si moechaius es tu uxoralus cum aherius ux.ore, illam adduxisti? Si fecisti; nec illara hiibere debes,
quia habuisti quomodo impleres tuam Iibidinem, secundum canorium aucioriiaiem.riec aliam unquam
duas carinas, cum qualuordecim sequenlibus annis carioiies:le habere concediint/Siauteiri" ill.a consen-
poenitere debes, uham.quia super uxorem liiani al- lieris non fueral, in Doinirio liceBliam babeal nu-
leram habnisti, ecce ununi adtilierium : hiibuisti : bendi. Tu autem XL dies, id esl, caiinam,- in pane
eliiim alterius,uxorem, ecce ivliudadullerium,elnuiir el aqua posniteas, el "VIIsequentesaiinos : et,quia
qui mdebes.esse siue poenitentia. . , legitima" conjugia Dei proeceplo' sunl ordinafa, et
..-. De.fornicaiione. ... - . -qiria ex duobus corporibus uniim ex Dei jussucon-
i*i fu sohitus ab uxore cum femina vacante ficiiur, cl quia noirdebel fieri legitimuin conjugium
&S9 BURCHARDl YYORMACIENSISEPISCOPI 950
nisi ex, CGivsensuainboiunv el parentum, lit, qui sau- A Concubuisti cura uxore tua die doniinica? quatuor
cium illud conslituluni lurbasti el violasti, sine spe dies in pane et aqua pcenitere debes?
conjugii permancas.- Coiiiquinaius es cum uxore lua in Quadragesima?
Coiiligil lihi ut uxor tua le conscio el hpriaiite XL dies in pane et aqua poenilere debes, aut XXYl
tniii alio viro,.illa aiilein nolenie adullerium perpe- solidos in eleemosynam dare. Si per ebrielalera eve-
Irarct? Si fccisti, XL dies, id est, cariiiam, bv paue nil, XXdies in pane el aqua poeiiileas. Viginli dies.
jt aquajioenileas ct scptem ajinos, unuin ex his iii antc Nalalem Domini, el omnes dies Domiiiicos, el-iri-»
jiane ct aqua pceniteas, ct. niiiiquani sis sine poeui- omnibus legitiniis jejuniis, el in uataliliis aposlolo-
tentia. Si aulem uxor lua lioc probare potuerii, runi, et iri praecip.uisfestis:.et in p.jiblicis, caslitalem
quod lua cnlpa.et-luo jussu,.se leiiueiite cl relti- debes cuslodire. Si anteni-rioivcustodisii, XL dies in.
ctanle,adulleraia sil,.si secontinere non pole.sl,.nubat paneel aqua-posnileas.
cui voluerii, lantuiii in Donihjo. Ta aulenv sine uxor De fnlso leslimoriw.
ria spe in jverpetuo permaneas. Illa aulem si con- Fuisti in falso testimonio, ila dico"ut-lcsiiriionia-
senliens fuerat, eadera jejunel. quoe tibi prpposiia res cl aflirmares hoc verum esse qtiod falsum eral,
sunij.el sine spe conjiigii.permancat. el hoc fecisti propter anioreiri alicujtis, sivejier prav-.
Aecepisii us.prem cognaiam tiiam, vcl quam GO- niium, sive propler liniorem ? Si fecisti, ita debes
gnalus habuii? separari debcS ab ea, ei pcenilere •pcer.itere sicut adullerihm, et homicitlia sponte cora-,
juxla nvodum cognalionis : quia sancli Palres el. niissa, Domino diceilic : « De corde eniin cxeunt ho-
&ancta illoniiii slatuta inceslis conjunciionibus nil inicidia, adulleria, furla, falsa teslimonia. lEiideo-,
prorsus venise rescrvanl, neque numerura genera- debel similiter posnitere- et= excomnvuiiicari falsus-.
lionum definiunt. Sed id staluerunt, ui niilli Chri- teslis, sicul adultcr, cl fur, et liomicida. Si propier -
stianoiiceal de propria-consaiiguinilale seu cogna- liniorem fecisli illitis a quo limere jvoluistl', et
tione uxoreiii accipere,,usque dunv generalio rccor- nvembra perderc, aul vitam.el ad ultimum bona lua,,
dnrelur, cognoscerelur,. aui nverooria reliiicrctur. luiic divide poenitenliani, et postea praivide ne libl.
Quia sanctus Gregorius dicil : « Si quis de proprhv ullerius contingal..
cognatione, vcl.quam cognatus babu.il in coiijugium De arie inqgica.
duxeril, anatlieina sil. » Quapropier scire debesquia. Yiolasli sepulcriim, ita. dico, du.m aliquem videres,
noii csl ita ul raulti sacerdotes multps seducunt,
sepelire, et in nocie infiiivg.eressepuIeiTim.ei lolle-
dicentcsquodin ipsopeccato pcBniteivlia essepossit... rcs vesli.menta
Yerlii gratia, si lu modo haberes. cognatam luanv, ,C cjus?-Si fecisli, Jl.annos per Jegiiimas
vel uxorem alterhis, vel aliquid tale quod liciiun» feriaspoeniteas.
Consuluisli magos, el in-domum tuanv induxisti-:
non essei, et velles in eo peccalo perraanoie, et la- arle malefica, aut expiandi causa,
men in poenitenlia esse :.verbi gralia, si hodie qua- cxqiiirendi aliquid
dies in et vcl, liaganorum coiisueiudiiiem sequens, divinos qni
dfaginia pane aqua pro uno qnolibet pec- tibi divinareiit, ut luliira ab eis requireres quasi a,
cato peraclos haber.es in pcenheniia, el iterares
nihil prophela, et illos qui soites exercenl, vel qui per-
priiispeccalum, valercl poenitentia quam fecisli, sortes Se futura prsescire, vel illos qui vel.
id speranl
juxla quod dicitur :. t Sicul canis qui redil ad yo-
iriiluiiv suum, et sues ad voluiabra sua, > iia eritel augiiriis.velincanlalionibus iiiserviuiil, ad le invi-
tasti? Si fecisti, duos aniios per legitimas ferias-
pcccaiori qui redit ad peccatuni. prius confessiim. "
poenileas.
Quapropier scias vere, duni in ipso peccato fueris, Si observasti traditiones paganoruin, quas, quasi.
poeniieiilia ejtisdem pcccati riiliil valel. haereditario jure diabolo subinhiislranie, usque in
De abnsione conjugii. hos dies seniper patres filiis reliquerunl, id esl ur.
Conciibuisti cum uxore lua vel cum alia aliqua elenvcnta coleres, id esl liinam autsolem, aul slel-
relro, caninomore? Si fecisli, dccem dics in pa.neet laruni cursum,. novam- liinam, aut defectum ltinne,
aqua poenileas. ut tuis clamoribus aut anxilio splendorem cjtts re-
Jtinxisti le uxori iiise meiistruo tempore? si fecistij, staurare valeres, aut illa elcmenta tibi succur-
deccm dies in pane el aqua poeniteas. Mulier. ttia si rere aut lu illis posses,. aul novam, lunam obser-
intraverit ecclesiam anle niundum saiiguiiiem post vasti pro domo facienda aut conjiigiis soeiandis? Si;-
partum, tot dies poeiiiteai, quot ecclesia carere de- fccisti, duos annos per legitinvas ferias poeniieas,
bueral. Si autem concubuisli cum ea his diebus, quia scriplum esl: « Omnequodcunque faciiis; in.
viginli dies in pane et aqtia pcenileas. vcrboel in opere,. omnia in nomine Domini nosiri.
Concubuisti cuni uxore tua postquam infans Jesu Clirisli faciie. i
molum in ulero fecerat? vel sallem XL dies anle Observasli Kalendas Januarias riiu paganorum, ul.
partum? Si fecisti, XX dies inpane el aqua poeni^ vel aliquid plus faccres propler novum aiuvuni quam,
leas. anlea, vel post soleres facere, ita dico ut aut nveii--
Concubuisti cum nxore tua post maiiifestaiam sara luam cum lapidibus vel epulis in domo lua
coiiceptioiieiii? decem dies in pane ct aqua poeni- prseparares eotempore, aut per vicos eiperplateas
teas. canlores ct choros duceres, aut supra lccliim doiiius-
9Gi DECRETORUM LIBRI XX. — LIEER DECIMUS NONUS. 962
luae sederes, ense luo circnnsignatus, ut ibi videres ,\ ceps fuisti, unum annum -per Ieghimas ferias poe-
el inteliigeres quid libi in sequenli anno fulurum riileas,
esset? vel in bivio sedisli supra taurinam culem.ut Credidisti ut aliqtia femina sit quae lioc facere
el ibi futufa tibi intelligeres? vei si panes prsedicta possil quod qusedam, a diabolo deceptse, se aflirmanl
nocte coquere fecisti luo nomine, ul, si bene eleva- necessario et ex -praveepto facere debere, id est
renlur, et spissl et alii fierent, inde prosperiiatem. cum daemonura turba in siniiiitudinem nuiliertim
tuae vitse eo anno prsevideres? Ideo, quia Deum crea- transforniatam, qnamvulgaris slultilia holdam vo-
lorem luum deretiquisti, el ad idolaetad illa vana cal, ccrtis no.ctibus equitare debere super qiiasdaji
-te converiisii, et apostata efFectus es, duos annos bestias, cl in eorum se consorlio aniiumeralani
periegiiimas*ferias~pderiileas. "esse? Si particepsTtiisti illius incredulitatis, anrtum
Fccisii ligaturas, ei iHCaiitationes, el illas varias unum per legilimas ferias pceuitere debes.
fascinationes quas nefarii homines, subiilci, yel De sacrilegia.
4>ubulci, et interdum venatores faciunl, duni dieuivt Maledixisti patri yel nialri tuse, yel flagellasti
diabolica carmina superspanein aul super herhas, -eos, vel |n aliquo delionestasli? Si fecisti, qiiadra-
el super quaedani iiefariaiigamenla, :et Jisec aui in ginta dies, unam-carhiam, in pane ct aqua, cuin
arbore abscondunr, aul in bivio aut in trivio proji- B septem sequentibus aririis p&nileas, quia Dovninus
. ciunt, ut aut sua animalia vel caiies liberenl a peste. dixit :.« Qui maledixerit palri suo, vel mairi, morle
et a clade, el ralterius .perdant? Si -feeisti, dnos -Tiiorialur.-i
annos per legitimas ferias poenileas. Tulisti aliquid de ecclesiastico lhesauro?-Si fecisti,
mii- in quadru.plura restiltie, aut tres anubs pcr legiti-
Iuierfuisti, aut consensisti yanilatibus quas mas fefias pceniteas.
iieres exercenl in suis laniliciis, in suis leiis, quse,
Duxisti aut Iransmisisti vel- vendidisti aliquem
cum ordiuniur lelas suas, speraiit se uirumque
-hoiiiinemincaptivitalem, nisi pro pace conimuni?
'posse. facere, cum incaniationibus el cum -aggressu Si fecisti, reduc eum si
•illarum, ut el fila slaminis, et sublegminis in invicem annos ppter.is-: sin auiem, duos
ila commisceaniur.jiiij, uisi his iterum aliis diaboli per legitimas ferias poeniteas.
Concremasii donvunivel aream alierius, odii me-
incantalionibus eeoritra-subveoiant, totum .pereat?
Si hiierfuisti, aut consensisii, triginta dies poenileas .ditatione"?Sijfecisti, redde damnum, et unuiii annnnv
el per legitimas ferias poeniteas.
in.pane aqua. De cbntemptujejunii.
CoIIegisli hefbas medicinales, citm aiiis incanfa» Solvisti jejunium in fjuadragesima , anleqiiam
•lionibus cum symbolo et Doniinica oralione, id est " vespeiTiiium-celebraretur ofDeium,nisi
propler infir-
-cum Credo in Deum et- Pater noster cantando. Si mitatem ? Si fecisti,
pfo unoquoque die ires dies in
aliter fecisti, decem dies in pane el aqua poeniteas. pane et aqua poeiviiere debes •:
nisi ad quia cimones prscci-
Yenisti ad aliquem locum ad orandum in On-idragesima currendum sit ad
piiiiii quod
ecclesiain vel ad alium locum religiosum quam missam,etaHditis liiissaruin solemnitaiibijs et vesper-
"episcopus luus vel ttius sacerdos tibi ostenderet, id tinis offieiis, Iargilis eleeinosynis, ad cibum acceden-
esl vel ad foules, yel ad lapides, vei ad arbores, vel dum esse. Si autem aliquis necessitate conslrictus
ad bivia, et ibi aui candelam a.ul faculam pro vene- fuerit ut ad ecclesiam. venire non possit, et niissam
raiione loci incendisti, aut panenv aul aliquani obla- andire non possit, avstimala vesperlina hora , corn-
-lionera illuc delulisti, aut ibi convniedisti, aut ali- pleia oralione, jejunium solvat.
quam saluiera corporis atil anirase ibi Tequisisli? Conienipsisti indiclum jejuuiiim a saiicia Eccles*a,
Si fecisti, aut consensisli, tres annos per legltinias . et rioluisli illud observare cum cseteris Christianvs?
fferias pojiiiteas. ; XX dies in pane et aqua poeniteas.
Requisisti sorles in codicibus vel in tabulis, ul Solvisti jej'uniumQuatuor teniporum, et non custo-
plures solent, qui in PsallCriis et in Evangehis, vel ry disii illud cum csetcris Christianis ? XL dies in
in aliis huj'uscemodi rebus. sortiri procsuniani? Si pane et aqua poeiiiteas.
fecisti, decera dies poeniteas in pane ei aqua. Jejunasti diem Dominicum propter abstinenliam et
GredidiSli unquam vel particejis fuisli illius perfi- religionera ? XX dies inpane et aqua poeniteas.
dia3, ul incantatores. el qui se dicinit tempestatuni Si non observasti jejunium.Litaiiise majoris, et
imrivissorescsse, possent per incaiitaiioiieni daemo- dierum Rogationum, el vigiliartim sanciorum, XX
mtm aul terapestates commovere aul menles homi- dios in paneet aqua pcenileas.
num muiare? Si credidisti, aul pariiceps fuisli, Coegisti publice pcenitenlem manducare et bilere
' aiinunv unum
per legitimas ferias pnenileas. ullra id quod sibi, imperatum fuerai, nisi ad prajsens
Credidisli auf parliceps fuisti illius incredulitatis, pro eo eleemosynam dedisses ? Si fecisti, decem lies
ut aliqua feraina sit. quav per quavdam maleficia et in pane elaqua poeniteas.
incantationes menles hominum permulare possit, hl Contempsisli aliquem cum tu jejiinares, quijyii-
esl antde odio in amorem, aut de amore in.odium, nare non polerat el manducabat ? Si fecisti, quieque
aut bona hominum fascinalionibus suis, aul dam- dies in pane et aqua poenileas.
nare aut surripere possii? Si credidisli, -aut paiti- ' Solvhli
jejunium in Ccena Domini, et in Satbata
905 BURCII.VRDI WORMACIENSIS EPISCOPI 964
saricto, ut in illis duobus diebus frequentius co- A spiritus hoc patitur, inlidelis mens haec nOn in
metieres quam in reliquis Quadragesimoe diebus, animo, sed in corpore evenire opinatur. Quiseiiiiu
excepto in cceiia, vel iiifirraitaiis causa ? Si fecisii, non in somnis et nocturivis visionibusextra seipsum
decem dies in pane et aqua pceniieas. educilur, el mulla videl dormiendo quse ntinquanv
. • De gula et ebriclale. videral vigilando? Quis vero tam slullus el hebes
Habuisii in consuetudine ut plus comederes el bi- sit qui hxc omnia, quav in solo spirilu fiunl, eliara
beres quara tibi necesse essel ? Si fecisti, decenv in eorpore accidere arbiiretnr? Cum Ezeeliiel
dies iu paiie et aqua pceniteas, quia Dominus dicit propheta visiones Domiiiiin spirilu, non in c.orppre,
n Evangelio : « Yidete ne graventur corda vestra in vidit. et aud.ivit, sicut ipse dicit : «Statim, in-
• ' . = quit, fui in spiritu. i Ei Paulus uon audet se rii-
crapulaet ebrielaie. J
Dibisti unquam lanlum, ut pePeljfieialem vomi- cere raptum in corpore, Oinnibus ilaqne publice
iimi faceres ? Si fecisti, quindeeini dies pceniteas in aniuirttianduin est quod qui lalia el his similia
pane et aqua.• credit, fidem perdit : el qui fitiera rectam in Deo
Inebriasii le unquam per jactantiam, ila dico ut non habel, hic non est ejus, sed illius in quem
gloriareiis in hoc quod alios in polu vincere posses, credit, id est diaboli. Nam de Domino noslro scri-
et sic, per tuam vanitatem etper luam exhortatio- B ptuni est : « Omnia per ipsum facta suiit, et siue
nem, te etalios ad ebrielalem perduxisti? Si fecisti, ipso factum est nihil. > Si crcdidisli has vanitaies,
liiginla dies pcenileas in pane ei aqua, duos aniios per legilimas ferias pceniteas.
Fecisti vomilurii corporis et sangiiinis Domini Observasii excubias funeris, id esl interfuisti vi-
propter ebrielatem ? Si fecisti, qtiadraginia dies iri giliis cadaverum morluoruni uhi Christianoruni
pane et aqua poeniteas. corpora ritu paganorum ciistodiebanlur, et cantasii
Si per riequiliain alium inebriasli, XX dies in ihi diabolica carmina, et fccisli ibi sullatioiies qucs
pane el aqua poeniteas. Si pef bonain voluntalem, X jntgani diabolo docente adinveiierunt; et ibi bibisti,
dies inpane et aqua pceniteas. cl cachinnis ora dissotvisfi, et, onvni pietale ct af-
••' De irreligiosilale. fectti charitatis postposito, quasi de fraterna morte
Neglexisti ut non acciperes cofpus et sanguiiiem exsultarc visuses? Si fecisti, XXXifies in parie ei
Domini, islis qualuor lemporibus, id est in coena aqua poenileas.
Domini, el in Pascha, ei in Pentecosle, et in Natali De superstilione.
Diiinini, ellotanv Quadragesiinam non te sustinuisli Fecisti phylacteria diaboJica, vel caractercs dia-
a coilii, et postea in aliis pfsediclis teniporibuS" aut __bolicos quos quidam diabolo siindeiite facere solent,
" vel
septeftrdies, aut quinqiie diesanleacceplioneiri sacri herbas, vel sticcinos; velquintam feriam in ho-
corporis Domini ? Si ista neglexisti, XX dies in pane noreni Jovis honorasli? Si fecisti vel consensissi,
el aqua debes poenitere. 'quadraginla dies ih pane et aqua poeniteas.
Sprevisti missam vel oralionem, vel oblationem Couspirasti cunv aliis insidiatoribus conira episco-
conjugaii presbyferi, ita dico ui nolles lua peccata pum luuiii, aul adversus coopefatores suos, ita dieo
sibi coiifiieri, vel ab eo accipere corpus et sanguinem [tit] vef docuinani vel prsecepia lui cpiscopi vel pre-
"Douiini, ob hoc qnia peccator tibi esse videfeiur ? Si Sbyieri irrideres V3l siibsainiaies? Si fecisli, qua-
fecisii, unuiii aniium per legitimas ferias pceniieas. draginla dies iii pane ei aqua pcenitcas. .
ltem de arte magica. Comedisti aliquid de idoIoihytOj idesl de obla-
Credidisli aut parliceps fuisti illius incredulitatis, lionibus quav in quibusdani locis atl sepulcra mor-
quod qtiDedanisceleratoe mulieres retro posl Saianam luortiin liunt, vel ad fonles, aul ad arbores, aut ad
coiiVeisse, dsemonum iHtisionibiis et piiaiilasmatibus lapides, aul ad bivia, autpoiiasii in aggerera.Iapi-
sedticioe, creduiit et profiteniar se iioclurtiis lioris des, aut capitis hgaiuras ad cruces quavin biviis
ctnii Diana paganorum dea, et cum imiuinera mul- ponuniur? Si fecisti, aul corisenliens in aliquibus
litudiiie raulierum equilare super quasdara bestias, j) fuisti, triginla dies in paiie et aqtia ptSniteas.
el mulla terrarum spalia intempeslse noctis sileiilio , . Ilem de atle magica.
portransire,'ejusqiie jussionibus velut dominse obedi- - Misisli filiura luum vel filiam snper teclum aut
rc, ct cerlis noctibus ad ejris servitium evocari? Sed super fornacem pro aliqtia sanitate, yel incendisli
utiuam hse solse in ^perfidia sua perissenl, et non grana ubi nvoriuus honio efat, vel ciiigultim nioriui ,
niultos secuni in infirmiialis interiluni perlraxis- pro damno alieujus in noilos colligasti,' vel pectines
scut! Nara iiinumera muliiiu'do,.bac falsa opinione quibus niuliercuke lanaui discerpere solent supra
riecepia, basc veraessecredit, et credehdo a recta . furiiis coinplosisli, vel, quando efferebalui' funus e
fide deviat, et iii errore paganorum volvitur, ctim domo, plausirum in duo dividisti, el funus per, nie-
aliquid diviuiiatis aui nuriihiis- extra tinum Deura diam divisioivem plauslri asportare fecisii? Si fe-
csse arhilralur. Sed diabolustransfOrrivaf se in diver- cisii, aut coiisentiens fuisii, XX dies in pane et aqua
sarum perisdnaruni species alque slmilitudines, et pceniteas. . .
uienlein, quam captivam teriel, in somnis deluilens, Fecisti illas vanitates aul consensisti quas stulUu
nvodo laeta, niodo trisiia, modo incognil.Ts' personas mulieres facere solenl, [quse,] dtim cadayer inoiTiii
bsleridens, per devia quseque deducit, et cuin soius homiiiis atihuc in domo jacet, curruntad; aquaiu, e».
365 DECRETORUM LIBRI XX. — LTBERDECIMUS NONUS. 96C
Bdilucuivt lacFle v.is cnm aqua, et, cuin sublevaluf i\ et uxore tua ignorante, intravit soror uxoris tuav, ei
corpus niortui, eamdein -aquani funtiiint sublus fere-_ " lu puiasti eam uxorem luam esse, el concubuisti
irum, ei Itoc observant, durii exlra donninv aspofta- cum ea, si fecisli, pceniteiilia peracla, legitinvuni
lur funus;]ui] uou altius qtiam ad gentia eleveiur,_et iuum coiijugiuni habere poleiis. Illa aiilein adultera,
hoc faciiint pro quadam-sanitate? Si fecisti, aut digna vindicta debet affligi, et in teternum conjugio
consensisli, X dies in pane et aqna debes pcenitere. privari.
Fecisti aul consensisli :quod quidam faciunt hd- Iletifde fornicalione:
mhii bcciso-,cum sepelitur?. Darit e\ \i\ manum iin- fecisti fornicatipneni ctim duabus sororibus, et
gUeniumquodaam, quasi illo ufiguentb postmortem -soror sororema le stupralaranbri intellexerat; et iu
vulmis saiiari possit, ei sie cum ungueiito sepeliunt. posteriorem, sororem prioris esse ignovasli? Sife-
Si.fecisli, XXdies iii pane el aqua pceniteas; -cisli, seplenv annosper legitimas fevias debes pceiiU
• Fecisti aliquid vel dixisti in qupcuuque operequod tere, et postpoles uti legiiimo conjugio: Et illseso-
inchoasti pef sbrlilegam vel magicam '-arlem,- nisi rores, si digne pcenitueritit, et si se conlinere non
Dei noineninvoc'asfi?: Si fecisti, X dies inpane et valuerint, nubant.ih Doralno.Si auiem non-ignora-
aqua debes poenitefe. : . veruht, usque ad mortem pcenileant, ei se a conjugio
Fecisti aliquid tafe qua!epagani-\fecer'unt-*etadhuc 'B-absiineant-. .;. ... . . . ., .
"faciuntin Kalend. Januarii, in cervulo, vel in ve- - Fecisli fornicalioriem eum aliqua femina, et
gula? Si fecisti, iriginta dies- in paiie et aqua poe- fi-ater tuos te scieiite eamdem duxit uxofenv ? Si
'
nileas. ',."••' ,fecisti, eo qtiod fralrem tuum "'cririi'e'n=ceJaSti, se-
Detraxisti yel maJedixisli alicui cansa invhlise? Si pteni avmos.per Jcgiiimas. ferias pceniteas, et post
fccisli, sepiera dies' hr-pane et aqua Sebes p'a> .poei-)iienlianv,to et fraleruxores acciperc pcieslis
' .lanfum in Dpmino. Mulier aiilem usque ad nvoiTem
niiere. '''"'.
Fecisti qubd plures Taciunl? Scopant tocum ribi pcenifeat,'et sine spe ciinjiigii permaiieal.; •
tacere solent igtiem in doirio sua, el millunt grana • Fecisti fornicalioneiricum fiiiastra tua? Si fecisli,
"hbfdeiadluic ioco"-calido: etj si salierint gfana-,peri- 'iveciiiatrem nec filiarii poteris lihbere, riec tu po-
culosum erit", si aiiiem ibi .perrtvanseriiit, bonum teris uxorem accipere, ivecilla' inarittim, sed nsque
erit. Si fecisli, becenv dies inpane el aqua poeni- ad mbrteiii peeniiere'debetis. Uxor aiitem lua, si
leas. ' -"- •'. "'..' ; posiquam cognovit quod ciim filia sua adiillerlum
Fecisli quod qiiidam 130111111,' diyn vishanl aliqnem perpelralturi habuisti.Tecum nori coricubuit, nubat
infirinuiiT : cum appropinquaverbil' domui ubi iii-.. in Donvino. si volnerii. , •• --'•:
lifmus deCtimbit,si iiivenerhit aliquem lapideirijnxla Fecisli fofriicatibnem cum noverca tua? Si fecisti,
jacentem, revOrvunt lapidera, et-requirunt in loeo rieqiie tu neqhe ipsa ulferius ad":coiijugium perve-
ubi jacebat lapis,&i.ibi sitaliquid subiusquod vivat, ; nifepbtestis. Paler autem tuiis*, si" 'voItierit>a!iam
el si hivenerint *ibi lunibricihh," aut muscam, -aiit accipere-poiest. •. -•'
formicam, aut aliquid qubd se. rnbveat," tunc aflir- Fecisli fornicaiionem cum uxore fralris lui?Si
iriant aegrotum convalcscere. Si auteni nihil tbi fecisli, pcenltere debelis, iu et ipsa Tisque ad mor-
irivenerintquod semoYeat, dicunt esse moriiurum. lem, et siiiespe cpnjiigii permariere. "Frater aulern
• Si fecisti, aut eredidisii, viginli dies in pane et aqtia luus,-sivull, aliambccipiat. ; ;i . -•; ,- -
poeniieas. • Fecisti fornicaiioiiem-.ctun sponsa filii lui, et
Fecwti-pueritesirciis pai-yulos.etpueroruni sulu- postea filiustuus duxit eam uxofera ? Si fecisti, eo
ralia, et projecisti sive" incellarium sive- in hor- quod crimen celasti filium tuum; usque; ad viiortem
' reuiri
luum, ui salyri vel pMbsi tum eis hti jbcaren- ; poertiteas; el siiie; spe' eonjtigii. peririarieas: Filius
ttfi', rit libi alioruin liona .eompoiTarent, ct hide autem tuus; eo quod ignorabat peccatum Utium, si
idilior fieres ? Sifecisti, X dies in paiie et aqua pce- • • vull, aliam accipiat. llia auleni; "poenitentia.peracla,
-- ''
riiteas. '.--- jj sine spe coiijugii permaiieal. '. '.:.;; : . :...,
Fecisti quod quidam faciunt in Kalendis Januari, Fecisli fofnicationem cum malre lua ? Si fecisli,
'
id est in Ocfava Nalalis Doniini ? Qui ea saricta "XV annos periegilinias ferias pceniteas :-iinumex
~
rioctefilanl, neht, consuunl, T»mnesopUsquodcun- - his inpane et aqua,- et; absque' spe conj'ugii perma-
'
que incipere possurit, diabblb insligante, propler no,- neas, et liiinquam: sis siriepocniteriiia.-Maler auteni
vum anhuiii incipiuiit ? Si •fecisti, quadragirita dies ttta, si consentiens non fuit, jiixlaarbitriiuri saegr-
'
ih-pane et aqua poeniieas. dotis-poeniteat : et si se eonliivere hon vull, nubat in
hem de adulterib. .• Domino. '- - ' • •'-•
- Concubuisfi "cumsorore uxoris tuse? Si fecisli, :' Fecisti fornicatioriem cum coiivalre lua? Si feci-
Beulrarii habeas. Etsi ilhv quse uxor tua fuit. icon- :: sii,separari: debes ab: ea, "et"quadraginla dies,' id
scia scelerisiiori fuit, si se coiiihie.renori yult, nUbat • • est carinaii), in pane et aqua, cum seplem sequen-
in Domino cuivelit. Tti aiitem el adultera sirie spe " tibus anh's poenitere. "- -•. ."•• >. --;
coiijugii perrilaiiealis, et, quandiu vivaiis, jiixta Fecisii'' fornicaliOnem : cuin filiola tua spiri.tali
'"yraceptasacerdolisi pceiiitentlani agite.^"' ''• ' ijuam de fonte suscepisii,* aut ad;maiuis episcopi
Stabsenle uxore lua in iectum tuum, tenesciertle '- tenulsti ?Si -fecisti,'separari debes ab ea, el SL dies,
'
$"37 'BURCHARDI"WORMACIENSISEPISCOPI , 908
quod eafr-htamvocanl, tutu sepieuvsequeiuibusaivnis A fi'atre tuo carnali idem scelus perpetrasli, XV aimcs
pceriilere. per legilimasterias jiceiiitere debes.
De diseidio conjugii. Si cum masculo intra coxas, ut qriidam solent,
Tenuisti fiiium luum , vel filiain, vel filiasfruni fornicalionem fccisti, ita dico, ut tuura virile mem-
tuum, vel filiastram Ttiam, ad confirmaiioiiem , vel brunv jntra coxas alterius mitteres, et sic agitando
a fonte suscopisfi, et ideo hoe fecisti ut discidium senicii eJTunderes? Si fecisli, XL dies in pane "et
faceres imer -teet uxorem tuam? Si episcopus aliud .aqua poeniteiis.
consilium inde facere nolueril, tunc separafi debes Fecisti fonvicationeni, ui quidam facere solefit,
abuxore tua, et XL dies, quod carinam vocant, in ita dico ul lu in nianunv luara veretrum alterius
pane et aqua cum septem sequentibus annis pceni- acciperes, et alier luuin in suam, el sic alternalinl
lere debes, et nuiiquara debes esse sine pceniteutia, yeretra manibus vesiris commoverelis, ut sic per
ct sine spe conjugii debes permaiicre. Uxor aulem illam deleciaiioneni.semen a te projiceres ? Si fecisti,
tua, si se conlinere nonpotest, nubat in Domino. "triginia dies in pane et aqua pceniteas,
Accepisli nvulierem, elhabuisli-eamaliquod tein- Fecisli solus tecum fornieationein, ul quidam fa-
,pus, meiisein, aul tres , aut postremo annunv, et cere solent.ita dico ul ipse tuum virile merabruni
tunc primum dixisli le esse frigidav naturae, ila ul: _Bin manum luam acciperes, et sic duceres .proepuiiiiiii
non potuisses coire eum ea nec cura alia aiiqua : et iuuni, et nianu propria commovercs ut sic per tlele-
si illa quse uxor lua esse debuit, eadem affirmat quse ctalionem semeii a te projiceres? Si fecisti, X riies ia
tu dicis : et si probari potest per reclum judicium, pane et aqua poeiiileas'.
; ita esse ui. dicilis, separafi poleslis, tamen ca ra- Fecisli fornicalionera, ut quidam facere soIe.it, iil
lione ut, si tu post aliara acceperis, reus perjurii ..tu luum virile membrumin ligniim perforatum, aut
dijudiceris, cl iler-um, post peraclam pcenilenliam, in aliquod hujusinodi mitieres, ut sic per iliam conv-
priora conuubia renovare debelis. Illaauteinsi,prior, nvolionem et delectationem a te semen projiceresi
post annnm aut dimidium , ad episcopum aut ad Si fecisti, X-S dies in pane etaqua pceniteas. _
ejus missuin se pioclamaverit, et dicit qnod npn , Dedisti osculum ali.cui- feniiooe jver iramundum
cognovisses eam, et negat aliquam commixtioneni desiderium, et sic te polluisti? Si fecisti, tres dies in
inter vos esse : tu auleuvahirnvas quod uxor lua sit-, pane et aqua pcenitere debes. Si inlfa ecclesiam hoc
iibi credendum est, eo quod caput mulieris es : qtiia conligerai, XX dies in pane et aqua poeniteas.
si se proclanvare yoluerat, cur tandiu 1301111? Cito Fecisti fornicationem contra naturam, id esl ut
et in parvo tempore scire mul.ier potuit si secum cum masculis vel ctira animalibus coires -, id est
coire poluisses, si-autem se slalim in ipsa novitate,' '-' cum equa, cum vacca, vel cura asina, vel cuin alio
post mensem aut postremum posl duos, se ad epi-- al.iquo aiiimali? Si semel vel bis fecisli : et.si uxo-
scopum vel ad ej'us missum prpclamaverit, dicens : rem non habuisli, quod adimplere fuara Iibidinem
Yolo maler esse, volo filios procreare, et ideo ma- potuisses, quadragiiita.dies,in pane et aqua, quod
rilum accepi; sed quia vir quem accepi frigidse . carinam voeant, cum seplem seqiient.ii.usaiinispoe-
nalurse est, non pofest ea facere propter quse eura nitere debes, et. nunquam sis. sine pceiiiteiiiia.-Si
accepi : si probari polesi per rectura jiidicium, sepa- aulem uxorem habuisti, decem annpsper legilirans
rari potestis, elilla iiubatin Doraino, si vult.. ferias poenitere debes. Si aulem in consueiudirie
Jlein de fotnicaiione. habiiisti illud scelus, XY annos per legilimas ferias
Fecisti fornicalionem cum sorore lua ? Si fecisli, pcenitere debes. Si in pueritia iibi coniigerat, C dies
X aniios per Jegitimas ferias, unum ex his in pane in pane et aqua debes poeuitere.
et aqtta poeniteas, et quandiu vivas, pcenilentiam Si autem servus es.tqui hsee fecerit, et uxorai^s,
agas, et sis-sine spe coivjugii. Soror aulem tua , si el cum animalibus peccal, si cum scopis hene easli-
consentiens uoii fuit, pceuhentia peracla, siseepn- gatur, tres annos per legilimas ferias pceiuieat, Si
linere 11011 potcsi, nuhat in Doinino. r. autem servus sine uxore haeefecerit, item verberi-
Fecisti fornicalionem cum amila vel matertera bus castigatus, duos annps per legithvias ferias pce-
lua, vel cum uxore palrui vel avunculi tui? Si feci- niteat. Si autein lalis est servus ut gratis verhera
sti, decem annos per legilimas ferias posnitere debes, pati uonyelit, ef cst tam digna persona, itapceni-
unum ex liis inpane etaqua, et quandiu vivas, sine teat ut ille qu.i irige.nusest. ,
pcenitenlia non sis, et sine spe uxoria permanere , , De illiciiis cibis...
deiies, nisi episcopus aliquara misericordiam libi Comedisli scabiem corporalem .pro aliqua sani-
concedere voluerit. tale, aut bibisli propter solu,tioriem venuic.ulos qui
Fecisli fo.rnicaiionem sicul Sodomitse fecerunl, pediculi vocantur, vel bibisti urinairi huinanam, si-
ita ul in mascuii lerga et in posleriora virgani luara ye slercora aliqua comedisii pro sanilate .aliqua? Si
immilteres ( el sic seeum coires nvore Sodomitico ? fecisti, XX dies in pane ei aqua pceniteas.
Si uxorem habuisti, el semel vel bis fecisti, X annos , Comedisti niorticina, id esl animalia quse a lu-
per legifimas ferias pcenitere debes , unujn ex his , pis seu a canibus dilacerabantur, et sic moriua in-
in pane el aqua. Si-in consueludine bubuisli, Xll veiita sunt ? Si fecisli, X diesin pane et aqua pce-
annos per legiliinas feriaspcenilere debes. Si cura . niiere debes.
m DECRETORUM LlBltl XX. — LIBER DECIMUS NONI&. 978
Coniedisii aves qiias oppresserat accipiler, et non A De oblalione. .
piius occidisti eas ferro aiiqivo? Si fecisti, Y ,dies in Dctraxisii, vel relinuisii aliquid de oHalJSIJlitU^-j
pane-et aqua pceliileas. quse Deooblatav sunt in.mancipiis,,in terris, sylvis,
Comedisti aves et animalia qnae -in-relibus slran- vineis, utensilibus, veslimenlis, et in reliqiiis pos-
gulantur, el sic morlua inyeniuniiir? Nisi in neces- sessionibus, et quse Ecclesiis sine dubio Christo qni
"siiatefamis feceris, X dies-in pane et.aqua debes earum spoiisus est oblata siint, yellestamcnioEccle-
pcenilere. siis ab a.ljquofidelirelicta? Si fecisti, vel consensisti,
Comedisti piscem qui -mortuus est in flumine in- quadraginta dies in pane et aqua debes peenhere.
veritus? Nisi eobie a piscatoribus laclus est, el sic •Dedecimis.
monuus, et codem die invenlus ? Si fecisti, tres Neglexisti decimani luam Deo.dare, qiiain Deus.
.dies iu paneet aqua jvceniieas.. ipse sihi dari conslituit, idxst non dedisli*i dtci-
De ftaude. inam de cunctis fructibus luis, quos tu ad tuos usus
Fecisii falsitatem, yelfraudemaliquamiri nvensu- colligeiedesiderasii, yel collegisti.HUdcctuiciis tuis
ris, aut iri ponderibus, ita dicb, ut falsO modio, aut aninialibus, Titbecimum animal quod Deo debueras
cuiii poiideribus injustis Tua bona venderes aliis dare, et quod suum erat, illud pejori coirimulasli?
Chrisiianis;? Si fecisti, atit JCOnSensisii,viginii dieS R Si. fecisii -vel consensisti, Deo qnod suum erat in
jiipane etaqua pcenitere debes. quadruplum prius restilue, et vi_gii]lidies in pane et
Deincestu. . _____" .aqua debes pcenitere.
_' . Ilem de rapina.
Si oblreclasti turpiiudinem, lu eorijtigatus alicujus
leminse, ita dico, si mamillas el ejtis vererida ob- Oppressisti pauperes qui tibi v.icini eraiU, qui se
irectasii. Si fecisli, quinque dies in pane et aqua defendere non poterant, vel eorum bo.na, illis nolenr
pociiileas. Si atiieiri iion Mstf" cbrijiigaius, duos dies iibus, tulisti? Si fecisti, redde illis sua, ei triginta
;in pane et aqua jKEaiteas', dies iu pane el aqua poeniteas.
- -./
Lavisli le irib;ilne6 curii uxore tua, et aliis' rivii- Itemdeitreligiositqte,.
Jiercuiis, et vrdisii eas nudiis, el ipssete? Si fecisli, "Feeisii quod quidani faeer-esolent? Post prandium
ires dies in"pane et aqnai debeSpoeiiilere. waduiit ad nvissam, -et ipsi saturi et vinolenti, a
De hospilalilale. sacerdote prorpopulo oDfereiue signum pacis acei-
Ycnerunt ad te hospites tempore necessiiatis, et pere prsesumunt: Si fecisti,Ttcs dies in pane et aqua
•
iion reoepisti eos in domum luaivi,, e.l non feeisli pceniteas.
~
-cum. eis riiiseiicordiani, sicuf Dominus prsecepil? Si /i Accepisti corpus et sanguinera Domitii posl ali-
iion fecisti, quhique dies inpane.cl aqua pceni- "quam parvissiriiam degustaiionem? Si fecisii, e»
ieas. .. semel el illud in pueriiia, nisi pfo Vialieo fecisli,
...
........ „... llem.de saciilegiq,. , decem diesin pane et aqna pxnilere debes.
' feCisti
Incendisti Ecclesiam, aut consensisti? Si fecisli, quodquidam facere-soieiri, dum adEccle-
Ecclesiam .restitue, et precium tuuiu, id est vtire- siam venerint, in primls parumlabia commovent
orent alios -circumstantes, vel seden-
.gelduiniuuiii pauperibus bistribue, et XY annos per qnasiel slalinipropter
, les, ad Jabulas el ad.vaiiiloqnia feslinanl;
legllimasferias pcenileas.
Relhiuisti oblationes mortuorum, ita ul Ecclesiis et cuni presbyier eoi saluiat, et horialur atl oralio-
tradere noluisses? Si fecisti, unum aiinuni per legi- nein, illi auteiii ad fabulas suas revertniilnr, non ad
limas ferias poenileas. responsioiiem, nec ad oralionem. Si fecisti, decem
Celebrasli Pascha, Penlecoslen, Natalem Domihi dies iu pane el aqua posiiitere debes;
in alio loco, nisi in illa ciyitate cui lu snbjectiis es, De coiisensu in malo. • •
nisi hifiriiiitale te impedierite? Si iecisti, X cies in Relicuisli peccatum fralris quod eral usque ad
pane et aqua pceuileas. riibriem, neque conipuisti eum, nec exhorlalus e's
'• Deexcqmmunicalh. P eum, ut resipisceret, nec succiinisli fralri sub onem
Habuisli aliquam convmuiiionemeum excommuni- j'acenti? Si fecisli, tarii diu poenileas quam diu retj-
ciiisli.
cato,tescieriteila dieo. ulsimulcum eo . ors.res in
Ecclesia, aul in aliqiio loco, aut salulasli eura, i.taut Defendisli rieos propfer riiisericordiarii vcl propter
ei ave diceres, aut eum in doniumreciperes, aut ei amiciliani, et in lioe imrtiiseriCOrsfuisli iiinocenli-
bus? Si fecisli, iriginla dies in jiane el aqua pPeiii-
aliquam huivvaiihaleni prsebuisli, clam, yel aperle, '
siisi eodem tempore, vel eodeni ilinere lecum ad sa- leas. .''"''
lisfactipnera ire vellet, ei lunc itinani. nociera, vel ' Fecisli libi niissam canlafe, et illa sancla offerre
dum domi fueras, sive in domo tua, sive in alio
duas, vel quarilum il.cr possit perfici, seorsum ab
aliis posito ei dedisli vielui necessafia ? Si aliler fe- a!iquoloco,nisi iii Ecciesia? Si fecisli, decemdics
et ilebes.
.tisti, luric eliushniliter exeo.ramunicalus es, sicut in pane aqua poehitefe ,
eliiie, et debes quadraginla dies in pane et;aqua, ... - De incredulh.
quod cariiiam vocant, cuiii septem sequentibus ari- Credidisli qiiod quithim credere soleiit? Diiin itrf
ais pceiiiTCre. .-•• • :,::::-: Tiliquod faciui.il si cornicula ex sinistra eoruin hn
PATROL. CXL, 31
911 BURCilARDl WORMACIENSIS EPISCOPI ,. 972
i dcxterani illis cantaverit, inde se speranl nanere A tis, et iJIud Joco verendornm tuornm, aut aherins,
prosperum itef. Et dum anxii fuerint hosphii, si cum aliquibus ligaturis colligares, et fornicationein
iunc avis illa, quse muriceps vocatur, eo quod mures faceres cura aliis muliereculis, vel alise eodera in-
capiat, et inde pascaiur nominala, viam per quam slrumento, sive alio, leeum? Si fecisti, quinque an-
vaduiit anle se transvolaveril, se illi augurio et nos per legitimas ferias poeniteas.
omini niagis commitlunt quam Deo. Si fecisli, aut Fecisli quod qusedarii mulieres facere solent, ut
isla credidisti, quinque dies in pane et aqua debes jam supradiclo moliminc, vel alio aliquo macliina-
pceuitere. menlo, lii ipsa in te solam faceres fornicalionem?
Credidisli quod quidam credere solenl? Dum ne- Si fecisli, unum anniinv per legitimas ferias posni-
cesse habciit ante lucem aliorsum exire, non audenl, teas.
dicenles quod poslerura sil, cl ante galli canlum Fecisli quod quaidam mulieres f.icere solenl,
egredi non liceal, et periculosum sit eo quod rai- quaiido libidinenv se vexanlem exlingnere volunt,
.niundi spirilus ante gailiciniuin plus ad nocenduni ' quse se conjungunl quasi coire debeant et possmi,
'polcstaiis habeanl, quam post, et gallus suo cantu et conjungunl in invicem puerperia sua, et sic cou-
plus valeal eos repcllere et sedare, quam illa divina fricando prurilum illarum extinguere desiderant?
ineiis quae est in homine sua fide-et crueis signa- B Si fecisli, Ires quadragenas per legitimas ferias
t-iilo? Si fecisli aul credidisii, decem dies iu pane el debes poenilere.
aqua debes pocnitere. Fecisli quod qusedam mulieres facere solenl, m
Credidisti quod quiriam credere solenl, ut illse cum Jilio mo parvulo fornicationem faceres, iia
qtise a vnlgo parcae vocanlur, ipsse, vel sint, vel dico, ut filium tuum supra lurpitudinem luam po-
possint hoc faeere quod creduniur; id est, dtim ali- neres, ul sic iraitareris fornicationeni? Si fecisii,
ijtiis homo nascilur, et tunc valcant illum designare duos annos per legitinvas ferias debes pceniiere.
ad hoc quod velint ut quandocunque ille homo vo- Fecisli quod qusedam mulieres facere solenl, ut
Iuerit, in lupuiri Iransformari possit, quod vulgaris succumberes aliquo junicnlo, et illtid jumentum
stultilia weruvolff vocat, aut in- aliam aliquam figu- provocares ad coilum, qualicunqtie posses ingenio,
ram? Si credidisti, quod unquam fieret aut essc ut sic coiret tecum? Si fecisli* carinani unam in
possit, ut divina imago in aliam formam aut in pane et aqua, cum septem sequenlibus annis poeni-
speciem transmutari possit ab aliquo, nisi ab omni- teas, et nunquam sis sine poenilentia.
potenle Deo, decem dies in pane et aqua debes poe- Fecisti quod quaedam mulieres facere solent, qua>,
nilefe. dum fornieantur et partus suos necare volunt, agunt
Credidisti quod qnidara credere solent, quod sinl ^ ut aiero conceplus excutiant suis maleficiis et suis
agresles feminse, quas sylvaticas vocant, quas diciint Iierbis, ita ul aut conccptum inlerficiant aut excu-
osse corporeas, et quando voluerint oslendant se tiant, vel si nondum conceperuut, faciunt ut non
suis amaloribus, el cum eis dicunl se obleclasse, el concipianl? Si fecisii, aut consensisli, aut docuisii,
item quando voluerint, abscondant se et evane- decem annos per.legilimas ferias poeniiere debes.
scant? Si credidisti, decem dies in pane et aqua Sed anliqua definitio usque ad exitum vilse tales
pcenileas. ab Ecclesia removet, J\am quolies conceptum impe-
• In istis omnibus supradiclis debent sacerdotes dierat, lot homicidiorum rea erit. Sed distat mnl-
magnam discretionem liabere, ut discernant inter tiim, utrum paupercula sit, el pro diflicnltate mi-
likmi qui publice peccavit et publice pcenituit, et triendi, vel fornicaria causa, et pro sui sceleris cse-
inter illum qui absconse peccavit et sua sponle landi facial.
confessus est. In cqnciliq aulem Hilerdensi de suptadiclis qui in-
Quamvis hse prsedietse interrogationes femiriis et fantes suqs ex adultetia susceptas excutiunt iia
viris si.nl coramunes, lamen hse sequeules specialiter ptwcipiiui.
•ad.feniinas periinent. n Hi vero qui male conceplos ex adulterio facios,
Fecisti ut qusedam mulieres in quibusdam teni-' vel edilos necare sluduerint, yel in venlribus ina-
poribtis anni facere solent: ul in domo tua mensanv Irum potionibus aliquibus colliserinl, in ulroque
. jirseparares, et luos cibos, et polum cum tribus cul- sexu adulleris, id est palri vel malri, post septem
. te!Jjs,_.:s.upramensanv poneres, ul si venissenl tres annortim curricula eommunio tribuatur : ita lamen
, illg. .sprores, quas antiqua posteritas el antiqua ut omni tempore vitse suse fleiibus el humililaii
stullitia parcas nomhiavit, ibi reficerentur, et lulisli insistant.
divinse pielatipplesialem suam, el noriien suum, et Donasti vel oslendisti alicui, ut conceplum simm
, diabolo tradidisli, ila, dico, ut crederes illas quas tu yel excuteret, aut occideret? Si fecisli, septenv an-
. dicis esse sprores, libi posse, aut hic aut infuturo nos per iegitimas ferias prenitere debes.
prodesse? Si fecisti, aut consensisti, unum annum Excussisli conceplum luum antequam vivificare-
. per legilimas ferias poeniteas. tur? Si fecisli, unum annum per legilimas ferias
Fecisti quod qusedam mulieres facere solent, ut poenilere debes : fecisti post conceptum spiriluni,
.Jacercs' quoddam molimen aut niacbinamenlum in tres annos per legitimas ferias pceniiere debes. .
viiOiluitivirilis luenibri, ad mensuram lusc volunla- lnterfecisti filium vel filiam yolunlarie post par*
9-5 DECRETORIJMLIRRl XX. - UBER DECIMIJS NONUS. 9?*
lum? SiTecisli,*XII aiiiios per Iegilimas ferias pcc- ;\ aiias, et lu vulnera ab eis accipias? Si eredidisti*)
nitere debes, ,et nunquam debes esse sine pceui- duosanriosper legillmas fefias pceuileas. Hi,
tcnlla, Fecisli quodquaedammulieres-faceresoleiii?Tollunt
Neglexisli lri.fanlem liium, ut per culpam Tuam piscem vivum, et millunt eunv tn puefphrilim suum,
sine baptismo morerelur? Si fecisii, umnii annum el lam diu eum ibi lenent, donec niorttius fuerit, et,
per legitimas Terias ptKiiilcre debes, et nmvquam decocto piscevel assato, mafiiis suis ad cOmedeu-
sis sine poenitentia. dum tradunt, ideo faciunl bbc, ut '•pluffnn aniorera
Confecisii aliqHam mofliferam potionem.ct cum earumexardescani? Si fefcisti, duos :ari'riosper legi-
ea aliquemoccidisinSi fecisti, cariuam unam cura tinias feriaspcemieas. . -
seplem sequenlibus annis j'ejunare debes, el nun- Fecisti quod <[usedam mulieres facere sPlent?
quam sis sine poenitenlia. Si voluisli autem el non Prosternunt se in faciera, et diseoopeflis natibus,
perfecistj bomicidium, anrtum unum per legilinias jubent ut supra nuttas nates conficiatur panis, el eo
ferias pcenilere dehes. decoelo iradunl-maritis suis ad comedeiidnnh Hoe
Guslasti de senvineviri lui, ul propter lua diabo- ideo faciunt,-ut plus exardescanl inamorem illarum?
licafacla pliis in amorera luum exardesceref? Si fer " Si fecisti, duos annos pcr lejjitimas ferias pcehi-
- .:::.. '•'.
cisti, septera annos per legithnas ferias peenitere B leas. K-
debes. Posuisli iiifantem luumjuxta ignem, el alius ciil-
BiliiSii clirisma ad subvertendurti Dei judichim, dariam supra igneni cunv aqua inisil, et ebullila
vel aliqtiid in herbis vel hi verbis, vel in lignO, vel aqua superfusus est infans, et morluus est. Tu aii.r
in lapide, aul in aliqua stiilta lide, vel ipsa Tecisli, •tenf qui Infahiem septem annos in lun cusibdia de-
velaliis consiliala es, auf in ore luo tenuisti, aut in buisti iiabere, tres annos per legiiitiias lerias poe-
Tesiiiheniis luis insuium, vel circale ligatum ha-" niiere- debes. llle autem qui aquariv in caldariura
misii, innocens errt. ; •
buisti, vel qualiciinque ingenio faceres, utcrederes - Fecisti
divinum judicium suhvertere posse"? Si fecisli, quod qusedain mutieres facere solent, ilia-
seplem annos per iegiiimas ferias poeriiiere delies. bolicis adimplelse discipliiiis? Quse observant yesti-
"Fecisli quod qiiscdam tiiulieres Tacere solerit et ^ia et indagines Chfistianoriim, et lollunl de eo-
firraiter credurit, ila dico, ul si vicinus ejusiacte rum vestigio cespitem, ct illuiri observant, el inde
vel apihus .ibundarel, omnem abtmdanfiam "laclis sperant saniiatem aul vitam eorum auferre?Sife-
et mcllis quam sntis vicinus anle sebabercyisus est cisti aut consensisti, quinque. annos per legiliriias
atl se et ad sua ariimalia, vel ad quos volueriiit a _ -ferias poenilere debcs.
diiibolo adjutse, suisfascinationibus et incantationibus "Fecisti quod qusedam mulieres faccre splent<
se posse coriveflere credanl? Si fecisti, tres annos Tollunt .mensiruum suuni sanguinem, eliininiscenk
per legitimasferiaspcenileas. cibo velpotui, el danl viris suis ad manducandtira^
Credidisli quod qusedam credere solent, ut quam- yel ad bibendum, ut plus diligantur ab eis? Si fecis-
li, quinque annos per Jegitimas ferias poeiiileas.
cunque domum iniraverint, pullos aucarum , pavo- fecisti quod qusedam muliercs faccre solent? Tol-
num, pullos gajlinarum, etiam porcellos, eialiorum lunl tesiam hoiiiinis, et igui combunint, et cineieift
.aiiimaliunv fcetus, vcrbo, vel visu, vel auditu ,' obfa- dant-viris suis ad bibenduni pro sanitate ? Si fecisli,
scinare et perdere posse aflirment? Si fecisli vel
unum aniiura per legilimas lerias poeniteas.
.credidisli, unum annuin per legilimas ferias debes Comedisli vel bibisti alictijus animalis shngui-
.poenitere. nem? Si fecisli, quinque diesin pane et aqua pceni-
Credidisti quod multse midieres retro Salanam teas. ••'''
«onversse credunt et affirmanl verum esse_ ut cre- fecisii quod qtisedammulieres facere solent? Illaj
(las inquietse noctis silentio cum te collocayeris in dico quse haberit
vagientes infanles, effodiuiit ler-
lectotuo, ci maritoHio in sinu tuo,jacenie, te -dunvDTam.et exparteperiusani eani, et per illud fora-
corporea sis januis clausis exire posse, ei lerrarum men peiirahuulirifanteriijbt sic dicuniyagienlis in-
«pacia cum aliis shnili errore deceptis pertransire fiuilis cessare vagilura. Si.ifecisti aut consensisii,
valere, el homines baplizalps, el Christi: sanguine quinque diesinpaueet
aqua pcenileas.
aedeiiiptos, sine armis visibilibus et inlerficere, et Fecisii quod quaedara mulieres instinclu diaboli
.decociis-cariiibuseorum vos cohiedece, et in loco facere solenl? Cum
-^ordis eOr.umstramen aut lignum, aut aliquod liu- aliquis infans sine baptismo
mprtuus fueril, lollunt cadaver paryuli, et ponunt
jusmodi ponere, el eommestis, ilernm yivos facere, in aliquo secreto loco, el
ct inriucias vivendi dare? Si credidisti, qnadraginia palo corpusculum ejus
transfigunt, dicentes,si sicnon fecissenl, quodinfan-
dies, id esl carinam in pane et aqua cura se.plem - tuius.surgeret, el multos lsedere posset? Si
fecisti,
sequeiitibus annis poeniteas. . aul consensisfi, aut credidisti, duos annos per legi-
Credidisli quod qusedam mulieres credere solenl, timas ferias debes poenilere.
ji lu cum aliis diaboli membris ilem inquietse noc- Fecisli quod qusedam facere solent, diaboli audacia
Jis silentio clausis jantiis in aereni usque ad iiiibes repletse? Cum aliqua feniina parere debet, et noji
«ubl.everis, et ibi cum alits pugiies, et ul; vulneres .pp.te.st., dtim parere noh polest, in ipso dolorp si
975 BURCHARDSWORMAGIENSIS'EPJSCOPl'' 97G
-nsoiTeobieril, iu.ipso sepulcro malrcni cum in- \ Coniedisfi carncin in qu.aurngesima? Si focisii, in
faiite palo in terrani lransfigunt. Si fecisti vel coriscii- ipsius anni circulo ab omnl esu carninm le absli-
sisti,. duos annos pcr lcghimas ferias debes pceni- neas,
lere. Convedistide cibo Judseortim, yeialiorufli pagano-
Oppressisti infanlem tuum sine voluntaie tua, aut rum., quem ipsisibi prsepa.rayerii.nl?Si fecisli, deceni
pondere vestimentorum luorura suffocasti, et IKIC dies in pane et aqua pceniteas.
post baplismum faeltim fueral? Si fecisti , XL dies , , Fecisli quod quidam faccre sojeiil? Dum ad Eccle-
id est, carinam in pane et aqua, et oleribus, atque siani va-Junl, iii ipsa via proferunt stias -yanitates,
leguminibus pcenhcas, et a conjuge le abstineas et loquunlur otiosa, nec in eadem via cogilani ali-
donec illi XL dies pertranseanl; pos.t, tres annos quid quod ad animse utililaiem pertineal; el cvim
per Iegilimas ferias , el .ires quadragesimas hv anno yeneriiitin atrium Ecclesineubi sepulla siinl eorpora
observes. Quod si ante baplismum infans pppressus lidciiuiii , et dum calcaverint sepulcra prox.imor.uin
Tueril, proximos XL dies, ut siipra praeceplura est, lioii recordanlur quid eis. futurum sil, nec tillani
•preiiiteas, Postea vero qtiinquenniunv expleas. mentioiiem, ncc ullas preces pro eis ad Dominum
Invenisti infantem tuum j'uxla te oppressum , ubi fundunl, qtioil facere debuerunt, Si lieglexisti, dr-
tu etvir tuus simul in Jecto jacuislis, et non ajvpa- " cem dies in pane el aqua pceiiileas , et vide ullerius
ruil utrum a palre, seu a te suffocatus essel, an pro- ne libi contingat.. Sed quandocunque in atrium Ec-
pria morte.defunctus esset. Nan debelis in.de securi ciesise intraveris, ora pro eis, et roga ilias sanclas
esse, nec es$e sine pcenheiviia, Sed lamen in .his aninias quarum corpora ibi requiesciinl, ut
viiagna consiJeratio debet esse piefatis, ubi nulla possinl pro tuis peccatis ad Dominum in
inala vpluntas fuit, sed propria mors. Taineii propter _E:Operatus es aliquid in Domiiiica die ? Si fecisti,
iiegligeniiam, XL dies in pane et aqua debetis pceni- tres dies in pane et aqna pcenitere debes.
tere. Si auiem vos non lalet interfeclores esse in- Fecjstj quod qusedam inulieres faeere solent?
fanlis, iion voluutale, sed negligenlia, tresannpsper Dcponunt vestimenta sua, el lolum eorpus nudum
legitinias ferias pcenilere debelis , unum ex his in melle inungunt, el sic nielliio suo corpore supra
jvaue et aqua, et lempore pceniludirtis ab omni luxu- irilicum in quodam linteo iii terra deposito, sese
ria yos custo;iire debelis. hac alque illac saqvius revolvurit, et cuncla ifitici
Exercuisli lenocinium aulin teipsa, aut in ajiis, ita grana, quse humido corpori adhaerenl, caulissime
dico , ut lu meretricio more luis amatoribus corpus ..colliguni, ct in molam iuilluiil, et retrorsum conlra
tuiim ad tractandum ct ad sordidandum, pro precio r. solam molam circuire faciunl el sic in farinara rc-
Jradidisses, seu quod crudelius est et periciilosius diguiit, et de illa farina panem conficiuni, et sie
esi, alienum corpus, filisedico, vel neptis, el alicujus marilis suis ad comedenduni tradunt, iilcomesto
Cbiisliansc, amaloribus vendidisli, vel concessisti, pane marcescaiit el deficiant? Si fecisti, quadra-
•vd internuncia.fttisii, vel consiliata es ut stnpruni giiita dies iii pane et aqua pceniteas.
iiliquod tali modo perpetraretur? Si fecisli,sex annos Fecisti cpvod qusedarii mnlieres facere sblenl?
per legiiimas ferias pceniteas, Tainen in conciiio Eli^ Dum phiviain non habent, et ea iiidigerit, tunc plufes
beiTano prsecipitur, ut illequi hoecperpetrayerit, nisi . pnellas. congregartl, el unam paryiilam VhgineiiV
in fine non accipiat communionem, qliasi ducem sibi prseporiimt, et eanidenv denudant,
Fccisti quod qusedam mulieres faceresoleni? Cum el extra villanv tibi herbam jusqriianirimiriveniuni,
iiifans ndviler nalus esl, et statiin baplizalus, et sic quse Teutonice belisa vocatur, sic nudatam dedu-
moiTuus fuerit, dum sepeliunl eum, ia dexleram ciinl, eteamdem herbam,eaindem virginem sic nu-
luannm ponunt ei patenara ceream cum oblaia, el in dam minimo digito dexlrse manus eruere faciunt,
sinistram manum calicem cunv vino simililer ce- et radicitus erutam cum ligainine aliquo, ad-mini-
reum ponunt ei, et sic eum sepeliunt. Si fecisti,decem mura digitum dextri pedis ligare faciiinl. El siiigulae
dles iii pane et aqua pcenitere debes. D puelloe singulas virgas in manibus habenles, supra-
Fecisli quod qusedam .mulieres adullerse facere dictam virgincm herfcam pnst se irahentem in fhi-
solenl? Cum pririium iivtellexerint quod amatores men proximuiri iivtroducunt, et^cum •eisdem -virgis
earunv legiiimas uxores volueriiu accijvere, lnnc virginem flumine asperguni, et sic stiis incantatio-
quadam arle malefica libidinem virorura extinguunt, ivibuspluviarii se habere speranl. Ei post eamdem
rit legilimis prodesse non possinl, neque cum eis yirginem sic nudam transpositis ei lvuitatls in mo-
coire. Si fecisti aut alios doeuisli, XL dies in pane diira cancri vesligiis, a iltiuvine ad viiiam, inler
el aqua pcenitere debes, maniis feduciini ? Si fecisli aul conseniiens fuisi,
Oblulisti infanlem luum ad baptixandum, nisi legi- viginti dies in pane et aqua debes pcenitere.
timo tempore, id est in sabbalo Paschse, et in sab- CAP.6. — De admonitione acto. ptincipalium vilib-
bato Peniecosles, nisi infirmitatis necessitate? Si tum, et eqrum speciebtts.
feeisli, decem dies in pane el aqua debes pceniterc, (Ex Pcetiileitliali Theod.) Nunc. tibi octo princi-
Neglexisli visitareinfirmos, et non veuisii.ad eos palia vitia explicabo. Si in illis le percussum, ta-
qui in careere eVaiit, et non subiiiinistrasti- jeis? Si eiiuii et vulneratuni senlis, vide ne me CJuIes, id
.iiori fecisli, decemdies in paheei aqua pcbiiiteas. esi, superbiam, vanam gloriam, invidiam, iram,
977 DECRETORILMLIBR! XX. — LIBER DECIMUS NONUS. !/"'&•-
iristitiam, avariliara, veiilris ingluviem, Iuxurhlni, A Huiiiiliier etiam le sacerdos Dei exposco, ui interce-
Ex quibus si le cn.pabiiem recognpscis, .pcKiiten- das pfo nve, el prb peccatis hveis ad Dominum ct
tiam suscipe, namex bis omnia vilia oriuiilur, crcatorem nostrum, qiialeiius -ile his ei binhibiiii--
De suiverbia, quse iiiiliuin omnis jieccati esl, ei sceleribus irieis veniairi ei indulgeniiaiii" cbnsequi
regina onvnium malpruni, nasciiur..omnis inobedien- liiereai.
tia, oniriis prajsuniplio, et onuiis pertinacia, con- Deinde sacerdos cum pmnilenle prosterijat se in ler-
teiiliones, hcereses, arrogantia. r.qm, et decaniel hbs sequenies Psalmos.
Deyana gloria, jacianlia, arroganlia, indignalip, In. priniis dicaf Psaimuni trigesiirium;''septimiuifc
discordia, inanis glorise cupido,,et hypocrisis.,.... . iotum, Doriihie iie in furore tuo : eipbstea dicat;
De invidfa, nascilur odium, susiirratio, delra- Oremus,efcanielPstilriiuni CIIiBeiiedib, aiiinva iriea^
ctio ,; exultaiio in adversis proximi , affliciioin Doriiiho ; el; iteftiiri di.cat,"Oreriras, etcantet Psal-
prosperis. -_. . nium L: Miserefe mei, Deiis. Pbsi ivscc^ cantet Psal--
De ira oriuiilur rixav, Unnor mentis, contunielise, niurii LIII : Deus, irinomine luo;" ei dicai, Ofemtis,;
clamor, indignatiq, prsesumptio, bJasphemias, san- et canletPsalultirii Ll: ftuid glofiaris in nialitia."
guiiiis effusio, hpiiiicidia,: ulciseendi cupiditas, iii- Turic dical hqs subsequenles oraliones.
juriarum meiiioria. *..•;., , - B, , Deus cujuS iiidulgerilia riemo noh indiget,irie-'
De tristilia naseiiiir malitia, rancor aniiiii, pu.sil- mento famuli tui N. qui lubrica lerreni eorporis fra-
lanimiuvs, amaritudo, desperalio, torpor, vagalio gililate nudatus esl, qusesumus, da veiiiamconfiteiiil,
mentis, ssepe efianv; et prseseniis yitse nulla Aele- parce supplici', ut qui suis riierilis' accusatur, lua
' -
clalio. ..,-;; . , . mlseratioae salvetiir. Pef boriiiininr.
De avarhia oriuntur inyidise, fiirla, latrocinia, Doniiiie sancte, Pater, omriipoiens seierrie Deus,
honiicidia, meridacia, perjuria, rapiiise, vipiemhe, qui per Jesum Clirifliini "Fffuim' tiiuivi Doiviinurit
iiiquietudo.,- injusla; judicia, cpntenvplus veritalis lioslrijjn. y^Jjieraiiosl.ra' cufafe digTiaitises, te siip-.
futiirse, beatitiidinisobriyio, pbduralip cordis. jvlices1'ogamus,,et ppiiivitis,ulpreciliusiiosirisaurerii
De ventris ingluvie propagalur-iuepta isetjlia, tuse pieiatis inclinafe dighefiS, qiii eiiaTri rerilillis
scurrilitas, leyitas, .vaniloqifium, immundicia cor- oiiinia. crinVina, el peccala uriiversa edhdorias, des-
poiis, histabililas nieniis, ebrielas, libido, hebetudo queiiuic faniulo luo, Domiive,'pro siipphcils vbniani.
sensiis. - ... . pro. mcarore iaeiiliam, prp iivone vitairi, ut de liia
De luxuria gerieratur cseciias .meivlis, incoivside- rivisericoTdiaconfideiis, pervenire mereafliur'a"d yi-
ratio, inconstantia cpiilorum, : vel toiius corppris _, tanvaitemaro. Per.eundem Dpminuhv.
proecipilatio, amor immoderatus sui, odiuni max- - Oranipolens et.iiiisericbrsDeus, qti.i peccaidiiihv
dalorum Dei, affecluS pravseniis sseculi, liorror et iiidul-geiitiain,in coiifessipne celeri posuisli, succrirre
desperatio futari. .._.-. i.vpsis, niiserere confessis, ut quos dilecloruiii ca-
CAP.7. — Iletn de virlulibns quibus eadem vitia sw- tcna coristringil, magnitiido ' luse pietalis abSoJvat,.
perari pqssint, clde ctytclusione pwri.tcniiw, Peiv '..'• [ '„:. '.[' '[' [[''''"[
Ergo si superbus usque inpdo .Juisti , huniilia Precpr, Dortiine, clertientise et misericpfdix tuse-
tLijvsumin conspectu Dei. Si vanam gloriam dile- majeslalem, ut famulo tub.N. peccata el facinora, sua
xsti, cogila ne propter transhoriam laudem, seler- confitenti, debifn relaxare, et/yenjain prseslare
nain perdas mercedem. Si invidise rubigo te hucusque digneris,el.praelerit.oruin crirairium eulpas iiidulgeas,
consurapsil, .qupd esl peccalum maxiuium, el super qui humeris luis ovem perdilam reduxisti, qui pu-
ouvniadeteslabile: qriia diabolocomparatur invidus, blicani precibus el confessione placalus es.: lu eiiaiii.
qui prhno honiini invidit duliim, quod ipse per Domiiie huic famulo tuo placalus. esse .digiieris,. hi-:.
suam culpam perdiderat, age poenite.otiam, et pro- hujiis precibus benignus ,aspira,.ut in confessiorie -
fcctum aliorum luum:depiila. Sitrislitia le superal, plac&bilispefmaneat, ffetus ejus, et pefitio,, perp.e-.
patievuiam et. loiiganiiiiitalem nieditare, Si avaritise D, tuam clementiam tuam cleriler exorei,; sanetisque
niorbus te gravat, cogila. quia radix est omnhim allaribusrestilulus, spei rursum aeternse ac cceiesli
malorum, et idololalrise comparalur, et ideolargum glorise mancipetur. Qiii viyis et regnas.
te esse oportel. Si ira te Vexat, quse in stuliorum Deinde adjunge. .
sinu requiescit_ dorainari debes animo luo,. ethanc Deus ODinipolens sii adjulor et protector tuus, ct
a te raentis Iranquillilate ftiga..Si,venlris ingluvies prsestei indulgentianv de pecealis tuis, prseterilis,.
te ad devorandum perlrahil,, sobrietalem sectare. Si pravsentibus, et futuris, Ameii.
luxurise,caslitalem vove. CAP>8.— Satubteanlidoiumanimabiis.,
Tunc prosteniat se pcenitens in terram, et cum (Ex scfiptis.Prqphelw et Gregot. Hietotty, Augusi,.
lacrymis dicaf : Et in his, et in aliis vitiis,. qui- el de ttibus Pmmlenliqiibiis cotlectum.) liistitulio iUa-
buscunque liumana fragilitas contra Deum et crea- qua>fiehat in diebus patrum noslrorum reclas yias
lorem suum, aut cOgitando,.aul loquendo, autope- nunquam deseruit, qui iiistituerunl poenilentibus
rando, atit delectando, aul corieupiscendo peccare atque lugentibus suas passiones• ac vitia niedica-
putest, inomnibus me peccasse, et rauu iu conspectu nvento salulis oeternaesuperare. Quia diyersit.as.ctil--
Dei super oiiuies homines esse cognosco,el confiieor. paruuv,-diversitalem facit pcenjtenlibus medi.carae.il*-
079* RIJRCUARDIWORMACIENSIS EPISCGW 980
torum; velut niedlci corporum; diversa. medica^ A eademque libra pensandum est, flcet iri uno con-
menta, vel poliones sblenl facerCi, cpiitra dLyersila- siringanlBr vilio, sed discretio sit inter unuinquod--
tera iiifirmitalum. Vel jiidiccs savcularium causarum que eorum, hoc est inter divitem el pauperem, in>.:
diviersa agunt judicia, qui bonisuht, et recta pen- ter liberum et servum, infantem, puerrim, juvenem,,
sanl, alque tractant quomodo judicent, recte inter adolesceritem, selate sertem,. hebetem, ignarum, lai-
misefoset diviles, intercausam, elcausam : Quaiitb cum, clericum, monachum, episcopum, presbyte-
magis igilur sacerdotes Dei diversa medieahvenla rum, diaconum, subdiaconum, leclorem, in gradu,.-
animarunv invisibilium bominibuspensareel traclare vel sine gradu, conjtigalum, vel sine conjugio, pere-
oportet, ne per slullum medicum vulnera aniraarunv. grinum, indigenam, virginem, viduara, canonicam,
putrescant, el pej"pra fiant, Prophela dicente : Cora-- monacham, debilem, in.firmum, sanum, fornicaniem
pitruerunt cicalrices mcse, a Cicie insipienlise mese. cunv animalibus, vel cura borainibus conlra-' natu-
0 stulle mediGe, nofi decipere animam luam etillius, ram, continentein, vel inconlinenlem, voluniale, ne-.
neduplicem poenam accipias, vel.seRtuplam,veI.mll,- cessitate, veicasu, seu in publicofpeceantenv, vei in'
lenam. Audi Christiim dicentem : Si csecus csecura alvscondilo, et quali compunclione bsec omnia emen-
duxerit,.ambo in fpveamcadunl. Et si tu cogitas judi- det, ut el Joca, et tempora pcenhendidiscernat.
ciunv. meum,, alter bomo npu audil, neque videt qui' R Hsec omnia de carionibus, et de sanctorum Pa-
mejinlicett.ononintelligis quod Deus judex j'uslus,.et trum senlenliis, et: de Hieronymo, de Augustino,,
Ibrtis,. videt et audit.eti.n palam abscondiia dedu- Gregorio, Theodoro,Reda,et ex Pcenitentiali Roriva-
cet, et reddet unicuique secundum opera sua ? Et no vera collegimus :;-et- ut nulli neeessesit perire,
ileiu. i Vere sunt nonnulli,.csecorum canum similitu- scienlibus et intelligenlibus animarum niedicis, bsee-
dincra habentium, curr,entium ad cadavera mortuo- temperanda eommitlimus. In Jesu friio Siraeli diei '
rum,,vel simifiludhiera corvorum vorantium, qtii ad tur : In jiidicando eslo misericors, pupillis rit pa
sacerdoiium evehwitur, non propterDeum,.sed plus ler. llem sanclus Jacobus ait : Judiciunx sihe mise
propler Ilonorem tprrenum inhianles,cseci divina sa- ficordia erit illi qui non facil misericordiam : su-
pientia. De lalibus dixil Gregorius Nazianzenus : Ti- percxallel autem niisericordia judicium» Ei saiicius
nieo.boc, qupd canes assectantur offlcium pastorale: Augusiinus dicit, de illis qui veram j)oeuiteniiam fa-
niaxime cura semelipsis iiilril pfseparaverinl disci- citriit, in j'ejunio, el flelu.in eleemosyiiis, inbralioni
plinse. Ezecliiel nanique ait : Vse pastoribus IsraeJ, bus, el ulperpetrata iterum non faciant: etsi- fece-
qui pascebant semelipsbs, el non gfegem. Lac bibe- rint, tanien non perseveranl in eis. Quia Detis dixil:
baut, et laiiis.eofum Operiebantur, et quod crassum. Mahim cogilasli iignovi. Malum dixisli : ignoyi;'
fuit,imanducabaiit, quod ffaclum fuit, IIOHalliga- " Malum fecisti : ignovi. Perseverare irt nialo iion;
bani, et;reliqua. Item Ezechielait:Vsesacerdotibus, ignosco. Ergo qui perseverant in malo, non ignosce».
qui coniedunt peccata populi mei, tocest sibi eorum sed judica districtum j'udicium secundum canones,
sumentcs victimas, et non oranles pro eis : come- et justa institula. majoruvn, uf cseteri limorera ha-
dentes hoslias.et non corripientes; qui ubi rnorilu- beant.. .
ros liomines audiunt, inde gaudenl, et prseparanl se CAP. 9. — Pwnitenlia illius cnini, quiinpane et
ad praetlam quasi corvi ad cadavera niortuorum. aquajejunandus esl.htootdine obsetvari debei:
Nunc.ergPi.P ffatres,. qni voluerit sacerdotis nomen. (Ex Pwnilentiaii Romano.) Poeiiilcnlia uniusaniii,
habere, iu primis propter Deura cogitet, ut- discat ea qui in pane et aqua jejunandus est, taiis essedebel:
quse einecessaria sini, antequam" inaniis episcopi ca- ln unaquaqueiiebdoinada tresdies, id est secun-
put ejus langat: Iil est, Psalierhim, Lectionarium, dara feriam, quarlam feriam,sexiam feriam in pane
cumEvangeliis, Sacrameritorum librura, Raplisle- elaqua jejunet. El ues dies, id est leitiam feiiani,.
riuin : et computum, cum cyclo eum commeridatio- quintaiii, el sabbalum, a vino, inedoiie, mellila ccr-
nilius animarum, martyrologium, bomelias per cir-. visia, a carne, el sagimine, el a- caseo, et ovis, el
culum aivni plebibus prsedicandas. Islud est simpli- JAab oirini piugiii pisce se abslineal. Mandueel auteni
ciorum : quia si uiium supradictorum defuerit, sa- minulos piscicuios si habere polest. Si habere non,
cerdolis nomen in eo non constabil. Ad hsecauieiu poiest, lanlum unius generis piscem, et Jegiimiua,
suunvPceniteniialcni, qui et secuiidum canonuni et olera, et poiua, si vult comedat, el cervisiain bi-
auetoritatem, el j'usta sentenlias irium Poenhentia- bal, Et in diebus Dominicis, et in Nalali Doniini, il-
lium, Theodori episcopi, el Romanorum pontiflcum, los quatuor dies. Et iu Epiphania Domini, ununv
_el Redse ordinelur. Sed in Poenitenliali Redse pltira diem. Et in Pasclia usqjue in octavura diem, El in
inveniuntur utilia :- plura aulem inveniuntur ab aliis Ascensione domini, et in.Pentecostequatuor dies;
iiiserta,. quse nec canonibus, nec.aliis Poenitentiali- et in Missa sancti Joannis Rapiistae, et sanctse Ma-
uus conveniunt. Sapiens aulem medicus 'excipial rise, et XII, apostolorum, el saneii Michaclis, et
qusequemeliora, ut discreliones omnium eausaruni sancli Remigii, et omnium sanelorum, el sancti
uivestigare possit, sine quibus rectum judiciuni non Maiiini, ei hi illius sancli fesiivitale, qui in ilio
polest slare. Quia scriplum cst: In nulla re appareas episcopatu celebris h.abelur. In his supradictis-die-
rndiscrettis, sed dislingtie quid, ubi, quandiu, quan- bus faciat charitatem cum cseleris Clirislianis, id esl,
do, qualiler debeas facere. Non omniluis ergo iu una titatur eotiem ciho ei potu quo illi.Sed lamen ebrie-i
:
m MCRETORUM LIBRI XX. —LIBFR DEGIMUS NONtlS. 98fu
taiein ct ventris dislensionem, semper in omiiibus A^ CAP..14.-—,Iiem alio moa%. _•_,';'. ;.;:
cavcat. (Ex eodem.) Qui in Eoclesia genua centies flexerit;
CAP.10 —Isle annus secundus esl abillo anho, qui iri id est, si cenlies yeniam petierit, si lieri polest, u'
pane el aqua ohseftandiis esl, el poslUlunijejunan- in Ecelesia fiat, hoc justissimum est. Si aulem hor
dus. Quieliam dandus estillis, qui viros eeclesia- fieri npn potesl, secrete in loco convenierili cadeni
slicos sponte occidunt, et in consuetudine habent facial-; si sie fecerit, eo die exceplo vino, carnelel.
