Sicard (1155?-1215). [Mitrale (latin).

1855]Sicardi, Cremonensis episcopi, Mitrale, sive de Officiis ecclesiasticis summa, nunc primum in lucem prodit... Accedunt ejusdem Sicardi
Chronicon ex editione Muratorii ; Petri Sarnensis Historia Albig.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTBEGA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMIGA,

OMNIUM 88. PATRUM, DOCTOMM SCRIPTORUMQUE EGCLESIASTICORUM

. QUI
AB ^VO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQWA EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC/E TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESi^: SJECULA,
JCXTAEDITIONES ACCURATISSIUAS, INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS;
PERQUAM DILIGENTEB CASTIGATA;
DISSERTVriONIBUS, COMMENTARIIS LECTIONIBCSQUE VARIANTIBUS CONTiNENTER ILLUSTRATA
;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAUPLISSIMAS EDITIONES QVK TRIBUS N OVISSIMIS S/ECULISDEBENTUR AGSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ;
INblCIBCS PARTICULARIBUS ANALVTlCiS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA J
INTRA
CAPITULIS IPSUM RITE
TEXTUU DISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGCLARUM PAGINABUM MARGINEM SUPERIORBM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATEBIAM SIGNIFICANTIBCS, ADORNATA;
OPERIBUS CUMDUBIIS Tli.MAPOCRYPBIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINEADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
bCOHUS INDICIBUS GENERAUBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUI9
UNUSQUISQUE PATBUM I N QUODLIBET THEMA S CRIPSERIT UNO INTUITU C ONSPICIATUR
; ALTBRO .
SCRIPTURJE SACRyE, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET 1NQUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTURJETEXTUS COMMENTATI SINT.
EWTIOACCURATISSIMA, C42TERISQCE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA, SI PERPENDANTCR : CnARACTERUM BITIDITAS,
CnART/E QfALlTAS,INTEGRITAS TEXTCS,TERFECTIO CORRECTIONIS, OPERCM RECUSORUM TUMVARIETAS
TIIMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQCAH COMMODA SIBIQUE IN TOTOOPERIS DECURSU CO
SIJIJUS,PRETIIEXIGCITAS, PRESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METBODICA ETCHRONOLi
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC ILLICSPARSORl
PRIHUM AUTEM I» NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS AD OMNES/ETATES ,
LOCOS, L INGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATCROM.
SERIES SECUNDA,
Ifl OUA PRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTORESOUIS ECCLESLELATIT
A GREGORIO MAGNO AD INNOCENTIUM III.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBZ.IOTHEC.K CLERI ORIVSRM,
siy»
CURSUUMCOMPLBTORDM IN 8INGOLOSSCIENTI.E ECCLESUSTICE RAMOSEl

PATROLOGIABINAEDITIONETYPISMANDATA
EST,ALIANEMPELATINA, ALIAGR^CO-LATINA.—
MILLEET TRECENTISFRANCISSEXAGINTAET DUCENTAYOLUMINA EDITIONISLATINJEM^
ETMILLETRECENTAGR^CO-LATINiE.5?—
MERELATINAUNIVERSOS AUCTORESXDM0^|$»
TLMORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI ADTEM,IN EA, SOLAYERSIONELATIKST.DC

^^ -
PATROLOGIJE TOMUS CCXIII.

SICARDUS CREMONENSIS EPISCOPUS. PETRUS SARNENSIS. ANONYMI SJECULI XII.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTAVAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMYULGOZ>'£;iVFEflINOMIMTAM>
SEU PETIT-MONTROUGE.
1855
 SMIULUM XIII.

SICARDI

CREMONENSIS EPISCOPI

MITRALE,
SIV3

111; oinnis imi;si\sniissniiiL

NBMC PRIMUMIN LUCEM PttODIT JUXTA APOGRAPHUMQUOD ASSERVATURIN BIBLWPHECA

COMITISDE L'ESCALOPIER.

ACCEDUNT

EJUSDEOT SIGARDI GHRONIGON

EX EDITIONE MURATORII;

PETRI SAMMSIS HISTORIA AlRIGHfSICM

VOLUMEN
CLAUDUNT
.

ANONYMI S^ECULI XII.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECJE CLEHI UNIVERSJE
SIVF.
CURSUUMCOMPLETORUM
IN SINGULOSSCIENTM!ICCCI.ESIASTICE
RAMOSKDITORE.

TOMUS UNICUS.

VENIT 7 FKANCISGAI.LICIS.

EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

IN VIADICTAVAMUOISH, PUOPE PORTAM LUTETI/E PARISIOIIUMVULGOPENFER NOMINATAM
SEU PKTIT-MONTROUGE.
1S33
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CCXIII CONTINENTUR.

SICARDUS CREMONENSIS EPISCOPUS

Mitrale, sive Summa de officiis ecclesiasticis. Col. 9

ChronicDn. 437
PETRUS SARNENSIS SIYE TALLIS SARNAII MONACHUS.
Historia Albigensium. 541

ANONYMl SJECULI XII.

(Horum seriem vide in Ordine rerum ad calcem voluminis.)

Ex TypisL. MIGNE,
au Pelit-Moiilrouge.
 NOTITIA IN SICARDUM

CREMONENSEMEPISGOPUM

Rer. Ital. Script., lom. VII, p. 525, inPraef. ad Chronkon Sicardi)

(MURATORI,

Sicardi Cremonensis episeopi, nou solum meminit, sed simul scripta recenset doclissimus vir milii-
junctus Franciscus Arisius Cremonensis, ordintim in sua palria conservator, et de
queanliqua amicitia meritus
eadem patria optinie in sua Cremona lilerala tom. I, ad ann. 1185. Iia vero ille Sicardi Iibros hoc
ordine recenset. Acla et obitus sancti llomoboni qui ipsius Sicardi tempore sanctilate vilse, et miraculis
floruit, et curante ipso prasule (ut in Clironico Sicardi liahetur ad annum 1198) in canonem sanctorum
ab Innocentio III papa esl relatus. Chronicommlibri diversi, de quibus infia agernus. Tractalus de liumi-
lilale, cujus rei testem Arisius profert Fanusium, Campanum, in libro De illustr. Ilalias familiis. Verum
Fanusii liber, in Ambrosiana bibliolheca asservatus, a pseudonymo, et certe pseudographo scriptore eom-
positus mihi semper visus est, ac aproplerea illius fldei acquiescere non facile velini. Ilisloriam quoque,
seu Vilas Romanorumpontificum Sicardo collectas ante Aiisium Raphael Volalerranus initio Commen-
larior. lib. \xu nos monuit. Tandem Mitrale, vel Simina de Officiis, sive Rationaie dhinorum officiorum,
Sicardo tribuitur. Sed si quidquam conjeclura mea valet, Milrale, sine dubitatione ab eo elucubratum,
nihil forlassis aliud est quam alterum ex Chronicisipsius Sicardi (1) : quippe Gualvaneus de la Flamma
nou lihros quosque, sed lanlum Historicos enumerans, quibus fuerat usus, Mitrale imperatorum a
Sicardo episcopoCremonense composilum memorat. Quod est ad Summani de officiis,eam AritoniusPosse-
viuus ex Lelando innuit, eamque in bibliolheca Vaticana asservari aiunt. De hoc opere, mihi incomperto,
niuil aliud addam. Yerum prseterire non possum, quse de Sicardo nostro habet singularis eonditionis vir
Gerardus Joannes Vossius, lib. n, cap. S5, De Historic. Latin. Animadvertit ille, a .Raphaele Volaterrano
iuter eos, qui Vitas Romanorum pontiflcumtradiderunt, Sicardum nostrum referri, et proxime collocari
post Sigebertum et Hugonem Fioriacensem; Sieardo auteiii subjungi Godefridum Viterbienseni, qui
claruitanno 1186, ut omnino, inquit Vossius, sistandumsil Volalerrano, vixerit Sicardus circa annum
1160.Nullus certe nobis dubitandi locus est quin Sicardus anno HGo in vivis fuerit, ipsoque lempore quo
Vilerbiensis floruerit. Sed quia ad annum usque 1215suam Sicardus selatemproduxit, et vitam Godefridi
suaexcessil, propterea priorem locum sequius Viterbiensi quam Sicardo, Volaterranus dedisset. Pergit
scribere Vossius, semirari, cur Possevinus Sicardum memorans tam antiquum scriptorem, addat tamen
essehunc illum Sicardum Cremonensem,cui Sclwlia sua dicavit Laurentius Laurelus, Carmelila, cum Lau-
retus circiter annuin Christi 1370 floruerit. At Possevinus, Sicardi noslri mentionem faciens, ait : ad
qtiemSchotia reliquit Laurentius Lauretus, etc. Hoc est non Sicardo viventi ea Scholia obtulit, sed Sicardi
tandiu vita funcli libro De ojfwiisea addidit Lauretus; ac proinde nulla hic antilogia.
Sicardus inChronico, ad annum 1179, OffredumCremonensem episcopum ordinatorem meum appellat.
Tum narrat, se anno 1183 a Lucio III subdiaconatus honore auclum. Anno vero 1185 addit: Quo anno
egoSicardus prcesenlisoperis compilalor et scriba, Cremonce,licet indignus, eleclussum ad episcopale offi-
cium. Pioxime sequenrti anno ejus opera inter Fridericum I imperatorem el cives Cremonenses restaurata
est pax. Anno 1187, eorumdem civium precibus ac amore ductus, in Germaniam iter suscepit, ut resar-
ciendi castri Maufrediveniam ab Imperalore impetrarct. Ad annum 1194 scribit, Castrum Jovisalt£ (uunc
Cenwolla) a se inchoatum, ac feliciter consummatum ; anno verO 1199 se Romam peregre profectum
fuisse, qua occasione ab Innocentio III papa impetravit ul ccelitum albo inscriberetur bealus Homobonus,
Cremonensis civis, non mullo antea e vivis ereptns. Anno 1203 in Armeniam se contulit, ibique versatus
est una cum Petro cardinali apostoIic33sedis legato; atque anno insequenti Coustantinopoliin profeetus,
in templo SanclaeSophiaj solemnem jussu ejusdem legati ordinationem clericorum celebravit. Quare vides
decepluin Ughellum, qui in Catalogo episcoporum Cremonensium peregrinationem Sicardi in Orientem
illigavit aimo 1209. Regressus denique in patriam Sicardus, uti Cremonensium monumenta testantur,
linem vivendi fecit aimo 121S. ln codiceCaesaieohxcadnotantur: Anno1215 obiit prmsul Sycardus mensc
Junii, hujus prasentis operis compilator. De anno emorluali auctoris nostri ha?c cerla reor; de meiise
dubitare nie cogunt Arisius in Cremona literata, Ughellus et alii, qui tradunt Sieardum ad plures abiisse
die 26 Januarii. Forlasse qui Vindobonense ms. olim scripsit, Jan. ibidern breviatum pro Januario
inveniens, incauteJun. id est Junium, legit. Christophorus Sandius in Notisad VossiumDe Ilislor.Latin.,
cum animadverlisset, Sicarduiu anno 1215 postremo fato funcluin fuisse, postea subdil : Qua ergo ratione
yotuit Chroniconsuum produxisse ab origine mundi usque ad annum 1221, ut referi Lambecius lom. II De
biblioth. Viiidobonen.,;)aj. 871? Non injur.a hoc petit Sandius. At ex verbis Clironici ipsius, quodLain-
becius laudavit, constare nuuc potesl, revera Sicardum annol215 e vita concessisse; quse vero pauca
sequuutur, apposita fuisse, uti usu venit, ab alio scriplore, qui Sicardi librum per annos quinque coiui-
nuavit. Atque hic iteruin audicndus est Gualvaneus de la Flamma, qui cap. 247, Munipuli Florum ms.
narrat, auno 1214 profligalos in bellieo certamine fuisse Cremonenses a Mediolanensibus,addendo: Nec
fait unquam in populo Cremonensisecundum Sycardum facla tam enormis juctura. Atqui lelerrimi hujus
prseliine verbum quidem Eslensis aut Vindobonensis coaex habent; imo amborum narratio ineannum
piaecedentem1215 desinit. Quid hic dicendum ? Num Gualvaneo fuit codex, cui non Sieardus, sed nobis quis-
quam alius, cruenlse huius pugnse mentionem addidit?an vero iutegrum Sicardi Chroniconminime

(1) Haecincousiderate Muratorius. Vide infraEmin. cardin. Maii Monitum ad "Sicafdi Milrale. EDIT.
PATUOL.CCXIII. 1
 U SICARDICREMONENSISEPISCOPI K
eervatum ? Ego dubius sto, ac pruecipue quod lantam inter ambos hosce codices mss. dissimilitudinem
intuear. Cselerumhujus Mediolanensisvictorisene ipsi quidem Annales breves Cremonensium, quos iufra
*um edilurus, ad annum 1214-meminerunt.

DE SICARDI MITRALI

SEU

TRAGTATU DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS.

'MAII,Spicileg. Rom., Uom. VI, p. 585, Prsef. ad Fragmenla ex Mitraii Sicardi.)

Sicardi episcopiCremenensis, qui fuit InnocentiiIIIPP. sequalis, Chronicum identidem vidimus a Ber-
nardo Guidonisin Rom. pontiflcum Vilis; quod tandem Chronieum Muratorius in septimo R. I. S. volu-
mine edidit, doctique episcopi alia opera in prsefatione recensuit. Iilud tamen vir magnus bis ibidem
iucaule dixit, pulare se Sica.rdi opus, quod Milralis (liber) inscribitur, nihil esse aliud quam unum es
Chronicis a Sicardo scriptis. Atqui alii anle Muratorium diserte jam nominaverant Sicardi Mitralem vel
Summam de officiis,ila ut Mitralis sit diclus pro episcopalis vel ponlificalis, quandoquidem episcoporum
minorumque sacerdotum lilurgiam in eo volumine Sicardus exponit. Reapse in duobus codicibus Vali-
canis hic prseponitur operi lilulus, in uno quidem: Incipil Mitralis de officiis, editus a SychardoCremo-
tiensi episcopo; inaltero aulem : Incipit liber qui Milralis dicilur, edilus a Sicardo Cremonensiepiscopo;
ubi varietalem quoque scriplurse videmus Sychardus et Sicardus. Vana igitur Muratorii de argumento
Mitralis opinione vel conjectura depulsa, nos hoc ipsum opus, perbonum hercle et hactenus non vulga-
uim, paulo accuratius describemus. Constatcnim libris JX, qui suos singuli habent prologos. Sunl auteni
hi tituli seu capilula.
(Capitulorum serien), quam hic speciminis gralia exhibet doclissimns editor, nos ad calccm operis
amandamus. EDIT.PA.TR.) ,
Igilur hic videmus uberrimos 'liturgicae rei fonles, quos diutius intra codicum pluteos, quasi in nativis
cavernis, detineri prope indignum est : si enim inde eliciantur, omnes illico qui de ecclesiasticis officiis
aliquando sunt acturi, suos horlulosirrigabunt; heque hi solum, sed qui vel sua dubia dissolvere avent,
•velantiquitates Christianas illustrare, prsecipuequeoriginem, ordinem, et praxim ofliciorumsacrorum
,per singulos anni dies cognoscere. Certe jam Tromhellius in traclalibus suis De baptismo, t, I, pp, 212f
221, 312, Sicardi nostri, quem in codice Bononiensi legebat, aucloritatibus aliquot ex libris lertio
sextoque usus esl. Ego vero qui Sicardi opus in codice Valicano libenter leclitavi, vix mihi temperare
poteram quin totum typis commilterem; quod sane mediocris voluminis molem efflceret; et, si idoneis
etiam scholiis adornarelur, jusli operis formam indueret. Est enim ulerque codexVat. in fol., spissse in
duplici laterculo conscriptionis, unus quidem inlegerrimus, setatisferme Sicardianse,alter vero uno saeculo
posierior, qui in fine pauca desiderat. Interim tamen de vitse brevitale cogitans et de impedimenlisvolun-
tali ssepeincidenlibus, ut Sicardi aliquid a me sine mora lectores habeant, pauca confeci excerpta, quse
o.dsacra sediliciavel ad ecclesiaslicam philologiampotissime pertinent, eaque preliosa prudentibus visum
-iri confido. (Seqininlur Fragmenta.)
 MITRALE. — LID. I H

SICARDI

CREMONENSIS EPISCOPI

MITRALE
SEU

DE 0111(1 IS l((LISIASTKIS Sl 11111,

(Nnncprirnumin lucemprodit juxta apographumquodasservaturin bibliolhecacomitisde 1'ESCALOPIER.)

PROCEMIUM AUCTORIS.
Divilemprudentem, qui necessarios suos ad coe- A nos licet imitatores indigni penitus, et imbecilles,
nam invilare voluerit, ccen.aculum et oflicinas con- lamen ad cultum paradisi, ad sacramentum bapiismi,
struere convenit, et ornare, utensilia prseparare, ad ccenam Domini, qusein Ecclesiasunt celebranda,
ministros instituere, vestibus decorare, demum sin- fratres et filios iuvilaturi, prius de Ecclesia, quse
gula officia, singulis assignare ministris. Sic dives paradiso etarcse, grandive ccenaculoassimilatursedi-
ille, cui omnia serviunt, in principiocreavit ccelum, licanda.ornanda, et utensilibus ejus agemus. Secundo
et terram, niare, et omnia quse in eis sunt l, et de inslitutione, et vestibus, et habitu lninistrorum,
mundi machina cum mundialibus fabricata, forma- tertio de ofliciis eorumdeni, quarto de ordine ofli-
vit hominemde limo terrse, et inspiravit ei spiracu- ciorum, quse non solum ponere, sed etiam intendi-
lum vitse, et posuit eum in paradiso voluptatis, as- mus ad unguem exponere, institutiones singulorum,
signans ejus victui omne Iignum pulchrum visu, et et causas adjicientes institulionum. Sed in causis
Advescendum suave, praeterlignum scientiseboni et prosequendis fortassis auctorum menles excedam,
inali *; cumque finis universsecarnis venisset coram non lamen ob hoc.velox, ulsemulus calumniator ar-
eo ; quia terra fuerat iniquitate repleta, ad semina- guet, me perniciosescripsisse; quia dicit Augustinus
rium secundseoriginis conservandum, arcam ei de in libro De doclrina Chrisliana'' : Si quis in Scri-
lignis levigatis, et imputribilibus fleri, et in eam ex pturis aliud sentit, quam ille qui scripsit, nec perni-
omnibus eseis, quaemandi possunt, ut essent ingres- ciose fallilur, nec omnino mentitur; si tamen falli-
suris in vietum, comportari 3, et Noe cum suis in- tur ea sententia, qusesediflcatcharitatem, ita fallitur
trare prascepitl. Magisler etiam noster dum in ler- ut qui errore deserit viam, sed eo per agrumpergit,
ris visus est, et cum hominibus conversatus", volens quo via illa perducit, si via patet, corripiendus est;
cum fratribus suis et discipulis secundum legem si via latet, docendus est viam non deserere, ne
cGmederepascha, dixit illis : Ite in civitatem, et consueludine deviandi cogatur in transversum vel
occurret vobis homo, amphoram aquas bajulans, se- perversum ire ; cum ergo auclorum offlciiconsilia-'
quimini eum quocunque introierit, et dicite patrifa- rius non exstiteriro, nec eorum mentes liberum est
inilias, ut diversoriumvobis assignet, ubi magisler ulterius indagare, licet excedere, libet in his eliam
cum discipulis pascba manducet, qui "ostendetvobis peragrare, dum tamen excursus sedificandsesitutilis
coenaculum grande slratum, et ibi parate 6. Sic et charitati.
•Gen. 1. » Gen. 2. s Gen. 6. * Gen. 7. " Barucb. 3. eMarc. 14; Luc. 22. 7 Lib. n, cap. 36.

LIBERPRIMUS.
DE ECCLESLE iEDlFICATIONK,ORNATU ET UTENSILIBUS.

CAP0T PRIMUM. Q rael«. >Licet ubiqueDeusmagnusin eremo,in omni

DEINSTITUTIO.NEECCLESI^i. locodominationis ejus9,benedicipossil,et debeat in-
tluecclesiisbenedicite Deo Dominode fontibus Is- vocari, jure tamen, opportuno lempore, currilur a
EPsal. 67. • Psal. 102.
 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 16
fidelibusadoraloriiimquasiadprselorium.utaudiant A quoi malieus, ct securis, et nulliim ferramentum
mandalaRegis seterni; jure properant ad coenacu- in constructione templi fuit auditum, sed omnia
lum, ut percipiaut de conviviovituli saginati; jure extra Hierusalem prseparata, et decenteraptata, suis
festinant ad sancluarium, ubi juxla voeem Domini reddita locis, aut csementonectebantur, aut elavis;
Deus habitel in medio eorum : nec est nova orato- quia in pace selernsebeatiludinis non est tribulatio-
Tioruin instilutio. PrsecepitDominusMoysiin monte nibus fides examinanda, nec yjta quavis perturba-
Sinai ut faceret tabernaculum de cortinis mirifice lione pulsanda. Sed quse hic fuerint castigata, illic
fabricatum, cujus una pars sancta, ubi populus sa- suis ordinibus glutino charitatis et vinculis inserun-
criticabat, allera dicebalur Sancta sanctorum, ubi tur, et licet hic sit iila Hierusalem, cujus partici-
sacerdotes ministrabant, etlevilse I0;qaodpostquam palio sit in idipsum ls, tamen, et hic lemplum in duo
vetustate consumptum est, jussit Dominus fieri dividitur,quia superna curia in angelorum et homi-
lemplum, quod Salomon sedilicavitin pace, opere num differentiamdistinguitur. Verumlamen, et lem-
mirifipum et sere toto famosum, duasque habens pluni quandoque in designalioneponitur militanlis
partes, ut tabernaculum ". Ab utrqque nostra ma- Ecclesiaa,unde legilur 16ante fores duas habuisse
-terjalis ecclesia formam accepit, in cujus partc an- eolumnas, quarum una firmilas, altera robur ap-
.leriore populus audit, et orat; in sancluario vero B pellabatur; prima significat patres antiquos, qui per
clerus prsedicat, jubilal et ministrat. Ergo pro di- fidem vicerunt regna et operali sunt justitiam :
•versitale partium, vel pro multiplicitate locorum ait Joseph fuit firma columna, quam separarenequivit
Propheta, In ecctesiis, non ecclesia, tabeniaculum; mereirix a justitia "; secunda significat patres mo-
quia initinere factum, quandoque gerit lypummun- dernos videlicel apostolos et martyres testes Christi,
di; quia mundus hic transit, et concupiscenlia ejus qui nullo ventorum incursu potuerea veritaie di-
12; unde constat ex quatuor cortinarum coloribus, velii : Paulus fuit columna robusta, quam neque
sicut mundus compactus est ex quatuor elementis ; mors, nequevitapoluit a charitate Chrisli separa-
erat enim quasi nrundus elementatus, imo quidquid rele.
in mundo est in eo fuerat figuratum; Deus ergo in Iude etiam est quod septem annis ajdificatum, et
labernaculo, Deus est in hoc mundo, velut in tem- septem diebus legilur '" dedicaturn ; quanto enim
plo Chrislus sanguine rubricato I3. Expressius vero lempore in hac vita, quse septem diebus volvitur,
tabernaeulum typum gerit militantis Ecclesise,quse prsesens Ecclesia conversatur ; semper sedificalur,
non habet hic manentem civitatem, sed futuram cum ad fldem aliquiconvertuntur,semperdedicalur,
inquirit; ideoque dicitur tabernaculum; quia ta- ,, dum per poenitentiam, et sanetam conversationem
hemacula sunt militantium ; unde et quatuor cor- Oominoconsecrantur; ergo illa duo simul univer-
tinarum colores, quatuor exprimunt in hac militia salem designant Ecclesiam, scilicel iilud quia fuit in
juslificationes; in bysso enim retorta expriiaitur ilinere, proprie militanlem ; istud, quia in tempore
.caro renitens caslitate; in hyacinlho mens ccelestia pacifico,trumphantem. Nostra vero materialis Ec-
coucupiscens; inpurpuracaropassioni subjacens, in clesia, sicul ab ulroque sumit formae originem et
cocco bis lincta, mens Dei et proximi dileetione instilutionem, sic et in ulrisque pariler extrahil si-
prsefulgeus. Deus igitur in tabernaculo, Deus est in gniiicationem; significat ergo hsecnoslra materialis
lidelibus suo nomine congregatis universalem Ecclesiam. Cum audisuniversalem, in-
Tabernaculi pars prima, quae dicebatur sancta, tellige militantem ex genlibus, et ex Judseiscompa-
in qua populus sacrificabat, vita est activa, in qua ctam simul et triUmphanlemex angelis, et homini-
populus inproximi dileclionelaborabat; parsaltera, bus congregandam,etcongregatam; ejus ilaque par-
quse dicebatur Sancta sanctorum, ubi levilae mini- tes corpus et chorus mililantem et triumphanteiu
strabant, vila est contemplativa, in qua dilectioni insliluant; vel, quoad militantem significat duas
et contemplationi Dei religiosorum sincera conver- vitas, aclivam el conlemplalivam, aut duas Eccle-
satio vacat.Ergo in sancta Scripturatabernacula tria, ' ) sias de genlibus et Judseis. Quoad triumphantem
primum in flgura tantum, ut tabernaculum Moysis; duo collegia, hominum et angelorum. Merito ergo
secundum in iigura et veritate, ut machina mundi; Propheta pluraliter inlulil i» ecclesiisquasi in con-
terlium in sola veritate consislit, ut militia populi gregalione fidelium, ex Judaeisetgenlibus converso-
Dei. Tabernaculum verlitur in lemplum, quia de rum; in qua nos conversi ex Basan, id est a confu-
mililla curriturad triumphum. Templum enimquod sione peccatorum; benedicileDso cui debetur latria,
Salomon sedificavit, et populus in patria et pace Dominocui dulia a0; nos, inquam, potali de fonlibus
possedit, glorisetemplum signiflcatquod a vero Sa- lsraet, id est doctrina apostolorum, ut ad ipsorum
lomone pacifico de vivis lapidibus construclum est imitationemprsedicetisquos de Israel Christus elegit,
in ccelesti Hierusalem , id est in visione pacis, ubi ut faceret fontes aquaevivsesalieutis in vitam seter-
Ecclesia perenni pace resullat; ideoque dicitur '*, nam E1.

10 Exod 25 40 "IIIR"". 8. I2 I Joan. 2. " Ilebr. 15. uIIIReg. 6. ">Psal. 121. 15IIIReg.
7. " Gen. 59! ,s Rom. 8. >9III Reg. 6, 8. a0 S. Thom. 3 p..q. 25, art. 2. 21Joan. 4.
 MITRALE. — LIB. 1.
CAPUT II. A si de ligno comederint inobedientiae,dicitur : Videte
DEFUNDATIONE ECCLESIJE. ne forte sumant de ligno vitae41; propter peccatum
Benelundata est domus Domini supra firmam pe- interdicitur hoc lignum, quod prius no-n fuerat in-
iram M. Supra pelram enim fundatur Ecclesia in lerdictum, hoc est corpus Christi. «Lignum quod
huncmodum. Pneparalum locum fundamenti aqua plantatum est secus decursus' aquarum vitae 4S; >
benedicta pontifex ad abigeadas dsemonum phanta- quia qui niandueat carnem iltam pereipit vilam
sias, vel sacerdos, si episcopus adesse non possil, seternam 43; « sed qui manducat et bibit indigne,
aspergat", et lapidem cruce impressa in funda- judicium sibi manducat et bibit **•.> Per cseteras
mento ponatdecanlans psalmos : Misereremei, Deus arbores odoriferas sanclos accipimus, quorum unus-
24,et: Fundamenla ejus in monlibussanclis ", etc., fuit ille, qui dixit : « Ego sicut oliva fructificans iu
cum precibus et oratione competenti ut:« emittere domo Dei4S; >de quibus quoq.uedicit: i Filii lui
dignare, Domine Deus Pater omnipotens, angelum sicut novcllseolivarum, in circuilu mensas tuae46. >
tuum de ccelis qui cuslodiat, foveal, visitet et de- Quatuor flumina, qualuor sunlievangelistse; aquas
fendat hunc locum, et omnes orantes et oraturosin de uno peclore Domini haurientes, quibus mundus
eo. >Hsecdicens etagens, episcopusconvertat se ad . irrigalur, et Ecclesia fecundatur; de quibus dicit :
orientem, id est orlum solis sequinoctialem, non ut « Elevaverunt flumina voces suas*T;> hunc igitur
quidam faeiunt, ad solis ortum aeslivalem; cxinde orienlem ad orientem adoremus, ut sole illustre-
inensam erigat, et missam celebret : « Fundamen - mur, ab oriente visitemur, liguo vitse fruamur, pa-
lum aliud nemo potest ponere, prceter id quod po- radisi fluminibus irrigemur.
situm estquodestChrislus Jesus 26. > Hic.est illa CAPUT III.
pelra super quam fundatur Ecclesia, unde: « Super DE ALTARI.
lianc petram sedificaboEcclesiam "; > Urmum qui- Nuncvolet ad me unusde seraphim,etassumpto
dem est, et stabile fundamentum, quod nec ventis carbunculo de altari tangat labia mea 4SChrislus,
cedet, nec torrentis impelu, nec siillieidio corruei. maximus angelorum, angelus magni consilii 49,mihL
0 homo, ingredere in hanc petram, et abscondere peccatori non objiciat, quare t assumis teslamen-t
in fossa humo ss, sta in foraminibus hujus petrae tum meum per os luum S0, « sed charitatis igne de
29,ut posteriora Domini videas, sequere hanc pe- se altari assumpto, a quo est donorum omnium ple-
tram,utle sitientem reflciat 30,huicpelrss rostrum nitudo M, mea labia langat, ut de allari non loquan-
luum allidas, ut renovetur, ut aquilse, juventus tua lurdolum aut vana, sedviris sacerdot&Kbusappro-
". Super hoc fundamenlo positum est fundaoiem-C banda. Noe itaque primus allare construxisse ",.
tumapostolorum el prophetarum, dequo Aposlolus: deinde Abraham ", Isaac w et Jacob altaria aedifi-
« Superaedificati supra fundamentum apostolorum casse leguntur 8S,quaenon aliud quam lapides erectl
et prophetarum 32.Est ergo Christus fuudamentum intelligunlur, superquos sacrificia maclabant. Ali-
fundamentorum; hsecdomus ad ortum sequinoctia- quando vero ignis de ccelodescendens oblatum sacri-
lem dirigitur, eo]quodEcclesia, quse militatin lerris, ficium consumebat, unde Gain fratrem suum occi-
se temperare debet aequanimiter in prosperis el ad- dit "6; quia iiiflammavit.Dqniinus super Abel et sa-
versis. ; crificium ejus; ignis enim cailestis Abel sacrificiuiti*
Rursus ad orienlem vertitur, tum quia in ea sol consumpsit; Cain vero sacrificium inlactum re-
justitiss colitur 33; et ille, cui nomen est Oriens, mansit. Et vide.quod altaria et arse indifferenter
adoratur, juxla illud : «Visitavit nos Oriens exalto aliquoties inveniuntur; hsec lamen differenlia est
a4, > tum quia in orientalibus parlibus est paradisus inter altare et aram, quod altare, quasi alta res,
deliciarum 35 quem Ecclesia recolit muhiplicitate vel alta ara dicatur, in quo sacerdotes incensum
significationum; hic est hortus condusus, fons si- adolebant; ara verd quasi area, id estplana,vel ab
gnatus S6, ubi Adam positus esl, ut operaretur et ardore dicatur ; quiain easacrificia ardebant. Moy-
custodiret illum ; ubi lignum scientiseboniet mali; ses etiam fecitaltare de lignis setim, et etiam altare
ubilignum vitse, ubi alise arbores odoriferae, ubi thymiamalis, quod vestivil auro purissimo °7; Sa-
quatuor flumina ex eadem scaturigine procedentia lomon quoque altare aureum fabricavit 6S.Ab istis
3'. In horto sunt irrigatio, fomenlum, arbores et anliquis palribus allaria modernorum sumpsere
fructus; in Ecclesia sunt baptismus, unclio, fideles exordium, quse in cornua quatuor eriguniur, quo-
et opera, quaesapientibus absconduntur, sedparvu- rum quaedam sunl unius lapidis, quaedamex pluri-
lis revelanlur 3S.Quid per Adam operarium et cu- bus componuntur.
slodem , nisi ordinem intelligimus sacerdolalem ° Lapides in aUaria erieeti, et altare aureum, et
Ipsi sunt operarii, qui mittunlur ad messem39;ipsi hsec nostra altaria lapidea Christum signifixant, qui
sunt vigilesqui custodiunt civitatem M: de quibus, est lapis de monte sine manibus excisus ", lapis

"Matth.7. 23Psal. 151. 24Psal. 50. 2BPsal. 86. S61 Cor. 5. 27Malth. 16. "Isa. 2. 36"Cant. 2.
S0Exod.55. 31Psal. 102. 32Ephes. 2.40 33Malach.4. 3l Zach. 6;Luc. 1. 8S Gen. 2. Cant. /*.
" 1 Cor. 2.
£7Gen.2. ssMaltlull. 39Luc. 10. Cant. 5. 41 Gen. 2.M M Psal. 1.6I 43 Joan. 6.
"Psal.-SI-. 46Psal. 127, «Psal.92. 48Isai. 6. 49Isai. 9. Psal-.49. Joan. 1. C2Gen.8. t3Gen,
12. «Gen. 26. "Gcn. 55. S6Gen. 4. "Exod.25. «"JIIReg. 8. 89Dan. 2.
iO SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 20
quadratus, stabilis, super quem nostrarum oratio- A adnectuniurexedrse, coemeteria, lurr.es et clauslra.
num vota congerinius, «nde oraliones per Jesum Pavimenlum, quod pedibus calcatur, vulgus est,
Chrislum Dominum, lerminamus; super quem ag- cuius laboribus Ecclesia sustenlalur: cryptse sub-
nuin mactamus, vilulum et hsedum, dum Christi in- lerraneae, sunt eremitse,culloresequidem seeretioris
nocentiam, opera, pcenitenliam consecramus; super vilse; doelrinis quatuor Evangeliorum velut parie-
quem corpus Christi conficimus, quoniam in eum libus surgunt in alta virtutum ; longitudo ejus lon-
credentes ex eo reltcimur ; et cum eo quasi multa ganimitas est quae patienter adversa tolerat, donec
membra corpus unum, et quasi inulti lapides altare ad patriam perveniat; laliludo charitas est quasdi-
unum eflicimur. Aureus est, quia « in eo sUnl om- lalato sinu menlis amicos in Deo et inimicos diligit
nes thesauri sapientiae, et scienlise Dei absconditi propter Deum. Altitudo spes est retributionis futu-
*". > Arse quoque el altaria crucem Domini reprae- rse, quseprospera et adversa contemnit, donec videat
sentant; agnus igilur, et hsedus, et vilulus in ara bona Domini in terra vivenlium 70; sed quae in
Christus est in cruce suspensus, qui cum sit inno- modum crucis fiunt, nos mundo crucifigi 71, vel
cens, peccata noslra tulit ", et terram noslrae cafnis Crucifixum sequi debere os.tendunt, juxta illud :
perdomuit, et semine Spiritus sancli frugedilavit. « Qui vull post me venire abnegec semelipsum, et
Gradus.quibus ad altare ascenditur, sunt marlyres, tollal crucem suam et sequatur me 7*. > Quaeliunt
quos, quia pro ejusamore sanguinem suum fudere, iu modum eirculi significant Ecclesiam dilatatam
sponsa in Cantico amoris asceusum purpureum ap- per circulum orbis, unde : « In fines orbis terroe
pellavit 62 , vel per altare uniuscujusque lidelis verba eorum 73, >vel quod de circulo orbis perve-
cor, lapideum lidei solidilate, aureum sapientise niamus ad circulum coronaeseternilalis.
dole. Per gradus virlutes accipim.us, habens quin- Muri lapidiini caemenlalisunt religiosorum in fide
decim gradus, quibus Salomon in templum ascen- et operatione fortium collegia , vinculo charitatis
dendum inslituit, quos Propheta 63in quindecim unita, infirmos suis oralionibus munientia, de
psalmis continue demonstravit, quos bealus vir as- quibus lapides pretiosi, sunt ohincs muri tui Hie-
censiones in corde suo disposuil. Hsec scala est, rusalem 74,et alibi: « jEdillcenlur muri tui Hieru-
per quam Jacob angelos ascendere et desceudere salem 7'; > crgo lapides in muris quatuor, sunt ho-
vidit ". Altare quoque locus secretior appellatur, mines in collegiis, in quatuor niundr partibus con-
juxla illud Apocalypsis 66: Exivit Angelus de altari, stitutis, velin qualuor eruditis.verquatuorvirtutibus
hoc ost Chrislus de loco secretiori. Altare vero de slabililis, omnes sunt expolili et quadrati, preliosi
lignis selim , est via justorum munda, videlicet, Q et gemmali, id est mundi, et firmi, virlutibus ornati
firma et incorrupta, ad offeieuda saerilicia bonorum per manum summi arlilicis ordinali.qui tanto amplius
praeparala operum, ubi carnes animalium mactan- rutilant, quanlo niagis charilate fervenl; quorum
tur ; quia carnem suain cum.viliis et concupiscen- quidam suslinent alios, ut aposloli, quidam susli-
tiis cruciUgunt 68, et Deo in odorem suavilalis ho- nent et sustinentur, ut doctores, quidam sustinen-
stiam viventem efferunt ". Altare thymiamatis, tur ut imbecilles, qui quanto differeniius exeeliunt,
quod eliam fuit de lignis setim, auro vestitum ss, lanlo humiliores sedificiumplus elevant, quos omnes
csl conversatio perfeclorum, qui sunt in fide flrmi, lapis angularis fidei.unitate 76,et bitumine cliarrla-.
sapienlia fulgidi, quatuor virlulibus eminenles, ora- lis compaginat. Csemenlumquoque conslat cx calce,,
lionibus vacantes ad suscipiendum et fovendurn aquaet sabulp; calx est fervor charitalis, aqua Spi-.
charitatis ignem, ad offerenda virtutum Iibamina ritus sanctus, quibus sabulum admiscet, cum.spi-
proeparati: studeamus ilaque, fratres, utnoslraalta- rituales de terren.is sollicitudinem gerunl, sine qui-
ria per altare ad altare valeantpervehire. busin hacvila non vivitur, qui in fluclibus sseculi
CAPUT IV. conqualiuntur,etictibuscoi)stanlisemurumefficiunt,
DEPAHTIDDS ECCLESLE. et palientise antemurale praeponunt, unde : « Urbs
muri et turres Hie- 3 forlitudinis noslrae Sion, ponelur in ca murus et
Lapides pretiosi omnes tiii,
rusalem gemmis aadificabunlur ,9, sic aedificatur antemurale" > in passione; vel per muros Scriplu-
Ecclesia, ut habeat pavimentum cum sublerraneis ras sanclas accipimus, quibus haereticorum impor-
cryplis, quatuor parietibus Ionga lalaque surgat in tunilatem excludimus.
altum; quaedam tamen in modum crucis formantur, Fenestrse, quae tempestatem excludunt, et lumen
qusedam rolundse liunt, muris de lapidibus csemen- inducunt, sunt doctores qui hseresum turbini resis-
toque compactis cum feneslris aliquibus obliquatis, tunl et fidelibus Ecclesiaelucem infundunt, unde :
et ostiis; continensinfrase cancellos et pulpila, co- «'En ipse statpost parietem nostrum, respiciens per
lumnas cum basibus et, eapitellis, trabes, tigna et feneslras n ;' > velatus enim pariete nostrae mortali-
tegulas, cocleas el cum luricatis labulata ; de foris tatis de allo nos per feneslras, id esl apostolos, illu-

e0Col. 2. " Isa. S3. «Cant. 5. «3 Psal. 75. 6lGen. 28. « Cap. 8. e6"Gal. 4. 6TRom. 12. M
Exod. 50. 69Tobia. 15. "Psal. 26. 71Gal. 6. "Mallh. 16. ,a Psal. 18. Tob. 15. "Psal. 50.
•">Isa. 28. " Jsa. 26. 7t Cant. 2.
 £1 MITRALE. — LIB. I. 22
minavit, qui illuminat omnem hominem venientem A noslra pulpita traxere ongiiiem.eraicuniur puipna
jn liunc mundum ". quasi publica, ut quidam aiunt'; licet aulem lapideij
Vitrum fenestrarum, per quod nobis radius solis ssepius utamur, nulla tamen a myslerio vacant. Pul-
jaculatur, mens doctorum est quae ccelestia per spe- pitum estigitur vita perfeclorum. Superemiuensita-
culnm in senigmate contemplatur, vel per quamvelut que pontifex innuit , quod merito perfectioris vilae
per speculum in aeiiigmate nobis sol verus illaliitur aclionem vulgi transcendat intelligentia sacramen-
*°; et vide quia fenestrae quandoque obliquantur, torum, qusead instar serisnulla diulurnitate deficiunt,
id est inluslaliores fiunt, quod Salomon excogitavit vel in doctrinis apostolorum, qui usque adeo sicut
il; quia doclor, qui jubarsupernsecontemplalionis, ses fuere sonori, quod « in omnem lerrarn exivit
vel ad monumenlum perspicit, sinum cordis quan- sonus eornm 94. > Transcendat eliam imitatione Do-
doque dilatat, et ad majora capeseenda solerti exer- minicae passionis, se ipsum abnegaudo, crucem
citatione se prseparat. Vel perfenestras, quae clausae bajulando 95,el in cruce Domini gloriando 96; quia
turbinem excludunt, palulae includunt, inlellige Dominus regnavit a ligno; transcendat autem in.fi-
quinque sensus corporis, qui circumcisi, sunt ja- dei soliditate, et se vicarium Ghrisli ostendat, qui
nua vitae; lascivi, sunt oslia morlis, unde Jeremias est lapis angularis inler utrumque medius 97, sicut
82: morsinlral peifenestras nostras;si extraquoque et hicest inter clerum et populum coilocatus.
stringuntur, ne vanitates hauriant, et intus ad dona Columusequaedomum Mciunt, sunt episcopi, qui
spiritualia patent 83. Vel per fenestras Scripturas machinam Eeclesise verbo- et vita sustentant, qui
intellige sacras, quaenocua prohibent, et in eccjesiis propter sonoritatenr divini eloqui. dicuntur argen-
habitantesilluminant, haequoque intiis suntlatiores; tei, ut in Canticis9* : « Columnasfecit argenteas, >
.quia mysticus sensus est amplior, et litterali prse- quae, licet sint numero plures, lamen septem esse
cellit. dicuntur, juxta illud : « Sapientia aedificavit sibi
Ostium ecclesise Christus est, unde : « Ego sum domum, et exeidit columnas septem; > quia debent
ostiurn. Per me si quis introierit salvabitur ei; > 99 esse Spiritus sancli gratia sepliformi repIelL
< Nemo enim vadit ad Patrem nisi perChristum8,,; > « Jacobus et Joanncs, ut ait Aposlolus, videbantur
cum enim dicatur ab obstando, vel ostendendo, vel esse eolumnse 10°. > Bases columnarum sunt ap.o?
ab hostibus (fiunt.enim ostia, ut hostes repellantur, stolici viri, universalem Ecclesise machinam sup-
et hospiles admittantur), ipse est qui resistit super- portantes. Capita coluinnarum sunt mentes episco-
bis et humilibus dat gratiam 8S, qui pec justitiam porum; sicut enim a capite membra, sie a menta
obstans, inlideles arcebit a regno et- per infinitam r nostra verba dirigunlur, et opera. Gapitella. suni
misericordiam suam aditum ostendens, et pandens verbasanclse Scripturae, quorum meditalioni subdi»
*7, fideles introducet in regnum; pluraliter autem di- mur, et observantiae.
cuutur oslia, quia multae vise Domini, unde : « Vias Trabes, quse domum conjungunt sunt principes
tuas, Domine, demonstra mihi; et semitas luas saeculi vel praedicalores, qui Eeclesise muniunt unU
edoce me 8S; > valvaeautem dicuntur a volvendo; talem, hi verbo, illi facto hsereticos exterminando
fores, a forinsecus educendo; portae, a portando; ii et schismata compescendo.;
sunt apostoli, quorum praedicalione portamur ad Tigna sunt prsedicalores, dequibus dicitur:-« Ti-
lidem, et per Ddemad bealitudinem. De iis dicilur: gna domorum nostrarumcediina '; > prsedicatores
« Diligit Dominus portas Sionsuper omnia taberna- namque debent esse virtulibus.impu.tribiles; et odore
cuia Jacob m. > suae praedicalionis.et vitae serpenles, id.estdaeino-»
Per cancellos, qui sunt arcae fenestrae, prophetas nes effugantes^
et alios obscuros doetores aecipimus Ecclesiaemili- Tegulse, quseimbrem.a domo repellunt sunt mi-
tantis, in quibus ob duo eharitatis prsecepta, quan- lites qui Ecciesiam a paganis et ab hostibus pro-
doque columnulae duplicantur, secundum quod et tegunt,.qui.tigiiis incidunt, et innitunlur; quia prae-
aposloli bini ad praedicandum mittuntur 90; vel quia D dicatoribus connituntur, et eis obsequuntur, unde
dorsalia sunt sedentium, diversas manslones in per.:e&sad alta.levanlur.
domo Patris 91: Vel cancellus, quacest pars humilis Cochlese,.qu3rum exemplar a templo sumitur Sa-
in palatio, mysticat, quama debeat csse humilitas lomonis 2, suntviae muris intervolutse latenter; per
in clero, siquidem ut legitur in Paralipomenon E2:- quas arcana cogitationum singulorum accipimus,
Salomon fecit basim seneam, et in medio hasiSicae quas soli qui ad ccelestia gradiuiitur agnoscunt,
posuiteam, slctitque super eam, et extendenstma-. sed nec ipsi plene; quia solusDeus ; quamvis enim
num suam, loquebatur populo Dei. Esdras autem ostium pateal: quoiiiam aclus pa*lent operuin, et
fecit gradum ligneum adloquendum, in quo slans confessio sacramentorum; solus tameri Deus scru-
super universum populum eminebal B3,..aquibus tator est cordium 3.: Tabulala per Salomoiiem ad

78 Joan. 1. 80I Cor. 15. " III Reg. 6- 9. S3Ambr. in hvmno Jam lucis 2. ">Joan. 10. f'
8,'Cap.
3oan. 14. " Jacob. 4. "7 Mich. 2 ^83 Psal. 24. " Psal. 86. 90 Luc. 10. 91J^an. 14. " II Par. C>.
"Esdr. 8. *»Psal. 18. "Matth. 16. ss Galat. 6. " Ephes. 2. 98 Cap. 5. »9'Prov. 9.. 1,,l)Galai.
1 s Cant. I. ' III Reg. 6. « 1 Keg. 16 ; Psal. 05; B?mv i:
 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 24
ambHlandum circa templum inslituta 4, qua; in A humanilalis solatium. In ecclesiis autem nullus
Evangelio pinnacula nominanlurB, sunt gradus debet sepeliri, nisi sit persona altis praedila, in-
Ecclesiae militanlis, unde tria labulata in templo tuitu meriti vel sacramenli; sed de iis plenius in
Salomonis fuisse Iegunlur 6, superius, medium, et tractalu mortuorum dicelur inferius.
inferios, propter tres ordines, virginum, conlinen- Turres alicubiuna, alicubi duae, alicubi quatuor,
tium et eOnjugatoruni. Luricse, vel luriculse sunt la- duaein anteriori, et duse in posleriori parte in locis
lera tabulalorum per gyrum facla, muri vel can- eminentibus construuntur; quibtis crux, aut gallus
celli, vel qusevis apodialoria, ne doctores in labu- superponitur, in quibus campanse suspenduntur.
lalis sedentes, et p.opulo prsedicanles, juxta illud : Turris una est pra;dicatorum vita, vel ipse prssdi-
( Praedicate super tecla 7, > labanlur ad ima sicut cator, et pinnaeulum ejus vita, seu mens quae len-
Ochozise regi Samariae, qui per cancellos decidit, dil ad alla, haec est « turris David, ut legitur in
legitur 8 accidisse, per has divina praesidia liguran- Canlicis 12,aedificatacum propugnaculis in monle
lur, quae nos in hoc saeculo Iaborantes et pro caplu Ljbani, quserespicit contra Damascum : Mille clypei
nostro ad superiora nitentes, ne deflciamus, adju- pendentex ea, etomnis armatura forlium. > Vita
vant. Hseretici et schismatici, quorum Ugura cx- praedicalonim debet esse constans, et inexpugnabi-
stitit Ochozias, licet aliquando bonae actionis arcem " lis ad defendenda lidei sedificia, ad repelienda ho-
conscendere videaulur, tamen, quia compagemuni- slium tela, cum sit a David, id est forli manu etde-
talis non habent, divinse protectionis prsesidiis et siderabili rege conslructa, et debetin virtutum alti-
niunimentis destituti ad vitiorum infima relabunlur. tudine permanere, ut respiciat contra Damascum
Reclinaloria quoque in Ecclesia fi.tint, per quse viros hostes a longe venienles. Damascus est melropo-
contemplativos aceipimus, in quibus Deus sine lis Syria?, quse usque in hodiernum diem Hierusa-
offensa quiescit; quia qui claritalem seternaevilse lem expugnavit, et etiam captivavit, per quam ia-
contemplantur, auro comparanlur, unde: « Recli- telligimus hominum multitudinem, vel malignonam
nalorium fecit aureum 9. i spirituum, a quorum insidiis est prsecavendum; est
Exedrae, sunt arcus murali in ccemeterio consti- autem haecvita munila propugnaculis, si gralia ad-
tuli et dicuntur exedrae, extra scilicet adhaerentes. datur miraculorum, vel irrefragabilibus sententiis
ln porticibus Salomonis erant tria genera sedium, Scriplurarum freta clypeo ralionis; armata vero
ut ait lsidorus: cathedrae doctorum, sinedrae audi- armis operationi.s, baeese ab haereticis munit, illos-
torum, a considendo dictae; exedraeassessorum, ubi que percutit, de qua nobis resistendi et vivendi
judex cum assessoribus aliquid tractabat secre-, Q exempla dependent. D.use turres sunt duae leges ;
tius;licet exedra quandoque pro thalamo ponatur, quatuor vero, doctrina qualuor evangelistarum, an-
unde, et in exedris, velut in thalamis mortui sepe- leriores Matthseuset Joannes, corporaliter cum Deo
liuntur. Ccemeteritim est mortuorum dormitorium, conversati; posteriores Lucas et Marcus, apostolo-
nam in Cbristo morienles non dicuntur mortui, sed rum discipuli: Legem Moysi edidit Dominus in
dormientes. Tribus decausismortui circa ecclesiam monteSina 13; Evangelium quoque in monte '\
sepeliuntur, ut orationibus fidelium ad ecclesiam montes docuit et in Thabor ejus praemium revela-
venieritium Domino commendentur; ut,sicut mater vitls, insinuans quod per observanliam mandato-
Ecclesia saeculomortuos, Chrislobaptismate genuit rum ejus de Sion perveniemus ad Thabor, de spe-
et-lacte nutrivil, sic carne mortuos gremio foveat culatione ad comprehensionem. Vel duae turres, et
el orationibus Deo commendet; ut, sicut sepeliun- quatuor turres sunt praedicatores in his legibus et
tur in palrimonio Jesu Christi, sic sint cohaeredes doctrinis instrucli, de quibus : « Fiat pax in vir-
ejus in regno Dei. Forte ob hanc causam, noluit tute lua, et abundantia in turribus tuis ,s. > Crux
Abraham sepelire conjugem suam in agro Ephron, superponitur; quia frustra loquitur lingua praedi-
nisi pretio dato 10, ne si sepulta fuisset in palri- caloris, nisi adfuerit fides Mediatoris, et quia non
monio mfidelis, pater infidelitalis actitaret, in ea D est nisi in cruce Domini gloriandum ". Tholus
se habere aliquid rationis; forte ob eamdem cau- super quem ponitur per rotunditalera significat
sam non debemus ecclesias sediflcare, nisi in fundo, quod inviolale tides catholica praedicetur. Gallus su-
in Jesu-Christi patrrmonio computato; et vide, perponilur, quia prsedicator sollicitus per utriusque
quia forle a duplici spelunca exedrse cum sepulcris legis doctrinam, somnolentos debet excitare media
lapideis originem habuere, nec vacat a mysterio, nocte ad Dominum confitendum1S. Nox est prsesens
quoniam anima dormiens a curis saecularibus quie- • sseculum; dormientes sunt in peccalo jacenles, qui-
scere debet in requie actionis, et conlemplalionibus bus gallus horas distinguit, dumdistincte prsedicat,
vacare, ingrediens in foraminibus petrse ", et ab- et eos excitat, ut a peccatis exsurgant. Lucem prae-
scondens se in fossa humo, vel forle a Mausoleis nuntiat, cum futuram gloriam, quae revelabitur in
et pyramidibus genlilium; quia quidquid corpori nobis, annuntiat 19; sed prius severberat alis, dum
humano impenditur, uon esl salutis prsesidium , sed corpus suum castigat 20, ne prsedicans reprobetur
4 III Reg. 6. c;Matth. 4. c III Reg. 6. 7 Mattii. 10. s I Reg. 4. s Cant. 5. 10Gen. 2o. " Isai.a.
!9 ROJD.
^Cap. 4. 13Exod. 31. 14Malth. 5. 1BMatlh. 17. 16Psal. 121. 17 Gal. 6. ,8 Psal. 118.
8. *" I Cor. 9.
 95 MITRALE. — LIB. !. 26
ab aliis; conlra ventum severtit, cumprodomo Dei A sui, et contemptus mundi, amor proximi, el amor
se murum opponit superbis el diabolo venienti re- Dei. Unumquodque latus suum habet ordinem eo-
sistit. Virga ferrea inibi posita, est rectitudo ser- lumnarum, ut eontemplus sui mentis humiliatio-
monis, quse debet esse in ore prsedicatoris ". Clau- r.em, carnis afllictionem, humilem sermonem, et
strum ab excubiis, et eustodiis levitarum circa ta- similia : basis omnium columnarum est palicntia.
hernaculum, vel ab atrio sacerdotum, vel a porticu In hoc claustro, divcrsilas officinarum diversitas
Salomonis ad templum sumpsil exordium. Praecipit est virtutum, ubi hospitale est compassio mentis.
enim Dominus Moysi, ne levitas cum plebea multi- Et vide quod hospitalepro diversitale personartim,
tudine numerarel, sed constitueret eos super ta- dkersilatem accipit nominum : dicitur enim xeno-
bernaculum testimonii ad portandum _etcustodien- dochium, nosocomium, orphanolrophium, ptoco-
dum. tropliium, betrylrophium ; sancli enim Palres et
In tribu Levi sacerdotalis ordo significatur, qui vsligiosi imperatores qusedam instituere loca, ubi
non sequatur plebesemulliludini; sed praeest ut in peregrini, orphani, senes, infirmi, imbecilles et
exemplum emineat curam gerens ecclesise materia- saucii reciperenlur ; quibus, quia compatimur, per
lis, et militantis, in qua recondita sunt Domiui te- hospitale compassio mentis accipitur ; capitulum,
stamenta. Ipsius enim est populum regere, et ut secretum cordis; rcfeclorium, deleclatio sanciae
vivat honesle, docere verbo, et opere, quem com- meditalionis; cellarium, sancta Scriptura; dormi-
patiendo, consulendo, infirmorum mores tolerando, tsrium, munda conscienlia; oralorium, vita inma-
humeris patientise portat, et ne pateal aditus culata; hortus arborum et herbarum , conge.ries
liosti, pastorali sollicitudine vigilal. Salomon vero virlulum; puteus aquarum vivenlium, irrigatio do-
fecit alrium sacerdolum, fecit et porticum 22, quse morum, quse hic silim miligant, et infuturopenitus
iatres militantis Ecclesiaereprsesentabat antiquos, exslinguent.
\bel, et Enoch. In hac porticu apostoli comma- CAPUT V.
nentes unanimiter ad orationem surgebant, et erat DE KOMINIBItSECCLESLE.
illis cor unum, et anima una 23,quam formam ca- « Domus mea domus orationis vocabitur 2S; > ac
nonici regulares, et monachi arclius promillentes «dificium, quod lot parlibus fabricatur, mullisau-
sequuntur, dum unanimiter in claustro degentes ad thenlicis vocabulis insignilur. Dicitur enim domus
servitium Dei surgunt, et ssecularia derelinquenles, orationis, vel oratorium ; quia illic fidelium popu-
in omnibus communem vitam ducunt. Porro sicut lus venit ad orandum. Sicut enim sunt quaedam
templum triumphantem designat Ecclesiam, sic C loca necessariis usibus depulata, ut dormitorium,
claustrum coelestem significat paradisum, ubi erit sic sunt quaedam oralioni proprie deslinata, ut
cor unum, et idem in Oei dileclione et voluntate. ecclesia, et monachorum in grangiis suis oraloria
Sicut enim aqua vino mista, non discrepat a vino, constituta. Dicitur ct domus Dei, quia Deus eam
sic voluntas sanctorum a Dei non discrepat in aliquo inhabilal; unde Jacob : « Hic est domus Dei et
voluntate, ubi communiter omnia possidebunt; quia porta coeli 29. Et vide quia est domus Dei ut
quod minus quis habebit in se, in alio se gaudebit militans Ecclesia, et fidelis anima, et cceleslis pa-
habere; quia Deus erit omnia in omnibus 24.Di- tria. Est domus animi, ut conseientia ; domus ho-
versitas igiturofficinarum et officiorum in claustro rainis, ut familia ; est domus daemonis; ut liu-
diversilas est mansionum, cum diversilate praemio- mana perfidia. De domo Dei dicit Salomon : « Sa-
rum in regno, vel significat paradisum Eden ; sicut pientia aedificavit sibi domum 30, > et David :
enim ibi sunt arbores fructiferae, ex quibus alia li- « Lsetatus sum in his quse dicta sunt mihi, >ndo-
gnum vilae, alia scieuliaeboni et mali 2S, cujus esus mum Domini ibimus 31; > De domo aninii dicitur :
mortem induxit seternam; sic et in claustro sunt « Dispone domui tuse ,s, > et illud : Tria ejiciunt
libri sacrse Scripturae, qui sunt quibusdam odor hominem de domo : Fumus, stillicidhtm, et mala
/itss in vitam, aliis vero mortis in mortem 26. Mo- uxor 33, id est peccatum ignoranlise, suggestionis et
raliter autem clauslrum est animae contemplalio, proprise concupiscentiae. De domo hominis dicitur,
ubi se recipit, dum a turba cogitationum carnalium quod aedificavitDominus obstetricibus domos 34, de
separatur, el sola coelestia meditatur. Ab hocvcIau- doino dsemonis dicit ipse daernon: t Revertar in
stro egressa Dina, filia Jacob, ut videret mulieres domum meam, unde exivi 3B.» Dicitur, et per ex-
regionis illius, corrupta est a Sichem, lilioHemor, cellentiam, domus a domate, quod esl tectum;
et conglutinala est anima ejus cum ea 2T: lisec est quia qui in una domo habitant, sub uno tecto
mens hominis, quae dum sua studia negligens sunt. Dicitur et ecclesia, id est convocatio, quia
saeeularibns et alienis actionibus occupatur, a dia- veram continet ecclesiam, id est populum convo-
bolo corrumpituret ei per iniquitatem unitur. catum secundum figuram, quae dicitur a gramma-
In hoc ciaustro quatuor sunt latera, coutemptus ticis metonymia, cum videlicet ponitur continens

21 (Guil. Durand. in RationaliX. sub n. 42 allegal Iiunc loctiti) nutn. i. 22IH Reg. 6. -3 Act.
i, 31
«f. 24ICor. 15. 2BGen.2. ss II Cor. 2. 27Gen. ol. 2SMallh. 21. s9 Gen. 28. si Prov. 9. Psi!..
121. S2Isa. 58. 33 Prov. 19, 27. 31Exod. 1. 35Luc. II.
57 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI
pro contento. Synagoga congregatio dicebatur; ; A CAPUT VI.
quia ibi virga legis populus veluti grex irrationa- DE CONSECRATIONE ECCLESI/E.
bilium peGorum congregabatur; sed ecclesia con- « Fecit Salomon festivitatem celebrem, el om-
vocatio, quia sancti Spiritus amore in unam fidem,, nis Israel cum eo coram Domino 43. > Ecclesias et
ad Deijudicia, ad Christi conviviumconvocatur. Si- allaria consecrare, non est noyss consueludinis,
cut olim conveniebat populus ad audiendum judicia,, sed atictoritalis antiquae. Erexit autem Jacob la-
et rursus conveniebat ad manducandum pascha,, pidem in tilulum, funderis oleum desuper 44. Sa-
untle Apostolus : « Convenienlibus nobis in unum, lomon quoqtie templum sedificavit et Domino dedi-
jam non est Dominicam ccenam manducare 36; » eavit4B. Hinc patres Novi Testamenti cepere exem-
sic hodie vocatur, ut audiat pcenas el praemia sae- plum, ut praediximus, et ecclesias sedificandiet se-
culi futuri, et percipiat corpus Domini. Dicilur etl dificatas consecrandi, quae quidem consecralio ef-
basilica, ut in Paralipomenon invenitur 3T; id estt licit duo ; quoniam Deo ipsam Ecclesiam maleria-
regalis, quia ibi Regi regum miiiislratur, basileus; lem appropriat, et nostram tam Ecclesise, quam
namque rex interpretatur, quasi basis. Kasa, id[ lidelis animaedesponsalionem insinuat. Domus nanv
est columna,et sustantamentum populi, undeetba- que non consecrala est sicut puella viro alicui de-
siliscus rex serpentum dicitur. Dicitur et Kyriaca, id[ stinala, non lamen dotala, nec commercio in unio-
est Dominicalis,qina.ibi Doniinodominorum servitur. nem carnis unita; sed consecratione dotatur, et
Kyrios enim Dominus interpretatur. Unde Kyrie- transit in propriam Jesu Christi sponsam 48, quam
eleyson. Domine, miserere. sacrilegium est adulterio ulterius violari; desinit
Diciltir et aula, quia ibi Regis aeterni convivium esse lupanar dsemonum. Si quseres exemplum,
celebtatur. Unde : « Terribilis cst locus iste. Hic; multa suppetunt, sed instar illius templi sufficiat,
domus Dei est el porta cceli 3S, > et vocabitur aula! in quod Panlheon antea vocabatur, transit in Regis
Dei. Dicitur et monasterium, id est solitarium, vel[ seterni palatium, in quo pergratiam habilat. Nara et
solilariorum habilaculum; monos enim solus vel[ in templo visibiliter gloria Domini descendebat »'.
«n»s, unde et monachi siugulares, et tristes. Domus et non consecrata gentililas est, aut auima
Dicitur et ccenobium a coenon quod est commune, divinaecognitionis ignara. Domus consecralioChri-
GOquod sit communis babilatio, unde inhabitan- sti est et Ecclesiae, vel animse copulatio, et
tes, ccenobitaevocantur. Dicitur et sanclum, id est; hoc per singula dedicalionis iusignia demonstre-
firmum tuum, quia supra firmam petram funda- mus.
tum 39, tum quia firmamenium inibi erat ad Deii Q Primo faciat episcopus lilaniam ante reliquias
servitium. Unde : « Pontifex semel in anno introi- in eo loco, ubi fuere prsetenla nocte reconditse,
vitin Sancta 40.> Dicilur et martyrum locus, ubii implorans Dei misericordiam et sanctorum auxi-
jaccnt corpora martyrum, vel ubi passi sunt, vel[ lium ad digne perficiendum lam arduum Ecclesise
ubi congregantur illi qui pro Chrisli nomine pati- sacramentum; deinde ante fores Ecclesiae faciat
untur, quorum vicem teneut hodie canonici Regu- exorcismum salis et aquae, dicens : Deus in adju-
lares. Majores autem Ecclesiae dicunlur templa, torium tneum inlende 4S,elc., sine alteluia; de his
id est tecta ampla, quia populus inibi sub unius; infra dicemus. Haec aqua salis sapientia condita,
tecli amplitudine adunatur; majores vero capel-- baplisma significat, quod sapienlia fidei condilttr,
he a caprarum pellibus nominantur; nobiles enimi cum de fide baplizandus instruilur 4S, cujus fon-
ecclesias in itinere de pellibus caprarum factas ha-. tem in Judaea Dominus eonsecravit. Ex hae aqtia
bebant; vel capenum esl domus, ad quam pauperesi tantum episcopus foris in circuitu aspergit eccle-
ad eleemosynam confluuiu; inde capella diciturubi i siam, et pro ipsius benedictione Deum exorat. Hsec
ditimi verbi pabulo, pauperes spiritu nutriunlur, trina aspersio, et oratio trina est ad instar tridua-
quarutu cuslodes, et minislri capeliani dicuntur. na2sepulturae; in fontem immissio, est sanctse Tri-
Unde forte non pellibus variis, sed caprinis uti, nec: D nitatis in baplismate invocatio, quam in mundi
ministrari, sed niinistrare tenentur 41; vel forte circuitu faciendam gentibus, Domiuus Apostolis
capellani dicuntur a cappa sanctiMartini, quia eam iuiperavit, dicens B0:« Ite, baplizale eos, in nomine
ante leges Francoruin ad bella, ct in praeliis defe- Palris, Filii, et Spiritus sancti. > Unde interim duo-
rebant. Itaque fratres ad ecclesiam convenientesi deeim candelae in circuitu ecciesiam illuminant;
nequaquam in ea corporeis usibus indulgeamus,, quia duodecim apostoli genles doctrina3 lumine
sed orationi vacemus, ne faciamus eam speluncarai illustrabanl; tria responsoria, quse interim decan-
latronum ", quae replenda est fumis aromalibus ett lanlur, est hilaritas trium ordinum fidem susci-
odoribus unguentorum, quibus hic salus confertur,,
pienlium scilicet, Noe, Daniel, et Job. Et quoniam
et in futuro sanitas impelrabitur. ad hanc invocalionem, gralia fidei, spei, et chari-

36lCor. II. " II Paral. 4, 6. s" Gen. 28. S9Matlh. 7; Luc. 6. "" Exod. 50 ; Levit. 16; Hebr. 9.
u Maith. 20. '" Matih. 21. 43III
" Psal. 69. "Matih. 3. " MaUh.Reg. 8. « Gen. 28. 4t III Reg. 6, 8. »s Ephes. 5. »TIII Reg. 5>~
2S.
 29 MITRALE. — LIB. I. 50
tatis infunditur, ideo ad calcem, ad medium, ad A viarum Dei ". > Unde preliosis vestibus induitur;
« omnis 6" i il-
partem p.arietis superiorem aspergitur ; iuler as- quia lapis pretiosus operimentum
pergendum, quidam episcopi aspergunt et atrium, lius; hic forlis armattis suum alrium custodivit6>,
quidam vero priusquam ecclesia fuerit aspersa, as- dum homo mundum possedit; sed fortior super-
pergunt alrium aqua quse prius fuerat benedicta, veniens eum expulit, et spolia distribuil, dum
sicut in canonibus reperitur. Canonicus sutem ler- eum Christus passioiie devicit, el Ecclesiam et
minus alriorum esl triginta vel quadraginla pas- animam liberavil 70.Necdicitur ei : Aperi, eo quod
suum, exceptis capellis, quae conlinentur infra corda fidelium ad fidem aperiat, sed quia egressus
ambitum castellorum. Atrium est Christus per vitii virtulum operatur ingressum; et quia, dis-
quem in coelestem Hierusalem patet ingressus, qui bolo discedente, mox Ecclesia Christo pandit os-
sanctificatur in nobis ", juxta illud : « Sanclifice- lium lidei, vel interrogatio inclusi est ignorantia
tur nomen tuum ". > Tricenarius autem et qua- peccati, aperilio ostii exclusio delicli.
dragenarius ministerium reprsesenlaiit fidei et pce- Ingrediens episcopus ler dicat: Pax huic domui
nitenliae, quae necessaria sunt militanti Eeclesiae. ", quia Christus ingrediens mundum pacem attu-
Fit autem haec aspersio cum aspersorio de hyssopo lit hominibus bonae voluntatis 7!, eos sanctse re-
facto, juxta illud : « Asperges me, Domine, hys- concilians Trinitati. Cum duobus, vel tribus in-
sopo, et muudabor "s. > Hyssopus est herba hu- greditur, ut inore duorum, vel trium testium slet
milis quae in petra nascitur, et medicandis corpo- consecralionis verbum 7a, vel quia pro Ecclesia
rihus adaptatur, ideoque significat humililatem, de paucis prsesentibus se Dominus transfigurans ora-
petra Christo prodeuntem B4, qui dixit: « Discite vit 74. Deinde proslernit se ponlifex in oratione prO
a me quia mitis sum, et humilis corde B6; >non Ecclesiae consecratione; quia se Christus humilia-
enim proficit in baptizatis unda baptismatis, nisi vit, et pro Ecclesiae sanctificatione Patrem oravit,
a radice processerit humilitatis ;.at si humilitas dicens : «Pater, sanctifica eos, quos mihi dedisti
accedit, usque adeo superbiae tumorem depellit, et 7B. > Clerus orans et litanias concinens, Apcslolos
hominem lavat, et mundaf, quod eum super nivem significat, qui pro Ecclesiae et animarum sanctifl-
dealbat incomparabiliter, vel sicut nivem Be,juxta, catione ad Deum intercedebant. Surgens pontifex
illud Isaiae:'« Velut nix dealbabuntur 67, > ut fiat per Dompius vobiscum populum non salutat; sed
homo veslis Domini; qui enim Chrislo bapliza- per Flectamus genua ad orationem invitat; quo-
tur, Chrislum induit 6'; vestis, inquam, nivea,-r niam infideles non sunt salutandi, sed ad poeni-
id est sine macula, et ruga 69,quod repraesentatum ] lentiam provocandi, et nondum sanclificalis non
est in transfiguralione Dominica 60. est applaudendum, sed pro eis orandum.
Veniens episcopus ante ostium ecclesiae, cum Post haec in pavimenlo duo alphabeta describit,
baculo ter percutit superliminare, dicens : Tol- per quae ulriusque Testamenti seienliam, vel sacrae
lile porlas, principes, veslras 61.Hsec trina percus- Scripturae intelligentiam,scilicellitteramet spiritum
sio est trina Christi potestas in ccelo, in terra et intelligimus. Paucae quidem lilterae sunt; verumta-
in inferno •*. Ter ergo percussit cum potestatem men in eis omnis plenitudo scientise continetur.
ligandi, et solvendi in coelo et in terra Ecclesiae Haec itaque scicntia scribenda cst in pavimento pe-
suae concessit, et portas inferi adversus eam non cloris nostri, in cordibus terrenorum, ut per eam
praevalituras adjunxit 63; jubet ergo tolli portas Dominum agnoscere et ad ccelestia erigi valeasnus.
morlis, et elevari portas aeternales; portse mortis Ergo scribilur a sinislro angulo orientis usque ad
suntvitia, portae vitse sunt virtutes, et Ecelesise dextrum angulum occidentis; sinister angulus
sacramenla; vel ter percutit, cum impios verbis orientis est Judsea, in qua Christus secundum car-
asperis increpavit, juxta illud Isaiae : « Percutiet nem oritur, et tamen cum sinistris ob perfidiain re-
terram virga oris sui et spiritu labiorum suorum putalur. Dexter angulus occidentis est gentilitas
inlerfieiet inipium 6l; et hoc ter quia fidem Tri- in qua perfidia cecidit, et pro qua Christus sol jus-
nitatis docuit. Hac percussione, diabolus pellitur tiliae ,6 occiditur, et in dextera oblinebit. A siuistro
q.ui per fugienlem diaconum intelligilur. Merito igitur ad dextrum angulum scribitur in memoria
qui hujus ordinis est, illius vice fungitur; quia illius trathlationis, de qua dicilur: «Auferetur a
diaconus minister interpretatur,'; ipsi autem sunt vobis regnum Dei et dabitur genti facienti fruclus
minislratorii Spiritus, juxta illud : « millia mil- ejus".> Scribilur etiam alphabetum a dextro an-
li.uni ministrabant ei 6B,> ct Apostolus : « Omnes gulo orienlis in sinistrum oecidenlis; dexter angu-
sunt ariministratorii spiritus in ministerium missi lus orientis esl Eeclesia primitiva, in qua lux est
*6. > Si aulem archidiaeonus ftierit, Luciferum re- orla ficlei78; sinisler occidentis sunt reliquiae Israel
prsesentat, de quo dicitur in Job : «Ipse principium quae adhuc sinistrant, et usque ad mundum occi-

^Ephes. 2. "Maltln6, »3 Psal. 50. Sl I Cor. 10. BSMatlh. H. »6Psal. 50. " Isa. 1. »«Gal.
o. "Ephes. 5. 60 Matth. 17. « Psal. 23. 62 Philip. 2. 63Matlh. 16. «*Isa. 11. 66 Dan. 7.,
"Hebr. 1. 67Job. 40, 6SEzech. 28. 69 Luc. 11. 70Hebr. 2. 71 Luc. 10. 's Luc. 2. " II Cor. 13;
•Malth. 18. '* Matth. 17. 7»Joan. 17. 76Malach.4. 7TMaith. 21. '9 Psal. 96.
51 STCARDICREMONENSISEPISCOPI 52
duum sihistrabunt. Igitur a dextro scribilur in si- A dum misit Filium suum, ut mundus salvaretur per
nistrum, quiapost gentium plehitudinem 79, Israel ipsum 87. Cinis est Chrisii humana natura, haec est
convertetur ad fidem; et primum quidem alphabe- viltila rufa, quae cremabatur8S; caro Christi vide-
tum Graeca lingua; secundum scribitur in Latina ; licet, sanguine rubricata, passionis igne decocta,
illa nam prior est, et sapientia pollet; haec seqiiens: qua redempti sumus; aqua populum significat.
est, et potentia praeeminet. Haebrea non scribitur, Unde : « Aquaemultae populi multi 89; > ergo sal et
qiioniam in EecleSia silet; utrumque aulem per cinis miscentur cum Verbum caro efficitur30, quse
baculum scribilur, quoniam haec omnia per prsedi- per signum crucis, aquae miscentur, cum populus
catores aguntur. Sic autem scribuntur, ut in forma in Christi passione salvatur.Quod autem vinum
crucis iri medio pavimento conveniant, tunf quiai adjungitur, sigriificat quod lianc redemplionem di-'
duo Testamerita fidem edocent passionis, tum quiai vinitas operalur, vel quod trislilia passionis veisa
duo populi salvanlur in myslerio crucis. Prius ta- est in gaudium resurrectionis, vel per hanc aquam
men de pavimento, si qua sunt ibi corpora infide- Spiritum sanctum accipimus 91 de quo dicitur :'
lium evellantur, quia nec sancta suht, nec sanclifi- « Qui credit iu me, flumina de ventre ejus fluent
cabuntuf, nec eorum animas Chrislus annulo fideii aqusevivas92.» Commiseentur sal, cinis et vinum;
subarrhavit, nec in gloriosam transibunt generaliss quia quos Spirilus lavat, sapieiilia condiuntur, pca-
corporis uniohem ad fidelium cOrpOra, aut evellan-- nitenliae pulvere asperguntur, et spirituali intelli-
t.ur, aut terrse sic' profundius immittahtur, quod1 gentia inebriantur; igitur Ecclesia foris et intus
nullum vesligium appareat lumulorum. Paviinen- lavatur, ul qtti salvandus est, aqua et spiritu re-
lum enim pectoris uostri si humilitatis hyssopo de-.-. nascatur 53. Vel sal, doctrina fidei, cinis memoria
sideramus aspergi, aqua sacramentali mundari, i passionis Chrisli, vinum aquae mistum divinilas
scientia spirituali repleri, crucis fide salvari, eva- juncta hnmanitaii. Sic ergo sanclificamur doctrina
cuandum est quisquiliis, et omnis mortalis conta-- fidei, et memoria passionis Christi, ut jungamur
gione peccali, ut super nivem dealbalti 80Christumi capiti nostro Deoet homini.
induamur 81; et ei sponsa virgo, casla, sine ruga;, Postmddurii cum pollice de aqua ista cruces fa-
et macula exhibeamur 82. ciat in altari in medio et per qualuor eornua, et
CAPUT VII. aspergat in circuitum ipsum altare septem aut tri-
ITEMDE EODEM, bus vicibus. Altare, in hoc loco, designat Eccle-
Christus assistens ponlifex per proprium san-. siam primilivam, in cujus medio crucem feeit, dum
guinem introivit in sancta S3, hucusque fuit" quasi{Q in medio terrse 94, scilicet Hierusalem, passionem
prooemiun? dedicalionis, abliinc incipiet ecclesise> subiit. Quatuor efiam cornua significavit, dum
dedicatio, et idcoper hoc, quod: sequitur, Chris&i i quatuor parles mundi cruce salvavit. Altare septies
passio. etSpiritus saricti effusio figtiratur. Accedens; aspersit, eum Ecclesiam Hierosolymis baplizari
ilaquepontifex ad altare, adbenedicendum aquam, prsecepit ut sancli Spiritus septem dona percipe--
dicit: Deus in adjutorium meum inlendew, et sub- ret 95.Aut tcr aspergitur, cum in sanctse Trinilatis
jungit: Gloria Palri, sine AUetuia. Hicmodus ser- nomine baptizatur,.vel cum Ecclesia a peccatis co-
vandus est in benediclione hujus aquae, et praece- gitalionis, locutionis et operis emundatur. Unde:
denlis, et illius, quam Alexander papa in Domini- Miserere mei, Deusss, inter aspergendum cantalur.
cis btfhedicentfam instituit, ul divinum iraploretur Deinde ter aspergit ecclesiam in circuitu ab oriente
auxilium; et quoniam haec benedictio Ut ad exhi- in oocidentem, et per medium semel in formam cru-
beridamgloriam Trinitati, etiam subjungitur Glo-. cis; quia Christus totarii Judaeaih, aulomnes gen-
ria; sed quia adhuc purgamur, et nondum sumus5 tes baplizari praecepit in nomine Trinitatis 97, cui
sortiti benedictionis effectum, ideireo inter suspiriai baplismo tribuit eflicaciam in mysterio passionis.
positi, -Alleluia, idestlaudem pro perceptis benefi- Quod aspersio fit in circuitu, significat quod Domi-
ciis Deo debil.am subticemiis, unde post consecra-- nus curam suoruni babens miltit angelum -suuriiin
tionem ecclesiae cantabitur; quonianv exclusa dse-. circuitu limentium se 98. Quod ab orienle in occi-
iuoriispbaritasia, Deus in ea laiidabitur ; ita Chri-. dentem innuit -quod ccepit a Judaeis99, de quibus
stus ad aram Crucis accedens Patris *auxiliumi ortus est Dominus et refertur ad illos nostra fides.
iiivocavit et ad Trinilalis gloriam riiariifestandam) Dum isia liunt, eantalur psalmus : Lmtalus sum in
mortem subiit8B, licet Atleluia duritaxat post resur-- his quai dicta sunt mihi 10°, etc. Exsurgat Deus; et
rectioiiem manifesta operis exhibitiorie cantavit. dissipentur *, ete. Qui liabitat in adjutorio 2, elc,
Deinde sal, cinis et aqua benedicuntur, et cruce3 quoniam apostolis mysterium resurrectionis, sacra-
facta commiscentur, et demnm vinum apponilur. mentum baptismatis prsedicantibus, inimicorum
Sal est Dei sapientia. Unde- Elisaeus salem misitin i rabies est dissipata, et domus Domini. firmiter
aquam, ut sanarentur aquse S6; Pater in hunc inun- sediiicata,. quam intrabimus 3 et in cujus nunc adju-
79 Rom. II.- M Psal. 50. 81Rom. 15. S2 Ephes. 5. 83Hebr. 9. 84 Psal. 69. 8BMatlh. 2/; Luc.
87Joan. 5. 8SNiitn. 19. S9Apoc. 1". "Joan.l. 91Joan. 16.
25.86IVReg.2. "/oan.|/. 7. 9SJ«™-
5. 94Psal. 75. 9SAct. 1. 96Psal. 50. " Malib. 28. 9SPsal. 55. 99 Matth. 1, efliebr. 100PsaL
121. ' Psal. 67. s Psai. 90. 3 Matili. 7.
 55 MITRALE. — LIB. I. 34,
torio habitamus'*, pro qua Cbristus oral, et slans in A sancta Trinitate vestris orationibus impelraslis ;
niedio velut medialor pro nobis Deum Palrem quo- postea vero reliquiae in sepulcro sigillantur et
tidie inlerpellat 5. animse in coelestibus colloeantur. Unde ralionabili-
Deinde fundit aquam ad basim altaris, innuens ter dum isla fiunt : In cceleslibus regnis , etc., a
quod de flierusaletn fons erupit ipse baptismatis ; clero cantatur. Tabula chrismate confirmala et
vel committens Deo,quod in lanto sacramento vires superposita, est proteclio Jesu Christi; unde can-
humanas excedit. Quod altare post linteo tergitur talur : sub altare Dei sedes accepimus, haecest re-
ad instar passionis Christi, Ecclesise primilivse tri- quies sempilerna quae nobis calce, id est charilatis
bulatio mitigatur; nam per linum quod de terra glulino, consolidatur.
oritur, et cum Iabore ad candorem vertitur, Chri- CAPUT IX.
stum accipimus, qui est dc virgine natus °,-qui per ITEMDE EODE5I.
laborem passionis pcrvenit ad gaudium resurre- i Operatus esl Dominus salutem in mcdio ter-
clionis. roe 12. > Pontifex enini qui crucem facit de oleo
CAPUT VIII. altaris sancto.in medio allaris, el per qualuor cor-
ITEHDEEODEM. nua ipsius, Christus est qui super Ecclesiam
« Festinemus el nos ingredi in illam requiem 7,> primitivam Spirilum sanclum, per fidem passionis
participes Jesu Christi 8. His ita peraclis, vadit effudit, et per eam, ad qualuor mundi djmata dila-
pontifex ad rcliquias, el cum processione, oratione, tavit. Ter carUatur : Erexit Jacob lapidem in litu-
reverentia , magnaque devolione portat eas ad lo- lum.13; illa enim Ecclesia fuit titulus aliarum « quia
cum sibi a diacono prseparatum. IlaChristus post- de Sion uexivit lex, etverbuin Domini de Hierusa-
qiiam nobis locum praeparavit, justos, qui in prae- lem 14. > Ter allare ungitur , bis oleo sancto, ter-
senti nocle vigili mente se a malis custodiunt, as- lio chrismate ; quoniam Ecclesia lide , spe , cha-
sumitetindomumPatris sufperducit 9; unde cau- ritate, quae est major cseteris, insignitur 1B. Dum
latur : Ambulale sancli Dei, ingredimini in civita- chrismate infunditur, canlatur : Ecce odor filii mei
lem Domini, id est coelestem Hierusalem; haec est sicut odor agri pieni 16.Hic ager est Ecclesia, quse
enim Ecclesia nova , in qua populus adorabit Do- floribus vernat, virtutibus splendet, operibus fra-
minum in aeternum. Hic canlus , ibi gaudiur* an- grat, ubi stint rosse marlyrum, lilia virginum, violae
gelorum, animas cum gaudio recipienlium, qui «onfessorum , ubi viror incipientium , flos profi-
eas cnmilantur , quousque pro merilis in debitis cientium, fructus percipienlium 17. Deinde per
mlnsionibus recipiantur.Antequam pontifex intret Q parietes ecclesise duodecim cruces cum chrismate
ecclesiam, cum reliquiis circumeat eam, ut sint il- facit, incipiendo a dextro perveniensad sinislrum.
lius ecclesiaeprotectores. Iterum cantalur respon- Hsec unclio est fides passionis, quae per apostoios
sorium , ds decimis; ideoque postmodum ponlifex a Judaeis pervenit ad gentes, vel potius est unctio
monet populum de dccimis et oblationibus, dote et hsec gralia Spiritus sancti, cujus plenitudo existens
luminaribus. Post cum chrismate signum crucis in capite Christi, descendit in barbam, barbam
faciat in superliminari, per quod innuilur quod Aaron18,|id est in apostolos, qui crucis mysterium,
non debemus erubescere porlare in frontibus si- per quatuor parietes ecclesiae, id est qdatuor mun-
gillum passionis Domini noslri Jesu Christi, et est di climata, praadicavcrunt, el fidem Trinitatis etiam
sumptum a sanguine agni paschalis, quo postes addiderunt; unde in unoquoque pariele trcs cru-
liniebantur ex mandalo Domini I0. Pontificem in- ces ralionabiliter imprimuntur. Incensi frequenla-
gredientem populus comilatur, ut Christi et san- tio est continua Chrisli sacerdotis atque pontificis,
ctorum protectione gubernetur; ideoque mediator pro nobis, apud Deum Patrem inlerpellalio; cru-
pro fidelibus.interpellat. Cum autem ad sepulcrum cem cum incenso facere est passionem Patri osten-
venerit ad recondendas reliquias, extendat velum dere, et pro nobis interpellare ; incensum copiose
inter altare et populum; quia loca vel cubilia ani- D ^ comburere in medio altaris et in angulis ejus, est
marum secreta sunt a visione mortalium, de quiT orationes pro Hierosolymitana et universaliEcclesia
bus cantatur : exsullabunt sancti in gtoria, Imta- mulliplicare.
bunlur in cubilibus suis ll. Deinde ponit chrisma Postmodum frontem lapidis in modum crucis
in confessione, per quatuor angulos in cruce, di- ungel episeopus, dicens : Confirma hoc, Deus 19;
cens : Sanclificetur Iwc sepulcrum, in nomine Pa- quia Chrislus, vel ipsa Ecclesia Patrem exorat ut
iris , et Fitii, et Spirilus sancli, id est firmenlur redemptionem, quam operatus est, ipse confirmei,
nobis ista cubilia in perpetuum propter fidem unde flt, quod baptizali confirmantur ; quse redem-
passionis Christi, quam praedicastis per qualuor ptio coepita teinplo sancto quod est in Hierusalem";
climala mundi. Deinde ponit tres portiones in- quia salus humanse/naturae coapit in medio terrae s0,
censi, quasi dicat, et rursus firmelur nobis quod a vel atemplo, id est Christo, in quo divinitatis habi-

'Psal. 5. 5Joan. 17. 6 Luc. 1. 7 Hebr. 4. 8 Hebr. 3. 9 Joan. 14, Matlh. 26. " Exod. 12.
"Psal. 149. 12Psal. 75. 13Gen. 28. " lsa 2. ls I Cor. 15. 16Ge.n. 27. »7Malth. 15. 18Psal.
132. 19 Psal. 67. 20 Psal. 75. ..
35 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 55
tat plenitudo ": el quoniam hanc redemptionem A Dominum pervenitur; in his sunt reliquise, id est
Trinitas operatur, ideo gloria Patri subjungitur, thesauri sapienliac et scientiaeDei 39.Haecest enim
ut laus Trinilali cantelur ; post hsec benedicantur arca Domini ", in qua fuere manna et tabulae le-
vasa, vestes, linteamina, cultui mancipanda. Uten- stamenti; in his thus et oleum adolemus, cum ei
silia benedici, est opera nostra ad Deum referri; sacerdotium etregnum evidenter ascribimus. Super
quse sint utensilia hecessaria infra dicemus. Ad hsec allare Christianum capsae ponuntur, hi sunt apo-
altare veslitur ;,allare veslm, est animam immor- stoli et martyres, similiter vestes , et pallae, con-
tali et incorruptibili corpori jungi, de quo vesli- fessores et virgines, vel omnes sancli, de quibus
mento dicit ipse Christus de se : « Conscidisti sac- dicitur : « His sicul vestimento veslieris 41. > Su-<
cum mcum mihi, circumdedisli me laetilia ". > per hoc non immerito codex evangelicus adoplaluc,
Vel altaris ullima benediclio , illam finalem signi- eo quod Evangelium ab ipso sit editum, et ipsi per-
ficat benediclionem, qua dicitur : « Venite, bene- bibeal teslimonium. Super his eliam crux tribus
dicli Patris mei ". > de causis erigitur, ut signum regis in domo, vel
Post hsec mullipliciler, ut infra dicetur, ornatur urbe regia veneretur, aut Chrisli passio repraesen-
ecclesia et accenduntur' luminaria ; tunc enim lelur, ut populus Chrislum crucitixum, se crucifi-
^
opera justorum splendescentjlunc « Fulgebunt ju- gendo cum viiiis et concupiscentiis, imitelur 42.
sti, et lanquam scintillae in arundineto discur- Vexilla quoque super altaria eriguntur,ut trium-
rent JV. > Tunc Missa cantatur; rion enim sine phus Christi jugiler in Ecclesia memqretur, per
missa debenl ecclesiae consecrari; tunc enim [re- quam et nos de inimico triumphare speremus.
velabilur saeramentum, quod eliamangelis ab ini- CAPUT X.
tio fuil absconditum 1B. Introitus : Terribilis est ITEMMORALITER DEEODEM.
locus isle 26; quid est enim terribilius quam quod « Templum Dei sanctum est, quod eslis vos ". >
angeli timebuht, et vix justus salvabitur2'! Tunc Haecomnia referunlur ad hominem; nam ecclesia
venit pqntifex solemniter indulus, etcanlatur in forinsecus lota , oslium ah episcopo percutitur,
lsetilia ; tunc enim videbitur Dominus anobis facie episcopus ingreditur, alphabelum in terra scribi-
ad faciem in gloria sua 28. Et vide quoniam in tur, ecclesia illuminatur, allare lavatur sale, ci-
aspersione basilicae lineis duntaxat, et minoribus nere, aqua et vino, ecclesia intus aspergitur, in
utitur indumeritis; sed ad mysterium altaris acce- altari, corpus Domini et reliquise reconduntur,
dens vestibus ornalur ponlificalibus et pretiosis, incensum, et chrisma ponitur ,-altare oleo perun-
recolens quod legalis. pontifex, in Iineis sanclua- C gitur, mullipliciler incensatur , vestibus ornattt",
rium expiabat, et post lotus in ponlificalibus in et in eo sacrificium laudis offertur. Homo quidem
holocaustum arietem offerebal; et quia in eisdem est Ecclesia, juxla quod Paulus in hodierna epi-
lineis hircum emiltebat post expiationem- 29; ideo stola dicens : « Dei aedificalioestis 44; > igitur ho-
et in consecratione fontium et immersione cate- mine baptizato de tribus peccatis, scilicet cogila-
chumenorum , ubi peccata transferuntur eorum , tione, luculione, operatione compungitur; et, aperlo
quidam uluntur simplicibus et lineis indumentis. fidei ostio, Chrislus ingreditur ; unde in hodierno
V.elper altare Christum, sicut per Ecclesiam spon- Evangelio : « Zaehaee, oportet me bodie in domo
sam accipimus; ipse enim est Iapis qui a Jaeob ' tua manere 4S. > Utriusque Teslamenti Scriptura
erigilurin titulum 30; quia stetit in signum popu- menti infigitur, et mer.s doctrina duodecim apo-
lorum 31ipse lapis angularis 32, « qui feeitutraque stolorum illuminatur, cor quod sic sst in corpore
unum 3J, > ipse lapis est crescens in montem 8V, nostro, velul altare in templo, seienliae sale condi-
ipse mons pinguis 3B,oleo lsetitise prse consonibus tur , pulvere pcenilentise aspergitur, Spiritus sancti
unclus 36, ideoque non ungunlur allaria nisi lapi- aqua salutari lavalur, vino sapientiae inebriatur;
dea. Hic eliarii, per lapidem itinerarium figuralur, et sic qui lotus estin carne, etiam in menle lavalur,
eo qtiod « Exsultavit, ul gigas ad currendam ut possit dicere : « Cor meum et caro mea exsul-
viam "; > et : De torrenle in via bibet 88; itinera- laverunl in Deum vivum 46; > ldeoque verba offe-
rius autem similiter, et ob similes causas, ex sale, rendse non irrationabililer duplicantur, scilicet fe-
cinere et aqua., et vino conspergitur, el datis odo- cit Salomon, etc. In altari corpus Domini ct reli-
ribus chrismate confirmatur; juxta hoc altare, Chri- quias poriere, est mandata Domini et exempla san-
slianum loquor, lavacrum est, quo manus abluun- clorum memoriter retinere, ut possit dici : « In
tur. Hsec Christi misericordia, qua hcmines in corde meo abscondi eloquiatua, ut non peccem
Laptisrao vel poenitenlia a peccatorum sordibus tibi 47; > in altari quoque incensum et chrisnia
diluuntur ; ad hoc per gradus ascendilur , hi sunt ponuntur, cum oralionibus,bonae opinioni, bonisque
marlyres, ut praediximus, autvirtutes perquasad vacamus operibus; oleo allare nostrum inungi-

» Sap. 3. 2« " Gen. 28. " I Pelr. 4. »•

ir« 5* .?V- • ?£aL 29' "Matth.25. ai lsa.il. Ephes. 5.
!4 Dan. 2. 3B Psal. 67. «
i, . . ne?1,l> fiaa "Act.4. 33Ephes.2.
Psal-d09- ** Coloss- 2- " Deut-10- " Isa. 49. " Gal. S. 43 I Cor. 3,
l fi H
ibid. 4iV
« Sa}\18\. Z
Luc. 19,< »« Psal. S5. »7 Psal. 118.
 MITRALE. - LIB. I. 58
mus, cum misericordiae non obliviscimur. Accedit A ria carnis perpetrare; non etiam praesumat itifra
summus sacerdos secundurn ordinem Melcbise- ecclesiarum confinia, quae sunt triginta, vel qua-
dech ** ad allare cordis nostri, et illud inungit, draginla passuum domos infringere. Hic est enim
cum dicit : « Estote misericordcs, sicut et Pater locus sanctus, hoc est firmus, de quo Dominus ad
vester misericors est 49. > Hoc oleo summus ille Moysen B6, et angelus ad Josue : « Solve calceamen-
ponlifex prseparlicipantibus abundabat"", cum di- tum de pedibus tuis. Locus nam in quo stas san-
cebat: « Paler, ignosce illis, q»ia nesciunt quid clus est ". > Calceamentum fit de pellibus morluo-
faciunt " ; > hoc oleo non solum cor, sed omnia rum animalium : ergo solvere calceamentum do
membradebent esse peruncta ; manus enim, si non pedibus, est solvere vincula mortalium peccalorum
ungitur et inopi non aperitur, aret. Hoc altare »o- de actibus, quaeintranles in sanr.tuarium Dei sol-
slrum oralionibus fumigemus, virlutibus adorne- vere debemus, ut cogitemus de conversatione an-
mus , iit in eo nos ipsos hostiam vivam Deo pla- gelorum, ubi est requies sine somno, pax sine
centem offerre possimusBS,ut simus hoslia templi et bello, quies sine labore, satielas sine requie. Quo-
templum Dei. lies igitur hunc locum ingredimur, praesertim cum
CAPUT XI. cceleste mysterium celebralur, ubi credilur coeltis
DE RECONCILIATIONE ECCLESIJE. angelorum adesse; cum reverentia ingrediamur ad
« Solve calceamenlum depedibus tuis, locus nam illorum conspectum, v.ultum in terram declinemus,
in quo stas sanctus est "3. > Cum ecclesia tanto eorum gaudia conlemplantes, et nos cinerem esse
Sponso, tam celebri sit consecratione dotata et ejus recolentes BS.
uiensilia divino cultui mancipala, constat esse ln ecclesia quoque a superfluis verbis abstineri
ppccatum immane eam inhonestis usibus violare, oportet, juxta illud Chrysoslomi: In aulam regiam
unde Balthazar vasis Domini abutenti apparuit in ingressurus, habitu et incessu te componis; huc in-
aula regia comminativa scriptura, Mane, Thecel, gressurus, ubi est vere aula regia rides? lu non
Phares, idest numeralum, appensum, et divisum nostj, quia non vides, scilicet angelos esse praesen-
6V.Violatur autem ecclesia, combuslioue, homici- tes, quia domus Dei est plena viruuibus incorpo-
dio, adulterio, sigilli privatione, principalis alta- reis. Quid autem loqui debeamus Aposlolus do-
ris motione. Quas autem fuerit violala nisi reconci- cet, dicens : < Loquentes vobismelipsis in psalmis,
lietur, vel cum oportuerit, denuo conseeretur; im- bymnis et camicis 69.> Ob ejusdem privilegii reve-
munda et pcrvia eanibus erit, forma vero reconci- rentiam, mulieres a partu surgentes non ingre-
iiationis haec est, ut prius pontifex oret ante fores r diunlur ecclesiam, nec menslruafae, nec viris con-
ecclesise, postmodum intret ecclesiam cum lila- junclse, secundum oonsuetudinem Rqmanorum.
niis,- et iterum oret, deinde aqua benedicla, sale, Ob hoc etsolemniter pcenitenles arcentur, tum quia
cihere, vino mista ecclesiam lavet, et loca contami- dum pcenam patiuntur, culpae reminiscunlur, tum
nata purihcet, et siccantibus et orationibus ad hoc quia in omnibus illud mj^sterium inlelligitur, quod
deslinalis reconciliationem efficiat; sic homo Deo immundi a templo coelesti penilus excliiduntur;
templum in baplismate dedicatum viliorum incen- alioquin ea die, qua praedictorum aliquod agerenl,
tivo et mortali crimine conlaminalur BB.Si quo- vel paterentur, inlrare liceret, ut Deo gratias age-
que per haeresim lidei sigillum amiserit violatur, rent; haec est nam civitas sancta, urbs beata Hie-
sicapitis etiam diminuiionem (mentem vel epi- rusalcm, civitas Dei, de qua : « Gloriosa dicla sunt
scopum loquor) passus fuerit, totum corpus, et de le, iivitas Dei 60, > et alibi: « Vidi civilatem san-
populus infirmatur; propterea necesse est, ut qui ctam, Hierusalem novam, descendenlem de ccelo
jam nequit baptismo adjuvari, fonte lacrymarum, 6I. > Haec militat in terris, sed regnal in ccelis;
idesl per pcenitentiam,.renoveiur et orationibus ad- hsec esl gloriosurn regnum, cujus in lerris cuslodes
juvetur; alioquin Dei templum redibit in lupanar collegium prelatorum, agmina martyrum, ccetus
daemonum; hospitium Trinitatis, in proslibulum D confessorum.et virginum, quamcuriam,, illa gemma
meretricis, ubi daemones saltenl, et sirenae iMdifi- singularis adornat, quse nec primam visa est, nec
cent; oralionibus autem reverlitur in templum De tiabere sequentem. Cum tamen etiam militantem
et habilaculum Spiritus sancti, et qiii passus.est designel Ecclesiam, non abhorreo, siquando bo-
naufragium maris, redit ad portum salutis. Magna nis mali corpore misceantur ; nam in Eden mu-
ilaque riebet ecclesia custodiri cautela, quae trino • lier de viro formatur, lignum vitae et scienliae pro-
privilegio gaudet in personis, in rebus, in loco. De ponitur 6", serpens etiam invenitur 63, in arca
persouis et rebus nihil ad praesens, locus autem Noe sunt animalia munda et immunda 64, siroulin
ea debet reverentia cuslodiri, ut quis non praesu- unum pacem habentia ; qui pacem non tenent, in
mat inibi agapas celebrare, ac cubitus sterneffe, arca -non sunt, licet esse videanlur et truculentio-
choreas ducere, assallus facere, furla committere, res bestiis inveniuntur ; extra ecclesiam non est lo-
fugientem inde exlrahere, aut alia quaevis deside- cus refugii, noit tamen omues, qui nunc insunl,
«Psal. 109. 49Lue. 6. B0Psal. 44. S1 Luc. 25. B2Rom. 12. '»« Exod. 3; Josue S. »4Dan. 5,
"ICor. 5. " Exod. 5. « Jos. 5. " Gen. 18; Job. 30. «s Ephes. 5. "^ Psal. 86. 61 Apoc. 21,
ts Gen. 2. " Gen. 5. «4 Gen. 7.
 59 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 40
patris graliam merebuntur; quia Cham ln hlus A i menta solvamus, ut in loco sanctifieari a Domino
maledictionem accepit 65, in domo Abrahae filius mereamur ". . .
aneillaecum filio liberselusisse creditur 66;in utero CAPUT XII.
DEORNATU ECCLESLE.
prsegnanlis Rebeccse gemini colluctantur 67, quo-
rum lenis diligilur et hispidus reprobatur 6S; sse- « Domine, dilexi decorern domus tuse, et locum
pe in ambitu horli conclusl reperilur amaritudo habitationis gloriae UIEB 93.> Dcyrantur ecclesiaacae-
absynthii; in Domini coena 69,et navicula Simonis, laturis, picturis et tornatilibus sculpturis, quse a
fuit Iscarioles; in rete piscatoris pisces boni et labernaculo Moysis "4, vel lemplo Salomonis 9B,for-
mali 70; in area granum et palea 7l, similiter et mam accipiunt; sculpsit nam Moj'ses duo cheru-
in ecclesiis viri cum mulieribus orant7a, ita quod bim ; sculpsitet Salomon, sed etparietescselaturis,
mulieres secundum consuetudines quorumdam et torno, etpicturisornavit. Fipnt autem bujusmodi,
vSiht in parte aquilonari, sicul viri in«australi; ut non solum sint ornatus ecclesiarum , sed etiam
litterse laicorum. « Quaecunque enim scripta, > vel
quoniam perviros, fortes irilelliguniur in tentalio-
nibus hujus mundi et in fide, et fervidi charitate; sculpta sunt, « ad noslram doctrinam scripta sunt
>
per mulieres autem fragilipres et bonis operibus te- 96; litterae, inquam, rememorativse praetcritorum,
B indicalivae praesentium etfuturorum. Prseteritorum,
pidi. Secundum alios, viri in parte anteriori, mu-
lieres in posteriori; vir nam est caput mulierisS 7, ut historiarum et visionum ; praesentium ut virtu-
tum et viliofum; futurorum ut poenarum et prae-
ideoque dux ejus; quod seorsum masculi, seorsum
feminse stent, secundum Bedam accepimusa vetcri iniorum, de quibus etsi non singula, lamen usi-
consuetudine derivatum; hinc fuit nam quod Jo- taliora percurramus exempla. Duo igitur in taber-
naculo cherubim se versis vultibus in propitiato-
seph et Maria puerum derelinquunt 74; quoniam
alter quia secum non cernebat, cum altero esse rium respicienlia, sunt duo Testamenla in nullodis-
putabat, causa divisionis hsec est'; quia caro viri crepantia ;' facies cnim a se averterent, si quod
et mulieris, si propius accesserint, ad libidinem unum promiltit, aliud denegaret. fn propitiatorium
accenduntur. Ubicunqne mulieres locum babue- respieiunl, dum quidquid continetur in eis, ad
rint, semper secundum Apostolum ,B velatse de- obsequium refertur conditoris; in nostris autem
bent orare, ne laxis crinibus alliciant animos juve- ecclesiis imago Domini nostri Jesu Christi pingitur
et ex causa mulliplici; uam picla in
num, nec ob formositalem superbiant capillorum, multipliciler,
praesepio, rememorat nativitatem, picla in matris
imo propter angelos, id est sacerdotes. Sacerdos
gremio, puerilem aetalem; picta vel scuipia in
enim judex esl et vicarius Jesu Christi, ergo ante C ( cruee, passiouem. In cruce quoque sol et luna
sacerdotem iiiulier debet se velare, ut conscia qri-
eclipsim patienlia depinguntur; latrones et clavi,
ginalis peceati, quod per eam evenit, videatur eru- forcipes etvulnera, lancea,
bescere et se coram judice ipso habitu accusare. Id- lus et corona, cura sanguis et aqua, litu-
circo Linus ex prsecepto Pelri instituit quod mulier veslepurpurea, quae omnia sunt
passionis insignia; picta in scalarum ascensu,
ecelesiam, velalo capite, introiret, cui elsi liceat ascensionem; picta in solio
excelso, praesen-
brare, non lariien loqui, id est populis prsedi- tem indicat
care 76. Ergo locus non salvat, qtiem pravitas con- majestatem et potestatem quasi di-
catur : Data est ei omnis potestas in coelo et in
scienliae damnat, sicut liorrida loca non obsunt terra
97, etadimpletur visio Isaise dicentis: « Vidi
iis, qui pievivunt: Nadab elenim et Abiu igne in Dominum sedentem
laberna<iulo consumuntur 77; Chore, Dathan, et super solium excelsum et ele-
vatum 98,id est Dei Filium, regnantem super an-
Abiron ante tabernaculum deglutiuntur 7S; Heli
gelos, juxla illud: « Qui sedes super cherubim 99.>
pontifex in loco sancto periit 79; Oza juxta arcam Quandoque vero pingitur, sicut videre eum
interiit B0, Joabjuxla altare occiditur 81, Ozias in et Aaron Moyses
10°,Nadab et Abiu, scrlicet super monlem
leniplo lepra perfunditur 82; econtra: Moyses de et sub
flumine S3, Jbseph de cisterna S4, et carcere 8B; Job ^' pedibus ejus quasi opus sapphirinum , et
cum serenum est; cui quandoque
de sterquilinio 8G,Jeremias de cceno 87, Daniel' de quasi coelum,
circum circa pinguntur angeli cum sex alis secun-
lacu leonum SS; tres pueri de camino ignis libe- dum Isaiam dicentem: « Seraphim slabant
super
rantur 89; demum diabolus de coelo 90, homo illum, sex alae uni, et sex alae alteri, dtiabus vela-
cecidit de paradiso 91; justi autem in lerra visi- . bant faciem ejus, duabus
pedes et duabus vola-
tanturet de inferno ad ccelestia sublevantur; sed, bant 4. > Puto quod seraphim, hic debet scribi
per
Jicet non sanctificet locus, tamen ob reverenliam m, et subinlelligilur duo, quia sequitur, uni et
sacramenti cooperatur phtrinium sanctilicationi. alteri. Qui slant super eccles.am, quasi custodes :
Ob haiic itaque reverenliam de pedibus calcca- el cum sint ardenles, eam ad duo proecepla chari-