Sodomiiicum scelus, et qui in consueiudine habent
eonira naluram peccdre, el in Ecclesiis homicidia sagimiiie, sumat quod placeat. .
sponte commiilunl, et Ecclesias incendunl, et in GAP. 15; — lletn alio modit._
Ecclesiisadulletia conimiltunt, et qui alia hujusmodi (Exeodem.) Qui psalmos non novif ununi dienv
lierpelraverinl.
quera in pane el aqua pcenitere debet: dives tribuS .
(Exeodem^) Pcenitenlia illius anni talis essedelvet denariis, et pauper uno denario rediriiat, et eo,. dier
ut duos dies, id est, secundaiii et quarlam feriam,.
excepto vino, carne et sagifnirte, sumat quidqiiid
in unaquaque hebdomada jejunet ad vesperam.ct velit. •
tunc reficiatur de sieco cibo, id est, pane et legunii- CAP.16; — lierii alib modb..
uibus siccis, sed coctis, aut pomis, aut olerihus
(E'x eodem.) Pro- uno die, qiieiu iri pane et iiqua
crudis, unuin eligat ex his trihus, el utatur, et cer- ) poenitere debet, tres pauperes pascat.. Et eo die
B
visiam bihat, sed sobrie. El terlium diem, id est, exceplo vino, cariie et saghniiie, sumat quod pla.-
sexlam feriam in pane et aqua observel, et tres ceat. \
quadragesimas jejiiiiet: unani anle Nalale Domini, CAP.17. — liem alio modo.
sccundam ante Pascha, lerliam ante missam sancli '
(Ex eodem.) Quidam dicunt XX Dartnatas valere :
Joannis; el si tolara quadragesimam, ahte missam pro tino die. . -
sancti loannis implere non possit, post missam CAP.18. — De redemptione unius hebdomadq.
quaiit-
iuipleat. El in his tribus quadragesimis jejunet in et
pane aqua jejunaredebet. '"..'..'.
duos dies in hebdomada ad uonam, el de sicco cibo (Ex eodem.) Pfo una liebdomada quani in paue et
comedat, ui supra nolaiiun est, el VI feriam j'ejunet aqua jejunare debet, CCC psalmos genibus flexis in'
in pane et aqua. Et in diebus Dominicis, et in Nalali ecclesia decantet. Si auiem boe facere non potesf,.',
Domini, illos-quatuor dies. El in Epiphania Domini, tfia Psalteria in ecclesia, vel in Joco cbnvenieriii,
hnum diem. Et in Pascha usque in octavum iJiem. intente decantet. Et postquam psulierit, excepto
Et in Ascensione Domiui, et Pentecosle quatuor dies, vino, carne et sagimine, sumat quidquid vell.it...,-[.".'
et in missa sancti JoannisRaplisiae, et sanctse Marise, GAP.19. — De redemptione unius mensis, quem in
et XII aposiolorum, ct sancti Michaelis, et sancli C < pane et aqua jejunare debel. "[":',
Remigii, et Omnium Sanctorum, et sancti JMartini, (Exeodem.) Pro unp merise queiri in pahe et aqtia
et in illius sancti festivitale, qui in illo episcopatu ejunare debel, psalmos mille^ucehlos genibus flexis
celebris habelur. In his supra dictis diebus faciat decantet.
charitatem cum cseteris Chrislianis. Sed tameii (Ex eodem.) Si aulem hoc acefe non poiest, sine
ebrietatem, et veniris distensionem, semper in genuflexione, .'sedendo attl slando in Ecclesia si fieii
omnibus caveat. polest: sin autem, in uno Joco, mille DC ocloginta
C4.P.H.. -~- De illis qui jejunare et- adimplere non psalmos decantet. Et bmni die si velit, et si abstiiiere
possunt quod in Pwhitentiali scriplum est. ) non yull,'feficial se ad sextam : riisi quartam feriam,
et sextam, jejunet ad noham. Et a carne et a sagf-
(Ex eodein.) Qui jejunare potest, et implere quod
in Poenitenliali scriplum est, bonura est, et Deo inine, et a vino, totum mensem se absiineat. Alium
auteriv cibum postquam psalmos supradictos decan-
grallas referat. Qui aulein non potest, per miseri-
cordiam Dei consilhvm damus tale, ut nec sibi, nec taverit, sumal. Isto ordine, tolus ille annus redimeiv-
alicui necesse sii,, nec desperare, nec perire.- dus est. : .
CAP.12. — De redemptione illius anni, qitem in pane CAP.20. — De xllis qui jejunare non pqssuni, et
el aqua jejunate debet. D Psalmosnesciunt,quomodopwnilentiani unius dnni
quem In vane el aqutvjejunare debent redimcre
(Ex eodem.) Pro uno die quem in pane et aqua possint.
jejunare debel, L psalmos genibus flexis in Ecclesia, (Ex eodem.) Quivero Psalmos npn novit.eijeju-
si fieri potest, decantet: sin autem, in loco conve- nare non polesl, pro uno anno quem in pane et aqiia
nienti eadem faciat, et unura pauperem pascat, el poenitere debel, det pauperibus in eleemosynam vi-
co die excepio vino, carne et sagimine, sumat ginli duos solidos, et omnes sexlas ferias jejunet, in
quidquid velit. pane et aqua. ElTres quadragesimas, id est,-quadra-.
CAP.13. — Alio modo. ginla dies ante Pascha, et quadraginla dies ante-
(Exeodem.) Si autem talis est, quodlandiu ini festivitatem sancti Joannis Raptislse: et si anle festi-
eenibus jacere non possit, facial autem sic: infrai vitalem aliquidremanserit.post adimpleat, et quadra-
Ecclesiam, si fieri polest : sin autem, in uno locoi ginla dies ante Naialerii Domini in islis tribus qua-
siando inlenle, LXXpsalmos per ordinem decantet,, dragesimis, quidquid suo orj; praeparatur* in cibo,
ct pauperem pascat, el eo die exceplo vino, carncs vel in polu, vel cujiisciinque generis sit, istud xslir
€l sagimjne, stiniat quidquid velit., nief quanli pfetii sil, vcl esse possil, el nvedieialejri..
?8& BURGIIARDI WORMACIENSISEPISCOPI m'•
illius prelii distribuat in eleemosynam pauperibus .Ket aqua jejunare riebet,.'ccnlies prosteiiiat se iri-
et assidue oret, et roget Deum ut oratio cjns ei ejus lerram, el per singulas genullexiones, Pater Hosler
eleemosynseapud Deum acceplabiles sint. dicat. ..,
GAP. 21. — Item redempiio illvus anni queminpane CAP..:2O.-— De tedempliqnesepiem antwtum,
el dqua pmnitete debet.
Pcsnitenliali. (Ex Pwniteiitiali Romano,) Ilem alio niodo, XII
(Ex Theqd.). ltem qhi jejunare npn iriduanse singtilse cumpsalteriis III invjileiis,et cuin
porest, et obseivare quod in Poenitentiali scrj-,
hoc f.iu.U palmatis CCG per- singula psalteria eseusanl. unius
plum est, quod sanctus RonifaGiUs pajva- aniii pcenitenliam. Et viginli quatuor bitiuanoesimi-
eonstituh. Pio tino die quera in pane et aquajeju-
liter, cum tres psalteriiS Implelis, et CCC painraiis
naredebct, roget preshyterum ul Missam cantet per singula psaltcria, excusant duos annos XXV
pro eo, nisi sinl crimina capitalia quse confessa psaliiiicuiiitbfideni veiiiis per noctem, Ct ciinv hal-
priusiavari cum Jacrymis debent, et ttinc ip.se niatis CCC excusantbiduariarii. Cenium psahrii cuiiT
sdsil et audial: ffissam, et devole ipse offerat veniis
jver iioclem, et cunfjvalriialis CCC Cxeusaiii.
propriis nianibiis panem et vinum manibus sacer- triiluanam CXX niissse speeiales, sirtgiilae ciiiii III
dotis, et inleiue _respondeat quantum sapit ad psiilxefiis ,-- el CGC psalmatis excusaiit ariiuuh ,
aaluialiones, el ad exhortationes sacerdoljs. et hu- !? ceriiunv-solidi datain.eleemosyiiairi aiiiiuni excU-
iriililer Deum depreeelur, ul oblatio quam ipse et sant.
presby.ter pro se et pro peccatis snis Deo obtulerunt, CAP.26. — Utin capile qiicdragcsimmomnes piiblicw
Deus omnipotens misericorditer per angelura suuni _ pwniienlesin civitalemveniam^ct cntle foresEcclc-
suscipere dignelur. Et eo die excepto yino,et carne, , sitc nudis. pedibu$,.et cilicio indnli, episcopo, suo
et sagimiiie, comedatquidquid viilt. Et sic fedhiiat se revrwscnient. ['.,.
reliquos anni.dies. (Ex concilio Acjqllien.,capi.te9.). In capite Quadra-
CAP.22. — De illis qtii jejunate non possuni, et gesimoeomnes poDnitenlesqui ptibiicam suscipiunt
habent unde redimere pbssint. iuil susceperunl poenilentiam, ante fores Ecclesiie
(Ex eodem.) Si quis forte non potuerii j'ejunare. se reprsesentem episcopo ciyilalis, sapco induli, nti-
elhabueril.unde possh rediraere, "sidives fuerit pro dis petiibus, vuilibus in lerram prostratis, reos sp
septem bebdomadilius del solidos XX. Si liou ha- esse ipso habitu. et vultu prpclamau.tes, Ibi adesse
bucrit unde lanliim dare possit, del soiidos X. Si debcnt decani, id esi, arcliipresbyteri paro.chiarum,
aiitem mullum pauper fuerii, del solidos tres. Nejni- id est, presbyleri pcenitenlum, qui eorum CQivversa-;
iienvveroeonlurbet quia hissimus.daresotidos XX au'l ti.oncm diiigenter inspicere delient, _et secuiiduni
irtiiius : qtiia sidives fuerit, faciiras est illi dtue G inoduin ctilpse, pcenileiiiiaiii per prsefix.osgradus in-
solidos XX quara pauperi tres. Sed attendat unus- .jungant. Posthoecin Ecciesianveos iniroducaij ctcun»
quisque cui dare debeat, sive prp redemplione ca- oui.ni clevo septem pceniienliavPsalnips in lerrain
ptiyorum,.sive super sanclum altare,,sive Dei ser.vis, prostratiis" cuin lacrym.is pro.eoruni .absoltiiione.
seu paupcribus, in eleemosynam, de.cariiet. Ttinc resurgens ab pralione, juxla .quotl;
CAP.25, —-De illis qni non pqssunt adimptere, quod' canqiies jubcnl, inaniis eis inippiiai,.aquani bcne-
in PwiiUentiali scriplum esi. dictani super eos spafg.at, cirierem piius mitlal,
(Ex eodeni,) Qul fton polest sie agere poeniieiiliam deinde cilicio capiia eorum cooperiai, et cum ge-
ut superius dixhivus, faciat sic : Siires annos con- niiluel crebris suspiriis eis. deiuniciei, quod siciit
linuos'jejuiiare- debet,. ct _jej'uriarenon potest, sic Adam projeclus esl de paradisp,.'ua elipsi ab Eccle-
fedimere pblesi rin primo annoeroget iri eleemo- sia pro peccalis abjiciuriiiir. Post haec jubeal nvini-
syiiain solidos viginti sex. In secundp annp erpget stris ui eos exlra januas Ecclesise expeliaiif. Clerui
in eleenvbsynam soIHlos XX. In tertio anno solidos, vero proseqtutiur. eos cuiri Rrispoiisorip : In sudore
XV-llL.Hocsunl solidi LXIV. Potenles aulem hoini- vullus lui vesceris pane, eic, ul videnies saneiara
ues plus dare debent: quia cui plus coninvillilur,, Ecclesiam pro facinoribiis suis ircniefactam atqiie
plus ab eo exigetur, Ei qui illicita eommitiunt, cOninibtani, non parvipevidant pceiiitenlianl. lu
elianva licitis se abstinere debenl, etcorpns debent sacra aulem Driminiccena, rtirsus.ab eoruin decanis
alfligere jejuniis, vigiliis , el crebris orationibus. el ebrum presbyieris, Ecclesise linhnibus rcprsesen-
Caro eniiii lsela trahit ad culpam : affficta antem teniur.
vedueil ad veniam. CAP.27. ' — Ul pwnilenlesquandv pmnitentiatn pelunl
CAP.24. — De illis qui jejunare nqn pqssunt, el non impositioiiem mdnuum consequautur.
habent unde redimere possinl. (Ex eodetn,capite7.) Poeriiientestenipore quo pceni-
(Ex Pwnitentiali Bedwpmsbyieri.) Qui jej"unarenon lentiam petunl, imposiiionem lvjanuum, el cilicium
polesl et non habel unde redimal et-Psalmos iiov.il, super capita a sacerdote, sicul ubique constituiuiu
pro uno die quem iii pane el aqua jejunare dcbel 'esl, conseiiuanliir. Si auiem coirias noiTdepo.siieriiil,
tribus vicilius : Reali immaculati, usque, Ad Domi- aiit Vfstimcnta non mutaverinl, abjiciarilur.
iium ciiiii tribularer decanlet. Et sexies : Miserere CAP.28.-—Qucfauctorilate inodus pcenilenliwpeccaia
mei Deus. El sepluagies proslernal se in lerram, et confitenlibus impotii ciebel.
per singulas genuflexioncs, Pater nosler riecanlet. (JSa:coHci/«oJ"fp__r«niin.,c«pi/e.lQ.)-Mpduslempusque
..Quiauteui Psalmos nescit, pro uno die quem in pane po3iiilcn!iD3peccala sua conlilcnlibus,au.lpcr auii-
983 DECRETQRVIM LIBRiK.X.^:LlRERDECIi!IS NO.NUS. G8S
qiiorum caivonum insliliiiionem, au.l.per saiiclaruni ^ protclaiiila.exislimant-: lauien pro qnibtiSilam.ctilpis,
Scripluraivi aucfpritalem, aulper eecl.esiastiearti con- nio.d.i-.pcenjienlise stinl ini.posiii, juxla qtios Cielerse
sueiudinem probatam impoiiiclebela sacerdplibus. perpendcndai sunt culpse, cum Sit faciie per bostleni
Nam qui peccatjs gravibus leyes qupsdam ef inu.si- liiodos viiidiclam et censurara caiionuin sesihiiivre. .
laios imponunt pceniteritjse modos, cpnsuuni pulyil- GAP..52, —: De illis qui pwnilentiam sibi injuiiclam
los sectindinn prophelicum sermpnem , sub onini qdimptere festhianl,
cuhilp raauus, el, fachinl cervicalia sub capite uni- (Ex Pwiiilentiuli Rqmqno.) Uiiumquemque Jiomi-
versse selalis ad capiendas auimas : sed discfelio 'riein accedenieni ad posnheiiuam si Videris acriter
servanda esl iiiter pcenilenlcs publice, et absconse. ei assidue stare in pceniieniia, slaiinVrenvissitis age
Nam qui publice peccal, oporlel ut publiee mullelur ativersus eum. Qui vero potesl jejuiiare qtiod.impp-
sittinv esl ei, noli sed permitte : iri.igis
pcenilentia,, ei, seeundum ordineiii canonum, pvo eniiii laudaiidi sunl proliibere, lii qui celeriler dcbituni poudus
nierilo suo exco.mmuniceiur, el reconcilielur.
-^ - perscivere festinani: qtiia jejuiiiiira dehil.ujn.esi pon-
CA.P.29. Quod diversilas culpariim, diversilaiem dtis, et sic amanrium his qui ppenilenliam aguni; qnia
fticial pwnilenliarum.. ,
si j'ejunavei'it, el compleveril.quod.illi mandalura esl
(Ex diclis August.) Diversila.s culparum.diversi- g a sacerdole, purjficabilur a peccaiis. Quod si iternm
talem facit poeniteiiliaruiri, Nam-et corporum me- ad
diversa medieamenta ul aliter prislinam consuetiidineni peccali reversus fuerii,
dici, componunl, sic est quomodo canis qui. rcyertilur ad yomiluni
vulnara,-alilcr nvorbum,- aliier tumores , aliler'pu-
aliler aliter aliler piopriuin. Oninis itaque poeiiilcns non hpc .solitu.i
tredines, caligincs, confractiones, dcbel jejunare quod ijli maiidattim esl a saccrdote,
combustiones cu.reril..Ita et spiritales medici, di-
verum etiampOslquam coinpleve.ril.eo quse illi jussa
v.ersis cuiationuni generibus aiiimarum vulnera.
est ad stirit, debel quanlum ipsi visuin ftierit jejunare. Si
sau.are. debeiit : sed quia hsec pauconun enim egerit ea quav illi sacerdos prseceperii, i!la
puium stiiicel cuncla cognoscere, et curare.et
ul in salulis slaiura valeanl peccala tantum quse coiifessus est reiniltentur. Si
vnetleri, alqtie inlegrum
vero.ppsj.eaex sua voluntalc jejiiiiiiverit, uiercodeiii
revocare, ideo solcrlcr admoiiemtis doctuin quem- sibi acquirei, el regnuin cpelpruni, Qui ergp totaui
que saccrdotem .Chrisii,'ui nonex suo sensii, sed
secundiiriv caiionuin^ slalu.ta, et traditiones Ptiiruiri sepiiiiiaiiaiiT jcjuuat pro peccalis, sabbato ct tloini-
niea die nvantlticet et bibat quidquid ei aplum ftieiil:
viniversa disponai, et coiidiiioiiem ulriusque sexus,
cuslodial lanven se a crapula ef ebrieiaie : gnia
aTaleiii., psupertatem, causain,-.slatutii, personani onvnis luxuria de ebrietale nascitur. Jdeo. beatus
•cnjusque pcenilentiamagere volentis, ipsum quoqtie Q Paultis proliibtiil diceus : Nolile inebriari viino., iii
£0\ poenilentis inspiciat: et secundum ha3c,-ui silii esl iuxuria : rion quiii in vino est.luxuiia, sed
visiim fuerit, ui-sapiens raedicus,-singula quseque q:io
in tshrietaie."
.tiijudicet. , . - ,: . . . CAP. 53. — U.i"quoliescunque iiliqui ad pmnilentiam
CAP.50. — Quod multi sirit fructus pwnileniiw. actesserinl, sucerdbies jejuniis el brationibus cuih
- eis communi.cate debeaul.-. ::=•,,
(Ex diclis ejusdem;) Multi suni pcenheniice iructus
per quos ad expiaiionem criminum pervenitur.Nop , (E% Pmniteiiiia!i,Thc~od:)QuoliescunqueClti-\s.rani
enini laulura simplici illo poenitentiaa "nomine salus .. -ad pcenilenliiuii accedunt, .jejriiiia injnngimus, o't
ajierna reprouiittitur, ul illud aposlolicunv: Poeni- nos coramunicare cuin-eis rieberiius iiijejunio, uiiara
tcmini, inquil, el conveiTirairii tit deleantur peccala aut riuas septiraaiias, aul quaiitura possuihus, iit non
vestra, Et illud propheticiim.: Cum conversus irige- dica.tur nobis qupd sacerdoiibus Judseorum.dicii.im
niueris lunc salyus eris, proplef iilum iiudum gc- est a Doinino : .Vasvobis Jegisperitis, qui aggravulis.
mitum, et propter illud iiuduni notvvenpceuilciitise, homines, ei iniponilis super humefos eoium biiera,
ijullus salvabitur, sed per veram confessionem, et j;ravia, et iniportabilia, ipsi auicm uno digito vesiro-,
sacerdotis inlelligenlis consUium, ei per charitalis iion langilis sarcinas ipsas. Nenio enim potest"su-
'.iffeclum, et per eleemosynarum fruclum, peccalo- .D blevare cailentem sub pondere, nisi incliiiaveril se-
r.ummoles: subruiiur. ' ut porngat ei inaiium. Neque ullus medicorum vnl-
CAP.51. — Cur canones prwfigant '.noti perfecle prq nera infirniaii.liura potesl curare nisi feloribiis par-
• mtoquoque criinhie lempus el •mensuram pwni- liceps fueril. Ila quoque nullns sacerdotuin, vct
tenliw. , - __ ponlifex peccatorum vulnera.curare polesi, anima-
(Ex dicih.IIieronym,) Mensuram auteni leinporis •bus peccata auferre, nisi prsestanle solliciliidiiie, ct
iri agenda poenilenlia, idcirco non salis aperle prav- oratlone laer.ymarum.- Necesse esl ergo, Jialres.
figu.nl ciiiiones pro unoqiipque criniine, utdesiiir cbarissinii, vos sollicitos esse pro peccaniibiis : quia
gulis dicaut,. qualjter unumqtiodque. emendanduni sumus alterutrtim menibra. ideoque el nps sivide-
sit, sed magis in arbiirio anti.slitis inielligentis reljn- rimus aliquem in peccatis jacentenv, festineiniis.
qiiciiduin staiuunt : qtiia apud Deum non lam valel eum ad pceniientiam pernpstram doctrinam-vocare..
liiensura leniivoris quam doloris, nec abslinenlia Et quotiescunque dederis consilium peccaiili,.simul:
liiulum ciborum quam mortifiealip vitiorum. Propter quoque da illi poenileniiam s.lalim , quantuiii. debeat
quod tompora pceniteiiliav, fide el conversaiione jejuuare,. aul elcemosynis. rcdiinerc peccaia sua .: ne-
..posiiilciiluiH, abbrevianda pracipitmt, ct ncgligcnlia forLe obiiviscaris qusc lilii janv dixit,.eliienini.ne-
VHl BURCHARDIWflRMACIENSis EPJSCDPf 9S8
cesse sil libi inlerrogare, el forsitan erubescei iie- ^_\ hiconsulto
i episcopo noti reconcifiel pcemifentem,
rum peccala sua confilcri, el invenietur jara amplius i abserilia episcopi necessiisfle cogenle. Cujuscuri-
nisi
jiidicari. tque autem peeiiitentis publicnni et vulgalissiniiim
CAP; 54. — Quod cbnthtgdi" liominem inlerdum crinieh c est; qiiod tirtiVersam eccFesiam commovefit,
animi molu, interdum carnis/frqgilitalepeccare: zante absidam manus ei imporialur.
(Ex concilio Cabillon., cdpite 32.) Sed et boc emeh - CAP. ( M. — De hh qui jam peccare cessaverunl, et
datione indigere perspexlmus,.' quod quidam dum perfecle pmniluerunt, ut communio eh in ipsa pw-
confiteniur peccala sua sacerdolibus riori plene id nitenlia concedalur.
faciunt. Quia ergo conslat lioniinem ex duabus esse (Ex cqttciliqLaadicen., capite 2.)De liis qui diversis
substantiis, ariima videticet et corporc, el inlerduin 1
facinoribus peccaverunt, elperseveranles in oratione
auimi molu, interdum carnis fragllitale peccatur, <
conversionem a nialis habuere perfeclarii, pro quali-
solerii indagalione debent Iriquiri ipsa peccata, ut I
tale delicti, talibus posi poeiiiteniise lempus iiupeii
ntrisque plena sit confessio, scificel ut et ea confi- isum, propter clemenliam et bonilaiem Dei conimu^
leantur quse per corpus gesta sunt, el ea qtiibus in nio i concedatur.
sola cogilatione delinquilur. Insiruendus est ilaque |
CAP. 42. —De lapsis, quqmodo eos ftaletrio affecln-
peccalorinn suorum confessor, ut de oclo principa- B cottipete, et consolari debeanl, ut non ineidanlim
lib.is viliis, sine quibus in hac vita difficile vivitur, insidias diaboli, el desperent.
confessionem faciat: quiaaut cogilallone, aut, qtiol (Ex epht. Calis. papw.) Sed si aliquis tapsus quo
gravius esl,opere, eorum instinctu peceavit : odiunv iquo modo fuerit, porlenms eum, ei fratefrio 'corri-
eieniin, invidia, superbia, vel cselerse hujuscemodi piamus ] affecln, sicul ait bcattrs Apostolus : Si prac-
animse pestes tanlo periculosius lsedunt, quanto sub- < occupatus fuerit homo in aliquo deliclo, vos, qui sjvi-
tilius serpunt. rilales esiis hujusmodi iiislruile in spirilu lcni-
CAP,35. — Ut pwnitenlia absque personm qcceplione iatis, considerans te ipsuuv, ne et lu teiueris : Alier
imponalur. ali.erhus ortera portate, et sic adimplebilis legem
(Ex concilio Cnr/An_7.,cflphe74.)Utsacerdos pceni- Chrisli. Porro sanclus David de criminibus morlife-
lcnliam invploranti, ahsque personse acceptione, px- ris egit poeiiilenliam, et tamen in hooore perinansil.
niieiitioe leges injungat. Beatus qnoque Petrus amarissimas lacrymas fudil,
CAP.36. — De incesiis occulle cqmmissh. quando Dominum negasse poeriiluil, sed lanven apo-
(Ex dictis Aug.) Si quis inceslum occulle commi- stolus permansit; et Dominus per prophetam pec-
serit, et sacerdoii occulle confessionem egerit, in- cantibiis pollicelur, dicens : Peccalor in quacunque
^dicetur ei reineriium canonicuni quod subire debuis- ** die conversns ingemuerit, oniriium iniquilatum illius
'sel si ejus facinus publicalum fuissel. Verum quia aiuplius nbn recordabor. Errant enim qui putant sa-
- latel commissum, detur ei a sacerdote coiisilium, cerdotes post lapsum, si condignam egerint poeni-
ul saluti animse suse pro occulla pcenitentia profi- lentiam, -Domiuoministrare non posse, et.suis hono-
ciat, hoc est ul veraciter ex corde se graviler de- ribns frui, sibonam deinceps vitam duxerinl, et
liqiiissc coiifileatur, et per jejuriia el eleemosynas, suum sacerdolium condigne custodierint. Et ipsi
vigiliasque ac sacras orationes'cum lacrymis se qtiihoc.putant, non soltim erranl,sed etiam traditas
purgare contendat, et sic se ad spem venise pro rai- Ecclesiae claves dissipare, et abigere videnlur. De.
sericordia Dei pervenire confidat. quibus dictum est : Qusecunque solyeris in lerra,.
GAP.37. — Ul inler pmnitenlcs publice et absconse, eriint solula el in ccelo. Alioqul, hsec senlenlia aut
dhcretio servnnda sit. Domini non est, aul non vera. Nos vero indubilanter
(Ex concilio Moguntin., capile 21.) Ul discretio ser- lam Domiui sacerdoles, quam reliquos. fideles, post
vanda sit inter poeniteiites, qui publice, et qui ab- dignam satisfactionem posse fevocari ad bonores
sconse pcenilere debeanl. credimUs, teslanle Dominoperprophetam. Nunqnhl
CAP. 38. — De illis qui negligunt pwnilenliam. D rj qui dormit, non adjiciet ut resurgat? el qui aversus.
(Ex conciliq Carlhag., capiie 75.) Ul negligen- esl, non reverlelur ? El alibi: Nolo, inquit Dominus,
liores poenilenles, tardius recipiantur. lnorlein peccaloris, sed ut eonverialur, et vival. Et
CAP. 39. — Ut pmnitentem ex carde magna exlii- propheta David poeiiitenliam agens, dixit: Redde
laratiqne sacefdoles suscipere debeant. niilu lseliliara salularis tui, et spirilu principali con-
(Ex dictis Rasilii episcop.) Poeuitenlem ex cordee firma me. Ipse namque post pcenilentiam el alios
ita oportel suscipi, sicut Domiiius osiendit, cum di- docuh, et sacrificitim Deo obtulit, dans exemplura
cil : Quia convocavit araicos suos, el vicinos, di-- doctorihus safictse Ecclesise, si lapsi fuerhit, et si
ccns : Congralulamhii mihi, qnia inveni ovem meamii condignam pceniteniiam gesserhu, ulruraque facere
quam perdideram. posse et offerre, et alios docere.
CAV.40. — Ut secuiidum differentiam peccalorum,j CAP.45. — De lapsis in ordinibus sacris si restan-
rari possint.
episcopi arbiirio pmniientiw tempora decernanlur.
(Exconcilio African., capite 10.) Ul pccnilenlihusis iEx Rcgest. Gregor. pap. Secundino scrvo Dei rc-
iit
securidum differenliam peccalorum,cjviscopi arbilrio:o cluso.) Nam tua sanctilas inde a nobis requisivii,
officio post lapsum
pceiiitenlise tempora decernantur, ct ul presbyler;r tibi rcscribercm de sacerdotali
989 DECRETORUM LIBRl XX. — LIBER :DEGIMUS-NONUS. _990
resurgendi, dum dicis de lipc canqnes.-div_ersps.le.A nunc corpus indigni sedemus, lapsuni esse cognosci-
legisse, drversasque senlenlias, alias resurgenrii, iiius. Sed post negalionem pcenilentia secula est,
alias nequaquara posse. Nam nos generajiier a Ni- et post poenilenliam misericordia dala : quia illum
csena synodo incjpientes, hane cum reliquis qualuor ab aposlolatu npn dejecit, quem ante seipsuni ne? .
veneramur : quia ipsam sequenles, csetersehi cun- gare prsedixit. Tibi ha_c, fili chai issime, dicla, suffi-
ctis senlenliis unanimes concordant. Nos ergp prse- ciant, ut illum quem conspicis delicla fletu delere,
cedcntes Patres sequimur: quia auclore Deoa sacra in conspectu Divinitalis non dubiles misericordiam
doclrina illorum iion discordanvtis. A capite itaque. coiisequi: quia nulluni peccanlera ;reyersum.despi-
incipientes, usque in quarlum aharis miiiistrum cit, qui peccatores sangtiine suo redimere venit.
lianc formam servandam cognoscimus : ut quia nvi- Hinc eiiam et bealus Augiislinus adPetrum diaco-
norem maj"or prsecedit, sicut honore esl major, iia num de fide scribens, ait: Omni homini in bac vita
sit in crimine, el quera major sequiliir culpa, nuijor essepptesl ulilis poeiiilentia, quiiin quocurique lem-
ei implicetur vindicta : el sie postea poeniientia crer pore homo egerit.tjuamlibet iniquus, .quaralibet an-
datur esse frucluosa. Quid enim prodesl trilicum iiostis, si loio corde reiiuiiciaverit peccatis prsete-
serainare el fructum illiusnon colligcre ? Aut domum ritis, et pro eis in conspeciu Dei, non solum corpO-
"construere, et nou illic habilare. Post dignam enim " ris, sed etiaiji cordis lacrymas fuderil, etiiialonuiv
salisfactionem, credimus posse redire ad honorem: operum maculas bonis operilms diluere curaveril,
Prophela dicenle : Nunquid qui cadit non adjiciet omniuni peccatorum indulgentiam mox babehit. Hoc
ut resurgat? et qui aversus est, non revertelur? enim nobis Donihius jirophetico promittit cloquio,
Idcm el peccalori "ail: ln quacunque die conversus dicens : Si conversus fueris, el ingemueris, salvus
ingehiueris, liinc salvus eris. Unde et Psahnisia ait: eris,. Et alio locp dicitur : Fili, peccasti; ne arijidas
Cor inundum crea in me Deus, et spiritum, reclum ilerum, sedet de prseterilis deprecare, ,utti.bi dimil-
iiinova in visceribus meis. Ne projicias nie a facie tanlur. Nunquain peccanli esset inidicta pro pecca-
lua, el spiiilura sanclum luuni ne auferas a.riie. tis deprecatio, si deprecanti non esset remissio con-
Dum enim peirit ne a Deo projicereiur pro lapsi cedenda. Sed eliam poeiiileniia peccalori lunc pro-
culpa, alienam quippe rex. simul et prophela rajvuisse dest, si eanvin Ecclesia catliolica ger.at,'cui Deus
?e uxorem tremefactus expavit, propheta indicaiile inpersona beali Petri ligandi, solvendique.lribuit
Oagiiium suuin, poeniteniiain agens addidit: Redde polestalem, dicens : Quse alligaveris super terram,
inihi Iseiitiam salulnris lui, et spiritu principali con- erunt ligata et in ccelis.Et qusecunque solveris su-
firma ine. Si enim ipse dignani Deo poenilenliain „ per terram, erunf solula et in coelis, In quacunque
non fecissel, ivequaquam aliis pradicaret; Ait enira : igitur homo setate veram peccalorura suorum pceni-
Docebo iuiquos vias tuas, et irapii ad le converlenlur. tenliam egerit, ,et vitam.suam, Deo illuniinante,
Dum enim peccata sua prospexit propheta mundata correxerit, npii privabiturindplgenlise munere: quia i
per poenilentiam.non duhitavit praedicando casligare Deus, sicut per propheiam dicit.nonvult moflem.
aliena : et sic sacrificium de seipso offerre Dco slu- iworicnlis, quantum ut reverlalur a .via.sua mala,
du.il cu.m dicehal : Sacrificiuni Deo spirilus contri- et vivat anima ejus. Verumtamen nullus bominum
bulalus. Ad hsec ista sulllcerenl: sed omnis senten- debet sub spe miserjcordise Dei, in.suis diutius.re-
Viaquo plussacrse Scripturse leslimoniis conlirmatur, manere peccatis, ,cum eiiam in ipsp corpove nemo
facilius crediiur. De hoc.enim prophela dicit: Nolo velit sub spe futura? salulis diulius segrotare. Tales
iviorlem peccatori.s, sed ul converlatur et vivat. De enim qui ab iniquilalibus suis recedere.negligunt,
lioc peccaulibus dicitur : Peccator in quacunque et sibi de Deo indulgeuliam repromittunt, noniiun-
di.e conversus ingemuerit, omnes iniquitates ejus in quam ila prseveniuntur repenlino Dei furore, ul nec
oblivionem iraduntur. Si enim Rederapior nosler, conversionis tempus, nec beneficium remissionis in-
qui peccalores non perdere sed justllicare venit, in veniant. ldeo uitumquemque nostrum sancta Scri-
oblivionepeccanlium delicta relinquit^quls honuiium I) plura bciiigne prsemonet, dicens : Ne tardaveris
condemnanda reservet, cunv Aposlolus dicat : Si converti adDominum, et ne differas de dieindiem :
Deus justificat, quisest qtii condemnel? Ad fontem suhilo enini veniel ira ejus, et in lempor.e vindicise
niisericordiae recurrenles, Evangelicam proferamus disperdet te. Dicit cliani bealus David : Hodie si vo-
seiiieoiiara,. Gaudebo plus, inquit, super uno pecca- cem ejus audierilis, nolile obdurare corda veslra.
tore poenilentiam agente, quam super iionaginta no- ,Cui bealus quoqne Paulus concordat his verbis :
vein j"ustisqui non hidigent poenilentia. Et pvera per- Videle, fralres, iie forte sjl in aliquo veslrura cor
diiam, nonaginta novem non erraniibus.reliclis, liu- malum iiicreduliialis discedendi a Deo vivo, sed'ad-
mero ad ovile.reporiavit. Si ovis errans post inven- hortamini vosmetipsos per singulos dies, donee ho-
lionem, ad -ovile humero reportalur, cur iste posl die cognominalur, ut non obdureiur quis ex vobis
poenitenliam ad Ecclesise miiiislerium non revoce- fallacia peceali. Obduralo igilur vivit corde, qui se
tur ? Quid est efgo gravius carnale deliclum adniit- non convertii, desperans de indulgentia peccatorura,
tere sine quo non nvulti, scd pauci inveniuntur, aut sive qui sic misericordiam Dei sjveral, ut usque \a
Dei Filium timendo negare? In quo peccalo ipsum finein vilsc prsescntis, in suorum criminum pevver-
bealuaa principem aposlolorum Pclrum, ad cujus sitatc lemancat. rroinde diligentes riviscricordiara
901 BURCIIARDl WORMAGIENSIS EPISCOPJ 092
T.ei, nietueivlesque jusiiliiiiri, ifcc rie remissfone pec- I i mulliludo lniqiiorum, mehor ergo et tu cras qiion-
-catorum desperemus,' nec reriianeamus in peccafis: dam quam multitudines Jud;eorum. Propterquod
scicnles, quia illa omniuni hominum debita sii exn- rieivto miretur, si forte prolixioribuS ego riuric ular
"ciufa sequilas jiislissinii Judicis, quse non dimiserit. lanieivlatipnibus, et amariores profundam fleius ,
miserieordia clementissimi Redemptoris. Sicut enim quam tunc propheia jirofudit. Non eninv urbis, ut
•fnisericordia suscipit, absolviique conversos. ita dixi, captse excidia defleo, ncc vilis vulgi capliviia-
justilia repellct et puniet obduratos. Hi sunlqui lem lamenlor, sed insignis anirase Iapsiim, e.t lenipli
peccanles in Spiritum sanclum, neque in hoc sseeu- in quo Christus habital excidium. Hsec enini lamen-
lo, ncqne in futuro, reniissioneni accipient peccato- tatio insignis animse quam cgo defleo, lanlo illa cst
rum. Nam et de hOc Isidorus Ispalensis episcopus durior et amarior, quanio et verior. Inde utique est
ad iriquisilionem Massonis episcopi, iia rescripsit quod ego irreinediabiliter plango, quia novi, el in-
dicens : Verum quod sequenter in epistolis venera- cessabilifer lugeo dum recordor. Usquequo ileruni
liilis fralernitasuia innoliiit, nulla esi in htijusmodi le triptidiare "videam ad prioris glorisestalum? Qiiod
senlenliis dccretorum diversitas intelligenda, quod clsi apud horaines irivpossibile videlur, aptid Deiini
alibi Iegilur in Japsu corporali restaurandum hono- . tainen onuiia possibilia sunt. Ipse esl eiiim qui allevai
ris gradum post poenilentiam, alibi post liujusmodi * de lerra inopeni, et de stercore erigit pariperem, u'
deliclum nequaquam reparandiim anliqiii ordinis collocet etiin cum principibus populi sui. Ipse esl
graduni post pceniteiiliara : alibi post hujusmodi .qui slerilenv facit matreiii super fiiios Iseiantem. Nou
delictum- nequaquam reparaivdum anliqui ordinis ergo duhiies, neque despefes mutari te ppsse in
Tnerilura. Hsec enim diversitas hoc modo distingui- melius. Si enim tarilum pottiit diabolus, ula celsis
-tiir. HIos enini ad pristinos oflicii gradus reiiirecarion viiTulum fasligiis, iii profunduni le ducerei malorum,
jvrseceph, quos pcenilenlia. prsecessit saiisfaclio, vel quaulo magis poleril Deus ad bonorum veriicenv
bigiva peccaiorum confcssio. At conlra hiqui neque revocare, el ndn solum iriidie resliliiere quodfui-
a viliocorrupliQiiisemeiidantiir, atquehocipsum car- sli; sed beatiorem multo quam prius videbaris, eflv
iialedeliclumquodadtiullunl, eliamvindieareqiiadani cere? Tanlum est ne concidas aninvo, neque spem
;supci'Stiiiosa tenierilate niluntur, nec gradum utique abscindas bonorum. Ne, qtueso, ne accidat libi quod
honoris, nec gratiam communionis recipiunl. ErgO hnpiis solet. Non enim peccatoruin muliiludo in
,ita est utraque dirimenJa sentenlia, ut necesse sit desperationem adducit animam, sed impietas, Ini-
illos restaurari in loco honofis, qui per pccnilentiarii pio.rtim ergo esl desperare salutem, non peccaioruin.
'reconcilialionemmeiuerunidiyiniepieiatis.Hi nec ii«- ,•<Unde divina misericorriia pollicelur, dicens : Gau-
meritoconsequunturadept_e digilitatisstatiun,qUi pev tliiira erit iri eoelo corain angelis Dei super rino
-emeiidationem poeniieniise, recepisse noscuntur vitse peccalore. El post pauca : Slantibus, si ccciderint,
'remediuni. Id enini ne forte magis ambiguum sit, niinalur poenani : lapsis, ul siirgere appctant, pro-
divinse aucloriialis sententia corifirmetur. Ezcchiel mittil misericordiam. Illos terrei, ne pfiesuniani in
-eiiiin propheta, snb lypo prseyaricairicis Hierusa- honis : illos refovel, nc despereiii in maJis. J-ISUIS
lem oslendil, post poeiiiientias saiisfaciioivem," pristi- cs, iram pertimesce nc corruas; pecciiibr e's, pix-
niim restaurari posse honoreni. Confuudere, inquit, sume de nvisericordia ul surgas. Et sieul iapsus
o Jutla, ei porla ignoiiiiniain titaiu. El jiost paulu- gravissimus cervicibus aniinie incuriiberis, semjier
Itiin : Etiu, inqfiit, et filise luse, reveiTiniini ab ini- eam deorsum in terram cogit aspicerc, ad Deiini
quiliile veslra. Quod dixii, confuntlere, oslendil vero sursum uon sinit cculos levare : sic virilis
posl confusionis, h! est peccati opns, tiebere queni- animse suum povvdus, ut ait Piopheta : Sicu! oculi
quain erubescere, et pro admissis sceleribus vere- ancillse in manibus dominse snoe, ita octili nostri at!
'ciimlani frontein hunii prostralam deraergcre, pro Dominum Deurii nosirum, donec niiserealur nostri.
eo quod dignum confusionis perpclraveral opus. Etenim mulier illa, quae in Evangeliis draclimam
Deinde prsecepil tit porlet igiioiniiiiam deposilionis Dquam perdidcral invcuit, convocat amicas el vicinas,
su;r, liigens cuin liuniilitale quod peccavcrat. Sic- ut coiigratiilentur ei. El ego convocabo anricos ttios
qne revocari, secuiiduni prophelani, axl priorera hicosquc, ci vicinos noslros deprecabof eos conve-
siaturii poterit "nire, ul non gandeant, setl ut Iugeant inecum, ncc
CAP.44. — Quqd anhna , muliis gentibus nobilior, ul gratulenlur, sed ul lameriientiir , el ingenteni
sil defienda el mitltis urbibus preliosior, quodqiie planclum, sublevaiis ad ccelnin una mccum voci-
non sii desperandum de venia. bus reddant, dieendo ad eos : Glulaie mecnra, amici,
(Excerplum de libro' Joannis Conslanliiiopol. ad plarigile et profundite fonles Ileluum, noir quia auri
Theodoritm, cap. 59.) Quis dabil capiti meo aquam, pondus immensura, nec lalenla auri perdiderim,
'efowilis ineis fontem lacrymarum? Opportunius sed quia horurii bniniura charior, et omni auro gem-
limllo ntinc a nve, qiiain tunc a propheta Dei dici- niarum, omnique nobilitate pretiosior amictis, ne-
ttir. Licet cnim non uibes inultse, nec gens integra scio quoraodo lapsus usqne in ipsmn feriur perdi-
Iiiiueiiliiiula sit, anima iamen flenda esl multis gen- lionis profundum. Noli desperare de lapsu, ne
Vbiis nobilior, inultisque urbibiis preliosior. Nani si caias. Qui eniui alium desperal, habet veniam.
•
•liiius qui feceril volunlalcm Dci, mclioccsl quam Qui vero dcsperaveril semciipsum •,. nullam, quia
oo.j DECRETORUM LIBIU XX- — LIBER DECIMIJS NONUS. 99i
iiie iiori est doiiiihus meritis allerius. Sicui ergo . l aut oculos atidet attollere. CoiivpleJegem Mosi.Ceci-
et aninia, si sfemel saluteni suam cceperit desperare, dil asiivusfralris sub pondere, hoc esl, caro evicta
jam nec inlclligit quomodo, vel in quse mala praci- peccalo, acclina le, et humilia, et stiblevade ruiria:
jvileltir : iia et qui desperalione capli sunt, inlolera- Quid ertiKesciS conjungi Ivomini peecatori ? Rcspice
Liles fiunt, el per omnes malilise vias discurruni. illum qui dicit: Noli nimiunv esse jiislus, Mngisler
ivoster a latronibus vulneriitum non solum cura di-
Exsurge, exsuige, quseso, expergiscere aliquando;
ei diaboiicam hanc depone .emulenliam. Pavce cun- gnum judicat, verura eliam ad slabulum siuinv ct
ciis qui pro lua desperalione desperanl, ne putenl se ovile perduxit. Et tu ergo collige fratrem qticm dia-
viam virtulis .ineedcre, siTead eam rcdisse non vi- bolus latro percussil. Coiisigna slubulario, id est,
dcanl. Respice, quseso, le, quaiilus nune mceror om- beato ejviscopo, qui si quid in eo iHipenderil, ani-
r.ium sanctorum fiatrum habeat cborum, el quanta plius a Domiivoconsequctur.
Iselilia atque exsultaiio incredulis fiat, quanlaque CAP.47. — De eadeni re.
eis ad_ prseeipitia luxurise decreseal auctoritas. Nec (ltem ident.) Evangelicus sernio dixit: Si peceave-
erit post hsec -aliquis, quiquolibet lapsu dejectt.s, rit in le Yriiter luus, corripe eum splus, Si te audie^
non slalim resurgere cupial, et slatim se reparare rit, lucralus es eum, el csetera quse continel sermo
festinet. -...' ] ^ prsecepli. Vide quid dicil, Ne exhilarenuir filii incir-
CAP.45. — Quqd nnllus a cqnsqtationc vulnerali fra- cumcisprtim, Filii.enim incircumcisorumi sunl hov
- trisse sublrahcre debeal. inines sseculi, in prscputii sui errore, et geiitilitaie
(Ilem Joqnnes Constantinop. ad eumdem Theodq- vivenles. Hi ergo exhilarantur,.cum audiunl r.iiinaui
rum cle lapsu Bacliarii, capite 60.) Dbi esl misericoiv militis Chrisli. Pecctvlum igitur cele.tur, el adhibcar
«iia Cbrislianse religionis, quam magisier nosler sa^ lur emendatib. Nos enim consolalipnis Iinleaniina,
irifieio doctiil esse meliorem ? Eece j'acet fr.iier ab et tceleslis spei piginenla tribuamus. Ips.e aiilenv in*
hoste percussus, adhuc forsilan palpitans, ei vos fra sepulcrnm secreli snicoiifessiispeccn.fi pudore
quasi sine yulnere reyeriirivini, nec conso!a:;oiiem continealur, ubi conscieniia. verme laeerelur : qui
plagse illiUs deferre leniaiis ? Nolite esse sinc formi- totas in eo obligat pulredin.es peccatorum, xlonec .
dine, fraires, fofliofem percussit iiiimicus, ut faci- nullum ex se fetorem famse turpis eniittat,
lior ei aditiis esset ad reliquos. Ut quid ergo sperni- CAP.48. — De eadem re:
iis yulneratum, atil sicut putalis e'l mortuum ? Me-
(Ex epist. Joannis Conslanlinqpbl. ad Theodoiunr.)
lior concubina Satil lilia Resfa, quse coipora deftin- Qiialiter, rogo, de misericordia Doniini possiimus dc-
etofum quos David pro Gabaonilafum ultione pef-
r; sperare", qui etiam Pharaorteiivarguil, quafe neqiin-
cusserat, eo usque accincta sacco, boc est cilicio, quam poeiiileie dignalus sit, dicens: Brachia Pha-
euslodivh, donee eis rbraret aqua de coelo, id esl", raonis regis /Egypii contrivi, etnon esl deprecalus
donec prb venia eorum liiiseficordise coeJestis scin- ul dareinr in eo sanitas, et reritleretur ei virlus atl
lilla defluxerat. MeliOr fuit ille Judas Macliabieus, compreheiidendum gladium. Salomon il!e miriibilis,
qui etiam pro moriuis fratribus oraiionem credidil qiii meruit aslitrici Dei, hoc est sapleulisc' Dei copiv-
csse faciendara : qubs damnala de Lamnia civitate lari, in
aliertigenaruir. iiiciirrit amplextis, ei vinculis
ldolofuni dOna prostfavefanl. Ulquid, rogo, medicus libidbiis l3quealus, eliarii
sacrilegii horrofe se"poI-
riosler inter librorum suoruni loculos tot consiittiet Juil : siiniilacium Callimos Moabitico iJblo
quia
genera pigmentoruni? Si riihil esl ex emplasiris ejtts, fabricavil. Sed quia per prophelicam vocem culpairi
qtio sanari possit vulims quod percussil inimicus : efroris agnovit, liumquam niisericordi_e coelesiis
-el si phvcet, aperiamus scholam niedicinav nosirse, exibrris esl. Alforsitan dicas : Iri rieiilro Teslainenio
el a principio canonis vulnerum, ac medicaminuin lego
neque eum poeiiiliiisse, neque niisericordiani
species perqniramus. Ecce in ipsius ihtroitiv sciiolte consccutuni.
occurrunt illi seminis carnalis auctores, qui vene- — Pqst pwniienliam neminem qd "clericcitum
nato serperttis dente percussi, nou siatim pcciiie D CAP.iQ. admittenciuhi. '•
mortis addicti sunt, sed ejecti de paradisi deliciis, decr. capiie 11.) Illuri quoqtic
itl est de Ecclesise Iibertate et sacri commttiiione nos(Ex fuii Syricii papm, ut sicnt poenitenliaih agere
uiiiiisierii - -; par praavidere,
euiquam noii concedilur clericorum : ita el posi
GAP.46. — De eadem re. ac recpiicilialionem, nulli unquani
pcenitudinem
(Ilem ejusdem.) Unde vides quia sic peceati conta- " laico liceat IiOrioremcjericatus adipisci : quia qiiam-
gione mactilamur. Ne quseso. heatissime niihi, fia- vis sinl onuiiuni peccatoruni comagione mundali,
trem nostrurii in profunutim ptitei sub iniqui pi.nci-
nu.lla taraen debenl gerendorum sacrameiitorum
pis polestate deraersum, despeTationis lapidibusob- inslfumenta suscipere, .ani dudunv fuerint vasa vi-
niauitis. Imilemuf illum .(Elhiopem, qui sauctum tiorum.
llieremiam iii lacu ab iniquo rege rieinersum, assum- CAP.50. — Gravibits criminibus ad cterum
ei eum hnplicilos
ptis XXX boriiinum aiixiliis, missisad pannis admisses, magiiis qttqque vHiis iiivolulos cieticos
el funibns veteribus liberavit. Facilis ne esto ad la- efficio nonmolos, cqmpeiil Getasius, . , •
"psum,ruinamque miserorum. Porrige manum jaeenli (Ex dect. Gelasii papw, capiic 18.) Gomperiraus
fratri, quiconfusus pudore peccati, nec erigere se, eliam, horreridis quibusriam criraiiiibus-iniplitatoSj
'
995 BURCIJARDl WORM4C5ENSIS EPISCOPI fiift
tota discrelione summota, non solum de factis atro- A / re, aut in malo depressus occumbas. ln quo enim
cibus neceSSariam poeniludinein non liabere, sed opere fuerit bouio depressus, in eo judicabilur.
nec aliqjja correptione penitus sticcedenie, ad divi-
CAP.53. — Ui jusiitm sit omni homirii quod se
iuim ministerium Iionoremque conlendere. Nonnul- repreltendqt.
JoS autem in ipsis ordinibus conslitutos, gravibus
non cum et (Ex diclis Pimeni cujusdqm eremilm.) Quidam fra-
.lelinqueiiies.fachioribus repeJli, Apo- ter requisivit abbaienv Pimenem, dicens : Quhl esi,
stolus clamet : Nemini cito manus imponendas, ne-
coinmunicaiidiim alienis : et paier, qtiod dicil Apostolus : Qmnia niunda mundis?
que peccatis liiajornm At ille dixit ei : Si quis ad hunc sermonem perVe-
veHeranda conslitula proniiiicieivl; hnjusmodi eliain
nire eura intelligat, videbit se mmofera
si forte subrepserinl, tani qui ante peccavertiiil, de- esse poiueril.nt lolitis creaturse. Cui frater : Et quomodo pos-
jectos oportere depelli quam , sacrse professionis sura niinorem me videre ab eo
oblilos prsevaricatoresaue saucti prseposhi procul qui homicida esi?
Responriil senex : Si potiierii homo ad liuric sermo-
dtibio submovcndos, iiem Apostoli pervenire, et viderit liomhiem (jni
'
GAP.SI. —-De illis qtti ioca sanctorum sub prwtextu foj-te occidit aliiini, dicilin semetipso :Iste quiriem
religionis inconsulte peragrant. : ,; -j, hiic solum peceatum fecil: cgo aulera oirini hora
(Ex concilib Cabillon., cui interfuil Carotushnper., honiicidium coinmilto, meipsum inlerficiens, Ei cmii
capile 45.) Nam et quibusdam oui Romarti, Turo- fraier requlrerel quomodo hoc possil fieri, respou-
numve, el alia qusedam loca snb prsetexfu orationis dit : Hscc sola est homhiis justilia, ut semeiipsuiii
inconsulte peragranl pluriinuni erralur : sunl pre- reprehendat. Tunc enim justus est, cum sua pecva.a
sbyleri et diacones, et cseieri in clero conslituii, qui conderanat.
iiegligenler vivenles in co purgari se a peccaiis pu- GAP.M. — Ut nttllus fratrem condeinnet anlequmn
tanl, et iniriisterio suo furtgi debere si prsefata loca Deus illum dijudicel.
allirigatil. Sunt nihilorainus Iaici qui putaiil impune (Ex diclis cnjusdam etemilw.) Venil aliquando ab-
:
se, aut peecare, atit peccasse quia hsec Ioca ora- has lsaac in coenobio, et vidit illic fralrem negli-
turi, frequentani. Sunt quidam potenliira qui acqui- genlcm : et iralus jussil eum expelli de xoenobio.
rendi census gratia sub prsetexlu Romani, sive Tu- Cum ergo regrerierelur ad habilaculum siiuin, venil
ronici itineris multa acquininl, multos pauperura angejus Doraini et stelil anle oslium cellulse
ejus,
^opprimunl, et quod sola cupidilate faciunt, oratio- dicOns : Noti te permiito ingredi. At ille rogahat ut
num sive sanclorura locorum visilalionis causa sp
ejus culpa manifestaretur, El respondens angejns,
facere videri affectant. Sunl pauperes qui vel ideo ^C dixit: Deus transmisit
me, dicens : Vade, dic Jsaac:
id faciunt, ut majbrcm habeaiit materiara mendi- Ubi
sunt illi jiibes ut mitlamus illum fratrera qui peccavit?
candi, de quorum numero qui circumqun- At ille mox egit pcenileniiam, dicens : Peccavi, Do-
que vagantes illo se pergere mentiuiilur : vel quia nvine, indulge mihi. Et dicil.ei angelus :
laiiiiim sunt vecordes, ut putenl se sanclorum loco- Exsurge,
indulgeat libi Dominus : sed ne ilerum boc facias
rum sola visione a peccalis purgari, non attendenies ut quemqnam condemnes, antequam Deus iiJinn
quod ait heatus Hieronymus : Non Hierosolyniam dijudicet. TuJerunt homines sibi judicium, el non
vidisse, sed Hierosolyinis bene vixisse, laudandum inihi illud dimitlunt, dicil Dominus. Hoc aulem di-
esi. De quibus omnibus imperatoris, qualiter sint cium esi,
: vero quia si «conligerit de illis perfeclis ali-
emendanda, senlenlia exspecietur qni peccata qiiem, vel in parvo peccare, non mox
sna sacerdotibus in quorunv sunl parochiis confessi prodalur.
his consilium acce- CAP.55. — Quod jusla obedientia justh mu.i_.ii/.«s
sunt, el ab agendse poenhenlise remunerelur.
perunt, si oralioiiihus insistendo, eleemosynas Iar-
diclh ctijusdairi eremilw.) Quidam ex patribus
giendo, mores componendo, vitain emendando, apo- in (Ex exlasi positus, vidil quatuor ordines ante Deum :
slolorum iimina, vel quorunilibel sanctorum invisere
desiderant, liorum est devolio- nioriis oiiiiiibus col- D ry ct priiniis quidera ordo eratliominum infirmanliuin,
el gratias agenlium Deo. Secundus vero erateoruni
iaudanda.
qui hospitalitatem seelaniur, et in hoc minislrant.
CAP. 52. —De omni peccalqre, quoties cecideril, Tertius vero illorunv qui solitudinem sectantiir.
qtiqd tqties tesutgete debeal. Quarttis vero illoruni qui propier Deum in obedientia
(Ex diclh Sasii cujusdqn etemilm.) Dum quidam subjecti sunl patriivus. Erat ergo illis tribus ordi-
fraler abbalem Sosium lali sernione frequenter re- nibus hic ordo superior qtii oberiientiam exhibebal,
quirerel, dicens: Quid faciam, Pater, quoiiiamcecidi? et habebat lorqucni aureura, el majorem gloriaiu
illi respondit: Surge inquit. Illo vero se exsnrrexis- prse cseleris possidebat. Dicil aulem senex ei qui
sibi boc in exlasi demonslrahat, quia islialii onmef
se, et ilerum cecidisse professo, respondit: lterum
aribucsurge.Ctim autemfralerfrequenler siurexisse habent aliquam requiem ad implendas proprias vo
ct frequenter cecidisse parraret, eodem vero senex luntales. Hic ergo qui obedienliam exercet, omnes
uiebalur sermone, exclanians, Ne desislas suvgendo. volunlates relinquit, lolus pendei in yoluntate Palris
Cui fraler ail : Usquequo possum surgere, Pater, jiibentis, et ideo majoretn gloriam prse cscieils est
•cxplana? Senex dixit : Usquequo, aut in bono ope- sorliius.
ml . DECRETORUM LIBRIXX - LIBER DECIMUS NOMJS. m
C_.iP-5b..—Deillis q:ii cx: hiduslria peccanl, el pro- j { aul quori illi secunriuni sanctarnra Scripltirarum au-
miliiini sibi quamdam imptinilalem peccandi pro- cioriiateiT, et-ecclesiaslicam coiisiiciudinem reclius
pler larqiliqnem eleeinosynarum. yisum fuerit. Si ergo meriici qui corp.pri_l.iusmedici-
(Ex concilio Cabillon., capite 36.) Sed nec hoc
jiam inferre conantur, nequaquam propter perspnse
praTerenndum pulavimus quod quidam ex induslria
cujuslibel acceplioiiein bis quossauare cupiunl, cau-
peccantes , propter eleemosynarum largitionem ,lerio, aul ferro, aul duris aliis quihuslibel, rcbiis
"ipiamdam sibi prortiittunt impiiniliitem. Eleeinosyiva parcunli.niultp magisiiis obscrvandum esU.qiii iion
eiiira exliiiguil peccatura, juxla illud : Ignein arden- sed animaruin inedici exisluiit, ueque
lem exiinguii aqua , et eleemosyna exlinguil pecca- corporum
cnim pensanda est pccniteniia quanl.ilaletemppris,
tum. Sed ea quse aut neeessitaie, aul casu, aurqua- seri ardore nienlis, el morlificatione coiporis. Gor
lihel fiunt fragilitate. Ea vero quse ex induslria ad iviiienicoiitiituni et humiljatumDeus rionbespicil.
cujiislibet libidineni explendam idcirco fiunt ut
CAP.60..—Deillis qui peccata sua sine condigna pw-
eleemosynis redimanlur, nequaquam eis redimi pos- nilentia sibirelaxari fallunlur.
sunl: quia qui hoc perpetrarit videnlur Deum mer- (Ex diciis August.) Quisquis ergo malorum ope-
cede conducere, ul eis impune peccare liceal. Non rum sine condigna poeiiitenlia quemqiiam veniani
ergo idcirco quis peccare debet ul eleemosynam ]8 a Deo percipereposse dixerit, penitus errat, et, ciuii.
faciat : sed ideo eleemosynara facere debel, quia deceptus alios decipere festinat, duplici noxa con-
peccavit. Menlein enim et corpus quse libido traxit stringitur : hoc est, proprii erroris et aliense dece-
ad culpani, aflliclio et contritio debet reducere ad plionis. .
veniam. . CAP. 61. — Quod lam diu laborare quisque debeat
GAP.57. — De Itis qni peracta pwnilenlia ad prhtina donec possideal Chrhtum..
redeunt volulabra. (Ex diclis Gre_gor.) Usque lunc laborare debet
(Ex decr. Syricii papw, capite 10.) De liis vero lioiiio, usquequo possideat Chrisluni. Qui autein
non incongrue diteclio lua aposlolicam sedem cre- illum semel adeptus fueril, jam non laboral. Per-
didil consuleridam, qui peracla poBiiitenlia^tanquam mitiil laioen Dominus laborare electos suos, utre-
canes acsues, ad vOmiius"piistinos el ad volulabra meinorenlur iribulaiionum lahoris, unde .semetipsiis
redeunles, et militise cingulum, el ludicras voliipia- . cusloriianl, timenles ne lantos labores amitlanl. Nain
tes, et nova conjugia, et inhibilos denuo ajipeliere ei filios Israel ideo Deus per descrlum quariraginia
concuhilus, qiiorum professam incontinenliain ge- annis circumriuxil, ul remenioratis tribiilalionibus,
ncrati post absoliiiionem filii prodiderunt; de qui- non redirenl retrorsum.
bus : quia jam suffugium non habent ptenilendi, id i^ CAP.62. •—Ut nullus ephcopus seu presbtjler alierins
iliixim.usdecernendum, iil sola inlra Ecclesiam fide- . pwnilenlem shte tiilerh sui episcoprsuscipiqt.
. libus oratione jurigantur, sacrse mysleriorrinicelebri- (Ex epist.Felicis pqpw, capile 2.) Curanduin vero
tali, quamvis non riiereartlur, inlersint. A Doininicse _iiiitximc et piiirti cautela prsevidendum, ne quisfrn-
auleni menste convivio segregenlur, ul hac saltem irum coepiscoporumque noslrornm, aut etiam pre-
districtiorie correcti, .et ipsi stia errata castigent sbyleroruin in alierius ciyiiate vel dipeeesi poeuiten-
ei aliis exemplunv tribuant, quatenus ab bbscoenis lem, velsubnianu positum sacerdotis, aut eum qui
Ciipiditalibus relrahantur: quibus lamen quOiiiam reconcilialum se esSe dixerit,.siiie episcopi velpre-
carnali fragilitale ceciderunl, viaiico nvunere,cum sbyleri lestimonio, ei liileiis, ad cujus perlinel pa-
ad Dominum cceperint profieisci, per coinnuinionis rochiam, suscipial.
"
gialiara v.ohumis subvenire. Quam formam et circa CAP. 65. — Ul pwnilenles sectinium canones nhi pe-
niulieres, quse se posl poenilentiam lalibus pollutio- racta pmnilenlia conlmunicare non debeant.
nibus deviiixennil, servaridam esse censeraus. (Ex decr. Pii papw, cqpite 2.) roeniteiiies uon dc-
GAP.58. — De pmnitenle femina quw defunclo viro beui coiiuiiunicaie anlc consiimnvationera poeniteu-
qliis nubere prwsunipserh. lix.
(Ex concilio Arelalensi, capite 2.) Pceiiitentes fe- .D CAP.6i. — Quod pro elhiiico et publicano sil hriben-
minse quse defunclis viris aliis nubere prsesumpse- dus, qui pro peccaio commhsq pmiiilere nqluefil.
riut, vel suspccia, vel iuierdicla familiarilate cum (Ex dicth August.) Erga eum qui pro peccaio
exlraneo vixerint, cum eodem ab Ecclesise liminibus _coramissp non poenitel, lules esse debennis, sictil
arceaniur. licc etiain de viris in poenitentia posilis Doniinus prsecepit dicens : Sit libi sicut clhniciis, et
placuit ohservari. publicanus, et sicul Apostolus jubel: Subtrahite, In-
CAP.59. — Quod in danda pwnitenlia nulla sit perso- vjuil, yos ab omni ffatre inorriinate ambulanle, se-
narum acceplio. cundunv tradilionem qtiain tradirii vobis.
(Ex concilioCabillon., cui inletfuit Carolus impe- CAP.65. — Quod a licitis se abstinete debeat, qui illi-
cila se cominisisse.ineminetil.
rator, capile 54.) Quia igitur Aposlolo leste non est
personarum acceplioapud Deum, et in omnibusjudi- (Ex dictis Gregor. papw.) Qui se' ilticila meminil
ciis servanda non est, multo magis in hoc pcenilen- coniniisisse, a iicitis eliam sludeat abstiriefe : qna-
lisejudicio prsecaveri debet, ul nullus sacerdotum terius per hbc Condilori suo salisfaciat, ut qui coiii-
unquani, aut gralia, aul odio alicujus persohse secus inisit prohibila, sibimctipsi abscindere debeal eliam
iudicet, qiiatn quod in canonibus sacris inveneril: cbiicessa.
(103 BfiRCnARDl"'WORMACIENSISEPISCOPl 1000
GAP.66. — U( nuilus post pwnheniiw actionetn ad j\ imponatur, neque jvermittendum ul rcbaplizali ad
niililiarit swcularem redire ciebeat. clericalus gradunvpromoveanlur.
„ (Ex epist'. Leonh papw, capite 25.) Conlrarium est CAP. 75. — De.xlerich gui coiporali deliclo dclin-
oiunino ccclesiasticis regulis, post pcenitentia: actio- quiinl si restaurari pnssint.
nem redire ad iiiilhiam ssocularem. Cum Aposlolus (Ex epistola sancli Isidori ad Maksonem.)NuIIaest
dical: Nerao mililans Deo, implical se sseculaiibus in hujiiscemodisenteniiis decretorum diversitas in-
ncgoliis. Unde non est liber a laqtieis diaboli, qui se telligenda, quod alibi legiiur iu lapsu corporali re-
mililke munrianse volueril implicare. slaurandum honoris gradum post pGeniieniiam.
Cir.: 67. — De iltis qui, relicio religionis proposilb, .Alibi post hujusmodi deliclum, nequaquam reparan-
ad sa'culum redeunl. , duni prioris ordinis meriium, hsec enim diversitas
' (Ex concilio Arelalensi, capile 5.) Hi qui post san- hoc modo
dislinguitur, Ulos enim ad.prisliiios officii
ctse religionis propositum aposlaiant, et ad ssectilura gradus redire prsecepit canon, quos pcciiileiitise
redeunl, et' poslnvodum poenitentise rcmedia non prsecesserit satisfaciio, vel digna peccaionim co;.-
requirunt, comnuinioiiem nOii accipiant sine poeni- fessio. Al contra hi qui neque a vitio corporis emen-
lenlia : quos eliam jubemus ad clericaius offiehiiiv darilur: ad hoc ipsum carnale delictum quod admil-
non admitli, et quictinque ille est post poeiiiientiam r>tunl, etiam vindicare qiiadam superstiliosa lemeri-
habilum ssecularem uon priesumat. Quod si prse- tate nituntur, iiec gradum utique honoris, nec gra-
s.ninpscril, ab Ecclesia alienus habeatur. liam commuiiionis recipiant.
CAP.68. —-Quqd nullus religiosus el sanclus eareal
peccato: CAP.74.—-De hh qui altario Dei desermunt, si suMio
. ; fieuda earnis fragililiile corruerinl.
[Ex diclis Augusi.) Ntrllus sanctus et vcrus carel
peccalo : nec lamen ex hoc desinit esse juslus vel (Ex cancilio Everdensi, eapiteS.) Hi quialt.rio Dei
si subifo flcntia carnis fragilitatc corrue-
sanclus, cum affeclu leheal saiictilalem. Non enim deserviunl,
lialura? viribus, sed propositi a.ljumeii.o per Dei lint,' et Domiiio respieieii.e-d giie poeiiiiueiiiit; iia
nl mortificalo ccrpore; cordiH cbntriti saeriiiciuni
gratiam acquirimus sanclilalera : et ideo veraciier
se onuies sancti pronuniiant peccatores, quia iii Deo oflcrranl, maiieat iii potestate pomificis, vel
veritatehabeiit quod plangant, et si non reprelien- veraciier alflictosnoridiu-suspeiidere, Tei tlesidiosos
sione coiiscieniice, certe mobiliiate el mulabilitate prolixiorc lcinpore, ab Eccleshe cbfpore-segregafe :
pra.varicatricis nalurse. ita lamcii ut sic olficiorum suoriini loca reciplant,iie
GAP.69. — Ul pmnilenles n'.'cohviviis el ornatnetitis "possiiil ad altiora bfficia ultcriiis prortioveii: qiiod
absiinere debeant. . "-: *si iterato Veluicaries ad vomiitiriiTeversi fucriui, et
(Ex decr. Lucii papw, capite 5.) Qiiod poenilenles G vehtt snes involulabris immersi-jacuerint, non so-
;i conviviis el ornaraenlis atqtie aiba veste iibslinere Iiii-idignitate officiicareaiit, sed etiiiiivsahclani com-
(lcbcanl, cl discordes pellaiilur ab eeclesia, donec iivuniorieni nonnisi iri exilri percipiant.
ad pacem rcdeant.
CAP,75. —Quod cqnjugaliin Qtiaclritgeshnaabslincre
'
CAP. 70. — Ut presbyter pwmierilem.non recqnciliet, debeanl ab uxoribus. ,'
nhi" ephcqpus suus jubeat.
(Exconcilio Africano, capite 50.) Ut presbyter non (Ex concilio.Eliberlan., •cnpite5.)-QuiinQiiadragc-
sitna ante Pascha cogiioverituxoreiii suam,el tioitie-
interrogato episcopo non reconciliet pceniteniein, rit
nisi abseniia cpiscopi, necessiiale compellenle. ahstlnere ab ea, unum annum pcenileal, aut pre-
GAP.71. — Ut nullus in ecclesiastico ordine perma- litiin videlicet viginli qujivque solidorum ad Eccle-
nus imposilionem remedium accipiat pmniiendi. siani tribuat, aul paupcribus dividat. Si per elvvie-
(Ex decreto Leanis \papw ad Ruslieum, capite 16.) lateni ei sine consuetudine aeciderii, qiiadragiuia
ASifiiiiunest autetri a consiieiudiiie ecclesiastica, ut tlies poeniteal.
(jni iiv presbyterali honore, aul in diaconii gradu CAP.70. — De illis qui in Quadragckimwdiebus car-
fiierint consecrati, hi pro crinvine aliquo suo pcf nem manducare prwsumuhi^-- • -
marius imposilionem reraediuni accipiant pcenitendi. u (Ex conciiio Tolelan.) Quicunque in Quariragesi-
Qiiod sine dnbio ex apostolica traditione descendit, nife diebus esum carnium praisuiiipserit attenlare,
'secundtim quod scriptum est : Sacerdos si peccavc- non sohim reus eril resurreclionis Dominicae,verum
ril, quis orabil proillo? Unde hujusnvodi lapsis ad eliam alienus ab cjusdem tliei sancta cominuiiione.
prortiercndam iriiseiicordiaiii Dei privata est e.xpe- Et hoc il!i cunvuleitir ad pcenani, ut in ipsius aiirii
lenda secessio. Ubi iliis salisfaclio si fueril digna, circulP-ab omni esucaTiiium a!istineat: qtiia sacris
s.il etiam frucluosa. - '• " diebus abstinentiae obliius est disciplinam.
GAP.72.
' —Ul ordinaii in gratioribus peceatis de- — De fralre non peccan'.e ad mortem, el qd
preltcnsi,-non manus iinnosilionem ut iaici accipere. CAP.77. tnonem.
. debeanl. _
{Ex concilio Cartliaginensi, capile 27.) lteiri.:co'ri-' (Ex episl, JoannisEvangel,) Quiscit.fratrem suum
lirmatum esl, ut si quando presbyteri. vel diaconi jn peccare non ad nvoiTeni, posiulet pro eo, et dabit
iiqua graviore culpa_ convicii fuerinl,, qua eos a ei vitam Deus. Si quis usque ad mortem peccat, quia
..viuisierio necesse sit removeri, non eis manns esl.peccaiuni usquead morteni, vson pro iljp dicp,
ftiiquam poeniteiitibus vel tanquam fidelibus laicis ul rogci ijuis.
1001 DECRETORUM LlBRl XX, — L1I3ER DEClMlJS JSOKUS. |O02.
CAP. 78. — Quod difficile sit graviier peccanti sub & reliqiiomaximasollicitudine prajcavendum.notienini
!•''. gradu manere in gradu. hlc, ul mibi Videtur, isie doctor aposlolicus dicit
(ExdktisHierony.) Quicunqtie dignilaiem gradiis non necessariam csse populo prq male commissis
divini iion cuslodianl, conienli fiaiil animam salva- agere poenilen.iam, sed. quia in pmnes prdpter mul-
re:reverti eniiii in eum^gradum in quo aiilea fue- lituditiem non potest vindicari, priora dimilteflda
rant, difficile est. Dei judicio, de reliquo maxiina soliciludine prxca-
• CAP.79. — De eademre,-. vendum, ne fiant.
(Ex diciis Basilii episcop.) Qui sub gradupeceat, GAP.84..r^ De illis guiscabiem, aul vermiculos come-
debel excommunieari, quia magna esl dignilas hu- ; dunt, vel urhiam bibunt.
jus nominis : tamen potest redimere animam s«am (Ex Pmnitentiali Bedrn.) Qui comedit seabiem, aut
"•
posl poeniienliani, ad prjorem enim gradum yenire venuiGulos, qui pediculi dicunlur,,vel urinam bibit,
diflicile est. : . sive slercora comedit: si iiifanles sintyel pueri, va-
CAP.80. — De eademre. . pulenl; si invi.rili selalej viginU dies pceniteant: et
Qui sub gradu eecidil, posl pcenilenliamconten- utrique cum iiiipositione manus episcppi sanenlur.
lus fial baplizare, cominunionem inlirmis (Jare, ct CAP.8S. '— De iliis quianimalia a bestiis dilacerala,
allario laiilummodo iiiinislrarc. '' ve.llagueis strangulata comedunt,
' CAP.81. — Deeademre. (Ex Pceniteniiali TheodorL) Animalia qu33 a lupis,
(Ex.dktis S. Isidor.) Isidprus in evangelio Epbcsi seu canibus laceratuur, non sunl comedenda, ncc
prseposilum, id esi, sacerdotem ostendit juxla Mala- cervus, nec capreus, si mortui invenii fucrinl, nisi
chiam qui dicil; Labia saccrdotis custodiunt scien- forte ab lioiiiiue adimc viva occidantur prius, sed
liam, ei legem exquirenl ex ore ejus : quia angelus porcis et canibns dentur. Aves vero el ca;lera' ani-
Domini exerciluum esl. Candelabrum enim angcli inalia, si in retibus slrangulaniiir, iion sunt come-
doctrina sacerdotis, vcl lionor poiesialis, quam denda : necsi accipiler oppresserit, el si sic morina
gestat iiitelligitur. Candelabrum enim sacerdolis : inveninntur: quia in Actibus aposlolorum pra3cipinir
quia charismala inlelligunlur honoris,iunc peniius abstinere a foniicalione, a sahguine, et suflbcato,
jijxia Joannem movctur, quandoposidelicta, neglecla el idololalria.
pcenilentia, admissa seelera non deflentur. Nonenim. CAPJ86. — D.e apibus.,si occiderinl homincm..
dicil, <juia ceeidisli mpvebo :candelabrum luuro.,
eed nisi poaniieiitiam egeris, movebo candelabrum (E£ eodem) Apes si pccidunl homi«em, ipsaj quo-
luutn. que occidi festincniur, mel lamen manducetur.
G £J\V. 87^.—De porcis cl gallinis, si.sanguinem homiute
CAP.82. ^Quod pott seplem annos pceiiitenteinsa- cotnederinl.
cerdolem censura canouum iii pristinum statuni re~
tneare prwcipidt. : (Exeodem.) Si pbrci vel gallinse sanguinem homi-
.etintralia projiciau-r
(llemidem.) Canonum censura posl seplem aiinos nis comedunt,,ni6x occidanlur,
rcmearepoeniteiitein sacerdqlem in stalum prisiiniim ttir, el esetera caro mandncetur. Si aiitetniiardaltir
non manducctur. Si autem cadovera lacera-
^rxceplt.jnoa^s^etrone proprii arbiirii, sed polius oecisio',
ex.senleniia^diyjirr jnntcii. Nam Jegilur, quia Maria verint mor.tuorum, macerenlui', el post anni ciiun -
""' soror Aaron lum eomedanlur. Si auleiii porciocciderini bomi-
prbpjietissa, dum obtrectationis adver-
sus Mosen incurrisset^deliclum, illico stigmate lepra? jiem, siatim .interliciantur,.et sepeliantur.
pcrcussa «sl. Quumque pelisset Mosen ul cmunda- CAP. 88. — De iilis qui camem immundam, vel mor-
reiur, prsecepit eam extra castra egredi sepiem die- ticinam comedunt,-
btts, et postemundaiionenv rursus eam caslris re- - (Exeodem.) Qui lnanducat carneniinimundain.a-.it
verti. Slaria ergo sorov Aaroh caro iiitelligiiur sa- raorticinam, aut dilaceratam a bestiis.XL dies pm-
cerdotis. Quse- duni superbiai dedita sordidissimis niteal : si ehim necessitate famis 1eontingit, mulio
levius esl. ' >
cbrnipiionum maculalur crroribus moreiiir exlra
castra sepiem diebus, id est, a cdllegio Ecclesiai CAP.89. — De iUis qui cibnm imniunda mtmu tactiim
saiiclai septem annis projicialur., quibus post emen-. comedtrinl, vel -si'cunis\ uul aliquod amniat int-
dationem vitiorum, loci sive prisLina; dignitaiis rcci- mundum cibum teiigem.
piaimeriiuin. (Ex eodetn.) Quod si casu.' quis immunda mauti
. CAP.85. — De populi necessario quod inuhum soleat cibum laiigil, velsi canis, vel piliix, aut cattus,
'- - nmsve, aui animal immutidum, sanguinem hominis
praterire.
(Lxdecr. Innocenlii papw episcopk de Macedonia edil, non liocet, et qui pfo necessitate famis'uiandu-
missis.) Prasvideal crgo dileciio veslra bactenus talia cat aniiiial quod immundiim videtur, vel avem, vel
transisse, eiadveriite quqd utique ut dicitis necessi- "besiiam, misericorditer pcenileat.
tas iinperayit, in pace etiam Ecclesias constitulas CAP. 90. — Deillisquisanguine, vel aliquo immundo
non posse prasuinere, sed ut ssnpeaccidit, quotiesa ipollnUuiur.
populis^ atit a turba iificcaiiir, quia in omnes propter (Ex eodem.) Qui sanguine, vel quocunque immundo
miillitudiiiem ndn, potesj. vin.dicari jnnlliim solere polluitur, si nescit qr:j manducat, leve esl : siautera
transire. Pdora ergo dimilleiKla dic6Dei jiidifio,de scii, paeniieai jnxta moduii) poilutionis.
. PATUOU CXL. 3-2
1003, . BUIICHARDI WOUMAClENSiSEPISCOPI 1001
CAP.Sl. — Dc iltis qui satiguihem , aut, semen bibe?jA porale, imo detrimenltim spiriiale a qiiocunque
rint. publice peccanle, vel incesluosb accipiat, ul epj-
(Exeodem.) Qui sangtimcm, aul semen biberit, scopo, vel minisirts ejiis peccatum illins reticeat:
sciens pro aliqua re, tres annos poeniteat. nec pro respeciu cujusque personse, aul consau-
CAP.92. — De.piscibus moriuisin flumine inventis. guinitalis, vel familiarilatis, alienis cqmmunicaiis
(Ex eodem.) Piscis mortuus in flumine hrventus peccatis, lioc cpiscopo innotescere detrcctei, nec
iioii esl eden.ius : qtiia non esl venalio ltominis -. a quoquam pa-nitente, aut gratia, aul favore,
si vero piscando laclus fueril, et ipso die inventtis aut mtmus suscipere pra^sumat, ant minus «ligii.e
f-jerit, qui non hsesital, manditcet, qui aulem dubi- poenitehiem ad recoriciliationem adducat, et ei '
tai, noii manducet. testinionium reconciliationis ferat, vel: qtiocun.qiie
CAP.95. V- De clericis qui a dwmottio vexdniur. livore alrum quenlibet drgnius" pcenilenlem a re-
(ExconciHoAurelian.,cap.G.)Si quis clericusvexa- conciliatione removeat : quia hoc syitioniacum,
tns fuerit a idxmonio, decem annos pceniteat, cl cl DLOet hominibus conlraiiuiii est.
inter atidienies stet, cl ad sacros ordjnes hon ad- CAP. JOI. — De illis qui tfnnCationes membrorum"'
ducatiir. Si bene egerit, et per Dei gratiam Jiberalus ••••"
fecerim.