6BGen. 9. 66Gen. 21. 67Gen. 2S. 68Gen. 27. 69Matth. 26. '«Mallli. 8. vl Maitb. 15. 7aITim.
2. 73Ephes. 5. , ,4Luc. 2. 7S 1 Cor. 11. .70 ICor. 14. 77 Levit. 10. 78Num. 18. 791 4. 80 II
C. 2. 82 11 Paral. 26. 83 84 8B 86 Reg.
87 Jer. 58.
Ileg. 8IIUReg.
°9 Exod. 2. Gen. 57. Gen. 40. Job. 2.
S8Dan. 6. Dan. 5. 90 Isa 14. siGen.3. 92Exod. 5. 93 Psal. 25. " Exod. 23. 06 III lieg. 6.
6 Rom. 1S. S7Malth. 28. 9S Isa. 6. ss Psal. 79. 10°Exod. 24. ' Isa. 6.
 41 . MITRALE. — LIB. I. i2
tatis accendunt, qui diounlur alas habere propter A et resurrectio fuit omnium lselitia generalis. Unde
velocem custodise cursum, quibus caput et pedes in Psalmo : « Ad matutinum lsetilia". >
velant et mediala revelant; quia nos priora et no- Lucas vitulus est, eo quod a Zacharia sacerdote
vissima celant. inchoavit, et Christi passionein et hosliam pertra-
Unde Isaias : Priora annunliate mihi, et novis- ctavit specialius; vitulus enim animal est sacerdo-
sima quaeerunt, et dicam quoniam dii estis 2, Media tum sacrificiis aptum; vel ideo vitulo comparatur,
vero , quse sex diebus et sex setalibus facta sunt 3, quia duo cornua, quasi duo continet Testamenta;
nobis vicaria vel partiali demonstralione revelant, et quatuor pedum ungulas, quasi quatuor Evan-
quoniam ex parte cognoscimus , et ex parle pro- geliorum summa. Per hoc quoque figuralur Chri-
phetamus 4; nam, licet invisibilia Dei per ea, quae stus, qui fuitproiiobis vitulus immolatus; ideoque
facta sunt, quomodo libet intellecla conspicianlurB; ponilur a sinistris; quia mors Chrisli fuit apostolis,
incomprehensibilis est lamen ejus aeternitas, et trislis, unde : « Ad vesperum demorabitur flelus13,»
quomodo sit A et a non sufficimus intueri. Quando- et alibi: « Vos contristabimini, sed tristitia vestra
que circumpingitur angelus Michacl draconcm vertetur in gaudium". > Joannes est aquila, quo-
suppeditans , juxla illud Joannis : « Factum est _ niam ad excelsa pervolans ait : «In principio erat
praelium in ccelo, Michael cum dracone pugnabal 6, > Verbum1S; > hic quoque significat Christum cujus
quam pugnam aestimo, dissidium angelorura , con- juventus , ut aquilae renovatur* 6, cum resurgens a
firmalionem bonorum et ruinam malorum, aut mortuis floret et ccelum ingreditur. Hic non juxla,
eiiam in praesenti Ecclesia persecutionem fidelium. sed super esse describitur, quqniam ascensionem
Quandoque circumpinguntur viginti quatuor senio- designat, et Verbum apud Deum pronuutial, 7;
' res, secundum visionem
ejusdem, in vestibus albis, quilibet quatuor pennis volat, cum ad Divinilatem
et coronis aureis 7; per quos significanlur veteris oculos. levat eamque per quatuor mundi partes
et novae legis doctores ; qui sunt duodecim propler annuntiat. Joannes autem his animalibus senas
fidem sanctse Trinilatis, quam annuntiant, per alas atlribuit, quia per hujns mundi visibilia sex
1S consummata, invisibilia
quatuor climata mundi, autviginli qualuor propter diebus cognovere, et
opera et observantiam evangeliorum, qui per inno- Deum sicut Dominum glorificavere 19. Vel prima
centiam conteguntur, et charitatis, et sapienliae ala fuit lex naluralis, secunda Mosaica , tertia pro-
diademate coronantur; si lampades adduntur, dona plielag, quarta Evangelium, quinta inslitutiones
sancti Spirilus represenlantur, si mare vitreum, apostolorum, sexta doctorurn. His volat Ecclesia,
baptismus innuitur. Quandoque circumpinguntur C clum ab his prsedicatores totius prsedicationis acci-
quatuor animalia, secundum visionem Ezechielis?, piunt fundamenta. Secundum Joannem quoquesunt.
et ejusdem Joannis 9, simililudo vultus eorum facies oculisplena, ob perfectam ipsorum de. creatione
hominis, el facies leonis a dextris, facies aulem notitiam. Hi sunt carbones ignis 20, carbones deso-
bovis a sinistris, et facies aquilae desuper ipsorum Iatorii 21,si sederis super eos, erunl in adjutorium
quatuor; et quidem quatuor facies uni, et quatuor tibi; si eos tetigeris ab his carbonibus accenderis,
pennae uni, et similitudo eorum, quasi carbonum et cum sanclis sanclus eris 22. Hi sunt lampades
et aspectus Iampadum; hi sunt quatuor evangelistse, bonae opinionis lumine coruscanles 23. Quandoque
unde eum libris depinguntur in pedibus; quia quse circumpinguntur, vel potius suspinguntur apostoli,
verbis, et scriptura docuere, mente et opere com- qui fuere testes, verbo et opere in Samaria et
plevere; uhicuique facies quatuor, nam quse fuit Judsea, et usque ad ultimum 4erraea4. Pingunlur
unius, fuit omnium de incarnatione Verbi nolilia; autem quandoque disperlitae linguaesuper singulos
ised singula singulis sunt appropriata; licet enim eorum quia talibus indiciis Paracletus replevit
quilibet propria prosequatur, sua tamen singuli corda eorum 25.Pingunlur quandoque criniti, quasi
singularius exsequunlur, ut Matlhaeus humanitatem Nazarei",. id est sancli; lex enim fuit Nazarseorum,
dieens : « Liber generalionis Jesu Christi 10, unde D ut tempore suae separationisnovacula non transirefc
figuram sortitur humanam et figurat Christum super caput eorum; separabant autem se a com-
hominem, qui cum esset Deus, factus est homo u. muni vita hominum, quidam ad tempus, quidam
Marcus, incipiens a praedicatione Joannis in deserto jugiter, ut Samuel2'. Quandoque Baptista inlerse-
clamantis, figuram tenet leonis in deserto rugientis; ritur, ut eremita, martyres eum equuleis, ut,
aperlius quoque cseleris Chrisli resiirrectionem ex- Laurentius in craticula, Stephanus cum lapidibus,
planat, in qua Christus a leone figuratur, qui confessores cum suis insignibus, ut episcopi mi-
morluus uascitur, et voce Patris die tertia vivifica- trati, abbates capuciati, doctores cum libris in
lur. li ponuntur a dextris, quia Christi nativitas , manibus, virgines secundum Evangelium cuni

2Isa.4i. 3Gen.1. 4ICor.l5. BRom.l. 6Apoc. 12. 7 Apoc. 4. 8Cap. 1. 9Apoc.4. 10Matth.
1. "Phil. 2. 12Psal. 29. 13Ibid. 14Joan. 16. 1BJoan. 1. 16Psal. 102. 17Joan. 1.•"Gen. 1.
lsRom. I. 20Psal. 17, 159. 5,Psal. 119. 22Psal. 17. 23Matih. 25. 24Act. 1. 2BAct. 2. s6lNum.6.
"lRog. 1.
PATROt. CCXIII. 2
 43 SICARDICREMONENSISEPiSCOPl u
lampadibus2S, quandoque martyres cum palmts et A virtutum varietatem : « Alii enim datur per Spiri-
confessores cum liiiis depiiigunturE9;palma enim tum sermo sapientiae, alii sermo scientiae, alii fides,
victoriam significat, et lilia castitatem ; palma vi- alii graliasanitatum 39. > Charitas etiam, gaudium,
ctoriosis dabatur, ut sicut palma viret, sic eorum pax, et palientia, et longanimitas 40sunt caelaturse
memoria in aeterno vernaret. Palina ab arclo crescit sanctarum mentium ; quod aulem virtutes in rau-
in altum; sic martyres cum ab agone revertuntur liebri specie depingunlur, inde est, quia jnulcent
in superno capitolio prsemiantur. Unde : « Juslus et nutriunl. Vel per cac.laturas, quse el laquearia
ut palma florebit 30. > Cum palma ad regtia perve- nominantur, quae s.uut ad decorem domus, sim-
nere. Et vide quoniam Dominus Jesus semper co- pliciores Chrisli famulos inlelligimus, qtii non
ronatus depingitur, quasi dicalur : « Egredimiui, doctrina sed Ecclesiam solis virtutibus ornant.de
et videle regem Salomonem in diademate, quo quibus laqueariacypressina 41; suiitenim alti odo-
coronavit cum mater sua 31. « Et attende quod ris optimi, et medendis corporibus apti. Sculpunlur
Doniinus fuit tripliciter coronatus a matre; corona parietes torno, cum fideles prompto pollent animo,
misericordiae in die conceptionis; et haec corona ad obsequia Domini dicentes; Benedicam Dominum
duplex est propter naturalia et gratuita, ideoque in omni tempore 42 > et « Paratum est cor meum,
et diadema vocalur, quia diadema est-duplex co- " Deus, paratum cor meum 43: « cumque tantum vir-
rona. Coronalus est el a noverca corona miseriae lutibus nituntur, ul ab earum tramite nullis con-
in die passionis 32; haec corona fuit spinea, quia trarietatibus avertantur; tornalura enim caeleris
peccala nostra porlavil3S. Coronatus est et a Patre artibus velocitale prsecellit, et regulam, quse sine
corona gloriae in die resurrectionis, unde : « Glo- errore opereiur, conservat; sic vila sanctorum est
ria et houore coronasti eum, Domine34.> Demum ad divina obsequia prompta, nullis erroris diver-
coronabitur afamilia corona potentiae, iii die re- ticulis labefaclata. Et vide quia sculpturae prorni-
velalionis ultimae, quando veniet cum senatoribus nentes et de parietibus egredientes esse videnlur;
terrae, quorum caterva slipatus judicabit orbem quia cum virtutes fidelibus in lantain consueludi-
terrarum in sequilale 35.Sic omnes sancli coronati nem devenerunl, ul eis naturaliter insiise videan-
pinguntur, quasi dicatur : Filiae Hierusalem, tur, multifariis ipsarum operationibus exercenlur.
venite et videte martyres cum coronis, quibus Ornantur et allaria et Ecclesiae palliis, corlinis et
coronavit eos Dominus. Hanc anliphonam, Deo hollosericis, el lineis, lapetibus historiatis, coronis
volente, inferius ponemus; hic autem suflicit regalibus, aut aliis ideis, aut diversis characterihus
dicere, quod cum coronis pluraliter diximus pro- („ insignitis; quse omnia perlinent ad Christi miracula,
pter coronam interrasilem, labio mensaeaffixam et vel ad fuluram gloriam, quae ex antiquorum
propter aureolam superposifam 36. Mensa est sacra exemplis, et merilis , nostris, imo graliae Dei
Scriptura, labium praedicatorum doctrina, corona multifariis et fructuosis operibus revelabitur in
interrasilis vita aeterna sanctis pro diversitate nobis 44. Quse aulem non exlra sed inlus ornantur,
meritorum dislincta; quia « slella difiert a stella ad moralem sponssespectant ornalum, cujus gloria
in claritate 37.> Aureola est generalis corporum est ab inlus in iimbriis aureis 46,id est in perseve-
gloriiicalio, aut spiritualis virginum coruscatio; et rantia bonorum operum; licet enim et exterius
vide quia iu formam sculi rotundi hujusmodi corona nigra tribulationibus, est lamen intus formosa
4'
depingitur; quia sancti protectione divina fruunlur, virtutibus 6. Ergo pallia vel cortina candida mun-
unde canlant gratulabundi : « Domine, ut scuto ditiam, rubea charitatem, viridia contemplalionem,
bonae volunlatis tuae coronasti nos 38; et attende nigra carnls mortificationem, variata coloribus
quod Chrisli corona per crucis figuram a sancto- virtulum varielatem, linea tribulationem, hollo-
rum corona distinguitur; quia per. vexillum sibi serica signiflcant virglnilatem, ut per visibilia ad
carnis glorificalionem, el nobis meruit a captivitate invisibiles moveamur ornatus 47, et repositam in
liberatioiiem et vitae fruilionem. Quandoque in D ' ccelisgloriam avida mente quaeramus48
ecclesiis paradisus et infernus depingitur, ut ille CAPUT XIII.
nos alliciat ad delectalionem prsemiorum; hic vero DE ETENSILIBDSECCLESI^E.
deterreat a formidine tormenlorum •:quandoquelilia « Thesaurum Domini habemus in vasis. fictili-
depinguntur, quandoque palma, ut per lilia casti- bus i9. > Vasa ,vel utensilia in domo Domini a
tatem, per palmas victoriam iritelligamus. Alios MoyseB0, vel Salomone originem habuere61; focit
quoque flores cum fruclibus inlermiscemus; ad re- enim ex prsocepto Domini Moyses arcam de Iignis
el foris cum aurea corona,
praesentandum fruclum bonorum operum, ex vir- selim deauratam inlus
tutum radicibus prodeuntium. Deinum varietas et circulis qualuor, et vestibus duobus semper in
caelaturarum sculptarum, quae in Gtaecosermone circulis, in qua ponebantur tabulse Testanienti,
anaglypha dicunlur, rursus et piclurarum significat super quam propitiatorium, et duos cherubin re-
"Matth. 2S. "Apoc. 7. 30Psal. 91. 31Cant.3. 32Mallh.27. 331Petr. 2. 34Psal. 8. 36Rom.2;
Psal. 95,97. 36Exod.23. 37I Cor. 1S. 38PsaI. 5. "I Cor. 12. 40Gal. 5. 41Cant. 1. 42Psal. 55.
"Psal. 107. 44Rom. 8. 4BPsaI. 44. 46Cant. 1. «Rom. 1. 4SII Tim. 4. 491I Cor. 4. t0Exod.
25. " III Reg. 7.
45 MITRALE. — LIB. I. 46
spicientes versis vultibus in propitiatorium collo- ,A ut cum arca portanda fuerit, de inlromiltendis ve-
cavit. Fecit et mensam de lignis selim deauratam clibus nulla larditas generetur. Ignominiosum enim
cum labio corona interrasili et aureola cum pedibus est si paslor quaerit discere, cum pastor qusestionem
qualuor circulis totidem, vectibusque duobus sem- debeat enodare. Semper igilur librorum circulis in-
per in circulis : super quam panes duodecim po- haereamus, ut divina eloquia meditantes B', cum ne-
nebautur; fecit phialas et acetabula, cyalhos; cessefuerit, aream levemus, et parati simus omni
thuribula, in quibus offerebanlur libamina; fecit poscenli reddere rationem de ea, quse in nobis est,
et candelabrum de auro, hastile ct calamos, scyplios spe BS.
et sphaerulas, et lilia ex ipso procedentia; fecit In utraque arca sunt tabulseTestamenli; quia in
et lucernas super candelabro collocandas, cum Christo sunt thesauri sapientiae et scienlise Dei
emunctoriis et vasis eorum; habueruutque palres absconditi "9; in Ecclesia medilatio Dei el Evangelii.
nostri lebetes , foreipes et fuscinulas el batilla et In utraque urna aurea est manna; quia in Christo
ignium receptacula, sculicas et amulas, hydrias, plenitudo divinitalis 60, in Ecclesia fides incarnalio -
mortariola,luteres et balos; habueruntque ad castra nis; in utraque virga Aaron, quia in Christo pote-
movenda, quorum imitavere exempla, tubas"2, slas sacerdotii, quaeper mortem succisa, mane re-
signa, et vexilla63. Necessitas et usus utensilium " surrectionisrefloruit, in Ecclesia participatio regni,
tempus sequitur, et ritum sacrificiorum; inde est unde: « vos estis genus electum, regale sacerdo-
quod qusedam sibi tempus legis vindicat propria, tium ",» vel beala Virgo, quae sicca peperit florem,
ut lebeles et fuscinulas; qusedam vero tempus et incorrupta genuit Salvatorem 62.Super utramque
gratiae sibi appropriat singularia, ut crucem, cali arcam propiliatorium, tabula scilicet aurea ejusdem
cem eum patena; quaedam sunt ulrobique commu- mensurae cum arca, super quam Dominus apparens
nia, ut thuribula et candelabra; sed, licet usus Moysi, populo propitiabatur, unde et in Christo si-
materiei transierit, thesaurum lamen spiritus, qui gnificatmisericordiam,quaesuperexaltatjudicium 63,
permanet et vivilical64, inquiramus. et omnia opera ejus, uude : « Suavis Domimis uni-
Arca itaque Domiui de lignis setim, quae siint le- versis, et miserationes ejus super omnes operationes
via et imputribilia, et albse spinse similia, corpus est ejus 64; > in Ecclesia signilicat divinam gratiam ,
Christi de membris purissimis compactum, nulla quae in mentes fidelium descendit a Patre lumi-
peccati conlagione corruplum; non enim venit in num 6B.
carne peccati, sed in similitudine carnis peccati BB, In ulraque arca sunt duo cherubim; super propi-
cujus longitudo patienlia passionis, quam verbo et Q tiatorium duo Testamenta, incarnationem Domini,
opere docuit. Unde et duorum exstilit cubilorum, et miserationes ejus 66,et graliam quae dala est no-
laliludo charilas, altitudo spes futurse glorificalionis. bis, in scienliaeplenitudine demonstrautia 6V.Et hoe
Deaurata intus, propter divinitatem, foris propler versis vullibus in propitiatorium; quia qnod alte-
sanclorum operum et miraculorum coruscationeai. runi promitlit, alterum exhibet de propitialione.
Vel arca de lignis setim est Ecclesia de fidelibus Mensa de lignis setim est sacra Scriptura de forlibus
constructa, uude in omni dimensione conlinet se- verbis patrum conlexta, cujus longitudo est perse-
missem; quia ex parte cognosciraus, et ex parte verantia, quam prsedicat versus ille : « A cuslodia
prophelamus, cum autem veneril quod perfectum matutina usque ad noctern, speret Israel in Domino
est evacuabitur quod ex parte estB6; quaedeauratur 6S. > Latitudo est charitas, quam praecepit versus
sapientiaetvitacoronaluraeterna. Utriusque arcse, id ille : « Diliges DominumDeum luum ex toto corde
est corporis [Christi] elEcclesiaequaluor circuli; per tuo 69.> Altitudo est spes, quam insinuat versus
quatuorangulossuntquatuorevangelistae,perquatuor ille :« Beali mites quoniam ipsi possidebunt terram
mtitidi climata, sacramentum incarnationis, et iidem 70, > et quidem lorigitudoperseveranliae tluorum est
Ecclesiaedeferentes, unde duo in latere dextro Mat- cubilorum, propter munditiam, et operalionem, vel-
thseus et Joannes', qui Christo prsedicanti adhsese-•D conscientiam, et famam. Latitudo charitas unius
runl; duo in sinislro, Marcus, et Lucas qui, post cubili; quia una, et simplex est charitas, qua Do-
ascensionem Domini, ad fidem venerunt. Utriusque minum et proximum, et inimicos diligimus, licet
arcse vectes sunt doctores fortes, sapientia praedili, differenter. Jacob namque omnes filios, sed Joseph
duo cbarilatis praecepta servantes, fidem incama- merito innocentiae, prae cseteris diligebat ". Altitu-
tionis et Ecclesiae, suis praedicationibus circumfe- do spei unius cubiti et dimidii, quia unum est re-
renles, semper circulis inserti; quia necesse est, gnum, quod exspectantes contemplamus, sed per
ut qui aliis coelestiaprsedicant, nunquam menlem a speculum in aenigmate' 2.Labium aureum munda
memoria sacrae Scriplurae, nec manus ab observan- praedicalorum^doclrina.Corona interrasilis allaqua-
tia mandatorum contineant; qui ad officium praedi- tuor digilis vita aeterna, quae a praedicantibus pro-
cationis excubant a Ieclionis studio non recedant, mittitur, pro diversitate meritorum, si doclrina ser-

B2Num.10. B3Num.2. s4 II Cor. 5. 6! Rom. 8. B6I Cor. 15. B7PsaI. 1. B8I Pelr. 3. " Colos.
2. 60 lbid. 61IPetr.2. 62Isa.ll,4S. 63 Jac. 2. 64Psal. 144. 6BJac.l. 66Psal. 144. 67Joan.L
68Psal. 129. 69Deut. 6; Maiih. 22. 70Mattb. 5. 71Gen. 57. 72 I Cor. 15.
 47 SICAIIDI CREMONENSISEPISCOPl 48
vaverinfquatuor Evangeliorum, quaedigito scrihun- A nis. Ergo logica proficit ad theologiam, cum vcrbis
tur, vel in quibus Dei digitus reperitur 7S.Aureola exponitur; elhica proficit, cum moribus adaplatur;
generalis glorificatio est aut virginum coruscatio; theorica proficit, cum invisibilia Dei per ea quse
quatuor pedes mensae, quadriformis est expositio facta sunt intellecla conspiciuntur 84.
sacrse Scripturae; exponitur enim historialiter, al- Quatuor circuli per angulos, sunt quatuor libri
legorice, tropologice, anagogice. evangelici per quatuor mundi climata divulgali;
Historia cst curii res simplici sermone referlur; duo vectes1sunt prsedicalores duo charitalis praece-
ut populus ex iEgypto venit in terram promissio- pta servantes, semper in circulis, id est doctrinis
nis 74: dicitur autem historia ab hislorin, quod est evangelicis inhaerentes, ut supradiximus de vectibus
videre, quia historiographorum est res gestas secun- arcae, qui, dum verba sacrse Scripturse ad fidem et
dum primam vocum significationem exponere. ad dilectionetn referunl Evangelii, lotam portant
Allegoria est cum verbis, aut rebus mysticis Ec- mensam Domini. Super hsec ponebantur panes refe-
clesue sacramenla significantur; verbis, ul « egre- clionis; quia cibum vilae suggerit ad selerna gaudia,
dietur virga de radice Jesse, et fios de radice ejus et quomodo ad ea pervenilur ostendit; qui dicunlur
ascemiel 7B, > qtiod est: Nascetur virgo de stirpe panes propositionis 8B;quia non debent in Ecclesia
David et de virgine Christtis ; rebus, iit populus de " deesse verba solalii, sed cunctis fidelibus debetpa-
jEgypto, per sangnincmliberalus agni 76,est Eccle- tere sermo salulis. Super ea ponebantur vasa liba-
sia, de potestale diaboli sanguine Christi redempta. minum, id est volorum, ut phialae 86.Varietas isla
Dicitur aiilem allegoria quasi alienum eloquium. vasorum varietatem significal verborum pro capa-
Tropologia est moralis sermo dc morum institu- citatibus audilorum; quia non omnibus omnia
tion.e vel correctione, et fil verbis apertis, ut: conveniunt. Unde Apostolus : « Lacdedi vobis 87: >
« Filioli, non diligamus verbo nequelingua, sed « Sapienliam autem loqtiimtir ititer perfeclos8S. >
opere et veritale 77; > figtiralis, ut: « Omni tem- ln phialis itaque larga praedieatio, in cyathis vero
pore sint vestimenla lua eandida , et oleum de ca- tenuis designatio : qui pleuius auditores inebriat,
nite tuo non defioiat 78. » Et dicitur tropologia con- phialam porrigit; qui quod senlit utcunqtie denun-
versa locutio, cum quod dicitur ad morcs signifi- tfat, per cyathum gustum tribuit; qui subditos in-
candos convertitur. crepat, acetabulum ; qui ad orandum excitat, thuri-
Anagoge est locuiio ad supenora deducens, ut de bulum gestat, et hoecomnia sacra Scriptura propi-
prsemiis futuris vel de vita fulura; et fit apertis, vel nat, quse reiicil nos cibo et potu, graviora porri-
niysticis verbis; apertis ut: « Beali mundo corde, „ gendo, levia propinaudo; nam Iacte rigat minimos,
quoniam ipsi Deum videbunt7S; > iriyslicis, ut: pane cibat validos, sed quse proponitur nobis ad ci-
« Reaii qui lavant stolas suas, ul sit illis potestas buni, versa est JudaVisin laqueum, retributionem
in ligno vilae, et per porlas inlrenl in civitatem 80. > et in scandalum S9. Thuribulum vero vas estutrique
Id est beati qui.mundant cogiiationes 81 et opera, legi commune, quod, ul diximus , vel oralionaleni
ut possiut videre Christum qui estvia, veritas et signilicat praedicalionem, quse excitet ad orandum,
vita 82; et per doctrinam, et exempla praecedentium vel Domini carnem. Sed, si aureum fuerit, consi-
intrent in regnum. Et attende quod duplex esl signi- gnilicat sapientiam; qtiia omnes thesauri sapienliae,
ficatio': realis et vocalis. Vocalis est cum per voces et scientiaein eo fueriiil absconditi 80.Unde : « Sle-
res mediantibus inlellectibus signilicanlur, de qua tit angelus juxta aram lempli, habens thuribulum
logica loquitur 83.Realis est cum per unam rem, res aureum in manu sua 91, >id est Chrislus resurgens
; alia figuialur. Vocalis est ex humana inslitulione. carnem habuit in potestate. Si argenteum fuerit, con-
Realis vero ex divina, sicut eaim homo per vocem, . significat eam ab omni labe mundam, et munditia
sic Deus per crealuras et opera, Suam indicat volun- renitentem; si cupreum, fragilem etmortalem; si
latem.Vocalis aulem esl univoea, aut sequivoca.Rea- ferreum, resurgcutis fortiludinem. Si qualuor habu-
lis aiitem profundior est; quia quol sunl propiie- D erit lineas, demonstrat eam ex quatuor elementis
tates, tot significationum diversitates, ulraque est conslare, velqualuor virtutibus, prudentia, justilia,
in mensae pedibus necessaria; et ideo clarum est fortiludine, temperanlia decorari. Qtiinla Iinea, quae
scienliam artium ad cognilionem divinarum proli- partes dividit, animam designat, quoe se in morle a
cere Scripturarum. Tres enim sunt artes seu partes carne iu illo Iriduo separavit. Si vero tres habuerit
philosopbiae : logica, ethica et theorica. Logica de lineas, figurai carnem, animam et verbum in unam
tocibus, elhica de moribus, theorica de rebus, et convenire personam. Qtiarta quae partes separal,
theorica in mathemalieam, physicam et theologiain potestas est, qua animam suam pro ovibus suis po-
dividitur. Mathemalica loquilur de formis visibi- •suit 92; si una tantum linea sustentatur, significat
libus, physica, denaluris visibilibus theologia de divi- quod solus de Virgine generatur 93k;vel solus est

73 Exod. 5! ; Deul. 9; Exod. 8; Luc 11. 7i Exod. 12 ; Josue 5. 7BIsall. 7GExod. 12. 77 I
Joan. 3. 7SEccl. 9. 79Matth. 5. S3Apoe. 21 8l Matiu. 5. 82Joan. 14. 83Arist. 1, peri. s> Rom.
1. 8BLevit. 24. 86 Exod. 57. 97I Cor. 5. ss I Cor. 2. ss Psal. 68. 90 Colos. 2. 9l. Apoc. 8.
SiJoan. 10. S5Isa. 7- Malth. 1.
49 MITRALE. - LIB. I. 50
iuler mortuos liber 94; circulus , cui hxc omnia in- A adjunxil : « Tres sunt qui leslimonium dant in
nectunlur, est divinitas quae nullo termino claudi- coslo: Paler, Verbum el Spinlus sanctus 13, > vel
tur, a qua haec omnia continenlur et operanlur. tam anle incarnalionem quam postea, tres fuerunt
Incensum vero significat orationes, quas pro nobis iii Ecclesia gradus : Noe, Daniel, el Job, id esl re-
effudit in carne*", unde : « Dirigatur oratio mea si- ctores, virgines vel continenles, et conjugati: lii
cut incensum in conspectu tuo 96; > ignis est cha- sunt qui, sccundum Evangelium, sunl in agro, in
ritas, qua usque adeo dilexit nos, quod ipsam car- lecio, in mola ,4.
nem calefecit et torruit in ara crucis 97, unde : Scyphi praedicalores, vel audilores, qui inebrianl,
« Aruit tanquam testa virtus mea 98> et odorem ora- vel incbrianiur vino scientise. Sphserulsestini prse-
tionum retulit conspersum in nares Patris, unde re- dicalorum, et quorumlibet electorum volubilitas,
spondil : « Clariucavi, el iterum clarificabo ss; > vel sphsera ex oinni parte volvittir, sic praedicator et
per odorem, inieUigimus bonum odorem de Christo, quivis electus non adversiiale, non prosperiiale
quem, qtii vult vivere, dehet in suum cor trajicere. corrumpilur, sed inter adversn forlis, inter prospeia
Yel per thuribulum apostolos et prsedicatores acci- humilis, nec timoris habel angulum, nec elationis
pimus, qui stmt aliis odor vilae in vilam, et aliis crigit supercilium ; post scyphos et sphserulas lilia
odor mortis in moriem 100;quorum sermones et B formanlur, quia posl deliberationem spiritttalem,
oraliones sunt velut incensa multa et velut fumus post sanctaiti operalionem, pro temporum diversi-
aromatum l. Vel thuribulum est cor humanum; tale volubilem, virens pairia sequitur, quau ani-
ignis, charilas; thus, oratio; sicut thus cum igne in riTabussarietis, id esi floribus vernal aeternis ; Do-
thuribulo redolet et sursum ascendit, sic oralio niintis euiin qui poculum sapientioe spirilualis pro-
cum charilate in corde ultra omnia pigmenta fra- pinavit, cursuin operationis inoffensuin ostendit.
grescit. Ne in vaeuum curramus »B,nobis jaiiuam virentis
Candelabrum quoque duclile ulensile est utrique patriae paicfeeil. Et smit per singulos calamos tres
legi commune, sed anliqui palres sumpluosius for- scyphi, spbaerulsequesiinul, el lilia; nam quilibei
maverunt : fecil enim Moyses candelabrum de erdo Iria habet tempora, sive ante incarnalionein,
auro mundissimo 2, hic est Chrislus , qui ilhiminat siye' postea, ante til leinpus anie Iegem, sub lege
omuem hominem venientem in Iiunc mundum 3; el sub prophelis; post, ul in piimitiva Ecclesia de
fulsit enim lumine divinitalis, et suaepraedicationis, Israel, in secunda de gentibus, iu lerlia de reliquis,
ut mundi candelabrum fieret, cujus lumine tenebras In qualibel sunt, fueiunt et crunt, qui pocula gra-
suas peccator agnosceret; fuit ex auro propter sa- tiaequasi scyphi silirent, incbriarentur et inebriu-,-
pienliam et munditiam, et fuit duclile propter rent; qui in via Dei quasi spiiocrulsecurrerent, qtii
passionis tolerantiam, propter quam ductus est in candorem el odorem perpetuae lucis, quasi iilia vi-
resurreclionis gratiam, unde : « Propter quod exal- dere desiderarent. Et vide quoniam hsec oninia sunt
tavit illum Deus, et dedit 1111 nomeri quod est supra ab hastili procedeniia, quia omnes de plenitudiiie
onine nomen 4. » ejus accepimus IC; sicut ergo dicit : « Ego vilis et
Hastile esl Ecclesia, quae stal inter adversa libera, vos palmiles 17. > sic dical: Ego candelabrum et
vel potius totum candelabrum est tolus Christus, vos calami, et scyphi. ln ipso hastili sutit qualuor
caput et membra B. Nam et ipsa Ecclesia erranti- scyphi, sphaerulajque siniul et lilia ; quia qualuor
bus lucem ostendit, quae habet sapientioe clarila- evangelia prsedicant ipsum plenum gratia Spirilus
tem, et malleis tunditur, et ducitur de virtute in sancti1S, el quod: « Exsultavit ut gigas adcur-
virtutem 6.HastileChristusest,caputEcclesise 7 ,me- rendam viam 19,> et quod clarificalus 20 sedeat ad
diator Dei et hominum s,ex luo tolum corpus con- dexierani Pairis 21. Sednec illud est otiosum, quod
structum-erescit in augmenlum Chrisli. Binguli calami scyphis, sphieruiis el liliis iiiiitan-
Calami sunt praedicatores, qui dulcem sonum; Cur; quia sancli prsedicatores diviiiis mandatis et
id estcanticum novum mundo dederunt, etomnes, p promissionibus Domini sustentantur.
qui dicenli Prophet» : « Canlate Domino canticum t Fecit et lticernas septem ". > Luccrnx sepiem
novum 9, » obtemperanles, in laudes resonant Crea- surst dona sancti Spirilus, quae in nocte hujus see-
toris, et sunt sex propter operum perfectionem 10; euli tenebras rioslroecseeitaiis illustrant, quoesupra
tres ex uno latere, et Ires ex altero , quoniam et eandelubrum ponunlur, quia requievit supra Chri-
qui praeibant, et qui sequebanlur, clamabant :« Ho- stum spiritus sapientiae el.inleUeclus, spiritus eou-
sanna jn excelsis ", > praedicantes fidem deificae siiii et forlitudinis, spiritus scientiae ei pietatis,
Trinitalis. Nam David, in numero prsecedenlium , et spirilus timoris Doniini2S, quibus praedicavit ca-
ait:« Verbo Domini coeli firmati sunt, et Spiritu ptivis indulgenliam r* Emunctoria sunl foreipes ad
oris ejus omuis Virtus eorum 12; > Joannes secutus, emungeiidum ellychuia', ha;c suiit, verba divina,.

»4Psal. 87. 9BIsa. 53. s6 Psal. 140. 9' Joan. 15. "8 Psal. 21. S9Joan. 12. 10°•II Cor. "2-
' Apoc. 8. 2 Exod. 25, 57. 3 Joan. 1. 4 Philip. 2. ' Ephes. 5. 6 Pssl. 85. 7Ephes. 5. 1 Tim. -2.
9 Psal. 95, 97. "Gen. 1. "Mallh. 21. 12Psal. 52. 13Uoan. 5. " Mattlu 24. 1BGal. 2. 16Joan.
1. 17Joan. 15. 18Joan. 1. 19Psal. 18. 20Joan. 12. 2l Psal. 109. " Exod. 57. " Isa, t
24 Isa.6i.
 51 SICARDI CREMONENSISEPISCOPi 52
quibus litteram amputamus, et lucentem Spirilumi A bus ignis de allari holocaustorum porlabatur ad
revelamus, sunt enim qusedamin lege et Evangelio,, altare thymiamatum, sunt prsedicatores, qui, exem-
hic et futuro servanda ut: « Dilige DominumDeumi plis sanctorum, charitalis ignem transferunt iti
tuum 2'. > Qusedamhic, non in fuiuro, ut: « Faeite) corda fidelium,quive corda patrum in filios conver-
vobis amicos de mammona iniquitatis 26; > qusedami tunl3i, ipsosque de virtule in virtutem 3Baccendiint.
in lege, non in Evangelio, ut : Observa diem Sab- Igniura receptacula sunt ipsi filii, qui corda pa-
bali 27 et ritus sacrificiorum, quae suo tempores trum pietate fervenlia imitantur, et flammamcoe-
custodita, quasi ellychnia lucebant' perfusa oleo de- lestis sacrificii, quam in proximorum menlibus
votionis, incensa igne charitatis. Sed emunguntur, aspiciunt, in se accendere satagunt. Omnia autem
cum liltera cessasse docelur, et lueidius intelligen- vasa fuerunt aenea, quia corda sanctorum perseve-
tia spiritus aperiiur. Propterea dicitur : « Vetustis- ranter obediunt, et clara voce instruunt.
sima veterum comedetis, et novis supervenienlibus Scutiaesunt vasa sequalis amplitudinis in fundo,
vetera abjicietis 28. > Vasa in quibus emuricta el- et ore ad calefaciendum facta, ii sunt doctorcs qui
lychnia exstinguntur, sunt corda fidelium, quae ex- thesaurum cordis non celanl, sed ex eo proferunt
spirasse observantiam legalem admittunt, vel el- nova et vetera 36.Lucernam quoque non ponunt
lyclmia sunt charismata graliarum. Vasa, corpora sub modio, sed super candelabrum, ut luceat iis,
vel corda sanctorum; emuncta igitur in sanctis qui sunt in domo Dei 37, ut lumen et calorem acci-
ellychniaclarius elucent; quia, sublatis prasentihus piant Spiritus sancli.
usibtis donnrum, clariores erunt usus eorum, vel Amuloesunt vasa ad offerendum vinum; hi sunt
finita mortalilate : « Fulgebunt sicut sol in regno pragdicatores subditos mordaciler increpanles, vel
coeiorum ". > Pluralitas in ecclesia lucernarum , judices rigide judicantes, vel quiliber gratia Spiritus
pluralitatem in fidelibus significat gratiarum. Vel sancli inebriali et alios inebriantes. Hydrise sunt
luminaria sunt illi quorum doctrina fuIgetEcclesia, aquaria vasa : hi sunt doctores aqua sapienlioesa-
ut sol et luna, quibus dicitur : « Vos esiis lux lutaris potati, vilalibus aquis repleti 38.Morlariolum
mundi 30; > singularis vero Iucerna Chrislus est est labor pcenitentium, quo carnem suam mortifi-
qui illuminat omnem hominem venientem iu hunc canl, castiganl corpus et in servitulem redigunt3S,
mundam ". Apud modernos in coronis lucernae et pilo limoris contundunt. Salomon vero fecit
ponunlur; coronaevero tribus de causis in ecclesiis decem luteres 40,id est conchas, prseterfusile mare,
suspendunlur; primo vel ad decorem, vel ad ulili- id est majorem luterem. Quilibet illorum decem
tatem ; secundo ad significanduin quod ii qui per-' C quadraginla batos capiebal, major autem duo mil-
manent in uuitate Ecclesise, si Deo devole servie- lia, in decem luteribus holocausta lavabantur, in
rint, coronam vitse percipienl 32;tertio vero coelestis majori sacerdotes se lavabant; major luler est ba-
Hierusalem nobis ad memoriam revocatur, ad cujus plismus, qui mare dicilur, in memoriam maris
iiguram facta videtur; conslat enim ex auro, ar^ Rubri. Unde : « Palres nostri omnes sub nube fue-
genlo, aere,ferro, catenis el lapidibus preliosis. runt, omnes mare transierunt, -et in Moysebaptizati
Aurum sunt martyres, argentum sunt virgines, suiil in nube et in mari 41.> In his omnes sacer-
ses doctores, ferrum continentes, gemmaequiuque dotes, id est electi membra sacerdotis Jesu Chrisli
virtutibus coruscantes. Catena contemplalio, quae lavantur, dum per vim ejus a peccatorum maculis
semper eos ad Dominum erigit. Supremus circulus abluuntur; duo millia batorum cepit 42,dumulrum-
est Deus, qui omnia conlinet et comprehendit. que populum abluens ad perfectionem denarii qua-
Ollseseu lebetes cineres suscipientes, sunt fideles drati transmisit, in prsesenti ad stabilem conscien-
qui Domini passionem pia mente retractant; nam tiam, quae nulla tenlalione a slatu rectiludinis in-
per cinerem vitulae, quo iuquinatus sanclificabar clinatur, in fuluro ad denarium vitas in quo nulla
tur sa, sacramentum Dominicaepassionis accipitur. reprobatio reperitur^
Forcipes quorum gemino dente componitur ignis, J
^ Decem luleres sunt deeem prsecepta, vel baptizati
sunt praedicalores, qui nos consonis utriusq.ue decem praecepla servantes. Unde, et quivis qua-
Testamenti paginis instruunt, et in omnibus com- dragiuta balos capiebal propter observantiam De-
ponentes ad charitatem accendunt. Fuscinulae vel calogi et Evangeliorum, in quibus sacrificia mun-
creagrae, quibus carnes de caldariis efferebantur, danlur, id est spirilus conlribulantur et corda hu-
et ad esum reficiendorumafferebantur,quaedamvero miliantur, ut faciant Domino suavitatis' odorem 43;
Jgnibus consumi relinquebantur, sunt praedicatores quia : « SacrificiumDeo spirilus contribulatus; cor
. qui sacramenta Christi, quasi carnes hostise salu- contritum et humiliatum, Deus, non despicies 44.>
' taris
pertraclaut, partim operibus imitantes, parlim Tuba ulebantur antiqui, ut legitur in Nunieris4B,
alios reficientes, ea vero quae non sunt nostrae ca- ad multitudinem congregandam, ad dimicandum,
pacitatis sancto Spiritui relinquentes ; balilla qui- ad gratulandum in diebus feslis,sed,cum diversitate
25Deut.6; Matth.'22. 26Lue. 16. 27Exod. 20. 28 Levit 26. 2SMatth. 13. 30Matlh. 5. 3! Joan.
1. 32Jac. 1. 33Nnm. 19; Hebr. 9. 34Malach. 4. 3BPsal. 85. 36Matth. 13. »'Matth. 5. 38Eccli.l5.
s»ICor. 9. *°lHReg-7. 41ICor. 10. 42IIIReg. 7. 43Num. 28. 44Psal. 50. 4S Cap. 10.
 £3 MITRALE. — LIB. L 54
sonorum , et erant ductiles, et argenteae, quorum . absit gloriari nisi jn cruce DominiM ; >Iignum enim
usus tantae fuit virlulis in jubilo, ut ad strepitum passio Ghrisli iu capite nostro, id est in mentc lo-
earum corruerit Jericho 46. Haec sunt duo Testa- cata, a prophelis praedicata,per apostolos divulgala.
menta, vel praedicatores quibus ad procinctuni fidei Funis est sacra: Scriptura , quae ex multis sen-
populus evocalur ad poenitentiam, et lacrymabilem tentiis compaginatur, aut vinculum charitatis, quae
compunclionem excitatur, ad laudes Domino exhi- usque ad terram, id est infirmos, porrigitur, vel
bendas invitatur, et ad monlem Sion, et ad civita- praedicaloris humililas, qui propter alios condescen-
tem sanctam Hierusalem 47, et mullorum millium dit. Unde Aposlolus 69 : Sive excedimus, sive con-
angelorum frequetiliam 48, et ad futurum Dei ju- desce.ndimus,, propter vos. In cujus fine ponitur
dicium provoeatur, et vide quia in adversis et pro- annulus, qui significat perseveranliam, aut praemii
speris, tubis clangitur; quia omne tempus convenit coronam; sacerdos deorsum funem trahit, dum ad
verbo Dei, unde : « Benedicam Dominum iri omni vilam activam a contemplatione descendit; sursum
tempore, semper laus ejus in ore meo *?-.> Sed se- trahitur, dum, Scriptura docente, in contemplatio-
cundum qualitales audilorum, et temporum lem- nem erigitur. Vel deorsum trahit, dum Scripluram
perandus, et diversificandus esl sermo doclorum ; ad litteram, quae occidit 60, intelligit; sursum tra-
est enim quandoque docendum, quandoque oran- B '. hitur, dum spiritualiter eam exponil. Vel secundum
dum, quandoque vero canlandum B0, et multitudini Gregorium : Deorsum trahit et sursum trahilur ,
lac tribuentes B1, simpliciter loquimur; et aperte du.ni in ea. se roetilur, quantum in pravis jaceat et
sapienliam autem loquimur iuter.perfectos C2; om- quantum ad bona ijacienda.proficiat. Non despiciac
nia tamen ad aedificationem fiant B3. saeerdos hoc opus agere , ut sit imitalor filiorum
Quid enim prodest lectionis obscuritas, quse aa- Aaron, de quibus dicilur: i.Filii Aaron clangant tu-
dilorem non sedificat?pro.nihilo loquimur, si ab his bis 61. > Qui se recognoscit debitorem praedicatio-
propter quos loquimur non intelligimur; qui ,ergo nis, non se retrahat a movendis signis;. extraclu fu-
docet, inter omnia, verum non verba, doeeatB4. In- nis, campaua resonat, et populus convocatur; quia
signis indoles est, in verbis amare verum, et non ad expositionem sacrau Scripturae praedicator audi-
verba ; quid clavis aurea prodest, si nen aperit ? tur, et populus in unitate fidei et charitalis unitur.
Quod obestferrea, si aperil? Nihil.quaerimus nisi Sicul ergo campana crepitat, sie custos Hierusa-
ut pateant clausa et revelaulur occulla. Integra ta- lem in specula constitulus non taceat, juxta illud :
men verba potius sunt eligenda; quia tubae sunt « Qui reminiscimini Dominum, ne detis silentium
argenteae, id esl eioquii intenlione fulgentes , quse ei 62. > Et quia prsedicatores tempore gratise cre-
si non occurrunt, etiam corruplis utanlur, dummodo " brius abundant, idcireo in diebus festis, quse ad
res integre doceatur , et discatur. Sed quia patien- gratiam pertinent,lumultuosius tinniunt,produclius
tia probat opus perfectum BB, ducliles sunl, ut ex- concrepant, [ut]; dormientes, et ebrios (< qui enim
crescaul tunsionibus Iribulatiouum. Pro tubisho- dormiunt, nocte dormiunt, et qui ebrii sunt nocte
die campanas babemus, ad aniiunliandum mane ebriisunt 63,>) ad Deilaudessurgere cogant. Trinum
inisericordiam Domini, et veritatem ejus per no- ilaque saltem solemnisdiei classicum, id estmatuti-
ctem 56, ut dum ad horas personant, attentes, do- num; vespertinum, etquodadmissse pulsatur iiiilium,
ciles et benevolos divinseIaudis auditores efficiant. sic imitetur evaugelicus praedicalor, ut opportune et
Sunt auteni campanse vasa aenea, in Nola Campa- 64 praesentis vi-
raporlune praedicet lamentatiqnes
niaereperla; unde majora vasa, campanae, a Campa- tse, carmen futurse, vse gehennse! Haec mireris,
nia regione, dicuntur: minora vero nolae,a Nola civi- praedicatores tot, ut praedixirnus, nominibus appel-
tate. Habent plectrum cum vinculo, lignum cum lari, qui suut ad multa ministeria necessarii.
fune, quam dum trahit sacerdos et trahitur, cam- 6B antiqui ad castra
Signis et v.exillisulebanlur
pana resonabili plectro pulsatur. Licet tubaeet cam- movenda, secundum sua signa quilibet incedebat
panaesintdissimilisspeciei, sunt tamenralionisejus- j0 in castris; signa sunt singulorum proprietates, quae
dem, nam campanaesunt praedicatores,qu.isunt vasa stint in corpore vel in animo, verbi gratia licet
Spirilus sancti, forles et sonori. Nam duriliametalli omnes similes simus, est tamen propria cujusque
fortitudinem significat menlis, unde Dominus : dis.linctio, vel in vullu, vel in voce, vel statura, vel
i Dedi frontem tuamduriorem frontibus eqrum 67.> in habitu, vel in positione; similiter et in animo,
Plectrum ferreum est lingua, vel sermonis con- alius mitis, alius elatus. Et forle quanla est :n
stantia, quaeutramque partem percutit, dum utrum- corporali specie diversitas, tanta est in animis,
que resonat Teslamenlum; vinculum modulatio unde Salomon : Sicut diversi sunt vultusa vultibus,
est, qua Iingua lemperatur, vinculum vero, quo sic corda hominum. Ex quibus simul junctis, ut
campana ligno cunjungitur cst charitas , qua prse- aiunt quidam, procedit illa singularis proprietas ,
dicalor ligno crueis. astringilttr, juxla illud : « Mihi qua Pelrus a Paulo distinguitur, quae emendicato

46Josne6, t7 Isa. 2. 48 Hebr. 12. 49Psal. 53. B0 Eccl. 5. ^81I Cor. 3. "2 1 Cor. 2. " I Cor.
14. 64 Ibid. BBJac.1. 66Psal. 91. 57Ezcxh. 5. 6SGal. 6. B9II Cor. 5. 6011Cor. 3. 61Num.l0.
61 Isa. 62. 631 Thess. 5. 6l Ezech. 2. " Num. 2.
55 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 56'
vocabulo Paulilas appellatur. Sicut sunt in homirie A calix mystice spiritus sapientiae8S, qui dalus est
istius modi universalia signa, sic arbitror esse gra- nobis secundum mensuram fidei 83; ex parte enim
tuita, scilicet usus virtutum. Eadem sunt elementa cognoscimus 84, unde : « Dominus, pars haeredila-
apud Graecos et apud nos, sed non eadem signa ; tis meaeet calicis meiB'. > Est et Vetus Testamen-
eaedemvirlutes sunt in omnibus in babiiu, sed non lum continens iu se vinum merum spiritualis intel-
eaedem in usu; unde Abraham de fide 66, Moysesde ligenliae, et moralium praeceplorum, et mistum fece
mansuetudjne6', David commendatur de humili- lilteraeet corporalium saci'amentorum, unde : « Ca-
tate 6S. Secundum hsec, et similia signa, quivis lix in manu Domini vini meri plenus misto > quem,
pfoeedit de militia et stadio castrorum ad palriam, licet « inclinavit Dominus ex hoc in hoc R0, > id
et bravium selernorum 60; unde qui scientia proe- est a Judaeo in gentilem, tamen fex litlerae non est
feruntur, transeunt ad- cherubim ; qui solo Dei exinanita, sed bibunt eam peccatores lerrae, Judaei
amore pascuntur, transeunt ad seraphim, et ila de et Ebionitse. Est sapienlia mundi vel carnis; sa-
8T
reliquis mansionibus; sicut enim divisiones gra- pientia mundi stultilia est apud Deum : « Sapieh-
tiarum sunt, operationum et ministeriorum in vita tia carnis inimica est Deo88; » pfima suadet ina-
praesenti 70, sic sunt diversae mansiones in regno nia, secunda suavia ; per primam, sapere est de-
Dei '*. Nostrum signum, noslrumque vexillum est cipere ; per secumlam , sapere est insanire. Unde :
sanctoe crucis mysterium. Unde : « Qui stat in si- « Calix aureus Babylon 89.> Est et calix passio,
gno populorum72,> id estgratia Dei, ileni : quasi placita potio. Unde: « Ibant gaudenles a
Vexilta regis prodeunl, conspectu conciliiso, » quia patiebantur contume-
Fulget crucis mysterium. lias pro nomine Jesu Christi. Vel mensurata polio,
Signum sanclae crucisinecclesiiserigitur, utsignum fidelis enim est Deus, qui non patietttr nos tentari
regis in domo sua quasi in urbe regia a militibus supra id quod possumus 91. Dicit hic : « Calicem
adoretur. ItemutnobisChristi passioreproasentetur. salularis accipiam 92, >et iilic : « Potestis bibere
Ilem ut quivis carnem suam cruciiigens Ciiristum csliceni quem ego bibiturus sum S3, > et illud :
imiletur ' 3. Crux Cbristi triumphalis in medio Ec- i Accipiens calicem, gratias egil 94. > Hic si aureus
clesiae ponilur, tum ut signum victoriae in publico est, significat thesauros sapientise inChristo abseon-
videamus, tum ut de medio corde Redemplorem ditosSB; si argenleus, designat munditiam culpse;
nostrum diligamus, qui « media charitate constra- si stanneus est, inuuit similitudinem culpse et pce-
vit propter lilias Hierusalem 74. > Vexillo simul nse. Stannum enim medium est inter argenlum et
cum cruce in altaribus utimur in meraoriam tro- pjumbum; caro Chrisii licet non fuerit plumbum ,
£
phsei Domini nostri Jesu Christi; quia Donvnus a jd est peccaloris, fuit tamen similis peccalrici
ligno regnavit,B; nam dum vila in ligno morilur, carni 96, et licet non fuerit argentum, id est passi-
in amore exsurgit, Nam fortis fortem ligavit'6,,et bilis propter suam culpam, fuit tamen similis pas-
ejus vasa diripuit; calicis nomen, et a Veteri ct a sibili propter nostram; quia « languores noslros
Novo Testamento exlraxit originem. UndeJeremias : ipse lulit, el dolores nostros ipse portavit 97; >co-
« Calix aureus Babylon inebrians omnem terram7',> dices quoque evangelici auro, et argento, et lapiili-
et David : « Calix in manu Domini vini meri ple- bus preliosis non immerito decorantur , in quibtis
lius misto 7S, » et alibi : « Calicem salularis acci- rutilat aurum sapientiae, argenlum eloquentioe ct
piam, et npmen Domini invocabo 7S; > in Evangelio miraculorum; lapides preliosi, hae sunt sponsse mu-
Dominus : « Potestis bibere calicem, quem ego bi- renulae aureae, argento vermiculatse sa. Nec sil qtii
biturus sum 80? > item : « Aceipiens calicem, gra- dicat: Poterant hsec venuadari et dari pauperi-
tiasegit8', » bus 9S; quia similis esl Judse, et mulieri contiarius
Debet esse calix de auro, vel argenlo, vel slanne, unguentariae. Hoc enim agimus, non quia Domino
non de sere, vel aurichalcho, quoniam ob vini vir- nuda corpora minus delectent, quam aurea, sed
tutem, aeruginem et vomiium provoearet; non de D quia cum homines quod diligunt, Deo libenter of-
vitro, quja cum sit frangibile, effusionis periculum ferunt, per divinam latriam nostram vincimus ava-
immineret; nbn de ligno, quoniam curn sit porosum ritiam. Rursus divinse sunt hsec pictalis officia mo-
cnrpus, et spongiosum, sanguinem absorberet. Est ralia, ct futtiraegloriaj significativa.
66Gen. 1S. "Num. 12. 6SII Reg. 6. 6SICor. 9. '° I Cor. l<b. 71Joan. 14. 72Isa 11. 73Gal 5.
nCant. 3. 7SPsal. 95. '6 Luc. 11. "Jer. 51. " Psal. 74. 79Psal. 115. »° Matlh. 20. " Matth.
26. 82Eccli.lS. 83Rom.l2. 84ICor.l3. 8BPsaI.15. 86Psal. 74. 87ICor.l.- 88Rom. 8. R9Jer.51.
"Act. 5. slCor. 10. 9a Psal. 115. »3.Matth.20. 94Matth.26. 5BCoI.2. " Rom. 8. 97 Isa. 55.
"Cant,
'>—- , 1. , . ."Mallh. 26. , . . ; ,...,...--

LIB.ER SECUNDUS,
DE INSTITUTIONE, VESTIBUS ET HABITU MINISTRORUMECCLESI^E.

PROLOGUS. unlversitate qusedam sibi spscialia vimlicavil, ut de

Auctor universitatis ahissimus de ipsa partium locis, loca venerabilia ; de personis, clericos, mo»
 57 MITRALE. — LIB. II. 58
nachos et moniales; de rebus, decimas et oblatio- A rum his utimur verbis, qui ergo Domini pars est,
nes ; de temporibus, dies solemnes. De locis prae- vel parlem habet Dominum, nihil habeat, ut Hie-
diximus, insequenti particula de personis aga- ronymus ait, praeter Dominum, sed talem se exhi-
mus 10». heat, ut possideat Dominum, vel possideatur a Do-
CAPUT PRIMUM. mino, et tunc accipiet benedictionem^ a Domino,
DE IKSTITUTIONE ET HABITU PERSONARUM ECCLE- et erit generatio quaerentium Dorninum 8, sicut in
SIASTICARUM. eadem tonsura dicere consuevimus. Tonsura cleri-
«Sie nos existimet homo, ut ministros Christiet calis accepit inilium ab usu Nazaraeorum, qtii ex
dispensalores mysleriorum Dei'. > Ad majorem per- jussu legis crines radebant et in sacrifieium incen-
sonarum ecclesiasticarum evidentiam, sciendum est debants; Nazaraei dicuntur sancli; ideoque do-
quod tres leguntur sectse famosse, gentilium, He- cuerunt-minislros Ecclcsiae fore tondendos, ut su-
braeorum et Chrislianorum ; prima dicitur secta a perfluis cogitationibus a mente exclusis, et flam-
secando, quia secat, id est nos a Deo separal, se- misdivini amoris incensi, saucti, Sanclo saiictoruiii
cunda et tertia a sectando , illa enim illuiuinat, ista in sanctitale serviant 10, vel aliter a lege tonsura
salvat et liberat. contrahit occasionem.
Ritus gentium et Hebrseorum conversi sunt in Sacerdotes legis liaram, id est pileolum ex
ritum Chrislianorum, et hsec mntatio dexteraeEx- bysso in modum medioe spheroe in capile " ; rex
celsi 2. Christianorum personse , tam soeculares vero coronam gestabal. Pars ergo capiiis rasa tia-
quam, eeclesiastieae sumptse stint ab illis duabus ram ; circulus crinium designal coronam, ut intel-
sectis, Hebraea scilicet et genlili. Nam apud genti- ligamus el gratias agamus, quod instituit nos Deus
les fuit diversitas personarum ; quoniam aliae po- in genus electum et regale sacerdolium 12.Vel ali-
pulares, seu laicales (Laos enim populus) vel sae- ter a lege, ubi coroua qualuor digitorum super
culares, ut monareha scilicet, imperator, rex, palri- mensam, el de super aureola Ueri mandatur ' 3. Per
cius, praefectus, senalor, dux, marchio, comes, circulum ergo crinium corona, per plateam coro-
prseses, tribunus, centurio, decurio, quatuor-viri, nula fingatur, ut speremus, quod per doctrinam
triumviri, prsetor, qusestor, aulse janitor ; alise deo- sacrse Scriplurae, et maxirne quatuor Evangelio-
ru:n cultibus mancipalse, ut archiflamines,flamines, rum, promerebimur uon solum animae vilaeyeternse
a filo quod in capitibus geslabant, seilicet sacerdo- dulcedinem, sed el corpori crarificalionem.. Vel
tes in utroque sexu. Aliae studiis deputatae ut co- tonsura clericalis, et rasura simililer, sicut eis
moedi, tragocdi, historiographi. Simililer apud He- Q more nostro utimur, originem accepit a Cbrislo.
brseos soeculares personse, ut reges, et duces, et Chrislus enim rex nosler, spineam coronam porta-
sub eis chiliarchse,hecalonlarchse, pentaconlarcliae, vil 14,ut spinas et tribulos nostrorum peccatorum
decarchse, id est,millenarii, [centenari,] quinquage- auferret, se ipsum in ara crucis oblalurus calvilium
narii, decani. Nam chile mille, echas centum, penla perlulit. Mos enim erat apud antiquos, quod ca-
quinquaginla, decas decem interpretatur. Hos consii- ptos decalvabant, quos crucifigere volebant, unde
tuitMoyses ad consilium Jelhro soceri sui 3, divinis et locus calvariae dicebatur, ubi crucifixus est Do-
cultibus mancipaios, ut summus sacerdos, minores miuus 1B; et ideo dicitur decalvatus, non quia de-
sacerdotes, Levilse, Nalhinei, emunctores, exorci- calvatus, sed quia in calvaria passus, unde ligura-
stae, janilores, cantores, et ardittti 4. flos eliam lus est per Core, qui calvus interpretalur, et per
Moyses insliluit, quosdam vero David, et Salomon Elisaeum, cui a faluis dicebatur : « Ascende, calve
ex praeceplo Domini ordinavit. Simiiiter et apud 16; » etper Samsonem cui Dalila caput abrasit 17, id
Christianos sunt plures personoe, quse fere nomi- estquemSynagoga,menlis inops, in Calvaria cruci-
nibus censentur eisdem cum genlilibus divinis cul- fixit. Nos itaque lilii Core superius decalvamur,
tibus mancipalae, ut clerici, monachi, Clerici di- cum radiriiur, et sic per circulum criniuiu, et nu-
cunlur a cleros, quod est sors ; nam in Veleri Te- D ditalem rasurse passionem Christi reeolimus, in
stamenlo sacerdotes eligebantur sorte 5, et Ma- qua gloriari et quam imitari debernus. Diciturautem
tuias sorte fuit electus 6; gentiles eniiri ad divinum rasura, corona ; quia decalvatio Christi fuit nostru
cultum sorle unum ex liberis eligebant; vel ideo victoria. Unde : « Mihi autem absit gloriari nisi in
nominautur clerici, quia sortem, id est haeredita- cruce Domini noslri Jesu Christils > ; sed nonduni
tem Domini percipiunt, ut decimas, primilias et apparuit hsee gloria, quid erit1S ; habct euim ad-
Oblationes. Nam. el cleros hasrediias dicitur, vel huc Iristitise sigitum, donec tristitia verlatur in
dicilur clericus quia Dominus sortitus est eum, vel gaudium ao; Vel originem habet a Pelro, sicut ex
ipse Domijium, juxla illud : « Dominus pars hsere- auctoritale Bedae in hisloria reperitur Anglorum,
ditatis nieae'. > Inde est quod in tonsura clerico- qui ait: Nullam tonsuram magis amplectendam ea,

160III Reg. 9; Num. 5; Deuter. 26; Exod. 20. I Cor. 4. 2 Psal. 76. 3 Exod. 18. 4 Exod. 28 ;
Nuin. 18; I Paral. 6. BLev. 16. 6Acl. 1. ' Psal. 15. 8 Psal. 25. s Nuin. 6. ,0 Ltic. 1. ' Kxod.
28. !2IPetr. 2. ' Exod. 25. 14 Mallh. 27; Marc. 15 ; Joan. 19. le Ibid. !0 IV Reg. 2. " Jud.
16. lfiGal. 6. 1SI Joan. 3, S0Joan. 16,
 59 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 60
quam ille gestabat in capite, cui se confitenti Do- A munditiam, vel polius novam sanctorum gloriam,
niinus ait : .« Tu es Pelrus, et super hanc pe- et vitam repraesentat angelicam; forma passionem
tram aedilicabo Ecclesiam meam 21 ; > et nullam dictam. Et attende quod in profeslis, cappis utimur
magis detestandam ea, quam ille gerebat, cui gra- nigris, ut simus sicut comse elalse palmarum ni-
tiam sancti Spiritus comparare volenli Petrus ait : grae; quasi corvus, ut capiti adhaereamus, mentes
« Pecunia lua tecum sit in perditione2J. > Pctrus ad cceleslia dirigamus, et peccatorum nostrorum
enim captus a gentibus, barba rasus est, capite de- nigredinem humili conscientia confiteamur; ut in
calvatus est, sed quod illi fecerant in Iudibrium, festivis, togis utimur albis, innuentes quod quoti-
hic observari voluit in mj'sterium, scilicet vel me- dianam salubris justitiae nigredinem candore fu-
moratae passionis divinse, vel qusenobis debet etiam turae laetitiaevestiemus; non enim possunt filii Sponsi
inesse moralitatis : per caput namque mens acci- lugere, quandiu Sponsus est cum eis s6: indivisae
pitur, quse, sicut caput capillis, „sic cogitationibus sunt vestes, albae, talares et laxae, unam vel duas
exornatur, quse novacula tihioris Dei debel a super- linguas habentes. Alb<e,quia vitaemunditiam desi-
fluis cogitationibus radi, ut nuda facie cordis va- gnant; Iaxae, quia bonorum operum largitatem ;
leat coelestiaconlemplari; circulus crinium esl or- talares, quia perseveranliam usque in finem. Hsec
natus virlutum; capilliin circulo cosequantur, quia B est tunica talaris Joseph 27,aclio consummata in ter-
virtutes in concordia charilatis consumantur, ut sit mino vitae. His vestibus utantur, qui volunt in san-
clericus iortis iu se ipso, totus teres atque roton^ ctimonia et sanclificatione Deo placere. Tunica Do-
dus ; nihil enim in figuris, magis sibi concordat, et mini inconsutilis dicitur 2Slingulam habuisse ; lin-
ex omni parte consenlit, quam circulus. gula veslis est lingua doctoris, quse, si duae fuerint,
Superior pars raditur, et circulus in inferiori duo significant Testamenta, in quibus debent esse
parte relinquitur, ut ralio libere quse Dei sunl con- periti, vel duo charitalis praecepla, ul diligant Do-
templetur et sensualitas concordetur, et non ra- minum et proximum 2S; vel in sacerdotibus binam
tioni dissentiens, quse mundi sunt necessario medi- potestatem iigandi scilicet, et solvendi 3\
tetur. Capillos necesse est remanere, quoniam de Lanea tunica est asperilas pcenitenliae,velhumi-
temporalibus, sine quibus vita non ducitur, expedit litas, aut virlus patientiae, quae dehet esse circu-
aliquando cogitare, dummodo aures et oculos non laris, el clausa non scissa, ne venlus, quasi vitium
impediant; ne saecularescogitationes, aures et ocu- subrepat arrogantiae. Clerici non debent arma por-
los mentis ad ssecularia trahant,quaesoIentsuffocare lare ; quia non debent homines, sed daemones im-
verbum seminantis 23; vel opprobria geslamur in r pugnare, sicut Moyses non armis Amalec, sed ora-
31
capite, ul in frontispicio videamur exspectare coro- tioiiibus impugnavit ; sicut apostoli non nos ar-
nam vitse seternae, quam repromisit Deus diligenti- mis resistere docuerunt, sed magis injuriam pati
bus se 24.Barba radimur ul pueri videamur, quorum 32 ; el ideo nec debemus laicalibus vestiinentis
si humilitatem et inuocentiam imitabimuf, cum abuti, sicut et Iaicis non licet clericale officium
Domino pulmentarium comedemus, et regnum cce- usurpare; et ideo nec clericales vestes iuduere. Lai -
Jorum intrabimus 2B,et angelis, qui semper juve- corum autem vestes debent esse striclae et scissse,
nili setate reflorent, aequabimur ; sed in jejuniis ca-r ut expedili sinl ad pugnam, ut protegant ab haere-
pillos et barbam crescere permitlimus, ut habitum licis et paganis Ecclesiam. Hunc igilur habilum
poenilentium repraesentemus, vel activas cogitalio- observemus, ul non laiei, sed ministri Domini, id
nes, quse Deo non obviant, non improbemus, ut est clerici videamur. Monachi dicuntur singulares
ecclesias aedificare,et similia ; vel quia, secundum et tristes a monos, quod est unum, et a cbaos quod
Gregorium, per vitam magnae continenliae, signifi- tristitia interpretatur ; qui cumhabitum humilitatis
camus praesumptionum cogitationes excrescere. De- suscipiunt, ad obedieiitiam se obligant, et castita-
mum nostri schema stemmatis unde traxit origi- tem, habitum vestium, abrenuntiationem proprio-
nem non est magnopere inquirendum, cum scia- D rum. Ha3Cenim sunt de voli s.ubslantia.csetera vero
mus illud magisterium ratione composilum ; mulla sunt appendicia, uljejunium, officium, silentium, et
enim sunt, quorum auctores Ecclesia prsnsens igno- similia. Ex inde cucullam eos ind.uimus, cum ora-
rat, sed consuetudine approbat. Inter clericos toii- tionibus ad hoc deslinalis, ut exuant veterem ho-
surandi, aut illico tonsurati, cappis utantur, et minem cum actibus suis, et induant uovum S3, qui
stolis in divinis, et camisiis, et quandoque laneis secunduro Deum crealus est.
clausis et fissis. Cappa videlur a casula tracta ; per Cuculla monachorum sum.pta est a collobiis
hanc igitur, ut per casulam, monemur in charita- apostolorum, quse,ut dalmalica form.abanlur, etprse-
tis operibus mariere, eamque verbo et exemplo do- ferebant in eis formam crucis ; quia secrttcifixe-
cere. runt cum vitiis et concupiscentiis3i; hujus nigredo
Stola, seu cotta, seu superpellitium, vestis est est contemptus muudi, longitudo perseverantia
candida in modum crucis formata, candor enim boni. ln monialibus aulem nigredo vestis contem-
21 Matlh. 16. 22Act. 8. " Luc. 8. 24Jacob. 1. 2BMallh. 18. 20Matth. 9; Marc. 2; Luc. 5.
27 Gen. 57. 28Joan. 19. 2SMalth. 22. 30Matth. Joan. 20. 31Exod. 17. 32Act. 5. 3BLphes.
18;
4. 34Gal. 5.
61 MITRALE. — LIB. II, 62
ptus amplexus virilis, velum signum pudoris et fu- A tet enim osliarium, libros et campanas, et omnia
turi honoris. In nuptiis, puellse capita velant: sicut quse sunt intra ecclesiam custodire, sed et li-
Isaac viso, Rebecca velavit se3S; sic sponsa Christi brum praedicanlibus et Iegentibus tenere et signum
se velat, ut illicita cunctis viris appareat, propter pulsare, ecclesiam claudere et aperire, fideles reci-
quod est ei corona vitae reposita so; cum his beafa pere, excommunicatos et infideles ejicere, catechu-
Virgo depingitur, quae fuit utriusque vitae magistra; menos introducere et excludere, pcenilentes per
activae, quia nupta ; contemplativae, quia contem- "episcopum reconciliatos in sinum matris adducere.
ptibilibus indumentis induta ; unde et iu ejus festi- Lectores vicem tenent canlorum, qui Salomonis
vitate legilur Evangelium Mariseet Marthsea7. Vi- cantica resonabant, ut Asaph etlditum. li cum or-
duis quoque vilis habitus est mundi despectus ; no- dinantur, codicem prophetiarum eis tradit episco-
mine siquidem monachorum et conversos, et ere- pus, diceus : Accipe, et esto verbi Dei relator; habi-
•mitas, hospitalarios, utriusque sexus accipimus. lurus, si fideliter et humitiler impleveris officium,
Omnes habitum suscipiunt humilitatis, licet non partetn cum his qui verbumDei ministraverunt; co-
omnia praedicla in omnibus observentur. Quod mo- dex igitur, et haec verba sunt hujus sacramenli
naehi et monachse alleriuS ordinis candidis vesli- suhstantia, officium dislinete legere, lecliones in
meniis utantur, sumptum est in mulieribus a beala ecclesia pronuntiare; qua' prophelse sunt vaticinali,
Cecilia, quae cum foris veste fulgebat, intus casli- populis prsedicare; quod aulem praemiltitur, ut
late nilebat; candida namque vestis.votum praefert distincte legat, de Esdra pulalur assumptum, ut
virginitalis ; in viris sumptum est ab angelis, qui dicitur 44, quod legem distincte et aperte populo
visi sunt in resurrectione Dominica in vestibus al- collecto legebat. Ejusdem quoque oflicium est,
bis3S: albedo quorum significat splendorem futurse panem benedicere, et omnes fructus novos, unde
glorificationis. moris est alicubi terrarum, ul mensas et praelato-
CAPUT II. rum lectiones, pueri benedicant.
DEORDINIBCS. Exorcistse dicuntur, et olim dicebantur, qui dse-
• Haecest generatio quaerenlium Dominum, quae- niones adjurabant et de obsessis corporibus expel-
rentium faciem Dei Jacob 3S. > Ecclesiasticarum lebant, ut Josephus aitde Eleazaro exorcista : Iste
itaque personarum aliae habent simplicem stalum, vero cum ordinalur, codicem exorcismorum ei tra-
alise hi Dei Ecclesia personatum. Nam autdunlaxat dit episcopus, dicens : Accipe, et commenda memo-
religionis habilum, ut monachi; aut ordinem, ut rifejet habelopotestatem imponendimanum super ener-
clerici; aut cum habitu, vel ordine dignitatem, ut C gumenum, sive baptizatum sivecatechumenum: codex
abbates et episcopi; ordines autem septem sunt, ut igitur etbaec verba suitt hujus sacramenti subslan-
ostiarius, lector, exorcisla, acolylhus, subdiaconus, lia. Energumenum dicitur obsessum, en tn erga
diaconus, presbyter : septem quippe sunt pro labor, menon defectus, noos mens; inde energume-
septiformi gralia Spiritus saneli 40, cujus munere num, qui sic a daemonibus obsidetur, ut mentis de-
sua prosequunlur officia. Si autem ad singulos or- fectu laboret, quod est non solum per corporalera
diues cupis singula dona referre, a timore inci- vexalionem, sed etiam cum quis, perpeccatum.est
piens, cum ostiariis deputabis, et exinde singula diaboli membrum eldsemoiiis habitaculum. Exor-
singulis referens, sapientiam presbyleris adaptabis. cistae igitur est officium hunc exorcismum memori-
Haesunt septein mulieres, in quibus Spiritus san- ter retinere : Adjuro le,immundespiritus,per Deum
ctus babet hospilittm, et unicuique illarum suum Patrem, el Filium, et Spirilum sanctum, ut recedas
parat convivium 41.Cum quis ad hos gradus gra- ab Iwc famuto Dei; et exorcismis, id est adjuratio-
dualiler prqmovetur, generaliter esl haec series ob- nibus, catecbumenorum daemonibusinterdicere cor-
servanda,. scilicet ut primo vocentur, seeundo de pora, a baptizatis vel baplizandis obsessis daemones
officiis instruanlur, terlio ordinentur, quarto berie- effugare. Hos ergo decet mundum habere spiri-
dicanlur, omnia sunt solemnitatis praeler ordina- ^ tum, qui debent immundis. imperare spirilibus.
tionem, quae, cum consistat in verbis et rebus, haec Acolythi locum tenent emunctorum seu concinna-
prosequamur tanquam substantiam sacramenti. torum, qui lucernas emungehant et luminaria con-
Ostiarii vicem tenent janitorum, vel aedituorum, qui cremabant4B, ut Nadab et Abiu; hiccum ordinatur,
templum vel aedemcuslodiebant, ut Samuel 45, de ceroferarium cum cereo tradit ei episcopus dicens :
quibus dicitur in Paralipomenon : « Per qua- Accipe ceroferarium cum cereo, ut scias te ad accen-
tuor ventos erant osliarii 4S. > Ostiarius cum ordi- denda luminaria mancipari. llem tradif urceolum
natur, tradat ei episcopus claves ecclesiae, dicens : vini vacuumdicens: Accipeurceolum ad suggerendum
Sic age quasi reddiiurus Deo rationem pro rebus, vinum id est Eucharisliam sanguinis Christi : haee
qum istis clavibus recluduntur, Claves igitur, ct igilur utensilia et hsec verba sunt hujus sacramenti
hsec yerba sunt hujus sacramenti subslantia; substantia. Acolythus Graece, Latine ceroferarius
res dicit epelesise thesauros et personas; opor- dicitur : ad hunc pertinet prseparalio luminariorum
38 Gen. 24. 36II Tim. 4. 37Lue. 10. 3S 41Isa. 4. 42I Reg, 2,
" I Par. 9. >•> Marc. 16. 8S Psal. 25. 40Isali.
II Esdr. 8. « Levit 21,
63 SICARDl CREMONENSIS EPISCOPl 64
irisacrario, cereos et thliribula forre' ad allare or- A
i consecrantur, penitus improbamus. Nunquid enim
naridum, et sacerdotem vestiendum, pallii's et ve- potest plus precari solus episcopus quam plures
stibiis iiivestire, vinum et aquam adeucharisliam apostoli? Iniponentes autem marium non dant Spi-
subdiacono ministrare. Sequitur de sacris ordiuibus ritum, sed orant ut super eos veniat. Cum igitur
ubi major exigitur inquisitio. Nam archidiacoiius usus omnium donorum nou sit in uno, sed in plu-
postulat, examinatepiscopus. Archidiaconus atle- ribus, siierito plures manus imponunt, utunusquis-
slatur, populus adjuralur, pro coiisecrandis pfeces que Bomiinim depreeetur, ut partem de Spiritu
a plebe fuiiduntur. Deinde ordine proemisso voeaiw sancto tiibuat ordinando, adinstar Moysi, de spiritu
tiir et instruuntur, postmodum ordinantur et bei/e- ctijus Domiuus dedit septuaginta viris BB.
dicunlur, et, ut diximus, omnia sunt solemnilatis Postea dat ei stolam super humerum sinistrum
praeterordinationem, quae consistit in verbis et re- episcopus, dicens : Accipe slotam candidalam de
bus, quse veluti substantiam sacfamentorum prose- manu Doinini, etc.; el postea, ut inlelligat se esse
quamur. Qui nunc subdiaconi vocantur, olini na- Christi praeconem, tradit Evangelium, dicens : Ac-
thinaei4", idest humiliter servienles appellabantur; cipe polestalem legendi Evjnigelium in ecclesia tam
quia sacrificia suscipiebant a populo et in templo g pro vivis quam pro defuncti^ in nomineDomini. Hsec
necessaria ministrabant, ut Nathanael, de quibus res igitur, et haecverba sunt hujus sacramenli sub-
in Esdra reperilur : « Ilabitavit unusqtiisque in stantia; dalmatica vero si cui dalur, solemnitatis
urbibus suis, sacerdotes, leviloe, nathinsei ", » qui est, et non substantias. Et vide quia stoia est per
Groecehypodiacories, Laline vero subdiacones ap- quam obedientia, vel jugum Domini, quod in Evan-
pellantur. Hic vero cum ordinalur, accipiat ab epi- gelio exprimilur B6, et ideo cum Evangelio datur.
scopo calicem vacuum et patenam.ab archidiacono Sinislro Iiumero lantum iinponilur, velquia obe-
urceolum cum aqua, manili et manutergio, dieente dienlia Evangelii, primum in acliva suscipilur, vel
sibi episcopo : Vide cuj.us ministerium tibi trauitui'. quia docet lemporalia supprimere et spiritualibus
Merito ab archidiacono illa suscipiuntur, quoniam deservire, vel quia dexteram diaconus debet habere
ad ejus adjutorium consecrantur. Postea tradit ei liberam, ut expedilius ad ministerium sacerdotale
manipulum dicens :Accipe manipulamluamel imple discurrat. Est enim ejus officium ecclesiam et ejus
ministerium luum; poteiis est' enim Deusis, ut au- supellectilem custodire, ut iu Numeris dicitur " :
geal tibi graliam : haec ergo utensilia et hsec verba « Et cum nceesse fuerit corlinas, ct vasa portare. >
sunt hujus sacramenti substantia. Dat et episcopus Ideoque puto custodes debere diacones esse. Rursus
illi tunicam dicens : Tunica jucunditalis eL indu-' C diaconi est officium sacerdolibus assistere, et mi-
tnenlo tmtilim indual le Dominus. Hsec vestis et hsec nistrare iu sacramentis Ecclesise, baptismate, chri-
verba pertinent ad solemnilatem, non ad subslan- smate, patena et caliee, oblaliones offerre, et in al
liam ; quoniam sine isla perficitur sttbdiaconi mi- tari disponere, sanguinem distribuere, mensam
nisterium. Hujusergoest officium, epistolam legere componere, crucem ferre. Unde et dalmaticam for-
et diacono ministrare, scilicet corporale ei tribuere, niam crticis habentem induit, per quain Chrisli
patenam cum oblatis, calicem cum vino, et urceurn passio designatur. Ipse preces, id est litanias pro-
cum aqua deferre, presbyteris et levitis ad altare nuntiat, ordinandorum, catechumenorum, excom-
aqtiampra?bere,manutergium,elaquaemaniletenere. communicatorum successorutn nomina recilat,
Ideoque lex continentiss illis imponitur juxta illud: evangelium legit; Dominus euim cum evangelium
« mundamini qiii fertis vasaDomini 19; > et videlur, praedicavit minister fuit, ideoque specialiter dia-
quoniam huic primo veslis, scilicet mapula, quasi cono Evangelium concedilur, quia miuister inter-
maniptila dalur, per quam poenitetUia intelligitur. prelatur. Olim diaconus lecliones legebat, quando
Unde nullus nisi pcenitens ad subdiaconatum acce- Evangelium nondum seriplum erat; sed, poslquam
dat. Qui vero diacones, id est ministri nuncupan- addi-
D stalutum est ul diaconus legeretevangelium,
tur, quondam leviloaa Levffilio Jacob, id est assum- tum est ut subdiaconus legat epistolas et lecliones,
pti vocabanlur, quoniam assumptisunt ad auxilium quae, quanto minora sunt evangelio dignilale, tanto
sacerdotum, ut Eleazar et Ithamar B0, Hic ordo est minor est subdiaconus. Diaconus ipse quoque, si ne-
ab apostolis confirmatus ; quoniam elegeruntseptem cesse est, praedicat el baplizat. Ipse monet orare,
viros Spiritu sancto plenos B1. Hi sunt septem dicens : Ftectamus genua. Monet aures habere ad
angeli seplem Ecclesiarum 5!, seplem aurea cande- Dominum, dicens : Humiiiate vos ad benedictionem,
labra "', septem quoque touitruaB 4; quia verbum vel capita vestra Deo. Ipse dat licenliam populo,
Domini praedicaverunt et auditores illuminaverunt, dieeus : Ite, missa est. Ipse horlatur clamare ad
quibus comminati-sunt. Hic autem cum ordinatur, Dominum, ipsedies solemnes annunliat et jejunio-
jmponat super eum manus episcopus. Quod ergo rum. Qui modo presbyteri nominaiitur, olim prin-
cipes populi, ut Core, Datban et Abiron, vel B8
"dicilur solum episcopum debere manus imponere ; ma-
quia non ad saeerdotium, sed ad ministerium gistratus aut magistri templi, ut Nicodemus et
"° Apuc. 8, S3 Apoc.
»6IPar. 6. «HEsdr. 11. 4SII Cor. 9. "9Isa. 52. »°Nttm. 20. BIAct. 6.
1. E4Apoc. 10. SBNura. 11. "Malili. 11. S7Cap. 18. 6SJoan. 5.
 65 MITRALE. — LIB. II. 66
Gamaliel B' dicebanlur, nunc autem presbyleri, id A Postca dat episcopus ei patenam cum oblalioni-
est senatores, non ab aelate, sed sensu. « Cani sunt bus, et calicem cum vino, dicens : Accipe polesta-
sensus hominis 60, > vel presbyteri, quasi iterprae- lem offerre sacrificium Deo, missasque celebrare pro
bentes; quia praebent iter populo de exsilio mundi vivis el defunclis in nomine Domini; stola igitur et
adpalriam regni; vel sacerdotes, id est sacri du- casnla, oleum calixque patena simul, et hoecverba
ces, utaitBeda/quia praebenl ducatum populo; vel sunt hujus sacramenti subslantia; caetera praecc-
sacra dantes, quia dant sacramenla populo et sa- denlia et subsequentia sunt solemniialis. Hujus
crificia Deo. Sacerdoles successores sunt septua- officium est personas et res benedicere, missam
ginta virorum, quibus Moysi spiritum Dominus celebrare, corpus Domini dispensare, meditari de
propagavit 61; septuaginla quoqtie duorum discipu- lege Dei, docere, prsedicare, orare, baptizare, poe-
lorum 62; sicut episcopi suul vicarii Moysi et apo- ailenles ligare vel absolvere, infirmos ungere, mor-
sldlorum. Hic cum ordinalur, ad diaconorum et tuos sepelire; magna polestas, mira dignitas, ex-
presbylerorum testimonium de moribus, et conver- celsum etexpavescendum oflicium!Et vide quod sa-
salione futura, et obedienlia comprobelur, cui be- cerdotes et diacones praecipue noniinanlur a po-
nedicloria sacerdolum praesentium mantis imponi- " pulo; quia praecipui sunt in altaris officio, ur.de et
tur. Manus imposiiio sancti Spiritus operum exer- ipsorumprsesertim ordinatio secundum Ambrosium,
cilationem significat; nam per caput menlein acci- circa altaria celebratur, et pro eis ante allare pro-
pimus, per digitos sancli Spiritus dona, permanum slernitur episcopus. Ordinandi cseteri ncquaquam
opera figuramus; illi ergo supra capul digitus, aut ad altare ordinanlur, eo quod nec ad allarismini-
manus imponitur, qui menle sancli Spiritus donis steria statuunlur, sed alii adimplent oflicium lectio-
imbulus Christi opera imitatur; a pluribus sacer- num, alii solliciludinem luminariorum, alii neces-
dotibus manus imponitur, ea ralione quam in dia- saria prseparanl infra diaconum; omnes tamen
cono praetaxavimus, sed, quia manus diacono im- quaerunt faciem 67, id est praesentiam Dei, ut va-
ponitur, cur sacerdoti rursus roanus imponitur? leant in primogenitis hseredilare, ad instar Jacob,
Respondeo : quia de ministerio ad ministerium el de qui sibi fratris primogenita vindicavitcs.
opere transferlur ad opus ; cui rcfleclil orarium CAPUT III.
episcopus stiper humerum dextrum in modum cru- ITENDEORDINIBUS MORAEITATES.
cis in peclore, dicens : Accipejugum Domini; jugum « Qui mihi minislrat, me sequatur 69. > Omnes
enim ejus suave cst el onus ejus leve °3. Stola re- quidem suprascriptos ordines, diclo, seu facto Je-
fleclitur ab humero sinistro in de^trum; quia, cum Q sus Christusexpressit, et in se ipso omnium figu-
obedienlia incipit ab acliva per dileclionem pro- ram oslendit; ostiarius enim fuit, cum flagello de
ximi, transit in conlemplativam per dilectionem funiculis facto numulariorum mensas everlit, et de
Dei; vel quiaoporlet sacerdolem esse munitum a templo vendentes et ementes ejecit-70; item cum
dexlris et a sinistrisper arma justitise 64,quicrucem se ostium nominavit ", et merilo; quia nemo ad
gerit in pectore, dum passionem Chrisli cujus mini- Patrem, nisiper eum vadjl 72; ipse enim est ostia-
ster est, imitatur in mente, quod a quibusdam ad- rius, « qui aperit, et nemo claudit, claudil et nemo
ditur : Stola innocentim indual te Dominus: stolam aperit ''3. >Lector fuit, cum in medio seniorum
respicit primitivam, quse fuit innoceiiliae significa- lsaise Iibrum aperuit, dicens : « Spirilus Domini
tiva, cujus vicaria est, ut inferius exponetur; haec super me, eo quod unxerit me, ad aununliandum
qua nunc ulimur, obedientiaestola. pauperibus.misit me 74.> Exorcisla fuit, cum dae-
Exinde casula induit eum episcopus, djcens : moniacos liberavit, et saliva leligit aures surdi et
Accipe veslem sacerdolatem, per quam charitas in- linguam muti, dicens : « Epheta, quod est adape^
lelligilur; potens enim est Deus 6B, ut augeat tibi rire 7B.> Acolythum se esse testalur, cum dicit*:
charilalem et opus [perfeclum. Hsec est vestis nu- « Ego sum lux mundi 76. > Subdiaconi gessit offi-
plialis, quam qui non habuerint sacerdoles, ejicien- " cium, quando linteo se prsecinxit, pedes diseipulo-
tur in tenebras exteriores 66. , rum lavit, linleo tersit7T. Diaconi repraesentavit
Postea ungit episcopus chrismate ambas manus oflicium, quando sacramenlum corporis et sangui-
illius, dicens : Consecrare et sanclificare digneris, nis discipulis dispensavit, vel cum dormientes ad
Domine, manus islas, per istam unctionemel nostram orationem excitavit, dicens : i Vigilale, et orale 78.>
benediclionem, ut qumcunque consecraveril conse- Saccrdotis expressit oifieium cum panem in corpus
crentur, elc, manus inunguntur, ut mundse sinl ad et vinum in sanguinem commutavit, et cum se ip-
offerendas hoslias pro peccalis, etyl Chrisli cruci- sum in ara crucis obtulit idem sacerdos et hostia '",
fixi vesligia saeerdotes iii misericordiae operibus et adhuc gloriosus implet oflicium, dum sedens ad
imitentur, qui potestatem consecrandi a consecrato dexleram Patris quolidie interpellat pro nobis "".
Domino sorliunlur. Cum ilaque Rex regum sl, Dei virtus et Dei sapien-
HAct<5. '60Sap. 4. 61Num. 11. °2Luc. 10. 63Malth. 11. c4 II Cor. 6. CBII Cor. 9. C6Matth.
22. 67Psal. 104. 68Gen. 27. 69Joan. 12. 70 Joan. 2. 71Joan. 10. '2 Joan. 14. 73 Apoc. 5.
,4Luc. 4; Isa. 61. 7BMarc. 7. 76Joan.8. " 7TJoan. 15. "7SMailh. 26. 78Mallh. 27. 80 Hebr. 1.
Rom. 8. 81 Apec. 1S.
67 SICARDI CREMONENSISEPISCOPt 68
"
tiaM, cujus potestas a mari usquead mare8S, hasc ,?».ferl se hostiam viventem et Deo placentem : Om-
exsequi non est dedignalus oflicia, nullus quantum- nis enim sanctus sacerdos est, ut Chrysostomus
Iibet, nobilis, sapiens, dives aut potens in his mi- ait, quod sapientise credimus ascribendum. His ita-
nistrare cOntemnat. Nullius ordinis oflicium illi vi- qne modis Domino ministremus, ut eum consequi
lescat, qui ad summum pontificatum aspirat, sed valeamus.
exterius ad officia, cum oportuerit, festinus aceele- CAPUT IV.
ret;elne reprobus inveniatur 84, in se moraliter DE DIGNITATIBUS.
impleat, quod aliis serviendo niinistrat. Osliarius i Conslitues eos priucipes super omnem.ter-
ergo cum sit templum Dei8B, se aperiat virtutibus ram 9S.> Ex praemissis liquido constat ordines a
iet Deo, se claudat vitiis et diabolo, ne vitoevia prse- lege traxisse originem et exempla; dignitalum quo-
pediatur, ne mors per feneslras suas ingrediatur 86; que institutio pendet a Veteri Testamenlo; Moyses
quivis etiam spirilualis ostiarius est, eum per fidem enim ad consilium Jethro, chiliarchos, hecatontar-
humiles in Ecclesiam inlroducit, et contumaces im- clios, pentaeontarchos, et decanos instituit, qui
probat et expellit; fides enim ostium est per quod minora tractabant negotia ad Moysen referendo
in ovile iugredimur;quia «Justus ex fide vivit 87, > majora ,4. Sepluaginta demum viri sunt instiluti,
quod donuro gratiae connumeravit Apostolus, di- qui Moysi spirilum accipientes populo sunt prte-
cens : « Alii Udes in eodem spiritu 88. » Lector fecli9B, quorum instar habent subdecanus et deca-
operibus impleat quse populo servanda pronuntiat; nus , subscholasticus et scholasticus, succensor
quivis eliam spirilualis lector est, si aliquos vitae et cantor, thesaurarius, archicola, cimiliarcha,
salubria docet, et docens os lurturis ad axillas re- primicerius et ceconomus, vel praeposilus, archi-
lorquet 89, ne dum aliis prsedicat nolam reprobatio- presbyter et archidiaconus, vicedominus et coepi-
nis incurrat; quod minislerium comprehendit Apo- piscopus, episcopus, archiepiscopus, primas et pa-
stolus in dono scientise, unde qui ad hunc gradum triarcha. Aiunt tamen quidam, quod ordines a lege,
lecloris vel proedicatoris provehitur, debet esse dignitales formam capiunt a gentilitate, unde papa
scientia decoratus. Exorcista imperiose daemonibus similitudinem geritmonarchae, patriarcha poteslati.s
imperat, si eum reatus conscientise non accusat; regiae; unde sicut rex praeesl tribus ducibus, sic
quivis etiam spiritualis est exorcisla, dum oratio- patriarcha liibus archiepiscopis. Archiepiscopi vero
nibus suis aliquos liberat a potestate daemonis,ab ducibus; episcopi comilibus comparanlur, unde
segritudine peccatorum, quod donum intellexit Apo- nonnulli arcbiepiscopi duces, et episcopi comites.
stolus in gratia sanitatis. Acolylhus sicut gestatlu- p Coepiscopi praefectis, praepositi militum tribunis,
cernas ardentes in manibus 90, sic luceat opera sua archipresbyteri centurionibus, decani decurionibus.
coram Deo et hominibus; quivis etiam spirilualis Sed undecunque fuerit inslilutio, conslat quod om-
acolythus esl, dum aliislucem boni operis admini- nibus praeesl dignilas episcopalis. Episcoporum au-
strat, eis verbo vel opere ignem charitatis accen- tem dignitas in quatuor dividilur, in episcopos, ar-
dens, quod donum ad prophetiam credimus perti- chiepiscopos, primates et palriarchas. Episcopus
nere. Domino namque sunt officia prophetarum, generale nomen et speciale superintendens dici-
scilicet futura prsedicere et obscuros sensus Scri- tur; episcopi enim supra, scopi intendens; quia
pturarum exponere, ut auditores illuminentur et ad custos vineseDomini Sabaoth in alto residens S6,
diligehdum Dominum inflammenlur. mores et vitam respicit singulorum. Dicitur et spe-
Subdiaconi, dum vasa munda recipiunt, et ma- culator S7; quia sicut in specula collocatus, hostes
pulam accipiant et pcenitentiam, ut se ministerio scilicel diabolum, carnem et mundum, haerelicoset
mundos exhibeant et se vasa Domini recognoscant; falsos fratres adventantes speculatur, et cives ad
quivis etiam spiritualis subdiaconus est dum verbo resistendum hortalur, et armare nititur. Dicilur et
vel opere aliorum crimina lavat, quod donum com- praesul, quouiam ad consilium praesidet; .dicitur
prehendere possumus iu operatione virlutum vel D antistes; quia ante alios stans populo prseeminet,
discrelione spiriluum. Biaconi, dum stolam reci- vel contra slans, anti enim conlra, quoniam haere-
piunt, se aslrictos legi Domini recognoscant, et ticis episeopi obviant, ut pastores lupis resislant et
per dexteram liberam, ad fidelibtls ministrandum oves protegant. Dicitur et pontifex quasi pons san-
se expedilos agnoscant; quivis etiam spiritualis clus; vita enim episcopi debet esse pons populi,
diaconus est,dum aliis servit, in charitate, et verbo, super mare saeculiad patriam paradisi, vel pontem
yel opere alios docet orare, quod donum intelligere faciens; pontem etenim populo facit, dum cum
possumus in inlerpretatione sermonum. Sacerdotes sana docirina super paludes hseresum ad atria vitae
quorum manus unguntur chrismate, se ab omni perducit. Hic esl Aaron summus in Iege sacerdos.
immunditia contineant, ut corpus Domini digne Episcopi cum ordlnantur, Sabbato circa vesperam
conficiant; quivis etiam spiritualis presbyter est, postulantur et examinantur de moribus et statu
si offert sacrificium spirilus conlribulati 9I et si of- praeteritoevitse, interim benedictio petitur, ut san-
82ICor.l. 83Psal. 71. 841 Cor. 9. fiBI Cor. 3. 86Jer. 9. • 8' Rom. 1. 881Cor. 12. «9Levit.
5. "Matth. 5. t91 Psal. 50. .:92 Rom. 12. 93 Psal. 44. 94Exod. 18.' 8BNum. 11. 6Clsa. S.
97 Ezech. 5.
 69 MITRALE-.— LIB. II. 70
cta Trinitas ordinalioni prseesse monstretur. Mane A nem Spiritum sanctum dederunt'. Consecrationes
aulem facto exarainantnr de futura conversione, autem episcoporum celebrari debent in Dominicis
conversalione et fide; fit autem hsec examinalioex diebus et hora tertia; talinamque dietalique h-ora,
primitivse Ecclesise constitulione propter suspectos apostoli sunt a Spiritu sanclo oleo invisibili • con-
in fide, moribus et conditione. secrati •. Oleum illuminat et vulnera curat, ita
Postmodum, codicem Evangeliorum duo tenent Spirilus sanctus apostolis scientiam ministravil et
episcopi super scapulas, quasi orantes et ordinan- peccata curavit. Igitur unguntur episcopi, hac die,
dum commonentes, ut amplius solito jugo subja- hac hora, ut se Spiritum sanctum apostolis datum
ceat et obediat Evangelio. Tertius episcopus bene- accipere doceantur. Quse sit missa consecrationis
dictionem infundat. Trium episcoporum prsesentia in ponlificali ordine, cujus oflkium cum evidenter
sumilur ab apostolis ; quia Jacobus fraler Domini consecralioni conveniat, diligens exquisitor alten-
a Petro, Jacobo et Joanne Hierosolymitanus est dat. Episcopale offlcium est presbyteros et alios Ec-
ordinatus episcopus ; et ratio est, ne tantum bene- clesiae ministros ordinare, virgines velare, bapli-
fieium videatur furtive praeslilum; in ore autem zatos confirmare, chrisma et oleum consecrare, ec-
duorum,veltriumtestiumpermanetomiieverbum 98; clesias dedicare, rebelles excommunicare, poeni-
tales igitur advocenlur, qui de ordinandi profectu tentes reconciliare, vestes et vasa sanctificare; et
gaudeant, et pro ipso preces fundanl. Postea chri- attende quod olim episcopi etiam presbylsri nomi-
smate eaput in modura crucis inungal, dicens : nabantur, ul multis auciorilatibus demonslratur,
Vngalur et consecretur caput luum, cxlesli benedi- post aliud est nomen selatis, aliud quidem oflicii;
ctione, in ordine ponlificali, in nomine Patris, et Fi- sed poslea sicut a diaconibus archidiaconus, et ab
lii et Spiritus sancii. In hac unctione demonstra- exercitu imperator eligitur, sic a sacerdotibus ma-
tur spiritualiter vicarius Jesu Christi, qui fuit un- jor secernilur; et sic divisa sunt nomina, ut qui
ctus oleo invisibili 99,ut sicut ille fuit caput uni- major est in singulis civitalibus, quasi [vicarius
versaeEcclesiae100,sicistesibicommissae.Vel secun- Christi (2)] episcopus vocarelur [est autem unus
dum Gregorium, oleum in capite, charitas esi in major et super alios sacerdoles eleclus, ad quem
mente. Et post manus in forma crucis inungat, di- omuis cura Ecclesise perlinel, ut de medio schis-
cens : Inunganlur manus istm de oieosanctificalo et matum semina tollerentur, ne quis diceret : Ego
chrismate sanclificationis, sicut Samuel unxit Da- sum Pauli, ego Apollo 9; ad quem praedicta perti-
vid in regem et prophetam l, ila unganlur et conse- nesit ollicia potius excoiisuetudine, ut Hierony-
crentur, in nomine Dei Palris, et Filii, et Spirilus C mus ait, quam dispositionis Dominicseveritatej.
sancti; post confirmat pollicem; post baculum, post Archiepiscopus dicilur princeps episcoporum,
annulum, post Evaugelium tradit, ut pollicis impo- idem est melropohta vel metropolitanus, a metro-
sitio cunctis proficiat ad salutem, in baculo potesla- poli matre civilatum ; hic est
Moysesqui Aaron in
lem ligandi atque solvendi sibi traditam recogno-
ponlificem oleo consecraviti 0. Sunt et quaedam
scat, iu annulo fidei inlegritale se muniat; item sedes quse primatiae nomine decorantur, a
primi-
baculo doctrinae gregem ad pascua ducet, annulo liis conversionis ad
fidem; quorum quidam, quia
fidei secreta Scripturarum sponsae committat; in
primas et patriarcha solo liomine differt et non of-
Evangelio apostolum se esse sciat. ficio, sibi nomen et palriarchae vindicarunt, ut Ye-
Tradunlur autem singula cum propriis verbis. netus. Patriarcha, pater arcse, id est Ecclesiae, vel
Igitur capitis el manuum unctio, pollicis confir- Patrum princeps dicitur. |Hi sunt tres a tribus
matio, baculi et annuli traditio, et eorum singu- parlibus orbis : unus in Asia qui in Antiochia le-
laria verba, sunt, ut pulo, hujus sacramenti sub- nuit praesulatum ; alius in Alexandria, quiin Africa
stantia; caetera solemnitatis. Chrismalica unclio a tenuil principatum; lertius in Europa, qui in Romav
lege coepit, ubi ex mandato Domini reges, sacer- j. obtinet pontificatum. Hos prsefiguraverunt Abra-
doles et prophetae leguntur inuncli 2; dicitur enim ham, Isaac et Jacob. Hae dignitates aliis translalae
in Levitico 3 de ponliiice : i Super cujus caput fu- fuerunt favore vel odio, ut Antiochenus palriar-
sum est unctionis oleum, et cujus manus sunt in chatus in Hierosolymam, Alexandrinus in Aqui-
sacerdotio consacraise. > Manus imposilio ab Isaac leam; quia licet Pelrus in Antiochia, et Marcus
coepit, qui dum Jacob benedixit, ei manum impo- praedicaverit in Alexandria, quia tamen ulrique
suit 4, et Moyses Josue manum imposuit, cum eum reversi sunl ad vomiluni u' infidelilatis, patriar-
ducem populo prsefecil1'; sed et Dominus aposto- chali fuerunt dignilate privati; Hierusalem vero
lis manum imposuit, dum eos principes mundi con- decoratur; quia de. Sion exivit lex et verbum Do-
stituit 6; sed et ipsi aposloli per manus impositio- mini de Hierusalem ls. Aquileia quoque honoratur;
(2) Qusehic et infra uncis conclusimus loca, in apographo liturala exhibentur.