Itterit, sit in reliquis ofliciis ecclesiasticis. (Eti Pamitenliatl fiumano.) Qui per rixam Ictii
CAP.94. — De illis qni parentwn honor.em.non ser- dcbilem, vel deforinera liomiirem fecerit, reddat
vanl
Pmnileniiuli Si inhonoraveril impeiisas medici, et medium annum poehriea'!.
(Ex Romano.) quis Si non liabuerit unde "reddat, annum unum pcc-
patrem aut malrem, trcs annos pceniteat. Quod si hiteat. Si laieiis dolum sanguineui effuderil,
manuni levavcrit, . aut ei percussionem iniuU-ril, VedJat illi tantum pcr
annos quanttim noctiii : el si non lia-
seplein poeniteal. bct uhde reddat, solvat iii opcra proximi sui;,
CAP.95. — Quod pceiiilenti mitla uegocia exerccre quam diu ille iiiififmiis cst, el
convcnial.. phsiea XL dies
ii) paiie ei aqua poeniieat.
(Exdecr.Lconis papa, cdpileiVS.)Qualitas lucri ne-'
aul cxcusat, aul esl honestus ":'" CAP. 102. — Deeademre.
gbciantem, arguii: quia
queslus, et turpis. Verumtamen poeiiil-.iili utiliusest (Ex Pcenitentiali Bedai presbyteii.) Qui ict'ii«
el non nocherit, tfes dies jice-
dispendia pali, quam perichlis negotialionis ob-. proxinio dederil,
stringi : quia diflicile est inler ementes, vendenies- iiiteafin. pane et aqua. Si clericus, aiinum vel
dimidium. Si quis alicui quodlibet inembrum
que commenium, non intervcnire peccalum. . volunlale sua-lruncaverit, Iresannos pceniieat, uiium
£AP. 98. — Vt sacerdotes nutti pmnilenliam, injun- ex bis iii pane et aqua, -Parvuli invicem se-
ganl cx corde, sed exauctorilale.
ires diesrSi vefo adolesceiites, XX
(Ex coricil. Mogunl. , cap. 24-3Qmnibus his peicutienles,
actis ventilala cst ratio poenilentise, ut sacerdotes dies pcenileant.
ccrltus iutelligerent, quomodo coufessioncs rccipere CAP. 105. — De iilis qui ducaiiim prdsiant, ei
depra'datores super Chris.ianos ducunt, '•'
el pceiiitentiam seciindum canonicam instilutioncm
indicare.j - (Ex Pceiiiicntiali Romano.) Si quis pfsebet du-
piBiiitentibus deberent caiurn super Clirisiianos ut depriedenlur, ct "hon'
CAP. 97. — Ut iinusquisque presbyler oclo prihti- acciderit sirages Christiahonini, ires anhos poe-
pulia vitia per ordiiieiii scial.
iiileat. Sin vefo, ejectis armis, usqtie ad mor-"
(Ex eodem, cap. 5.) Yenfdala esl raliq oelo nrijvs "'"''
tem inundo morluus viVal.
cipalium viliorum, ul unusquisque diversitalca» — Deillis qui per ainoretn vencficifiani.
illoruni scial, el ab illis doniino auxiliante se iiitel- CAP. 104.
(Ex Pceniteiiiiali TheodorL.) Si quis per aiiio-
iigaicuslodire, elaljis prsedkare.
CAr. 98. — Ut sacerdotes diligenler examinenl cqiir rem yeneficus fit, et neniineni perdiderit. Si
fitenlium peccata. clericusest, aimuin pcenilcat, in pane ci agua.
'
(Ex eodem, cap. 6.) Ut episcopi ct presbytcri U Si subdiaconus, duo. Si diaconus, tres, unuin
cxamincnl qualiter confileinibiis peccala dijudiecnt, ex bis in pane el aqua, et laicus dimidium
ci lempus pocnitentiai constiiuant. annum pcenileal, maxime siperhoc mulieris parluih
GAP. 09. r— Ut singuli presbyleri capitula au- quisque deceperit, tres annbs iinusquisque "super-
ctorilaiiva ' habeant ad succuirendum poeniten- augeal in pane et aqua, ne homicidiis reus sit.
tibiis. CAP. 105. — De iliis qui hwreticis, nescieutes, vei
(Ex egdem, pap. 26.) tjt unusquisqtie presliyler scienies se in uliquibus coinmiscuerint.
eapilula habeat de majoribus, yel niiiioribus viiiis, (Ex.decr. EutyMan. papdi.) Si quis dederit, aul
per quae'cognoscere valeal, vel prifidicare subditis, exceperil cqininunioiiem de manu ha?reliei,. et
nl caveant ab iusidiis diaboli. iiescil quod catbolica Ecclesia coniradicit, postea
CAP. 100'—De presbyleris qui culpas peccanlium inlelligehs : anhuiii integrum poeiiiie.it; Si auteni
relicenl, vel minus dignc poinitenles ad reccnci'ia- scit,'-el neglexerTl, et postea pcehilehiiam egeflt,
lionem adducunl. decehv aimbs jioeiiiieai; alii judicant septeih : et
•"• (ExdecT. Aiexandri papw.) Ut nemb pfcsbyte- bumanius V annos poenileat. Si qnis permiserit ha?;
rorum xenium vei qiiodcnnqtie enioiumenlum *tem- feiicum Missam suani «elebrare ihEccIesia' catlib-
1005 DECRETORUM LIBRI XX. - LIBER DECIMOS NOXUS. 1006
Uca, el nescil, XL dies poeniteat. Si pro revc- l\ ad quem diciiur: Tu solus nosli corda. filiorunt
renlia ejus, annum inlegrum poenileal. Si pro homiuum.
damnatione EccJesise calholicae, et consuetiidine CAP.108. — De eadem re.
Romanorum projicialur ab Ecclesia sicut hse- (Ex dictis ejusdem.) Non omnesmalae cogitaiiones
reticus, nisi habeat poenitenliam, si habuerit, X nosirse semper diaboli inslinctu excitantur : sed
annos poeniteat. Si recesserit ab Ecclesia calho- aliquoties ex nostri arbitrii motu emergunt. Bonai
lica in congregationem hsereticorum, et alios autem cogitaliones semper a Deo sunl.
persuaseril, posiea poenitentiam egerit, XII annos CAP.109. — De illis qui aliosin culpa sua defendere
pesnilcal: qualuor annos exlra Ecclesiam, etsexinler nilunlur.
audkores, et duo, adlmc extra communionenw De (Ex dictis ejusdem.) Reos sanguinis non defendat
his in canone dicitur, nlX anno communionem sinc Ecclesia : ne effusione sanguinis particeps fial.
oblalione recipianl. Si episcopus aut abbas jubel CAP. 110. — De eadem re.
monacho suo pro liserelicis morluis Missas caiilare, (Ex decr. Eusebii papw, capiie 15.) Ul qui aliunv
non licel, euion expedil obedire eis. Si presirylerp in culpa sua defendere, vel excusafeniliiur, excbm-
contigerit, ubi Missaih canlaverit, el alius recilave- municelur.
'
ril nomina mortuorum, et simul nominaveril liaere- CAP. 111. — Ut pmnilentia conjugatis ex consensu
ticos cuin calholicis, si posl Missam intellexerit, detur.
hebdomadam poenileat. Si frequenter fecerit, annum (Ex concilio Arelalen., capile 6.) Ut poenilenlia
inlegrum poeniteat. ,Si quis autem pro morle haere- conjtigalis ex consensu amborum delur. Pccnitentiam
lici Missam ordinaverit, et pro religione sua ejtis conjugaiis, non nisi ex consensu dandam.
reliquias ibi lenuerit, et nescit differentiam calho- CAP.112. — Quol modis animm defunciorum solvi
licae fidei, et postea intellexerit, pceiiiienliamque debeant.
cgeril, reliqttias ibi debet igne conciemare, et an- (Ex diclis Origenis.) Animoe defunclorum qualuor
uum pocnileat. Si auteih scil et neglexerit, poeni- modis
solvuntur, aul bblalionibus saccrdolum, aui
tenlia commolus, decem annos poeniteal. Si quis a
precibus sanctorum, aut charorum elecmosynis, aut
lide catholica discesserit sine ulla necessitate, el
jejunio cognatorum.
poslea ex toio animo poeniteniiam acceperit, tres
aniios exlra Ecclesiam, id est, inier audienles juxla. "CAP.115. De nulriendis infirmis.
Nicsenum concilium, septem annos in Ecclesiis inler (Ex dictis Hieron.) Nulrire infirmos, et lovere
Clirisluin nihil interest, nulricndus cnim est iufir-
-jioeniienies, el duos annos adhuc exira coinmunio-
nem peenileat. C mus: quia Chrislus infirmum se esse profucbilur.
CAP. 106. — De illis qui comedunl, aul bibunt ab CAP. 114.— Quod ceanl non nocednl praiterita, si non pla-
immund s animalibus tac:um,vel intinctum. prceseniia.
diclis Augusi.) Non nocent maia pr;«)lerila, si
(Ex Pmnilenliati Romano.) Qui comedil, vel .foibit non(Ex
iutinctum a famiJiari beslia, id est, cane, yel catto, placeant prasenlia, praecipue si mullis clcemo-
et scil, C psalmqs cauiel, si nescit, dups dies je- synis sint expiala.
jnnct, vel. si redimere voluerit, L psalmos cantet. CAP.115. — De illis qui hospites recipere uey.ext-
rini.
Qui dedeiil alicui liquorCm in quo mus, vel muslela
uiorlua invenla sunt, si laicus esl, septeny dies pee- (Ex Pcenilentiaii Romano. ) Quicunque hospilea
niteat. Si in coenobiis conligerit, CCC Psalmos can- ho.n recipit in dbmo sua, sicul Dominus prsecepit,
tet. Qtii postea noverit quod talem polum biberit, et propter hoc regna coelorum proiiiisit, qiuuilo
CL psalmos canlet. Si quis semicoctum comederit tempore hospitibushumanitatem deiiegaverat, e%
mandala eyangelica juxta possibiljtatem suam noii
inscius.trcs dies poenileat, vel Psallerium canlet.
Sciens auiem, seplem dies pcenileat. Pro modieo adimpleverat, nec pedes lavaiiat, ncc eleemosynam
fecerat, tanto lenipore pleniicr in pane el aqua,.si
furto, XX dies poeniteai, qui.est.XX aniiorum, puer tj non
emendel, poenileai.
q;ii est X amiorum aliquid furti faciens, septem dies
— U,t cierki svperftua pauperibus
pcenileau Si quis linxerit manum in aliquo< cibo CAP. 116. erogent.
iiquido, et nou idonea manu, C palmalis emendetur. (Exeodem.) Clericus habens superfliia, donet ea
Si in farina, aut in aliqno cibo sicco, aut in pulte, pauperibus. Sin autein, posl poeniteal lempore qtto.
aut in lacie coagulato mus, vel mustela moriua in- vivat, in conlritione, in pcenilentia remolus vival,
— De illo qui alicui fralri suum impulat
veninntur, quod in circuilu ejus esl tolum, projicie- OAP. 117,
tur foras, quod reliquum est, manducetur. pecccium , niii prius seorsam eiun arguerit.
(Ex codem.) Qui peccatnm impulando fratri iinp;>-
CAP. 107. — Quod diabolus internas cqgitationes ani- nil, priusqiiam seorsum arguat euni, salisfacieiis ei,
mw non videat,sed ex moiu corporisiii:eltiyat. tres dies pceniteat.
(Exdiais August.) Internas animse cogilationesdia- CAP. 118.—De illis qui diu r.eticent peccqta sti».
bqlum.non videre ceriissimum esl , molivas cor- PmnUenliali Dedw presbyierij Sciemlum.vci-o.
' (Ex
porisab.illoet affectalionum indiciis /CoH.igiexjieri- est, qnanio quis lempore maratur in peccalis, tanlo
mento didicimus: secrela autem cordis sol.usillc novit ei augenda est pceniieiuia.
1007 BrjRCIlARDlWORMACIENSiS EPISCOPI l6'J8
CAP. 149. — De illis jjui a'.:/ptem in ira percits- \ ipsos decipimus , et verilas in nobis non est: saiis
serint. oslendit eum qui dixerit se non liabere peccMuiD,
(ExconcilioRothomag., capiteQ.) Si quisalium pev hon venim loqtii, sed falsum.
' ram perciisseril, "et sanguinem effuderit, si laicus. CAP.126. — De iliis
qui dicunl sanclos in oralione
r.-t, XX dies pcehiteat : clericus, XXX. Hli autem Dominica, Dimitie nobis debila nostra, noripro se
qiii gradum habent, amplius, pplli debenl, diaconus . sed proaiiis dicefe.
' (Ex eodem, capiiell.) Ilem placuil nt quiciihque
scx menses, presbyter unuin annum, episcopus
duqs annos el sex menses. dixerit in oralione Dominica, ideo dicere sahclbs :
GAP.120. —-De illis qui ad feriendvm hominein sur- Diniitte nobis debita noslfa, ut prd seipsislvoc non
rexcrin!, volenles eum occidere, sed non polve- dicani: quia nonesi cisnecessaria isia pelitio;sed
_ rittit. pfo aliis qui sunt in suo populo peccatores, «l ideo
...'. (Ex Pmmientiati Rpinano.) Qui ad feiiendum ho- non dicerc unumqtiemque san.ctqrum, Dimitte pec-
minem surrexerit, volens euni oceidere, tres hebdo- cata mea, sed Dimi-tle nobis:^del*ilanostra, ut hoc
. madas poeniteat. Si clericus fiieril, sex nienses : pro aliis potiuS, quam pro se. justus pelere iiiielli-
qiiod etsivulnefaverii, XLdies. Si clericus clericum, gatur, anatheina sit.. Sanciiis cnim e'f jtisttis erat
annum tqlum, sed et pe.cu.njam " pro modq yulneris g apostoltis Jacobus,, cum dicebal: In niullis enira
cuiinflixit,tribuat..... ..;. . bffendimus ouines. Nam quafe additum est.omhes :
CAP. 121. — De illis qui\ reikuerint peccalum fralris nisi ul isia seiileniia.conVenirev? Etiii Psalmb ubi
- quod esl admorlem! legitur : Ne intres. in judicium cum servq luo, iquia
. (Ex Pmnitentiqli Thegd.) Qtii feiicuerjt delictum nori iuslifi.eabiiur in eoiisjjeclti luo omnis viyens.
frairis qnqd est usqtie ad nior.lcm, neqtte eum cor7 El in oratione sapienlissimi Salomonis : Non esl
rijmeril, jttxla regulam evangelicam, priiiio ihier se, liomo qtii non peccavil. Et in libro sancli Job : -In
it ipsnm sbluiri, dein.de. inter alios, deinde adEccle- manu oniriis honiinis signum, ut sciatL omnis iiomo
siam ctilpam referens, si necesse fueril, el quanto infiritiiiateni suam. Unde etiam Daniel saiicttis et
tcmpore fuil, lanlo posniteal; , juslus, ctim in oratiohe pluraliler diceret : Pecca-
CAP.'122. —-:Q,uod non licegi diacono, xtiicui dare vimus, iniquiialem fecinnis, etc, quse ibi veraoiter
pieniienlium. jel humiliter. cohfitetur, ne ptiiarelur, qiieniadnio-
(Ex Pwniteniiali Romano.) Non licet diacono alicui ,dum quidamsenlinnt, hoe hon de suis, sedi de
dare pceiiitenliam : sed episcopus, aut presbyter populi sni polius dixisse peecatis,, postea dixil .-
•tlare.debei:.. Cuin orarcm, ei confiterer peccata mea, et peccala
CAP. 125 —Ui pceniteniiaquce dilala est, cinii petitfi 2 pqpuli mei Domino Deo meo, Noluit dlcere peccaia
ftieril twn negelur. nostra, sed populi sui dixit et sua: quouiam futiiros
(Exdecr. Leonis papw, capite 22.) Dissiriiulatio haec islos qui lam male intelligerent, laiiqtiani.propheta
-potc-st non de coniemplu esse ieniedii, sedde metu
prajvidi t.
gravius delinquendi, unde pceniteiilia qtiae "dilaia CAP.127. -^- De iliis qui epkcopis suis clatns.ua con-
est, ctnii sUidiosius petita fueril «oi.i negelur, lit filentur p.eccala, et poslea negare volueriiit.
quoquomodo ad iiiiiiilgenliaVniedicinam anima vu'1- (lixeodem, capite 77.) Iiein placuil, ui«i quandb
nerata perveniau iCpiscopus. dicit aiiqiiem Sibisoli prbpi-ium crimen
°£AP.124. — De illis qui despiciunl .eos qui fideliier fiisse confessum; atque ille postea negat, et ;pqehi-
'"' ggapas feceririt. lere noliiefil, non putet ad-;irijtiriam suamepiscbpns
:(Ex coriciiio Gangren., capite 11'.) Si quis despicit "peflinerei quod illi soli rioii "crediiur, et srscrupulO
*osqui fideliter agapas, idest, convivia pauperibiis "pfoprise conscientise se dicit neganli nolle coinniuni-
iexliibenl, etpropter honorem Dei convocant fratres, •carc, secrete lamen inlefdicai ei communibnem,
tti noluerit coihmuriieare hiyusceinodi vocalibnibus, doiiec obiemperet.
parvSpendens qtiod geritur, anathema sit. CAP. 128.— De illis poiniteniiius qui dttente legcs
CAP.123. — Deillis quidicunt se non habere peccala. [) . pwiiilenlia; exsequunlur.
Item tit 1
(Ex concilio Africano, capite 70.) placuit, (Ex concitioCarihag.;.capite-79.) Pcenitent.es qu
quod ait sanclus aposlolus' Jqannes : Si dixerihius •aHenle leges pcenitentise exsequuniur, si casu in
quia peccatum non iiabenins, nosipsos decipimms, iiinere, yel in mari morlui fueriiit, ubi *is subvc-
et verilas in nobis non est-. Quisquis sic accipjendum niri non poluit, inemoria eorum', el oralionibus,-et
puiaverit, ul dicai proptei humilitatem non ojior- oMalioiiibus cbmniehdelur;
tere dici nos non habere peccatum, iion quia vefe CAP. 129. ~ De iliis qub M affligunt de obilu
-jta est, analheriia sii; Sequiiur cnim, ct adjtingil •-,.•• cliqrorum. .-. - . -
apostqlus : Si autem cohfessi fuefimus peccala no- (Ex epist. Angslas. Iipjipfe, Nejqnq nobiliss. viro
"stra, fidelis est et justus, qui remitlal nb.bis pec- directa, capjle 11.) Nos auiem qui novimus, qui hoe
cata, ei' muridel"hos ab.bimii iniquiiate. Ubi sa\is ,"cfediuius ei dqce.mtis, cohifislari niniiuii; debbfeuii-
apjiarel, hoc non tanlum hiiinililer, sed eliam vera- libus r.on. debemus, ne qiiod apud aliqs.pietalis
x-ker dici : poterai eninr apost.' dicere:: Si dixeii- tenelspeciem, libc jnagishobis ih culpa sit. Nam
nius, nori habemtis peccaui;n, nosipsos exiqUiimis, diffideniisc qnodammqdo gehus est cbnira hbc.quod
«t Jitimililas in nobis non' esi. Sed cum ail: Nos- quistjuepisedicator qti3eritjus:itiam aniaris, dicenie
1009 DECRETORUMLIBRl XX. — LIBER DECIMUS NONUS. 1010
Aposiolo : Noliimus autem vos ignorarc, fralres, de VCAP. 136.— De ilhs qut aream proxhni su' incen-
• deritit. '.'...,
doriiiienlibus ul non conslrisieWihi,-sicut.et caiteri '.:-_.;' / ,t->--,.-:
fraler (Ex PmiiileniiaU Romaito.) Si quis domum vel
qui spemnon liabent.;Hacitaque, charissime, ; cfemiivefit1,'"
ateaiii" "cujusciiiiqtie '"Voitirttafie: igiie
ratione prospecta sludendum liobis esl, ut sicul
subtaia vel intensa:' qmriia: Cf iHlius aiihfei-:
diximus, non de morluis alfligamiir, sed affectuni " ' iesiiUtiii;•' l ''"''''' '-'" ' 'J'~''
vivenlibus impendamus, quibus et pietas a;l uliliia- poetiUeriiiahVagal.
CAP. 137. —' De itiis qtii tibidhiose Wlrecintferiiif'
lem, et sit ad frucium dilectio. jt)csine igilur, clia- - : ' pueltam iiuimiilierciri. ' ',:~.'.%
lissime, mccroreni, et assume spiriialem fructum (Ex eodem.) 3i quis oblreclaverit phella3ai.il'rini-
iselitise, ad ulilitatem sanclae Dei Ecclesise,. seryq- lieris pectiis, vel ttifpiludineni earuni'-': si clerir.us.-
rumque ejus profectum, et vitse luijus qtisecunqne est, qtiinqiie jfllies": si iaicus, tfes 'dies pceniieai.-
sunl spalia, seternis divinisque officiis illttsrrare Mbnacliusvel sacbrdosra ministefio^diviho stispehsi;..
conlende, ut qai insignem le prseslilil, reddat sibi si aliquid tale fecefint,. vigihii dies pcehiteaiit. Scii-:
per saecula clariorem. ptivm est enim : Neque leiigefilis heque obtfccVa-.r
CAP.150. — Deiltis qui sibiipsis volunlarie.mortein- vefilis lurpiludinem feiiiinafurii.' " :'"''"'
''
inferunl. a CAP. 158. — De illis qtivin balneo etim intitieribiU:
• .' selaverinti, .:.'-.
(Ex concilioBraggar., capile 10.)PIaeuil utlii qui
•sibjipsis volunlarie, aulper. ferrum, aut per vene- (Ex Pcenitentiali Theod.) ^Siquis in balheo Cuftte
ntim, aut per praecipilium, aui per suspendium, vel niulieribus se lavare prsesumjiseritv tresdie&posiii»'-
mbdo inferunt nioriem,. riulla prq Ulis in leai, elulteiius non pfsesumatv ;'•- ''
qublibet — De adminhtraiione _tend_focl.i_v,;~ti'
oblaiione commembralio fiat, ncque ciim.Psalmis ad CAP. 139. '- decimw..;:._:,.-- •,.,.;•:, -:._,:.„\<,
sepulltiram eorum cadavera deducantur. Mulii enjm
: (Exeodem.)?.'. quis -xenodocliias panperum- aditii-rr
sibi iioc per ighorantiam iisurparuhl. Similiter et
vel decimas; popiili susceperit,; el si jquis,.
de liis placuil fierl, qui prq suis sceleribus pu- nislrat,
exinde yel suis ssectilaribus lucris sectaiidum aiiqtiM
iiinntu.r. '_
CAP.131. — De eadem re. sjibiraxcril, quasi ;reruin alicnarum inyasor; ,rcus
damnum restitual,,et subcanonicq judiciq .refqrirjc-,:
(Ex.concilio Cabillon., capile 5.) Quicnnque.se
lur, el .agai.iicenilentiam tribus aniiis. ScripUim1est.
pfnpria voluntate, aut' in aquam jaclaveril, aui Talem dispensatorem DoniiniiS;,quseiit,qi)i;H
colluhi ligaverit, aul de arbore prsecipilaverit, anl enim : , ._.-. -,.;>',;..;...-..,.:;„-;,,
ferro percusserit aut cuilibel yolunlarie se niorti sibi de suis—ni.liil usurpet.
_ CAP. 140. Ul feminw m~enslmal(e noii ojferai.t.,-
iradHeril, istius oblaiio non recipialur. ..__.;.
CAP.132.— De.iUis.quiciim irifidelibus cibum stimere (Ex concilio Mvgunt., capile 6.)fMulieres mcnsiriio^
- , prasumpserini. tempore hon offerant, hec sahctiniohialcs1 j-nrs-
- (Ex cohcitio Eliberlan.) Si vero qtiis 'clericus vel. laicsc. Si prsesumpserint;- ifes hebdomadas '"'pceiii—
,.;:•..;;;: .-.;
fidelis cum Judseis cibum sumpserif, plaeuit cum a teanf. ••'-
coinmunione abstineri, ut debeal emendari. GAP.141. — De illis feminis' qiiw anlemuitd.ini iati-
: piinem Ecclesiam inimnl^ etquw iiupscrint Hit'-
GAP.135.—_Deiltis gui aposlalant, el ad idololalriam diebus. ., -j
se converlunt.
esl eliam Cln-i- (Ex Pgeiiiietitiqli Theod.) Mulier qusejtiir•I;-ECT-
(Ex eodetn.) Adjeelum quosdain clesiam arite mundu.m,saiiguii.iein posl.partifni, si
stianos ad apostasiam, quod dici riefas est, trans- inasculuni generai, XXXIII dies, si fqehiinanrLVI...
eunles, et idolorunvcultu, ac sacrificiorum conlami- Si qua aulem prsesumpseritanle.tempiispnefiiii utiit*
iSalioneprofariaios,quqs aChrisiicorpbfeetsanguine,. Ecclesiam intrare , tqt di.e.s in pane-el aqua pcshiit-
qnq diiduin redempti fuerant fenascendo, jiibemus teat, quot Ecclesia carere.debuerat, Qui aiiiem coiit
abscindi : et si resij>iscenles forle aliquando ftieriiit ciibuerit cum ea his diebus,... dccem.
dies.pqehitcat-
ad lamenta conversi, his quandiu viyhrit ageiida in pane et
- el in ullimo fine suo reconciliatib-. aqua.
paenilentia esl
nis gratia tribuenda^. dicente Dqminq j.Nolo. morfein. GAP. 142. — Quod monqclii secularibtispomileiitiaiii_
vival. '.'.:... ....:. .daretwndebegnt,,' .,,,
peccalofis, sed ulconyeriaiur el
'-- CAP.154-— De iadem fe- •: • ; (ExconcilioMogunt,, capijeit.) Liberi, sintmoii.ichi r
ad•dan.dam poeniten.iiam ssecularibus,-
::(Exeodem.).De his qui .aposlalan.t, el raro sead CAE.145..crXf.i pmniientes_anlepemctmnfcmnitcittiam-
Ecclesiam reprsesenlani,; nec quidem , p.oen.i|.en.l,iani ',". ;j ridn xecoiicUiitilur..::,. .-,.,,
agere quaerunl, efpbsteain jnfirmilale arreptrjjej :. (Ex ^gdeik^gpitc _3.) Non reiMncilleninr pceniien-
liint Gommhnibneih, plac.uit nqn dandam eis; comr-: tes ,sl iietessilas non". nisi pqsl peractain
: cpt^erit^
' "
munionem.nisi revejaveriiit" ,,eorqm- rceiaiii; fidemi. pffinilehliam.- ; V. .'' ","...,_''.'_,.
ct egerintfruclus dignis.peeiiilentise. , L . ;; ,.
CiVPr144.— •jP«'M{'f*"--ffMt'-fl*.-<».»/fl^sro7M»».i»«Jif( '
CAP.155. —-De illistqiii Cknsliana mancipia capli- _ necesse esi ul prinmtn tie.livgre invidiw, el avii-
- . .:.--.:j__:._.yvai>eriti!.r;_....•;.';.:;. ,:..: .; rilia,-iiiterr6genlur;- .-•-.:..<: -,.....-.'.^ •;:.... _
.-. (Ex Pmnilentiali T/ieorf.) Si iquisctinqtie hohiihem ' '(Ei: PienUiniiuli 7Vieda.^V!5Saricqtfia^delivorb h\~ -
quolibet ihgenio^isaplivaverit.aut tfansmiseritj;tfcs vidise, el de ira, necnon et de avaritia, ut stipei kusc.,
*Bnbspoeniifeail*-^-: >- 'i---"--- """,';.";.v- digesuim'estj'oritintur.Iiomici(iia,'jecte,:ut;Srbitf.Vi^
loli BURCIIARDI WORMACIENSIS EPISCOPl 1012
•ceiisuimus ae ipso vilio prinium qualiter sacerdo- A\ fiant, sicul in diviiiis legibus censilum csl, et. in ca-
lali jttdicio canonice peiiitus sil corrigendum osten- pitulari dominicocontineitir, el isle sacer .convenihs
dere : ac deinde secundum ordinem vitiorum ita statnit. Sic omnibus nqbis observare placef. I5t si
remediuin subsequalur, quo facilius undecunque iquis juslas mensuras, et jusia poiidera lucri eat;sa
poenitens purgari voluerit, sine dilalione in singulis mutare prsesuinpseril, in pane ct aqua viginli dies
capilulis invcnialur. poeniieat.
CAP.145. — De illis qui soli.Deo peccaia saa confi* CAP. 149. — Demalre quct infantetn suttm jtixla
lenda esse affirmant. ignein postierai, el sua negligenlia mortuus esl.
(Ex eodem.) Quidam Deo splummodo confiieri (Ex concil. Triburi., cui interfuil rex Arnolphus,
debere dicunt peceala, ut Grseci ; quidam vero cap. 14.) Mater si juxla focuni' infantem posueril,
sacerdolibus confitenda esse percensent,. ut lola et alius lihmo aquam- in' caldariam miseiit.eiebul-
sancla Ecclesia. Quqd ulruuique non sine magno lita aqtia hifans siipcrfusus morluus' fiieril, pro
fruclu inlra sanclam fit Ecclesiam, ila duntaxat, negligenlia maler pceniteat,- et ille hbnio secu;-
iit el Deo qui remissqr est peccatorhin; eonfi- ru.s sit.
teamur peccala nostra, et.-boc perfectorum esl, CAP; 150. — De ordinatis si anle vet post ordi"
ct cum David dicamus; : DeJiclum meum cogni^ In nationem in criminalibus peccalis deprehensi fue-
n>i/. . . ,
lum libi feci, et injnstiliam meam non abscondi.
coiifiicbor adversum me (Exconcilio Rilerdensi, cap. 10.) De liis ergovi-
Dixi, injtislilias meas do- sum est nobis conscribi qui sacros oidines habenlr
inino, et lu remisisti impielaiem peccali mei. Sed et ante vel
lamen apostoli iiisliuuio nobis sequcnda est, ut post ordiiiationern coiilaminatos in ca-
crimiriibus se esse profiientnr, in quibus
confitcamur alterutrum peccaia nbsirai et oremiis pilalihus
ut mihi videtur hsec disianlia esse debet, ut lii qui-
pro invicem ut salvemtir. Confessio ilaque quse Deo vel capti fuerint publice in perjurio,-
soli fil, quod justorum est, peccata ptirgat : ea vero dcprehensi
furto, aique fornicatione, el eseteris hiijusmodi. cri^-
>qii:c saeerdoti fit, dbcet qtial ler ipsa puTgeiitur minibus, secundum sacrdrum canonum insiiliita a
peccaia. Deus namqiie salulis el sanitatisaiictor, et
•largitor, plerumque hanc gradu proprio deponanlur : lijuia scandaliim esl po-
praebel suae poleiili»- invi- pulo Dci, tales pcrsonas super se positas liabere,
sibili admhiistrationc, plerumque medicorum opera- ultra moditm vilibsas consial esse. Nempe
tione, qiias
iiide deirahuhlur homines a sacrificio Dei,.sictil
CAP. liff^— De illis qiti accipiunt pceniieiiiiam, el filiis Heli peccanlibus fecisse lcgunuir, cl
pitts desiclerant tempom constiiuti expletioiwin, quondam
qnam peccuti remissioncm. |n vebelles liihc atq.ue cDntrarii. existentes,. eoruin
(Ex Pmniunliali Bedw presbyleri.) Multi, quod pravis exeihpli quotidie pejores fiunt : qtii- autem
nqa sine dolore dicendum esl, in poeiiilentia, non de proedictis viris per occuliam confessionem' maia
tain pcecati remissioncm, quam teniporis consliiuti a se absconse commissa coram oculis Dej, prsc-'
expectani expletionem, et si carnitim et vini, usus seiite.etiam sacerdoie, quieis indiciurtis est poe-
eis inlerdictiis esl, mulala non voluntate, sed ej'us- nitenliam, conlitentur, el semeiipsos graviter deli-
dem cibi aut potiis pcrceplione, in lantum deliciis qtiisse accusanl,,si veraciter poeniiuerint, ef se per
suis indul0enl, utdeliciosius his interdictis,. aliovuni jejunia, et eleemosirias, vigiliasque alqtie'-sacr.s
ciborum vel poiionum appeiiiu vivere cognoscaniur. orationes cum lacry.mis purgare certaverint, his
Spirilalis aulem iibstinentia,- quse in poenitentibus- eliain gva.du servalo spes venise de .misericordia Dei
potissrmum vigere debet, qiiorunidam eibornm ac promitienda est, qui omnes homines vult salvos
potiomim percepliones et desiderium fugere debet.- fleri, el ad agnitionem veriiaiis pervenire : neqiie
-Ille inquain, ille magis parcimqnisc servire censeh- yull morlem. peccatoris, sed ul converlalur ,. el
dus cst,- qni sibi non solum quarUmdam rerum per- \ivat.
«eptiones, scd deleelaliones cofporis penitus iiiier- CAP. 151. — pe.viris ordinalis, quorum occulia pec-
dicit. rj caia sitrit,
(Ex concil, Toielan.) De viris ordinalis qtiorum oc-
CAP.147. — Quod secuiidum canonum et pamiienlia-
lium slaluta pmnitetuiw dandw sint. «ullapeccala sunl.nec manifesle ab aliquoarguipos:
Cum omnia siitit, si saliibrilercompuncti pro peccaiissuisconfes-
(Exconcil. Mogunl.,'cup. 20.) igitirr sionem episeopo sive presbylerb qcctille facitint, bo-
consilia canoiium qu:e recipiunlur, sint a saccrdq-
ntnn mihi videlur, ut secunduni id quod sibidecreium
tibus Iegenda et intelligeuda, et per easiteis viven-
fueril ab episcopo, sive presbytcro, pqeiiiteniiain
dum et prsedicanduin, necessavitnii duximus, ut ea
agant, non Irepide, hec larde, sed ferventer et so-
quaa ad fidein pertinent, el ubi de extii'pandi.s viiiis,
e,i planlandis virtutibus scribitnr, hoc ab eis crebro Iicite, ac sie se veniam peccalorum a doni.inp.percc-
pltiros, etgradum se retenluros confidanl.
legatur, cl bene intelligauir, et in populo.prsedi- CAP.152. — De ilia femina quw menslruosvm suttm
ccluv. , -. . , sanguincm, el semen viri sriij et ieslant hominii
(;AP. 148. — Ut nullus injustas mensitras, ,et pon- combusserit, et hac-omnia viro suo ad polaudum
dera injusla, el a civibus non collaudalq, lucri dederil. - .''
causa daie prwsumat. . (Ex codem,capilc il.) __)ahis etiam S'.iperqu'bus
(Ex eodem, cap. 21.) Ul mensurse e.t pondera justa interrogasti. hoc esi, de illa femina. a«a! itiCiiftrutini
1013 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER VlCESiMUS. iOU
suum sanguiiifm inimiscttit cibo'vel potui, cf "dedil '}Lannos poehiteat, et nunquam mutet, nisi Hia domi-
viro suo ut comedereL,,ei:dc illa quse seracn viri stii • nica. Mtilier aiitem paupefcuia si fecerii pro difficul-
5:i poiu bibit, el deea quse lestam liominis conibussit taie niilriendi, seplem annos pceniteai.
igni, et virosuo dedil pro infirmilale vitanda, quali CAP.157. — De illis qui in dominico die mtpserini.,
poenileniia sint pleciendse, ut nobis videlur,: tali sen-
itn-ia suntferienda?, sicut magi et arioli: quiif ma- (Exconcilio Triburiensi, capiie 51.) Si qtiis riopse-
rit die dominico, pclat a. Deo indulgentiam, et q»a-
gicam ariem exercuisse noscuntiir. Nam de his qui luor dies pceriiteat.
iiiagieam arlem exercuisse noscnntiir, ct qui augiim r
CAP.158. — De illia-qui confessa iterant.
aiiendunv, el diyinationes observant, Theodovi ar-
constitutioiies. liabe- (Ex concilid Toiel.) Ea quse frequenli praevaricar
cbiespiscopi gentis Anglofum
in est: immolat dseinohiis tione iteranlur, frequenti cl senlentia condem-
mus, qnibus scriptum Qui *.
in miiiimis,..unoanno pceniteat, qui vcroin inagnis,.' naniur. .,".•
dccem annos poenileat. CAP. 159. — De pmnilenlia fidelium, nt confessig
eorum non publice fictt, sed privatim.
CAP.153.—- Uinulhis alins pmsumal pmnilentiam
dare, vel confessionem audire, nisi episcopus aut (Exepisl. Lednis'pdpw, capite%)ll\nm eliam contra
presbyler. , 3 aposiolicam regulam praesumpiioncm quam nupcr
(Ex Pcenileniiali Romano.) Sicut enim sacrificium agnovi a quibusdam iiliclta usurpatione cqniilli,
ofTerrcnon debent nisi episcojii et presbyteri, qtiibtis modis omnibus constituo submbveri j-de poeiilteiitia
clavcs regni coelestis traditse sufit: sic nec poeniten- scilicet, quse. a fidelibus posiulalur : ne de singnlo-
t'nm judicia aiii usurpare debenl. rom peceaiorum genere, libellis sciipla pTofessio
CAP.151. — Deeadam re. . •
publice reciletur. Conscientiarum siiffjeiat soi:s
(£*«brfi?m,)Siautem necessitasevenerit.el presJiy- sacevdolibus indicari confessione secreia. Quairiyis
ler non fuerit prsesens, diaconus suscipiat poeniten- enim pleniludo fulei videatUr essc laiidabilis^ qtisu
iem ad sanclam communionem. propter Dei tiinorem apud horiiiues erubesecre non
CAP. 155. — De temporibus quibus se coniinere de- verealur _. lainenqitia- noniomniiim hujtismosiistiiit
bearit conjugati ab tixoribus. .
concilio In tribus jieccala, ut ea qui poenitentiam posciral, nbn ti-
(Ex Eliberta.) qtiadragesimis .meant amovealur improiiabilis consue-
publicare,
anni, et in dic dominico, et in qharta feria, efin ne multi a poenitentiae remediis arceanttif;
scxta feria, conjugales contiriere se debent, nec illis tudo,
dum aut erubescunt , aut. meluunt inimicis scis
ciebus copulari, qtiandiu ^favata fuerit u.xor, id est,
facla reservari, qitibus possint leguiii cohslittUione
a;qtio die filius in ulero inoium fecerit, usqiie ad *-*percelli. Sufficil enim iila confessio qitse pfimum
partuin, a pivtti post,' XXXIH dit-s si filius esl, si DomiTioferttir, lunc eliam sacerdoti qtii pro delieiis
auiern filia, post LVI. .. uccedit : iunc enim pliircs
CAP. 156; — De femina quce sponle filium suum poenilenlium precalor
occiderit. •ad poeniteniiam poterunt jirovocari , si populiauri-
Si mj.ter filiumsuum sponie occideril, quindeeim bus non pnblicelur conscfciitia coiifiteiitis.
FINIS LIBBJ NONl DECIMI.
INBEX GAcPITULORUM LIBRI VICESIMI.
Cir. I. Qnod animse htimanse inler caelcras cfeaiu>- 1L Quod omnes liomines in prsevaWcalioiieAdser.a--
ras ab iniiio non sinl cvealse. lurafem possibilitatem perdidissent.
2. Quod duaeanimse noui sini in. uno liomine, ul qiif-. 12. De eadem re.
dain ditunt, sed una lanlum,: 13.- Quod lioino sic posilus sit in paradiso, si bber
,5. Quqd solus homo habeat animam subslaniivarii. D diens permaneret, quandoque ad coelestem pa-
i. Ul pecudum animse cuni carnis morte fmiantur. iriam, siiie carnis morle trarisirel.
. S. Qiiod anima liumana non cmn carne moriatur. ' 14..Quod hos carnales-iiiltiijus exiliiicaecitaie nati,
(I. Q:iod homo constefduabus subslantiis. pueroin carcere nalOf ef nutrito Comparehiur.
7. Quod spiritus non tertiussit. in subslantia- homt- 15. Qtiod nullus per semelipsum bonus fieri possii^
nis, ut quidam affirmant. 16. De eadem' re...
":'"
8. Quod Deus sjcut ex nihilobona facere poluit, ila 17. Deeadem rc.
cum voluii per incarnationis suse mysierium,etiam "18. Quod gralia divina nori soluni pccc.ila dimiUal,
• perdiia bona reparavit. sed ctram adjtivet nc committanlur.
0. Quod Deus ires vitales sjiirilus crearet.uriuin qtii 19. Quod prsedeslinfllio Dei ita sit ordiiiata, iil ea
• nociva quse prscdeslinala sun! elcclorum precibus
earne ncn iegerelur, aliiim qui carne tegevetur,
sed hbii cuni carne moreretur : lerlium qui carnc solvi queant.
tegeretur, el cum carne morereiiir. '20. Item deprsedesiinalibhc.
.-M);;Quqd.Iiomb ih.prima.confliiiorie sua libero? ar- 2.1...Dc Dei prscvidciuia, simul bl pi;oviileni.i:u.
k' '"•'%"'"'
biujo donaUis sil.;-
1015 BURCHARDI WORMACIENSISEPISCOPI 1016
22. Quod divina seterniias, nec luisse, nec futur.um A; miserofum : jusths autem, et ideb non sedetuf
esse haheal. in perpeluum ab iniquorum ultione.:
25. Quod cuncla quscliominibiis fiuiil, absque Qmni- ;65, Dehoc si anle reslituiipiiem cprporum animae
poientis occulto consilio, non veqianl. jusiqrqm in coelum rapiantur.
24; De eadem re. '
.66. Qtiod jusii in die judicii aniniarum simul, 'et
25. Quod Deus singulis dies suos prsefigat, ut minui, coiporuin gloria Isclabunlur. >'''
necaugeri possinl. 67. De boc si boni bonos in regno, ycl si nvali
26. Qnod Deus nostra peccata dissimulet. malos in supplicio agnoscant, _''• ''
27. Quod Deus cuncla disponat, et cohsideret vmi- .68, De hqcsi ignis purgatorius credendus sit, qtii "
yersorum finem. posfmorlem animas a peccatisexpurget.
28. 29, 50, 31, 32, 35, 54, 55, 36, 37, 58, 59. liem 69. Qiiqd unus sil gehennse ignis, sed nonunomodo
^de prsedesiinatione. omnes cruciet.
40. De crealione angelorum. 70. Quot genera si.nt oblationis pro dcfunctis fa-
41. Qiiod nihilsit incorporeum e.t invisibilef prseter cienda?
soiumDeum. i. 71. Cur sanclorum animse prq pcccatoribus non
42. Quod omnis creatura sit corporea, "" orent, quando eos in
igne setcvno ardeic pio-
43. Quqd omnes inlelleetnales naturse immprialqs , spexevint.
sint. 72. Quotl duobiis modis vita dicaluv, dtiobus etiam
44. Qtiod apostalse angeli ante ruiriam liberuni arbK mors intelligalur.
trium liabeant. ...'.""'• 73. Quod electi, seu feprobi ad Ioca cqmmunia
45. Cur angelqrum spirilus- irreniissibiiiter jieeca-' dedticantur in tormcniis. •
.rent, eum carnis cqmmixtione no.n lenerentur. 74. Dehoc quod ih domo Dei nmltae mansiones
46. Qtibd angeli cuslodes hoininibus prsepqnanturi- sint.
47. Quod singuJis hominibus singuli angeli deniiir 75. Qiiod illum qtiem semel culpa ad pcetiampeitrsi-
custodes. hif, misericordia ulleiius ad veniam non rcducat.
48r Quod dexteva Dei sit angelorum pars eleola, 76. Quod Deus dicatur zelans, dicamr iralus.dicatur
siriistra auiem ejus, pavs angelqrum roprqba. pceriiteiis, (licatur misericors, dicalur prxscius.
49. Quodimmundi spiritus in hoc coeli, ternsqjie 77. C«r Dens suoselecios sic permitlat mori, ut non
medio vagentuf. in vita illorum oslcndal, cnjus sanctitatis sinl.
f>0. De hoc si pax in sublimibus relinealuf. _, 18. Quqd misefis mors fiat sine morte.
51. Quqd diaboli voluntas semper sit iniqua, pqte- 79. Quod in inferno peccaibribus ad consolaiioiiei»
sias autem ejus nunquam injusra. ignis non luceal, sed ut magis torqueat.
52. Quodqualtiormodisloquatur Deus ad diaboltim, 80. De eadem ro.
et iribus modis diabolus ad Dettm. 81. Quod liumana anima ila ininiortalis sit, utet
53. Quod non sit palma Viclorise, sine labore cevta- mori possit, et non possit.
minis. 82. Quod cofporeus sil ignis gehennse, et nbn in<H-
54. De ereatura, el nalura, et minislerio angelorum,- gealalia maieria, nisi reprobqrum crucialu.
el de easu apostaiarum angelofum.- , 85< Cuf ariiiria in cbrpore manens,- el egrediens
53. Quod supernorum civium numerus, et firiinis ' vidfifi non possit.
sil, etinfinitus;. 84. Ut nullus dubilare debbat ea esse rrivisibiliar
56. Quod onihis culpa anle dij5.ce.ssum oblalionis mu- qiise Deo invisibili subministfaht.
nere solvatur. 85, Quod nulla visibifia videri, yel cogriosci pDS-
57. Quod sacra oblalio posl morlem animabus prq- sirii, nisi per invisibilra.
desse possint, st non sunl culpsciiidissqlubiles. . 86. Quod iiicorporeus spirilus in inferno a cov-
58. Quod bealius sit quemquam liberum hinc exire, j) , poreo igne affligaUir.
quain post irtprlem libertatem qusercre. 87, (iuod iricorpbreus spiritus vivificare possit, ct
59. Quod riullus debeat rogareprq peccalo, quodesl ibi teneri, ubi a corporeo igne cfuciatur.
ad mqrlein. , 88, De apbstalis spiiilibus "quodincorporci'cre^
'
60. Ut omnes aiiimse elecioruin cfedendse siu.t eSse dehdi sint. ;"'."' ; .; / ;-"
in coelo, el iniqiiorum animse in infevpo. ; 89. Quod gehennae ignis Cqrpqreits esse creden-
01. Quod sicut fin.is non est gaudio bqnorum, s|c dus sit. ''.''.•, '• ''
linis non esl tormeiitis malorum. 90. De hoc quod scribiturrDeiini iiqmq.^idit unqti^ni,
€2. Quod ita non sit, ul qnidam affirmant, quqd el qnaliiqr illud inlelligendiini sit.
Deus ob hoc minaiussit seternam poenampescan- 91.. D.e dqplici pcen.adafflriaiorqm. '
tibus, ut corrigeret a malis. 92. De poenis impiorqm. /
63. Cur peccala quse ctim fine pefpelrala snril, 93. De Aiitichvistq,
sine finp puniantur. 94. Quod antediemjudicii, eiiam eiecti casurisint'
•54. Qimd petis pios sil, et non pascalur crnciafa iuadveniuAriticbristi.,: ; .;•- ;- ; ;; '• ;>: -;::
95. De Anliehrisio. - •---.. -'_.
1017 DECRETORUM LIBRI XX. — LIBER VICESIMUS. 1014
96. Ilem de Antichristo, i: ,^;:.J .:,._::, „ ^ ,iOS.Quod Dbus.ad jii.d.iciiim veiiial ad feriendnijV;-
97.7 Qnqd in novissimis omnes Jsraeiiiic per prsediea- , videns, et ad salyandum non videns.
"
lionero Heliae cqiiverli deboaiit. . 108. Qubd i.h dibjudiciidubqrdihes ih quaiuqf iii-
38. De hqe cur jnhacvita ssep.iusjboiiis male -sii, yidahlur." ."'-:?:;
et malis bene, ;-.. -;;.,- .- 107. Qubd lib.ev.viise sit ipsa visio advenieiiiis judi* ;
99. .Quod etiam omnes infidelesresurgere debeanlad cis : quia quicquid quis fecerat, ipso visb staiiiii
tormcnla, non ad judicium. - inlclligei. -"""".•',:'-.**'•
100. Quqd onnies homines resurgere debeant. 108. De gloria sanelorum post jiidieium....
10.1. Deeadenije.. 109. Quod finilo judicio incipiat csse sscculum rto-
102. Quod angeli apqstatsB, et impii liom.ihes post vum, elc. . ',_' . ."''. '-''
lornienla.quasi supjiliciis expurgati, non juslorum 110. Contra eos qui dicnnl, si posl faclum judiciutn
socielaiifloiieiur. *. '•- erit coiiflagratio.mundi, ubi lunc *sse polueriht
103. Quoii resurreclio fieri debeat i.n selaie per- sancli, quj non coniiiigsnlur flamma iiicendii/.
fccloe juyenlylis, quse profectu |ion indigeat. ,
104. Qiiod dislrictus judex ad judicium-vehjens pec- Iridiciscapilutorumfiiiis.
catoreiii yideal,. ul ferial,;noo ulsalvet. ;
BURCHARDI
ECGLESI^ WGRMACIENSIS EPISGOPI
DECRETORUM LIBER YIGESIMUS
DECONTEMPLAflONE:
ARCUMEiSTUM LIBRI. B djsponat, babens in se liberlatem arbitrii, nl in siua
'
Liber fcic Speculaior vocaiur. Speculalnr eninvde subslaiilia eligaf cQgilaiiqneriiqiiamyiili, '_- .'
pfo-'identia el praedcsliiialione divina. ef de advehlu , CAP. ,5.>-; Quod solits homg Itabeat 'flnimurii.i.
inticbrisii, de ejtis operibus, de resurreciioiio, de :.;...,.;. substaniiva.m.. ,':,:....'
iie judicii, de infevnalibus poenis, de felicitaie per- (ldem.) Solum hominem crediintis liabere animasn;
petua; viise. subsianiiyam, ex qua corpus.vivit.cl ratioriem siiain,
CAP. I.— Quod animte litimaricvinler cwleras crea- ei iiigenia vivaciier lenei. Neque cum cprpofe nib-
luras ab inilio.non sint creqlw, ..", ritur, sicut Arabs asserit, neqtie posl modicnm itiV
(August.dieit.) Ariimas hominiini non csse dicimus tervalltim, sicut Zenon :quia siibstanlialiler viyk;•':
ad inilio inlev cseteras inlelleciuales liaturas, ncc CAP. 4."— Uipecudmii animm cttmcarnistnorie.'
semel ereatas, utOrigenes fingil: neqiie cum corpo- finiuitlur. --:'' .-".•.:.:::
~
ribusper cqitiimseminari, sicut.Luciferiani et Cy>, (Idetn.)'.Kccudumanim.se non siiiilsiibslanti^e.scd
rilliiSj.el aliqui Laiiitorum proesumenl.es affirmanl-, cuni ipsa cariiis vivaciiaie nascunliir, et ciim carhis
qitasi nalurst eonsequehlia seryienle.:.: sed -dioiirius ihbrte fihiuhiuf; Ei idebiieC ratioiie vegiiiiiiiy:,'siciit
corptts tahUim per. conjtigii; cqpulam seminari, Dei, Plalo el Alexahiiei putanl: "
sed ad omnia naturseiri-;
-
vsro judicio eoagularj in vulvarel fingl, alquc fuvr C cilainenla•duciiiilhr, : .: :
: — 'Quod ariiiiia Itumatia nonciim iarrieitio-
«iari. Formalo jam cqrpovCi animaincreavi, et iii- CAP. 5.
'-_' _-'_: __. , riatur,
fundi, ul vivat in ulero.liomo ex anima constans, ei i. Anima lmmana non cum carne «loriliir;
vivus ex ulero, plenus sulijr (Idem.).
cofpore, egredialurque
siantia. Creatiqnenj yero animse, solqm crea^orein quia non carhisj ut siiperius diximus, semen esi,,;sed
Jnyenloris Dei indiciq corpore, dicimuseain
ommiim Jiosse. .:.:.;;;:,; , ; .,,.... ,.,,..,-,'__. fqvmalo ef
€*p. 2. -TTQtted;diice,atiimcDngn sinlin nnqhqmine, creari, infundi,-ut yivat hbnib iritus in aicro; bi
ul quidgm, dicunised una lunlum. sic nativilate pfqcedatin jnundqi . ;, '.,.;.•,..-?^
(Auguit.) Nqn duasahinias esse dicimus iri unq •
kqmine, sicut guida.n\ J»cq,b| et alii Syrbrum dis- (Idem.) Duabus substahliis eonstalrlvqjnqi.aniiiia
=tanlum et carne; Anima cum ralione sua,.et eaviie
pulatores scribiint, ut una aninia siide qua aniine-
lur cqrpus, ej. iminixta sit saqghihi, et altera spiri- ciim sensibussiiis, id; estvyisu, aiiditii, gpstu, qdq-
lalis^qusi raliquein mini.s.lreti":.sed dictmus uiiain raliv ei:taciu,;Quos;tainen sensns absque animae
frss.e ea">de.raque ammamin homiiie, qiiib et cbrpts ^ocietate rion jnovet caro i. aniina yero et siiic.cariie
*:'? societaie viyifiect, Ci, senletip*a"m siia^ ialioiib 4'aUonem;su:am iniegramlenet.'-.., -,'{.vT;; ___•j,_-..
1029 DECRETOBWi LIBM XX. — LlDEftJVlCESlIlDS, . 4050
utnbii esset ociosa Dei boniias, scd haberel in qui- A C.VP.47.— Qnott sirigulis liominipus, siriguti qiigeli
bus per mulla anle spacia boniiaiem suam osien- 'V deiiiui'hustodes:- •'-'. -'-
derel: ei •ila liic visibilis niiindiis ex llis quse, (Ex dictis cujttsdam in Vi/riiPfl/n(m.)AbbasPauIus
creaia ftierant, factus esi, et ornatus. siniplex-habebal gratiam' ut ihgredieiiies in Eccle-
CAP.41. — Qugd tiiliil sif incorporcum, et invisibile, siani senes aspiceret: el ex ipsa facie eorttm unius-
. prwtersoliitnDeiim: '. eujusque cogilaliqnes, sjve malae esseni, sehtoiioB
Qdetn.) Nihil incorporeum, el invisibile in nalura sentirei, Cum efgb veiiisset ad>,Ecclesiahi;Jetihgfe-
credeniium,.iiisi solumDeum. Qhi ideo incorpqreus derenlursehes, vidil eos clara facie, el Iselb animo
cfeditur: qnia-ubique esl,: ei oriinia impletr atque ingredi, et angelos eorum cum gaudio pariter cuni
conslvirigil. Ideo invisibilis omnibus creaturis est, ipsis. Unum autem higrum et nebuiosum habenlem
qitia ihcbfporeiis esl. corpus, eldsembnes liinc, alqueinde tralientesehm,
i 6«p. &%-+ QuOdgmnis creamra sit corporea. euni admisso freno in nanbus, et- angelum sanctum
(Ii(erii.)C.realtiraoinnis corpbrear angeli, ef omnes ejiisde longe seqiiehtehiftfislem. BealusergbPauItis
ccelesles virlui.es corporex, licet non earne subsi- coepil Hereamarissimei et pectus suum; lundere,
stant. Ideo autem corporeas esse credimus inlel-. . sedens ante Ecelesiam propler eum quein talem vi-
lectuales naiuras, quoniam localiter circunscribun- D deral- -Oiinies- aniem alii senes .videnles- ennr sic
. tur, sicul el anima humana, quse carne ciauditur,. flentem, coejierunl eum rogare, ut si quid in illis.
efdsembiies qui stibsiintia arigelicse naluisB sunt. viJissel, tum ^is iiigredefeiur incongregatibnehr.
CAP. 43. — Quod omnes iniei'ectuaki> nutmw Ille atitem noluil ingredi, sed semper ilebal propter
iiiiritonales sini. ciiui qticm sic viderat. Post paululum autem, cnm
(Idem.) Immortales esse credimus iniclleciualcs absoluta congregaiio discederetr ilerum omnium
naluras, quse carne carent,nec liabent """ quod cadat, -yiilius circiinspiciebat, si tales egrederenlur, quales
...ut resurrectione egeal post ruinain. suni. El vidil iilum quem antea viderat ni-
ingrcssi
€lf.: 44.~~_• Qitgslaposlatw angeliqnlc ruinam libe- E de Ecelesia clara facie,
rum atbilriupihii^eretii. ':.: .'.._; •- gruin-el nebulosuinegressuni
1eil!dsshiqhesde-longe sequentes
in suis ^ci cahdidoeorpbfel
(Greg. Mjorgtibus^ Cnaquseque eniin res
quasi (otpassibus ad aliud tendii, quot nwabiliiatis cinn, sanclum autem angelum ejus prope eum,
suse molibus subjacel. Sola autem nalura incompre- IiilaFcm,;et gaudenlem super. eum nimis..
liensibilis abstaiusuo nescit moveri quaeab eoquod GAP. 48.— Quod dextera Dei, sitpars angelorum-
semper idem esl, nescit inimutari. Nam si angelo- eiecia, sinistra auiem ejus, pars angelorutn re-
runitsiibsliirilia iinmiilabiHiaSs 'motti fuissei Ab au*-:;; proba.
ctore condila, nequaqiiam a; beaiitudinis suse arce ^ (;G«3. instiis Moralibus dkit:) Quid est ergq quod
ceeidis-sel. Mire auieni omnipotens Deus. naiuram e.vei"ciiuscoeli a dextrjs,. et sinistris ejus stare jjer-
summorum spirituum bonam, sed niulabilem coiidir hibeluv? Deus euim qui ila esl iiUraoninia,.ut eiian»
dit : ut et qui permanere hollenl, ruerehl,. el qiii in sil extra omnia, nec dexiera, nec sinislra concludi-
conditione persislerenl, lanio iri ea jain dignus, lur, sed dexlera Dei angelorum pars elecia : siiiislra
q-uanlo et ex arbiirio starCnt: el eo mujoris aptid auteui Dei,, pars angelorum reproba. designa ui>
Deum merili fierent; qub nWialiililatis siiseiriotum, Non enim miriistrant, solummqdb boni qui atljuveni,
voluntaiis slalione fixissent. sed eiiam alii qui repfobent, idesi, non soltim-qui
CAV.45. — Cur angelorum spirihts irremissibiliier a eulpaTedeunles subleveht, sed etiam qui redire
peccaverunt: nolenles gravent. Nec qtiod ceeli. exercitus, dicitur
(Exeisdem.) Angelorum spiriiiis idcirco irremissi- angelorum pars rejiroba in eo inteliigrposse .perhi-
biliter peccayerunl: quia lanio robnslius slare po- beiur. Quas enim suspendi in aere iiovimus, aves
tcvanl, .quantoeos-carnis amixlio non lcnebal. Homo coeli nomiiiamtis. Et de iisdem spiritibns. Paulus,
vero idcirco posl culpam vcniam meriiil, qtiia per dicii : Conira spirilalia nequitise in ccelcsiibus.
cavnale.corpus.aljqiijil quo semetipso niinor essei, U | Quorum caput enuncians, ait : Secundum prindr
accepit. Unde apud resp.eclum judieemargumentiim peni aeris bujus: A dbxtra ergo Dei et sinistra an^ .
pietalis-est-haic eadem.infirjhiias cavnis. - gelorum exefcilus slal : quia etvolunliis eleclorum
C AP,46.-—: Quod angeli custodes ihtmiihibus prxpo- spiritiium, divinse:pietati eoiieordat,.et reprolioriim
-; •' i . _.Jtqntur.,.,: ., , ,..; •'. sensussutemaiiiia3servienS-,judiciodistriclionis,ejus:
, (Greg. in mis Moralibns dicit:) Quja. vero aiigeli opteniperat. Undeet moxfallax spiritibusinmedium
honiinibus prsesini, pev:prqpheiani leslawv angelus, prosiluisse describiiur,per qiieirtAliabrex exigentibus
dicens :. Princeps regni. Persarum resliiil mihi. suis meritis decipiatur. Neque eniin fas est credere,
Quodvero angeli a.superioruni; angelqrum polesla- boimm spirilum fallaeise deservire voluissCjut dice-
; libus ret: Egrediar, et ero mendax spirilus ih ore omriium
dispenseritnr,,"Zachav;ias perhibet propheta,
qiii ait: Ecceangelus. qui, •Jqqjiebatiivjn me, egre- pioplietafum ejus. Sed qiwaAcliab rex peccaiis prse.- :
diebatur, el aiigelus alius egrediebaliir in occursum cedeiitibus dighus erai, ut tali dfebuisset deceptiqiie.,
ejns, et dixil ad eum..: Currej.lqqiieread puerum damnavi, qualehhs qui ssepevqlens ceciderat ciilpai,
islum , dicens : Abs^que niuro babjtabjlur Hieru- quandoque nolens. caperetur ad pqenam ..."ocglili*..
s«Jem. '"' '-
,jii5iiiia. liceniia""malignis spirilus dalur, "irt qnoi.
1.21 DECBKTORUMLIBBl XX. — LIBEB VICESIMUS; 1022
regeneraiionis, slatiai prisliiise liberlalis Chrisii /Vquae bic scire per experimcnlum non possumtis.
Domini reformassel advenlum. Quoiqbof ergo iitinc Spiviium sanctum lisereditatis
CAP.13. — Quod hoino s:l sic posilus in paradiso, si lioslrse pignus accepimus: de viia invisibilium nbh:
obediens permanerel, qnaiidoque ad cwlestem pa- diiBitemus. Qtiisquis aiiterh iti IiaCcredulitateadliuc
. tiiamsine cartis inorle iransiret. solidus non est, debef proctil-diibio majoruin diclis
(Greg.insuisMoral. dicit:) Ad hoc inparadisohomo pvsebere fidem, eisqne jam per SpiritumsaticlUm
positus fnerat, til si se ad condiloris stii ohedien- iuvisibilinm experiinenliim liabeiitibirs credere :
liam vinculis ehsrilalis aslringeret, ad cceleslem siullus pueir est si matreih ideo sestimei de
qnia
angelorum patriam, quaiuloque sine carnis morte luee mentiri, quia ipse nihil aiiud quam tenebras
transirel. Sic namqiie immorlalis esl condiius, ut carceris -'
tamen si peccaret, et mori posset: el sic mortalis agnovit.
CAP.13. — Quod nuilus per semelipsum ' borim fieri
cst conditus, ul si non peccarel, etiam non niorr ' possit. ,
posset: aique ex merilo liberi arbitrii beatitiidinem (Ex decre, Cmlesii. papw.) Neminem"esse per se-
illius regionis altingeret, ih qua vel peccare-,: vel meiipsum barium, nisi participationcm stii ille do-
riiori non posset. Ubi igilur posl redemplionis lem- het, qui soltis esl bonus. Nnnquid nos de eornm
pus, earnis morte inlerposila elecli iranseinu, illuc' B post bsec rectum' meiilibus sestimemus, qui sibi se
procui dubio parentes pvimi si iii condilionis snue piifant deberi qtiod boni sunl, nec illum conside-
siatu perstiiissent, etiam sine morte eorpbrunv r.int, CHJ'IIS quolidie graliam consequanluiv qui sine
iransferri poluissenU illo lanlum seasseqni posseconfidtinl?
CAP. 14. — Quod nos earnales in hujns exiiii ccvc:* CAP. 16. — De eadem re: :
laie nali, puero in careere nalo, et nulrilo.com-
paremur. {Ex decret. ejitsdem.) Nemiiicm etiam liapiismalis
(Ex dialogo ,Gm;,) Poslquam de paradisi gaudiis gratia renovalum, idoneuni esse ad superandasilia-
culpa exigente pulsi.is cst primus lniiuani generis liql.iinsidias, et ad evincendas carnisconcupiscenlias,
parens, in liiijus-exilii alque csec.ilalis, quam pali- i.isi per quotidianum adjtiiorium Dei. perseveraritiam
mtir ertimnam venil : quia peccato extra seme.l- boiiaeconversationis acceperil. Nam quamvis liomi-
ipsum ftisus, jam illa calestis patrise gaudia, qu;e ncm redimeret a prseteriiisille peccatis, lanien sciens
prius contemplabaiur, videre non poluit. Homo fiertim posse pcccare-, ad reparalionem sibi qiremad-
quippe in paradiso assueveral verbisDei perfrui, e.l modum posset illum et post ista corrigere, niurta ser-
bealorum angelorum spiritibus cordis mundicia, et vav.il. Quoiidiana prseslal iile remedia. Qtiibus riisi
celsitudine visiqnis inleresse , sed postquam huc freti confisique nitamtir, nuliatenus bumanos vincere
cecidil, ab illo, quo implebalur, mentis lumine re- '' poierimus enores. Necesse esl enim ut quo auiitian-
cessit. Ex ctijus videlicet carne nos in Iiujtis exilii tevincimuS, eo iterum non adjuvanle vincamur.
csecitaie naii, audimus quidem essc coelestem pa- CAP. 17. —- De eadem re.
triam, audimus ejus cives atigelos Dei, audimus (Ex decret. ejusdem.) Qubd ila Deus iu cordibus
eorumdem angelorum socios spiriius justoriim per- liomiiium atque in ipso libero operelur afbitiio, tit
feciorum, sed carnales qttique : quia ilia invisibilia sancta cogilalio, pium consiliuni, omnisque mqtus
scire non valenl per experimenium, dubilanl ulrtim bo.nsevolunlaiis ex Deo sit :. quia pev illum aliquid
ne sit quod corporalibus oculis non videut. Quse boni possumus, sine quo nihil possunuis. Ad hanc
niinirum dubietas primo parenli nostro esse no» nos pvofessionem idem doclnv insiituit. Qui eumad
jtoluil: quia exclusus a pavadisi gaudiis, Iioc quod toiius ovbis episcopos de^ivinse graiise opilulalionc
amisit, quoniam vidii, recolebat. Hi aulem senlire loqueretur. Quod ergo, aii, lempus iiilervenit, qno
vel recolere atidita non possimt: qtiia corum nul- n.onej'us egeamusaitxilio? In omnibus igiiur aciibus
liim sicitt ille sallem de prseterito cxperimentum causi.sqne, cogilationibus, molibus, adjulor et pro-
teneni. Ac si enim prsegiians mulier miliaiur in teclor orandus esl. Superbum eslenini, ht qiiicquam
carcerem,- ibique puerum pariat, q.ui natus puer in p sibi humana nalura prsesumal, clamante Aposlolo :
carcere iiutriatur et crescal, cni si foriasse mater Non esl nobis roliuctniip adversus carnem et san-
quse eum genuii, solem, lunam, sleilas, niontes et guineni, sed conira principes et poleslales.aeris liu-
campos, voiantes aves, currentes equos nominet, jiis, conlra spivitalia nequilise in coeleslibiis. El si-
ille vero qui esl in carcere nalus et- nuiritiis, nihil cut ipse ilerumdicit : lnfelix ego homo, quis meli-
aliud qnani leriebras.carcCris sciat, et hsec quideni berabii de corpore morlis bujus ? Gratia Dei per
esse atidial, sedquia ea per experimentum nou nq- Jesum ChrJslum Dominum nostrum. Et iierum :
vit, veraciier esse diffldat, ila in bacexilii sui caeci- .Graiia Dei sum id quod sum et gratia ejtis in nie
•tate viaii homincs, dum esse siinima el iirvisihiJia vacuanon ftiit, setl plus illis omnibus laboravi :Non
andiunt, diffiduiil an vera sinl : qiiia sola hsec.in *go aulem, sed gratia Dei mecum.
q-iibtis nali suni, itifnna et visibilia novevunl. Unde CAP.18. — Quod gralia divina non solum peccata
f.icliim est «l ipse invisibilium et visibilium crea- < dimiliat, sed etiam adjupei ne commiltaniur.
lor, nd hiimani generis redemplionem unigeiiiltis (Greggr. in suis Moral. dicil:) Quod gratia Dei nqn
patris .veiiirft-, et Spiritum sanclum ad corda nosira soluni peccaia dimiliat, sed eiiam .adjuvefne cpm-
•Riitterei",-qontemis per eum vivificati credbremus, millarilur, ct Iex implealur, non sicut ait Pelagius
i\n6 BUBCIIAKDI WOB.MACIENSISEPISCOPI 1024
facile, qttasi sine gratia Dei diffieiliuspossii implefi.: A generisAbrahseper-Isaac prsedestihata fuit,ciir con-
'
Illud ctiarViquod intra Cavlh.iginensis.synodi decveta , r,jiigeni,sverilem accepit? Scd nlriiirum constat: quia"
conitituium csi, quasi pi-qpvluhi aposloliijse^SGdjs, ..prsedesiiriaiib jprecibiisiiiipieiur,' qiiaiido ;is in qtib. ":
amjileciimur, quod scilicel tertio capitiilo defiiiitum Deus nmltiplicare semeh' Abialise prsedcslinayefaf,
esi :.utc[uicunque dixeril gratiam Dei, qna juslifj- - oraiione.obtinuif, iit.filium lisbere potiiisset; '-
cahiiir per Jesum CJirislum Dqminiim npslrnm, ad CAP.21. — De Dei prwvidevtia ,siniul et provideiitia,',.
remissionem solam peccatorum yalere quse jam (Aygtisl.dioilinlib. de Prwdeslinatione:)Qmn<i\ao\-,
commissa stint, nqn eliam ad adjuloriiini ul non ad- citim sui secundiim naluvam, qnse sibi subjecla siiiit
mitianiur, anaihema sit. Et; iterum quarlo capi- comprehendit. Est aulem Deo semper aelernusap prsc-
Uilo : Quisqiiis dixerit, graliam Dei per Jesum Chri- senlarius slalus. Scienli.a quoque ejtisomneinienipo-
siiim propter hoc lanlum nos adjuvare non ad pec- rissupergressa nolioncm, in suse manet simplicilate,
candtim : quia per ipsum nobis- revelalur et aperi- praese.ritise: infinitaque prrelerili ac futuri spacia
liir inleHigenlia lnandalorum.Dei, iit scianms quid coinplectens, omniaqtiasi jam geranlur in sua si,m-,i,
appetere, el quidviiare debeamus, non aulem per plici ;cbgnili.one considcrat. Ilaqoe si prsesenijani
iiiain nbbis prsestari, ul ijubd faciendum cognoyU-."-: pensare quis velit,. qua cnncla . dignoscit: non essq
rrius, ellam facere diligamus atque valeamus, ana^ ' prscsenliam quasi fuiuri, sed scienliam nunquam
Ihetria sit. Gum enim dical Aposlolns : Scieiitiajn- deficienlis inslanlise Teciius sesiimabit. Unde nbn
flat, cbarilas vero sedificat : vakleimpitim ost uf . prsevideiilia, sed providentia potius dicitur: qubd
'
credamus,' ad eam qtise infiafno.s liabeve gratiam ",_porro a :rebus infiinis constiliita, qtiasi ab excclso
Christi, et adeam.quscsedificat nqn habere, ctimsii rerum cacumine ciincta prospiciai. Quid igitur di-.."
uli'umqi!edqiiiinvDei,clscireqiiidfaceredebeanius,et cendum esl? Ut necessaria fiant qtise divino liiniine
(liligefe u.lfacianiiis, ulscdificaiiiecharilale, scientia lusirenihf, cum rie hqmines quidem necessaria fa,:
nop possil inflarei Sicqlautein de Deo sciijUiiin est: Qui ciant esse quse videant? Num cnim quse pfsesentia
d.ocel liomine.m scienliam : ita eiiam scriptum est :' ' cerntiiitur, aliqtiam eis necessitatem videnlis addit
Charilas.ex.Deq es.t, Iiem quinto capite, u.t quisquis inluiius? Minime. Aiqui, si esl divini humaniqtte
dixerii, idco nobis.graijam juslificalionis dari, uf, prsesentis digria collatlo, utiliomines hoc lemporario
quoj faeere.per libcrumjubeniur arbilrium.facilius . prsesehti quaedam vident: ita ille omnia suo ccfnii
possimus implere per gratiam, Jicef et si gralia non setefiio. Quare hset divina prxnolie, naiurahi rerum
dareltir, non quidem -facile, sed lameii pQssemus. - proprieialemque non inulal, taliaque apud se prse-
etbm sjne illa jmplere diviiia,mandala,.analheina.| sehtia spectaf; qualiaih teniporeoliiiifuliira jiroye-
sit, De ffuciibus eiiim mandaiqruin Dominiis loquef nieni, nec refuhi j"tidioia'Confundit: urioqiie suo
balur.iibi non sil: Si.ne.we dilfieilius.p.olestis facere, mehiis intuitu lam necessavie qiiam nqn necessarie,
sed aii: Sine nvenihil poieslis facere. , venluVa dignoscil. Siculi aliquiscum paTiler ambu-.,
CAP.19.— QuodprgidestinaligDei ila sil ordinala, ut larein-lerva hominem, et ovivi in etelo solem videt,
""., ea nocir.a quce prwdeslinalasunt, eieclortim pre- -quaiiquam simul ulvumque sil conspectum, lameii.
cibuit solvi queatit. discernil, et hoc voiunlavium, illud esse necessariuni
'
(Gregor.in stto Dialogo dicit:) Oblineri nequaquam jndicat: Ita igituv cuncta despicicns diviniis inliiilus,,
pbssunt qiise prsedesliiiala rion ftierinl: sed ea quse qualitalfem ferum minime periurbaf: apudsequidciii
saiicli yifi orahdo efficiunt, ila pfsedestinata sunt, prsesenti.uin;,-ad condilioiieniveroleriipoiis fuliira-:
ut preeibiis oblirieanlur. Nam ipsa quoqiie perehnis funi. Qho fit ul hoc non sit opinio, sed vcrilalc j>oiii;s
regrii pisedesliriaiio, ita cst ab omhipolenli Deo nixa cognitio: cum exlitm iim quid esse cogiioscll,
disjibsita, ui ad hoc elecli ex labore pervenianf: quid idemexistendi necessiiale caierc nqn ncsciai.
qualeniis pbsluJaiido mereaiur accipere, qiiod eis Hicsi quis dicai quod eveniiirum Deus videi, id-i.io»
omnipoiehs D&usante secula dispbsnit doriare. Pe- cvenire nqn posse; quod autem non potest non eve^
iTits: Pfoliavi niibi aperlitis velim, si poiest prsede- D riire, id :ex neccssilate coiilingere. Bespondebit il.li
slinalio pfsecibiis adjuvari, ves quidem solidissimse verilatis, sed cui-vix aliquis
CAP;20.-^- Iiem depmdesiiriatioiie.' ' : nlsi divini ispeculatqr accesseril, Eirnialur namqiiq
•'
:'(Ex eddcm:) Hoc qitod egoPetre iiiuiii, concite idem yeiituruhi,tiimad;(Iiyi|iam nolioneiii referlnr
"viilei probari. Certeeiehiinhbsli, qiiia iid Aoraliam inecessiirium:: cum yefo in sua uatuva perpendil.ur.,
Dpihihtis dixit: In isaac votabituf "tibi Senieh. Cui iliberum prorsns; atque absqlutum sideri., Duiesant
'cliairidixeral Pairemmultarum^geiithim cohsiituiite. ielenim neeessiiaies, siniplex una, yeluli qua necesse
Cuf riirsurii prbmisit, dicehs: Beriedicam "tibi 'et :est 1'Oih'nes'hominesesse mqriales:, altera conditiqiiis,
- ui si
iiiulliplicabo sehien luuih sicut stellas creli, efveliit aliquem ambulare quis scil, «uni.ambuiare:ji.cr
.irehani qtise est iii liftbve tiiafis. •Ex qua rC aperie -cesseiest. Qnod enimquisque novit,idesse,aliter.jic
: coiislaf iiitelligi, quia omriipotensDeus semen Abfa- £noliim esl,nequil. Sed hsec minime.secum illam siai-
hse praedestinavefat per Isaac multiplicare::'et;iamen plicem trahiti^Hanc:enim.ncccssitaiem non, prqprLa
'
iciihiuiii''est,s depvecaius- estvlsaac" ;Domirium pro sfacit -natuiai .sed ;CQndilioniS:-adjeciio. Nulla eiiin.i
usqresua, e'bquod esseisieriiis.qui exaudivitcum, riecessii.is; cogif incedere: volunlate gradienieiH.:
ei dedit cbiiceptiim BelieCcse. Si crgo*'iiiultiplicaiib f-qtianrvisenm ium ,cnjn ^raditur ,;,incedere.nece^-
{m DECRETORUM LIBM XX. — LIBEB VICESIMUS. .,.,...-. 1026
sarium sit. Eudem igitjir. modo si quid ptqviileniia A lenlium voccm, ut Eugeal uiililatem, ut purgelur
et qiiieiis tfanquillitas, qiise' bic
prassens videt, id esse necesse est, tameisi uiillam viia per pceiiam,
naiursehabeal necessiiatem. Alqui Deus ea"liitiira, invenirr nbn valel, alibi quseraiur.
quae ex arbilrii libertale prriveniunt, prsesenlia con- CAP.27. —Quod univerioruinDetts curitia dispoiiat, et eonsideret
luetur. Hsec igitur ad iiiluituin velata divirium"ne^ finem:
: (Ex eodem.) Ternpus ergo postiii lenebris, et uni-
cessaria Durii pef disposiiioriehi divinsc nolioiiis :
. versoruiri finem ipse considerai. Universorum no-
pef se v, ro coiisiderata, ab absoluta nalurscsuse el veprobos.comprehendi.
libcrlale non desihufii; Fierit igiiur prucul dubio tnine, el elcctos voluit
curicla quse ftitura Deus esse pfsenosciij sed eorum Nam bona faciens etordiiians Deus, mala non fa>
sed abiniquis faciiij ne inoriiijiale'veniant
qtiseJam de libero proficiscuniur arbilrib : quse ciens,
quamvis evenianl existendo, iamen naturam pro- ipse disponeus, considerat tiiiiversoi'um fiiiein, et pa-
iieriter loleral omnia, alque inttieliir malorum ler-
priam nonamiuiinl qua"priu"s quam fierenl, etiani
non evenire jioltiissent, minum, quo ex malo muleniur ad bonuni. Iiiluetiir
CAP. 22, >—Quod divina wternitas, nec fuisse liec eiiam reprOborum finem, quo de' malo operCi digni
'''"" '- fuliirumesseliabeal. trahantur ad suppliciumi "Vidii finem persequenlis
(Greg..in suis Moratibus.} Sed qjiia beatus Job B• Sauli ; vidit finem quasi obsequeniis' discipuli,
sanctd^sBternilalis spirilu impletur, effuisse vel futu- quod pro, commisso seelere gnttuf Jaqueo sifingeret,
Tuih^KieSeternilas nori habet, cui"uhnirum liecprse- seque et peccantem punirei, el delerius puniehdo
teritririnseunl, uec quse futura sunt veniuni: quia decipeiel. Vidit Ninivitas delinqtientes : sed con-
cuncia per jirsesens videt. sideiavit finem delinqtieniium, pceniienliani corre-
CAP.23. — Qtiod cuiicta quw hominibus fittnl, absqui ciorum. Vitlit quoque Sodoniam delinquentem : sed
amnipglenlis occttlio consilio nonreniant, consideravit fiiieni ardoris' luxurite, ignem ge-
_(Exeodem.) Nulla. qusfe JIL hoc mundo iipininibtis bcniise. Vidit Genlilitalis finem, quod possessa mi-
Iiunt,;absque omnipoieniis Dei occulto consilio ve- qtiitalum tenebris, qtiaiidoqtie ftdei luce claresce-
niunt. Nam cuncta Deus secnltira prsesciens, atitc rel. Yitlit etiam Judsese lerniiiium, quod ab ea luce
ssecula decrevit, qualiter perssecula dispoiuan.ir. fldei qtiam lenebat, obduratse perfidise lenebris 'cse-
"
CAP. 24. — Deeadeinre. Carettir. --.
. (Ex eodem.) Nee propliela igiiur fallax quiatom- CAP.28. — 7/iei»de prwdeslinaiione.
pus mortis innolu.il, quo yir iiiemori merebaturj -
(Ex diclis Fv.lgvniii.) Fulgenlius in libro de pne-
nec doiiiinica slatuta convulsa suiil: quia ul e?. l&r- destinatione ita ait : Neqtie enim cst alia Dei proc-
gitale Dei anni vitse,crescerent,. hoc quoque quod desiinatio, his.i fifturorum operumejiisaeterna prae-
anle seculaprsefixuni fuitj alqtie spacium vilae quod paraiio. El hic prseparalionem pvsedestinationein
inqpinale foris es.l adiiuni, sine augmenlo prsestienr: noniinavil. Proinde sive piseparationem, seu pr;e-
lise fuit inlti.s siaiuluin.; , desliiiationem, ift sancioruni diciis pqsitum invene-
. CAP.25. —Qttod Dens singiilis dies suos prwfigdt, ut rimuSj iinum idemque significavi doceniur.
tiec mitiui,nec augeri possini. CAP. 29.—Ilemde prcvdesliiiaiione.
(Exeodem.) Prpelixi dies singulis ab inlerna. Dei (Ex diciis Ambro.) His omuibtis-teslinioniisprse-
prsescienlia, ncc augeri possunt iiec niinui, nisi c.onr dcslinaii ostenduiilur, inali ad i)ceiiam,sed non'prs3-
lingal ul ila praescianlur, ul aulciim oplimis ope? dcslinati ad peccatum. Quoniain eoruin quoefacui-
vibus longioves siiii, aut cum jiessimis bveviores, rus.est Deus, prsedesiinator est, Quse vero nec fecii,
siciil Ezechias aiigmeniiiin dierum mernil impen- nec faulurus est, ea non prsedesfniavit. Quia auteni
sione Iacrymarum, et sicut de perversis scriptuui judicalurus est munduin, ef impios jtislo siipplicio
esl, indisciplinalis obyiat mors. Sed ssepe iniquus pro iniquitatibus suis daninalurtis, projiterea qt eos
qtiamvis in occulla Dei prsescienlia longa viiseejus prasdesiinavil ad pcenam,. el pop.ham prsedesiinavii
tempora non sinf prsedeslinaia, ipse lainen quia car- n illis. Ad peccaium autem non eos prsedestiiiavit,
naliter viyere appe.iit, longos aiiiinq dies proponii, quoniam non est Deus auqiqr iiiiqnilaiisi Quohiani
et.quia.au 1.illud teinpus, perveiiive, non valet quod sicul juslitia. ex Deo esl.et omne 6pus bbuum ita
esspectat," quasi aniequam dies illius -inipleaniur iniquitas el onine o|)iis pravum ex.diabolo.
peri.l. Qtiod lamen iiiielligere, el aliier p.osstimus. CAP,50. — llem cle prcidesihialione.
Plerumque enini .qtiosdam cernimus, .ef perverse (Exdictis Augitsi.)^Prsedesiiiiationisenim nominc
agere, el usque ad seiiecltileiii nHiinam pervenire. non aliqiia voluniatis hunianse coaclilia nccessiuis
Quomodo eiiiin dicilur, antequam dies ejus im* exprimitur. Sed misericqrs. ei jusla divini operis
pleantur, |ieribit,cum in quibusdain ssepe videamtiSi sqmpjlerna disposilio prsedicattir.
quia seiaie lquga jam membra, deficiiiiii, et tani.en , CAP.51. — Itemde prwdestinalione.:
pravitaiein suam eqrum, desideria exsequi non desit (Exdictis isirfori',).Quia, ergo Deus uulla necessi-
ElIllU? lale couipelliiur, uialiqtiid noJerts promiUaii..Nulii!is
.CAP.-28.— (lupil Deus noslra. peecttia dissimulet. Uiiqiie adversiialis inipeLiituv.obslaculOi.ijuoid quod
(Ex eode/H.).Onii!ipolt;ns Deus quid; nobis profu- proniisil, aut mi.nus qnam vtilt, autlavdiusfaci;.l.
turunj es,se yalftat seiens, "dissimulal el audire do- Proindc.potuil, sicut y.oluit,.pi'3edesiinare quosdam
mi BUBCHABDl \YOBMACiENSlS EPlSCOPi 1028
ad gloviam, quosdaiii ad pcenani. Sed quqs prsede-', A ihiniis in judicio nort soliim bonis', ut percipiant re-
stiiiavit adgioriam, prsedestinavitad jusiiiiam. Qtibs gouni sibi pafatum a corisiiliilione hiundi, vcrnm
anlem prsetleslinavil ad pcenam.jiori praideslinavil quod trialis dicturus esi: Ile, maledictv, in ig.-iem
ad ciiipam. Iiem paulo infefius. In sanciis igilur seternum, qui paralus esl diabpio, ei angelis ejits.
eortuiat Deusjusliliam, quam eis gralis ipsearibuit, Ex Jioc enirn approbal, quod iniquos el impios Do-
gratis servavil, gralisque perfecil. Iniqttos auiem minus prsedeslinaverit ad supplicium, ex eo quod il-
condemuayil pro iinpietale, vel juslitia, quam in eis lis diclurus est : Ite iri igricm seternum. Unile qui
ipse iioii fecil. In illis enim opera sua .glorificat, in voluntdicere, qnod poenaprsedeslinalasil injusiis.nqn
isiis auierii opera non ;sua condemnat. injusli prsedeslinati sunt ad poenai!i,yiderjnl qualiler
CAP. 32. — ltetii Ae.rprmdeslinatigne. Iiujus aucloris dicla intciligant. Cui cnim paratur
, (Ex diclis Atigust.) Fidelibns cqngruil «redere, et pcena, is nimirum prseparalur ad pcenam.
faleri Deuin bonuni, eijuslunu prsescisse quidem pec- CAP.35. — Ilem de prwdestinalione.
catores homines : quia nibil euni lalcre pplqitfutu- , (Ilem Attgusiinus.) Yasis vero irse nunquam Dcns
rorum. Neque enim vel futuraessenl, si iij ejus prse- redderel interiluni, sj non spoiitaiieum inyeiiiretnr
sentianon fiiissent, non tamen prsedesiiusissequem- homo habere peccaluin. Quia nec Deus peccanii Lo-
libel adpeccalum. Quojl si ad peccatum aliqnqd Deus B ' inini jusieiiiferreliiam, si bomo ex pricdeslinat:?)*
bomincm prsedesiioarel, prq peccaiis homiiiem non ue Dei cecidissel in culpam. J^EV:
puiiiret. Dei enjni prsedesiiiialioiie, aut pe.cqalovnm G.AP,56, — Item dc prmdesihiationc; \
pvseparaia esl jria remissio, aut peceaiprujii jusia (Exdiclis F-ulgeniii.) Sicut cnim prsescjeniia nemi-
puniiio. iiein conipellil ad peccalum, cum ulique prxscjeril
CAP.55. — Itein de prwdeslinttligne. siiigulorum anle ssecuia externa peccaia, ita tjiioque
(Ex dklis Ambros.) lniqnqs iiaqne, quqs.prsescivif et praedeslinatio ejus neminein conipelltt ail pa-nain.
Deus hanc vitam in peccalo.ierminaliiros,praesdesli- Licel el antequam nascalur, aliquis prsedesiiiialus
navii supplicio interminabili piiniendos."In qno sicut sil, si permansurus esi iii iniqiiiiale adpoenam.
culpanda n.on esl prascicntia liuinanav.iniqnilalis, Gip.;37.—Iiem depnvdestinaiione. ,:
ita prsedestiiialio juslissiinse laudauda esl ultioiiis, ut (Ex diclisAmbros.) Siculenim iiemb poiest imjiu-
agnoseereiur, non ab eq prsedestiiiatum honiinem tare.Deoquod peccal,: ita quoque quod peccalis pu-
ad;,qualecunque peccatum, .queui pra:desljnayil pec-- niendus sit. Peccai onim pvopria voluuiale delin-
cati merilopuiiienduin. Dens ilaqueomnialioiiiiniim quens, pimiendiis est auiem jusio judicio judicaniis, 1
opera, sive bona, seu mala prsespivif: quia eum la- cfsicui peccaii eausanun ex Dei' pvaescieniia des-
lere n.i.liilpoluii, sed sola bona praede.siiiiavil, quoe ceiiilil, quia nullus idcirco peccal : quia Deus cuiti
se in filiis gratise facturum esse prse.scivit. Mala peccalurum prsescient, sed idcircoquia magis pro-
vero fulura npera illorlim, qupsn.oii prsedesiinavit prie coatupiscentise obedierilj quani p:se.epto pr..-
ad veginini, scd ad inierilum, prsescivil polentissima 1'tibeiilisDei a-pccca/.o ila qtioque hullus idcirco ad
dciiate, cl ordinayit provida bqnilale.. pcenam vadit: quia hoc in praedcstinaiione Dei anie
CAP;54. -r-llem deprwdesiinatiane. fticrai. Ex eo enini quod prsesciius esl in peccaiis
(Ex diclis Augusi.) Doininiis ipse suo sermone nqs perfflahsurtis, ct sine poeriitenliaBfruclu, vilam pr;«-
pefdocuil, in eo quod a se oslendit paralum non so- scntem.ierminaturus, ex eb depiualus est ad poe-
luni regiiiini, ubi lselenlur boni, sed et ignemseier- nani. Et sicui causa peccali coiicupiscenlia esi, qua
nuni.ubi criicientur mali.JBoniseten.im diciurusest: inagis obeditur voluntali carnis, quani prsecepio di-
Vehite.benedicli palvis mej, percipiie regiiiinij quod vino, iia pcne depuiatio, causa esl peccati perpe-
vobis paraluin esl a cqiistitulioiic muridi. Malis au- Iralio, et jiosiea pro. peccalo nuila digna satisfa-
terii 'djcliirusest: Ite, maledicli, iii ignein seternum, ctio.
-qai paralusesl diabolo, el aiigelis ejus.-Ecceadqiios GAP.58..— Iicm de prwdestinaiioiie.
Doiriiiius iniquos, el impios prsedeslinavil, id esl, D , (Ex diciis Ambros.) Et scriplufa dicit: Considera
ad sup| liciuni jnstuin non ad aiiquodopusiiijusluin. Opera Domini : quia nemo polcsi corfigere qucm
Ad poenam, non ad culpam, ad punilioriem, riqnad ille despexerit.
CAP.39.— liem de prwdesiinatione.
iransgressionem : adinleriium qiicm irajiistijiidicis
jicccanlibus ieiiilidil, non ad iiiteritiim, quoiiiseiiam (Ex dictk Augusl.) Nemo qtii benc credil in
Deipeccaiifuini iniquitas provoeavil. Quod bcali Apo- Deiini, dubitat praescienlia illitis coelum, ierramqne
stoliprseilicationiahifestai,quim;ilosqubsinseternuiii coiiiincri, mundumque provideniia divina regi. l£t
daninaturus est DCus, vasa vocai ifSe, noii c.ulpae.Ait, sieut nihil lalet sapicriliaiii ejus, ita disjiositio illins
enim : Quod sivBiehs Deus osieiidere irain el notami nniversamoderatur et regil. Sicenim nulla eslcrea-
facere poteiuiam suam; suslinuil ih rtiulla paiienliai tufa occulla, in conspeciu illius.
vasa irse.aptala jn inleriluih, ul bstenderet divitiasi CAP.40. — De crealione angelorum.
glorise suoein vasaimisericbrdise; qiise.paravii inglo^: '. (Idcm.) in principio creavil Deus coeluni ei lef-
Iiara. ln-hac extrema senientia noianduiii,- qiiod de; ram, et aquam ex nibilo, el cuin aquam ipsam
evangclio sumens lestimonium, nil;'pi:edes"iiiraio55 -adhuc lenebrscoccultarcnt, cl aquani terraabscori-
malbs in ignem seternum, eo qnod diclunis est Do- defel, facli snnl angeli, el omnes coelestes virtute».
1619 BUBCKARDI (VOBMACIENSIS ENSGOFI 1C20
CAP. 7.— Qnod spiritns non tertius sit in substantia }_ A ei ipsain moriiilila-lcrii «niis, glqria resuvrcciioiiis
lionifnis,4ii quidtim affirmanl. absorbeat, ?l iiiliaMcnilo spiriltii, caro' sAvelur. in
{ldem.) Non est lcriius in subsianiia hominis spi- perpeluumi quiai|)se spiviltis inhaercndq.,cirni ser-
vii-KSul Dydimus conlendit, sed spirilus ipse cst vaiur in Deiini- Qu;e latneii cavo non ,in rCprobis
anima. Anima vero prb spirilali nalura, vel pro eO inter supplicia perfecte deficil :.iquia semper.defi-
tjnod spiref in corpore, spirilus esl appellala. Ani- ciendo subsistii, ul qui spiriiu et carne peccave-
•mam vero ex eovocari quod ad vivificandum ahi- riint, semper essenlialiler viventes, et carne et
maturei covpus. Teriitim vero, qui ab Apostolo cum spiriiti, sine fine morianltir,
«orpore etanima inducilurspiritiis, gratiam sancii CAP. 10. — Q.uod homo in prhug cpndilione sua
Spirilus inlelligendum.quani orat Apostolus ut in- Ubero arbiirib dbnalus sil.
legra perseveref in nobis, nec nosiro viiio, aut (Aitgust; dicit in libro de Civilalc Dei:) Libertali
niinualur, aut fugeliir a nobis : quia Spiritus san- arbitrii sui comniissus esl bomo statim priina con-
clus disciplinoe effugiet ficliim. ditione, ut sola vigilanlia inentis ailniteu^e, etiam
GAP. 8. — Quod De-us sicul ex niliilo bona facere percepla ctistodia, perseveraret;, si vellel, In.idquod
poluit, ila cum volnil per incarnalionis suw -mysle- , crcaius fiieral. Po.slquam vero seduc!ione scrpentis
rium, etiam perdita bonu revaravil. ^
B per Evain cecidil a nalurse bono, perdidit parilcr;
{Greg. in suis Jloralibns.) "Omiiir^olcnsDeus sicul vigorem arlrilrii, non tamen electinricin : ne non
•ex nihilo bona facere poluil, ila, cum voluit, per essel suum quod eniendarei peccatum, nec inerilo
iucarnaiionis suse niysteriuni eliam perdila bona induigereltir qtiod aibiirio diltiisset. Manct ergo ad
reparavit. Duas vero ad inlelligendum se crealtiras salutem arbiiiii liberias, id csi, raiionalis voluiilas,
fecenal, angelicam videlicel, el htimanam.Ulramque sed admoncnleprius Deo, el invilaiue ad salulem,
v-ero superbia perculil, atque ab slalti ingenilse re- iit vel eligat, vel sequaiur, vel agal occasionem sa-
clitiidinisfiegil: sed unalegmeii carnis habtiit, alia lntis, hoc csl, inspirationetn Dei'. Ul auleni conse-
vero.nii infirmum 4e carne gestavil, Angeltis riafri- qualur qnoducligi"!,vel quod seqtiiltir, vel qtiod oc-
quc solttmniodo spivUus : honio vero, el spiritus, ef casione «gii, Dei csse libere cpnfiiemur. Initiuni
caro. Miserlus ergo creator ut redimeret, illam ad ergo saltitis noslrae Deo hiiserahte liabeinus :iil
se debuit redurere, qnam in perpetratiune culpte aeqiiiescaihus saluiifefse iiisjiivaiioiii, noslrsc polp^
Cx iufirmitaie aliqtiid constat habttisse: eteoaitius staiis esl: ul adipiscanihr"quod a.('j]iiicscendo aife-
debuil aposlatam angelum repeliere, qno cuni a niOniiioni ciipiimis, diviiii esl mtineris. Ui nonhif
persislendi forlitudine corruil, nil infirmum ex baniuv indempto saiiiiis muneie soliciitidiiiis noslTse
rarnegeslavif. Unde et rccte Psalmisla cum miser- C esi, ct ccelestis pafiler adjtitoriL Ul labaihur, pote-:
ttiih redenipmrem hominibus diceret, ipsam quoqne siaiis noslnc cst, cl ignayiie.
catisam misericordiae expressit, dicens: El menio- CAP.II. —Quod onines liomittes, in prwvaricalione
vatus cstiquia caro sunl. Ac sidiceret : Qtio eorum Adw naiurtdem possibiiiiaUm perdidisscnt. .
infirma vidil, eo dislricte culjias punire noluil. (Ex decr. Cmlcstini pnpce, capile S.j ln prceyari-,
CM>.'9.—Qxod Deus Ires vilales spirilus crearet, catione Adoc-,omnes boniiiies naiuralem possibilita-
vnum qui cartie non tegerelur, alium qui cartie le- tcm el innoceiniam perdidisse, el neiiiinem dc
gereturi sed twn cum carne morereiur. Terlium, prbfiindb illius ruinsc per liberuin arbiiriuin pqsse
qui carne legereiur, ~el cum carne moreretur.
(Ex dialogo Greg.) Habent cliam infideles fidemj consurgcre, nisi eum gralia Dei miseranlis erexerit,
sed niinam lii Detim. Quam si ulique haberent, infir proniinciaiite beatae inemonae pa|ia Innocentio, at-
dcles non esseiit. Sed hinc in sua perfidia redar- que dicenle in epistola sua ad Carlhaginen.se conci-
Iium. Liberum enim arbilrium ille j>erj)cssus, dum
gtiehdi stint, hinc a;i fidei gratiam provocandi :quia
Si Je ipso suo visibili covpore ercduni quod miiiime, suis inconsiiliius uiilur bonis, cadens in proeyarica-
vidennsl, cttr invisibifia non creditnl, qusecorporali- lionis profunda demersus esl, Ct nihil quemadmo-
ter videvi non possunt? Nam quia posl morleiii car-- diim exinde surgere possei ihvenii, suaque in selcr-
nis vivat anima, palel ratio, sed fidei admixla. Tres «iiiii libertaie deccptus, iiujus rniiise laluissei qpT
eum post Ciirisli, per sua gratia, re-;
qnijip-i viiales spirilus creavit bmnipolens Deus. pressu, nisi
Unuin qui came iion legilur, ali m uni c.arnclqgitur, leyasset adventus, qui per nqvse regeneraiionis ,
sed uon cuiri carne moriiur. Teriiuin qui carne purificaliciiem, onine prseieriti yijium, sui bapli-
.
. legitur, ei cum carne morilur. Spirilus namque esf smaiis Iavacrb purgavit. ..._.
q:ii carne rion legitur, angelorum :; spiriuis . quii CAP. 12, — De eademre.
carne legilur, sed cum carne non moritiir, honii- (Ex decr. ejusdem.) Quod nemo,- nisi per Chri-;
iiiun : spiriitis. qui carne tegiinr, efcum carne mo-.. sliim, Jibero hene ulalur arbilvio ide.ni magisler in
riiur, jumenlorum brulorum omniuin animalium. ,; epislola ad Milevitanum concilium dala, pvsedicai,
Honio ilaque si in inedio creatus est, ut esset infe- dicens: Advevle landem, o pvaviss.Mnaruiii meriliiinv
rior angelo, superior jnmenio. Iiaque aliqnid habett pcrversa doclrina, quod priinutn iioiriinem ita ii-
commune cuin summo, aliquid Commune cum im-- berlas ipsa..decepil, ul dum indulgeiitins freiiis-ejiis;
fnno. Immortalitaleni scilicei spirilus cum aiigelq,,'."" utilur, in prsevaricationqm prsesunipiionis .cbncid.?^.
niorlaliiaiem vero carnis cum jumcnlo : qubusquei rel, nec ex Iiac poluit erui,.nisi ei proyidenlia
"
1031 BUBCHABDIWOBilACIENSIS EPISCOPI .1032
•volentes in peccaii laqtieo slrangulanl, in peccati A j desideriuni .vol.unlaiis.injustse. Formidavi igitur imn
poenani etiaih nolenics iraliant. Qnod crgo illic a debet, qui nijiil nisi permissus valet. Sola ergo vis
dexiiis aique sihistiis Dei, excvcilus cceli astitissq •;. illa liiiieiida est, quse ciim hoslem sseyire^permiserit,
deS.cribiiur, hqc bic iriier filios Dei Salan adfuisse _ciiisuiiijusti. jndiciij.el injusta illius voluntas, servit.
periiibelur. Ecce a dcxtris Dei stcierunl angeli, qui Paululum vero manum poslulai exiendi: quiaex-
lioininaiiuir lilii Dei, ccce a sihislris slant angeli; teriora sunl quaj expelit conleri. Ncque(enim sataiil
qtria adftiit inier Coseliani Salan. faccre se ali.qtiid mulliim putat^ nisi cum in anima
CAP,49. —Qtiod immundi spiritus in hoc cmli lerrw- sauciat, ul ab il.lapatiia feriens revocet.
que medio vagenlur. CAP,52.— Quod qitaluor modis loqualur Deus ad
(Greg. in sttis Mgral. dicii :) Paulo anle jam dixi-. clictb.olum,ellribus modis diabolus ad Deum.'
iniis, unde et aves cqeli noniinamus. Et.sciiims, (Gregor. in stiis Mgrqlibus:) S.iemhim yero est,
ijiibd iiiimundi spirilus, qui e cqelo oetbereo lajisi quia siciit boc Iocq discinnis, IV modis Iqquitiif Deiis
siinl, in hqc coeli terroeque mediq vagantur. Qui ad diabolum : iribus niodis diabolus ad.Deumi Qiia-
tanto magis covda boniiniini ascendere ad ccelesiia iuor modis Iqquiuir Deus ad diabol.iin, el iiij'ustas
iiiviilenl, qiiarilo sc a coeleslibuS;per elalionis suaa ' vias ojus arguil, ei electoriim siionirii conlra illuni
immiiiiriiciam projeclos videni. .. , B jusliiiam proponii, et lenlandaiii eoruni innoCenliarii
. CAP.50. — De lioc si pax in sublimibus relinealur. ei cimcedeiidq periniltit, el aliqiiando cum ne len-
'' .(Ex iisdem.) Scd hitcr bscc libct inquirere, si, pax lare audeai prqhibei. Injiistas enim vias ejtis redar-
in sriblimibus siimma relinelur, quid est quod pet guil, sicut jairt dictum esl: Unde venis? EleclqrUin
jingelum Danieli dieiluv? Ego veni propier sermonCs suoruin contra illum jusliiiam proponil, sicufait:
itios, princeps aiilem regni Persaiiim resiiiit-mibi> Considerasti sevvum ineuin Job, quod non sif ei
XX el nno diebus, et ecce.Michael unus de princjpi- similis super iervam? Teiilandam eorum innocen-
bus, primus veiiilin adjiiloritim mibi. El paulp post: liam ei concedendo pevmillii, sicui tlicil : Ecce
Nunc reveflar ut prselier advershs principem Pcr- universa quse habet, in manu tua sunt. Bursumqne
sarinn. Ciim enim egredcier, apparuif princeps euni a lenlatione prohibeti cum dicit : Tantuiri in
Grsetortim adveniens. Quos ilague alios principes eum ne^xiendas manuin ttiam. Tribusaulem modis
gentium iiisi angelos appellaf, qui sibi resisieve loquitur diabolus ad Detmi, cum vel vias suas ins:-
cxetinti poiuissent? Quoeevgo csse pax. in subliini- ntiat, vel eleclori|m innoceniiam fictis crihiinibiis
. bus poiest, si inier ijisos qubquc angelicos spiKlu.s accusal, vel teiilandam eamtlem innocentiam jioslr.-
proeliandi ceriamen agilur, qui semper conspeciui-(*-"lat. Vias-quippe suas insinuat, qtii aif: Circuivi
veritatis assislunt? Sed quia cerla angelorum mi- lcrrani, el peranibulavi eatn. Eieciorum iiinoceniiam
hisTeria dispehsahdis singulis, quibnsque geutibus acciis.al : quia dicii : Nunqnid: fruslra Job limet
sirit prsclata, cuni subjeciorurii mores adversum se D.eum? Nonne lu yallasli cnm, ,.ac domum «sjus,
vicissiin praiposilorum spiriluiim opem mereulur, universamque stibstaiuiam per civcuiuim? Tenian-
ipsi qni prsesuril spirilus conlra se venire referun- dameamdem iniiqcenliam jrosttilat, cumdicii: Ex-
tiif, is iianque angelus qui Danieli loquebalur, capli- lcnde manum luam, cl lange ciincta quse. pqssidel,
vis lsraeliiici populi in "Perside constitutis prsclaius fiisi in. facieiu benedixevit libi,,
agnosciiur Miehael atitem eoruin, qui ex eadem CAP.53.— Quod nonsil palma victbriissine labgre
plebe in Judsea lerra remanserant, prsepqsilus in- certaminis;
yciiutir. Unde a'b eodem angelo patilo posl Danieli • (Exdiulogo Greg.) Sinelabore cerlaminis, non
dicitur: Neirio est adjtilor meus in omnibus his, nisi est palma vicloriic. Unde ergo victofes, nisi quia
Michael princeps vesier. De quo el lioc quod prsemi- contra aiiliqui hosiis insidias decerlaverunl? Mali-
Eiiriiis, dicii: Ei ecce' Sljchae! u.ntis de piiiicipibus, giius qUippe spiritus cogitalioni, locuiibni, alque
priiriiis venit iii adjiilOriiim liiilii. Qui dum neqiut- bperi nosfro seinjjer assisiit : si foriasse qiiid in-
qiiam simul esse, sed veriife in adjulorium mihi. p veiliat, unde apud examen seterni judicis acciisalor
Qui diiin iieqiiaqiiam simul esse, sed venire in ad- :_Cxistat; Vis Cteriim nosse quombdo ad decipieiidum
jujoriiim diciuir, aperie ei pqpuib"prsclaius agnosci- semper assisiat? Quidani qui nunc nobisciim sunt,
tur, qiti ca|)lus in alia paite.lenebalur. rein qtiam nairo testanlur. Quodvir vitsc venera-
CAP;51. — Quod diaboli Voluiitassemper sii iniqua,. bilis Stephanus noinine, Valerise provinclae presby-
pbicslits attlein ejus nunqltam iiijusia. ter fuiljbtijifs nostvi Boiiifadi diaebni, alqiie dispen-
(Ex eisdem.) Sciendmh vero esl qiiia Salanie vo- satoiis ecclesise, cogiiaiibne proximus-Qti qiiidam
luiilas semper jniqua esl,sed huiiquam polestas in- tiie de itinere donuiiri regressus, rtiancipio siib ne-
justa : quiai a seinelijiso volunialeni habelj Sed-a gligenier lbqiiens praecepit diceiis1: Veiii, diabole,:
Domino poiestatem, Qubd enim- ipse facere inique": : discalcia me; Ad cujus vocem mox ocejierurifse ca-
appetil, hocDeus ficriiion nisi jiiste permitlit. Unde ligarttm cofrigise ih siiiiima velocilale dissolvere, iit
berie in IilirisBegtim dicitur rSpirilus Domini ma- ajierle conslafcli qiiod ei ipse qiiiviomiriaius ftiit,
lus irruebal in Saul. Ecce unus idenique spirilus','*. aVlexlrahendas cafgas, diaboliis obedisset. Quod
ci .Doiiiini; appellalur,••el malus Doniini -.videliccf.- mes ut pfesbytev vidit, vehemenier expavii, ina-
1 ciamare coepit dice:;S : Beccde;"
per liceiiiiam poicstatis gustoej riihlus auiem peri sljilgiiisqiie^ybelbus
1033 DECBETOBUM LlBBl XX. — LIBEB VIGESIMUS. 103*
dum se inferiorem esr-<j"
miser, rccede : non enim tibi, sed tnancipio mco , Lfeversus est ad poeniteritiam,
loculus sumv Ad cujus vocem protinus recessit, ila cognoscil. Diabolus vero non soliim iiibocconien.tus,.
ut invenlse sint magna jam ex parle dissoluUe cor- quod se Deo sequaleni existihians cecidit, insiipev
rigise, ex pavte remanserint. Qua in ve colligi polest etiam superiorem Deo se'dicit, secundum apostoli
de Anlichvislo : Qui adversatur, cr-
anliquus boslis, qui jam prsesio est covporalibns dicia, qui ait
faciis, quam nimiis insidiis, noslris cogitaiionibus extollilur supra omne quod dicitur Deus, aut quoii.
insistit. colitur. Diabolusideo jam nonpelet veniam : quia*
non compungilur ad pcenitenliam. Membra vero ejns:
CAP.54. -" De crealura, et natura^ el minislerio an- ssepe per bypocrisin deprecantur,' quod tahien pro
gelorum, el de casu dposlatarum. mala conscientia adipisci non merentur. Discai
(S.Isidor. inlibro officiorum sic loqukur.) Ange- bumana miseria, auod ea causa citius provocelur
lovitm nortien officii esl, non nainrse. Nam secun- Deus prsestare veniam, dum infirmo Compatitur
dum naluram, spirilus nuncupanlur. Quando enim homini: quia ipse homo traxit ex parle inferiori
de ccelis ad annunciandum hominibus mitlunlur : ex hifirmitatem peccandii lioc est, ex carne, qiiain-
ipsa annunciatione angeli nominanlur. Natnra enim clusa anima delinetur. Apostatse. ahgeli ideo veniam
spifitiis sunt. Tunc autem angeli vocanlur, quando ""non habent : qtiia carnalis fragililatis nulla inDr-
iuiltunlur. Naluraangelorum mutabilisest,.sed facit mitate gravati sunt ut peccarent. Homines aulem
•eosincorruplos charilas sempilema. Gralia dicimus post peccatum idcirco reverluntur ad veniairt*
non nalura esse incommulabiles angelos. Nam si propler quod ex lutea materia pondus iraxerunt
natura incommutabiles essent, diabolus ulique non infirmitalis, ideoque pro inflrma carnis conditibne,
cecidisset. Mutabililatem itaque nalurse suffragafin reditus patet homini ad salutem. Sicut et -Psalmus
Hlis contemplalio Creaibris. Inde et privatus est dicit:Ipsescitfigmenlumnostrum.Memento,Domine,
apostala angelas, dum foriiludinem suam non a quodterrasumus;etiterum : Memorare, inquit, quse
Deo, sed a se voluil cuslodire. Ante omnem crea-. sitmeasubslaiUia.Postquamapostalse angeli ceciJe-
luram angeli facii sunt, dum dictum est: Fiat lux. runt, reliqui perseveranliam aeternse beatitudinis so-
De ipsis enim dicit Scripluva : Prior omnium creala lidati sunt. Unde et post coeli creationem in prin-
cst sapienlia. Lux enim dicunlur, participando lucis cipio repetitur : Fiat firmamentum> et vocaium est
selernse : sapieiitioeverp dicunlur, ignitae inbserendo firmamentum coeJuin, nimirum oslendens, quod
sapienlise. El cum sint mutabiles nalura, non tamen post angelbrum riiinam, hi qui permanserunt, flfmi^
sinil eos contemplatio mulari divina, Ante omnem _ latem meruerunt seterrise perseverantise et beatiiu^
creatiqnem inundi, creatisunt angeli, elanle omnem . dinis, quam anlea minus acceperant: posf diaboli
creationem angelorum, diabolus conditns est, sicut dej'ectionem, angeloruin sanctorum collalam sancli-
scriptum. est : Ipse est principium , viarum. Dei. iatisperseverantiam, et beatiludinem quam minus
Undeet ad comparalionem; angelorum, archangelus acceperant; unde oporlet cognosei quod malorum
appellatus est. Prius enim crealus exslitit ordinis iniquilas, sanciorum serviat humilitali: quia unde
prselalione, non lemporis quanlitate. Primatum ha- malicorruunt, indeboni proficiunt. Bonorum angelo-
buisse angelorum diabolum seirnns, ex qua fiducia rumnumerus,quipostfuinamangelorum maloruniesl
cecidil, iia ut sine reparatione laberelur, cujus prse- diminutns, exnumeroelectorumomniumsupplebiluf,
lalionis excellenliam prophela his verbis annunciat: qui numerus soli Deo est cognitus. In ter angelos distan -
Cedri non fuerunt alliores illo in paradiso Dei, tiapoteslalum est,eiprb graduumdignitaie^ministeria
abietes non adsequaverunt summilalem illius. Omne eisdem sunt distributa. Aliisque alii prseferunlur tam
lignum paradisi nort est assimilalum illi: quoiiiam culmine poleslalis, qtiam scienlia virtutis. Submi-
speciosiorcm fecit eum Deus. Distal condiiio angeli nistrant jgilur alii aliorum praeceptis, alque obe-
a conditione hqminis. Homo enim ad Dei similitu- diunt jussis; Unde ad propbetani Zacbariam angelus
dinem condilus est. Avchangelus vero qtii lapsus j) angelum miltii, et quoecunque annuntiare debeit
esi, signaculuni Dei similitudinis appellalus esl, prsecipil. Novem esse dislinciiones vel ordihes an-
teslante Domino perEzechiel : Tu signaculum simi- gelorum sacrse Scriplurse teslanlur, id est, angeli,
liludinis Dei, plenus sapienlia, pcrfectus decore, in arcbangeli, throni, dominationes, virtutes, princi-
deliciis paradisi Dei fuisti. Quanlq enim subtilior est patus» poieslates, cherubiri) et seraphini Horum
ejus uatura, lanlo plenius exstiiit ad similitudinem ordinum numerum eliarii Ezecbiel propheta describit
dFviuseveriialis expressam. Prius de ccelo cecidisse sub lolidem nominibus lapidum, cum de primaiu
diaboJum constai, quam homo Conderelur. Nam mox aposlalse angeli loqueretur : Omnis, iitquil, lapis
ut faclus esl, in superbiam erupit, et prsecipiiatu-! de operimenlum luum, sardius, et topazius, et jaspis,
coelo est. Nam juxta Verilalis lestimonium, abjniiio ehrysbfytlmS) el onyx, et berillus, saphyrus, car-'
niendax fuit, et in veritale non steiit, quia stalim bunciiJus, et smaragdus. Quo numero l.apidum, ipsi
ut factus est, cecidil. Fuit quidem in verilaje ordines designaii sunt angelorum; Quos aposia^a
condilus, sed non slando confesiim a-veritate est angelus ante lapsuni quasi in vestiniento ornamenii
lajisus. Uiio. superbise lapsu, dum Deo per lumoreni sui afflxos liabuit : ad-quorum coniparationem
se conferunt, ef homo cecidit, et diabolusi Sed bomo dum se clariofem cunctls aspexii, confeslim.:inj.u?
IUTROT.. CXL. 33'
i«55 BURCHABDl WOBMACIENSIS EPiSCOPI 103G
inuit, etcor suum ad siipeibiam eleva.vii. Angeli A pturis sanctis pro Deo angelus poniturmon Paler,
sem.per in Deo gaiidenl, non in sc. Malus vero inde non Spiriius sancius, sed pro incarnalionis disjien-
'est diabotus, quia non quse Dei, sed qnaa sua sunt satione soltis Filius inlelligiiur. Anle Dominicse in-
requisivil, NuIIa auiem major iniquilas quani non carnationis advenlum, discordia inter angelos et
-iii Deo, sed iu se velle queinpiani gloriari. Angeli Jioniines fuit. Veniens anlein Christus, pacein in i;u
vcro Dei cognoscunt oninia anlcquani iu re fiant : et angelis el bominibiis fecil. Eo quipjie naio, clama-
qtise apud. liomiucs adhiic fiiiura siint, angeli jam vcrunt angeli in lerra : Pax hoiiiinibiis bonsR vo-.
tevclanle Deonoverunt. Prscyaricalorcs angeli, eti.nn liiniaiis. Per incarnationem igilur Chrisli, non so-
sanclilate amissa, non lainon aniibertuu vivacem lum Deo veconcilialus esl homo : verum eiiam pax
'crealurse angelicoe sensum.Tiiplici cnim modo pra> inlev angelos ei bomines vefoimaia esl. Disiordia
"scieiilise acuinine vigcnl, id est, subiililate naliirse, igiluranlc advemum Chrisli angelorum et liomimiin
bxpericniia leuiporum, reyelaiione superiorum por iiiisse per id maxime agnoscitiir, quod salutaii in
teslatuin. Quolies Deus qiiocunqiie flagello huic Yeieri Teslamento ab liominibus angeli, despiciunl
mundo irascitur, ad minisleriiim vindicise aposiaise resalutari ab eis. Quod in Novo Teslamento a Joan-
angeli mittiintiir : qui lamen diviua poieslate coer- nc.factum, non solum reverenler angelus suscipil,
ceiitur, ne laiilum noccanl, qnanliiiii cupiunl. Boni I> vcrtini etiam ne facial inlerdicil. Ab hoe bomo in
auiqni angeli ad i.ninislr.riuni salutis huiuanse depu- Veteri Tcslainenio despicimr, nec resalulatur ab
taii sunl : ut c.nas adiniiiislrenl nmndi, et regant angelo, eo quod homo adhtic nondtim transisset iii
omnia jussu Dci, teslanle Apostolo : Nonne onines, Deo. Suscipitur aulem honio a Deo, ef reverenier
inquit, sunt adminislralorii spirilus, in initiisleriiim salulalur abangclo. Nam etMariam angelus legilur
missi, propler eos qui liocrcdilalenicapiuiitsaliiiis? saiutasse, ei Joanni ahgelum salutanti, ab eodem.
Angeli co.fpora.in quibus homimbus apparent in siis angelo diciiuf : Vide ne fcceris, conservus enim
pernoaerestiiniint, solidainquespcciemex ccelesti ele- luus sum, et fratrum luoriim. Per quod aguoscilur,
meiilo indiicun!, per ^jiiam buinanis oblutibus manii per incariialionem Dominicam, pacem liominibus
festius demo^istreniur. Singuhe genlcs prseposilbsaiir fuisse, et angelis, reddilam.
gelos ha.beic creduntur, quod ostendiiur lestimonio CAP.55. — Quod sttpernorum civium numerus , ct
angeli Danieli loquenlis: Ego, inquit, veni; nt nuncia- finilus sil, ei iii/iniius.
rem tibi, sed princeps regni Persarum resliiil mihi. (Gregor. in suis Moral.) Supernorum civium nu-
Et posl alia : Non esl qtii mc adjuvct, nisi MichaeJ lnerus el infinilus, et dcfinilus exprimilur, utqni
princcps yesler. ltem oiiines homincs angelos babeT p Deo esl numerabilis, esse nobis innumerabilis de-
re probanlur , loquenle Doinino in Evangelio : iiionslrciiir, quanivis alind est assistere, aliud nii-
Amen tiico vobis : quia angeli eoriun seniper videnl iiislrare. Assistunt enim illse procul dubio poleslates,
faciem Palris mei, qui in coelis esl. Unde et Pelrus quse ad qusedam bominibus niincianda non exeuut.
jn Actibus apostolorum, cuni pulsarent januam, Minislranl vero hi qui ad explenda oflicia nunciorum
dixerunl intus aposloli : Nou est Peirus, sed Angc-r veiiiiint, sed lamen ipsi quoque a conleniplaiioEe ah
lus ejus esl. Si Deum aiigeli conluenlur, et videnl, iniimis non recedunl. Ei quia plures sunt qui mi-
cur Petrus apostolus dicil : Inqucm desideranl aiir iiistraiil quam hi qni principaliler assislunl, as-
geli Dei' conspicere? Iicm si eum non conlncntur sistenlium numerus quasi delinilus, ministraiitium
nec videnl, quornotio juxta senientiam Doinini: AIH vero inlinilus ostendiiur. Angelicos vero spirilus
geli eorum semper videnl faciem Patris mei qui in reclc Dei miliiesdicintus : quia decertare eos con-
ccelisest? Sed bene ulriimque est. Nam veraciler tfa poteslales aerias non ignorainus. Quse tamen
credimits quod Dcum angeli, et vident, el videre de- ceiiamina non labore, sed iinperio peragunl : quia
sidcranf: el liabenl, et habcrefcsliuanl: et amanl, quidquid agendo conlra immundos spiritns appe-
efainare niluiitur. Si cnim sic videre desiderani ul linii, ex adjmorio cuncia regentis possunl.
cffeclu dcsiderii non perfiuanlur, desiderium-boc J CAr. 58. — Quod omnis ctttpa anle discessum oblalio-
necessiialem habet, el necessilas isia pcenalis est. nis munere sotvalttr:
Sed bealis angelis omtiis poena longe esl: quia nun- (Exdialog. Greg.) Sed neque hoc silendum exisli-
qiiain simul pcena et bcatitudo . conveiiiuiit. Bur- ino, quod aclum in, meo monaslerio anlehoc tricn-
sum, si eos dicimus Dei visione saliari,. salielas nitini reminiscor. Quidam namque monacbus, Justus
fasiidinm babere solel, cl scimiis illps Dei visionem nomine, medicinoe arte inibutiis fuil, qui tnihi ineo-
dem monaslerio consliliilo , sedulo obsequio , alqiie
quam et desiderant, faslidire non posse. Quidergo
est, nisi ut miro modo simul ulrumque credamus, in assiduis segritudinibus meis cxcubare consuevif
Hic ilaque languore cqrporis'prsevenlus, ad exire-
quja etdesiderant eisaiiaiilui? Sed desiaevanl sme
sua fraier
labore, el satiaulur siue fastidio. Neenim sil*in de- ma deiiuclus est, Cui in ijisa molesiia
siderio necessilas, desideranles saiianlur. Et ilc- gernianus, noniine Copiosus, scrviebat. Qui ipse
rum : Ne sifsatieiale faslidium, satiari desiderant. quoqtie nunc in hac urbeper eamdeirtniedicinsear-
Videni enini angpli faciem Palvis per saiieiaiem, sed tem, lempovalis vilse stipendia sectatur; Sed pra;-
Ciim jam se ad extrema peweuisso
quia salietas isla fastidiuiivnescit, angeli deside-. . diclus Jusltis,
rant in eo prospicere semper. Ubicunqne in Scrir cogiiOYissci, eidem fralvi suo Copioso; quia occul^
1037 , DEGBETORUMLIBBl XX. — LIBEB VIGESIMUS. 1038
tostres aureosbaberet, iiinotuil. Quodnimirumfra- A Quomodo es ? Ciii ille respondit : Nunc usque iiiaib
tribus non poluit celavi, sed subiililer iiidagantes, fui, modo j'am bene sum : quia bodie commiuiiqnenv
atque illius omnia medicamenla perscrulanies, cos- reCepi. Qt*odidem Copiosus pergens, prolinns fr4--
dem Ifes aureos in medicamine absconsos invene- iribus in moiiasterio indicavil. Fratres vero sollicitd
runt. Qtiod nlox ut milii niiricialum est, lanlum ma- cbmpulabanl dieSj et repereranl qnod ipse diesex-
lum de fralrequinobiscumcommuniler v.ixii, aequa- siilits quo proeo irigesima obiaiio fuit implela. Gum-i"
nimiler ferrenon valui : qiiippo qtiia ejiisdem mo- que el Copiosns nesciret, qtiid pro eo fralres age»
naslerii sempef reguia fuil ut cnncii fralfes ilaconl-. reht, et ffaifes ignorassent quod de illo Gopiosus vi-
muniier viverenl, quatenus cis singulis nulla habere dissett' uiio eedcmque iempore dum cbgnbvii ille
propria licereit. TilhC nikniomoerovepercnssus, Cq- quod isli ignoraiit, alque isti-cogrtQscebniit qliod
gttare ccepi, vel quod ad purgationein morienlis fa- illc vidit, concbrdaiUes simul visionem et sacrifi-
cerem, vel qtiod in exemplo yiventibiis frairibus ciuni, res aperle claruiti, qiiia fratefqiii defunctus
providecem. Precioso igiluf ejusdemmonastevii pfoe- fuitper salalafbhi iiostiani suppiiciurn evasit.
posilo ad meaecilo, dixit: Vade,et niilhis ex fra- CAP.57. -^- Qitod sacra oblalio posl.morlemaiiimahus
iribtis se ad teum rnoiieniem jungal, nee serrnoiiem " Jirodesse possil, si twn sunl culpw indiisoliibiles.'
eonsoJaiionis ex cujnslibet eoruni ore percipiat, -sed (Ex dialog. Gregor.) Si culpse post mortem insoiu-
cnm in morie conslilulus Iratresquoesierif, ei suus..' biles non sunt, mulioium solet animas eliam post
fraUercarnaTis dicat: quia pro solidis qnos occulie mbriem sacra oblaiio hosiise "saluiafis arijitvarej iia
Iiabuil, a cunctis frairibus abominalus sit, ut saltein iil boc nqmuiiiqiiam ipsse defunctofUmariiinae expc-
in morle d<iculpa menierii amariludo transverbercl-,: tere videantuf. Nam praidicius Felix ejsiscopus, a
atque a psecnio qnod perpetravit purget. Cum vefo quodam veherabilis vilse presbytero cjui usqueanto
inbrtuus fiierit, corpus illi.us cum fvaivum corpofi- bierinium vixit, et in dioecesi Genlumcelleiisis urbis
biisrion ponatuf, sed quolibel fbssam in slerquilinio liabitavii, alque Ecclesisebeali Joannis, qu;ein loco,-
racile, in eo corptis ejus projiciie, ibique super eum quiTauriana dicitiir, sita est, prseerat, cognovissese
tres aureos quos reliqtiit jactaie-, slmul Omnescla- asserit t quod idem presbyter iiieoloco in quo aquse ca*
manlcs, Pecnnia lua tecuiii isil in perdiiione, et sic lidse vapofesniuiios faciuiU, quoiies necessilascorpo-
eum lerra operile, In quibus utvisque rebus unam ris exegii.IaVariconsuevit.Ubi dum die qiiadamfuis-.
morienti, alteram vero volui vtvenlibus fralribiis setingressus, inyeniiquemdam inoognilum virumtad
prodesse, ul et iilumamafitudo -moftis a culpa solu- suumobsequiumparatum, quisibidepedibUs calcea»
bilem faeerct, Clislos avaiitise ianla damnatio mis- menta abstraheret, vesiimenia suscipefei, el e.xe,uiui
ceri-in cttlpa probiberei. Quod ila faclum est.'Nam a calore sabana prseberet, atquq omne miriisteriimt
cum idem pervenisset ad moriem, et anxie qusereret cum magnofamulatu perajjerel. Gumque hoc*ssepius
se fralribus commendarej Jiullusque ei ex fralribus fecissel, idempresbyierdiequadamadbainea itufilSj
applicare el loqui dignarelur, ei carnalis fraler, cnr iiiirasemetipsumcogitans,Uixii:ViroilIiquiii]iliisolet
ab bmnibus esset abominalus, intiolriiu Qui prhli- tam devotissime ad lavandumobsequiiingratus appa-
hus de reaiii vebemenier gcmuil, atque in ipsa tfi- rerenon debeo, sed aliquid me necesse esleiproirtu-?
sliliae corpore exivii. Qui ita sepullus est, ut dixi. nere portare. Tunc duas secum oblalionum coronas
Sed fraires ornnes eadem senieniiapertofbaii, ccepe- detulit, Qui mox, ut pervenit.ad loeunij hominem
rnnl singuli exlreina qusequej ei vilia, et quse eis inveiiil : atque ex more ejus obsequio in omnibus
semper habere regularitcr licuerat, ad medium proi usus esl. Lavil ilaquej et cum jam veslilus voluisset "'
ferre, vehementerque formidabanl, ne quid apud se egredij boc quod secum deltilii qbsequenli sibi.vivp
esset, unde reprehendi potuisseni. Cum vero post pro benedictioue obtulilj petens ut benigne suscipe-
mortem ejus tiiginla jam essenl dies ejus evolulij rel qiiod ei cbariialis gralia offerreti Gui ille moe-
ccepit animusmeiis defuhcW fratricompaiis ejusqiie rens, afflictusque respondit : Mihi ista quare das,
cum dolore gravi supplicia pensare, et si qtiid essel tj] Pater? Iste panis sanctus est, el ego bunc niandu-
ereplionis ejus in remedium quserere; Tunc eyO''aio care non possum. Me clenim quem viuesj aliquandb
ad mePreciqso eodem monasterii noslri prseposito, loci hujus dominus fui| sed pro.culpis meis hic post
dixit trisiis: Diu est, quod frater ille qui defunctus niorlem depulatus sum* Si autem mihi prsestare vis,
est in igne cruciatur» debehius «ialiqiiid charitaiis omnipolenti Deo pro me offer hunc panenij ut pro
impendere, -et eum in quanlum possumuSi ut eripia-1 peccatis naeis inlervenia.s: et tunc exauditum te esse
tnr adjuvare. Vade ilaque et abhodierna die diebus cognosce, cum huc ad luendum venefiSi et me mi-
ariginta coniinuis offevre pro eo sacfificium studet iiime inveneris; ln quibus. verbis dispafuil> et is qui
*l nullus.omnino praetermiUalur diesj quo pro abr esse bomO videbatur. evanescCndO innotuil, quia
solulione illius salularis hoslia non imniolclur. Qui spivitus fuit, Idem vero presbytef-, hebdqmada conii-
protinus abscessit, et paruil. Nqbis autem alia cu- nua sese pro eo ih JaCvymisafilixitj salutavem quo-
ranlibus, atqueeyoluiosdiesnon numerantibusj idem lidie hostiam oblulifcl vevevsus postea ad balneum,
frater qui defunclus fuil, noctequadam fralfi suo eum minime invenit. (jiia ex rej 4"anUmi prosit
gcrmano Copioso.per. visjonem apparuil. Quera ille aniinabus imhiolaiio sacvae obiaiionis osienditn;' :
cum vidisset, iiiquisiyit dicens : Quid esij ffaler? qharidq hanc et ipsi morttiortim spirilusa viventibiia
I'0"59 BUBCIIABDl WOBMACIENSIS EPJSCOPl 1040
jieiiint.el signa indicant qtiibus per eam. absoluti A CAP.62. — Qttod ila non sit, ul qtiidam a/firmgtit,
vidcanluv. qnod Detts ob hoc minalus sil wternam / ceiittm
CAP. 58. — Qiiod beatius sit quemquc liberum hinc peccanlibus, ul corricjerel a ma'is.
, exire,- quatn post morlem libertaiem quarere. (Ex dialbg. Gregorii. Petrus inlerrogat. Gregorii re-
1 (Gregorius in suo dialogo dkil :) Cunciis oslendiwr sponsio.) Quid siquis dicat, idcirco Deus peccanlibus
quia si insolttbiles culpse fuerini, ad absolulionem seternam pcenam minalus cst, lit eos a peecaiorunj
Si falsuro estquod iuj.
prodesse minime eiiam mortuis victima sacroe obla- perpelralione compesceret?—
tionis possit. Sed sciendum est, quia illis sacra natus est, ut ab injustilia corrigeret, etiam falsa est
victiina morltiis prosit, qui hic vivendo obtinuerint pollieilus, ut ad juslitiam provocarel. Sed quis Jioe
ut eos eliam post mortem bona adjuvenl quse hic dicere, vel insanus proesumat? Et si minaius e^t
pro ipsis ab aliis fiunl. Inier hsec auiem pensandum quod non eral impleiurus, dum assererC eum mise-
ricordem volumus, fallacem, quod nefas est dicere,
esl, ut tutior via sil, ul bonum qiiod quisque post
mortem sperat.agi per alios, agai dum vivit ipseper praedicare compellimur.
— Cur peccala quw cum fine perpelrata
se. Beatius quippe est liberum exire, quam post CAP. 63.
sunl, sittefine punianiur.
vincula liberlalem quoerere.
(Exeodem. Pelr. inl. Grcg.resp.) Scire velim quo-
CAP.59. — Quod nullus debeal rogare pro pcccato, " modo juslum sit, ut culpa qua» cum fine peipeiraia
quod est ad mortem. esl, sine fine punialur.—Hoc recie dicereliir, si di-
(Gregorius in suis Moralibus.) Peccaliim quippe strictus judex non corda bominuni, sed facla
pen-
usque ad inferos ducitur quod ante finem vilse sarel. Iniqui ouim ideo cum fnie deliquerunt,
quia
prsesenlis per correctionem ac pceniieniiam non cum fine vixeruni. Nam voluissenl
emendatur. De quo videlicei peccato per Joannem utique, si polnisr
seni, sine fine vivere, ut potuissent sine fine peccare.
dicitur : Esl peecalum ad morlem, non pro illo dico, Oslendunt eniin, qtiia in peccaio vivere semper eu-
n.t roget quis. Peccaium namque ad mortem esl;
hic non piunt, qtii nunquam desinuiil peccare, diim vivunt.
quia scilicei peccaium quod corrigilur, ejus Ad magnam ergo justiiiam judicaniis perlinel, ut nun-
venia frustra postulaiur. De hoc adbue subdilur:
quam careant supplicio qui in hac vila nunquam
Obliviscalur ejtis misericordia. Omnipolenlis Dei voluerunl carere
peccato.
rojseri.cordia oblivisci ejus dicilur, qui omnipotentis — QuoclDctts pius sit, el non pascalur cru-
Dei jiisliliam fuerii oblilus. Quisquis eum nunc CAP.64. ciuiu miserorum, jitsltis anlem, el ideo noit setlelur
jusltim non iimel, posl invenire non valet miseri- in perpeluum ctb iiih/uorum utlione,
cnrdem. (Ex eodem. Peir. inl. Greg. res}>.)Sed nullus jusltis
. CAP. 60. — Ul omnes animw electorum credendw crudclitale pascilur, el delinquens servus a jiisto
sintesse in cmto: el iitiauorum animw in iiifemo. domino idcirco csedi prsccipilur, ul a ncquilia cor-
(Ex diaiogo Gregorii. Pelrus inlerrogat. Responsio rigatur. Ad hoc enim vapulal, ut emendare debeat.
Gregorii.) lnquisitioni mese jam video sufflcienier Iniqtii aulem gehennse igui Iraditi, si ad correciio-
satisfactum, sed hoc est adhuc quod qusestione ani- nein nuiiquam veniani, quo fine semper ai-debunt ?
mum pulsal. Quia cum superius dicliim sit esse jam —Omnipotens Deus, quia pius est, lniserorum crn-
sanclorum animas in ccelo, rcstat procu) dubio, ut cialu non pascilur : quia auleni juslus esl, ab iui-
iniqtiorum qtioque animse esse non nisi in inferno quorum. ultione in perpeiuum non sedalur. Sed
credanlur, et quid de bac re habeat veritas ignoro. iniqui omnes selerno snpplicio depulati, sua qttidem
Nam huniana sestimalio non babet, peccalorum ani- iniquilale puniunlur, et lamen ad aliquid. ardebunt,
masposse anle judicium cruciari.—Si esse sanclorum , scilicet, ul iusti omnes, et in Deo vidcanl gandia
animas in coelo sacri eloquii satisfaciione credidisti, quoe percipiunt, el in illis respiciant supplicia quoe
bportel ut per omnia esse credas iniquorum aniinas cvaseruiil, quaieiuisin seternum lauto magis divii-se
inmferno : quia ex retribulione oelernsejuslilise, ex gralise debilores se esse cognoscanl, quanlo in aetcr-
qua jam justi gloriantur, necesse esl per omnia, ut TJ hum mala puniri conspiciunl qnse ejus adjulorio
ihjusli crucientur. Nam sicut electos bealiludo Jseli- vicerunt. . .. .
fical, ita credi necesse est quod a die exilus sui CAP.65. — De hoc, si anie resiiiuiionem corpomm
iguis reprobos cxtiral. animiv juslorum in cmlum recipiantur.
CAP.61. '
— Quod skut ftnis non est gaudio bonorum, (Ex eodem, Pelr.int. Greg.resp.)Placelquod dicis :
sic finis non est lormenlis malorum. sed velim nosse, si imnc ante resliluiionem corpo-
(Ex dialog. Gregorii. Inler. Peir. Gregorii respon- vumln coelum recipi valeanl animse juslorum.-^Hoc
sio.) Nunqtiid nam, quseso le.dicimus eos, qui semel namquedeomiiibusjuslisfaleri nonpossumus, neque
illic mersi fuerinl,semper arsuros?—Consial nimis, de oinnibus ncgare. Nam siint quorundam jusiovum
el incuiictanter verum esse : quia sicnt finis non est animse, qusea coelesli regno quibusdani adhuc hian-
g rdiO bbnortim, ila flnis non est lormenlis malo- sionibus differunlur. ln quo dilaiionis damno,
rura. Nam ciini Verilas dicaf: lbttnlhi in supplicium quid aliud innuitur, nisi quod perfeclse juslilisc ali-
aaernum, jusli hutem iri viiam seternani: qtiTa^eruni quid lriinris habuerunt ? El lanien lncc clarius. con-
est quod prbmisil, falsiim proculdubio iiob eiit^qiiod stat quiaperfcclorum jusiorum animse, mqxulbujus
liiinaliis est Dcus. - .'- carnis cl-auslra exeuni, in coelcslibus sedibusreci-
~-
1041 DECBETOBUM LiBBI XX. — LIBEB YlGESIMUS. 1042
piimlur. Q;:od et ipsa perseVeriiaslestaiur, dicehs: J[
\ verbis aperie declaralur quia et boili bonos, et
Ubicunque fuerii corpus, illuc congregabimlur aqui- mali agnoscanl malos. Si igiliir Abrabain Lazariim
lse : tjuia ubi ipse Bedemptor uosler esl corpore, minime recognosceret, nequaquam ad divitem jiosi-
illuc procul dubio colliguritur et animae jtistovum. tum iirloririehlis de Iransacla ej"us conliitione lo-
El Paulus dissolvi desiderat, et cum ChrislO esse. queretur, dicens : Quod malareceperil in viia sua.
Qui ergo Chrislum esse in ccelis non dtibilat, nec Et si mali malos non fecognoscerent, "nequaquam
Pauli animam esse in coelo negat. Qui etiam de dives in; tormentis posiius fralrum suorum etiani
dissolulione sui corporis, alque habilatione patrise absentiam meminisset. Qiiombdo enim prsesenles
coelcstis dicit : Scimusquiasi lerreslris domus no- non posset agnoscerc, qni etiani pro abseniium me-
sira hiijus habilalionis dissolvalur, quod sediiica- nioria curavil exorave? Qua in re-illud quoque oslen-
lionem habemiis ex Deo, domum non manufactaui, dilur, quod nequaquam ipse requisisii : quia et boni
sed selernam in ccelis. malps, el mali cogiioscunl bonos. Nam ct dives ab
CAP.66.— Quodjusii, in die judicii, anhnarum simul Abraham cognoscitur, cum dielum esi: Becordare,
et corporum gloria Iwlabunlur. quia recepisti bona in vila lua : et elecius Lazarus
(Ex eodem, Pelr.int.Greg. resp) Si igitur minciii a reprobo esl divitc cognitus, quem milti precatur
«oelo sunt animse jiistorum, quid est hoc qtiod in IB ex nomine , dicens : Mitie Lazarum , ut intingat
diejudicii pro juslitise suse relribuiione recipiunl ? exlremum digiti sui in aquam, ut refrigeret lin-
— Hoc in eis nihiirum cvescit in judicio, quod nuiic guam meam. In qua videlicet cognilione
utriusque
aiiimarum sola, postmodum vero corporum beali- parlis cumulus retr.ibulionis excrescil,elulboni am-
Itniine perfrtianlur, tft in ipsa quoque carne gau- plius gatidearit : quia secum eos loelavi conspiciunl,
deanl, in qua dolores pro Domino cruciatusque quos amaverunt : el mali diim cuin eis torquenttiv,
periulerunl. Pro hac quippe geminaia eorum gloria quos in hoc mundo despeclo Deo dilexevunt, eos non
scriplum est : In lerra sua duplicia possidebunt. solum sua, sed eiiam eorum poena consumal. Fit
Hincetam anle resurrcclionis diem de sanclorum auiem in electis quiddanimirabilius : quia non so-
aniinabus scriplum esl: Dalse sunlillissingulseslolse Jum eos cogposcunt quos in hbc mundo novefunt,
albse, et dictum esl illis ut requiescerent tempns sed velul visosac cognilos recognoscunt bonos, quos
ndliucmodicum, donec implealur numertfs conser- nunquam viderunt. Nam cuni anliquos patresin illa
vorum, et fralrum eoruin, Qui ilaque nunc singulas seterna bocreditale Viderint.eisincogniti per visionem
ncceperiinl, in judicio Linas slolas babiluri sunl: non erunt, quos in oj)ere semper noverunt. Quia
quia modo animarum res laiiiummodo agilur, iunc „ enim illic omnes communi claritate. Deum conspi-
auiem aiiimarum simul et corporum gloria lseia- ciunt, quid est quod ibi jiesciant.ubi scieniem omnia
bnntur, sciunl? Nam quidam nosler et vilse venerabilis vir,
CAP. 67. -— De Iwc, st boni bonos in regno, vel si religiosusque vaide el laudabilis, cum aiite trien-
mali malos iri supplicio agnoscant. nium morerelur, sicut religiosi alii, qui prsesenles
(Ex eodem. Peir. int. Greg. resp ) Nosse vellem, si fuerunt, teslati sunt, in- liora sui. exilus Jonam
boni bonos in regno, vel lnali nialos in suppliciis prophelam, Ezechielem quoque el Daiiielem coepit
agnoscant.— Hujus rei senlenliain verbis est domi- aspicere. Quosi dum venisse ad se dicerei, et de-
nicis, quam jam superius. prolulinius, luce clarius pressisluminibus eis reverentisc obsequiumprajberet,
demonslraia. In quibus cum' dictum essel: Ilomo ex carne eductus est. Qua in re aperte datur intelligi,
quidam Cvat dives, etinduebaiur purpura el bysso, quse erit in illa incorruplibili viia nolilia, si vir isie
et epulabalur quotidie splendide : et erat quiilarii adhuc in carne corruplibiji posilus, prophetas san-
mendicus nomine Lazarus, qui jacebal ad januam clos, quos nimirum nunquam vidit.aghovit. Solet
ejus ulceribus plenus., cupiens salurari de micisquse autem plerumque coniingcre, uf egressura aniina
cadebanlde mensa divitis, ef nemo illi dabat; sed cos eliam recognoscat cum quibus pro sequalilaie
el canes veniebant, et lingebanl ulcera ejus; siib- j) culparum, vel eliam prsemiorum-,.in una esi nian-
junclum esl, quod Lazarus morlims porlarelur ab sione deputanda : quod multi in eo exitu y.idenl, qui
angelis in sinum Abrahse, el mortiius dives sepultus aui in reguo aut in snpplicio pares habebiinturi "
est in infefnoj Qui elevans oculos suos, cum essei CAP.68. — De lioc, si ignis purgaloriut credeiidiis
in lornientis, vidilAbraham a longe, el Lazarum in sit, qui post moriem animas a peccaiis expurgel.
. sinu ejus, el ipse clamans, disit : Pater Abrabarn, (Ex eodem. Peir. int. Greg. resp) Discere vellem si
misereremei, etmilte Lazariim, ut intingal exlre- post mortem ignis purgalorius esse credendus est.-^-
ninni digiiisui inaquam, ulrefrigerel linguam iheani. In Evangelio Domihus dicit : Ambulale, dum luceni
Cui Abraham dicil: Fili, recordare, quia reCepisti habetis.Per prophetamquoque aii: Tempore acce-
bona in vita lua, et Lazarus similiter mala. Dives pto exaudivi le, et in die- salulis adjuvi- te. Quod
aulem de seipso jam spem salulis non habens, ad -Paulus apostolus exponens, dixit: Ecce nun.c lemptis
pronierandam suorum salutem coiiverlilur, dicens : accepiabile,.elc.,SaIomon quoqueait: Qubdcunque
Uogo le,. paler, ut mitlas eum in doniuin palris mei: -polesimantistua facere, inslanter operafe:qiiia nec
. habco enim quinque liaires, ul ies:eiur illis, ne et opus, nec ralio,nec scieniia, nec sapreniia erit apiid
veniant"in locum'"iniiic (ormciitorum. Quibus Kifeios, qtio iu properasi David quoqueiak.' (Jiio^iam.
•%'p'si
1043 BijaCHARBI WOBMACIENSISEPISCOPI 10«
in. sseculura miserieordia ejus. Exquibus nimirum A valde bonis, ul plena remissio fial. Pro non valde
fienteniiis constat quja qnalis hinc quisque egredi- majis propitiationes sunl, ut loIefaJnlior llal damna-
lur, talis in judicio prsesenlatur. Sed lanjen de qui- tio. Pro valde malis, nqn adjumenta morttiofum,
busdam levibus culpis esse anie judicium purgator sed taiilum consolaliones vivorum sunl.
riijs ignis credendus est, eo quod Veritas dieit : CAP.71. — Cursanclorum animw pro inimicis suis
quia si quis in Spiritum sanclum blasphemiam di- non orent, quando eos in igne mterno qrdere prg-
spexeriul.' !
xerit, nec. in hoc s33c.ulo_remiltefi.ir ci, neque in
fuluro. In qua sententia dalur intelligi, quasdam saiicti (Ex eodem. Pelr. int. Greg. resp.) Et ubi est qubd
in vero in fuluro sunt, si pro inimicis suis quos limc ardeie
culpas bqc sseciilo,.quasdam posse viderint, non orabunt? —Quibus
relaxari. Quod enim de uno negatur, conse- Pro ulique dictuni est :
iiiimicis vestris orate. Orant pro inimicis suis eo
quenter.inielleclus palet quia de qtiibusdam con-
teriipore quo possunt ad fructuosam pceniieniiam
ceditur. Sed tamen, ut prsedixi, hoc de parvis minU eorum corda
convertere', alqiie ipsa convefsione
misque peccaiis fieri posse credendum est : sicut salvafe, Quid eriim aliud pro inimicis suis orandmn
est assiduiis oliosus sermo, jmmoderaius.risus, vel
eslt'nisi hpc qupd ait Aposiolus : Ul det illis Deua
peccalum curse rei familiaris : qnse yix siue culpa ab n poeniteniiam ad cognoscendam veritalem, et resi-
ipsis agilur, qui culpas qtialiter declinari debeanl'
piscanl a diaboli laqueis, a qno caplivi lenentur ad
sciunt, aut non in gravibus rebus error ignoranlia?.,
ipsius voluriiatem? Et quoritodbpro illis tunc orabi-
quoe cuncta eliam post moriem grayant, si adhuc; luf, qui jam nullalenus possunl ad juslilise opera ah
in hac vita positis roinime.fuerinl relaxata. Nam et iniqiiitate commulari? Eadem causa esl cur
c.»m Paulus dieat Chrislum esse fundamenlurti;, riqn oteiur lunc itaqtie
pro hominibusseterno igne damna-
ijlque subjungaf: Si quis supersedificaverit super hoc tis,' quaj punc eliam catjsa est, ut nbn oretur pro
fuiidamenlum, aurum el argentum, lapides prelip- diabolo, angelisque ejus seterrio supplicio depulalis,
sos, ligria, Ibeiium, stipulam, uniuscujusque Opus Quaenunc etiam causa est utnon orent sancli ho-.
quale sit ignis prqbabit; si eujus opus arseril de- hiines, pro hominibus in fldelibus impiisque defuri-
iriinenluin.paiiettfr, ipsc autem salyus erit,sic lamen ciis : nisi quia de eis quos utiqtie deputatos seternp
quasi per ignem ; quamvis hocde igne irihulalionis supplicio jam noverinl, ante illuin"jtidicis jusli cpn-
in hac nobis vila adhibilo possit inielligi, allamen sj spectu orationis suse merilum cassaii
refngiun.l?
quis hsec de igne fulurse purgationis accipiat, pen-. Quod si nunc qnoqtie vivenies jusli, mortuis et
sanduni sqlJiciSe est ; quia illum dixit posse per damnatis injustis minime coriipaliunluf, qiiando.
ignemsalvari, non qui super hoc fundamentum ler-, Q adhiic' alk[uid:jiidicabi|e de sna carne sese perpeii
rum, ses, velplumbum sedifjeat, id esf peccata maT qliam ipsi noyerinl : quanlo dislrictius lunc iniquo-
jora, et idcirco duriora, atque jam tunc insolubilia ; vum lormenla respiciunt, quando. ab omni vitsecoi>
sed ligna, fcenum, stipulani, id est peccata minima ruptione, exuti, ipsi j'am juslilioe yicinius atque
alque leyissima, quse ignis facile consumil. Hoc arctius mhserebunt? Sic quippe eorum mentes, per
tamen sciendum esl: quia illic saltem de miniwiis ljoc quad jusiissimo Judici inltserent, jus districtionis
nil quisque purgalionis oblinebit, nisi bonis hoc absorbel, ut omnino eis npn libeal, quidquid ab
aclibus in hac adhuc yiia positus* ut iljic oluineat, illius selernse regulse subtililale discofdat,
promereatur. CAP.72. ^r Quod duobus mbdi.svila dicalur, duobus
GAP.69, — Qitod unus sit gehennw ignis,~sed. non eliam t)ion inleliiggtur.
uno modo gttines crmiet. (Ex eodem, Pelr. int. Greg. resp.)Noh est jam quod
(Eseode>,nPetiuint.Gr,eg.resp.)Quseso.te,unusesse responderi debeat aperlse ralioni . sed hsec nuiic
geliennsDignis credeqdus esl, an quania peccatorum qusestio menlem,mq.vet, quomodo anima immortalis
diversiias.fuevil,laiita qtioq.ue.elipsa sestimanda sunt; dicitur, dttm conslal qupd in perpetuq igne moria-
incendiaesseprseparaia?—--Unusquidert)est geliennse. tqr.-^Qnia duobus modis vita diciiur, duobus etiam
igni§, sed non uno modo omnes cruciat peccaiores.. P modis mors. debet inlelligi. Aliud est namque quod
Urtiiiscujusqueetenim quantum exigit culpa, lanlum inP,eo.vivimus, aliud veroqnod in.hocq.uod cqndili
iUic sentielur pogna, Nam si.cnt in hoc mundo sub vel creati s.uinus, id est, aliud beale viyerei et
uno sole.nvuliiconsislijnl, nec lamen ejusdem sqlis allud esseniialiier. Anima ilaque, et movialis esse
ardorem oequaliler seniiunt: quia alius jrfus sestuat, inlelligiltir, et immqrtalis, RJorJalis quippe, quia
alque alius minus, ita illic in tmo igne non. unus beate viyere aqijtlil; lmmqrlaljs.autem, quiaessen-.
es.t mpdijs ienpendii,:.quia quod hic tlivevsitas cor- tialiler viyere nunquanv desinii ; et naturse suse
porum, hoc illic agit diversitas peceatorum ; ul et vi.lam perdere nqn valet, nec cum in perpetua fuerit
igiiem non dissimilem liaheant, et tamep ep.sdein morle damnata. Ulic enim posila beale esseperdet:
tiingulos dlssimiliter exuret. et esse non perdet. Ex qna re semper cqgilur uf et
CAPi7Q.— Quot genera sint oblaiignis pro defuiiciis. mqvlem sine morle, et defunctum sine defuncio et
faciendai finem sipe line palialuv.
(Ex dkiis August) Qualnor genera sunt oblatioV JCAP.75. — Quod "
elecliseu reprobi ad locacoptmunia
nis. Prb valde bonis, graiiarum acliones siint, hoc deducanlur in iormentis. "''•,-
Dco : bene vixerunt. Pro non (Ex eodem. Petr. int.) Quod vero sive electi s^i
cst, gralias agnnl quia
1041 DECKETOROMLIBBI XX. — LIBER VIGESIMDS-.. J04&-
' A CAP..76. — Quod Deus dicalttr zelaris, dicaluriratus, _
rcprobi, qnoriim coihmunls causa in bpere fuer.it, "1
al loca etiam communia 'deducaiilur, Veriialis nobis dicalur pmnilens, dicalur misericors, dicatur prwr
scius.
verba satisfacerent, eliam si exempla deessent. Ipsa-
(Greg.in snis Moral. dicil:) Deus ergo-quomodo-
quippe Verilas propler electos in Evangelio djeil :; zelans esl, qni in ctistodierida caslilale nostra iiullo..
In domo Patris mei mullse mansibnes sunt. Si ehim
in menlis cruciatu tangitiir? Qtionipdo irascilur, qifi jn
dispar illa beatiludiue oeternaretribiitio non esset, 4iieiscendis viliis nostris nulla perlurbatiqne afiimi>
una polius mansio quam niuitce esseni. Miillseergo
commovelur? Quomodo est poenilens, qui id quod.*
niansiones sunt, in quibus el distincti bonoruii) ordi- se fecisse neqtiaquam dolet? Qtiomodo
nes propter meiilorum cQnsofliurn commuiiiter semel feceril,
habelvriisevicordiam, qui cqr miserum non bjibel?
Isetenlur; et tameii unum deiiarium omnes laborari- Quomodo esl
les aceipiunt, qni mullis mansionibus dislingiiiiuf :- prxscius, dum nulliv liisi quse futura
sinl prsescianlur? Et scimiis quia.Deo nibil fultifuni
qnia et una est beatitudo quam illic percipiunt,, ei
est, ante cujus ocnlos prseterila iiull& suht,'.pra?sen-
dispar retribulionis quaiilas quarivperopera divefsa lia non Iranseiint, futura nort veiiiunt. Qriippe qiiia
consequiinlur. Qiioeuimirum Vefiias jndicii sui riiem quod riobis fuil, et evif, ,in ejus pvospeclu praesto
denUnlians ait, Tiiric dicain messoribus : Colligile, r.,esl: et omne
zizania, et ligate ea fasciculis ad. conibureiidum. ' quod prseseus est scivi pptcsl,.pqtius
Et lamen diciluv zelans,. dicilur
Messores quippeangelisunl; zizania in fascSciilisad quam prsescivi.
dicilur dicilur misericors, .dicilur
comburendum ligarit, cuni pares compaiibtis in lor^ ifaius, : ut poenilenSv
inenlis similibus socianlj ul snperbi cum superliis, proescius quia castitaiem animas uniuscujusque
huniano modo zelans voceiuv^. qnainvis
•luxufiosi cum luxuriqsis, avari cum avaris, fallaces custodit,
cum fallacibus, inyidi cum invidi.s, iiifideies cuiii jaenlis crucialu non tangiuir; et quia culpas percu-
lit, dicilur irasci, quamvis nulla animi lurbalione
infidelibus, ardeanl. Cum eVgosimiles in cuipa, ad el quia ipse immutabilis, id qjiod voiue-
lonnenla similia adducaiitur, qiii eos locispoeiialibus mcveatur;
vit mulat, pcenitere diciUir,. .quamvis rem mulet,
angeli depiilanl, quasi zizaniqfum fascicuiqs ad consilium noii mulet. Et cum misefisc nostrse subve-
comburendum ligani,
CAP.74. — De hoc quod in domg Dei tnullg. man- niij miscricors vocatur,,quainvis miseris subvenit,
siones sint. el cor miserum nunquam. facit. Et quia ca qiioe
(Greg. in suis Morai. dicil;.) In Evangelio Verilas,• nobis fuluva sunt videt, quse laiuuni ipsi sciiiper
«licit :In domo Patfls mansiones mulise suni. Sed in proeslo sunl,. praescius,dicilur,: quamvis nequaqtiam
eisdem multis mansionibus erit aliquo inodb rpsa ftilKnumprsevideal, quod prsesens vitiel.
retributionum diversilas concors : quia. lanla vis in G CAP.77. — Cur Deus suos eleclos sic periititlal thori,
illa pace nOs sociat, ul quod in se quisque non acce- ut non iu vitg illorum oslendat cujus sctnciiiaiissint.
perit, hoc se accepisse in alio.exsuliet. Unde et non (Ex eodem. Petr. inl. Greg. resp.) Quid.eslhoc, quosso
aeque laboranies in yin.ea, seque cuncti denaiiiim te, quod omnipotens Deus sic permtiit mpri, quos
sorliuiUur. Et qnidem apudPatrein mansiones muliaj tamen posi mortem cujus sanclitalis fuerint non
Eunt, et tamen eumdem denarium dispafes labqralo- compaliluv celari. Cum scviptum sit: Jnsius qua-
res accipiunt: quia una cunctis erit bfiaiiludo lseli- cunque morle pvsevcntus fueril,"juslitia ejus noii
Jiw, quamvis non una sit omriibus Siiblimiias viise. aufevftiur ab eo? —Eiecti qui procul dubio ad perpe-
• CAP.75. — Quod illutri
qttem semel culpq ad pmnam tuam vitam tenduiii, quid eis obeslsi ad modicum
pertrahil, misericordia ullerius, ad veniain non re- dure morianiur ? Et est forlasse iionntinquain eorum
ducat. culpa, licet miuima, quse in eadem debeal morlo
(Greg.. in suis. Moral. dJci(:)'Sinnt' consumiiur resecari. Unde fii ut reprobi quidem poieslatem
nubes, et perlransit, sic qui desceiidilad inferos non conira vivenles accipiani, sed illis morientibus Jioc
ascendit. Nube$ quippe ad alliora suspehdiUir, sed in eis grayius vindicelur, quqd contra bonos pole-
dcnsata venio impellitur ui currat, calore solls dissi- .. stalcm suse criidelilatis acceperunt : sicut ..idem,
palur ut evanescal, Sic nimirum corda sunt homi- carnifex quieumdeinvenerabilem diaconem viventem
num, quse pev acceptse rationis ingenium ad alla ferire permissus est, gaudere.snper morluiim-per-
emigrant: impulsa autem maligni spiritus flatu, missus iion esl. Quod sacra qiioque testantur elo-
pravis desideriorum suorum molibus buc illueque quia. Nam vir Dei conira Samariam missus,..qiiia
perlrabuntur. Sed districla respeclu snperni judicis per iiiobedientiam in itinere comedit, hunc jn eoxlem
quasi solis eajore Jiquefnint, et semel locis poenali- ilinere leo occidii. Sed. statim illic scriptumsest:
bus tradila, ad operalionis usum ultra non vedeunl. Quia sleiit Jeo juxta asinum, etnon comedil de'ca-
Vir igitiir sancius elationis cursiim defectumque davere. Ex qua re osiendilur, quod peccatum inqbe-
btmiani generis exprimens dicil: Sicut consuinitur dieruioB in ipsa marle fuit laxaium, quia idem leo
nnbes, et pertransii, sic qui descendit ad inferos qui viyenlem proesumpsit qccidere,.coiuingefe iion
oonascendit. Ac si aperle loqueretur dicens :.In prsesumpsit qecisum.. Qui enim occidendi' ausum
altum curren.do deficit, qui snperbiendq.ad interilum.. liabuit, de occisi cadaveve comedendi liceniiam non
tendit. Queni si semel culpa ad pcenam pevirahit, accepit: quia is qui culpabiliS in vita fuit, punita
misericordia uJte.riusad veniam non reducil, inobedientia^ era.t jam, juslus-ex iribrie. Lcb, eigo
,1047 BUBCIIARDI WORJIACIESSIS EPISCOPI • - , > t :1048
qui pvius peccaloris vitam necavit, cuslodivit post- A namque eprporeus, ul esse valeal ignis, corporeis
'jnpdtim cadayer |usti, indigel fomentis. Qui cum necesse est ut servetur,
CAP. 78. — Quod miseris mgrs fial sine tnorte. per congesta ligna procul dubio nutritur, nec valet
(Gregor. in suis Moral. dicit:) Fil ergo miseris nisi succensus esse, et nisi refotus subsislere. At
mors sine morte, finis sine defunclu : quia et movs contra gehennse ignis cum sit
corporeus, et in se
vivit, et finis semper incipit, et deficere defuncius missos reprobos corporaliter exurat, nec studio
nescil. Quia igitur, el morsperimit et non exlinguit, bumano succendilur , nec lignis nulritur : sed
dotjr cruciat, sed millalenus pavorem fugat, flamma creatus semel durat inextinguibilis, et suecensione
comburit, sed nequaquam lenebras decutit. non indiget, et ardore iion carel. Bene ergo de hoc
CAP, 79. — Quod in inferno peccaloribus ad conso- ' iniquo dicitur : Devorabit eum ignis qui non suor
lationem ignis non luceai, sed ui magis torqueat. cenditur : quia Omnipolentis jusiitia, futurorum
(Gregor. insuis Moral. dicil:) Quamvis illic ignis prsescia, ab ipsa mundi origine gehennse ignem crear
et ad consolalionem non Iucet.altamen ut magis vii: qui in poena reproborum esse semel inciplet,
torqueai, ad aliquid lucet. Nam sequaces quosque sed ardorem suum eiiam sine Iignis nunquam finiet.
suos sectim in tormento reprobi flamma illusiraiiie Sciendum vero esl, quod omnes reprobi, quia et
visuri sunl, quorum amore deliquerunt: qiiatenus.P in aninia simul et carne peccaverunt, illic in aiiima.
qui eoruin vitam carnaliler contra prxcepta Condi- et carne pariter cruciaiitur.
toris amavcruni., ipsqrum quoqrie eos inleritus in CA.P.83,. — Cur anima in
1 corpgre-nianens, et egre±.
auginenlo suse damnationis affligal; diensviderinon possitt,. „
CJVP.80. — De eadem re. Quid mirum, Petre, si egrediehiem.aiiimam non
(Gregor. in suis Moral. dicit:) Sicut ergo electis vidisli, quam et manentem in corpbre non vides^
ignis ardere novit ad solalium, et tamen ardere ad Nunquidnam modo cum mecum Iqqueris, quia
supplicium nescit : ita e diverso gebennse flamma videre inmenon vales animam nieam, idcirco me
reprobis, el nequaquam lucet ad consolalionis gra- esse exanimem credis ? Natura quippe animse inr
liain, ettamenluceladpcenam:utdamnatqrum oeulis visibilis cst , aique ita cx corpore invisibiliter
snpplicium, el nulla cbariiale candeat, et ad dolo- egredilur sicut in corpore invisibiliter.manet. Peirus,:
ris cumulum qtialiter cr.uciantur ostendat. Quid bic -Sed yiiam animse in corpore manentis pensare pos-
miruin, si gehennse ignem credimus babere suppli- sum ex ipsis molibus corpovis : quia nisi covpori
cium, simul obscuritatis et Juminis ? quod experi- anima adessel, ejusdein membra corporis movcri
inento novimus : quia et nunc dura flamma, lucet |_ non possenl. Vita vero aiiimse post carnem in
obscura. Tunc edax flamma comburit, quqs nunc quibus molibusquibus,yeoperibus sit, non video : ut
carnalis deleclalio polluit. Tuncinfinite paiens infer- ex rebus yisibilibus esse coliigam, quod videre non
ni baralrum devorat, quos nunc inanis elalio exallat. possuni. , ,
Atque qui quolibet ex vitio hic voluntatem callidi CAP.84. — Ut nullus dubilare debeat, eaesseiii-
persuasoris expleverunt, tunc cum suo duce reprobij visibitia, quce Deo invisibitisubministrani:
ad lormenta pemeniunl : el quamvis angelorurii (Ex. dialog. Greg.) Sicut vis aniinse vivifical et
aique hominum longe sit nalura dissimilis, rina movel cqrpus, sic vis divina implet quse creavit
lainen poena iniplical, quos unus in crimine realus pmnia; El alia inspirando viviflcal, aliis verotribuit
ut vivant, aliis hoc solummodo prsestat ul sint.