98Deut. 17; Matlh. 18 ; II Cor. 15. 99Psal. Hebr. 1. 10°Ephes. 1 et 5; Col. 1. ' I Reg. 16.
44;
I Reg. 10,; Exod. 29 ; 111Re*. 19. 3 Cap. 21. 4 Gen. 27. BDeut. 51. 6 Luc. 24. 7 Act. 8. 8 Act.
2. sICor. 1. 10Exod.29. " Prov. 26; II Petr. 2. 12lsa 2.
71 SICARDICREMONENSISEPISCOPI
quia Marcus primus Aquileise, secundo prsefuit A sise tradidere, quasi per paranyniphos sporrsse Do-
Alexandrise. De palriarchatu autem Romano placuit mino consecrentur, qute vilam aposlolorum et con-
antiquis, ut sicut Auguslus prse regibus haheretur, versationem redolent, eiiam angelorum. Imperator
sic prae cunclis episcopis papa speciali nomine vo- eliam consecralur seu potitis ungitur et coronaiur,
caretur, et jus et nomen patriarchalus Constanli- quod sumplum est a Davide, quem Samuel unxit
nopolim transferrelur.] Archiepiscopis, primatibus in regem ls. Consecratur autem bOc modo, prirho
el patriarchiJ praeter supradiclam solemneni epi- fidelitatem facit sanctse Romanse Ecclesise, secundo
scoporum consecralionem, crttcis anle eos ferendse orationes dicantur super ipsum, tertio Portuensis
insignia conceduntur, ut se Crucifixum irailari de- inungit ei brachium dexlrum et inter scapulas, di-
bere cognoscant; insignia quoque pallii conferun- . cens orationes. Quarlo summus poutifex.ei dia-
tur, ut torque victoriae coronentur. Verumtamen dema imponil, dicens : Accipe, signum glorim, in
depallio inferius latius exponetur. 'nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancli. Hujus of-
Archiepiscoporum est officium episcopos conse- ficium est Ecclesiam Chrisli protegere, jura con-
crare, patriarcharum autem archiepiscopos, ntro- dere, justitiam servare, ut satielatem consequatur
rumque vero concilia congregare, jura dilapsa re- B aeternam.
parare. Papa vcro dicilur Pater patrum ; hic uni- CAPUT V.
versalis eliam nuneupatur, quia universae Ecclesies DEVESTIBUS SANCTIS.
principatur. Dicitur et apostolicus ; quia Principis « Faciet veslimenta sancia Aaron, et filiis
apostolorum vice fungitur. Dicilur et summus pon- ejus 20. > De sauctis vestibus et praedictarum di-
tifex; quia caput cst omnium ponlificum, a quo gnilalum insignibus latius est exsequendum. Sacrae
sicut a capite membra descendunt, de cujus pleni- vestes a veteri lege videnlur assumplae; prsecepit
ludine omnes accipiunt; ipse autem vocal eos in enim Dominus Moysi, ul faceret Aaron et filiis ejus
partem sollicitudinis ncn in pleniludinem potesta- veslcs sanctas in gloriam et decorem ; quaedam vero
tis. Hie est Melchisedech, cujus sacerdotium non sumunlur ab apostolis sanctis, tam ba? quam ilhe,
est caeteris comparatum 13.Papae, cum ordinatur, virtutes signilicant, vel opera justitiae, vel mysle-
nomen mutatur, quia Petro nomen Dominus in Ec- rium Incarnationis Dominicse. Cum sutem omnes
clesiae prselatione mutavit 14, et Paulus de Saulo vestes, quas cseteri vesliunlur ministri', vestianlur
factus est Paulus 1B;quem quidem seplem cereo et episcopi, sed non econverso , de vestibus epi-
stata, quasi Spiritus sancli dona prsecedunt, cui scoporum agamus, ut in generslihus specialia con-
claves traduntur; quia Pelro Christus tradidit cla- Q cludantur. Igitur holosericse caligse illam peduni
ves regni coelorum 16ut se Janitorem coelicogno- significant munditiam et lotionem, de qua Domi-
sceret. Rubeus manlustribuilur, per quem chari- nus ait:« Qui lotus est tolus, non indiget, nisi ut
tas, vel martyrium declaratur, ad quod pro ovibus pedes lavet 21. > Verum quia non suflicit munditia
semper debet esse paratus ". Hujus officiura est cordis absque palienlia persecutionis, ideo se-
missas et alia officia ordinare, canones instituere, quuntur centones rubei, marlyrii significativi. Qui
auguslum consecrare, pallia patriarchis et archi- aulem in corde munditiam el in volunlate, si opus
episcopis, privilegia cunctis religiosis dare, totam fueril, habuerit patientiam, securus accedat ad
Ecclesiam regere. praedicationem, quam sandalia significant, aposto-
Abbales etiam benedicuntur hoc modo : primo licam. Sandalia dicuntur ab herba sandaricae, vel
eligitur a congregalione, ab episcopo roboratur et sandarico colore, quo depinguntur. Est aulem ge-
in ambone ad consensum omnium publicalur. Se- nus calceamenli, quo partim pes legitur inferius,
cundo, stratis ante altare ponlifice et electo, fiant parlim relinquit superius, factum ex pellibus ani-
litanise et oralio Dominica, lertio surgat soluspon- malium mortuorum, inlus album, foris nigrum vel
tifex, et dicat super electo preces et orationes ad rubeum, multis filis et lineis contexium, gemmis
hoc destinatas. Demum tradat ei Regulam, a san- u ornalum, habens forte lingulas qnaluor, vel ad
ctis Patribus nobis tradilam. Post det ei baculum, minus duas ligandas, unam super pedem, alteram
dicens : Accipe baculum pasloralis officii,ul sis in a calcaneo surgenlem. Vestimeutum pedum non
corrigendis viliis pie smviens, el cum iratus fueris, babuit inilium ab Aaron, qui dunlaxat in Judsea
misericordim memor eris 18, Similiter ad benedi- conversabatur, ideo opus non habuit, sed abapo-
cendam abbatissam, liisi quod super eam specialis stolis, quibus diclum fuit: « Euntes, docete omnes
benedictio fundilur. Virgines aut non nisi in diebus gentes 22. > Hi ergo hoc calceamentorum genere
Epiphaniarum, vel in Albis paschalibus, vel in die- utebantur, quo et episcopi uti debent; non autem
bus Aposlolorumvelari debent, nisi gravi languore sacerdoles, ut per varielalem sandaliorum notetur
detineanlur; et hoc ideo ut Spiritus sanctus super varietas ministrorum. Episcoporum est per paro-
eas siroplices ut columbas descendere videaiur; ot chias ad regendam plebem discurrere, ideoque ha-
per apostolos, qui morem virginitatis prius Ecclc- bcnt sandalia, ne defluaut, pedibus alligata, ex quo
13 Gen. 14; Hehr. 7. 14 Joan. 1. « Acl. 9. 16Malth. 16. 17Joan. 10. 18Tob. 5. 19I Reg. 16.
a0Exod. 28. 21Joan. 13. 22Mallh. 28.
 MITRALE. — LIB. H.
perpendi potest, quanlum necesse sil episcopis fir- -jA proximis compali, mcrite providere et humeri!
inare gressus mentis; presbyterorUm est domi ho- onera ferre. Vel amictus siihul superhumerale ct
stias immolare, et ideo cum incedat securus, non ralionale typum gerit, etperhumerale ad justitiam,
habet ligaluram in pedihus. Diaconus habet, quia per rationale perlinct ad Sapientiam, ideoque legit
suum estirein coraitalu. Mystice haec est aposlo- pectus cl humeros. Vel per amiclum, vocls intellige
lorum praedicatio, qua per lilteram carnalibus te- castigationem, legit enim collum organum vocis; ct
gitur, per allegoriam coeleslia petcntibus denuda- cogitaiionum cbniprcssionem, cingit enim pectus,
tur, vel partim nudatur et tegitur; quia praedicalor et oculorum tegil aspectum.
cceleslia non debet abscondere, nec terrenis ulla- Alba, quae in lege lunica, vcl lalaris, vel apud
lenus inlnare, qui prsefert prsecedenlium sanctorum Graecos ppderis appellatur, vestis esl alba, descen-
exempla, quorum fuit conscientia, seu vita coram dens usque ad lalos, habens caputium cum lingula,
Deo puritale candida, coram hominibus nigra, id medio anguslatum, in extremitate multis commis-
est httmilitate dejecta; vel rubea, id est charilate suris dilatatur. Haecest caslitatis munditia, castiga-
inflammata; multa fila, multae senlenlise ; tres li- lio corporis, qua tota vita sacerdbtis est decoranda
nese sunt: Lex, prophetia et Evangelium; laterales Unaliter et perseveranter, ut minislros aeterni Regis,
^
legem et prophetiam, media vero significat Evan- scilicet angelos, in albis vestibus imitetur. Capu-
geliuin. Duoelinese ad medianam replicantur; quia tium est professio caslitalis. Lingula est potestas
les etprophetia in Evangelio recapitulantur. Gem- linguse sacerdotalis, quse ligat conlumaces et ab-
mse suut opera virtulum. Quatuor linguloedoclrina solvendo reconciliat poenilentes 28. Castitas haec i»
sunt Teslainentorum docentium nos a terrenis sur- raedio natioriis pravse atque perverssa 29pressuris
gere, nec eis inhiare et ad ccelestia nos erigere; vel mundialibus coarclatur; sed in chafilate multiplif
lingulse a sandaliorum corio scparalae, sunt lingiiae calis virtulibus dilalaliir. Hsec slringit mftnus et
hominum praedicalionibus bojia testimonia exhi- brachia, ne quid lasciviant, genua ne ab orationis
bentium, licet sint separalae a conversatione spiri- instanlia tepeant, tibias et pedes, ne ad malum cur-
tualium : oportet enihi eos habere bonum leslimo- rant. Hsee vestis olim fuit arcta, quoniam habue-
nium ab his qui foris sunt 23. Ligatura mysterium funt spiritum servilutis ; nuncautemlarga, eo quod
est incarnationis, mulliplicatio ligalionis est super- accepimus spiritum adoptionis et liberlatis 30. Cin-
erogaiio praedicationis. Quod solvitur, sed non ex gulum quod in lege apud.Grseeos baltheus appella-
toto, innuit quia non suinus digni, id est sufficien- lur, quo lumbi einguntur; et alba, ne defluat et
tes solvere corrigias calceamentorum Christi 24: P , gressum impediat, cohibetur, est mentis custodia,
quod autem alicubi sunt integra et alicubiperfo- vel timor Domini, vel continerilia, quae carnis con-
rata, significat qtiod ccelestia sacramenla quibus- cupiscenliam refrenat : unde ad lumbos ponitur,
dam suiit revelanda, quibusdam vero tegenda. quia in luxuria dominantur : uade:« Sint lumbi ve-
Humerale, quod dicebalur ephod, in quo erant stri prsecincti8', >et de diaboio dicitur :« VirtusejU3
duo lapides xn patriarcharum nomina continen- in lumbis ejus3J. >Lumbos ergopraecingere est lusu-
tes ", et apud nos vocalur amictus, veslis est can- riosos impelus refrenare. Hseccohibet caslilatzm ne
dida, qua caput, et collum, et humeri leguntur, per devia dilabatur, ne et gressus bonorum operum.
cujus duabus lineis mamillae pecloris accinguntur, impediatur. Subeingulum quod perizomnavocatur,
ita ut una ora pateat, altera laleat, haec est spes vel succinctorium, quod duplex a zona dependet.si-
ccelestium, pro qua munditiam mentis, casligatio- gnifieat oralionem et jejunium, quibus castitas ro-
nem vocis et operalionis Domino consecramus. boratur, et sine quibus difiicile conservatur, yel per
Caput enim est officina mentis, collum est organum subcingulum, studium accipimus miserentis, ideo-
vocis, huriieri suiit bajuli oneris. Caput igitur quc duplcx est, quia convenit unicuique, primo :
amictu inundo velamus, cum pro spe coelestium animsepropriaemisereri, deinde proximis nccessaria
ori custodiam apponentes 26, non nisi laudes Do- D misericordiler impertiri.
mini personamus, humeros cooperimus, dum pro Slola fuit antiquilus vestis candida, pertingens
spe coslestium alter allerius onera porlantes !7, ac- usque ad vestigia, qua patriarchae ante legem ute-
tive labores subimus et proximis in necessilatibus bantur, quam primogenili, cum benedictionem pa-
subvenimus. Dueeorse humeralis sunt charitas, seu tris acciperent, ihduebant, et Domino victimas, ut
fides et operatio, quse cum in pectore complentur, poniiflces offerebant. Sed postquam ccepitalba por-
fides et charitas occultautur in corde, operatio tari, mutata est in lorquem, quae slola et orarium
vero patet in operum exhibitiorie. Duae vitlae seu appellatur. Per primam stolam, inlelligimus inno-'
linese sunt timor poense et desiderium vilse, quse: centiam, quse fuit in primo homine, sed cum eam
pro spe beatiiudinis arcent pravas cogitationes a! perdidit propter peccalum 33, recuperare oponuit
peclore sacerdotis. Vel generaliter per humerale, eam per viiulum saginatum 34. Beati qui hane sto-
onus accipimus sacerdotale, quo tenemur ex corde! latn a criminum labe cuslodiunl, vel maculataia

• «ITini. 5. ?l Joan. 1; Luc. 5. 2SExod. 59. 25 Psal. 58. !7 Gal. 6. 2S Matlli. 16, 18, . " PI)i-
lipp. 2. 30Hom. 8. 3' Luc; 12. 3! Job 40. 3i Gen. 5. 3*Luc. 15.
PATROL. CCXJII. 3
75 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 76
Iacrymls lavant, quia illorum polestas erit in ligno i sed beatus Silvester collobium in Dalmalicam ver-
viloeSS,scilicet in Christo per quem amissam glo- tit. Laxas manicas addidit, et m sacrificiis portan-
riam possidebunt, sed superest ut, qui per inobe- dam instituit. Crucis itaque formam gerit, duas
dienliam cecidimus, pef obedienliam resurgamus. babens' lineas, ante et retro, coccineas vel purpu-
Reete pro veste recnperanda innoceniiae, subimus reas ctim xv firiibriis allrinsecus dependentibus in
torquem obedientiae, nam per stolam, qua nunc utrisque liueis, scilicet ante et retro dispositis.
ulimiir obedientiam accipimus Evangelii. Evange- Sinistra quoque manica fimbrias habet, dextera
lium quippe esttjugum Domini suave el onus ejus nequaquam. Per hanc itaque religio sancla et im-
leve, de quo Dominus : < Tollite jugum ineum su- maculata 42,qualis debet esse pontificis, intelligilur.
per vos 36. > Obedieulia vero lorum : dum ilaque Dusemanicse sunl sicut alse pontificis protectionis,
sacerdos loris coHum subjicit, innuit qtiodevange- sicttt enim Dei sapienlia pullos Ecclesiae congrega-.
lico jugo patienler obedit. Cnde a sinistro humero sub alas 43 gratioe et misericordiae, sic ponlifex
transfertur ad dcxtrum, quoiiiam ab actione trans- debet fideles sub alas veteris et novse legis praedi-
ilur per obedientiam iu conlemplationem. Orarium cando congregare, et exemplis se super eos expan-
appellatur, qttia licet sine aliis indumentis sacer- dere,et orationibus a volucribus, id est daemonibus,
dolaiibus liceat saccrdolibus baptizare, poenitentiam defensare atque protegere : largilas manicarum est
dare, et similia facere, tamen sine orario, nisi hilarilas pontificis donatoris. Sub ala perlusa lateiis
sumrria necessilate cogente, npii licet. Hoc usque [latera?] ut ejus vestigia iiniletur 44,qui fuit in la-
ad genua, quae curvantur, exteuditur, ut per hoc tere lancea perforatus' 45.Ad missam et ad annun-
rioslra humilitas ostendalur; quidam per slolam tiandum evangelium est porlanda, ubi Christus
inlelligunt in adversis et prosperis toleranliam, praesenlatur et prsedicalur, quiaformam gerit cru-
ct per ejus longiludiheni perseveraiuiam. Quod cis; formam vero gerit crucis tum quia Christus
autean slola cuin zoiia colligalur, innuil quod vir- pro nobis tulit' patibulum crucis'*6, tuin quia pon-
tiiles virlulibus adunantur. Tunica in Veteri Te- lifex debet se crueifigere cum vitiis el concupi-
slamenlo 37 fuit solummodo Hyacinthina habens scenliis 47.Linese coccineae, aiile et retro, dilectio
superitis eapitium textiie per girum ad pedes, quasi Dei et proximi in utroque Tesfamenlo mandala 48.
mala Punica, cum lintinnabulis intermistis. Hoec, Lineae purpureae, fides sanguinis Christi iii ulroque
ut Hieronymus ait, subucula nominalur, quae pro- populo necessaria; fimbrise sunt mandala, vel ef-
pria ponlificis, et iiuerior est; per lianc perfecto- fectus, vel exercilia dileclionis, aut verba et opera
rum, ccelestis conversatio intelligilur, coeli namque Q praedicationis , uude xv ante clretro , quia quinde-
hyaciiilhinum habet colorem. Hac luiiica indulus cim psalmi in Veteri Testamento, quasi quindecim
erat Apostolus dicens: « Nostra coiiversalio in gradus exeuiit de tramiie charitatis, et quindecim
coelis est 88. > Vel sicut lapis illius coloris mutat rami similiter in Novo Teslamento excrescunt de
colorem ex aeris qualitate, est enim serenus ift arbore charitatis, verbi gratia : « Charitas patiens
serenq et pahidus in nubilo , sic decet episcopum, est, benigna est, non semulatur, non agit perpe-
gaudere cum gaudentibus efflere cum fleritibus 39; ram , rion inflalur, non est ambitiosa, iion quaerit
quod si alterius fuerit coloris, alterius sit signifi- quse sua surit, non irritatur, non cogitat malum ,
calionis. Textile, id est bene iirmatum capitium, non gaudet super iuiquilate; congaudet autem-ve-
est primordium coelestis conversalionis radice li- rilati, Omnia suffert, orania credit, omnia sperat,
moris Domini subnixum, aut eonstans praedicatoris omnia suslinet. Charitas nunquam excidit4s. > Ali-
fiducia praedicandi coelestia. Hanc vestem ad pedes quse dalmaticae habent viginti quatuor iimbrias
usque protendere, est usque ad finem vilae boriis ante, et retro.totidem, ubi septiformis Spiritus
operibus insudare. Per mala Punica, vilam sacer- est beties repetitus.quirepletocto maneries laudari-
dolis iqleilige, qui castitatem et promplam ad tium Dominum, scilicet reges et populos, principes
"
martyrium voluntatem uno defendit munimine et judices, juvenes et virgines, seniores et junio-
charilalis; per tintinnabula doelrina significatur res B0.Linea quse est in medio, stipes est charitalis;
ejusd.em; nam contra se occulti judicis iram pro- sinistrum quoque latus fimbrias habet, quia vila
voca.t, si sine doclrina praedicationis incedat. Per- activa sollicita est, et turbatur erga plurima; dex-
fectio ilaque sacerdotalis conversationis in operibus terum vero lalus fimbrias non habet, quia vila
ct doclrina clauditur verilalis, juxta illud : « Ccepit conlemplativa optimam parlem elegit 81, scilicel
Jesus facere, et docere 40. > securilatem vilse prsesenlis et quietem contempla-
Dalmalica vestis est a Dalmatica provincia no- tionis. His omnibus redimita debet esse vila ponti-
minata, ubi primo fuit inventa, quse ab incon- ficis ; praosens quoque vita, quae per lsevara acci-
sutili Domini tunica 4l et apostolorum collobio pitur, pluribus impeditur obslaculis, futura, qua3
crcdilur mutuata ; collobium enim vestis est sine per dexteram inteliigitur, nullis angusliabitur curis.
manicis, sicut videmus in monachorum cucullis; Ssepius est candida, scilicet opere polymito variala
SBApoc. 22. 36Matth. 11. 3'Exod. 59. 3SPhilip. 5. 39 Rom. 12. 40 Act. 1. 41Joan. 19.4? 4SJac. 1.
» Matth. 25. 44IPetr. 2. 4BJoan. 19. 4° Philip. 2. " Gal 5. 4SDeitl. 6 ; Mailh. 22. 1 Cor. l~>.
60Psal. 148. B1Luc. 10.
77 MITRALE. - LID. II. 78
propler mundiliarh et virtulum varietalem, et esl A filiorum Israel fuerunt insculpta6S; veritas et do-
aurifrigio adornala, juxta illud : i Aslilit regina a ctrina fuerunt inscripla, quae omnia pontifex in per
dex-lristuis in vestitu deauralo circumdata varie- clore gestabat. Hodie praefertur aurum et gemmsein
tate" >; velperdalmaticam occultam rationem suh- pectore pontificis, planetis affixae.Haeevestis ratio-
limium intelligimus, unde circa collum clausa nem sive discretionem signiflcabat, ideoque ralio-
est, ut pectus sit operluin ; quia carnalibus occulta nale judjcii vocabatur; quia debet rector sublili
esl ralio sublimium secretorum. Haeduae. tunicse examine bona malave disculere, auro sapienliae,
non cinguntur, scilicet ttinica et dalmalica, quia hyacintho spei supernse, bysso carnalis mundilise
sub lege non stint, qui Spiritu Dei ducunturB3. fulgere; duplex est, ut ejus examen Deo placeat et
Casula quse quasi parva casa dicitur, planeta homo nqn conteranat; quadrangula, ut quatuor
quoque vocatur a plano, quod est erro, cum er- virlutibus appareal exornata et in eum tendat,
rabundus limbus ejus super brachia levatur. Et qui ccelum palmo mensuratci et disponit cuncta
vide : quia veslis hsec in pectore, el inler humeros in pondere, numero et mensura ". In sanclitale duo-
duplicatur, el in bracbiis triplicatur, et indumenlis decim apostolos imitelur, el patriarcharum fldem,
cseleris superponitur, et pro qualitale temporis in et simplicitatis opera imiletur, veritate fulgeat et
colore mutatur. Haecest charitas mater, et' casa " doclrina, virtutum gemnis ornelur, in sacrificium ,
virtutum; sicut homo tolus casa cooperilur, sic totius populi recordetur. Fanon qui et-sudarinm et
charilas totum corpus virtulum amplectitur , quia mapula quasi manipula nominalur, sumitur non ab
i plenitudo legis est dileclio ". > In peetore dupli- Aaron, sed ab antiquis Patribus qui, sicut legitur
catur, quia per charitatem bona vnluntas et sancta in BedseMartyrologio de Patre Arsenio, semper su-
cogitatio generatur. lnter humeros duplicatur, quia darium ferebat in sinu vel in manu, ad tergendam
per illam adversa supporlantur, a proximis et ab " lacrymarum effluentiam. Sudario vero sudorem et
adversariis; vel duplicatio significatquod charitatem pituilam oculorum, narium et salivarum abstergi-
habere debemus ia corde et opere, intus et foris. mus; et ideo per sudarium accipimus pcenilentiam,
Ad brachia levalur, dum bona opera charilas ope- qua Iabes quolidiani excessus extergitur, vel tse-
ralur; et ad dexlrum, dum operamur bomim ad dium mundanae conversationis, de quo : t Dormi-
domeslicos fideiBB;ad sinistrum, dum extenditur tavit anima mea prse tsedio M; > tsedet enim ariimam
eliam ad inimicos. Triplicatur igitiir in dextro, peccatorum conscienlise et infirmitatis cqrporeae;
duni fidelibus monachis, clericis, laicis, vel quo fronlem conscienlisetergimus, quo dissolvi cum
potius Noe, Job ct Daniel, id est rectoribus, con- Q Apostolo desideramus 6', dicente : « Infelix ego
jugalis et conlinentibus subvenimus. Triplicatur in homo, quis me liberabit de corpore morlis hu-
sinistro, dum infidelibus, scilicet malis Christianis, jus 68? >Hinc sudarium, a sudore dicitur, quo su-
Judaeis et paganis, vel mercenariis, adulteris et dorem, qui fit ex labore corporis, abstergimus.
fatuis virginibus" 6 necessaria minislramus : caete- Unde sudarium legitur super caput Domini noslri
teris veslibus superponilur, quia caeleris virtutibus Jesu Chrisli 68-.Ergo et brachio sinistro gestalur,
eminentior comprobatur. Unde Apostolus : • Adhuc quoniam in prsesenti satculo lantum taedium pali-
eminenliorem viam vobis osfendoB'; > vel quia mtir, et peccata nostra pcenitentia emendantur ; vel
< plenitudo legis est charilasB8; > in ejus enim per manip.ulum futuram intelligimus operum re-
praeceptis tota lex pendet et prophetEeB9. In colore tribulionemj, unde in quibusdam monasteriis, quo-
pro qualitale lemporis alteratur, ut: alba utimur in ties in feslis albis utuntur, manipulos portant, eo
resurrectione, quoniam angeli apparuerunl in ve- quod in illa vita, unusquisque propriam mercedcm
stibus albis 60; rubea in Penlecoste, quoniam Spi- accipit secundum proprjum laborem 70, et : i Vc-
ritus sanctus apparuit in igneis Iinguis apostolis 61. nientes venieut cum exsultatione, porlantes mani-
Huic humerale in supremis annectitur, quia spes pulos suos ". i Milra sumitur a Iege; quae liara,
charitatem velut matrem amplectitur. Sacerdos in " cidaris, infula, pileum appellatur, ex bysso confi-
suo quidem officio non debet se casula exuere; citur, auro et gemmis drnatur, habes duo cornua,
quia, praecipienteDomino62, non licet. ei desan- duasque linguas posterius, et fimbrias dependenles
ctis exire. Vel per casulam vitam accipimus con- inferius. Hac caput velalur et coronatur, hoecsigni-i
templativam, quam si quando exuimus, hoc faci- ficat custodiam quinque sensuum ab illecebris mundi
mus innuentes quod inlerdum pro fratribus est in mandatis Domini, pro corona vilae quam repro-,
necesse temporalibus necessitatibus indulgere. misit Deus diligenlibus se '2-' 3; vel designat Ecele-
Raiionale vestis est a lege suinpta, ex auro, siam quaebysso munditiae, auro sapientise, gemmis
hyacintlio et bysso retorta, duplex et quadrangula, virlulum coruscanlibus decoratur, duo praedicaus
ctijus erat unius palmi in omni parte mensura; Tcslameiita,duo jugiter adimplens mandara, in infi--
duodecim lapides erant intexli, in quibus nomina . mis lamen suslinens, cum opprobriis et solliciiudi-

63 Psal. 44. B3Gal. 5. 84Rorn. 15. BBGal. 6. 66Malth. 25. 871 Cor. 12. BsRora. 15. 69Malth.
22. 66Joan. 20. 61Act. 2. 62Levil. 21. 63Exod. 28. 64Isa. 40. 6BSap. 11. 66Psa'1.118. " Phil.
1. 68 Rom. 7. 69 Joan. 20. 7° I Cor. 5 "Psal. 125 72-733ac. I.
 '
79 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 80
nibus impedimenta. Haec caput Chrisli coronat, A curvatur, lignum inferius ferro aeuilhr, mpdice
dum baptisriiate munda, bonofum operum labori- tamen relunditur, os et lignum arte rasili poliun-
bus candidala, pro corona gloriae caput imitatur, tur. Per baculum rloclrinaeasiclorilas inlelligilur,
ct ejus dignitate congratulatui\ lioc infirmi suStentantur, inquieti corripiunlur, er-
Chirolhecarurii usus cst ab apostolis mutuatus. ranles ad poenitenliam relrahuntur. Unde et pedum
Per riianus igilur, operationes; per chirothecas ac- vocatur; cst enim pedum lignum curvum, quo
cipimus earum occultationes ' 4;sicut aliquando chi- pastores pedes retrahunt animalium. Hicexosse,
rothecis velantur, aliquando denudanlur, sic bona id est duritia legis, et ligno, id est mansuetudine
opera propter arroganliam decliuandam celantur, conficitur Evangelii, quoe duo cincta sunt sphserula
inlcrdum ad sedilicandumproximos propalanlur'"; divinitatis Jesu Christi. Vel per os severilatem,
inconsutiles sunl, quoniam acliones pontilicis re- . per lignum ponlificis accipe lenilaiem, quas jungit
ciac fidei debenl esse concordes. Anhuli usus de in judicio poiitifex per charilalem. Nam severilas^
Evangelio creditur receptus, ubi qui perierat et in- vel misericordia mullum destiluitur, si una sine
ventus est; prima slola veslilur et annulo insigni- allera lenealur; ideoque ferrum obtundilur, quia
tur , 0. Solebant antiqui olim litteras annulo sigil- judicium clemeiiiia temperatur. Baculus recurva-
lare. Poiuifsx igilur annulum porlat, quoniam tur, cum os proedicatoris ad asellam relorquelur
Scripluroemysteria et Ecclesisesacramenta, perfidis operalionis, vel cum errantes ad pcenitentiam revo-
sigillare debet, et humilibus revelare. Itera annulo cantur. Ferro inferius acuitur, cum proedicatio per
iitebanlur in signttm libertaiis. Pontifex igitur an- ultimum judicium terminatur. Aliquando in curva-
riuluni porlat, lum quia nullius debet esse contii- lura cape (sic)ponilur, quoniam ad Dominumconver-
tioni obnoxius, pontificalis eriim dignilas liberat sis vila aeterna promittitur, Aliquando in curvatura
a condilione servili, lum quia praedicalor sil spiri- scribitur;«Cuniiralus fueris,misericordiae reeorda-
lualis libertalis, qtta Christus nos liberavit". licm beris8B; >ne ob culpam gregis ira turbel in pastore
Proleus quidamsapiensprirnus ob-amorissignurrifer- oculum ralionis, sed verbo el- exemplo revocetpec-
reum annulum fecitet iriibi adamanlem inclusit, et cantes ad misericordiam Redemptoris. Aliquando
iride siibarrhari sponsas instituit; quia sicut ferrum in sphserula scribitur homo, itt sepontifex homi-
riomatomnia,sicomniavincitamor,etsiculad'amans nerii memoretur el de poleslale collata non eleve-
est infrangibilis, sicest insuperabilisamor: « Forlis tur. Aliquando juxla ferrum scribilur: Parce., ut
est enim ut mors dileelio 78; > ideoque et in digilo iri disciplinis subdilis parcat, ut misericors a mi-
aimulaii, in quo vena proeedit a corde, annulum Q i sfericorde miscricordiam' consequatur "6; inlelligat
"
portari constituit. Postmodum vero pro ferreis sunt ergo poiilifex se debere
aurei constituli, et pro adamante gemmis adoma- Parcere subjectis et debetlare superbos,
ti, quia sicut aurum cselera metalla, sic amor (VIRG.JEn. vi, 853v
universa bona praecellit, et sicut aurum gemma Uude dicitur:
decoratur, sic amor caeleris"" virtulibus adornalur. Curva trahit milcs pars, pungil acuta rebclles;
Pontifex ergo annulum portat, ut se sponsam Chri- et iterum:
sli vel sponsum Ecclesiae recognbscat, juxta illud: Curva trahil, quos virga regit, pars ultima pungil.
« Despondi enim vos uni viro virginem castam Cuiicta sunl rasili arte polita , quoniam hsec om-
exhibere Chrislo ' 9, > pro quo velqua si necesse • nia regula sanctilatis debent esse in oonlilice re-
fuerit animam ponat 80.JVelquia iri anniilo nomen dimila.
regis sculpilur, et imagp ; ideo per annulum intel- Pallium est lorques in modum circuli cingehs,
ligimus Calholicse fidei symbolum; audi noraen : habens ante et retro lineas dependentes de lana,
Dominus Pater, Dominus Filius, Dominus Spiritus scilicelvili materia coritextum, in sinistra duplex ,
sahcltis; vide imaginem, qualis Pater, talis Filius, in dextera simplex. Cruces pigrse superponuntur,
talis Spiritus sanclus; igitur arinulum in manu " tres acus seu spinulae infiguntur. Gonslat quod haec
pbrtare, est fidem in opere demonstrare. Baculus veslis nori esl decoris, sed spirilualis significalionis;
a lege sumilur et Evangelio, qui et virga pasloris, significatenim imitationempassionis Chrisli, de qua:
et sambura, et pedum.et ferula nominatur. Moyses <Si quis vult venire post me,abneget semelipsum,
ex mandato Domini, virgam habuit, qua terribilia et lollat crucem suam et sequatur me s'; > pro qua
fecit in coelo, in terra et in mari81;" quia cibum de rnerebimur vitae seteniEecoronam. Duae lingulse
ccelo 82,polum de lerra produxit 83 et gregeni ad sunt duaeleges Christi passionem proferentes. Haee
terram fluentem lacte et melle minavit. In Evan- imitatio esl hominibus despectibilis, cujus etiam
gelio quoqiie Dohiinus praccepit apostolis, ut eun- prsedicatores, in praesenlivita 8S,nunc menli, nuiic
tes ad prcedicandum virgam tollerent 84.Hic ergo carui serviunt, nunc ccelestibus inbaerent, nunc
baculus ex osse el ligno conficitur, quae crystallina terrae hecessaria pelunt, nunc adversis frangunlur,
vcl aurala sphserulaconjunguntur, os superius re- nunc prosperis extolluiitur; sed in futura vita, non

"Matth. 6. "Matth. ?'. 7SLuc. 15. 77Gal. 4. 7SCant. 8. 79IICor.il. s0 Joan. 10. 81Exod. i.
" Exod. iG. S3Exod. 17. «'>Marc. 6. « Tob. 5. ec Heiir. 4. m Matth. 10. SRRom. 7.
81 MITRALE. '— LU5. II, 82
erii duplicilas, non macula, neque ruga ss, sed erit A 1 nihil nostrse lunc deerit perfectiqni, sed quod nunc
ihi felicilas sine adversitate, gaudium sine moerore. ex parte cognoscimus., tunc cognoscemus, sicut et
Cruces sunt cordis contritio et carnis morliUcatio. cogniti sumus 00.Demum nolabile est quod noster
Tres spinulae, fides, spes, chariias, vel timor servi- pontifex plura quaiii octo induit vestimenta, cum
lis, initialis et filialis, quibus, ne a proposito imita- Aaron non nisi octo legatur habuisse; quia oportet
lioriis pontifex decidat, sustenlatur; vel per pal- justiiiam noslram abundare magis quam Scribarum
lium dependens super humeros episcoporum signi- et Pharisseorum, ut intrare possimus in regnum
Ucatur reverentia quse sedi Rqmanae debetur. Unde coelorum S7.
pallium a sede apostolica duntaxat aceipitur: sicul CAPUT VI.
enim quia Pater misit Filium, ei obedivit 90, et E REGA.L1BUS 1NSIGN1BUS.
sicut quia Filius aposlolos misit, ipsi obedierunt « Dabo vincenti potestatem super gentes, et reget
Domino 91; sic quia apostolicus misit episcopos, eos in virga ferrea, et dabo illi steliam niatuti-
ipsi obediunt apostolico, Vel per pallium intellige nam 98. > Insignia regalia sunt sceplrum , corona,
discipliuam , quam debet superinduere, ut sciat se diadema.vestis purpurea. Virga sceptri est potestas
moribus subditorum confingere et condescenderc, regni, corona circulus mundi, diadema proeraium
cujus duos Iineoe duo stint Testamenta, in quibus "' bravii, purpura caro infirmi. In virga monetur ut
vera permanet disciplina; et sicut torques non da- justiliam diligat99.; in corona, ut mundum regal;
balur nisi his, qui legitime ceriaverant °2, sic pal- in diademate, ut sic in agone contendat, quod prae-
lium non datur nisi his, qui illum gradiendo me- mium seternum accipial 10°; in purpura, ut licet se
ruerunt, el nos disciplinam servantes, torque vi- tanltim viderit, tamen non superbiat, sed se infir-
cloriae coronabimur, juxta illud Salomonis : « Ad- mum agnoscat, et qui siat, videat ne cadat '. &t[
dalur gratia capiti tuo, et torques collo tuo 93.> haec dicitur, quod pera eliam superaddilur, ut sc ia
Dicunl quidam quod pallium pro aurea lamina hocsuoregno percgrinum esse eognoscat, et cum
fuerit iiislitulum 94, potius pulo quod aurifrigia hie nianeiitem civilalem non habeat, fnturam isqui-
milrse vicem gerant laminse, vel polius aurea la- rat 2; vel^juia sicut ad fastigium regni ascendit, sic
mina figuravit sigr.um crucis, quod fit in officio etiam ail mendicitateni descendere possit, sicut Dio-
confirroalionis; ibi ineffabilis majestas nomi- cletianus, qui dc Augusto exstitit hortulauus. Cse-
nis, hic ineffabile mysteritim crucis. Erat enim teraevestes regales sunt principa,les virlutes.velsibi
super tiaram imminens fronti pontificis, in qua subditoe potestal.es. Crus eliam ante reges portatur,
fuit insculptum tetragrammalon, scilicet He, Toth, r, ut regi serviant Crucifixo. Ensis et lancea, ut non
He, Vau, quod esl interpretatum : Isle principium declinet a justiiia in judicio, Huic modo tropoeum,
passionis, vitm; quia pontifex reprsesentat Chri- modo triumphum Romanum vulgus exhibere sole-
stum, qui esl principium Vilse in Adam perditoe, hat. tropoeum est de fugatis hostibus exsultatio, in
quam reparavit nobis sua passione, et significat la- quo non palniae, sed laureae, id est sertse de Lauto
niina professionis nostrae fiduciam; ideoque in dabantur, et candidse togse, Hi vero, qui in agone
fronte portabatur, etnos hodie in ffonte signamur, viriliter dimieaverant, circa collum torquem , iel est
et chrismale conlirmamur; quoniam passionem aureum circulum accipiebant. Triumphus est de vi-
Christi non erubescimus. ctis hostibus exsultatio, cujus haec erat rcprsesenta-
Cappa crediiur a tunica mutuata , und.e sicut illa lio. Imperator trabea, id est purpurea veste indue-
lintinnabulis 9B,sic ista fimbriis insignitur, hsec hsr- batur, coronabat.ur in curru slemmate, illum trahen-
bet capucium, usque ad pedes pertingit, in ante- tibus niveis equis in Capitolium,cum laudibus vehe-
riora manet aperta; hac sancta conversalio desi- bat.ur, senatoribus prsecedcntibus, militibus hinc
gnalur ; fimbrioe,quoeinferius susil, Iabores et. hujus i.nde equitaiuibus, populo sequenle, omnibus hym-
mundi sollicitudines. Capucium, supernum gau- nos de victoria compositos concinentibus'; prineipes
dium; prolixitas usque ad pedes, perseveranliam D '. capti ante currum vincti calenis aureis ducebantur;
usque in fineni; apertura significat qnod sancte vulgus captivum vinclis posttergum manibus seque^
conversanlibus vita patet set.erna, vel per cappam batur.. Greges camelorum , equorum, et qui spdlia.
gloriosorum corporum accipimus immortalitatem. porlabanl, postea scquebantur. Dum sic ducerelui'
Unde eas nisi in festis majoribus. non superindui- tota civilas alliisdecorabatur, demum spolia divide-
mus, aspicientes in futuram resurreelioneni, quan- bantur, et his qui homines ceperant palmse et togoe
do electi quibus depositione caruis in animabus palmatse,'id est in quibus palmss erant depictae da--
aibae stolse donantur, binas stolas aecipient, et banlur. Hinc est quod hi qui de Hierosalymis
requiem animarum , et gloriam corporum, quae veniunt, palmas in manihus geruiit, in signum quo.J
cappas rectae ab anlcriori patte sutit paluloe, et, illi regi militaverunt qui Hierosolymis cum diabojo
nisi sola neecssaria fibula, inconsutse, qtiia cor- pugnans, et viclor exstitit, et cceli palatium cum
pora jam spiriltialia facta , nullis animam obtura- angelis triumphans introiit, ubi jusli sicut paltnce
bunl angustiis ; fimbriis ctiam stibornanlur, quia florebunt 3 et sicut slellas fulgebtint 4.
'" Ephes. 5. 90Joan. 8. "• Mattli. I.tie. 10. °2 II Tim. 2. S3Prov. 1. 9l Exod. 28. '» Ibid.
96 I C«r. 15. " Matth. 5. ss 12;
Apoe. 2. 5SSap. 1. ,0° 1 Cor. 9. . ' I Cor. 10. 2 Hebr. 15. 3 Psal, 9i,
4 Ma:ih. 13.
 83 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 84
CAPUT VII. A in quo fuerunt omnes thesauri sapienliae et scien-
:''' ITEMDE VESTIBUS/ lise Dei absconditi,s; eamque dedit apostolis, di-
« Vidi similem Filio hominis veslitum podereB.> cens : « Omnia quae audivi a Palre meo noia feci
Prseterea juxtaPatrum antiquorum exempla 6, vestes vobis ,9. > Suritauteni duaevestes duo Spirilus sau-
sacerdotales secundum positionem, materiam et co- cti dona, scilicet sapientiam et scientiam significan-
lorem, quatuor elementa et duo cceli significant he- teSj et quidem mapula significat opera. Chirothecae
mispliEeria. Auri namque lamina superius posita in munditiam significant operum Jesu Christi. Per an-
fronte pontifieis innuebat, quod omnia quse subtus nulum episeopi donum significatur Spiritus sancti,
sunt, Dei sapienlia gubernanlur; et ponlifex Crea- quo dives et ornatus ad Ecclesiam descendit Filius
toris similitudinem gerens,pro universis subdilis Dei, quod credentibus in se dividit prout vult,
sapienter curam gerere tenetur. Allegorice vero ad dans alii sermonem sapienliae, alii sermonem scien-
Christi sacerdolium referuntur; sacerdos enim ca- tiae 20.Gratiarum divisiones 21imilatur ponlifex per
pitis nostri personam gerit, scilicet Domini Jesu ordinum collaliones, inslituens alios praesbyterqs,
Christi, ergo per calceamenla pontificis mysteriurii alios vero diaconos. Non igitur abs re in ejus digito
intelligirnus incarnationis. Unde per cqlorum ipso- R gemmatus fulget annulus, per cujus ministerium
riim varietatem virtutum Christi intelligimus miilti- dantur fulgida charismata sancti Spiritus; vel an-
plicitatcm. Calceata hamque venil ad nos in eo nulum Christus portavit, cum sponsam inlegritate
divinitas', de hoc calceamento dicitur in Psalmo : fidei subarrhavit. .
«In Idumaeamextendamcalceamentum meimi', >idest, Per casulam sancta significatur Ecclesia. Hoc est
gentibus notam faeiaiti incarnalionem meam. Hujus veslimentum veri Aaron : in oram cujtis a capite
calceamenti corrigias solvere, s.enon posse Baptista per barbam descendit unguentum 22.In capite nostro
Domini confitetur 8. Unde per singulas sandaliorum est pleniludo Spiritus sancti, qui descendit in har-
ineffabilem divinitatis et humanilalis accipimus bara, id est apostolos aliosque perfectos, et exinde
unionem. Christus amictu caput obnubilavit, cum in lotam Eeclesiam, usque ad oram vestimenti, hoc
divinitatem, quae est capul, id est principium sine est extrema Ecclesiae membra.Haec est.una,.integra,
principio, in latibulo carnis abscondit. Hie est an- undique clausa, ut unitalem fidei significet, etinte-
gelus fortis amictus nube, qui in Apocalypsi de ccelo gritatem; sed, licet una, per exlensionem tamen
dicitur descendisse ", et in Isa'ia : « Ecce Dominus crucifixi, quodammodo dividitur, et pars anterior
asceiidit super nubem, eandidam 10; > et pulchre partem Significat Ecclesise, quse prapcessit Domini
idem in amictu et sandaliis figuratur, quoniam et G passionem; poslerior vero sequentem. Huic amictus
in carne divinitas latuit et per carnem ejus uotitia superducitur et ori circumponitur; quia corona et
universum mundum percurrit. Christus albani hi- decus Ecele^siseChristi humanitas intelligitur^ Pal-
duit, cum.novam innocentiae vitam verbo docuit et lium episcopi humilitatem significat Jcsu Christi,
exemplo, et resurgentibus contulit in baptismo. qui non sibi, sed Patri auctoritatem atlribuit, dicens:
Poderis et Christi caro ejus est; vel Ecclesia, cujus « Sicutmisitme Pater, ita
ego mhto vos !S; > qui
vestimenti lingulam nou inferius sed sursum affi- Patri
usque ad mortis amaritudinem obedivit, pro-
xit, cum innocentise doctrinam, carnem et Ecclesiam pter quod exaltavit illum Deus, et dedit illi nqmen
a'd ccelestia, non ad terrena direxit. Chrislus cingu- quod est super omne npmen, et dedit illi potesta-
lum portavit, cum lrimbos praecingendos;admonuit, tem in cceloet in terra 24, quae per baculum reprse-
dicens : « Sintlumbi vestri praecincti u. > Hsec est et coronavit eum gloria et honore2B. Unde
senlatur,
aurea zotia, de qua legitur in Apocalypsi 12: « Vidi summus pontifex corona-
etepiscopusmilralur,et
praecinctum ad mamillas aurea zona. > Per stolam tur.
Christi accipimus obedientiam et servitulem, quam
CAPUT VIII.'
subiit propler noslram salutem. Hic est enim Jacob
DE INDUENDIS MINISTBIS.
qui praecepto palris scilicet Dei, et consilio matris, J
id est Spiritus sancti obediens servivit Laban 13, i Saeerdotes tui induanlur juslitiam, et sancli
id est mundo, subjeclis humeris, ejus peccatapor- tui exsultent 28. >Sacris veslibus non est utendum,
tando, ut Rachel et Liam in malrirnonium duce- nisi cum ingredimur in Sancta sanclorum, uec in
ret '*, id est Synagogam de Judaeis et Ecclesiani de eis est exeundum ad populum; sic enim Stephanus,
genlibus assumeret. Per tunicam et dalmaticam epi- natione Romanus, inslituit, per quod inteliigitur,
scOpalem sublimium Christi et de Chrislo rationem non omnia sacrata, vel secreta esse populis commit-
intelligimus, quse non patet omnibus, sed majort- tenda; talis eriim debet lesse homilia, ut intelligi
bus et perfectis ,B.Hanc habuerunt ponlifices, qui- possit a subjecta familia, similiter nec cum pollulis
bus dicebatur : «In monlem excelsum ascende tu, et quotidianis vestibus est ingrediendum; quia mun-
qui evangelizas Sion 16. > Hanc significavit incon- da conscientia est accedendum ad Domini sacra-
sulilis tunica Jesu Christi ,7; hanc habuit Dominus, mentum, et in ea contemplalione qua exiialur car-
"Apoc. 1. 6Exod. 28. T Psal. 107. 8 Joan. 1. 8 Apoc. 10. 10Isa. 19. " Luc. 12. " Cap, 1.
13 Gen. 27. ,4 Gen. 28. 1BI Cor. 2. ls lsa. 40. 17Joan. 19. 18Col. 2. I9 Joan. 15. 80I Cor, 12.
" Ibid. S2Psal. 152. " Joan. 20. 2l -BPsal. 151.
Philip. 2. 2BPsol. 8.
 85 MITRALE. - LIB. II. 86
nali cogitatione; ideoque Hieronymus ait: Religio A plativse inliiel, inlerdum seiila praeeingit, et humero
divina alterum habet habitum in ministerio, alte- duplicatam imponit; dom opus prsedicationis, ora-
rum in usu communi. lnpraesentiarum vero de ha- tionis, lectionis, meditationis intermittit, proximis
bilu in ministerio necessario prosequamur, praedi- in necessilate succurril, et ob geminam dilectio-
clas vestes ministros Domini vestientes, ut compti nem, laborem pro fralribiis subit. Quam refiectit in
ad mensam Christi veniant, et ornati ". Ostiariis dextrum, cum omnia refert ad summum bonum, et
ilaque, lectoribus, exorcislis, acolythis, aibaevestes sic dum casulam induit Mariam, dum prsecingit re-
conceduntur; ut angelos, Domini ministros, per ca- prsesentat m ministerio Marlham 87.Nunc cum his
slitatis muiidiliam imitentur, eteis in carne glorio- ministris, ad induendum pontificeni festinemus. A%
sa effecta spirituali, quasi in albis veslibus soeien- nos verbo, illi ministerio. Sacerdos Dei summi,
tur ; et attende quod ministri altaris potius lineis vicarie Jesu Chrisli, vide quid dieas, quid agas, quae
vestimenlis utuntur,. quta sicut linum per multos circa te ponuiilur, et inlellige mysteria, quse signifi-
labores ad candorem perducitur, sic necesse est per canlur. Prius enim decantas psalraos : < Quam di-
miiltas tribulaliohes ad regni gloriam pervenire !S. lecta tabernacula 3S; > in quo proponis filiis Chore,
Ad castitatis quoque decorem necesse estattingere idestcalvi, scilicet ministris Chrisli in calvaria de-
per jejuaiorum el vigiliarum laborem. Induunf igi- " calvati, te insestimabili desiderio domum non ma-
tur humerale, quoleguntur caputetcollum, et hu- nufactam concupiscere 3S,pro qua et oras et le iiu-
jusmodi, quibus onera deferuntur, ut discant men- milem asseveras, dicens : < Elegi abjectus esse in
tem comprimere, linguam refrenare 89, et aliorum domo, etc: 40 ».— « Benedixisti, Domine, terram
oriera portare3<k,et sic Christo in membris suis ne- tuam 4l, > in quo misericordiam oslendi petis, et
cessaria miuistrare si, el Chrisli amicti nube, hu- salulare, id est de Chrislo iuvisibililer oslenso gra-.
manitatem ad memoriam revocare. tiam agis, et filiis Chore, agendam ostendis,- per.
Induunt poderem talarem, ut discant munditiam quem Deus Pater habilitatem ad illam redeundi.
corporis et castitatem induere,et in ea usque in proposuit, dum captivitatem nostram avertit ini-
fiuem vitoe*Deoservire. Deinde baltheo renes acein- quitatem remisit, iram mitigavit et benignitatem
gunt, ut sub timore Domini discant carnales concu- dedit; « Inclina, Domine, elc. ia., » in quo Chrislus
piscentiasrefrenafe, et lumbos ad maudatum Christi orat pro suis, pro qifibus ut nobis prsedicta confer-
praeeinctos habere 3a. Subdiaconis etiam supradictae re^t,de terra.ortus est, in patibnlo crueilixus esl,
vestes conceduntur, et duee superadduntur, scilicet cujus oralio noslra.est instruclio;- nostra autem
subtile et sudarium; subtile, quaeet stricla tunica iQ oratio peccatorum est abolitio ; < Fundamenta ejus
dicitnr, portaut, ut se justiliam induant quasi lori- in montibus sanctis 43,>in quo domum supradictam
cam s3. Sudarium quoque in sinistro brachio por- eommendas multipliciter, ut filios Chore, ad ipsaun
tant, quo sordes a vasis et lacrymse deterguntur ab allicias, ac si dicas : « 0 filii Chore, sumite exem-
oculis, utdiscant in vita praesenti sordes vitiorum plum a me; festinoenim intrare inillam requiem 44,
purgare et per pceniteiuiam preeterita mala deflere. et ut intrem oro, humilitatem oslendo, feslinate et
Hlud nolabile est quod sudarium subdiaconorum, vos, et potestis-, quia Pater vos per Filitim libera-
mujus fauone sacerdotali formatur; quia ubi niajor vit '*-, et ut perveniretis, Filius ad Patrem oravit 46;
exeessus, major exigitur pceniteniise fruelus.'Dia- et debetis festinare ad ipsam, quia ibi erit lselitia
conis usus addilur. dalmaticarum et stolae, et qui- sempilerna, de qua dicla sunt antiquitus gloriosa,
busdam certis temporibus casularum. In dalmatica Deinde rediensadte dicis :'« Gredidi propterquod
discant sancte et religiose vivere, carnis«oncupiscen- locutus sum 4', > ubi promiltis calicem Domini
tiam mortificare, Deum et proximum
diligere 34, aceipere et laudis hosliam sacrificare, sed quia td
mandaia dilectionis, quse sunt ante et retro, id est sentis indignurii, nullus enim est in morlali cor-
in tege et Evaugelio servare, vel occiiltam rationem pore sine peccalo, sequitur poenitentialis supplica-
subhniium indagare; unde ea non nisi in festis uti- ^ lio, cuni dicis : « Qe profundis clamavi ad le, Do-
tur, quia discipuli Sublimia non intellexerunt, nisi mine is, > ut sis sieut Jouas: clamans de ventre
postquam Dominus est glorifieatus 8*. Geti ad eum 4S, apud quem estpropitiatio, miseri-
In fimbriis sinislroe manicae, et in stola super si- cordia et copiosa redemptio. Ideoqtie preces sub-
nislrum humerum posita, discant se aclivae vitae dere debes, etorationes luo minislerio compelenies,
onera subire, viduis et pupillis debere cum Stepha- ut: Aures lum pietalis, elc.
no ministrare 36.In eo vero quod ad lumbos stola His dictis, exue vestes quotidianas, et indue
subcingitur, ut sit fortis et expeditus contra pugnas' mundas el sacras, ut exuas veterem hominem cuin
libidinis invilalur. In casula discat, se esseprsedi- aciibus suis, et induas novum.qui secuudumDeum
catorem qui in dilectione ferveat, et vitse contem- ereatus est B0. Yelus homo est Adam, cujus vetti-

"Joan. 20. 2S Act, 14. ss Jac. 1. 30 Gal. 6. 31Rom. 12. 32 Luc. 12. 33Ephes. 6. 34Matlh. 22.
35 Maith. 15. 3eAct. 6. 37Luc. 10. 38Psah 85. J9 II Cor. 5. 40"Psal. 85. 41 Psal. 84. *2Psal. 85.'
Psal. 86. «Hebr. i, SBJoan. 8. "Joan. 17. « Psal. 115. ,s Psal. 129. 49Jon. 2. «*Eplies.. *-,
Coloss. III.
 87 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 88
gtas vitia sunl et peccala. Novus bomo Chrislusi A fauces amictu lineo, et« prohibe linguam luam a
est, cujus novitas virtutes, et bona opera. Deinde malo co, > ut sit ori tuo cuslodia et labiorum tuo-
pecte capilis crines, ut discas mentis coroponere rum circumslanlia 61. Semper sacerdotis collum et
mores, vel superfluas abigere cogitaliones ; exinde pectus cingatur amiclu ; semper cor ejus sit roun-
manus et faciem, si volueris, aqua lavabis, ut scias, dum et eloquium caslum ; nam cogitationibus et
carnales aclus et mentis sordes abluere laerymis mendacio corrunipitur anima, et fornicatur a Do-
pceititeiUise;ut sis in nuraero innocentum audacter mino. Deinde indue poderim albam, lalarem, ut
dicentitim : « Judica me, Domine, quoniam ego, habeas in te mundiliam carnis perseverantem, et
elc. ", > ct infra : « Lavabo inter innocentes ma- castitatem, et ad inimicos dilatatam chari.tatem 62,
nus meas M; > et poslea lota manutergio lerge, et intelligas adoptionis filiorum libertatem 63,qua
intelligens quod debeas post lacrymas contritionis, Filius nos.liberavit 64.Deinderenes accinge, discens
etiam abolere peccala per opera satisfactionis. Li- quod debeas impelus luxurise refrenare. Illud no-
num, ut proediximus, per laborem ducitur ad can- tabile est quod pectus et fauces leuiter, renes au-
dorem, sic pcenitens per satisfactionem ad perpe- lem fortiter strjngere debes; quia molus animi in
luam glorifieationem; nec ista crinium, faciei et tua potestate non sunt. Helias prius clausit ccelum
manuum ornamenia sunt volupiatis Oblectamenia, " quam aninnim exislimans se solum de prophelis
sed jn figuram a Domino sacerdotibus legimus iji-* Domini reniaiisisse, cum adhuc superessenl septem
juncta B3. Quod in labio seneo, de mulierum specu^ niillia virorum, qui non curvaverant genua sua
lis faclo se lavabant, hsec est sacra Scriptura conti- ante BaalC0. L.ingua etiam in nudo sedet, et ma-
nens perspicuam vilam sanctorum, in qua vilam dido, et facile lubricalur. Princeps apostolorum ad
nostram lavamus, dum exemplis sanctorum puf- vocem ancillaenegavil Magislru.m6S.In renibus au-
gantes nos a maculis vitiorum, cohibentes crines tem fraler noli errare. Deus non irridetur 67; ne
cogitationum, transformamur in pulchritudinem dieas carnis lapsum venialem,, tanquam debitum
virtutum. vectigal naturse, ne dicas jumenlum indoraabile ;
P-ost haee a ministris sandalia calcearis, ut me- scd astringens renes, castiga corpus uium ct in
mor sis D.omiuicseincarnationis, et ut ad inslar servitutem redige 68;et ut efficaciusvaleas impetus
apostolorum calceatus incedas' ad praoparationem Iuxurioe refrenare, duplex libi succinctorium a
evangehi pacis. Unde in ornatu pedum inominisse zona dcpendeat, scilicet jejunium et oratio; his
dehes illud : Quam speciosi pedes evangelizantium enim armis ejicitur impetus libidinis, et spiritus
bona BV.Ilaec calceamenta non sunt bonoris, sed G ( fornicationis, unde Dominus : « Hoc genus non
oneris ; no,n ad quiescenduni, sed ad iter prsedica- ejicilur, nisi \ in oratioue et jejunio 6S. > Exinde
tionis agendum. Insla ergo prsodicationi opportune stolse colla suppone, in signuni obedienliae, quod
et importune, argue, obsecra, increpa in orani pa- obedias Evangelio Crucifixi. Postea tunicam indue
tienlia BB; illorum imiteris exempla, quorum in- liyacinlhinam, id esl ccelestem conversationem ; et
dueris vestimenta, sed ut Spiritus Patris loquatur supeiindue dalmaticam, id est sajictam religionem,
in teB6, detque tibi SGientiamvocis sicut dedit apo- vel carnismorlificalionem,velsublimiuni rationem;
slolis ", cuni sandalia caleearis dicas hymnum : postmodum chirothecas, ut. declines vanam glo-
Weni, creator Spirilus,et alibi : Veni, sancle Spiri- riani, juxta illud : « Cavete ne juslitiam veslram
tus, et orationes de Spiritu sancto : Deus qui corda coram hominibus faciatis, ut videamini ab eis '*;
fidelium, et aliam : Adsit nobis, qumsumus, Domi- interdum tamen exue chirotheeas, ut invites proxi-
ne; aliam : Mentes nostras quas, Domine, Paracle- mos ad.operationem bonam 71, juxta ill.ud : « Lu-
lus; et aliam : Pmsta, qumsumus, omnipolensBeus, ceat lux veslra coram hominibus, ut videntes opera
ul Spiritus. Postniodum protege mundo caput, ami- vestra bona, glorificenl Patrem vestrum qui. in cce-
ctus, tegas et humeros, stringe peclus, et fauces, lis est ' 2. »Ideoque chirothecas induis, ut mun-
ut quidquid mente capis, quidquid pneris subis, D * ditiam operum luorum prsetendas. Cohibe ergo.ma-
quidquid cogitas, quidquid loqueris, iidem non nus luas a conlactu immundse culiculse, et non so-
violes mediatoris, sed omnia pro spe ccelestium, lum a furto et rapina, sedexcute eas ab omni mu-
sine macula referas a.d Dominum, timens poenam, nere, ne cum aecesseris ad raensani Christi, dicat
desiderans gloriam ; si ergo iu cortuum pravae cq- libi: « Noli me langere 73; > vox enim tua Jacob
gitaliones ascenderintB 8, sentiat amictuni, candi- sonat, sed manus tuoe sunt Esau 74.Ad hsec annu-
dum indumentum, ut sub spe bealitudinis seteriiae lum indue, ut diligas sponsum plus quam le cui
niemor castilatis et munditiae, nullius museae con- •iidem serves, sponsam sicut te, cui secreta reveles
tagio corrumpatur, ut fiat cor mundum, spirilum et libertatem pradices, qua te verus Sponsus, cujus
rectum percipiens,in visceribus iniiovatumBs. Quod es vicarius liberavit7B. Praeterea superindue ca-
si quando cogilatio castiganda subrepat, slringe sulam, vestem nuptialem ' 6, per eam inlelligeus
61Psal. 25. B2lbid. 83Exod. 50, 58. ">Isa. 52. BBM Tim. 4. B6 Matth. 10. "' Acl. 2. 0OMic.
24. B9Psal. 50. 60Psal. 55. c" Psal. 140. 62Mattb. 5. et Roin. 8. 61Joan. 8. 6C111Reg. 17-19.
C6.Matl)i.20. 67Gal. 6. e8 I Cor. 9. °' Matt. 17. 70Matth. 6. " Kalth. 5. 7SIbid. " Joau- 22.
?4Gen. 27. 7SJoan. S. 76Matlh. 22.
 89 MITRALE. •- LIB. 01. 90
charitatem, quam si non babueris, eris sicut aes A sles" induas spirituales angeli suffragantur; vel
snnans et cymbalum tinniens 77, nuptiis privaberis quia vicarius es Jesu Christi, cui tunc angeli mi-
et milteris in tenebras exleriores '"; quam in bra- nislrabant, el nunc omnia serviuntS 6. Et vide no-
chia levabis, et triplicabis per dilectionem operis tabilem ordinem; prius est ut velerem exuas ho-
ad omnes, scilicel reclores, virgines et continen- minem, cum actibus et cogitationibus suis; exutum
tes. laves, lotum induas; induas autem munditiam men-
Nunquam sacerdos suum officium debet sine ca- lis, cordis, vocis et carais, quaeut non decidant ,
sula exercere; quia sempereum decet in charitalis adjungis timorem, jejunium el orationero, quae ut
vinctilo permanere; sed, quoniam in mullis offen- proflciant in te, addis cceleslem conversationem,
diinus omnes 79, et nemo diu sine crimine vivit; sanctam religionem; ut proficiant etiam aliis, id
jdcirco sinistrae manui sudarium impone, ut qui est ut allicias alios, opera lnanifeslas, et secrela
fragililate vel ignorantia peccas, in poenitentia de-- revelas; sed quia si corpus luum tradis ut ardeat,
gas et peccata lacrymis abluas, ut cum eunlibus nihil libi prodest, si charitalem nori habueris 87;
eas, et fleas, et semina mittas 80. Deinde pallium idcirco Deura diligis supra te, proximum juxta te,
suppone, ut appareat quod imitator sis Jesu Chrisli, csetera infra te; sed quia qui tangit piceni, coin-
B
qpi languores nostros tulil 81,et tu cum sis peri- quinatur ab ea.88, et qui lotus est lotus, non indi-
psema mundi 82, despeclibilis mundo, crucifixus get, nisi ut pedes lavet 89,et quia incolatus prolon-
Eiundo,' subditorum onera feras 83, quibus servitu- gatur 90, ideo. luges; sed, quia mors intrat per
tis et humilitatis exempla proponas. Demum mi- fenestras 91,quinque sensus protegis et custodis;
traro accipias, inlelligehs quod quinque sensus ab sed quia paslor es, cui dicitur ; « Pasce oves
illecebris mundicustodias, duorum Testanientorum meas 92, > ideo baculum accipis, quo te sustenles
mandata conserves, duo praecepla charilalis adim- et ovjes corripias.
pleas ut coronam percipere merearis.seternam. Cae- Deinde canlor suas. induat vestes, id cst cappam,
teri lamen sacerdotes, ut clerici, caput, generali- quae eliam singulis aptalur ordinibus, unde nec in-
ter nullo contegurit ornameiito, licet in festis, alias terest, cujus ordiuis exstiterit; per 'quam intelli-
sint loto corpore subornati;' vel qriia nondum est gat sancte vivere; secundum quosdam coronet se
plenum gaudium nostrum 84; gaudemus enim, pileo, ut sciat se Deum qui eslcaput omnium lau-
noii in re praesentium, sed in spe futurorum ; vel dibus cxtollere ; vel pro laudibus coronam acqui-
quoniam ad hoc lendimus, ut Deum nuda facie rere. Tahulas, secundum quorumdam consueludi-
contemplemur 8B. Cumque fueris his indumentis C nes gerat in manu, ut non solum voce Jaudet, sed
ornalus, secure baculum suseipe, id est.auctorita- opere. Cum enim voce cantas : Frange esurienti
tem doclrinae; sicut enim ejus praedicalio conlernni- pgnem tuum 93; voci manus consonet, ut tu ipse
tur, ctijus vita despicilur, sic ejus doctrina time- paneir, porrigas ; sunt autem hoetabuloede osss, el
lur, et ab auditoribus acceptatur , ctijus viia tol signilicant dileclioiiem Dei et proximi, vel perse-
virtutibus redimitur. Post haec lapela calcas, ut veranliam bonorum operum ; sed gerit secundum
terrena despicere, et amare coelestia discas. Et vide alios alicubi baculum, ut quos ad consonas laudes,
quoniara has omnes vestes induis, vel indueris voce nititur excitafe, ad angelicas per opera sata-
ministris deservientibus tibi; vel quia tibi ul ve- gat invitare,
"ICor.15. 78Matth.22. '9 Jacob. 5. »°Psal.l25. 81Isa. 55, 82ICor.4. 83Gal.6. 84IJoan. I.
«lCor. 15. 86Matth.4. 87ICor. 15. ^8Eccli. 15. M Joan. 1-5. so Psal. 119. 81Jer. ' 9.
92Joan.
21. 93lsa. 58. .'

LIBER TERTIUS.

)E OFFICIIS MINISTRORUMECCLESIiE.

PROLOGUS. • ' D lam vinariam 97, in hoc sacrarium propiliationis

Pontifex a ministris et cum ministris ornatus de 9S, ut in illud propiliatorium intendamus , in quod
sacrario procedit in publicum, missae celebralurus versis vultibus duo cherubin, id est duo Teslamenta
pfficium ; de hoc ergo, licet insufficientes simus intendunt, et mutuo se respiciunl.
aliquid a nobis exponere, tamen quia « suflicientia CAPUT PRIMUM.
nostra ex Deo est,J4, in ejus auclorem jacienlcs DE N0MINE,ET 1NSTITUTI0NE, ET PAKTIBUS MISSiE.
anchoram inchoemus 9B. Secrelarius salulis, cu- Nomen ergo missae aliquando est propriura, ali-
stos clavis David, qui aperit et nemo claudit; clau- quando colleclivum ; proprium , quia significat
dit ei nemo aperil 96, introducat nos in hane cel- Christttm, qui est misstts a Patre in hunc mundum.
"HCor. 3. ss Psa!.54; I Pttr. 5. _ 96 Isa. 22; Apoc. 5. '•" Ganl., 2. " Levit. 25,
91 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 92
Item signiflcat angelum qui mittitur, ut per ejus A ficis, septimum abosculo pacis. In primo figuratur
manus hoslia proferalur in sublime altare Doniini. Christi legatio, in secundo Ecclesiae gralulatio, in
Collective ponilur, quia quandoque missa vocatur tertio Chrisli vel apostolorum prsedicatio, in quarto
officium, quod est ab introitu usquead offertorium, auditorum devotiq, in quinlo Christi passio, in
et haec missa catechumenorum ; quandoque illud sexto ad inferos descensio, iu seplimo resurrectio.
tantum oflicium, quod est ab initio sacrificii usque Secundum hane ultimam dislinctionem omnia pro-
ad Ile missa est, et hbc verius, quia tunc hostia sequamur. Hoc igitur offlcium quod est a proces-
miltilur ; quandoque illud, quod in silentio legitur, sione usque ad lectionem, introilus appellalur, eo
forte eo quod tunc foras catechumeni mittebantur, quod ad memoriairi nostram Christi reducit adven-
quandoque illa soluromodo verba, per quse panis et tum in carne, et corporalem in terris conversa-
vinum miltuntur, id est transsubstantiantur in tionem, quousque paternam sedem ascendit, quod
carnem et sanguinem. Usitalius autem oflicium diligenter intuentes, per partes prosequemur officii.
totum in missa dicitur, quod ab introilu usque ad CAPUT II.
Ile missa est, vel Renedicamus Doinino continetur ; DEPRIMA. PARTEMISSJ3.
et hoc quatuor ex causis : quia sacerdos a populo Legalum misit Dominusad gentes4.Hanc legatto-
mitlitur ad Deum, ut intercedat, angelus a Deo nem praefiguravit Moyses B,qui cum descenderet m
mittitur ad populum, ut exaudiat. Item quia in hoc jEgyptum a senioribuseUpopulo suscipitur: disper-
oflicio repraesentatur missio Christi a sinu Patris in sosaggregat,iEgyptum signisdomat, oppressos a ty-
mundum redimendum, id est incarnatio, et missio rannodedura servituteliberat, quos de ^Egyplo edu-
Christi a mundo ad Patrem placandum, scilicet cit, et in terrampromissionisinducit. SicChristus ve-
passio. Unde concluditur : Ile missa esl. Quidam niensin hune mundumabangeliset pastoribus exci-
aiunt quod missa dicitur a dimissione ; quia popu- pitur6,diversosparietes in una Ude continuat, mun-
lus, celebrato officio, dimittitur. Miss3m instituit dum miraculis subjugat, oppressos a diabolo libe-
Dominus Jesus, sacerdos secundum ordinem Mel- rat, de inferno edueit et in patriam paradisi in-
chisedech",- quando panem et vinum in corpus et ducit'. Hane quoque legationem, quam prophetae
sanguinem transmutavit, dicens : « Hoc est corpus prsedicaverunt, sapientes doeuerunt, processio no •
nieum, Jiic est sanguis raeus ,0°; > ecce quod Do- bis prsesentat episcopi, qui gerit flguram Chrisli.
niinus missam instiluii, id est hsec verba consti- Pontifex enim, ornatus de sacrario procedit ad
tuit, eisque vitam substantivam dedit; quibus pa- templum ; quia Chrislus speciosus prse filiis honii-
nis in corpus, et vinum mittitur, id est transsub- C num 8 de accubitu Patris, vel de utero Virginis
slantiatur in sanguinem. Item missam instiluit et tanquam sponsus de thalamo suo procedens °,
causam institulionis adjunxit, dum hoe faciendum venit in mundum. Qrdo processionis secundum
esse mandavit, scilicet ob memoriam sui, dieens l : quqrumdam consuetudines bic est : Campanarum
< Hoc facite in meam commemorationem. > Unde fragore, tinnitu consono concrepante, septem prse-
licet apostoli hanc adauxerint, dum super panem cedent acolylhi cum Iuminaribus. Quos septem se-
et vinum, non solum verba ,quae Dominus dixerat, quuntur subdiaconi cum plenariis ; post quos se-
sed etiam Dominicam orationem superaddendam plem diacones, post eos duodecim priores, quos
statuerunt; licet deinde successores eorum, qui comilantur tres acolythi cum tburibulis et incenso;
decorem domus dilexeruut ! , diversi diversa, in postea subdiaconus cum evangelio, Exinde ponti-
diversis temporibus adjecerint; tamen institulio fex adextraturadiacono elpresbytero ; queni turba
simul et adjectio, ad ipsum verum pontificem refc- comitatur orando. Campanse concrepantes, pro-
runtur, qui proprio sanguine semel introivit in phetas significanl, Chrisli adveiitum prsenuntianles.
sancta 3. Aliquoties vero, et eorum quoe in missa Septem acolylhi cum luminaribus fuerunt omnes
dicuutur, aut cantantur, aut geslibus reprsesenlan- qui,per septiformem gratiam Spiritus sancti, lumen
lur, quaedam sunt rememorativa pfaeteritorum, quse- D scientise Udelibusministrarunt. Septem subdiaconi
dam vero demonstraliva praesentium, quaedampro- cum plenariis sunt qui, per eamdem graliam, ple-
nostica futurorum. Distinguitur aulem sccundum nitudinem divinitatis in Christo habitaluram cor-
quosdam officium niissae in qualuor parles, Obse- poraliler docuerunt 10.Seplem diaconi sunt univer-
cration.em usque ad secretam ; orationein usque saliter omnes qui, per eamdem gratiam, spirilua-
ad Pater noster, cujus quatuor sunt partes, secreta, lem scilicet, evangelicam de Christo intelligentiam.
prsefatio, canon, dictaoratio ; postulationem usque habuerunt. Duodecim priores fuerunt omnes qui,
ad communionem, gratiarum actionem usque ad fide sanctse Trinitalis, vel trium et quatuor virtu-
iinem. Secundum alios in septem officia : primum tum operibus coruscaverunt. Tres acolyl-hi qui
incipit a processione, secundum ab epistula, ter- ferunt tlmribula, signilicant tres magos, qui obtu-
tium ab evangelio, quartum ab offertorio, quintum lerunt Christo munera ,l. Unus autem subdiacouus,
a dispositione allaris, sextum a benediclione ponti- evangelium portans, legem significat. Ideoquc prre-

»» Psal. 109. ,0° Matlb. 26. ' Lue. 22. 2 Psal. 25. 3 Hebr. 7. 4 Abd. 5, 1 " Exod. 4 ct infra.
«Luc. 2. 'Ephes. 2. "Psal. 44. ' Psal. 18. » Col. 2. " Matih 2.
 93 MIIRALE. — LIB. III. U
cedit et evangelium portat, quia lex Chrisli prseces- A liam duos filios habuit, unurhde ancilla, et unum
sit adventum, et in se continet passionis evangeli- de libera 20; si tres fuerint, illos figurant qui Scri-
cum sacramentum ; quod quia fuit iri libro legis pturam in lege, ef prophetis, et psalmis continuo
obscurum, antequam Agnus septem signacula ape- annuntiaiit. Si quatuor fuerint, quadrigam reco-
riret 12, ideo portat evangelium clausum. Evauge- lunt Aminadab ", et quatuor animalia visa ab Eze-
lium ante pontificem ponitur, quia per doctrinam chiele *2.'Si quinque fuerint, illos insinuant qui
evangelicam ad Christi vitam via praeparatur. Epi- praedicant qtiinquepartitam Domini passionem. Si
scopus qui a duobus vehitur vel deducilur, Chri- fuerint sex, illos significant qui ad opera miseri-
stus est, qui a duobus Testamentis mundo per pro- cordiae nationes invitant. Si septem fuerint, illos
phetas et apostolos praedicatur. Diaconus enim a figurant, qui donis gratise septiformis gentes infor-
dextris, est Evarigelii prsedicator ; in quo ccelestia mant. Haec elenim omnia, et de his debent praedica-
promittuntur. tores subditos edocere 23, quibqs Jesu Chrisli vi-
Presbyter et subdiaconus a sinistris : praeco pro- cariiis, et ipse Christus deducitur in publicum, in
phelicus et legislator, qui terrena quoad litteram . medium adolesceutularum tympanistriarum. Pro-
promittebant; et quia legislator prophetas prae- ™ducuut cantores, et duo chori suscipiunt gratu-
cessit, ideo preshyterum subdiaconus antecedit ; lando, cantantes introitum pro tempore cum versu,
lurba comitatur pontilicem ad templum; et po- et Gloria Palri, quem bis in profestis, et ter repe-
pulusfidelium sequitur Christum ad ccelum. Et at- timus in.festivis. Primo tempore dunlaxat epistola
tende quod iii hoc ponlificis comitatu, quo quasi et evangelium ante saerificium legebantur, et offi-
vehitur in curru, sunt decem ordines, scilicet os- cium a lectione inchoabatur, qui mos in Sabbato
tiarii, leclores, exorcistse, acolythi, subdiaconi, dia- sancto et Pentecostes adhuc retinelur ; sed Cce-
coni, presbyteri, cantores, laici, mares el mulieres; leslinus papa psalmos ad introitum canlari consti-
quia < currus Dei decem millibus mulliplex i3. > tuit.
Millibus dicitur ad insinuandam eorum perfectio- Gregorius ad majus gaudium de Chrisli advenlu
nem ; sed diacones, subdiacones et acolythos prse- repraesentandum,tropos et anlipbonas ad introilum
sertim secum paratos adducit, juxta illud : J Ecce pro psalmis modulandas composuit, unde primus
ego mittam ad vos prophetas, sapientes et scribas versus illius psalini cum Gtoria cantatur, qui ad
,4. > Prophetse sunt diaconi, qui ex Evangelio futu- diem maxime pertinet et qui lolus adintroitumolim
raui vitam annuntianl; sapientes sunt subdiaconi, cum Gloria cantabalur. Inde est quodintroitusraro
<juisapienter vasadisponunt; scribse sunt acolythi, (Q sumitur nisi de psalterio, vel quia psalterium ab in-
qui ex Scriptura corda fidelium accendunt. Sed et feriori parle percutitur, eta superiori sonumreddit;
hic ordo comitatus in noslris est praedicalionibus ideo a psalterio missani incipimus, quoniam in ea de
observandus. Acolythi namque, subdiaconi et dia- opere passionis, quae habet inferius percussuram,
coni sunt omnes prsedieatores, qui prseparant viam ad resurrectionis dulcedinem superiorem propera-
Domino 1C,ante faciem.Jesu Christi. Prsecedit autem irius; verum GloriaPatri Nicaenasynodus addidit; sed
aeolythus cum thymiamate ; quia Christi humilita- Damasus papa ad niissam cantari prsecepit. Canto-
temprimo necesseest praedicare, unde Aposlolus : res, qui pontificemvenientem,cum Gloria Patri SUSJ
< Nihil me judicavi scire inter vos, nisi Domi- cipiunt, sunt angeli, qui Cbristum venientem cum
num nostrum Jesum Christum, et hunc cr.ucifi- gloria susceperunt in altissimis. Duo chori, qui lau-
sum 16, > . des concinunf, suntduo populi, Judaicuset gentilis,
Candelabra sequunlur, ut super fundaraeiitum qui Christo venieiili cum laudibus occurrerunt. In-
coram hominibus lux luceat prsedicatorum ; qui troilus laus est Ecclesiaede Judseis, ideoque tria con-
portanl eain manibus, dum adimplent opere, quod linet : Antiphonam, versum et gloriam, propter tres
proedicant in sermone. Subdiaconus cum evangelio ordines fidelium, qui fuerunt linguse Hebraicse, sci-
sequitur, quoniam auditoribus illuininatis sapieu- D licet patriarcharum, prophetarum et apostolorum.
tiam loquimur inter perfectos 17.In Evangelio enim Antiphona laus est patriarcharum, versus propheta-
perfectio continetur, ut ibi: < Si vis perfectus esse, rum, gioria vero apostolorum. Anliphonoe repetitio,
•vende omnia quae babes, et da pauperibus 18, > et est proedicalionis jdentitas, et confirmatio, quasi
ih his omnibus virtus numeri a maleria praedica- quod longe prius pafriarcba gestibus figuravil, pro-
tjonis attendilur, Si enim fuerit unus acolylhus, phela praedixit, et apostolus evangelizavlt; ad quam
subdiaconus et diaconus, illos prsedicalores insi- etiam conversionem denotandam tropi solemnes in-
nuant, qui unum esse praeceptum dileclionis osten- terseruntur. TroposGrsece, conversioLatine. Haesunt
dunt, unde omnis lex in uno sernione completur laudes ad introitum convertibiles. Interim dumisla
10; si duo fuerint in
quovis ordine, illos praedica- cantanlur a choro, sanctuarium intrat episcopus,
tores equidem repraesenlant, qui duo proecepta cha- itlcoque prihius iste cantus appellalur iiilrqitus ; et
rilatis, et duo praedicant Testamenta. Unde Abra- inclinatus coram altari, didt cum anliphona psal-
12 Apoc. 5. 13Psal. 67. ,4 Malth. 25. ,B Malach. 5. ,e I Cor. " Ibid. " Mallli. 19. " Gal. S.
' 2.
"Gal. 4. 21Cant. 6. =2Ezech. 1. '" Psal. 07.
-95 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 96
liiiim;: Iudica nte, Deusitet discerne causunt tneam24, jA ret 40.Non erubesco evangclizare Crucifixum4,,qui
in quo petit a riiaiis separari, ne inpressurisdefi- Veriitut nobis pacem evarigelizaret 42;Vel per allare
ckit; et exsultat quod intraturus sit adallare invisi- Judaeos, perevangelium gentiles Evangelio eredentes
lrile, cujus desiderio ingreditUr ad visibile.' Deinde accipias 43. Ulrisqiie pacemChristus dedit, cumiapis
Confistis illa coiisdlaliOhe : Dixi confiiebor, et tu re~ exstitil angularis 44.Similiter dlaconibini, etbini
misisii:a,ut sine macula ingrediatur, confessionerii altariS latera soient, securidum quosdam altriiise-
facit; ehnfitens genera sirigulorum peccatorum, sci- cus osculari, eo qupd binos misit Dpniinus ad prae-
licet sepeccasse in cogitatione, loculiorie et opere, dicandum; quibus etdixit: « In quamcunque do-
cutii apbstolo dicerite : «In multis pfferidimus om- mum intraVerilis, dicite : Pax huic domui4B, >•qui
nes". > Non auteihexpriiri.it singuia generuiri, ut reversi sunt ad Christum sicut revertuntur diaconi
homicidium, adiiiterium, rie cailteriet conscientias adepiscopum. Altare thurificat in figura Angeli,
1
a,uditOrum. Deiridepro circumstantibus orans, in- qui in Apocalypsi,46cum aureo thuribulo altari asti-
dulgeiitiam eis implofat. Hlc est Christus qui cuni terat. Unde stetit Angelus juxta aram templi, ha-
de secreto Patris in mundum venisset, et dum a bens thuribulum aureumin manu sua, de quo fu-
patribus suspiria miiliipiicareiitur, e virgihali utero to mus aromatum in conspectu Domini ascendebat j
proeessisset, pro nobis passnfus, Hieriisalem intfo- Christus enim magni consilii Angelus " carnem
ivit, iri mOrlemseinclihavit, causani suam coritfa imriiaculatara sancti Spiritus plenam pro nobis u\
hrimlriern dblosum et iniquuiri Deo committehs, et afa crucis obtuiii Domino in suaVitateni odoris 4?.
Patfi Coiifessioiiemfeeit, dicens : < Corifitebr' tibi Fumus aromatum sunt orationes sanctorura, quae
Patef cceli, et tefrae, quoriiam abscondisti haeca sa- per ardorem charilatis ex passione Domini propa-
pientibus, et prUdentibus, et revelasti ea parvulis gatae ad Deum Patrerii aseendunt, el nos ad coro-
". > Palrem etiani pro Sriis exofavit, 8, ipsequoque nam aeternitaUs provehunt 49, ideoque thurilicat in
nobis indulgens, proprio corpore peccata noslra nioduin crucis et eoronae. Si semel cruci thurifieat,
poflavit2S, Posthaee evangclium osculatur, exinde recolit uuicam passionem; si semel coronat, unius
collaterales mlnistros, qui sunl a dextris et sini- denarii retribulioiiem m; si vero ler, et Tririitalis.
stris : Christus enim'venit, et passus est, ut per fi- in passione operalionem, et trium ordinum glorifl-
dem, quam Evangelium docet, Ecclesiam, qtiaeprius cationem : ideoque tburificans, stit : Dirigalur, Do-
dicebat : «Osculetur me osculo oris sui. 30, > Dco mine, oralio mea, sicul incensum in qtmspecln luo,
Patri recoticilidfet 31, et diios in unam fidem pa- elevaliomanuum mearum sacrificiilm vespertinum S1-.
fietes copularet, et pacem prsedicans his qui longe C Inde quoque est quod dum lliurifieatur, oralio-^
et hisqui prope 32,veriientes abaquiloneetaustro 33, nes, scilicet Kyrieeleysdn, ab Ecclesia decantantur,
in urio pacis vinculo 3* sociaret, Secundum quos- qnae sunt incensa vera, de quibus subdilur : « Et
«lariioffert eliam pacem cantoribus qui retro surit datasuntei incensa multa B2.> Eyrie eleyson Grae-
adiiriplens illud : < Pacem nieam dovobis, pacem cum est, quod Silvesler papa de Grseeis assumpsit,
relinquo vobis 3B,> datpraesentibus, relinquit ab- sed Gregorius ad missam cantari prsecepit a cleros
isentibus. Iliud caVendum est, quod ante oseulum cuni olim cantaretur a populo. Et altende quod
non dicalur, Gloria Patri, quia-fides Trihitatis non tribus linguis missa celebratur. Hebraica propler
ferite claruit, quam se Dominus incliriavit, et nbs legem, Groecapropter sapientiam, et Lalina pfopler
recoiiciliavit, et Tfinitatem per apostolos prsedican- regnum; vel quia titulus Christi in cruce penderitis
dam mandavitse. Ufitieoseulo dato, innuit episeo- scriptus fuit Hebraice, Grae'ceet Latine "3. Hebraica
pus cantori.ut dicat: Gtoria Palri et Filio, el Spi- sunt Alleluia, Amen, sabbaolh et hosanna. Groeca
riluvsancto. Sicut etat inprincipio, el nunc e£ sem- vero Eyrie eleyson,et ymas, cseterasuntLalina, Kyrie
per, et in smculd smculorum.Amen. Ecce quid cantor e/ej/soii'interpretatur Domine, miserere, quandoque .
annuntiat, scilicet quod Corda patrum converlrintur additur ymus, quod interprelatur nobis et est sen-
iii fiiios"37.Abraham tfes vidit, et untim adoravit3S, stts Kyrie eteyson ymas : potentia divina miserere
sic oportet et nos, ejus filios,Cfedere'Triiiitalem in nobis; Christe eleyson, qui redemisti nos sanguine
uriitate. Osculo dato fursus diaconi cum pontifice tuo;Kyrie eleyson, qui rediisti ad Patris sequalila-
orant, quasi dicant : <Dohiine, doce nos ofare 39;> tem; ac si dicat: Qui es homo et Deus, miserere no-
cumque post orationem ad altafe pervenerit, illud bis. Triplicat Ecclesia Dominum, propler Palrem
osculatiir in niedio. et Filiurri et Spiritum sanctum. Triplicat et Ciiri-
Post evangelium osculatur, et se crucis signaculo slum, et rursuni Dominum quoiiiam ipse est Deus
signat, ac si dicat: Huc accessi, ut sim vicarius et homo, per quem pervenilur ad Eatreni et Filiurii,
Crucifixi, qui venit in mundum, ut pro nristra pace et Spiritum sanctufn. De hac tamen triplicatione
in ara crucis penderet, et media charilate consta- alias et inferius exponelur. Novies autem compJU

S4Psal. 42. SBPsal. 51. 2e Jac. 5. "7 Matth. H. 28Joan. 3616. 2SI Petr. 2. 30 Caut. 1." 31 H
Cor. 5. S2 Ephes. 2. a3 Luc. 15. 34 Ephes. 4, 3BJoan. U. Matth. 28. 374aMalach. 4. 8SGen.
18. '•Malili. 6. 40Canl. 5. 41Rom. 1. 42Ephes. 2. 43 Acl. 4. 44Ephes. 2. Matlh. 10; Luc. 2
B!Apoc. 8. ^Joan. 1»,
4»Cap. 8. 47Isa. 9. 4SEp':es. 5. 4PHebr. 7. B0Matth. 20. * Psal. 140.
 97 MITRALE. — LIR. III. 98
cat Ecclesia miserere, quia per misericordiam Pa- A danlium Deum, et diceiuium : Gloria in excelsis
tris, et Filii, et Spiritussancli petit angelorum or- Deo 6!, > et hoc totum quod referunt, quodHilarius
dinibus sociari, et respicit ad anteriora, vel pertinet ad missam cantari instituit. Sunt qui dicunt quod
ad sequentia. Ad anteriora sic : fideles per offlcium Thelesphorus nocte tanlum natalis Doniini ad mis-
cantorum id est praedicatorum in unum convene- sam a se ipsa nocte institulam cantari instiluil, et
3-untad laudandum Doininum; ne igitur aliqua prae- in eo ad angelorum verba, qusesequuntur adjunxit;
sumptio subrepat, dicamus : Kyrie eleyson, inutiles Symmachus vern, ut in festivis cantarelur adjecit.
servi sumus, quod debuimus facere fecimys B4. Ne Et aiunt quidam non esse canlandum in missa, nisi
rursus jiropter compositionem melodiarum, nos in horatertia; quia lunc Spiritussanclussuperapo-
inanis fallacia deprimat, dicanms: Kyrie eleyson. Ad stolos descendit, et eos gloria.etexsultatione replevit
sequentia sic. Oraturus est sacerdos pro populo; ut 63; verum et in nocte-Domini est canlandus; quia
igilur ejus oratione muscae morieiites abigantur ss, tunc prius auditus est, et in Sabbalis Paschse et
utmensejus serenetur; ut cum Deo digne loqua- Pentecostes, quia baplizatis perdila gloria restau-
tur, ut et si mente non oraverit, Dominusin futuro ratur.
non irascalur, sed misereatur, proemittimus ante Hoc hymno finito, sacerdos ad dexteram trans-
orationem Kyrie eleyson. Simili ratione prsemitiitur ilurus ad populum se converlens, ait: Dominus vo-
ante Dominicara orationem in cseleris officiis, ut in biscum, vel: Pux vobis. Hsec salulatio : Dominus vo-
matulinali et vespertinali synaxi, et reprsesenlatur biscum, sumpta est de libro Ruth 64, ubi legitur quod
laus Ecclesiaede gentibus, quaeprimitivam originem Booz dixit niessoribus agri sui: < Dominus vobis-
traxit a Graecis. cum. > Melius stimitur a Paralipomenon, ubi regi
Ad haec, choro tacente, Gloria in excelsis Deo, Asa, el populoqui secuin colleclus erat ad praeli.um,
solus sacerdos alte incipit, ad orieritem conversus ; dixit sacerdos : < Audi, rex Asa, et omnis populus
quam populus concinendo reeipit laetabundus. Nam Juda, etBenjamin :Dominus vpbiscunl, qui colle-
dum medium silentium tenerent oninia ", veritas cli estis ejus facere yoluntalem 6B.> .
latibulum legis effugieijs, de terra orta estB'; quae Salulavit etiam angelus Gedeonem, dicens : < Do-
sola hominibus bonaevoluntatis pacem cum.Deo et minus tecum 66, > et pertinet haec salutatio minori-
angelis dedit "8, et gloriam angelorum 1restituit B9. bus sacerdolibus ; altera vero, scilicet; Pax vobis,
Unde populus ad instar angelorum in laudes ipsius quse sumpta estde Evangelio6', pertinetad episco-
Christi, qui est ipsa Verilas, perslrepit lsetabundus ; pos, tum quia specialius sunt vicarii Jesu Christi,
non tamen in ipsa Christi nalivitale facta est pax, C qui post resurreclionem hac usus est ad apostolos
. vel reconciliatio, nec angelorura restilutio, sed salutatione. Chirographo namque pacis inter ange-
praeoccupatio est; quia, nato Christo, jam accensa los et homines in sua morte compacto, resurgens a
est lticerna, per quam aelerna inventura est drach- mortuis 6S,ipsum pacis chirographum promulgavit
mani perditam Sapienlia 60. Sed rationabililer hoc dicens suis:«Pax vobis; • quoeliam verbo usus fest
in loco cantatur, unde mox transilurus est episco- dispensator Jju-sephad fratres ejus [suos] 6S;tum quia
pus ad partem-altaris dexteram, signiUeans transi- Novum Teslamentum dignius est Veleri. Cui. popu-
tum Jesu Chrisli de morte ad vilain, quo transitu lus : Etcum spirilu tuo. Orat populus, ul Dominus
animas sanclorum copulavit consortiis angelorum. sit cum spiritu sacerdotis, qui faciat euui spifitu
Unde facta est gloria Deo in excelsis et in terra pax orare; et mente, mentem enim etiam-nomine>piri-
liominibus; quia sub eodem Domino terrenis eoele- tus intelligimus; orat enim tantum ore, qui tanlum
slia copulantur; vel ideo solus sacerdosineipit,qUia verba pronuntiat; orat ore et spiritu, qui verba pro-
solus angelus in nativilate Domini hunc hymnum nuntiat, et iiilerpretationem discernit'°. Oral ore,
ineipit et mililia ccelestis exercitus congratularido spiritu et menle, qui verba profert, discernit, et ad
concinit6I. Incipiens autem sacerdos se convertit "Deumet ccelestia refert; et est haecresponsio sumpta
ad orientem, eo quod angelus ab"oriente venit Re- D ' de Apostolo, scilicet de secunda Epistola ad Timo-
thleem; vel quia Dominum ad oricntem adorare theum, ubi dicitur: < Domicus Jesus Christus sit
solemus. cum spiritu tuo '^. >
Et attende quod Uic' solum est hymnus An-T i Ex his mutuis salutationibus innuitur quod
gelicus, scilicet Gloria in excelsis Deo, et in terra sacerdolis' et populi debet esse unus affectus;
pax hominibus bonm volunlalis, et hoc prius ad mis- et vide quod cum sacerdoti respondeat chorus :
sam duntaxatdicebatur; sed Hilarius, laudamus te, Cum spirilu luo, iiunquam sacerdos dicit po-
ctcsetera, quae sequuntur adjunxit, et merito quae pulo : Dominus tecum, ut angelus Gedeoni, sed
sunl laudis adjecit, ut hyninus esse laudis ostende- vobiscum, undestatuit Sother papa ut nullus missam
relur; quod ex evangeliea lectione perpenditur, ubi celebret, nisi saltem sit tertius. Exinde ad altare
ail: «Facta est cum angelo mullitudo ccelestis, lau- conversus orat, manus elevans ad instar Moysi ",

51 Luc. 17. BBEccli. 10. 56Sap. 18. B? Psal. 84. 6SLuc. 2. B9Joan. 14. 60Luc. 15. 61Luc.2.
62Ibid. 63Act. 2. 64CAP. 2. 66IIPar. 15. 6» Judic. 6. 67Luc. 24 ; Joan. 29. £SRom. 6. 6SGen.
45. 70 ICor. 14. "HTim. 4. 72 Exod. 17.
 99 SlCARDl CREMONENStS EPISCOPI 100
vel Salvatoris in cruce pcndenlis. Orans aulem, et. A dabit vobis 80. > Ipse enim mediator est Dei et ho-
alios invitans orare, dicit: Oremus. Universalem minum 81, per quem a Patre beneUciaimpetraraus,
colligit ad se Ecclesiam, vel ut syndicus universita- sicut per medianlem crystallum a longinquo sole,
tis loquens sub persona multorum ; quod sumplum in subjectam escam ignem ccelitus mutuamur.
est ab anliquitate. Antiqui prsemisso Oremus, sub- Forma vero terminandi orationes haecest: si filser-
jungebant communiter orationem. Orat autem in mo ad Palrem , et nou sit ibi expressa menlio de
dexlera parte, quia Cliristus a morte transivit ad Filio nec de Spirilu sancto, concludilur : Per Domi-
vitam ' 3; per quod de exsilio nos reducet in palriam; num nostrum Jesum Christum Filium tuum, qui te-
unde quidam diaconorum stant post episcopum, cum vivil el regnal in unitale Spiritus sancli, Deus,
qttasi orantes, ut eum sequantur usque ad mortem, per omnia smcula smculorum; si autem fit ibi menlio
ct cum eo transeant ad vitam seternam. Major autem de Filio,concluditur : Per eumdem Dominum no-
pars in dextera pane moralur altaris, et «11101"in strum, elc.; vel : Qui lecumvivil el regnut, etc.; vel
sinistra, quia utramque petit Ecclesia, et tempora- Dominumnoslrum, ut: Deus quisalutis mternm; vel:
lem scilicet benedictionem, et setemam, ut ibi : Sic Jesus Christus, utin CcenaDomini ilpse tibi. Si au-
transeamus per bona lemporalia ul non amittamus lem fit ibi mentio de -Spiritu sancto, additur : In
wterna. Haeeoratio significat benedictionem, qua cce- B unilate ejusdem Spiritus sancti, etc. At si oralio di-
los ascensurus discipulis benedixit 74; et atlende rigitur ad Filium, concluditur : Qui vivis et regnas
quod oralio dicilur ab orando ; quia bona corporis cum Patre in unitale Spirilus Sancti, etc. ; vel: Qui
et animse, prsesentia et fulura orantur. Orat enim cum Patre vivis et regnas, etc, Verum si oratio diri-
sacerdos pro bonis ut adsint, pro malis ut absint; gitur ad Trinitateni, concluditur sine personarum
dicittir et collecta, quia sub ea populus colligitur, aliqua dislinctione, sic : Qui viviset regnas, Deus,
et petiliones populi in unum cOhiguntur, ut per sa- , per omnia smcula smculorum, ul:Placeal libi, sancta
cerdotem ad Dominum referantur. Proprie tamen Trinitas, obsequiumservilutis mem, et: Suscipe, san-
collecla dicitur, qua; in processionibus sub collecta cla Trinitas, hanc oblationem. Vel converlat orator
multitudine legilur, vel ad portas civitatum, vel ad serinonem ad se, vel ad populos dicens : Quod ipse
conipita viarum, vel anle januas ecclesiarum; et, prmstare dignetur, sicut etiam concludilur in bene-
debet dici una oralio, sicut una epislolaet unum dietionalibus oralionibus, in quibus ad populos sei-
evangeliumi, propter Udei unitatem ; quia unus mo dirigitur. Quaeritur de his oralionibus Adventus,
.Dcus, una 'fides, unum baptisma 'B; sed ex Pa- ut: Excita, Domine,potenliam iuam et veni.
trum institulionibus quandoque dicuntur tres, vel _ Solulio : Tres sunt adventus : primus in carne,
quinque, vel septem. Prseter hos numeros, alius est secundus in mente, tertius in majestate: in his
non dico repreliensibilis, sed exlraordinarius. Tres agitur de secundo adventu; quare sermo dirigi po-
dicuntur propter sanctam Trinitalem; vel quia test ad Patrem, vel ad Filium ; dicit enim : « Filius
Chrislus ter oravit, dicens : « Pater, si Ueri potest, ego et Pater, ad eos qui servant praecepta mea, ve-
transeat a me calix iste '". > Quinque, dicuntur, niemus 8!; > Vel de primo, vel de tertio potius in
propter quinqueparlitam Domini passionem, quae in eis oratur adventu; praecedentesenim palres Domi-
quinque vulneribus estconsummata. Septem dicun- num Patrem deprecabantur, ut Filium mitteret; aut
tur,propterseplempetitiones Dominicaeoralioriis ", Filium, ut ad redimendum veuirel. Moderni vero
quarum numerum excedere praesumpluosum est; pelunt Patrem, ul Filium millat; vel Filium, ut ipse
velprppter septem dona Spiritussancti ' 8. Paresnon Filius ad judicanduni et remunerandum veniat ;
suntdicendae, quia « numero Deus impare gaudet. > ideoque fere in omni oralione adventus concluditur:
Duas lamen, si festivitas occurrat in die Dominico, Qui tecum, vel qui vivis, vel etiam ad Trinilatem ser-
Romana permillit auctoritas, quse duas ad missam »10 dirigitur.
Natalis Domini dicendas inslituit, et in feslo Om- Quaeriturde hac oratione: Fidelium, Deus,omnium
nium, Sanctorum, sic etiam et quatuor in memoria D coniilqr, etc, redemptor enim proprie Chrislus
Innocentum. Quolcunque dicantur, sola prima et est. Respondeo : Ad Patrem sermo dirigitur. Tola
ullima conclusione deliita terminentur. Orationes enim Trinitas est Deus, omnium conditor et redem-
ex maxima parte, ad Patrem diriguntur, et per Fi- plor ; nam Deus omnipotens, misericors, selernus,
lium in sancto Spiritu concluduntur, ac si dicat: 0 sempiternus, licet sint essentialia nomiiia, lamen
Pater, exaudi per Filium tuum, qui hoc vult et po- persorialiter ad Patrem significandumssepius inora-
lest; vult quia vivit, potest quia regnat; vivit, in- lionibus ponuntur.
quam, et regnat lecum, in unitate Spiritus sancti; Quseritur et de illis in quibus sermo dirigilur ad
non vivit nec regnat ut tyrannus, spiritus iniquiia- caputtEcclesise, si qua reperialur, caput enim Ec-
lis, sed vivit et regnatDeus spiritu benignitalis, et clesise Christus est 8S. Respondeo : Similiter ibi ad
nicrito per Filium concluditur omnis oratio; quia Patrem Sermo dirigitur ; tola enim Trinitas est ca-
riemo vadit ad Patrem, nisi per ipsum 79, et qiiia put Ecclesiae.In exorcismalibus orationibus dicitur:
dixit: « Si quid petieritis Patrem in nomine meo, Per eum qui venlurusesljudicare smculum,etc., quo.d
,s Rom. 6. '4 Luc. 24. 7B 4. '6 Malth. 26. 77Malth. 6. 7SIsa. 11. '9 Joan. 14. s0Ibid.
„
81I Tim. 2. 6' Joan. 14. 83 Ephes.
Eplies. 5.
iOl MITRALE. — LIB. III. 102
quanto cito diabolus audil, fugil, jiidicium ignis A est, ut praediximjis, de Christi nativitate liymnus
timens; similiter quidam voluerunt esse, dicendum angelorum; laudes et concentus chori, est aggra-
in orationibus defunctorum, sed usus in aliquibus tulatio pastorum. Salutatio et oralio est nobis salu-
contradicit. Per omnia smcula smculorum dicilur, laris Chrisli operatio. Tota enim vila Domini, et,
quia se sequuntur; aliis enim discedenlibus, alia omnis ejus actio, pro nobis fuit oratio. Hic est fu-
succedunU mus aromatum, qui manu angeli ascendit in con-
Ad oralionem respondet populus : Amen. Quod spectu-Domini 96. Indiebusenim carnis suae, sicut
cnm sit Hebraeum, Latine secundum Hieronymum, ait Apostolus 9', preces et supplicaliones offerens ad
fiat, seciindum Aquilam fideliler, secundum quos- Deum exauditus est pro sua reverentia. Orat ergo
dam,i)er«minterpretalur ; utin Evangelio:«Amen,> sacerdos; quia Christus pro nobis oravit et orare
id est fideliler, vel verum « dico vobis 84; > Chri- monuil, etdocuit; orat igilurin dextera.f quia Chri-
stus etiam dicilur Amen; ut in Apocalypsi8B: < Hsec stus Judaeos docuit, ad quos a Patre missus fuit,
dicit amen, Chrislus, tcslis fidelis,> sed in orationi- unde : < Non sum missus nisi ad oves quae peri-
bus pro fiat, accipitur, ac si dicatur : Fiat nobis erunt domuslsrael98.) Unde quidam : < Dextera Ju-
quod oras. Post hapc sedet episcopus innuens Chri- daeos, gentiles laeva flgurat. > Et itahucusque orania
sti ascensionem, et ejus sedem ad dexteram Patris ; R fuerunt in cantu et opere. Unde mos inolevil, ut
cum eo quidam sedent, per quos Chrisli membra usque ad lectionem in ecclesia non sedeatur; quo-
inlelligimus, in pace jam. quiescentia, de quibus niam aggralulationi de adventu et operibus Chrisri
Aposlolus : «Consedere fecit in coelestibus in Chri- praecedens oflicium depulatur. Ideoque in Romano
slo 86; > aut eos, qui, sedebunt super sedes duode- dicilur ordine, ut pontifex non sedeat, quousque
cim, jutUcanles duodecim tribus Israel ".' Per eos post primam oralionem dicalur: Amen. Pontifex
vero qui slant, intelligimus Cbristi membra adhuc enim Christum signiflcat venientem et operantem ;
In certaniine posita ; sedens autem Dominus'in alta caeteri vero eos reprseseritant, qui prseibanl, seque-
ceelorum 8S, custodit civitatem suam 89; et vicarius bantur et obviabant 99.Qui ergo Chrislum comitari,
sedens in loco eminentiori, superinlendit populo vel Christum desiderat suscipere venientem, non
suo, el quasi vinitor, custodit vineam suam, ut torpeat, sed Christum suscipiat venrenlem, cantans
reddat unicuique secundum opera sua 80. Quo se- cum prophetis Christum praenunliantibus, orans
denle, cereoslata mutentur de locis suis in ordine cum Anna et Simeone Chrislura desideranlibus,
anius lineae a primo usque ad allare. Consuetudo exsultans cum angelis et pastoribus venienti aggra-
Lslaest quarumdam ecclesiarum, ut notetur, quod tulantibus ,0°. Vel scqua.tur Dominum cantans cum
'
de plenitudine Christi omnes accipimus 91, in spi- pueris eiamantibus : < Hosanna filio David ! >
ritus unitale, sed gratiarum varielate. < Divisiories plorans cum Maria dicente : < Domine, si fuisses
enim graliarum sunt, idem autem Spiritus 92 ; > hic, frater meus non fuisset mortuus *; > orans cum
Spirilus enim a primo cereostato, id est a Christo Chanansea dicente : < Domine, miserere mei, filia
procedens , et usque ad altare, id ,est electorum mea male torquetur 3. >
corda perveniens allernatim, iu membris dona va- CAPUT III.
riat gratiarum ; et memenlo, quod cereoslala in DE SECUNDA PARTEMISSJB
terram deposuerunt acolythi: quia post peracta <Audivitetlselata est Sion4.> Sedentesacerdole,Ie-
praedicaliohis oflicia per humilitalem agnoscunt, clor lectionem recilat, populus circumsedet, chorus
quod suntpulvisetcinis, sicul dixit Abraham : «Lo- cantus resonat. Tribus horis sacerdos sedet in missa,
quar ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis dum legitur epislola, dum graduale, et dum con-
•'. > Numerus cereostatorum non excedit septena- cinitur, alleluia; quia Dominus dicitur tribus die-
rium ; quia sepliformi gratia tota illuminatur Eccle- bus in templo sedisse "; Vel sacerdos sedet semel,
sia. Vel aliter ab hujus parlis exordio. Nam Christi id est continuo. Ei> sedente, ista celebrantur; quia
processio est egressus ejus a Patre ; inclinalio est D Christo a Patris dextera. residente, praedicator
ejus exinanilio : « Inclinavit enim ccelos et descen- raundo Scripluras intonuit, et populus obedivit.
dita 4, > cum se formam servi accipiens exinani- Et atteude quod leclio dicitur a legendo, debet
vit »B. enim legi el rion cantari; epislola dicitur ab epi
Introilus antiquorum Patrum de adventu Domini quotl est supra, et slola quod est missio; quia sicut
designat desiderium ; versus, vatio.inia ; iteratio, prophetise sunt super legem, sic sunt epislolaesu-
suspiria; Gloria Patri, laudes; Kyrie eleyson, eorum- per evangelium missae, |unde non solum epistolae,
dem preces ad hoe multiplicatas, ul sanctae gratia sed loco epistolarum prophetiae leguntur; ambae
Trinilatis, per advenium Chrisli eos agminibusan- namque sunt panniculi Jeremiae 6, ambaestabula-
gelorum distinclis novies sociaret. Gloria in excetsis rii super erogaliones ', ambaelegum supermissio-

** Mallli. 5, etc. S« Cap. 2. 86 Ephes. 2. 87 Matlh. 19. 8S Act. 1; Hebr. 1. 89 Psal. 126.
90 Matlh. 16; Rom. 2. 91 Joan. 1. 8a I Cor. 12. S3 Gen. 18. S4 Psal. 17. s6 Phil. 2. 96Apoc.8.
"Hebr.5. 9«Matih. 15. 99Matih. 21. , 0° Luc. 2. Mntth. 21. 2Joan. 11. •Mallh. 15. 4 P.sal. 96,
BLuc. 2. 6 ,Ier. 58. ' Luc. 10.
 105 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 104
nes, sed illae veteris, istse novse. Epistola igitur A cti Spiritus adsil nobis gratia. Et dicilur graduale
est vicaria legis et prophetiarum ante sanctum evan- a gradibus, in quibus canlatur, vel quia gradalim
gelium, praeconisgerens officium. Praecessit itaque canitur : idem quoque responsorium dicilur, quia
lex Evangelium, sicut prseco judicem, tinior cha- respondet praedictioni, vel quia illud incipierilibus
ritatem, .initium perfectionem, actio contempla- respondet chorus, vel quia respondet versui. Ver-
lionem, quoe,quamvis ssepe de scriptis apostolicis sus autema vertendoj, quia verlilur ad responso-
assumatur, iu eo tamen gradu est, ac si semper riuin. Tractus atrahendo, quia tractim canialur,
de lege vel prophetarum praeconio suineretur; cujus ad ipsum vertitur versus; alleluia taudate
semper enini proecursionem figurat, moralitalem et Deum; allelu, taudate; ia, unum est de decemno-
aclioiiem insinuat, et lautum dislat ab evangelica minibus Domini,de cujus versu ad alleluia reverli-
majestate, quantum actio a contemplatione, servus mur, et reverlentes neumis utimur. Est aulem dif-
a Domino, prseco a judice; legatus ab eo qui mi- ferenlia inter neuma neumse, et pneuma pneuma-
sit illum. Quapropter cum. epistola legitur, sine tis; neuma neumae, jubilus; pnetima pnetimatis
injuria sedemus, sed dum Evangelium audimus, est Spiritus Sanctus. Sequenlia vero dicilur , quia
Domino, demissis vultibus, reverenter assistimus. neumam jubili sequitur, et dicilur seqtientia se-
Usus vero Sedeiidi, a Veteri Testamenlo assumi- " quentiae, et hic et in Evangelio, quam et prosara,
tur, sicut in Esdra legitur 8; quidam tamen stant id est longam etiam appellamus. Sicut per episto-
ad Epistolas Pauli s, eo quod suam praedicatio- lam iutelleximus Joannis praedicationem; sic qtio-
nem Evapgelium nominavit. Vel Epistola spiritua- que per graduale, apoSlolorum inlellige praedica-
liler significat proedicalioneniJoannis Baptislaeprsa- lionem; et per Alleiuia, cum devolione et prsedi-
cursoris Domini, vel dofctrinam septuaginta duo- calione laelitiam. Quidam vero per lectionem Vetus,
rum discipulorum quibus ait : « Messis quidem per cantumNovum accipiurit Testamenturii: sic-
multa, et operarii pauci, 0; > vel signifieat lector ut namque Novnm suavi.us est Veteri, sic cantus
oinncm scribam doetum, qui de thesauro suo pro- suavior leclione. Sanius, vero cantus epislolas co-
fert nova et vetera ll. Unde ulriusque Teslamenti mitantur quoniam praedicationes proedicalorum
recitat lectiones ; vel signilicat Christum, qui ape- secula sunt gaudium Ecclesiae, Deo laudes et prae-
riens codicem Isaiae legit : < Spiritus- Doniini:su- conia |de credentium 'conversione ; quia per gra-
per me ,2. > Rursus vide quia, sicut non permit- duale conversio de Judaeis accipitur ; per versum,
tilur u!li nisi sacerdoli raissam celebrare, evanger conversio de genlibus inteiligitur; per alleluia
lium legere nisi diacono ; sic nec debet epislolam r, ritriusque in Ude laelilia Uguralur. Sequenlia vero
quisquain legere, nisi fuerit in subdiacoiiali offiv - canlicum designat victorise. Unde plausum victo-
cio, cujus est officiumiir sinistro brachio portare ru«n cum neumis imitalur; hanc exsullationem
manipulum, limbriis adornatum. Quia si secun- praefiguravit tympanislria M'aria, quae victoriam
dusii Joannis Baptistae praeconium, hic praeco e.t liberato populo recilavit, dicens : < Canleriius Do-'
ejus auditor securim judjcii, quae posita est ad mino ,B. > cum qua et popuhis jubilavit. Morali-
radicem arboris pertimuerit, et dignos fruclus poe- ter vero, et hodie gradualia canimus, dum in la-
nitenliae fecerit ,3, cum perseverantia bonorum mentis pcenilentiae liberamur, et de virtute in vir-
" gradiri couamur. Hic enim
operum, manipulosjustitise reportabit, de quibus lutem canlusadpce-
in Psalmo : < Venientes autem venient cum exsul- nitentiae pertinetlamentum, ,etlaborera operantium.
.talione portantes manipulos suos ,4.. > Fimbria Inde est quod adeo ^gravis est, quod illum ex-
-namqu.emanipuli, et cujusque sacrae vestis cum eeUentioribus eflerre vocibus non sustinet usns.
sit, ultima pars vestis, perseverantiam. et bono- Inde quoque est quod diebus Pentecostes de ofiicio
rum operum completionem significat. Post episto- tollilur, qula lunc felix in regno et quiele stalus
lam, chorus cantu resonai graduale, tractum Eeclesise praefiguralur. Inde eliaiu est, quod can-
Alleluia, cum versibus, neumis et sequentiis. ID tor similis illi qui in valle ploratioiiis ppsittis ",
Usus etiam cantuum, ut in Esdra legitur, origi- ascensiones tamen in corde suo disposuit, et pce-
nem traxit a Veteri Teslamenlo ; gradualia, tra- nitentiae ploratum, et liumilitatis gradum, etascen-
clus et alleluia, Arabrosius e.t Gregorius et Gela- sionis initium, loco innuit, cura ad gfadum in-
sius composuerunt et ad missam cantari slalu- ferior eo, qui concinit alletuia, persistit. Inde
erunt. Hierpnymus tamen ait, quod alleluia dice- quoque est quod et in gradibus canlatur, el a gra-
retur in iriissa, tractum esse de Hierpsolymorum dibus derivatur; quoniam poenilentes et activi pro-
Ecclesia. Nocherus, abbas Sancli Galli, prius se- ficiunt in gradibus virtutura, dum quae audierunt,
quenlias: pro neumis ipsius alleluia composuit, et operibus implent. Nam in leciione auditores pa-
Nicolaus papa ad niissam cantari concessit, sed , scuntur, sed in canlu quasi aralro compunclionis
et Hermanus Contractus, qui fuit inventor astro- corda conscinduntur; habet enim musica natura-
labii, fecit: liex omnipotens, Die hqdierna, el San- lem quamdam vim ad flectendum animum, sicul
'
8IEsdr. 10. »IITim. 2. » Luc. 10. - " Matlh. 15. » Luc. 4; Isa. 61. ISMalth. 5. " Psah
125. ,B Exod. 15.. I6 Psal. 85. _^ Psal. 84.
m MITRALE. — LIB. ffl. 106
Boelius ait. Tractum canimus, quia in hoc ilinere A dandum invilant. Alii autem pueri, qui graduale
laboramus. De traciibus inferius plenius proseque- in gradibus cantant; hi sunt activi pueri de virtule
inter in virtulem 28in charitatis gradibtis
mtir; hic tamen scias hoc interesse, respon- ascendentes,
sorium et tractum, quod est inter columbam et qui dum graduale inchoatur, alios ad compuiictio-
turturem. nem invitant; dum versus concinunt, ad se red-
eunles suas cogitaliones altendunt; dum rursus
Responsonum assimilatur columbae, qii33 gre-
volat et et gemitura activse graduale incipiunt, bonum certamen cerlasse 2S
galim gemit, significat
et cursum insinuant se eonsummasse; qui primo
vitse; tractus vero turturi comparatur, quae singu-
lariter volat et gemit, ideoque denunliat gemilum non alte vocern elevant, versum post modum can-
tanl: < Qui enim voluerit turrim aedificare prius
contemplativae. Cum in abscondito Palrem oramus
30. > In repetilione vero jam non
,8, turturem offerimus. Sicut Moyses qui solus sumplus cogitet
montem ascenditls; cum vero dicimus : < Venite, timentes, versum fiduciaUter voce cxaltant. Alii
sunt perfecti viri, qui alleluia, vel tractus in pulpi-
adoremus, et procidamus ante Deum' 20, > colum-
bas ad altare portamus. Alleluia canimus, quo- tis concinunt, hi sunt contemplativi, carnem aflli-
niam ad laudes angelicas in hoe itinere feslinamus; gentes 31, mente excedentes 32; quorum conver-
versus, quoniam sic eunles, laborantes, feslinantes B I satio est in coelis 3a. > Non est hominum sed an-
ad Dominum reverlimur; unde et versus cantaiites gelorum. Sequentia vero non illi soli decanlant,
ad orientem nos converlimur; et atlende quod alle- sedchori communiler jubilant, quoniam jubilus
ineffabilis communis erit ansjelis et ho-
luia, prius summotenus dictum, prsesenlis conlem- aeternus,
sed minibus.
plationis gaudium repraeseutat, postea repetilum CAPUT IV.
cum jubilo gaudium designat aetemum, el tam an- D6 TERTIAPARTEMISSiE,
gelorum quam beatarum animarum convivium. Prsedicans praeceplum Domini constitutus est iii
Unde et hoc Hcbraicum nomen in officioremanet monte sancto
illud ejus 34. Hic Chrisli el apostolorum
pcregrinum; quoniam gaudium peregrinatur praedicalio insinuatur : < Videns enim Jesus tur-
ab hac vita, et nos a Domino peregrinamur 21.Con- bam, ascendit in
montem, et aperiens os suum,
grue igitur post graduale cantalur, quiapost aclio- docebat eos 3S. > llanc prsedicationem praefigura-
nem sequitur contemplalio; post luctum pceniten- vit
Moyses S6, qui ascendit in montem, et acci-
tise, canticum ^kelitiae; post irriguum dilationis, piens jtabulas et benedictionem, populo mandata
magnitudo coftsolationis; quoniam : < Beati qtii proposuit. Hanc eliam repraesentamus cum diaeo-
lugent, quoniam ipsi consolabuntur 22; > et: « Qui nus benedictionem a pontifice petit; cui pontifes
seminant in lacrymis, in exsultatione raelenta 3. > ( benedicit. et non alterius ordinis Evan-
Diaeonus,
Congrue quoque in alleluia jubilamus, ut mens gelium legat; quia diaconus minister
illuc rapialur, ubi < sancti exsultabunt in gloria et Christus autem cum interpretatur..
Evangelium praedicavit, mi- ,
lselabuntur iu cubilibus suis !l, > quod gaudium nister fuit. Unde : < Non veni ministrari sed mi-
nec potest verbis exprimi, nec omnino taceri; non nistrare 37. > Diacono
ponlifex benedicens, ait:
exprimilur propler magnitudinem : non lacetur Dominus sit in corde tuo et in labiis tuis. Intendat
propter amorem. Sequentiam canimtts in jubilo, ergo diacoiius ut cor concordet cum labiis, ne in-
quia Deum videbimus cum ineffabili gaudio. Unde fructuosa sll oralio sacerdotis; proinde per uianus
habet verba inusitata et laudiflua; quia illud sacerdotis munilur
signo crucis, ac s-idicatur ei:
gaudium est mortalibus incognitum, ubi est habi- Dum
talio sicut omnium laetantium 25. Quaedam eccle- viscaris. prsedicaveris, passionis Dominicae non obli-
siae sine verbis sequentias neumizant, eo quodL Diaconus enim iste ordo est apostolieus, cui
ibi non erit verborum significalio necessaria ubii Dominus
benedixit, cum dedit eis Spiritum san-
patebunt eorda singulorum, singulis vitae inluen- clum 3S,et misit ad praedicandum per universum
libus librum, vel quia verba non sufficiunt adi D mundum 3S. Hanc benedictionem non
iliud exprimendum. Unde quse vox, quae poleritt diaconus; quia accipit sub-
legislatorem et prophetas Deus in-
lingua retexere, quse tu martyribus munera praepa- visibiliter misit; apostolos autem et evangelistas
ras; quis possit narrare quod in cor hominis noni factus visibilis visibiliter misil et docuit. Diaconus
ascendit 26. Unde Paultis ait : « Quod vidit eat de altari accipit
Evangelium; apostoli enim de al-
quae non licet homini loqui 27; » unde cum adl tari evangehum acceperunt, cum prsedieantes pas-
alleluia sequitur jubilus, non est sequentia neees- sionem Domini evangelizaverunt. Vel
altafe, in quo
saria, nec econtrario. Et quidem isla canentiumi ab iiiitio usque nunc jacuit evangelium, est Hie-
alii sunt cantores, qui cantus in choro voce ma- rusalem, unde
legem evarigelicam susceperunt;
gna distribuunt, qui sunt rectores Ecclesise, quii quia de Sion exivit lex et verbum Domini de Hie-
Deum laudant et alios verbo et exemplo ad lau- rusalem 40; unde cum notus fuisset Deus solum-

18Malth. 6. ,8 Exod. 24. 20 Psal. 94. 2III Cor. 2! Matth. 5. 23Psal. 125. 24 Psal.
» 5.
2SPsal. 85. 2SHTim.4. 30 Luc.15. 31 149.:
25Psal. 86. 26ICor. 2. II Cor. 12. ICor. 9. 32 II
33Pbil. 5. 34Psal. 2. 3BMalth. 5. 36Exod. 24. 37 Cor. S.
Malth. 20. =" Joau. 20. S9" Marc. 16. 40Isa. 2.
PATROL.CGXIII. 4
 107 SlCARDl CR-EMONENSISEPISCOPI los
modo in Judea %1, fiicttim est admirabile nomeni A prsedicaveritB9, vel quiadixit:'« Quod in aure audi-
ejus in universa terra 42; vel altare Judseos signi- stis, prsedicate super tecta60;'i vel quod prace-
•
ficat, a qtiibus transfertur regnum Dei, et datur pta sublimia dedit. In hoc autem quod evange-
genti facienli fruclum ejus 43.Diaconus Evange-• lium in altiori gradu legilur quam epislola, in-
lium insinislro brachio portat, quia sinistra pra> nuilur quod apostolica dignior est legali doctrina
sentem vilam praefigural in qua debet evangelium et evangelica excellentior aposlolica; quod se ad
praedicari. Nam in futura scientia destruetur "4, id[ auslrum evangelium leclurus verlit, inde est qtiia
est rion erit opus magislrali doctrina. Diaconum sponsus cubat in meridie ", et Ecclesia in omni
proecedit subdiaconus cum pulvillo; quia ad omne; fervet amore; vel quod in hac parte viri slare so-
quod legilur evangelium lex compeiens suggerit; lebant, quibus debenl spiritualia seminari: per
tesiimonium, vel pulvinar est suavitas et dulcedo> viros enim spiriluales inielliguntur, et per auslrum
mandalorura Dei, de qua Propheta : « Parasli in 62bpiritus sanctus accipitur. Quidam vero, ut pene
dulcedine lua pauperi Deus 4B; > el -alibi: « Quam in omnibus ecclesiis vetus obtinet consuetudo se
dulcia faucibus meis eloquia tua 46,unde, evan- ad aquilonem convertunt, ubi feminas sunt, quge
gelio lecto, liber evangelicus super pulvilloporta- carnales significant, et aquilo signiflcal fideles :
tur; quoniam Ecclesia « in auditu auris obedi- carnalibus autem et infidelibus esf evangelium
vil 47, > et verbum suaviter in corde suscepit, cu- praedicandum, ul convertantur ad Christum; vel
jus anima liquefacta est, ut dileclus locutus- est diaconum ab austro venire, est Filium Dei ope-
ei 48.Duo prsecedunl acolylhi cum candelabris et ratione Spiritus sancli carnem assumere. Ad aqui-
candelis, et unus cum thuribulo; hi sunt Moyses lonem sermonem dirigereestsalutem geniibus, quae
et Helias, inter quos ut sol Dominus ia monte a calore solis recesserant, el secreta mysteria re-
refulsil 49,vel apostoli, quos binos Dominus ad velare; vel ad aquilonem legitur, ut aquiloni, a
prsedicandum misit B0. Quandoque lamen ut in pro- quo omne malum panditur 63, opponatur evange-
festis, unus lantura prsecedil acolylhus cum cereo. Jica Udes, juxla iliud : « Cui resistite fortes in
Hic est Joannes Baptista, qui fuit verbi lucerna fide 6t. > Hic est aquilo frigidus, id esl diabolus,
"; praeeessil enim Christi primum adyenlum; ergo qui flalibus tentationum corda congelat honiinum,
duo sigDificare possunt Henoeh et Eliara, qui et infrigidat ab aniore Dei. ldeoque dicilur ei :
praecedent secundum 62.Duo candelabra, duoprae- t Surge, aquilo 6S, > id est recede, Si aulem evan-
cepta; duse candelae, lexet prophelise, qua!, dura gelium fuerit ad altare legenduni, in sinistra parte
evangelium legilur, secundum quosdam in pavi- C legatur, nam ex nunc a dextera fit transitus ad
mento ponuntur, quoniain legis urabra et prophe- sinistram ; in quo nolatur transilus apostolorum,
tiarura seiiigmala, per lumen Evangelii, etiam ab quideJudseis transierunt ad genles, illis respu-
humilibus inlelliguntur; quse, perleclo evangelio, entibus verbum Dei GS.Desiccato uamque velamine
protinus exstinguunlur, quia per evangelicaradoclri- Gedeonis, ros aream irrigavit 67,et qui prius dixe-
nam lex et pro-phelia penitus evanueruul in lit- rat: « In viam genlium ne abieritis 6S, > postea :
lera; vel quia cum verilas Evangelii deprehende- « Ite in universuin mundum 6S,> subjunxit; quod
tur, omnis scienlia destruetur ,03. Ille thuribulum lecturusevangelium primd salutat populum, cum a
porlat, qui odorem suavitatis exiguseprsedicans eli- susceptione codicis de altari nihil in via dixerit,
cit passionis. Per incensi fumum bona opinio prae- inde est quod apostoli, in via neminem salutabant,
dicaloris designatur, qui debet esse odor vitse in sed quamcunque dcmum intrabant praedicaturi
vitam fi, odor agri pleni cui benedixit Dominus "». habitantes in ea, primo ex mandato Domini salu-
Thuribulum proecedil Evangelium; quia bona fama tabant dicenles : « Pax huic domui 70; et reddit
operum debet praccedere doctrinam verborum. hac salutatione diaconus auditores attentos ad
Unde; « Jesus eoepit facereet docere B6. >Diaco- audienduni verbum Doraini; unde se verlitad eos.
nus ab australi parle ascendens analogium, id est Cui populus faclus attentus et benevolus cordibus
locurn ad verba de superioribus deslinatum, et se adversis ad Deum, et vultibus ad diacoimm ait: Et
vertens ad austrum, primo salulat populum, di- cum spirilu tuo. Orat populus ut Dominus sit cum
cens : Dominus vobiscum; cui populus : et cnm spiritu praedicatoris, qui faciat eum sane.praedi-
spirilu luo; Chrislus enim a Belitlehem, quse est care et ad Deum referre. Cumque diaconus addit:
ad auslrum, venit in Hierusalem. Unde dieitur: Sequeniia Sancti Evangelii, auditores dociles red-
i Dens ab austro venietB7. > Quod diaconus ascen- dit: non quod majestas evangelii dignetur regulis
dit, hoe est quod praedicator debeal stare in nionle oralorum subjici, sed quia quod in Iiominibus ni-
virtutum, juxla iliud : « Supra moniem excels'um tilur eloquenlia, hoc in Ecclesia sua perficit Sa-
ascendelu C8. > Vel quia Christus in alto moiite pienlia. Dicitur aulem evangelium nunlium bonum

4lPsal. 75. 42Psal.S. 43Mallh.21. 44ICor. 15. 4BPsal. 67. r*6Psal. »8. 47Psal. 17. 48Cant. 5.
4*Matlh. 17. » Malth. 10; I^uc. 10. B1Joan. 5. " Mal. 4. B3I Cor. 15. B4II Cor. 2. B=Gen. 27.
»»'Aet. 1. B7Habac. 5. B8Jsa. 40. "9 Mati.li.5. co Matlli. 10. 61 Cant. 1. 62Cant. 4. 63 Jer. 1.
04 I Peir. 5. « Cant. 4. 6CAct. 13. 67Judic. 6. 68Matlh. 10. 6S Marc, 16. 70 Matlh. 10; Luc
10.
 109 MITRALE. -- LIB. III. 110
antonomastice, ab eu quod est bonum, et ange- A ad inTeros 7S, inde ad sedem Dei so. Incipiens ita-
lus quod est nuntius. Nunliat enim vitam post que se signare, incipit a superiori parle quse Pa-
mortem, requiem post Iaborem regnum post ser- trem significat; descendit ad inferiorem, quae mun-
vititim'; vel ab Evan el Gelos, ut quidam dicunt; dum significat; allaterat a sinistra in dexteram :
sed idem sensus est. Licet enim alise .Scripturse sinistra significat infernum, dextera ccelum. Chri-
bonum annuntient, tamen hsec, quam ore proprio slus autem ab.inferno ascendit etiam ad alta polo-
Dominus praedicavit, sibi nomen Evangelii vindi- rum. Alii vero a dextera signant in sinistram, quia
cavit. Titulantur autem Evangelia duplici forma, Christus veniens a dexlera Patris, diabolum, qui
vel per initium Sancli Evangelii; sicut in princi- est sinislra, cruce peremit. Yel ad rios crucis re-
piis evangelistarum; vel per sequentia sanctiEvan- fertur effectus: t Deus inclinavit coelos, et descen-
geiii, et dicilur sequcnlia, quia sequitur initium dit 81, > ut doceretnos, primum quaerere regnum
vel praeeedentia. Respondet populus : Gloria tibi, Dei, quo quaesito eliam temporalia nobis adjicien-
Domine. In Evangelio agitur de gloria Dei et no- tur 82: et ecce transitus de dextera scilicet ad si-
stra, scilicetquod diabolum vicit, etvictor ad glo- nistram. Descendit etiam ut nos de terra levaret
riam Dei Patris ascendit, quod nos redemit et ad ccelum, et ecce quod de sinistra transitur ad
nobis majora promisit. Audientes igitur Evange- B dexteram. Et quidem supradicta tria loca pollice
lii meruionem, nos ad orientem vertimus, et ex- signamus, et demum eadem tria tribus digitis com-
clamamus in laudem Creatoris: Gloria libi, Domine, prehendimus, quoniam totam noslram fidem, con-
quasi dicamus : Quod in Evangelio praedicatur, et fessionem, audaciam, vel operationem ad Deum vi-
nos credimus et speramus, nobis proficiat, nobis vum et trinura referimus.
eveniat, sine fine permaneat. Et exinde : « Non no- Exinde librum diaconus thunlicat, signat et os~
bis, Domine, non ncbis, sed nomini tuo > inest, et culatur librum in signo, quasi dicat: Hic est liber
inerit < gloria 71, > et ita populus glorificat Deum Dei, hic esl liber Crucifixi, hic est liber Pacifici.
qui misil nobis Verbum salutis, « et fecit redem- Quidam vero primo signant librum, postea se, et
ptionem plebis suae 72, > juxta quod in Aclibus se quidem in fronte et pectore tantum, quasi in
apostolorum dicitur: « ElgloriUcaveruntDeum ' 3. > utroque superliminari 8S.Postea diaconus inchoat
Cumque hsec dicuntur, tam qui audit, quam qui evangelium, quod habet iriplieem inchoalionem,
profert, primo cuin pollice fronti signum crucis vel per initium evangelii, ut In principio erat Ver
_imponit, secundo ori, tertio peclori. Fronti signum bum, item : Liber generationisJesu Christi; vel per
crucis imponitur, quoniam infronle sedes est pu- p certam temporis determinationem, ut: Anno quin-
doris et verecundiae. Unde impudicos homines ap- todecimo imperii, elc; vel per Iii ilto lempore, ubi
pellamus effrontes, quasi sine fronle. Per hoc ergo saltem corifusum lenipus significetur, et est sen-
qnod froriti signum crueis impriniimus, ostenc<(- sus : In illo tempore, scilicet gratiae, de quo : «Ecce
mus nos non e.rubescere Dominum nostrum esse nunc tempus acceptabile "'>.> Et altende quoniam
crucifixum, quodnobis a Judaeis et gentilibus im- prophetiae, el Epistolae, el Evangelia per illas di-
properatur. Unde Apostoius : « Praedicamus Chri- ctiones vel orationes inchoanlur, vel concluduntur,
stum Dominum nostrum crucifixum, Judseis qui- quae in eis ssepius iterantur. In propheliis lise clau-
dem scandalum, genlibus vero slultitiam ' 4; > sulae saepissime repetuntur, scilicet: In diebus il-
r.ec erubescere debemus, quoniam qui erubuerit lis, et hsec dicit Dominus omnipolens. In epistolis
Filium in hoc muudo, filius efubescet eum coram aulem Pauli hae clausulse frequentantur : Fraires,
Patre et angelis in Judicio 7B; in hoc quod os si- et in Chrislo Jesu Domino noslro. In Epislolis Ja-
gnamus et pectus, innuimus quod Dominum cobi et Pelri baec parlicula frequentatur, scilicet:
crucifixum et ore confitemur, et eorde credimus; Charissimi. In Evangeliis autem haec oralio saepius
corde enim creditur ad juslitiam, et ore confes- invenitur : In ilto lempore. Leguntur auleni evan-
sio fit ad salutem' 6; igittir in pectoris signo ii- D gelia quandoque secundum historiam, ut illud: Pa-
des et oris signo confessio, in frontis signo in - storesioquebanlur ad invicem 8B, et illud : Maria
telligitur operatio, quasidicat: Signo me in fronte, Magdalene, el Maria Jacobi, et Salome 86; quan-
ore et pectore; quia crucenrChristi non erubesco doque secundum allegoriam ut illud : Inlravil Je-
sed prsedico et credo. sus in quoddam castellum 87, in quo fit mentio de
Quaeritur qualiter nos signare debemus, scilicet Maria et Martha sororibus Lazari : per quas quia
a sinistra iu dexteram, vel econtrario. Quidam vo- duae vitae significantur, conlemplativa scilicet et
luut a sinistrain dexteram esse signandum , ex hac activa, ideo legitur in Assumptione bealse Mariae,
auctorilale " : Egressus ejus a Patre, excursus in qua est ulriusque vitaeconsummalio; quandoque
usque ad inferos, regressus usque ad sedemDei; secundum personam,ut in festo sancti Thomae apo-
Christus enim a Palre venit in mundum 78, inde sloli dicitur : Thomas unus de duodecim 88; quan-

"Psal. 115. 72Luc. 1. 7S Act. 11. '4 I Cor. 1. 7BLuc. 9. '6 Rom. 10. " Ambrosuis in
hvmno Veni,Redemptor genlium. '8 Joan. 16. 79Ephes. 4. 80Acl. et Hebr. 1. 8I Psal. 17. S1Malth.
6." 83Exod, 12. 84 II Cor. 6. _8SLuc. 2. 86 Marc. 16. S7Luc. 10. s" Joan. 20.
ill SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 1*2
doquc secundum parlem ul ln teslo Sanctae Cru- A fuerit virgo, vel mater, vel alia mulier, capiti su-
cis : Erat homo ex Pharismis S9, propter lianc clau- perponat aliquem pannum , si non habet velaraenJ;
stilam, sicut Moyses, exallavit serpentem in de- licet enim virgo lasciviat in capillo, tamen eliam
serto 90, sic oportet exaltari Filium bominis; in orare non debet, ni operla cesarie in signum pu-
boc enim.verbo passio, et in cruce corporis exal- doris anliquae proevaricationis, et subjeclionis, et
tatio figuratur; quandoque seeundum totum, ut il- reverentiae saccrdotalis.' Perlecto evangelio, debet
lud : Postquam consummali sunt dies octo 91. unusquisque dicere : Benedictus qui venil in nomine
Dum auterii legilur .evangelium, summa cum Domiiii;\el Deo gralias; sicul post alias diciraus
reverentia audiatur; nuilus sedeat : hoc enim lectiones : Dignum est enim ei benedicere et gratias
Anaslasius papa decrevit. Baciili de manibus, agere, qui venil nos hac doclrina salvare; sed me-
et velamina de virorum cnpilibus deponanlur. lius- est ut dicalur : Amen , quasi verum est quod
Ctim vero sedere probibcmus, nec jacere nec diclum est, et est hoc contra quorumdam hsereses,
'
appodiare, nisi in neeessitate, permitlimns. Erecti vel superstitiones, qui, dum legiturevangeliuni,con-
stare debemus : sedent desides, jacent dormien- tradicentcs dicunt, Falsum est. Vel amen, quasi
tes, appotlianiur debiles, slant fortes pugiles. ftat nobis quod Dominus in Evangelio pollicetur ;
Ut igilur innuamus quod pro-defensione evangelii debet el quiiibet post evangelium se signo crucis
sunius fortes pugilcs Jesu Chrisli, dtim Iegilui munire contra diaboluin,qui, evangelio leclo, con-
evangeliutii, stemus erecli, scientes quod < non feslim insidiatur, ne capiat iu nobis sermo.JMu-
est nobis colluctatio adversus camem el sangui- nimus ilaque nos signo crucis, ne rapiat fidem
nem, sed adversus principes et poteslaies 92; > passionis, spein evangclicse,promissionis de corde,
et, ut omnis appodiatio removealur/etiaiii baculi confessionem de ore, audaciam de fronte, vel opere,
deponantur, non solum a cseteris vertim etiam a neve per zizania hseresis corrumpat in nobis semen
canloribus. In lege praecipiebatnr 93, ut edentes reclae preedicationis 2. Diaconus autem,postquam
agnum baeulos in manibus haberent, qttod reprae- se signaverit, librum tburificat, et osculatur gra-
seiilaiit caittores, qui lenent baculos in missa, si- tias agens Deo, qui nos orare docuit et pacem dedit.
gnificantes quod qtii ad palriam feslinant, esu cce- Post iisec, thus episcopo el ad osculandum Evan-
leslis Agni et baculis contra hosteS, id est Scriplu- gelium fert, apostoli enim a praedicatione ad
rarum sentenliis indigeanl conlra daemones. Gene- Christum reversi sunl 3, non sibi, sed ei gratias de
raliler enim per baculos legales intelligirous ohser- miraculis et profectu prsedicalionis agentes, quem
vanlias ; spiritualiler per baculos cintorum, sen- r conslet nos el orare dpcuisse 4, et nobispacem de-
tentias Scripturarum , vel doctrinas proedicatorum; disse ". Deinde, facit episcopus sermonem ad po-
per evangelicam ergo praedicatioucm in praesenti pulum , aliqui eiiam anle evangelium praedicant,
legales deposuimus obser.vantias; et in futuro,cuni forle ex prava coiisuetudine laicorum cantato
verilatem comprehendemus evaugelicam , evacua- evangelio recedentium. Vcl ideo congrue prsedicat
buntur linguse doclorum, quia scientia deslruetur 94; ante, et congrue postea, quoniam exposilurus est
velbaculos deponimus, ne judaizare videamur, qui evangelium populo ; ante ergo praedicat, ut legen-
captil Chrisli arundine percusserunt 9B.Vel bacu- dum inlelligentes avidius audiant; postea praedicat,
lum deponere est ,ob perfectionem evangelicam ul Iectum inlelligentes memoriter teneant. Theolo-
injurias 11011vindicare, sed Domino vindiclam ser- gius tamen poslea praedicalur, quia Christus posl-
vare, unde : « Mihi vindiclam, et ego relribuam96,> quam populo per apostolos innotuit, idem ipse po-
et in principibus aut in lerrenis sustentaculis non pulis voce propria praedicavit, unde eiiam praedicat
confidere; quia < vanilas vanitatum, et omnia va- episcopus/ qtiae et docuit Christus, scilieet pceni-
nitas 97. > Non est opushumanoauxilio.dum proesto temiam el similia'. Post praedicaliohem clerus can-
Chrislum habemus, et ejus vocem audimus. Simi- tat: Credo in unum Deum; quia quod diaeonus le-
llbtts rationibus velamina de virorum capitibus de- D git, episcopus prasdicavit, se credere populus asse-
ponunlur, scilicet ul Judseis dissiniiles videamur; veral. Reclus ordo qtio rex vocal, milites accele-
q.ui Cbristi captit corona spinea contexerunt8S; rant. Non lameii est in omni missa cantandum,
vei quia prsesens evangelica praedicalio abstulit sed in festis illorum, de quihus in Symbolo fit ali-
velamina legis; vel quia futura veritalis cvangelicae qua meiilio, et aliquid sonare videtur, ut in Natali,
comprehensio auferet senigma et squamasab oculis in Circumcisione, Epiphania, Pascha, Ascensione,
nostris 99. < Nuiic videmus Deum , quasi per specu- Peniecoste, in festo OinniuiriSanctortim et singulo-
lum in aenigniaie, tunc autem videbimus facie ad rum aposiolorum; et in omnibus feslis beatee Vir-
faciem i0°. > Vel caput delegimus, innuentes quod ginis, in die Tiansfiguralionis Domini,in festis
attente verbum Doniini audire debeamus. Ideu Sanciae Crucis, et in omiiibus Dominicis diebus, et
dixi virorum, quia mulieres non debeht audire ca- in festo Saneiie Triuilatis, el in Dedicatione tem-
pile revelato, propter pomi vetiti pudorem. Licei pli: in aliis vero nequaquam ; maxime vero perti •
"Joan. 5v 90Num.21. 9I Luc. 2. 9SEphes. 6. 93 Exod. 12. 94ICor. 15. 9SMarc. 15. s8 Deut.
99Ael. 9. 10°I Cor. 13. l 1 Cor. 11. 2 Luc. 8. 3 Luc.
52, Rom. 12. S7Eccli, 12. 98 Joan. 19.
10. Mtfallli. 6, 'Joan. 14.
115 MITRALE. LIB. III. 114
Ket ad Resurrectionen et Penlecoslen, quoniam so- jA oblationes et holocausta, et imponent super aitare
boles nova reddit in tripudio, quae didicit in cale- tuum vitulos ,2. > Quartum officium offerlorium
chismo. Duhiiatur de festo beati Joannis Baplistse. vel offerenda vocatur, quod incipit a floiiiw t»-
Aiunt quidam quod in ejus festo sil cantandtim, biscum 13.ConsuetUdo est quod cuni nuper ad ope-
vel quia in ejus nalivilale memorata fuit Christi rarios ingrediniur, eos salutemus. Sic, secundum
nativilas, vel quia iri Symbolo fit menlio de pro- quosdam, cum de uno offlcioad aliud transitum fa-
plietis; hic autem est plus quam propheta °. Alii cimus, salulationem praemittimus. Uude quidamvo-
dictint aliter. Dubitatur eliam de festis propriis ora- lunt quod secundum ofliciura a salulatione colleclse
toriorum, et quod aliquorum consueludinis est in incipiat,lertium abevaugelica.quartuirihic, quinlum
die proprio non omiltere, sed in oclava si eani a salutatione prsefationis, sexlum a salutatione pacis,
celebraverint sublicere, et est hocSymbolum syn- •sepiimum a salulatione completionis. Institutio
odi Coiistanlinopolitanae. Quatuor aulem symbolis liujus oflicii briginem traxit a Moyse et a Christo.
nunc utitur Ecclesia, videlicet Symbolo Alhanasii, Nam Moysi de monte descendenli et populum sa-
quod composuil contra hserelicos, Arianos scilicet: lulanli et oranli occurrit poptilus, et munera oblti-
yuicimque vult salvus esse; item Symbolo Hilarii, ,n lit H; sie Christo de monte descendenli, et turbatn
quod composuit in libro de synodis, unde in syno- secundum bonum morem anliquse traditionis (ut
dislegitur lotum, vel ex parte; item Symbolo apos- esl credibile) salutanti, et pro ipsa oranti, turba
tolorum, scilicet: Credo in Deum Palrem omnipolen- cum floribus occurrit1S; sic episcopus populum
tem ; item Symbolo Conslanlinopolitanae synodi, salulat per Dominus vobiscum, orans ut in flde re-
quod synodus compostiil, sed Damasus papa ad citata slabilis perseveret; et cum-populus saluia-
missam cantari insliluil, in quo dum cantatur : tioni responderit: Ei cum spiritu tuo, confeslim
Et homo faclus est, genua fiectimus, quia Christum sacerdos populum ad orandum invilat dicens : Ore-
homineni faclum et pro nobiscrucifixuni adoramus; mus. Hic apud Grsecos oralio seq.uilur, sed apud
quod, dum cantaiur, evangelium cum incenso dc- nos populi praecedit oblatio ct canlicum offerenlium,
ferlur, et singulis a subdiacono ad osculandum ac si dicat popultts : Credo , et fidem quam con-
apertum porrigitur quod ab eodem clausiim antc fessus sura hilariter operis exhibilione demonstro.
portabatur; quoniam aposloli Verbum Christi per Et attende quod secundum legem quaniioque popu-
mundum portaverunt ', et odor vitoe in vitam ex- lus offerebal de animalibus, ut de armenlis vitu-
slilerunt 8, et pacem oeleniam declaraverunl; et lum et vitulam, degregibus agnumet haedum, ovem'
sic fides evangelica, quae prius in lege fuerat clausa, 'C et capram, de avibus luriurem et colurabam;et
minc patuit manifesta. Porrigitur autem maxime dieebatur hoslia , eo quod ad labernaculi ostiura,
clericis, quasi dicat eis : « Vobis datum est nosse offerebatur; aut victima, eo quod animal vincieba-
mysterium regni Dei 9. > Symbolo canlato, se qui- tur; genliles autem hostiam ab hostibus vincendis
libet signat; quia verbum est evangelicum. Hocest et victimaro ab hostibus victis appellabant. Quando-
Verbum abbrevialum, quod fecit Dominus super que de siccamaleria, ut similam, panem , thus, ct
terrara, et sicut alibi dicilur, quod venit super fi- dicebatur oblalio; quandoque de liquida. ut vinum
lios Dei 10.> Generaliler quidem in omnibus ver- et oleum, et dicebalur libamen vel oblalio,. qtise
bis evangelicis debemus nobis imprimere signum omnia, licel ad Chrisliim perlineant allegorice, sunt
crucis, sicut in fine Gloria in excelsis Deo; Credp. lamen nobis sigiium praesenlis juslitioe. Nam vilu-
in unum Deum; Sanclus, sanctus, sanctus; Pater lum oflerre est juslitiam virilitor exercere. Vitulam
nosler; et in flne Benedictus; Magnifical; Nunc di- offerre est superbientem Domino carnemconsecrare.
millis, ea ralione,qua superius diximus, in fine Agnum et ovem offerre esl iniiocentem esse et
evangeliorum esse signandum. Unde simili ratioiie a malis simpliciter abstinere. Haedum et capram
sicut evangelium, ita et hsec debemus stanles au- ' offerre est peccatorum humiliter pojnitere. In tur-
dire. Symbplo cantato, ante et dum cantatur, ali- ture offerimus castilatem,incolumba simplicilatem,
cubi cantat populus Kyrie eteison; qnoiiiani post- in similagine sapienliam, in pane charitalem, vel
quam Christus et apostoli popttlum docuerunt, lide Dei cogitatiouem; in thure orationem ; in oleo mise-
recepta , laudes Deo dederunl 11,quas forsitau re- ricordiam, in vino.lustitisfidisciplinaro..
praesentat Symboli melodia suavissiraa; vel po- Offerebat aufeni popuJus seplem ex. causis : scili-
tius ne objiciatur : Cantavimus et non saltaslis , cet legale sacrificiujii et voluntarium, pro peccalo,
auilitor evangelii alacri mente et jucunda et sab- pro gratiarum aclione, clona, vola et holocausta.
tabili voce ostendit quam bene evangelicam doctri- Sacrificium legale sunt decinue et primitise, vel ea
nam retinuit. quselex praecepilofferre ; volunlarium.quod sponte
CAPUT V. offerlur ; pro peccato, quod offerebatur pro trans-
DE QUARTA PARTEMISS.E. gresso legis mandato ; pro gratiarum actione, ut
< Acceptabis, >oDomine, « sacrificitim jusliliae quod pro.victoria etlriumpho. Dona sunt quaeoffe-
6 Matih. H. 'Marc. !6. 8 H Gor. 2. 8 Luc. 8. 10 Rom. 9. ' Mattb. II. •" Psal. 50. ,s Ruth. 2.
14 Exod. 55. 1BMallli. 21.
 415 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 116
rebantur pro ornatu templi; vota quae pro perieu- A ditatem Israelitici populi offerenlis donaria ad aedi-
lis infirmitatis aut belli. Holocaustum, id est lo- flcium labernaeuli 23,el eliam Salomonici templi
tum incensum : Holo enim lolum, et cauma inter- 24; vel eliam ad recolendum laudes et praeconia
pretalur incendium, offerebatur, cum in altari ag- puerorum cum psalmis et floribus occurrenlium
nus totus, aut vitulus incendebatur. Hoc dicitur in Chrislo de monle Oliveii descendenti el ad crucis
Paralipomenon ,6 quod obtulerunt principes pro patibulum accedenti2B; vel polius ad designandum
volis, pro spontaneis, pro peccato, pro regno, pro clamorem mulieris, id est Ecclesiae, quae legitur iu
20
sanctuario, pro Juda. Rilus Synagogte transivit in Apocalypsi amicta sole, scilicet Chrislo, quem
religionem Ecclesiae, et sacrificia populi carnalis induit in baptismo ; habens lunam sub pedibus, id
mutala sunt in observantiam populi spiritualis Chri- est omnia mutabilia calcans ; et coronam duodecim
stiani. ltaque sicut Moysi de monte descendenti stellarum in capite,- id est chorum duodecim apo-
populus ille diversa dona ad faciendum tabernacu- stolorum in sui initio gestans ; babens in utero
lurn offerebanti 7 ; sic episcopo de pulpito venien- clamat, parturiens cruciatur ut pariat ; clamorem
li, diversas offert oblationes, alius aurum, alitts ar- cujus parlurientis, id est salubrem Domini crucia-
gentum, alius aliquid de alia substantia. Qui au- tum imitalur offerenda per suum gravem et grandi-
rum offert magos imitatur qui aurum Domino ob- sonum cantum, quse neumis distenla et versibus fe-
tulerunl u ; qui argentum offert eos sequitur, qui cundata, quanlumvis longa jubilatione, quod si-
pecuniam in gazophylacio posuerunt 19; qui aliud gnificat non satis valet exprimere. Susceplis obla-
offert, illis associatur, qui, per Paulura et Barna- tionibus, sacerdos qui, secundum quosdam, hueus-
bam, necessaria pauperibus Hierosolyraam transmi- que prsedicationeraomiserat, eiiani bic recle prae-
serunt 20. Offertur quoque legale sacrificium in dicat, admonens populuin ut sefuturaeiramolationi
decimis et primitiis^ voluntarium in spontaneis ob- dignum exhibeat.
lationibus. Pro peccalis, dum poenitentiis redimi- , CAPUT VI.
tur ; pro gratiarum actione, dum prq aliqua col- DEQllUiTA.PARTEMISSJE.
laia gratia quidquam offertuf ; dona, dum in sedi- < Christus introivit semel in Sancta ". > Sacer-
ficia ecclesiarum vel utensilium coufertur ; vota, dos ad stltare ingressurus de immolatione disponit,
duin quod in periculis voverunt, exsolvunt. Holo- prius manus lavat, quia Dominus, antequam pas-
caustum offerunt, qui saeculum derelinquunt el sua surus Hierusalem ingrederetur »8, pro nostro amore
pauperibus dislribuunt. Et sicut antiqui ex edicto lacrymas fudit, ut in Lazari suscitatione innotuit 29;
legis." iu Hierusalem in cerlis solemnitatibus con- Q sed etiam priores sacerdotes imniolaturi, se in la-
veniebant et oflerebant, scilicet Pascha, Pentecoste bro lavabant 30,quod mundiliam operum et nostras
et in festo scenopegiarura ; sic ex inslitutione san- lacrymas figurabat. Praeler Iiaec offerunt et mini-
ctorum Patrum juxta facultates offerre tenemur, in stri, qui significant fideles pugiles, qui sub Ante-
Natali Domini, Pascha , Pentecosle et in festo chrislo, per diversa lormenla , se Chrislo vivum
Omnium Sanctoruni, ut inde sibi vicluni habeant oflereiit holocaustum. Sed in altari sindon antea
sacerdoles ; debent enim oblationps in usus verti praeparatur, ut sicut a terrcno est castigatushu-
sacerdolum-, vel pauperum, vel in aUud, quod ad more et suo nitet splendore, sic mens oflerentium
altaris pertineat sacramenlum. Praeterea debet of- castigetur a carnali cupidilate et coram Deo nileat
ferri ad emendum cereum Paschalem, quod facit simplicilate. Aliqui taroeii prius offerunt, et in al-
Ecclesia Gallicaua. Collaliones et consorliales fa- tari disponuut, et prius a populis oblaliones acc':-
cere debent ad emenda luminaria; alias, ut qui- piunt, quos de pane verbi Dei reficiunt. Sed hic
dam aiunt, non tenentur; sed si fiant, sponlanese est, ut credo, prseposterus ordo potius desidiaevel
sunt oblaliones ; quod autem alicubi sepulturae ignoranlise, quam alicujus castitate peritiae : brdo
venduntur, et pro campanarum pulsatione donatio- namque rectus est qiiod prius verbum auditur,
nes exiguntur, peccalum est, ut quidam aiunt, D secundo exponitur, terfio creditur, quarto exsecu-
ac si sacramenta Ecclesise veiideretitur. Et primo tioni mandatur ; nam fides es{ ex auditu 31, et fides
32
quidcm olferant viri, qui Jortes in Christo desi- per dilectionem operatur : offertint autem mini-
gnant, scilicet martyres, qui in primiliva Ecclesia slri panem, vinum et aquam. Haecest eniro hujus
dura perpessi, Christi victimaeoecubuerunt; deinde saciificii terrena et malerialis substantia ; est et
feminoe, quoe fragiliores designant, scilicet confes- alia divina, scilicet de qua infra dicemus. Panem
sores, qui tempore pacis Domino laudis hostias ob- et vinum obtulit Melchisedech 3S, obtnlit et Chri-
tulerunt. Dum sic oflerlur. a populo, offerenda vel stus in coena discipulis 34; sed illic figura corpo-
offertorium cantatur a clero, ad designandam' hi- ris, hic substantia veritatis : de&it enim corpus
laritatem offereniium : « Quoniam hilarem dato- proprium de Yirgine suraplum, in quod panem cre-
rcm diligit Deus 2a; > vel ad meniorandam jucun- dimus transsubstantiatum. Hoc itaque sacrameiK

Gal. 2. 21 Exod. o4.

16II Par.29. " Exod. 55. ,s Matlb. 2. ,s Marc. 12; Luc. 21. 20 Rom. 15; 2S
•2II Cor. 9. 23Exod. 55. " II Par. 2. JBMatlh. 21. !6 t^ap. 12. s7Hebr. 9. Luc. 19. 8' Joan.
11 30 Exod. 50. 31 Rom. 10. " Gal. 5. 53 Gen. 14. 3i Matth. 20.
m MITRALE."— LIB. III. 118
tum idcirco fit ex pane, quia Christus se panem A sanguinem transil; quia paschalis Agnus pro riobis
asserit, dicens : « Ego suni panis vivus qui de coelo occisus 46, carnem nostram a morle redemit, el
descendi K, > de quo dicitur : « Panem angelorum saiiguinero fundens, pro nobis animara suam po-
manducavit homo 56. > Vel quia sicut panis confl-- suit", et aniinam noslram quoe in sanguine habi-
citur ex mullis granis, ila personale corpus Chri- tat a criminibus expiavit 4S. Et attende quod, licet
sti exmultismembris, et generale, quod est Ecclesia, sinl duse species, non laraen sunl duo sacrificia.
cx multis fidelibus 3r. Grana ve;o de tliecis suis Unitas enim Verbi unitatem efficil. sacrilicii. Hoc
flagellis excutiuntur, arefacta inter duos lapides est enim illud pallium, quo Noe lilii contexerunt4*,
conteruntur, ex quibus farina facla, aspergilur quo Christiani Cl.iri.stiebrietateni, id est passionem
aqua, et Gompastinalur; inde panis factus in clibano sub sacrificio tegunt. Panis iste ulrum debeat.esse
mittitur, qui decoctus in candorem mutatur. Iia de azyrao vel fermenlo qusestio estproplei' Graeco-
Chrisli membra, vel Christus, nobile granum, de rum importunitatem ; aiutit eriim : Beala Yirgo prse-
quo : « Nisi granum frumenti cadens, etc. 38 >, de gnans fuitde Spuitu sancto, recte ergo per fernien-
tbeca, id est comilalu aposlolorum gladiis el fu- tatum significamus Doniinicam incarnalionem, pro-
slibus separatus, opprobriis arefactus ; aoudaeisel pter virginei ventris tumorem. Respondeo : Non qf-
genlibus quasi duobus Iapidibus flagellalus, a re- ferimus in sacrificium Virginis ulerum, nec ad
probo Barabba quasiper cribrum sequeslratus, pro- transsubstantiandura credimus ulerurn necessarium,
prio sanguine conspersus, cruci configitur, pas- sed lidem et Dei verbiiro ; qui enim manibus opera-
siouis igue decoetus in candorem immorlalitalis tur, et verburn dicit, sed non credit, est asiiius ad
coiiverlitur 39. lyram aures arrigens, sed canlilenae melodiam non
Fideles quoque de tneca veteris vitae flagello prse- intelligens : unde qui visibilem panem comedi!,et
dicaiionis excutiunlur, arefiunt poenitenlia, duarum invisibilera non credendo expellit, Christum occi-
legum cuduntur doclrina, cribrantur dum ab infi- dit; quia vilam a vivilicaiido sejungit, et quasi
delibus segregantur, consperguntur aqtta baplisma- morluum corpus laniat sacrificii. Unde reus est
tis, compaslinanlur vinculo charitatis 40, in camino corporis e.t sanguinis DominiB0. Hseevita spirilua-
tribulationis excocti, candore innocenlise perfuu- lis est, quse sic in sacriticio absque vita animali,
diinlur ; et ad Dei imaginem reformanlur 41 ; hoc sicUllux solis sine calore, nobis reproesentatur in
sacramentum. Ideo fit ex vino quia Christus se vi» opere lunse. Item ait Grsecus: Azyma offerre esl ju-
lero fecit dicens : « ego sum vitis vera 42; > vel quia daizare ; si ergo hoc Latine figuralivum observare
sicut vinum conficilur ex multis acinis, sic parliale Q contendi.s, judaizas et in reliquis, in circumcisione
corpus Chrisli ex niullismembris, et generale, quod et sacrificiis. Respondeo : Et quidem azymasignifi-
estEcciesia, ex multis fidelibus. Acina in prelo duo- cat ut epulemur in azymis sinceritatis et veritatis
bus lignis in torculari premunlur, et in vinum eli- Bl. Non lamen hsec lam necessariae rei abjicienda
quantur ; ita membra Chrisii, vel ipse Cliristus est figuratio : non enim cunctas legis consuetudi-
duobus lignis crueis pressus est, ex cujus latere san- nes significalivas abjecimus, sed qusedam adbuc
guis fusus est 43; fideles quoque in tribulationibus, etiam actualiter celebrantur, ut corum signilicata
pressuris niundi, calcanlur, et sanguinem pro Chri- opportune et importune npstris sensibus ingeran-
sto fundentes, ipsi per passionem incorporanlur. tur : nam lemplo, altari, candelabro, thuribulo,
Hoc sacramenturo, sicut Alexander papa decrevit, oleo, plenilunio, in paseha ulimur, et similibus ;
fit ex aqua ; quoniam aqua de latere Christi exivit nec lamen in his judaizare eensemur. Quod igitur
44, vel quia aquae mullae sunt populi multi 4B.Per sit azyma offerendum probat Latinus, quia Domi-
hoc ergo quod aqua vhio roiscetur, intelligitur quod nus legem adimplens azyma benedixit, fregit et de-
populus sanguiue Christi redirailur, vel quia re- dit discipulis dicens : « Hoc fa.ci.tein meam comme-
deroptus est sanguine passiouis et aqua baptisma- moralionera "'. > Secundum vero legem non erat
tis. Ulrum allerum sine altero transsubstanlietur, ^ fermentura offerendum, juxta illud : « Non immo-
et in quid aqua transsubstantietur ? Si transsub- labis super iermcnto paneni hostise mese B3, > et ali-
staiitiaotur, quomodoest? Sed exploratoribus theo- bi:« Septem diebus azyma comedetis B4. > Unde
logis, quos labor exagitat inquirendi, ad proesens Paulus.: « Epulemur noii in fermento maliliae, scd
relinquamus, cum et de bis etiam alibi super decre- in azymis sincerilatis et veritatisBB,>utinler Chri-
lis, et in theologioe disputationibus studiose tra- sfum,' qui de massa- peceatrice carnem assumpsit
ctaverimus. Scimus lamen quod nec populus sine sine peccalo, velut azymum de fermento, et inler
sanguine salvatur, uec, nisi populi causa, hoc my- Christiaiium. populum, qui per aquani figuratur,
sterium agitur. iiihil-silmalitise vel corruplicnis, sicul in azymo,
Panis isle sacramentalis in carnem, et vinum in iiiter frumentum et aquam nihil est alieuaecoufe-

36 Joan. 6. 3GPsal. 77. 37 el Col. 1. 3S Joan. 12. 39 Matth. 26, 27et 28. 40 Col. 5.
Ephes.
41 II Cor. 5. 42Joan. 13. 43 Joan. 19. 4i Ihid. 4SApoc. 17. 46 Exod. 12. 47Joan. 10. 4S fcevit.
•57. 4» Gen. 9. B01Cor. II. «• l Cor. 5. 52 Matth. 26. " Exod. 23. sv Exod. 12 ; DcuUS. ,s 1
Cor. 5.
 *19 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 120
ctipnis. Panis hic in modum formatur denarii, tum A palenam cum calice portavit, quando crucem cum
quia panis vitae B6Christus pro denariis traditus passione bajulavit 60. Primus canlor offert oblala
est »' ; tum qtiia idem versus denarius in vjnea cum fanone, et vinum cum ampulla; quia primi-
laborantibus in praemio dandus est B8.In hoc pane tiva Ecclesia de Judseis suscepit, fidem passionis
saepe scribitur imago et nomen imperatoris ; quia in devotione mentis. Et vide quoniam oblata non
per hunc panem in imaginem Dei reformamur »', nudis manibus, sed cum fanone candidalo offerlur;
et nomina nostra in Libro vitse scribuntur 60. Est quia Cliristi corpus lanlum ab his digne suscipilur,
autem hic panis a sacerdotibus formandus et co- qui carnem suam cum vitiis et concupiscentiis cru-
qnendus, sicut et in mensa ponendus, ad instar cifixerunt 70. Alius cantor offert aquam, et diaco-
panum, qui propositionis et sacerdolales eliam di- nus eam vino miscet et offert episcopo. Hsecest
cebautur 6l ; et licet Chrislus semel credentes sua genlilitas, quae suam oblulit mullitudinem, quam
morte redemit6a, hoc lamen sacramenlum Ecclesia Chrislus in sua passione obtulit Palri Deo; nosler
quolidie necessario repetit ob illas causas, quia in auiem ordo hic est, scilicel quod subdiaconus cali-
vinea laborantes eo quotidie reficiuntur 6S,et ut cem et patenam cum pane et vino offerat diacono,
neophyti per illiid incorporentur et ut memoria pas- diaconus autem oblata ad manus perferat saeerdo-
sionis Christi quotidie mentibus fidelium ad imi- tis, vel quod apud diligentiores flt, omnia in ipso
tandum infigatur. Ideoque dicitur panis quotidia- dispouat allari; lex enira, quam subdiaconussisni-
nus : Sicut enim olim fuit necessaria ejus in carne Ucat, hoc noslrae salulis sacriUcium solummodc
prsesentia, quse mori posset, sic et modo est neces- prseUguravitin Melchisedee", sed per evangelicam
saria ejus in sacramento praesenlia, qua mandu- tradilionem, qUam signiflcat diaconus, ad allare,
cari possit; quia dicitur: « Nisi nianducaveritis id est ad solemnem rilum pervenit Ecclesiae.
carnem Filii hominis et biberitis ejus sanguinem, Quod solus episcopus aquam miscet vino, signi-
non habebitis vitam in vobls 64.t Tali autem or^ ficat quod solus Christus populos redemit san-
dine a mipistris est offerendum: guine' 2: quod sacerdos oblata in altari deponit
Primo sacerdos lotus et sacras vestes indutus in- super crucem in consecratione allaris cum chri-
gredifur sanctuarium, perveniens ad altare conse- sniate factam, hic est Christus qui carnem suam
cratum. Hic esl Christus, qui ccenaculum grande cruci affixit. Quod diacontis calicem cum vino, et
stratum esl ingressus cum discipulis ccenaturus 6B; aquam in dextero Jatere miltit, hoc est quod Evan
et vide quia Zacharias papa inslituit, in reveren- gelium, sanguinem et aquam de dexlero Iatere
liam sacramenti, ne quis ingrediatur td altare cum irj Christi maiiasse docet' 8. Quod diaconus corporale
baculo, ne quis etiam capite vejalo, et ne quis mis? disponit, hoc est quod Evangelium Christum, vel
sara celebret absque sacerdolalibus veslibus conse- corpus Christi, imo totam ipsius huraaniialem plene
cratis, et nisi in altari consecralo. describit; corporale enim corpus Christi signifieat;
Postroodum corporale diacoiius in allare dispo- quia, sicut corporaie de puro liuo conficitur, et
nit; subdiaconus vero calicem portat in sinistra,pa- multo labore in candorem vertitur, sic corpus Chri-
lenam in dextera, et desuper corporale, unus can- sti, de utero Virginis per multas tribulationes in
torum oblatum cum fanone, et vinum cum am- gloriam transivil resurrectionis ' 4; vel significat
pulla. Alter vero prsebet aquam vino miscendam, ipsius corporis tribulationem, munditiam et glo-
ad ultimum arehidiaconus aquarq fundens in cali- riam ; vel significat ipsum Cbristum ; quia, sicut
cem offert episcopo. Hsecest quarumdam Ecclesia- corporale complicatur, ut nec inilium, nee finis ejus
rum consueludo : subdiaconus est Chrislus, calix appareat, sic ejus divinilas inilio caret, iiec finem
passio, patena crux, sinistra prscsens vilq, dexlera habet; et sicut oblatum adjungitur corporale et po-
futura, corporale Ecclesia, unus cantor Judaicum nitur in altari, sic caro juncla divinitati affigitur
populum significat, alter gentilem, ampulla devo- cruci. Yel significat sindonem in qua Domini cor-
tionera, objata corpus, vinum sangujnem, aqua de^ P pus legimus involulum 7B; ideoque Silvesler insti-
signat Ecclesiam, archjdiaconus Christum, episcoT tuit sacrificium altaris duntaxal in panno lineo ce-
pus Deum Patrem. Ergo subdiacorius caljceni por- lebrari. Qui vero duo corporalia ponit, duo signiii-
tat in sinislra ; quia Cliristus de torrente in via bi- cat linteamina, quibus Joseph corpus Dominiaro-
, bil 66,idest sustinuit passionem in pra?senti vita. matibus cqnditum, iuvolvit 76; vel per unum mul-
Patenam in dextera, quia pervenit ad gloriam, pror liplicatum, muliiplicem, id esl multis modis decla-
pter hoc enim exaltavit illuni Deus 67. De super ratam C.hristi hunianitatem, per alterum multipli-
corporale : ejus enlm passionem Ecclesia non de- ecm laborem ejusdem.
sinitimitari; corporale enim multo labore candida- Sacerdos dum sacrificium thurificat, petit ut ejus
lur, et Ecclesia per multas tribulationes cqnforma- oratio super passionem Domini facienda dirigatur
tnr Christo. 68. Subdiaconus etiam npster Chrisltis ad aurcs Divjnitatis " in pdprem suavitatis; vel

" loan. 6. B7Matth. 26. ""Matlh. 20. BSIICor. 5. 60 Luc. 10. 61 Exod. 25; Levit. 24. 6SHebr,
9. 63Matth. 20. 64 Joan. 6. 6BLtic. 22. 6GPsal. 109. 67Pbil. 2. 68Act. 14. 6SJoan. 19. 70Gal.
U. 71Gen. 14. 7£Apoc. 5; Isa. 53. 73Joaa. 19. '4Mailh. 20. 7BMalth. 27.' " Ibid. 77Psa!. 14'j.
lll MITRALE. - LIB. III. 122
signifieat quod Ghristus pro riohis oblatus sit Patri A canlavit," ergo per Domimis vobiscum, oraiionem
odor suavitatis ' 8, et in Sioc reeolit quod sacerdos quam pro diseipulis fecit n, accipimus. Per Sur-
thymiama Domiuo,ingressiis tabernaculum, offere- sumcorda, ascensum in ccenaculum recolimus;
bat, quod prohibuit Dominusin hominum usus of- vel per Dominusvobis*um, regem praesentem coelo-
ferri *"»;unde est quod oblato thure benedicto su- rum optamus; qui nos tales effleiat, ut apud nos
peraltare, si descenderit thuribulum ad populum, illud cqnvivium facere dignetur, in quo sursum
aliud thus sine bene.dictione est apponendum et ho- corda levantes super caput ejus,cum muliere un-
mitiibus offerendum; inde etiam ' est quod odor guentaria alabastrum unguenli nardi pislici pre-
thuris benedicti non datur in Ecclesia sponso et liosi effundere valeamus '*, id est divinitatem Filii
sponsse, Exinde sacerdos se inclinans coram altari, nnguento confessionis catholicae couliteri. Nam per
orat et dicit: Suscipe, ete.; Christus enim ad pedes Sursum corda, ad conUlendum Filii divinitalem sur-
discipulorum se inclinans post sacramentum in gimus. Cyprianus ait : Quod ideo Sursum corda
ceena traditum, oravit ad Patrem 80.Deinde vertens dicimus, ut omnis cognitio carnalis abscedat, nec
se adpopulum dicit: Orate, fratres, quia Christus quidquam animus quam id solum cogitet quod pre-
monuit apostolos orare 81. Monet autem sacerdos catur, claudat adversario pectus et soli Deo pateat,
orare, nt «acrificium fiat Domino acceptabile; ideo- nec ad se hostem Dei tempore orationis adire per-
que ab hinc deberaus oralionibus et psalmis inten- mittat. Vel per Sursum corda, angelorum ministe-
dere; et aiuntquidam quod, antequam dicat Orate, rium imploramus, qui nostra vota suscipiant, et ad
sub silentio dicere debet in hac conversione : Do- Deum perferant: vel nos ad angelicas harmonias eri-
minus vobiscum, dicentes quod haec conversio signi- gimus, unde et delectabili voce cantamus. Per
licet illam privalam apparitionem, qua Dominus gralias agamus, Christi recoUmus graliarum actio-
post resurrectionem apparuit Magdalense»,".Post- nes et invilamus populum ad agendum gratias Deo
modum super oblata recitat secretam; quia Chri- Patri per Filium, per quem redimimur et cum an-
gtus in montein Oliveti prolixius segregatus ab apo» gelis ad laudanduro admiltimur.
stolis, quasi secretus oravit, dicens : « Pater, si Unde sequilur praefatio, id est sequentis canonis
fleri potest, transeat a me calix iste S3; > et orat praelocutio et praeparatio, quae menles nostras ad
sacerdds pro acceptione hostiae, quod populum fa- Christi mysterium praeparat. Iri hujus praefationis
pere praemonuerat. Significat et recolit hoc silen- scriptse principio forma hujus litterae Y ponilur in
lium sacriUciura in sacrificiis patrum absconditum, sacramento, V. enira Christi signiUcat humanita-
ut in Abel 84, Isaac 8B,et in agno paschali 86,in C tem, D vero divinitatem, illa ex una parte aperitur,
vitula rufa 87, in hirco emissario 88; vel significat et ex alia clauditur, quia Chrisli humanitas est ex
latibulum Christi anle passionem. Dominus namque matre visibiiiler, sed Spiritu sancto invisibiliter,
nosterjam non palam ambulabalapud Judaeos, cum eujus non sum dignus solvere corrigiam calcea-
cogiiarent eum interfieere, sed abiit in regionem menti 97. Ista vero littera 0, circuloso orbe conclu-
juxta desertum, in civilatem qtise dicilur Ephrem 8S; diltir, quia Divinilas est seterna, et sine prineipio
in quo figuravit quod abiturus erat in regibnem et ttne.; apex crucis in medio est Christi passio.
genlium, pedibus evangelizanlium.Et item latuit in Ideo ergo haec figura in prsefationis priucipio poni-
Hierusalem. Unde et agnus qui erat decima quarla tur; quia per mysterium unionis et Dominicaepas-
luna immolandus, observ.abatur a decima luna re^ sionis pacilicantur homines angelis, sociantur hu-
qlusus s0. Oral ergo sacerdos in hoc silentio, et mana'divinis in praeconio Salvatoris; in praefatio-
sanctumprseparat sacrificium, quia Dominus noster nibus enim omnibus conveniunt homines, et angeli
salutare passionis meditabatur in Suo lalibulo sa- ad concinendum praeeonia regi. Unde et aha et de-
cramentum; quia vero proximo jam pascha palam lectabili voce canlantur, quia angelorum praeconia
Dominus ambulavit, maxime, cum Lazarum susci- repraesentantur. Et nota quod prsefaliones Gelasius
tavitS 1; ideo sacerdos vocem lei:at, et alta voce se- H elimato sermone composuit, sed Gum olim fuerint
crelam concludit sic : Per omnia smcula smculo- innumeroe praefatioues, nunc solummodo novem
riim. Ad quod alle respondeat populus : Amen; cantari instituit scilicet : de Natali, de Epiphania,
quod interpretalur fiat, quo verbo est usus Domi- de Jejunio, de Cruce vel de Passione, de Resurre-
jius in crealione mundi dicens : « Fiat lux 92; > ac ctione, de Ascensione, de advenlu Spiritus sancti,
si dicat populus : Confiteor. quod- eo verbo quo de Trinitate, de Apostolis ; Urbanus vero decimam
mundus est creatus.estetiam recreatus. Hic, seetin- prsefationem adjunxit de beata Maria. Est etiam
dumquosdara, quiutum hichoatur ofticium, in quc undecima, scilicet quolidiana, cui quidem interse-
ihud tempus ad menioriara nobis reducilur, quando runtur alise post wquum el salulare, aliae post
Christus in coena raagnum stratum ascendit, ibi mlerne Deus, aliae post Dominum noslrum. In omni-
Peo gratias egit 93; secundum Joannem 94,hymnuni bus sermo dirigilur ad Patrem, cui majestas atlri-

'8Ephes. 5. 7S Exod. 50. 80 Joan. 15; Mallh. 26. 81 Ibid. 82 Joan. 20. 83Matlb. 26. 84Gen.4.
" Gen. 22. 86Exod.
" 12. 87 Nuin. 19. 88 Levit. 16. ™ Joan. 11. 90 Exod.. 12. 91Joan. 11. " Gtt>.
1. s3 Matth. 26. 84Joan. 17. "Marc. 14, *fMarc. 14. "Joaii. I.
123 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 124
Ituitur propler aucloriialera, quam ilaudant,angeli, iijii.s estquam corpus, lanlo Domino devolius confi-
in quorum appellalione iiUelliguritur archangeli; temur corde quam corpore ; nostri enim eantores
dominationes adorant; polestates , ,'m qttibus et sunttuba et psalterium, cilhara et tympanum; cho-
principatus inlelligunlur, admirando tremunt; rus, chordae et organum; nostri demum, cymbala
cceli, id est throni cmlorumque virlules, jtibilant; bene sonantia sicut in fine psalterii sufficienter ex-
seraphim, in .quibus intelligunlur, et eherubim, ponitur. Ad lioc modo gestibus, modo verbis re-
socia' exsuilalione concelebrant; Nota. quodseraph prsesentatur passio Christi; nam diaconus ct sub-
atque clierub, ut ait Hieronymus,: singularissunt diacouus, post dorsum vaduut ^episcopi, in quo
numeri et generis masculini, cujus pltfralis ter- figuratur fuga apostolorurii, qui in passione Christi '
minalio fherubim, non quod in minislris Dei sit fugerunt 6; si qui vero slanl retro altare prospi-
sexus, sed vocabuhvjuxta linguae propfielatem di-- eientes in episcopum, significant mulieres, quse, a
versis generibus appellantur. Graecavero con- ionge .stantes, ejus passionem viderunt'; omnes
suetudo' scrib.it neutro. gene.rp cherublm-et sera- autem et qui retro slant, et qui in faciem episcopi
phim, cum qutbusnoslras vocssadjtinginius, supplici aspiciunl, inclinant se, majeslatem divinam et in-
Jaudis confessione diccntss ; Sanctus, sanctus, san- carnalionem Domini venerantes, quae inlroducta
ctv-s.Ter repetitur, quia Trinitas collaudalur. Domi- '" suntper cantum angelorum et hominum; ordoenim
nus, Deus, Iioc semel et singulafiter profertur, angelicus, dicens : Sanctus, sanctus, sanclus, Do-
quia unitas adoralur. Sabaoth, id est exercituum minus Deus Sabaoth, majestatem inlrodueit divi-
angelicorum ; qui agunt gratias de beneficiis Crea- nam : ordo hominum, dicens : Benediclus qui ve-
tori, dieentes : Pleni sunt coeliet terra gloria tua ; nil in nomine Domini; advenlum signilicat in carne,
sed coeli quidem re, terra autem spe; tune vero et vel inclinatio significat discipulorum confusionem,
re plena erit, cum adimplebitur illud : « Fiatvo- quam habebaut de morte Christi, qui non audebant
lttntas lua, sicut in coelo etin terra 98. > Hucusque se erigere et conUteri se discipulos ejus esse 8.
est hymnus angeiorum, qui sumptus est de Isaia, Ideoque stant indinati, quousque dicalur : Libera
qtii vidit seraphim clamantia : « Sanctus, sanctus, nos a malo; vanum enim erat eis ante lueem sur-
sanctus, Dominus exercituum! plena est omnis terra gere °, id est ante resurreclionem de.Chrisloglo-
glbria tua ».»; > prsevidens tempus glorise, teropore riari; per quam sunt ab omnibus tribulationibus
namque legis noluSfuitin JudseaDeus,0<l, sed tem- liberali: unde hsec petitio septima est, et septena-
pore gratise venient ab oriente et oecidente, qui rius universilatis. numerus est,
recumbent cum Abrabam, Isaac et Jacob'. Hosanna Q Post hsec, sacerdos osculalur pedes majestatis,
in excelsis. Benedictus qui venit in nomine Domini. et se signat in fronte, et se inclinans, dicit: Te igi-
Hosanna in excelsis, hoc sumptum est de Evan- lur, innuens quod reverenter ad mysterium crucis
gelio '; unde cum cantatur, nobis signaculum cru- accedant, sed in quibusdam codicibus majeslas Pa-
cis imprimimus, Nam et liic repra?sentamus hila- tris, et crux depingitur CruciUxi, ut quasi praesen-
rem clarnorem infantium, Domino cura floribus oc- leni videamus, quem invocamus, et passio quae re-
currentium, etgralias agimus Cbristo de benelicio praesenlatur, cordis oculis ingeralur; in quibusdam
noslrae redemplionis, qui per cru.ccm triuiiiphavit vero altera tantum. Et sacerdotum qui.dam prius
et nos triumphare facit 3; et-est hyiunus hominum osculantur pedes majeslatis, et postea. cruciUxi se-
Chvisli humanilatem adorantium, et de huniani ge- cundtim seriem eanonis : quidam prius crucifixi, et
neris, redemptione gaudentium et dicentium : Ho- postea majestalis ; quia per Filium pervenitur ad
sanna quasi, hosi anna, id est salva, obsecro: anna Palrem 10. Canon Grseee.Latine dicitur reguia; quia
enim apud Haebreos est interjecti.o obseorantis; sed per hunc regulariter fit sacramenti consecratio.
cum integrum sit Hosianna, cuf dicimus Hosanna ? Dicitur, et actio, quia in eo agilur causa nostra
Respondeo: Autignoraiitescorrumpimus,autscienter cura Deo. Sub silentio pluribus de causis dicilur :
synalephantes collidimus, ut in metris' facere con- [) primo, quia Deus non oris, sed cordis clamorem
suevimus; salva, inquam, o Domine, qui habilas in aliendit; unde et Moysi dixit :. « Quid clamas ad
excelsis. Quod Hosanna iteratur causa est, ut cor- nie l>? > cum tamen ipse taceret; cum enim Deo
•
pore et anima.inter angelos deputeniur; quem hym- cogilalionibus loquamur, non est vox reboans ne-
num Sixtus papa ad missam canlari pnecepit. Et cessaria. Unde Dominus :«Intra in cubiculum etiora
vide quod in hoc concentu angeloruro, et hominum, Palrem tuum la, >et Propheta : « In cubilibus ve-
quandoque. organis et musicis utimur instrumen- stris compungimini ,a. > Sic orans Publicanus au-
tis; quod sumptum est a David 4, et Saloraone s, diri meruit, quod Pharisseus vociferans obtinere
qui insiituerunt hymnos in sacrificio Dei organis non poluit,4.; verba tamen proferimus, ne asti-
et aliis musicis instrumentis concrepari, etlaudes memur penilus ignorare quid debeamus petere,
a-populo conclamari. Verumtamen quantocor ma- vel inlendere. Alia est, ne longa declamatiqne de-

. ?»Matlh. 6. 99Isa. 6. ,0»Psal. 75. » Matlh. 8. 2 Malth. 21. 3 Col. 2. 41 Par. *o.
6 Matlh. 26. ' Malth. 27. 8 Joan. 20. '•'Psal. 126. ,0 Joan. 14. " Exod 44. *»f3a^S.
Mallh. b. >vs«i.
4. 14Luc. 18
125 MITRALE. — LIB. III. 126
ficiamus, vel ne populus orare impediatur, qui tunc A passionem denolamus. In primo ofdine tres cruces
orare tenetur, ut supradiximus. Vel ne verba tanli facimus, cum dicimus: Hmc dond, hmc munera,
myslerii per quotidianum usuni vilescant, et ne limc sancla sacrificia : ubi tempus aule legem, quod
sciantura laicis, quiabuterentur eis in iocis incom- tribus inlervaltis dislinguitur inuuimus, scilicet ab
petenlibus [sicut de pastoribus Iegitur, quod cum Adam ad Noe ; inde ad Abraham, inde ad Moysen;
die quodam super fapidem qucmdam posuerint in quibus aetatibus justi Chrislum suis sacrificiis
panem et vinura, et desuper haec verba protule- praefiguraverunt; ut Abel in agno '», Melchisedech
rint, repenle panis in carnem, et vinum conver- in pane et vino ,s: Abraham in filio 20.In seeundo
sum est in sanguinem; quos igne ccelitus misso ordine quinque cruces facimus dicentes : Benedi-
ultio divina percussilj. Unde sub analhemate prse- ctam, ascriptam, ralam, corpus, et sanguis, hbi tem-
cipitur, in synodali decreto, ut nullus canonem pus Iegis exprimimus; quod quinqtie libris dislin-
dicat, nisi vestibus sacris indutus, et in libro, et guitur et in singulis Christi passio denotatur, vel
super altare, et super sacrificio. Vel ad significan- quod quinque personis regebatur, scilicet judice,
dum quod bumaua ratio nequaquam tantum my- rege, principe, propheta et sacerdote 21,in quorum
sterium plenarie capere potest; ideoque secreta manibus Christus assimilatur. Nam quid est Jostie
voce dicitur ; vel per hoc reprsesentalur, quod per simulationem vincens regem urbis Hay 2!, nisi
olim sacerdos Sancta sanclorum secreta secreto- Chrislus per infirmitatem superans superbiani dia-
rum ingrediebatur ,B. Rursus secreto agitur, eo boli ? Quid est David in spelunca 23, nisi Christus
quod haec immolatio ad solum pertinet sacerdotem, in sepultura? Quid est Zorobabel ortus in confu-
dicat ergo sacerdos : Te igitur. Et attende, quia sione 24, nisi Chrislus nalus in carne-? Qtiid est
canon incipit a tau, T, quse formam exprimil cru- quod Helias sedit in torrente Carith 2B,nisi quia
cis ; unde et in ea consuevit crucifixus depingi, ut Dominus, de torrente passionis in calvariabibit 16?
passio cujus signum subjacet oculis, infigatur et Quid est Jesus iridulus sordidam vestem 27,
oculis cordis sacerdotis, qui alloquitur Palrem quasi nisi Chrislus qui alienigenam duxit uxorem ? Iu
prsesentem'; ideoque dicit : Te, et inclinat se sa- lertio ordine snscipientes panem et vinum in mani-
cerdos usque ad altare, quoniam hic incipit inys- bus, duas cruces facimus, unairi super paiiem, al-
terium passionis Chrisli, qui obediens Patri se usque teram super calicem dicentes : Qui pridie,elc, ubi
ad aram crucis inclinavitle, et ecce pontifex, qui tempus ccense, et tempus innuiraus gratiae, in quo
ingrediebatur semel in anno Sancta sanctorum ", duo parieles in angulari lapide conjunguntur, 28,
ecce Christus, qui semel introivit aeterna redem- Q vel gigas 29 geminae substantiae crucifigitur. In
ptione inventa. quarto ordine quinque cruces facimus dicentes :
Clementissime Paler, id est mentem clarilicans, Hostiam puram, liostiam sanclam, hosliam imma-
dicitur enini clemens, quasi clara mens : mens au- calatam, panem sanclum vitm mternm, el calicem
tem clarescit, cum Deum propitium sentit. Inde est salutis perpetum, ubi significamus quod Christus
quod boc sacramentum sine lumine celehiari non in carne quinque vulnera suscepit, et quirique sae-
debet; lumen enim sighificat Spirilum sanctum, qui cula redemit. In quinto ordine tres cruces facimus,
lioc sacramentum consecrat, qui hoc digne perci- dicentes : Sanclificas, vivificas, benedicis, etc, ubi
pientes illustrat; lumen et laelitiam dcsignat, et hoc reprsesentamus primitivam Ecclesiam, quse suscepit
sacramenlum nobis aeternam lselitiam donat: Peli- fidem Triuitatis.In sexloordine quinque cruces cum
mus, hic osculatur altare in reverentiam passionis, oblato facimtts, quatuor super calicem dicentes :
Benedicas hmc dona, de tribus signaculis quse his Per ipsum, et cum ipso, et in ipso, est tibi Deo Pa-
fiunt, et de aliis quse sequuntur, hic communiter tri omnipotenli, et quintam ad lalus calicis dicen-
exsequemur.Cruees igitur.quac qualuor habentaugu- tes : In unitale Spiritus sancli : ubi modum nota-
los facimus super sacriftcium ; quia Christus,dura in mus Dominicsepassionis, qui quatuor vulnera per-
cruce pependit, quatuor climala mundi redemit, et D tulit in manibus, et pedibus, et quintum in latere.
ea sex ordinibus ordinamus, vel propter perfectio- Ex prsecedentibus liquet nos facere xxiii signa,
nem senarii, qui ascribitur corpori Christi, vel ut quae cum Uant tribus digilispropler fidem Ttinitalis,
solido et.perfecto, vel quia per ejus passionem si ea triplicaveris, LXIXbabebis : quibus si tria
niundus est redeniplus; qui fuit sex diebus per- signa quse cum oblato super calicem facimus di-
fecttis, et qui est sex setatibus distinctus. Et atleude centes : Pax Domini sit semper vobiscum, adje-
quod fere in quohbet ordine, per iroparem nuine- ceris, LXXIIfiunt hoec, scilicel LXXII linguae per
rum signacula disponuntur; quia corpus Christi superbiam dispersae, per Chrisli liumilitatem con-
uiitira permanens non scinditur; aut enim tres gregatae, per ejus passiouem redemptee, per ejus
cruces facimus, et fidem sanctae Trinitatis expri- corpus et sanguinem ei conjunctae. Yidetur Augu-
raimus, aut quinque, et quinque partitam Doiiiini stino, si lantum semel fieret crux super panera el

>" Exod. 50. ,6Philip,2. " Hebr. 9. ls Gen, 4. 19Gen. 14. 20 Gen. 22. 21 Ose. 15. 22Jos. 8
231 Reg. 22. 2l I Esdr. 2. « III Reg. 17. . 26Psal. 109. 27Maltl). 27; Zach. 5. 28Ephes. 2. IS Vs-&.
18.
127 SICARDI CREMONENSJSEPISCOPI 128
vinum, sufficere possefquia semel crucifixus est, A actu nomina stiarum ovium »»,lum ut eorum pre-
Dominus 30.Nuncad litteram revertamur.. ces el merita divinse proleclionis auxilio munianlur.
Hsecdona, quoad panem, in quo sunt farina et Ideo sancla Dei Genitrix memoratur in hoc sacri-
aqua; hsec munera, quoad vinum, in quo sunt ficio, quia vera hostia de virginali processit utero.
vinum et aqua; hsee sancta sacrificia , quoad .Ideo quoque apostoli, quia passionem Chrisli verbi
utrumque illibata, id est sine Jabe, sictit Agnus et sanguinis testimonio probaverunt. Nam Petrus,
Paschalis immaculalus 31; quia siguifical Cbristum Andreas et Philippus sunt crucifixi ; Paulus, Jaco-
qui est sine macula et ruga; vel haec tria verba bus, Mallhseuset Bartholomseus decollati; Jacobus,
tribus crucibus insignimus, quia gralias agimus Simon, Thaddaeus necati, Joannes veneuo cruciatus,
iririo Deo qui dat nobis caliceni salutis accipere, Thomas transfossus. Idcircoetmartyresadjiciuntur,
et nomen Domini invocare s*; qui dat nobis do- quia ipsorum crucialu Chrisli passio confirmatur,
num, et a nobis munus recepit in sacrificiuro. ex quibus quidam pontifices stiromi, utLinus; qui-
Eadem enim sacrificia dona sunt, et munera : dain episcopi, utCyprianus Carthaginensis; quidain
sunt dona, quia nobis ab illo douata, ut sustenta- diacones, utLaurenlius; quidam milites, utCryso-
remtir;; munera, quoniam a nobis illi oblata, ut. gonus. Joannes et Paulus, quidam medici, ut Cos-
laudaretur : donum enira est quod donatur a su- "' mas et Daroianus, qma omnes gradus vel ordines
periori, munus quod. ab inferiori, sacrificia sunt ut passionis Domini lestimonium praebuerunt. Forte
saerifieentur; vel secundum Augustinum. Dona confessores non sunt hie nominandi quia proprie
offerimus, cumnos ipsos ei donamus. Munera cum martyres sunl tesles. Quidam tamen adjiciunt hic
eJLS beneticiorum roemores suinus. SacriUcia illi- iiomina suorum patronorum.ilanc oblalionemservilu-
bata,, cum ei humilitatero et Jaudes iinpendimus. tis nostrm, etc,: in hacsecunda oratioue oratpro se et
Inprimis, qum libi offerimus. Vide qtiod canonis famularibus sibi, ut eorum oblatioiiem Dominus pla-
oratio in quinque dividilur, unde et quinquies Per catus accfpiat, quam per pronomen demonslrali-
Christum Dominum noslrum concluditur, eo quod vum Domino reprsesentat. Diesque nostros, elc. Hoc
per quinque parlitam Doniini passionem oratio U- Gregorius addidit ut nullus hic securus existat; sed
dclium exauditur. Prius offerimuspro Ecclesia ca- qui stat, videat ne cadat »9.
thqlica : et ecce Jegalis pontifex, qui ingrediens Quam oblalionem : hic accedit ad Domini eonse-
Sancta sanctorum orabal."», ecce Christus qui ante crationem,dicens : Quam obtalionem, id est lerrenam
passionem oravitet se glorificavit, et discipulos con- materiam ad corpus lui Filii deslinalain, tu
seryavit 84,et adhuc pro nobis quotidie interpellat8B. Q| Deus, qumsumus , in omnibus ; hoc est tola o^
Sic sacerdos pro se et pro tota preces fundit Ec- gitalione, tola vita et toto inlellectu, digneris facere
clesia, quae consislit in prselatis et subditis ; unde benediclam, id estspiritu sanclo replere; ascriplam,
subdiiur de prselatis : id est divinitaii ascribere; ralam, id esl in verilate,
Una cum famuto luo papa noslro; quod quidam au- ut ad saltttem sufficiat, solidare ; rationabilein, in
dunt de antislite el rege, nova traditio est. Et om- riostra lide ; acceplabilem, in noslra devotione. Ecce
nibus ofthodoxis atque catlwlicm el apostolicm fidei Abigail uxor viri slulli, quae prohibuit David san-
cultoribusSllic excluduiilur schismalici et haerelici, guinem effundere, et propriam manum polluere, eui
qui non sunt orthoiloxi, id est reclse fidei; nec ca- benedixit Davjd, dicens : « Benedictus Dominus
tholicae, id est universalis.' Post haecadjicitur etde Deus Israel, elbeiiedicium.eloquium tuum, et bene-
subditis : Memenlo',Domine, famulorum famularum- dicla tu, quse prohibuisti ne irem ad sanguinem,
que tuarum, quorum tibifides cognita est et nota de- et ne ulciscerer mcmanu mea 40,> HsecestEcclesia,
votio: obhoc catechumeni, quisacramentafidei non quondam uxor diabpti, qttoeoblalioneprsesentis sa-
receperunt, in principio canonis excludunlur. Scrip- crificii prsevenit Chrislum agonizantem rogalque
tum est enim: « Alienigena nori vescetur ex eis, pacem, lie sic se ulciscalur, ut cum viro aeterna
quia sancta sunt 36. > Illos ergo ad esuni agni dun- D pereat daranalione ; quam oblationem et orationem
taxatassuraimus.qui nbstrse domui coujuncti sunt: David perficit: benedictam, dum ejus benedicit elo-
omnem scilicet domesticuni fidei a principe ad ple- quium ; ascriptam, dum nulla oblalione deletur,
beum, ab apostolo ad publicanum. Pro quibus offe- ralam, dumremissionis senlentia non violatur.
riinus aclu, velqui tibi offerunlde\ptione. Prose, ex- Qui pridie, id est priori,diei7Mflmpateretur, aece-
egesis, id est exposilio, est quod sequilur, pro re- pit panem, benedixit, fregit, dedil diseipulis, et ail:
demplione animarum suarum, pro spe. salulis el Accipile, et manducate, hoc est corpus tneum *'. Hoc
incolumilalis sum. Communicanles. Concludit in tragicis gestibus quod littera sonat, expriinimns.
oratione bealse Virginis, et apostolorum, et marty- Aiunt quidam quod Benedixit, henedielioue occulta
rum commemorationem, tum ut rcpraesentel lega- nobis, alia quam ista : IIoc esl corpus nieum, qria
lera pontilicem, qui porlabat in vestibus nomina' nunc utimur; alii, quod Benedixit eadem benedi-
patrum ", et etiara Christum qui novit mente et clione, unde sic mnlaiil lilleram Benedixit, dicens:

30IPelr. 5. 3,Exod. 12. 32 Psal. 115. 33Hcbr. 5 et 9. 34 Joan. 10. »» Rom. 8. ,c Excd»
29 ; Levit. 22. 37Exod. 28. 38Joan, 10, 3?I Cor. 10. 40I Reg. 23. 41Matlli. 25,
 429 MJTRALE. — LIB. III. 150
Ftoc est-corpusmeum, et postea fregit, et dedit disci- A exponas. Accipite et bibite. 0 felix ebrietas! salu-
pulis, dicens : Accipile, et manducate, inculcalio taris satietas! qttae quanto copiosius et:dignius
verborum est, nee est inlelligendum quod acce- sumitur , lanlo sobrielalem mentibus amplius do-
ptum eorpus de manu Domini sibi minislrarent, sed nare dignalur. Judas bibit, sed sitim non exstinxit
qui consecravit, ipse et minislravit; si vero cum ignis setern.i ; quia assumpsit indigne mysterium
benedixit erucis signum apposuit, ipsi norunt qtti Jesu Chrisli 49.Et vide quoniam sic quisque disci-
prassentes fuerunt; prsesertim cum nondum erat pulorum calieem aceepit, quod unieuique Dominus
erectum sanctae crucis vexillum ; et quod sicutalibi propinavit. Unde et sacerdos hic calicem deponit,
de quinque panibus dicitur 42 Benedixit, id esl gra- sed non derelinquit, dicens : Hic est catix sangui-
liam mulliplicalionis infudit, sic eliam hic credimus nis mei so, id est continens sanguinem, vel sangui-
intelligendum Benedixil, id est gratiam transsub- nis significans passionem. Et vide quia passio dici-
stanliandi infudit, ut panis Iraiissubstaiitiaretur in lur calix , vel a calida polione; vel quia mensurate
carnem; et Spiritu sancto replevit, vel repletam sumitur : fidelis est enim Dominus, qui non sinit
ostendit, et sic fregit, in quo morti se subjiciendum nos affligi plus quam portare possimus B1. Novi et
oslendit. Et vidc quod ad prolationem istorumver- mterni teslamenli: subaudi coufirmator. Saera Scri-
horum: Iloc esl corpus meiim, panis divinitus trans- B piura dicitur Teslamenlum, quasi menlis defuncli
substantiatur in carnem, divina etenim materialis testatio; quia continel nobis promissa legata et fi-
substanlia hujus sacriflcii est verbum quod ad ele- deicomroissa. Vetus quidem Teslamenlum promit-
mentum accedens perficit sacramentum ; sic ver- lebat nobis temporalia : « Et dabo vobis terram
bum carni unilum efficit hominera Christura. Equi- fluentem Iacle et melle B2; > sed in Novo Christus
dem, « Mirabilis Deus in operibus suis 43, > sed mi- per saiiguinem et mortem suam nobis in haeredita-
rabilius est, de nihilo cuncta creare quara crea- tem vitam legavit aeternam. Novum dicitur Tesla-
luram transsubstantiare ; narti et natura magistra mentum, quia novus pro nostra redemptione san-
aqua sublilialur in ignem ; et homo vinum calidum gttis effunditur; olim effundebalur sanguis animalis
iu frigldum mulat acelum; nectamen ista dicimus, irrationalis, non hominis innocentis B3. ,/Eternum
quod islud humana ralione probare velimus ; huc dicitur, quia in a.iud testamentum non mutabilur
enim logica non ascendil, hoc malhematica non sicut mulalum est Yetus in Novum. Mysterium fi-
inquirit; iu hoc physica deficit; sensus enim pri- dei, quoniam aliud videtur et aliud intelligitur, spe-
mam lenet regionem , imaginatio secundam, ratio cies panis et vini cernitur, eorpus Christi et san-
tertiam. In his illae matronae ludere consueverunt, > _ guis creditur. Mysterium Graece, Latine secretum.
(
sed fides est excellentior illis, quae non habet nie- Jloc credere jubemur, discutere non audemus. Qui
ritum, cum huraana ralio praebet experimentum. pro vobis apostolis et pro muliis efflcaciter effundetur,
44 Nemo
igitur hoc disptttet, sed cessent argu- non pro omnibus; nam sufficit omnibus, sed so-
menla ubi fides quserilur; humiliter quseralur lis effecit electis, qui unione charitatis corptis
quod sine periculo nOn disculilur; Urmiter creda- Christi sunt. Quod baptismo purgatur a culpa, san-
tur quod sine praemio non habetur; intellectus guine liberatur a poena, et est haechujus sacramenti
vero fidem transcendit, quo sancli non jato in seni- utilitas, ut ejus ope fiat possibile corpus, quod
gmate, sed vident tacie ad faciem 4B. terra est, ccelum ascendere : < Qqia nemo ascendit
Accipiens hunc prmclarum calicem , hic in my- in ccelum, nisi Filiushorainis B4; > cui quasi ca-
sterio, sed non hoc in metallo; hic in figura, sed piti membra corporis adnectuntur omnes qui in
aliud in materia. Nam lric et ille, quem Christus flde hujus sacramenti efliciuntur fllii Dei, et sie
manibus tenuit, ebrietatem, id est passionem Do - corptis unum, caput ctim membris, ascenditin cce-
mini, significat et significavit. Ecce David noster qui lum. lnteiilioncm vero tanti corporis in sequenli
regi Achis insanire videtur 46; qui se manibus ge- verbo Veritas ipsa declarat, dicens : Hmc quoties-
stat, cum panem et vinum tenens, ait: Hoc est cor-; D cunque fecerilis, inmei memoriam facietis; in mei
pus meum, hic est sanguis meus; de cujus ore de- memoriarn, qui pro vobis languores porlavi BB,
fluunt salivse, dum credilur infantilia loqui, dicens: crucem subii "6, resurrexiB 7, ccelos ascendiBs. Et
« Nisi manducaveritis carnem Filii hominis et bi- nunc slrlnganlur duo digiti vel ob reverentiam sa-
beritis ejus sanguinem , non habebilis vitam in vo- cramenti, vcl in signum quod sacerdos accedat
bis 47,.> Hic pendens in cruce tynipanizavit et ad primo, id esl Filius obediat Patri; unde seqttitur
ostium, idest conclusa corda'Judseorum impegit. ex voce sacerdolis et plebis. Memores lam beutm
Quod sacerdos panem elevat, siguificat cibum esse passionis, resurreclionis et ascensionis. Haeciria po-
caeteris excelleiuiorem. S mililer et de polu : Gra- titis memorat Ecclesia, quia primum nostram vul-
lias agens, de nostra salute , qui non merilis, sed nerat charitatem, secundum conforfat fldem , ter-
gratia justificati sumu$''s,Renedixit, etc. expositanon liuro laetifical spem. De luis donis ac dulis. Dona