Iigai.
verum essg non dubitas, creanlemi et regen-
CAP.81.— Quod kutnana anima ita immorlalis sit, Quia
ui el mori possil et rionpossit. tem, implentem, el circumpleclenlem, transcenden-
et
(Gregor. in suis Moral. dicit:) Quia ergo nostra; lem, stislinentero, i.ncircumscripium, atque invi-
iinmortalitatis hoc lempus non iia ut male sii, sed sibilem Deum:iia dubilare non debes, hpnc inyisi-
iia perit ut npn sit, quserendum est quid sil, quod bilia obsequia habere. Debent quippe ea quse mi-
non tit' ifa noiiisit, sed ita pevire optatur ut male D nislrant ad ejtis simililudiiiein tendere cui minir-
sit. Humana enim anima sen angelicus spiritus ita sirani, ul quse invisibili serviunt, esse invisibilia
iuiitiorlalis esl, ut mori possit t ita morlalis, ;ut non dubilenlur. Hsec auteni quse esse.credimus,
moii non possit. Nam beate vivere, sive per viliumj nisi sanqlos angelos, et. spirilus jiistorum ? Sicnl
sett per supplicium perdil: essentialiler autem vive- ergo molum considerans corporis, vilam anima; in
re, neqiieper viiium, neque per supplicium aniillil. covpore manentis perpendis animo; ilavilain anitna*
A qnaiitaic enim vivendi deficit, sed omniroodum exeunlis a corpqre perpendere debes a siirojno :
suiisistendi inlerilum nec moriens senlil. Ut ergb quia potest; invisibiUler vivere, quam oporlel iti
b*eviier dixerim, ct immortaliter morlalis est, et obsequio . invisibilis manere- Pelnis: Recte toluni
irsrtaliter iinmortalis. dicitur : sed mens refugit credere, quod corporeis
non valet videre. .......
CiP. 82. — Quod corporeus;'sh' ignis cjehenhw,et oculis
non iridigeai alia maleria, 'nisi reproborum cru- CAP.85. — Quod nulla visibilia videri vel cognosct
cialu.- '-• possuni nisi per invisibilia. ......
....(Greg. in suis Morcdibtisdicil;) Miro valde modo, (Ex dialog. Greg.) Cum Patilus dical.: bst eriim
paticjs vcrbis expressus est igriis §6116111)5?,. Ignis fides fcperamianim substaulia rcrum arguiiicutuni
10i9 DECUETORUMLIBRI XX. — LiBER VJGESIMUS. 1050
non apparenlhim; boc veraciter dicilur cfedi, qttod A irisinuai vox divilis, qui Abrabam deprecatur di-
non valel videri. Nam credi jam non polesl quod ceus : Mitte Lazaruin, ut iniingal exireiniim "digiti
videri potest. Ut tamen te breviter reducam ad sui in aquam, ut refrigeret linguam meam : quia
te : nulla visibilia nisi per invisibilia videntur. crucior in hac flamma. Dum ergo divilem peccalo-
Ecce eni.m cuncta corporea oculus tui corporis rem damnalum Verilas in ignibns perhibet,. quis"
aspicil, nec iamen ipse corporeus oculus aliqtiid vi- jam sapiens reprobriruin animas lenefi ignibus
deret corporeum, nisi hunc res incorporea ad vi- negat? Petrus: Ecce ratione ct lestimonio ad cre-'
dendum acueret. Nam tolle meniem quse nonvidelur, dulitatem flecliiur animus : sed diniissus ilerum aJ
et incassum paiet oculus qui videbai. Subtrahe rigorem redit. Quomodo eiiini res incqrpbrea a re
animam corpori, remanent procul dubio oculi. in corperea leneri alque aflligipossit, ignoro.
cbrpore aperli. Si igilur per se videbant, cur disce- CAP. 88. — De apostalis spiritibus, quod incorporei
dente anima nil vident ? Hiiie ergo intellige : jquia' credendi sini.
"
ipsa quoque visibilia, non nisi per invisibilia viden- (Exdialog.Gregorii.) Die, qincsole, aposlalasspiri-
tur. Ponamus quoque anle oeulos menlis, domiim tus a coelesli gloria dejeelos, corporeos an incorpo-
aediflcare, immensas moles Ievare, pendere magnas reosesse suspicaris? Pelrus:Quis sane sapiens esse
in machinis columnas : quigj qusesote, hoc opus B spiritus corporeos dixerit?
operalur ? Corpus visibile quod illas moles manibus CAP.89. — Quod gehennce ignis carparens esse cre-
Jrahit : an invisibilis anima quse vivificat cbrpus ? dendiis sil.
Tolle enim quod 11011 videlur in corpore: et niox (Ex dialogo Greyorii.) Gehennsi>ignem esse corpo-
immobilia reihaneni cimcta qusemoveri videbantur reum an incorporeum fateris? Pelrtts :Jgiiem ge-
visibilia corporanietallorum. Qua in re pensandiim hennse corporenm esse non ambigo, in quo corpora
'
est, quia in hoe quoque mundo visibili, nibil nisi cerlura est cruciari. , -
percrcaiuram invisibilem disponi polest. Nam sicut CAP.90. — De hoc cptod scribilur : Deum nemo ridit
omnipotens Deus aspirando vel implendo ea quoe uriquum, et qualiler iliudintelligendurit sil.
ratione subsislunt, ui vivificat et movet invisibilia : (Gregorius in sttis Morul.dicil ;)Deum nemo vidit
ilaipsa quoque invisibilia, inipleiido movenl atque unquam. Rursumque cuin Teslamenti Veteris palres
sensim vivificanl carnalia corpora quae videntur.' inlueor, mullos lioruhi lesie ipsa sacrse leciionis
Pemis': Islis, faleor, allegationibus libenter victus, bisioria Deum vidisse cogaoseo. Vidit quippe Jacob
prope nulla j"am esse hoecvisibilia compelJor existi- Dominum, et ait : Vidi Dominum facie ad faciem, ei
raare, qui prius in me infirmanlium personas susci- Salva facla esl ani.ma mea. Vidit Moses Dominuni,
piens, de invisibilibus dubilabam. llaque placenl ^" de quo scriptuth esl: Loquebatur Domimisad Mosen
cuncta quse dicis : sed tamen sicui viiam animoein facie ad faciem, Sicut loqui solet homo ad amicum
corpore nianenljs ex moli,! corporis agnosco : ita ssium. Vidit Job Dominum qui dicit : Audilu auris
vitam animse posl corpus, apertis quibusdam rebus. audivi te, iiunc autem' oculus nieus videi le. Vidit
atleslaiiiibus, agnoscere cupio. Esaias Domiiium qui ail: Anno quo mortuus est rcx
CAP.86. — Quod incorporeus spirilus, in inferno a Ozias, vidi Doniintim sederitem super solium excel-
corporegigne affligalur. sum, et elevatum. Vidil MiclieasDominum quidicit:
(Exdialag. Gregorii.) Si viventis liqniinis incorpo- Vidi Dominum sedenlem super soliuin su.um : et
reus sqirilus tenelur in corpore, cur non posl mor- oinneni exercilum cceli aslantem ei a dextris^ el a
tem cum mcorporeus sit spiviius, eliam corporeo sinisiris. Quid est ergo quod iol TeslamenliVeieris pa-
igne leneaiur? Peirus : In vivenle quolibet idcirco tres Deum se vidisse teslali suni, el tamen de bac
incorpofeus spirifus tenelur in corpore, quia Yivi.fi- sapienlia quse Deus est diciuir : Abscondita esl ab
cal corpus.. • oculis omnium-viventiuin, el Joaiines ail : Deum
CAP. 87. — Quad incorporeus spirilus vivificare nemo vidii unquam; nisi hoc quod pateiiter datur
possil, et libi teneri ubi a corporeo cruciatur igue. ... intelligi, quia quamdiu hic morlaliler vivilurj videri
(Ex dialog. Gregorii.) Si incorporeus spiritus, per quasdam iniagines Deus jiolest, sed pef ijisairi
Peire, in hoc leueri potest quod vivifical, quare nori riatiirse suse speciem non polesf: ut anima gralia
pqenaliter etibi tenealur ubimorlificatur? Teneri au- spiritus afflala, per ligtiras quasdam Deum Tideat,
tem per ignem spirilum hoininis dicimus : nl in lor- sed ad ipsam vim ejus essentise non' pertingat?
menlo ignis sitvidendo alquesentiendo. Ignem nam- Hiric est enim quod Jacob qui Deum se: vidisse
queeoipsopalitur quo videl: elquia concreroari se teslatur, bic non riisi augeluin' vidit. Hinc cst
aspicil, cremaiur. Sicque fit ul res incorporea incor- quod Moses qui cuin Dco facie ad faciem lo-
poream exurai, dmnex ignevisibiliardorac dolor in- quilur, sicut loqui solet homo ad: amiciim suunij
visibilis trahitur: ulper ignera corporeum mens incor- iiitcr ipsa verbit suoe locutionis dicit : Si inveni
porea, etiam incorporea flamma crucielur. Quamvis gratiam in conspectu tuo, ostcnde mihi lemetipsiinf
colligeredictisevangejicis possumus: quia incendium riianifesle, ul videam ie. Certe eniin si Deiis non
ammarum nbn solum videndo, sedeliam experiendo erat, cum tjuo loquebalur : Oslende mihi Deum
paiitur.Veritalis etenim voce, dives mortuus ininferno dicerel, et n'on,Osiende teipsum. Si atiiem Detis erat,
dicilur sepullus. Cujus aniirta quia inigne lcneatur,. cum qtio loqiiebalur facic ad facierii,"cur rcpetebat
i051 BURCiiARDI WGRMACIENSIS Ei iSCGPl iOSl"
videre quem yidebat? Sed ex hac ejus peliiione cql- A hominqiri; cum eis qui de patre' ejiiS;;era;ht, igne
ligilur, quia eum sitiebal per incircumscriplse ria- selerno niitlendus esi, dum sublaius ftierit diabolus
tufae suoe claritatem cernere, quem jam ca-perat per ut damne:ur : niuiii elecli qui: in corpore sunt inve-
qtiasdam imagines videre, et sic superna essenliai niendi, Doroino ad judicium venienle, nietu concn-
inenlis ejus oculis adesset, quaienus ei ad oeternita- liendi sunt, videntes. laJi seutentia impiuHi esse
iis visionein nulla imago creata temporaliter inier- punitum; quo lerrore purgandi stinl, quia si quid eis
essei. El viderunl ergo Palres Teslamenli Veleris> ex corpore adhuc peccali remansfrit^ metti ipso
Doininum, et lamen, juxia Joannis vocem ; Detimi qtiod diaboluro damnari eonspiciunl, purgabunlur.
nemo vidit unqiiain; et juxta beaii Job sententiam,, Hinc esl quod ail Job : Cum sublalus fueiil, time-
sapienlia quse Deus esl, abscondiia esl ab oculis; bunl angeli, et exlerriii purg^buniur. Mnlios posse
oinniuin yivenlium, qtiia in hac morlali carne con- perive ex eis in die judicii, qui nunc elecii esse vi-
sislenlibus et videri potuit per quasdam circuni- dentur et sancti, doeet Propheta : Vqcavit. Domi^
scriplas imagines, el vitieri non polesl per incircum- nus judicium ad ignem, et devoiabit abjrssum mu!-
scriptum lumen selernitalis. Sin vero a quibtisdam lam', ei comedet parlem domus. Pars quippe domns
non potesl in hac adbuc moitali carne consisieiui- devorabiliii', quia illos eiiam infernus absorbebil,
bus, sed iainen insestimabili virlute crescentibiis B qui nunc se ii) pfseteptis coeleslibus gloriantur. De
quodam contemplationis acumine seterna Dei clari- quibus et Dominus dicil: Multi dicenl mihi in illa
ias videri poiest. die: Domine, Domine, nonne in nomine iuo,pro-
CAP.91. —- Ot?dttplici y.wna damnalorum. phetavimus? in nomine luo dsemonia ejecimus?
(Ex diclis Isidori.) Dnplex damnatortim poena est, virlutes multas fecimus? Tunc confilebor illis, qtiia
in geheiina. Qnoruni el menlein urit trislitia, et niKiqtiam novi vos : diseediie a me, qui operamini
corptis flamnia : juxia vicLssiiudiuem, ut quod menle iiiiquitaleni, nescio qui eslis.
iractaverunt, qnod perficerenl corpore, siniti! el CAP.95. — De Anticlirislo.
aiiinio punianlur et corpore. Ignem gehennoe aii ali- (Ex dktis ejusdem.) Omnis qui secundum pro-
quid lumen habere, ad aliquid non habere. Hoc esl fessionis suoe normam , aut non vivil, aul ali-
habare lumen ad damnalionem, ut videant impii ler docel, Antichrisliis esl. Plerique aulem sunt
nnde doleant, et non habere ad consolaiionem, ne qtii Anlichristi lempora non visuri sunl, el laroen in
videant unde gaudeanl, Apia sit contparatio camino membris Antichrisli ihveniendi sunl, Anlequam ve-
iritim puerorum ad exempluni ignis gehennse. Nara nial Antichristus, mulia membra ejus prsccesserunt,
sicnl ille ignis non arsil ad irium puerorum suppli- el pravse aclionis meiito caput prqpriurii prsevene-
cium, et arsit ad comburenda ligainina yineulorum : G mnl, secunduni Aposloii sentenliam , qui jam .fni-
ita ignis geliennse, et lucebil riiiserisadaugmenlum quiiaiis mysleriir.ii operari illuni ainrmat, eiiam an-
pcenarum, ut videant unde doleant, et non tucebit ad leqnam reveletur. Magniiudo signorum faciet sub
consolationem, ne videant unde gaudeanl. Inter Antichrislo, ut elecii, si fieri potest, in errorem
hujus viise et fulurse infelicitaiis miseriam, nnilta miltantur. Sed si electi, quomodo sunt in.errorem
diseretio est. lllic enim el miseria esi propier cru- mittendi ? Ergo ibunf in errorem tiiubaiibnis ad mb-
cialionem dolorum, el tenebrse propler Iucis aver- dictim ]>roinulliiudirie prodigiorum : nOiitamen de^
sioneni. Quorum unnm in hac vila, id est, miseria jiciendi suiil ab slabiliiate sua, lerrorum impulsii,
est, aliud non esl. In inferno antem ulrumque. atque signovnm. Unde et ideo ponitur, si fiefi potesl;
CAP.92. — De pmnis impiorum. qiiia elecli perire non possunl, sed cito resipiscenles
(Ex diclk ejusdem.) Sicui fasciculi lignorum ad cordis errPrem religione coercebtint -: scientes prse-
Combustionem similibus colligantur, ila in judicii dicium a Domino esse, ut dnm hoc fecerint adver-
die similis culpoe rei suis similibus jungentur, ut ex sarii, non conlurbenlur sancli. Jam mira faciufus
sequo pcena conslringal qnasi in fasciculum , quos est prodigia el signa, dtim venerii Anlichrislus : rit
aclio similes fecit in malum. Sicui iinusquisque _ ctiam electis qtioddam cordis gignalur scrtipulum,
Bancius in futuro judicio pro q.tianlitato viriu- quod lam ciio exsupereiin illis raiio,prO qua scient
lum gloriflcabilur, ila et uiiiisquisque impius pro in deceptione vepvoborttm, et eleclorum probalione
qtiantilale facinorum condeniitabitur. Nee deerit eadem fieri signa, in quo tempore per patienliaiii
in supplicio fulurus damna|ioiiis ordo. Sed juxla gloriosi erunl sancli, non per niiracula, sictil sancti
qualitalem .criininum discreliq erit pcenarum, marlyres fuerunl priores : illi enim et perseculores
proplieta flrmante : De charoruni quoque suorum siislinuerunt, et facientes prodigia. Proiride et durius-
fSuppliciiS)additur eliam poena defunciis. Sicut apud belliiinsustinebunl ; quia non solum cqnlra pefsei
|nferos diviti sernioprsedicai evangelicus : sic pro qiientes, sed eliaro contra miraculis coruscanies di-
gugendo Judse supplicio, dicil eliam Psalmus : Com- micaturi sunt. Gravius sub Aniichvisti temporibus
inoli moveaiUur Dliiejus, et lnendieent. Impii ex hoc conira Ecclesiam deserviei Synagoga , quam in ipso
durius in jtidicio puniendi sunt inentis dolore, ex advenluSalvaloris Christianos essel persecula. Duni
quo visurj sunl jtistos gloriaebeatitudinem meruisse. in mariyres diaboius jam exercueril magnan) crude-
Cunctis videntibtis esl prsecipilandus diabbius, Iilatemetiam ligalus, crudelior tameneril snb Ah-
iicliristi temporibus, quando eliam erit solvendus.
qfiiando sub aspectu oronitim bonorum angelarum
105!' DECBETOBU.MLIBRIXX;— LIBER VIGESIMUS. 1034
Namsi tanta ligalus facere potuit, quanta soltilusf ^dilionis rapit, quiet nunc pviusquam apparcal, innii-
faciel ? Quanlo propinquius fineih mundi diaboltis merabilesqiiidem, non tamen omnes carnaJes trahit,
vidcl, lanto crudelius perseculiones exercet. Ul tjiiia Quia quotidie carnali opere ad viiaromulii revocaiU-ur,
se cont'muo damnartdinrtconspicit, socios sibi inulti- alqnead statumjustilise, aliiperbrevem, alii veroper
piicel, curoquibus gehennoeiguis addicatur. Qnanlo longam poenitentiam redeunt : el nunc inriiimera-
bveve lempus videl diabolus sibi veslave, ul riamne- biles rapit, cum falsitatis suoe slupenda hominibus
luv, tanto in magna perseculionis ira movetur, di- signa non exhibel: cum vero corain carnalium ocu-
vina jusliiia permiitenle, ul glorificenlur.jusli, sor- lis miranda eis prbdigia feceril, post se lunc non
didentur iniqui: et ul diabolo durior crescat damna- innumerabiles, sed omnes irahil : quia qui bonis
tionis senleniia. prseseniibus delecianiiir, polestali illius se absquc
CAP.94.—Quod anle diemjitdicii, eliam elecli casuri fetraciione subjiciuht, Sed, sicut prsefati sumus,
sint in advenlu Anlichrisii. quia plus est omneni hominem quani innumerabijes
'
(Greg. in suis Moralibus dicit:) In diebus ejus stu- Uahere, cur prius dicitur, qtiia onmem trabii, ei
peliMnl novjssimi, et primqs invadet horrov. Tanta post in angmenio iiinumerabiles subjiciunlur? Ratio
enini lunc conlfa j'ustos Jniquilale .effreiiabilur, ut liamque expelit ul prius qnod minus est, et posl in
etiam electorum corda non parvo pavore fevianluv. U ] augmento qnod majus esl, dicerelur, Sed sciendum
Unde gcriptum est: Iia utinerrorem inducanlur, si quia in hoc loco plus fuil innunierabiles-dixissc,
fieri polest, eiiani eiecli. Quodvidelicel dicitttr, non quain omnes. Post se enim omnem bominem ira-
quia electi casuri sinl, sed magnis lerroribus irepW lljl; quia in iribusannis ctdimidio, oiunes quos in
daltiri. Turic vero conlra eum cerlamen .justilise , et sttidiis vjlaj cariialis iiivenerit, j'.ugo,'Snsedamna-
novissimi elecli habere narfantur, et primi: qnia sci- tionis asiringit. Ante se vero innumerabiles traxit :
Jicel et hi qui in fine niundi elecli reperiiinliir, in quia perqiiinque millia, el adhuc amplius anrioruin
morteprostefnendi sunt, ut illi eliam qui a priofibus curricula, quamvis cariiales omnes traheve mininic
muridi partibus processerunl, Enoch scilicel, el He- potuii, mtilto tamen plures sunt in lam longo tem-
!ias,admediumrevocaiilurelcriidelilalisej'uss3eviliani pore bi, quos ante se innumerabiles rapit, quam
in sua adhuc morlali carne passuri sunt, Hujus vires omnes, quos in tam brevi teropore rapiendos inve-
in lanla polesiate Iaxat.a's uovissinii obslupescimt, neril. Bene ergo dicilur, post seomnem liomine<u
et primi meltttinl: quia licel juxla boc qtiod spiritu Irabil, et anle se innumerabiles : quia et tnnc mi-
stiperbioesublevatur,- bmnem temporalem ejus po- rius lollel, cum omnes lulerit; el ntinc amplius di-
iestatem despicianl, juxla hoc tamen quod ipsi adhuc ripii, cum corda oirmium tion invadit.
in carne mortali sunl, in qnjt cruciari lemporaliler G CAP. 97. — Quod in xovissimis bmnes Israetilai
possunt, ipsa qtise fortiter loleranl, supplicia perhor» per prwdkalionem lieliw converli debeant. ...
rescunt, ita ut in eis uno eodemque lempore, et (Greg. in suis Moralibus dicil:) Sed exlremo Is-
conslantia ex virlute sit, ef pavor ex carne." Quia et vaelilse qmnes adlidem, cogniia Helisppvsediialione,
si eleclisunt, ut tormenlis vinci nequeaui, per hoc concurrunt ;.atque ad ejus proleclionem quein fu-
lamen quod bomines sunt, el ipsa roeltiuiit torinenta gevanl, vedeunt : et liinc illud eximium hiultiplici
qui vincunt. aggvegatione populovum conviyium celebvatur,
CAP,9S. —-De Aniiclirislo. CAP. 98.^ De hoc cur tn hac vita swpius bonis
(Greg. in suis Moralibus dicil.:)Videtenim quod in Viale sit,elmalis bene,
finc mimdi Satan hoininem ingrediens, quem sacra (Greg, in suis Moralibus dicil:) Cum valde occulla
Scriptura Anlichristum appellal, tanta elatione ex- sinl divina judicia, cur in.hac yiia nonriunquam bo-
lollilur, tanla virlule principalus, lanlis signis et nis male sil, malis bene : tunc occultiora sunt, cum
prodigiis in sanclilalis oslensione se elevat, ul argni et bonis hic bene est, et malis male. Nam cnm bonis
ab hominibus ejus facla non valcant; quia cuin po- male est, malis bene, boc fonasse deprehenditur :
testaie lerroris adjungunlur eliam signa ostensse r» quia ei boni, si qua deliquerunl, hic recipiunt, ul ah
sanclilalis. Et ait: Quis arguil coram eo viam ej'us? oeterna plenius damnaiione liberenlur : el mali
Quis yidelicet liomiiium illgm increpare audeat, bona, qtise pro hac vita faciunt, hic inveniiinl, ut
cujus vjsum ferreperlimespit? Sed lamen ejtis yiain ad sola in poslerum tormenta pevlvahanlur.., Uiido
nonsolumHelias el Enoch.qui in ejusexprobratiqnq et. ardcnii in inferno diviii dicitur : Memeiilo, fili,
ad mediuni perducuntur, sed eiiam omnes electi quia recepisli bona in yita lua, e.t Lazariissiinililev
arguunl, dum.conlemnunl, dum virlute menlis ejus mala. Afcmri bonishic beneesl, el malis niale, in,
rnalitise resistuni. cerium valde fit, utfum boni idcirco liona accipiaut
CAP. 96. Item de Anlkhristo, ul provocaii ad aliquid meliiis crescant, .an.jnsio,
(GregoT,fii suis Mgralibus dkit;) Hoclocohoroo hu- lalenlique judicio hic suorum operum rerounera^
niana sapiens dicilur, sed cura phis sinl omnes, lionem percipiant, ut a prsemiis vitse sequentis jria^
quairt innumerabiles, quoefendum nobis iest, cur anle ncscanl. El utvum raalos idcivco adversa feriant,»{
seinnumerahiles,eiposiseomneslrahevedicaiur,nisi abseternisjsiippliciis corrigendp defendant:,an bic
qnod anliquus hostisreprobum lunc hominemingres- eo.rum pffina incipiat,, ut quandoque coiiTplendSi
Sus, ctinctos quos carnales invenerit, subsuse jugum eos ad ullima gehennse tormenta perducat.
IGS5 BUBCHARD.IWORMACIENSIS EPISCOPl DECRET. LIB. XX. 1056
CXP. 99. — Quod cliam omnes in/ide.les resurgere A A suorum. Et ilerum : Ite in ignem selernum, qui pa-
debeant ad lormenla, non ad jttdicium. ratns estdiabolo el angelis ejus.
(Gregor; in suis Moralibus dicit:) Besurguiil vero
etiam omnes infideles, sed ad lornienlum, non ad CAP.103. — Qttod resurrectio fieri debeal ht wla,'_!t
jiiilicium. Non cnim eorum lunc causa disculilur, perfeclw juventulis, quw profeclu non indigeat.
qui ad conspecium disiricti judicis, j'am cum dam- (Ex diciis Isidori.) lnchoalio pacis sanctorum est
nalione siise infidelilatis accedunt. Professionem ve- in hac vita non perfeclio. Tunc aulem erilpleniludo
ro fidei retinenles, sed professionis opera non ha- pacis, dum adDeiconlemplalionem, absorpla carnis
beiites.redarguunlur iit' pereant. Qtii vero nec fidei infirmiiate, convaliierint.Resurrecliomorluornm, ut
sacramenia lenueruiit, increpationein judicis in ex- Aposiolus ait, in virum perfectum in mensuvam oela-
trema examinatione non audiunt: quia prsejudican- lis plenitudinis Chvisli fulura esl: in setate scilicet
tur infidelitalis suse tenebris, ejus quemdespexerant jnvenlulis quse profeclu non indiget, et absque in-
. invectione redargui non merenlur. Illi saltem verba cMnatione defectus in perfeciione ex ulraque parte
judicis audiunt.qui ejus fidei verba lenuerunt : isti et plena esl et robnsta. Quamvis nunc filiorum Dei
in damnatione sua seterni judicis nec verba perci- nomine homines fideles vocenlur, lamen ex eo quod
pimit, quia ej"us reverentiam nec verbolenus ser- j hane servitutem corrupiionis patiunlur, adhuc jngo
vare maluerunt. Illi legaliter pereunl, quia sub servilulis addicli suni : accepluri plenam filiortun
. iege positi peccaverunt :istis in perdilione sua de Dei libenalem, dum cormptibile boc induentincor-
lege nihil dicitur, quia nihil legis habere conati ruplionem. Nunc Deus per speculum aghoscitur : in
sunl. i, futuro auleiii quisque eleclus facie ad faciem prse-
CAP, 100. »—Quod omnes homines resurgere |aI' senlabitur, ut ipsam speciem conlemplelur, quam
clebeant. '|j nunc per speculum videre conatur. In hac vila ele-
(Augusl. dicil:) Omniumhominumeritresurreclio. ctorum numerum ad dexleram pertinertlium, e.t re-
Si oninium erit, ergo omnes moriuntiir, nt mors proborum qui ad sinistrani iiuri sunt, Eeclesiam Dci
in Adam data, omnibus ejus liliis dominelur : et compleri: in firie autem soeculi zizaniam aTrumcisto
maneat illud privilegium in Domino, quod de eo disjungi.
.specialiler'diciliir:Non dabis sanciiimtuum videre CAP. 104. — Qitod dislriclus Judex acl judicium ve-
corrupiionem. Hanc ralionem maxima Patriim niens peccatorem videut, ut ferial, non ut salvel.
lnrba iradente suscepimus. Verum, quia snnt ei
alii oeque calliolici, et erudili viri, qui credunt, (Gregor. in suis Moral. dicii:) In judicium qnidem
videl ulferiat, sed
anima in corpore manenle, immuiandos ad corrup- ( Domintis veniens peccalorem
C ut ad largiendam salulis graliam veeo-
lionem et immorlalitatem eos qui in advenlu Do- non videt
ei vitam pereunlium
niiui vivi inveniendi sunt, et hoc eis repulari pro .gnoscal. Culpas examinat:
resurrectione ex mortuis, quod morlaiilatem immu- ignorat.
tatione deponant non morlem, quolibet qnis ac- CAP. 105. — Qitod Detts ad jtidkium veniatad fe-
riendutn videns, el ad salvandum nonvidens.
quiescat modo nori hsereiicus, nisi in convCntione
hsereticus fiat. Sufficil enim in Ecclesioe lege, carnis (Gregor. in suis Moral: dicil:) Dislricttis Judex ad
resurrecliohem credere fieri demorte. judicium veniet, et ad salvanduin non videns, ad fe^
, CAP.101. De eadem re. riendum videris : quia quem in praesenti vita dispen-
sationis snse miseralione non respicit, respiciendo
(ItemAug.) Quod aulem dicimus in Symbolq, in
adventu Domini vivos et mortubs judicandos, non poslmodtim per justitiam exlinguil, Nuiic enim p"ec-
cator quisqne dum non meluit, el vivit, et blasphe-
jiistoslantum ac peccatores judicari, sicut Diodorus
mat et proficit : quia scilicel misericorsCrcatof
significari putat, sed vivos eos qiii in carne inve-
iiiendi sunt dicit. Quia ad hoc' mriviliiri creduntur, quem expectando vult corrigere, aspiciendo non vull
vel immutandi, sicut alii volunt: ut suscilati conli- piinire; sicut: scriptum est: Dissiniulans peccala
nuo ve.I reformaii a morluis, jtidicentur. ' hominum. propter poeniteniiam. Sed lunc peccator
JJ
CAP.102.— Qttod angeli apostatcc, el impii liomines cuiri vespicilur non subsisiit : quia cum distviciiis
posl lormenla quasi suppliciis expurgali, nonjusto- Judex -nievila subtililer inquirit, res ad tormenia
rum socielale donenlur. . . , non suflicit, Quamvis hoc etiam justorum vocicon-
(liemAug.) Post resurreclionem etjiidicitiin, non grtiit: quorum mens semper sollicita venltiro exa-
credamus resiirrectionem fuluram, quamOrigenes mini intendit. Omne enim quod agunt meluunl, dum
deliral, lil dsemones vel impii liomines, posl torinen- cauie considerant, anle quantum judicem stabtint.
ta quasi stippliciis expurgati, vel illi in angelicam Intuenlur polentiam illius magnittidinis, et pensant
qua creali sunl redeant dignitatem, vel injustijn- qiianto realu constricli sunl propriseinfirmiiaiis.
slorum sOcietate donenlur, eo quod hnc divinse con- Enumerant mala proprii operis, el coiitra lisec exag-
veniat pielati,ne quid ex rationabilibus pereatcrc.a- gerant bona graliic Condiloris. Consideranl prava
luris," sed qnolibei modo salventur. Sed nos creda-. quam dislricle judicel, bona opera quam subiiliter
mus ipsi judici omnium et relribuiori juslo, qui di- periset: elperiluros seabsqne ambiguitale prsesciuni,
xit: Ibuntimpii in supplicium sclerniim, jnsli auleni si rembta pielale judieentur. Quia hoc ipsiim quo-
in viiam celciiiam : ut pcrcipiant fiuctum operuni qtie qued juste videmur viverc, culpa csl, si vitam
4037 CONCILIUMIN SALEGUNSTAT HABITUM. 1058
noslram cum judicat, hanc apud se divina miseri- & Civp.108. — De gibria sanclorum posl judicium.
cordia non exeusal. (Ex diclis Isidori.) Non faciet in futurum cov mi-
GAP.106. — Quod in die judicii duo ordines in qua- sevuro justorum compassione damnatorumcoiidolcn-
luor dividanlur. di affeclio, ubi tantum erit sanctorum de Dei con-,
(Ex dictis lsidori.) Duse sunl differeniioe vel ordi- templaiione gaudium, ut tristilioe nullus iribualur
nes homirittm in judicio, hoc est, elecloruni etrepro- introitus. SicutcompavaUis color candidus nigroco-
boriim. Qui lamen dividiinlur in qualiiof. PerfeciOT lori sitpujchfior, ila et sanc.lorum reqiiies conipa-
rum ordo nnus esl, qui cum Deo judkal, et alius rata damiialioni malbrum gloriosior erit. Sicut ju-
qui judicatur. Ulriqne lamen cum Christo regnabuiit. slilia injuslitise, sic virlusvilio. Crescit ergo san-
Similiter ordo reprohovum paviter in duo : dum-lii ctorum gloria : dum debita dainnanlurimpii jibsna.
quiinlra Ecclesiamsunlmalijudicandi sunt, et dam- Post resurrectionem sanclis iri carne promissa est
nandi. Qui vevo exlra Ecclesiara inveiviendi sunt, coelofuro aseensio, dicente adPatreni Chrislo : Volo
non sunl judieandi, sed tanlum damnamli. Primus ul ubi sum ego, et ipsi sint mecum.'Si eniih mem-
jgitur eqrum ordo qui judicanlur, el pereunt, ojipo- bra eapitis sumus, et unus in se ct in nobis eslChri-
niliir illi ordini bonorum dequo sunl quijiidicanlur stus, uiique ubi ipse ascendilj ef nos ascensuri su-
-
et regnanf Secundus ordo eorum qui non judican- B mus.
ttir, .et pereunt, opponilur illi -ordjni perfeclorum
qui sunt hi qui non j"udicantur, et regnant. Tevtius CAP.109.—Quod finilojudicie incipiat esseswcuium
ovdo eoruro qui judicanlur et regiianl : illi ordini novum, et lerra nova.
oonlvavius est de quo sunl qui judicaiilur et pereunt. (Ex.dktis ejusdem.),'Ut aitB. Augusiiiius, peracio
Qiiarius ordo eorura qui non judicaniur ei regnant, flnitoque judicio, lunc esse desinefhoccceliinj, et
opponilur illi conlrario ordini qui illi sunl qui nou terra : quaiido incipiet esse ccelum novum, et terra
judicanlur etpereunt. Gemina punilur sentenlia im- nova. Mutalione namque.rerum, non pinni niodoin-
pius : dum aul hic pro suis merilis menlis c»:cilate teritu transibil hie mundus. Unde et Apostolus dicil:
percutilur ne vcritatem videal,aul dum in fine dain- Prseteritenim figura hujus mundi. Figura ergo prse-
nabilur ul debitas pcenas exsolvat. - lerit, npn natura.
CAP.107.-— Qttod liber vttcesit ipsa visio advenkriiis
Judicis : quia qttidquid quis feceril, ipso visostatitri CAP.110. — Conlraeos qui dicunt si post facturiiju-,
inlelliget. . . dicium.eril' cbnflagralio rriundi, ubi lutic esse poiue-~
. rinl sancii, qui non coritinganturflammtiinceridii:-..
(Gregor. in suis Moral. dicil:) Libri aperti stint, et
aliiis liber apevtus esl qui est vitse : el judicali sunt P (Exdktis ejusdem.) Hanc qiiseslioiiem beatus Au-
roorlui exbis qusescripta eranlin libris, Libernam- gusiinus dissolvif. QuSeret, aii, forsilan aliquis, si
quc viloe est-ipsa visio advenientis judicis. In quo posl factum judicinm isie riiuridus ardebit.-aiiieqiiam
quasi sqriptum est omne mandaluin : quia quisquis pro illo ccelum novum et terra nova repbnatur, eo
eum viderit, mox leste conscienlia ouidquid non ipso lempore conflagraiionis ejusj ubi efuftl sancli,
fecit inielligit. Libri etiam aperti referuntur.: quia ciim eos habentes corpora in aliquo corpbrali Jocb
juslorum tunc vila conspicilur, in quibus mandaia esse necesse sit. Possumus respondere, fiiiuros esse
cbelestia opere impvessa cernuniur..Et judicali sunl eos in superioribus parlibus, •' qubila non asccndat
lnorlni ex his qnse scripla erant in libris : quia in flammaillius inceridii, quemadmodum necuridadi-,
oslensa vila jusioruro, quasi in expansionelibrorum, luvii.", Talia -quippe illis erunf cbrppra, -;ut'illic sint
legtint bonum quod agere ipsi noluerunt: atque eo-! ubi esse voluerinf. Sed nec ignem cortflagralibnis
rum qui feceruni coiiipafalione damnanlur. Ne ergo- iliius peniriiescent-immortales atque incOfriiptibiles
iiniisqttisque (uncvidens eos, quod non fecildeueat,; facti, sicut vivoruiii trium corrriplibilia corpqfa ai-
nunc in eis quod imiielur, atlendat : quod quidam qtte iriortalia in camino ardCrill illoesa vivere potue-
facere non cessant. . ". Tunt. ••', .
- "
FINIS LIBRIXX. .'"';'•,,
MCIHH ffl MIMUISTAT IABITCM,
ln Dei nomine, ego Arjbo Mogunlinoesedisarclii-; D incarnat. MXXIII, indict. V, II Idiis August. annq
epkcopus, quamvis indignus, cum cseteris confralri- autem domini Henrici sepundi regnantis XXIjim-
bus nostris, et coepiscopis, BurcIiardoWormaeiensi, perii vero \Y, quatelius cum cominmii coiifrairum
Wererthario Argenlino, Brunone Augiislerisi, Ebe- jirsedicloruro concilio atque consullu, mullimod.i
thardo Babenberge.nsi, Meginhardo Wircqnburgensi, divinorum bfliciorum alque synodaliuiii leguro.cqm-,
6yiiodum in Salegunslal condiximus. Anno Domiuicx poncrelu.r dissensio, ct disparilitas nqstvarum singu-
im CONCILIUM IN SALEGUNSTAT HABITUM. 10JO
laritirii consueludiniim, Iionesia consensione redi- \ brel, hyemantibus siriiililer, nisi necessitas cog.ii.
gefetuf in unuiri. Ideoque propter illas lamenlabiles CAP.S. — Ut presbytcr non amplius quam tres Mis-
disseiisibneSi communi decfelb concilii, hoec capi-> sas in die celebreti
tiila sahcita sinit. (iteih ex eodem) Item decretum cst, ut ui.nisqiiis-
CAP. 1; — Dectbslinenlia carnts, cl sangitinis in sub- ijue presbyter in die nOn amplius quam tres Mis-
scriptis temporibus. sas celebrare prsesumal,
.(IliCDncilio in Sategunsiat habiio.) Utxiv dies om- CAP.6. — Ul nemo corporale ad extinguendum ir>
nes Ghrisliani anle feslivilatem S. Joannis BaplisUe cenctiutn in ignem projicial.
iu abslineutia sint camis et sanguinis, nisi infirmi- (Ex eodem.) Conqiiesiiim esi eiiain in s&ncto Cori-
l.ate impediente.atii alicujus festi solemniiaie quse in ciliodeqnibusdamsluliissiniispresbyteris,ut quando
illo episcopio celebris habetur intercedenie. Et ante incendium videant, corporale Doininico corpore
Nal. Domini similiter., El in yigilia Epiplianise.- Et cbnsecraium, ad exlinguendum incendium temera-
in oinnium vigilijs aposlolorum, El in-vigilia assum- ria proesuinplione in ignein projiciant. Ideoqne de-
ptionis sancise Marise, el iri vigilia «ancli Laurentii, cretum esi sub anaihematis iiiierdidiene, ne ul-
necnq» eliam in vigi.lia.omniuin sanclorum adjicien- teritis fial.
— De hoc, si duo inculpali fuerint in aduiterio,
lesprsedictis vigiliis uiiani horam refectionis, excepia R CAP.7. ,, el uiius negalj aller profileliir, quid inde faciendum
inlirmilale, ei nisi aliquis sil, qui proprio voto roa- sil.
jbri abstineniia uii velit.
— IV (Ex eodenti) Ihlerrogatum est, si duo in adullerio
CAP.2. De cuslodiendb jejunio temporum.
autem IV iiiculpali fierent, el unus profiteretur, et aller nega-
(Ex eodem concilio.) De incerlb jejunio rel, quid inde, agendum essel. Decrelum est eliani
lemporura hanc certitudinera slaiuimus, ul si Kalen. a .^aiicio concilio, ut ille qni negaverit, prbbabiii
Mar. in ivferia, sive aniea everieriril, eadem hebdo- judicio se expurget, et
qui professus fuerii, digne"
riiada jejuniuirt celebreiur. Si auiem Kalen. Mar, in poenitenliam agal.
v feiiam aut vi aut Sabbalum distenduntur, in se- CAP.8. — Ul nemo gtadiunl iii Ecclesiam poriet.
quenlem hebdoirtadam jejunium differalur. Simili' (Ex eodcm.) Decrclum esteliani in eodem concilio.,
qtiqque modo si Kal. Jnnii ih iv ferianv, aut anlea uliieroo gladium in Ecclesiain portet, regali tanluiii
evenerinl, in subsequenle hebdomada jejuniuin ce- exceplo.
lehreitir. El.si iii v feriamaui yiaut Sabbaitini .cqji-» CAP, 9. — Ne mala colloquia in ecclesia, dut inuliio
ligeril, jejunium in 111bebdoinadaro reservetiir; et ecciesim fittnl.
hocsciendum esi,quod si quaqdojejunium mensis (Ea eodetn.)§laluil eliani sancla synOduSitil mais
Junii in vigilia Pentecostes secimduni prscdiclain re- - consueiudo quse apud omnes |)enejam inolevil, om^
gulam evenerit, iion ibi celebrandum eril, sed in ninopfoliibeatiir, hoc esl, quod colloquiasua in alrio
ipsa hebdomada solemni Pentccostes, et tunc pt:o- alicujiis, ecclesise cpnsiilunnl habenda, et lunc ea in
pier solemnilatem Spirims sancli, diacones dalma- ipsa. niaxjma exercent ecclesia , ubi oraliones et di-
ticis induantur, ct Alteiuia canlelur, el Fleciamus' v.ina laninsn fieri scquuum estollicia, -
genua non dicatur. Eodem modo de Septembris je- CAP.10. — De Evnngelio, lii prinbipio eral verbunit
jtniio consiilulum esl,. ul si Kal. Sept.in iv feria, : et missis pecutiaribus, ne fiant. non mis lempo-
evenerit, aut anica., jejuuium in:; in hebdomada ce* . ribus. .
Iqbrelur : ct si in v aut vi aut Sabbato contigcrit, , (Ex eodem.) Quidam ctiain Jaicorum, et maxinie
in IV hebdomada jejunandum eril. InDeceinbr.il- matrona 1, habenl in. consueludine, ut per singnios
lud observartdum eril, ul proximo Sabbalo ante vi- dies Evangelium:ln principio cratVerbum, etmissas
giiiam nalalis Domini ceJebreiur jejunium : quia si p.eculiares.hocesl, de sancla Trinitale.aul de sancio
vigilia in Sabbato evenerii, simul vigilia el jeju- ]ytichaele[dican.l,],el ideo sanciium est in eodem con-'
hium celebrare non convcnii. cilio, ut hoc ulterius non fiat, nisi suo tempore.et nisi
5AP. 5. — Quibus lemporibus legititria connnbia pro- ali.qtiis fidelium audire velit pro reverentia sanclse
hibenda sinl. " Tririitatis, non
pro aliqua divinalione : el si volticriiit
(Ex eodem concilio.) De legiiiinis aulem conjugiis iil sibi missse caiileniur, de eodem die audiant mis«
ita visum esl, quod nullus Cliristianus uxorem du- sas, vel pro salute vivorurn, aut pro defunclis.
cere debeal ab adventu DomihL; usqtie. in octayas :JCAP;;11.—;De:compitldUbne cqiisdnguinilaiist
Epiphanise, et a LXX usque in octavas PascliX; nec
ante fesiivi" {Exeoderiiconciiio^.Quidam eliam' generationeii!j
m supra notaiis quatuordecim diebus
consanguinilalis ita voltint numerare, ul frater e ,
tatem sancti Joannis Baplislse, ne.que in prsediciis
-soror-sinlprimi. Hoc autem staluit sancta synodus
jejuniorum diebus, sive in omnium solemnium die- . sicut eiiam ab
antiquis Patribus decrelum esl, ut
ruin prsecedentibusnoctibus. ila non esseni, sed ut nepos, et neplis, id est, (ilius
CAP.i. — Ul presbyler qui posl gaili catilum bibal,
nisinecessilas die missum celebrare fratris, ac fllia sororis primi habeanlur.
' non audeat. cogal, sequenli
CAP. 12. —jEdificia lakorum in alrio Ecdesiai
(Ex eodem.) Decretum est eliam in eodem con-: tionponalur.
cilio, ut presbyler aliqiiis qui postgalli cantuni sesti- (Excodem.) Siaiutum esi etiam ul sedificia laicb-
vis nociibnsbibens, proximo die missam uon cele^ ruiii, quse ecclcsiis adjuncta siirii, auferaniuf, et
1061 INITIANDl S\'NODUM MODUS. 1063 .
nulla in atrio ecclesisp ponantur nisi lantum presby- . presbyteroriim cuiquam pcenileiiti cavinam divider?
terortim. prsesumat, si iiiflrinilas nori intervcnerii,. ,
CAP. 15, — Ut nullus tgicns presbytero Ecclesiam CAP.18."- De illis q&ipmiiilenl-iama iacer-dotibta.
suam commendel sine ticentia episcopisui. actipere nolunt.
(Ex eodem.) Hem decrelrim est, ut nulltis laicb- Qtiiamulli lanla roenlis sqse falluntuv sltiltitia, ul
rum alicui presbylero suarii commendei Ecclesiam, in aliquo capiiali crimine inculjiaii, poeniienlian/
prseter consensum episcopi, sed bum prius miiiat sacerdoiibus suis accipere no.luni, in boc maxime
suo episcopo, vel ejusvicavio, ui probetnr si scien- confisi ;ui Bomam eunlibus aposlolicus Djnnia sihi
tia, aelale, et moribus lalis sil, ul sibi populus Dei • dimiltat peccata : sanclo visuro esl concilio, ul talis
commeiideiur. indnlgentia illis non prosi.lj sed prius juxta modum
CAP. 14. — Si duo de adttllerio accttsali fuerint, delicii poenilcniiam sibi datam a suis sacerdoiibiis
qttid inde faciendum sil. adimpleaui, el iunc Bomatn ,ire si velint, ab epi»
(Ex eodem.) Statuit quqque sancla synodus, si duo
scqpo proprio liceniiam,'ef liiieras ad apostolicum
tle adullerio aecusali fuerint, et ambo hegaverinl, ex iisiiem rebus deferendas accipiant.
et orant silii concedi, ut alterum illorum ulrosque
divino purgel judicio, si unum in boc decidevii, ut CAP.19.—Ul omnis pmiiitens dum tarinam suam
B jejunal, de loco ad locum non migrel.
arobo rei habeaniur, '"-.•
— Decrelum esl eliam in eodem concilio, ut omnis
CAP. 15, Vt bannilttm jejnnium ab ommbtis dum carinam suam jejunat, de loco in lo-
diligenlissiine observetur. pceniiens
non liiigrct, sed ibi pcrmaneat ubi suam acce-
(Ex eodem.) Decvetum e.st eiiam, ut omnes ban-. ' cuiii
nitum jejunium, in quocunque episcopio celebvattir, perit preniieitiiam, ul,proprius sacerdos sibi prsebeat
lestimonium : si autem sibi pfopler hosliles insidias
diligentissime observeni, el si qtiis iHartimvni in-
terdictarum rerum aliquam redimere volueril, jejunare non poterit, suus sacerdos cum confraiiiini
unum pauperem proul s.ua faculias eril, eadem die suorum alicui, ubi pacifice ppssit jej'unare, diligeii:
reticiat. lissinie conimendet. ......
CAP. 16. — De illis qui Romam ituri suttt. CAP.20. — Ut nulltts presbyter quentqugm petniten?
Decrevit quoque sancta synodus, ul nulltts Ro- tem in ecelesiani inlrqdmat. ,
mam eal, nisi cum licentia sui episcopi, vel ejus In eodem quoque cohcilio decretiim.eslutntiiliiai-:;
vicarii, .;.._, .presbyterorum quemqu&m nisi jussu episcopi eccle^ -
CAP. 17. -—Ul carina non dividalur pmnilenti. siam ihlrqducerc prsesumat,;cui pro aliquo deliclo;
Et illud sub anatheroale p.rseceplumcsl, ut iiullus illam ingredinon liceat.
OIIOMODO INITtA^DA SIT 'SYS4SUS. V ^
\ ,-.....
Hora convenienti, quando episcopo vel ejtis v'j- u ihuribulo, el cum ceroferariis: duobus, leyal Evangsr
cavio visum fuerit, omnes expeJlantur de ecclesia, (iuin; .',-
obseratis foribus cunctis, ad tinam januam per quam; Cum esset sevo dieillo una Sabbatorum e.t forea,
sacerdotes ingredi. oportet ostiarii sienl, et splla. essent cla.usse. .\ ....
ponamr in niedio, ef super eam sacrse reliquise,.et Deinde dkal pontifex vei ejus vicarius :
plenarium eum slo.la, pqriaiUur. Deinde convenieii- Saricta Maria, et omnes sancli, el electi Dei, in-
les presbyteri omnes inlrent, et seeundum ordina- lercedite pro nobis peccatoribus ad Dominuro.Deuin
lionis suse teinpus resideant, Posl hos ingrediantur noslrum, ut mereamur ab eo adj'uvari, et prolegir
diaconi probabiles, quos ordo poposcerit inleresse, et sanari. Qui vivit el vcgnat in ssecula.
Exinde iniroducanlur laici bonse conyersaiiohis. Poslmodunuduabus vicibus dical :
Tunc ingrediatur episcopus, si volueni, vel si ne- Deus, in adjutorium meum intende.!
cessiias exegerit, et si non aderii episcopus; ejuS; Domine, ad adjuvaiidnro ine feslina.
vicarius eadern faciat. Tunc tertio ilerum dicat ; ..
Synoditm ingrediens ipse vel ejus vicariits, prinlum Deus, in adjutqrium meum inlende.
salutet clerum el popuium, et versus in orienlemme- Clero respondenie ;
diaeri voce diclq: Domine, ad adjuvaiidtim me feslina, cum Glorisi
Deus humilium visilator, qui nos fralerna dile- Palri, et Kyrie eJeison, ei Paiev riqster, eum precibus,
ctione consolaris, prsetende socieiali noslrse graliam _ isiis: ,.'..
luain, utpereos in quibus habilas, luum in nobis Domine, ne memineris ioiquilalnni noslrarum an*
senliamus advemuin. Per Dominum nbsivum Jesum fiquarum.
Chvislum. Adjuva noSj Deus, saluiaris nbsiev.
Tunc procedetis diaconus ciim subdiacono et cutn Eslo iiobis, Dominej irirris fqriitudinisv ^
*
1065 1N1TIANDISVNODUM MODUS 10G4
Doniinc, exaudi oraiionem meanl. j^ sonse corrumpat, sed junge nos tibi eflicaciter solitis
Dominus vobiscuro. tuse graiise dono, ul simus in te unum, el in nullo
Oremus. Exaudi nos, Deus, salularis noster-, el dies deviemus a vero: qnatenus in nomine tuo collecli,
nostros in tua pace dispone, ut a cnnclis perturba- sic in cunclis teneamus cum moderaniine pielaiis
lionilius liberali, iranquilla libi servituie famulemur. jtistitiani, ul el hic a le in nullo dissenliat senlenlia
Per Dominum nostrum Jesum Chrislum. nostra, et in ftiltiro pro bene gestis, consequamur
Deinde pro universis ordinibus, necnon pro stalu jiraemia sempiterna. Per.
papw,el anlislilis ejusdem sedis, dkanl isiospsalmos : Tiinc diatonus codicem canonttm in medium profe-
Miserere mei, Deus, secundum magnam miseri- rens capituia de Coriciliis agendis pronunliet, id eil,
cordiam luam. ex conciiio Tolelano. Finilisque tiiulis, el cunclis in
Deus, in nomine tuo salvum me fac. ordine sedenlibus liwc adinonilio ab episcopo, vel, si
Misererc mei, Deus, miserere mei. volueril, a diacono legatnr :
Deiis niisereatur nostri. Ecce, sanciissimi fralres, prseni.issis Deo prccibus
Et Pater noster, cum precibus. fraternitalem veslram cuin pia exhorlatione conve-
I Sacerdoles tui induantur justilia, nio, et per divinum nomen obiesior, ui ea qnse a
Memenio congregalionis ttiae. 1B nobis de Deo, el saciis ordiiiibusj vel nostris mori-
Salvos fac nos, Domine Deus noslef. bus vobis fuerint dicia, cum summa reverentia per-
Ul confileainur nomini sancto luo. ficere intendaiis. Quod si forsilan aliquis noslviiin
Adjulbfium noslrum in nbriiihe Domini. aliler qiiam dicla fuerinl, senseril sine aliquo scru-
Domine, exaudi oraiionein meani. pulo contentionis, in noslrura omnium copulaiione
Dominus vobiscum. ea ipse de qtiibus dubitaverit conferenda reducai:
Oretnus. Omnipoiens sempiterne Deus, ctijus spi- qualiter, Deo mcdiante, aul doceripossil.aul doceat;
rilu lolum corpus Ecclesise sariclificalur ei regilur, Deinde vos simili oblesiaiione conjuro, ul nullus ve=
exaudi nos pro universis ordinibus supplicantes, ut slrum in judicando, aut personam accipial, aul quo^
gratise luse mnnere, ab omnibus libi gradibus fideli- libetfavore,aut muneve pulsatus a veriiatediscedat.
ler serviaiur. Per Domiivum. Scd cum lanta pielale quidquid coelui se judicandum
Deinde dkal : " intuleril retraclate, ut nec discordans contenlio ad
Deus, omriiuro fidelium pastbf efreclor, famuluin subversionem juslitise inler nos locum invenial, nec
luum quem pastorem Ecclesise tuse praeesse voluisii, itcrum in perquirenda sequitale vigor uoslri ordiniSj
pvopilius respice, da ei, qusesiimiis,verboetexemplo vel sollicitando lepescai.
quibus prsesil proficcre, ul.ad yitam una cum grege Posl hanc exhorlationem quisquis clerkorum veiit
sibi crediio perveiiiat sempiierhairi. FerDomiriurri conferal querelam. El admonendi sttnl ul nullits c.d
liostruin Jesuro Chrislum Filiuiu liium. synodum venial non jejunus, vel a cmtu communi se-
Ilis expletis sepiem Psalriios.pceiikeiilim decantenl. \ ccdal antequam generalis secessio xtdvenial. El sic
CumKyrie eIeison,etPaler. nosler,CUM precibus islis: quoque synodus primi diei solvalur.
Ego dixi, Doniiiie, misereremei. Securida die, quando episcopus, vel ejus vicarius
Convevtere, Domine, usqtieqno. synodum ingrediltir, iii loco suo slans dical:
Fiat misericordia lua, Doroiue, supcr ncs. ''" Domirius yobiscum.
Doroine, exaudi oralionem-meam. Oremus. Deus, qui uobis in faraulis tuis prsesenli38
Domiiiusvobisctiin. tuoe sigiia manifestas, milte super nos spiriium cba-
Oremus. Dies nostros, qusesumus, Domine, placa- rilatis, ul in adventu fratruin conservorumque no-
lus iutende, pariierque nos, et a peccalis nbsolve slrorum gratia nobis tuse largitaiis augeatur. Per.
propitius, el a cunclis eripe benignus adversis. Per Postea legalur Evangelium 4ia ul iwpriori die.
Dominum. Designavlt D.bininus el alios sepiuaginta duos.
Pbsl hccc vero egrediantur omnes, exceptis presby- r. Deinde dical episcopus, vel ejtts vicarius, preces
leris, el cwleris icloneis clericis, facloque silenlio, pon- sicttl itt priori die.
itfex, vel ejus vicarius, dicathanc oralionem: Kancta Maria",el onincs sancti,"et sic cselera.
• Tunc omnes
Doroinus vobisoum. prosirali decunienl psalinos islos pro
Oremus. Adfesionobis, qusesumas, Domine sancle regis noslri, et aliohtm stti regni primatum sospilate.
Spirilus, peccali quidem immanilale detenlis, sed in Domiue, quid mulliplicaii sunt qui tribulanlur. ";'
iioroinc luo specialiter aggiegatis, veiii ad nos, et Exaudialte Dorainus in die tribulalionis.
dignarc illabi cordibus nostris, doce nos qttid aga- Deus, auribus nostris audivinius.
mus, quo gradiamur oslende, quid efllcianius ope- Cum Kyrie eleison, el Pater noster, cum prccibus
rare, esto salus, et suggeslor, et effector judiciorum istis :
nostrorum, qui solus cum Deo Palre, el ejus Filio Doroine, salvum fac regem.
nomen possidcs gloriosum : non nos patiaris periur- Esfo ei, Dqmine, iurris forlitudinis.
batores jttstilise esse, qui summse veritaiis diiigis 1 Salviini fac pojiuliiro luuni, Doiiiiiie.
sequilateni, ul in sinislrum nos non ignoranlia irahal, Fial pax in virtuie lua.
non favor infleciat, non acteplio muneris vel per- Exsurge, Domine, adjuva nos^.
J065 DE SYNODQJJNITJANDA. 1066
Domine, exaudi oralioncm meam. A Verba mea auribus percipe, Domine,
Domine Deus virtulum, -converle nos. Dominc, ne in furore tuo. minorem.
Dominus vobiscum. Ad le, Domine, levavi animam meam.
Oremus. Deus regnorum omnium, et Chrislianl Cum Kyrie eleison,, el Paler nosler, jcum prccibus
maxime proteclov impevii, da sevvo ttio regi noslro istis :
lriumphum virtutis tuse scienler excolere, ul qui lua Beqiiiem «leriiam dona eis, Dornine.
conslilulione est princeps, luo semper munere sit In niemoria oeterna erunt jiisli.
polens. Per. A poria iriferi.
Oremus. Prselende, Domine, faniulis luis dexterani DomihuS vobiscum.
coelestis auxilii, ut tolo corde perquiranl, et quse Oremus. Inveniaht, qusesumns, Domine, animsefa-
digue postulant, consequi mereantur. Per. mulorum famularuroque luarum, omnium in Ghrislo
Deinde prq infirmis, et pro salutc tgtiiis Ecctesice quiescentium lucis aelernse consbrtium : qtti in iac
islos psaltnosdecanlent; . - luce posili luum consecuti sunl sacramenlum. Per
Beatus qui intelligit. Dominum nostrum.
Dominus refugium. Posiltme pro irrdigiosis islos psalmos d-ecantent:
Domine Deus salutis mese. B Ad te, Domine, clamabo.
Cum Kyrie eleisoh el Pater nosler, cum vrecibus " Benedicam Doniinum;
tstis : Deus, veneBunt gentes.
Casligans casligavit eos Dominus. Cuth Kyrie eleison, et Paler nosler, cum precibus
Nibil proficial inimicus in eis. istis. -
Exsurge, Domine, adjuva nos. Fiat pax in virlule Uia.
Domine, exaudi oralionem meani. Oslende nobis, Domine, misericordiam luam.
Dominus vobiscum. Deus, lu conversus vivilicabis nos.
Oremus. Deus infirmilafis humanse singnlare prse- Domine, exaudi orationeui nieam. .
sidium, auxilii lui super infirinos famulos et fa- Dominus vobiscum.
inulas tuas ostende virtulem, ut ope misericortiise Oremu*. Deus, qui infideles deseris, et juste ind?-
tuse adjiui, Ecclesioe tuae sartclse reprsesentavi me- vblis irasceris, populum tuum, «jusesumus, ad te con-
reanlur. Per. verle.propilius, ut qui le per duritiam irreligiosaa
Postea legatur a iiaeono homilia Gregorii, inci- menlis semper offendunt: ad sancta officia prome-
piente versu islo ; renda, luse miseralionis graiia inspirante convertas.
Messis quidem mulia, usque palres esse minime G Per Dominum nostrum.
recognoscunl. '.';'- SiJjuw s:ut quwsliones vel querela conferanlur, ct
Tunc si tlerici querelam non habenl conferendmn, sic synodus teriia die splvatur
laici intromitiantur: illis etiam audkntibus, lectio Ni- tiuarta vero die, episcopus synoomm mgrediens,
cmni Conciliireciielur. sic procedat tit primum porlenlur anle eum cande-
Judices, non nisi jej'uni leges et judicia discer- labra cum cefeis incensis, quse sequatur subdiaconus
nant. portans Evangelium, dusecruceshinc el inde. Dehide
Quisquis ex laicishabeal querelam proferat. Et diaconus. Postrenmm episcopus episcopalibus indu-
synodtts secundwdiei sic solvaiur. tus vcsiimentis, el cappa, ingrediatur, ei Ingressus
Tertia die cum episcopiis, aut ejus vicarius ut in in sede sua slans diCat:
cseteris diebus synodum ingreditur, dical: Dominus vobiscum.
Dominus vobiseum. Oremus. Noslrorum tibi,Domine,curVantes geniia
Oremus. Protege, Domirte, qusesumus, nos farau- cordium, quoesumus ut bonum quod in nobis' a ie
los luos subsidiis meniis et corporis, et spiritalibus requirelur exoequarour, scilicet, ut promjita' lecum
tnulriens alimeniis, propitius redde seeuros ab ho- sollicitudinc gradientes, discreiionis arduse subtile
stibus universis. Per Doniinum noslrum Jesum Cliri- "j'udicium faciamus, ac misericordiam diligenles cla-
stum. . reamus, sludiis tibi placiise aclioiiis. Per Domiiium
Et post hoc legatur Evangelium : riostrum Jesum Chrislum.
Gircuibat Jesus civitales, et castella. Poslea solito more legalur Evangelium :
Deinde pro fidetibus
' defunclis istos psalmos de- Bespiciens Jesus discipulos suos, dixit Simbhi Pe-
cantent: < iro: Si peccaverit.
PATROL, CXL, 34
mi APPENDIX AD BUBCHABDTIM. 106«
APPENDIX AD BURCHARDUM*
STATUTA CANONUM
DE OFFICIO SACERDOTlJil.
'
MCERT6'WLLECTORE. [." .-..l
(Ajmd Canisinm, Lectiones aniiquw, edilionis Basnagii, toni. III, pag. 396.)
JACOBI BASNAGI
IN HANC GANONUMCOLLECTIONEMOBSEBVATIO.
Canonum amplissimam Cbiieolionem corifecerat Burchardus, quamque, plurimis libris coniplexus erat.
Hanc anonymus in compendiiinf redegit, yelpotius ex ea quse ad officium sscerdolum perlinebarii, ex
Burchardi iibris excerpsil. Quo lempore vixerif ille anonymus iricerlum, sed cnm consfel Biirchardum
npn obiiss* nisi an. 1026, anle sseculi undecimi finem ipsius abbreviatovem repoiieve nonlicuit, quanquam
ffliiasse mullo scrius vixetit : nihil enim' habet quod ejus selatem possil indicare. . ,
'"
INCIPIUNT
STATCTA CAN9SDM M «FFKIIO SAGERDOTUM.
EX LIBBO U BUBCHABDI. A tur; quia pessimus usus esf apud qhosdain in Do-
(Ex concilio Remensi, capite 4.)Ut nullus presbyter minicis diebus et aliis festivitalibus mox inissam
aiisqub ariiictu, alba, stoja, fanone et casula ullatenus celebrare, quam quis, elsi pro defunctis sit,1 cum
prsesumal missam celebrare. Et lisec sacra veslir audierit, discedat. Admonendus est populus til ante
menta mundissima sint, et in nilido loco, infra publieum peractumque officium canoriice hora iertia
ecclesiam colloeenlur. Nee unquam presbyter bis celebrandum ad cibum non accedat; sed -ad publi^
indulus ecclesiam exeat, quia hsec divina lex prO- cam missam, prsedieationem audilurus , converiial.
hibet. Ex cpncilio Nannetensi cap.18 : €t iiniisqnisque
Ex concilio Nannelensi cap. S : Omnibns Domi- presbyter, qui plebem regit, clericum habeat qni
nicis diebus unusquisque presbyier in ecclesia sua,, secum cantel.
ante missarum solemnia, aquara benedieat in vase Ut omnis presbyier omni suo parocliio symbolum
nitido, myslerio convcniente. De aqua populus inlra ei oralionem Dominicam inslnuet, ciiirique in Qiia-
ccclesiam aspergalur; el alrium ejusdem ecclesise dvagesima ad confessionem veriiuht, inpviriiis faciat
cum crucibus circumeundo similiter aspergal. Et ununiquemque illa sibi membviler decahlare: Nec
pro animabus ibi quiescentibus orel. El qi.iivoluerit presbyter alicui sanctam communioiiem tradat, nisi
de ipsa aqua, in vase suo accipiat domui suse, vcl ^ qui lianc ex corde pronunliaverit.
in agris, vel super pecora, vel ubicunque volel, eam Ex concilio Carlhagin. cap. 4 : Sacerdote i.n ee-
sparsurus. -clesia verbum facienle, qui egressus de aiidilbrio.
Alexander papa constiluil aquam sale mistam fuerit sine gravi necessilale excommmiicelur.
populis benedici : quOd et omnibus sacerdotibus (Ex concilio Aurelian. capite 2.) Item in canonibu.s
faciendum esse hiandavit. aposlolorum prseeipiiur : Tres dies vogalioniira ante
Ex dictis Auguslini : Misssepeeuliares in publico Ascensioiieni: Doniini [observenlur], ul ad saluta-
non sunf celebrandse per festos dies, ul per eas po- tiones sacerdotis non solum clerici, el Deo dicatse,
jiulus a publicis missarum solemnilatibus abslraha- sed et omnis plebs consona voce respondeat.
1069 STATUTA CANONUMDE OFFICIO SACEBDOTUM. 1070
(Ex diclis Attg.) ,Ul nullus ordinatus migret de j\ Ex.concilio Laodicensi. cap. 20 : Ui. diaconi.co^
sua parochia in aliam, nec ad Jimina apostolorum, ram presbyteris non sedeant, nisi horum jussu.
causa orationis, cura Ecclesise suse derelieia; nec ad Idem de cselevis gvadibus..
paialium, causa inlerpellandi. Quod si fecerit, nil (Ex cgncilio Valcnsi, capiiei),) Si presbyter prse
valst hujusmodi ordinatio aul demigralio. inGrmitate nequeat prsedicare, a diacono probato
(ExconcUio habilo apud Regium). Et hoc omnibus sanctorum Palrum borailise recilenlur.
fidelibus denuntiandum•: Uj, qui causa oraliqnis EX LIBBO III BUBCHABDI.
ad. limina beaiorum apostolorum pergere cupiunt, (JE* concilio_ArclaUtisi, capitei.) Utpopulusad
domi conflleantur peccata sna, et sic profieiseanlur; celebrandam missam congregalus anle benediclio-
quia a proprio episcopo vel, sacerdole Iigandi aut nem sacerdotis non discedal.
solvendi sunt, non ab exlraneb. (Ex decrelis Higini papw, capiie 3.) Ligna dedi-
(Exeod., c. 4.) Ut presbyleri. privatim fldelibus catse ecclesise non debent ad aliiid opus jungi, nisi :
desideranlibus benedicant. ad aliam ecclesiam; vel igni comburenda, vel ad ,
Ex concilio Yen. cap. 20 : Ut nullus in Dominicis profectum fratribusin nionaslerium.
diebus genua fleclat, nec a Pascha usque iii octavas Exempla Isidori ad Lamfridum [Ludifredum] epi»
Pentecostes. Benediciionem super plebem facere t> scopunr: Ad psalmislam perlinet offlciurii cariendi;
presbyteris non licet in Dominicis diebus vel in aliis dicere,benedictiones,.laudes ad sacrificiiim, respon- .
festis, populb in ecclesia coriveniente. soria et quidquid perlinel ad canendi offlcinm.
(Ex concilio Nannelcnsi, capite 500, 18.) Si aliqui Ad ostiavium pertinent claves ecclesise, ul claudat
discordanles sint, stalim a presbylero aut recon- et aperiat templura Dei; et omnia quse sunt intus,
cilienlur, aut ab Ecclesia abjicianiur; quo peraclo, elextra custodiat; fldeles.recipiai,; cscijsaniunjcaiQS
missa celebrelur. et iiifideles excipia-l.
[Ex concilio Mogunlinensi.) Presbyteri sine inier- Ad lecloviHn'auiem lecliones pronuntiare, el ea,
mksibne orariis njjuUnr, ptopter^diffjerentiam^sa&P^ qtrae-pPGphetsevalicinaverunt, populis prsedicare.
dotalis dignilalis. '. . ' Ad exoreistani exorcismos raemorilef fciinere,
(Exccncilio Afric.) Clericus viclum.et veslitum manusque super energnmenos et eneGhtlhienos in
sibi honeslo ariificio vel agricultura, absque oflicii exorcisahdo imponere. Ad acolythuin prseparaiio
sui duntaxat delrimento prseparet. luminafiuro in sacrario. Ipse cereuni portat; ipse
(ExconcilioNannelensi, capite 60.) Presbyter mane suvgesia [sic ms.] pro eucharislia calicis pfseparat.
roatulinali oflieio explelo, pensum servitutis suseca» Ad siibdiaconuni calicerii e.t palenam ad altare >
nendo primam, tertiam sexlam nonamque persolvat. C Chvisti defevve et levilis tradere : eisque ministrare
Ita tamen, ut postea boris competentibus et signis ufceolum quoqne et aquarrt, maniilc et mahulergiuin
designantibus, juxta possibilitatem, aiut a'se aut lenere episcopo, presbytero et leyilis pro lavandis
scholaribiis compleantur publice. ahle allare manibus aquam pfsebere.
Ex concilio Tolelano, cap. 6 : Si quilibet ordina- Ad diaconum aulem assistere sacerdolibus, et
tus in.civitate mahens"et loco, ubi est ecelesia, ad rriinislrare in omiiibus quse agunt in sacrameulis
sacriftcium quotidianuin non venerit,c!eriCus non episcopi, ei in baplismo, chrismate, paterta et eali-
habeaiur. '.';" ce; oblatiortes qiioqtie inferfe, et prsedicare Evan-
(Ex cOncilioVenelico,capite 1.) Clericus in ciyi.late gelium et Apos.toluhii Nam sicul lecloribus Vetus
maneiis, si ea die maluiinis byranis defuerit sine Testamentum, ita diaconibus Novum prsedicare prse-
segritudine, 7 ^dies) a communicaiibne habeatur Ceplura esf. Ad ipsitin quoque perlinel ofliciuin pre-
extraneus. cum ef recitatio noniinum. Ipse pi^aernonetaures ad
- (Ex concilio Nannelensi,
cqpile II.) In corivivio Doroiriurababere; ipse horlalur clamare; ipse donat
presbylerorum antemensam dicatur versus, et bene- pabera et ipse pacem annuhiiat.
dicalur cibus ab aiiquo piiore. Deinde comedant, £t " Ad presbytefum' pertinef sacramenta corporis.et
per vices cibura polumque benedicant, aiiquo clerico sanguinis Domini in aliari conflcere,et ofaiiortem
inUsrimlegenle; similiter posteibum dicturihymnum. dicere, et dona Dei benedicere.
(Ex concilio Afric. capite 6.) In omni sacerdotali Ad episcopum basilicarum consecrallo; allaris
convivio divinarum Scripturarum leclio iniermi- unciio; chrisraatis confeclio. Ipse pfsedicla oflicia
sceaiur. et ordines ecclesiasticos distribuil, et ijvse sacvas
'
(Ex conciiiqCarthag.) Clericus nec comam nutriat, •virgirtes benedicit.
nec barbam. Ei, si per creaUira.mj"uret, acerririie Hi sunt ordine.s ac niysteria clericoriim : quse
corrigaiur; si perstilerit iii'vitio, excommunicetur. tamen aucloritaie poiitificali, in arcbidiacopi cujra,,
(Ex concilio Triburiensi.) PfsecipimUsut Unusquis- el pfimicerii ,ae ihesaurarii solliciiudine diyiduntur.
que presbyter super duas, vel tres sepiiroanas Domi- Arciiidiaebnus
,. imperat
, subdiaconis
• ' '.":' ef Ievitis• :- ad •
:,';: t
-...,*£ n;,:':
nicls diebus, vel sanctorum festivitaiibus popuium • quem perlirier cuva vesliendi altaris a leviljs; cura
sibi commissum in ecclesia sua, posi lectum Evan- incert'si*ef sacrificii. Ouijis .levitarum Epistoiam ef
gelium, dbclrinis a sancta Scriplufa sumptis, in- EvangeiiUnT'lega(; qliivis preces, dicat, seu respon-;
slruere sludeat. . . soritim iri Dbminicis! diebus vel aliis feslivitalibus
1071 APPENDIX AD BURCHABDUM. 1072
decanlel, el reliqua. Hucosqtie Isidorus episcoptis A Ex Decretis Anacleti papa?, 'cap. II": Peracta
de eeclcsiasiicis ordinibu.s. auiem Consecralione, omnes communicent, qtii vb-
Ex Decrclis Felicis papa;: Missa non debel ccle- bierint ecclesiaslicis carere lirainibus. Sic enim et
brari, nisi in locis ab cpiscopo consecraljs, nisi aposloli staluerunt, el saricla Tloroana tehet Ec-
surama nccessitas cbgat. Ex iisdero : Dedicationes clesia; el, si hoc negJexerint, degradentur. •
ecclesiarum per singulos annos fiant celebres. (Ex concilio Rolhcmagensi, capile i.) Omnis pfe-
Ex eoncilio Aurelianensi, cap. 3 : Necessitale igi- sbytermissamcelebrans'conimunicet, diviriaque my-
lur cogenlc itineris, permiiiimus celebrari missam sleria diacono vel subdiacono, qui ministri sunlalta-
in tenlorio, sive sub divo, in niiido loco. Sed hsec Tis, iradatodlligenda. Illud eiiam alteiidat, ut eos
nullatenus sine consecrata tabula. propria manu communicet. Nulli auiem laicb vel
Ex episiola Thelespliori papse, cap. 6 : Missa ce- feminse euclniristiam in mamis ponats sed tanlum
Iebranda est minime ante horain diei lerliam, quia in os ejus; si qriis boc Iransgrediatur, ab allari
eadem hora et Dominus criicifixus est, et Spirilus remoyeatiir.
sanctus descendit super a.posiolo.s.Excipitur in nocte Ex concilio Laodicensi, cap. 29 : Qnod non opor-
Natalis Domini. leat in ecclesijs agapea fieri, nec comedere, nec acr.
-Ex concilio Cabillonensi, cap. 59 : Visum cst nobis ** cubitus stevneve.
utomnibns mlssarum solemnitalibus , pro defun- Ex concilio Bemensi, cap. 6: Ut caHx, ct patena^
clorum spirilibus, joco coropetenii Dominus depre- si non ex auro, omnimodis fiat ex argento. NimiUm
cetur. lariien pauper stanneum liabeat calicem. De sere
Dionysius Areopagila dicit blasphemias Dep fa- aiitera, vel orichalco, vel ligno, \el viiro, nullate-
cere, qui missas offerl pro malo bomine. nuscalix in ttsu babeatur.