42Joan. 6. 43 Psal. 71, 158. " Greg. hom. 26. 4BI Cor. 15. 461 Reg. 2J. 47 Joan. 6. 4S Rom.
5. *"Joan. 15. 60 Maltb. 20 B1l Cor. 10. 62 Levit. 20. Ba Hebr. 9. »*Joan. 5. BBIsa. 53
c6Joan. 19. " Mas'c. 16. 6SAct. 1
151 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPl 132
sunt in re acterna, dala in opere lemporali. Offeri-.A triginta anriorum innocens occubuit, illam*imma-
mus hosliam puram, scilicet corpus , hostiam sun- culatam Christi hostiam figuravit. Patriarchm nosiri
ctdm, id est sanguinem : liosliam immaculatam, Abrahm. Hic patriarcha princeps patrum Deus Pa-
Abraham Isaac'obtuIit, sed arie-
quoad utrumque; vel hostiam puram, id est ab ter est: quod sicut
aliis hoStiis separalarri, hostiam sanctam, id est lem immolavit, sie Filium Unigenilum pro nobis
sanciificantem"; hosliam immaculatam, id est a tradidil 68,cujus carne immolata divinitas permao-
maculis emundantem. Moraliter offerimus hostiam sit illsesa. Melchisedech hic sine patre et matre le-
puram , hostiam sanctam, hosliam immaculatam, gitur fuisse, et iti pane et vino sacrificasse dici-
ctim offerimus hosliairi de c.orde puro , conscientia tur 67; per quem riierilo Dei Filius intelligilur, qui
boria et flde non ficla Bs. Sequilur : panem sanctum est Rex Sadoch, Rex justiliae, jtiste remunerans
vitm bsternm; hic est Christus, quopasti finaltter, sa- justos, et jusle damnans injustos,- qui est sine matre
liabimur selernaliter; calicemsalulisperpetum, cujus in ccelo, sine patre in terris , qui se prsebtiit in^
et vini discipulis 68.Et quod Leo papa
guslu salutem perpetuo consequemur: quinque cru- specie panis
ces inter hsec verba Signacula sunt quinque di- addidit in canone sanctiim sacrificium, immacula-
lecli 60;plagsequinque vivenlis; petroe foramina, in -tam hostiam.
" i Per sequenlem sacerdotis inclinalionem, mors
qUibus nidificat immaculata columba 61. Super qua-
cum oravit pro hostia transsubstantianda, eamque Christi intelligitur, quae in prsemissis sacrificiis fi-
transubstantiavil, et transubslantiatam Patri oblu- gurabatur et repraesentabatur; quod Christus, in-
emisit spiritum 6S. Et vide, secundum
lit, nuiic oral pro ipsius acceptione, ut eam ad clinalo capite,
jnstar antiquorum sacrificiorum acceptet, et in quosdam infra canonero diaconus lavat manus, si-
Pilatus se lavit, cuui se mundum ab
conspectum divirise proferat majeslatis ; utper ejus gnificaris quod vel quod opera noslra
ad Palrem, et per ejus nostram ejus sanguine proclamavit 7°;
interpellationem
caeleslis bene- sordida Christi passione niundantur,' vel quod nul-
perceptionem, repleamur gratiae
diclione. Siculilaccepta habere"dignatus es, simi- lus immundus ad percipienda fidei sacramenta pro-
Jube hmc perferri per manus sancti Angeli lui
liiudiuis est, et n.on quaiitilatis ; multo enim ac- cedat.
in sublime ailare tuum. Hic est Angelus magni con-
;epiius esllioc sacrificium Deo quam qtiod oblulit consilio Pater nun-
Abraham Melchisedech siiii, cqnsiliarius ille 71, cujus
Abel6s, quod 63, quod 64;
valet res umbra veritas dum creavit et recreavil 72. Sublime altare in con-
qtiia amplius quam , quam
enim similitudinem desiderariius nia- speclu Dei, est Christus crucifixus, sedens in
;
figura ipsam _ dextera Patris. Augelus fert hsec sacramenla
gis quam acceplioriis quantitalem. Similes sumus in suhlime altareIgitur
, in conspectu Dei dum cicatrices
Abel, si recte Offerimus et recte dividimus, quod oslendens ad Patrem pro nobis ' 3, hsec
Cain non fecit, recte enim inlerpellat
quia peccavit: obtulit, sacramenta coiificienlibus. Quod alicubi dicitur :
quia Deo,'cui debuit; sed ntale divisit, quia, cor
Jube hoc perferri consociandum corpori Chrisli, sic
suum aufefens Deo, se sibi retinuit; Abel vero se
id est milifan-
Domino subdidit, ideoque Dominus ad Abel et ad inlelligitur ; jube significatum hujus,
tem Ecclesiam consociari triumphanti; vel ,-disso-
munera ejus respexit. Abrahae quoque similes su-
nantia est reiri a sua specie alienari: petimus ergo
mus, cum Deo flliuni Isaac, id est hilarem volunta- scnigma '4 viatoris evacuari et riobis
comprehenso-
tem offerimus, et bilariter obedimus. Melchisedech ribus in specie propria revelari. Ut quolquot,
corpus
etiara assimilamur ,"cum sine experimento rationis ete. Quod hic altare ter presbyler osculalur.agit gra-
humanse flrmiter credimus, quod sub specie paiiis tias Trinitali, quaeper passionem Domini sibi genus
el vini, carnem et sanguinem accipiemus Jesu
reconciliavilbUmanum 7S: Corpus et sanguinem,qui-
Chrisli. Ilaque recte dividamus cum Ahel, bilariter dam signarit hic bis; quia gigas substantiae geminae
cum Abraham, spiritualiter cum Melchisedech, nos cruciligilur ; quidam vero
nequaquam. Sumpseri-
ipsos innocenlise , obedientiae , juslitise sacrificium D mus : secundum primitivam Ecclesiam, vel in sa-
offerentes , arietinam spiritus proterviam depo- crarrienlo et
re, vel re tanlum,'juxta illud : « Crede,
nenles , lauriiiam feritatem exuentes , hircinam el manducasti 76.> Omni benediclione. Hic se pre-
libidinem jugulantes „ juxla illud : « Holocausla
sbyter signat, ut m ereatur benedictionem consequi,
medullala offeram tibi cum incenso arielum; et coelesti gloria repleri.
offeram tibi boves cura hircis 6". > Et ita Dominus Memento eliam, Domine, famulorum famuiarum-
aceeptabit sacrificium uostrum, sicut .munera Abel, que luarum. Hic prO defunclis in Cbristo quiescen-
sicut sacrificium Abrahse, et sicut sacrificium et tibus orat Ecclesia, ut eis hsec prosint sacranieuta ;
imhiaculatam hosliamMelcbisedech. H«c, inquam, ubi nolare poteris nomina quse volueris [sed 11011
mqraliler ad. nos referunlur, sed allegorice Chri- in Die Dominica, ul quidam aiunt; quia creduntur
stum respiciunt, verbi gralia : Pueri lui jusli Abel; animae tunc observatione Dominica, requiem ha-
hic in agno quem obtulit, et in se , qui cum esset bere]. Etquidem congrue haec interseritur memo-
" I Tim. 1. 60Cani. 8. 61Cant. 2. 62 Gen. 4. 63Gen. 22. 64 6" Psal. 65. °6 Rom. 8.
Gen. 14.
"Ma^-26. , 69Joan. 19. 70 Malth. 27. 71Isa. 9. 72Prov. 8. 73Rom. 8. '4lCor. 13.
"«H,>r-
II Cor.'l.5. '6 August.
533 MITRALE. — LIB. III. 154
ria transeunlium, « qui in Domino moriuntur ". > A j et quidem mirificalio cum omnibus communis per
Finita est enim memoria mortis Domini, et sequi- crealionem , per gratiam fit singularis, et terrenus
tur mors nostra, Clirisius praecessit, et nos ejus homo coeleslis. Sanclificas in baptismo, vivificas in
vestigia sequimur 78. Nobis quoque peccaloribus ; verbo, quasi pabulo vitae, benedicisin augmento
hic pro poenitentibus exoramus, et paululum ex- gratiae, et prmstas nobis, post mortem, vitam aeter-
pressa voce silentium interrumpimus, et pectus nam. Per ipsum, nos creanti; cum ipso, nos re-
percutimus memorantes latronis confessionem et creanli, etin ipso, nos ad gloriam suscilanli, esl
petilionem, scilicet:« Memento mei, Domine, dum tibi Deo Patri omnipolenti in unilute Spiritus sancti
veneris in regnum tuum ' 8, > et miserentis Dei omnis honor et gloria. Hic cum hoslia calicem lan-
promissionem, scilicct: « Hodie mecum eris in pa- gimus, innuerites quod ad passionem Domini facta
radiso 80. >Percussura pectoris est poenitenlioejet sit redemplio mundi, unde cum quatuor sint partes
luctus indiciura. Quidam hane elevationem referunt orbis, quidam tangunt qualtipr partes calicis. Per
ad centurionem 81. Cum Joanne, quidam intelligunt omnia smcula smculorum. Hucusque fuit canon, id
Joannem Baptistam, quidam Marcum, qui etiam estregula cui quidquam addere, vel diminuere non
Joannes dicttis est 82.Et vide quod bic octo viri t est devotionis, sed praesumptioiris,cujus conclusio,
el seplem feminae coinputantur; quia per hoc sa- scilicet per omnia smcula smculorum, alla voce le-
crificium septem charismala gratiarum, et octo vatur, tum quia Dominus alta voce tradidit spiri-
beatudines jungentur in nobis, item hic diversilas lum , tum quia centurio clamavit: « Vere Filius
sexuum et ordinum conlineiur. Naro ex evangelistis Dei erat iste 88; > tum quia raulieres lamentabaii-
et episcopis est Joannes, qui et Marcus dicitur, qui tur flentes Dominum, tura ul repraesentelur qnod
fuil prsesul Alexandrise; ex diaconibus Stephanus sacerdos legalis foras exibal, ut lavaret vestimenla :
prolomartyr; ex apostolis Matthias; ex septuaginta quod est publice pro populis exorare, tum ut popu-
discipulis Barnabas; ex patriarchis Ignatius; ex lus sciens finem canonis , respondeat : Amen.
!
apostolicis Alexantler; ex presbyleris Marcellinus ;" Asseverans quod presbyter fecit et impetrans
ex exorcistis Petrus, ex conjugatis Felicilas et Per- quod oravit, dicente vero sacerdote : Per omnia
petua; ex virginibus Agalha et reliquse omnes, smcula smculorum;diaconus calicem sublevat; cum
quoniam omnes hoc sacrificium suo sanguine fir- fanone partem ejus cooperit, secundum quosdam,
maverunt. Ecce bina commemoratio sanctorum re- et post in aliari deponit, el cum corporali. cooperit
memorat logion, et superhumerale, in qnibus lega- oblalam et ealicem, significans Joseph ab Arima-
lis ponlifex gestabat nomina patrum 83. Per quem Q ( thia, qui corpus Domini de cruce suscepit, et fa-
hmc omnia... bona creas, ut sint; sanclificas tibide- ciem sudario velavit, et in sindone munda in-
putando ; vivificas, animando ; benedicis, ut utilia volvit, et in sepulcro deposuit et lapide celavit *9.
sint; prmslas, ut prosint. Hic ter signatur, quia Sacerdos qui oblatam elevat Nicodemum reprse-
passio Domini consummatur : unde consequenter senlat 90,et haec elevatio Christi depositionein de
corporale aufertur, quia velum templi scissum est, cruce, depositio vero collocationem in sepulcro de-
a sumrao usque deorsum 84; et quidquid de pas- monslrat. Diaconus qui sacerdotis humerum oscu-
sione fuerat clausum, modo est revelatum ; unde, latur, innuit quod Joseph deponens corpus ipstim
sumpto aceto, dixit: « Consummatum est8B. > Cum fuerit osculalus quod in sepulturis aliquibus reprae-,
denuo super calice discopperto cum hostia ter si- senlalur ; vel innuit quod Deura nequiraus videre ,
gnatur his verbis : Per ipsum, et cum ipso, el in nisi per speculum in aenigiiiale9I. Sacerdos eliam
ipso, centurionis confessio memoratur qui dixit: hostiam osculatur, inntieus quod .Nieodemus idem
< Vere Filius Dei erat iste 86, > quia cum revelata fecerit quod Joseph, vel potius per Domini pas-
passione miracula, vidit per ipsum Filium, qui erat sionem factani esse nostram recouciliationem 92.
hoslia, Patrem agnovit et Spiritum sanclum intel- Oremus. Ab hoc loco maxiine orare debemus
lexit. Dusequoqire cruces, quae cum eadem bostia D ; prosirati, usque ad flnem Pater nosler, in diebus
fiunt in latere calicis, in hsec verba : Est libi Deo profestis ; in feslivis aulem slantes. Prmceptis sa-
Palri omnipolenti,in unilaie Spirilus sancli, Sangui- lularibus moniti; tres articuli sequentes, scilicet
nem et aquam significanl quse fluxerunt de latere Prmceplis, Pater noster, Libera nos, signiflcant tres
patienlis8'; vel eum crucifixum significant pro dies Dominicae sepulturse. Ideoque his duntaxal
duobus populis : et haec oronia in capite consum- utimur in Parasceve, et est haec praefalio vel capla-
xnala , suatri ad membra Iransferunt ulililatem. tio ad oralionem Dominicam. Praecepta et divinam
Unde pluraliler dicilur, omnia bona; spirituale inslitulionem dicit, quia Dominus et hanc instituil,
eliamcorpus pluraliter propter membrorum plura- et apostolis sic orare pfaecepit.
litatem ostendit, et demonstrat, ac si dicat: Per Paler noster. Oralionem Dominicam heatus Gre-
Christura nos creas.^Quidain apponunt mirificas, gorius dici ad missam inslituit; asserens incon-

Apoc. 14. 78IPetr. 2. '9 Luc. 25. 80 Ibid. 81Mallh. 8. «2Act. 4. »3Exod. 28. 84 Matlh.
27. Si Joan. 19. 86Luc. 25. 87Joan. 19. 88Luc. 25. 89 Joan. 19- Matlh. 27; Marc. 15, 9° Joan.
19. 9lJ Cor. 15. ss Rom. 5.
133 SICARDl CREMONENSIS EPISCOPI 156
gruum esse, ut super eucharistiam oratio diceretur, {i regnum Dei semper esl, sed ad HOSveniat, id est
quam seholasticus composuerat, et illam omittere, nobis manifestetur, quod regnas in sanclis et in te
non poterimus ignorare, cum
quam Dominus ipse diciaverat et apostoli dicere sancti regnant, quia
consueverant; quod cum a Graecis acceperit, in hoc Dominus vcnerit judicare.
differre voluit, ut cum apud Graecosab omni populo Tertia est : Fiat voluntas tua, sicut in coelo et
dicatur,, apud nos a solo sacerdote cantetur. Haec in terra. Voluntas Dei semper fit, sed petimus ut
oratio alta voce cantatur, ut communicaturi sibi liberlas nostrae voluntalis et operis divinaeconso-
dimittant, sicnt ibi Continetur, offensas, ne indigui liet voluntati; sicut in angelis , ita in bominibus ;
accedant ad mensam Domini 9S. sicut in juslis, ita in peccaloribus; sicut in Christo,
Vel ideo non dicitur sub silentio, quia est de ita inEcclesia; sicut in mente, ita ln corpore; ut
Evangelio. Sed objicilur quia de hac oratione Do- spiritus et caro sint uiius homo spiritualis; cujus
minus ait: «Cum orabis, intra iu cubiculum tuum, cor et caro exsullent in Deum vivum 4, qui non sibi,
et clauso ostio ora Patrem tuum 94. > Verum non sed tibi vivat. Yel voluntas esl cuslodia praeceplo-
dicit ostium, occultam domum, sed cordis secre- runi. Haectria perfeclius in fuluro ; sed inlerim ex
tum, id est ut a mala cogitatione peclus nostrum " parte oramus ut postea perfectius in nobis im-
mystica lidei clave claudamus , et labiis clausis in- pleantur. Panem nostrum quotidianum, vel familla-
corrupta meilte loquamur. Pater aiitiquorum dice- rem, alia litlera supersubstanlialem , vel egregium.
balur Domintis, quasi servorum , sed nunc est per Et dicilur supersubslanlialis Laline , epiousion
graliam pater,.quae libertatis vox est, et magna Graece, segulla Hebraice. Panis noster est Deus,
fiducia ; quid eirim iiliis perseveranter et digne pe- noster refugium, el virtus» qua quotidie egemus,
tentibus denegabit 95, qui jam dedit quod Pater est; qui est super omnes substantias, quem petimus
cura illos de regno velut inutiles servos ejeceril 96, nobis dari; quia in ipso viviraus. Vel panis noster
Filius hoereditatera tribuit, quos pane angelorum 97 est vetbum Dei vel praecepta Dei, quae stint nobis
et carne viluli reficit saginali9S. Noster, quod com- quotidie necessaria 6; quia «non in solo pane vivit
mune est omnibtis; nemo dical meus, quod soli hbmo, sed in oriini verbo quod procedit de ore
Christo convenit, qui est filius per nattirara ; nos Dei': > quem petimus nobis dari, quia in ipso re-
autem per adoplionis gratiam. Non ergo stiperbiant ficimur. Velpanis noster est corpus Chrisli, quod est
nobiles , cuiti simus ejusdcra Patris filii. Nihil sibi nostroehumanilalis,quoquolidie egemus, quia, quo-
arroget dives , cum simus fralres et cohseredes9S. tidiepeccamus, de quo:«Panis quem ego dabo vobis,
Qui es in crnli, id est iti secrelis, in angelis , in san- C 'aro mea est pro mundi vita >s: quem petimus nobis
ctis, in spiritualibus per gratiam. Sanctificetur no- dari, quia in ipso reCreamur; ergo qui sumus impliciti
men tuum; septem pelitiones in hac oralione con- peccatis, petimus ut simus digni ccelestibus alimen-
tinentur, quas tantum apostolos dixisse stiper hoc lis. Dimilie liobis debita nostra, sicut el nos dimit-
sacramentum audivimus. Prima quarum haecest : iimus debitoribus noslris. Debita vocat peccata,
Sanctificetur nomen tuum. Hoc nonieii quod petimus culpas, offensas, quibus Deum offendimus : et
sanctificari est Pater, quo relative dicinturfilii Dei: exinde nos rei debitores existimus, quse petimus
quod pelimus sanctificari in nobis, ut sanctilicatio- nobis dimitli, ut liberi ad patriam redeamus, sed
nem Patris imitemur, et nomen Patris moribus et eo pacto eave cautione: Sicut nos dimiltimus debi-
vita oslendatur in flliis : ergo iis moribus vivendum loribus nostris, id est offensoribus nostris, qui nos
est, ut filii et fratres Christi esse possimus 10°; quia offenderunt : unde.et nobis satisfacere debenl; ali-
filius non est, qui ab ejus degenerat voluiilale, nec ter nullus est oralionis fructus, quia Dominus di-
in eum lendit lide. Vel sanciificari, id est confir- cit : Nisi dimiseritis hominibus, nec Pater veslei-
mari iu nobis, ut nec ipse desinat esse Pater noster, dimitlet vobis 9. > Et ne nos inducas in tentationem
nec nos fllii ejtis, ut qui in baptismate sanctifica- diabolicam. Tenlat Deus ut probet/ 0, el tentat homo
mur, in eo q.uod esse ccepimus, perseveremus. Vel ut discat 11, tentat ciabolus ut decipiai 12; sed,
sanclificetur nomen luum, id est sicut est sanctum, nunquid Deus inducit in hanc deceptionem? non;
innotescat nobis, ut nihil putemus sanclius esse. sed deseiit et tentaripermiltit, sed nunquid non
Simile esl, Deus clarificetur iu nobis 1, et magnifi- lentatio est utilis ad coronam 13? est; quia ubi
cetur. majorlucta, ibi major corona; petimus ergo ne
Secunda pelitio est: Adueniat regnum tuum, id nos inducat in tentationem, id est ne nos deserens
est ad te veniat Ecelesia, in qua regnas, de qua in tentatione vinci el succuinbere sinat. Sed libera
dicitur : « Simile est regnum coelorum% > sagense nos. Vide quod in omnibus pelitionibus ad nos per-
missae in mari, vel ad nos veniat regnum ccelorum, tinenlibus unus orat pro omnibus, ut da nobis,
quod nobis proraisisti dicens : « Percipite regnum dimiile nobis, elne nosinducas, libera nos, quia
quod vobis paraium est 3; vel adveniat regnum tiium Deus pacis et concordiae, sic unus pro omnibus

93ICor. 11. 94Matth. 6. 9BLuc. II. 96Maiih.2I. 8' Psal. 77. 98 Luc. 15. 99Ephes. 5. 10°Rom.
8. l Joan. 17. 2 Matth. 15. 3 Matth. 25. 4 Psa). 85. B Psal. 45. 6 Exod. 10. 7 Deut. 8; Mallli.
4. 8Joan. 6. 9 Malth. 6, 18. 10Gen. 22; Sap. 5. ll Dan. 1. "Mallh. 4. 1SJacob. 1.
157 MITRALE. — LIB. III. 138
orare voluit 14;quomodo in se uno omnes ipse por- \ erni deprecemur. Et vide quod sacerdos cum
tavit; ut uno ore, sicut tres pueri 1B,Domino be- osculala patena se in utraque ultima clausula si-
nedicamus. Sequitur a malo , a culpa, a poena tem- gnal; quia per crucem et hoc sacrilicium, et odo-
porali et selerna, quo faclo nihil est metuendum, rem ejus oiiinia in coelis et in terris pacificala de-
et niliil restat orandum : Ecce septima petitio finis nunlial 23; oblata frangitur, quia Dominus in coena
est orationis et finis noslrse persecutiouis. Et vide panem benedixit, et fregits*; hsec et illa fraclio
dum haec septem petiliones dicuntui'j diaconi stant fractionem corporis in cruce significant, aut panis
inclinati communionem exspectantes, in quo signi^ f raclionem , in qua cognilus est posl resurreclio-
Ucant aposlolos qui,posl hiortem Domini, 6 per nem2B; vel diversitatem corporis Christi, scilicel
septem hebdomadas exspectaverunt couttrmatioiiem ambulantis, quiescentis et sedentis : de tribus enim
Spiritus sancti"; subdiaconi vero quiescunt, quia partibus infra dicemus. Papa oblatam non frangit,
mulieres in Sabbato, quod esl dies septimus, si- sed parlem ex ea mordel ct reliquam in calicem
luerunt 18. mtttit; quia Christus infernum momordit 26,et inde
Sequitur embolismus, id est super accrescens : sumptos io paradisum misit2'. Alta voce concludi-
super accrescitur enim ulliinse pelitionis repelitio tur : Per oriinia smcula smcutorum, ut populiis de-
et expositio. Ula dicit: Libera nos a mato. Iste suh- » siderans pacem respondeat : Amen; vel haecvocis,
dit a quibus malis, pr3eleriiis,praeseiuibus et (u- quse sequitur, elevatio boiium significat nuntiuin
luris, et subdilur transitus ad orationem, in qua Domiiiicse resurrectiouis, per quam hilarilaiem et
pro pace danda reverenter orat Ecclesia, Ambro- tlaritalem recipiemus aetemam.
siana quidem aperte, Romana sub siientio et breve CAPUT VII.
silentium, sabbalum respicil, in quo Dominus in DE SEXTA. rARTEVHIlSS^E.
sepulcro quievit. Similiter el Dominica oratio cum « Viduam Sion benedieeiis beuedicam2S. « Per
petitionibusponilur in desiguationem illius scptimae mortem, et in morte Domini percepit fidelis anima
diei, in qua laborabant aposloli 111;laborabant benedictionem, ad quam circa morlis officium,
orantes ul liberarenlur a malis. Libera nos, ecce diaconus populum se humiliare invilat, cui trina
ullimae petitionis repelitio et expositio, interce- benedictione pontifex benedixit, et quarto dicens,
dente beata; ecce transitus , in quo ad impetran- quod ipse praeparare dignetur, eam confirmat; et
dam graliam pacis maler exigitur Salomonis, id quinto benediclionem concludit et pacem Omnipo-
esl viri pacifici, et Michael nuntius pacis, elBap- tentis. Has benedicliones prsefiguravit Jacob, qni,
tisla prmcopscis, el tres aposloli tesles pacis, plu- Q moriens, filiis benedixil 29.Moyses eiiam moriturus,
res pacis non hic compulantur, quia < in ore trium filiosIsrael benediclionibus locupletavit30; sic Chri-
teslium stat omue verbuni 20. > Enibolismo Unilo, stus riioriens discipulis sermonis benedicliouem
non concluditur : Per Dominum, hsecest enim pras- exhibuit, ostendens quod quos prius dilexerat,
fationum el enibolismorum consuetudo, sed ei con" etiaminline dilexit 31.Sic quoque ad inferna descen-
tinualur oralio : Da pacem, Hic palena presbylero dens, sedentibus in tenebris beiiedixit, cum eos
prsesentatur, de cujus observatione variaesunt con- edKcens, in cellarium Patris inducens, eis pacem
suetudines : alicubi eniin tenet eam acolylhus et serapiternam atlribuit, quod repraesentat episcopus,
subdiaconus , ille involutam, iste vero nudam; cum posl repraesentalionem morlis populo quinquies
sacra enim vasa duntaxat a consecralis clericis sunt benedicens adjungit : Et pax ejus sit semper vobit-
traclanda; sed apud nos eam ad te igitur, usque cum. Quinquies autem benedixit, quia Deus primo
nunc subdiaconus observavit, quae cum a palere benedixil bominibus, dicens : « Crescite et multi-
dicatur : Sanclarum feminarum , quas subdiaconus plicamini 32.>Secundo posl diluvium dicens idein 33;
repraesentat, corda signittcat, quae latitudine cha- tertio benedixit, cum patriarchis benedictionem
ritalis in obsequio Chrisli palebaut, dum aromati- promisii per missionem Christi 34,et eam in judi-
bus ungere corpus Domini veniebanl! 1. Per hoc B cibus et regibus, principibus, prophetis et sacer-
ergo quod subdiacouus diacono patenam praebel, dolibus figuravit; quarto benedixil, cum Filium
recohtur quod mulieres lale resurrectionem Christi suummisit, qui descendcns, et ascendens bene-
credentes , eam apostolis nuiitiarunt, qui demum dixit, et benedictionem per Spirilum sanclum con-
Domino suse Udei latitudinem obtulennit, vel per firmavil; quinlo benedicet dicens : « Venile, bene-
subdiaconum iiilelligeNicodcmum 22,qui eiiam late dicti Palris iiiei3B.>Quidam 11011 irralionabililer hoc
credidit et obsequium Salvatori exhibuit; da, in- ollicium non esse de septem officiis missae firmiter
quain, pacem pectoris , ut simus a peccalo liheri; asseverat, eo quod has benedictiones Romana non
da pacem lemporis, ut simus ab onini peHurba- invenit Ecclesia : unde nec ulitur eis. Quicunque
tioue securi; nocet inlirmis enim perturbalio : tamen eas inveneril, rccle in eo loco ponuntur, ubi
et ecce quam apertius enodatur a quibus malis Chrislus ad inferos descendisse credilur, scilicet

24. 17Act. 2. 18 Luc. 25. 19Marc. 6.27" Deut. 19; Matth.

141Cor.14'.;Rom. 15. 1BBan. 5. I6Luc. **
18. 21Marc. 16. !2Joan. 19. " Col. 1. Mallli. 26. 2BLuc. 24. " Ose. 15. Psal'. 67. 2S-Psal.
151. 2SGen. 49. 30Deut. 55. 31Joan. 15. " Gen. 1. s3 Gen. 9. 3iGen. 22. 3BMatth, 25.
PATROL. CCXIII. S
459. SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 140
aetionis el contemplationis
proximo, ante rcsurreclionein, ctim eductis de iV.bac duplici viia, scilicel
carcere afclernamtribuit benedictionem. est nobis misericordia necessaria; in alia veropax no-
bis concedctur seterna. In ccena tamen Dominisecun-
CAPUT VIII. dum quosdam ter dieitur .- Miserere nobis. In missa
DE SEPTIMA PARTEMISSyE. pro defunclis, dona eis requiem, et debet dici inter-
« Pauperes ejus saturabo panibus 36. > Rediens pollate et mislim cum oratione. Facta corporis et
episcopus ad sacrificium , populi videns affectum sanguinis commtstione, per quam Domini resurre-
ex eo quod respondetur, Amen, el pacis desideriura, clionem accipimus, sacerdos pacem populo tribuit.
4B
ait: El pax ejus sit semper vobiscum.Sacerdos vero Quosl prsefiguravit Josue qui, hostibus superatis,
dicit : Pax Dominis.it semper vobiscum. terram oblinuif, quam sorle divisit, et in pace pos-
Pacem orat illam, quae superat oninem sensum 3T. sedit; sic Ghristus resurgens, diabolo superato, pa-
Altende quod diaconus qui corporale removit et cem et dona dedit hominibus 4°, hanc resurrectio-
calicem tenet, significat euni qui lapidem et linlea- nem, el acta resurgenlis ponlifex reprsesentat; cum
men amovit etlumulurii custodiv.il38.Etlix^cdicens, enim lcrfiam particulam sanguini miseet, et in ca-
sacerdos vel episcopus ter super calicem cum par- licem millit, innuit quod anima Christi ad corpus
licula signat et infundit calici; quia cunctis in B rediit.
coelo et terra pacificatis, ad corpus rediit anima Post hsec, sicut Honorius papa decrevit, paceia
Jesu Cbrisii. Quidara infundunl antequara dicant : populo porrigit; quia resurgens humano generi
Pax Domini, quod eliam non vacat a mysterio^ pacem dedit, daturus vero pacem, sumit pacis oscu-
quia post resurreeti.oneiii manifestum est pacera lum ab ipsa eucharistia, secundum quosdam, se-
dalam hominlbus bonse volunlalis 89.Cui populus cundum alios a sepulcro vel ab allari el a libro, et
recOriipensans, respondet : Et cum spiritu tuo; et impertit eam secundum quosdam subdiacono, vel
hilariter opians, ut per misericordiam Agni nobis diacono, vel canlori; secundum alios archipresby-
pax illa douelur, et a nobis corpus pacifici digne lero, qui cum ftierat a sitiistris, accepturus vadit
sumaluf, cantal: Agnus Dei, qui lollis peccaia niun- ad dexteram pontificis, per quem designatur popu-
d\, miserere nobis; et dona nobis paceni) ad dandam lus genlilis, qui factus esl princeps in fide, priinus
pcenilenliam in remissionem peccatorum, facien- in pace; qui transivit de sinistra infidelitatis, sd
dam pacerii Dei, liominum et arigelorum. Hoecom- dexteram fidei et aelernitatis. Per hunc descendit
nia fecit. Uiide cantalur miserere nobis, et dona no- pax ad populum, sed piimo ad viros, postea ail
bis pacem, quod inter coramunicandum, a clero et mulieres ; quia vir est caput mulieris 4T;verum viri
porralo cantari Sergius papa decrevit; Christus 2 et mulieres se non osculentur, propter lasciviam,
agnos dicilur propler innocentiati), vel ab agno propter quam sequestfantur, non solum osculo
quod eslpiuin, quia nos sola pietate redemit; vel carnali, sed etiam situ locali : ab his ergo personis
ab agnoscendo, quia pendens in cruce 40,Patrem mutuo denlur oscula, quae nulla titillatione libidinis
agnovil obediendo, matrem cognovit eam virgini excilantur. Populus autem ob tria se invicem oscu-
commendando, genus humanuni cognovit redimen- lanlur, primo , quia Domini sui gratiam, et angelo-
do. Petimus ergo ut ille innocens, qui nos sua rum concordiam per morlem se promeruisse gra-
passione redemit, nobis cam repraesentanlibus mi- tulantur; secundo , cum simus filii Dei Patris 48et
serealur, et qui ad hoc passus est, ut faceret pa- Ecclesiae matris, sumus fralres in Ghristo 49, et
cem, rex pacificus nobis pacem tribuat; ipse enim ideo reliciendi uno pane quasi hsereditarioB0; ter-
est agnus immolatus proedestinatione ab origine tio, quia in osculo caro carni et spiritus spiritui
mundi 41. Ipse est agnus paschalis, per quem a ser- jungitur, et nos qui carnis propagine de Adam
vitute iEgyplioruni populus liberatur 42.AcjnusDei, conjungimur, eliam charilalis vinculo eonnectimur.
qui tollis peccala mundi, miserere nobis, hoc sum- Qui ergo se odicntes osculantur, Judoe prodiloris
ptum est deEvangelio 43, quod triplicatur ob supe- osculum imitantttr. Post oscula sumitur eucharistia,
riorem triplieem nolitiam. Vel tunc cantatur, quia quasi dicatur, in unitate non est, qui corporis ejus
corpus Christi triformiter intelligitur; ambulans in particeps non est. Sacerdos primo conimuriicat,
terra, quiescens in sepulcro, residens in ccelo. corpus per se nullo ministrante de altari susci-
Agnus Dei, qui toltis peccdta mundi, misererenobis. piens; quia Chrislus corporum nostrorum millitts
Yide quod bis dieitur miserere nobis, et in lerlia Ministerio perficiet restaurationem; sanguinem
vice : Dona nobis pacem, quod sumptum est a Ve- vero de manu diaconi sumit, quouiam aniraarum
teri Testamento 44, ubi forma similis invenitur. per miriiKterium hominuro reficit redemptionera :
Clamanles enim dicebanl : < Parce; Domine, parce communicans itaque partem sihi sumit vicarius
populo tuo ; > et postea variabant: « Ne des haere- Jesu Christi, qui, cum panem fregit discipulis iu
tiitatcm tuam in opprobrium, > et meritobis dicitur Emmaus, partem sibi relinuit, partesque Lucae et
miserere nobis, et semel, dona nobis pacem, eo quodin Cleophae distribuitB 1. Sic et sacerdos diacono et
36 Psal. 151. °7 Phil. 4. 3SMatth. 28; Joan 20. 39Ltic. 2. 40 Lttc. 25; Josn. 19. 41 Apoc. 15.
42Exod.'i2. 4S Joan. 1, 44 Joel. 2. 45 Josue 15 et infra. *6Luc. 24; Joan. 20. 47lCor. 11; Ephes.
S, 4SRom. S. 4SMatlh. 25. B01Cor. 10. B1Ltic. 24.
U\ MITRALE. — LIB. III. »12
subdiacono dividit. « Parlemque postmodum piscis A daluri, et communicaturi non exponimus. Tum
assi et favi mellis maiiducavit, et reliquias dedit quia expositione 11011 indigent, tum quia aliae pro-
discipulisB2. > Unde poslquam diaconus el subdia- feruiitur ab aliis plures vel pauciores. lnterim
conus se conimunicaverint, fratres accedant, ut et comraunio cantatur, ut significet hilarem et reci-
ipsi partem sanctse communionis accipiant. Et vide procam apostolorum de resurrectione collalionem,
quod oblala in tres partes dividilur, sicut olim si- quale est illud : Surrexit Dominus vere 6l; et quod
milago legalis frustralim offerebalur : una a sacer- narraliant, quomodo cognoverunt eum in fractione
dote.sumitur, una quandoque in altari in pyxide panis; velut cum justis gratise Dei communicemus.
infirmis ad viaticum reservatur, terlia in calicem Et est communio gratiarum actio, juxta illud :
mitlitur. Prima est corpus myslicurn, id est Eccle- « Edent pauperes et saturabuntur, et laudabunt
sia ambulans super lerram; secunda est similiter Dominura 62.>•
mysticum dorniiens usque ad diem judicii in sepul- Sequitur salutatio : Dominus vobiscum. Qui ne-
tura; tertia est personale resumptum in gloria; vel gant benedictiones sextum fore officium, hoc ulti-
misla sanguini significat Ecclesiam militantem in mum rationabiliter pouunt; nam lisecsalulatio he-
terris; alise vero illos, qui sunt in purgatorio, et Hedictioneaiillam significat, qua Doniinus ascensti-
B
qui triumphant in ccelo. Vel tripartita fragmenta rus discipulis benedixit 63. Sequitur et oralio, qutft
SanctoeTrinitatis Iiosiiam significant, et etiam par- postcommunionem vocatur, in qua sacerdos orat
ticula, quoesanguini jungitur, Filii personam insi- pro his qui ad communionem eucharistioe accesse-
nuat. Et cave quia, licet oblata aut etiam corpus re : et debet esse una> vel tot in numero, quot fuere
Christi in sacramento sic frangatur, et pluribus collectae,et significal oralionem capilis nostri, sci-
distribuatur, tamen lotus Christus et integer per- licet Domini nostri Jesu Christi, qui apud Patrem
manet in ccelo, et sumitur a singtilis totus et inle- quolidie intefpellat pro nobis 6t. Quod.autem sacer-
ger in sacramenlo; neclrausil in alimentum corpo- dos ad altaris dextram transit, significat Christum
ris, nisi spiritualiter; virlus enim ipsius satiat ho- ad Judaeos in fine saeculi reversurum; quia, cum
minem interiorem, qui saliatus exteriorem exhila- inlraverit plenitudo gentium, Israel convertetur ad
rat; et vide quia, licet totus sumatur, tamen corpus Dominum 6B. Salutatio ultima sequilur : Dominus
tantum sumi dicitur usualiter, quia res censetur vobiscum,quae significat vitam selefnam. Nola quod
seeundum quod videtur, vel loeutio est; aiunt qui- sacerdos septem vicibus in missa populum salutat;
dam, a sputopost sacrificium sumptum abstiuen- quia mysterium missae ad septem dona Spirilus
dum. Et revera magna deberet reverenlia sumi, ,et Q < sancti referlur. In prima enim salulatione spiritus
cautela provida custodiri; verunifamen < spiritualis intelligitur sapientise; quia sapientia intravit ia
omnia judicat, et ipse a nemine judicalur 83. > OIB- hunc mundum, ut salvaret tios 6e. insecunda, spi-
nia munda mundis B4; spulum quidem est naturale, ritus inlellectus; ideo namque praedicavit, ut doce-
ct sine peceato procedit. Processio sputi proficit ret nos. In terlia spiritus consilii; hic enim secreto
saniiali. Licet agere pro sanilate, quod egit Chri- Dei consilio se passioni obtulit, ut redimeret nos,
stus pro nostra salute. Nam lutum fecit Dominus In quarla, spititus fortitudinis; quia pendeus in
ex spulo, et linivit oculos caecinali BB.Qui sic ca- cruce diabolum expugnavit, ut liberaret nos. In
vet ne cum sputo panera vel vinum ejiciat; caveat quinla, spiritus scientiae; quia resurgens discipulos
ne unum verbum ex his quse Dominus loeulus est salutavit, et eis sensum aperuit, uterudiret nos 67.
ex ejus corde labatur et decidat, nam et ipsa spiri- In sexla, spirituspietatis;quiasoiapielatehunianam
lus et vita sunlB0; ego aulera spuere, si abundat naluramsuperastralevavitutexalletnos. In septima,
liuinor phlegmaticus, non omitto ; quia confido in spiritus timoris; quja angeli timebunt, cum venerit
Doraino, carnem et sanguinem, iu spirilualem ani- ad judicium, ut gloriflcet nos. Sed in quinque lan-
iuse et corporis transire refectionem. Nec, si as- tum ad populum se convertit. Primo salutavit ante
sumplum cum superfluitalibus exeat, aut si per D colleclam, secundo ante evangeliiim; lertio ante
veiias defluat invesligo. Sed pie credens, si quid offertorium, quarto ante sacrificium, quinto ante
de agno remanet; secundum legeraB' comburendum pacis osculum, sexto post communionem, septimo
reUnquo, id est Spiritui sancto commendo. post completionem, id est ultimam oralionem ;in illa
Poslmodum communicat populus, quia non so- quse est ante saerificium, non converlit, quia lenet
lum comedit Christus cum paucis apostoloruro »», in manibus sacrificium. In caeteris vero se convertit
sed eliam asceusurus cum muliitudine discipulo- ad populum, quos salutamus, eis faciem repraesen-
rum. Communicel unusquisque raro, vel quotidie, tamus. Quinquies se converlit ad populum; quia
secundum quod melius crediderit faciendum. Nami Lgittir in resurrectione quinquies apparuisse.
Zachseus recepit eum gaudens in domum suam B9. Sequitur coticlusio : Ite, missa est: tripliciter
Centurio dixit : « Non sum dignus ut intres subi niissa linitur. In solemnitatibus quoties canialur :
tectum meum 60. > Oratioues quibus utimtir pacem Te Deum luudamus; Gloria in excelsis Deo; terrni-
02Ibid. B3ICor. 2. 84 Rom. 14; Tit. 1. *»Joan. 9. B6Joan. 6. B7Exod. 42. 8S Matth. SO;
Lue. 24. B9Luc. 19. 60 Matth. 8. cl Luc. 24. 6«Psal. 21. 6S Luc. 24. 64 Rom. 8. 6SRom. 14.
66 I Tim. 1. 67 Luc. 24.
 145 SICARDICREMONENSISEPISCOP 144
nalur per Jte, mtssa est. Et est sensus: Ile posl A econtrario maledicliones in Hebal super transgres-
Christum, et sequimini ipsum. Non est sedendum, sores 8a : abillis benedictionibus assumimus bene-
sed ad patriam festinanduro : quia roissa est ad dictiones, el a maledicfionibus excommunicaliones.
Deum Palrem placandum hostia, per quam fracla Hymnum tritim puerorum Toletanum concilium
sunl laitara. 0 utinam cum hoc audimus, illuc ten- cantari post missam instituit, et negligentes ana-
dat mens nostra, quo.abiit hoslia, ut, ubi est corpus, themali subdidil. Quem idcirco dicimus, quia Do-
iilic congregeritur el aquilse6S: ibi simus desiderio, minopro omnibus beneficiisgralias agere debemus,
ubi desideralus cunctis gentibus co nos exspectat quem in saeculum sseculi in aeternum laudabimus.
cum suo trc-paeo,qui sic pro nobis Patri supplicat, Panem Dominicum post missam populo tribuimus
volo ut; ubi egosuin, illiesiletminislermeus70;vel benedictum, sanctae communionis vicarium : in
ile, missa esl, id est immolatus est agnus, el reser- primitiva enim Ecclesia omnes, qui missse inter-
valus paradisi inlroilus, sequimini eum, mortifi- erant, communicabani, eo quod apostoli oranes de
cando carriem nostram cum vitiis et concupiscen- calice bibere dicenle sibi Doraino : < Bibile ex hoc
tiis", et quia serino dirigilur ad praesentes. Ideo omnes 84. > Offerebantenira magnum panem, quod
sacerdos vel diaconus hoc diceiis, dirigat vultum adhuc Grseci servanl, el omnibus sufficientem; sed
suum in populmn, cui populus : Deo gratius; et esl' postquain Ecclesia est riuroero aucta, sed sancli-
sumplum hoc ab eo, quod populus accepta licenlia tate propler carnales diminuta, stalutum est ut
permissu Pharaonis abiit de jEgyplo, et grates re- solis diebus Dominicis communicarent; sed quia
tuiit Deo7S.Vcl ab eo qui~a Cyro suscepta licentia, poslea refriguit charitas multorum 6B,undesibi su
de Babylonica c.iptivilate ad Hierusalem rediit, et Biebant communicaiiles judicium 86, instiiutum cst
Deo gratias egit7S : sic nos pro acceptis beneficiis ut ler in anno communicenl: Natali, Pascha, Pen-
noslrae redemptionis, referamus grajias Redem- tecoste, elutinani seniel digne communicent! Con-
ptcri, qni ascendit ad dexteram Patris T4, quotidie tra hunc itaque primse inslituiioiiis defeclum triplex
ii;terpellans pro nobis apud Palrem ". est reniedium. Primum est pacis osculum : ideo-
Utide post ascensionem , prsedicantes aposloli que In Gallicana Ecclesia datur in onini missa,
dicehant: Gratias agite, sine inlerniissione orate 'A nisi defuiietorum; secundnm est panis benedictus,
Ipsi quoque regressi sunt in Hierusalem, benedi- qui eteulogia dicilur, qui quia in Quadragesima
eentes Dominum "; sic nos accepta ltenedictionead propter abslinentiam dai-i non debuit; inslilutum
palriam ibimus, ulri semper in graliarum actione est lerlium remedium, scilicel oralio snper populum
permanebimns. In prima tamen missa Natalis, se-1Q qni praedicitur: Inclinate capila vestra Deo. His om-
cuiidiim qqosdam, non debet dici : Ite, missa est, nibus rile peraclis, sacerdos et alii revertuntur ad
vie populus videattir liabere licentiam, cum sit de- propria. In allari corporali dimisso, sacerdos qui
tiuendus ad aliam missam. In aliis diebus lermina- ad propria fedit est Christus qui legalione peracla
tur per Benedicamus Doriiino,et est sumptum de in gloriam Patris ascendil. Fideles etiam revenun-^
apostolo, vel psalmis, vel de hymiio trium puero- lur, dum de carceris exsilio liberali in gloriaeliber-
rum, ubi dicilur : « Benedicamus Palri et Filio 78.> tatem eripiuntur S7. Corporale in altari estmunditia
In missa prq defunclis lerminatur ex consuetudine caslilatis in presbylero, vel Ecclesia in Chrislo.
per Requiescantiiipace; et sunl hae orationes quasi CAPUT IX.
aggratulalivae interjecliones. Cum per Benedicamus BltEVlSBECAPITULATIOMISSJE.
Domino vel Requie.scanlin pace fit lerminalio, di- « Judicasti, Domine, causam meam S8. > Nulli
rigat sacerdos, vel diaconus, faciem ad brieiueni, dubiura quod missa pugnse sit repriesentatlva, re-
et mentem ad Dominum. pfaesenlanscujusdam pugnaeconflictumet victorioe
. Benedictio sacerdotis post missam illam significat iiittmphum. Et quod reprsesenlat nobis triplicem
benediclionero quamChristus, post resurreclionem, pugnani : unam figuranlem, duplicera figura"lam;
discipulis dedit '9i vel Spirilus sanctus in die Pen- 'D uiiam in capite, aliam in membris. Figurans fuit
lecostes fidelibus attulit, vel per quam Ecclesia tha- cum Moyses Amalec prostravit »9, Josue septem
lamum sponsi gloriosa iniraJrit. Et suriiuritur hujus- populos expugnavit 9°, David Goliam, Saulem et
modi fiiiales benedicliones a veleriniore; nam pa- Philisthseos superavit sl. Figurala in capite.esl,
triarcha Jacob in uovissimo suaevilse filiis bencdi- quia Christus cum diabolo pugnans, ipsum stipe-
xit s0; sic et Moysespopulo Dei benedixit anlemor- ravitet inferiium exspoliavitS2; figurata in membris
tem 81; sic Dominus discipulis anteascensionem s2. est, quia impugnamur, non solum a mundo, sed a
Inde est quod ciiin sepai'amus commitivam, vel carne et a diabolo; non est enim nobis collucla-
prolectivam quaerimus benedictionem. Vel sumun- tio adversus carnem et sanguinem . sed adver-
tur ab eo quod Dominus praecepit dari benediclio- sus principes et potestates9S. Sacerdos itaque
nes inmoiite Garizimsuper legis observatores, sicut celebrans missam ex liis quae facit, et quse circa
68Matih. 24; Luc. 17. »»Agg. 2. 70Joan. 12 et 17. 71Ga!. 5 ; Col. 5. " Exod. 12. ' 31 Esdr. 1.
''* Ephes. 4 ; llehr. 1. 7BRom. 8. '6 I Thes. 2 et 5. 77Luc. 24. 7SDan. 5. 7S Luc. 24. 80Gen. 49.
81 lieut. 55. 82Luc. 24. 83 Deul. 27 et 28. S4Matlh. 26. 85Matlh. 24. «61. Cor. 11. 87Rom. 8.
88Tliren. 5. 8SExod. 17. 90Josue 6 et infra. 911 Reg. 17. S2 Col. 2. ss Ephes. 6.
 145 MITRALE. — LIB. III. 146
eum fiunt, breviter et velociter habeat in mente, A anima, vel genus humanum, cui diabolus bellum
figurantia quse prsecessere, figurata quse sunt in ca- indicit, sed a Chrislo, qui prO nobis pugnat, vin-
pile completa, et qttse suiit a nobis moribus adim- citur; hic estenim verusDavid, tnanu forlisetvisu
plenda. Cum processionem facimus cum vexillis, desiderabilis, qui a Patre ad pugnam miltitur; qui
reliquiis, libris, cereis et thuribulis, recolamus oves pavit,qui ursum et leouem superavit 6; qui
Moysen,qui signis et prodigiis de iEgyplopopulum baculum coiilraPhilisthseum portavit, dum crucem
per desertum ad terram promissionis perduxit 94. • contra diabolum bajttlavit. Rursus missa qtiasi
Ibi populus arroalus, hic clerus sacris veslibus. quoddam judicium imitatur : unde canon actio vo-
Ibi arca, hic scrinium reliquiarum. Ibi tabulse Te- catur; cstenim actio causa, quoe in publico coram
stamenli de monle Sinai, hic liber Evangelii de judicibus agilatur. In missa enim causa nostra cum
allari. lbi columna ignis, hic cereus igneus. Ibi Deo judice agitur. Oratoriiim est proelorium, Deus
virga, hic sceptrum regis vel baculus pontificis. Ibi judex, diabolus accusator, sacerdos advocaius ct
Moyses et Aaron, hic rex et episcopus, vel episco- defensor. Ilic est enim Moyses, qui causam populi
pus repraesentans ulruuique; in baculo regem, in ad Dominum allegabal 7; cnjus patrocinio delatoris
mitra pontilicem. Recolaraus et Jostte qui Jericho fallacia confutatur ; innocentia nostra comprobatur
circuivit 90, quse corruit, et populus regnum obti- et absolvitur, aul judicis ira placaliir etpermiseri-
nuit. Ibi clangor lubartim, hic strepilus catnpana- cordiam culpa remitlitur. Rursus missa tragcedia-
rum. Recolamus David 96et Salomonem ", qui ar- rum gestus populo reprassentat; tragicus eiiim no-
cam Dei hymnis et canticis reduxerunt, et in lemplo sler cum dicit : Orate, rememoiat Christum, qui
locavernnt. Simus memores Jesu Christi, qui de apostolos orare monuii ?.
sinu Patris venit in mundtiin 9S; de prsesepi ad Per secretam significalChristum qui, sicut aguus
teuiplum 93; de Bethania in Hierusalem 10°; de absque voce ad victiuiam ivil 9. Manuuin expansio
Ilierusalem in montem ': oplantes ut de mundo est Chrisli in cruce exleusio; canonis sccretum,
reverlamur ad patriam, quasi de una Ecclesia ad passionis silentiuni; osculuni pacis, gaudium resur-
aliam; de milhanti ad triumphanlem : sequentes reclionis. Breviteret in summa eoncludimus, quod-
crticem, id estvesligia Crucilixi, et nos vitiiset con- que celebrantur in oflicio missse usque ad secre-
cupiscentiis erucifigeiites 2. Sequentes vesligia san- lani, respiciunt ad ea quse de Christo leguntur et
ctorum, prsecepta Evangeliorum; induti loricam operibus ejus usque ad Dominieam Palmariim. Nam
justiliae, cingulum conlineiilioe,scutuin fidei,galeam introitus ad ccetum respicit anliquorum prppheta-
salutis aelernse3. Unde sacerdos pugnaturus contra iC rum; Kyrie eleison ad eosqui fuerunt circa Chri-
spiritualia nequiiise in ccelestibus, sacris vestibus sti adventum; Gloria vero ad caiitum angelorum ;
quasi induitur armis, suinens sandalia pro ocreis, salutalio et collecla ad adventum Salvatoris, qui ad
ue quid pulveris inhsereat peiiibus, amiclum pro hoc venil, ut salvaret nos 10; epislola vero ad proc-
galea, albam pro lorica, cingulum pro arcu, sub- dicalionem Joannis n, graduale ad vocationem apo-
cingulum pro pharetra, stolam pro hasta, mapulam stolorum ", alleluia ad laetiliam cordis eoruni,
vel manipulam pro clava, casulam pro clypeo, li- evangelium ad Domini prsedicaiionem, Credo ad
brum pro gladio. Sic armalus pro omnibus ad al- populi conversionem, offertorium ad ejusdem po-
tare ptocedit, et per confessioneni diabolo renun- puli devolionem. Nttnc quae sequuiitiir, ea respi-
liat, etse accusat; quia sapicns in principio ser- ciunt quaede Christousque ad ascensioiiein legitn-
monis accusator esl sui 4. Per oraiiones et cantus tur. Nampanis siguificat corpus.vinum sanguiiiem;
diabolum incitat, dum casulam super humerum com- calix item corpus, quia vinum iii calice, sanguis est
plicat, gladium contra hostem parat. Dum legifur in corpore.-Corporale mundiiiam corporis, Patena
epistola voce prseconis, imperatoris dantur edicia. Ialitudinem fidei et charitaiis; vel aliter, ut in his
Cantor est tubicen, praeceutores, qui chorum re- versibus continelur :
gtint, duces qui exercitum ad pugnam instruunt : ' Ara crucis , tumutique calix, lapidisque patena,
quibus lassescentibus alii subveniunt. Cantus se- Sindonis officium candida bijssus habel.
qtienlise, plausus est victorise. Dum evsngelium le- Aqua populum : sicut igitur aqua vino, sic jun-
gitur, adversarius vuliteratur, aut exereitus dis- gilur Ecclesia Christo. Secreta latibuluro Christi
persus post victoriam adunatur; quem dum praedi- ,a. -Retronea statio subdiaconorum ct diacouorum,
cat episcopus, imperator laudans viclores affatur; fugam discipulorum 14.Incljnatiopresbyteriestmors
oblationes suiit spolia, quae victoribus dividuntur. Christi1B. Demum a Tfi igilur, usque ad nobis quo-
Cantus offertorii, triumphus qui exhibetur impera- que peccatoribus,, quaedamrespiciunt ad oraiionem
tori. Sed rursus populo negligenlia resoluto, Phili- quam Domin.usfecil in monte 16;qusedam ad pas-
sthseus consurgit adversus Israel. Unde inter Go- sionem, quam subivit in cruce. Ab ipso nobis us-
liam et David duellum indiciturB : hsecest torpens que ad eommislionem corporis et sauguinis, per-
94 Exod. 7 et infra. 9BJos. 6. 9611 6. " III Reg. 8. SSJoan. 8- I Tim. 1. 9* Luc. 2.
100Joan. 12. • Mallh. 27; Joan. 19. 2 Gal. 5. 3 Reg. 4 Prov. 18. B I Reg. 17. 6 Jbid. ' Exod.
Ephes. 6.
52. 8 Matth. 26. s fsa. 55. 10Joau. 5; 1 Tim. 1. ,! Matth 5. " Matth. 4. ^3Jtwm. II. 14Mattb.
26. 1BMatth. 27 16 Mailli. 5.
 U7 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI U8
tinet ad sepulluram; unde calicis ab altari eleva- A lalur, quod summo mane missa cantatur, ex con-
tio , est cOrporis a cruce remotio, et rursus iri suetiidine est,- non ex ordine, sed proplor neces-
allari depositio, est ejusdem in luniulo collocatio. siludinem. Leo papa diluculo ad missara intrabal;
Commistio vero pertinet ad resurrectionem. Ob- nescio an commodilate, an ralione, an sola usus
latse fraclio ad illam fraclionem, quani Dominus apostolici potestate, et forte qui necessilate prae-
iecit in Emroaus ". Salulalio ad id quod ait apo- veniunt tertiam aut offerunt post nonam amore
slolis : '<Pax voliis ,8. > Ultima salutalio est ad divino, ut non praetereat eis dies absque sacrifi-
apostolos commiliva in ascensione Domini bene- cio, possunt excusari cum discipulis qui velle-
dictio, vcl seterna salulatio; et scias quod olim non bant spicas in sabbalis ",- et cum David qui com-
tanto apparatu, neque tam solemni missam apo- edit panes proposilionis sa; vel forte post nonam
sltili cantavere, sed dunlaxat epistolam et evange- propfer gastrimargiam vitandam, vel quia in missa
lium prselegentes ad sola vefba Domini, cum ora- memoriam facimus passionis, mortis et sepulturse,
tione Dominica consecrabant; at sancti paires et resurrectionis et ascensionis. Jdeo cantatur tot va-
aposlolici viri solemnitates, quas proemisimusad- riis horis quia tertia flagellalur, sexta immolatur, I
didere. nona moritur, post nonani sepelitur, mane surgit, I
Nunc qua hora et quoties sit missa celebranda ccelos ascendit. Semel-in die missa debet cele-f
quserere rion est inutile. Tribus ergo horis est brari ab uno sacerdote, quia semel Christus pro
missa regulariler celebranda. Tertia, sexta et nona; nobis voluit immolari «». Si tamen necessitas co-
tertia, ut Telesphorus instituit, et Gregorius ap- git, ut, cum duae festivitates occurrunt, duse pos-
probavit; quia lunc est Dominus crucifixus Iin- sunt vel tres (ut quidam asserunt) celebrari: tum
guis Judaeorumclamantibus : « Cruciflge ,9. > Tunc quia licite fil in Natali, tum quia tripartita est pas-
etiam est a militibus flagellatus. Sexta, quia lunc sio Christi; passus est enim linguis insultantiurri,
cst immolatus et'maiiibus crucifixus. Nona, quia manibus vefberaBlium, clavis cruciligentiuni. Ipse
tunc exspiravit. Tertia cantatur in feslivis, sexta etiam est a patriarchis geslibus iiuraolaius, a pro-
in profestis, uoua in jejuniis ; tamen in Sabbatis phelis verbis sacrificatus, a Patre et se ipso reali-
quatuor temporum, valde sero eelebretur propter ter oblatus 24-.Legitur tameh quod Leo papa saepe
sacros ordines, qui pertinent ad Doroinicam. In seplies, aliquando novies in eadem die missain
Sabbatis quoque Pasehaeet Pentecostes sero cante" celebravit. Sicut ergo licet presbylero missam
tur, quod ex benediclione eerei deprehenditur, pluries celebrare, sic Iicet religioso laico in die
cuni dicitur : Hmc nox, et ex collecla, ulii dicitur : Q pluries communicare; neulrum tamen est appe-
Deus qui hanc sacratissimam noctem. Et hoc, vel tendum ; quia farailiarilas parit contemptum, et
<|iiia nocte illa Dominus restirrexit; vel propter contemptus riianducanli judicium; discrelio vero
visitalioneni muiierum ad sepulcrum Domini 20. et devotio gratiam, quam eueharislia redolet lam
Jn nalali autem Domini missa prima denoctecan- effectu quam nominis etymologia.
" Luc. 24. 18Ibid. " Joan. 19. " Joan. 20. 2l Matlh. 12.' " I Reg. ' 21. 23Rom. 6; '. Petr. 5.
«Rora. 8. - .

LIBER QUARTUS.
• DE OFFICIIS ECCLESI.E.

PROLOGUS. D ventu,aliain Pascha, aliainNalali. Primode genera-

Expedit his, quos labor offlciorum exagitat, in- libus prosequamur. Generaliler enim dicimtis nihil
vestigare, quid sit officium, evunde dieitur : Offi- esse psallendum, uisi quod est a suramo pontifice
cium est, ul ait Isidorus, congruus actus tinius- canonizatum : in primiliva enim Ecclesia diversi
cujusque secunduni leges et mores civitatis, -vel diversa cantabaut ad suam volunlatem; verumla-
instituta professionis: alia namque sunt instituta meu observabaut Symbolum et Dominicam oratio-
monachorum, alia canonicorum. Dicitur autem nem. Postmodmn, cum hseresespullulassent, Theo-
•
cfficium, ut ait Hieronymus, quasi efficium; quia dosius imperaior,. qui hsereses exstirpavit, Dama
unusquisque debet eflicere suum oflicium; vel quia sttm papam rogavit, ut calholico viro commitleret
in eo sunt agenda, quae prosint omnibus el nulli ecelesiasticum oflicitim ordinare; commisit ergo
ofliciant. Sunt aulem officia quaedam generalia Hieronymo presbylero in tribus linguis, Hebraica,
per totumaiinum observanda, utmalutina etseptem Grseca Latinaque perito; qui Romse sub apostoli-
liorse : quaedam sunt specialia secundum diversila- cis seplem fuerat conversatus, Tunc autem mora-
tem lemporum, secundum distantiam solemniialum. balur in Belhlehem cum Paula et Eustochio : or-
Alia enim caiitantur in.Quadragesima, alia in Ad- diiiavit ilaqtie psalmos, epistolas et evangelia, et
 549 MITRALE. — LIB. IV. 150
ex msvima parte ornnia officia nocturna et diurna A ad sinistram allaris nos coiivertiinus propter ipsius
praeler canlum, quod opus Damasus papa canoni- exinanitionem SB,et nostri lapsus offensionPni;
zavit, et per omnes Ecclesias observari praecepit. Cum ad Spiritum sanctum loquimur ad dextram
Gelasius et Gregorius orationes efccantus addidere, altaris perlransimus propler ipsius henignitalem,
et lectionibus et evaiigeliis coaptavere. De his ergo et nostram gratiae consecutionem. Interim secun-
officiis prosequenles, a uoclis inchoemus oflicio, dum tintinnabulum sonat ; primum tintiniiabuliira
ut a tenebris prodeamus in lucem non econverso. quod squillo vocatur, significat Paulum acule prae-
CAPUT PRIMUM. dicantem, secundum Bainabam Sibi associatum S6.
»E FERULIBCS NOCTURNIS. Cum invicem terliam compulsamus, innuitiius quoU
'« Media nocle surgebam ad confitendum tibi 2B.> Judseis repellentibus verbum Dei, apostoli conver-:
Nocte quidem surgere, yigilare, Deum laudare, tuntur ad gentes, quas in fide instruunt Trinitatis
orare, et adorare non vacat exemplis et rationi- et quatuor Evangeliorum imhuunt disciplinis ».'.,.
hus, David enim dicit: < Media nocte surgebamad Unde quidam qualer sonant. Quidam ad hsec Jia-,
confitendura libi; » et alibi: « Praeveni intempe- bent proprias orationes, scjimonem ad Patrem, et
sta nocte2», > afia littera, <in maturitate, > quod Filium, et Spiritum sanctum dirigentes.
idem est, ut asserit Augustinus; tempestivum.enirn Trina facta oratione, psalmos graduales incipi-
dixere veteres opportunum a tempore, vel a tem- nius, qui suntquindecim, significati per.quindecim
pestate duclo vocabulo, secundum eam signifiea- gradus Salomonis, quibus ascendebatur ad tem-
tionem, qua hisloriei dicunt, ea tempeslate, id est plum Doniini 38.Et per quindecim alios Ezechie-
eo tempore, unde inlempestivuni aiunt imporlunum : lis, quibus visum est ei ascendi in civiialem Dei
siniilitfer immaluritas est ttmpus immalurura, id ss. Quindenarius nuroerus conslat ex sepleitario
est non opportunum. Illud est nocturnum actioni- et octonario. Quindecies ergo psallimus oslenden-
bus non opportunum, el Dominus in oratipne per- les quod utriusque Teslameuli mandata observare
nociabat 27.Et Paulus, et Sylas in carcere media debemus. ln primis quinque Gloria Patri, non uti-
nocte psallebant 2S; et est ratio, quia Dominum mur pro defunctis orantes; quia per quinqtitx
dormientes JEgyptios percussisse, et vigilantes sensus corporis peccata commisimus, quse non,
Hebraeos legimus liberasse a9-. Ilem, quia media Deo, sed nobis iraputare debemus, orantes ne pro-
nocte et Dominica nocte, natus est Christus, quem pterea nobis vita negetur, sed per Dei. mi&ericor-
angeli gloriam canlanles laudavere, pastores vigi- diam requies concedatur seterna^ In sequenlibus
lantes adoravere 80. Item, quia pro nobis est nocle C decem psalmis Dei misericordiam nobis. et nostris
comprehensus »'. Item, quia media et Dominica proximis imploramus; et Gloria. Palri subjungi-
jnocte momordit infernum 3S; el veluti Samson 3Sab nius, quia quod a catena peccalorum absolviniur,
allophylis obsessus media nocle confractis portis quod Te Dev.mtoto corde pei'quirimus, quodtuuui
inferni surrexit a morluis. Ileni, quia lunc veniet Decaloguro observamus:- Non nobis, Domine, non
ad judicanduro, sicut exterminaior Angeltis in nobis, sed nomini tuo da gloriam 40; gloriam exhi-
j^gyptum. Uude : < Media nocte clamor factus est bemus. Post haec a rege loquendi licentiam quseri-
»4. > Ideoqne.in vigiliis excubamus, ut eum eo re- mus, ul ei Laudes annuntiemus, dicentes : Domine,
vertente a nuptiis, ad libertalisviara perveniainus. hibia mea aperies, el os meum arinuntiabil laudem
Item, quia.umbratiHter vjgilias committamus ange- iuam 41; eum in nocte dormilum ivimus, os et pe-
licas, de quibus infra dicemus, et per excubias ctus signo crucis quasi Doniini sigillo muiiiviiiius;
nocturnas diabuli vilamus insidias. Ob has cau- et ideo ab eo cujus sigillum est reserandi labia li-
sasitaque nocte surgenles currimus, auditis campa- cenliam poslulamus.
nis, ad ecclesiam, veluti audito clangore tubarum Sed cur homo dicit DeO : Domine, tabia mea
curritexercitus ad militiam; milites ilaque regis aperies 4!, cum Deus dicat homini : Aperi os liium,
summiadaulam regiani venientes, et eam ingredien- et ego implebo itludu? Respondetur, liic liberum
tes ad aliare inclinamus; quia, quasi regem mili- nolatur arbitrium : ibi sine grat-ia manifestatur
les adoramus ; seterni etenhn Regis miliies sumus, iufirmum; sedquia frustra quis vigilat, uisi Domi-'
cui seroper in procinqtti spiritualis militiae adesse nus custodiat ciyitatem; idcirco divinum implora-
debemus; ad allare inclinantes friiiam faeimtis mus auxilium, dtcentes : Deus, in ddjutorium meum
orationem, ter dicentes : Pcller nosler ad Patrem, ihlende ; Domine , ad adjuvandum me fesiina 44. Et
et Filium, et ad Spiritum sanctum, sernionem di- vide qura peccati nqcte regnanle laudes Dei clausa
rigentes: cum ad Patrem loquimur, ad medium al- labia lacueruiit, nune peccalor exsurgit; sed quia
taris nos, intentionem cordis, et statum corporis « Nqn est speciosa laus in ore peceatoris 4B,,>petit
Domino praesentamus, propter Patris potentiam, et ut Deus os ejus aperiat, et ut perfectius laudet. di-
nostram perseveranliam. Cumad Filium loquimur, viiium auxiiium iraplorat. Et atlende quod borarum

"Psal. 118. 2Gibid. 27 Luc. 6. 28 Aci, 16. 2S Exod. 12. 30Luc. 2. 31Malth. 26. 82 Ose. 15.
33Ju-J. 16. 3l Malth 25. »»Phil. 2. S6Aet. 15. 3I lbid. «» II as Ezccb. 40, 45. 40-Psal.
Par. 9.
ii5. 4' Psal. 50. 4I Psal. 80. 43Psal. 120. » Psal. 6«t. iB Eecli. 15.
 151 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 152
omnium est dignitas reverenda, cum earura ini- A mum Deo cantamus, ut a caccitate menlis , et ne-
tium et finem referamus ad Doininum. Nam in ini- golio perambulante in duodecim horarum tene-
tio Dominum invocamus in adjutorium, in fine bris "" per Dei misericordiam perveniamus ad Iu-
Deo gralias agimus. Impetrala loquendi licentia, el cem seternilatis. Vel duodecim sunt menses anni,
imploralo regis auxilio , ut regis benevolentiam in quibus diabolo, vel mundo servimus. Duodecim
captemus, a praemissis laudibus inchoamus di- sunl aposloli quorum doclrina liberamur, Duode-
cenlcs : Gloria Patri el Filio et Spirilvi sancto , cim ergo psalmos canlamus, ul a servitute per do-
sieut erat in principio et nunc et semper, et in sm- clrinam aposlolicam libertati donemur. Etvide quia
cula smculorum. Amen, Hunc versum Hieronymus psalmus dicebatur modulalio, per cantum decem
odinvenit', et in fine psalmorum dicendum insti- chordarum, a psalli quod esl tangere : nunc aulem
tuil; et quoniam quidam sunt pigri ad regis pra> psalmus est laus Dei bonam siguificans operatio^
conia, vel ad militiam convenire; ideo sicut praeco nem; ideoque dum eos cafiimus, slare debemus,
miltitur per civilatem milites invitare, sic cantor ut demonstremus nos esse paratos ad honi operis
jnchoat invilatorium; et fratres invitans subdit: exercitium in causa nostra et fratrum. Psalinos
Venite. Et cOnsidera quod invilaloriis vox humili combinamus, ostendentes nec laudes nostras,
nota praemiltilur, et postea exallatur, quoniana " nec opera nostra sine charitale valere , quse con-
Ecclesia prius secreto quasi oslio clauso, propter sistit in dilectione Dei et proximi »'. Duos psal-
se Deum laudat et orat 46; dehide manifesle pro- mos cuui una .gloria secundum consueludinem
pter alios, ut accendat ardor proximos : cum GallicanaeEcclesiseterminamus; quia laudesnostrse
hymnum communiter cantamus, omnes convenisse tunc acceptantur in gloriam Trinitalis, si consisttiiU
inilites, post invitalioiiem in regis prseconia, desi- in vinculo charilatis.
gnamus, juxta illud : « Audivit, et laetala est Psalmos chorus concinil alternalim. Chorus a
Sion 47. > Est autem hymnus laus Dei cum can- choroea, vel a corona, vel a concordia nomen acce-
lico, quem stantes canlamus, ut in ereclione cor- pil. Olira circa aras in modum coronoe circumstan-
porum significemus, quod mentes dirigaraus ad Do- tes eoncordiler concinebant, sed Flavianus et
minum. Nisi enim mens consonet linguse, certnai Theodorus allernatim psallere instituere, Duo ergo
est vocem quantumcunque sit clamosa, Deo non chori psailentium designant angelos, et spiritus
placere. justoruin, quasi reciproca volunlate pominum
Beinde noeturnos incipimus. Et vide quia a«- laudanlium, et se ad bonam operalionem invicem
cturna nqciuruse dicitur pro hora, nocturni no- Q ( exhortaiitium, Sex antiphonse sunt sex selales, in
cturnoruni pro officio. Vel nocturna nocturnse pro quibus necessaria est bona operalio et dilectio
coilectione psalmorum ante leetiones; nocturai Dei et proximi; vel sex antiphonse sex sunl opera
nocturnorum pro psalmis, lectionibus, responso- misericordise, quse sunt esurientem cibare , sitien-
riis ; nocturnae nocturnarum , pro temporibus. In lem potare , nudum veslire, hospitem colligere,
profestis diebus unam quidem nocturnam, in solera- inlirmum visitare, incarceralum redimere B!. Quse
nitatibus yero tres consuevimus celebrare; in pro- si. observaveriraus, de tenebris hujus noctis vel
festis commemoramus nostri exsilii servitutem; mortis ad veram Iucem et vitatu perveniemus aeter-
in solemnibus autem liberationem, Cuin ilaque si- nam. Vel per antiphonam charitas, vel devolio
mus prius filii irae, et postea filii gratioe 4R,pritts mentis accipilur. Unde allernanlur; quia chari-
de officio prpfeslqruni, postmodum vero de oflicio tas ad minus inler duos habelur : et psalmi alter-
festivorum agamus, ut de ira ad gratiam , de no- nalim canlaritur sub una anliphona, id est sub uno
cle ad diem, de servitute ad lihertatem pervenire vinculo dilec.lionis onera portantur B3; vqrbi gra-
possimus ; a quo enim quis superatur illius, servus tia, unus legit, alter seminat, tempore fructus
efficilur; djabolus humanum genus devicit et diroe lector satori doctrinam, sator lectori panem porri-
serviluti subegit M. Ut ergo ab hac liberemur, no- D '
gitj upitas itaque symphonise , et disposilio con-
cturnis horis, divinis ofliciis ipsudamus; verum cordise ordinatse, bene ordinatae civiiatis insinuat
quia nostram servitutem, per sex aetates extendi unitatem, ul eam surdus visu capiat et auribus cae-
imploraraus, ideo sex noclibus hebdomadis idem cus intelligat : inde est etiam quod psalmis anli-
oflicium regqlariter pelebrainns ; in quo duodecim phonse intermisceptur , quia fides per dilectiouem
psalmos cu-m sex anliphonis , cum tribus lectioni-r operalur B4. ldeoqtie antiphona dicitur vox reci-
bus, et tptidem responsoriis depantamus; olim proca, quasi contra sonum, ab anli et phonas ;
psalmi varie canebantur ; nani aiii quinquaginta, quia psalmus secundum melos antiphonse intona-
alii plures, alii pauciores. Unde cum Patres conve- tur et manus operatur, secundum quod a chari-
nissent, ut de numero deflnirent, angelo revelante, talis igniculo excitatur. Est auleni antiphona can-
duodenarius numerus est inslitulus. Nocti ergo tilena ad recreationem animoruni divinis laudibus
duodecim horas ascribimus,*pro uiiaquaque psal- ititerserta ; et ouidem nihil amplius charitate re-

46 Matth. 6. 47 Psal. 96. 4BEphes. 2. B0 Psal. 90, BI Malth, 22. B!Matth. 25.
49IIPetr. 2.
»? Gal. 6. S4Gal. 7.
123 MITRALE. — LIB. IV. 154
creat animos ab sestibns vitiorum. Nihil magis in- k saltem ejus parlicula : in quo solvittir quoestio
vitat eosdem ad proeconia superiorum. Hunc can- musica de versu secundi loni, qui tcrininatur in C,
tum Ignatius Antiochenus chorurii angeloritm ati- cttm secundus semper in D, et dicimus quod non
divit in coelestibns alteriiare; ideoqne sic suam est ibi finis, sed in repetitione vesponsofii, quem
ecclesiam alternatim cantare docuit et ab eo tota cantuni Ambrosius primo composuil, et ab eo tota
Ecclesia alternandi formam accepit. Antiphona Ecclesia formam accepit. Haecomnia cum gloria
ante psalmum incipitur ab uno , et ab omnibus concludimus et lerminamus, eo quod omnia ad fi-
terminatur; quia Deus prius dilexit nos, cujus di- deni et gloriaiii Trinilalis referintus ; et vide quia
leclioiii responderedebemus BB.Item anle psalmum. quod uno responsorio proeciiiente, chorus concor-
incipitur, post psalmum tota cantatur; quia tunc diter sequitur; illud astruil quod Apostolus ail, ut
laus nostra, vel opera Deo placent, si a devotione idipsum onines dicamus, et non sint in nobls schis-
incepta in dileclionis plenitudinem terminatur, vel mala 60.
quia charitas hic initialur , in futuro consummabi- CAPUT U.
tur, Neuma in fine significat justorum gaudium in- DE FESTIVIS NOCTIHINIS.
effabile, dileetione vel prsedicatione, inentium de- i Si in prima, et secunda, el terlia vigilia Domi-
" nus servos vigilanles inveherit, beati sunt servi
votioue, fidei amplitudine, operum exsecutione,
spei erectione, charitalis dilatatione. Tres leclioues illi6l. > In soleranibus vero diebtts, ut Dominicis et
legiraus; qqia tres vigilias posuit Dominus, dicens : aliis, liqctis officium per ires noclurnos distingui-
< Si in prima, si in secunda, si in tertia vigilia mus ; imitanles excubias cceleslis Hierusalem,
veirerit, et ita invenerit, beati sunt servi illi B6; > quae aedificatur ut civitas 6a, et servatur.per ange-
quse tres vigiliae tres designant aetates : pueri- lorum vigilias, qui terni ternas distinguunt, dtiin
liam , juvenlutem et senectutem; in quibus ne a (er lerni trinitati concinunt. Sic et nos qui in illam
diabolo seducamur , bene vigilando Dominum lau- tendimus, unde et ejus nomine Hierusalem nomi-
dare lenemnr. Yel per tres lectiones doctrinas namur, quia illius urabrani gerimus ; tres noctur-
electorum trium lemporum designamus. Cum qui- nos in Dominica celebramus, in qua die angelo-
bus interpollate responsoria decantamus; iirauen- rum consortium promeruimus, vel imitamur Ec-
tes quod quidquid in tribus electi docuere tem- clesiae primilivae tres interpollalas excubias, quae
poribus, et quidquid nos in tribus aetalibus agimus, ler in nocle surgebat ad coiifitendum Domino, ut
ad Deum trinitatemque referimus, ef trinitatem in finitis in tribus psalmis tribus nocturnis, in aurora
fide, spe et charitate glorificamus : ideoque respon- Q compulsatis campanis, canlaret Te Deumlaudamus,
soria dicuntur a respondeudo; quia innuunt quod et laudes ; et fuit haec consueludo trium excubia-
sanclis moriitis Dei, quse in lectionibus proponun- rum sumptae a civilate obsessa, ubi ternis excubiis
tur, factis respondere debemus, ne similes simus ah hostilibus cavelur insidiis. Givitatem nostram,
pueris in foro ludentibus el dicentibus : « Cantavi- scilicet Ecclesiam, diabolus impugnal, et ei maxi-
nius et nou sallastis; lamentavimus, et non plan- me insidiatur in nocte.
xistis 57: > inde est quod responsoria respondent Nox est enim peccatis accommoda; ideoque atten-
hi materia lectionibus, dum tristia tristibus, et tius iii nocte nos convenit excubare, ut possimus
laetis lsela suecinimus. Verbi gratia , dum lector , latentis hoslis insidias declinare. Sed cum poslea
velut Joannes "8, non manducans, nec bibens, prae- charitale frigescente pigritarent homines toties sur-
dicat pcenitentiam, aut lanientum Dominicae pas- gere, statutum est ut media nocte surgerent et tres
sionis; nos quoque respondendo ploramus; et dum nocturnos continuo decantarent. Tres quoque
leclor, veluti Filius manducans, et bibens , nobis nocturni Ecelesiae militiam memorant; quse in
de gaudio regni proponit, nos ilidem respondendo castris Domini sub tribus temporibus, ante legem,,
militat. Quodlibet
psallamus : est tamen in casu aliler fleri. Et con- sub lege, sub gratia militavit el
sidera quod cum vocibus modulamur, quandoque D vero tempus tres habet distinctiones. Tempus anle
planctum innuimus, quandoque laetitiam reprae- legem distinguitur ab Adam usque ad Noe, et a
sentamus. Voces autem graves, acutae et super- Noe usquead Abraham, et ab Abraham usque ad
acutae, significanl tres ordines humanse conversa- Moysen.In priraa distinclione vigilavere Abel, Enos,
tionis, scilicet conjugatorum conlinentium et vir- Enoch et Lamech : quod in quatuor ps.almis inntii-
ginum; qui'lricesimo, et sexagesimo, et centesimo tur. « Beatus vir, > canlat Abel 63, « qui tanquam
fructu remunerabunlur Bs. Vel.juxta tria volumina lignum plantatum secus deeursus aquarum > dedit
Salomouis, incipientium, profieientium el perfe- « in suo tempore justitiae. fructum 6\ > dum pro
clorum. Yel responsorium dicitur, quia choro ca- juslitia conservantla occubuit. « Quare fremue-
centi responsorium , versus ab uno respondetur, runt CB,> cantat Enos qui Domino in timore sor-
qui etiam versus dicilur; quoniam ad responso- vivit 66, dum nomen Domini invocavit. « Domine,
riura vertitur ut totum responsorium ileretur, vel quid mulliplicali sunt 6T, » cantat Enoch 68, quem

BBI Joan. 4. B6Luc. 12. "Mattli. U. BsMatlh. 5. Bs Matlh. 15. 60 I Cor. I. 61 Lue. 12.
»! Psal. 121. " Gen. 4. '»4 Psal, 1, 6BPsah 2. °6Gen. 4. 6' Psal. 5. »» Gen. 5,.
»55 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI igs
Doininus suscepit, dtim eum in paradisum transtu- A securilate sedendi. Nolum est enim qu«>a in lc-
lit. « Domine, ne in furore tuo 69, > cantat La- ctione sedemus, sessio pertinet ad securitatem, se-
inech 70, quem Dominus exaudivit, dum ei talem curitas negligentiam paril. Quandoque speetat ad
filium dedit, qui genus humanum a furore Dei in hymnum, ut ad prseconia Christi simus vigiles et
arca servavit; hi psalmi quatuorsunt, qui subuna iiitenti: ideoque modo preecedit oralionem, modo
gloria cantantur secundum quorumdam consuelu- leclionem, modo hymnum, ut Magnificat et Bene-
dinem : sicutet sub una anliphona concluduntur; dictus. Iii hoc officio versus leotiones praecedunt,
quia patres illi quatuor virtutibus floruere, Trini- in aliis vero sequuntur : ex qua varietale laborans
latem coluere et laudibus extulere. In secunda dis- animus delectatur, dum orationi lectio, et lectioni
linctione primi temporis vigilavere Noe, Seni, He- succedit oratio. Et primus quidem versus : Memor
ber et Thare, quod psalmi sequentes insinuaiit. fui nocte 8\ sed et secundus : media noete, statturv
<Domine Deus meus 71, > canlat Noe 72, quem Do- temporis notat, scilicet noclumi, licet medium eV-
minus in illa generatione justum invenit, et ideo a catur quidquid est interprimum et ultimurn; unde,
persequentibus aquis safvum fecit. « Domine Do- licet in ipso meditullio non surreximus, mendacii
ininus noster 7a, > cantat Sem 74, quem Dominus redarguendi non sumus. Tamen quidaro somni de-
gloria et honore coronavit, dum eura super fratres sidesvideri meiitiri nolentes, mulant versum et
patris benedictio sublimavit. < Confilebor tibi 7\ > dicunt alteruhi scilicet : « Quoniam lu illuminans
cantat Heber 76, qui mirabilia Dei narravit, cum lucernam meam ss. > Terlius versus : « Exaltare,
civitatem gigantum dissipavit. < In Domino con- Domine, in virtute lua 90, > statum itotat officii, et
fido 77, >,cantat Thare 7S, qui in Ur Chaldaeorum promitlit canluro. virlutum, quse ad Novuni perti-
positus in Domino confidit, cujus pars calicis ignis nent TestaineiUum. Per Dominicar» oralioneni, quas
«,t sulphur exslitit. Hi quoque psalmi quatuor sunt secreto dicitur, secretum Regis consilium intelli-
*jui sub una gloria et auliphoiia concluduntur, ob gitur, ut propositae similitudinis prosequamur
rationem pramiissam. In lertia dislinclione primi exeniplum. Quae oralio hic ideo dicitur, ut per eaia
tcmporis vigilaverunl Abraham, Isaac et Jaeob, et tenlaliones diaboli expellantur; cumenim diabolus
Joseph,quod sequenles psalmi declarant: « Sslvum sentil nos legere velle, quoe pertinent ad instruciio-
nse fae ' 9, > cantat Abraham 80, quem Dominus nem morum, vel.in quibus victorise sancioruin
salvum fecit, in cujus tempore sanctus defecit, quia conlinentur de illo, lunc nos acrius impugnat. Unde
ssundus idololalriae servivit. « Usquequo 81, >can- nos oralione Dominica prsesumimus, ne suecumba-.
lat Isaac 8!, quem Dominus in sacrifieip respexit...,n mus tentationi; et cum hsec oralio sub silcntio dl-
« Dixit insipiens 83, >cantat Jacob 84cui spes Do* catur, ut diligentius capiatur; vel quia Deo loqui-
niinus fuil. Unde ibi dicitur : Exsultabit Jacob, lse- mur, ultima pars alta voce concluditur, seilicet.
»bilur Israel. « Domine, quis habitabil8B, > cantat Et ne nos inducas in lentationem, ut pateat, ad
Joseph 86,qui sine macula fuit, dum adulterium quid illa dicalur oratio, stilicet ne lector per phan-
recusavit. Hi quoque psalmi quatuor sunt, et simili taslicam tentaiionem etferalur, et audilor a Lectio-
ratione sub una gloria et antiphona concludunlur, nis intellectu et profeetu fraudetur. Vel leetiones-
vel per hos duodecim psalmos numerum patriar- orationibus praevenimus orantes domin.um messis,
chaiuim memorise commendamus, qui fidem sancts « ut mitlat operarios in messem sitam 91, > etape-
Trinilalis per exercitationem quatuor virlulum ha- riat cor nostrum in lege sua et in prae.ceplissuis*92,
buere; ideoque sub tribus gloriis psalmorum qua- ne semen verbi Dei quod audiluri sumus, aut voiu-
ternarii conipiehendunlur; nec unus psalinoruro cres comedant, aut spinoe suffocent, aut iu, petra,
ab aliis separatur; quia, ut ait Auguslinus, qui ubi r.on habeat humorem, accrescat93.,Versus post
habet unam virtutem, habet omnes. orationem est mandatuin post consilium. Et me-
Postpsalmos versus sequitur; quia decet, ut af- meuio quod semper sequens versus est amiunliau-
flictus ad requiem convertatur : unde qui psallendo D dus, nisi ad evangelium., ubi dicitur : Exaudi,
stabal, nunc ad lectionem sedeat; unde versus a Chrisle. Quidam lamen nullum versum aniiuntiant.
verlendo dicilur; quia chorus se vertit ad orienlem, Vieissitudines lectorum sunl successiones legalo-
vel quia severlit de psalmis ad leelionem. A pueris rum;tjui, dum : Jube, Domne, benedicere dicunl,
cantatur, ut intelligarous nostra Deo placere ser- licenliam proficiscendi petunt; dttra eis benedici-
vilia, si fiantcum innocenlia. Et vide quod versus lur, Hcenlia datur, in quo innuitur quod nullus in
acula exclamatio est animorum excitatio, lieiucepto ecclesia legere debeat, nisi concessus, mtUusprae-
opere pigrilemur; qui quandoque nos excilat ad •licare, nisi missus : « Quoraodo enim prsedicabunt
orationem, ne muscse perdant suavitalem un- nisi millantur 94.> Ipsa lectio est injunctae legatio-
guenti "; quandoque ad leetionem, ne torpeamus nis exseculio : Tu auiem, Domine, legati reversio;

69 Psal. 6. 70Gen. 5. 71Psal. 7. '2 Gen. 6 el 7.^ '8 Psal. 8. 74 Gen. 9. 76 Psal. 9. 76Gen. II.
'' Psal. 10. '» Gen. 11. 7S Psal. H. 88Gen. 12. 81 Psal. 12. « Gen. %i. "3 Psal. 15. 8' Gen. 28.
M Psal. 14, S6 Gen.59. 8' Eccle. 10. 68Psal. 118. so Psal. 17. s0 Psal. 20. S1Ltie. 10. s> II Mach.
i. tsLuc. 8. s4Rom. 10.
157 MITRALE. — LIB. IV. *53
ubi in eo quod misericordia imploralur, innuitur i\. « Coeli enarrant eloriam Dei, > exprirriit apostolos;
»
ipsum Iegationis, vel praedicationis officiumnon sine quia < in omfiem terram exivit sonus eorum'.
alicujus vel levis culpae pulvere peragi posse; unde < Exaudiat te, > declarat martyres; quia protexit
—• in
Augustinus : verbum proedicationis securius audi- eos < in die tribulationis suse 2. > < Domine,
lur, quam dicilur : prsedicalor enim per terram virtute; > innuit confessores, qui non sunt fraudati
ambulal, Et difficile est ejus qui per terram ambu- volunlate labioruro suorunia.
lat, pedes nullo pulvere sordidari; el praedicato- Hoc'pacis tempus ccepit a Constantino rege.qui
rein, cnra se bene prsedicare persenserit, nullate- loetatus in virtute Dei super salulare Chrisli, vehe-
nus in spirilu elalionis erigi. Quod vero Deogra- menter exsultavit, dum Nicaenam synodum congre-
tias agiraus, non ad lectoris preces, sed ad praemis- gavit. In prima hujus temporis hora modulatus est
sam pertinet lectionem ; gralias agimus, quod no- Paulus, diceiis : < Regi saeculorum immorlali, et
bis doctrinse suaepanem frangere dignatur, ne fame invisibili, soli Deo honor et gloria in saecula ssecu-
audiendi verbum Domini pereamus 9B. Nam ad lorum. Amen 4. » In secunda Laurentius, dicens :
lecliones, in fine quarum Tu aulem, Domine, non « Gratias libi ago, Domine, quia jamiam tuam in-
coneluditur, scilicet ad capilula regularium hora- gredi merui; > in terlia Gregorius, qui arte niusica
rum in quibus verbum Dei seminatur; Deo gralias, divinum concinnavit oflicium, et nos vigiliae hujus
ex consuetudine respondelur. Et attende quod si- primam cuslodiani observamus, dum praedicamus.
cut iu Ecclesia duo sunt ordines : sapienl.es et in- Secundam cum tribulaliones in palienlia sustine-
•sipienles 9G, sic sunt duae lectionum materies. In mus. Tertiam quaudo contemplationi vacamus. Sed
illis eniro Iectionibus quoe ad missam legunlur, quia « extrema gaudii luctus occupal 6; > iueo ul-
sapientes instruuntur. In his quae in' nocle re- timi versus, ultimi psalmi terapora tangunt summo-
«itantur, insipientes erudiuntur. Unde et expo- lenus Aritichristi, qui erit clibanus ignis in tem-
nuniui'. pore vultussui, quem Dominus turbabit, et ignis
Rursus atlende quod foima lerminandi lecliones cum suis complioibus devorabit 6. Poslmodum electi
quadripartila est, aut enim per Tu aulem, Domine, perpetuo cantabunt, et in Domini virtutibus exsul-
lerminalur, aut cum prophetisejegunlur, per Hmc tabunt'. Ad hos quoque singulos psalmos, qui tres
dicit Dominus: Converlere ad me, et salvvs. eris, aut sunt, Gloria redditur, et antiphona. Quia Christiani
cum Threni Jeremiae Ieguntur, per iherusalem, fide, spe florent, et charitate cohint Trinitatem, et
Hierusalem, convertere ad Dominum Deum luum; laudibus efferunt majesiatem. Lecliones sunt do-
aut simpliciter, ut in officio defunctorum. Quidam Q ctrinse Udelium. Responsori.a, vita, quse debet re-
lamen st ibi speciali conclusione uiuntur ; vel le- spondere doctrinse; haec onmia in Dominica nocte
ctiones, praedicationes illorum Pairum prseferunt, canlantur, eo quod omnes supradieti in Christi
responsoria vitam eprum signilicaut, per quam prse- resurrectione salvantuf. Et vide quod ad tertiam
dicationi respondetur. Tempus Iegis distinguilur a vigiliam, evangelium recitalur, eo quodestin tera-
Moyse usque ad David, et a David usque ad trans- poregratiae prsedicalti.m. Unde fallil hic etymologia
inigrationem Babylonis, eta transmigratione Babylo- responsorii : non enim responsoria de histoiiis
nis usque ad Christum. ln priraa distinclionc liujus respondent evangelicis lectionibus; similiter nec
temporis vigilavere sacerdotes, ut Aaron, dum do- illud quod in aestivo tempore de Trinitate can-
-cuit; in secunda judices, ul Gedeon, dum judicavit; tatur.
in tertia reges, ut Salomon, dum populum rexit. Idem est, et in sanctorum vigiliis, in quibus le-
Quod sequentibus psalmis innuitur; nam : « Con- ctionibus propter vigilias alteratis responsoria noti
serva me 97, > exprimit sacerdotes, quorum Domi- mutanlur. Illud qtioque sciendum esl quod in ter-
nus pars fuit haereditatis et calicis. « Exaudi, Do- lia vigilia iteratur in antiphonis Atleluia. In solem-
mine, juslitiam meam 9S, > inntiit judices, quorun) nitatibus quoque sanctortim tres nocturnos aut vi-
judicium prodiit de vultu Omnipotentis. « Diligam D gilias celebrarrius, et in unaquaque tres psalmos,
le, Domine 9S > insinuat reges quos Dominus con- tres versus, tres lectiones et responsoria tria canta-
slituit super genles 10°. Ad singulos psalmos, qui mus. Ex quibus novem psalmi, novem versus, no-
tres sunt, Gloria redditur, et antiphona, quia sin- vem lectiones, novem responsoria efficiuntur. Ter-
guli preedicti ordines Trinitatem adoravere, et lau- narius et novenarius in omnibus idem significant.
dibus extulere. Sequentes lectiones sunt eorum Hsec igitur omuia celebramus, ut sanctos per lidem
praedicationes. Responsoria operationes, et gralia- sanctse Trinitatis associatos novem ordinibus ange-
rum acliones. Tempus gratise distinguitur in lem- loium ostendamus ; etut nos per baecofticia Trini-
pus apostolicsepreedicationis, et tempus persectitio - lali usque adeo placeamus, quod eisdem ordinibus
nis, et tempus paeis. In primo vigilaverunf apostoli, associari possimus; vel tres psalmi, tres versus,
in secundo martyres, in tertio confessores; quod in tres lectiones, tria responsoria, in tribtts noclurnis,
sequentibus psalmis evidenter innuilur; nam : sunl triginta sex; haec itarjue celebramus, ut per

. 8BAmos. 8. 96 Rom. 1. S7 Psal. 15. 98 Psal, 16. S9 Psal. 17. m Psal. 44. ' Psal. i$,
* Psal. 19. 3 Psal 20. MTim. 1. BP;ov. !4, 6 Psal. 20. ' Ibid.
 159 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 100
lidem sanctae irmitatis, per observantiam decem A . tutina recolit illud tcmpus in quo primi parcntes
niandatnrum et exhibilionen) sex operum, coronari Detim in paradiso laudavere. Pririia illud in quo
cum sanctis in c.oelestibusmerearour; vel per tres Abel; in tertia Noe, in sexla Abrahain, in nona
noeturnos lani in Dominicis qtiam in sanctorum prophetse, in vespera noiaiitiir apostoli, in coniple-
natalitiis, quoe ad proesenlcm gratiam pertinent, torio novissimi jusli. Dies etiara vilam uniuscujus-
tres vigilias accipimus, secundtim illam evangeli- que hominis reprsesentat quse sepierh selalibus va-
cam doctrinam : « Si in prima, secunda et teriia riatur. Ergo per matutinam commenioranius infan-
vlgilia Domintis servos vigilautes invenerit, beati liam, per primam pueritiam, per terliam adole-
sunt servi illi\ •>Pltiralitas leclionum, pluralitatem scenliam, per sextam juventulem, per iionam
significal proedicatorum', qui sunt lempore gratioe, senectuieiii,per vesperam senium,per completorium
sietit paticilas iii profestis rarilatem significat-tem fiiiem vitse. Ergo septies, id est semper; quia dum
pore legis ; sicut eniin gallus in noete profunda ra- septies in die laudern Domino dicimus, totum soe-
riores solet edere canlus, vicinanle vero diei Iselitia culi tempus, et loiam vitam horoinis ad Detim rc-
crebriores; sic ante incavnalioiiem- Domini cum ferendam notamus; sicut Jiealus Nicolaus, dum
populus airibulabatiii lenebris \ rari ftiere prsecones quarla et sexta feria matris ubera 11011 sugebat;
et opcrarii pauci, 0; sed in tempore pleriitudinis l\ infantiam suam ad Doininum referebal: vcl seplies
Ct in die salulis ,2; omnes gemellis felibus, et ste- Doroinum laudamus, dum pro universis beueficiis
rilis non est in eis ,3: quod tamen in Pascha tribus nobis a Deo collalis vectigales et gratiarum actiones
tanlum lectionibus ulimur, aliam continet raiionero, exsolvimus. Nam et septenarius numerus est uni-
ut infra dicemus. versitatis, septies quoque in die Domino confiteniur,
Porro hyranus, quem Augusiinus et Ambrosius •quia per septiforinem gratiam Spirilus sancti, de
invener.unt, scilicel: Te Deum laudamus, qui supra- tenebris vitiorum, et servitute diaboli, quam no-
dicta omriia sequitur, et alta voce canlalur, signifi- cturnum officium repraesentat, prodimns ad solem
cat Iseliiiam mulieris de drachtiia, quam invenit justitise, et eripimur in libertalem, quam diurnum
accensa lucerna '*. Uiide et tunc secundura quos- reprseseiitat ofiicium.
dam accenduntur lumiriaria. Quod finis ille : Per Septem vero mysteria Jesu Christi nobis in carne
singulos dies, el cselera quse sequuntur aitius con- exhibita inferius exponemus.; quse causas exhibent
cjhuntur, el lunc lintinnabula compulsanlur, signi- septies Doraino confilendi. Has itaque septerii horas
ficatvicinarum convocationem, etearum de drachma nullus audeat praelerire, nisi velit ingralus Spiritui
"
reperta congratulatioiieni. Vel jam diclus hymiius Q ( sancto, et in conspeclu Doraini vacuus apparere ;
lutiirum gaudium et lsetitiam repraesehtat '*, quara has etenim horas apostolos legimus observasse:
Ecclesia requiescens a laboribus suis est iu die ju- unde Petrus et Joannes ascendebant in lemplum ad
dkii consecutura. horam orationis nonam ">. Et ilem Petrus sexta
CAPUT III. hora comedere volens, ad orationem coenaculum
DE SEPTESI CANONICIS HORIS. ascendebat". Cum igitur septies in die confiteri
« Septies in die laudem dixi libi ,6. > duodecim sint horse
Populus a Pomino debeamtis, cumque.
Babylpne reversus ex doctriua Esdraa 17, Deum diei 22,sub istisseptem alias comprehendimusquin-
quater in nocte. quater in die laudabat. Quatcr in que: sub prima pfimam, sub secunda secundam,
inocle, scilicet vesperlino, complelorio, nocturno et sub lertia terliam, sub quarta quariam, et sub
inatutino; quater in die, scilicel prima, lertia, sexla sexta.sextam, elsub septiraa septimam, sub oclava
et nona. Sic et nos per qnalernarium psallimus, ut octavam, sub nona nonam, etsub decima decimam,
Domino qtiodlibet elenienlum noslri eorpofis ofiera- sub vespere undeeimam, siib complelorio duode-
mus. Rursus oclies Domino confitemur, ut ad ofcta- cimaro. Cur autem polius in his horis diei quam
vam pervenire possimus; .sed Propheta : Nocle in aliis celebramus officium1Ratio est exquirenda.
roedia confitendum, et septies in die, dicit Dominum D ^ Matulina ilaque dicitur a niane, et mane a mani-
esse iaudandum ,s; cujus in boc opere auctoritatem bus, Manes secunduin gentiles sunt dii infernales,
sequimur et ni}'sterium. In septera ergo cauonicas quos dicebant, diem Jota nocte clausum tenere, et
horas dividitur diuriium oflicium, Scilicel laudes, eum mane terris emittere. Unde et mane idem bo-
matulinas, primam, tei liam, sextam, noiiani, vespe- num dicitur, eo quod nibil melius in hae vila, luce
ras et completorium; septies quippe in die laudes videlur. Ideoque laus matutinaqUasi prq luce nobis
Dpmino dici.raus, propter septein aetates sseculi, vel exhibita Deo cantatur ; qui nos a tenebris erroris
hominis, vel sepiiformem gratiarii Spiritus sancli, reduxit ad viam veritatis. Item hoc tempore Do-
vel septem mysteria Jesu Christi. Quilibet enim mino. confitemur; quia hora tali Deus muiidum
dies lotum reprsesenlat hujus sseculi tempus, quod creavit, et astra maluiina 23, sciiicet angelos, qui
per septem inlervalla distinguilur. Nam laus ma- mpx suavi concenlu suo conditori jubilavere, qaos

' Luc. 12. • Jsa. 9. ,0Lno. 10. " 12 II Cor. 6. 13 CaiU. 4. ,4 Ltic. 15. ,B Apoc. 14.
Gal. 4.
" Psal. 118. " II Esdr. 9. '« Psal ' 118. ,B Dcui. 16. 20 Act. 5. !1 Act. 10. 22 Joan. 11.
!SJab. 58. •
 161 MITRALE. — LIB. IV. 162
hac hora canentes imitamur, qui astra vespertina A Sextam, ut cxalralus a terra nos trahal ad se et ertiat
vocari possumus ; quia Christum solem pro nobis a tenebris irruenlibus sttper lerram «\ Nonam, ut
occidentera sequimur 2\ ut per eum in resurre- sseculo moriamur, cum latrone salvemur B1; reve-
ctione 2\ quasi in ortu solis ad astra matutina per- lata facie Dei gloriam contemplemur Bs, sanguine
veniamus. Item hac hora Dominus populum suum redimamur, et aqua lavemur, demum super astra
per mare traduxit, et in mari Jigyptios interfecit, levemur ; vesperain ut vespertinum regis sacrifi-
ut in Exodo legilur 26.In hac igitur hora Deo gra- cium recolamus "3, quod praeliguravit uovum sacri-
tras agimus, qui uos per baptismi gratiam de Pha- ficium in vespera institulum, ut Cbristo consepe-
raonis imperio liberavit, ut nos ad lerram prOmis- liaraur 64, et ut testamento baeredes insliluamur,
'
sionis adduceret. Item hae bora volunt quidam ju- exemplo humilitatis per Jolionem pedum "', et vin-
slos a souuio mortis evigilandos, qui de nocte culo charilalis per novum niandalum, et iiijecto
mundi ad lucero pervenient: vel in hac hora, sicut charitatis igne accendamur ad liospitalitatem pau-
in aliis, mysteria sequemur Jesu Christi, qtti est perum, et illuniinemur ad inlelligentiam Scriptu-
nocte comprehensus, mane illusus, et Petri miser- rarum. Complelorio, ut fructificent in nobis su-
lus 27; hora prima gentibus traditus; tertia flagel- dor ejus, et oratio, et requies, et pacifica salu-
B
lattis, el voce crucifixus;2S sexta cruci affixus, et talio,
tunc lenebroe factaesuiit super universam leram,29; CAPUT IV.
nona mortuus, et lunc lalro salvalur; veltim lempli DE MATUTIN1S LAUDIBUS 1NFEUIALIBUS DIEBUS.
scinditur, latus perforatur; in undecima, de cruce « In matuiino interficiebam omnes- peccalores
deposiius; in duodecima sepultus 30. ftem in nocle' lerrse "6. > Temptis ante noclurnum significat no-
infernuni exspoliavil, mane surrexil; in prima hora stram vitam in peccalis. Nocturnum' officium, no-
Mariaeapparuit; terlia duabus a monumenlo redeun- stri exsilii servitium, laus matutina pcenilenliae
tibus obviavit 31; sexla Jacobo; nona Petro; ve- suflragium, perquam tendimus ad lucis gaudium ct
spera duobus ambulantibus in Emmaus Sciipturas liberlatis.
aperuit, et hospitatus in fractione panis se maiii- Ideoque primum psalmum dicirous in ferialibus
festavit 32. Completorio aposlolis dixit: « Pax vo- maltitinis : Miserere mei, Deus B'. Quero psalmum
bis, > et cum eis manducavit 3\ Item cum Petrus Judaei conversi frequenlabant, et nunc frequenlat
tota nocte in piscahdo laborasset, Christus mane Ecclesia; quia prOvocat adpcenitentiam, per quam
in littore stelit, et rele piscibus adimplevit 3\ Prinia fil resurrectio a morle animae. Sicut enim cantalur
eani septem discipulis manducavit, cum eis dixit: |Q in malulinis Dominicis : Dominus regnavit BS, pro
Pueri, habetis aliquod pulmenluni; et oves Pelro resurreclione Christi a morte corporis, sic in feria-
commisit3B. Tertia Spiritus sanclus in apostolos libus : Miserere mei, Deus *\ pro resurreclione fide-
descendit 36.Sexla in die Ascensionis cum disci- llum a morte anintarum a tenebris ad lucem prod-
pulis discubuit. Nona eisdem videnlibiis ccelos euntium. ldeoque in secundo psalmo, qui per sin-
ascendit 37. In vespera mundum venit salvare 38.In gulas ferias variatur, de mane, vel luce menlio
flne veniet retribuere, qui etiam in vespera cum reperilur; ut in Verba mea; « Mane astabo tibi 60; >
discipulis anle passionem coenalus fuerat 39, pedes in Judica me, «Emilte luccm tuam 61; > in Te de-
laverat, et corpus suum eis tradiderat *\ In com- cet; «exitus matuiini, et vespere deleclabis 62; >
pletorio in Gethsemani pro eis oraverat 41. Ergo in Domine, refugium,« manefloreat 63; >in Domine,
propter htec mysleria, quse de Jesu Christo in his exaudi, «auditam fac mihi mane miserieordiam
horis haliita in scriptis habemus , has horas, et tuara °4; > in Bonumesl confiteri Domirio, t ad an-
noii alias canonicas observamus. Laudes videlicet nuntiandum mane niisericordiara tuam 6B;» qui
matulinas, ut cum Petro fugiamus ad lacrymas 42 psalmi non immerito sic in malulinis laudibus or-
et cuni Domino resurgamus 43. Primam, ut simus dinanlur ut in eis nolari possit ordo Christianoe
primo regnum Dei quaerentes 4\ et ei primogenita conversionis; nam Verba mea, vox esl Ecclesioe
nostrorum operum offerentes 4\ qui tradilus gen- primilivse ad JioeredilatemDomini vocatsp; Jiidica
libus, passus est propter delicta nostra et resurre- me, vox ejus ad genles intrantis; Tedecel; canilitr
xit propter justificationem noslram 46; ut nobis sol in figura gentilitatis fidem recipientis; Botnine, 're-
justitise orialur 47 et ul jusl.ficati4S, el gratia se- fugium, vox estJudaei resipiscentis ;Dom!ne,ea;aMt/t,
ptifornii conjuncli epulemur cum illo in mellito ct vox ejusdem contra Antichristi persecutionem oran-
oeternoconvivio 4S.Tertiam ut flagellaii Christi pa- tis; Bonum est, vox Ecclesisein Domino quiescen-
tienliam imitemur, et Spirilu sanclo baptizemur. tis, quae exipsoium psalmorum titulis,.et sftiitentiis

24 Malach. 4; Luc. 4. 2CMarc. 16. 26Cap. 14. " Matth. 26. 28Mallh. 27. « Ibid. 30Joan. 19.
31Marc. 16. 32Luc. 24. 33Ibid. 34Joan. 21. 3BIbid. 30 Act, 2. 37 Marc. 16. 38Act. 1. 39Mallh.
26. 40Joan. 15. 41Matth. 26. 42Ihid. 43Marc. 16. 44Matth. 6. 4BLevil.27. 46Rom.4. 4'Mal.4.
48 Rom. 5. 49 I Cor. 5. B0Joan. 12; Exod. 10. B1Lue. 25. 62II Cor. 5. B3Exod.
64 Rom. 6; Col. 2. «' Joan. 15. m Psal. 100. B7Psal. 50. " Psal. 92. B9Psal. 50.29; f0Num. 28.
Psal. 5.
61 Psal. 42. 6a Psal. 04. 63 Psal. 89. 64 Psal. 142. *BPsal. 91.
J65 SICARDl CREMONENSISIMSCOPl 104
prudens lector elicial. Quia vero per charitatem flt AL oratio Moysi litulatur, et ejusdem canliciim addilttr.
reniissio peccalorum et "acquisilio regni ccelorum Feria sexta celebralur passio Salvatoris. Ideoque
66; ideo duo psalrai sequuntur scilicet : Deus, Deus psalmus cantatur, qui subtitulatur ipsi David, cum
meus 67et Deus, miserealur nostri 6\ in quibus agi- persequebatur eum iilius suusAbsalon, idest Judas.
lur de dilectione Dei et proximi; in pritao dedile- Ideoque et in cahtico dicilur : Cornua iri manibns
clione Dei, unde ibi dicitur: < Silivit in le anima ejus 80.Sabbatum celebratur in memoria eleclorum^
mea 68;> in secundo verd dedilectione proximi, unde qui erunt in finemundi, quod colligilur ex titulo
ibi dicitur : «Cognoscamus in omnibus gentibus psalmi, scilicet psalmus eanlici in die Sabbati, et ex
salutare tuum' ™. > Ideoque stib tina gloria conci- cantico filiis Israel pbsl laborem ilineris dalo. Vel
nuntur; quia dilectio Dei etproximi sicsese comi- se.xadaplentur aitatibus ; nam, in die secunda sepa-
tantur, ut iii Christiana professione altera sinealtera ravit Doininus aquas ab aquis 81.In aelate secunda
non habealur. Yel ideo sub una gloria cantanlur, cbniigiidiluviuffl 8a, quse duo significavere bapti-
quia in eis una Chrisli persona veneratur. Yel ideo smum. Christus.etiam in die secunda cfedilur ba-
sub una gloria continuaiilur, quia in eis fldes et ptizatus. Ideoque in seeunda riie recle legitur can-
operatio intelligunlur : «fides aulem,sine operibus, . lictim de baplisuio, ubi dicitur : Haurietis aquas in
mortua est 71,> per quae duo libertatem et gloriam gaudio de fonlibus Salvalorista; ubi fideles ab iufije-
consequemur. Et quia exhibitio cperis esi proba- libtis separantur. Terlia setate Isaac liberatur a
tio dilectionis, ideo per sex dies sex cantica viclo- morte 8\ ldeoque in tertia die recte legitur canli-
riae succinunlur, per quae sex opera misericordiae cum Ezeehiae, cui Dominus per quindecim annos
intelliguntur. Nam in secunda feria, dicentes :Con- vitam adjunxit. Sic et nobis in Trinitatis fide ma-
fitebor cum Isaia' 2 cantairius; quia, sicut ille yicit nentibusper observantiam Decalogi, et lidem quin-
populum infideilem, sic nos. vilia superavimus. In quepartitae passiouis mortem auferet, etvitam do-
tertia cum Ezechia gaudeihus, dicentes : Ego dixi nabit seternam. Quarta aetate Anna fuit fecundata,
'"; quia, sicut ille mortem corporis, sie nos mor- et ideo in quarta die legilur canticum Annse:sic
tem 'aniiiiae evasimus; ideoque subditur ibi: Vivens, Ecclesia per qualuor Evangelia est electa, et Syna-
viveris confiiebitur libi n. In quarla, dicentes : Ex- goga repudiala. Quinta aetale liberattis est populus
sullavit cor, cum Anna tripudiamus 75; quia, sicut de captivilale Babylonis 8\ el ideo quiuta die legitur
ille vicit aemulam, sic noscarnemvicimus.Inquinla canlicum Moysi de liberalione. popoli de raanihus
vero, dicentes : Canlemus '\ lsetamur cura popuio Pbaraonis. Sexla selate crucifixus est Dominus, et
Jsrael; quia, sicut ille jEgypfibs per Moysen.sic nos iC ideo in sexta die legllur caniicum de ipsiris pa%-
diabolum et dsemones per Ghristum subferfugimus. sione, ubi dicitur : ConiMain manibus ejus "6, Sab-
In sexta quoque, dicentes : Domine, audivi, cum bato requievit Dominus ab omni opere quod pa-
Habacuc " gratulatiiur; quia, sicut ille Babyloneoi, irarat 8'; et jacuit in sepulcro s\
sicnos evasimus peccatorum confusionem. In Sab- Ideoque in Sabbatq Iegitqr canticum, quod' da-
hato, dicentes : Audile ' 8, cum Moysehilarescii»us; tum est Uliis Israel post laborem itineris, cum in-
quia, sicut illius populus, deviclis hoslibUs, terram trassenl in terfam promissioriis. Et vide interpsal-
prOmissionis intravit, sic nos, vitiis stipei.atis,pro- hiuHi et canticum differentiam ; quia psalmus signi-
missam indulgeiitiam, litertatem et laetiliahiconse- ficat operationeni, carilicum laudem ex operalione.
: Exinde : Laudate Dominum de cxlis subditur 8S.
quemur.
Possunt eliam temporis gratise successibus ad- Tres psainii sunt in quibus triumphuni de mundo,
aptari;riam secunda feria illud lenipus recolit, in carne et diabolo memoramus; et quia ut lanta li-
iquo primo vexilliim crucis erigitur, ut ex praece- bertas et gloria revelelur in nobis soquaridiu sumus
dentis psalmi iVerba riiea et sequenlis cantici : in via, est nobis doctrina et coiisolatio necessaria,
Confitebor littera patet, cum dicitur :'« Notas facile Ideo sacerdos in persona Domini capitulura subdit:
in populis adiiiveritiones ejus 's. > Feria terlia illud " Vigildte 9l. Vel nox praecessit ubi nos hortatur in
leinpus significat, in quo imperatores Ecciesiam fide perseverare, et misericordise operibus inten-
persequebaritUr. Ideoque plangens , ait : Judica dere : opera tenebrarum abjicere, et arma lucis
me\ Deus, unde canlicum legitur Ezechiae qui lan- iiiduere 92, et consolatur per promissionem gloriae;
guore corporis infirmabatur. Feria quarla illud quod ideo capilulum dicitur; quia de capilibus su-
lerapus inriuit, in quo exallata est Ecclesia super niitur epislolarum; quod, licet sit lectio, tamen
inimicos; ideoque exsultal cum illis qui suntdeBa- Jegitur sine, Jube, Domine, benedicere; el absque
bylonia liberati, dicens : Te decet, et canlat cum sacerdolali benedietione; quia proprium est sacer-
Anna quaeest liberatade afllictione Phenennse. Feria dotis illud legere; et praelali ecclesiae non debent
quinta illud tempus innuit, in quo Moysi populus licenliam petere, sed dare; nec dicit : Tu aulem,
intrabii ad fidem. Ideoque psalmus canitur, qui quia sacerdos est perfectus, ut suggeslionibus
•VI Petr. 4. 6'Psal. 62. 6SPsal.66. 6SPsal. 62. '° Psal. 66. 71 Jac. 2. "2 Cap. 12. 73Tsa. 58.
54 Ibid. "j 1 2, '6 Exod. 15. " Cap. 5. 7S Deut. 52. 79 Isa. 12. so Habac. 5. 8' Gen. 1.
Reg.
82 Gen. 7. 83 lsa. 12. 84 Gen. 22. 8BI Esdr, 1, S6 Isa. 12. 67
90 91 Get). 2. 88 MatUi. 27. ss Psal.
148, Rom. 8. I Cor. 15. ssRom.15.
165 MITRALE. — LIB. IV. 166
diaboli facile non succumbat; alicubi lamen a sub- A iiitellectum : « Accedit eiiim homo ad cor aitum,
ditis pronuntiatHr. Et altende quod in nocturnali et exaltabitur Deus 9\ > Deinde sequunlur sancto-
officio copiosius quam in diurno lectionibus vaca- rum suffragia, quia quandiu vivimus tanquam in
mus, quia eis aures libenlius accommodamus. Rur- lubrico posili sumus, et a dacmonibus inipugna-
sus attentle quod in bujusmodi lectionibus auctor mur ; et ideo sanclorum suffragiis semper ege-
non pronuntialur, sicut in lectionibus missae; eo muS.
quodseduli in officiisex lee.lionecognoscuut auclo- CAPUT V.
rem. Ad missam vero conveniunt laici, quibus est DE MATUTIMS LAUDIBUS IN FESTIVIS DIEBUS.
auctqr incognitus. Quod aulem in matutinis quan- « In maiuiinis, Domine, medilabor in le ". >
doque praemiititur, sermo sancli illius et illius, ad Tempus ante nocturnum significat tempus morlis
cautelam fit, quia verendum est, neerroneusauctor anle legem, in quo silebant Jiomines a laudibus
in medio proponatur, et qttia saepe ex lectione au- Dei. Tempus nocturni significat temptts legis daloe
ctor non agnoscitur. Deinde sequitur hymnus, per Moysi. Tempus laudis matulinse signilicat tempus
quem Iaetilia, quam liabenmsde.libertate, innuitur; gratise, a resurrectione usque ad Unem mundi, in
sed ne ingrati de beneficio videamur, heneficium quo tempore Deumlaudare teneraur. De bonis na-
confitemur in versti : Repleli. Postca liberafori no- turae quse hac hora nobis conlulit creando ; de bo-
stro grales referimus, et in ejus larftJemprorumpi- nis gratiae, quae hac hora nobis dedit resurgendo ;
mus, alta voce dieentes : Benedictus DominusDeus de bonis gloriae, quae hac hora nobis dabit resu-
Ismel "*. Qujire? quia nos in miseria positos visi- scitando ; ideoque totum hoc officium est laudibus
lavit, redemit, de manu inimicorum liberavit, plenum, adquas laudes per versum audilores sa-
scientiam salutis in remissionem peecalorum per cerdos excitat, et demum auxilium divinura iroplo-
viscera misericordiaededit, illuminavit, et in viam rat: postmodura chorus ad idem feslinans auxi-
pacis direxit. Et vide quod in tribus duntaxat ho- lium, in summa Irinitate glorificat Deum. Exinde,
ris, tria dicimus evangelia in aurora. Benedictus excepto Quadragesimali terapore, a psalmo Domi-
cantatur, quia ubi vera lux nuntiatur; in vespera : nus regnavil 98incipimus. Et sunt oclo psalmi, quia
Magnificat, quia in fine mundi, sicut ibi dicilur : octo suiil ordines electoruin salvati per aquam ba-
< Deus superbos disperdet, et humiles exaitabit 9\> plismi, sicut octo animaefuere in arca, in aqua
In complelorio :' Nunc dimitlis, quia posl judicium diluvii 99: nam primus ordo est Ecclesiae primi-
sancti in pace regnabunt; antiphona devotionem tivae in Judaico populo conversantis, secundus est
significat, qttam habere debemus in laudibus Re- Q ejusdem ad gentilitatem transeuntis, tertius est
demptoris. Dominusvobiscum; magister et diseiptili genlililatis credenlis, quartus est Judsei resipiscen-
pro se invicem orant, et se invicem resalutant. Et tis, quintus erit tribulatorum per Antichristum;
est sensus : laudem vestram Dominus recipiat, et sextus, sepliinus et octavus erunt fruentium Chri •
prsemio vilaeremuneret. El cum spiritu tuo, scilicet sto post Antichristum, qui tres esse dicunlur, quia
cum prtf nobis sis oralurus. Orationes aulera non coliigeiitur ex Asia, Africa et Europa. Qui quia si-
exaudiet Dominus, nisi ex bono corde processe- mul Dominum laudabtinl 10\ ideo lres psalmi lau-
rint; ipse, sine quo nihil bonum, sit cum spiritu dum cantantur sub una anliphona et una gloria. In
tuo. Sacerdos autem de sua bonitate non se esse omnibus igitur his psalmis legis umbram, et gratiae
suffieientem reputans, subdit: Oremus, quasi dicat, veritatem oslendimus. Umbram, quia Dominus post
orate mecum ut, quod postulamus', citius impelre- liberalionem populide iEgypto, supereumregnavit,
mus. Oratio quam dicit significat indulgeiitiara et legem dedit,elin tabernaculo decoreminduit. Ye-
quam Dominus repromisit; Amen, scilicet (ial.no- rilatem, quia postredemptionempopuli suiChristus
bis quod orasli. Rursus dicit: Dominus vobiscum. a morte resurgens regnavit, el decorem immortali-
Et est iterata salutalio, aflectuosa oralio , ut impe- tatis induit'. Unde primitiva Ecclesia laudes exlol-
trata gratia perscverent; demum conCIuditur : Be- D lit, dicens : Dominus regnavit. Merito canlatur hic
nedicamus Domino.Deogratias, perqute significattir psalmus in laudibus; quia continet Iandes Christi,
quod usqueadlinem vitaedebemus Deopersolvendo et sepiem locos laudis, ut super eumdem psalmuiri
gralias pro beneUciis benedicere. Dicitur aulem Be- exponilur. Jubilule 2, hic unibramostendimus; quia
nedicamus a pueris; adostendeiidum quod nisi per populus De) portas, scilicet terram promissionis
poenilentiam efficiaraur ut parvuli, digne Deum intravit, et Domino jubilavit, et servivit. Veritalem,
Iaudare nequimus 9\ vel ad indicandum quod laus quia genlilis populus fidem recepit, et Chrisio jubi-
nostra puerilis esl, scilicet insufficiens ; cum enim lat omiiis lerra, et servit genlilitas in laelitia. Dcus,
de Deo loquimur, balbutiendo sicut possumus, pro- Deusmeus *; hic psalmus indicat umbram regum
nuntiamus, laudamus, sed non sufficimus; quia Salomonis, et aliorum in Domino Isetantiura ; cui,
supereminentia Dei nostrum superat eloquium et Deus misereatur nostri \ sine interpositione glorise

93 Luc. 1. s4 Ibid '" Maiiii. 18. s6 Psal. 65. 97 Psal. 62. 96 Psai. 92K ss Gen. 6; I Petr. 3.
160Isa. 52. ! Psai. 92; Rom. 6. 2 Psai. 99. 3 fsal. 62. • Psal. 66.
 167 SICARDI CREMONENSiSEPISCOPI 168
coiilinuDtur; quia regnum Juda et regnum Tsrael A pilulum luba novissima n, et hymnus laus ae-
in una lege sociantur. Indicat eliam tempus gratiae, terna.
in quo sedata persecutioiie Ecclesia genlilis in Do- Per versum qui sequitur, scilicet : Dominus re-
mino meditatur, et os haereticorum obstruitur. Hic gnavit, iiinuilur quod post resurreclionem rata est
enini psalmus canlatur ex persona gentilifalis, unde Chrislo in cceloet in terra polestas 12; qua regna-
sic intitulatur psalmus David ctim esset in deserlo vit in prsesenti Ecclesia, in Iriurophanti regnalurus
Idumaeae,per Idumaeam gentilitas inielligilur, cui, in saecula. Corisuetudo in oriinibus horis dicenrii
Deus misereatur, sub una Gtoria jungitur; quia Ju- versiculum inolevit ab arca, quae dum in laberna-
daicus populus ei in una fide sociabitur. Benedicite, culo reponebatur, dicebatur : « Revertere, Doroiiio,
innuit tempus in quo Nabuehodonosor tres pueros ad multitudinem filiorum Israel, 3. > Unde versus
in caminum posuit jgnis B; et illud tempus, in quo dicimus orantes, ut ad nos revertatur, et nostne
Antichrislus tres fliios Noe friget in camino tribu- inentes ad Dominum revertantur; unde a reversione
lationis. Ideoque sine Alleluia et Glofia cantatur; nomen accepit.
quia tunc omnis laus Ecclesisereprimetur, vel ideo Hic in noclurnis ante leetionem dicitur, ul ad
sine Gloria; quia Trinilatem in eo recolimus, di- audiendum verbum Domini animus incitetur. In
centes : Bcnedicamus Palri, el Filio, cum sanclo aliis lioris post leclionem, ut ex intervallo hora-
Spirilu. rurii doclrina 4).omini non negligatur : Per canti-
Et vide quod hymnus iste tres habet dislinctio- cum, Benedictus ,4, quod illucescente die canta-
nes. In prima invilantur supcriores creaturae ad lur, primus Chrisli significatur advenlus qui ple-
Iaudem Creatoris; scilicet quae sunt super ccelum, bem suam visitavit, redemit, et sedenles in tene-
quae in ccelo, quae in aere. In secunda invitantur bris et umbra morlis illuminavit 1B.Yel secundus,
creaturse terrenae, et quae moventur in aquis. In in quo Ecclesiam, quae diu sederat iu lenebris
lertia invilantur honiines, spiritus et animae, ut litijus mundi, post psalmos, lectiones, hymnum et
cum omni creatura Domino benedicaraus; quia sic- versum, et antiphonam, scilicet post bona opera,
ut tres pueri Nabuchodonosor caminura ignis, sic doctrinam, laudes, conversionem et menlium devo-
nos diabolum el incendium inferni evasimus. Et tionem claritate perpelua illustrabit, quando ser-
benq convenit hoc canlicum diei Dominico, et cui- viemus Domino sine limore, in sanclitale et justi-
libet festivo; quia in prima die Dominus omnia lia oinnibus diebus vitae nostrse. Inlerim incensa-
creavit \ et per resurrectionem suam poslmodum tur altare. Thuribulum esl cor, ignis charitas,
inuovavit. ldeoquein ea die et in festivis, quse re- Q 1 ineensum oralio, quse tunc ad Dominum dirigi-
surrectionem Dominicara imitantur, hoc canticum tur, cum per verbum Evangelii cor noslrum igne
legilur, in quo Dei creaturae ad laudem Crealoris charitalis accenditur, et in fidem passionis expan-
mvilantur. Quidam vero aiunt in hoc canlico pas- ditur; unde sacerdos incensans dicit: Dirigatur,
sionem Christi nobis ad memoriam reduci, quia Domine, oralio mea, sicut incensum in conspeclu
Nabuchodonosor diabolus est, ministri Judsei, ca- luo 10.Et cqngrue post psalmos, et lectionem se-
miiius ignis ara crucis, tres pueri Chrislus, in quo quitur incensalio; quia, qui bene operatur et alios
tria pura : divinitas, caro et anima, velexquotria docet, bonum reddit odorem, et bene operandi
sacramenta : spiritus, sanguis et aqua'. Laudate aliis prsebet exemplum. Oratio est ullima illa be-
Dominumde cmlis8, Illud tempus umbrse denunliat nedictio : « Venite, benedicti Palris mei ". > Be-
quo populus de Babylone rediit 9, et templum sedi- nedicamus Domino, laus est fiiialis el ineffabilis.
(icavit et illtid gratise, in quo, Antechristo occiso, Ideoque saepe verbis dimissis cum neumis jubila-
uuiversa Ecclesia Deum laudabit. Ideoque tres mus. Nola quod eaedemsunt laudes in Dominicis
psalmi sub una Gloria canlantur; quia Christiani, et Paschalibus diebus, et festivitatibus Saiiclorum ;
genliles et Judsei, vel Noe, Job et Daniel; vel col- quia repraesenlant gaudia resurrectionis Christi,
lectiex tribus partibus orbis, Asia, Africaet Europa D et rioslrae, quse per fidem resurrectionis sancli
in una religione el laude et parenlia convenient: jam quaedamgaudia percipientes, pleiiius iu stola
vel quia in eis laudibus eum quiest trinus elunus duplici consequentur.
exlollimus. Capilulum est secundum prsetcrilam CAPUT VI.
unibram Esdroepreedicatio. Hymnus populi de re- DE PBIMA.
ditu et templi dedicatione gratulatio, vel capituium « Palerfamilias exiit primo mane conducere ope~
estaugeli repromissio, quando promisit Zaeharise rarios in vineam suam 1S.> Nuuc de prima et re-
fllium 10, et hymnus de Christi nativitate et resur- liquis horis agamus, in quibus pastores et opera-
rectione gralulatio. Yel capilulum esl modemoruni rios imilamur : nam et in his horis palerfamilias
ne in bello deficiaraus, exhortatio et hyuinus est conduxit operarios iu vineam suam. Iueoque psai-
Ecclesiaede Antichristi vicloria exsullalio; vel ca- inodioe ab istis horis et non ab aliis nuucupan-

' Dan. 5. 6 Gen. 1. ' I Joan. 5. 8 Psal. 148. > I Esdr. 1. 10Luc. 1. "I Cor. 15. ,! Matlh. 28.
13 Num. 10. "'Luc. 1. ,s Isa. 9. I0 Psal. 140. 17Mallh. 25. ls Maith. 20.
 169 MJTRALE. — LIB. IV. 170
tur, et in islis celebranlur. Saeerdos igilur paslor A mandalorum meditattonem ; vertim qtna (ldes cst
est ovium, grex populus, pascua Dei mandata, fundamentum mandatorum, et victoria quse vincit
multae bestiae gregi jnimicoe; nam hinc : « Leo mundum3": etquia caelerasine fide fruslranlur " ;
rugiens circuil quaerens quem devoret "; > liinc et operarius sine fide frustra vineam colit; et pas-
draco deviantes veneno interimit, hinclupusra- slor sine lide frustra ovile cuslodit, ideo subditur
pit, hiflc ursus invadit. Ideoque pastor, cui est Symbolum fidei scilicet : Quicunquevult, quod Alha-
eura de ovibus 2\ ait : Deus, in adjutorium meum nasius, Alexandrinus episcopus, rogatu Theodosii
ihlende "; et altende quod versiculus iste in imperatoris, ad eradicandam invalescentem hsereti-
omnibus praemillitur horis, el est sumptus a Ye- corum perfldiam et divulgandam (idem calholicam
teri Testamento. Arca eoim quotidie Circumdaba- edidit: quod singulis diebus Ecclesia canlandum
tur ab inimicis. Moyses igitur dura elevabatur esse in Prima constituit; quia lunc maxirae ad ec-
el portabatur, dicebat : « Surgc, Domine, et dissi- clesiam populusconvenit; vel quiafides principium
pentur inimici lui, el fugiant qui oderunt le a fa- salulis existit. Quidam tamen omittunt in illis die-
cie lua 22.> Sed et Ecclesia perseeutionem pati- bus, quibus in missa Credo in unum Deum con-
lur inlus et exlra, ideoque divinum imploraraus cinunt.
auxilium, dicentes : Deus, in adjutmium meum in- " Sed potius est hoc curiositatis, et desidiaequam
tende : similiter in omnibus praemittilur ": Gloria ralionis; quia populus in Quicunque vull, de fido
Patri, ul glorificemus Trinitatern 2\ sine qua nihil a pastoribus docelur ; et in Credo in unum Deum,
possumus 2\ Oves ilaque summum Pastorem iir- iidem suam quasi doctus quilibet conttlelur. Alba-
voeanl et glorificanl, et in liymno consequenler nasius vero, in hoc suo symbolo duas principales
iroplorant, ut eas in diurnis actibus a noeentibus lidei parles, scilicet de Trinitale ei de Yerbi incar-
custodiat. Quinque psalmi sequuntur, ut quinque natione describit. Sed de libero hominis arbilrio
sensus operariorum per diem divinilus muniaut. praemitlit, dicens : « Quicunque vult salvusesse : >
Yel tres sunt sub tribus gloriis comprehensi, eo nemo enim nisi volens credit; cum csetera possit
tjuod Trinitas in nostris operibus glorificatur; di- homo nolens, credere non potest nisi volens. « Ante
cenles : Deus, in nomine luo 2\ iter arripiunt; et omnia opus est, ut leneat catholicara Udem. « Haec
quoniam alieni insurrexerunt 2\ pelunt ut vi sua enim est bonorum omnium fundamenliim. Hsec
inimicos disperdat, et oves ex omni tribulatione
eripial; sicut Davideripuit a Ziphaeis 2'. Hunc enim Prima pelit campum dubia sub sorte duelli,
psalmum David cecinit cum Ziphaei voluere eum C
Sauli tradere. Ziphaei florentes interpretantur; hi sed quia fidei nomen poterat inducereconfusionem,
sunt membra diaboli, qui nos prosperitate sedu- determinat, dicens:« calholicam, >qusetum propter
cunt. Cum nobis ergo ea diaboius mullipliciter in- universalium praecepta regularum, ut Boetius ait,
sidielur, ad vilandam ejus callidilatem, hunc psal- quibuS Chrislianse religionis auctoritas inlelligitur,
mum summo diluculo canimus. ln Beali immacu- tum propterea, quod ejus cultus per omnes mundi
lali 2\ et sequenlibus octonariis, ovilius pascua pro- terminos pene emanavit, calholica, vel universalis
ponuiitur, ut lex Domini, mandata, justificationes vocatur; quia calholicon Grsece, Latine dicitur
et leslimonia. ln hoc psalmo tractatur de moribus; universale : non enim quaelibet fides facit Christia-
quia oporlel, quem Deus liberavit a vinculis et num; nam ut -generaliler comprehensa, fides est
carcere, ut assistat Deo bonis moribus Jn omni de- perceplio veritatis cujuslibet rei curii meutis' as-
votione. In Dorainicis vero diebus, et prsesertim sensu; perceptionum vero alia est invisibilium,
a Septuagesima usque ad Pascha novem psalmos alia visibilium : rursus invisibilium perceptionum
dicimus, ut cuin novem ordinibus angelorum in alia est eorum , quae ratione percipiunlur; alia
resurreclionis gaudio Trinitatem laudare possimus. eorum quse sunt supra ralionem, ut Deuni esse tri-
In primis qtiinque, Deus, Deus meus ", et sequeri- D num et unuro, et incarnatum, de Virgine nalum,
tibus, de Christi passione canlalur; quia per me-. passum, etsimilia. Primoeduae11011 habent meritum,
ritum quinquepartilae passionis peivenit Christus quoniam habent ab liumana ratione principium;
ad gloriam resurreclionis, quod et nobis speremus, nam fides non habet meritum cui humana ratio
si eum imilari volumus 30. Qttaluor seqttentes iu- praebet experimentum. Tertia dunlaxat eflicit Chri-
nuunt, quod in quatuor mundi parlibus per do- slianum; < qtiam nisi quisque servaverit, <per se, ut
ctrinam qualuor Evangeliorum Deum laudare de- adultus, et discrelus; vel per.aliuin, ut qtii non est
bemus. In Deus, in nomine luo satvum me fac 31: scientiaecapax, <inlegram >sine hseretieaepravitatis
petimus erroris depositionem. In Confilemini Do- contagione, <inviolatamque> sine schismaticisviola-
mino 3\ exhortamur ad laudis confessionem. In lione, « absque dubio in aelernum peribit: > < Sine
Beali 3\ ad laudis operalionem. In Retribue 3\ ad fide namque impossibile est placere Deo37; >et ubi
19I Pelr. 5. 20Joan. 10. 21Psal. 69. 22Num. 10; Psal. 67. 2S Joan. 15. 24 Ambr. in hymnum :
Jam lucis. » Psal. 55. " Ibid. S7 I Reg. 25. •" Psal. 118. 2SPsal. 21. so Hebr. 2; Rom. 6.
31 Psal. 55. " Ksal. 117. " Psal. 118. 3t Jbid. "Uoan.5. »8Hebr. H. " Ibid.
PATHOL.CCXIII. t 6
 171 SICARDI C.REMONENSISEPISCOPI 172
causa non subest, nec effectus adesl : fides est A humanilas est vcritas honiinis secundum quan»
causa hunianse salulis 38; ergo ubi defecerit, salus quis verus est homo. Sed Chrisliana verilas iniel-
esse non poterit. «Fidesaulem catholica hsecest, ut ligit Deum sine quanlitate lnagnum, sine quafiiale
uiiuhi Deum in Trinilate, et Trinitatem in unitate boiium, sine lempore sempiternura, sine loco ubi-
veneremur; neque confundenles personas, neque que totum, sine situ prsesentem, sine mutabilitatc
•stibstanliam separantes: >de unitate prius,et.postea mulabilia facienlem. Itemphiiosophica veritas Jiabet,
depersonarumdisliiietioneprosequamur. Unitatum quia siPater est magnus et Filius magncs, Pater et
alia est integralis, quae consislit ex partibus ut Filius sunt magni. At Christiana veritas Patrem et
corpus. A!ia fornialis quae a forma trahil originem Filium, et Spirilum sanctum, non tres magnos,
ut idolum. Alia naturae, ul ego et tu ununi sumus. sed singulum magnum, et tres unum magnum ap-
Alia voluntatis, ut nobjscum unum sint 39; alia pellat, et haec est una regularum universalium, a
principalis, vel singularis, vel solitudinis, vel sim- quibus, ut secundum Boelium diximus, fides Ca-
plicitalis ; principalis est, quia priraa singularis, tholica nominatur. Depersonarum vero distinetione,
vel soliwdinis est, quia sola. Non enim iuveniun- dicit Athanasius : « Alia est persona Patris, alia Fi-
lur aliqua quae et plura sint, et singulariter unum, lii, alia Spirilus sancti. > Persona dicitur gramraa-
nisi in Trinitale. Simplex est, quia nec plk-am par- B tice, onine id de quo in oratione agitur; dicitur et
tiuro, nec plicam recipit proprietalum. Et ut oslen- poetice larva, ut reperlor honeslse personse; dicitur
dat hanc unilalem esse intelligendam secundum et condilio, vel forluna,.ut: « Deus non accipil per-
simplicitalem subdil : « Qualis Pater, talis Filius, sonam hominis 41, > scilicet non attendit cujus
lalisSpiritus sanctus; >idesl,quidquiddePaire sub- condilionis vel fortunse. Secundum Boelium per-
sianlialiter prsedicalur, [Similiter el de Filio et de sona est ralionalis naturae individua subslaniia. ln
Spirilu sanclo dicitur. Et supponil exempla de sex theologia igilur personam esse, est discretum esse
jiominibus, seilicel: Increalus, immensus, aeternus, relativa proprielale; personales cnim proprielates
omnipotens, Deus et.Dominus, quoe de singulis di- ut palernitas, et filialio, et processio sunt relalio-
cuntur personis, el de omnibus non pluraliler, sed nes, ui paternitas est relatio Palris ad Filium, filia-
singulariler, et in siimnia, verbi gralia : <lncreatus tio est relatio Filit ad Patrem, processio relatio
Pater, incrcatus Filius, increatus Spiritus sanctus, Spirilus ad utrumque. Et ila Pairem esse, Filium
11011 tamen tres iucrcati, sedunus increatus; > sicet esse, Spiritum saiictum esse, non est aliquid esse,
de reliquis. sed ad aliquid esse. Uude Augustinus : Cum Paler
Et vide-quod horum qusedam negative, qusedam Q esl, non illud ex quod est, id esl non esl reiatione,
affirmalive de Deo dicunlur ul increatus, scilicet qua Pater esl, esl ipse divina subslantia. Palerni-
non creatus; inimensus, id est sine nieiisura; aeter- las est in Palre, et ipsa Paler est, et sic de aliis.
iuts, sine prineipio et fine; omnipolens dicilur, non Unrie: in persoiiis proprietas, et in essentia unitas.
quia pnsstt faceie qtiidquid vult facere, sed quia « Pater a nullo estfactus, neccreatus, necgeniius. >
polesl facere quicquid vu.ll fieri. Yel oinnipotens, Cuni a iiullo dicitur, aucloritas demonslratur. Jnter
id. est principaliter poietis. Tres enini sunt potesta- faclum et crealum h.oc inlerest, quod iuter faceie
les; prima Deus, secunda angv.lus, lerlia bomo; ej, creare; nam facere- est de subjacenti inale-
vel.omnipoteiis per c.iusam, id est a quo omnis ria aliquid producere; creare vero de nihilo.
potestas, sicut etiam dicilur onine bonum per cau- Et vide quodoperalio Dei esl quadriparlila : ur.a
sani. Deus proprium est Creatoris nomeii, et ad esl oeterna, tres sunt temporales. iEterna est, qua
cullum pertiuet divinilatis, quod traclum est a Filium ante oninia tempora genuit, secundum quam
Grceco Theos. operationem dicilur Pater, aut genitor. Prima lein-
Et vide quod quaudoque ponilur personaliter, ut poralis est qua ex nihilo creavit hylem, seu chaos,
l)eus genuit Deum, id est Paler Filinm, et uterque id est confusam elemeiilorum iiiaieriam, secundum
Deus esl.; Dominus, ut ail Augusthius, non esl na- D quam operalionem dicilur crealor. Secunda lempo-
tursesed poteslatis, sed hic secmidum quod dici- ralis est, qtia materiam illam per opera sex dieruro
i.ttr a dominio, quia « Dominus liomen esl illi 40.> distinxil, 4\ secttndum quam dicitur conditor, Vel
Verum secundum quod dicitur a dqniiiiando, indica- opifi'x. Tertia est temporalis, qua species crealas
tlvurii est relationis, « qtiia sicut singillalini unam- per successionem continuat, secundum quam dici-
quamque personam Deum, ac Dominum conliteri lursaloret aucior. < Filius aPalre solo est, non fa-
Clirisliana veritale compellimur ; ila tres deos, aut ctus, nec creatus, sed .genilus. Spiiitus sanclus a
Dominos dicere catholica religione prohibemur. > PatreetFilio non factus, nec creatus, nec genitus,
Ac si dicat hsec essenlialia non pluraliler, sed sin- sed procedens. «Inter gcnerationem Filii, el proces-
gtilariter dicuntur de omnibus, el in summa. sionem Spirittts saiicti, difierentiam assignare vox
i.Et atlende quid s'it veritas Cliristinna. Quod u( htimana non sufiicit: nisi quod Fiiius sie a Pati e
raagis liqueat, vide philosophicam verilatein ; phi- piocedit, ul sif Filitts ; Spirilus atitem non sicpre-
Josophica veritas esl nalura, vel cognilio rei; ul cedil, ut Filitts dici possit. «Unus crgo Paler, non
'
08 Kjiiies. 2. 39Joan. i", 40 Psal. 67. 41 Gal. 2. 4S GJU. I-
 175 MITRALE. - LIB. IV. 174
tres palres; unus Filius, non tres filii; uniis Spiri- A personae, sicut Petrus : Christus vero nomen est sa-
tus sanctus, non tres spiritus sancti. > Vide quod crament.', sicut sacerdos, etprophela; quoe nomina
cum diciiur unus Deus, mullitudo deorum exclu- non per lilteras, sed per notulas scribi consucvere,
ditur, cum dicilur tres personse singularitas exclu- utqualilas Scripturse insinuet qualitalem naturoc, tit
dilur. Unde Auguslinus : Qui dixit Deum tres per- sicutdivina naturaeslincomprehensibilis, sicnomen
sonas, non voluit diversilatem, sed noluit singula- quod ponitur atl ipsam significandam, semiplioris
ritatem. «In hac Trinitate nihil prius aulposterius, scribitur lilteris. Creaturarum naturae quandoque
nihilroajusautminus, > potestate. Auclorilas tamen comprehendunlur, et ideo earum nomina per lit-
Patri, qui a nullo procedit, ascribitur; < sed totse teras plenarie describuntur. Vel quia non sumus
tres personoe cosetcrnae sibi sunt, > ergo nulla tem- suflicientessolvere corrigiam calceamentorum illius
pore prior; < et coaequales, > ergo nullaminor: in personae cl. « Deus est ex substantia Palris, >scilicct
quo BOtatur Arius, qui dogmalizavit Filium Patrc ex Patris substaniia, idest ex Palre substantia, ut
miiiorem ; lilaut per omnia, sicutjam supradictum generalio referatur ad personam, non ad essentiam,
est, unitas in Trinilale, el Trinitas in unitate vene- quae nec generat, nec generatur;«ante soeculagcni-
randa sit. « Qui vult ergo salvus esse, ita de Trini- lus, > hoc improprie dicitur, nam ante, proprie tem-
tate sentiat; > ecce summa et conclusio praeceden-° poris estdesignativum; lempus autem nonfttit aule
liuro. Unitatem vero in Trinilate veneramus, et e mtindum, sed incoepit esse cura mundo. Unde sic
converso, cum dicimus, credimus et adoramus, tres describitttr : lempus est molus, et mora mutabiliitm
esse unum, et e converso. <Sed necessarium est ad reriini; unde, si quis quaerat si Deus fuerit anle
seternam salutem ut incarnationem quoque Do- mundum, vitiosa est quoestio: non enim praecedit
mini nostri Jesu Christi fideliter credat. > Hic de creator creaturam temporis quantilale, quia signifi-
Verbi agitur incarnatione : sicut enim ad salutem cat ante; sed r.alurae simplicitate. « Homo est ex
cxigilur fides divinitalis, sic eliam liumanilatis; snbslaniia matris in sseculo nalus : > ex prseposi-
quia sine fide Mediatoris nerao salvari potuit 4\ lio, substantialiter , materialiler, potentialiter ac-
Tres enim fuere leges : lex nalurae, lex litterae, lex cipitur, et parlialiter : substantialiter, ut ex sub-
gratiae. Lex naturse consistit in ralione et voluntale; stantia Patris ante ssecula genilus; materialiter,
in ulraque languebat hoino; quia et ratio in con- ut exsubstantia nialris in saeculo nalus; potmtia-
templatione boni caecutiebat; et volunlas in appe- Jster, ut quiconceptus est-ex Spirilu saneto. Par-
lilu boni deficiebal. Lex lilterae dabat consilium sed tialiter ut ex anima rationali, et humanacarnesub-
non auxilium, monebat affeclum, sed non movebat, iC sislens; similiter et de praepositio, ul de Patre, de
peccata non auferebat, sed prohibendo augebat. matre, de Spirilu saucto. < Perfectus Deus, perfectus
Quia homo ex anima rationali, et humana carne subsi-
Nitimur in vetituin semper, cupimusquetiegala 4\ stens, aequalis Patri secundum divinitatem ; minor
Patre secundum humanilatem. Qui licet Deus sitet
EtApostofus : < Lex subintravit, etdelictum abun- homo, non duo tamen, sed unus est Christus; unus
davit 4\ > Lex igitur gralise necessaria fuit, quae autem non conversione divinitatis in carnem, sed
illas duas leges ad effectum ducit. Nara sine col-
assumptione humanitalis inDeum. >Elattendeduos
lyrio gratiae lippus est oculus 46, tam naturse quam esse niodoseonjungendi-per appositionem et per
lilterse; propterea Sapientiaspuitin terram, etlini- compositionem, quod etiam grammatiei de prsepo-
vit oculos caeci a nativilate 47. Hic est Christus, silionibus docent; dicentes : illam per appositio-
qui, sicut ail Apostoltis 4S, est nobis sapientia et nem conjungi, quse in riullius transit in ipsa appo-
justilia et sanclificatio. Sapientia est nobis rationem sitione composilionem; illam vero per compositio-
dando; juslilia, nos de mauu inimici liberando; nem conjungi, ex qua et dictione cui adjungitur
sancliflcatio, peccata dimiltendo ; redemptio, pro aliqua diclio componittir, verbi gralia de utroque:
nobis patiendo. Haec est Dei virtus et Dei sapieniia, D « Dixit
insipiens in corde suo B2. > Similiter in re-
qtiaeaedificavit sibi in utero; et de utero virginali, rum naluris. Res enim per apposilionem jungun-
et erexit columnas septem 4\ scilicet sapientiam tur, quando ex eis nihilcomponitur, dequo compo-
invisibilium, intelleclum visibilium, scientiam mo- iicntia praedicentur, verbi gratia : Abraham appo-
ralium, pietatem miserendi, consilium adjuvandi, situs est ad patres suos, unde collegium eflicitur,
fortitridinem liberandi, timorem Domini caste dili- de quo apposita non prsedicanlur. Res vero pec
gendi : his enini virtutibus ab ipsa creationis et in« composilionem junguntur duobus modis; per com-
carnalionis hora fuit aiiima Christi pleniter ador- mistionem, et sine commislione. Per commistio-
nata, ut in nullo proficere posset. nem quando una convertitur, vel potius in aliam
Quod eniin dicilurproficiebat sapientiaetaetate 60, confuuditur, ut vinuni et aqua ; nam quod horum
intelligendum esl nobis. Jesus Christus duo sunts siiperexcrcveritalterumconfundit;sinecommistione,
nomina non ejusdem rationis, nam Jestts estnomen quando ex diversis substantiis aliquid ita componi-
43 Act. 4. 44 Ovid. Am.III, iv. 17. » Rom. 5. 15Apoc. 5. " Joan. 9. " I Cor. 1. 4SProv. 9.
50Luc. 2. B1Joan. 1. «2 Psal. 52.
 '
-!T5 SICARDI CREMONENSISEPJSCOPI 176
tur, quodcomponeiilitim proprietates, et naturse de h. feros, > juxla illud: « jEstimatus sum cum descen-
-cpmposilb praedieentur, ulhomo conslalex spiritu denlibus in lacumb'. >—«Terlia die resurrexit a mor-
et corpore, et bene dicilur homo est vivus propter luis. > Cnde Osee:«Post duos dies vivificabit nos, et
animam, et homo est albus propter corpus. Et dici- terlia die suscitabit nos B\ >— « Ascendit incoelos
lur hoiiio est rationalis propler animam, et homo es. >Juxta illud: Aseendens Christus in altum. Tres
est corporeus propter corpus; haceaulem conjun- suntcceli: aereum, ubi ales volat; aelhereumubistel-
Ctio divinilatis ad humariilatem fit, ut quidam di- lae rUlilant; empyreum, ubi angeli Deuni laudant.
cunt, per compositionem sine commistione, quia « Sedet ad dexteram Dei Patris omnipotentis. >Unde
Christus esl Deus et homo ; ubi non esl commistio Paler ad Filium : « Sede a dexlris meis 60.> Noroi-
neque conversio. Unde bene dicilur : non conver- ne dextrae non significalur situs, vel circumscriptio
-sione divinilatis in carnem, sed asstimptione hu- divinitalis ; sed bealiludo humanae felicitatis ; in
manitatisriirDeum. Conversio namque substanliam quo empireo, in qua felicitate liomo assumptusest,
mutat, assumplio exallat. [Se"cundunialios, incarna- omniangelicaedignitati praelalus. «Inde venturus est
tionls ratio sumenda est, non secundum composi- judiCare vivos et mortuos. Ad cujus advenlum om-
tionem sed secuntlum habitum. Unde [curo] dicitur,- nes homines resurgere habent cum corporibus suis,
Deuseslhomo,Deus estfaetiishomo, Deusceepilesse " et reddituri sunt de faclis propriis rationem. > Quse
homo, habituspraedicatur; factus est enim huma- rationis redditio non fiet verborum expression.e,
oialus, ctassumpstl hominem, vel potius ea, quse ; sed conscientiae atlestalione: ad inemoriam etenini
-•sunt hominis. Unde quod sequitur, « Unus omnino revocatis operibus nostris, bonis et malis, unieui-
.:iionconfusione substantiae, sed inunitatepersonse, > que manifeslum erit, utrum sitdignus amore, vel
. dicunt hanc propositionera in non nolare compo- odio 61, vita vel supplicio. « El qui bona egerunt,
•silionem, sed personse simplicitatem : sicut enim ibunt in vitam seternam. > In quaquicunque fuerit,
•siroplex fuit ante, sic et postea; non euim humana demum integram perfectionein in corpore et anima
uialura assumpta est de esseillius personae,velcum possidehit. Seplem sunt in quibus inlegra perfectio
Verbo jina persona, sed est in unitale personae, id consistit; tria sunt animse,scieiitia, justitia, et loeli-
estnonauxit numerum, vel quanlitatem peisonos. tia ;.menli enim humanae, tres vires naturaliler in-
Quidam non apponttnt in, dicenies : Sed unitale sunt, ut philosophi dicunt, scilicet, rationabilitas,
.personse. -Sed alii dicuiil hanc personam Christum concupiscibililas, irascibililas ; quaru-m singula in
-conslare ex Deo et;homine, scilicel anima et carne, hoc statu miseriae duo habent circa se , habiium
,-et ita ex tribus substantiis, non taraen quasi ex _ videlicet, el privationem. Enimvero circa raliona-
'.parlibus. Unde cum dicilur, Deus est honio, na- bilitalem sunt seientia et ignOrantia, circa concu-
»tura, scilicet.humanitas prsedicalur.] « Nam, sicut piscibilitatem, juslhia et injustilia., circa iraseibili-
-attima ralionalis, et caro unus esl homo; ita Deus tatem laetitia et tristitia: sedinslatu glorise ralio-
-«thomounusestChristus.>;[Yideturfuissedicendutii: nale nostrum implebitur scienlia ; cocicupiscibile,
-Anima ralioua"lis,&t caro unus sunthomo. Utenim juslitia; irascibile vero, laelilia. Erit igitur anima
rei supposilsesingularitas exigit verbi singularita- perfectse scientise, juslilise et lsetiliae;quia quaelibet
item, ut Sicardus scribit, sic rerum suppositarura virtus eritibisiucimpediriientoetcoiUrarietaie. Qua-
.pluralilas verbi exigit pluralilalem, ut Pelrus et tuor sunt corporis, immorlalilas, impassibililas,•
Paulus ascenderanl in templum. Singularis ilaque agililas et pulchritudo.' Corpus aulem , ut ait Apo-
.numerus ponitur pro plurali.] stolus 6\ erit spirituale, nori corporeae subslaniise
Et vide hanc similitudinem non accedere plena veritatem amittendo , sed ut spirilus cibo nop indi-
-collatione ad demonslratum; nam caro et anima gendo. Erit igitur immortale, quia ultra non mo-
sunt partes hominis constilulivoe, et destructio- rietur, nec mors illi ttltra dominabitur 63.Erit im-
nem unius earum sequitur .lolius destrnctio; non passibile, quia nulla passiorie ullerius moleststbitur.
Jiuiem sic in Christo, Deo et homine; nain ante D Allius eliam exponamus , dicenles : quod in statu
vfuitDeus, quam Deus esset homo, el ideo assttniptus creationis habuit homo posse peccare, posse non
homo non est pars constitutiva personae. Jla sicut peccare; posse pati vel mori, posse non pati et non
anima, et caro non sunt plures homuies; sic Deus et moiL In statti corruplionis habet pbsse peceare,
•homo non sunl plures Christi. « Qui passus estpro iioii posse uon peccare; posse pali el mori, non
salute iiostra:.» undet lanquani avis ad occisiouem posse non pati et non mori. Non posse non pec-
rductus estB3. > Hic est sumnius pontifex, -quo care sic inleliige, non posse esse sine peccato, sci- ,
moriente antiquitus in lege captivi, liberi dimitte- licet sine causa peccati; causam dicimus concupi-
.bantur, et ad suas haeredilates ievertebantur B\ scentiam : vel non posse esse diu sine peccato. In
Mors etenim Chrisli gladium Dei anle paradisum stalu glorificationis babebit posse non peccar-e,
amovii:BS.Hic est serpens in quem respicienles a .« posse non pati, et non mori; el non posse pali, et
serpentum morsibus liberanturB6.< Descendil ad in- non posse mori : ideoque erit c.orpus immortale et

• *3 Isa $5, "NHIII. 55. " Gen. 5. B» Num. 21; Joan. 5. " Psal. 87. " Osc. 6.- "» Psal. 67;
£j)hes. 4. 60 Psal. 109. _" Eccle. 9. •_ I Cor. 15. _ 63Rom. C.
177 MITRALE. — LIB. IV. 178:
impassibUe. Erit etianvetagile,quia etiam veloci- A t quia « Omnis quicunque iiivocaverit noiuen-Douii-
tatem cogilationis ad omnia comitabitttr. Erit ct ni salvus erilso. > Unde alacres gratias aguut, et
pulcherrimum, quia sicut sol fulgebit in regno Pa- cum Petro Christum Filium Dei vivi conlitentur et
tris *4. Exuetur itaque homo in utraque parte di- iiivocant, dicentes : « Christe Fili Dei vivi, mise-
ploide confiisionis 6\ et induetur stola geminaeglo- rere nobis S1. > Quidam tamen 11011dicunt capitu-
rilica!ioiris. lum, neque responsorium ; quia per primam iniel-
« Qui vero mala in igneni seternum. > Novem ligunt pastoris operam, qui debet prius operari, ut
pcenarum' generibus in inferno miseri crucian- in aliis horis alios ad opcrandum valeat exhoriari.
lur, eo quod riovem ordihibus angelorum asso- Ergo post psalmos coutiiiuo dicunt: Exsurge,
ciari operibus non merentur. Prima est ignis Chrisle, adjuva nos s\ vertcnies se ad orienlem.
inexslinguibilis, ut si totum mare influeret non Ideoque versus dicitur, et est sensus; Exsurge,
exslinguerelur, de quo hic dieitur : Qui rnala ege- scilicet fac nds exsurgere, sicut intelligebatur illud
runl ibunt in ignem selernuni. Secunda est aqua Moysi, cujus vicein fenet : Revertere, Domine,
inlolerabiliter frigida, in qua etiam si mons ignetis ad muititudinem filiorum IsraelS3,id est fac nos
millerelur, tolus in glaciem verlerelur, de his duo- reverli. Preces quoesequunlur,scilicet Kyrie eleison,
bus dicitur : Transibunt ab aquis nivium ad calo- propler tria dicuutur : ad resecandum superfluas co--
rem nimium 6\ Tertia esl vermis immortalis, de gitaliones. ad impetrandum misericordiam propter
qua vermis eorum non morietur , et ignis non ex- oves erraittes, et operarios faliscentes. Ad postu-
slinguelur 6T.> Quarta sunl lenebrae exteriores, de landum auxilium contra lenlationes, ut possimus ,
quihus in Evangelio, miituntur in lenebras exterio- fci Dominica oratioue, Patrem sectirius invocare.
res : ihi erit fletus, et stridor dentium 6S. Quinta Ter autem Kyrie eleison, ler Chrisleeleison, elrur-
est fetor ptttridus et indeficiens, de quo Joannes : sus ter Kyrie eteison, aut in singulis semel, propter
« Missus est diabolus in stagnum sulphuris C9. > tres stalus divinitatis; tres ait status propter nos,
Sexta est confusio peccatorum , eo quod onmibus non propler Deum, < apud quem non est transmu-
revelabuntur abscondila lenebrarum 70. Unde Joan- tatio , nec vicissitudinis obumbratio °4. > Primtis-
nes : « Libri aperti sunt 71. > Septima est honibilis fuil anie nativitateiii , in quo coiebalur irinus , et
visio dsemonum, unde Job : « venient super euro unus, et dicebatur Dominus; quia < Dominus no-
horribiles 7\ > Octava cst pro varietate criminum men illi 8\ Secundus in humanitate. Ideoque invo-
varietas flagellorum. Unde Joannes : « Judicatum catur Christus qui, licel sit« via, veritaset vita e\ >
est de singulis secundum opera eorum '\ > Nona „/ est tamen una persona; et rursus sic est qna
est miserabilis clamor fleiitium, et ululanlium, quia quod non separalur a Trinilalis substanlia. Tertius
plangent se super se omnes tribus terrae 74; dignus est in clarificatione , ubi clarius trinus , et unus
est enim ut qui hic igne concupiscentise arsit, ibi agnoscitur, et adoratur , et Dominus appellatur.
flebiliter ardcat: qui frigore malitiae riguit, ibi stri- Dominica oratio privatim dicilur , quia in ea Deo
deat; quem invidia consumpsit, vermis conscientise loquimur, qui non tantum verba, sed renes et cor-
rodat; qui iucem odit, luce non gaudeat; qui in da scrutalur ". Yel ttteani cum majori diligentia
luxurise fetore putruit, felorem olfaciat; qui dete- capiamus : in qua septem petimus , ut a seplem
gere peccala contempsit, ea detegat; qui Deum vitris liberemur, ul seplem donis diteriiur, ut septei»
videre noluit, daemonesvideat; qui exhibuit mem- beaiiludinum prsseonia consequamur, linis autem
bra sua servire iniquitati , ad iniquitatem per sin- aperte dicitur, ut ab omnibus confirmetur. Pei-
gula recipiat talionem 75; qui noluit gaudere eum duos sequentes versus : Vivel anima tnea. Erraiti
gaudentibus, fleat cum flenlibus 7\ "«Haec est fides sicul ovis qum periit s\ patet de ovibus errantibus ,
catholica quam nisi quisque fideliler fitmiterque id est poeniteiitibus agi, quseper pastorem ad ovile
crediderit, salvus esse non poterit. > Dicitur fides, ducuntur S9; sed quia via rcileunti est fides , qtttn
virtus, qua creditur et haec proprie ; dicitur et ef- D ' est ut sculum viatorum contra insidias hostium °0;.
fectus, vel actus fidei, scilicet ipsum credere, et ideo subditurSynibolum apostolorum, scilicet, Cre—
haecimproprie; dieitur et res quse credjtur, et hsec do in Deum Palrem ; cujus expositionem in Scru-
ilem improprie. De prima tres sunt virtutes : fltles, tiniorum tractatu, Deopropitiaute, ponemus. Con-
spes et charitas; de secunda : « Fides tua te salvum fessio subjungitur, quia post confessionem peccata
fecit", > id est actus, non enim vfrtus, sed actus venialia dimiltuntur; sine quibus, ab ovibus et ope-
in meiitum repulatur; de tertia, haec est fides ca- rariis prsesens vila non ducitur : Preces pro ipso
tholica. In capitulo, pastor oves 7\ et paterfamilias qui loquitur operano, pro pastoribus, pro regibus,.
operarios 79, ne in calore et labore deficiaut, conso- pro populo, pro vivis et pro defunctis-:..Miserere
latur; quasi dicens viriliter ajrite in noraine Domini, mei, Deus 91,pro pceniletitibus, el oratlopro astau-

,4Malth. 13. 6BPsal. 108. 66 Job 24. 67Isa, 66. 6SMatth. 25. 6SApae. 20. " I Cor. 4. 71 Dan.
7; Apoc. 20. 72 Job 20. 73Apoc. 20. '4 Malth. 24; Apoe. 11. " Rom. 6. 7« Rora. 12. " Ltic.
7,8. 6B'8 Joan. 10. 79 Matth. 20. 80 Rom. 10. 81Matth. 16. S2Psal. 45. 8S Num. 10. "> Jac.
i. Psal. 67. S6Joan. 14. " Psal. 7 S8Psal. 118. ss Joan. 10... 50 Epltes. 6. " Psal. 50.
 179 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 180
t.ibus muliiplicanlur ; quia per tales fruclus pulvis A sextaet nona. Sexta quoque, lempore gratiae, vo-
a pedibus operariorum excutilur, et oves a pestife- len.sPetrus comedere, ad orationem ascendit coe-
ris pascuis liberantur, et pcenitentes Domino re- naciilum 4 ; nona prseterea Pelrus el. Joannes per-
conciliaiuur. Ob eamdera etiara caiisam septem gebanl ad lempluni B : idepque tertia, sexta el noua
psahni pcenitentiales, in Quadragesima et lilanite celebri oflicio auclOritale velerura decorantur.
cahtanlur. Sed attende quod sacerdos qui prius Igitur in his tribus horis in primorJio, roore solito
prostratus orabat, etnunc surgil, et slans orat sum- divintim iniplorainus auxilium, quod est in oinni
muiii Patremfamilias , Chrislum significal, qui prius Operebono faciendum. Exinde Trinitas glorificatur,
coiiversalus in terris 9S, oravit pro peccatoribus 9\ Deus in hynino laudatur : postea ternis psalmis
et postea resurgens 94et ascendens in coelum, in- psallitur; qtiia in noslris operibus Triniias venera-
lerpeliat pro nobis9B, quod ad nostram salutem tur. Item in prima, terlia, sexta et nona per oclo-
spectat. Ideoque praecedil et sequilur salutatio ; narios psaUimus, quia lunc bene gregem pascimus,
nam cum Dominus surrexit, discipulos salutavit et vineam colimus, dum oclo bealiludinibus inten-
dicens : « Pax vobis 9\ > et post interpellationem, dimus, quos combinamus, si duo praeceptacharila-
salulahil; quia salutem seternam donabil. Benedica- tis observamus. Et vide quod undecini facimus
irius Domino significal benediclionem quo Chrislus combiiialiones , ad emendandura undenarium no-
benedixit discipulis post restirrectio/iem 97;unde ipsi strse transgressionis , vel ut pro quavis bora diei,
gralias egere.Yel esl laus finalis, quseeril in gloria, in qua deliquimus , uiiuin Domino, legis el cha-
cum gratiarum actione. Demum quia solent pasto- rilalis, binarium ofleramus, ut pro prima. Beati,
res greges ad alia pascua minare, elpabulo salem, pro secunda ; retribue, pro tertia ; Legem pone,
ut roelius sapiat, admiscere; sic praelatus fralres pro quarta, Memor esto; pro quinla Boniiatem
in capituluni ducit, quibus per pabulum salis san- fecisli; pro sexta, Defecit; pro septima, Quomodo
cioriim exempla in Marlyrologio proponunlur; et dilexi; pro oclava, Iniquos odio habui; pro nona,
per versuro ; Pretiosa in conspectu Domini mors Mirabilia ; pro decima Clamuvi; pro undecima ,
sanctorum ejus 9\ ad patientiam invitantur, el ora- Principes \ Et esl notabile quod in quolibet oclo-
tionem. Sancta Maria, etc., sanctorum auxilia po- nario aliquid de lege Domini memoratur.; quia per
slulantiir; poslmodum , quia pro diversitate loco- eum Vinea colitur, et denarius oeternilatis acqui-
rum occurrit diversitas adversariorum, paslor di- ritur 7. Rursus in qualuor horis ad psalmos duo-
vinum ter petit auxilium conlra insidias diaboli, decies Gloria canitur, ul pro quavis hoia, in
camis et muifdi cura dicit: Deus in adjulorium f, qua deliquimus, de remissione peccalorum Deo
meumjntende"; deinde simul omnes orant et mise- gloriam reperidamus. Verum in tribus horis, ter-
ricordiarn pelunt, dicentes : Kyrie eleison et Libera lia, sexta et nona, triplex slalus inriuitur prselian-
tws a mulo, Dicentes :.Pater noslcr, el operum di- lium, proficientiuni, fatiscentium.In terlia prselian-
lectionem, dicentes in bonum :. Respi.ce,Domine, tes aiunt: Respondeboexprobrantibus mihi verbnms.
in servos ,0\ Exinde pastor tanquam per se et pro In sexta proficientes adjtingunl : Tola die medilalio
ovibus sollicitior, eas dirigi, et in lege Domini mea esl s. Iii nona fatiscenles, dicunt : Tribula-
poslulat sanctificari et cuslodiri, dicens : Dirigere tiones et angustim invenerunl me 10.Per aiiliphonas
et sanclificare, regere et gubcrnare. Demum leciionis charilatcm exprimimus, sub qtta psalmos conclu-
et proedicalionis pabulo reficiuiilur maxime qui jn dimus, si per euro nosli a opera Domino comraen-
monasteriis degunl, qui in omni hora Dei servitio damus, juxta iilud ; « Omnia opera veslra in char
sunt occupali, semper avidi Scripturarum pabulo rilate fiant ". > Capitulum est boni pastoris ad
satiari. De oflicioel ordiue tractari, est de sequen- opera exhorlatio. Responsum esl hilaris operario-
li; pascua, et dicta ovibus providere, quodsequi- riKii responsio. Versus, qtti ostendit, quod ad
tur. Adjutorium noslrum in nomine Domini, et Re- Dominum meniem vertimus, est boni operis fru-
nedicite, licentiantur oves ad pascua, el operarii ad D 1 clus. Oratio est pasloris ad operarios commendatio.
cultum vineoefeslinare \ ut valeant in mundi ve- Benedicamns Domino, et Deo gratias, est operario-
spera rienarium retribulionis accipere. rum ad paslorem graliarum gctio. El suniitur hic
ordo ab his, qui secundum Esdram ,2 niurortim
CAPUT YH.
opera faciebanl, alii vero armis operarios defende-
DE TERTIA , SEXTAET KONA bant : sic et in his horis roodo psallimus : psalmus
Daniel tribus teniporibus in die Aeelebat genua ii",auleni operalionem eorum significat, qiios prin-
sua, et orabat, ut in ejusdem libro legilur 2; per . ceps docet per Iectionemetmunilperoiationei.il.
qtiJe tria tempora, terlia, sexta elnona secundum Yel sumitur a triplici genere musicorum. Musica
Hieronymum intelliguntur. Post Danielem , Esdras namque fit aut pulsu digilorum, ul in psallerio, et
<iuater in die cum populo Dommo confilebatur 3, similibus; aut cantu sicutin voce, aul flaju, sicct
boc est, sccundum Bedam, hora prima, lertia, in sono tubse. De primo dicilur : Laudaie eum in

"Baruch. 3. 93 Isa. 53. 94Matth. 28. 9BRom: 8. 90Luc. 24. S7Ibid. °8 Psal. 115. 99Psal. 69.
"° Psal. 89. < Matih. 20. ' Dan. 6. 3 11Esdr. 9. 4 Act. 10. B Acl. 5. 6 Psal. 118. 7 Mallh. 20.
sPsal. 118. 8Jbid. 10 Ibid. " I Cor. 16. ls UEs:!r. 4.
131 MITRALE. — LIB. IV." iS2
psallerw et cilhara 13; de secundo : Psallite in vo- .*i corporis in chantate fiant. Sequitur capilulum pa-
ciferatione 14; de lertio : Laudale eum in sono tu- trisfamilias, per quod exeitat operarios assurgeie
bm 1B. Quando psalmos dicimus, priraum genus Domino venienli. Deo gralias, vox est aggratu-
rausicae adirnplemus; quando legimus, secundtrm lationis laboranlUim. In capitulo quod psalmos
exercemus; quatido cantamus, terlio genere dele- sequitur , fulurae diei qualitas vicinatur; iiam
ctaniur, usque adeo ad altiora nos exlendentes, opera comilalur expositio pcenarum, vel manUe-
ut ad Trinitatis gloriam in responsorio veniamus. stalio praemiorum. In capitulo igilur oflicia divi-
Vel polius sumitur ab Apostolo qui ait : « Imple- dentes, per praecedenlia laborem, per sequentia
niini Spiritu sancto loquentes vobismetipsis in psal- praemium significamus : ideoque praecedentia con-
mis, bymnis et canticis 16. > Psalmi pertinent ad sislunt in psalmis, et sequenlia in bymnis , et can-
operationem, hyrani ad laudenr, cantica vero ad ticis. Vel per prsecedentia noctem praesentem , in
evangelicam exsultalionem : unde gloria eis conti- qua plurimum laboramus; per sequentia diem fu-
nualur: quia nusquam tanta gloria Deo confertur, turae exaitalionis accipimus ; qttia nox prsecedit,
quaiita in ccelu sanctorum et angelorum. In his dies autem oppropinquabit 26.Anle noctem glorio-
etiam horis in ferialibus preces interserunlur, quae sam, dies ab initio mundi noctem prsecedebat 27,
R
in feslivis rationabiliter oinittuntur. In ferialibus significans quod a die paradisi descenderat homo
enim ploramus nostram peregrinationem; ideoque ad noetem inferni. Sed in nocte resurreclioitis, quaj
utimur obsecrationibus, oralionibus el postulationi- fuit ui.riusque dici communis, facta est recipro-
bus, pro nobis et omnibus in commune, ut : Ego catio, ut uox diem prsecedat; innuens quod per
dixi: Domine, miserere mei ", etc. Sed in festi- Chrisli resurrectioiiem , post niorlem carnis de
vis recolimus noslram el Domini resurreclionei/i. profundo noclis tenebrosse transibimus ad cla-
Et qui hic manentem civilatem non hahemus 18, rilatem lucis perpetuoe. Inde est quare in ve-
ccelestem Hierusalein nobis futuram inquiriraus ; speris offlcium seqttentis diei incipimus, quia
ubi non habebit locum miseria, et ideo pro miseris vespertina synaxis primum est oflicium secundurn
noii implorabitur misericordia. Esdrse consuetudinem, in quaternario noclurno.
CAPUT VIII. Unde vespertinum officium a vespera stella nomi-
DE VESPERTINA SYNAXI. natur, quae in principio noctis oritur. IdeOque tune
Vesperlina oralio ascendal ad le, Dominel Hic debent hoc officium secundum Esdrse consuetudi-
etiam ut in aliis horis prsediximus', divinum auxi- nem celebrare. Post capitulum quidam adjiciunt
liuro imploramus, et gloriain Trinitati ascribi- fj responsorium , ut hilaritas operarflium Patrisfa-
mus. Postmodum quinquies psallimus, propler milias exeilalioni respondeat : et hoc dicunt in
quinque vuluera Christi, qui se pro nobis obtulit omnibus horis esse agendum , nisi in laudibus
sacrificium in vespera roundi : quod palriarchse matutinis , ubi superfluum viderelur in responso-
anle Iegem, prophetae sub lege preefiguraverunt, riis delectari, cum noclurnalibus continuenlur ex-
cum Domino ad vesperam sacrificia oblulerunt, 9. cubiis. Alii capittslo versum conjuncluro adjiciunl;
YeJ quinquies psalliraus, ut nobis peccala quinque quia sicut responsoriura excludit canticum Za-
sensuum dimittantur : eadem ralione pectus quin- charise , sic et canticum Beatse Marioe. Hyninus
que digilis tundimus 2\ Hoc etenim fletiim illorura qui seqttitur esl exsuliatio laborantium de suo
insiuuat, quibus occidit sol justitiae "'. Vel quin- profectu. Yersus est eorumdem laboraittium in se
quies psallimus, quia pro labore quinque sensuum vicaria excitalio, vel exhortalio. Yel hy.mnus est
prarmiuui,exspectamus : nam et in hac hora dies caiilicum victorioe; versus pulsatio.ad ostiutn glo-
ciauditur, et fiuis enerum, et initiurasequitur prae- riae. Et vide quod versi^s aul debel notare statuni
iniorum. C:\ntanlur aulem psalmi secundum niate- lemporis, aut oflicii : statum lemporis notat ver-
riaui diei, ut in Domiiiica nocte, qua per resurre- sus primse, scilicet Exsurge, Christe, adjuva nos lf;
eiiotienrChristus vicit leonem, cantatur Benediclus ^ ubi cum dicitur : exsurge, miSmitur initium operce
Dominus Deus meus --, qui continet vietoriam Da- Similiter in versu terlise : Adjutor tneus eslo, ne
vid conlra Goliath 23.Cteleri laudes personant. Et derelinquas me 2\ cum dicitur :. Ne deretinquas me,
vide quod vespertinum et matutinum oflicium cae- notatur status puguse ; similiter in vcrsiculo sex-
teris horis modis psalmidicis numero praeferuulur, tae, Dominus regit me, el nihil mihi deerit., in loco
eo quod in senaria operum distinctione vespere pascum ibi tne coilocavil 3\ significatur.slalus pro-
et rnane solummodo memorantur 24. Et in veleri fectus et perfectionis. In versiculo noi)8e;: Ab oc-
Iege 5B antiquitas matutini et vespertini ofiicii culiis. meis munda me, Domine, et abjatienis parce
commendatur. Antiphona est cantus animae, virtus , servp tuo 31j.stalus demonstralur frjgescentis dile-
dileclionis , quse psalniis intercantantur, ut opera ctionis.. Statum. quoque ternppris innuuiU versiculi,

"Psal. 150. ,4Psal. 52. 1BPsal. 450. 16 Eplies. 5. 17 PsaL 40. ,sHcbr. 15. 19 Ephes. 5; ilcbr.
9. 20Exod. 29; Nura.'28. 21 Jer. 15; Amos. 8. 22Psal. 145. a» I"Rcg. 17. 24 Gei). 1. «> Exod.
29 ; Nuiu. 28 ; IV Reg. 16. 20lloiu. 13. " Gen. 1. "> Psal. 45.. 2»Psal. 26. so Psal. 22. 31PSAL
t's.ai^
18.
183 BICARDI CREMONENSISE&SCOPl m
qui in passione et resurrectione caniantur; sed ,A significat finem vitoe praesentis. In quo nuniero
tersus.vesperlinales, oflicii statum insinuant, ut eleclorum completo, coniplebit Deus gaudium san-
vespertina oralio, elc. Ex quibus yerbis colligilnr Ctis suis; uude quia Dominus judical fines ter-
qnod vespertiiia oratio actitalur, rse '\ > per Converte nos, Deus salutaris nosler 40
Canlicum beatoe Marise, scilicet :: Magnificat, incipimus orantes, ut nos a malo convertat, et iram
iriplici de causa in vesperis freqiientamus : ut in- suam a nobis avertat, et quia merita non suffici-
carnationem Domini recolamus; ul acla Yirginis unt, ejtis adjutorium poslulamus, dicenles : Deus,
recolentes, ejus intefcessionem precibus merere- in adjulotium meutn intende **. Quatuor psalmos
mur; ut ejusdera caslitatis exelupla sequamur. ad placandum Dominum dicimus; quia corpus quod
Magnificat 32autem in vesperis, quia Yirgo porta- ex qualuor elemenlis constat, in niorte resolvilur;
vit Pominum in vespera muiidU hoc cantieum est quod Domino coramendamus. Tres primi loquun-
cxsullalio laboranlium, quorum- spirilus exsultat tur de morte vel Domini passione; el ideo eis uti-
iu Domino; quia fecit eis magua qui potens iiiur in completorio noslrse yilse. Cum invocarem
est,cujus misericordia est in saeculaS2\ Ob hancex- canimus, ut i« pace in idipsum 4\ id esl immu-
sultaiionem repraesentandam laropades accenduntur tabili dormiamus, In le, Domine, speravi 43 sub-
in vesperis ; vel pro hoc cantico principaliler ac- jungimus, ut cum Christo in roanus Patris spiri-
cenduntur, eo quod Evangelium esl, vel utnos de lum commendemus 44, unde et in eo versu finem
numero adoleseentularum, et quinque prudenlum, psalmi accipimus, queni Doniinusexspirans incruce
curramus cum lampadibus bonorum operum, in dixit; et est sextus versus, quia in sexta aetale
odorem unguentorum *3 beatse Virginis, intrantes Chrislus obiit; et nos in eadera sic dormiaraus, ut
cum ipsa in gaudium Domini nostri 34. Et quia membra quiescant et cor ad Doroinum vigilel, ut
opera non sunt in lampadibus radiantia, nisi fue- ,caro in sepulcro quievit, et divinitas vigilavit. Qui
rint charitale formata, ideo canlicum clauditur habital in aajulorio allissimi subdimus, ut a qua-
sub anliphona.Interim a sacerdole, qui vicem tenet tuor tentaiionibus liberemur, scilicet a limore
Aaron, incensalur altare illa ratione, quam prsedi- uocturno, a sagitta volante in die, a negotio peram-
ximus' in Benediclus. Preces etiam adjiciurilur in bulanle in lenebris, ab incursu, el dmmoniomeridia-
ferialibus diebus et excluduntur iii festivis, illa no 4\ id est ab incurrente daemonio. Prima est
ratiosie, quam in aliis horis superius praetaxavi- levis et occulta, secunda levis et manifesla, tertia
mus. Oratio est ullima Domini ad operarios bene- gravis et occqlta, quarta gravis et manifesta. Quar-
dictio; quod oraliones in fine dicuiilur, ab Actibus C to loco : Ecce nunc benedicile Dominum 46 inter
sumilur apostolorum 3B,qui, quando disjungeban- psalmos concludimus, ut post mortem in domo Do-
lur, positis genibus suis orabant; quse final.esora- mini, et a Doroino benedicamur, et Domino be-
tiones colleclae dicuntur, quod tractum est a Le- nedicamus. In liyrano; capitulo, versu, victoriam
filico 36,ut scenopegia ultinium festorum legalium de nocturnis illusionibus' rogamus, et cuslodiri, ut
eolleeta yocatur:: quia ibi fiebat frucluum collectio, pupillam oculi 4'7 deprecarour, aut vicloriam de
quse (igurabat futuram noslforum operum colle- insidi.is diaboli, carnis, e't mundi, aut de quatuor
clionem, cum dicetur : < Eece homo, etomnia supradiclis cogitationibus postulamus, ut in Chri-
opera ejus cura eo ". > Collectse illse ratione quam sto qui vici.t morlem, mundum et diabolum, trium-
prafediximusin tractatu missae. Benedicamus Domi- phemus *\ Hic ergo versus : Custodi nos, Do-
no, laus est finalis et ineffabilis exsullatio. Deo gra- mine, ut pupillqm oculi, statum monstrat tempor.
iius, est de consummalo cursu gratiaruni actio. ris et officii, scilicet, custodiam Salvat.oris circa
-
CAPUT# IX. pericula noctis. Et atlende quod, secundum quos-
DE COI.LATI0K1BUS ET COMPLETORIO, dam, capitulum praecedi.t liymnum in hoc oflicio,
« In pace in'idipsum dormiam et requiescam si.cut in vesperis et aliis horis, ut hyninus Evan-
". > Collatio 'traxit h.riginem a saiictis Patribus, geli.o, quod hic dicilur continuetur, secundum alios
qui solebant in vissperis convenire et de Scripturis hymnus prsecedit capituuim, quod est per aliarum
conferre, ad instar operarioruin ad recreationem horarum aposlrophem: nam in cseteris horis bym-
invicem confabulantium. Ideoque yilas Patrum, et nus prsecedit psalmum , hic psalmus. hymnum, ut
his similia, quse potius sunt deleclationi qu.am ho- adimpleatur, q.uqd invenitur in litulis psalmorum,
nori, in nostris collalioiiibus Iegimus; et nobjs eru- psalmus cantici el caiilicum psalmi. Rursus quod
ditiores iicite, si dubium occurrerit, inlerrogamus. capilulum hyinnum, et hymnus prsecedit capitu-
Coniplelorium dicitur; quia opera nostra cora- lum, morem boni sequitur oraloris, in cujus ore
plentur, sed et usus quolidianus cibi, et potus, modo laqdes praeveniunt exhorlalionem, modo ex-
el communis eloquii; unde moris est, ut mona- hortatio laudes. Illud quoque nolabile esl quod
chi, post completorium oris claustra muniant, et cum septense sint partes caeterarum horarum, sci-
32Luc. 1. 32*Ibid. "Cant. 1. S4 Matlh. 23. !BAcl. 20. '8 Cap. 25. " Eccl. U, " Psal. 4.
**1 Reg. 2. 40Psal. 84. 41 Psal. 69. 42Psal. 4. 43 Psal. 50. 4l Luc. 25. 4BPsal. 90. 4BPsal. 155.
*r Psal. 16. " Hebr. 2 ; Joan. 16; Luc. 11; Col. 2.
 133 MITRALE. — LIB. IV. 186
licet versus cum gloria,. hymnus, psa-lmus, et le- A . cessabit lucta et pax succedet seterna : in qua det
ctio, canlus, preces et oralio; in tribtis scilicet ma- sponsus sponsae dormire et immutabiliter requie-
tutinis laudibus, vesperis et corapletorio additur scere 60.
et octava, canticura videlicet evangelicum; quo- CAPUT X.
niam hse tres horse pertinent ad octavum, scilicet DEOFFICIO MONASTICO.
Domini resttrrectionem, qui mane surrexit, in ve- < Celebra, Juda, festivitates tuas, et redde vota
spere se discipulis manifestavit, in complelorio tua, *\ > Nahum confitentes alloquitur, praecipiens
discipulis ait: « Pax vobis 4\ > Eapropter in his vota reddere, quae propria voluntate vovere. Yovere
tribus horis hymnus, qui est exemplum Isetitise, quippe voluntatis est, sed vota reddere necessitatis ;
psalmos sequitur, ut continuetur Evangelio. gratiae. votum est conceptio mentis anirai deliberatione fir-
Evangelium hujus oflicii est canlicum Simeonis, mata. Vota monachi continua sunt, obedientia.ha-
scilieet: Nunc dimittis "\ in quo pacem rogamus bitus vestiuro, abrenuntiatio propriorum, jejunium,
aeternam, ut sicut Simeon transire cupiens,. post- silentium et regulare oflieium, de quo tractare ,
quam vidit Chrislum, dimitti rogavit, sic nos post eaeteris omissis, intendimus, Beallus itaque Renedi-
lumen lidei perveniamus ad splendorem speciei, ubi ctus aliler a canonicis ordinavit ofiicium, nec est
erit pax aeterna. Preces etiam et Dominicara ora- ab Ecclesia reprobaium, sed a beaio Gregorio ro-
tionem adjungimus, ut nos ab hostibus, qui insi- boralum, qui ait;;« Sanctus vir non poluit aliler
diantur in tenebris, et vilae calcaneo, muniamar ". dare quam vixil. > Dicit ergo semel : Deus, in ad-
Et vide quoniara ad primam et completoriura apo- jutorium meum mtende 6\ etpost ter: Domine, labia
stolorum Symbolutn non omiltimtis; quia cuncta mea aperies 6\ propter reverentiam unitatis el Tri-
nostra opera in ejus nomine incipimus et conclu- nitatis. Exinde psalmum :; Domine, quid mullipli-
dimus in quem credimus. Similiter ad utrum- c&li sunt, eo quod a somno^ secundum quosdam,
que oflicium confessionem, et Miserere mei, Deus dicitin eo : Ego dormivi el soporatus sum 6\ Inde
" adjicimus, ut
quidquid in nocte peccavimus per invitatorium, et Veniie, ad Ecclesiam venire
aut in die deliquimus, per confessionem et poeniten- invitat. Proinde Ambrosianus s'equitur hymnus. De
tiam diluamus, adiraplentes illud : < Confitemini hymnis superius diximus. Sed hic adjieiendum pu-
alterutrum peccata vestra, et orate pro invicem, tamus hymnos etiam patres veteres cecinisse 6\ ut
ul saivemini B3. > Respicientes etiam illud quod David, et tres pueros in fornace 66.Sedetiam ipsius
olitii sacerdos farinae assarium offerebat in die Domini et apostolorum habemus exemplum 67. Iu
vicis suse, medietalem mane, niedietatem post me- iC his demum quia beatus Ambrosius floruisse co-
ridiem ^4. giioscitur, ex ejus riomine Ambrosiani vocantur.
Sacrificium autem nostrum esf spiritus humilia- Vel quod ab ipso sint conditi, vel quia ejus lempore
lus BB;similiter et utrumque soli Deo referimus cceperunt celeberrime in Ecclesia celebrari. Ad hoc
ad inslar primitiarum et decimarum "\ Unde pro septem psalmos cura antiphonis suis et quatuor lee-
supervenienti festo non mutantur, nisi Christi, qui tiones, cum tolidem responsoriis in primo nocturno
Deus estB' (ut in Paschali tempore aiunt quidani) adjecit, et totidem in secundo. Senarius vitam de-
et beatoeVirginis ad cenfirmandum, quod idem est signat activam, in qua sex opera misericordise nos
Filius Dei el Filius hominis, et significant preces convenit exereere, si ad vitae conlemplativse perfe-
humilitaleni, quae semper est necessaria, in princi- ctionem voltimus pervenire 6S, quse per quater-
pio, ad quod significandum huniili voce servilium narium lectionum respoiisorium propter quatuor
inchoalur, et in fine. IJeoque preces in fine ponun- Evangelia designatur; vel per octonarium utro-
lur. Cltiina oratio es.t ultima benedictio. Benedica- rumque, propter octo beafitudines figuratur 6\ ln
inus Domino, Dfioguuias, laus est flnalis, et inef- lerlio nocturno idem v.ir vitae venefabilis tria can-
fabilis, et de consummalo cursu gratiarum aclio. tica censuit esse canlanda i" laudem Trinilatis.a
Demum illud non es.t de oflicio iiegligenduni, quod, ^ quaulriusque vilseperfectionem dari nobis credimus
ut quidam aiunt, nocturnale oflicium recolit tem- et speramus.
pus ab Adam ad Noe, matuliuale a Noe ad Abra- Quod cum AUeluia, quod est catiticum ccelesle,
ham, prima ab Abraham ad Moysen, tertia a Moyse canlatur, innuit quod ad laudem Trinitatis nou suf-
ad David, sexta a David usque ad adventum Cjiri- ficiat laus vocis humanse vel quia pro laudibus Tri-
sti, nona al> adventu primo usque ad s.etun.duni, nitatis perveniemus ad canlicum cceleslis lsetilioe.
cum Dominus veuerit ad judicandum. Per vesperas Deinde qualuor lecliones de Evangelio, quse se-
inlelligunt Sabbatum animarum, quo requiescent a quuntur, insinuant quod laudatores Trinitatis per
laboribus suis B8;per completoriuro, illud tempus doctrinam quatuor Evangeliorum, quatuor virtuli-
magnaesolemnilalis, in quo venient electi percipere bus insigniti, muniti el eruditi sunt; per quatuor
reguum B9, et consummabitur gaudium sancio.rum, responsoria, quae sequuntur, laudantium hilaritas

48 Luc. 24. B0Luc. 2. Bi Gen 3. B2Psal. 50. B3 Jac. 5. 6*Levit. 6. B8Psal. 50. BGDeut. 12.
B7Roin. 9. B8Apoc. 14. B0Matth. 25. £0 Cant. 5. 6I Nahum. I; Psal. 75. 62Psal. 69. 6SPsah 50.
4Psat. 5. 6BPsal, 64. 66 Dan. 5. 67 Malth. 26. «Mallb. 25. 69Mallh. 5.
487 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI m
intelligitur. Et vide quod eanonici novenario, mo- A . irasei, et quodam furoris impetu commoveri, qui
nachi vero duodenario leclionum utuntur. Novena- licct slalim, animum non cohibeat, exspectandus
rius enim telragonus est, scilicet sequis undique est ad veniam ; quia suflicit si « sol non occidat
lateribus quadrus , et conyenit •prsedicaloribus, super iracundiam ' 8. > Ternarius psalmorum in
quorum verbum et opus debent oequa lance pro- prima, lertia, sexta, nona et completorio, fidem
porlionaliler trutinari.. Duodenarius vero inaeqtta- sanclac. Trinitatis insinual, ad quam sunt diurna
libus constat lateribus, quia, ler quatuor, aut qua- opera referenda. Quaternarius psalmorum in ve-
luor tria duodecim faciunt, etcQnvenit monachisad speris, vel ad quadraturam superiorem nos diri-
instar Jacob 70cum Deo Iuctantibus et pede-altere git ; vel ad qualernarium cardinalium viftutura,
claudicantibus ; quia minus operantur, et amplius circa quarum cardines expedit ut opera nostr»
meditantur. Rursus quaternarius illius ordinis san- vertantur.
cti quadratam significat slabilitatem ejusdem ; qua- Et attende a mysterio 11011
vacare, quod monachi
drigas Aminadab 71, quadruplum videlicel sensum se toto corpore gyrent ab oriente in occidentem,
Scriplurarum' historicum, allegoricum, tropologi- sigiiificantes Deum ubique adorandum : quia ubi-
cum et anagogicum, in quibus ille sanctus ordo- _ que prsesentem. Vel potius, quod cum ralionabili
prae caeteris meditatuf. Sed ne hoe agentes bonum mqlu ab ortu nostrse nativitatis usque ad occasum
sibi ascribant, sed totuin Deo tribuant, se vero mortis sequi tenemur, sicut firmamentum ab orien-
inutiles servos^ dicant 7\ subjungunt: Te Deum le naturaliief vertitur in occidentem. Hoc etiam
Laudamus. transmonlana designat Ecclesia cum riicit : Gloria
Post hoc legitur evangelium, quod denarium, Palri, se inclinat-iii orieiilem, et subdens, sicut
seilicet, vitam-designatseternam, quae digne laudan- erat, se vertit in occidentem. Et est hsec qusedam
tibus in fine reddetur : unde solemniter el cum ho- species devotionis ; devolionem autem slaluil ille
nore cantatur, ad quod sequilur Amen, id est fiat magister in officiis exhibendam : si enim credimus
nobis quod ex Evangelio credimus et speramus. Deum ubique prsesentem, lunc eum maxime cre-
Per hymnum qui canilur in extremo, scilicet: T.e damus adesse, cum ad divinum opus corpore et
decet laus, ultima intelligitur graltilalio, quando menle assisiimus, sed et angelorum praesenliam
percepto denario exsullabunt sancti in Domino '3 : adesse non dubitamus. Servite itaque, fratres, Do-
ideoque magna cum delectalione cantatur ethym- mino in timore '\ servile in psalmiSj in lectioni-
uus dicilur ; nam, ut dicimus, hymnus est laus bus ; exsultale in hymnis el jubilationibus ; in ti-
Dei cum cantico. In matutinis Iaudibus pene toti- C i more additur et tremore, ut servilium riou sit ne-
dem, et eosdem psalmos, Iiymnos et cantica, tam gligens, nec exsultatio torpens. In psalrais, ut eum
ferialibus quam festivis, ut superius exposuimus, melodia canteiilur, quo facilius aitimi ad compun-
et in eadem significatione beatus Benediclus insti- elionem (lectantur, ut qui verbis non compunguu-
tttit. Eo lamen niutato quod Deus, misereatur no- tur, modulationis dtilcedine moveantur ; ardenlius
stri 7\ piimo voluit indirectum absque antiphona enira, ut experimento cognovimus, per cantum aiiima
decanlari. Yel quia tenebris fatiscentibus diluculo movetur infirma ad pietatis afleetum. In lectioni-
matulinae cantantur ; hic aiitem dicitur : lllumin.el bus, ut pronuntientur, in quibus est quidem non-
vulium suum super nos 7\ Yel quia hoc officium ad parva audientium aedificatio: unde licet cuni psal-
Doriiini pertinet resurrectionem, per qtiam accepi- litur, psallalur ab omnibus; et cum oratur, orelur
mus gratiam et benedictionem ; quod sequitur : ab omnibus : tamen cum legilur, faciendum est
Misereremei Deus secundum magnam misericordiam silentium et est ab omnibus audiendum. Unde si
tuam 7\ psalmus vel Jubilseus recolit remissionem, quis supervenerit, Deum capite inclinato adorel,
tum propter psalmorom numernm, tum propter frontem persignet, et aurem leetioni accomiiiodet,
poeiiiteiUialem, quam in se continet liuniilitalein. ne obtenlu orationis fructum perdat ejus quaelegi-
Rursus id specialius ordo monasljcus habet, quod ^ tur, leclionis : iiam eam non semper habebit,
in matutinis et vesperis Dnminicam oraliouem dicil orandi vero poteslas semper in promptu eril. In
in voce propter simplices, et versutos ; sunt enim oratiouibus, ut sit devola, si enim priucipi ssecu-
qui eam non intelligunt, aut obliviscuntur ; et sunt larium, qui est ciriis et vermis, est submissa voce
qui spinam odii gerentes iri corde fratrem odiuiit, loquendum, quanto majori devotione est Domino
et dicere nolunt: dimitte nobis debita nostra, sicut supplicandum, qui est creator omnium. Sit etiain
et nos dimittimus, debitoribus nostris " : hoc ergo brevis, quia < in multiloquio non deerit peccatum
dicere cOmpelluntur in publico, ut purgentur ab 80 ;» ideoque Dominus ail: « Orautes nolite mul-
illo vitio ; et hoc in matutino, id est fine diei, ut tum loqui81..» inde quoque mos est Graecorum
noclem aut diem non pertranseat quis sine recon- frequeuter sed parum orare. Et attende quod in
ciliatione fratris ; in aliis autem horis non dixit singulari oratione tamdiu prostrati jacere debemus,
in voee dici ; quia ssepe contingit fratri fratrem quottsque cogitationes varias comprimamus, ul ait

"Geri. 52. 71 Cant. 6. 7! Luc. 17. 73Psal. 149. n Psal. 66. '" Ibid. " Psal. 50. " Malth. G,
76 Ephes, 4, 66 Prov. 10.. 81Matth. 6,
_" Psal. 2.
189 MITIIALE. — I.iB. V. 190
Gregonus. ln conventu vero breviler est oranduni, A rans : quia, < si quilms perseveraveiil tisqtte vi
et faclo signo ab oratione surgendura. Et vide quod finein s.tlvus erit "\ > Sft quoque operibtis concor-
cum sacerdos in vocedixerit oralionem, non debet dans, ut vertalur os lurturis ad axillam s\ In hyne-
aliis verbis orare, sed illam orationem corde at- nis autem exsultaiidnm, ut sit latts Dei cum can-
lendere,utea dicta respondeat :A.men. Rurshs quod tico 8S: nam si laus est et non Dei, non esl bym-
Hsque adeo debent fratres proslrati jacere, quousque nus ; et si laus est, et Dei, sed non cantetur, proprie
dicatur : In unitale Spiritus sancli Deus, excepto ' non est Iiynuius, licetlargo vocabulo dicatur : « Hy-
eomplelorio, in quo proslrati jacemus, quousque mno diclo, exicre in monlem Oliveti "6. > In voce
dieatttr : Benedictio Dei Palris omnipolenlis, el Fi- quoque exsultationis est Domino exsuliandum 87,
Hi, et Spiritus sancti. sic tamen ut mens voci concordet: quod et de cse-
Tunc erigimur, ut Amen respondeamus. Sit prae- leris inielligendum est, ut psallamus spiritu, psal-
lerea oratio pura, ex cordis purilate procedens, lamus et mente 8\ psallamus Domino sapienter, id
lacrymarum eompunclionem inducens, de irriguo est corde, ore, cupientes non tam voces noslras,
superiori et inferiori e2; nara, utait Gregorius, ve- quam sensuni et verba hominibus et Deo placere.
raciter orare est amaros in compunctione gemilus, Amen.
et non composila verba sonare. Sit eliam perseve-
82 Joan. 15. 83 Matth. 24. 84Levil. 1. 8BPsal. 68. 8SMatih. 36. S7Psal. 46. 8SI Cor. 14.

LIBER QUINTUS.