Aiigustinus dicit pro omnibus Christianis esse Ex codem concilio : Nihil in altavi ponatuv, nisi
faciendum; quia vel eis proficit, ant offerentibus, aut capsse cum sanctorum reiiquiis, et qualuor Evan-
pcenitcnlibus prodevii. ^elia."
Ex concilib Afric. cap. C4 : Ut preces et prsefa- Ex concilio Mogunliensi: Ul laic.i injer clericos
tiones non celebrentur, nisi quse in concilio probatre nec ad vigilias, nec ad missas, intra cancelios stare
fuerint. yel sedere prsesumant.
Ex concilio. Nannelcnsi cap. 50 : Definivit sa- Exempla Anastasii papse : Ex apostolica auctcri-
crtira concilium ul nullus presbyler soius missam late mandamiis ut,dum sancla Evangelia recilantur,
celebrare prscsumat; quia oporlet eum habere sibi >, milhis sedendo Domini verba audial.
astanlem et respoiuleiilem, Si quis haec transgres- VJXconcilio Avernensi: De operlorio Dominici
stis fueril, ab officio siispendalur. corporis vel altaris nuriquam corpus, dum ad lumu-
Ex Decrelis Pelagii papse, cap. 8: Prsefaliones Itnn ferlur, obtegatur; nec sacro velamine, dum
tantum smil recipiendse. Una in Pasrhalibus aJbis, bonorantur corpora, polluantur altaria; nec ad di-
alia de Ascensione Domini, teriia in Penlecosle, vinum minislerium pertinenlia ad pompam nnplia-
quarta in Natali Domini, quinta de apparilione rum prseslenlnr.
Domini, sexta de aposiolis, septima de sancla tri- Augiisiinus ad Casulanum presbyierum : In his
nilale, octava de crncc, nona de jej.unioquadragc- rebus, de quibus nihil cerli statuit divina Scriptura,
simali lantum dicenda. Has prsefalioncs tenet et jribs pojroli Dei verinstituia majornm pro lege te-
cuslodit sancla Bomana Ecclesia. Has lencndas vobis ncnda sunt. Et, siCut prscvarieaiiones divinaruni ^le-
csse mandamus. gum, ila conlcmplores ecclesiasticarum consueliidi-
Ex concilio Toletano vx, cap. 2 : Sacerdos in icni- nuni coercendi sunt,
pore missarum, poslqnam sacra m.ysleria conse- (Ex concilio Aurelianensi, capite 5.) Nihilin
crarecceparit.si eum subiia infirmitas cteptum per- ecclesia legaluf anl canteiur, nisi ea quse auclofi-
agere impedieril, sit liberum. episcopo vel jiresby- D lalis divinse sunt et Patrum ovlhodoxorum sanxit
tero ut alier consecralionem ccepii offlcii explcai. ancioritas.
Nam iierala mysleria ncc perfecla videri possunt; Ex concilio Laodicensi, cap. S9 : In ecclesia hbh
nisi jievfeciionis ovdine compleanluv. Quod etiarn licel libros legi, nisi Yeleris et Novi Tesianienii.
consultum cuncli ovdines clericorum indilum vel (Ex decret. Sixli papm.) Sacra vasa non abaliis
indultum esse sibi non ambigant, sed prsecedenlibus nisi a sacris viris traeienliir.
slaliin alii pro coinplemenlo succedant. Nec lamen Exempla Soleris papse : Sacralse femiiise, vel nio-
quod nalurse, languoris causa, consulitur, in prae- nachse, sacra vasa, vel sacras pallas nullatenus pr;c-
sumpiionis"perniciem convertatur. Nullus post ci- sumant cbulingere, vel inccnsum circa aliaria de-
bum poturiique, sive quodlibel minimuro sumptum, ferre. ...
missas facere, nullusque, absque palenlis piovenlu Exempla Clemenlis papse: Allaris palla, cathcdra,
moleslise, minister vel sacerdos, cum cceperit, im- candelabrum, el udum (sic) vetustate consuinpia
perfecla oflicia prsesumat omhino relinquere. Si quisi comburantrir, et cinis in rmrodo loco j.uxia eccle-
boc temerarie prsesumpserit, excommunicalibnis; siam recondatur.
sentenliam sustinebit. Ex Decrelis Gelasii papce': Gesta sanclorum mzv-
1075 STATUTA CAN0NI1M-DE OFFJCIO SACEBDOTUM. 1074
lyrum sancta Ecclesia recipil, qtise taihen m Ec- j ^ guam iia infringente: ln nomine Palria, et Filia,
clesia Roroana non Ieguntur, quia auclores eorum et Spiritus sancti.
Jgnoranlur. Es Decrelis Marlini papse et Eugenii papse : Ubi-
Ex concilio Bolhomagensi, cap. 2:. Ut posl evan- cunque cuilibel presbytero, sive in sua, sive in alle-
gelium, fuiiio offerlorio, super oblationem iucensum rius parochia. infirmus afTeratur ad baptizandum,
ponalur decrevimus. baptizet eum; quod si non fecerit, deponaiur.
(Ex conciiio Urbico.) Exempla Leonis papse, cap. Ex Decrelis Hormisdse papse, cap. 5 : Si quis.
2 : Quoiies ecclesiam ad quam convenitur prsesen- baplizat, aut aliqtiot divinum ofiicium exercuerif
lianovse plebis impleverit, loiics sacrificii oblatio per temeriiatem [non orditiatur (redundare videlur.
indubitanter itereiur, ne aliquvcortvenienles ibi sua CAM.leg. non ordiiiatiis.)] abjicialurab Ecclesia, et
devolione privenlur; Nec in altari quo episcopus nunquam ordinelur.
inissam cantavil presbyler eo die roissam celebrare Ex Decrelis Gelasii pajise,cap. 7 : Diacones absqna
prsesumati episcopo et presbytero baplizarc non audeant, nisi
Ex Decretis Zacharise papae XIX: Episcopns, vel prsediclis officiis forlasse longe conslitulis, necessitas
presbyter, poslquam ad missam inirbierit, et ora- exlrema compellal. QuOd el laicis Chrislianis facere
lionem dixeril, nisi aliqua passio intervenial, anie- '^ plerumque conceditur.
quam ihcepium minisierium impleal, ab aliario Dei Ex concilio Tarraconensi, cap. 6 : Ssepe contra
nullalenus discedere audeat. secundum confirmalos decreium esl: Sseculum re-
(Ex concitio Turonensi, capite.37.) Sciendum quod linquere, et soli Deo vivere vel servire, sicul et bis
cxcepiis Dominicis diebus, el ill.is solemnitaiibus baptizatos.
quibus sancta Ecclesia ob recordalionem Dominicse Ex Decretis Aurelianens. cap. S : Ut orimes per-
resurrectionis solet slando orare, fixis in lerram fectse sclatis jejuni ad confirmaiioncm veuia.nl, et
genibus siippliciler debemus orare, ad exemplnm moneantur cohfessiones facere prius, ut mundi do-
Jesu, el S. Stepiiani, et S. Pauli aposloH. num"sancli Spiritus valeant accipere. Et, quia nun-
De sacramenlo baplismi.ex iv Iib,.cj'usdem; juxta quam erit Cliristianus, nisi episcopali conlirmalione
decretum Leonis papse, Victoris papse, Gelasii papse, chrismalus.
Syricii papse: Nullo tempore baplizanduin est," nisi Melchiades papa Hispanis episcopis, cap. 6 : Ba-
In sanclo sabbaio. Paschse et Pentecostej nisi pro plismus et imposiiio manus, ulrumque magnum, id
periculo roorlis anlicipclur. est( sacramenliim; sed manus imposilio majori ve-
Ex decrelis Celeslini papse, cap. 12 : Cuin par- p heratione est digna, quippe a solis pontificibus acci-
vuli sive j'uvenes ad regeneralionis veniunt sacra- pienda. Sunt tamen hsec duo adeo conjuncla ul ab
«lentuirt, non prius fonlemvitse adeant, quam exor- invicero, nisi morte prseveniente, nullalenus possint
"rismiset exsuflJalionibus clericorum spiritus ab eis segregari, et unum sine altero rile perfici non
Immundus abigalur. polest.
Ex concilio Meldensi, cap. 7 : Omnis presbyter Ex concilio Lugdunensi, cap, 3 : Ut nullus dealio
qui fontem lapideum habere nequiverit, vas conve- cbrismaie, nisi de novo, qudd proprii episcopi lar-
nierisad hoc solummodo baplizandi oflicium babeat, gitione vel concessione accepil, baplizafe nisi morte
quod exlra ecclesiam nOn depof teliir. prseoccupanle prsesumat.
(Ex Decret. Bygini papcv, capite 10.) Simililer ad Ex concilio Romaiio, cap. 20 : De seruiihio fa-
corporale lavandum et ad pallas aliaris propria ha- ciendo decernimus ul [ubi] episcopus, el ubi conven-
beantur vasa, in quibus nihil aliud fiat. tus esl populi, et cleri, et possibililas permiltit, ibi
. In -catechunieno et in baplismo et in confirma- celebrelur.
tione unus palrinus polest fleri, si necessitas cogal. Ex concilio Ti'iburensi, cap. 22: Decrelum est ut
Non est lamen consuetudo Romana : per singula deinceps nec pro ordinationc, nec pro chrismale,
singuli recjpiunt. D vel baptismo, vel balsamo, ve) sepullura, vel commu-
Ex Decrells Leonis papse: Ut non plures ad sus- nione quidquam exigatur.
cipiendum .de. baplismo infantem accedant quam EX LIBRO Y.BUBCHABDI DECBET. DE EUCHA-
unus, sive vir, sive feniiua. In coiifirraatiohibus BISTIA. ,
quoque id ipsum flal. Ex Deci'et. Julii papse ad episeopos jEgypli : lllud
Ex concilio Mogunt., cap. 2 : In baptismo vel- in vero, quod quidam pro complemento.communionisin-
chrismale non polesl suscipere alius alium in filium linclam tvadunt eucliavisiiam populis; nec hocpro-
ipse qui non est bapiizaius vei confirmatus. laium ex Evangelio teslimonium receperunt : Ubi
Ex concilio Parisiensi, cap. 2 : Ul nemo a sacro aposlolis corpus suura, el sanguiiieni Doniinus com-
fonte aliquem suscipial, nisi orationem Dominrcam mendavit. Seorsim enim panis, et seorsum calicis
et Symbolum juxta linguam suam, ct intclleclum commendalio memoralur. Nam irttiiictum panem
teneatj.et coram presbylero decantel. aliis Christum non legimus prsebuisse, nisi illi laiii
Exempla Zacharise papse ad Bonifacium archi- lum discipulo, quem inlincla buccella MagiMri pro-
episcopum :Quodnon deberent rebajilizari baplizali dilorem ostenderet, non quse lnijus sacramerili insli-
a presbylero grammalicani.ignorante, Lalinam lin- liilionem designaret.
1073 APPENMX AD BURCHARDUM. 1076
Ex concilio Turonensj, cap. 4 : Ut omnis presby- _.^ deiilium fratrum neque in sacrificio neque sn gazo-
ler habeal vas muudum, in qno corpus Doroini dili- pbylacio reciplanlur.
genler recondalur, aut ad yjalicum recedentibus a (Ex eodem.) Eorum qui pauperes opprimiint dona
sseculo: quse lamen sacra oblatio inlincla debet esse a sacerdolibus refutanda.
in sanguine Cbristi, ul veracitcr presbyler possit (Ex responsis S. Gregorii ad Auguslin. archiepisc)
dicere infirmo : Covpus el sangnis Domini, et veli- Illusio per somnium aliquando fit per crapulam,
qua. Semperque sil super aiiare obseraia propler aliquando ex' nalurse' supevfluitate, vel inflrmilale,
mures et nefarios homines. Et de seplimo ir. septi- aliquando ex cogitatione. Si ergo illusio ex natura
nniin dieiii semper mulelur, et a presbytero illa eveneril, non esl linienda, quia hanc animus nesciens
sumatur. E.l illi eodem die consecrata in locum pertulisse magis dolendum est quarn fecisse- lilusione
ejjisdem subrogelur, ne forle di.utius servala mucida autem per crapulam animus quidem habet aliquenr
fiat : quod absit, tealum, non tamen usque ad pi'ohibitionem perci-
Ex concilio Aurelianensi, cap. 4 : Illud eiiam piendae eiicharislise, vel celebvandse missse, si dies
adneclendum videlur ut oblaliones quse iri altare feslus exigit, nec ipse pvesbyler vicarium habere
offeruntur, de Sabbaio in Sabbatum semper inno- poluerit. Tuiic quidem mulalis veslibus canlet. Si
venlur sieut panes propositipnis,ne diu servati rau- aulem presbyter vicafium habet, illusic per crapn-
cidi fiant, ul quidam sentiunt, igne concremeiilur. lam non a percepiione, sed ai) immolatione sacri
Quod si quis, diabolo insliganle, facere prsesumpse- myslerii proh.ibere debet, si lamen dormientis men-
rit, anathema sit. tem turpi imaginalione non concusserit. Nam sunt
Ex concilio Carthag. cap. 38 : Ul diaeonus, prse- quibus plerumque iliusio nascilur, nec lamen. in
senie presbylero et prsecipienle, eucliarisiiam populo somno animus eorum turpibiis imaginibus fcedatur,
distribuat, si necessitas cogat. qui lamen se in ingluviem cecidisse vigilando memi-
S. Anibros. ad quoiidiariam eucharislise perce- nit.Si verb ex lurpicogilalione vigilaniis oritur ijlu-
' - '
piionem, horla.tur, . sio dorroienlis, quia animus qubd cogitavil nesciens
Sanclus Hilarius episcopus dicil : Non debere perlulit, eadem die a sacro mysteriq est abslinen-
separari a medicina corporis Domini nisi quem dum. Sed pensartda est ipsa cogitatio, an esset in
talia prsegravant peccala, pro quibus deb.eat excom- suggestione, an in delectatione, an in consensu. Fit
municari, autemsuggestib per diaboluin, delectatioper carnem,
E.x Decretis. Silveslri jiapse, cap, 4 : Singuli in conseiisus p.ev spiritum. Cum igitur immundus spi-
Domiuicis diebus in Quadrages. prseter excommu- C i'itus suggeril peccalum, si caro nbn deleclatur,
nicatos el publice pcenitenles eucharisliam sumant. peccalum riullatenus perpetralur. Si aulem caro
Et in Coeiia Do.mini, in vigiliis.Paschse, et in Peu- coeperit delectari, incipit peccaium nasci. Si auiem
tecosle, et Natali Domini penitus ab omni.bus est niens consenserit deleetationi tunc peccatum couBlat
communicaiiduro. perflci.
Ex concilio Eliberitano, cap. 5 :,Omnis bomo anie
sacram conamunio.nem a propria uxore absiiner.e Ssepe tamen conlingil ut mens repugnet carni ex
debel 3, aut S, a.u.l7 dies, suggeslione diabolica delectanli.
. Ex canone Agalensi. Saeculai'es vero qui in Nalali (ExPmnitentiati.) Quisacriflcium evomueril,40dies
Si infirmitatiscausa,"7 diebus;-si in ignem
Domini, el Pascha, et Pentecosle non communica- pceiiileas. 100
verint, catholici non habeaniiir. projecerit, psalinos canlet. Si vero canes taleiri
vomiluna lamberint, 100 dies qui evomuit pceniteat.
Pvesbyier qui Jaico, vel feminse,qui nec sacvarium
Qui vero non bene custodierit sacrificium, ct aliquod
siigredi yel sanclis sanclorum appropinquare per- animal comederit illud, 40 dies poeniteal. Qui autem
milluntur, eucharistiam ad deferendum infirmo illud in ecclesia, aut pavs ej"usceciderit,
Nam perdideril
commiseril, gradus sui periculo subjacebit. TVet non invenla fneril, 20 dies poenileai. Perfundens
ipse presbyler per semelipsum debet communicare
ajiquid de calice super allare, 6 dies poeniieal, vel 8.
infirmum. El qui acceperi.t sacriflcium pollulus nocturno [tem-
(Ex concilio Laodicensi, capite 19.) Solis miiiistris pore] 7 di.es.
saero ordini dedilis ad altare aecedere et communi-
care liceat. (Ex Pmnilenliali Piomano, De sacrificio; Ex Pos-
nilenlialiquodam) Si eeciderii sacriftcium in terram,
(Ex decret. Silvestri papoe,capite 7.) Nullus acoly- nec invenium fuerit, omne qubdcunque inveniatur
tborum vel subdiaeonoruni rem jam conseeraiam a in loco in quo cecidil coinbuvatur, et juxla altare
presbylero aliis porrigat, nisi lantum subportet cinis recondatur. Et cui acciderit, mediiim annum
quod ei sacerdbs imposuerit. pcenileat. Si vero inventum fuerit sacrificiuhi, Jocus
(Fabianus papa, capke 10.) Sacrificium non est scopis mundetur, et slramen igni detur, et cinis ut
SjCcipiendumde roanu sacerdotis qui oraliones vel supra recondalur, et sacerdos 20 dies pcenileat. Si
lectiones et reliquas observaliones in missa secun- in linteamen altaris calix deslillaveril, ipsa slilla
dum riium implere non potest. sorbeatrif, et linteamen inde madefaclum super cali-
i (Ex concilio Carthag., capite 23.) Oblationes dissi- ceiri iavetur, el aqua abluliohisjuxta altare bibatur,
1077 STATUTA CANONUM DE 0FFICIO SACEBDOTUE 1078
1
yel recondaiur. Si autem calix alibi desiillaverii;-, A si idbnea iesiimoiiia habuerit quod ipse poeniien-
ipse locus lingatur, et corrasus igrie consumetur, liam pelierii.
cinis autem juxla allare recondaturr Ex Jib. xix ejusdem : Viginti dies anie Nalalem
EX LIBRO YIH BUBCHARDi. Domini, el orones dies Domiiiicos, etin omnibus Je-
gilimis jej'uniis,.'el iri natalifiis aposlolorum, ei prse
. (Exconcilio Ap.secundum Medardum.) Laicus in easlitatem obseivafe debent
cipuis festiselpublicis,
non debet reciiare viec alleluia
' ecClesiai leclionem, • conjiigati. Quod si non fecerint, 20 dies inpaneet
dieere* nisi psalmos tanlunj, et responsoria, siue aqua jejuneht. ; - .
alleluia.
(Avgusiinus.) Quidani posl prandiurti ei salurati, a
Exlib. xii ejusdem de jhramenlo: Decrcvit sancta sacerdote populo offerente signum pacis accipere
synodus ut a Septuagesima usque in oclavas Baschse, '. prsesumunt: hoc qui prsesunipserit, 3 dies in pane
ef ab Adyentu Domini usque post consecratos dies, ct aqua pceniteal. - ' "
nec non jejuniis Qualuor Temporum, et in Lilauia Incesliini occultuni confilenti remedium canoni-
majore, et in diebus Dorainicis et Rogaiionuro, nisi • cum indiceluri quod subire debuisset, si ejus faci-
de concordia el pacificalione, nullus super sacra • «us
publicbm esset; Veruiii ijuia laiei commissum
juvafe pvsesumal. Aniina quse peccaverit, et audievit. "B.admoheatur ipse, ul occulte, quantum pbssil pceni-
vocera perjuvanlis, aut ipse yideril, aut conscius leat. .. • '•. - ..-••
fucrit, nisi vlndicaverit, portabil iniquitalem. , . . (Ex Pwnilenliali Theodori.) Quidam Dcb soli cori-
(Ex concilio Aureliuno, capiie 15.) De jejunio . fiteri peccala debere dicrinl,- ut Gvseci : qttod et
eslib. xiv ejusdem : Presbyteri plebibus anrtun- juslorum esl; quidam vero sacerdblibus, ut pehe to-
tient, ut in. Quadragesima et jejunio Quatuor , la sancla Ecclesia. Naiu institulio Apostoli hobis se-
Temporum, ad niissam lantum genua fleciani. quenda est: ut, confileamur alterutruni peccata
lii Dominicis conlra diebus, el aliis feslis a ve- : nostra. • ".
sjiera in vesperam genua non. fleclant, sed sian- (Ex concilio llerdensiicapiie I0.)Ordinati posl or-
,ies incuvyali oreiit. Nec quisquam uno genu-levvse ..dinationem vel ante, capitalibus crimiriibus lapsi,
impresso ovave prsesuniat^ ut Judsei fecerunt Doroi- i.d est furlo vel fornicaliorie, perjurio el aliis hu-
num irridenles, j.usmodi, si publica suril eorum crimina, degvaderi-
(Exconcilio Laodkensi, capile 5I.)Quod nori opor- •tur. Si vero fuerint occulta, gradum suum relineve
leat in Quadragesima mariyrum nalalilia celebrare; possunt; si, secvete cohfltenles sacerdoti-, juxta ejus
,sed eorum sancta commemoratio fiat in diebus coiisilium digneconlendant poenitere.
'
Sabbatortim et Dominicorum. Nec jejunium in Qua- C (Ex.concitio Toletano.) Ovdinaii quovum occulla
dragesima ante finein yespertihi oflicii. solvalur. . sunt peccala, si sacevdoli occulle confessionem fe-
Quicunque in die Dominico quasi pro contiiieulia cerunt,- digneque juxla judicium ejus poenituerint,
jejunaverit, ahathema" sit. proprium gradum relinere possunt.
(Exdecret. Calisti papw, capile 15.) Excommunica- (Ex Pmnitenti Romano.) Sicul sacrificium offerre
tos a sacerdotibus, nullus recipiat anie utriusque uon debenl.nisi episcopi [et]presbyteri, quibuscla-
partis j'ustam examinationem. Nec cum eis in ora- ves regni ccelorum tradilse sunt^ sic, nec poeniteii-
lione, aut cibo, aul poiu, .vel osculo communieet, lium judicia alii usurpare debeni. Si aulem" neces-
uec ave eis dical; quia quicunque in his vel in aliis sitas fuerit, elpresbyier' prsesens non fuerit, diaco-
prohibitisscienter excomniunicalis communicave- . iius poeiiiten.iiara suscipiat ad coinmunionem.
rit,"juxia aposioloruin inslilutionem, et ipse simili . (Ex cmtcilio Eliberiiano.) ln tribus Quadragesimis
excommunicationi subjacet. 1-.31111!,ct die Dominico, et in quarta el sexta feria ,
(Ex lib. xvn ejusdetn,: ex Romano Pmnitenliali.) conjugati se debent continefe; nec illis diebus copu-
Si sacerdos per lurpiloquiuro seu Gonspeclu libidino- lari, quandiu fueril gravidauxor, eta quo dieinfans
so coinquinatur, non tainen fornicari volens, 5 dies •p. in utero moluin fecerit usque-ad"partum, a partu,
pceniteat. Qui impugnatione animi pollullur, 7 dies •post 33 dies, si filius est ;• si autem filia, 56.
poeniteat.-Qui inrsoroflis voluh taiie pplluitur, con- ; (Ex episl* Leonis papce, capile 11, ad omnes epi-
surgat, et, cantel genibus flexis 7 psalmos poeni- scopos.) Neconfessio poenitehtiuriipublicelur. SuIIicit
teriiige. .,. . , ; .. . enim illa poeriitenlia : qusepiinium Domino offerlur,
yplens aulem taulum in somnis peecare, 20 psal- tiinc eiiam sacerdoti, qui pro" deliclis pceniientium
mo.s cantel. Si pollutus esf sine voluntate, 15 psal» precator accedit. Tonb'enihi plures ad pbenitentiaro
inos canlet, et in fine. uniuscujusque psalmi; dicat polerunt provocari, si popiiirauvibus non publiceluv
te.v;:«Deus,in adjuioiitini nieum intertde, eic.Quise- conscientia confitentis. :
uien in ecclesia dormiens fuderit, 3 dies jejunet. -. (Callistus papa omnibus episcopis.) Cviminosos ,
(Ex concilio Cqrihag. et Decrelis Eusebii papce.) quos sseculi leges interficiunt, nos , misericordia
De pceiiilente anleadventum presbyteri obmulescen- - prseeurite^ shb infariiisenbla, ad poeniteniiam recipi-
le, ei"Iib..xix ej"usdem : Si quis poeuitenliam pe1 nius. Ipsarii quoque infamiaih/ qua aspersi sunt,
tens, dum sacerdos veuerit, oflicio Iinguse privatus delere non possumus; sed eorum aninias per poeni-'
fueritirecbnciiietur; el eucliavislia s.ibi^.infuridatnt, lenliani publicsiin et Eeclesise salisfaclionem sanare
1079 APPF.NDIXAD BUBCHABDUM. ilOf&T
cupimus,"quia manifesla peccala non sunt occulla A miiiler j'ejunet, nisi quod leriiam feviam, et qtiintam
correclione purganda. el sabbalum, potestatem habeat redimendi prsetacio
(Item S. Gregor. Felici episc. Sicilim.) Manifesia prelio, ubicunque est. Caelera ohinia obsefvei dilU
quoque peccata non sunt occulta correctione pur- genler, uli in-primo anno.
ganda: sed palam sunt arguendi qui palam nocent, (Ex eisdem,capite~.) Quaiuor anni deinde reslant,
ul dum apefta objurgalione sanantur, hi qui eos per quos singulos jejunel tres quadragesiroas: iiriaro
imitando deliquerant corrigantur. Duin unus corri- ante Pascha cuni coeteris Christianis, abstinendo a
pitur, plurimi emendanlur. Et melius est ut pro vino, et medone, et mellita cervisia, a carneetsan-
mullorum salvatione unus condemnetur quam per guine,et ovis, el pinguibus piscibus; alieram ler-
unius licentiam roulti periclitentur. Melius esl enim iiam postPentecosien; anle Natalem Domiiii jeju-
ut mali manifeste corrigantur, quam pro illis boni nel, utsupra dictum esl. Etin quatuor supra dictis
pereant. annis terlia, quinUt feria et Sabbato quidquid vult:
(Ex Decret. Melchiadis papm el Triburiensi conc, et secundam el qoarlara feriam redimcre pctest
capitei.) De pcenitentia illorum qui sponte homici- preiiojam supra diclo. Sextam feriam omnimodis
dium commitlunt; in primis ut liceniiam non ha- observet, in pane, et aqua.el nequaquam redimat.
beanl ecclesiam intrandi. Ulos proximos 40 dies nu- B * His expletis sacram coromunionem accipiat. Sertiper
dis pedihus incedat, et nullo vehiculo utatur. In la^ lamen, quandiu vival, poeniiere non desislat.
neis yeslibus sit absque femoralibus, arma noh fe* (Item Pius papa, capite 10.) Pcenilenles non de-
rat, el nibil sumat in his 40 diebus nisi tantum pa- bent communicare anle consummalionem poenilen-
nem, salem et puram bibat aquam. Et nullam com- tise.
munionem cum cseleris Christianis neque cum alio De parricidis, sive ineesluosis, fratrieidis, Nico-
poenilenle habeat in cibis, vel polu, anlequam 40 laus papa Carolo Maguntiensi arcbiepiscopo, ejusque
dies adimpleantur. Ex cibo quem sumit nullus alius suflraganeis : De parricidis fratri eidem prsecipi-
manducet. Considerata vero personse qualilale, vel mus ut per unius anni circulum anle fores basilicse-
iiififmitaie, de pomis, vel oleribus, vel leguminibus,. orantes Doniini clemenliam perseverent. Completo
prout visum fuerit, aliquid pro misericordia indul- yero anui cireulo inlroducantur ecclesiaiii,- tamen
gealur. Maxime si coactus et non sponte bomicidium inter audientes, usque dum unius anni fmialur spa-r
fecerit. Et ei omnimodis ex canonica aucloritate tium, slenl. Cum ad missarum solemnia, vel ad alia
iiiterdicatur ut in his djebus cum nulla femina mi- Sacra audire offlciavenerinl. His ila peractis, si poe-
scealur, nec ad propriam uxorem accedat, neque . nilentise-fructus in eis conspicitis, corporis et san-,
cmn aiiquo homine dormiat. Juxta Ecclesiam sit, guinis Domini participes flant,ut deaperantise lion
aniecujus januas peccala sua defleat diebus ac nocti- indurentur caligine. Carnem non manducenl omni-
bus; et non deloco in loeum pergat, sed in uno lo- bus diebus vilse suse, Jejunenl autem usque ad no^
eo his 40 diebus sit. Et, si forle habuerit insidiato- nam diei horam qtiolidie, excepiis feslis diebusai-
res vilse stise, inlerim differaluf ei pcehitenlia, do- que Doroinicis.Vimim alque pulmentum sumere noa
nec ab episcopo pax ei ab inimicis "concedalur. Et, prsesumant, nisi contra paganos. Ei quocunqne ire
si in infirmilaie detenlus fuerit, ita ulnon possitdi- voltierint, nullo vebiculo deducantur,. sed pedeslri
gne poenitere, differalur poeniieniia,. donec sanitati more proficisci studeani. Tempusauieni huicpoeni-
restituatur. Si aulemlonga segriludine detentus fiie- tentise in episcoporum arbitrio ponimus, ut secun-
vii, ad senlenliam episcopi poenitebit, quomodo rea- dum conversationem illorum, aul extendere, vel
tum el infirmum sanare djsponat. (Ex ejusdem de- miiiuere valeatis. Ab uxoribus, si habuerinl, non
creiis) Cotnplelis 40 diebus» aqua lolus, veslimenta separentur; si autera non habuerint el se coniinere
et calceamenta accijwat, et capillos incidat. non valuerint, legitimas acciplant uxores,nefofnica-
Quid in primp anno observare debeat.-In primo tionis voraginem incidant. Si auiem anlequam duo-
annoposl40 dies per lotnm illum annum a viuo, ]r\ rum prsedictorum annorura curricula finiantur, fl-
medone et mellila cervisia, a carne, et easeo, et pin- nis-vitse illorum advenerit, vialicum iliis non negoiur.
guibus piscibus abslineat, nisi in festis diebus, qui in Si quis cum duabus sororibus fuerit fomicaius,.
illo episcopio a cunelo populo celebranlur. Et, si aul cum bis personis., de quibus sacra Scriplura
forte in magno i.tinere, vel in hoste, vel, diu ad Do- probibet, si dignam egerit pcenitentiain, et castitaiis
minicarn curtem, vel in infirmitate detentus sil, non valuerit conlinenliam, babere, liceat ei legiii-
tunc liabeat uno denario, vel prelio unius denarii, raam uxorem accipere. Similiter et mulier, quse tali.
aut tres pauperes pascendo, tertiam feriam et sab- scelere fuerit lapsa, ut non ad fornicationis cbaos.
batum rediinere, ila lamen nl una ve de tribus uta- perducatur. Sed boc de laicis viris et de mulieribus
tur. Vel, aul vinum bibat, aut medonem, aut melJi- solummodo statuunt.
lam cervisiam. Postquam domum yenerit, aut sani- Si qiiis cum commalre spiritali fuerit fornicatus,
lati resiitulus, niillam licenliairt habeat redimendi, anaihemalis, ut sciiis, iclibus perculitur. SimiJiter-
Completo anni circulo, [in] ecclesiam inlroducatur, , aulem et. illum perculi promulgamus, qui cum illa,
et pacis ei osculuni concedatur. qriam de sacro fonte baplismaiis suseeperit, aut
(ExHsdem, capite 6.) In secundo et terlioanno si- cutn ilJa, qtiam ante episcopum teniierit, cum sacra
\m ':"-:;: STATUTA CANOINUMDE OFFICip.SACEBDOTUM, 1083
chrismate ungeretur,. fdrnicatioriis pcrpetraverit j^equumnon.ascendas; causanituaro, et allcrius, jiv
Scelus. Legilimam tamen, si habuerit, rion dimitlat conyenluLfideliura non agas. In.cpnviviis lselaniiuro
uxorem. Inier hsec sanctitas vestra addere studuis, -nunquam :sedeas; in ecclesia, segregatusab aliis
si Cujus uxor adulterium pevpelfayeritj utrum ma- .Chrislianis post ostiuin humijiter, sles; ingredien-
rito ipsius liceat, secundum miirtdanamlegem, earti lium. et egredientium oralipnibus .suppljciler,. le
iftterflcere. Sancla Dei Ecclesia mundanis nunquam commendes; comrounioiie sacri -corporis cl sangui-
aslringitur Jegibus. Gladium non habet, rtisi spirita- nis Dohiini .cunciisvitse luse, diebus indignuni le
lem aiqne divinum; non occidif, sed vivifical. , exislimes. In ultiino teriniiio vi.tse,luse prp viaticp,
(De diversis homicidiorum modis) NicOlaus papa si obseryaveris consilium, tibi concedinius. -,',,.,
Luitperto Moguntiensi arcbiepiscopo : Si quis non (Excap,Nicolgi papw; sive Wortiiqciensis,episcbp.i.)
jnbello, velodii meditatione, vel prbpter ayariiiarh, Qiialiier poeniieat qui sacevdotejrt pccidif: ^ui Sa-
paganum. oecideril, quia hon levi vitio connititur, cerdqtem yoluniarie occiderit, -ca):nemnon cbriiedat
' horoicidam convcnit
poenitere, quandoqujdem riee et yinuin npn bibal; cunclis.diebps,,jejuiiei usque
cxleris gentibus, nisi oblatampacem respuerint, bel- ad vesperam, excepiisdiebus.feslisaique D.omiiiicis;
lum eral populo antiquo penilus infcrre prseceplum. afma..n.on,.sun>.at;equum non ascendal;, ecclesiam
Sj qnis arcum lendens causa probandse cIjordae,sagilla 1B per 10 annos npn ingr.ediatur; posf 5 annos eccle-
casu, non voto, prosilienle, filium siium interemerit, siam jngredialur, non lamen coinmuiiicel, sed inter
ila debet poenitere ,.ui Anciranum concilium statuit, ; audientes slet. Cum aulem fuerii 19 annj flniius
ut de homicidio sporite commisso. Esset autem seve- curstjs, cojrtniunicandi ei: licepiia iribiiatur, et equir
rior indicenda pceniteniia, quia fllius ejus exstitit; tandi.remissio. Maneat auiem in Teliquis observa-
sed quanto carne proximior visus erat, tanta de tionibus 3 dies per hebdomadam,' ul perfcciiHS '
morte illius in corde suo acrior dolor est Cxortus. puvificari merealur. , '';.
N.oneniiu. Iioc sponte patralum est. Si quis' iiisanus (Ex cqp. Nicqlai papce siveWormaciensis concilii.)
homincm occideril, licet ei poenitentia sit injun- Qui infantein suum oppvessevil: Si quis infanlem
genda, quia ipsa infirroiias causa peccali fuisse suum. oppressevil incaule, aut veslimenloruiii pori-
crcdilur : tamen tanlum levior quam ei qui lale dere suffocaveril post bap.iismnnn,40 dies poeniteat
quid sanus commi.llit, quantum inier sanura et inr in pane et aqua, et oleribus, ef legumiiiiii.us, ef a
sanum, ralionabile et irraiionabile constat esse nierilo seabslineat. Poslea tresannos jjer legiijmas
discriminis. feiias pceijileat. In ,4 annb tres quadragesimas oti-
Si aliquo incjdente arborem, qui licet sub ejus servel. Quod si ante bapiismum, 40 dies poeriileat,
casu opprimilur, incisor arboris, ui homicida pceni- ^" post quioqueniiiuin observet.
leal, si ejus voluniate vel negligenlia factum est. (Ex Decreiis Eutychiani pgpai.) De liis" quitruii-
Quod si nOn yolq, non injuria iliius, non deriique ' caiit homirites,vel cpmbiir.unt.dbinus : Si quis nieiri'
scientia conlingit, sed, dum ille operi necessario bi'orum truncationes, vel doroonvni incendia fecerit,.
foriassis incumberel, isle insperatus occurrit sub sive facere jusserit aut facieriti cbiiserisevit,.','qp'o-
arb.cr.eni et ex improyiso est oppressus, incisor ar- usque de his unicuique leg;Jliter yej aniicabiiiier
bpris bomicidse non esl compafandus. ; coram episcopo ciyiiaiis aliisqiie civibus noh com-
(Ex epislola Peulim FoTolhiensis ephcgpi ad meudayerii, ab ecclesia se privatujri cognpscal. Si
Aistolphum.) De illo qui uxorem suara occidit: Duo vero secundani et lerfiam cbnyenlipneiri,, in quibus
consilia libi proponimus : Aul ingredere monaste- arguitur, non emendaverii, laiiquaiii eihriicus et
rium, et humiliare sub manum abbatis, et mujlo- publicanus ab omni Cliristiaripruih cbllegio sepa-
rum fratrum precibus adjuliis, observa ctincla sim- veiur. '. - ..!.." . '".".'
plici anirao qiue libi ab abbate fuerint imperata, (Ex Decrel. ejusdem papg; cap, 26.) Quoil perju-
si ignoscat infiniia Dei bonitas peecatis tuis. Isiud rium reliquis cvimiiiibus ajqueuir : Prteiiic.andum est
consilium, ul ceriissime scias, le,vius et salubrius TJ ut fideles perjurium cayeaui ; ei ab hoc summopere
est ui sub alterius .custodia lugeas peccaia. Secun- abslineani, scienics hoc grande scelus esse, in Iege,
dhm auiem consilium lale esl: Arma deponere, et et propbeiis, el in Evangelio prohibitum. Audiviirius,
cuneta ssecularia negotia dimiltere. Carnem et san- autem quosdam parvipendere hoc scelus, el levem
guinem nuiiquam. comedas, exceplo in die sanclo qtiodarom.odoperju.ris inodum pcenitentise imponere^
Pentecostes et in uno die.ResurrectionisDomini el Qui etiam ialem.de. perjurio pcenitentiam impbnere
Natali Domini. Cseleris lemporibus in pane el aqua, deberent, qualem el d.e adulterio, de fofni.caiibnei
-ei inlerdum cum leguminibus et oleribus poeni- lioroicidio spbnte commisso et de cseieris crihiiria-
leas. . .. ;.' ;.!.... libus yiiiis. Si quis perpetraib perjufib aut quoJib.et
In jejuniis, in vigiliis el in oraiionibus, et elee- triminali peccaio, iimens poeniteiitiam Jbrigam, ad
mosynis persevera omni tempore. Viiium, medonem confessionem venire noluerit, ab eeclesia fepeJlen-
et mellitam ceryisiam nunquam bibas,, nisi ,in illis dus est, siv8 a comraunione" et consortio iidelium :
prsedictis diebos; Uxorein. ne ducas; concubinam ul nullus cum eo comedat, heque bibai, heqiie orei,
non habeas; adulleriuin.ne facias,absque spe con- neque in sua domo eum recipiaf.
jugii perpeluo maneas. Nunquam te Iayes in balheo; (Ex Decrelis Pelagii papce XI.) De cadcirire :
1083 APPENDIX AD BUHCHABDUM. — STATUTA CANONUM, 1084
Si quis semel perjuraverit, el alios sciens in perju-. A meo; nec peijurabis noraen, Doriiini Dei tui :'ego:
vium duxevit, 40 dies in pane ct aqua, el septem Dominus. Malum tainen, quod facluruin se sacra-
scquenles annos poeniteat, el nunquam sine poeni-ii . menib devoveral, omnino non facial; q,uia siulla
lentia sit. Et alii, si conscii fueranl,.simililer pceniT vota sunl Ivangenda.
leanl. Sin autem singuli, ul pevjuvium .non sponle • (S. Isidorus.) Quod Deus ita habeat jurameiitum,
coniml^siim, pceiiiteant ut ille, cui juralur: Qtiacunque arle verbonim quis
(Ex Decrelis Pii papw, cap. 2.) Si quis a domino juret, Deus lamen, qui conscientiae leslis esi, ita
suo coaelus se pevjuvat, utvique sunl peijuri. Qui hoc accipil, sicut ille cui juratur; dupliciter autem
eompulsus a domiiio perjurat se sciens, ulrique sunt reus eril, quia et Dei nomen in vanum assumit, el
perjuri, ei dominus, el miles : dominus, quia prse- proximum dolo capit.
cepit; miles, quia dominum plus quam aniroain (Ex concil. Aurelian., cap. 10.)' Nisi pro pace :
dilexit. Si liber est, 40 dies in pane el aqua pceni- Et hoc sancla synodus decrevit, nisi pvo pace fa-
leat, el 7 sequentes annos. Si servus esl, tres qua- cienda, ul omnes fldelos jej'uni ad saerariienta ac"
dvagesimas et legilimas fevias poeiiileat. cedant.
(Ex- Dccretis Soleris papw.) De incautis j'uramen- (Ex concil. Aureliun., cap. 2.) Juramenta fiiii aut
tis non observandis : Si aliquid forte nos incautius " filiae nesciente paive, et vola monaehi nesciente
j"urasse conligeril, quod observatum, pej'orem vergat abbale, ei juramenla pueri, irrila sunt.
in cxitum : illud, consilio salubriore niulaiidum no- De irritis juraroenlis : Ut pueri ante onaluoi'de-
veriinus, ac magis inslanle necessilate perj'uran- cim annos non cogantur jurare. Qui acceperil sacri-
duirt nobis qiiam servaioj'uramento, in aliud crimcn flcium posl cibura aul posl aliquam parvissimain
majus diveriendurii. degtistatiohem, nisi pro viatico : pucri iresdiesfna-
(S. Ambros. in lib. in De offie.) De eodem : Ssepe jores 7, clerici 20, dies poeiiiteaiit.
plerique constringuni se jurisjurandi religione; el, (Ex Decrel. Cornelii papw, capile 5.) Si quis dede-
curo ipsi cognoverint, promitfendum non fuisse sa- ril vel acceperil coinraunionem de manu hfcrciici, et
crainenti lamen conteroplaiione faciant quod spo- neseil quod calholica Ecclesia conlradicil, postea iri-
poiiderunl; sicul de Hcrode sunra scripsimus, qui lelligens, annum iiilegvum poeniieat. Si auiem scitei
salialrici pvsemium tuvpiier promisit, crudeliter sol- neglexevil, et postea poeniientiam egevil, 10 annos
vit: turpe, quod regnum pro saltalione promitlitur; poeuiteat. Alii judicanl 7-,-et humanius 5 annos. (Ex
crudele, quod mors proplielse pvo jurisjurandi reli- Decrel. Euiychictni papw, capile 2.) Si quis permise-
gione' donalur. Quanto tolerabilius esset tale per- , ril bserelicum missam suam celebrare in ecclesia
jurium sacramenlo. El post pauca : Non igilur om- caibolica, et neseit, 40 dies pcenileat; si, pro reve-
iiia promissa solvenda sunt. rentia ejus, annum integruin pceoileai; si prodam-
(Ex concilio Nivernensi.) De non servandis incau- natione Ecelesise calbolicse el consuetudine Roma-
lis juramentis : Diffinitio incauta, laudabiliter sol- norum, pfojicialur ab Ecclesla sicut hsereiieus, nisi
venda; nec est prsevaricalio, sed temeritaiis emen- habeat pcenilenliam. Si recesseril ab Eeclesia catho-
daiio. lica in coiigregationem hsereiicorum, el alios jiersua'-
(Ex Gregor. papa in suis Moralibus.) Quod salius serit, posteapoeniteiitiam egerit, 12 annos pcenitcat,
sil perjurare quam jnratuni nefas implere, cum 3 anhos extra ecclesiam, et 6 inler audientes, et
rnens inler minora et maxima peccata constringi- duos adluic exlra communiortem. De his, in canone
lur : si omnino nullus sine peccato evadendi adilus dicilur, ut decimo anno communionem sine obla-
palet, minora semper eliganiur; quia et qui muro- lione recipiant. Si episcopus, aut abbas monacho
rum ambitu, ne fugiat, claudilur, ibi se in fugam suo jubet el pro hsereticis mortuis missas facere,
prsecipilal, ubi brevior murus inyenitur. nort licel et nou expedit obedire eis, Si presbytero
(S. Isidorus.) De eadem re : Non esl conservan- contigerit ubi missam cantaverit, et alius recitave-
dum sacramenlum, quo roaluin incaute promiilitur. 1[) rrt nomina mbrtuorum, et si siriiul nominaverit hse-
Veiuii, si quisquam adullerse perpeluani cum ea reiicos cum catholicis, si post missam intellexerit,
pcrmanendi fidem polliceatur. Tolerabilius esl cnim bebdomadam poeniteal. Si exsequenter fecerit, an-
non implere sacramenlum, quam pei'manere ih num iniegruui posniieat. Si quis pro morte hseretici
slupri flagitio. missam ordinaverit, et pro religionesua ejus reli- -
(Item Isidorus in Senlenl. suis.) Itero : Ih malis quias ibi tenueril, et nescit differeniiam catholicse
proniissis rescinde fidem, In lurpi voto cave, ut fidei, el posiea iniellexeril peniius quse egerit, rcli-
dccretum, quod incaute vovisti, non facias. Impia quias ibi debei igne cremafe, et annum poeniteat.
esl promissio quse scelere adimpletur. Si autem scit et neglexerit, peiiitus commolus, 10
(Ex concilio Totetano.): Necesse est ut riiale j'uraiis annos poenileat, Si quis a fide catholica discesserit
dignam poeiiiieiiliam agal, eo quod nomen Dei con- si.ne ulla necessitaie, poslea ex loto ahimo poeni-
tra jwseceptum ejus in vanuni sumpsit; quia in . tentiam acccperit, 3 anrios extra ecclesiairi.inlerau-
Exodo scriptum esl: Neque enim insontem habebit dieiites, juxla Nicsenum concilium, 7 annos in eC-
Dominus eum qui assumjiserit nomen Dei sui in clesiis inter poeniteriles, et 2 annos adliuc exlra
"
yanum; et in Levilico : Non pevjurabis iu nomine coiriinuiiiohem poeniteat.'
1085 iDELBOLDUS TRAJECT. EPJSC.--NOTITIA HISTOBIGA. 1086
A.NNODOMINIMXXVII.
ADELBOLDUS
,v . TBAJECTENSIS EPISCOPUS.
,«*-**»' NOTITIA HISTORICA IN ADELBOLDUM.
t , ; • •
(Apud.R. P. Bernard. Pezium, Dissertatio isagogka in.lom. III Thesauri Anecd. noviss., pag. m.)
Adelboldus, nobili genere ortus, Iienrico II imp., jV apud Vedaslinos et Amandinos, non sdlummonachos,
cognomenlo Sanclo, a consiliis primum fuit. Deinde sed el clericos resedisse. Clericdrum certe seu canonko-
ltidibria fortunae ac mundi vanitalem apud aniniiim rum Lobiensium collegium in S. Usmari lemploi quod
seriorepulans, abdicalis'dignitaiibusiu BenedicliiiO nunc est Parochiale, sedem suam habuit usque ad
monaslerio Lobiensi monachurii professusesi. lbicum annum Christi millesimum quddringenlesimutit nonum,
aliquandin sludia pielalis et oplimarum lillerarum quo inde migravit Rinchium , quod est HdntiOniw op-
coluisset, landem amio 1008 Ausfrido in episcbpatu pidum secundo milliari a Lobio distans; Verum quid-
Ullrajeelensi suffeclus, eam provinciam magna cum quid sii de canonicis seu cleiicis Lobiensibusi de
laude gessit usque ad annum 1027, quo die 27 No- Adelboldo laiheii inulloyero estsimilius, eum mo-
vembris ad plures abiit. Haec ex Chron. Ullraj'ect. nachum Lobiensem quam solum clerkutri ftiisse;
JoannisdeBekacap. 17, Trithemio, Possevino, Oudino Sane in prologo opusculi De crassiiudine spheerm
aliisaue in pauca contraximus, non nescii quantis scholasticuin, ulique Lobii, se fuisse ipse fatelur. Ai
difflculiaiibus narraiio bsec omnis obnoxia sit. Cerle quis ignorat studia litlerarum apud monachos Lo-
Sigeberlus De scripiofibus eccles., cap. 138, hsec bienses sub fiiiem sseculi undecimi prsecipue flo-
lanlum de Adelbbldo habet : Adelboldus , ~exclerico ruisse, nihilque frequenlius evenisse quam ut cle-
Lobiensi episcopusUllrajeclensis, scripsit Vilam se- 1B rici scholas nionachorum , prseserlim adeo celebres
cundi Henrki imperaloris , et in utraque lilleralura et propinquas, imo prope conjunctas, comniunes
plura sui monumenla reliquit posleris. Ubi ad illa haberent ? Igjtur Adelboldus monachus el Lobien-
verba :ex clerico Lobiensi, hoc exstat scholionerudili sis monaslerii scholasticus, lam monachorum quam,
Auberii Mirsei: Adelboldus ilaque ante episcopalum si qui fuerunt, clericorum, communis magisler, ut jn
nonmonachus sed clerkus Lobiensis fuit. Nolenlautem aliis coenobiis nbslris persseoe usu venit, fuil.
antiquitatis ecclesiaslicw studiosi, olim Lobii,ul et
NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA.
(Apud Perlz, Monumenta Germaniw hbtoricu, Scripf. lom, IV, pag. 679, in orooemiis ad Yitam S. Henrici II
jmperaloris, edente <J. Waitz Ph. D.)
Adelboldus, Ultrajeclensis episcopus, Alperto C primi iinperaloris ab Adelbbtdo episcopo Trajectenst,
tesle(l), res ab HeinricoU, iniperaloregeslas HIJO ut credilur, conscripta; Qua aucloritale fretus Gret-
volumine luculento sermone comprehendil. Hsec «er non sine hsesitaiione quadam, qui vero postea
vero hisloria per medium sevum plerbsque laluisse hac de re disputali sunt, tanquam re exlra dubium
videlur. (2).; et qui poslea Yilam Ileinrici a Bariiber- posila, hunc Adalboldo ascripserunl (5) librnm,
gensiiquodara conscriptam Adelboldo tribuerunt,>a quem omnes summis laudibus extulerunt et quam
vero longe'aberrarunt (5). Aliud vitse fragmenlum preiiosissimuro anliquilalis roonumenlum habue-
.Cretser edidit (4) ex codice Viiidobonensi, cujus runi.
noia marginalis' hsec. continebat : Vita Henrki Verum enimvevo, re aceuraiius perspecta, intc-
. (l)Dediv. lemporum l, 5. . multi.
(2) Quse Sigeberius de SS. eccl, c. 158, et Ghrou. (4) V. in S. Henricoll.
a..-102J, vefert, e.v AJperto hausil; Sigeberlum yero (b) Leibriilz SS. B. Br. I, Prsef. n. 20 ; Sollcrius
tam Albericus aliique chronographi quam Trilii&r Acta SS.."JuliiilI, p. 723; Rivel Hist. lilter. VH,
miiis seculi sunl, De Annalisia Saxone v. infra: . p. 252, alii.
'5) Vossius De liist. I. n, 42, p. 359, aliique
1087 ADELBOLDUSTRAJECTENSIS EPISCOPUS. 1088
gruirt fereopusexThielmarodescripUim reperimus; A qtiomodo Adelboldus, CHJUSopus j'am Alpcrlo c.
id quod prirous, nisi fallor, Slenzel monuit (6). a. 1021 noiuin eral, Thietmari historiam a. 1018
Thieiniari narraiionem dico descriplam, non ita absolulam cjne lunc quidem ut videlur ad exleros
quidem, ut verbum verbum exprimat, sed ut res translatam, acceperii, non facile cst iiilelleclu. Nota
tanluni non onines ex illo siiit haustae,.eodem modo,.. ex codice sujira allaia reccnliori manu scripia non
ordine et sensu relaise. QuscdairiVitseatictor oniisilj' magnam habebil' auctoritalem, nisi dicas, cum
sed ne unam quidem rem graviorem de suo adje- Adelboklus Heinrici Vilaro scripserit, hanc, quse sola
cit(7); mullis locis vero Thietmari naiTalionem prseter Bambergensem illam exslat, ipsi potissimum
ampiiavil, ornavit, et til, sibi videbaiur illuslfavit; esse tribuendam. Cui, si cseiera repugnant, saltem
sed boc sludjo illecius errores non leves ^t intcr- dicendi genus oplime convenire videtur.
dum satis ridiculos cbmmisit, mulla, nisi valde fal- Adelboldus enim in monasterio Lobiensi, quod
lor, ut hisloriam redderet elegantiorem et arte lune prsecipuo lillerarum sludio excellebai, sub
quadam cbmponerel, ex ingeniofinxit. Nam dicendi Nolgero episcopo Leodiensi (11) alque abba.e cele-
genere usus esl culto alque ornato, anlithelis, diclls- berrimo Herigero, qui « sub sua el Adelbodi persona
moralibus et philosophicis narrationem variavit, et dialogum de dissonaniia ecclesise de adventu Domirii
curo res negligerei, orationem quam maxime cura- " scripsil (12), J educatus, scieiitia, doclrina littbris-
vit. Iri prsefalione quidem utilitatem et verilatem a que, quse tunc in Lotharingia florebani, gramroaii-
rerum seriptore esse poscendas noster dixit : utili- cis, philosopbicis, mathemaiicis, valde cxcelluil.
tatera, ul lectores febus erudianlur; veritalem, ne Scholasticus Roraam profectus esi, ibique, ul vide-
auclor adulando yera taceat, falsa proferat. Sed tur, Gerberto j'am papse electo epistqlam de crassi-
ipsum magis illam seciatum esse facile est inlel- tudine sjdisersedirexit (13), ei scnpiis Bernonis Au-
lectu, Heinricum ubique laudibus nirais extollil, ejtis giensis excitairis, quo leropore fesiuro advenius Do-
eleclionem IIOIJsine parlium studio narrat, poslea mini celebrandum sil, inquisivit (14). Anno 1010
quoque niulta rin ej*us exornat favorem (8). ldeo episcopus Ulirajeciensis elecms (15), rebus publicis
eiiaiu quse hic illic lanquam de suo, quamvis non incubuit, bella jilurima el gravissima gessit (16),
magni momenii, adjecjt (9), subleslioris esse fidei ecclesias et monasteria reslauravii, el ro.agnarasibi
mihi vi.dentur. famam per lotum regnum conciJiavii (17). Ultimis
Quse cum ila sint, an hic liber Adelboldo, viro vilsc annis roonachicura habilum induit, et per ali-
sui temporis summo, qui ab Heinrico in rebus pu- quod lempus eiiam diceceseos administvalione se
blicis non raro esl adhibitus (10), iribui possil, iton .^ abdicavil, quam lanien postea recepil (18). Obiif"
sine Causa dubilari posse videtur. Accedit quod a. 1027, die 27 novembris (19).
(6) Quoein contrariam "seiilenliara Gontzen (Ges- Adelbolde, menii mese occurreoas, dignus eo "mu-
chichlschreiber,\>.145), altulit nullitis esse niomenti nereutluo nomini scripta sacrarem, qttia nunquam
jam alibi dixi. quidquam tam commode facere aut dici vel scribi
(7) Ea lanlum quse de Ollonis III corpore in Ger- polesl, quin [ed. qtiando] id oninium opinione pro-
mariiam reportalo narraniur et qusedam minoris pria virlule superes. Noia est enim cunctis lua
inomeiiti apud Thielmarum fvusira qusesieris. excellens sapienlia, summseqtte vir virltiiis el con-
(8) E. gr., c. 7, verba quse regi iribuil; c. 13, silii ubique prsedicaris. Omniuffiquoque judicio non
de Hermarini subjeciione; c. 38, de regis animo. solum domi, sed eliam in castris imperialibus
(9) E. gr., c: 17, numerus utriusque exercitus, prseslanlissimi el solerlissimi he.ininis officia exer-
c. 34, quse de Helmigero capellario inseruniur. . cere comprobavis. Si cui lamen IIKC quse de te
(10) Tbielmarus vi,50. Alpevttisn, 3, 1.0,13, 21. dicimus dubia fortasse videnlur, respicial Traje-
Baldevici- Clrron. Gam. m, 14, 17. Sigeberlus clinn. diversis operibus a le auclam et ornatam,
n. 1004- Adelboldura Heinrici cancellarium fuisse, ibidemque novum monasteriuro Sancii Marlini iriiro
quod Triibemius dicit (Chron.. Hirs. l, p. 150), irigenio a le rundatuin el ordinalum et mira
aperle falsum est. BekaChron. Ultraj. (ed. Ultr. 1643, celeritaie paucis annis pene ad perfeclionem perdu-
p. 57) ipsum Heinrici dicit procunsulem, Chron. cttim, ut bsec non videaniur sedificando consirucla
magnujn Belg. (Pislor. 111,p. 105) ex-intium irope-] D csse, sed quasi oplando subilo ibi consliiisse; sciat-
raloris consiliariuirt. quedele nihil omnino assenialionis proferri posse.
(Il)Gesla epp.Leod. II, 26, app.Hartene Col. IV, •Unde, si quid imperiledilalavi, sub iuam correciio-
p. 865. —Sigebertus de SS. eccl., c. 138, Adelbolr nem et defensionem confevre decrevi, credens ilhid
duni clevicum Laubiensem dicil. lua auctoritaie dcfe.ndi et nobilitari. Sed si adhnc
(12) S:geb. I. I., c. 137. qiiisquam est qui tuse amplissiinse prudentia; dero-
(15) Pez Tlies. III, n, p. 87. conelur, videai eliam locum noslrum in Tiele;
"gare divinis
(14) Beruonis episl. ad Aribonem (Mavlene Coil. jara rebus florenlem, ei de quo me loculu-
\, p. 387). rum promisi, a superioribus episcopis omnibus so-
(15) Ann. Hihl. laliis destiiultim, a le uno pia consider.itione pene
(16) Hsec Alpevtus fusius narravit; cf. Thielniar. ad prisiinuni slalum restiliilum. Prsedia quoqueah
vm, 13, 15; Balderici Cbron. Cam. m, 7, 14, 15. ihvasoribus riiu reienta, quse veligiosi Viri ad-cul-
(17) Luculenlum ejus rei tesiimonium exslat in rebus tum Dei illic iradiderant, restiiuisti. Ex quibus
epislola monachi Tielensis ad Adelboldum scripta facile colligitnr, quia terrena commoda non
(Aclq _SS. Febr. III, p. 546): « Cum scribere cogi- quseris,Vila sed soli Ded placere studeas. >
lareii! quaedam mivacula quibus Dominus nosler (18) Popponis Stabul. c. 33, ap. Mabill.
Jesus Christus per riierila sancise Walburgse Eccle- Acta VI, i, p. 585.
siam suam misericordiler noslris temporibus illu- (19) Chron. Egniundanum ap. Kluit Hisl. com,
slrarc dignalus est, lu, prscsitlura spcclaiissime Holl. I, i, p. 45.
1089 N0T1TIA HISTOBlGA. 1091}
Prseter Vitam Heinrici eum « in utraque littera- .^etarebus pubiicis procul.amotus. Neque miranatiin
tura plura monumenta reliquisse » tradii Sigeber- est bominem philosophicis et poelicis disciplinis
tus (20); ex qnibus canlum hocturnalem-ih landeirt "HnsiriiCluiB^irt;bisloria scribenda magis verborum
S. Marlini, cui principalis ecclesia Ultrajecfiua fuif oriialui ef leclorum studuisse obleclaiioni quam
dedieala, et libruni de triumpho ab eodem sancto de nudse.el simplicl verilali, cuni idem etiam nostris
Danis reporlalo Gnibef tus Gemblaceiisis refef t (21), temporibus jqtiolidie. faciuni; videamtts. Cerle de
libros de laudibus S. crucis et de Jaudibus S.~Marise "' rebuspostea in prbvinciis Bbenaiiis gestis, quibus
Trithemius recensef (22). Opusculum qtiod scripsif ipse magham parieni inlerfuit, accuvalius et ex pro-
nialhemalicum jam atluli (23), aliud pltilosopliicum pria cognilione; scrijisisse p-uiandiis esl; id quod
in bibliotheca Parisicnsi ineditum exstat (24). eiiam Alpevtus innuere. videlur, cum Meiis urbjs
Vilam vcro sanctae Walburgis brevioretri sirie obsidioneiri, a Tliiefmafo "pfsetefinissaro, ab Adel-
causa (25) ipsi tribuil Heda (26), ^ui -e;liamcliar-c^".Dolflo fusius:;'descriptam dicat (55). Qnac deperdita
lam, qua Adelboldus episcopii ;vasallos recen- esse (34) nbri;possumus,qtiin doleamus.
sere dicitur, sed ajierle falsam, ex charlulario Tra- Aiinalista Saxo, q"i sol.us, quod sciam, medio
"
jeclensi edidil (27). ."". '.'// levo li.ac Vi.la"t|sus;\esij utfutnTintegriorem babucrit
Si vero genuina opera cum Vila quam nianu lefi- B texium an noririisi siriiile fragiiientum , non tam
nius lleinrici comparamus, idem sane. dicendi ge- facile est perspectii, cum intev Thietinariv.erba ;ab
nus, eamdem .seiiieiUi.af-umartificiose conneclen- illo exscripta".yix allara narrationerii;exebxieiri'ibritte
darum ralionem, idem prorsus auctoris ingenium» baustam agnoscere liceat. Attamen nibil ej'usmodi
imo non semel eadem fere verba deprehendamus (28), ihveniii, Annalislsc libro diligenler perleclo, affir- ,
neeesse esl (29). Quod pene me movet ut rafionibus maverim; cerie neque de Metensi illa obsidione,
supra prolaiis ipse derogem et Adelbblduni Vilse neque. de rebus postea in Lblhai-ingia vel a Theo-
essp auclorem quamvis non certo conienderim, riec derico episcopo vel ab ipso Adelbbldb gcslis qtiid-
tamen negaverim. Episcopus Trajectensis his annis quam apud iJium iegitiir qrioil ex Adelb.oldo, rcp.eii
Saxoniam ssepius adiit.TjSO), ubi.Thielniari Hislb- pdsset, Cujus librum has fes iraclanlem s: habuis-
riam sibi comparasse credi potest. Quod vero hiinc set, diligens el copiosiis illererum scriplor sane
librum, sive ab ipso Thielmaro (51) sive. ab alio se- non neglexissel. llane; igiiui- Heiririci Vitam .jaro
cuni commuiiicaluin, lanquam «cerlum relalo- tiiiic temporis. fine desiitutam babuisse videtur;
rem J (32) seculus sit, el prirois' Hcinrici -terojioVi- , quam ari Adelboldi, cnjus ne morlem quidem ihdi-
bus desuo nihil fere addideril, inde debet explicari cal, iiomine inscripiam legerit,- licel dubiiare.
•" '";" "
quod illis annis in raonasierio vixil sludio deditus C:': -_'
" ° "
(20) De SS. eecl. c. 138. . Cf. c."2 : Nec tnilu fasiidiosuni est dicere,
(21) Ejus verba afleri Heda Iljsl. Ultraj. p. 109. nec(28) cwteris audire; ad Gevbertum § 4 :
(22) SS. ecel., c. 512;Deviris. iti. ord.S. Ben. Si iiobis nonjsuperfluutri
sit faslidiosum audire, mihi ngn erit
II, 164; Cbroii. flirsaog. i, p. 150.
. (25) Ex eodem quo Pez usus esl codice Tegern- onerosum dkere. , , ,
seCnsi Gerbertus opus quoddam de rousica sub blacensl (29) Etiam in brevi fragnieiUb a Guiberto Gefri-
Adelholdi nomine edidil (SS. demtiska, p. 304-312), Alartino allato hoc agnoveris : <«Genifna (de ":S.
quod.anipsi iribui possit dubitarim. In codice cjtis scat, ubique loquilur) ista itilgel iii coelo, in lerra eoru-
iiomeii receniiori manii ascriptum est. -.ho.riofatur, ubique diligitur. ;En qui
eain
(24) N. 7561: Incipit opuscuittm Adelboldi epi- 'quis mereaius; fuevit, perenni gaudebit fhesauro. Si
scopi Trajecterisis super illud Roelii : < O qui perpe- lTiinum, possederil, lioiideficiei.oiniii bono. O filli bo-
tua mundutri ratiotte gubernas; i-quod nec Hermes banc hanc vobis iiicramini el lucem perennem
nec Plalo dissolvere quivit, qui nimium philosp, hi possidete, ci hihil vobis deeviuj .••„; ,,
erant. Hoc opus, quotra. Bethmanno nostro exscii- (50) Tunc lemporis vero Albatdus episcopus apiid
pium penes me est, prsefaiione caret. — Idemyel impemtoreriv-lieinrkum i-ri.Saxoiiia morgbalur, Bal-
similis argumenii liber in aliis bibliotbecis inveni- deric. IJI , c. 17. —Ai)iio.-101:3 Gnionse fuii (Vila
lur; cf, Rivet Hisu liiler, VII, p. 257,258. Meinwerci, 21); a. 1016, Dovlnianiiise.(ibid., c.
. (25) Hoe neque siylus, neque res suadent, heque n "134, dipl. ap. Schaien Anii. Paderb,i,'p.i\1,
eodices dicuiit. 418; a. l0l8, Padefbornse (V.;;Meirivv.', c. 164,
P. 110. adAdelboldum de-S. Wab- Sclialert I, .p. 429); a. 1019, Goslarise (V. Mein-w.,
(26) Epislola c. 165, Sciiaien p. 432), posica Erroeneswerelhe
burge scripta (n. 18) in errorem ducius esse vide- (Vila Meinw. c. 175).
lur. Qua male intellecla, episcopi fialvertv.pvope
Tielain habiiasse dieit. Utvumqne evvovem fiivet - indicavit. (31) Qui secuin Adelb.oldo.convenisse nusquam
Hisu liller. Vll, p. 255, 256, rccepit. ,
(27) Neque episcopi tjui subscripsisse dicunlur, (32) Adelboldi prsef.
Arino Coloniensis, Ebevhavdus Trevirensis, Adel- a. (35) 1, 5. Econtra quce de expedilione.Burguridica
berius HariiburgensiSj Adelboldilempove sederuiit, - termissa 1016 Alperius, n, 14, narrai, ab Adelbblclo.pi-ae-
fuisse yideri possunt. . ."-,,.,
neque qui scribuntur .vasalli dux Brabanlise, comes . (34) Cf. Leibnilz SS. B. Br. II» prsef.^. 19^ ,;;
Gelrise, corties Clivensis, coirtes de Benlhem, etc,
sseculo xi ineipienle fueruiit.
1091 ADELBOLDI:TRAJEpTE3VSISEPISGOPI 1092
ADELBOLDI
VIT&X. HENRICI IMPERATORIS
(VideinS. Ilenrico imp. Udannum 1024, supra, liujus voluminis col. 87.)
ADELBOLDI
- m
VITA'SANCTiE WALRIJRGIS
III, die 25, "ex mss, Ultraj'ect, .ef tribus aliis, collatacUJU
(Apud Bolland. Acia sanciorum, Febrnarii tom. ante
Capgravio, Historia Sanclorum, annos 175excusa SufioefBreyiariis.)
CAPUTPfilMUM. A 2. Posl. (41) Iiorum vero diseessum' sOVofeofum-
Gesla S. Walbiugis, obilusicorpbris translatio. dem, iolius feriiiiiei sexus'decus post S. Maria.ni,
1. Posiquam Deochara Anglorum naliopcrinemo- AValdburga,quibuscunque poiuit se imitabile prae-
randi Gregbrii papseapostolaiiim a gentilitaliseVrofe bens exeinplura, eidem puellaris catervse monaslevib
ad Chrislianilatis verilalem conversa esl, mulli ob in prsefalb Ioco Heydanhem prsesiiliita est malerfa-
coelestisspei remuneraiionemex ebrum lUimevoultra milias, ad omnia quse a Christo poscerel scinper cffi-
marilimam palriam usque ad (56) Francorum perve- Cacissima. GoiUigit ibidem quohdam vesperliiia Iiora
neruntimperium.Ex' quibus Bonifacius sanclus, dum peracta, revcrteiite hac ipsa de ecclesia ad sriiim
(37) huc in peregriiiam pervenissel provinciam, quasi babiiaculum, ut quidamecclesiseejusdem-cusios^),'
nalivam adeplusest sibipalriani.dum (58) Mogunlia- Guomerandus nomine, ingruentibus noclis tenebvis
censis prsesulaius ob sua mevita adeplus est cathe- petenii Walburgse lumen sibi prsevium slullus d.ene-
dram. Ex ejtisdem quoque (59) Ahgliensis insulsesilva garet. Ad quam injuriani insuperabilem retinens
pvoriipefunlhucadnoslresfeciindissiinsearbores,duo patienliam, ccenala sanclimonialiurii caieryula, per-
videlicet uleririi fratres WiUiboIdus ei Winniboldtis, actisque divinis laudibus, dormiioriuin adiit. Tune
ciim Deoel hominibus sorore cbarissiraaWaibiirga: n mox miruni in modum ibidem lanta luininis flagran-
quofum prior, AVilliboldusscilicet, ordinanle illum lia ertiluit, ut ejusdem domicilii paviroentum pene-
jirsescripio Bonifacio, ad Heystaiensis Ecclesise pro- trare videretur, et sic usque ad maiulina per-mansit
niotus est ponlificium : ibique angelicam vilam per- prstconia. Siupenlibus hinc oronibus Deo sacratis
ducens, tandem beatissime abiit, non obiit. Alter virginibus, el exsiiilanlibus ad relijgibsissimsematris-
vero lolum se Chrisli servitio mancipans, hiundana- fainilias lecluluin cbncurrenlibus, illique coeleslis
que omnia ftindilus vespuens, locum, qui dicitur fulgoris immensilalem insinnanlibus, illa prorum-
Heydanliem, sibi ad incolendum elegii, Ibique conli- pens in lacrymas, sublevatis ad Deum oculis et ma-
nuis ovalionibus munilus, spe roboi-alus, fide anna- nibjnf-dixii': Tibi,,Domihe JesuCbrisie, cui iiumilis
tus, eamdem, quam eum fratre, monachicam susce- aucilla a cunabulis servire decrevi, de hoc. collatb
perat conversationem, strenuissime usque ad exiium , muiiere gratias ago, qui adexercendas ancillarum
aniinse finiens multos post se (40) ad bene vi.vendi tuariim mibi coliscrenlium menles me ihdignam lu-
regulam prsevius exhOrtaius est. minis iui adjuvamine consolari dignatus es, tetriqtie
(35) Titulns in ms.nosti-o pvsefigiluv: Yitas bea- Mogunlina : eaque urbs Uimmelropolis, Fraiicorum
lissimw ac Deo dileciissiiiiw ac parddoxw Wal- appeilabaiur.. Consuie nolal. 25 Serarii ad Vitani.
burgw. S. Bonifacii I. ni fierum"Moguiiliacafuni
(36) Francorum imperium late siimilurpro omni- (39) Mss.aJiqua,. Anglensis: •.-
bus dilioiiibus quse dominio Carpli M.igiii ejusque (40) In nis. Ullr. cl.2. Trev., ad bene vivendurri
posterorhm subdilse fuerant per Gallias, Belgiiim, prwmiis exhorlatus,: al pra>viusin Legenda Lovan.
Germaniam. Surius mutaio stylo.ila scribil : mtdlbsquesuis exzm-
' -->
(37) S. Ronifitciusprimo in Frisiam appUlit, lum plis ad bene vivendi sludium perdttxit.
Francis subjeclam, atque tres annos (Beka tredecim (41) Ila.omnia mss. cum Capgravio ct Leclionib.
scribit), cooperator S. Willibrordi in dioecesi Ulira- Brev. Morin. Al Suritis ila correxil : Ubi vero Witi-
j"ectina et Frisiorum conversione laboravit : colitur niboldus excessit e vivis, feminei sexus, eic. Con-
5 Jujiii. sentit in priore Vila Wolfhardus.
(.58) Fueraf plurimis annis episcopus ad conver- (42).Aliis,Gaumeradus clGoumeradus, Surio,Qon-_
sionem gentium conslitulus, landem dala ei sedes meradiis.
1095 VITA S; WALBUBGIS. 1094
horroris caliginem elemeniise tuse radiis evacuasli: A . religionem imilabilis faCla, ta.ndem ex hoc . muiitio
elidnequaquain ineis, sed (43) fralrum meorum,tuo- lfiumphans obiit, el ad paradisum ;sui"triumphi bra-
rum videlicet famulorum, ascribo raerilis. vium siisceptura beaiissinieabiit (47) et iii eodem,
5. Post obitum bealissimi (ii) episcopi Williboldi quo sernper Clifisto ancillabatur mohaslerib,; cuni
fralris S. Waiburgse, coniigit illam, sicut feminei maxiroa sbpulia esl honbrificenlia. ;
sexus natura esse cogrioscilur (45), intolerabilis" 5. Parvo ex hinc tempore decedentibus ejusdeni
exinde fuis&e impalieniise. Tunc qtiodam vesperlino Ecclesise
nullo exilla familia, de mo- pasioribus, in qua S. Walburga condebar;
tempore, cognoscenie virum Heysla-.
venit ad domum divitis: tur, coniigil Otgariuin yeherabilem
naslerio egressa, cujusdam tensis Ecclesise catliedrajn oblinuisse, qui ctim mi-
etanlefores ejusdem quasi quscdam peregrina et
sola conslitit. videns dominus domus; nofi, quam ralio deposceret, honestate iderii mo-
ignola, Quam nasteriuni, in quobealse virginis corpusculum hiima-'
jgnarus quse esset, cum uriiversis domesticis suis
ne suorum canura audacia eam balur, excoluissel, quadam nocle per visibnem fer-
aasiuabat, rapida lur sacra virgo liujiismodi verbis illum compellasse:
:
laniando decerperet jussit ul, quae esset, ocius
« Gur, inqnit, Olgari prsesul Deo digne, .monaste-
indicaret. Tum illa : « Neqtiaquam, inquit, metub,
lu canes me cnideli denle IJ rium quo corpore sum recondila sic negligenter
quod vereris posse contjn-
enim riiordere hactenus babere voluisli ?.Nam servorum illuc con-
gere, ncc Walburgam (sic nuncripoi) venieiilium temulenlis quotidie calcor pedibus, vul-;
valebunl. Ipse euim qui me liuc ad tuam domum Cilo eiiiro cogno-:
ad locurii unde veni iHsesam garibusque vestigiis comprimor.
perducil incoliinierii, sces quoniam tale aliqu.bd libj .indicium pandaro,
poleril me perducere; et ipse domui luse conferel
non recle le erga me el dorauiii Dei egisse com-
raedicinae solamen, si lola fide eumdem credideris quo si le reum exinde cognoveris, veniam
roedicorum. » vir illu- perias, ut,
esse medicum Qno audilo, merearis. » Quod non falsum esse visiim posl non
slris a loco quo sederai Illico prosiluit, animoque mulium
taro nobilis et leroporis, rei comprobavil eventns.; Nain
conslernatus, quare puella oriinipo- slaiiro in
tenlis Dei famula ad oslirim constiterit, requisivit. proxirao dum erecti essenl parietcs ejus-
dem fabricse, et proraipens irabium- compago se-
Tuncillamcumoniniveneraliione suscipiens, omnem die stiper muros deberet apponj', noctu aqui-
il'i debilse servilutis famulafum exhibuit. Hora vero quenti
lonaris paries subilo usque ad terram corruit lerrp-.
noclurnse requielionis inlerrogala ubi vellel requie-.
baud lniiiimum lam domeslicis quam cuncl is
scere, respondit se nusquam alibi velle pausare nisi renique
in cubiculo, in qiio filiaejus nsque ad mortemvalida civcumquaque cpnyefsantibus incussil:. Faelo autem;
a G mane, cum ad bujusmodi spectacuitim omries pavidi!
segriltidine perducla jacefet, cujus funebria jam cuslos ejusdern ecclesise, nomine
jiatre el matre prsebarabaiiiur. Quibus prse nimio conyeiiissent,
dolore ejulanlibus, inlravit cubiculiim, et totam Beginfridus, prsescjiplo prsesuli Olgario per velo-
nociera educens iiisomiiem, ofaiioiiibus ad Dominum cissimum hoc inlimayit (48) nuniium. Qui boc audilo
viderat esse complelam-
pef iransaclam noctem profusis, in crastino pueJla mox yisioiiem quam (49)
incolumitaie iniegerrima corivaluif Quo viso parcn- inielligens, illuc acceleravit, alque cum omni fesli-
tes niiraculo, Deo omnipolenti qui occidit et vivere nantia ecclesiam cum deyoiissiniis restauravil com-'
facit,' pevcutit et sanat, rimlliinodas persblventes' provincialihusaiquetledicayit.Transacloigiturarino,
memoralus suos archipresbyleros (50)
gfaiias, amarilfssimseDeoet boriiiuibus virgiiii plu- WalGonem episcopus
fima pfotulerunt xenia,'seseqiie ejus sacratissimis atque Adhalungum cuin quadam sanctir
comriiendavefunt.Illa amem donofurii moniali, Ljubila nuncupata, illuc iransire pvsecepil;
precibus pre-
liosilalem refiilans, Chrislumque solurri ante orania qualenus corpusculum S..-Walburgse oum sunima
effodientes et cum nolarum -clangoribus
diligens, ad mbnaslerium regressa est; et quantb diligentia
roagis in sei divinam compefla est vigere clemen- • hymnorumque concentibus, omiiique revereniia ad
tiahi, lanto ad arctioris vitse(46)excellentiani semet- Heystalense deporlarent ceenobiura: quodicum omni
' " ' P popiilari exsultalione (51) undecimo Kaiendas Oclo-
ipsam de die in diero coaptavii.
i. His dtiobus riiiraculis inter alia nobis cognitis bris perfecerunt. Sed el ejusdem aniisiitis jussu fra-
in sua viia peraclis, Jbealissima virgo cum in Deo tris S. Walburgse Winiiibbldi nicmbra ppsl ires dies
octavo ,(52) Kalendas Oclobris ex eadem ecclesia
corroborala, mundiini crim suis concupiscentiis pe-
nilus superassei,' ohinibus se sequentibus ad omnem toljentes, ad cumdem Jocura Iranstulerunt.
(45) Wolfhardus, precibus mei et tui devoltfgmuli nuntur : Legitur auiem, qugd ipsa pro cgnservandd
fratris. caslilatis mundilia, adeo virorum laclus in vita sttg
(ii) Ilaomnia mss. cum Legenda Lovan. et Cap- setriper exliorruii, ut eiiatn post moriein;citmvir qiti-
gravio. AtSurius," deleio episcopi noihine, Wirini- dam corpus ejus sepeliendum conliugerei,' iri testi-
boldum expressii, .quem an. 7.61..obiissediximus; ,et monium prislinw cuslodiw puiitaiis siaiim concuti et
S. Willibaldum post obitum S. Walburgse videri Iremere cmpil. . :,
superfuisse;, , (48) Ms. Aht., inlernuniium. ,
(45) Sur., immodko correpia dolore. 1 (49) ;.Ms'~Ultr., dudierat..
, (46) Mss.Trev. el S, Max.; clementiam excellenlem. (50) Sur., Vattonem et Airingum cum Hubila.
(47) Iri Historja Sanciorum, seu Legendse tdmb II (51) Ms. Ultr;, dciavO. ; '
Colorose1485 el Lovanii 1485 excuso, hsee interi>o- ; . '
652)idero, quirilb.