PROLOGUS. B sexdecim.quiadocent decem pra;eepta>persex opera

DE IUJLTirl.IClTATE LIBBOKUM, ET VAB1ETATE TEM- esse complenda. Sequuntur hagiographa, scilicet
POIUIM. liber Psalmorum, Job, tres libri, Salomonis, ut Pa-
Excursis generalibus, specialia prosequamur raboloe, Ecclesiasles, Caniica. Libri Sapientise et
de concordia et diversilalibus officiorum. Verum Ecclesiasticus, quisunt septem; quia docent vilam
quia coneordia consurgit ex multiplicilate libroriim, aeternain per dona Spirilus salieli adipiscendam,
et diversilas officiorum ex varietate temporum , [ Apocrypha tamen esse dicunlur liberTobise, Ma^-
idcirco de librorum phtralilate et femporum varie- chabaeorum,. Sapientiae, Philonis, id est Diligite ju-
tate ulilia praemillamus. Cum igitur ecclesiasticum slitiam, et liber Jehu filii Sirach, Omnis zapienliu a
ofliciura consislat in lectione et cantu, duae sunl Domino Deo est, qui diciturEcclesiasticus;hosqua-
nianeries librorum ecclesiaslicorum. Nam alii sunt luor apocryphos Ecclesia non authenlicat, quoniam
lectionarii, alii canluarii. Leclionarii sunt biblio- eorum auclores ignorat. Nam duo tenent senten-
theca, passionarius, legendarius, homiliarius, ser- liam Salomonis etalios duosEsdram credinms com-
mologus, epislolarius, evangeliarius, collectarius et posuisse, qui reparavit bibliothecam a Babiloniis
ordo. Bibliotheca dicitur a biblis , quod est liber; C combustam. ] Sequuutur libriNoviTestamenti, sci-
veiabiblo, quia quondam scribebatur in biblis, et licet, qualuor evangelistae,Epislolse Pauli qualuor-
theca, quod est positio etaequivocum ad armarium, decim, ApocalypsisJ Epislolae canonicse septeni;
ubi libri reponuntur, et ad magnum volumen, quod Aclus aposlolorum. Hi libri duoruin Testamento-
utrumque conlinet Testamenlum. Vetus in tria par- rum sunt pene septuaginta duo conlra sepluagin-
titur, in historiaro, prophetiam, hagiographa; hi- laduasliriguas superboruni, ut septuaginladuae lin-
sloria XXI volumina continet, scilicet : Penlaleu- guae convertantur ad Dominum. Passionarius est
chon, quidiciturThorah.scilicet lex. Ui quinque li- in qtto sunt passiones marlyrum ; legendarius, in
bri Moysi : Genesis, Exodus, Leviticus, Numeri, quo est conversalio confessorum ; horailiarius est,
Deuteronomium, super quos jurant Hebraei, sicut iiiquo suut exposiliones evangeliorum ; sermologus
nos super Evangelia, veluli sacraliora illa penes esl liber sermonum hiemaliuiii et seslivalium ; epi-
illns,isla penesnos. Pentateucho veioaddunlurduo, stolarius et evangeliarius smit partes bibliotbecae;
seilicet, Josue, et Judicum, et vocatur Eptateuchos. colleetarius est liber collectarum, sicut hymnarius
Deinde sequitur liher Rutli et Regum qualuor par- hymnorum, ct ordo exorcismorum, et benedictio-
titiones. Postea sequuntur duo libriParalipomeiion; n narius benedictionum. Cantuarii libri sunt tres :
duo Esdrse; duo Machabaeorum; liber Tobiae, Ju aiitiphonarius, gradualis, trophalis. Antipliona-
dith et Eslher; et sunt xxi, quia docucre Decalo- rius a digniori nomen accepit, scilicet ab antipho-
gum corpore ae mente, in unilaie fldei observan- nis, cum et ibi versus sint, et responsoria : legilur
dum. Prophelae sunt sexdecmi ! Isaias, Jeremias, enini in Triparlita Historia, quod beatus Ignatius
Daniel, Ezechiel, et duodecim propheta;, qui sunt audivit atigelos cantantes anliphonas; ideoque iu-
 191 SICAKDI CREMONENSIS EPISCOPI 191
ciituit antiphoi)as cum psalmis in choro, quasi A pore deviationis incipere, quae desiderabaterrorem
cliorea cantari, et idcircodicuntur antiphoitse , quia vitare, et medicum invenire.
sicut responsoria respondent ad liistoriam, sic an- CAPUTPRIMUM.
tiphonie ad psalmodiam. Antiphonarium bealusGre-
DOMlKICA PRIMA DEADVENTU.
gorius centonizavit et compilavit. Gradualisdicitur
a gradihus, eo quod in diebus feslis super gradus Aspiciens a longe, eccevideo Del potentiam ve-
ascendilur, ibique m ambone cantatur, In profestis nientem. Adventum Domini ex causa duplici cele-
arr/.egradus altaris concinitur. Trophalis vel tropha-" bramus : duplex est enim adventus Domini., Pri-
nafius est liber in quo trophi, et Kyrie eleison, cum- mus fuit in humilitale, secundus erit in majestate :.
prosis et sequentiaecoiUinentur, et dicitur a trophos advenire namque scilicet ad nos-venire dicitur Do-
quod est conversio; quia convertitur ad introitum; ininus, quiubique est per invisibilem prsesenliam-..
unde et trophium dicitur xona, quse verlitur ab majestalis, dum asstimpto eo, quod visibile est, se
umbilico ad umbilicum. Varielasvero temporumex visibilem visibus noslrae carnis ostendil, quod lunc-
variis stalibus accidit humanae conditionis :sicut factuni est, quando < Verbum caro facturn est, et
enim annus solaris quattior temporum successione habilavit innobis 9\ >etttinc [secundus] fiet, quando»
dilabittir, hiemis in qtia semiria jaciunlur, veris in videbimus Filium hominis venienteni in nubibus
quo seniina prodeunt et in spicas acuuntur, sestatis, cceii93.Illud itaque tempus quod nativitatem Domini
in qua messes albescunt et falce succiduntur, au- antecedil, propterea nominatur Adventus, quiain eo
tumni, in quo grana separanlur a paleis : palcae commemoraiUur partim ea quse ad primum, ut Ecce
comburuntur, et grana in horreis recunduntur; sic Virgo concipiel94:partim quse ad secundum, ut Ecce
et raagnus annus vitae praesentis durans a principio in nubibus cmli3B;parlim quse ad utrumquespeetare
mundi usque ad finem saeculi, quadripartila succes- videntur, ut tmlenlur cmli el exsntlet lerra 9\ Eorum
sione mclitur; fuit enim primo teriipus devialionis ?ero quse ad primum pertinent, alia sunt epilhala-
abAdam usque ad Moysen, in quo omnes declina- iiiia Virginis, alia pafanymphi archangeli Cabrielis,
verunt a cttltuDei, etsimul iriutiles facli sunt, etnon alia sunt Prsecursoris praeconia, alia crepitacula pro-
fuitqui faceret bonum, non est usque. ad unum S9; ficiscentis Salvaloris, alia suht tripudia conversae
serviebant enim creatttrae polius quam Crealori 80. gentilitatis. Nam paranymphus aniiunliavil: <Virgo
Secundum tempus fuit revocationis a Moyse us- concepit °7, > Praeeursor digito demonstravit 9S,
qtie ad Chrislum, in quo revocati sunt per legem Salvaior advenit, genlilius credidit. Quae vero ad
et prophetas, et edocti de adventu Christi, de vita- C illa, vel ad illa perlineant prpvidus leclor in ofii-
tione peccati, de dilectione unius Dei. • Tertium cialibus libris attendat. In officialibus autem qui-
temptts fuit reconciliaiionis a Nativitate Domini busdam, ut in Jectionario et evangeliario ([uinque
usque ad Asceiisionem; in quo divina reconcilian- iiotantur hebdomadae propter quinque setates saecu.i
tur hurtiaiiis; quia facta est gloria in exeelsis Deo, praccedentis, in quibusprsecessitventuri prseGonium
et in terra pax hominibus bonae voluntatis 91. > Salvaloris : et in quibus electi fuere, qui credidere,
Quarttim tempus est nostrae pefegrinationis,, ab • speravere et dilexere Adventum Doroini. In quibus-
ascensione Domini usque ad cOnsummalionem sae- dam vero, tit in antiphonario et graduali dtintaxat
culi, Prirhum comparalur nocti, secundum mane, quatuor attitulanlur propter legem, psalmos, pro-
tertium meridiei, quartum vesperse. Sic et homoin- phelias et gehtilium libros, in quibus omnibus
gredilur in peccato, sed devians revocalur in ba- adventus Domini praenotabatur. Vellector raonet ad;
ptismo, progreiritur in opere, sed egreditur et con- suscipiendum Ghristum purgare corporis hospilium
summatur in morle. Haectempora magni anni Videns exquatuor elementorum materia compaginatum, vel
Ecclesia pro varielate.iemporum, laudabili varietate lector monet activos per adventum Christi de terra
utitur officiorum. Nam in. Adverilii recolit ' tempus aquilonis adduci : unde in Jeremia : Eduxil Do-
revocalionis. In Septuagesima usque ad octavas D minus semenlsrael de terra aquitonis ", scilicet de
Paschse tempus deviationis. In paschalibus diebus peccatis. Hisunt quinquies mille viri Deum secuti,
usque ad octavasPentecostes terapus reconciliatio- , ex quinque panibus pasli, dequibus in Evangelio di-
nis. Ab oclavis Penlecostes usquein Adventumtem- citur 10°. Cantor vero ad alliorem conversationem
pus peregrinationis. Pioplerea librorum composi- excitat, et exhilarat conlemplativos, qui veliunturin
lionem hoc arlificiali ordine prosequenles, secun- quatuor quadrigis Aminadab'\ Hi sunt qualuormil-
dum qualuor terapora quatuor faciemtis in ofliciis Iia virorum septem panibus *, id est septiformi gralia
divisiones. In hoc enim lemporeineipitEcclesiasuae refeclorum. Hujus causa distantiae, reor in introilu
militise spiriiualis oflicia, quia figuram proetendit, tabernaculi quinque, sed ante Sancta sanctorum
ul dixiraus, revocationis, in quo tenet rem, et columiias quatuor exstitisse 3; quoniam incipientes
non sequilur ordinem : non enim decebal a tem- castigantur per legis virgam, perfecti roboranlur per

,9Psal. 15. 9t Rom. 1. " Lue. 2. 9SJoan. 1. 9SLuc. 21. 9'*Isa. 7. ' 5BDan. 7. " Psal. 95.
" Luc. 1. S8Joan. 1. 99Jer. 25, 31, 10°Joan. 6. • Canl. 6. ! Marc. 8. Exod. 26,27.
 103 MITRALE. — LIB. V. 194
gratiam, ad quorum mentium gaudium repraesen- A venil libi mansuelus, ut salvet te ". Aa custodesintr
tandum fit renovatio cantuum ; ad eos dicit versus rprum, ad vigiles qui custodiunt civitatem, ad cu-
vespertinalis : Rorale, cmli, desuper, el nubes pluant slodes iilise Sion sermonem dirigit Jsaias, id est ad
juslum, aperialur lerra,<et germinet Salvalorem \ Jpsi doctores Ecclesiae, ut dicant: Filia Sion, ecce Rex
enim sunt cceli, qui rorant sublilia de incarnatione tuus venit mitis, id est annuntient credentibus et
Christi, ut« Verbum caro factum est \ > Ipsi nu- Deum spectantibus primum Salvatoris advenluni
bes, quae pluunl grossiora, ut Joseph desr.onsavit qui in mansuetudiue venit ad salutem.
Mariam 6. Ad eosdem etiam versus matutinalis ait: Lmlabitur deserla, et exsullabit solitudo, et flore-
Yoxclatnanlis in deserlo, paruleviam Domini, rectas bit quasi lilium*'*.Prophelat Isaias de conversione
facite semilas Dei nostri 7. Viam parare est pcenilen- geiitililatis; quaeante Salvaloris adventum fuerat a
tiam agere el praedicare; semitas reclas facere, Deo deserta,in via sineChristo, qui est« via, veritas
post mandaia consilia observare. Saepius tamentres ct vita 2B;> solitudo sine lege, sine doctore. Sed per
hebdomadse in Adventu colunlur propter tria lem- adventum, et postadventum lmtabilurmeme,exsul-
pora, ante legem, sub lege, sub gralia, de excursu labil corpore, florebil bonae opinionis odore, quasi
quarum infra latius disputabimus. Principiuin au- liliutn, unde : « Sicut lilium inlei? spinas, sic amica
lem Adventus semper es.t in die Dominico celebran- B mea inter filias 26. > In medio namque naiionis
dum, non ante v Kalendas Decembris, nec post m pravae atque perversae 27moraturEcclesiarubens in
Nonas ejusdem mensis, sed in his septem diebus martyribus, candens in confessoribus, virens invir-
ubicunque Dominicus occurrerit, ibi Advenlus Do- ginibus, redolens in doctoribus.
niini celebretur. Nunc vero lioclurnis et diurnis Erit in novissimis diebus mons domus Domini in
•offieiis insistamus " vertice montium 2S.De
praelatione Christi loquitur
Ecce tiotnen Domini venil de longinquo, el clarilas Isaias dicens :ln novissimis diebus, de quibus Jacob
ejus replet orbem lerrarum 8. Hocinlsaiade secundo 2\ ut annuntiem vobis quid futurum sit in novissi-
adventu exponilur, quod ctiam de primo sic valel misdiebus; in lempore, id tsst pleniludinis, et ple-
inteliigi. Ecce vox demonstraliva temporis innuit nitudine (emporis, iu ultima scilicet aelate. Mons
brevilalem, nomenDomini estipse PatrisFilius, unde: domus Domini qui est caput Ecclesise Dei, quem
« Non nobis, Domine, non nobis, sed nomini tuo quasi lapidem vidit abscisum de monte sine niani-
da gloriam 9; »' Venil de longinquo, quia de coeload bus et crevisse in magnura montem 30. Praeparatus
lerram ,0, de siriu Patris in ulerum Yirginis. El cla- a Deo prsedestinatus; secundum hominem solagrs»-
•ritas ejus, id esl doclrina vel fama, replet orbem tia praeelectus 31.Erit in vertice monlium, id esl om-
lerrarum; quia flagrat unguentis optimis, ul oleum r.es super eos prolegens, eisque de plenitudine32sui
-cffusum effunditur ", cujus odore tota domus reple- fonlis instillans : hisuntangeli et omnes sancti, de
tur ,s. qsibus : « Monles in circuitu ejus 8\ > Gabriel An-
Audite verbum Dotnini, gentes, et unnunliale in gelus locultts est Mariae, dicens : Ave, gralia plena,
irisulis, qum procul sunt, et dicite 13: Ecce Salvator Dominus lecum, benedicta tu inter tnulieres, el bene-
nosler adveniel, et jam nolite limere ,4. Genles con- dictus fructus venlris lui ">. Lucas nomen angeli
verlendas Jeremias ad fidem Mediatoris invitat; quia posuit, utexipsa nominisinlerprelalione quid mi-
Tion est aliud in quo nos salvari oporteal 1B; quem nistraiurus venerat demonslres. Gabriel fortitudo
MedialoremYerbum appellat, quoniam sicut ex verbo Dei dicitur, quia ilium aiinuntiat qui ad debelba-
mentis intentio declaratur, sic per Filium Paler dum diabolum veniebat3B. Hie locutus est Marijs,
agnoscilur 16.Hoc est Verbum in quo el per quod maris stellae, quse lucem fluctuantibus in saecttloge-
omnia facta sunt "; de quo Psalmista : « Eructavit nuit; vel raaris dominae,quse Domiiium totiusmundi
cor meum verbum bonuni ,8. > Est autem verbuni portavit: Ave, gralia piena, per Evam mors inlravit
inspiratum, ulhominis inlellectus; est elindicatum, in mundum, per te salus et vila : unde merito sa-
ut divinus cultus; est et eruclaium, ut Deus homo j0 lularis voce nomini Evse conlraria. Ilia gralia fuit
faclus. Audile uoc verbum Domini, quo cceli firmati evacuata, lu vero gratia plena triplici; quia v.irgi-
suntls, ei annunliale illud in finibus terrse 20; quia nitatis munus Domino obtulisti; quia visu et collo-
reminiscentur, et converlenttir ad Dominum omnes quio angeli perfrui meruisti; quia tolius gratise au-
lines terrae, et dicile : Ecce salvator noster adveniel, ctorem saeculo edidisli. Nam Dominus tecum, in
quasi ad nos veniet; quia nolttm faciet Dominus anirao tuo per dileclionem; in utero tuo per incar-
salutaresuum in conspeclu gentium revelabit ju- nalionem; in auxilio tuo per virlutum collationem.
stitiam suam 21.Ergo noliie limere, sed « accedite Renedicta tu inler mulieres, quia sine exemplo mu-
ad eum et illuminamini, et facies vestrse non con- liebris condilionis virgo es, mater es, theotocos es.
fundentur sa : > Dicite fitim Sion : Ecce Rex tuus Benedictus fruclus ventris lui, de quo Prophetaprae-

Msa.45. BJoan. 1. 6 Mallh. 1. ' Isa. 40. 8 Isa. 50. 9 Psal. 115. 10Joan. 16. " Cant. 1.
5,
14lsa. 62. 1BAet. 4. ,! Matth. 11. ,7 Joan. 1. * Psal. 44. ,9 Rsal. 52.
12Joaa. 12. 13Jer. 51.
10 Psal. 21, 21PsaI. 97. 52PsaI. 55. 23 Isa. 62; Zacli. 9. ">lsa. 55, 2BJoan. 14. 2" Cant. 2.
" Phil. 2. ,8Isa. 2. 29Gon. 40, 30Dan. 2. " Rum. I. *' Joan. 1. 8! Psal. 124. "• Lttc. 1.
" ilebr. 2. '
 195 SICARDl CREMONENSISEPISCQPI 196
dixit: « De fructu ventris lui ponam super sodem A si fnerit in progressu operum removele; nolile re-
tuam 3e. > linquere lapidero sttper lapidem 47; quia Dominus
Mafia dixit, putas : Qttalis est ista salutatio?quia noster venietcum salttle, quare « agite poenilenliam,
conturbata est anima mea, et quia parilura suni appropinquabit.enim regnum coeloruni 48. >
Regem, qui clauslrura virginitatis roeaenon violabit. Aspiciensalonge, eccevideo Dei polentiam venien-
De Luca sumilur bealse Marise responsio, quse more tem, et nebulam tolam lerram tegenlem, etc. Illud
virginis de aspectu virili et more bumanae fragilita- responsorium nonest Gregorianum, sed a quodam
tis de angelica visione, et de insolita salulalione monacho fuit. appositum et compilalum. Csetera
turbatur, el de novo concipiendi modo miratur, unde sunt a Gregorio compilala; unde non debel illud
subdit :«|Quomodoin me fiet islud? > «EcceDominus ista prsecedere, nisi tantum invaluiss.et usus Eccle-
veniet, quem Joannes prsedicavit venturum esse cum siae. Cantatur aulem hoc responsorium in persona
gloria: > boc sumitur de Matlhseo; ait enim Joannes Joannis Baptistse, vel sponsse dicentis : Aspiciensa
de Christo, sicut legitur in Maithseo: « Forlior me longe, a terra videlicet ad coelurn, video Dei poien-
est, qtii post me venturus est 37: » Chrislum enim, tiam venienlem.Licet proprie Patri potenlia, Filio
Iicet jam venisset in raundum, tamen pwedieavit sapienlia, Spirilui sanclo benignitas assignetur,
esse venturum; quia venlurus erat ad prssdieandum " hie lamen potentiam accipe Filium Dei, cui < Data
et baptizandum ; unde sequituf : < Ille vos baptiza- esl poteslas in coeloet in terra 49; >qui est < Domi-
bit Spiritu sanclo, et igne 3\ > Spiritu sanctificalio- nus polens in praelio B0. > Cui propheta : < Acciu-
nis in praesenli, igne purgationis in futuro. Ventu- gere gladio tuo super femur tuura, poienlissimeB,.>
rus ctiam erat cum-gloria denique ad judicandum; Hic veiiit, dum se visibilem demonslravit. Et nebu-
quia « Pater omne judicium dedil Filio 39. > Unde- lam lotam lerram tegentem: haec nebula estmiseri-
<cujus venlilabruro in hianuejus40,» id estjudicium cordia Dei, quse praeslat refrigerium contra aesium
in potestaiem , Dominura Salvatorem nostruin ex- vitiorum. Hanc Moyses intravil cum ad suscipien-
specianms, qui dat saltitem corpori riostro et conlir- dam legem ascendit B2. Hanc Petrus intellexit, cuni
mat'in nobis elaritalera stiam. Haecdicit Apostolus in ntibe lueida videns Dominum , Moysen et Eliam
" ad Philippenses in persona Patrum antiquorum dixit: « Faciamus hic tria labernacula B3. > Hsec
et modernorum. Exspectavere enim Patres antiqui post dedicationem iri templo apparuitB 4. Haecpo-
Messiam ad rediineuilum, exspectanius et nos ad ptilum in desertum deduxit et ab igne protexit ".
'udicandum , et utrique ad salvandum. I.lli.ad ani- Haecest virtus Allissimi, quse Yirgini obumbravit
marum salutem, nos ad corporuni sanitatem. Salus .-, "6; quae totam lerram tegit; quia < misericordia
proprie est animae; sanUas, corporis. Nunc.est tem- Doinini plena esl terraB7;^> quia < solem suum
pus salulis, quod anliqui exspeclavere. Unde Apo- oriri facit super bonos et malos B8. > Vel nebulam
stolus : « Ecce nuncdies salutis 42. >In futuro erit dicit infidelitalem aul ignorantiam; ignorabat enim
tempus sanitalis, quod nos exspeclamus quando hoc homo Deum, se ipsum , natale solum, et concupi-
morlale induet immortalilalem, hoc corruptibile scenliam esse peccatum. Hsecnebula totam lerram
incorruptionem 43. Quando Salvator noster refor- tegebat; quia < omnes declinaverunl, simul inutiles
mabit corpus humililalis nostrse eonfiguratum cor- facti sunt 69, > et « a planta pedis usque ad verli-
pori clarilalis suse 4\ Utrumque lameii pro utroque cero, non erat in eis sanilss 60, >
ponitur. Unde : qui dat salulem corpori nostro ct lte obviamei, et dicile: Nuntia nobis si tu es ipse
coiifirmat in nobis claritaler.i suam. In primo ad- qui regnalurus es in populo Israel. Similia dixit
venlu confirmavil in nobis claritalem doctrinae vel Joannes discipulis : « Parate viam Domini *\ > Et
gralise; in fuluro confirmabit elarilatem gloriae. per, discipulos ad Christum : « Tu es qui venturus
Lapides qui sunl in via removete4B;quia Dominus es, an alium exspeclamus 62?>Vel sunt sponsae
noster venielcum salule; ad siiuililudiuem corporiim verba ad adolescentulas dicentis : Ile obviam
parit nobis medicanien animarum; quandiu noxii D sponso 63.
suiilhumores in corpore, inulileest nutritiva super- Yia Dei ad nos fides est, vel misericordia; quia
addere; quia non pura corpora quanto magis nu- noslra adipsum eharitasest; uiramque prophelano-
tries, tanto magis lsedes; etcum ferrum est in vulne- tavit, dicens : «Deus meus impolluta via ejus '\ >
're, non esl malagma apponere; et sincerum est nisi scilicet, fides, posuit immaculatam viam nieain,
vas, quodcunque infundis acescit, et« in malevolam scilicet charitatem. lie ergo per vian) charilatis, et
animam non introibit sapientia; quia non habitat dicite : nunlia nobis, etc. Revela nobis per Scriptu-
in corpore subdilo peccalis *\ > sed egressus vitii ram, per inspirationem aeternam, magis ac niagis,
virtutum operalur ingressum. Ergo. ejicile lapides per luam praesentiam, si tu es Messias in lege pro-
de plateis, duritiam vitiorura de latitudine cordium; missus, et si regnalurus es in populo Israel, in po-

36Psal 151. 37Malth. 5. 38 Ibid. 33Joan. 5. 40Matlh. 5. 41Phil. 2. 42II Cor. 6. 4S I Cor. 15.
" Pliil 5. 46Jer. 50. 4S Sap. 1. 47 Litc. 19. 48Matth. 5. 4SMatlh. 28. B0Psal. 25. » Psal. 44.
BJExotl. 20. « Matih. 17. « II Par. 7. BBExod 14. t6 Luc. 1. B7Psal. 52 " Mallh. 6. Bs P5ai.
13. 60Jsa. 1. S1Joan. 1. 62Malth. 11. 63Cant. 5 ; Matlh. 25. 61Psab 17.
187 IITRALE, LIB. V. ioa
pulo quem praeparasti ad visiouem tuam, ul libi A tcllexere ; unde Abraliam tres vidit, et uriuro atlo-
dicslur: « Libera Deus Israel ex omnibus tribula- ravit 7\
tioriibus suis 6". >Et quoniam lex, psalmodia el pro- Aspiciebamin vlsu noctis, et ecce in nubibus cmli
phetia hunc Salvaloris adventum praanunliavere, vel Filius hominis veniebat, el dalum csl ei reynum, et ho-
potius quia palres anle legem hunc adventum prse- nor, et omnis populus, tribus et lingum servienl
videre, palfes sub lege desideravere, patres gratise ei 79. Daniel coelestibus flagrans desideriis, unde, et
prsedicavere.Idcirco tres versus sequuntur, perquos vir desideriorum roeruil appellari 80, accepto per
patres frium temporum intelliguntur. Dicit ergo angelum intellectu, his verbis invesligahiles divitias
Baplista, velEcclesia : Vos patres anle legem , qui- sacranienti abscondili a sseculis, hoc esl mysleriiim
que terrigenm, et filii hominum, simul in unum dives, incarnalionis Verbi, quod in principiO erafapud
el pauper, Ile ooviam 6\ elc. Terrigenas dicit malos, Palrem 81,aperuit, dicens : Aspiciebam in visu, aut
quisunt in parle Adsede terra plasmati, qui terrena visione noclis. Triplex esl visio, noctis , diei, lucis ;
sequuutur; filios hominum dicit bonos, qui sunt in nocturna ante gratiam , diurna sub gratia, lticida in
parte servi Adae filii hominis ; diviles subdit quos gloria. In nocturna videre palriarchse et propbetae:
lerrigenas appellaverat, paupercs, quos filios homi- P onuies enim Patres nostri sub niibe fuere 8S; naiii
'
num. Vosergo quique, id est quilihet terrigenm, roa- « braclrium Domiiii cui revelatum est 83; > velata
lilia divites ; et filii Iwrniiium spiritu pauperes 6\ fuil facies Moysi, velum pendebat in medio lerapli
qui estissimw/ tn unum. In uho ovili agniet haedi, 84.Unde et hic Daniel aspiciebat in visu noclis. In
in uno rete pisces boni et mali 68; in uito utero Jacob ditirna videre aposloli, quibus apparuit humanilas
el Esau 65; in una arca Sem, Cham et Japhet; in Salvaloris nostri 8B; a quibus in terra visus est, et
una area granum et palea 7\ Iie obviam, el vos cura eis conversatus est8ff Emmanuel 8\ id esl no-
mali per ingressum incipiatis, vos boni per pro- biscum Deus ; nobiscum formse participatione, car-
gressum proficialis. Yos etiain palres sub lege dici- nis peccati simililudine et conversalione 88. In Itt-
le: Qui rcgis Israel, iniende; qui deducis velul ovem • cida videbunt (ilii Dei facie ad facieni 8\ quando so-
Joseph, nunlia twbis, ele.Quiregis Israel Judaicum lutn eiit corrigia calceamenti 90,quando secundum-
populum per doctrinam legis Deum videniem ; qui Zachaiiarii 91non erit dies,velnox, sed lantum lux :
deducis de virtule in virlulem 71 ducis veluli ovetn quia ccssabit.noclis et diei vicissitudo, et eril lticis.
iunocentem Joseph, populum gentilem augmenta- continualio. Hanc distinclionem visionum veritas in
lum per frunientum mortilicalum 72; intende, super Evangelio innuit inquiens : « Abraham exsultavit,
nos lumen pietalis iufuade. El nunlia nobis, etc. Vos <C ut videret diem meum, vidit et gavisus est 92. >
quoque patres sub gralia dicite: Toliile portas, Iieni : « Multi reges el prophetae voluere videre,
principes, vestras, el elevamini portm mternates, el qnse vos videiis, el non viderunt 9\ > supple : quo-
iniroibii '» qui regnaturus esl, etc. 0 principes et niodo vos vidctis ; illi enim vidertiul in nocle, vos
polestales aeris hujus, et o gcnimiua viperarura 7\ iu die. Illi in figura, vos in verilate. El eccein nu-
auferte portas morlis, vitia, per quae diabolus in- bibus cmd Filius hominisveniebat: nubes coeli, caro
trat ad corda, et o porUemlernales, virtutes ad aeter- Vcrbi, ndn de coelo ducta, sed ccelestis ; quia Spiri-
iiitatem ducenles, eievamini conira vitia, et per vos lus sancli operatioue fonnata ; de qua Isaias : « As-
inlroibil el habilabil Rexglorim, qui reynaturus est cendil Dominus super riubem levem 94; > nubes
in populo Israet. csl, quia praestat refrigerium conlra aestum vilio-
El atlende quod ad tCrtium versum uon respon- rum ; levis, quia a culpa iriimunis est: In hac nube
detur -.Nunlia nobis, quia patres Novi Teslaiueiiti venil Filius hominis, ut in Danielecontinelur usque
ccrlificati sunt de adventu Christi ; Patres graliae ad Aiitiquum dierum, id est aequalitatem Patris.
cerli suiit de iniroitu Regis glorise. Verum quia nun- Unde « cum esset in forroa Dei, non rapinam ar-
quam suflecit nec sufiioit, nec sufficiet fides incar- bitratus est se esse aequalemDeo.9\ > Et datum est
nationis sine fide sanctissimae Trinitatis, ideo suh- 1**ei regnum, et honor, scilicet« nomen quod est super
cinitur: Gloria Patri, et Filio, el Spirilui sanclo. omne noroen 9\ » quod est ab aeterno datttm, sed in
Et quia qui venit in huniililale, venlurus est etiam tempore maiiifeslaium : et res tunc dicitur fieri.
in majestate 78,ideo responsorium denuo repelitur ; quando innotescit. Unde : « Data est mihi potestas
iit repetitioue vcro nebulam accipias ad litteram : in coelo, el in lerra 97. El omnis populus, trihus et
« Veniel enim in nubibus eceli 70. > Sicut nubes su- lingum servient ei; nam ut Isaias ait: « Et curva-
scepil eum, sic eril nubes et caligo in circuitu bunlur oiiiiiia genua, et jurabit omnis lingua iu
ejus 77. Veibreviter, tres versus cumuna Gloria re- Doiniuo S8. >
piicsentaiit, quod patres Dettm irinuni et unutn in- Poleslas ejus, polesias mlerna, qv.mnon auferc-

65Psai. 24. 66Psal. 48. °7 Matth. 5. G8Matih. 15. 69Gen.25. 70 Gen. 7. 71 Psal. 85. " Joan.
12. 73 Psal. 25. 74 Matth. 5. 7BMalili. 25. ,6 Dan. 7 ; Luc 21 ; Aet. 1. 7J Psai. 96. 78Gen. 18
79Dan.-7. 80Dan. 10. sl Joan. 1. 82'ICor. 10. 83La. 55. 84Exod. 54; 11Cor. 5; Exotl. -Hi.
85 Tit. 5. 86Uar. 5. S7Isa. 7. 8" Rom. 8. 80I Cur. 15. "> Joan. 17. " Zaeh. 14. 92Joan. 8.
"Luc. 10. 04Isa. 19. " Philipp. 2. "• Jbid. 97Malth. 28 93Isa.45.
199 SICARDI CREMONENSISEPJSCOPI 200
jur,et regnum ejus quod noncorrumpetur. Nam regni ;\ dari quod hoc nomen virgo nhn est liic integrita-
ejus non erit finis. tis, sed aelatis, id est puella, sed secundum hoc non
Missus est Gabriel angclus ad Mariam virginem erit signum, nec intellectusexplicabiturlsaia!: cum
99
desponsatam Joseph. His verbis Lucas texuit or- enim de liberatione civilatis el genlis suse despe-
dinem annunliationis. Dedesponsata Salvator nasci rassel Achaz, ait Dominus per Isaiam : < Pete libi
Voluit, ut per virum generationis ordo texeretur; signum a Domino ui profunduminferni, sive inex-
et ut mater quasi adultera non lapidaretur, ut et celsum supra ,0 :.» Quasi vis ut terra scindatur, vel
virgo solatium viri, et teslem inlegritalis haberet; coelum aperialur, ? Moysesaccepit signum de lerra,
ut diabolus incarnalionis mysterium ignoraret. quando misit signa et prodigia in medio lerrse
Ave, Maria, gratia plena. His verbis idem Lu- jEgypti, et in Pharaonem, et in servos ejus, ranas,
cas modum conceptionis annexuit, subdens : Spi- lccusias, sciniphes, et similia ". De coelo quoque,
rilus sanctus superveniet in te, el virius Ailissimi ob- ut graiidiiiem, el lenebras trium dierum ,s. Saul de
umbrubii tibi; superveniet, inquam, te protegendo; profundo inferni, quando Samuel est suscilalus '\
te ab omni sorde purgando, et exinde virlus Altis- Ezechias de cceio, quando sol est decem lineis re-
simi, scilicet Verbum Dei, obumbrabit tibi, ex te gressus, 4. Cumque respondisset: « Non petam, nou
carnem sumendo. Umbra a luraine corpore objeclo " lenlabo Dominum ,B, > audivit: Ecce, quasi de-
solet formari. Anima Yirginis non sufficiebat capere monstro vobis, quod Virgoconcipiet, el pariel filiutn;
pleniludinem divinitatis, et ideo virlus in virgine « Yerhum caro faclum est, 6> nostrae liberationis
obumbravil, umbrain fecit, dum lux incomprehen- et salutis indicium. Et vocabilur nomen ejus, etc.
sibilis divinitatis corpus in ea suscepit humaiiilatis. De nominibus Chrisli latius infra dicemus.
Quod enim ex te nascetur sanctum, vocabiiur Filius Super solium David, el super regnum ejus sedebit
Bei. Nos in peccalo concepli ,0°, natura sumus irae in mlernum, id est super humiles sicut.fuit David ;
filii \ sed per gratiam possumus sanclificari; sed humiles eiiim solium sunl Christi dicenlis : < Super
Christus, qui non est decimatus in lumbis Abrahse 2, , quem requiescet spirilus meus, nisi superbumilem,
non est conceptus ex virili semine, merilo sancle el quietum ? " > Hi regiiuiii suiit Christi, quod tra-
nascitqr, et Dei Filius appellalur. Qiiomodoin me del Deo et Palri, 8. Obsecro, Domine, mitie quem
fiel islud, quoniam virum non cognosco? Legerat missurus es; etvide ufftictionemvoputi tui". Sicut
3
Virgo : Ecce virgo concipiel noii ergo dubitabat loculus es : veni, et libera nos a solis orlu el occasu,
Yirginem parituram ; sciebat enim quod prophetiam ab aquilone, et mari 2\ Cum dixissel Dominus ad
oportebat impleri, sed quia quoroodo fieret non (j Moysen : < Vidi affliclionem populi mei in &gypio,
legerat, non audierat, quomodo impleretur inqui- desceridi ut liberem eum de manibus jEgyptio-
rebat. Hoc esl euiiii roysterium absconditum a san- rum 21.> Veni et mittam le, ut educas fihos Israel
clis,a proplielisfion pr;edictum,angeloreservaiuni 4, de jEgypto; ait. Moyses : Obsecro, Domine, mitte
quasi : Quomodo concipiam, quse proposui semper quem missurus es, scilicet Filium tuum, ad liberan-
in virginilate permanere? Interrogative, et sunt dum populuin tuiim. Vide affliciionempopuli tui,
duae dicliones; vel admirative, el est una dictio.,Et quanluin in ^gyplo, scilicet in mundo aflligilur a
alleride ordinem : In priino responsorjo divinitas Pharaone, id est diabolo, in lulo Iuxurise, in lateri-
adoratur, in secundo humanitas honoralur, in ler- - bus avaritiae. Sicul locutus es, dicens : Descendi ut
tio et quarlo, qualiter divinitas sit incarnata oslen- liberem, sic veni et tibera nos habitantes, a solis
ditur. Quse incarnatio per Apostolum eonfirmalur ortu et occasu; ab aquilone et mari 2\ id est au-
qui dixit: Salvaiorem exspeclamus\ per prophetas stro. Vel tolum de secundo adventu : Mitle Filiura
roboralur, qui aiunt: Audile verbum Domini.« Ecce ad judicandum, vide ad miserendum ; veni ad li-
Yirgo concipiet \ > Ecee dies veniunt, per legem berandum ; a solis orlu.etc. quia veniuiit ab oriente
comprobalur, ubi Moyses ait : Obsecro, Domine, et occidente ; aquilone et meridie, qui recumbent
mille quem missurus es"1.Et quia venit ideo «.laeten-D cum Abraham, Isaac et Jacob 23.
tur coeli et exsultet lerra \ > Ecce dies veniunl; dicit Dominus, et suscitabo
Salvalorem exspeclamus. lloc Apostoli verbum ad David germenjustum; ei regnabit Rex, et sapiens,
secundum praecipue spectat adventum. Audite ver- et facietjudicium, et jusliliam in ierra. Etlwcnomen
bum Domini, superius exposuirous, exposita nam- quod vocabunleum: Dominus juslus nosler. In die-
que prseteribimus; non exposila, si quid lamen bus illis salvabilur Juda, ct Israel habilabil confiden-
in eis ambiguitalis occurrerit, non praetermitte- ter. Haecdicit Jeremias 2\ quse de primo adventu
mus. particulariter accipiuntur. Conforlamini mauus fa-
Ecce virgo conctpiel, et pariel fitium, el vocabilur tigalae, el genua debilia, roboramini : qui pusillo
nomen ejus, admirabilis, Deus, fortis \ Dicunt Ju- animo estis menle convalescite, ne limele, dicit

•9Cap. 1. • ><">Psal. 50 ' Ephes. 2. " Hebr. 7. s Isa. 7. »Col. 1. "Phil. 5 « Isa. 7. ' Exod. 4.
•Psa). 95. Isa. 7-9. 10Ibid. " Exod. 8. ,2 Exod. 9. l8lRee. 28. 14IV Reg. 20; lsa 58. " Isa
7. ,6 Joan. 1. " Isa. 66. ,8 I Cor. 15. " Exod. 4. S0Psal.J 108. » Exod. 5. 2! Psal. 1U6.
» Malth. 8; Luc. 15. 24Cap. 23.
201 MITRALE. - LIB. V. 202
Dorninus; quia venio disrumpere jugum captivita- A , sanctis millibus suis facere judicium contraomiies. >
tis vestrse. Ec.ce dominator Dominus cum virlute < Ecce veniet prophela magnus, et ipse renovabit
veniel 26. Isaias horlatur, ut cor ct caro exsultent Hierusalem, novam dando Iegem,et nova condendo
in Deurovivum 2\ dicens : vos manus a bonis ope- prseeepla. Hsec, et responsoria cum versibus, quuj
rihus dissoltitse, peccatorum oneribns fatigatse con- cantanlur ad horas : et quaedam feriales antiphonae
fortamini in fide, et vns genua debilia diversis ad de libris propheticis, qusedam vero de Evangelio
idola cultibus claudicantia, roboramini spe, et vos colligunlur; quarum quasdam superius exposui-
pusillanimesconvalescitein charitate : Nolite timere mus, quasdam propter sui evidentiam lectori expo-
insidias diaboli, adversa mundi, eos qui corpus oc- nendas relinquimus. Officiumvero diurnum priniae
cidunt; sed eum limete, quipotest corpus et ani- Dominicse, primum significat Salvaloris advenltini.
mam perdere in gcliennam 27, scilicet dominatorern IHud ante omnia generaliter non est praelermiiten-
Dominum, qui veniet cum virtute, jugum nostrae dum, quod sanctum evangelium principale est oni-
captivitalis disrumpere. nium quse dicuntur ad missaeofficiuni; sicut enini
LcAenturcmli, et exsullel terra 28: Ceeli sunt ma- caput praeeminet cseteris raembris, et iili cselera
membra subserviunt; sic evangeiium toti prseeminet
jores el coelestes, ut prsedicatoresqui enarrant glo-
riam Dei 2\ vel angeli. Terrasunt minores et ler- B officio missse, et omnia quae ibi caiiianlur et legun-
reni, tit auditores qui compluuntur riubibus cceli. tur, iili conscnliunt intellecluali ralione, vcrbi gra-
in hac prima Dominica de Adventu Domini legi-
Jubilate, montes, laudem; quia Deus nosler veriiet, tia,
et pauperum suorum miserebitur. .Orielur in diebus tur evangelium, Cum appropinquasset Dominus
ejus juslilia, et abundaniia pacis 30.Monles suntilli, Hierusatem, misit duos ex discipulis suis solvereasi-
in quibus fundata esl Sion, in quos salit sponsus. nam alligalam, el adducere eam si.bi, ut in solula
Orones invitantur ad laudem quia venii cum paupe,- manstielus sederet, et in Hierusalem reduccrei 3\ VeJ
mm providenfia. Pauperes dicit gcules sine lege. propter illam clausulam : Bencdiclus qui venit in
Yenit etiam cum juslitia et abundaniia pacis. Et nomine Domini'. Yel quia ipsum factum, quod ibi
de et versus assumi- describilur, bene congruit tempore : ideo namque
videquia responsorium Isaia,
tur deprophela, quod saepeinvenies in antiphona- Dominus advenit, id est ad nos in carne venit, ut
rio, ut ex diversis locis compilatio fiat. Leva, Ilie- asinam, id est genus humanum a diabolo peccato-
rum vinculis alligatum miseratus absolveret, et in
rusalem, oculos tuos, et vide polenliatn regis. Ecce
Salvalor venil salvare te a vinculo 31. « Leva in cir- solulo quiesceret, et ipsum in cceleslem Hierusalem,
cuitu oculos luos 3\ > et vidc potentem Regem. uiide caplivum abductum fuerat, per vias suas
Isaias hortatur Ecclesiam, vel animani, ul lcvet C equitatu salutis reduceret. Sed quia non reducitur,
oculos nienlis, el videat per iriieiligentiani regem nisi ad Dominum levaverit animam; ideo in introilu
cantat: Ad le levavi animam meam, Deus meus 3S:
poteniem; quia venil eara solvcre a viuculo pec-
et est vox generis humani, veleris originalis pec-
cati, pceriaeet diaboii.
cati et idololalriae vinculis alligati, in suam ccole-
Erumpant monies jncuna~ilutem,elcollesjustitiam; stem patriam redire volentis; ac si dieat: Tempore
quia lux mundi cum polenlia venit. De Sion exibit deviationis meae levavi marois meas, et cor raeum
lex,elverbum Dominide Hierusatem. Hsecde Isaia ad
opera manuum niearum dicens , ligno, vel la-
susnuiilur 33, qui majores et minores ad laelitiam,
pidi : Tu es Deus meus 40; nuncvero tempore cu-
et justiliam observandam invitat, secunduro quod rationisel renovationis meae : Ad te levavi
animam
eam Dominus in Hierusalem observandam nianda-
meam, quia tu vere es Deus meus, et ideo in le con-
vil, velEcclesia primitiva docuit, et observavit, quse fido 41. Unde : Non erubescam,
fuit Sion per speculalionem, et H.erusalem per pa- inimici mei neque irrideant tne
4\ scilicet daeiiiones vinctilis peccalo-
cis visionem, rum me diulitts alligantes neque confundant ine, et
Laudes maluliiiae utrumque soijanl advenium. ila erit. Etenim universi, qui le exspecianl, non con-
Primum : In illa die, quando secundum prophetiam fundentur 4\ et quia ad te levavi animam 'meam, ut
Joelis 3\ monles, apostoli, stillabant dulcedinem ad te venirem ; ideo, vias luas, Domine, demonstra
prseuicalionis : et colles, doclores,fluehantlacetmel mihi, el semilas luas edoce me 4\ id est prsecepla
doctrinseminoribus et majoribus. Tunc jucundata et consilia. Et quia de via ssepius graditurad de-
est seeundum Zachariam 3\ Sion, id est ecclesia de vium, ideo quae viaesint aiiibulandae, et
qu;e non
Judaeis, et exsullavit Hierusalem, id est ecclesia de ambulandse Paulusdocet in epislola, dicens :« Scieu-
gentibus. Tuncomues, id est deomni genere silieit- les quia hora est jani nos de somno surgere 46.Via
tes salulis et scientise venere, secundum Isaiam 36, est de sonino surgere, arma lucis indtiere.honesto
adaquas.baptismatis et doctrinse. Seeundum : Ecce ambulare 46.Devium est in nocte pigrilari; opera
Dominus veniel, el omnessancli ejus cum eo. Enoeh tenebrarum operari, in comessationibus et simi-
ait, ut Judas 37asserit. < Ecce Domintis veniet in libus delectari; quod in epistola concluditur :« Iti-
28Isa.53. 28 Psal. 85. 27Malth. 10. °-s95. 29Psal. JI8.. 30Isa. 49; Psal. 85. 31 Isa. 62. 32Isa.
49,60. 33 Cap. 2. 3i Cap. 5. SBCap. 9. s6Cap. 55. 37Vers. 14. '" Malih. 21. 3S Psal. 24,
40Jer. 2. 41 Psal. 24. 4S Ibid. 4? lbid. 44 Ibid. 4B Rom. 15. 46 Ibid.
PATKOL.CCXHI, 7
 205 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI fM
duimini Dominum Jesum Christum 47; > idem est A fide Thessalonicensiuni ct de futuro judicio. Par-
ac si dical asinse : Ascensorem suscipe regem. Sed tim ad primum, ul : Veuil fortior me; unde sumi-
quia non esl volentis, neque currenlis, sed Domini tur antiphona malulinalis : Venil fortior post me,
misereutis 48, ideo subditur in Alleluia : Oslende no- cujus non sum dignus, id est sufliciens, solvere cor-
bis,Domine, misericordiam luam^. rigiam calceamentorum 6\ id est aperire sacramen-
Graduale et offerlorium de introilu replicantur, et tum incarnationis. Hic de lolo adveutu ,qu?edam
fit ideo replicatio, ut qui slat, videat ne cadat B0. suiit generaliter adjicienda, ut illud quod per totuai
Bealus homo, qui semper esl pavidus S1. Ecce bomo advenlum tolus legilur Isaias : quia tam prirotim,
aiiimam ad Dominum levavil, vias Domini didicit, quam secundum non solttm prophetat, sed etiarii
de somno surrexit, et velut asina ascensorem acce- evangelizat Salvaloris adventum, nisi quod iransi-
pit. Sed potest esse, ut aninia ad terrena declinet, lire debeat lector quod legitur in Natali, Populus
vias ignoret, menlis somnus obrepal, unde offensus gentium, primo tempore M; coiisotamini6\ consurge
eques suum velit mulare vehiculum : ideoque re- 65; et quod legilur in Epiphania : Surge, illuminare
plicat in graduali: Universi qui le, elc; etviastuas, 66; haec namque pertinent ad Christum naturo% cse-
elc.; et perseverat in offerlorio : Ad te levavi, etc. ^ tera vero ad nasciturum. Iu jejuniis tanien quatiior
Et etiam addit : Dirige me in verilate tua B2. teniporum, et In vigilia non legilur de Isaia ; quia
Communio : Dominus dabil benignilatem ", con- proprias habent lectiones et officia.Iiem, per totum
solatur se ipsum cantor hotliernus, id est genus Adventum lselilisecanlica sublicentur, ut: Te Deum
humanum, videns per os Propheise quod de beni- laudainus, Gtoria incxcelsis, Ite missa est; quia
gnitale Spirilus sanctl terra nostra, id est beala virgo justi, ante Chrislum adventum, in inferni tristilia
concipiens dabii fructum suum ">, scilicel Deum et tenebaritur. Vel ut gratia Novi Teslamenli praestan-
hOminera, per quem a peccatorum vinculis solve- tior Veleri cognoscatur. Yel, Te Deum laudamus,
tur et in patriam reducelur. Orationes manifeste ideo subliceluf,^ut in die feslo cum majori gaudio
primum adventum respiciunt: et est congrue, sta- festivius resumatur', nam quod rarum estpretiosius
lio ad sanctum Pelrum; ipse est enim primus apo- est. Unde in Samuele :
stolorum, qui ad solvendum asinam missi suiit;ctii « Et erat sermo Domini prelfosus C7, > quia rarug
consors fuil Paulus Roraae, ut sicut illi duo missi vel quia nondum est praesens, quem, exspeclamus •
suni in Hierusalem ad solvendum animal subjugale, ad praesenlem enini sermo dirigitur. Gloria in ex-
sic isti roissi suut Romam, ut de capite mundi a celsis, similibus omiltitur rationibus. Vcl hac lertia
peccatis soluto facerent vehiculum Jesu Christi. Et Q ralione, scilicet ut quasi noviter canlelur ea die,
attende quod beatus Gregorius stationes ordinavit, qua per angelos sumpsit inilium. Ite missa est, ideo
iu quibus viginti honielias Evangelii diverso tem- omittilur, iiepopuius, qui est docendus assidue,
pore declaravit. Alias vero lassescenle slomacho licenlietur. Et cave quod quidara simpliciler asse-
aliis proiiunliandas commisit. Qusedamvero Eccle- verant, haec tria se vicissitudine comitari, quodli-
siae legunl Evangeliura : Erunt signa in soleet lunu cet ssepius, non tamen semper : nam in cathedra
BB;quod ad seeunduni pertinet SalvalOris adven- bcati Petri, etiam si sit in Quadragesima, secun-
tuni; in quo dicilur : Prope est regnum Dei; cui dum quosdam', cantalur: Te Deutn laudamus, aliis
adaplalurepistola, ubi dicilur : Propior est nostra omissis, quoniam hoc cantico solemus uti ad intro-
salus e\ el quia prope est regnum luum, Domine; nizaiidum episcopos in sedes suas. Etliac die est in-
ideo ad le devavi, dicit cantor, vetus homo, vel Jo- tronizaius Petrns in cathedra Anliochena.Praeterea,
annes Baptisla, ut quidaro aiunt, animam meam, Gloria in excelsis, el Ite missa est, dicuntur in ccena
Deus meus ; et ideo : Yias luas demonstra mihi, et, Domini, si prsesens sit episcopus, etcelebret offieiuni
Ostende mihi misericordiam luam B7, et quasi denu- olei: sed, Te Deum laudamus oniitliltir. Prsete-
sericordia certificatus concludit : Dominus dabil rea, Gloria in excelsis, canlatur in noclurna missa
benignilaiem, id est affectumborium, etterranoslra, D natalis : nec tamen usque ad tertiam missaro, se-
scilicel cafo, dabit fruclum suum,ii estopera bona. cundura quosdam, dicendum est : Jte missa esl, ut
Oraliones etiam congrue secundo adaptari possunt populus sciat, se adhuc terliam missam auditurum :
adventui. Alleluia vero in Advenlu non dimiltilur propter fir-
In feria quarta et sexta, legunlur evangelia de mara spem anliquorum de Christi incarnatione, et
habitu et praedicatione Joannis, quae prsedicatio nostram cerlitudinem de fulura glorificatione. Item
parlira ad secundum speclat advenlum, ul ilri : Ge- per totum advenlum vesles lsetiliaedepouuiitur : non
nimina viperarum, quis vos docuil fugere a ventura enira subdiaconus tunica, nec diaconus utitur dal-
ira? BSIlem : Securis ad radicem arboris posita est malica; quia lex, quam significat subdiaconus,
B\ Ileni : Venlilabrum in manu ejus 6\ His igilur ante iiiearnationem Domini Evangelii ornatu care-
epistola coaptatur. Gratias agite 61, ubi agilnr de liat; et clarilas evangelii, qtiam diaconus sigiiiiicaf,

,7Ibid. 48Rom. 9. 49Psal. 84. 601 Cor. 10. B1Prov. 28. B2Psal. 24. B3Psel.8i. B4Jbid. " Luc.
21. B6Rom, 15. B7Psal. 84. BSMattli. 5. B0IhiJ. 6I)Ibid. 611 Thess. 5. 62Matth. 5. 63Isa. 9.
64Isa. 40. 6BIsa. 52. °6Isa. 60. 67 I
Reg. 5.
«!35 MlTRALE.— LIB. V. 206
noiidumapparuerat. Vel quia nondum venerat, qui A i. juniis, et eleemosynis, et orationibus sine iutermis-
vestem innocenliae el immortalitatis nos induere sione vacandum; et ideo a nupliis abslinenduro.
debebat,'Vel ut in (esto avidius assumalur; quia Et ita celebralur Advenlus, parlim in serumna cum
omnia rara cara : utunlur autemcasttla vesle sacer- jejunamus , quia nondum habemus quod in secundo
dotali, non ut in ea legant, aut minislrent; sed eara Adventu speramus; partim in gaudio cum dicimus :
lectuii, et administraturi exuunt, profitentes non Alleluia; quia per primum Adventuin , de eo quod
esse vestem propriam, sed Gb reverentiam alicujus in sectindo speramus, cerlificali sumus. Ergo'je-
festi eam recipere commodatam. Vel in reprsesen- junalur pro nostra et antiquorum dilatione. Jubi-
tatione charitalis; ideoque diaconus Evangelium lalur autem sicut in hebdomada Pentecoste pro fu-
legens duplicat eam in humerum; quia oportet turaebeatitudinis certitudine.
praedicatorem ex charitate sui et allerius onera CAPUT II.
ferre 68,sibi lumbos praecingere6\pro suis lucernas DOMINICASECUNDA DEADVENTU.
in manibus ardentes liabere 70. Vel tractum est ab Hierusalem cito veniel salus tua. Haec historia
antiqttis sacerdolibus, qui dum sacrificabant sum- secundaehebdomadaepartim ex propheticis, parlim
mitates balthei super lsevtimhumerum refleetebant. ex evangelicis libris assuraitur; in qua responsoria
Item per totmn adventum, secundum quosdam, B pariter, et antiphonaede ulroque adventu ponunlur;
horae beatse Virginis conticenlur, eo quod tolum of- et haec de ea dixisse sufficial: sufficiat enim iu
ficiuin illius ad laudem ejus pertinet. Siniililer et primse hisloriae leclionibus expositionis formam
specialia sanctorum suffragia reticentur, ut qui- dedisse, cum omiiium expositioni operam dare,
dam aiunt, tam in missse colleclis, quam in vespe- opus nimis expansum et plenum, taedium generaret.
ris et cseteris horis; eo quod singulis diebtis gene- Illud notabile est quod cantus pcr singulas hebdo-
ralis fit omnium sanctorum commemoratio, per madas renovatur, propter gaudium proficientiuin,
hanc aniiphonam : Ecce Dominus veniet, et omnes qui proficiunt de virtute in virlutem, ut videant
sancti ejus cum eo, et per hanc orationem : Coii- Deum deorum in Sion ". Officiumdiurnum secun-
scienlias nosiras, etc, quaesemper in malulinis, et dum significal Salvatoris advenlum, in quo legitur
vesperis dicenda sunt post Benedicamus Domino, evangeliuni7S : Erunl signa in sole et luna; ubi
quidam ante, sed cave; quia si dicatur, conscien- praemissis signis, quse gloriosuiii adventum sunt
tias noslras, qusesumus, Domine, visilando purifica, praecessura; subditur; Tunc videbuntFilium hominis
ul veniensJesus Chrislus Dominus nosler, cum om- venientemin nubibus cmli; deinde sequitur peregrini
nibus sanclis paralam sibi in nobis inveniat man- . populi, peregrinse malris (ilii vagientis de abscntia
sionem; pertinet ad adveiitum mentis : est enim patris, quem nondum viderat consolatio, scilicet :
adventus in carne, in niente, in majestate. Attende His fieri incipienlibus, levale capilavestra : quoniam
etiam quod a prima Dominiea de Advenlu usque ad appropinquat redemplio vestra; et infra : Prope est
Epiphaniam , non debent nupliae celelirari; imo regnum Dei. Cui flenti, quia incolatus ejus in mi-
etiam vir debet abstinere a lecto uxorio, nisi debi- seria prolongatur ", commiserescens matcr laetifi-
tum exigatur : eo quod sit orationi vacandum in cans, el consolans eum, tuba propbetica prsecir.it
adventu, et sacris solemnitatibus cum ferialibus in inlroitu : Populus Sion, ccce Dotninusveniel ad
suis, sed movet quosdam quod diximus ad Epipba- satvandum gentes, et audilam faciel gloriam vocis
niam, dubitantes, an haec prohibitio ad Octavam sum 7\ hujus scilicet: « Venite, beneriicti Patris
exlendalur : quidam aiunt, quod extenderetur, nisi mei 7\ > Sed quia sine oratione non est mentis so-
quia Dominus nuptias tam sui prsesentia, quam latium, sed callidaeproditionis indicium, ideo sub-
miraculo decoravii. Sanius est quod extendatur, dit: Qui regis Israel, iutende, qui deducis vetul ovem
sicut oflieiumconvc-rsionisaquae vinuni differtur ad Joseph7\ et subdit collectae: Excila, Domine; huic
Dominicam,quaeEpiphaniaecomilalur Ociavam (5). consolationi concordat epistola sequeiis, scilicet :
Similis est causa prohibiiionis de tribus hebdoma- D Qumcunquescripta sunt; qum nos invilat ad patien-
dibus ante nativitatem sancli Joannis Baptistse, tiam, et consolalionem Scripturarum, ut per hmc
scilicet ut vacent liberius orationi : inslittieral enim spem habeamus eorum, qumpromiserunt patres anli-
Ecclesia duas quadragesimas praeler majorem, qui 7\ scilicet de salute geiilium et lselitia sancto-
unam ante natalem Doniini; aliam ante nalivitatera rum, quam lsetiiiam graduale : Ex Sion species de-
beali Joannis, in quibus erat vacatidum oraiioni- coris ejus 7\ eum manifeste venturuni canens, cu-
bus, jejuniis et eleemosynis; sed propler hominum jus decor est ex Sion, id est salus ex Judaeis, illis
fragilitaiem duae sunt redactse in unam; et item sanctis annuntiat, qui sunt ad dexteram congre-
illa divisa in tres hebdomadas Adventus, nisi ob gandi, eo quod ordinavere Teslamentum Novum
prsedictam causam Gat excursus, in quibus est je-.. super sacriflcia. Fiiius audita consolatione materna
(5) Hsec exlensio modo- sublata est e.v decreto Concilii Tridentini, unde prohibitio protcndilur atl
diera tertiain Epipbaniaeiiicliisive.

68 Gal. 6. 69 Luc. 12. ,0 Luc. 11. 71 Psal. 85. "2 L-.tc.21. 7S Psal. 119. 74 La. 50. « Malth.
25. '6 Psal. 79. 77 Rom. 15. ,s Psal. 49.
207 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 508
de adventu patris, de suae geiitis salute, de consortis A quae exsuperat omnem sensum 91.Audiia conso'a-
iietitia gaudet in alleluia, dicens : Lmtatus sum ia tione de Advenlu Domini, orat Ecclesiae rectur in
his qum dicta sunt milii, in domum Domini ibimus. collecta : Aurem tuam; ut tenebras, quas.patimuv,
Slantes erantpedes noslri in atriis luis, Hierusalem''. in eo quod falso judicamur, sua visitatione illu-
Postmodum per evangelium cerlificatus ubi dici.lur : stret, et exhortatur subditos in Epistola : Sic nos
Ccelum el ierra transibunt; verba aulem mea non exisiimet homo °2, ut de magistris suis nihil nisi bo-
trdnsibunt 8\ securior in offerenda subjungit: Deus, num existiment, el ante lempus non judicent; quod
tu conversus vivificabisnos 81.Communio : Hierusa- et si sustirronesjudicarenoi) desintinl, cousolalurse
lem, surge 8\ summam hujus officii concludit, quse ipsum dicens : Mihi pro minimoest^uia vobisjudicer,
est hortari ut peregrina Hierusalem, id est praesens aut ab humano die 9\ Sed quia gravis est sarcina
Ecclesia patienter exsiliura hujus vitae perferat, detraclorum, postul3t eum iri graduali, et Alleluia,
perferens surgat, surgens stet in excelso, ut slans qui sedet super Cherubin 9\ id est habet seientiae
videat jucundilatem, quse veniet sibi a Domino; plenitudineni, ul excitet potentiam suam, veniat et
surgere, et slare, hoc est qttod dicitur in Evange- iiitendat, ut illuminet abscondila tenebrarum, et
lio, capita levare; hoc est quod in collecta conclu- manifeslet consilia cordium 9B, avertat captivita-
ditur lerrena despicere et aniare ccelestia. Ideoque " tem 96et remittat iniquitalem^ 7. Qttod, quia procul
mefilo est hac die slatio ad Hierusalem, ad cujus dubio futurum , rector in offertorio securus utilur
cor laetiUcandum tolum spectat officium; vel quia praeterito pro futuro, dicens : Benedixisti, Domine,
in atleluia cantatur : Stantes erant pedes noslri in terram tuatn 98. Communio : Dicite pusillanimes ",
atriis iuis Hierusalem; quidam legunt evangeliura : conclusio est summae hujus officii, qua; est rectores
Cum audissei Joannes 83; quod ad secundum spe- hoflari, ut pusillanimes effecti propler infamiam
clat adventum, ex eo quod Joannes quaerit: Tu es detractionis, tamen conforlentur propter conscien-
qui venlurus es, an aliutn exspectamus? Cui Dotni- tiam cordis el devoiioneni mentis, et confidant in
riiis : Ecceego veni ad redimendum, et rursus veniam advenlu Salvaloris, quod in completa postmodum
ad saivandum , quod ex signis conjeclurare poteslis; poslulalur. Huic officio de Ecclesiaerecloribus in-
quia cmci videnl 8\ elc. feria iv, vi et Sabbato le- stituto congruit slatio ad sanctum Petrum, qui re-
guntur Evangelia de testimonio Christi de Joanne, ctor obliiiuil priucipatum.
et tesfimonioJoannisdeChrislo, elejus adventu, de In leria quarta hujus terliae septimanse, bruraaJis
quo loquitur epistola : Palientes estote 8\ lemporisestjejunium institutum; inler caelerasheh-
CAPUT III. _ domadaeferias, quarla et sexta jejuniis deputanlur;
. TERTIADOMINICA DEADVENTU. quia memoria Dominicse passionis sunt prae aliis
Ecce apparebit Dominus86. Et in hac historia, iiisignilse.Nam in quarta feria, Dominus est a Juda
p:\rlim ex prophetia, partim ex Evangeliocompilala veiiditus, sed a Judaeis in sexla feria crucifixus.
sunt. Utriusque adventus communia tam anliphonse Iude est quoque quod per singulas hebdomadas ha-
qtiam responsoria; officium vero diurnum speeiali- bent evangeliorum et epistolarum proprias leclio-
ter peninet ad gaudium praedicatorum, qui alios nes.. Ideoque jejuuia quatuor Temporum a lege ha-
docent de adventu Domini, Ideoque de illo famoso buefunt initium, de quibus Zacharias ,0-\ jejunium
praedicatore Joanne Baplista legilur evangelium : quarti, quinti, sexti, seplimi et decimi domui Judae
Miserunt Judmi 87,vel cum audissct, qui Dominum et Hierusalem iti dies feslos vertetur in gaudium :
digito demonstravit, et venturum evangelizavil, quse jejunia ob diversas plagas, quse illis lempo-
quem Dominus negavit hominera mollibus vesti- ribus accider.unt, ut ait Hieronymus super Zacha-
tum, et annunliavit officio, vel meritis angelum riam, illis in mensibus instituerunt, quod eliam nou
voce prophetica, diccns ."Ecce ego mitlo angelum vacat a myslerio. Sicut enim qnatuor sunt corporis
meum 88. Quis non erubescat flere, qui per officium eleroeiila, quatuor anni lempora per ires menses
prsedicalionis meretur vocabulum nuncupationis 13distincta, sic qualer in anno jejunamus tribus die-
angelicse? Gaudete potius, cantal Aposlolus hi in- bus; tres dies ad tres menses referentes, et Domino
1roilu : Modestiavestranola sit ommibushominibus6\ de mense diem unum salubribus contentaiiis (sic)
Quod si oculos suos compresseriiit, et eam coram offerentes, ut nobis quietam vilam tribuat, et cor-
cis liicenteni videre nplueri.nt, nihil solliciti silis ; poris qualuor proiegat elementa, et jejunium cor-
Dominus enim prope est, quia lucem vestram pora lasciva macerel et casliget; vel ler quater je-
eliam videre nolentibus ingeret, tanlummodo peli- junamus, ut Domino dierum primilias offeramus.
tiones vestrae innotescant apud Deum; unus eniui Hoc autem brumale jejunium aliorum leniporum
ille festis contra pmncs detractores praevalebit, qui jejuniiscelebrius est, magis plenarium habens offi-
avertet captivitalem Jacob 80,qui replebit vos pace, cium, pertineiis ad Salvatoris adveiilum, ut duin

79 Psal. 121. 80 Malth. 24. 81 Psal. 84. 8S Baruch. 5. ss Matlh. 11. 84 Ibid.; Isa. 55. 85 Ja-
cob. 5. 80 Apoc. 14. 87 Joan. 1. 88 Maith. 11; Mala 5. 89 Pliil. 4. 90 Psal. 84. 91 Rom. 15,
82 1 Cor. 4. 93 Ibid. "> Psal. 79. 9BI Cor. 4. 96 Psal. 15. 97 Psal. 84. 98 Ibid. 99 isa. 5o,
""Cor. 8.
£09 MITRALE.— LIB. V, 210
caro jejuniis afiligitur, anima redemptionis suse jA tur; adhuc dicitur hoc fieri in ecclcsia orlentali ,
testimoniis ex sacra lectione, vel concentu Ecclesise itaque dum unaquaeque bis legittir duplicato sena-
delectetur, et quidem sic pertinet ad Salvatoris ad- rio duodecim computantur, propter duodecim le-
ventum, ut pertineat ad ejus templum, ad Spiritus ctiones, non lectionum, aut sententiarum varietates.
Eanctl sacrarium, beatam virginero loquor, in qua Sed cum in quarta feria duse leganlur lectiones, t:t
Deus novem mensibus babitans, dignatus est fieri in Sabbato sex, cttr sexla feria in unius pauper-
homp. Nam ex Evangelib : Missus est Angelus \ tale relinquilur? salius essethoc novenarium tribus
Paranymphi reciiatur annunlialio, virginis consen- diebus per ternarium dividi, sed hsec non vacant a
sus, et Domini Incarnatio, quse propheticis lubis ralione. Nam in Sabliatis quatuor lemporum staln-
fuerat antea declamaia. Unde propheta praecinit in tum est, ut ordines eelebrentur; qui sunt in Sab-
intioitu : Rorate coelidesuper, et nubes pluant ju- batis ordinandi, in prreceilenti quarta feria sunt
stum 3. Rorate dicil, et pltiere : quia descendit ver- eligendi. ldeo autem ordiuandi in quarta feria eli-
bum in aulam credulae virginis, sicut plttvia de- guntur, quoniam in quarla sctale levitae a David18,
scendit in vellus 3. Ccelos dixit et nubes, angelos el Salomone 19ad templi minisleria dislribuunlur.
et prophetas, qui enarrant gloriam Dei4. In pro- Elecli vero suni in ulriusque Testamenti pagina
B
phetica lectione : Eril in novissimis diebus \ agit de examinandi. Ideoque duse legunlur lectiones, prima
moute Domini, qui de parvo lapide crevit ia mon- cuoi tono declinante, el significat pfimum Tesla-
tem \ qui regnabilin domo Jacob. U)tde recte sub- mentum, quod terrena promisit, ut: « Dabo vobis
dilur in graduali. Tollite, introibit Rex gtorim, eU: terram lacle et melle inanaritem 20; > unde ad ter-
Quis ascendel in montem Domini7. ln epislolari le- ram genua fleetimus. Secunda cum tono ascen-
ctione: Locuius esl Dominus ad Achaz; Pele libi dente, et significai,secundum, id esl Novum Testa-
signum a Dominos, manifeste agit de beala virgine, mentum, quod coeleslia aelerna el excelsa promittil,
cui bene succinitur graduale: Prope. est Dominus ul: < Beali pauperes spirilu, quoniam ipsorum esl
emnibus invocanlibus eum \ ac si dicat: Pele, quia regnum coelorum 2I; > quia, licet Iisec duo Testa-
propeest et ne qua subrepat dubitatio sttbditur in menta in superficie litterae duo diversa promittere
offertorio. Conforiamini; aliud, secundum quds- videantur, taroen in spiritu illud ununi promittunt,
dam, offertorium: Ave Maria ; et communio : Ecce de quo dicilur : < Porro unum est necessarium 2\ >
virgo, sumpta sunl de Evangelio, et ideo rationa- et ad illam unam el seternam nos dirigunt, de qua
biliter ad sanctam Mariam statio convenit ho.- dicitur: « Unam pelii a Domino, hanc requiram,
dierna. ( ut inhabitem in domo Domini, omnibus diebus vttse
P
Sexta feria legilur Evangelium : Exsurgens ,0, el roese23;>idcirco in sextalferia, in quacrealisumus,
Epislolaris lectio: Egredietur virgail, quae mani- Kiiataiituiii lectio legitur, et acuto accenlu canta-
feste de advenlu Domini et beala virgine inlelligun- tur; verum, quia ad iilam uiiam, nou nisiper opera
tur, qui cum essel in immaculata virgiue, prope niisericordiae pervenitur; ideo in Sabbato sex le-
fuit. Ideoque in Introiiu Ecclesia praecinit: Prope ctiones leguntur; vel quaria feria duae fefclionesle-
eslo Domini, et Beati immaculatils; graduale : guntur, quia in quarla aetate lex el prophelia ser-
Oslende nobis, Domine13,et offerenda : Deus lu, vel vanda mandantur.. Semel genua flectuntur, quia
secundum alios : Audi Israel; primum respiciunt tara in lege quam in prophetia unus Deus colendus
adventiuu, quem quia cceli narravcrunt 14, id est praecipitur. ln sexta feria una lectio recitalUr; quia
aposloli prsedicaveruni, ,in secundo adventu cum in sexta aetale, lex et prophelia in evangelica uni-
Domino judicaturi ,B; idcirco est hodierna die sla- tate complentur, ubi Flectamus genua dicitur, quia
lio ad sanctos apostolos, de quibtis in canlico vir- Christus Legislator adoralur, vel ctim in quarta
ginis, de quo fit in Evangelio mentio, dicitur: De- feria duse recitentur propter prsedictas rationes, se-
posuit potenies, id est superbos scribas et Phari- cundum profectum jejunii tres debereul in sexta
sseos, Et exallavil humites1*, id est apostolos; et in ^ feria recitari, et in Sabbato quatuor, sed duse a
communiorie: Ecce Dominus veniet, el omnes sancli sexta feria in Sabbatum transferuntur, el una in
ejus cum eo "; sequens Sabbatum, et omnia qua- sexta feria remanenle, sex in Sabbalo reeitanlur,
tttor Temporum Sabbata dicunlur Sabbata duode- ut ordinandis sacri oflicii proferendi opulentia re-
cim lectionuro, cura sex dumtaxat legantur, quod servetur, qui et ad jejunium inslruuntur el ad sa-
est ab antiqua Romaiiorum consuetudine deriva- cram lirones militiam titulantur, qtiarum quaiuor
tttm; quia cum Romana Ecclesia esset Graecisel ita cum primis quatuor ordinibus distinguunlur,
Lalinis permista, singulaeleeliones iu utraque lin- quod post singulas orationes sequuiitur singuli or-
gua recitabantur; quia in una duntaxatlingua reci- dines, quibus singulis datis sequutilur singulae le-
tatoe ab utriusque linguaepopulis non intelligebaii- ctiones, cum singulis responsoriis, ac si dicatur :
lur; vel ut ulriusque populi unanimilas inlelliga- Orat Ecclesia pro vobis ordinandis, et hi ordines

1 Luc. 1. '-Isa. 45. 3 Judic. 6 ; Psal. 71. 4 Psal. 18. Blsa.2. • Dan. 2. 7 Psal. 25. "Isa. 7-
"Psal. 144. 10Luc. 1. ulsa. II. ,2PsaI. 118. ,2Psal. 84. 14Psal. 18. 1BMatlh. 19. 16Luc. 1-
17Jii!al4. .'"IIReg. G. ,9 III Keg. 8. 20Num. 14. 21Matth. 5. «!Luc. 10. 23Psal. 26.
2H . SICARDi.CREMONENSIS,EPISCOPI 9.9,
dautur vobis ad legendum et psall.endum, ite ergo /V.Moyses et Aaron levitas in tabernaeuli ministerium
legere et cantare. ordinavit, el Christus septuaginla duos discipulos
Sed videte ut quod ore legitls et cantatis, corde ordinatos ad praedicandum misit.
credatis, et qund corde creditis, operibus compro-- IHud quoque notabile est quod ordines prseser-
belis; videte ul quatuor virtutibus pollealis, ut, in liin quatuor temporibus exhibentur, quse sunt
qualuor ordinibus Dominum benedi.centium esse dierum primitise, ut ordinandi se sciant esse pri-
possilis, quibus Psalmista dicit: « Domus Israel niates ecclesise; et ut qualuor rirtutibus exornen-
benedicile Doinino; Domiis Aaron benedicite Do- tur; et sub quatuor- Evangeliis servire Christo et
mino, Domus Levi beoedicite D.omino, qui timelis E.cclesisemoneantur. Jji vere, ut virtutibus flo-
Dominum benedicile Domino 24; undecunque sint reant; in aestale, ut charilafe ferveant; in auluro.no,
'
quatuor praecedentes lectiones, et responsoria, ut fructus bonorum operum melant; in hieroe,ut
quinta lectio : Angelus Domini descendit, cuin ora- collecla servenlin horreo, et eis fruantur in Domino.
lione prsecedenli et h.yrano sequenti, tara in hoc In quadragesima quoque, .ut vitiis raarceanl; m
Sabbato, quam in f liis qualuor temporum Sabbatis. jejuniis et a jejunantibus, et Jejunis ,, ut apostolos
11011 mutantur, sed continuo semper i.n quinto loco g imilenlur; qui cum Paulum et Barnabam ad evan-
legunlur et pertinent ad jejunium. Sicutenim pue- gelizandum genlibus delegarent 3\ et presbyteros
ris a Babylonico rege in fornacem missis cceleslis. per E.cclesias consiiluerent, jejunanles et orantes
gratia subvenit, et fecit medium fomacis quasi ven- eis manus imposuerunl 31, commendantes eos Do-
lum rorisflantem 2B; sic a rege confusionis diabolo. raino, iri quem credidere, ut inlelligaut quanta
per inceiuivalibidinum proslratos, jejuniorum et devolione dantium et accipientium debeat hujus
oratioiium inslantia liberat: Hoc . eniro genus dae- benedictionis tribui sacramentum , quod in Sab-
moniorumnon ejicitur, nisi in oralione et jejunio26;. bato celebratur, eo quod Dominus inter cseleros
Iiberali vero Dominum laudare teiientu.r, et ne vi- dies prse cseteris Sabbatum sanctilicavit 32, per quod,
deantur beneliciorum ingrali, canticis lnagnificare, iatelligimus, ordihatos non solum a servili opere
vel pertinenl ad sequenlium sacrorum ordinum sa- sed eliam a vitiis cessare debere 33. Hodie laraen ,
craroentum. Nam quia vasa figuli probat fornax *7, Hcet in Sabbato liat, debet diei Donunico depulari,
et quia dicit Aposlolus : < Hi, priino probenlur ; et unde in ejus vespera , a qua sumil inilium, debet
sic ministreni 28; > ideo sacris., ordinibus fOrnacis. ordinalio celebrari, et ad mane Diei Bominici,
prophetia.praemitlitur; quia, sicut pueri. in fornace dummodo, continu.alo jejunio, valet exlendi; et
ignis, sic in saerjs, ordinandi probantur in camiiia C. congrue in iiac die celebranlur mysteria sacerdola-
Uibulalionis, un.de benedictiones. sequunlur, quia lium benediclionum in quo sunt collaia charismata
post probationem coronantur. Ad idem pertinet se- g-ratiarum. lu hac enim di.e JDominus resurrexil,
quens oralio : Deus qui tribus pueris, postquam, in bac aposlolis (ut dicitur), 1 insufllavit, diceris :
praestatur ordo subdiaconalus, 11Lnovitio subdia- « Accipite Spirilura sanctum , quorum remiseritis.
cono Epistola dep.utetur : ad orationes super pro- peccata remitlunlur eis 34. ln hac Spiritus promis-
phetias genua flectimus, super epistolarn vero ne- sus advenit, unde merito ad hanc diem sacerdota-
quaquam. Quidam tamen ad Angelus Domini nun- lem dirigimus benedielionem, ut cum Domino re-
quam genua flectunt, ne videanlur Nabucliodono- surgente in novitate vitae. ambulemus 36, el cum
gor staluam adorare. Poslea praeslatur ordo diaco- apostolis hilariter canlare possimus : Veni Sancie
nalus, ut novitio diacono evangelium assignelur. Spirilus, reple luorum corda fidelium, scilicet or-
Post sacerdotes ordinantur, ut tirones cum ordi- dinatorum. Quod in Sabbato medianae hebdomadae,
natore introeant ad altare, hinc inde morantes, et et in Sabbato sancto celebratur, sicut invenitur in
cum signante signanles, quidam vero inter lectio- canonibus, ordiualio forte in illorum diei aclus re-
nem, Angelus Domini et epislolam, ordines sacros ^. spicit, et officiura, ut sicut tunc neophyli ad ba-
pvsestant, ut post consecralioiiem consecralis pro- ptismum , sic vocentur ad hujus characteris sacra-
ponant epislolam et evaiigelium ad instar boni pa-. menluni. H;ec soleiimis praediclorum dierum obser-
storis, qui mittens filium «uum, docet eum quid vantia, sacris riuntaxat ord,inibns est observanda.
et qualiter sit acturus; per Epislolam monentiir Minores enim ordines in celebribus diebus licet
custodire benedictionem quam acceperunl, per episcopis erogare. Ad subdiaconatum vero et ultra
Evangelium dicitur eis : lle, docele otnnes gentes.2\ nisi in pnetaxalis diebus non licet alicui episcopo-
Quidam, subdiaconatu praestito ante epistolam • rum, praelerquam Roniano poiiiifici,aliquospromo-
ratione praemissa,"continuo post eam diaconatum vere. Jdeoque scoli redargutuntur episcopi, qui sub-
or-
prsebenl et sacerdotium, quibus praestitis in vocem ditos in dcdicalionibiis ecclesiarum ad sacros
laetabundam erumpunt: Laudale, eo quod hi prae- dines promovebant. Ordinationes hujusmodi Petrus
serthn ordiues invitantur ad laudes. Prsestanlur au-. primus et princeps instituit, cui post Christum
tem hi ordines prseserlim circa evangeliura ; quia suminum Ecclesiaecollatum est pontiflcium. Ideoque
" A«.
24Psal. Uo;Psal. 154. 2BDan. 5. "Mallh. 17. » Eccli. 27. «ITim. 5. 29Malth. 28.
15. 31Acl. 14. 8,Gen. 2. 3»Exol. 20. 84Jo.an.20. 5BRom.6,
215 MITRALE. — LIB. V. 214
lam in hoc Sabbato, quam in cseteris quaituor A Dominicse parlim ex prophetis , partim ex Evan-
Teraporura statio congrue celebralur ad Sanctura gelio compilata, communia utriusque decantantur
Petrum. adventus, et maxime voeatio genlium declaratur
Tunc ad summam .recurramus officii, quod ad per Christi advenlum, ubi in persona apostolorum,
utrumque speclat adveulura , sicut in leclionibus , vel doclorum dicilur : Canile tuba , vocale gentes,
excepla quinla , et responsoriis patuit praecedenli- in Graduali vero : Prope est Dominus. HaecDomi-
bus, sicut el liquet in epistola : Rogamus™, in qua nica vacans antiquitus iulitulalur, vel quia proprium
&gilur de Dlio iniquitalis, quem Dominus interfi- non habet, officium sed muluat alienum, scilicet
ciet illustratione sui adventus. Tractus epistolam Rorale et hoc propler ordines praecedenlis diei in
comilatur, ne ordiiialus in superbiam elevetur, quibus apostolicus fuit occupatus; saepius enim in
sed ad gemitum sui et aliorum potius deprimatur. Deccmbri consueverant ab apostolicis ordines cele-
Ad adveiitum vero perlinel evangelium : Anno brari; vel ideo , quia numerum excedit adventus,
quinlodecimo, ubi dicitur : Quod saluiare Dei vide- scilicet viginli unius diei, quos ciroa inler Doroi-
bit omnis caro 37; qtiod offertoriura : exsulla fiUa"8 nicas advenlus «on debuil couiputari, sed vacans
el communio : Exsullavil ut gigus 8\ nemini exstat appellari; vel potius , quia huj'us diei statio nulli
ambiguuni. Illud eliam non est silentio praeter- sanclorum legitur assignaia, el merilo; hodie
eunduni, qttod hoc Sabbatum semper oporlet prae- namque legitur Evangelium : Miserunt Judmi, in
cedere vigiliam Domini, tura quia ulerquedies est quo dicit Joannes : Non sum dignus solvere corri-
officiattts, tum quia Sabbatum est de adventu, vi- giam calceamenlorumejusv*. Si ergo Joannes , quo
gilia nequaquani, sed de natali, et pertinet ad tero- major inler nalos mulierum nemo surrexil4", non
pus gaudii, quod ex ipsa patet ordinatione Gregorii, est sufficiens incarnationis Chrisli mysterium de-
qui ultimas advenlus anliphonas ad evangelium nudare; « generaiioiiem enim ejus quis enarra--
pqsuit istas : Completi sunt dies, et Ecce completa bil: 40 > Quomodo scilicct Yerbum incorporatur,
sunt omniau. Ideoque cum advenlus ad minus re- quomodo vivilicatur, animatur, quomodo Alpha
gulariter habere debeat viginli unuro diem, id est concipitur, cui sanctorum hoc mysterium creditur,
tres septimanas iutegras praeter vigiliam Domiiii, ut apud illum debita stalione hoc officium celebre-
cuinque semper incipiat ad Dominica, si Nalalis tur? Porro si rite considerentur officia, illorum
fuer:t in Dominica, oportet adventum per quatuor sanctorum virtulibus, vel meritis consonare videti
hebdomadas prolatari; quod si fuerit in feria se- lur, apud quos solemnibus stalionibus depulantur;
cunda in Sabbato, lum pro jejunio quatuor Tem- Z sic ad sanctum Petrum, qui habet principatum
porum , tum pro vigilia jej'unabitur, el in Domtnica ligandi et solvendi 4\ statio celebratur, cuni asinae
vigiliaeofficium celebrabitur, et Alleluia cantabilur solutio nobis evangelizatur 48; sic ciim scrulinia ,
propter advenlum, vel diem Dominicuni. Et atlende vel calechumeni sigrianiur ad calechizatorem gen-
quod tres septimanas advenlus trium lempOrum lium reeurrilur. Proinde vacat isla Dominica, non
Palres accipimus , primi. fuerunt ante legem , qui quia non sitofficium ejusaulheulicuni,vel proprium
sicut granum in lerram jaetum est a fruetu renio- non habeat officium, sed quia sit de ordinalissima
tum , sic procul a Domino remoli clamant in in- slalionum disposilione rationabiliter exceptum, ut-
troitu : Ad te levavi". Secundi fuerunt sub lege, pote maleriam habens nulli sanclorum investigabi-
qui doclrina legis instrueli, et ideo ad lumen pro- lem, omnibus impensam, sed per soluin sanctum
pius accedeiites, in inlroilu, Sion populus appella- Spiritum admiiiistralara , qui in triclinio virgi-
tur. Terlii fuerunt prophela? , proesertim iIII, quos nalis uteri solus medius, solus conscius et unus
invenit illa nalivitas ut Simeon, quihus, quia re- fuil coclestiuni nupiiarura arcliitriclinus. In quo
deroptor est prope, dicitur in intrOilu missae : Gau- utero videns gentililas calceatara fore divinitatein
dete42.Aiunt quidam quod in officio primse Domi- in Introitu, secundum quosdam modernos , clamat
:iicae agitur de vocatione Judaeorum. In seeunda D ad eara , dicens : Memenlo noslri, Domine, in be
vero de vocalione gentium , unde dicilur ibi : Ad neptucilo popidi i«t 49, hoc est in Filio, in quo solo
salvundas genles , in lerlia de vocalione utriusque beneplacuisti ex millibus popttli , qui fuil luus ab
popttli, unde hic dicilur : Gaudele, Gaudete, et initio mundi; et inde congralulalur aliis in epistola
canlalur in prima , in persona Joannis; in secunda, dicens : Gaudele60, scd etjuxta consideralionem
inpersona, prophefarum; in tertia , in persona uteri virginalis canl.al in graduali : Prope esse Do-
apostolorum ; in quarla sequenli, in persona doelo- minum, et celeiem ejus advenlum, Alleluia, Veni
rum; rursus de gentium vocalione loquentium , et Domine , ofiertorium : Conforlamini: conimunio :
ul in collata gratia perseverent exiiorlanlittm, ut Ecce Virgo, nola sunt in quiotts desiderat, et
de gratia spei perveniant ad gloriam speciei. consolatur, et causatn concludil consolalionis. Et
CAPUT IV. vide quod hebrlomada proxima nativilati prsrpara-
DOMINICA QUAItTA DE ADVE.NTU. lio merito nominatttr et in ea historia, clama in
Canite luba in Sion^. Hac quoque historia quarlae forlitudine decantatur, quae non, ut siraplices ati-
S6II Thess. 2. a7Luc. 5. 3S Zach. 9. 89Psal. 18. 40Luc. 2. uPsal. 21. 42Phil. 4. 48J.oel.21.
44Joan. 1. 45 Matlh. H. 4fIsa55. «Mallli. 16. 4»Mallh. 21. " Psal. 105. S0Phii. 4.
 215 SICARDI CREMQNENSISEPISCOPI 216
tumant, ad quattior-Tempora, sed ad Domini per- A coricepit;alterapro angeloqui ad Virginemintroivit63.
tinet proxiraam iiativjtatem. Unde cum sex matu- Si duodecim fuerinl, duodecim prophetaeexprimun-
tinalibus laudibus decantalur; quia per sex aetales lur, qui Clirisli adventum prsedicaverunl, quem
anliqui se ad adventum prseparaverunt, et nos per duodecim apostoli teslimonio roboravere, ex quo
sex opera misericordiae ad seeundum etiam prsepa- duodecim tribus et ex eis duodecim millia signati
ramur. Verumtamen feriales antiphonas, quae in salvanlur °4.
fcsto sancti Thomae scriptse sunt, octava die anlea CAPUT V.
canere consuevimus, et decet cantus ante nativi- 1NVIGILIA NATALiS DOMINI.
talem proximam renovari; quia, sicut per plures, Hodie scielis quiaveniei Dominus, ei mane videbi-
et frequentiores, et novos nuniios magis et magis lis gloriam ejus \ Dies iste vigilia dicitur nalalis
movetur animus subditorum ad sollicitudinem su- Dpmini, vigiliaea pastoribus inceperunt. More an-
seipiendi praelalum , sic per renovationem canluum tiquo duo noclurrialia prsecipuis feslivitalibus age-
magis exeitamur, ut simus digiuira venluro Domino bantur oflicia, unum tantum in milio noclis a pon-
liabitaculum. Potest tamen' et totus advenlus tifice cum suis capellanis absque Venite, illud in
prseparatip nominari. Un.de in prineipio legitur : nledio noctis articulo, sicut adhuc ab aliquibtts in
Abjiciamus opera lenebrarum, et induamur artna. solemnibus observatur, et populus qui ad feslum
lucis, elc.,B1. Quae omnia 'sunt praeparatioliis venerat, tota nocte in laudibus vigilabat; sed post-
insignia. In hae hebdomada, septem antiphonse quam illusores laudabile instiliitum in ludibriuni
secundi loni cantanlur, unaquaeque per -ordi- riuitaverunt, et turpibus cSnlilenis, et sahationibus,
nem suo die, usque ad nativitatem , quse ideo et fornicalionibus operam dederunt., vigiliae sunt
sunt secundi toni; q.uia diriguntur ad Clirislum interdictae et dies jejuniis dedicali prislinum vigi-
qui faetus est gigas geminse substanliae, et sunt liarum nomen retinuerunt; inter quas vigilia Do-
septem, quia requievit in eo spirilus sapientise, mini celebrior est et praecipua, propriura habens
et inlellectus, spiritus consilii et fortitudinis,, oflicium nocturnum atque diurnum. Super Venite,
spiritus scientiseet pietatis , etspiritus linioris Do- hodie scietis, quia veniet Domiiius, et mane videbitis
miniB2, perquse septem dona suse nobis Inearnatio- gloriam ejus, hoc est de Exodo parva mulatione
nis grafiara ministravit. Ipse enim est sapientia, traiissumptum, nam cum dixisset Dominus filiis
qua Pater omnia fecjt83,qui venit in spirilu sapien- Israel : « Ecce ego pluam vobis panes de coelo,
lise docere nos viam prudentise. Ipse est Adonai, dixerunt Moyses et Aaron ad eos, vespere scieiis
qui nomen suum indicavit MoysiB\ cui legem dedit iC quod eduxerit vos Dominus de lerra JGgypli, et
in Siriai B\ qui venit in spiritu intelligenliae nos mane videbitis gloriam ejus °6. > Vespere enim co-
redimere. Ipse est radix JesseB\ qui crucis in pa- lurnix, et mane manna super castra descendit. Co-
tibulo stetit in signum pppulorum, qui in spiritu luffriixcaro Christi, manna figura fuit verbi Dei 6\
consilii venit nos Iiberare. Ipse esl clavis David panis vivi qui de coelodescendil 6\ vespere carnem
qui aperit el nemo claudit, claudit et iieroo aperil 67 et mane verhum accepimus, cum in fine ssedulorum
cellaria paradisi et inferni, qui in spiritu fortitu- < Yerbum caro factum est 69, > et hoe in linibus
dinis venit nos de inferni claustris educere. sseculorum, licet verisimilius vespera diealur, la~-
Ipseest oriens sol justitise 6S,.quispirilu scienlise men et mane dicitur, eo quod in eo, velut lempore
nos venit illuminare. Ipse est rex geiiiium, lapis gratise, soljustiiise nobis illuxil 7\ et novum mane
angularis B\ qqi venit salvare nos.spiritu pietails. novum scientiaeluraen, Novum Testamenlum cre-
Ipse est Emmanuel, nobiscumDeus 6\ qui per sp.i- dentibus reparavit. Igilur, hodie scielis et mane vi-
ritum timoris venit ad saivandura nbs, et charisma debilis gloriam ejus, id est in tempore gralise Ver-
nobis dedit ampris. Omnes hse aiiliphoiiaeincipiunt bum incarnafum per experienliam cognoscetis;
per 0, quod potius admiralive, quam vocative po- unde sic illis dictum est boc, ut se praepararent ad
nitur. Vel ideo sunl septeni, quia cantantur in de- esum Doniinicsecarnis; vei dicitur spirilualiter ad
signatione antiquorum patrum, qui seplenario ser- eos, qui in Salvatqris ortu fuerunt, et verum roan-
vi.entes advenlum Domini exspeclabant,, unde in na suscipere meruerunl, vel hsec brevis clausula
omnibus Veni dicitur. Cantantur autem in Vespe- verius ex una parte ad Nalivitalem, ex alia perti-
ris, quia Dominus venit in vespera mundi; hic est net ad resurreclionem, sic hodie, id est vita praesenli
Elias, qui sero carnes, et in raane panes vescilur 61, scietis, quia veniet Dominus, id est panis vivus,
Dominus, scilicet noster, qui iii ultima setate mtin- qui de coelo descendil 7\ et mane, id est in resur-
di carnem assumpsit et diluculo restirgens in'pa- reclionis gloria, non solum liuniaiiitatem, sed
nem angelorum transivit 6S. Si novem secundum eiiam gloriam divinitatis ejtts videbitis.
quosdam cantantur, addilur una pro Virgine qust Ad Laudes : Judma et Hicrusalem nolile limere,

B1Rom. 15. B,Isa. 11, B3PsaU105. B4Exod.6.'61 tB Exod. 51. 62 "Isa.il.

63
B'Isa. 22; Apoc. 5.
BaZacli. 6; Malach. 4. "9 Isa. 28. 60 lsa. 7. III Reg. 17. ^ Psal. Luc. 1. 64Apoc. 7.
6BExod. 16. 66lbid. 67Gor. 10. 6" Joan. 6. °" Joan. I. 70 Malach. 4. 7l Joan. 6.
 217 MITRALE. — LIB. V. 2J8
cras egrediemini, et Dominus erit vobiscum. Hoc fre- A £ servalionem iejttnii, nisi fuerit in Domiinca, tunc
quens et celeberrimum divinae consolationis oracu- enim non omitlitur propter resurrectionem Domini.
lum mittit nos adhistoriara Paralipomenon, quando, Idem quoque patet in communione, revelabilur.
regnante Josaphat, congregali sunt filii Amon et Sed quia ejus incarnatio erat futura Judaeorum dis-
Mqab cum habitaloribus montis Seir adversus Ju- persio, ideo versus in graduali subditur, qui regis,
dam, convenitque omnis Juda in Hierusalem et in in quo pro eis oratur. Quantus sit ostendit psal-
templum Domini ad precandum faciem ejus, et mus qui cantatur ad introitum, scilicel : Domini
Stantibus illis coram Doniino cum uxoribus et libe- est lerra 79.De quo eliam sumitur offerenda : Tol-
ris, et vociferantibus ad Dominum exclamavit Ja- lile portas, et vide quoniam hsec vigilia propriam
haziel Clius Zachariae, levites de medio multitudi- habet collectam, ideoque debet in Yesperis dici,
nis in spiritu Domini dicens : « 0 Juda et Hieru- quod etin omni vigilia (secundum quosdam), gene-
salem nolite timere, cras egrediemini, et Dominus raliter est observandum, ut si propriam habet col-
erit vobiscum 7S. > Amon inlerpretalur populus lur- leclam in missa, dioatur et in vesperis ; si non ha-
bidus, Moab ex paire, Seir hispidus; haec sunt vi- bet propriam, dicatur in vesperis collecla festi se-
tia hominum turbantia et exasperanlia a diabolo quentis. ln vesperis autera vigilise natalis psalrai
procedenlia, quse fuerant ad noslrum iiilroitum eoh- B £ cantantur : Laudale pueri Dominum 8\ Laudate Dq-
gregata, nec erat qui adj"uvaret, donec venit Sama- tninum omnes gentes 8\ Lauda, anima mea, Domi-
ritanus in carne, qui vulneralum fomeiitavit et sta- num 8a. Laudate Dominum, quoniam bonus s\ Lau-
bttlario commisit 73; ad eos ergo, qui ante Nativi- da Hierusalem 8\ secunduin quosdam, in qttibtis
tatem Doniini tenebantur in potestate diaboli, vel iiivitamur ad Iaudes.'At ( secundum alios ), Lauda-
in claustris inferni sermo dirigitur. 0 Juda et Hie- te pueri 8\ Qui confidunt 8S.In converlendo87. Me-
rusalem, id est confilenl.es et pacem desiderantes, mento 88. Beuediclus Dominus Deus meus 8\ et me-
nolite timere, cras, id est in proxirno egrediemini, rito ; quiaprimus devotos invitat ad Dominura lau-
et Dominus erit vobiscum. Similis vobis, habitabit danduni j'ugiter et prsedicandum. Secundus monet
in vobis. Moraliter o aetivi, quibus est peccatorum in Domino confidere. In tribus sequentibus causa
confessio necessaria, et o conlemplativi, quibus est rediiitur, quare sit laudibus inslandum et in Do-
pacis visio in desiderio, « nolile timere eos qui oc- mino coiifidendum, seilicel : quia nostr.ira capti-
cidunt corpus 7\ > cras, id est in proximo e.gredie- vilatem converlit 90 et riobiscum inagnificavil 91;
mini de corpore mortis hujus 7\ et Dominus erit quia promissa complevif, dum fruclum veritris Da-
vobiscum, ergo cupite dissolvi et esse cum Chrislo 76. „, vid super sedem ejus constiluit 92; quia inclinavit
Ex his duabus clausulis, videlicel, hodie scietis, coelos alque descendit 93; quia demum de allo ma-
quia veniet Dominus ; Juda et Hierusalem nolile ti- num suam emittet 9\ ut nos eripiat ab aquis multis
mere; fere csetera noclurni officii contexunlur, de et a filiis alienis.
quo scias quod in quacunque feria vigilia Domini CAPUT VI.
venerit, illius feriales psalmos cum antiphonis et IN NATALI DOMINl.
canticum obfinebit : at si fuerit in Dominica, sex Puer nalus esl nobis 9B.In fine anni Dominus vo-
responsaria de historia canite, et tria de ipsa vigi- luit nasci, ut ostenderet se venire in ullima setale
lia cum laudibus suis. Hodie quoque et usque ad mundi. In sexta feria conceplus, in Dominica natus
nocturnae Epiphaniae Symbolum Athanasii, secun- fuit; in sexta feria crucifixus, in Dominiea resur-
dum quorunidam consuetudinem, subticetur, diur- rexit, ut qui hominem in sexla feria plasmalum
ni quidem officii constat esse intentionem osten- perdiderat, in sexla feria liberaret, et qui in Domi-
dere, non solum quod Christus natus sit, sed etiani nica veniens, oriens ex alto 96, nos illuminarei, et
et de quo, et cur natus sil, et quantus sit : Natus lisec regula compali comprobatur. Nam si relro per-
est, ut dicitur in EpistolaPauli 77 et in Evangelio 78, curras v. illius anni invenies concurrentem. In nocle
. cum esset de semine David, de Maria desponsata D j quoque riatus est, juxta illud : « Dum raediuin si-
Joseph; hodie namque Mariae desponsalio legitur, lentium lenerent omnia, et nox suum perageret
ut sciatur quod alii fuerit desponsata, scilicet Jo- cursum, omnipotens Domini sermo a regalibus se-
seph; et ab alio fecundata, scilicet a Spiritu Sancto. dibus venit 8\ > inde est quod media nocte ad an-
Natus est ut populum salvum faceret et iniquita- nuniiandum nativitatem surgimus; quia credimus
tem terrse deleret; hodie in spe per sacramenta gra • tunc Virginem peperisse et puero profescenninis,
lise, matie in re per revelationem gloriae : hsec pa- id est canlilenis quas nulrices pueris faciunt, Gto-
teiit in introilu et graduali: Iwdie scielis, et Alleluia. ria in excetsis Deo 9S cantasse; sed nee vacat a
Crastina die, quidani habent Alleluia, Ate Maria; myslerio. In nocte namque natus esl, ut se clam sub
Alleluia tamen in vigiliis non canfaiur propter ob- carne latenlem venire signarel, vel ut se ad iilunii-
72 II Par. 20. 73 Luc. 10. ri Mntth. 10. 7BRorri. 7. 76 Phil. 1. 77Rom. 1. 7SMalth. 1.
29 Psal. 22. 80 Psal. 112. 81 Psal. 1!6. S2 Psal. 145. 83Psal. 146. 84Psal. 147. 8BPsal. 112.
86Psal. 124 87 Psal. 125. m Psal. 151. 80 Psal. U5. 80Jer. 1. 91Psal. 125. 92Luc. 1: Psal. 151.
83 Psal. 17. 94 Psal. 145. os Isa. 9. 8S Luc. 1. S7
Sap. 18. ss Luc. 2.
219 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 220
nandum nostr.am noctera venire deinotislraret; quo- A i mulido laelitia ; in eodem legimus Evangelia ; duo
niitm habitanlibus in regione-umbrse mortis lux versanlur circa temporalem. nativitalem, in lertio
orta est eis s\ Unde ab ejus natali dies prolongan- gigas geminae substaniise declaratur. Et attende
lur, qttia credentes in eum ad seternitatis lucem quod rtovenarium per tria noclurna dislinguimus,
vocantur. Ralionabiiiler itaque nocturna celebran- ut palres trium lemporum inlelligamus soeiandos
tur officia, et secundum antiquum morem ascribun- novem ordinibus angelorum, unde in primis duobus
tttr duo natali Domini iioctumaiia. Unum in quo Alleluia sublicetur, quia patres-JHis sociati sunt,
ariliphonse : Dominus tanquam diffusa est, et res- sed murmurahant infra clauslra inferni; at in ter-
ponsoria hodie nobis, cum aliis concinuntur ; aliud lio freijueritalur, quia palres iiostri temporis tran-
in quo anliplionse : Dominus, in sole elevamini, et seuntes, angelis illico sociantur. Ternarius in pri'
responsoria : Ecce agnus Dei cantantur, sed hoc ad mo noctunio, tres sunt patres in tempore primo :
Oclavam reliiiquitur. Nunc primoinsistanuis super: Abraham, Isaac et Jacob. Ternarius in seeundo ;
Venite, Clirislus nalus esl nobis, venite, adoretnus. Legislator, psalmista et propheta. Ternarius in ter-
Hoc in persona angelorum cantatur, a quibus pas- . lio : homines de tribus partibus orbis, aut Ecclesia
tores, vel polius omnis populus ad adorandum na- primitiva, Ecelesia genliuni et ultima conversio re-
lum Dominum invitatur. Nos igilur ad haec tripudia liquiarum, qui omnes per bonam operalionem, et
invitati, ei congaudentes in tribus psalmis psalli- doetrinam Evangelicam, et fidem sanetse Trinilatis,
nius. perveniunt ad eollegiuro angelicse societalis 8. So-
Iii quorum primo agitur de seterna Chrisll el in- lent mulieres parturientes visitare. et matri. el fi-
effabili genitura; in sectiiido vero de Chrisli incar- lio exennia ferre : has in reponsoriis trium noctur-
natione; in tertio de laudibus sponsi et sponsse; ei- norum imitamur, dttmmodo Chrislum, modo vir-
que in tribus leclionibus per Isaiae.oracula testifi- ginein salutamus, vel quasi utrique munera offe-
camur, qui non lam prophetice quam evangelice rentes, ulrique applaudimus. Et vide quia iii nrimo
incarisationem Chrisli descripsit-: ei quoque in tri- propbetae, in secundo doctores, in lerlio lcguntur
bus resporisoriis cum angelis juliilamus, quaereprse- evangelistse, quia de incarnalione Christi prophetia
sentant nobis cuncta in ccelis et in terris "°- per prsecessit, quam sub obscuram expositor, quasi
hanc Chrisli nalivitatem reslaurata. In primo quo- paslor enueleavit, Evangelisla eluciilavit. Item at-
rum, in quo gaudel exercitus angelorum, caiitaiur tende quod ante nocturiios solent tres panni, secun-
reslauratio ccelestium. In secundo ubi pax vera de- dum quosdam, super altari deponi, el singulis 110-
scendit, cantattirreparatio terrestrium. In tertio ubi C cturnis unus auferri, primus esl niger pro tempore
dicitur quort introivit in regionem noslram, reco- ante legem; secundus subalbidus pro lempore legis;.
litur Jiberatio in regione umbrse rriortis habitan- terlius profusus rubore pro tempore gratise, quo
lium '. Et quia hsec cuncta Trinitas operatur, id- tertio sublato luroinaria plenius accenduntur Ec-
circo, secundura quosdam, adsinguia, velsecundum ciesiae. Post hsee canlatur Evangelium Matthaei:.
alios, posthaec triasubdilur gloria. Quia vero inef- Liber generationis Jesu Chrisli \Jacob in nocte dor-
fabililer fabrica mundi per verbuni Dei creatur a; inieiis vidit scalam, eique Dominum innixum, etin,
idcirco in fabrica muiidi jubilalur. Ilem quia inef- ea descendentes angelos et ascendentes 10,sQuid est
fabiliter de Virgine, (anquam sponsus de ihalamo scala Jacob? nisi generatio Christi, cui Doniinus
suo processisse credilur \ idcirco in lanquam inriilitur, dum per Joseph in ultimo gradu locatur;
neuma resonalur; item quia ineffabiliter Patfi et angeli descendenles et ascendentes sunt orones eje-
Spiritui sancto coaequalis esse praedicatur ,' idcireo cti, qui prius ad suscipiendam Incaniationis Chri-
in Gtoria Patri jubilus exsultat. Et quia ipse est sti fidem humilianlur, et postmodum ad videndam
alpha et omega \ idcirco in A et 0 modulalur. ej'us gloriam sulrievantur : quia factus bomo Deus
In secundo uocturno, lecliones de expositionibus primo vagit in cuuis, elbaptizalur iu aqua Jordaftis,
Jegimus, et cantantes ctim pastoribus jucundainur, postmodurii coelestibus coruscat miraculis "; per
dum ipsorum devolionem recolentes, eos ad Belh- primum nos uocet humiliari exemplo suae humili-
leem feslinasse et Christum in praesepio canimus latis ,a; per secundum nos erudit humiles suscitari
invenisse B.In tertio nocturno prima ponitur anti- ad iiiielligendani gloriam suaedivinilatis. Utrumque
phona : Ipse invocabit tne, quae est de vi differen- scilicet descensum ct ascensuui Mattbseus et Lucas
tia, et septimo loco inducit psalmuni : Misericordias videntur innuere, dum Christi generalionem de-
Bomini in mlernum cantabo 6; quia ejus misericor- scribunt, alter descendendo, aller vero ascendendo.
dia cantatur, qui septiformi gratia venit eum re- Yel ideo Matthaeus 13descendendo. compulat; quia
diniere, qtti fuerat vn die creatus et lapsus Vlu hunianitatem Christi describit, per quam ad nos
eodetii nocturno frequeulatur in antiphonis Alle- descendit. Lucas <4 ascendendo refert, quoniam a
luia, quia in tertio tempore, id est gratiae, advenit baptizato incipiens usque ad Deum ascendit, effe-
88Isa. 9. ,0° Ephes. 1. ' Jsa. 9. • Gen. 1; Psal. 52. 3PsaI. 18. 4 Apoe. I. 5 Luc. 2. 6 Psal.88,
7 Gcn. Ict2. «Rom.il. 9Malih. 1. 10Gci). 28. " Malth. 5. 12Phii. 2. ls Cap. 1. 14Gap. 5.
221 , MITRALE. — L!B. V. 222
ctus ostendens baplismi; quia baptizati efficiuntur /\ pro fesli decore fieri
videatur, niissa latnen laudes.
filii Dei. Scalam dormiens vidit iu nocte : ideoque ea ratione prsecedit: quia prius fuil illa aeterna
ge-
hanc generationem Jegimus in nocte profunda, non nitura, de qua missa Ioquilur; quam
aliqua fuerit
sorano corporeo, sed supernorum coiuemplatione creatura, quse Deum laudare potuerit. Una collecta
dorroientes. Juxta illud : « Ego dormio, et cor laudes [et missam terminat : quoniam ad eum re-
meuin vigilat 1B.> Et altendequod haeegeneratio in- ferenda eslChristi incarnatio, a
qtto est aeterna ge-
ciptt a David et Abraham, et concludil Joseph. Qui- neratio. Et lisecprimamissa, non per Ite missaest,
btts tribus factse sunl promissiones, dictum est sed per Benedicamus Domino, terininelur, ne
popu-
enim ad Abraham : t In semine tuo benedicenlur Jus ab officio licentietur. Quidatn vero, finito no-
omnes geules 16, > quse promissio hominem signi- cturno, confestim incipiunl : Te Deum laudamus,
fical; David : « De fruclu ventris tui ponam super reprsesentanles in hoc horam, in qua liattis est
sedero luam 17, > quae promissio hominem et re- Christus : mox subjungunl missam cuni Gtoria in
gem significat; ad Joseph : « Pariet libi filiura, et excetsis, reprseseniantes gaudium angeloruni. Ex-
vocabis nomeii ejus Jesum, ipse enim salvum fa- inde subdunt: Liber generationis, reprsescntantes
ciet popuium suum a peccatis eorura 1S, > quae gaudium hominum ; sed nostra Ecclesia, post no-
promissio hominem et Deum pronuntiat. Et sicut vem responsoria, roissam celebrat; qua finila, sub-
per quadraginla duas mansiones pervenitur ad Jor- dit evatigelium : Liber generalionis, el post evange-
danem 18,et exiude in terram promissionis, sic per lium : Te Deum laudatnus; quia generatio divinita-
quadraginta duos patres pervenittir ad Yirginem tis prsecessil generationem humanilatis, quorum
matrem Salvatoris. In medio vero apposuit Evange- notilia fuit nobis materia laudis.
lisla Raab roeretricem, et RuthMoabilidem,ittriuens Nunc missarura officia prosequamur. Tres mis-
qttod Chrislus non solum Judaeis, sed etiam genti- sae in Natali Domini celebranlur secundum inslitu-
bus venerat, quod et Propheta praedixerat: « Me- lionem Thelesphori papae, qui missani in nocte
mor ero Raab, el Babylonis scientium me 2\ > id voluit celebrari, ad oslendenduni quod itiem est,
est lalitudinis confusarum gentium. Raab enim la- qui in nocte nascilur et iri altafi imniolalur, et ad
titudo, Babylon confusio dicitur. Evigilans a somno rccordationem angelorum, qui in illa nocte ceci-
Jacob prorupit in confessione Domini, dicens : nerunt illum angelorum hymiuiin : Glvria iu excel-
< Vere Dominus est in loco isto s\ > et nos gene- sis Deo 33.Auctor officii mane voluit aliam cele-
ratione cantata concrepamus in laudes Dei, diceu- brari, ut novae Lucis in mundum inlroitus demon-
tes : Te Deum laudamus ; in quo etiam congratula- Q i stretur; et qtiia sanctificavit eura Paler ab exordio
mur de drachma perdila, quara mulier invenit, ac- cqnceptionis, ideo sacrificium offertur in exordio
censa lucerna !2. Surgens a somno Jacob, erexit Jucis, seu propler visitationem paslorum ad prsese-
lapidem in tilulum, fundens oleum desuper 2a; et pium Domini, in quo invenerunt pabulum 34, unde
nos generatione, ellaudis confessione cantata, mis- quotidie reflciuiilur animse sanctorum. Rursus
sarura solemnia celebranius, ubi lapidem angula- tertia missa in hora terlia celebratur, ut missse
rem 2i erigimus, et oleum confessionis et devotio- debitus ordo servetur. Hse tres missaetria tempora
nis effundimus. significant, cpnstat enim tria lempora mundi per
Comniunionecaiitata, matutinas laudes interse- haiic singularein nativilatem salvari. Pcr missarn
rimus, anlequam collecla ullima concludatur, in quae in noctecernitur, tempus antelegem ignorantise
qttibus qualuor psalmi ad praesentem slatum perti- tenebris involulum accipitur, ideoque in nocte can-
nenl. In primo : Dominus regnavit 2\ Regis deco- tatur, et in ea legitur : Populus genlium qui ambu-
rem et pulchritudinem collaudamus; in secundo : labat in tenebris 3\ Per missam quse in aurora can-
Jubilate-*, nos vicissim ad laudes invitamus; in tatur, tempus legis exprimitur in quo lux fidei
lertio, velut in deserlo Idumeae silientes, et di- mundo per Scripturas ostenditur, ideoque, in au-
centes : Deus, Deus 27; in quarlo imbrem miseri- D rora canitur, et in ea dicitur : Lux fulgebil. Per
cordias petimus, dicentes : Deus miseredtur 2\ Ex- missara tertiam quse in die ad horara tertiam cele-
inde creaturasDominum laudare monemtis dicen- bratur, dies saluiis et tempus gralise denolaiur, in
tes : Benedicile 29, tres vero qui sequuntur, scili- quo Christus nascitur ; ideoque in die canitur et in
36
cet : Laudale Dominum de cmtis 3\ cunlate 31, tau- ea dieilur : Puer natus esl nobis : hoc est quod in
dale Dominumin sanctis ejus 3\ ad fulurum slaliim Levitico 37dicitur : « Velustissima veterum come-
>
pertinent, in quo una cum angelis Dominum siiie detis, el novis supervenientibus, vetera abjicielis;
fine et iiitermissiotie laudabimus. His psalrais Ec- veltistissima esl naluvalis lex-, vetus lex mosaica;
clesia quasi chorseam ducit, dum sponsa liberatori nova lex Evangelica; naturalis docuit intelligere
suo in raatutinis laudibtis concinit, quas sacerdos Deum, unde prima nrissa de seterna loquRur geni-
cum missse collecta concludit, qua? varietas, licet tura : Mosaica Dominum.proniisit nasciturum.