10D5 ADELBOLDI TBA.IECTENSTSEPISGOPI 1096
CAPUTII. A rans verecundaretur, inilo consilio prudenter COIIT
Pgrsreliquiarum S.Walburgis dqnala Liubila abba- fessa esl hoc -cuidam Thiedildi ejusdem monaslerii
lissw.lngluvks:aliicfuembrbisitblali. procuralrici, quaienus ejtis oraiionibus ab hac in-
,i.!;6i'liSedjpostquani bealissimajvyalburga Heysla- saliabjli ingluvie sublevaretur. Quse ej'us afflictioni
tenses fines per semeiipsarn visilare dignata esl, compassa, salubre excogilans consilium,,fecil eahi
coniigil poslea ut memorata sanctimonialis Liuhula accipere bcnedicli panis portionem a quodam vece-
a suis pvopinquis multum sibi invideniibus iia cb- rabili presbytero, nomine (56) Beimuridb. Ut ergo
avciavcuir, ut tam violentcr quam iiigeniose a stia ex eo gnstavit, ita paulatim miro mOdo decrescere
eadem materna prope expellereiiir haeredilaie. Sed coepit et annihilari, ut anlea consuevit augmenlarl,
saltiberrime anxia, iniio cOrisilio petiit ab Heysta- ut laridem niliil aliud edere nisi caseum et bibere
lensis Ecclesise ErccnbaldO aniislile, ut sibi conce- nisi lactis valdemodicum circa fere dimidium annurii
ilereiitur S. Walburgse reliqttise, quaienus si illa in- poluisset. Postea vero ita illi pcnitus cbrpofalis nu-
oblinenda sua mateina pvsevalerel hserediiaie, Irimehti defecit desideriuni, ut si aliquando tcntaret
haric Clivislo suscque virgini Walburgse jure perpe- de aliquo guslare slalim evomuisset. Cum vero
tiib condbnarei. Quod quia a Deo sumjisil iniiium, sibi oninino sine celeri ^omitu nihil posse gusiare
abipso eliarii lermiiiumJiabcfe felicissimum meruii. B cfedula cxsiilisset, rogavii prsedictam Dei famulam
Ariribigitiir ab Incarhatione Doniini oetiiigcillcsiwio Thiediidem uiniliii viialis stlpendii illi impenderet,
noliagesimo leriio, regnanle Arnrilplio, aperlum cst cum oihne quod impenderel perdidissel. Tuhc fem
sepulcvum Walburgie beaiissimse virginis, in quo a saeculoinaudilam slupefacta, ullum qnippe covpus
lesiipbreOlgarii episcopi fuerat collocata; atque ob posse absque alimento landiu viverc, quod <lc ea
sepulluram ab codem ejiiscopo niinus procuralam agerct, nimis sesliiabat. Tandem ad alteram illius
iri visione, lit j'am prsescripltiin Csi, niultuin ausie- iaonasterii ecclesiam ibi prope positam eam direxils,
riter increpabatur. coinmendans eani cuidam ex consoribus ejus, quse
7.(55) Coriiigii miraculum a sseculo inaudilum, ibidein procuvalrix conslituta evat.Quam suscipiens
niiilliplicibus alque manifesiissimis comperlujn tesli- cum omni diligentia obsevvavil, sexque bebdoma-
Bibniis. Qtisedam cuj'usdam familise ahcilla, noroine dis feve secum deiinuil; in qnibus eam niliil man-
(54) Fritberada, diiin familiarius cseteris inobsequio ducasse vel bibisse cevlissimum ftiii. : ii!
siil •doraiiii suseque uxoris assidtie anciliareiur, subi- 9. Quibus explelis, venilprsefala Thiedildis hanc
lanese segriludinis molesiia carjjebatur: in qua dniM visilare, qnod factum fuisset comperit. Tunc Dei
niisefabililer biduo yexaretur, paiilisper convaluil; r .aiicilla Thiedildis diversis modis et blanditiis coepit
sed tania deinde succfevil sibi iiigluvies, ul non eaui exborlari, dicens : « Noli, cbarissima filia, noli
salurari ullatenus.-sed vix refocillari potuisset. Cui liuj'usniodi obslinaiione te seducere, sed potius ad
duni plurimam ejus propinqui viclus copiam iropri- ineniem accelera fedire, et alimonise aliquid, libi-
mis adiuiiiislrasseril^ illaque de die in diem majera mclipsi consulens, percipe; si vero quoiibet falleris
semper subsidia coricupisccrel, quid de ea facereat pliantasmale, fatere filia, ei noli erubescere; credo
solliciie tractare cceperunl. Nondum enim incessu pi;o cerlo si feceris, quod mox doininse nostrse pre-
fruebatur, sed scabellulis flebiliier replabal. Tunc cibus adjiiveris.His auditisobnimiam objurgationem
suo stiorumque consilio parehlum, dominam peliit, erubescens, (57) coactateritabal aliquidguslaf.e, nec
ut prsefata; virginis oratbrium adire merefeiur. Quo poieral. Sed nc exliorlaniis Dei .ancillse suasoria
perniisso, dum yeniensinSlaiitefisupplicaref,dieieriib yerba coniemnere videretur, petiit sibi de deteriori
debiliumpedum adepla cst sanilaleift. Quod audiens sicera porrigere. Ex qua dtim perriiodicum inviia
prsedictse familise doirtiiius-videlicet,oj"usque domina, deguslassel, mox per nares ei per oculos id paruro,
nihiis gaudentes acceleraveruniilltic pervemre, eani- quod deguslavii, erupit, iia ui mox cseca efficerelur.
demque ancillam S. Walburgsein proprietatem ibi- Tunc ad monasterium reducta non post mullurii
deriijugiler ad servieridum dederunl. Sed abbatissa rj lemporis visura recuperavit; sed in eadem, qua prius
prsefala Liubila hoc tenuit, ibiqtie illam aHquandiu cunctis obslupenda delinebalur abstinehlia, perdii-
maiicre permittens, post paucbs dies doniinis suis ravit. Cumque prsedicla materfamilias loiaque ilia
incoluhiem remisit. -'*- puellaris congregaiio de liujusmodi inaudiia rinquani
8. Sed mox ut regressa est, prislino languore causa nimisobstupescevenl, inilb corisilio, prsesuleni
correpla est. Videns autem prsedicla domina non venerandum, ad cujus dibecesjm id moriasteriuni
bonum consilium fuisse, quod ullo modo a mona- subjiciebalur, adierunl; remque per ordiheniab ini-
slerio post sanitalem abdttCeretuv, cum feslinalione tio gestam narraverunt, qtiod ejus prttdenlise super
eam reducens ecclesise in pr.oprium iradidit famti- hoc incredibili signo viderelur esse discernendum
lattim, slaiimque convaluit; sed (55) intolerabili et. slaiuendum. Hle vero hoc audito obstupesceos,
gulse appetitu faligabatur. Sed dum nimis inde labo- nullo modo credulus, verebalurneaiiquamilleformis
(53) Seqnentia miracula ex Wolfhardo selecla. (55) Addiltir-in ms. Ariluer. singulis.diebus.
Quod primum, narralur ab eo I. m, C. 5, coniigit (56) Aliis'Remundo, Himundo, Immundo, Myndo.
an. 895, biennio posl corporis iraiislationcm. (57) In iiiss. Ant. el S. Max. addebalur, taabat,
(54) Ms. Ant., Frkherada. Sur., Friderada.
VITA S. WALBUBGiS. 1098
1097
diaboli aslulia delusa visus liomiiium falleret, eique V nunc ad ecclesiani eundum esl, cum hbetlum gviil<-
aiimoniie refocillaiio in secveiioribus posilse qiiali- sala.maUiliiialia Signa sonuerriiii?;Ego quippe riec
cunqiie arle administrareliir. Tunc cum suis ihilo ilhic incessii peduiii ullo vnOdOpergere yaleb, rtisi
consiiio,vocaloque de monasterio S.Walburgsevalde aliorum maiiibiis dediicla ftierb, i: Qni ail: « VadC
religioso presbyiero, aucloritale ponlificiali iterum celerius, ne mpreris,- quoniam Williboldus eanidein
ilerumque mandavil ul eairidem ancillam, de qua cuni inagno agniine inl-ravit eccle^iam, quaiil.ersaiiT
loquimur, in suam snscepiam custodiam, ne aliqiia clam sororem siianf recortdilam Iiabe&s, a te cufibse
asluiia bumanos fallerel obtulus, caulissimc obs- v- perqttirere volens. » Qusesiaiim, aC si nihil incorti-
varel. Quod et fccil, el, ut pritis narratum fueral, a niodi perferens, sUvvexit, ei de loco ad Ibcurti exsi-
se diligeniissiine comperluro episcopo nunliavil. liens, basilicam, a«l quarti tetemlit, irigvessa est,
tune jirsesul omni dubitalione dclersa quasi jam divinse clementise atqiie Deaise virgini gfaiiacurfl
compulstis credidit. Sie deriiqiie 'adhuc iriennio a acliones pro adi^pla sbspilaie rejVeniliL
S. Mariini missa usque ad illtim cousistebal diem. 12. Quidam auiein pauper a nalivilaie cbntfactus,
Opciabatur lameli juxla facullaiis modulum quid- qtiasi quoddam ceriierelur" robifslrum, \liirii irttCir
quid illi fueraf injuncliim. Euciiaiisiiani vero quo- |)lures ad S. Walburgse palfocinia 'coiifngieiites, vi-
lies suinercliiiebaliir, nisi cuni oroni festiiiatione ctus pariler el"remedii solaliiim 'qua!i'erei',"rtocle
dormiuim irel, riiox vomilabunda consiilii. Quid- quadam sibi dormieiiii appariiil bcaiissiiiia vifgo,-et
vjtiid ergo iiunc hmnanse vtdclur imppssibile inibe- ut ad ecclesiam pergerei, irriperavit. Qtib rcspbh-
ciliiiaii, omriiniodis divinse facilliniuin csse credalur tienle se algoris aspeiitatero pefJiorfescerc, ideo-
majcslali. que nec a loco quietis audere se salieiri cvigere. Ad
10. (58) Poslea igilur prudeiilissinius in omnibtis qucm illa blandis i-espondiiveibis : « Yade, iriiselle.,
Ercainbnldus raissus iiluc ctini stiis aliis boni meriii celeriicr, quoniam ego te ab hiijus"ffigiirisasperi-
viris arehipresbyleris corpusciiluni bealse virginis tate qua niinc affligeris protegcns, calida hieiffbra
jussii cflbdi, iiivenlumqiie diiigc.hlcr eonirectari. adiiiinisirabo; mihique (59) pro reddilse saiiiiatis
Quodiiiniia irepidaiione cuni divinis l.iudibusadiin- mereeilula scabellula, qiiibus adliiir iileris incurvatis
pleiUes eflbdiendo invenerunl rcliquias sariciissiniav ariubiis, 'a'd"ecciesiam suspcndcrc .ficbebis.' •>' Qiii
virginis, nimiuin adainaiidas, quasi tcnui hiiinbre quamvis pigcrrimc ad ccclesiam pergeiis, ibiqtie
madefacias. Quse quamvis laiiuini csscnl roseidse, paiiliilnin coinmoraiiis, ad siuun aiixiiis rediit libsjii-
nttllo laroen pacto sallem unus pnlviciilus y.aluit iium. Manc "iaulem faclb iteriim rcgrcssiis' illuc et
manibtis allreclaiuiiim adhse.rcre. Sttblaia tiinc bx P an.le bcataj. virginis feretruro se jirojiciens, circa
ilcyslalensi moriasierio cbipnsculi saeisc vifgiiiis lefliaiii hovarii subilo palpitando.se coepit vbiuiarc
poflione, proui episcopus diclaium habu.ii, lurbii- iri paViincnio cf iirolehilerc, el scabelitila, sine
lentissiiiias moeroi' et ejulalus Ueysiateiisibus,' quasi quibiis iiiiiiqiiam se de loco iraiisfcrre pbuiii, ac
lotani maironain sibi ablalam dcflcntilius., exorius M (liviniius c iiiiiiiibiis cvtilsa, anlc altare' .pfbjtjcta
csi. Interea dum lania optaii muncfis patrocinia suiit. Sicqiie irieiiibris buiiiib.iis.cbnsoiidaiis crecius
ciim magna exstiUaniium gloria ad locum qiri diei- aiiibiilavii, ct coiivalcscciis in -eadcm ccclesia' ad
tuf Movenhcm ducerenlur, quidarii forle epilepli- dics viiie. sure va.lidus.et jncolumis jibstmoduin ad-
cus' puer saeri ponderis fereffo obvians, sub eoJcm hiinisiravii.',
se incurvans, ijisani qiiam qtisesivit sanilaleni rece- 15'. Allala esl atl..'itiemnionaslevliiin qiiscdam niii-
pit. Tunc "subitb , ut omnes commeantes leslaii iier,'nomii"ie Begirisundis, jla membris oniuibus ilc-
sunt, tanla in eodeiu loco odoris redoleritia conlla- biliiaia, rit hisi aul vehiculb aui diiobhs eam infle<
gravii, ut nares prseiereuniium vel subsequeriiium xis iriter se brachiis iiorlanlibus htillo nioilo iriins-
fereirum fevve vix jioi.uissent. ferVi hspiain potuissel. Quse arile aliiire, siipeitjiio
CAPUT III. vivginisfeiclrurii coniinebaliir, a suis (.xjibsiiii, cc-
Varia miracula op$ S; Walburgis patrata,- D Ierriniaiii adepla esl saiiiiaiein., iia ul sine allc-
ll.Posiqnam ergo sanctissiirise virginis pignoia virisdiiclu pev se eflicacissime. tjubcunqtie vellei, pef-
supra sanciuni. pfsedicii rnoiiasterii altarb locala geVei, Jesuiii Chrisluin et sacrsc virginis gliirilicaiis
>
sonl, sequenli nocte conligil abbalissamLiubuIam roeriia.
ibidem adfuisse; duinqucJlliclribus deienla nbclibus, 14. Qiisedani ctjam mulier de villa 'iniricupata
gravi podagrse niorbo' iabbvans se snpori dedissei, Slofohein, vocabiilo Geyla, cum advenissei fesius
astiiif ei quidam yenerahda cariilie clericus, Willi- dedicationis illius ecclesise animus dies, omiiibiis
boldus, ut crediluf episcbpus, S. Walbnrgse fraler In illa regione soleinnizaiiiibus,' illa sola procapi
(qui in eodem loco suam prOprietalerii hsevediiavio aniino parvipendens, sttam Irigressa esl liieihalem
juve longe anle donalam habuil) eamquecompellans zelam et curciboldum, quem ad iexcndum priu»
ila ait: « Liubula, cur dorhiis ? quare non siirgens ereclum habuifflexis ccepit texcre digiiulis dexlerse;
ad ecclesiam. pergis? » Ad quem illa : < Ui quid sed ciini duabiis vicibus ex {60) glomile siyelramea
(58) Seqnenlia ex I. i Woirhardi sitmpta suril, et
cohsereni cum iis quse n. 6 hnjiis Vitse legiinlufi (60) Wolfhardus, glomtceseu trama.'
(59) Mss. Trevir., post reddilam sanilalem scabel-
PATROL. GXL. 35
JQ99 ADELBOLDl TRA.lECfENSlS EPiSCOPl VITA S. WALBtJfiGlSv 1100
tuqiiani nianu lenebal in teiam transponcrel, inhsesil A me polius quam ab aliis, quam miriflcum sit, audive
^lli niiserrime inserius mamii glomex, intumesceiite oportet: et, ne me aliquis divinam fallere conscien-
tolo lacerlo;.sed quse adfuevant muliercUlae ienlave- liam velle suspicelur, teslor Deurji, quem nihil lalere
:jrnnt inclusum (61) glomitem singillatim dissuere potest, ante cujus assisio, licet indigiius, altare, et
,;s(ti2)iilis (€5). S. Walburgam,.cujiis nimium compulsus suffragia
15. Quidamvir nomine Ercaraboldus expletis jam requisivi, me nihil ftcta sed veridica, in hoc mira-
(64) triginia sepiem hebdomadibus, dum nullius ge- cujo, narratione relalurum, prout possibile est Jau;
neris cibo vel polu aliqualenus vesci potuisset, nec manse fragilitati. >
taiiien ,pedum incessu fraudarelur, nisi languidus 17. Anno quoqne (66) priori, quo fami» atrocilas
pergeret quo vellet. Tanlum ovorum raris medilul- multos afllixerat, contigit duos panperes earodem
: liis, modicissimoque legmninis suffragio vix pendu- famis acerbilalem de loco ad locum, de regione ail
lam refocillabat anxius vitara, gerens macilentissi- regionem confugere; lirocconligit quemdam terlium
nium et imbecillimiiin cuni vila sibi ingraia corpu- de longjnqua regione pauperem illis assoeiari: qaem
.^culum, nec- vini. vel sicerse guslum ore ullalenus ubi vel unde pergerel vellel intervoganlibns re-
<:0iilingere deleclabalur. Tunc sibi segrc dormienli spondit se, sictit pluves velle cogniium est, S. Wal-
vox bianda eum ila affatur : « Cur, inquit, desidia " burgse palroeinia qtisesilurum. Tunc illi: « Si illuc
languescens, negleelo luse valetudinis remedio, de inquiunt, eundi desiderium est, habelo nos ejusdem
tua vila sicomniuo despe.ras? Ageergo, quodmoneo iiineris el consolationis consocios, ut simul multse
jam, de lui slatus recuperatione securus, ei ad mo- longinqtiitalis pericula Iranseunles, jnuluis confor-
naslerium Mouvenhem vadc festinus, ibique bealae temtir auxiliis, Nam et nos ad eumdero locum ire-
virginis meritis adjuvaberis. Cumque illuc celerius disponenles, victus. inopia nimium conslricii, ei
veneris, inventurus es ibidem Ires sanciimoniales adhiic jejuni gradienies, vix vacillando gressu am-
secns allare stantes quoe (65) libi consecratum san- bulare valemus. » Quibus siinplex convialor : « Eia,
gtiincm Domiui de calice propinabunt; qtiem dum confratres, inquit, pro.lixi itineris longinquitatem
ab illis acceperis, mox cdentli bibenilique absque Domino Jesu Chrislo commendantes, angustias de-
ulla dubilalione delectalio tibi associabilur et pro- ponamus. Et quoniam meridianse requieiionis ihimi-
spcrabilur. >.Hoc jgitur saluherrimse vocis impulsu net lempus.quseramusubi disj'ejunandi modicunique
cxpergefaclus, summacumceleriiaiead jam diclum pausandi aplus inveniri possil locellus. > Qtio iu-
monasierium adductus est, qui illic ab oraiionc se vcnlp, cum discumbevenl, et cum priores consocii
erigens comperlis juxlaaliare Iribusmairoiiisasian- . ,' nihil commeatus secum habere conquererentur, aii
libus, visionem qiiem videratcxsolvii; moxque, ul qui supervenit (67) conviator terlius : « Jam nunc
de sanclo calice degustavil, adfuil ci inagnum cdendi lassi conquiescenles de meis pransuri. cibusculis;
et bibendi desiderium, sicque comcsiimiis et bibi- poslmodum ea ralione dormiamus, ut nimirum ter-
4ion'is lotiusque corporea; valetudinis vemedio aeqiii- lius securam vigiliam exbibeat duobjis, ut sie ge-
sito, cum nimia exsultatione tloinum incolumis vcd- mina refocillalionis el pausalionis recreatione rele-
?iit, et in eadem incolumiiale usquc ad fincin vitse vaii cceptam in Domino profectionem perficiamus. >
.pevsevcravit. Quibus hoc bonum consilium insidiosc approbanti-
K. Contigit nijnium mirabijc,et, nisi plurimorum bus, surnpsit aller de dupbua consociis somnum iroa-
approharelur cognitione, valde incredibile (sed divi- ginarium; sed lertius qui snpervenit, rooriiferuui
-nse Majeslati nihil constat impossibile), inaudilum atque novissinium. Nam prolinus conlrainnoCenlein
nupera sseciilo signum. Dum igitur maxima undique consurgenles nefandissime interemerunt.
confluenlium.populorum ad S. Walburgse basilicam 18. Quo perpelraio, quid de monificali cadayere
turba convenirel, adfuit inter illos quidam inco- . impiissimi agerent, coangitstati, tandem eorum ailer
griilus exsul, peregrlni babilu stans vel jacens, qiii liorribUem sarcinam propriis coaptavit liunieris,
inter cseteros atieutius el inslantius oravit, quera ] ) cccpitque peiserutari, ttbi iii quolibel devio vel ab-
abbatissa Liubnla intuens inler cacieros flebilius dilo mortiflcSium exposuisset loco. Tandem hoe
pefseverantiusque orasse admirata, eumdem ad se .invento, duni amplexum a secorpusconaretur depo-
vocari prsecepil; el quis vel unde esset nimium cu- nere, ccepit a mortuo vivus arct,ius conslriugi, ut
«riose interrogavit. Ad quam ille : « Gratias, inquit, nullo conamine funeris pondus a se potuisset tlisjun-
a)co omnipolenli ago, qui me sanclissimse virginis gere. Quid faccret infelicissimus? Anxiusquocunqiie
"Walburgse merilis de maximse confusionis scandalo, pergere studuisset, indeelinabilem sui facinoris pro-
''indignissihium peccatorem liberare dignalus est. dilricem ad se tenacissime congluiinaiam, horrprein
iQuod-tam vos hic modo prsesentes, qtiam omnes a cunclis inculiens, comporlavit. Cui inlcrea faiiga-
t .
? '" (61) Ms. S. Max., glomicerii. (65) Wolfli. de ailaris calice consecrato tibi pocu-
(62) ldemetAnt., menifcvis. lurii pOrrigenl,
. ^83) Quomodo eadem femina, invocala. S. Wal- (66) Anno 894, ut probalum ad cap. 2, 1. H Wol-
burge ssepius, sanata sit, referlur a Wollhardo 1. eti. fhardi, ubi hsec narranlur.
(64) Ms. Ultr., triginta. Wolfliardus, septem (67) Ms. Ullr. el Trevir., commeator.
viginti.
im IN OPUSCULUM SUBSEQUENS MONITUM. 1102
tiliter deloco ad locum vaganli quidam sibi cognitus A lali ponderi.ignolam acquirerel sepulturam, cnin
obviavil; sed conspeclo lantse borribililalis onere omni impeluseprsecipilavit in illius abyssi voragi-
pene exanimis expallescens, landem.artlmo recupe^. riem, (68). Sed fihenus tanli criminis immunditiam,
raio, cur iam horrificse molis bajulus exstifisset suam prsedahi non esse prsesumens, absque rilJa mo-
percnnctatus est. At ille, ut sibi fainiliari araico cre- rula Barricidamcura suo morlieinio vivum ad litlus
dulus cunclum hujus commachinalionis ordinem revomuit. Stupefactus autehi nimiumque exierritus
referebat, el ul suse calamitalis commiserius grave- ejusdem convialor, <etde ejus direptione nimis con-
dinem qua miserrime comprimebaiur, a se exclu- gralulans, sicut de altevius calamilale collacrymans,
dere quodaiii modo comprobaret. Tunc ille facile l.andemmiscrabilem cum miserabili onere derelin-
suo amicoposse succurrerearbitrans, arrepto gladio qnens, ad S. Walbiirgse ihonastefium condic curstt
quem secum ferebal, morlificali coiporis bracliia, advenil, reique geslse seriem per ordinem veridico
gesianiis amici cervicem vivaciler complexanlia, ore ibidem c.unclis narravil, summique pramenli
articulalim, nisi aliier nequissel, abscindere v.olens, approbalione aflirmare, si permiiiereiur, libenlis-
quaienus suum ab lnyus iiianditi ludibrii violenlia sime voluit. Fertur namque prsefatus funeris caplivi-
erueret amicnin. Sed, res mira ei stupenda, et in. tale delenius, B. Walbuvgse vivginis prsesidia: ssepe
Domino Jesu Chrislo Iaudanda! mox ut inanus illius B voluisse adii'e, sed riunquam illius ecclesise confinia
mortui coIiserenJ.eslacerios alligerant abscindeijdos, posse -contingere , ui liquido ihonstraretur tjuanii
abscissoris corpus quasi teiiacissimo bilumine con- reaius exislefct vincuJo colligalns, qni sic procul,
gltitiiiabalur illis duobus. Sed slalini divina mise- nead S. Walburgse monasierium ullo roodo'perlin-
ratione compuncius suovum scelerum collacrymando gere posset, coerceretur. Hunc mulli ciim. jam ssepe
reminiscens, precabaluv qnatenus iminensa Dei dicii oneris mole, tjui lunc temporis cxslilerunt,
clemeniia per B. Walburgse suffiagia sibi niiser- videruiit: unde constat neqiiaquanl esse falsum.,
rimo nimiumque facinoroso miscreri dignarclur. quod tam plurimorum atteslaiioue esse verum.cbr-
Cui hujusmodi supplicanli, suaque ad S. Walbur- roborabatur.
gara vota muliifarie pollicilanli, mullumque ejulanli 20.. Hsec itaque signa et prodigia liic nunc seriplo
-disnexum est corpus, el nimium libero consolatus comprehensa, quse divina majestas ih iJla noviialc
niebauir incessu, crectis oculis.ac manibus Deum sublevalionis ex monumehlo eorpUscuhV Deo-ef ho-
semper et ubique, sanclainque glorificans virginem, roinibus adamandse virginis peregif, hiiilitim Jau-
19- Tunc pariler tcrrifico sarcinarum pondere danda et adniiranda stinl. Sed adhuc in. diversis ;pel
wsqiie ad littus Bheni comiiabatur, ibique duin aH- lolum Francofum regnum proyinciis, Lquse;ejusdem
quahtubim consliiisset, praescripius misertanti one- " virginis reliquiarum pignoribus: illustraise consi-
ris gravilale etdedecoris confusione affliclus, malens slunl, quoiidie pluria- exceJleniioraque prscconio
morlis subire inleriium, quam dcicslabilis etingralse digna efliciunitir per Jesum ChrlsiHm Dominiim no>
vilse faslidium diulius suslincre, Bheni aJveum con- strum, cui eslcum Patre:et Sjiivitu Sanclo pevenhU
scendens, quaienus sic.sibi suoque cadavens coagu- gloria- in ssecula sseculorum. Ameii. -:••',
{68) Sequentiaaliler narrat Wolfhardus.
IN OPUSCULUM SUBSEQUENS R. P. BEBNARDl PEZH
^Lnsserlalio isaqogka in lom. III T/iesa«rt Anecdol.novisi.,,pag. JII.
Opusculiim de CrassitudineSphmrw, ad Sylveslriiffl II, anlea.Gevbevtum,,scrihcndo.ansam pvsebuit,Adel-
boldo dilficiliov qttidam locns Macvobii sttpcr somnium Scipionis, ubi ml compertum esse aptid geomelras
.peritissimos, tilin dtwbtis circulis, si diatnelrtim unius tluptum sil diamelro riilerius; ejus circuli ciassiiudb,
cujus diamelrum diiplum sit, oclupla sil crassilttdiiii illkis circnli, cujus subduplum est diamelrum, elc.-Qiiam
doclrinam dum accurate explical Adelbob.Ius, rem .lamen oinnem ad Silvestriim deferl,: InJtis: omnibtis,
iniruil, si crro, oro ut ad vidtri verhalis reducar.Si viam leneo, nihilominus pelo ul. viaquce me dubitqnlem
tenel in lenebris, veslri assenstts aucloritate iUnstrala reluceat. Ex-quibus discimus qiiaiili' SilvesiFi eftidi-
liouem fecerit Adefboldus, qtii hoc scripttim ante annuro lOOoqtii uliiriius Silvesiro fuil, debuil coiiciiiriave.
Id ex cod. ms. -membraneo aniiorum sexcenlorum bibliothecse Tegernseensis nobis suppediiavil adnv. B.
ei cl. P. Alpbonsus Hueber, alias a nobis laudalus. Alius esl codex Peirensis ejusdem selalis in-I2,a,d
qiiem idem opusculum exegimtis. Poslremo cl. Edmiindus Mariene in llinere suo JiUerarip Galiicanb,
pari. n, 92, leslaiur se iii abbaiia .C.heminbiiensi dioecesis Caialaunensis vidisse ojiiis Addiboidi ak Silve-
strum papam Decirculo,,eii:.7 quod sin.e dubio hoc ipsum nosirum;est. ;. ].<l" ":.':'."'_'';' '':
1105 ADELBOLDI TRAJECTENSIS EPISCOPI 1104
ADELBOLDI
PISCOPI TRAJECTENSIS. ORDINIS S. BENEDICTI
LIBELLUS
DE RMONE INVENIENDI CMSSITDDIEM SPHRI,
AD SILVESTRUM II P. M.
'frodit nunc prlmum in lucem ex codd. mss. inclytorum monasteriorum Tegernseensis et
Sanct-Petrensis Salisb;, operaadth. R. £>. P. Alphonsi Hueber, ascelw Tegernseensis.
lom. III, parle u, col. 85.)
(Apud R. P. Berriafdum Pezium, Thesaur. Ariecdoi. noviss.,
Domino SILVESTKO summo et ponlifici et philbso- •A- Quid ergo sit, quibusque imaginalionibus circa
pho ADELBOLDUS scbolasticus vitse et fclicitatis per- illud et delusus habear et cerlus lenear, j'am nunc
petuiiatem. aperiam, ut, vulnere aperto hsesilaiionis, a vobis
Valdc peccare est publicis inlenlum utiUialibus prsesto sit medicamentum ceriitudinis.
•privatis inquielare conventionibus. Sed hoc ingenio §1.
vestro confido, ut simul et reipublicse possit suffi- Macvobius super Somnium Scipionis, ubi loquituF
cere, et mihi, ex hoc quod qusero, satisfaeere. Et de magniludine cceli, lerrse, solis et lunse, eorumque
lamen temere ago, el non ignoranter pecco, quod rolunda globosilate, comperium esse aii apud geO-
tantuin virnm quasi conscholasiicura juvenis coh- metras perilissiinos, ut iif duobus circulis, si dia-
-venio. Sed confessio peecati veniam non tanlura, metrum unius duplum sit diametro alierius, ej"us
dico, quserit, sed exigit. Foriasse cogitatisut sic •circuli crassiiudo, cujus diameiruro duplum sit,
peccem uime peccasse pcenitere uoiim, ac ideo sine ' octtipla sit erassitudini ilfius circuli cujus subdii-
fvuctu pceuitentise confessio nec veniaro debeat quse- pluro est diamelrum.
reve, nec remissionem aliquam exigere. Ad hsec De diainetro cifculurii, de circulo diametrum, de
respondebo quia, si benignitaiem vesiram in bac j, diametro et civeulo afeam invenire, ac ideo diarne-
convenlione offendero, ullra (^uamcredere possilis, trum ad diamelrujn, et circulum ad circulum v et
me vos convenisse dolebo : ac ideo dolenli et pce- aream ad aream comparare illis facile est qui de
niienti, siirtuique se peccasse falenii, et deinceps ab, talibus eonsueverunl eurare. Crassitudinetrt" aulem
cjusroodi peecato se abslinere volenti veniam con- ad crassitudinem quoroodo. polesl coroparare, qui
cedcndam esse eensebo, ab eo maxime qui vicero necdum quid sit crassiiudo percepil? Duarum eniro
illius tenet, cui diclum est: i Non dico libi usqtie rerum noiitiam earumdem comparatio non prsecedil,
sepiies, sed usque sepiuagies scplies (Mattlt. xviii,' sbd siibsequilur. Unde fit ut crassitudinem aliquani
2-2). » crassiludini alierius oclupJam esse comprehendere
Si autem non offendero, sed id qusesiero quod nequeal, qui nescit unde cujusque circuli crassiludo
<cumbenevoleniia vestra adeplus fuero, ulpole quia ; concrescat. Quid autein jam inde mihi percepissem,
in adeplione mea el mibi et multis prodesse gau- aperiam , non, ut ainnl, Mincrvum lilteras, sed ut
debo, quseslibnes, qiias jam auclofitali vestrse trans- irtoiislrem quid senliam; quatenus, si erro, ad viam
misi, quia"non resolvunlur, me ih eis aut vos ofleii- a sagacilale veslra reducar : si viam lilubans teneo,
disse liineo, aut pro dilalione solutionis aliquid aucloritaii veslri assensus innitar. Sed ut ad id
grande fulurmif spero." Sed non aliud^uoddam pro- C quod yolo pCrveniam, ab his quse pluribus nbla sunt
poiiam, utaut ex hoc, quod tiroeo, magis doleam, incipiam.
ei.doioris magnitudo vos flectat ad veniam : aut ex § II.
boCi quod speroj magis gaudeam, et gaudii mei ple- Diamelrum 7 pedum mibi facio.' Ex hoc circulurii
niuulo reirtuiieraiibneiii vbbis imploret futuram. Et sic qusero. Triplico illu.d, el ejus septimam triplica-
.hoc quidem qupd nuric proponere volo, quibus ra- lioni illi superaddo, el sic circulum in viginti duos
tionibus discuii et ad iniellecluni. usque deduci . pedes habeo. Medieiaie autem diamelri, quod est 5
possit, videor videre ; sed ad determinandum dili- ei semis, el medietale circuli, quse est llj invicem
gentiam veslrara exspeclo, ul tanii viri auclorilas . multiplicaiis, venit mihi area ej'usdem circuli 38
prseceptionis mese fiat aut correclib aut iaiegfiias. pedes el semis. Ecce diameirum, ecce circuluin»
1105 LIB. DE CBASSITUDINE SPHJEBJG., Ii08'
ecce areamliabeol Sed ut crassitudinem inveniam, }\ Ecce in hac spbscr» diamelruiii esl 7 pedu,m;.civ-
diamelruin idem cubico, et cubum mihi ejusmodi culus 22, area 38 el semis, soli.Iiias 179 ct SS. Noii)
facio, qui globosilatem spbserse lateribus conlingai, csl auicm mirandum si cubus in cxcessionibus sui.s'-
angulis autem et lineis ab angulo in anguliim pro- fere medielatem crassitudinis pbtineai', cum liic
cedenlibus excedat. .Ab hujusmodi cubo crassitudi- . quadralus in nlanilie in supergressibnibns suis vix
nem illani, quse a globositate usque ad angulos et [Peir. nec terl.j lerliam partem reiineal. Ilic quippe,
lineas procedit, necesse est recidere, ut hac recisa in quadralura cuirt unuraquodquc lalus 7 sil pcdujjv,.
solius sphsersesolidiias remaneal. secundum lalerum •diniensioneni [Tegern. djvisio-
Hanc recisionem lioc modo facio. Suminam loliu» nehi], areani 49 habebil. Cunique cifculus _cx h.s
cubi per vicesimas primas divido. Hiuc lolio vice- . sibi 38 ef acceperil, quadralura suis excisuris ILOII
simam primam parlem de cubo, quse est 16 : nisi 10 el S relinebit.
mulliplico decies, et habeo recisiones cubi. Postea § iv.'.' ''..'..-','
undecies, el habeo globosiialem sphserse, id est, cx Quare autem inihi ita esse videatur, si vobis \
liis vigesimis prihiis excisionibusr cubi dcpulo 10 ; non &\l faslidiosum audire, milu nori erit. oherosuni
reliquas crassiludini [cod. Pelr. crassiludincs] dicere".Hic naraque id est : quadratus, si sepiies in
spbserse relinquo. Quod idero csset, si loiius cubi B altum tollalur, 343 pedes reddit, excessiones scilicet
suroroam undecies ducercm, cl cx i|la concrctione . suas et aream circuli secum iri allum deducehs
unaro vicesimaro primara subducereralB«/ri. duce- [Peir. ducens]. Septies enim 10 et seiiiis, id est
rem]. Hsec enim.vicesima prima tanla esl[Tegern. excessiones, fiunt 73 et semis; et "septies 58 et se-
essel], quanlse illse 11 quse vicesimoe primse ex sim- mis, id est area circuli, fiunt 269 et semis. Sed 73
plici cubo lollebanlur. •< et semis, ei 269 et semis, reddunt 343. Quare qua-
draium in altum lollere nihil est aliud nisi exces-
§111. - siones suas et circuli aream secum 'deducere. Ali
TJtlucidius fiat quod dicimus, cerlis numeris cras- illo igitur cubo, qui ex area 49 pedum consurrexe-
siludines duas assighabi.mus, ut assignalas invicem
rat, si quis seplies 10 el S., id esl 73 et S. recideril,
comparare poesimus : nori ut hsec aut veriora sint, nondum sphsericam globositalem ejpolivlt, scd se-
abt vos ignbrare credainus, sed ut, viis nosiris ve- • cundum forroam modii ab aequali.area in sequalem
strse diligenlise monslralis a vobis deinceps ducli avearo deduclam
constituit, in pedes scilicet 269
efrare nesciamus. . et S. '-..",
Circuli, cujus diametrum, esl 7 ped.um, crassiiudi- Ex hac autem forma non medietatem, ne in mo-
nem sic qusero. Cubico diametrum, el dico : sepiies ^
dum trochi ex utraque parle acueretur, sed lerliaui
sepleni fiunt 49. Bursus septies 49 fiunt 343. Ecce est 89 et SSS, toliei'e debemus, ut
cubiis ejus quadrali, cuj'us unumquodque latus 7 sit partem, quse
et spbseram expoliamus". Sed hsec leriia-non lamem
peduro, bic cubus globositatem sjihserse ex loio oronino rolundse formse, id esl [cod. Pelr. Sed haec
concludit. t. roiundse formse non tamem de numero id est, etc.]
Ut autem supercedehtia recidantur, sic facio. 89 et SSS et 7
excessiones, id est 73 ei S., idem
Tollo vigesimam primam ex 345 quse est 16 et SS. reddunt quod 10 vicesimse primse, quse ob hoc inte-
Hanc si decies duco, habeo 163 ot SS, excessiones
scilicet cubi. Si undecies, babeo 179 et SS, sphserse retur gro cubo tollebanlur, ut sphoera undique rolunda-
«cilicet crassiludinem. ; el hse decem vigesimse primse ad medielalem
cubi fere pervenirenl, nisi quadragesima secunda
Ut manifeslius fial quod dicirous, cura quadrato
ejusdem cubi impediret [Teyern. impedirentur].."
circulum subpingamus \Tegernt subpingimus], ut
visa in planilie facilius inlelliganlur [Peir. inlelli- §"v;'r"°"
,. :-Jam faeile-.esl videre, cum quadratus nec lerlia
£alur] in crassiludine. [Petr. nec iii lerlia] sui circuluro. devincat, quare
U cubus fere sui roedietate spbserse globositatem sur
pervadat. Sed hsec forma modii, quae recisis undique
laleribus cubi rotundaiur, quamyis ad plenum non
possit, aliquatenus tamen subscribalur, ut quod
inerlia linguse occullat, veritas piclurse aperiat
1137 ADELBOLDI TRAJECTENflS EPISCOPI 1103
Ecce videri potest quanlum post recisionem acu-. A
minum de cubo recidendum sil de medio [Tegern.
modio]' ul pura globosiias sphserse-remaneat.
Ecce satis dictum esse videtur qubmodo ex dia-
lrtelro Tpedum crassiludo sphserse concrescal. Jam
uunc afiam statuaraus,. quse ex [Pelr. a\ duplo dia-
roetro p/roveriial. Sil 14 diametrum. Hoc cubicb :
quaterdecies 14 quaterdecies ftuul 2744. Hic est
cubus sphseram. concludens. Bujus si vigesimam
priinam pariera accepero, quse est 131)el SS, et eam
decies duxero, venientmihi 1306 el SS; ethic cubus
[Pelr. el in his cubusX sphseram excedil. Si auiem
undeeies> hunl .1457 et SS; el hsec esl crassimdQ
sphserse. Quam siquis eisdem vationibus velit infor-.
mare quibUs supeirorem infqrmavimus, scilicet ut Diameter et circulus sphserse maj'oris diametro
eam d'e cubo in fOrmam modli, de modu forma fn
B et circulo minoris dujda proportione j'nnguhlur;
suariv globositalem velit deducere, non tanium Istam, area vero arese quadrupla; crassitudo autem cras-
sedetomnes,.de quocunque diamelro processerint, , situdini oclupla : bis enim 7 et bis 22,
quod est
simili' niodo rolundare pblerit. Sed ulerque circulus diameler ei circulus miiioris, fiunt 14. El ii; qtir
depihgatur,.et is qui 7,.et is qui 14 habet pedes in^ est diameter el circulus majoris, et
ascri- qtialer 38 et S.
dfaaietro,, ut numerus cuique suae solidilatis
quod est area minoris, fiunl 154, quod esl area ma-
ptus demOnstret quantum. minor a maiore vincalur.. joris; ei octies 189 et SS quod est soliditas minoris,
reddunl 1347 el SS, quod esl solidilas majoris.
§ VI.
Jam nunc qufdem nihil dubilarem quiu hsec esset
rallo splisericam crassiludinem inyeniemJi, si pro-
prium esset sphaeifcse tanlum cvassiludinis, ut, si
duplicilas in diametro constaret, octuplicilas in so-
lidilale reperiretur: Sed fianc eamdem causam et
rationem in omnibus cubis invenio. Si enim. ex bi-
nario unum fecero cubumr et qualernario: aUerum^
quia quaternarius dtiplus esl binariiis ,. cubus qua-
lernario octuplus erit cubb binarfi, eliam arese bi-
narii quadrupla eril area quaternarii : elnon lanlum
in cubis, sed etiam inveniiur ideni in puteorum.
profundilatibus. In his omiiibus, si erro, oro ul ad.
viam veritatis reducaf. Si viam leneo, liiliiiominus
peto ut via quse me dubitantem lenet in lenebris,
vestri assensus auclorilaie illustfata reluceat.
ADELBOLDI
GHARTA
DE YASSIS SrVE FIDE ADDiCTIS ECCLESI^ ET EPISCOPO TBAJECTENSI.
(Heda, Chronicon Ullraject., p. 282.)
Iii nomine Dei aroen. Opers? prelium diixi ea quse-C prajdecessoruro meoruro ep.scoporum Trajectensium
sequuntur scriptis inserere, ne posleris laleretquod mihi lilteras oslenderunt, contineiites quse et qualia
prsesens selas faceret. Quapropter desidero noiunv bona ipsi et eorum progenilores ab Ecclesia Tra !
esse cunetis sanclse Dei Ecclesise fidelibus, lam pvse- jeclensi tenuerunt; quibus visis, in scriplis fcci re-
sentibus quam fuluvis, quod ego Adelboldus, Dei digi quse sequunlur.
solummodo gratia, sanctae Tvajeclensis Ecclesise Dux Brabahlise est Iiber feudalis Ecclesise Tra-
prsesul indignus, cum feudales liberi sanclse Tra- jeclensis,. et lenet in feudtim civitatem iapideam in
jeclensis Ecclesise a me feudum suum rcquirerenl, Tiele, cum pnsediis, familiis, inancipiis^ silvis, aquis,
1100 JftUSlCA. *W;°,
piscationibus, pascuis, pratis, el salictUm juxla prse- \ justitiis, est el vocalur cameravius episcopi Tra--
dictam civilaiem T-ielesitum, el oninibusad civila-" jeclensis.
, leri: perlinenlibus camdero. Item comes de Benlbem est liber feudalis Eccle--
Item lolanv Campiniam nsijue Tburirouierveerde-, sia3, et tenet in feudura Burchgraviatum sive prse-»
ctim maotipiis, silvis, taropis, officiamque ejus est feclurara Trajectensem cum plurimis hiansis, terris,
<juod vocalur et est dapifer episeopi TrajeClensis. irisulis, campis, raancijhis, silvis, pratis, pascuis,'' ;
ttem comes Gelrise est etiam liber feudalis Eccle- aquis aquarumve 'decursibus, el juslitia, inpluribus s
sfce Trajeciensis, el lenCt in feudura comitatum locis civilaiis et dioecesis Trajeciensis, qUi voeatuf
;
Eaiphanlse, cum muliis prsediis, mancipiis, pfatis, et est janiior episcopi Trajeciensis.
silvis, aquis aquarumve deeursibus el jusliliis. Iiem Item dominus de Cuke est liher feudalis ECclesise,
Embricum cum suis allinenliis pro parte media, et tenel in feudummulias lerfas, insulas,;et deci-i:
cl alia pars est episcopi Trajectensis. Ilera in mas, cum casis, doroibus, et silvis, campis, pralis
pagoBalua magnam parlem, cum mancipiis utrius- etpascuis, aquis aquarumve decursibus, el justilia
que sexus el justitiis. liem Tielrewert ct Bom- in diversis locis dioecesis Trajeclensis, qui vocaluf
breWcTt, cum mullis mancipiis, mansis, lerris, et est pincerna episcopi Trajeclensis.
casis, doroibus, campis* pvatis, aquis, aquavum B Item dominus de Ghoer est liber feudalis Ecclesise
>
docuvsibus, et jusiiiia; et dicli comiiis officium est Trajectensis, et tenel in feudum caslriun Goher, ei
qtiod vocaluv et est venalor episcopi Trajectensis. lerram dictam Ameide.cum roullis lerris,mansis,casis,
Iiem comes Hollandise est liber feudalis episcopi domibus, silvis, campis, mancipiis, pratis, pascuis,.
Trajectensis, et lenet in feuduro comiiatum Hollan- aquis, aquarum decursibus,!mobilibuset immobillbusj,'
dise, et terram Kenemarise, cura terris, maiisis, silvis, etoinnibus ad dictos disirictus de Golier ef Meyde
caropis, pralis, pascuis, mancipiis, aquis, aquarum perlinentibus, qui vocatur et esl signifer episcopii
decursibus, et jusillia, excepiis dictarum terrarum Trajectcrisis.
decimis, et terra Walerlandise et West-Frisise, quse Prsenominati omnes feudales Ecclesise in generali
totaliter perlinet ad episeopum et Ecclesiam Tra- synodo episcopi Trajectensis lenentur, et debent-
jectensem, et dieluscomesHollaiidise vocaiuret est personaliter interesse,^[ui feudum suum a nie rece»
roarescbalcus episcopi Trajeclensis. perunt in homagium, acfidelilatem prsesliternnt co-
Iiem comes Clivensis est Iiber feudalis Ecclesise ram doirtino Henrico II Bom. imperaloris invicliss.
[Trajeclensis ] el tenet in feudum in pago Batua in Augusto, prsesentibus Aribone archiepiseopo el ar-
Treve- '
superiori parle supra Bhenum magnam parlem ler- cbicapellano, Annone Coloniensi,.Everhardo
rarum el mansoru'm,cum casis, domibus, mancipiis, C rensi, Adelberto Hammelburgensi archiepiscopis ,
campis, pratis, pascuis; et ex alio lalere fibeni, et Udalrico vice canceilario ei pluribus aliis episcopis,
in aliis quibusdam locis, lerras, mansos, casas, do- comilibus el regni fidelibus.
mos, silvas, campps. Item Woudrichem cum agris Actum in Tulpiacocastro, anno Domini "1021, vv
el.caropis, cum aquis, aquarumve decursibus, et Noii. Januarii feliciler. Amen-.
ADELBOLDI MUSIGA.
( D. Marlinus Gerberlus, Scriptores ecclesiaslki de musica,. I,.503,. ex cod. Tegernseensi ssec. xi vel xu.)
-'--"- -•-;---.
MONI:TW.
Codicem Tegernseensem ssec. xi vel xn, ex quo Berii.. Pezius edidit Adelboldi libellum De crassitudine.
seu circulo sphserse, inscriplum repevi recenliori» quidero manu Mitsica Adelboldi ad Silvestrum papam,^ '
qui Boma; sedit ab an. 999 usque 1003. Nempe Domino Silvesiro summo et pontifici et pliilosopho Adetboldus
scholasticus dedical ipsum lauriatum Iibelluro, ctu non interruplo stylo mox ea subduiitur, quse|rtuiiC-nos,,
sub ejiis nomine edimus ad nostrum speclanlia aigiiinenluni.
QUEMADMODUMINDUBITANTEB MUSIC^E CONSONANTI^E JUDICABI P0SS1NT._
Ut vero indubilanier consonautiarum raiio colli- D curvatura ad id quod esl B diducla linea-rectos ciiv
gatur, tali brevissimo ac simplici effiei poleril instru- cum se angulos efficiai. Item ab.ea- quse-est F cur-
mento. Sit regula diligenler extensa vatura ad id quod est C. puiictum diducla linea re-
ctos circura se angulos reddat.Sinl vero bsesequaliier
undique perpolitse, et ad eosdcm usus sint eisdem
alise sequales paratse. SHper has intendatur nervus
sequalis undique is qui esl E." A." F. D. Si igitur
dialessaron consonantiam , qualis sit, reperire yb-
luero, hoe modo faciaro. AbEpuncto, quo heryus
- Cui duo semisphseria, q«as magadas Grseci.vo- scriiisphsevium langit, usque ad: F punclum, quo
cani, insuper appanaiitur, iia ut a-bea qtiseE.esf, riirsus ab alia.parle allero rursus nervus seraispha>
**U ADELBOLDI TBAJECTENSIS EPlsioPI illf
rio jungituf, divido spaiium F E. partibus VII. Et A modum consohanlias dissoiiantiasqtic
perpendo. Iiein
ad partem IIII. sepiimarum appono punctum quod . si diapason consonanliam tenlare voluero,- toiam
est k. Est igilur k. ab ea quse est K. F. sesquiterlia. tribus parlibus seco, atque in unam duasque dislri-
Si igitur ad k. sequum superioribus semisphseriis buens, easdem simul vel alleruiram pulsans,quid
apposuero, atque alierutra vicissim E. K. et K. F. consoiiet vel quid dissonel utraque cognosco. Tripla
plectrq adMbiio pellantur, dialessaron dislanlia vero quse ,ex misiis consonantiis nascilur, ita reddi
consonabjt, sin vero siintil utrasque percussero, tur ut, si lotam IIII partium divisionibus pariiamur,
dialessaron cousonaniiam nosco. Quod si diapeiite aique in ires et unam (ola nervi prolixitas dividaiur;
eflicere volumus, quinque partibus lotamdivido, itaque semisphserium tribus apposilum, Uiplse pvo-
ac Ires uni porlioni, duas vero reliquse dabo, aique povlionis dissonanliam el consonanliam reddei.
posito ita semisphscrio secundum superius dictum
MON0CHOBDI NETARUM PER TRIA GENERA PARTITlO. -
Ui vero per tria genera currat mista descriplio , ' I nos, iu diatonico scilicel genere n, DCCCC. XVI.lono.
el omnibus propria nervormn pluralilas apponatur , quidem dislans ab ea, quse estparanele Iiyperboleon
ad conscrvandas seilicel proporliones vel ipnorum dialonos, ditono vero ab ea quse est neie hyperbo-
alque dieseon,. excogilalus est numerus qui hsec om- leon. Eadem vero FF. eril in cbromatico genere
nia possel explere.: et proslambanonienon quidero trite hype.rboleon chromalica; in ena.-monio vero
describatur qui sit TIIII. CC. XVI. mininius vero II. paranete hyperboleon cuarmonios. Quod facilius
CCC. IUI. reliquornm vero sonorum proporliones ih agnosciiuf cur venial, cum irium generuni iria
horum medielaie texentur. Sane ab inferiore proce- prima lelrachorda a nete hyperboleon inchoantia
dimus omniumque nomina chordarum non solum no- descripserimus. Quoniam. vero si a sesqujierlia
iiiinibns, verum etiam apposiiis litteris, demonsira- prbporlione duas sesquioctavas. abslulero, relinque-
mus. Sed: ita ul, quoniam triiini generum esi fa-, lur mihi seinitoniuin minus,' sumo tertiam ejus
cienda parlitio', nervorumque modus litterarum quse esl II. parleni, id est nele hyperboleon : suut
nuraerum excedit, ubi defecerint lilterse, easdem DCC.LXVHI.hos eisdein adjicio, fienl mihi,iii. LXXII.
rursus geminamus hoc inodo, ut quando ad Z. fue- quod est neie diezeugiiienon, DD. ad Irilen -bypef-
rit usque perveiitiiin , ita describiroiis reliquos ner- ^ boleon seiniloiiium miims. Quoniain nete diezeug-
vos.bisa. aa.bisb. bb, etbisc. cc. Sit igiturprimus ' menon ad nete byperboleon diatessaron conlinct
quidem numerus maximusque, qui proslainbanome- consonantiam; irile aulem byperboleon dialonos a
Bioblineatlocurn (68*)viiii. cc. xvi. Silque tolius chor- netehypcrboleon dilonum dislal, relinquilur spatium,
dse modus ab eo, qnod es.t A. usque ad id, quod est quod est inter neien diezeugraenoii el triten hyper-
LL. Hanc id est A. proslambanQinenon. viiii. cc. xvi. boleon, semitonii minoris.
divido dimidiara ad 0. ut sit lota. A. dtipla abea quse Quoniam igiiur letrachordum hyperboleon dia-
est. 0, item 0. sit.dupla ab ea quse'est bis II. neie hy- tonici generis explevimus, nunc chromalici et
perboleon. Habe igiturquidem.A. ylii. cc. xvi. 0. yero enarnionii ietrachorda suppjenda sinit hoc niodo.
horumdimidium. im. n.c. vni. adinese uiproslamba- Quoniam enim paranele hyperboleon a nele byjier-
nomenon diapason consonaniia conycnia t. Ea vero quse boleon lono dislal in diaionico genere, in cbroma-
eslbisll.dimidiummeses.utsiiprosraiubanomeiios ab lico tribus verb semiioniis, iii enarnionio quidem
eaqnseest uete hyperboleon quadrupla, elbis diapason duobiis lonis : si dislantiam pai-anetes byperboleon,
ad eam consonet symphoniam. Sitque II. u. cccnii. el iielesbyperboleon diaionici generis sumpsevimuSj
lamb. nete byperb. I cjusque diinidium paranele hyperboleon, quse est
,pros mejse
vini. cc. xvi. nii. iic.lviii. ii. cc.c. 0 diatonici genevis, apponamus, habebimus r.umeruirt
nii.|.' tribus semiloniis ab nete hyperboleon dislanlem, et
A. 0.'"" II. LL.
Cril haac in chromatico genere paranele byperbo-
Si igitur ex II. ccc. li.u. oclavam absltilero jiar- leon. Aufero igiiur de ii. D. XCII.id est paraneie
len, id est, cc. LXXX. VIII. eisdeinque adjecero, hyperboleon dialonici generis n. cccim. id esl nele
fient miiii li. D. XC.H. eritque HH. ii. D. XC.U. quse liypevbolcon, veliiiquunlur cc. LXXX.VIII. hbs divitlo,
erunfc. XX. VIII. eosdemii. ccc; x. adjungoi fient
silparaneiebyperboleoiiadiietehypeiboleonoblinehs
distanliam toni. Rursus ejus quse csi HH. id est H,cccc. xxx. vm. haicefitliyperboleonpafaneiecliro-
li. D. xcu. aufero octavaro, quseesiccc.xx. iiu. eam- nialica, (69) Ruisus quoniam ivite hypevboleon vel
dialohica vel chvomalica duos lonos distal a iiete hy-
deniqueeis, quorum estoctava, subjmigo, ertinique*
li.DCCCcrxvi. fielque mihiFF. triteliyperboleondiato- jierboleon, et in enarmoniogenereparahelebyperbo-j
" lionem mox faclam ila legendum. Aufero igiiur de
(6.8*)Generalim in hac rousica nolasse sufficiat,
numeros centenariis nrseposilos semper esse mil- li. D. xc. n. id esi, parunele htjperboleon iliaionici
lenarios. generis~_T.CCQ..HU. idcslnelehijperbo!eon,relinquunltir
(69) Errorem hic esse commissum , ex eo palet, "cc. LXXX.:VIII. dividq, erunt c. xxxx, jm. ^osdem
hus
quod dimidium cc^ LXXXVIII.sit c. xxxx. nii.iion Ti7 D. xc. ii. adiungo, fienl ii. DCC.xxx.. VI. hwc eril
yero, ut hic ponitur, c. xx. vm. binc juxia explica- liijperboleoii par.ctiiele chromatica.
illS ,.MUSICAS. . iliA
leon duoous lonis dislal ab ea quse est nete hyper- }A lium paranetes hyperboleon diatonici generis ,ad.
boieon, eadem erit e.1in eharmonib genere parauele neten liyperboleon. Ita enjm facluroesl (71) qtii est
hyperboleon, qusc esl in diatoiiico vel chromaiico toiius, sed non integre, dimidius; quia, ut supra
Irile hyperboleon, Sed quoniam irite .hyperboleon uberrime raonslraluin est (npn) potest lonus in duo
dialonici generis et chfomatici ad nete diezeiigme- aeqiia parliri. Consignavinius igitur hoc spalium
non liiinus semiloniuro sefyant, conslat aulem trium semitoniorum, id est toni ac semitijnii, %p .
tetfacbovdum eharihonfi geheris ex duobus integris - s fi ' '
tonis et diesi ac diesi, quse sunt dimidia spalia se- modo. T. T. T.. Rursus paranete hyperboleon Cbro^
mitonii rainoris : distanliam eam, quse est inter ; matice ad triten hyperboleon relinet partem tohi,
'
neten diczeugmenori ef paraneten hyperboleori id est semitortium, quod veliquum fuit ex. duobus
enarmoniurii sunib. Sed quoniam nete diezeugme- lohis, qui conlirienlur inier triten hyperboleoh dia-
non est li. DCCXXX.VIII. paranele autem hyperbo- tonicaro el neten hyperboleoh. Sublractis veio nn.
leori 5. ccc. x; horum distanlia erit cccc. xx. vui. semilbhiis, reliqtlhm ex tolo leirachordo spaiium
liorum sumO diraidiam pafleni qui sunt cc. x. mi. semilonii est, quod continelur "ihter neten die-
hos adjicio ii ccc. x. fiept 5.' D. XX.IIH. hsec erit : zeugmenon,'et triieii' hypefbolebh. Gonsiat igitur
EE. (70) irile liyperbbieon enarnibnios. Descriptuin B ' hoc teirachordum ex duobus tortis ac-seiriitonio,
esl igitur securidum tria genera teirachorduin, quod divisum semel [quidem in uno spatio tribus semi-
esl byperboleon, cujus forroaro subter adjecimus. toniis, jn duobus auiem spatiis; duobus semiioniis':
tria vero spaiia -nervis im. conlinentur. In enar-
SCHEMA.N. i.
Ralio superius digeslw descripiioiiis. monio yero, gene.re surtnna esl id pernqscendi (72)
Tiia igilur tetrachorda lali nobis ralione descriT tonos integros dislat, quos boc inodo notaviimus.
OO . - . :...
pta sunl. Tetracliorduin enim omne dialessaron re- T. T. Relinquilur igitur ex tolius tetrachordi duobtis
sonat consonantiain. Igitu.r nete hyperboleon' et tohis ac semitpiiip imum .seniitpnipra, quodcqnti-
nete diezeugmenon in .tribus generibus,, id est, netur inter neien diezeugnien.on, et paraneten hy-
Vel in diatono, velin chromate, yel in enarmo- perboleon enarmonion, quod scilicet diyisimus in
nio oiatessaron conlinct symphoniam: Diatessavon diias dieses irite hyperboleos niedia iiiterjecta ,
autem consonanli? constat duobus lonis et semitonio spaliurrique dieseos hoc modo noiavimus. Q. Igitur
mlnore. Idem hoc modo per tvia genera in siipra- nobis byperboleon telrachordum descriptum esl,
scriplis letrachordis divisuni est. In dialbno.enim qiio pefaclo ad diezeiigmeiipn veniamus. Nec iu-
genere qupd primum paraneie bypevboleon, id esl ii. ,C mbfaiidum est bisdem commeinprationibus in cse-
D. xc. n. ad neie byperboleon, id est il. ccc.ini. lefis, cuih ab bac descripiipne eliam in aliis sumi
distantiam oblinet toni," quod lali notula inscripsi- possit exemjiluni.
0 Monochordi nelarunt per iria genera parlilio die-
mus- T. Rursus irite hyperboleon dialoiiici generis,
xeiigmenon.
quse es' II. DCCCCXVI. ad paranete hyperboleon Neies igilur diezeuginenon, quse est ili. LXX.II.
diatonici generis, quse esl Ei i>.xc. n. obtinet diffe- sidimidiam eVtinl I. D. xxx. vi. eisdem
sumam,
o
rentiam loni, quamsimili nomla T. insigniyimus. ' additi,fiunt iHi. DC.VIII.(73) qitam. 0. interea desi-
Nete aulem. diezeugmenpn ad iriteii hyperbo- gnavimus. Quod si ejusdem heles diezeugmerion,
Ieon, id est, m. LXX. H. ad ii. DCCCC. XVI,semi- iff est, DD. sciliCef m. iixx. li. attferani leriiam
s parlero, eruht l. xx. im. qui eisdem corijuncti fa-
tonium referl, quod tali notula sigiiavimus. T. Ei ciehtiiil. Xc yi. qusevocabitur paraniese. X. lillera
est hoc lolum spatium heles diezeugmenon etne-' siibnotala. Nele igilur dieieugmenon, id est, iii".
tes hyperboleon, duorum tanorum ac semitonii. LXX.ii. ad mesen, id est, m. DC. vui. tjuoniam in
Sed iidem duo toni ac seroilonluin in cltroma- sesquiallera comparatione consislit, ideo diapente-
lico geiiere hae ratione divisi sunt. Secundum consonabit symjihoniam. Eadein vero nete diezeug-
D
enim genus, quod est cbromaticum, boc modo iiierion, id/est, Hi. LXXII.ad paramesen, id esf, 55.
descriptum est. Paranele enim chromatice hyper- xc. vi.quie ad eam etiam in sesquiterlia pfopor-
boleon, quse esta.DCC. xxx. vn ad nelen hyperbo- lione compbsila est, diatessarori reiiriet cbnsonan-
leon, quse est ii. ccc. im. comparata, eonlinet spa- liam. Si igitiir ab ea qnse est nete diezeugmerion^
lium paraneies hyperboleon diatoiiici generis ad iiu LXX'.n.bclavain aufero •pariem,' id "est, ccc.
neteu hyperbbleon, quiost unus tbnus, id est duo Lxxx.ini. eisque adjiciam, fient iiTTcccc. L. VI.
semitouia majus ac minus : et divisum rnrsus spa-' efilque hsec paranete diezeugmenon diaionos duobus
(70) Ut ex superioribus paiei, hic denuo error in semiioniis adjungerelur semitonium minus., qui<
calcufum- irrep.sit. Legendum igilur,: Sed, quoniam esf eic. ...._.." .,_;•-
neiediezeugmenonest m. LXX. II, yarattele attlem. (72) Gtsensus sit inlegerj hic denuo suppjenduin :
hyperboleoii u. hcccc XVI.horum dislanlia erii c. suinma est id pevnbscendi facitiiaii, rifirti parariele
LVI.hqrumjumo dimidiam pattem, quisunl LXXVIII, > hyperboleori abnete liyperbolkoiidudi loms,etc.
hos adjicio «. DCCCCxyi. fient H. DCCCCXC. IIII. hwc-
trit, elc. (75) Quseest Mese, ad nsl.e diezeugnienpn pbtinens
valionein 3.
(71) Supplendum : ita enim factum esl, ul duobus
llfc ADELBOLDITRAJEGTENSIS EPiSCOPI Hifl
CG. litleris pernotala, ad neieii diezeugmenori obli- A A ulrorumque una descriplio, Ut paiilalim juncta dispo"
nens tonum. Ab hac vero octavani auferam si par- sitionis lotius forma consurgat,
lem, id esl, de iii.. cccc. L. vi. quse esi cccc. xxx. ii.. SCHEMA N. 2.
eosdem eidem adjuogam, erunt iiT DCCC. LXXX.VIII. Monochordi rielarum per tria geriera pariitio,
eritque ea. 1f. triie diezengmenon diatonos. Sed Duo quidem telrachorda, quse sibimet conjiiiicta5
quoniam neie diezeugmenoii ad paramesen sesqui- sunt, a mese vCro disjuncla, trium generum supe-
lertiam obtinebat proportionem, trite aulem die- rior descriplio quemadmodum locarenlur-oslendil:
zeugmenon: dialonos a nele diezeugmenon duos nunc ad illud tetrachorduro veniendum, quod synem-
tonos abest, continebilur inter triten diezeugmenon menon vocalur, qttod junclum est oi, quse est mese.-
et paramesen semitonium ininus. Dialonicum igitur Quoniam enim inter nelen diereugmenon -ei mesen,-
gepus in hocquoque lelrachordo ac pentachordo ila . diapente consonanliam esse prsediximus (esl auiem
explelum est, ut tetrachordi quidem ejus, quod est diaperue consonanlia trium lonorura ac seniitouii),
neles diezeugmenon ad paramesen, diatessaron tres vero tbni sunt in Jioc peulachordo, quorum
cousonantia sit; pentachordi ,vero ej'us, quod esf urius quidem neles diezeugmenon ad paraneten
ncies diezeugmenon ad meseu, diapente sit conso- diezeugmenon diatonon, aller vero parenetes die-
nantia. I zeugmenon diaioni ad tritendiezeugmenondiatonon,.
B
Enarmoniuro vero atque chromaticum gerius liac lcvtius aulem pavameses ad mesen, reliquumque se-
ratione texemus. Sumo difforentiam netes et para- miloniuro irites diezeugmenon diatoni ad paramesen;
netes diezeugnienon diatoni, id est, IiU LXX.II. et qiioniamque netes diezeugmenon el parameses te-
iiT cccc. L. vi. est eOHim differentia ccc. LXXX.IIII. , trachordum ab ea quse est mese, eo lono disj'ua-
hanc divido, erunt c. xc. n. hanc si sumam, eique ctum esl, qui est iriler paramesen ac mesen, sl ex-.
quse est paranele diezeugmenon diatonos, adj'ungara, eo pentachordo quod esi a neie diezengmenon ad
id est, ihT cccc L. VI. fient iliT DC. XL. VHI.hsec lriten synemmenon (T4),unum abslulerimus lonuiii,
eril paranele diezeugmenon chroinatica, B'. B. ge- eum scilicet qui conlineliir inler neten diezeugme-
minatis lilleris adnolata, dislans a nele diezeugme- non et paraneten dfezeugirienon diaionon, poleri-
iion lono et semitonio, id est tvibus semitoniis, con- mns aliud lelrachordon admesen adjungere, ut fiaf;
tinens ad ivilen diezeuginenon dudum quidem dialo- synemmenon, quod est conjunctum, hoc modo. -
nicam, hunc vero chromalicam, id est, uT DCCC. Quoniara pavanetes diezeugraenon dialoni, quse esi
LXXX.VIII. semitonium reliquum ab eo tono, quod CC. numevus est nii cccc L. VI. hovum tertia pars
divisura est inier paraneten diaionon diezeugme- .^ addita facient mesen. Hic ergo numerus in diezeug--
"
non, el trite djalonoii diezeugmenon.' Et aliud lit raenon tetrachordo CC. lilleris adnolatus iono di-
reliquuin ex telrachordo semitonium inler triten slabat a nete( diezeugraenon in genere dialonico, et
diezeugmenon chromaticam et paramesen, quod paranete diezeugmenon dialonos vocabaiur. In sy*
scilicei ex diatessaron consonanlia relinquitur ea nemmeiion autem telrachordo, id est conj"unctarum,-
quse est inter neten diezeugmenon et paramesen, sit neie synemmenon in tribus geueribus constilula,
sublraclis duobus lonis quos, nele diezeugmenon V. liuera pernolaia : ei ab ea oelava pars aufera-
cliiomaiica et irite diezengmenon cbromatica con- lur, quse esl. cccc xxx. n iisque apponatur, fient
tinebat. Quse aulem in diatonico genere trite die- Si DCCC. xxxx. viii. Ea est paranete syhemmenoiB
zeugmenon dialonica esl, in chromatico aulem triie- diatonos qtise. T. lillera insignilur. Bursus a para-
diezeugmenon chromalica, ea in enarmonio genere nete synemmenon diatonon, id esl, hT DCCCLXXX.
paranele diezeugmenon enarmonios dicilur : inie- vni. oclava.pars quse est cccc. LXXX.VI. si aufeva-
gros enim duos tonos dislat ab ea quse est nete die- tur, eisque apponaluv, quorum octava esi, fient
zeugnienon, etnolatur. AA. Ei inier nelen di.e- iiii. ccc. LXX.IIII. quse est trite syneromenon dialo-
zeiigmenon, et paraneten enarmonion diezeugmenon nos, id est, Q. Sed quoniam nete synemmenon ad
nulla interest chorda, aique ideo paraneies vocabulo p mesen, id esl, m. cccc. L. VI. ad iiii. DC vm. ses-
nuncnpaiur. Semiionium vero, quod est iuiev pa- qnitertiam oblinet proporiionem, quse esl diatessa-
raneten enarmonion diezeugmenon et paramesen, ron; trite autem synemmenon ad nelen syiiemme-
id est inter AA. el X. hac ratione parlimur, ut fiant_ iion. iiii. cc LXX.IIII. ad'iii. ccccc. L. VI. duoviim
duse. dieses. Sumo differentiam paraneles die- lonorum obtinel proporlionem : relinquitur triies
zeugmenon enarroonii, et parameses , id est uT. ; synemmenon dialoni ad mesen proporlio semilonii,
DCCCLXXX. vni. etiiii. xc. vi.-ea est cc vm. hanc; et conjunctum Cst hoc telrachordum cum mese :
divido, fient c. iin. hos appono ad paraneten, , atque ideo synemmenon quasi continuum et coDJuii-
quse estiriT DCCC.LXXX.VIII.fient. iit? DCCCC. XC. II.. cturn voealnr.
ea erit irile diezeugmenon enarmonios Z. per- Et diatonici quideni generis hoc modo facta est
nolata. Hujus igilu.r letrachordi per iria generai proportio; chromatici vero lalis cst divisio. Neie
descriplionem subler adjeci, supefiusque dispositumi sumo synemmenon, et paraneie synemmenon dia-
byperboleon letfachordum aggregavi; uti essett ibni, id est, uT ccc L. VI. et iiiu DCCC.LXXX.VHI..
(7i) Lege : ctdmesen.
ilii J...'-----' ;-MslcAi;-'-/'-. *«»'
differentiam, ea esl, cccc, xxxn. hanc divido, iit^ \meson cbromaiice. Relinquunlur igitur duo Sehii-
semilbniiira fiat, fiunl cc xvi. banc adjicio ad inT' lonia, unuin Irtier lychanon meson chronialiceii,;;pt
DCCC. LXXX.vin.ut tria semitonia fianl, erunt iiii.- parhypatemesort chroniaticen, id esl, irilev yi cbcc;;
c. im. quseestparanete syneminenon chromalica, cui LXX.n.el v. DCGC. XXX.II. efaliudiriier parhypater"
litiera S. superapposita est. Ab bac igitur, id est, mesbn chfomaticeii, ei iiypateiheson , -idest-autef
paranete synemmenonchromatica ad triten synem- v.DCCC.xxx.ii.etvre.xL.ini. . :: „"•;''-
nienon prius quidem diatonicam nunc vero Chroma- Enarmonitini vevo genus boc modo -dividimus.
licam semitonium est : a qua. trile synemineiion • Quoniam ea, quse evat parhypate meson dialonos Jei
ehromaiica usque ad mesen semitonium reperitur. parypate meson chrOmatice duos; ionos distabaf a
Sed quoniam a nete synenimenon usque ad trilen , mese oblinens nninerum y. DCCC. ;xxx. ii. ea : in
synemmenon duo integri toni contirientur, ea quce enarmonio^genere erit lychanos irtesoh eharmonios/:
est trite synemmenondiatonos vel chromaiica, eadem L. liilera pemotata , duos nihiloniraus ad meseii *
in genere enarmonio paranete synemmenon enar- obtineris lonos. Reliquuin igilur semitortiumj-quod '
monios est, habens sumroam. iST. ccc. LXX.uii. et esi inter lychanort mesou enafmonion et hypaien :
silR. aqua usque ad inesen semiionium. Hocpar- meson, id est, inter y. DCCC.XXX.ii. elviT c. XL."
tior in duas dieses hoC raodo : sumo differentiam 'K'HII. in duasdieses hoe modo dividimus. Aufefbidif-'•'
paranele Synemmenon enarmonii et meses, idesV- '. ferenliam v. DGCC. H. ef vi. c. XL. im. ea est
XX-X.
lin. ccc LXX.nii. el IIII.DC.VIII. ea est cc xxx. ccc.xii, hanc dimidiam partior, fient c. L. yi. Iios
nii. hanc divido, fient c. xvir. hanc adjicio parancte ad v. DCCCxxv. ji. jungo,.fienl v._DCGCG. LXXX.vnu »
synemmenon enarmonio, id est, IHI. ccc LXX.IIII. et hsec sif K. parhypate meson enafinonios: duse
fientmi. cccc. xc i. quse P. lillera pernolelur : et vero sunt dieses ihler lychanon niesort enarftiOnion,
sit ea trile synemmenon enannonios, eviique semi- et parhypale meson eiiarmonion, id est, inter v-
tonium, qubd conlinetur inter paranelen synemme- DCCCxxx. JI. et v. DCCCCtxxx. vin. ei inier.par-
non enarmonios et mesen, id est, iiil. ccc LXX.IHI. i hypaie meson enarmpnion, el. bypaig meson, id est
et'un. DC-.VIII. divisum; per'triten synemmenon ,• inler y. DCCCG, LXXX.yin. et \E c. XL..IIII-.Divisum
enarmonion, eam scilicet, quse esl m. ccccxci. Quo- esl igilur meson leirachordum : quod iia in de»
circa hujus quoque tetrachordi expedita ratio. Nunc : scripiioneponalur,!ul superius descriptis tetrachor-
autera facienda descriptio est; j'uncta esttamen dis aggregetur.
cum cseteris, id est hyperboleon, ac diezeugmenoii, SCHEMA M.i.
ut paulatim fial disposilionis rata pfogressio. :,„' Nunc ergp hypaion tclrachordon per Iria genera
SCHEMA N. 5. dividendum est. Suroo hypalen meson, id esl.vIT c...
Ex his igitur quse prsedicta sunt, in cseteris non XL.iin. dimidiam parlem, quse fit iiE LXX.II,Jianc
arbilror diuiius esse laborandum : ad horum enim eidem si adj'ecero, fient viul, cc xvi. quse est pros-
exemplar etiam reliqua lelrachorda meson atque lambanomenos, ad bypalen meson diapente conso-
bypaton exiendenda sunt. Ac priraura quidem dia- . nanliam servans. Ej'usdem auteni hypalesimeson,
tonici generis meson tetrachordon hoc ordine de- id esl vT c. XL.IIII. si auferam partem, quse est IFi'
scribemus. Mesesenim, quse est. 0. ihT. DC vin. XL.vin. eidemque adjecero, iieiit vii. c. xc n. et
sumo terliam partem, ea esf i~ D. XXX.VI: hanc ei- hsec esl B. hypate bypaton. Igitur hypales ihesoni
deni copulo, fient "virc. XL. IIII. ea sil H. hypate ad proslambaiiomenon diapente esi consonantiaj ad
meson dialessaron ad mesen conlineiis consonan- hypalen bypalon vero. dialessaron. Ab hac igiltiv,
tiam; hsecduobus tonis ac semitonio ita dividettir : hypate meson, id est. \5T c. XL. nii. pafs auferalur
suiiio enim meses, id est 53. DC.VIII.octavam par- oclava, erunt DCC LX. vin. lianc ejsdem si: quis
tem, quse esf D. LXX.VI. hanc eidem j'ungo, fient v. adjungat, fient vI7DCCCC.xii, quse esl E. Iychanos
c. LXXX.IIII. ea est lychanos meson dialonos, id hypaton diatonos ad hypafen meson toni proportio-
est. M. cujui iterumparssuinaluroclava.ea est.DC D nera oblinens. Bursus de viTDCCCCxu. pars aufe-
XL.xin. hanc eisdein adjungo, fienl v. DCCCXXXII.; ratur oclava, ea esl DCCCLX.mi. lisec si eisdenv
ea est. I. parbypalenieson dialonos tonuro.oblinens copuleiuv (fient) vii. DCCLXX.VI. quse est. C. pa-
ad lychauos mcson dialonon, duobus. auteni tonis vhypate bypaton diatonos ad lychanon hypaton lonij
dislans a mese. fielinquiiur igitur seiniloninm in- ad hypale meson diaionos duovuni lonorum disian-
ter hypalemeson dialonum, etparhypatemeson dia- tiam sevvans. Relinqiiilur igitur semiionium intev
tono constilulum, id est, inler yi. c. XL. IUI. et v. pavhypalen hypalon dialonon, eibypaten liypaioii,
DCCC. XXX.II. id esi inter vIT.DCCCLXX. VI. et vm. c. xc. li. Et'
Idem vero lelrachorduin meses, alque hypale- dialonici quidem generis hypaion tale leirachor
roeson in cbromatico genere lali ratione parlimur. dura est. ;_'_- .
Sumo roeses differeniiara ad Iychanon raeson diato- . Chromaiicum vero lali ratione dividimus. Sujhp
non, id est, iiii. DC vin.-ad v. c txxx. im. ea est differentiara bypates meson, efejus qrise<st Jycha-
D.LXX.vi. banc dimidiam pariior, fiunt CC.LXXX. iios hypaton diatonos, id esiviTc, xi,. iin. et \T;
VIII. eamdem adjicio nuraero majori, idestv. c DCCCC xn. ea..est DCC-.
LX. vni. hanc dimidiam par-
LXXX.ini, fiunl 7. ccec LXX.n quaeest. N. lycbanos tior, uiduo efficiam semitonia, fieril qcc. LXXX.ini.
1119 S. ROMUALDUSABBAS. 1120:
lianc adjicio ad, TIT DCGCC.XII. ut tria seniiionia . LXX.yi. et..vTii.C. xc. n. hoc in duas uiesesita divi-
fiant, erunt vIT. cc. xc, vv. hsec erit F. Jycli3.nos dimus. Sumo differentiam ej'us, quse est lychanos
hypaion chromatica, ab ea quse est hypate me- hypaton enarmonios, et hypates bypalon, id est yll.;'
son tribus semitoniis distans. Relinquuntur ergo DCC LXX.vi. et vlil. c xc. ij. ea est cccc xviJ
duo sem.itonia, unuin quidem intevlychanosby- liujus dimidiani suino, sunl. cc. vni. hanc adjicio
paton chromalicen, id esf inler vTF.cc xc. vi. et vu. DCC i.xx. vi. fientvh. DCCCC- LXXX.IIH. quse sit
vn. Dcc Lxx.,vi. id est parbypalen hypaton (75). D. parhypate hypaion enarmonios. Sunl igitur duse
Restatenarmonion genus,cujus ad superius exem- dieses, una rjuidem, quse.esl inter Jychanos hypaton
plar talis divisio est. Quoniam enim parhypate hy- enarraonion, et parhypale bypalon enarmonion, id
paton diatonos vel parhypate hypaton chromaiice, esl inier vTI.DCC LXX. yi. etvu. DCCCCLXXX.HII.
quse vai. ucc. LXX.yi. unitatibus iiisignila est, duo- Altera vero, quse. est inler pai-bypalen bypalpn
bus tonis distat ab ea quse est hypale meson, eadem enarmonios, et hypalen hypaton, id est inter vii.
eril iii genere enarmonion lychanos bypaton enar- DCCCC LXXX.IIII. el vhi. c xc. H. lonus vero ullimus
nipnios, quse ab hy.pale meson duobus tonis iutegris inier proslambanomenonet hypaten hypalon, id.est,
differt. Bestat igiiur ex diatessacort consbnantia se- inier viui. cc xvi. et vTIi.c. xc n. conlinetur. Di-
mitonium, quod est inter lychanos hypaioh enar- ]B visum esl igitur hypalon tetrachovdum secuiidum
monios, et .hypaten.hypaton, id esl inter vTi. DCC tria genera diaiouicum, chromalicum, eriarmonium.
(75) Ilic addendum videtur et allerum inter varhupate Imtiaton id est inler vn. DCCLXX. VI. et vm. c.
xc II. id esi, liypate hypaton. -
ANNO DOBHNIMXXVU.
SANCTUS ROiHUALDUS
ABBAS, OfiDINIS CAMALDULENSISINSTITUTOR.
KOTITIA HISTORICA IN SANCTUM ROMUALDUM
(Apud Fabric. Bibliolh. ined. etiiif. Lat.)
,Boiiiualdus, auctor ordiuis Camaldulensiuro, Ravennse e nobili ducum familia ortus et sludiis liberalibus-
imbutus, erenium petiit, et ordinis S. Benedicti laxiorem disciplinara corrigere studuil. Obiit a. 1027,
setatis 120.
Ejus Comineniarius in psalmos ms. est in monaslerio Camaldulensi, in i;uj'us operculo bsec Ieguntur :
Istttd psalterium scripsil et giossavit manu sua propria sattctissimus ac beaiissimus Romualdus, sicul prwce-
perat sibi Dcus, quando fuil raplusiripargdisum, celebraris missans in eremo Sylrix, ut scribit bealus Petrus
Damianus, presbyler cardinalis, inLegenda sua. Hsec Joan. Mabilloniusllin. llalici pag. 179. Exposiiionem
eliam in nonnulla prophetarum caniica elaboravit. Adde Possevinum lom. 11Apparaius, pag. 256.
PRO(EMIA MABILLONII
Ad Vitam S. RGmualdi a sancto Petro Damiani scriptam..
(Acta Sanctqrum S. ord. Bened,, lom. VIII, pag. 277.)
1. Rpmualdus seu Romaldus, uli conslanter scribi-' C in aliissiiis scriptis commeniorat. Mirum est quam
tur in primariis Eremi Canialdulensis moniinieiilis,. leviler ab eodem, aut ne leviter quidein, perslrichv
I>rimmn VitaasusescriploreroSsortitus esl Pelrum Da- sit institutio tum congregsiionis ordinisve Camaldu-
miani, qui post tria fere lustra ab ejus obitu trans- lensis, lum primarii ordinis Eremilprii, aquo.ipse
a.ctfl(quod ipsein prologo asserit)idoperisaggressus ordo vocabulum iraxil. Pluia hac de re legunlur in
est.Hoc opus non adeo accurate ac diligenfer prse« sermone prolixo deejusdem Ro.raualdi Vita.quem.
stilit, quin njulta prudenter omiserit, non modo roi- IJieronymusa Praga, ereinila Camaldulensis,. alius^
racula, quemadro.odum idem in prdlogo profitetiir, ab sequivoco hserelico, edidit anno 1-455. Ulruniqufr
sedetiam dicta.;el facla : ex ouibus rtbnnulla Pelrus auclorem erudilis coromentariis illustravit Joannes
lljjJl iiVMiia iiiuj v"»u«i * HX
Bollandiis in Februarii lomo II. Ejusdem Vitsecora- A . ad usum etsumpliim coii.ralrum, eremliicam vitatn
siib eo degentium, suisque Successoribus ereraiiis,
pendium exstat apud sanctum Antoninum, Pelrum
Equilinum, Gbnonuro, et alios; Item in Historia Ca' quarodam ecclesiam in mediis Alpibus, juris episco-
nialdulensi, quam AuguslinusFlorenlinuscoroposuit. pii sancti Donali, qnam nos rogiilu doroni prsefati
Eadem Vila Hispanice scripta esl a Joaiine Casia- Romaldi eremiise consecravimus sub libnbre ethb-
D. N. J. C. sancli Salvatoris, consistenlehi in
gnizza, monacho Vallisoletano, postea llalice, imo mine
etiam Gallice reddita. Unum hiePeirum Dartiiani lerrilorio (nempe uniutdiei ilinere ab Areiio) ad ra-
exhibere salis luerit, cujus scriplionem in codice dices Alpium dividenlium Tiisciam ef Roriianiahi, in
Salemensis in Suevia monasterii vidimus. D.eBo- loco qui (iicilur Campo-MaVduli, per sua loca desi-
roualdo agit eliam Leo Ostiensis in Chronici Gasi- gnala. Primo igituv lalere^prsecuvvil rivus qui voca-
nensis lib. II, capp. 18, 19et2i. tur Niger, cui e cbntra obvial quidam alius rivus qiii
2. Prseiev libruro de Ramualdi Vita, quem.librum dicilur de Telliio, ambo pariter eiiieigehtes in sihtiih
Pelrus Damiani conscripsil, quaedam de eodem in cujusdam fluminis: De secuhdo Jateie est via dfes
aliis suis scriptis refert. Et primo quidem in opus- cendens a suriiniis jugis -AlpiUrti; De terlio latere
culi 15 cap. 16, ubi agens de discretione :.« Nam et sunt feri niontes alque intonsa juga Alpiurn. De
nos approbainus, ail, quod suis scepe discipulis bea- r, ; quarlo lalere sunt sicheta, prseruhipenlia in prsefa-
lus Romualdus dixisse perhibetur : Dummodo, i.n- lum riv.um Nigruni. Inlra prsefixos igiliir lerminbs
quil, frater quilibel ceilam non deseral, etiam carnes enitet ille locus qiii dicilur Campo-Malduli, .campus
permittaiur ex discrelione comedere, si tum inevitubi- speciosus ot amabilis, ubi siini septeih purissihii
lis videatur necessitas imminere, > elc. El in opus - fonies el amoena virela. Hune sciiicetlocum doirinus
culi 49 cap. j9 : « Nec ineplus applices quod .ssepe Romaldus, pius eremilarum pater, delegit, et pi'se-
suis discipulis vir. Domini Romualdus. aiebat: Fra- vidit aptissimum congruenlissimumque fore ad
tres, inquit, cum inquorumlibel conventu reftciiis, in- cellulas fratrum eremitarum sigillatim. in cbhieiii-
lenlis ad cibum cwleris, in ipso refectionis initio par- plativa vita Deo servieniium : cohsiriictaque iniui
ciie; et cum Ulis jam ex parle .salisfaclum fuerit, vos basilica Saucti Salvaloris,quinque cellulas cuiri suis
inchoate, quatentts el hypocrisis nolam possiiis eva- labernaculis ibidcm distinxit aique ab invieeiri se-
dere, el sobrietatis regulam sine offensione servare. > paravit, sed et singulis cellulis singulos deptiiavit
Denique in opusculi 49 cap. 3 : « Bealus aliquando fralres eremiias qui, ssecularibus curis et sollicilii-
Romualdus, rediens a Sibyilse comilissse colloquio, dine remola, soli divinse conlemplaliohi ihsistaht.
comitanii ferlur callide dixisse discipulo : Quam ele- Qitiiiusetiairi doiHnuinPetruirt veherabileih ereirtiiam,
ganlis, ait, et venusli vulius femina, nisij proh.dolor! ,Q tanquam fidelerii hiiiiisirumel prSecepiorem dcdii.
unius oculi dispendio laboraret. Cui discipulus : Ab- Cui nos tjuoque ciim nostris posleris successoribiis,
sii! magisier, inqiiil. Sicut decora cerle facies, ita ut cum denoroiiialo saiicto viro, Roiualdo sfciiibet,
quoque oculi, proul sagaciler deprehendi, nihiiomi- parteni in seierna vitahabeainusj doiianiiis, largimiir
mts incolumes vigent. Quem magisler acefrima pro- prsetaxatum lofiiim, etc. DaUiiri artho Doniihicse
linus aniinadversione corripiens : Et quis le, inquii, incarnatiohis 1027, armo verb poiuificatus dbmiii
iri faciem feminarum respicer.e docuit? Tunc ille.se Theodaldi episcopi v, mense Augiisio, iiidiclibhe x.
circumvenlum esse pevspiciens, posnilenlia ductiis Aclum iri"eiaiislris caiionieorum. > Peirum pribreni',
crubuil, et de cseiero caiuiorera se fore obsiinatis- quem Bagninitm cbgiiohiiriatum fuisse aiunl, cuin
siina pollicilatione devovit. > beati liliiio ih Menologio Beiiedictiho coinmeiiiorat
o. De primordiis ordinis Camaldulensis, ciijus Bucelinus die 2 Noveinbris, quocuui decessisse
auctor RomualdtiSi obscura est omnino Petri Da- anno 1051 ex viugatis aiicloribus scribit. AiteVuni
iniani sententia. Locumadiiivir sancius subpomiii- instrtiareiituin est,-qho idein Theodaldus « debiinas
catu Tbeodaldi episcopi Arelini, in cujus dicecesi bmhes earuih verum quse veiidcndo et emendo ac-
siia est Camaldtilensis Eremus. Theodaldus sedere quiriiiinir, oinniiim Areiiriorum civium, urbanOrum
eoepit anno Chrisli 1025, ul ex subjeclis insirumen- ;" et subiirbanorum, y largilur « charissimis, > iiiquil,
lis maiiifesiuiii esi. Primo inslrumenip idem Theo- « fralribusnosiris eremitis, qui suht et fuluri sunt
daldus Campum-Malduli (ila enimscribil); tiibuit ih eremo hosii-a qiise dicilur CiimpUs^MalduIi, aft
Pelro priori sacrse Ereini anno 1027, el quidem ccciesiam Sahcli Salvaioris,; qiios nobis sanclse-
inorluo Romualdo, ut nos docet authenlicuin ejus memoritc paler Bbmaldus prbcurandos giiberrian-
instrumenlum, quo nullum antiqtiius inveiiinius in dosquecoiriiheiidavit. Data xin Kal. Jmiii, anno ab
archivo Foniis Boni, ubi charlse cl diplomaia Ca- incarhatiohe Dbmini 1055, artiio vero pbiiliiicalhs
malduli asservantur. Qusedaro ex hoc inslrunieiilo domni Tlieodaldi episcbpi x, indictione \. > Pbrrb
juval delibare : « TheodalduSi sancli Donaii vicarins primam isliiis eremi cbhceSsiOhehi a Tliebdaldo-
(ita passim Arelini episcopisese vocani). Omniuro fide- Cpiscopo faciam fuisse probat luih hittrio, '.ifiii el
lium hoc dileciio novevit quod nos, ob amorem pise Herenfredus,e)us successor,iiiteiis dalis ahnd 1057,
recordalionis Palris nostri domni Romaldi clarissimi ih quibus Caroaldulehsiiim prseclarTrin elogiiun
eremiisej communi consilio frairum clericorum nos^- habelur : iuiri-Hehiicus secitndus ihipeiaior, qiii
irjrum donaraus... domno Petro venerabiJi eremiise donatioiieni omniuni bohoruin, qu* verierabilif
1125 S. ROMUALDrABBATIS 1124
Theiidaldus ei'emilis in loCQjCampo+Amabilidicto }A ajiique recentiores nonnulli supremum ej'usassigiiant
commanenlibus ivadideval, ralanishabei anno-1047; ' annum 1027, qui videtur relinendiis. Saliem fiomuaJ-
mm denique Guido monachus el peccafor^qttamvis dnm non excessisse bunc annum conslat ex liiteris
indignus,"Deigralia Arelinw sedisepiscopus. lilihabef "Tibeodaldiepiscopi Arelini, datis pbsl ejus obiluhi
charlseinscriptio; qiii Guido oblata privilcgia Eremi anno 1027, el quidem mense Auguslo, ac hroinde
Cainaldulensis per domntimJohannem vtrum venera- uno circiter mense post mprtem Romualdi, qui
bilem, ejusque loci priorem, confirmai; el quidqnid obiitxm Kal. Julias. Etvero anle annum 1027, viri
prwdecessoressui Theodaldus, Immo, el Constanlinus, sancli obitus vix reponi poiesf Siquidem ad eremum
atqne Gregorius concesserant eidem Ioco. Dalttin Camaldulensem non accessit ante annum 1025, qui
diino ab iiic. Domini 1116, sub Henrko reqe, mense primus fuii ponlificaius Theodaldi, a quo is exceptus
Oelobri, indictione x. Bulanus episcopus Aretinus in est. Annos selaiis centum ct viginli tribuit Romualdo
lillcris, domno Azoni Camaldulensis ecdesim archi- Petrus Damiani num. 101, quod item eonfirmalur
mandrilw inscriptis, quidquid eidem loco collalum ex num. 77, ul numerum annorum corruplurn CsSe
fuerat -per Theodaldum, Conslaritinum, Guallerium non sit veri simile. Non probat Baronius adco lon-
ac Guidonem episcopos, approbal anno 1152. Ex gsevam selatem : proplerca qnod Rorauaidus anno
""
quibus inlelligiliir Theobaidtim fuisse pvimum qui setalis vicesimo, uf in fine Vilse legilur, admissussit
Ereroi Camaldulensis donationem fecitBomualdo: qui in Classense monasteriiim subHonesloarchiepiscojio
proinde-isthuc iion anie anniim 1025 admissus fuil. Bavennale, qui hanc sedem iniit anno 971, Bubeo
Recenliores lraduni Iocum aMaldulo traditum fuisse Conleslanie. Et qttidein Pctrus Damiani in opu-
Romualdo. Al vei'eor ul id certum sit. Nam locus sculi 19 cap. 2 affirmal Honestum Petro arcbiepi-
luric pendebaiab Ecclesia Arelina, eumquelunc oc- scopali digniiate sponie cedenii successisse, pritno
cupabat Bernardinus Sidonise filius, comprobanle Otlone habenas impcrii guberhante. Ant igilur cor-
GregOrio episcopo, qui venerabili.pairi Martinocon- rigcnda fiomualdi sefas, aut eum annis maluriorem
iirmai bona eremi Camalduliensk, quw Bernardinus ih Classense monasteriurii accessisse, aut certe,quod
Sidoniw fitius, aut paler ejus ab ecclcsia Sancti Do- fovsan pvobabilius, ante Honesli ponlilicatum, si
nalt tenuerunl. Dalutn tn eremo Camatduliensem. Jd. lanien non duo, sed unicus boc noroine Bavenuas
Octob., anno Dominicw inc. 1016, pidkl. xv, ponli- archieihscopus sseculo decimo admitlendus est. Ve-
ficalus ejusdem Gregorii anno secundo; quibus liile- rum cum fiomualdi pater adhuc in vivis fuerii an-
ris sigillum affixum erat. rto 982, Romualdi seias potius corrigenda uobis
4. Sseculo jlerlio decimp cellarum in illa eremo videiur.
iiumerus creverat fere ad Iriginla, teslante Guil- ^ 6. « Posl quinquennium a sancti viri obitu, > ut
lclmo Areiino antisiiie, qui subditos sibi dicecesanos scribit Petrus Damiani in fine Vilse, « data niona--
hortatur ut subsidia ferant ad reparanda oedificia chis ab apostolica sede licentia, supra venerabile
sacrse eremi, in qua sunl, inquit, viginti et oclo corpus ejus altare conslructum est. > Id proiude
cellw. Quselitterse dalse sunt anno 1246. Imniinulus factum sedente ponlifice Joanne XX. Nullam lamen
crat hic numerus tempore Hieronymi de Piaga, id Joannis papse menlionera facil idern Pctrus in opu-
estannol455, qup teropore sermonem composuii de sculi 51 cap. 1, ubi Romualdi sanciitatem ab apo-
bcalo Bomualdo in quo hscc babet: « Est autem Stolica sede approbaiam fuissc conlendit conlra
ii;cc sacra eremus Camaklnli in lialia, in parlibus Teuzonem monaclium, qui non saiis modeste de ea
Boniandiolse, distans iiinere unius diei a ciyiiaie loquebalur. Petri verba ex hoc loco hue referenda
Arelina, in qua sunl ccllse viginti qualuor eremiia- sunl : r Gumque super quodam disceptalionis arli-
runi separatae. Et quidani sunf ereniitse aperli, culo sanclus Romualdus in leslimonium Vluceretur,
alii vero sunt reclusi. Omnes, lamcn eremiise per prseslo qiisesitum est ulriim ipseRomualdus aut tnnc
ioluirt annum jejunaut iiibus diebus in panc et.. . exstiterii sanclus, yel nunc sil in paradiso receptus.
aqua qualibet sepiimana, nudis pedibns sedenles iu _ El, lieel conlra fidem lolius Ecclcsise'noslrarum pro-
iprva, exceplis duabus Quadragesirois, in quibus: vinciarum hacc de sancto viro qusestio moverelur, ad
• Tioihiiiica lanlUm et feria quinia cremitis datur lan- astruendam lamenparlis nosirse senleniiaro illos in
tnm unum pulmentiim. Beclusi aiilem.quolidie di- leslimoniuin sancios asciviraus, quorum celeberrima
Ciint tolum psalterittmj aperti vevo dicunt inedinmi. et velus opinio eiiam apud quoslibet et ignaros nu-
sempev, > elc. Hunc locum adiimus anno 1686,, lare non possil, Leonem videlicet atque Gregorium,
bcbdomada sacra,ibique ercmilas cum magna sedi-. clarissimos olim Romanse sedis antitisles : quorum
.Jicalioiie spectayimus. De aliis qpae ad ordinem Ca-- quidem altev autbenfca canonum decveta promul-
hialdulenseirt pertinent, .consule. Hisloriani Augus-. .jgat, alier Ecclesiarii perspicuis ac profundis coeleslis
lini Florerttini. Primariuirt hujus. iiislituli fervoremi .eloquenlise fonlibus irrigat. > Verum his nomihiliiis
latidai AnselinusHavelbevgensis in lib. i Dialogorunnt non Leonem IX acGrcgorium VI, sed Leonem pvi-
loinoXH. Spicilegii, pag. 112. v mtim ac Gregorium iiidem primuni designari existU
' 5. Quo anho Boroualdus iu terra vivere desierit,, rtio, quorum tesiimoniis Peirus aucloriiatem Roma-
non cxpriniil Pelrus Daniiani. nec qujyisaljus (quem(i n.E;sedisiii asserenda sanctbriim canoriizaiione usiis
cjtiidem sciamus) ejus (emporis spriplor. Baroniuss sil contra Teuzonem.
4J25 EXPOSITIO 1N PSAL. LXVIII. 1126
7. Romualui feslum celebratur Februarii die 7, A , cel residere habeat ac servari, Fabrianine iu mona-
qui dies esl ejus lranslationis ex JEsino oppido in slerip Sancti Blasii, ubi niincesl, an in yallis, Ga-
urbem Fabrianum, <jusesita esl in niarcha- Ancho- . stri ccehobio, ubi-prjus.jaruerat. Ego quidem ceriis
niiana. Hsec translalio cOntigit anno 1481 tempore raiionibus expedire. judicayi ut Fabriani remaiieret.
Petri Delpbini generalis, qui.de ea agilin quadam Nani el tulius in urbe sevvari posse certuin est, ne
inedUa epislola ad Benediclum abbatem Sancli Mi- iterum subriperelur, el Fabrianenses mulla ,se in
cbaelis apud Muranum : « De corpore sanctissimi bonore sacrarum reliquiarum, si ibidem relinque-
Ronmaldi, quod initio generalalus mei a tribus mo- rentur, facturos spoponderant. Ilaque cogniio ex
nachis noslris ex anliquissimo Vallis Castri sareo- revelatione Fabrianensium, negolium istud cardi-
phago furlo sublalum, atque ad Esinum oppidum nali Sancli Georgii, legaio agri Piceni, a sumiiip
translalum fuerat, jiostmodumque jussu ponlifieis pontilice fuisse injunclum., necessariuni duxi Ma-
Fabrianensibus reslilulum, ex memorato cive mulla ceratse illum convenire, eie. ExAncbna die 16
le didicisse non dubilo : idque in primis, ubi scili- Maji 1481. > Hsec in antecesstim satis. '
VITA SANCTI KOMUALDI ABBATIS
AUCTORE S. PETRO DAMIANI.
(Vide inter Opera S. Peiri Damiani, infra, Patrologise lom. CXLIV, sub finem.)
, ;FRAGMENTUM
EXPOSITIOINIIS PSALMI LXVIIl
Q\3M TRIBUITUR DIVO ROMUALDO.
'KAnnal.Camaldul. I, 257, ex membrana sseculi xi monaslerii Saricti Micliaelis de Muriano.)
Extramus factui surii fralribus meis, el peregririus B nibus sanctis vicissiludinem redderent jurgiorum.
filiis malris mew. Et operuiin jejunio aniritam nieam, et faclum estin
Vox Christi. Judseos hicappellat fratres qui erant opprobria milii,
«i sanguinis vicinitaie conjuncli; quibus extraheus Opprobrium ei inferre conabatur, cuih leiUahs
factus est, quando ei credbre noluerunt; nam cum eum Salana dicebaf i Dic ut lapidet isiipanes fiaril.
ipse esset de semine Abraham, secundum catnem, Jejunium dicimus quolies a cibis carnalibiis absii-
Illi, riialis operibns addicli, a palriarcha!' sunt bri- riemus, nec esuriem nostram aliqua comestione sa-
ginesegregatijSicut ait in Evangelio : SrfiliiAbrahw liainiis. Adquam similiiudinem jejunasse"dicii Domi-
esselis, opera Abrahw fecistis. Adjecit: « Et hospes nus ChristuS, qiiia hominum fidem, quam valde esu-
liliis matris mese. > Hospitem dicamus quemlibel, riebat, minime poterat invehire. Operui, dixil, ani-
domura noslram adeptus[ad teirtpus] habitaiTterii, mam, qtiasi-aIi.qii.o~ pallio trislitise cicumdfidit, Sequi-
qui non nomine consanguinilalis, sed lanqiiam pe- tnr : Et fciclumisttriilii in(oppfgbrium. Seiriper bbiii
rCgrinus, excipilur. Malrem verb Suahi Syriagogabi njalis opprobrib sunt, qiiia niiiiihre eor[ini'sceIevibi.s
dicitde qna ortus est, dum Judsea gehte hasci digria- acquiescunt, dym illis studio sui detrahuiil, •qiiibiis
lus est. nulla societale jungnniur. Teslantur enim isla dp-
Quoniam xelus domus tuce comedit nie, el bpprdbria C ' prpbiia alapas, .flagella, conspula quse Dominus
exprobranlium tibi cecidirunl super me. Salvator ab irtsana plebe perpesSiis est.
Vox Christi. Quia fecerunt eam speluhcaih latro- Ei pOsuiveslimenlum nteum eiiicium; el factus sum
num. Exprobraniium enim injuriam'sriper euni pro- iltis in pdrabolani.
jecerunl, curo eum et Samarilanurh"ef dsemoniiim Vox Ghrisli. Iri sacco lticlus ostendilur vel flelu<4
babentem vocarent, et illud : Si Filius Dei es, de- quo in morte Lazariiisus esl; in pavabblai faciiis
scende de cruce, elc. Coraedebat eum zeJus domus esf Juda}is,:com eo flenie dicei-ent: Eece qugmodq
Dei, quando, funiculo facto, calhedras veiidentium dmabaj "eum; aiii vero : Non poleral liic qiii dptriiit
columbas et nummularioruih hiensas eVeriii,doceris ocUlos cceci natifacere~ ut liic riori morereturiPer
aliud esse lemplum sariclhm, aliud negocialionis offi- citkium trislilia 'signlficatur;; et lacrymse qiias'' Db-
cium. Sed islud zelura quid fuerit «oiisecutuin pb- minus, hiiinani geiievis imbecillitaie permbtiis.sfl-
tenler adjungitor :' Ei opprobrid exprobraniium libi sjcitatunis Lazarum flevit; hiisqiiaih" enim legilrir
ceciderunt super me. Nam postquam, indigni; salriia- Dominum usum fuisse cilicid Facths est qiioqtie
rlhus monilis increpabantur, opprobria supra eum, Judseis in parabpla quando per siihilitudihes buas-
«piasi conferla tela; miserunti ut pro admonitio- ' dariv «. rnalem populum docere videbalur,' sicut iiv
M37 S. ROMUALDl ABBATIS ijag.
Evahgelio' lcgilur : Dixil Dominus parabolam ad A , Eripe- me de luto, ul iion infigar; libera me ab his
turbctm ; el ih alio psalmo : Aperkm in parabotis os qui oderunl me,el deprofundis acjuarum.
meum. Parabola est enim nalrira discrepantium re- Aperte ha;c de Judseis, qui eum ,nnhc quam di-
rnin, sub aliqua similiiudine, facla comparalio, lcxerunl (sk) dici l: El de profundis aqudrum. Dernut,
more provideniise suse, ut qui cceJeSlia cajiere non ojieram ut hisdein verbis ef nos Dominum roge-
poierar.t; per lerrenas similitudines audita percipere mus, quibus Capul nosirum exorassecognoscimus.
poiuissenf ••-- . Iloc plane subliliter perscrulandum esl quare supe-
Adversum me loquebanlur qui sedebanl in poria, et rius infixo limo dixerit et hic ne in ,ipso hserere
in me psallebant qui bibebant vinutn. j>ossit exorat. Infixus uiiqtie Jimo ftiit, quum suscepta
carnis infirmitale tenebatur; nnde eiiani morlem
ln illis scilicet,quia,hab'enles clavem scientise, ne-
crucisaccepit. Hic aulem compeieiiler exposcit ut
que inlroibanl neque alios inlroireperiinebanl, Scri-
bse et Pharissei, qui discernebant causas cum sede- - aiiiina ejus a desideriis iuleis, id est hujus mundi
bant in pubiico judicio ; et in me psallebani qui bibe- cupiditatibus, reddalur ,-iliena, quod bene suscipitur
bani viriurii,Tepleli eiiim vino ihiqiiiiaiis. Qualilev" a parle membrorum, quia ille lulo inhserere non
eum interficerenf "concinnabanl; slulle enim psal-. potcraiqiii peccati maculamlnon habebat. Liberc me
B ex qdieniibus me.,jslud ad Jtidaicum populum ma-
leniittm, auiii quaiiier doceht vos : PsalUie, iuquii-,
niiestum esl perlinere. Qnare , surgenle Christo,
sapienler. Vel ebrii eranl de vino.quando operiebant
bdia frusirata vanuerunt; nam quod dixit:
caput ejus, el dicebanl : Prophetiza nobis, Christe, ;.ebrurh
De profundis aquaruni, ad ppptilum ipsum non est
quis est qui le percussil. In porlis sedent qui cori-
venlibus* lioinihtihi, sediila curiosilale, miscenluv. dubium pertinere, quia profundus erat .malignitate
Dicitenim passionem suam genii Jndaicse fuisse consilii, et seditionibus lurbulentus.
fabulam, nt nulliis exciperelur qui a tali collociitione 'Ndri me demergal lempeslas aqttw, neqtte absorbeal
reddereiur alienus. De opprobriis ac "cohviciis Ju- me profundum, neque urgeal super me puteus os
"
dseoruin baeienus Iocutus.Nunc, quantum raibi vide- sttum. •- ' .1
tur, de fidelibiis dicit : Elin me' psallebuitlqtA bibe-: ; ;;:! ;VoX:Glirisli in id quod bomo est. Hsec passioni-
banl vinum, In Dominum psallunl qui aclione proba- bus tempesias non euro in profuriditate abyssi reli-
biii diiiguiiltir, et operibus redduiil quse roonilis ;neal infernalis. Neqtte absorbeal nie profuiidum, in
cojlesiia niandala suscipiunt. quo, diini per mortem desccndii,. non devoretur
";;Eyg vero qralioiiem tmam' adle, Doihine ; lemvus-i ';:,al) eis,; neque urgeal super me puleus os suum, adilus
beneplaciti, Deus. . Inferni, sive diabolus. Rogat enim ne inergalur a
Vox ChriSti ad Palrem. Non enim vincor bis pas- fliiciiiitis, id est a sseculi isiius tempestaie ssevis-
sionibus,quia lecum sum in ovatione; ego vero ora- .sima, quse in niodum inaris animas sorbuil, qnando
tionem iiteani ad te, Domine. Judseis ihihi male dicen- eas vilio prayiiatis involveral; ait enim : Negue
libus : crUcifige , crucifuje eum; ego' pro eis oraiis absorbeat me profunilum. ;Profundum ulique pecc2-
loquebar:: Paier, i^nosce eis^ Nonenim schtnt quid tum est, quod voracilale quadam deglutit auimas
faciitnt. Tempus jhacendi, Doiniiius. Bic esl Filius, impiorum, ui ad pceniitidinem vedire hequeant qui
FUiusmeus in quo nulti complucui. Venilad lerlium de acluuni suorum iniquiiale desperanl. Neqtte
caput, ubi, conlra maledicta Jiidseoruro orationis suse nrgeat super me puiens os suum. Pulens enim est
posuit.sanclilatem ccelestis Doctov, insiiiuans jurgiis lerrse allius excavaia pi'ofunditas; in quo, per alle-
liominum 11011 iiifiaiiimalis lixis, sed piis oralionibus. goriam, vere incidunl peccatores, quanuo se a vi-
obviendum. Videahiusque hunc, quod sit tempus bene- tiosa voluntale non absirahuiil; urgelque super
piueiti. lllud leihpus est benepldcili, quando, incar- eos os siunn concludere,. cum usque ad mbrlis suoa
"E===t~
nationis suse beneficio, periclitanlcm nnindum im- tempus in pessima voluntate persislunl.
roiiienti liberavil exilio. lloc leiiipus esf beneplacili, Exaudi me, Domine,quoniam benigna est miserkorda
de quo et Aposlolus ail: Ecce nunc tempus accepla- j) tua, secuiidum mullitudinem tniseralionum luarum
Mle, eccennncdies.salulisi .. respice in me.
In mulliludine misericordiw tuw.exaudi me, in veri- Vox Chrisii ad Patrem pro parte carnis. Hsec,
tale salulis luw. sccundum infivinilalcm humanam poslulat, dicens :
Ui post veram lnortem resurrectionis veriias ap- . Qui alios mea passione redemisli, me. prsecurrente
probelur.Non enim parva misericordia fnit,quae isim niisericordia contemplare. Dieil nnim : Exaudime,
ingentiad peccatpni superavil(sic). Mullitudo quidepi Domine; causamque quare exaudiaiur adjungil,-11011
fuil deijcii, sed mullo numerosioK^inisericprdia illa quia ineretur humanitas, sed quia misericordia Dg-
<jux yicil,cum,memoralO lempore misericordise quse mini esl benigna seraperque ad benefaciendiim
passipiiis salutenvmundpprsesiilii, cpnsequens ftiit parala, cum lamen pie petiuir, et ei purissime sttp-
-ul et resurreciibnem sibi,,yenire_piecaveiuv, qiiara| plicalur. Et, ut ipsam benignilalem pius doctor
sn vevilate pollicitus fuevat per propheias. Preeaiur ' . exponeret, adjecit: Secundtim multiludinem tniserq-
crgo Palrem non natura deiiatis;,quse ejusdem per- tionum suaritm respke in me. Ad ipsani semper red-
«quaiis est, sed infirmiias assumpla hominis, in qiiai .dil(si(:)quamdebiIibussilpalrona,cuiomniapeccala
iniiior esl Patri. ceduijt, quamvis numerosissima comprobeniur. :::
ORDO RERUni
QUM IN HOG TOMO CONTINENTUR.
SANCTUS HEINRICUS 1MPERAT0R AUGU- ejus conjuge. 19?
STUS. * Incipil Vilasanclae Cunegnntiis. 20S
ASTA S. HENRIO. 9 Bulla Inuocenlii III de canonizalionesanclse Cunegun-
—
§ I. —Sancli genus, nomen et agnomina. dis. 219
| II: Saacti setas, annus et dies obitus, cultus, elo- Ad Vilatn sanclaeCunegttndisadditamentum. 223
gia. 11 SANCTI HKSRICl LEGES ET CONSTITUTIONES.
§ III. — Cauonizatio,elevatio sacri corporis, et irans- 223
laliones. 19 Leges Vapienses. 225
—
§ IV. UeliquiaeBambergenses, sacra cime.Iia,niauso- Responsio lmperaloris. 228
leum Henricianum. Oificiaecclesiastica, et antiqua Missa. Capiliila. 229
CpnstitiilioAriminensis. 229
§ V. — Iteliquise alio translalse, prteserlim Romam, Senlenlia de conjugioclericorum. 23l
ad tcmplumdomus ProfessseSocietatis Jesn. , 33 Pactum <:umBpneiliclo VIII. 233
—
§VI. Scriplores Vilse, aliiqne de S. Henrico agen- DIPLOMATAECCLIiSIASTICA. 237
tes. . '59 I. — PraeceplumHeurici Gerurjnise regisccenobitis Be-
§ VII. — —
Vita S. Henrici TJilingwvulga'.aMDCXLVIU. 44 migiaris coifiessum.
II. — Rex HenrirusIIdonal Godebardoabbali Nieder-
237
§yiii. S. Henrici cum saiicla virgine Cunegunde
servala,in conjugic caslimonia 49 allacensi aream Ratisbonaes'tam. 239
—
§ IX. Ex Liiauiis Bambengensibusincassum suggii- III. — Uex Hearicus II donat monasterio Tegerne»
lala. 53 sensi ar 'am Ralisiiona sitam. . 240
§ X. — PraeeipuaS. Henrici gesta ad lemporum ordi- —
IV. Uex Henricus dohal regisecapellseVeteri a se
nein revocata, a regni principio ad fuudalam Ecclesiam reslanraiae villamsni juris Duveninga cum ejusdem per-
fiambergensem. (30 linentiis. 2W
§ XI. — EpiscopatusBambergensisa sanctis Henricoet V. — Rex HenricnsII donatepiscopo Brixinensi aream
Cunegundefundatus. lj"J Ratisbona!sitam. 2tl
§ XII.— Proseculio a cohstabilila Ecclesia Bamber- VI.— Miindiburdium regis H( nrici II monaslerio in-
geusi a.J susceplam Bomse imperii corouain a Bene- fe iori concessum.
—
2t~>
dicto PP. VIII. 69 VII. Rex Henricus donal coilegialaead Veterem ca-
§ XIII. — S. Henrici Romse coronaiin, el quse euni pellam BalisbonaevillamWalcliing inpago Nordgow sitam.
secuta sunt, usque ad adventum Benedicti PP. VIII in 243
Germaniam. 76 \III. — Rex Henricus II dnnat episcopo Brixinensi
§ XIV. — Reliquum vilaeS. Henrici usque ad feliaein villamTeign prope Halisbonam. 2J.J.
exilum MXXIV. 82 IX. -^Henrici II regis praecepiumper qnod Burcliardo
VIIAS. HENIUCI auclore Adelboldo. 87 Wormaiiensi ppiscopoailribuil omne prsediumquod Ollo
Ancloris prooemium. 83 dux inipia civitale-oblinebat. 2i"S
Annus Chrisii 1002,S.Jlenrici imperanlis I. 90 X. — Henrici II regis prascepium per quorl regiiim
AnnusChrisli 1003, Henriei imperaiilis II. 98 bannum concedil WormatiensiEcclesiaein silva Forchalii.
Annus Chrisii 1004, Henrici iuiperaiiiis 111. 102 213
Ad sequenlem Vilain praemonilib. 109 XI. — S. Henrici privilegiumdomnreGodesdhivi Hcrj-
S. HEKKICI VITAiLTERA auctore anonymo. 109 furdensis monasieriiabbalissaeconcessum. 216
—
CAPCIPRIMOM. S. Henrici iu imperium s.ncccssio, —
XII. S. Hcnrici privilegtum pro Nova Corbeia.' 2i7
Wolfgandi apparilio, munificenliainecclesias, vicloriade XIII. — S. Henrici privilegiumpro Ecclesia Paderbor-
Sclavis, et resiauralio
— episcopatus Merseburgensis. 109 nensi.
—
248
CAP.II. Fundalio Ecclesia».BambVrgensis,i-ynodi XIV". S. Henrici privilegium pro eade.m ecclesia.
ad eam speclames, eiusque a summo Poinilice approbalio. 249
114 XV. — S. Iletiricus Sigifredo episcopoParmensi abba-
CAP.III. —Brunonis in sanclum fralrem S.
odium, Cu- ta:n Nonanmlanamlargiiur. 2"50
negundis innocentia; sanalio calculi in MouleCassino et XVI. — S. Henrici privilegium pro Ecclesia Hambnr-
cau-a clauili:ationisS. Heuriei. 120 gs-nsi. — 2o0
—
CAP.IV. Advetitus Benedicli PP. VIII in Germa- XVII. D:p'otnaS Henrjci regis Romanorumpro pir-
mam; sancli peregrinalioCluriacum, ejus pro ecclesia el llienone Mulenbecliano,quo priviTegia eiJem ab Arnuifo
imperio sesla, felicissitnusobilus el de eodcuimira visin. elOtloiitt II imperatoribus concessa conlirmal, Iibenm
12i cligendae— abbatissiepoiestatem iribuit. 2o|
Ad libr-ni Miraculorumobservalio prsevia. 127 XVIII S. Heuriciis imperalor conlirmat posspssionc.s
Miracula S. Henrici. 130 monasierii S. BavonisGandeiisis,ordinisS. Beuetii ti. ±oi
Appendixad Acla S. Henrici. 159 XIX. — Dip'otnarcgis rienrici U,' concedenlis Adalbe-
CAPUT —
PRIMOM. De diplomalibusex data Vila liuc re- roni comilihaiinum super agresi.es feras. 2'i4
jectis. 139 XX. — S. llenrici privilcgium•Frederunse abbalissjj
CAP.II. — De recentiori per S. Henricum Ecclesiae co n'i:ssi)rii. 2jg
Bambergensis palroeiiiio. iH XXI.— DiplomaS. Henrici Keminiilensi virginum-inr>-
—
Csp. III. De S. Henrici Manlo,ul vocunl, Bambergae nasterio concessum. 236
in Eeclesia Impi-riali asservalo. 13'' XXH. S. — Ilenric is EcclesiaeComensispnvil^gia
' : co i-
. CAP.IV. — De celeberrima Cruce, aliisqtie S. Hennci lirnial et pnssess; ws augel. 237
Bambergensessairis cime iis. Itio XXIII. — S Hoiiricidipiomaper quol praedium""Tipi-
1apud
CAP.V.—De S. Heinici liodiernagloria in aniiuaBam- iiesiiorlfEcelesi* Wormaiiensiliberaliter coulert." 2'i8
liergensi soltnmilale per toltiniocciiiunm,callioiicoet mwY, XXIV.— Super emunitae. "289
fesiive jiroducisolita rn olliciopieiaus^ lcniplisque sa- XJLV.— llex Heiiriciis donalveteri capellaequoddam
cellis Sancto eleclis. 17o suijuris p.-aediumin Norlgowe, ct quidquid in tlual)i,s
~H.Praeviu&aiiteslivilalem apparaius. 1.3 vills D uinin elMaiilaiaiii pos-ndelwi. 28.J
—
jj II. —Ejusdem inslUiilio eicon iimaiio. 177 XXVI. — Jiex Henricus II donaLmonaslerioinferiori
§111.— Incre.iiieiilumaiini litijus UDCCXMII. 179 pr;e liutn in wlibus iialisbonp,
' id etl
- in Itegensburger
§ IV. luuovalunide S. Heniico pieialis of.iciu;n. lhl Burgfrieden.' 260
g V.— Teinpla et saceba in lionoiein S. ilenrici ei XXVII.— MonasieriiimSieinense. p.x Duellio iransla-
S. Cuuegundis erecta, praeier i.lud de qua supetius lum, ab Heinico II Kll. dolalur el Ecc esiae Bauiner-
nuin. 18, inier niiracula. 187 gensi subjiciiur. 261
Ad Actasancli Henrici addilamenlum. 1S8 XXVIII.—S.Henricus imperatorconfiimalfundalionein
VlTiSAKCTJE CUKEGCKDIS IMPERATR.CIS ETV11JGIKIS. 197 collegii canonicoruinin ecciesia S. Crucis' Leodii, facla
Observalionespraeviaeubide sanelo Heurico imperaiore per Notgernm episcopuni Leodiensem. 261
PATROL. CXL. 36
1131 ORDO RERUM iI52
XXIX.— S. Henricospraedia qufedamdonat monasie- no Togernseensi. —
292
rl:>AltaheiM, pelente ("odelia'rdo abbale. 26S LIX. S. Henrici diploma per quod iDtegrumcomiia-
XXX. — S. HenricusU imperalor iiinovat praedecsso- luiri in pago Lobedengouve reliquis Ecclesiae Worma-
rum immuiiilateset privilegia,
.... uionaslerio S. Maxiinini tiensis ditionibus adjifii. % 293
concessa. 26t> LX — S. Henrici privilegiiimpro ecclesia Padeibnr-
XXXI. —: S. Henricus- Ecclesise Comensis privilegia neiisi. 293
conlirmaiei possessionesauget. 2fe7 LXI —TradilioHenrici regis. 294
—
XXXII. S. Henrici II praecepliim, per quod nniver- LXII. — Tradilio Henrici regis de foresti Zundoreri-
sas Ecclesiae Wovmaliensis possessiones eidem conlirmat -hail. : ... 29S
aliasque superaddil. 268 I.XIir.—TraditioHenrici II regisdeLupenceMarca.296
XXAIII. -t-.S. Henricus III iinp^ralor B. Nolgero l.eo- •LXIV. — i enrici regis prascepmm,per .«jtiod.Wprnia-
dieiisi episcopoejusque sui'cessoribus confirmat abbaiias iicensem Erclesiam inter et cceuobiumLaurisheimciise
;et: ecclesias collegiatas, Lobieuseiii, .S. Huberti, Bro- .cpnlrovursiam, —
raiioneforeslis OJeiiVv.ill diriinit. 297.
nieilssm, Gembiac-useiri, Fb-.spuseiii,Mal..|iiPiiseni, N a- LXV. Abbatia Florinen.-iis,qn:e est beiiedictinoniin
Miiureensem,Dionauleiiseni, UicliBiiseni. M echlinieusem, in dicecesi Leodieiisi, a Gerardo Cameracensiet Alreba-
Tuiifireiisem,HiiiensemeLTiajectensem. 269 jteiisi episcopo fundaia, couiiimaiur diplomaie S. H=n-
;•' XXXIV.—-H«nricus 11 Gei'ii»arijae'eliialise rex, srib vWci. — ,298
siio mundiburdiosuscipil Landulphuui Creuionensem epi- LXVI. Imperator Henrlcus donat Ecclesise Bamber-
scopuui. — .271 locuni Irnsing in pago Kelesgowe el in couiilaiii
XXXV. II
S. Henricus imperator monasterio Stei- gensi de
ttoui.s — Wiitelspach siiiim. 299
nen4 donal locumKircheim. 271 : XXVII. S. Henrici privilegium pro monaslerio S,
XXXVI.— DiploinaS. Henrici II imperaioris quo Ec- Benedicli MonlisCasini. 309
clesjseiiielropolitanae Cameracensi ac Herluino episcopo LXVllI. — S. Henricus Ecclesiae Bergomensis, a Be-
ejnsqiie successoribusdonalcomilatumCameracensem.273 ginfredo episcopo male habilse, possessioneset jirivilegia
—
XXXVil Liiterae S. Henrici de erecto ab se epis::o- coiifirmat. 51)2
ipaiii Bainbergensi. '273 i,: LXIX. — S. Henricus Ecclesise Paderbornensi curtem
XXXVIII.— S. Henricus II imperator benefacit Tho- ;Bernes!iUsonconcedil. s6~S
ireusi virginumnobiliumcanouicarumcollegio ad Mosam, LXX. S.— Heuricns EcclesiaePaderboruensispriviIe«ia
.pclenie Noigero Li-odicensi episcopo. 275 ,el possessiones confirmat. 301
XXXIX,—Henricuslliiiiperaiordbnat abbatiam Kiuen- —
LXXl. S. Henricus, Pelro episcopo cl abbali S. Mi-
gciiseio arcliiepiscopaluiBainbergensi. 275 chaelis iu Porcariana, boua sua et jura conlirnial,
Xi... —TFundatio Henrici sancii imperaloris super anno 1015,post profligatuin Arduinum ilalia? regni ih-
. Fiirlh, Francofurli in comiliis. 876 vasoie.m; vel certe aimo 1014, ante Pascha, quo die ^c-
XLI. -rr Uex Henricus II quemdam suaa proprietatis ceptis a Romauoponlificeimperii insiguibus,ccepitesse
iocinn Pferingim dictum, in pago Ciielesgouve, el in co- Iriiperator.— ', t ';;; ; 50">
iiiiiatiiBerengeri coiiiitissiiuinad siipeiidiumcanontcorum LXXil. Henrici II imperaloris diplom»proriionasie-
,in episcopalisede Babetibergensi ase erecta Deo servien- rio Si SalvaiorisFonlanaeTaonis. 306
.tium una cnm omnibus ejus perlineniiissive adbteieniiis, , LXXIII. — Heniicus II (iermaniaerex Arimanriis Man-
..viilijlicetAicis, villis, ecclesiis, servis et ancillis, are:s, ituanisprivilegia couiirmat. 307
et
•sedifiriis,leiris cullis incultis,viis, iiiviis, exilibus et l.XXIV, — S. Henrisus Ecclesiae Hamburgensis privi-
vel
, redititms, quaisilis inquirendis, silvis, forestibtis, sa- legia coulirniatel auget. 309
giuis, veiialiouibus,aquis, piscaliqiiibus,molis.molenJiiiis, —
LXXV. S. Henrjctis Tarvisinae Ecclesiae privil.gia
ei
:rebus niobilibuS' iiumoliidbus, ac caeteris omnibus, quae confirmai. 3;0
'rke scribi aut appellari possunt quovis,tnodo, ulilitalibus —
LXXVI. S. Henricus Pelro episcoio ISovariensijura
donal alqiie propr.elat oimiiuiri coutradiclioiie renioia, Ecclesiaesuaoresiiluil, ab Arduinotiiarcliioneabliua. 3 i 1
ea raiio.ie, ut praediciicanunici liberam dehiiic habeant LXXVII. — S. Heuricus Ettlesise Savoieusis posses-
.poteslaieiu, euincetn locum Pleringun cnm omnibus^ip- siones confirihatel — augel. 313
jiendiiiis suis tei)endi,possidenili,veleliamsibicommodum LXXVIII. Heuriciis, iiiliiilu Ardemaiii episcopi, Sa-
Hdvoratuiiisnper loco dicto eiigendi, seu quidquid illis von.?nsinm possessiouesconlirmai. 314
lib.eal, inde faciemii. 277 LXXIX.—S. Henrici privilegitim pro monasterio SS.
XLIL— Bex Benrious abbatiamsui juris seu veterem Pelri,LaurenUi et ColumbaniquodvocaLurB-oiniadesoli
canellainiu proprmmdaiEeclesia; Babergensi a se erectas. LXXX.— S, Henricl praecepniniper quod Wonnaiieii-
'278 sem Ecclesiam adversus iniquas coiniluiu provinciaJiuiti "
XLHL —S. Henrici praeceptum, per quod Ecclesiae impetitiones tuetur. 'slfl
Woruialieusiatlribuit quidquij Baceliuuscomes in beue- LXXXL— Lillerae-^S. Henrici quibus abbaliam de
iiciuni possedit, ._' - - 278 Schwarzach iradit possidendam WereuUario episco|-o
XLIV.~- DiplomaHenrici II imperatoris quo Ecclesias;{ '"ifSiArgenlinensi elsuccessuribtis ejiis,,:, , "317
—
Wircebtirgensi ixadilMeinuiigeiiet Walldorf proajiis bo- '"'';-LXXXlI. S. Henrici seiiieniia cotiira comites et mar-
nis iu pago UateuzgauuovoBamburgensiepiscopatuiper- chiones Estenses, ipsius imperio oblemperare ieciisan,-
inissis. 279. ies. 318
XLY.—S. Henrici privilegiuiripro EcclesiaVicenlina. —'
LXXXHI. S. Henricus imperalof donat abbaliie S.
- 280 Michaelispraedia qua?dam exira urbem Bambergensem
"
XLVI.— S. Henricus imperator Baldrico episcopoLeo- sita. "' . 3iO.
dicei.si, el Baldricocom:tiaal bannuinbestiarum in siivis —
LXXXIV. S. HenricusablialiaeS. Vitonipossessioues
^quaspoisidebam. 2HI conlirmal. 521
XLVII. — UexHenricnsIIdpnat monasterio Niederal- LXXXV.—Conlirmalio jurium ac j rivilegiorum asce-
siccnsi eccbsiam parochialemin Muiidracliirigciini deci- terii sacrarum viiginuin LucensiumS. S;iIvaloris, facta
niis,;el niatisum ibidem, tres nianscs iu 'Silieukolei), et Alperga3abbatissaeabS. Henricoiuler Auguslosprimo. 321
inioleiidinuinin Mangoliing. 282 . LXXXYi.— S. i:enrici praucepiuin,quo EcclesiaeS.
XLVIIL—Hex Heiiricus II donalmonaslerio Prul prope Alexandri Bergamensi resiituit comitaium Alainauni,
Kalisbouammansumregalem in villa Gehstall. 283 ctijus Atlo comesecclesiainillaiuiiEKredeinihstiluerat.523
^-
Xi.lX. Uex Hi nricus II donat EcclesiaeBambergensi LXXXVIl.— S. Henricus Beniardo comili Parmeusi
locuni Licblowain pago Kordgowsilum.":" 28i cuitis Neroniauaepossessionem asseril. 325
L.—S. Henrici praccepluuiproEcclesiaCreaipnensi. 285 LXXXVllI.— S. Ileri:icus Ecclesise Paderbornensi
LI. — Praecepluini enrici Jl regis pro abbatia Classensi curleni Houslide donai. 32S
itanili Appollinaris. ... 280 LXXXIX. — ComcambiumHeurici II imperaldris cum
LIL — S„ Henrici privilegium Godehardo abbati con- Bobboneabbate. ".. ' 525
' • .2,
. cessum. , . ;. . . 287 —
XC. Iniperator Henricris donat Ecclesise Bambefg
;:L!li. ~rS. Henrictpriviregiutnproieodem. 288 duo loca Schwarzenfeldet Weilendorf iu pago Noidgow- •' 32(5
LIV. EcclcSiSB NordbwatQsilseiii ererio niulta praedia ;"'' • .". : .''
coiiferl.', . 288 XCI. — S. Henricus Alberico episcopoComensicuriem
LV.— Rex Hei]|i'icusII donal Parlhenoni Obermunsler seu villamBarzaiioruriiolim Berengarii et Ugohis, Sigi-
per ipsnm a lundain"11110 perlccto et iri praesentia.sua 17 fredicomilis filiorumj el Caesaresemajeslati rebelliiim
Apr. cousecratoquanvdamsui juris curlem Salach. 289 largiiur.
—
526
.. LVl.^-HenricuSlI ' rex prsediuin Tharissa Ecclesiae XCll. S. Henricus Ecclesiae Paderbornensi piaedla
Banibergehsi donat.
' LVII.—S.Heoribi . . 290 quasdam— donat. 32"*
privilegiumproEccIesiaAltahensi.291 XCIH. S. Hemicas EcclesiaePaderbofnensl curiem
JLHII. ~S: Heuriciiinp. diiilomadalum pro monasie- Morongalargitur. , 529
1155 Q.\}M IN HOC TOMO IU (JO-NTINENTUR.
CONTINENTUR. 1154
XCIV.— .lem curlenvBemesliusen. 330 AmDros;oopiscopo, prnlcgta confinnat. .571
XCV.—Iwmpossessiones Haholdicomitisdeiuncli. 331 ' CXXXH.— PrnpcppiumS. Henrici impcratorisDegcn-
XGVI.— llein praedialioniiulla. 352 liario al.bali .'Mnrbaceiisiconcessiim.— Moriasterii privi-
—
XCVIL S. Heniicus II iinp. 1'opponide immuiiitaie Jegia e( jus eligfendiabbati^ cpnlirmat. 575
EcclfsiiETrevirensis cavel. . 353 CXXXIII — S. Henrici imp. praceptum, pcr quod
- XCUII.— PraecepluriiS. Heiirici 11imperaloris We- gravi dissidio inler Woimaliensem Ecc-.lesirtnet Lauri-
renherio episcojioArgfmino coticessum. 3">i theimpnve coeriobinmsubortoiinem imponil. - 376
XCVIll i>13. — S. llcnriciis EcclesiaePaderbornensi CXXXIV.— S. HenricusEcclesise,Paderbornensi pr*-
al-baiiamHelmwardesbusenconcedit. 333 dnim Sleiui donat. 577
XCIX.— Dipl«ma S. Heurici pro abbalia S. Petri de CXXXV.— S.Henrici privilegium pro eademEcclesia.
Piro. 335
—
XCiXW». Fundalio collegiatseecdesise Prumiensis CXXXVL— S. Henricus Paderborneiisi Ecclesiiepra?-
firmalaaucloritale Henrici II imp. 337 dia quaj.iamconfert. 579
—
C. S. HenricDSII imp. Popponi el EcclesiaeTrevi- —
rensi conferl cuiteiii eonllueiiliam cum omnibus perti- 9'HvV"~ — Kecreinm S. Henrki ll iriiperatoris. 58i>
nentiis. 338 r\vv
CXXXIX. v — S.Tia'iili0
Heniiiiis
Henrici II inipp.iatoris.
Ec.clesiae
381
N ovariensis
; Cl. — S. Henricus ecclesiae Paderborneusi prapdiiuri gia el j.ossessionesconfi mat et
augei. . privile-
588
quoddam dotiat. 359 S. HEKRICI CO^CIO litbila in couciiio Francfordiensi,pro
CIl. — S. Heriricus imperator, A'juisgraneiise cano constiiuiione cpiscopaiusBambergeiisis,
nit-nrum S. AdelberLi.collcgiumfundai acdolal. 310 bralo.
" '•'anuo 1003 cele-
585
CIII. — S. Hcnricus imperaior possessiones abbaliae THANGMARUS PRESBYTER HILDESHEI-
sancti Gisleniiu Hanuoiiiacontirmat, Gerardn I, Camera- . MENSIS. ''•'
censi episcopo, ei Begiiiero IV Hannoniaecomite, poslu- VITA S. BEUNWAUDlEPISCOPI HILDESHEIMEN-
Jaritjbus. SIS. 3^5
CiV. — lmp. Henricas donat locum Berga.
C'~.— S. Henrici diploma, quo monasterio Tegern"- MoniUim. Prologus
Bernwardi episcopi 'Ihangmari
et
presbyleri in Vilam sancti
ronfessoris. 394
seensi duos rogales mausos, in Liupaua seu Luben silos, Incipil vita Bernwardi el confes^nris. 595
Condonat. 315 — episcopi
CVI..— p.ivilegium imperaloris Heririci pro duobus APPENDIX. MIUACULASANCTI BEKNWAUDI.
inausissitis juxia Linpana. 344 ALPERTUS SYMPHORIANI METENSIS
CVII. — S. Henrici privilegium pro Ecclesia Mimi-
garde.fordensi. 345 MONACHUS.
—
CVIII. S.Henriais EcclesiaePaderhorneiisiabbaliam Nolilia. 445
Sceidicedonat. 346 DE EflSCOPIS METENSIBCSLIBELLUS. 44»
—
CIX. Ilem quamdaninosiraeprnprieiaiisforesiim. 346 DE DIVEBSITATETEMl'OKUMLIBUIDIJO. 451
—
CX. S. Henricus imperalor mpiiasterio Parfensi S, Prologus. 451
Msriasresiioviterabipsis u.onachisacquisitas,quarum no- Epislola domiii Imrchardi episcotii. 431
mina recensemursuo diplomaie confirmat. 347 LIBEHPKIMUS.
— : *S~5
—
CXL S. HemieiisGodehardoabbaii Allahensi praedia PI. Wicm.innus el Baldeiicus summis opibus inter s.e
quaedam— cnnfert. 349 de potentalucontendiini. 455
CXIL ConcessioHenrici II imp. de moneta et mer- II. — De Casiello Adelaeincenso, el ejusdem moribus.
calu. 330 III. — De nioribusLiutgarda}. 453
CXIII. — S. HenriciisEcclesiaePaderbornensi curtem IV. — De obiiu Ottonisel dolis Baldrici. 456
Hammonsledidonat. 330 V.—De Henricorege. 456
—
CXIV. Item quamdam noslrae proprietatis fores- ; VI. — De viso comete, et fame et moruliiate. 457
lim. , 351 —
VII. De Wecclinoapostata. 457
CXV.— Praeceptum Henrici imperatoris pro abbalia VIII. — De advenlu Nordmannorum. 457
Praialia?. 332 IX. — Desecundo advenluNordinaniiorum. 458
CXVI.— Praeceptnm domni Henrici imperatoris Au- —
X. De ponu Tn.jeclensiiiiceuso. 4b9
XI. — De beaio Ansfridocoinile. 460
gtisti, quo praediumButenharlHilderado abbali Prumicn- XII. — (luomodo clllcilur.
*ismoniisleriiconcedit. 355 Ansfridns comes episcopus
CXVII.—Immunitas Henrici II imperatoris. 354 461
CXVNI.— S. HeuricusEccles:aePaderbornensi praedia —
XIII. Versusde eademre. 4tit
confert. 356 XIV..-1- De Cascilateel monachicavila et eleemosina
' quaedam
i XIX.— S. Hpnricusconfirrnat^monaslerioSancli Em- AnsCridi. 465!
merammiomnia boiiaTgeiieraiiiii,abiala eptscopoaiiisque. •*XV. — Cur Ansfridusinfirmosnon curarel. 465
alienauilitacull-le. .357 % XVI.'—De obitu Ansfiidi episcopi. 464
CXX.— S Henricus coiifirmalmonasterio Sancti Etne- XVII. — De obtreclaloribusAnslridi episcopi. 465
r.immiiraditionem curlis Uuitae(Voglareiil)faciam a co- XVIII.— Ileni de quodam obtreclalore. 4e5
mile Warmundo. 357 LIBEB SIXUNDUS. 465
CXXI. — S. Henricus conlirmat mouaslerio Sancti I. — De siinullate Buldriciet Wicmanni. 465-
Em:nerammiciirlem Eiierhoveu. 358 II. — De castello Wicmanni a Baldrico expugnatn, ct
CXXH.—S. Beiiricus donal monasterio superiori duas oe Muuna iiiuiiila. . . 46T
lerras (Plaelze) inlra el exira mceuia civi'aiis,Ra'isbo- III. — De A-polz. a b Adelboldo episcopo obsessa. . 463
nensis versus meridiem. —
359 . IV. De pace inter Baldricuinet Wicinannum facta.
—
CXXHl. S. Henrici diploma conciessum'Amalo II 46*
nrchiepiscopoSalerniiano, per quod ei confirmat omnia V.— Oratio Adela? uxoris Baldrici. 489-
jura. 360 VI. — De praefeciuiaUaitJricoiradila. 470
—
CXXIV. S HenricusD. Homualdo, Eremilarum Ca- VII. — De reconciliationeAdelboldiepiscopi el Wic-
maldulensiumcoudiiori, abbaliaiu S. Beuedi&i iti Alpi- manni. . 470
btisad Uifurcuriisilarn cm';ruial. 562 —
VIII. Desenteniiis inter eos collatis. . 471
CXXV/ — S. Henrici privilegium pro monastcrio IX. — De dulis WiCinarini, 473
S. SophiaeBeneveulano. • 363 ^-
X. De exercitu in Bratuspaiiles missoet capto Bal-
—
CXXVI. Scritlura di Ar.rigo sanlp i.ndirilU a papii drico. 474
Beiieiie.lioa favore della badh di Moule-Casino. 560 XI —De Gevehardo, et Baldrici redemptione. 474
CXXVII.— S. Henrictis ILinip. EcelesiseLambcrgensi XII.—l)e nece Wicnianni.
—
4/3
rionat praedium-Horniunze in- afcbidicecesi Tievirensi, XIII. De Ublaiiio deslrucia. 476
a
quod Poppone archiepiscopoaecepeial. 366 XIV. — De Uuodoldo rege Burgundionum.. 47S
—
CXxVIH S. Heiiricus II imp. niouasterio Eplerha- —
XV. l)e Munnaclam tradila. riit
censi conliimalJns moiietae, 367 XVI. — De expulsioneBaldriiiel Munnadeslrucl»: 479
CXXIX.— S. Henricus II imp. 6G50mansosab abbate —
XVII. De quseslionehabila cum Baldricude morl«
S. Haximini in beneiicium accipit, quos Eaoni comili Wicmanni. 480
1'alaiiaoeillenrico duci, nec non Oitlionicomili beneD- XVIII.—QuomodoGevehardus iiiiiiorlemduilusest. 480
ciav:t. ~.~ 368 . —
XIX. De eclipsi lunasetsblis, 01 viso cpmele. 481
—
CXXX. S. Henrici II imperatorisdiploma pro abba- XX. — De Meriwidoa Erisiis ^blenia, et de Ticleii-
iia Mnsomagensi. 371 sibns. 4st
—
CXXXl. S. HenricusEcclesiaePergamensis, petente —
XXI. De bello contra Frisiosadbibilo-. 48~i
i 155 ORDO RERUMiSU^JN HO.CTOMOCONTINEINTUR. 1156
XXII.— De derico Judaeofaetof 481 JURIO. -...'.;,,. ',-_;, \i;'_[;;.AWS
XXIII.— Siripla ipsiiis aposlatae. 484 Index capitulorumlib"i decimi lertii.- 883
—
"XXIV. Henrici epislbla ad Wecelirium. 485 nECHETORUMLIBEU DECIMUSTERTIUS. — DE
BURCHARDUS WOIIMATIENSIS ECCLESIJE JEJLNIO. :_\- ^,883
EPiscdPJJs. Argumontnm libri. — I ibrri hocde obsenvatinrieiiitib-
\, "'_:
PKOOEMIA. — NolitiabisLoricael lilleraria. 491 laloque jejunii maxime autem de jejiiiiio-qiiadfages-
De colleclioneBurchardi. 497 mali, qualuor temponim, aborumque ab Ecclcsiainstijii-
VlTABOnciIARDI EPlSCOPI. ,,«::.„. , , 50i> torumv ei eorumdem violatoribus,agiltir. 885
.. Monilum. ••• ggg .; Jiidox.fiapiliiloriim iibfi deciiniquarli; -889
-"'" 507 DECRETORUM LIBER DECIMUSQUARTUS. DE —
Prologus. CRAPULA ET EBRIETATE. 889
BURCHARDIEPJSTOLAADALPERTUM. 535 —
BUBCRAHDiiBECUETORUM LIBRI VIGINTI. 537 Argumentnm libri. Libro hoc de deleslandis viliis,
Pi'ae~alio. crapula et ebrieLatp,iraclalip'insliltiitur, qiisequeiis^qui
539 jhiscevitiis
Index singulorumlibrorum. 559 impl.icanuirptena injnngendasit, docelur. 889
Iinlex capitiiUirumlibri primi. 541 . Index capiluiorum liliri decimi qniiiLi. 895
. DECRETORUMLIBEU PRIMUS. — DE PUIMATU DKCRETORUM LIBER DECIMUSQUINTUS. DE —
'"MCLliSlj-E. 549 LAI.Cl.S. 893
Index capiiulorumlibri secundi. ' 617 —
Argumenlumlibri. I.ihro. hoc de laicis omnis con-
DKCUETORtiMLIBEU SECUNDUS.—DE SACKIS ditionjs iractalio .instiluilur, ta.m de iis.qui praesunt, ut
ORDLNIBUS. 623 imper.iloribus,regibus, priticipinus,quam-his qui horum 893
Arguinenlum libri. — Liber, h]c ordinalionem, con- iinperiosubjeelisunt.
- Index capilulortim libri dficimisexli. 907
grtieulem dfgnitatem, vitsequalitaiem, qfficia,niiuisteria- .: DECUCTOUUM LIBERDICCIMUS SEXTDS.—DE ' ' AC-
" que presbyl.proruiri(liaeoiioruin,re iquorunvjue ordirium CUSATOUIBUSEt TESTIBUS. ;;909
ecclesiaslicorumcompleclilur. 623 libri. — Liliro hoc
Inrt,e;xeapitiilurnin.libriterlii. "665 tores Argiime.niiim Cjualisjtiilex,;accusa-
DEfRETORUMLIBERTERTIUS-DEECCLESIIS.673 ei tesles esse debeant, d6cetur,:qir»que painiieiiiia
ad et=
Afgiimenlum libri. — I.iber hic de divitiaVumdqmorum sil.judicibusqui grallain judicant/calum.uialpiibus -
inslilulione, culiu elhonore, de decimiset oblationilius, fasis teslibiis injungonda.
Judex capiiuloniin libri decimi seplimi.
9i)9
917
deqnp. "usliliis si.rigiilorumtract.al: quique Lbi in sacro DKCRETORUM "LIBERDECIMUSSEPTIMUS DE —
rejerti el apocry^)hsinL,oslendil.
caialogo rec!.'.p.li,'qii.i 673 FORNICATIONE. 919
Inrlexcapiluiorum libri qiiarli., ,,", — 723 libri. — Liber hic
DECUKTORUMI.IBER QUAIVRJS. DE SACRA- ,c.esium Arguineiilum fornicalipnem iu- el
'MKSTOBAPTISMATISET CONFIUMAT.ONIS. 727 diversi generis complecUliir, el quascorreclio,
Index capitiiloruiulibri quinti. 749 pii'nilentiaque iis, qui his vitiis sunl irivoluli, debealur,
Di"f.UKTORUMI iniCR QLINTUS •— DE: SACRA- docet.. 919
DECRETORIJMTJBER DECIMUSOCTAVUS. DE —
MENTOCOUPOIUSET SANGUIN.IS DOMINI: 730 VISITATIONE INFIRMORUM. - • : 933
Arguinenluinlibri. — Libor liic quae ad sacramenlum Argiimentiim libri. — Liber hic inlirmos^a presbyteris
Eurljaristia?speclant plcnissiineIracLal,adeout nibil quod Tisiiandos et ad hanc visilalionem
'
ad lliincrem atlinet requiras. '"'" 731 elocet. . esse, quae .
requiranlur
93S
Iiitlex capilulorumliliri sexii. '" ,; 765 ,
DECHETOHUM LIBEUSEXTUS.— DE HOMIC. 763 Index capiiiilbruriilibridecimi oetavi. 937
Argumenium libri. — Liber bic de homicidiis"sponle Incipit liber decimusoclavus. '_ 957
ei non spo:ile commissis,de parricidiis. de frnlrieibis.-de index capilulorum libri dedecimi noni. 943
DECRETORUMLIBEU DIXIMUS NONUS. I)E —
illis qui uxores legilimas et senibies suos inlerficiiint, ,:POENITENTIA. 949
el de rade ecclesiaslicorumIraclat, quaequesiftgHlishisee libri. —Liber bic Correclor vocalur et
lrom"cidiigenerihnssiipoeniienliain~ungenda,onenJii.765 Medcus, Argumeiiliim
Inilex.CKpitnlorum lihriseptimi. 777 quiii correcliones corporumeLauimaruminedi-
©ECRFTORUMLIBEK SEPTJMUS.— DE INCESTU. jeli,'iin cinasplene coiilinet. el docet uiiumquemquesacerdolem,
.-:,- 779 ,'prdinalo iimplicem, qiiomodo unicuiquesuccurrere valeal,
rel sine ordiue, paup^ri, divili, puero, juveni,
Argumenliimlibri. — Libro hoc de incesta consangtii- sejni,dpcrepiio sario, inlirmb, in oniuiaeiale el in ulro^
nilalis copn!i>tionea^il ir, el in quo gradu coire dirimi sexu. 949
que conjugia deheaut,. qnfeqiie pro ralione delicli in- qup .Index rapitulorumlibri vicpsimi. l!>l">
ce^lo prilbiiispcpnileniiainjungi debeal, oslendiliir. 779 DECBETOUUM LIBEU VICESIMUS. — DE CONTEM-.
Seqiiitiir (igurasancti Isidon episcopi de seplem gradi- PLATIONE. llli'7
lnis coiisaiigiiinitaiis. ^$8 ,
JridP-xcapilulornmlibrioclavi Arginneriiumi (ibrirr—-Liberliic.-Speculnlor vocalur.
,78? vSpeciiIalur
DECilETORUMI.IBKR OCTAVCS.— DKVIRIS ACf» ;el fle advenln cnifflde prbvide.nliap:t(iraedestinalionR divina,
FKMINISDEO DICATIS.-: 791 Anliclirisli, de ejus bperibus, de resur-
Argump.iuumlibri. — Librb "liocde viris et feminis, rectionei.de
die judicii, de iiifernaijbuspcenis,.de 'felici-
late perpelua?.vilae. 1017
qtii, Deo dicali, sacrum proposilum reliquerunt deque , CONCII.IUM IN SALEGUNSTATHABltUM. 1037
eornmdeni ptr.nilenLiairaclalio instituilur. 791 .1062
Index capitulorcmlibrinoni. 811 OUOMODOINITIANDASITSYNODUS.
•DECHETOUUM LIBEKNONUS.— DE FEMINISNON APPE.NDIXADBURCHARDUM. 1067
CONSKCUATIS. 8lo STAT.UTACANONUM DE OFFICIO SACERDOTUM.
V :-. 1087
Argumetilumlibri. —Libro hocde virginibus el viduis Jacobi Basnagiiobservatio. 1067
DPOnon sacralis, de earum raptoribus, poenaque.iis im- STATufA CANONUMDE OFFICIOSACERD.; I0S7
pononda,delegiiimo nianimotiio,de illegitimo concubilu ADELBOLDUS TRAJECTENSIS EPISCOPUSt
ejiisqne poetiitenliaira.ialur. 815
Index capiliilorimi libri decimi. 851 . . Noiiiia historica. 1086
DEOUICTORUM LIBKR DECIMUS.— DE INCANTA- Notilia historica etlilteraria. 10S6'.
TPRiptJSET ArGUUIBUS. «51 VITA S. HENIUCIIMPERATORIS. 1091
ATgumenliimlibri: — Libro hoc de incanlatoribus, de VITA SANCT/E WALBURGIS. 1091
aiigUTiftus: divinis,soiiilegis et variis illusionibusda?mo- lum. In opusculumsubsequens B. P. Bernardi Pezii mohi-i
nis de maledicis,conlenliosis,conspiratoribusdeque sin- il02:
giiioriim pocniieritiatraclaiur. 843 LIBELLUS DE RATIONE1NVEN1ENDI
' • CRASSHU-
Index capilulorumliiiriunilecimi. 835 DINEMSPHERJE. . ,,':",",^"103
DECUETOUUM LIBER UNDECIMUS. — DE EXCOM- CHARTAdevassis sive lideaddictis ecclesiae elrepis o-
MUNICATIONE. 83a po Trajectensi. -1107
ArgutneuluniJibri. —Libro hocde excommunicatione, MUSICA. -'-'- -1107.
ejusque negleelu et contempiu, de ftiribosel praedonibus, SANCTUS ROMUALDUS ABBAS.
dentie sacrarumajdiuminseiisoribus, ac 'depraedaloribus Nolilia iiislorica. ObseryalionesMabillonii. '1119
agiliir. :"' :;: - • 8ii3 VIIASBOMTIALIII ABBATisancloreSiPetro bamiani:-1l2~j
IIHIRX capitulorumlihri dtiodeicmi. 873 FRAGMENTUil EXPOSITTQXISPSALMI LXVIII.
fiECRETORUMLIBER DUODECIMUS. DE.PER- —
FINIS TOMI eENTESI.VllQUADRAGESIMI.
Ex lypis MlGNE?^u petiirMbiur^iise.
Vous aimerez peut-être aussi
- Exercices Sur Les Produits DerivesDocument3 pagesExercices Sur Les Produits Derivesapi-372312590% (10)
- Cas IS AmortissementsDocument3 pagesCas IS AmortissementsT. AndersonPas encore d'évaluation
- Article Ministere Public Definitif by Kouable Clarisse GueuDocument36 pagesArticle Ministere Public Definitif by Kouable Clarisse GueuFaouzi MaalaouiPas encore d'évaluation
- Paul Laband - Le Droit Public de L'Empire Allemand - T. IDocument568 pagesPaul Laband - Le Droit Public de L'Empire Allemand - T. IGaiden AshtarPas encore d'évaluation
- Révision Du Contrat Rapport Français D. MazeaudDocument38 pagesRévision Du Contrat Rapport Français D. MazeaudRaulPas encore d'évaluation
- ConstantinDocument27 pagesConstantinnovakbilicPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Document527 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXI.Document585 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Document619 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Document657 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.Document647 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCI.Document633 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XCI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CX.Document609 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Document567 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XCIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXI.Document813 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Document779 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLIV.Document533 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXLIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXIII.Document659 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXIII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCII.Document521 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XCII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CII.Document571 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXCVIII.Document947 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Document523 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Document675 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXXII.Document601 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Document693 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Document535 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXV.Document733 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CIV.Document677 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXX.Document845 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus XCIX.Document639 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XCIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVII.Document665 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXLVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Document525 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXV.Document667 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Document835 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Document745 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLII.Document717 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXVI.Document679 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXVI.Document801 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXX.Document819 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXVI.Document547 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXIX.Document617 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Document765 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXLVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXIX.Document745 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCVIII.Document677 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIII.Document525 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXIII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus XC.Document603 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XC.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCII.Document791 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXII.Document531 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXII.Document887 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXIX.Document829 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXIX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXV.Document669 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Document735 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXI.Document673 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CCXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Document669 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLIX.Document581 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXIX.Document675 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CIII.Document727 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Document677 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXXXVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus XXXII.Document755 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus XXXII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLVI.Document637 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLVI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXIV.Document583 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXVII.Document633 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXVII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Document608 pagesMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Document600 pagesTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Hamman - Les Pierres de L'égliseDocument3 pagesHamman - Les Pierres de L'églisePatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Document554 pagesTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Document464 pagesMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Document1 120 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Document880 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Document860 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Document712 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Document564 pagesTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Document1 016 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Document928 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Document444 pagesMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Document884 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Document874 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Document888 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Document924 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Document864 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Document888 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Document868 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Document768 pagesLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Cavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Document384 pagesCavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Document720 pagesMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 1.Document512 pagesDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 1.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Document676 pagesMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Schmidt. Précis de L'histoire de L'église D'occident Pendant Le Moyen Age. 1885.Document484 pagesSchmidt. Précis de L'histoire de L'église D'occident Pendant Le Moyen Age. 1885.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 2.Document688 pagesMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Patrologia Orientalis Tome XIII - Fascicule 2 No. 63 - Homiliae Variae - TEXTES MONOPHYSITESDocument220 pagesPatrologia Orientalis Tome XIII - Fascicule 2 No. 63 - Homiliae Variae - TEXTES MONOPHYSITESPatrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 2.Document544 pagesDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Delarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 3.Document656 pagesDelarc. Saint Grégoire VII Et La Réforme de L'église Au XIe Siécle. 1889. Volume 3.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- DE LA SARL en DROIT FRANCAIS Et OHADADocument7 pagesDE LA SARL en DROIT FRANCAIS Et OHADAbabacar dramePas encore d'évaluation
- 3 - Suspension Et Rupture Du Contrat de TravailDocument42 pages3 - Suspension Et Rupture Du Contrat de Travaillahrach.yasmine1Pas encore d'évaluation
- 3eme Et 4 Eme Cours Droit Des AssurancesDocument7 pages3eme Et 4 Eme Cours Droit Des Assurancesll860336Pas encore d'évaluation
- Annexe I PDF Editable PDFDocument1 pageAnnexe I PDF Editable PDFFraj NaifarPas encore d'évaluation
- Plan CTX 2021-2022Document8 pagesPlan CTX 2021-2022Emmanuel Kouassi AttaPas encore d'évaluation
- TD SÉANCE 5 (27 Oct)Document5 pagesTD SÉANCE 5 (27 Oct)PoyrazPas encore d'évaluation
- Evaluation Des Risques en Matiére de Pratique Sociale 2Document97 pagesEvaluation Des Risques en Matiére de Pratique Sociale 2najwa zinaouiPas encore d'évaluation
- Renégociation Des ContratsDocument6 pagesRenégociation Des ContratsPatrick BurguetPas encore d'évaluation
- Credit Bail AstuceDocument9 pagesCredit Bail Astuceآلا ءءPas encore d'évaluation
- Cinco Pequenas Peças para Crianças - Alberto NepomucenoDocument9 pagesCinco Pequenas Peças para Crianças - Alberto NepomucenoAline SousaPas encore d'évaluation
- Codit 1er Octobre 2016Document873 pagesCodit 1er Octobre 2016Anonymous TLiMzdPPas encore d'évaluation
- Contrat de Travail: I - DéfinitionDocument6 pagesContrat de Travail: I - DéfinitionRAHALI ASSURANCESPas encore d'évaluation
- Ded Seance 7 CasDocument3 pagesDed Seance 7 CasEleni ResvaniPas encore d'évaluation
- Section 4-Cadre Reglementaire-FiscaliteDocument36 pagesSection 4-Cadre Reglementaire-FiscaliteOlfa FATNASSIPas encore d'évaluation
- Les Risques Du Métier de Banquier - Recherche de Documents - Megaaaane PDFDocument1 pageLes Risques Du Métier de Banquier - Recherche de Documents - Megaaaane PDFbooba ndionePas encore d'évaluation
- MA AD 2005 Cycle Tresorerie - TRESORERIE Rapprochement Bancaire EnnoncéDocument13 pagesMA AD 2005 Cycle Tresorerie - TRESORERIE Rapprochement Bancaire Ennoncéabdel216Pas encore d'évaluation
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXIV.Document843 pagesMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisPas encore d'évaluation
- Présentation Code Du Travail 2015 - OkDocument117 pagesPrésentation Code Du Travail 2015 - OkataPas encore d'évaluation
- Avenant de Renouvellement de CDDDocument1 pageAvenant de Renouvellement de CDDMohamed Arbi Ben YounesPas encore d'évaluation
- Surete Et Voies D'executionDocument83 pagesSurete Et Voies D'executionstephane04obiangPas encore d'évaluation
- Droit Des Affaires Et Covid 19Document85 pagesDroit Des Affaires Et Covid 19Marti BolongoPas encore d'évaluation
- Rib AxaDocument1 pageRib Axasdk kouakouPas encore d'évaluation
- 1 - La Gestion Du Contrat de Travail - 2018 CorrigéDocument32 pages1 - La Gestion Du Contrat de Travail - 2018 CorrigéJulien WedeuxPas encore d'évaluation
- Bibliographie Et Plan de CoursDocument6 pagesBibliographie Et Plan de CoursMimo EL ARJAPas encore d'évaluation
- Carnet de Chants1Document73 pagesCarnet de Chants1Isaac Chan-tagi100% (1)
- Convention IGESDocument14 pagesConvention IGESMarrefPas encore d'évaluation
- Jo Ohada AuscgieDocument240 pagesJo Ohada AuscgieHervé Kélom100% (1)
- SQLDocument4 pagesSQLlamiaPas encore d'évaluation