1BCanl, 5. 16Gen. 22. 17Psal. 15i. 1SMaltli. I. '9 Josue 5. 20 Psal. 5«. 2128. •' Lric.A&
23Gen 28 24Ephes. 2. 2BPsal. 92. 2B 02. 2»Psal. 6fi. " Pan; c. so Psal. 14^.
Psal. 99. 27Psal. sr'
31Psal. 159. " rsal. 10. **Luc. 2. '- Ihid. 3SIsa. 9. ibid. " Cap. 26.
£25 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 224
Uude in secunda missa dicitur : Lux (ulgebit. .A Officiumvero secundse missse lotura consonal dictis
Etmngelica prmdicat natum. Unde in missa tertia pastorum dicentium , ut legitur in Evangelio:
dicitur : Puer nalus esl nobis. Unde metrice scri- Transeamus usque Bethleem, et videamus hoc Ver-
ptum est: bum, quod factum est 4\ qui gratulantes aiunt in
In natali sacrosacrm solemnia missm, Introitii: Lux fulgebil; sed ait semidoctus grani-
Quid significent, aut cur celebtentur habe: maticus : cur non dicunt : Lux fulget, orta erat
Nocle prior sub luce sequtns, in luce suprema.
Sub Noe, sub letnplo, sub Christo sacra fuerunt, stella ex Jacob ? 4B Convenientius tamen dieilur :
Nox, aurpra, dies, umbra, figura,Deus. Lux fulgebit; quia ccelum rubel in aurora, fulget
Prima missa pertinet ad generaiioneni, quse est in tertia , in sexta fervet, in vespere tepet; vel di-
de secreto, id est substantia Patris , qriae est de citur : Lux fulgebit, in persona legis, quae tempo-
Palre sine matre, ideo in nocte canilur : Quia ge- ralem nativitatem antiquis patribus repromisit, et
neratio ejus non enarrabitur 38; vel quia orones subditur : Dominus regnavit, decoremindulus est 4\
fuerunt ante legem, eara fere penitus ignoraveruiit. illum decorem , quo coronavit eum mater sua 47.
Ideoque et in ea cantatur : Hodie, el ante Luciferum Hsec est humanitas, ornalus miseralionis, diadema
yenui le 3\ Secunda pertinetad illam generationem, pietatis, pulchriludo charilatis, et addunt ingraduali:
quae est de utero virginis, quse est de matre sine Benedictus qui venit, et in alleluia : Dominus regna-
patre. Ideoque diluctilo canitur ; quia homines legis vit, et quis sit, et quantus sit in offerenda suppo-
semiplenam de ipsa notitiam habuerunt, ideoque nunt dicentes : Deus enim firmavil. orbem ierrm^.
in ea canitur : Lux fulgebit liodie super nos, quia Et quia primus paries est ex Hebrseis, ideo primi-
natus est Dominus nobis. Tertia pertinet ad utrara- tise, scilicel pastores in communioneni Ioquuntur
que, quod ex ejus Evangelio patet, ubi namque di- ad eos : Exsulta, filia Sion 49.Ecclesia ex Hebraeis
cilur : « In principio erat Verbum , > seterna signi- dicilur : Ff/iaSiOH,quiain Sion, quae et Hierusalein
flcatur, ubi subditur,«Verbum caro factum est 4\ > erattemplum elSancta sancloriim.ln utraque missa
temporalis ostenditur, ideoque in die cantatur, quia stalio debuit esse ad Sanctam Mariam, quia nobis
bomines gratise per temporaleni Nativilatem plenius de utero ejus vera salus advenil, sed causa inter-
agnoverunt divinitatem, quia per nolitiani Filii per- currit, ut ad Sanctam Anastasiam eatur, quae hoc
venitur ad Patrem 41. Oflicium igitur primae missse die per niartyrium transivit ad Domiiium; ideoque
pene per omnes suas partes divinam commemorat in secunda missa secunda dicatur oratio de Sancla
nativilatem , ut intrOitus : Dominus dixil ad me : Anaslasia. Officium tertiae missse.personat mirabilia
Filius meus es lu, ego Iwdiegenui te 4\ id est aeler- C verbi Dei, quod erat in principio, et incipit esse
naliter gentii te, nam hodie, ut beatus asserit Au- caro,.sicut legitur in Evangelio B0 : Hoc verbum
gustinus, quia praesenlia significat, et in seterni- est pner qui, secundum prophelam, natus est nobis",
tate nihil est prseteriluni quasi esse desierit, nihil- ul canimus iri introilu; et hoc canticum novum, de
que futurum, quasi nondura sit, sed praesens quo Propheta : « Catuate Domino canticum no-
tautum ; quia, quidquid aeternum est, semper est; vum B2';> et Jeremias : « Novura faciet Dominus
ideo divinitus accipilur ibi : Ego hodie genui te. super terrara B3. > Hoc est illud brachium Domi-
Idem in graduali, et alleluia , et communione ca- niB4, quod secundum propheticam hujus diei le-
nitur, et repetilur quod in introitu prajmiltitur, ctionem paravit Dominus in OGUIISgentitim; hsec
sed quomodo hsec membra capiti suo conveniunt, estlocutio, quani secundum apostolicam lectionem
scilicet evangelio nativitatem ex virgine prose- locutus est Paler in Filio qui multifarie locuius est
qttenti? sed et cum ibi dicatur : Mariapeperit fitium olim patribus in prophetis BB.Et attende quod lam
suum priitiogeniiutti 43, plane prsemissae materiae in vigilia, quam in tr,ibus missis hodiernse festivi-
coaptatur; qtiia primogenitum non referimus ad tatis duse lecliones sine intervallo, prima de pro-
Mariam, sed asserimus genituni primo, id est ante pheta Isaia , secunda legitur de Aposlolo, quia
omnem creaturam, vel quia divinitas hsec caleeata D Christus pro duobus populis in uno pariete con-
venit ad nos, et per hOc calceamentura divinitalem jungendis nascitur; vel quia super basim prophe-
agnovimus, ideo in collectis, in lectionibus, in Evan- tarum fundata esl columna aposlolorum ; vel quia
gelio, in offertorio fit evidenler nativilatis de vir- activi et conlemplativi per hanc nalivilatem in una
gine conimenioralio ; unde quidam aiunt, quod in- fide salvantur; vel quia per prophetas et aposlolos,
tentio totius oflicii ad temporalem iiativitatempotest et evidentius per illum et istum, vel utrumque
referri, ut exponat : Hodie scilicet hac die ante Testaraenturo, ejus nativitas concorditer praedica-
te-
luciferum, steliam videlicet matutiiiam, genui le, id lur ; hi sunt duo Cherubin, qui propiliatorium
est generalionem .tuain sum operatus ; et quOd in gunt seseque vuliibus versis in propitialorium
Domi-
Evangelio dicilur : Maria peperit filium , seilicet respiciuntB 0. Per propiiiatorium incarnalus
primogenilum, id est post, vel ante quem nullum. nus figuralur, de quo Joannes : Ipse est propiliatio
38 Isa. 55. 3SPsal. 109. 40 Joan. 1. 41 Joan. 14. "" Psal. 2. 4SLtic. 2. 44 IJiid. Num. 24,
46 Psal. 92. 4'Caut.'5. 48Psai. 92. 49 Isa. 12. B0Joan. 1. B1Isa. 9. «2Psal. 9/. Jer. 41.
«'' Psal. 97. BBHebr. 1. ss Exod. 25.
225 MITRALE. — LIB. V. 225
pro peccatis nosiris" 7; dtim ergo non discrepant, 1A cc-lebranlur, prima de Matre : Vuitum tuum °6; alia
sed rayslerium incariiat.ioiiis concorditer narrant de Filio : Puer nalus est nobis 67; quod si quis al-
illud prophetando, istud asservando, in propitiato- leram volueriVomitlere, non omitlat illam, quae
rium vultum suae iiitentionis dirigunt, et se vicissim spectat ad virginem, ul dieat orationem : Deus, qui
respiciunt, hoc qttoque verbum est illud salutare salulis mtemm, qtise dicenda est a Circumcisione
de quo protinus canitur in graduali: VideruniBS. usque ad Epiphaniam, et ab Oclava Epiphaniae
Hsc est lux magna , quae descendit in virgitiis usque ad Purificationem. In hac vero die triplex
uterum : « Quae illuminal omnem hominem ve- solemnitas iniimatur, srilicet Ogdoadis, circumci-
nientem in hunc mundum Bs.> Et allende quod sionis et iioniinis impositionis, ut in Evangelio le-
neumae, quae modulantur in Kyrie eleison, vel al- gitur ; Poslquam consutnmati sunl dies oclo °8 : ver-
leluia ; potius per E, vel pe.r A jubilanlur , ut per borum trium (il commemoratio. Prima solemnilas
has vocales significemus spirituale gaudium , Ogdoadi assignalur, id est octavae diei, et quia se-
quod nobis in partu Virginis est restitulum , cui quentes dies octavarum nominibus decorantur, id-
facta est rautalio ejus norninis Eva, dicente Angelo : circo de octavis fecuudior sermo decurrat. Octavum
< Ave Maria 60; > Ave quidem vox est gaudii, Eva diem celeb_randumLeviticus liber insinuat, dicens :
luctus, quem nascentes exprimunl lugentes, E, vel''" « Dies octavus erit celeberrimus atque sanclissi-
A. Ric demum, est dives ille el potens qui dicitur mus 69.> Celebrantur autem octavse diversis et
iii offerenda : Tui sunt cwli, el lua esi lcrra, lu hu- specialibus causis, verhi gratia, celebratur Octava
miliasti superbum 6\ sed nuitquid hodie humiliavit, Nativilatis ob reddendam causam primse diei; in
quando Palrem et matrem vocare neseivit ? Re- die Nativiiatis coluimus Christi adveitlum ad nos,
spondeo: Humiliavit per causam, juxta illud : <Ac- in Oetavis colimus hoininuni adventum ad Cbri-
celera, spolia detrahe, festina prsedari 6\ > In com- s'tum; ipse autcm venit ad nos, ut iremus ad ettm,
munione de eodem , qui esl salutare concludilur, et hoc ex antiplionis manifeste dignescitur. Ibi di-
quod, Viderunt omnes fines lerrm 6\ quod quia bea- cilur : Genuil puerpera regem. Hic 0! admirabile
lus Petrus vidit, et confessus est prae cseteris, re- commercium! nomine commercii datur intelligi,
velante sibi Patre, qui est in ccelis 64; ideo siatio aliud dari et aliud accipi. Dedit nobis Christus
est ad Sanctura Petrum. lllud non est silentio prae- suam divinitalem et accepit nostram humanita!*m;
tereundum, quod ab hodie ad oclavam Epiphaniae quod dedit, colitur in nativitate ; qttod accepw, co-
seroper ad primam, tertiam, sextam et novam di- lituf in octava die. Membra juncta capiti ccngra-
cimus responsoria, et eorum versus cum Alleluia, Q lulantur in festivilate prseseiui, sic et in aliis anti-
ad repraesentandum sumraam lselitise, quae advenit phoiiis :'iii illis agitur de Nativilate, in istis de raem-
tempore graliae. Vesperae quoque Nalalis Dumiiii brorum copulaliorie, quae facta est per Nativitatem.
singulis diebus prius tolse canlenlur. Postea Ma- Aiiliphoita illa : Mirabile myslerium hominis, de-
gnificat cum Antiphona, ct coilecta de sequenli festo clarat assumptionem,cum dicilur:imiowmtor. Ecce
beat-i Stephani, et aliorum dicatur. Quidam vero nova permutatio tiaturarum quia Deus fit homo, et
dicunt£ricundam vesperam tctam, quidam duntaxat homo Deus ; sic tamen, ut quod 1'uit permansit,
antiphonara et collectam, et est privilegium istarum et quod non erat assumpsit, non passus commi-
vesperarum ; quia cum ctetera oflfieia pro superve- slionem,quamSabellius idenlilavil, nec divisionem,
nienti festo mutentur, istse vesperse non mutantur, quam Arius oblatravit. Oh similem causam octava
et est singulare in islis, eo quia Dominus venit in celebratur Epiphanise. Nam in Epiphania cantatur :
vesperis, id est in ultima aetalemundi ad salvandum Quod Dominusesl baptisalus; in Octava causa red-
saltem reliquias generis humani. dilur cur bapiizaUis, seilicel ut baptizemur, ut a
CAPUT VII. peccatis per nostrtim lavacrum abluamur, quod ex
DE OGTAVA DOMINI. ipsis antiphonis declaratur : Veteremhominem. Hic
Poslquam consummali sunl dies octo, ut ctrcum- D quserilur cur Octava Passionis eodero rationis ar-
ciderelur puer, vocolum est nomen ejus Jesus 6\ In ticulo non celebrelur? Sicut enim Chrisfus, qui
die Nalalilio duo festa concurrunt, parientis et est sol justilise 70, natus est non pvopter se, sed ut
parlus, id est matris et filii; sed propter filii cele- lux nostris mentibus, qui eramus in tenebris appa-
britatem, de matre plene solemnizare nequivimus. reret 71; sicut etiam baplizatus esl non propter se,
Ipsius ergo solemuia reservavimus ad octavam, hoc sed til nostra peccala lavaret' 2; sic mortutis cst non
significantes quod si Christo in hac vita servieri- propter se, sed ut nos moreremurpeccato, per quod
nius, de Ecclesiae glorificatione, quam Maria figu-• nos a morle liberaret 7\ Respondeo : quia super-
rat, iu octava , id est in futura vita gaudebimus,, veniens festum lsetitiseobumbrat, et abolet com-
ideoque nocturnum officium, ex magna parte adl memoralionem trislilise, verumlameii licet reddatur
virginem periim.-t parientem ; idcirco et duse missaai ratio, cur non fiant, non tainen usquequaque in

67IJoan. 2. B8Psal. 97. B9Joan. 1 60Luc. 1. 61Psal. 88. 62 Isa. 8. 6SPsal. 97. 64Matth.l6.
65 Lttc. 2. 66 Psal. 44. 67 Isa. 9. «"Luc. 2. 69Levit. 25. 70 Mal. 4. 71 Isa. 9; Luc. 1. 72 Rom. 6.
73 Hebr. 2.
 227 SICARDI CREMONENSIS EPiSCOPl 228
siniilibus exigitur, cur hsec fianl, nam et circum- ji immaculatus 8\ non habens maculam, neque ru-
cisus est carnaliter, ut circumcidamur spirituali- gam 8\ « qui peccaturo non fecit, nec inveiTtus est
ter 7\ Jejunavit ut jej'uneraus 7B; pedes lavit ut la- dolus in ore ejus 84; > cur, inquani, voluit circum-
vemur 76. Non tamen oclavas istorum, aut simi- cidi, qui tiihil habuit in se, quod debuit amputari ?
lium celebramus. Sed Octavaesanclorum , ut Ste- Respondeo : sicut voluit in templo prseseniari **,
phaniet aliorum ob causam dissimilera celebraiilur. sieut et baplizari 8\ sicul el de agno paschali cuni
In nataliliis enim ipsorura , receptacula colimus discipulis epulari8r, sicvoluit in corpore circum-
animaruin , in octavis resurrectionem corporum. cidi non propter se, sed propler nos. Tum ne Judsei
Unde in tilulis Psalmorum dicitur, pro oclava. Uomacharentur in eum, dieenles : Bunc non esse
Et altende: Quod quorumdam sanetorum cele- Messiam promissum in lege; quia non vivit secun-
brantur Octavse, ne hoc myslerium laleat, non au- dum legem, qui de se ipsopostea dixit : « Non veni
tem omniuni, ne vilescal, et eliam, si non valemus solvere legem, sed adimplere 88.> Tum propler (i-
omnium festa celebrare sanclorura, quanto minus guram; earnalis elenim circumcisio figurat prae-
' oclavas eorum? Rursus dissimilera habet causam sentem spiritualein, quse est ex gratia, et rulu-
octava paschalis solemnilalis, cui cum sit oclavae ram, quseeril in gloria ; nec dedit nobis exemplum.
:
myslerium, octava tamen additur propter octo bea- carnaHter circumcidendi; quasi « circomeidiniini,
litudines, quae in illa solemui octava percipienlur. Christtts vobis nihil proderitS 9, > sed invitavit nos
Rursus dissimiletii habet causain Oclava Penteco- spiritualiler ad spiritualem circumcisionem, id est
stes, quse ideo celebratur, ut operum sancti Spiri- vilaeinnovationeni, ad quani nos invital Spirilus per
lus consummalio declaretur; est dcmum omnium Jcremiam, dicens : « Novate vobis novale 30.> Et
octavarum ratio generalis, quod octava redit ad ca- forte non sine occulta causa haec iniiovationis so-
put, quod de beatitudinibus asserit Augusliiius. lemnitas in anno genlilitalis novo concurnt; quia
ldera qtioque dies primus est et oclavus, id esl Do- tunc novum annumaugurala strena, etbono omine
minicus. Ideoque resurrectio Domini dicilur facla celebrabimus, si mente et spiritu rcnovati fueri-
in oclava, id est in die Dominica. Idcirco igitur ob- liius "; deraum carnalem eircunieisionem baplismi
servatur celebritas oclavarura, ut revertamur ad sequentis institutione mutavit. Tum propter hone-
prinium innoceutiae stalum; in cujus innocentise statemj quia honeslius est aqua lavari, quam cor-
recordalione, in oclava die Circurocisio agebalur, pore mulilari"; propter utilitatem, quia comniunius
ut mcns circurocisa fieret ab omni earnali conta- est; cum enim solum mares circuraciderentur, ma-
gione. De circ.umcisione et nominis' imposilione (2 res et feminae bapiizantur, et quia efficacius esl,
sermo sttccedat, et merito in octavo die circumci- quia circumcisio dunlaxat ab originali peccalo
sionis, et nominis, quod esl Jesus, imppsitionis so- mundaret, baptismus et mundat ab omiii, et pandit
leiiinitas celebratur; quia, sicut in die Nalivilatis aditum paradisi. De nominibus vero Christi scien-
oslenditur, qualiter Chrislus venil ad nos, ut salva- • dum est quod qusedam ex ipsis de Christo relalive,
ret nos, scilicet per incarnalioneni; sic in octavis vel quasi relative dicuntur, ,ut paslor s\ .sponsus ss
oslenditur, qualiter veniemus ad ipsum, ut salve- et raediator ?\ qusedam non relative ut homo s\
niur ab ipso, scilicet per circumcisionem. De cir- Item nonnulla ex ipsis de Chrislo iranslative di-
cuiiicisione sciendum est quod Dominus eam prse- cuntur, ut agnus, ovis 9\ vilulus 97, serpens 98,
cepit Abrahae, in signum ohedienlise et jusiitise, li- aries ", leo 10°, vermis J. Ilein qusedam, cum sint
dei et discrelionis populi 77.Fiebat autem in octavo instilulione appellativa, sunt ei praerogativa privi-
die petrino cullello in membro luxuriae, in quo pfo- legii appropriata, ul Christus quod sic Grsece,Mes-
toplastus verecundiani sensit inobedienii;e, sigiiifi- sias Hebraice, unctus dicitur Laline. Unxit eum
ficans quod in octava gratiaeper fideraChristi omiiis Deus oleo laeliliac prae consorlibus suis 2; hoc no-
peccali corruplio delealur 78, et in octava glorise men est oleum effusum, ideoque adolescentulaedi-
per Chrislum omnis eliam poenaecorruptio penitiis " lexerunt eum 3; hoc nomen, cum sit Graecura,
aboleatur '\ Unde hoc festum celebrant subdiaco- Graeca scribitur abbreviatione sic XPS. Nam X po-
nes, juvenes et forles, ad significandum, quod in nunt Graeei pro chi; P vero pro r ; c autem pro s.
octava resurgenlium nulla erit debilis setas, non se- Si autem per s scribitur Latina lerininatione fini-
neclus, non seniura, non impotens pueritia, sed tur, ergo si longo schcmate scribilur, per aspira-
omnes occurrernus in virum perfeeium 80cum Jioc tionem ita pingatur, Christus. Jesus autem csl pro-
morlale induet inimortalilaiem et boc corruptibile prie proprium nomen illius personae imposilum ei
incorruptioiiem 8\ Hujus efleclus erat peccati ori- ab Angelo in die conceptionis et ab hominibus in
ginalis abolilio. Cur ergo Chrislus qui fuit agntts die circumcisionis el dicilur Jesus 4 Hebraice, soter
74 Luc. 2, ,B Matth. 4. 76 Joan. 12. 77Gen.17; Rom. 4. 7S Rom. 6. 73Rom. 8. so
82 83 84 8B "° 87 Ephes. 4.
8,ICor. «5. Isa. 55; Joan. 1. Ephcs. 5. 9a l-.Pctr. 2. 93Luc. 2. Matth. 5. Matlh. 26.
88Matth.5. S9Gal. 5. "Jercm. 4. 91 4. Joan. 10. Psal. 18. sk 1.
•6 lsa. 55. 87Ltic. 15. 9a Num. 21; Kphes. " 10° ' Tira, 2. 9BJoan.
Joati. 5. Geu. 22. Apoc. 5. Psal. 21. 2 Psal. U.
"Cattt. 1. 4Luc. 1 et 2.
529 MITRALE, — LIB. V. 250
Graece,Salvator Latiue; unde Angelus ad Joseph : ,\ celebrare, inlellige secundum Romanos; Arabts
« Vocabis noroen ej'us Jesum : ipse enim salvum enim incipiunt post solstitium sestivale; ab Hebrseis
faeiet populum suura a peccalis eorum \ > quod autem inchoatur in Martio. Annum quoque intel-
nomeu Porphyrius philosophus Grsecaet Latina lin- lige usuaiem : est enim annus solaris circuitus so-
gua peritus Latine scribebat Jesus, Grsece per H, lis semel per zodiacum, ex quo per quadriennium
quam Grsecipro i ionga sonant, Unde quidam pro- quadranlis ratione uiiitts diei summa colligilur, quae
fert Gisus. Lalini vero pro e longa, rectius ergo quartum annum generat bissextilem; cst aiinus lu-
videlur sic esse pingendum JIIC per Graccam ab- naris circuitus lunse duodecies per zodiacum, qui
brevialionem quam JHS per Latinam aspirationem. cum a solari diebtts tindecim suppletur, ex his tri-
Vocatur etiam alpha et omega, id est principium plicatis annus embolismalis eflicitur;est etiaro an-
etfinis 6. Vocalur el Emmaiiuel 7 quod est interpre- nus usualis hodie secundum usus liominum su- '
latum nobiscum Deus. Nobiscum enim esl per prse- mens initium. Est annus eraergens capiens a quo-
sentiam majeslatis. Vocatur praeterea via, veritas et vis die principiuai : est annus naturalis, cum luna
vila 8; via in exemplo, vel in praecepto, veritas in soli supponitur, unde sol eclypsira patitur ; est an-
promisso, vita in praeniio. De his nominibus co- nus magnus, cum omnia sidera ad suurn locu.m ct
piose reperies in illa scquentia : Alma chorus. Sab- ordinem reverlunttir; est annus apud Graecosolym-
haolh, id est Deus exercituum*; Adonai 10,quod est pias ab agone olympio dictus, qui de quarto in
Dominus; Atbanalhos, id esi immorlatis; Kyrios, id quartum annum observabalur. Esl apud Romanos
-est Dominus; Theos, id esl Deus; Panlocralor, id annus lustralis quinque annoruin spatium, quod
cst omnipolens; Homousios, id esl ejusdem essen- lustrum appellabalur; quia solutis censibus sacri-
lim, nomina suiit Dei, non tanlum personaeCJirisli. ficabanl et urbem lustrabant. Est apud eosdem an-
Vocalur praeterea Christus secundum Isaiam u ad- nus indictioitalis, qui ler quinos continet annos.
inirabilis, consiliarius, Deus fortis, Paler futuri Est apttd Hebroeosannus jubilaeus, id estremissionis,
saeculi,princeps pacis : Admirabilis in Incarnatione, qui septennis completis annorum hebdomadibusce-
quid enim niirabilius est, quam quod « Verbuin lebralur. Est apud Chrisiiaiios viatores annus ka-
caro factUm-est ls ? > Consiliarius in inlegra rerum iiignitalis et gralise, in quo Christus venit et nos
cognitione, hie cst Angelus magni consilii, « in quo sola benigiiiiate rcdemil. Est apud sanctos compre-
sunt oinnes thesauri sapientiae et scientiae Deiab- hensores annus selernitalis et glorise in quo « ex-
sconditi 13, > cui omne cor patet el omnis voluntas sultabuiit sancli in gloria 21 > sine fine.
loquilur. Deus in rerum crealione : hic est enim Q Solarem annum per qualuor tempora : ver, aesta-
puer, qui creavit slellas, imo omnia per ipsum fa- tem, autumiium et hiemem,etper duodecim riienses
cla sunt, et sine ipso factum est nihil 14.Forlis in diviseruni philosophi. Mensis est spatium in quo
rerum dispositione ; hsec est eiiim sapientia, quse luna semel percurril zodiacum. Gentiles mensibus
« attingit a Dne usque ad finem fortiter 1B,> hoecli- namina qusedam ex diis, qusedam ex causis, quse-
hrat omnia ia pondere, numero et mensura 16.Pa- dam ex nuroeris imposuerunt. Jaiiuarium ergo
tar futnri sseculi, in meritorum relributione, hic dixerunt ab idolo, el re ab idolo; quia ex Jani bi-
est enim paterfarailias, qui ponet rationeni cum fronlis nomirie vocaverunt, in cujus primo die Jani
servis suis, et ei, qui ttdelis exslitit in commissis, solemnia celebrabant, sed verius a re Januarius
inquiet : «Iutra in gaudium Doraini lui. t7 > Prin- appellatur, eo quod aimiJanua, et principium con-
ceps pacis dicitur, vel quia mediator fuit Dei, et slituilur. Februarius auiem ab idolo dicitur, scili-
hominum et angelorum 1S, vel quia conferi illara cel a februo, id est Plutone; vel a re a febribus,
paeem, quae exsuperal omnera sensum 10, cujus vel a februo, as; quia in ejus prima diecivitas fe-
< pacis non eril finis 20.> Vocalur eliam Christus bruabatur. Martium ad honorem Romuli sic appel-
iheffabili nomine Tetragrammaton, id est quatuor laverunt, qui eum Martis filiura crediderunt, et sic
lilierarum, quaesunt Jo, He, vau, He, quse sunt D ab idolo. Nam a re dicitur a marib.us, eo quod
apud nos, I, e, u, he : est ergo nomen Jeuhe, quod lunc animaiilia mares desiileraul. Aprilis quasi
dicilur ineffabile, 11011quia nou valel fari, sed quia aperilis dicitur eo quod gerinen tunc aperitttr in
non est Deus hoc nomine, nisi in arduis invocan- florem, et sic vocalur a re; ab idolo vero dicitur
dus ; vel ejus sententia sufflcieiiler nequeal expli- ab Aphros, quse est Veuus, quasi Aphrilis. Maius a
cari. Cuj'us inlerprelatio talis : Iod principium, Maia matre Mercurii. Junius a Juiione vocatur, sed
he isle, vau passionis vilm, quasi iste est princi- verius majus a majorihus, Junius a junioribus ap-
piumviimpassionis. Genitivus Grsecorum iuore po- .pellatur; quia quod majores diclabant in Maio, hoc
nitur pro ablativo, passionis, pro passione, id est juvenes exsequebaulur in Juuio. Julius a Julio Cse-
per passionem. Quoroodo autem vila noslra ab sare. Augustus ab Oetavian,o vocatur atiguslo,nam
lpsius morte depeiideal, non suflicimus inlueri. prius Julius quinlilis, et Augustus appeliabatur
Quod diximus gentilitatem novum annura, hodie sextilis. September, October, November, Dccem-

"Maltli. 1. 6Apoc. 1. 7Isa. 7. 8 Joau. 14. s Isa. 5. 10Exoti. 6. " Cap. 9. 1! Joan. 1. 13 Col. 2.
14 Joau. 1. !B Sap. 8. ,6
Sap. 11 " Matth, 25. 18I Tim. 2. " Philip. 4. 20 Isa. 7. 21P.saJ. 143.
 23l SICARDl CREMONENSIS EPISCOPI 2SS
ber, ex numeris et imbribus aeris acceperunt vo- iA cessare tenemur. Dicilur ergo dies Dominica, m
cabujuni. qua Dominus resurrexit, diciltir eadem prima fe-
Menses quoque iri Kalendas, Nonas et Idus divi- ria, id est prima dies, in qua sit feriandum, id est
serunt. Kaleudaea colendo dicuntur, eo quod men- a peccatis vacandum; similiter et de aliis ; vel Sab-
sium p~rincipiacolebantur, vel polius a Calon, quod batum olim dies feriatus est habitus, ideoque dies
est bonum; et scilo quod apud JEgypiios principia Doriiinica dicitur prima feria, id est prima a feria,
mensiutii prsenuntiabantur. Ideoque decimo Kalen- sicut prima Sabbati. Sabbati vero nomen de He-
das et sic de reliquis invenitur. Nonsedicunlur a braica veritate Chrisliana religio conservavit.
nundinis, et Idus dicitur divisio mensis. Menses Et attende quod sunt dies siderales, in quibus
etiam in se quatuor continent hebdomadas ; hebdo- sidera moventur ; et homines a navigationibus ex-
mada vero dicitur ab hebdomos Graeca voce, quae cluduntur. Sunt prseliares, de quibus in libro re-
inlerprelatur laline seplimus ; quia septem dierum gum 23, tempore quo reges ad bella solent proce-
cursu peragitur. Dies est spatium viginti quattior dere. Sunl intercalares , qttos scimus dtiodecim
horarum, cujus duae sunt partes, dies el nox. Dies mensibus superesse. Sunt caniculares, in quibus
est solis prsesenlia sttper lerram, cujus tres sunt canicula terras incendit, Sunt solsliliales, in qui-
"
partes :'mane, meridies et suprema.' Nox esl ab- bris sol slare videlur. Sunt aequinoctiales, in quibus
sentia solis super lerrain, cujus septem sunt par- dies noctibus adaequantur. Sunt fasliy in quibus
tes : crepusculum, dicttim quasi creperum, quod j*ura fantur. Sunt nefasti, eis contrarii. Sunt fesli,
est dubium. Vesperum dicitur ab ortu stellse, cui id est feslivi, ut dies azymorum 24.Stini profesti,
hoc nomen esl. Gonticinium, cum omnia silent. In- qtiasi procul a festis, ut (eriales ; sunt dies iuali,
tenipestum, id est inopportunuro, cum aliquid agere unde Apostolus, redimentes iempus quoniam dies
non est opporturium. Gallicinium a Galli canlu di- niali sunl2B; quia in eis plus solilo homines affli-
citur. Mattitinum a stella, vel a mane. Anieluca- guntur; sunte contrario boni; sunt dies iEgypliaci
num a luce, id est quod diluculuin. Qui vero qua- in quibus creditur iEgyptus fuisse percussa, vel
tuor esse dicunt, crepusculum et vesperum sub quorum observatio ab ^Egyptiis fuit invenla. Est
conlicinio comprehendunt, et matutiiiuni in ante- quoque dies salutis, in quo Dominus venit ad sal-
lucano intelligunl; hae qualuor paries visriliseno- vandum. Est dies judicii, vel dies Domini s\ in quo
minantur, quod sumptum est a pasloribus, vel ca- veniet ad judicandum 27. Dies in quibus vivimus
strorum excubiis, quas Doininus in Evangelio aiiis nostri sunt; qiiia in eis pro libero arbitrio certa-
nominibus appellavit, scilicet : sero( an media no- Q mus, at dies judicii non nostra est, sed dies Domi-
cte, an galli cantu, an mane. Gentes diebus a pla- ni 28, quia suo nos remunerabit arbitrio, qui erit
netis nomina. indiderunt, primum diem a sole no- bonis dies iaetiliae,malis autem calamitatis et rai-
minantes, qui est priuceps et gubernalor omnium seriae.'s. Dies aulem viginti quatuor horas, hora
giderum, sicut iiic dies primus dierum omniutii; vero quattiJr puncta. Tsta quoque sunt mj^steriis
secundum a Juna, teilium a Marte, quarturo a Mer- plena. Tuiicenim Janum bifrontem colimus, cum
curio, quiutum aJoye, s.extum a Yenere, septimum praetcrila peccata plangimuS, et a sequentibus prae-
a Saturno : singulis planetis horas singulas tiibuen cavemus ; cum obliti priorum cum Apostolo ad an-
tes, ut cuicunque prima postviginti quatuor occur- teriora nos extendimus so. Annus est generalis
rerit, ipse planela nomen illius diei vindicaliit. Est Cbristus, cujus membra sunt qualuor tepipofa, sci-
igitur bic ordo plaiietarum : Saturnus , Jupiter, licet quatuor evangelistae. Duodecim menses hi suut
Mars, Sol, Venus, Mercurius et Luna, a quibus Aposloli, septimanae, quilibet septem dona sancti
philosophi dierum riomina contraxerunt, eo quod a Spiritus habentes ; dies, quiiibet per Hdem Trini-
singulis aliquid esse -in horaine voluerunt, ut a Sa- . latis ad octo bealitudines pervenientes ; horae, qui-
turno tardiiatem, a Jove lemperanliam, a Marte libet qualuor virtutibus redolenles ; vef per annum
fervorem, a sole spiritum, a Yenere voluptaiem, a lotum hujus vilse praesentis tempus accipimus ; per
Mercurio eloqueutiam, a luna corpus. Apud He- quatuor tempora, qualuor slatus Ecclesise milifan-
bfaeos dicitur prima Sabbati, secunda Sabbali, tcr- tis, scilicel slatum pacis, tyrannicae persecutionis,
lia Sabbali, qnaria Sabbati, quinta Sabbali, sexta hsereticaepravitatis, simulalae faniiliarilatis. Hi sunt
Sabbati, Sabhatum. Et est sensus, prima Sabbati, quatuor eqoi, scilicet albus, rufus, niger el palli-
hoc est prima a Sabbalo, et sic de caeteris. iNos dus, de quibus Joannes loquilur in Apocalypsi3l.
vero dies ferias appellamus, vel ab eo, quod feriari Quilibet slatus tres conlinet dimensiones iu electis
dicalur, quasi fari; in creatione mundi per singu- seplem lampadibus coruscantes 32, scilicel princi-
los dies ait Dominus : t Fiat lux 2\ > vel quia fe- pium, medium et finem ; continet et diem et n«-
riariest vocare, et esl a genlilibus derivalum, qui ctem, id est prosperitatem el adversitalem; in
dies festos ferias appellabant ; nos autem onmes utraque fuerunt duodecim prophelae et duodecim
dics ferias appellamus, vel quia singulis missarum apostoli, et eliam omnes doctores veteris et novs
solemnia celebramus; vel quia quotidie a peccatis letjis : qui dicunlur viginti quatuor 33; vel quia fi-
52 Gen. 1. 11. 24 Mallh. 26. 2»Ephes. 5. " II Cor. 6. 27IIPetr. 2. 2SI Tiiess. 2.
S3HReg.
29 Soph. 1. 30Ph.lipp. 5. ai Apoc, 6. 32
Apoe. i. 33Apoc. 5.
233 MITRALE. — LIB. V. 254
dero sanctae Trinitalis annunliant per quatuor cli- A j salutis perierat, et nox secum omnia rapiebat, om-
mata mundi, vel quia sex opera exercent quadripar- nipotens sermo ad liberandtim miltilur, ut divinae
lili Evangelii , et hos omnes fulciunt q-uaternaruai gratiae munus amplius commendetur. Moyses Dei
puncla virtufura; vel annus est militia vitse hominis famulus multa verba prolulit, multos serroones Im-
super terram 34. Quatuor lempora quatuor aetates, potentes emisit, qui quod promiserunt efficere non
adolescentia, jttventus, senectus et senium; vel qua- valuerunt; sed unus, et unicus est Sermo Patris :
tuor virtutes, in quibus sanctae Trinitali servire, quia < semel loculus est Deus 4\ > et ipse est on>
tribus virtutibus redolere, septem donis abundare nipotens ; quia non solum « dixitet facta sunt *\»
debemus in prosperis et in adversis, ut per quater- sed < quaecunquevoluit, fecit 42.>Hic Sermo venit.
nariumvirtutuniperveniamusad seuarium operum, Sed unde venit? Et quo? A regalibus sedibus, a
et per ternarium virtulum ad oclonarium beatitu- consensu Patris, ab aequalitate majestatis ad car-
dinuni. nem, ad cruceni, ad mortem, a Iumine coeli ad te-
CAPUTVIII. nebras inferni. Sie veniens silentium interrupit;
'DOMLWCA CIRCA 0CTAVAM. quia locutus estpacem, dedil graliam, proposuit
Dum medium silenlium lenerent omnia, el nox in . misericordiam, promisit veniam. Coeperunt igitur
B
suocursu tnediumiter haberet, omnipotensSermoluus aegriaccelerare ad medicum, et (idei puritate et
a regatibus sedibus venil 35. Tria sunt silentia, pri- veritatis confessione magnis clamoribus remedium
mum ante legem, secundum sub lege, tertium erit flagitare. Adhuc iste Sermo loquilur, dum promissa
in gloria. Primum fuit ignoraiitia languoris, secun- in suis quotidie operalur, adhuc aegrotus flagitat,
dum desperatio curationis, tertium adeplio sanita- ut per gratiam sanitatem recipiat; sed cum plena
tis. Homo enim ante legem morburo suum non sanilas venerit,non erit ampliusquod petatur, juxta
agnoscebat, et ideo silens remediura non quserebat; illud : < In illa die non rogabilis Patrem quid-
et hoc est primuni silentium. Ut aulem lex subin- quam4s,>el tunc erit tertiumcousuramalionis silen-
travit s\ laoguidus morbum agnovit, et per opera tium.
legis sanari quaesivit37; sed agnoscens neminem Ofliciumvox est primitivae Ecclesiae, in quo Do-
per legem posse justiflcari 3\ diuturnis clamoribus mini recolit nalivitatem, cujus fructum prsedicat in
44
fatigatus, de salute desperans iterum siluit. Et iion epistola : Quanlo lempore : quia de servitule
solura siluit homo, sed eliam omnia, scilicet homi- transivimus ad filiorum adoptiouem, et ipsum com-
nes, angeli et elementa, quaeprius Christo nascituro mendat, secundum sapieniiaiii, ut in evangelio :
vel per voces, vel per indicia prsebuerant leslimo- Q ( Eral Joseph 4\ in quo dicilur : Puer crescebal, et
nia. Hoc est secundum silentium, quod cum tene- confortabaiur plenus sapienlia, et gralia Dei erat
rent omnia, nox in suo«cursu mediumiter habebat. cum illo. Secundum potentiam, ut in alleluia, Do~
Triplex nox intelligitur : diabolus, fluxus vitse prse- minus regnavit 4\ et offerenda, Deus enim firtna-
sentis et peccalum. Tria quoque sunt ilinera : pri- vit 47; secunduro pulchriludinem, ut in graduali,
mum ad ccelum, secundum a'd infernum, lertium Speciosus forma 48; in communioiie vero, Tolle
prsesentis vitse stadium. Vel medium iter est genus puerum *9, tenipus fugsa notalur, quo descendit
humanum, vel spiritus humanus, medius inlev spi- Dominus in ./Egypiuni, et raystice respicit ad genli-
rilum qui moritur el carne tegitur, et spiritum qui lilatis adoptionem,quia Dominus de Judaea transivit
nec moritur, nec carne tegitur. Diabolus universum ad gentes, ut eas adoptaret liaeredes.Et attende
genus humanum possidebat, et suo cursu ad bara- quod, si Nalivitas Domiiii, vel solemnitas Sancti
thrum perditionis trahebat. Praesens quoque vita Stephani, vel Sancli Joannis, vel Innocenluni fue-
nox est, cujus primum est iter de non esse ad esse rit in die Dominico, canlabitur hoc officium post
per generationem; ultimum de esse ad non esse per octavam Domini; sin autem, infra octavam canla-
corruptionem, raediuin de alicujus modi esse ad al- tur. Unde si Dominica fuerit in sanctorum oclavis,
terius modi esse per alterationem. Prsesentis enim D cantabitur hoe officium de Dominica, et fiet dun-
cursus vitaeest quem nascendo ititramus, viveudo taxat commemoratio de oclava. Proinde quidam
percurrimus, moriendo eximus : in hoc cursu nox aiunt quod, sicut officiumNatalis diei est gaudiam
ista medium iter habuit, cum mors universos quos gentium, quse viderunt salulare Dei, sic hodiernum
reperit in stadio vitae praesentis, ad inferos traxit; officium est revocandorum in fine sseculipraeconium
nox quoque peecati, dum ab origiuali peccato inci- Judseorum. Non eiiim gloriari debet oleasler adver-
piens per actualia discurrebat, dum naturalis et sus ramos bonse olivae B0, nec minor frater indi-'
scriptse legis prsevaricatione succedente, peccatum gnari contra majorem "\ sed roget inter conv:via
ad summum venerat incrementum, niedium iter patrem, utexeat, et delinitum hlandis monitis in-
habuit, dum < mors ab Adam usque ad Moysen re- troducat; quia qui modo positus est in ruinam ,
gnavit 3\ > et etiam usque ad adventum Domini ponetur in resurreclionem in Israel, sicut in Evan -
perseveravit. Cum igitur omnis spes recuperandas gelio dicitur "2. Tunc adimplebitur quod Aposlolus
84Job7. SBSap. 18. 36Rom. 5. 87Joan. 5. 88Gal. 5, 5. 39 Rora. 5. 40Psal. 61. 41Psal. 52.
42Psal. 115. 43 Joan. 16. 44 Gal. 4. 4B Luc. 2. 46 Psal. 92. 47Ibid. 4S Psal. 44. 40 Malth. 2.
* Rom. 11. B1Luc. 15. B2Luc. 2.
PATEOL.CCXIII. 8
 ZiS SICARDlCREMONENSISEPISCOPI 25C
in Epistola dicit: Quod misit Deus Filium suum,, A alii quod in primordialem resolufa est m3ter:am,
natum ex muliere, factutn sub lege, ut eos qui subi Quoad hoe miraculum dicitur hsec solemuitas Epi-
lege erant redimeret B3. Tunc parvulus qui fuitt phania, ab ini, quod esl supra, et yuei;, quod cst
sub elementisB\ id est sensu lhlerali, hseres erit, apparilio. Hotlie Christus « cum esset incipiens an-
et regni solium oblinebit; sed nuncest Dominus mi norum triginta 6\ > in Jordane baplizatus est a
jEgypto BB,scilicet apud genles, quae quondam subi Joanne tribus de causis, ut omneni justiliam adim-
Pharaone, scilicet diabolo, mililabaiit, sed tuuc per pleret 64, ut Joannis opera comprobaret, ut aquis
fidem reverletur ab ^Egyplo in lerram Israel, sci- vha regenerativam tribueret. Ideoin tricesimoanno
licet ad Judaeos, cum reliquiae salvabuntttr Be;dei voluit baptizari, et postea praedicare, quia pradica-
qua reversione agitur in Evangelio : Defuncto He- lor prius forlis debet esse et mundus in se, et post
rode B\ quod legilur in vigilia Epiphaniae, quae haecaliis praedicare. Haeceliam aetas convenit prse-
totum praeter evangelium a missa de aurora mtitua- dicatori.ln Jordane baplizatur in signum humili-
tur offlciurn: Lux fulgebil, eo quod in Epiphania, latis, a Joanne in signum graliae Dei. Jordanis enim
gloriosa apparitione Doniini comprehensoria, qua, descensus,Joannes Dei graiia interprelalui; quia
sicut esl, Dominus apparebit B\ sancii fulgebunt in his qui in baptismo humiliantur gralia Dei confer-
Deo B\ et Deusfulgebit in eis. De hac die qttaeritur, B tur. In hoc baptismo Triniias apparuit, Paler in
si sit in ea jejunandum ; et quidem videlur, quia voce, Filius in carne, Spiritus sanetus in columbae
sibi officiumappropriatur, et alleluia in oflicio, nisi specie; ideoque secundum hoc miraculum haecso-
in Dominica, sublicetur. lemnitas vocatur Theophania, a 6EOJ-,quod est
CAPUT IX. Deus. Hodie, revoluto anno, Dominus aquam vertit
1KEP1PIUNIA DOMINI. in vinum ad nuptias architriclini 6B, secundum
Tribus miraculis ornalum diem colimus. Hodie quod miraculum haecsolemnitas Bethphania voca-
stella magos duxit ad praesepium.Cum enim nalus lur, a beth, quod est domus. Ait Reda super com-
esset Dominus in BelhlehemJudm in diebus Herodis mento Lucae Dorainum eodem die, revolulo anno,
regis, eccemagi ab Oriente venerunt Jerosolymam quartum fecisse miraculum, scilicet.de refeclione
dieentes: Ubi esl qui natus esl rex Judmorum? Vi- panum; secundum quod dicitttr haec solemnilas
dimusenim stellam ejus in Oriente, etvenimus ado- Phagiphania, a yuytiv,quod est comedere.Sed de
rare eum 60.Zoroastes rex magicam artem invenit, hoc qjiasi non autheutico non solemnizal Eccle-
de cujus semine Balaam exslitit, qui de Christo sia. De tribus vero prirois miraculis quaerilur.quod
prophetavit dicens : « Orietur stella ex Jacob, et miraculura cui luiiaculo praeferatur? Aiunl Grseci
consurget liomo de Israel 61.> Ex hujus progenie '" bapiisma caeteris praeferendum, propler quod ba-
lii tres roagi fuerunt, qui adorare Dominuni cuaa ptismi sacramentum numerosittset solenuiiusliodis
Biuneribus, auro, thure el myrrha veneruiit. Magi concelebrant, quibus in cauonihus Roiuana contra-
dicli sunt malhenialici, scilicet in stellis periti. 114 dicit Ecclesia. Tura qtiia alterius et allerius ralio-
tres fuere primitiaegentiuro, a quibus Dominusvo- nisfuilejus, etnoslerbaptismus, lum «quia quicun-
luit adorari, ut a tribus partibus mundi, Asia, Africa que baplizati sumus in Christo, in morte ipsius, >
et Europa, et ex tribus filiis Noe, gentes innueret non in baptismo, « baplizali sumus: Consepulti
converlendas : qui tria munera obtulerunt, dttin in enim sumus cum illo per baptismum in morte 6\ >
auro regem, in thure Deum, in myrrha credidere unde poslquam surrexil a niortuis baptizandi
mortalem. Yel per tria rounera physicam, ethicam, potestatem, et formam dedit aposlolis, dicens :
logicam,vclhistoriam, tropologiam et allegoriam, « Euntes, docete omnes gentes.baplizaiiles eos in
vel sapienliam fidei, orationem et bonam inlelligi- nomine Palris et Filii et Spiritus sancti 67; > de
mus operalionem. Yenere autem, stella duce, a na- quo cum eos ante passionem instruere potuissel,
tali duodecimodie, ut significaretur genlesad fidem noluit, dans intelligi graliam regenerationis ex sua
Christi, « serniorie cooperaute 62, > per duodecim rr>resurrectione coepisse,et vim regenerativam aqua-
apostolos allrahendas. Sed si primitus in die natali rum ex suo latere profluxisse; eminei ilaque polius
stellam viderunt, quomodo tam cito de lamremolis illud, quoda magis ulique genlilibus estadoratus,
partibusvenire potuerunt?Respondentquidam quod quod cordibus genlium magnam spiritualium prse-
ante nativitatem eam viderunt; alii, quod super slat materiam gaudiorum : assumens enim illos
dromedarios venerunt : dromedarius est animal mi- « pax nostra fecit utraque unum 6\ > Quid ceelesti
nus camelo, sed velocius eo ; currit eniin una die miraculo plenius , quam quod magos non Scri-
quantum equus tribus diebus. Ideo dicitur a Spopo;, pturse, non hominis, non angeli magisterium, sed
quod est cursus, el aptrn, quod esl uiriMs.De stella per slellam docuit solius Spirilus sancti oraculum ?
quserilur qtto devenerit post completum offieium. Quid ccelestimagisterio dignius? Quid auro regeni,
Respondent quidam quod in puteuni cecidil, el ad- thure Dominum, etmyrrha conttleri morlalem? Ex
huc quibusdam, sed nou nisi virginibus, apparet; his tribus miraculis, praesertimex primo hujus diei
"s Gal. 4. "> Ibid. ." Malth. 2. B6Isa. 10, et Rom. 9. "7 Matth. 2. BSI Joan. 5. »9Malth. 15.
M Malth. 2. 61 Nuiti. 24. 62 Marc. 16. °2 Lu.:. 5. °4 Malth. 5. " Joan. 2. « RCIK. 6.
"Matlk. 2S. 6Sliphes. 2.
 "
237 MITRALE. — L!B. V. 258
compagirialur officium,noclurnum videlicet etdiur- j)A generafio Christi in nocle, id est obscura, ncc
num. Nocfuriium in sui principio discrepat ab priorum sensibus intellecta ; una est carnalis, al-
usilalo : non enim cantatur : Venile, exsullemus tera spiritualis; in carnali descendimus computan-
Domino6\ tum quia reges ad Dominuro adorandum tes, et ponitur genuit ut carnalis, et temporalis
veniunt 7\ non etiatn invitati, unde stalim posl: exprimitur suecessio; in spirituali asceudimus, et
Domine, labia mea aperies'11,quasi ex improvisodi- ponitur qui fuil,et subditur filius, ut spirilualis
cetur : Afferte Domino 72(secundum rioslram con- generalionis denotetur adorltio. Quare autera Mat-
suetudinem, canlatur antiphona suminam conti- thseus descendat, el Lucas ascendat, superius prse-
nens sequentis officii, scilicet tribus miraculis). tractavimus ; vel ideo asccndendo computal Lucas,
Tum etiam Venile con caiilamus, nec invitatorium, quia propritim est sacerdotum ut ab infimis per-
neHerodiare videaraur; ipse namque invitavit prin- ducant plebera ad suprema. Evangelio leclo, Te
cipes s'acerdolum, et scribas populi, et sciscitaba- Deutn laudamus, de Christi generatione gaudentes,
turab eis ubi Chrislus nasceretur; magis enim dixit: altisone resonamus. Officiumvero diurnum tolum
Cum inveneritis, renunliate tnihi, ut et ego veniens pertinet ad id quod diximus esse prsecipunm, et
adorem eutn 7\ quod dicebat, non ut Christum principale miraculum, seilicet adprimitias gentium
adoraret, sed perderet; simili de causa, triduo ante **
' et ad munera magorum. ;
Pascha pacis osculum neraini damus, ne proditori Sancla crgo Ecclesia de gentibus electa pro suo
Judas similes videamur. Tum forte, quoniam ad vocationis initio gaudcns, Deo generosum laudis
sextam reservalur anliphona : propter gentes, offert pro sua salute proeconium,dicens : Ecce ad-
quse sexla mundi selate ad iidem Chrisli venere, vel venil, quod sumitur de Isaia 7\ sed non sic ibi con-
ad significandum quod Clirisius ad quem psalmus tinue reperitur; licuit enim cantoribus ad inslar
invilal, venit in plenitudine temporum 74; senarius apicularum, quse ex diversis floribus unam mellis
eiiim perfectionem significat, Notandum est quod dulcedinem componunt, ex vafiis locis Scripluras
in anliphonis priorum'noclurnorum non ponitur cantum Deo hilarilalis componere, gralior est mi-
Alleluia; quia stattti veteri deputautur. stura bonorum. Eccc, in propatulo est, quod Do-
Primus nocturnus tangit terapus Jegis naluralis, minus natura, dominator effeclu advenit, ad nos
in quo Abraham arietem ofierebat7B,in qus se ad venit, scilicet carnem assumpsit; vel ut alludanius
psallendum, adorandum Dominum invitabant; se- prsesenti diei, ad nos venil, scilicet qui in carne la-
cundus vero latigit tempus Jegis MOsaicse,in quo tebat, per multa signa Dcus esse apparuil, ut per
propheiae gentes venturas ad adorandum Dotninuni (Q stellam et munera, per vocem palernam et Spiri-
prsevidebant; tertius vero ad novumperlinet Tesla- tuni in columba csetera sint manifesta. Et atler.de
rnentam, quod habet initium a baptismo : quapro- quod moris est in hac die Pascha Domini prsenun-
pler habet antiphonam in capite : Ftuminis impe- tiare his verbis : Novit charilas veslra, fratres
lus, cum psalmo : Deus noster 7\ et cum lmjus- charissimi, quod, annuenle Chrisii misericordia, tali
modi ordo psalmorum praeposterus, et inusitaius, die Pascha Domini celebrare debetis : ideo pramun-
qui merilo tenet septimum Iocum; quia pertinet ad liatur, quia non sicutcsetersefestivilatescelebratur;
septiformem gratiae spiritum per vim baptismi caeterse namque stabiliter annualim observantur,
coilatum; sequentes quoque auliphonae cum psalmis solem et stellas comitantur, sol gerit typum Chrisli
stiis novum indicant Testamentum, et hi tres psalmi qui est sol juslitise79, stellse sanctos significant jtixta
quidem monstrant commolioiiem gentium contra illud Apostoli : « Stella differt a stella in clari-
praedicationem apostolorum, subversionem idolo- tate 80, > sicut ergo sol el sidera secundum visum
rum et conversionem fidelium. flsec aulem diximus riostrum sunt immulabilia, sic Christi nativilas et
secuudum quorumdam consuetudinem : nos enim' sanclorum natalitia immutabiliter celebranlur. Pa-
fluminis impetus,cum suo psalrao ponimus in primo schalis vero solemnitas ex mandato Doniini luiiani
noclurao, et Venitein tertio, servanles psalmorum D * sequitur, ut inferius declarabitur; luna vero se-
ordinem rectum, naluralera et consuetum : quod et cundum visum hominum crescere ct decrescere
congruit, quia gentes in lempore gratiae venere ad ssepe videtur. Rursus nec eadem est per singulos
fidem.Etvide quod ascensus-in aiiliphoiiis consi- aanos in eodem die; namque est hodie xiv, revo-
deretur; conlinetenim prima periocha sacerdoles; luto aimo additis xi, crit hodie xxv, et lertio anno
secunda, reges; in'tertia, usque ad angelos perve- additis xi, et abjeclis xxx, erit hodie vi. Rursus
nitur; in tertio nocturno frequentat Alleluia : quia Paschalis solemnitas non nisi in die Dominico cele-
tertio fempore redempla laetalur Ecclesia, posfler- bratur, sed qui dies Domiiiicus cst, in ftituro se-
tium nocturnum sequitur evangelium de baplismo cunda feria nominabitur, et ideo illa solemnilas va-
et generatione Christi 77. Et vide quia duo evan- riatur, cujus mulatio mutationem inducit LXXmam,
gelia de generatione Christi leguntur in nocte; LXmara Ascensionis et Penlecostes, caeteros nam-
unum in nativitate, alterum hodie, quia utraque que numero dies nec jplures, nec pauciores, opor-

69 Psal. 94. 70 Matfh. 2. 71 Psal. 50. ' PsaL 28. 73 Matth.- 2. 74 Gal. i. " Gen. 22.
" Psal. 45. 77 Luc. 5. 78 Cap. 5. 79 Mal. 4. 80 1 Cor. 15.
259 SICARDI CREMONENSISEPISCOPl 249
tet, sicut htferius docebimus, esse inter LXXmam A ut enim a die Natalis usque ad Epiphaniam appa-
et Pascha, inter Pascha et Ascensionem, inter Pa- ruit ex officiishumanitas Salvatoris 8\ sic in tribus
scha et Pentecosten. Ideoque necessario ilfa solem- Doniinicalibus quae seqttunlur officiis divinitas
nitas prsenuntiatur, ut sciamus per quod temporis elucet ej'usdem. Nam in prima Dominica legitur
spalium posl festivitatera Epiphanhe nos illam hi- evangelium : Cum factus essel Jesus annorum duo-
sloriam Domine, ne in ira iua 8\ canlare, et decim, in quo dicens : Nesciebalisquia in his, quar
quando LXXmam oporteat inchoare. In Dominico Palris mei sunt, oporletme essesi? manifeste decla-
die, qui infra Octavam occurril, secuiidum nosiram ral se esse Deum, illum scilicet cui millia millium
consuetudinem, lectiones sunt de Dominica ad Be- serviunt angelorum66.Ideoque cantatur : In excelso
nedicius, anliphoiia Fili; ad Magnificat, antiphona tlirono, ubi dicilur quod eum adorant angelorum
Puer; inlroitus In exceho, epistola Obsecro, multitudo, in graduali collaudanl; ad idem in al-
evangelium Cum essel, oratio Vola. Poslquam leluia et oflertorio terram invitant dicentes : 'Ju-
lit commemoratio de Epiphania, cseiersehorse de bilale Deo, omnis lerra 66.Sed quia Iaus Salvatoris
Epiphania dicantur. Sed horum ralio , et excursus non bene sedet in labiis peccatoris 87; ideo vitae
inferius exponetttr. In Octava Epiphanise de bapti- sanclimoniam Apostolus in Epistola prsehortatur
smo, seilicet de secundo Epiphanias miraculo jtt- et obsecrat. Communio consonat evangelio. In se-
bilatur, ut in anliphona Veterem hominem, et cse- cunda vero Dominica legitur evangelium in quo di-
teris quse sequuntur, quse translatse sunt de Graeco citur quod Dominus invitatus ad nuptias, aquam
in Latinum. Ideoque gravius in dictamine conline- verlit in vinum 88; quod fuit magnum suae divini-
tttr idioma, quse sunt de vn tono, quia pertinent ad tatis indicium. Solus enim Deus potest naturam
baplismum, ubi septiformis gratia sancti Spiritus mutare et nostrum corruptibile in gloriam repa-
operatur, et sunt viu pro verae Octavse, ad quam rare. Propter quod eum omnis terra adoret, el
Raptista ducit, baptismi mysterio et baplismi me- psallat 8\ et jubilet, et confiteatur et laudet, el
rito. Officium ad Octavam diflertur, quia vicem angelosadlaudandum invilet, utapparet in inlroitu,
tenet circumcisionis, quae iu vm die celebrabatur, graduali, alleluia et offerenda ;- communio conso-
et cantatur hac die invilatorium ; quia prsedicanti- Bat evangelio. In tertia Dominica legitur evange-
bus apostolis, ad baptismum sunt homines invitali. lium : Cum descendissei9\ in quo dicens : Volo,
Tertium miraculum, scilicet conversio aquse in vi- mundare, benignitatem et potestatem suse divioi-
num, ad Dominicaro reservatur quae Octavara se- lalis ostendit. Unde leprosus mundalus, quasi
quitur. Unde fit judicium quod non ante vm li-, I! choraula, tam angelosquam homines ad Deum ado-
cuit, sed ex nunc duntaxat liceat sacramentum co- randum invilat, dicens in introilu : Adorate Domi-
lere nuptiarum. num 9\ et in graduali: Timebunls\ et causam red-
CAPUT. X.*- dit in alleluia et offereuda, dicens : Dextera Do-
DEOFFICHS POSTDOMINICAM PRIMAM EP1PHANIJ5. mini 93; communio consonat evangelio.
Domine, ne in ira tua arguas me, neque in furore Ecce quam evidenter in Dominicalibus tribus of-
iuo corripias mess. Hanc historiam, lam in anti- ficiis divinitas apparet, quse tres sunt, quia tribus
phoiiis quam iu responsoriis Dominicalibus et fe- annis Dominus praedicavit, et suam divinitatem
rialibus, de psalmis constat assumptam, qua uti- miraculis declaravit. Hsectria officia Christi nobis
mur ab Octava Epiphanise usque ad LXXmam; insinuant benelicia praestila nobis ad lsetificanda
quia in prsecedentibus solemnitalibus ad saeculare corda nostra; unde cantamus in offertoriis : Ju-
gaudium lapsi sumus, coiiviviis et cantibus lascivis bilale^ : jubilandum enim est, quod nos educit de
indulsimus;' idcirco psalmis ad poenitentiam invi- claustris inferni, et liberat de inferno inferiori 9\
taiitibus utimur iri responsoriis et antiphonis, et vel quia in primo istorum trium annorum, id est
Epistolas Pauli, quae quodammodo ad poenitentiam slalimpost baptismum, post tenlationem accessere
inslruunt, recitamus. Unde sequenti die post Octa- angeli et mittislravere ei 96.Ideo statim post Epi-
vam, epistolas et ferialia ponimus; vel quia, 'sicut phaniam in Dominica die qttae ante Octavamoccur-
post legem prophetia, sic post evangelium Scri- rit, cantatur in introitu : In excelso; et Iegitur
ptura sequitnr apostolica. Quam poenitenliam quia evangelium : Cum faclus esseiJcsus aniiorum xn 97;
pro spe lsetitiae subimus, ideo j'ubilamus psalmos et bene congruit, uc illud post xn diem Nalivitatis,
et alleluia cantamus; quod in ultimo ad vesperam proxima Dominica Iegeretur quod post, duodecimo
multiplicamus officio; quia digne poenitentes de anno coustat esse peractum et, si necesse fuerit,
hac vita ad requiem transeunt, et immensam an- in sequenti eliam Dominica repeterelur. Noslra ta-
gelorum lsetitiam percipiunt sempilernam. Sed de men obtinet consuetudo ut si lerminus LXXmee
his lalius inferius dicemus. Officia vero diurna prolongatur, in Dominica infra Octavam tanlum de
«liam habent considerationem; pertinet enim ad Epiphania dicatur. Si autem Epiphania fuerit in
epparitionem, id est deitatis maiiifestalioneni : sic- Dominiea post Oclavam, Dominirale officiumdese-
81 Psal. 6. 82PsaI. 6, 57. 83Tit. 5. 84 Luc. 2. 6BDan. 7. S6Psal. 99. 87 Eccle. 15. 88Joan. 2.
« Psal. 65. 90 Matth. 8. 91 Psal. 95. " Psal.'101. 93 Psal. 117. 94 Psal. 65. 8B Psal. 85.
1,6 Matth, 4. 97Luc. 2.
241 MITRALE. — LIB. V. 242".
ralur"; et quia In secundo anno roiraculis manife- A j fectis numeris, senario duplicato et XXVIIIo. Dupli-
stius coruscavit, ideo in secunda Dominica legitur citas senarii duplicem significat perfectam humani-
epistola in qua gratiarum dona scribuntur 9\ et tatem corporis et animae, unitas majoris perfecti,
evangelium de initio signorum Domiiii recitatur 99; divinitatis unitatem; ideo sicut in xn diebus jubi-
quod eliam ea congruit ratione, quoniam hoc mira- latur de apparitione humanitatis, sic in XXVIIIo
culum secundo baptismatis anno legilur esse per- de apparitione divinitalis. Hanc XLmam in gaudio
actum, quod quia Jitterae in spiritum, terrae in celebramus, quia Chrisli incarnatio fuit gaudium
coelum, corruptibilis in incorruptibile mutatio angelorum et hominum. Post quam XLmam sequi-
figuratur, ideoque omnis terra Deum adoret, in in- tur Ypopanti, id est, praesentatio Domini, qua ex-
troitu j"ubilalur. citamur ad nostram praesentationem Deo et Patri.
Dicitur tamen quod Augustus Csesar ad gloriam XLta ergo dies prsesenletii statum demonstrant Ee-
Romaui imperii fecit edictum ut de singulis civita- clesiae, ubi per quatuor mundi partes satagimus,
libus orbis aliquis Romam veniret, allerens inde ut Decalogum iniplearaus, fid est «juste et pie vi-
tantum terrse, quantum pugnus capere posset, ut vamus in hoc saeculo, exspeclantes beatam spem,
per boc omnes Romano imperio subditos esse con- el gloriam regni magni Dei, 0, > in qua prsesen-
staret. Quod etiam factum est. Et ex ea terra mon- talione apparebit nobis Dominus gloriosus. Ideo-
liculus prodiit super quem ecclesia poslmodum que liis diebus cantatur versus : Quoniam mdifica-
aedificatafuit in hac Dominica dedicata. Ideoque vil Dominus Sion, el videbilur in gloria sua ". Inde-
In ejus dedicatione cantatur : Omnis terra adoret est etiam quod circa ,Ypopanli merito cantatur in-
te ,0°. Et quia in tertio anno sua nos passione re- troitus : Adorate1', quia tunc erit nobis ad fa-
demit, per quam utruroque populum ab aeterna in- ciem manifestum, chorum angelorum adorare Do-
firmitale curavit *, ideo legitur evangelium de in- minum.
firmo et leproso curatis s; ideoque fit in cantibus CAPUT XI.
verborum geminatio, ut Lmtala estSion, el exsul- DE TPAPANTI DOMINI.
laverunt filim Judm \ et in graduali: Timebunt gen- Postquam impleti sunl dies purgationis Marimisv
les. .. . et reges\ et in alleluia et offerenda : Dex- etc. Duo fuere in Iege praeeepta, quorum alte •
tera Dotnini, dextera Domini \ Per utriusque vero rum ad parientem, alterum perlinebat ad partum.
populi curatiouem adauctus est numerus angelo- Ad parientem, utsi mulier masculusri pareret, XLla-.
rura. Ideoque inintroitu ad laudes invitantur cum di- diebus ab ingressu templi veluli immunda cessa-
cilur: Adorate \ Verum quia non sanatur putri- (Q ret ,4: quia puerperium in immunditia conceptum
dus httmor, nisi deponatur superbise tumor, ideo dicitur XLta diebus informe : at si feminam, spa-
legitur in epistola, ut, ad exemplum Christi pa- tium teroporis duplicaret: sanguis enim menstruus,
lientis et non percutientis, non simus malum pro qui partum comitatur, usque adeo censetur immun-
malo reddentes \ Addunt quidam quartam Doniini- dus, ut ejus tactu, sicut Solimus ait, fruges ares-
cam, el quarlum evangelium, quo, Christo in na- cant et herbae mqria.nlur. Sed quare lempus pro
viculam ascendente, mare turbatur et ipse dor- femina duplicatur?*S6umo: quia dupla est feminei
miens a suis excitatur 8, quia secundum quosdam germinis maledictio; habuit enim maledictionem
in quarto anno post baptismum crucem ascenriit, et Adse, et insuper, « In dolore paries 1B;> vel quia,
diaboius turbam Judaeorum commovit, et Christus sicut ait perilia phjrsieorum, feminae in conceptu
somno mortis obdormivit, et ad utilitatem suorum manentinforniesduplotemporemasculorum.Trans-
tertia die resurrexit. actis purificalionis diebus pariens offerebat colum-
Eorum quoque "non est silentio praetermitteuda bam et turturem pro peccato ad partura, quia pr<J
sententia, qui totum spatium huju.s temporis, sci- filio vel filia offerebat agnum anniculum in holo*
licet a Natali usque ad Purificationem, ascribunt caustum, et quse agnum habere nequiverat, offe-
infanliae Salvatoris; ideoque non debent, ut aiunt, P rebat duos lurtures, vel duos pullos columbarum,
fieri commemorationes sanctorum, maxime de alteru.m in holocaustum pro filio, alterum pro suo
cruce, ne objiciatur, « non coquas hsedum in lacte peccato, significans, sive quis robusta, sive debilia
matris 9. > Ideoque in vigiliis noclurnis, legitur de creaverit opera, pro his offerebat agnum, scilicet
Novo Testamento propter praesentera vitam ejus- divitias innocuae vitae, vel columbam et turturem,
dem hominis Chrisli, quam dies isti significant, ma- scilicet simplieitatem et castitatem; vel actionem
gnusque prseco sanctse novitatis Paulus in gentium et contemplationem, semper autem pro peccatis
manus accedit, qui cum veteri lege novam confe- utriusque irrigui compunctionem. Haec oportuit
rens graliam, legem faclorum deprimebat, et legem virginem observare, non ut indigens purgaretur,
fidei curo palma j'ustitise sublevabat, et est hsec nec ul filius sanctificaretur,.sed ne legem solvere
quaedam XLma Christi constaiis ex duobus per- viderelur. Duplex est igitur hodierna solemnitas
58 Rom. 12. "Joan. 2. 10°Psal. 65. ' Isai. 55. * Malth. 8. s Psal. 9.6. 4 Psal. '101.
" Psal. 117. * Psal. 96. ' Rora. 12. 8 Mattii. 8. 9 Exod. el DeuH.
1 4. '" Tit. 2. » Psal. 101.
12Psal. 96. 1SLuc 2. 14 Levit. 12. ,B Gen. 5. 25,
 213 S3CARDI CREMONENSISEPISCOPI, 214
parlurientis et partus, id est malris et filii, quo ad A dam per ellychniumjntelligunt diviiiitatem, et per
matrem dicitur purificalio, quo ad filium Ypopanti, fiammam ignis dona sancti Spiritus, quibus fuit
quod interpretatur obviatio, quia sicut in hodierno . prse participibus inflammatus 22. Candelas igitur
legitur evangelio : Simeon obviavit Domino dum a in figura Chrisli post XLta dies manibus porlamus
parentibus prsesentabatur in lemplo 1S; imo, se- in festo Yirginis, ut cum quinque prudeiuibus vir-
cundum Malachiam, dominator Dominus venil ad ginibusaccensis bonorum operum lampadibus spou-
templum 17 : Simeon namqtie, vir jusius el limora- so Christo 2\ portantes noslros manipulos s* ob-
lus, responsum acceperal a Spirilu sanclo non vi- viemus, et per beatam Yirginem coeleslem urbtm
surum se mortem donec viderel Christum Domini, ad nuptias intrare, et in ccelesti templo post qua-
sic accepit eum ii} ulnas suas, et dixit: Nune di- dragenarium poenitentiaeet observationem Decalcgi
mittis, Domine, servum luum in pace iB. Sed Anna et evangelicae doctrinae per Christi niisericordiara
6uperveniens Domino confitebatur, cxspectans Re- purgali prsesentari possimus. Qui ante canceiios
demptionem Israel 19. Proptereade regina.derege, in ipsa processioite decantant: Responsum accepit,
de Anna, et Simeone prophelice et evangelice tam signilicani: prophetas et nativitatem Domini, el mi-
noclurnura quam diurnum celebratur officium. sericordiani pramunlianies. Melodia respondeiiliunx
Sed illud non est silentio praeiereundum, quod est gaudium hanc Dei misericordiamsuscipieiilium.
in hac die solemnem cum cereis processionem fa- Tenenles igitur eas in manibus dicainus: Suscepi-
cere consuevimus, quasi cum Anna et Simeone Do- tnus, Deus, misericordiam 2B.Mulieres quoque in
mino visibiliter occurrentes. In manibus enim lu- hoc beatam Virginem imitanlur, cum post partum
mina portare est cum Simeone confiteri, et credere transactis quadraginta diebus, ecclesiam ingre-
Chrislurif esse paratum anle faciem omnium popu- diuntur, significantes quod si Virginem fuerint imi-
lorum, lumen ad revetationem gentium 2\ quod « il- talae, post vilam praesenleni ingredientur aeiernam.
luminat omnem hominem venientem in hunc muu- Et attende quod gentiles in hujus mensis princi-
dum 2\ > et qui visibiliter eum portare non pos- pio civitatis mcenia lustrahant, el Februo, id est
sumus, ejus visibile signum, et ei coiiveniens ge- Pluloni consecrabant, quam lustrationem Sergius
stamus in manibus. Per ceram elenini Christi hu- papa mutavit in Itodiernam processionem. Et at-
manitatem accipimus : sicut enim apes ceram cum tende quod Purificalio non habet ociavam, eo quod
melle virginali producunt opere; nulla enini libi- ad veterem legis ritum, et non ad novum pertitief.
dine solvunlur, nullo concubitu miscentur; sic Teslamentura, ligurans quod in quadragenario
beata Virgo Christum Deum et homiiiem salva C vitoB per quadragetiarium poeiiitcntiae sic pu-
uleri sui genuit integritate. JPer ellychnium nior- rificemus, ut in coelesti sancluario sistere valea-
talilas, per igpem exprimitur ejus divinitas : qtii- mus.
10 Luc. 2. "Mal. 5. ,8 Luc. 2. 19 Ibid. 20Ibid. 81Joan. i. S2 Psal. 44; Hebr. 1. 23Malth.
25. s4Psal. 125. 2BPsal. 47.

fJBER SEXTUS.

PROLOGUS. D est rememorativa praeteritoruni, et significativa

• Ordine praeposlero nobis ab eccesia generis hu- praesentium. Rememorat enim tempus LXXta an-
mani proponitur error, et deviatio, a qua sicut norum, quibuslsrael fuitsub servitule Babylonio-
superius egiraus, quia non decuit inchoare, post rum. Legilur 27enim, Nabuchodonosor, rex Babylo-
primum specialis tractatus opusculum, in quo de nis, Hierusalem bellica manu destruxit, populum
revocalione Iractaviraus; pttlsat animum debitum captivavit, et LXXta annis operibus duris affecit;
ordinis naluralis, ct auris prurit exigere, unde nos unde Jeremias : « Servient regi Babylonis septua-
studuerit medicus revocare. Ideoque in hac secun- ginta annis 28, > veruratamen annis LXta trans-
da specialis tractatus parte operas pretium est de actis, Cyrus, qui et Christus diclus est, regnum Ba-
ipsa generis humani deviatione proponere capi- bylonicum subjugavil, populoque redeundi licen-
tula. tiam dedit2'; unde pars cum Zorobabel ad pa-
CAPUT PRIMUM. triam rediens tcmplum Hierosolymis cum gaudio
DE DOMINICA IN SEPTUAGES1MA. rseedificavit 30,pars autem in caplivitate remansit
Circumdederunt me gemilus mortis 2\ Hsec Do- usque ad complelionem LXXta aniiQrum. Quibus
minica LXXroa nominatur eo quod hic habet exor- completis, sub Dario etAssuero feliciter reversi
dium LXXla dierum, quae incipit hodie, et termi- sunt, et tunc duplex gaudiuni habuere. Mystice Na-
iiaturin sabbatoPaschalis hebdomadte, quse LXXma biichodonosor diaboius, Babylonia mundus, Hieru-
56 Psal. 1-7. " I Esdr.l. Isa. 45. 30 I Esdr 2.i
y IV Reg. 25. 28Jer. 25.
245 MITRALE. — LIB. VI. 246
salem est paradisus. Nabuchodonosor populum a jA vox est angelica, ista humana; illa. Hebraica, et
Hierusalem in Babyloniam captivavit, cum dia- ideo dignior; ista Latina, et ideo roinus digna. In
holus genus humanum de paradiso in corifusjonem antiphonis et responsoriis utimur : In mternum. In
et exsilium huj"us mundi seduxit s\ ubi LXXta missa pro Alleluia dicimus tractum. Non fit com-
annis afffigilur. Vel quia prsesens vita septem die- mutaiio in Hebraica lingua, quse, sicut Hieronymus
rum curriculo volvitur; vel quia seplem rnillibus ait super Isaiam, Grseco sermone opulentior est,
annorum includilur. Ab initio mundi usqueadas- nec lit in Grseca, quseLatina ditior est; sedpro Al-
censionem Domini vi rnillia computamus, ex tunc leluia commulat omnibus pauperior lingua Latina,
quidquid teraporis sequitur usque ad finem saeculi ad significandum paupertatem vilae prsesentis.
vn millenario coniprehendimus, cujus. terminum Item lsetiliam in canlibus intermiltimus, ut Te
solus Deus novit. Ecce duas annorum sepluagesimas Deum laudamus, excepto secundum quosdam, quod
unaui historialem, alleram mysticam, utramque in calhedra Beati Petri cantetur, eo quod sit hym-
prsesens dierum LXXma quam celebrat Ecclesia, nus inlhronizandorum, et eo die Petrus fuit in An-
reprsnsentat; historialem rememorat, myslicum si- tiochena calhedra inlhronizatus. Item lsetitiam iu
gnificat et figurat. Sicut enirii Dlii Israel in illa cantibus intermittinius, ut Gloria in excelsis, exce-
captivitate organa deposuere, dicenles: « Quoraodo pto in Ccena Domini, si episcopus adfuerit, etmis-
cantabimus canticum Doaiini in terra aliena 82? > sam celebraverit, propter olei reverenliam-,et me-
de quibus Jeremias : « Perdam ex eis vocem gaudii rilo Te Deum laudamus, et G.loria in.excelsis
et Isetitiae,vocem sponsi et sponsae 33; > sic et nos, sublicemus; quia cura nos merito peecatores re-
in vila praesenti non gaudere, sed lugere debemns. praesenlemus, in ore peccatoris 40 non.. bene per-
Quod repraesenlamus in hoc tempore, cum deponi- sonant prseconia Salvaloris,, vel quia, ut praedixi-
mus signa laelitisein canlibus, vestibus ei cibis. In mus, status reprsesenlatur Ecclesiae, noridum per
cantibus ut Alleluia. Causa est quod Alleluia non Christum redemp.tag. Haecaulem cantica sunt ad
quamvis laudem, sed illam gloriam significat de Chrislum specialiler perlinentia.
qua dicilur in Psalmo : « Exsurge, gloria mea, Et.vide quia triplex est cantus Ecclesiae : unus
exsurge, psallerium cum cilhara, exsurgam dilu- trisliliae, ut in boc tempore; alius lsetitise, ut in Pa-
culo 3\ > Gloria Patris est FiJius, qui citharani no- scha; tertius gloriaeconsummatae, ut in die Pente-
strae bumanitatis as.sumpsit, quam in passione fra- cosle. In veslibus lsetitiam intermillimus; quia,
ctam, per resurrectionem in psalterium reforma- sicut illi vestes nuptiales deposuere, sic et nos
,vit. Hanc prophetse voluere yidere, et non vide- C dalmaticam, et subdiaconales quae sunt vestes so-
runl 3\ A nobis quoque sponsus abiit et recessitS6. lemnes similiter, et usuales lugubres in hoc tera-
Cum igitur slatum Ecclesiae nondum redemptse re- pore debemus inducere vestes; In cibis quoque
colimus et nostrum incolatum plangimus 3\ merito tristitiam reprsesentamus, tum quia . jejiiniis affli-
Alleluia deponimus. Quod quidani sepeliunt in Sab- gimur, tum quia delicalis non utimur.
bato ad sextam, quidam ad nonam, quidam in ve-
Jejunandum quidem esse Zachar-ias ostendit, di-
speris, quidam in matutinis, quidam in prima diei cens : « Cum jejunaretis per hos septuaginta annos«
Dominicae, quse varietas provenit ex diei varia in- nunquid jejunium jejunastis mihi 41? > Ideoqus
choatione. Quidam enim diem incipiunt, a meridie, hebdomadam jejunio Graeci sanctificant.
proximam
quidam a nona, quidam a vespera, .quidam a media Jej'unemus itaque saltem ab amicitia hujus mundi;
nocte, quidam ab aurora. Ecclesia vero inchoat a.' verum sicut illi in LXo anno per Cyrum a Babylo-
vesperis; quia « nox praecessit, dies autem appro- nica servitule sunt liberali, sic nos in sexta setate
pinquavit3S, > ideoque rectius in vesporis Alle- saeculi per Christum sumus a diaboli servitute re-
luia deponilur, et hoc statuit Alexander papa se-
dempti, nobisque reddila est innocentise stola per
cundus, ut ejus geminalio ad finem prsecedentis1 remissionem baptismi 42,ideoque in Sabbatosancto
temporis poenitenliae, quia laus sequetur angelica,' n unum alleluia cantamus, jam spe quietis selernse et
ut superius dixinius,. referatur, vel ejus depositio recuperationis patrise gratulantes. Et sicut pars cum
luclui sequenlis assignelur. Unde et qtiaedam eccle- Zorobabel repalriavit, pars vero in captivitate re-
sise Alleluia deponunt eum magno tripudio; quae- mansit 43, sic et pars fldelium defunctorum cum
dam vero cum gemitu et suspirio ; illi repraesen- Christo surrexit 4\ pars in exspectationis consola-
tant futuram reparalionem, isti de paradiso ej'ectio-- tione permansif; pars quoque vivenlium pervenit
nem 30; sic Alleluia licenliaiues frequentamus, sic- ad fidei gratiam, pars perstitit in perfidia; sed et
ut recessuris a nobis collum et os, frontem et oeu-- illi qui Hierusalem sunt reversi, quamvis lsetiliam
los osculamur. Pro deposilo alleluia utitur in prin- habuere, tamen pro uxoribus et filiis, et pro soeiis,
cipio horarum Eeclesia : Laus libi, Domine, rex; pro apparatu, sollicitudine non cai-uere, sie et nos
mternm glorim, non quod sequipolleant: illa enimi in prsesenti Ecclesia laboramus et ingemiscimus, et
31Gen. 5. " Psal. 156. 33 Jer. 7. 34 Psal. 56. SBLuc. 10. 30 Cant. 6. 37 Psal. 119»
38 Rom. 15. 3S Gen. 3. 40 Eccli. 15. 41 Zach. 7. 42 Luc. 15. 41 I Esd. 2. 44 Mallh. 27;,.
247 SICARDI CREMONENSISEP1SCOPI 248
quamdam corporis sollicitudinem gerimus 4B: pro- A perfectos inforraat, sed dicimus : Miserere mei,
pterea cum Alleluia tractum in Sabbato et in hebdo- Deus B\ et ConfiteminiB2; quia per pceriitentiamve-
mada graduale cantamus. Completo LXXmo anno, nilur ad laudis confessionera, et per timorem ad
omnes sunt reversi, et ideo gaudium geminavere, spem : primus enim psalmus inculcat nobis timo-
proplerea in Sabbato albarum alleluia duplicamus, rem de poena peccatorum; sed quia per contritio-
significantes quod, finito noslro exsilii lempore, nem innaseitur fiducia nobis ad Dominum acceden-
captivitas absolvetur, ;stola geininabitur. Moraliter di, idgo Deum laudantes dicimus ad alterulrum :
eliam quilibet in paradiso per aquam baptismi ge- Confitemini. De his duobus, scilicet timore et spe,
neratur, post baptisma per peccata in Babyloniam .dicit Moyses : « Non accipies loco pignoris inferio-
captivatur, ubi eum dierum septenario conversus et rem et superiorem molam B3, > id est a peceatore,
agit seplenarium in luctu pcenitentise, ut in die re- qui debitor esl, timorem et spem. In priraa vero
surrectionis ad coelestem Hierusalem cum gaudio cantatur : Deus, in nomine luo B\ cum sequenlibus,
revertalur. Et vide quod alleluia in Sabbato depo- et Dominus regnavil "", ne aliquid de psalterio prse-
nitur in declivo, inSabbato inchoatur, in Sabbato termitlatur, quod totum in seplimana legalur, cum
geminatur; quoniam in lapsu Adae, qui erat in ma- totum olim singulis diebus legeretur; ea de causa
gnaquiete, gaudium perdidimus, sed,animabus in R dicitur et Confitemini 6\ vel ut instruanlur pueri,
requie recuperamus, et corporibus in resurrectione ut sciant in ramis palmarum Domino confileri B7.
denique geminabimus. Illud etiam notabile est quod Hujusmodi enim psalmus proprie ad illam.diem
LXXma incipit a moerore, et terminalur in iaeti- perlinet, propter istum versum : 0 Domine, salvum
tiam, per quod signiflcat poenitenliam; hsec est mc fac; o Dotnine, bene prosperare; Benedictus qui
uamque natura poenitentialium psalmorum. ltem venit in nomine Domini B\ Quod in missa cantalur :
partem habet in tristitia, partem ih laetitia se- Circumdederunt me gemitus mortis, vox est primi-
miplena; quoniam qui eum poenitentia transeunt, tivse Ecclesiae plorantis.in Abel prolomartyre prse-
percipiunt animarum beatitudinem, vel saltem cer- centore, cujus sanguis de terfa clamavit ad Domi-
tam in purgatorio exspectationem. Item LXta die- num, qui aperuit os suum, et suseepit eum de manu
hus reprsesentamus viduitatera Ecclesiae, scilicet Cain fratris sui B\ Unde slatio esl ad Sanctum Lau-
ucque ad sanctam quartam feriam; postea tr.ibus rentium, cujus mors pretiosa 60 novo et inaudito
morlificationem carnis nostrse, usque ad sanctum genere passionis clamavit in ccelum, et audita est
Paseha; deinde sex diebus opera misericordia? quae per universum mundum. Unde et in Romana Ecclc-
si facimus post baplismum, in Sabbato consequi- P sia prae cseteris martyribus est authentica. Yox est
mur requiem et geminam laetitisestolam. Item inci- eliam humani generis ingemiscenlis quod gaudium
pit a Dominica et terminatur in Sabbato, eo quod et laetitiam.perdidit, tribttlalioiiem et dolorem inve-
a niansione paradisi nostra captivilas inchoavit, ot nit ". LanguidUs enim homo descendens de Hieru-
usque ad futuram requiem perdurabit, vel quia qui salem in Jericho incidens in latrones, spoliatus,
per peccatum a Domino nostro recessimus, per mi- vulneratus, semivivus relictus °\ a felicitate para-
sericordiam ad requiem revertemur. Rursus iucipit disi, a facie sui Creatoris ejectus, plorans ait: Cir-
a Februario juxta Zachariam, qui dicit in Xlmo cumdederunt me gcmitus morlis. Sed quia divinum
mense Sabat : «In secundo anno Dafii factum est de recuperatione salutis [accepit oraculum, dicente
ad eum verbum Domini 40 : > Sabat nostra lingua Domino adserpentem : « Inimicitias ponam interte
vertitur in virgam, sonat enim ausleritalem etcor- et multerem, semen tuumet semenillius; lu in-
rectionem; quia in hoc tempore LXXmsede pecca- sidiaberis calcaneo ejus, et ipsa conteret caput
tis nostris per quae.sumus a diabolo captivati, nos tuum 63; > liujusmodi enim verbis victoria promit-
corripere et emendare debemus. Item per decem titur Redemptoris, qui, cum sit- semen duntaxat
liebdomadas extenditur; quia per Decalogum ad mulieris, inimicitias contra serpentem in tantum
Iselitiam pervenitur. Igitur quia per LXXmam tem- D exercuit, ut caput ej'us contereret, etejus vasadiri-
pus deviationis et eulpae significamus, et nostram peret et ei omnem potestatera auferret 6\ Ideo sub-
prsesentem captivitatem recolimus; ideo Genesim dit : In tribulatione mea invocaviDominum, et exau-
incipimus, etHeptalicum, et Ruth legimus usque ad divit de templo sancto suo vocemmeam 6\ more pro-
Dominicam Palmarum. Ubi huniani generis error phelieo prse nimia certitudine praeteritum ponilur
et deviatio, et notatur expulsio, quam eliam flebili- pro futuro; ideo.que dilectionem Redemptori pro-
ter canimus, et canendo flemus, imo et antiquam roitlit subdens : Diligam le 6B\
historiam prosequimur, in qua miseriae veteris vitse Sed quia longa via restabat ab Adam usque ad
narrantur, ejeclio Adae 47, diluvium Noe 4S,et exi- nativitaleni Chrisli, LXXYII etenim generationes
tus Abrahae 49. In matutiiiis laudibus omittitur in Evangelio computanlur 66, ideo legitur epistola
Dominus regnavit B0; quia psalmus est Isetiliae,et de longo stadio : Nesciiis quod ii qui in siadio cur-
48 Rom. 8; II Cor. 5. 46 Zach. 1. 47 Gen. 5. 48Gen. 7. 49 Gcn. 12. B0 Psal. W. » Fsat. sw.
"9 Psal. 117. B3Deut. 24 B4Psal. 21. BBPsal. 92. B6Psal. 117. B7 Malth. 21. B8 Psal. 117.
50 Gen. 4. 60Psal. 115. 61 Psal. 114. ca Luc. 10. 63 Gen. 5. e4 Luc. 11. 65 Psal. 17. 6B*Ibid..
66 Luc. 5. :
249 MITRALE. — LIB. TI. 250
runt ,7,'ubi invitamur ad bellum,qui»,« non est no- A planclum, et humilitatera perveniamus ad Domini
bis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed passionem.
adversus principes et potestales °\ >,et monemur CAPUT II.
de militiae disciplina, scilicet abslinere ab his qus DOMINICA DESEXAGESIMA.
pugnam impediunl, ut victores bravium accipia- Exsurge, quare obdormis, Domine? exsurge, el non
mus, et torque victoriae coronemur. Et quia hoc repeltas in finem 8\ HsecDominica LXma nomiria-
stadiunv sex aefatibus distinguitur, et quia qui maite tur eo quod hic habet exordium LXta dierum. quae
conducti sunt, pondus et sestum portavere murmu- incipit hodie, et terminatur in quarla feria paschaiis
rantes, quia novissimi primitus intravere, ideo le- hebdomadae, ubi canlatur : Venite, benedicli 87.
gilur evangelium de sex aetatibus et de murmuran- Sexagesimus numerus viduilatem significat, eo
tibus 69.Consolantur se lamen longanimes in spe, quod claustrura ingreditur conlinentiae, sicut trige-
dicenles in graduali : Adjutor 7\ et cum se esse--in simus conj'ugium, eo quod se Jriandis digitis oscu-
profundo delictorum agnoscant, a similitudine Jo- Jelur. Hsec ergo LXma significat tempus viduitatis
nse, clamant, gemunt et orant 7\ dicentes in tra- Ecclesiae, scilicet quo viduata fuit per mortem, id
ctu : De profuudis 7\ Et attende quod omnes fere est lapsum protoplasli, vel per absentiam sponsi,
tractus authenlici gravihus vocibus componuntur, " qui peccatoribus abest per graliam, et viatoribus
et omnes fletum et tristitiam sanctorum in prsesenti per humanitatis praesentiam. Licet enim Christus
vita, seu activa seu contemplativa degentium, per nobis sit praesens secundum divinilaiem, juxta il-
lacrymabilera cantum et gravitates sonorum insi- lud : « Ero vobiscura usque ad consumiiialionera
nuant : unde tractus dicuntur, vel quia prse gravi- sseculi 88, > lamen absens est secundum quod per-
tate sui tractim canlantur, vel quia sancti suspi- egre profectus estS 9; et dicitur LXma a sexies de-
rantes gemitum ab imo pectoris trabunt. Licetenim eem. Ad remedium elenim et ad consolalionem data
aliquando gaudeant, vel pro beneficio gratise jani sunt in prsesenti sex opera misericordiae et deeexa
perceptae, vel pro spe percipiendae gloriae, unde ali- prsecepta Decalogi, ut se in eis cxerceat, et per eo-
quolies prorumpunt in melos et verba laetitise,tamen rum observationem sibi sui sponsi merealur januam
in lacrymarum valle morantes, prsesertim cum in- aperiri. Haec qui observaverit audire merebitur:
colatum nostrum Ecclesia repraesenlat, laerymas Venite, benedicli, quod canlatur in ultimo die
effundunt super flumina Babylonis73-"4 pro suis, et LXmae; vel senarius numerus perfeclus est suis
aliorum excessibus, dum ex vicinitate Babylonici parlibus; computatus denarius roercedem significat
fluvii, alios vident aspergi, alios jam immersos ex iQ operum 9\ Si quis ergo per denarium, scilicet per
rapacilate fluminis deorsum ferri. Sed quia prsesens perfectiouem operum, mercedem quaerit, ipse perci-
ploratus quandoque lil pro irriguo superiori, quan- piet regnum in feria quaria promissum. Hujus diei
doque pro inferiori 7\ modo pro dilalione supernse nociurnum officiura esl eadem quae in LXXma can-
beatitudinis, uude : « Heu mibi! quia incolatus tatur historia de lapsu primi hominis. oer quem
meus prolongatus est 7\ > modo propter maculas vidualur et peregrinatur Ecclesia.
vitse praesentis, unde : « Poculum meura cum.fletu c In officio vero diurno exsiliura deplorat, et per
miscebara 77; > ideo licet tractus graves habeant liberationem Deum exorat, dicens : Exsurge, quare
voces, tamen in verbis quandoque laetitiam expri- obdormis, Domine 91;dubitalive loquilur, quia pec-
munt, ut Laudute 7\ quandoqtie tristitiam reprae- cala separant inter Deum et hominera. Iluiniliata
sentant, ut De profundis 79; vel quod traclus tra- est enira in pulvere aniraa noslra, et hsestl in terra
ctim cantatur, et suaviter insor.at auribus, et redime nos propter
signifi- venter noster, sed exsurge
cat quod cum Apostolo in longanimitate et suavi- nomen tuum, non propter noslrum nieritum; lu
tate perseveremus 80. In offerenda, Bonum est *\ enim dignatus es redimere nos, non sumus digni
modo qui languet, sed redemplionem exspectat, suscipere: cujus liberationis in ofiicio diurnomodus
Deum conlitetur et laudat, modo perturbatur et mi- 1D exprimitur, et effecfus; modus, quia facienda erat
ratur quod boni laborant et mali (loreant s\ sub- per eum, qui formam servi accipiens, exivit 92 se-
dens : Quam magnificata S3, modo interitum pecca- minare semen suum, sicut legitur in evangelio 9\
torum et exaltationem bonorum per unicorneni et quia seminaturus eratper aratores, scilicetapo-
chrislum futuram praedicit; conuuuiiio, Iltumina '*, stolos, quorum fuil unus vas eleclionis 9\ spermo-
vox est servi spoliati gloria vullus Dei, qui positus logus, qui plus aliis seminavit, per quera genle»
in tenebris orat, ut iiiiraicitiarum paries dissolva- gratiam cognovere 9B,ideo stalio est ad Sanctum
tur 8\ ut j'ubare veri solis irradiatus non confun- Paulura, ideoque de ipso mentio fit in collecta, ubi
datur;vel omnis planctus oflicialis insinuat, cui dicitur : Deus, qui conspicis, quia ex nulla noslia
aflectui debitores esse debemus, scilicet quod per virlute subsistimus, vendidimus enim nos sub pec-
67 I Cor. 9. 6S 6. cs Matth. 20. 70 Psal. 9. 71 Jonas 2. 7! Psal. 129. 73-74 Psal.
Ephes.
156. 7B Josu. 15. 76 Psal. 119. "7 Psal. 101. 78 Psal. 146. 79 Psal. 129. "• JI Cor. 6.
" Psal. 91. S2 Psal. 72. 83 Psal. 105. B4Psal. 52. 8BEphes. 2. 86 Psal. 45. 87 Matlli. 25.
,8Matth. 2S. 89Matih. 25. 90 Matlh. 20. 61Isa. 59. °2 Phil. 2. 9SLuc, 8. 94Act. 9. 9BAct. 17;
I Cor. 15.
 25t SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 252
cato *8, et in nobis non est virtus solvendi *', ideo- A phantes. HsecergoLma significat tempus remissio-
que oramus, ut Dominus se intromittat ad solven- nis; Lmus etenim annus jubileus in veteri lege di-
dum; obid quoque labores et pericula Pauli nume- cebatur 9, scilicet remissionis, vei poenilenlise, et
rantur in epislola 8S: Libenter sujferlis, et attende Lmus psalmus : Miserere mei, Deus, psalmus est
quod ssepe suum stationes ordinantur officium, ut remissionis et pceniientise,et eo maxhne ulimur iu
hodie; quia stalio est ad Sanctum Paulum, agitur hoc tempore, et dicitur Lma a quinquies decem, et
in oratione et epistola delaboribus Pauli, similiter septem in se perfectas continet seplinianas; qu.i-
intuitu stationis menlio (it de martyribus Cosma et nariusergo significat quinque vulnera Chrisli, aufc
Damiano in quinla feria, et de Susanna in Sabbato quinque opera sensus humani, et denarius decera
ante mediamXLmam. Rursus Paulus, bonus athleta, praeceptaDecalogi, et septenarius septiformem gra-
modum evadendi expriniil in epistola conforlans, liam Spirilus sancli. Si ergo firmiter passionem
ut despiciamus insipientes domiuos, qui nos in ser- Domini crediderimus et per exteriorem administra-
•vitulem redigunt, qui nos devorant. Effeclus expri- tionem DecaloguminsanctoSpiritu compleverimus,
mitur in graduali et in tractu; quia disseminatio consequemur a Dominoremissionem el.perveniemus
verbiquibusdam fuit odor vilsein vitam, quibusdam " ad beatam et gloriosam resurrectionem. Yel Lla
odor mortis in morlem S9, quidam enim positisunt, dies in pcenitenlia ducimus, ut in sequentibus Lla
ut rota, et slipula ante faciem venli "°; quidam co- diebus, sciliceta Pascha usquead Pentecosten, quos
gnovere nomen Dej, et ad poenileniiam sunt com- in lsetitia sumus acturi, non excedamus, quin die
moti, ut fugiant a facie arcus ', scilicet judicii, et Pentecosles Spiritus sanctigratiam susciperemerea-
liberenlur elecli. Post commotain terram semen in- mur. In hujus diei nocturnali olficio legitur, el ca-
ducilur, ut in evangelio sequitur, et attende quod nitur de diluvio; quia per ipsum pcenitentia desi-
in LXXma viuea colilur, et ager in LXma semina- gnalur, sicut enim diluvium per ter quinquaginta
lur. Offerenda: Perfice gressus ', consonat evan- dies extendilur, sic poanitenlia pro cogitatu, pro
gelio; timendum est,' ne semen verbi Dei secus verbis et pro faclis injungitur. Et est notandum
viam expositi a volucribus, scilicet immundis spi- qiaod prius de diluvii pcena, quam de Abrahse obe-
ritibus, diripiatur, aut a soilicitudinibus et divitiis dienlia canitur, et demum in anliphonis evange-
hujus saeculisuffoeetur, authonorem, scilicet pin- licis de cseco illuminato subjungitur; quia qui se
guedinem charilalis non habens arescat in nobis, a peccatorum sordibus per pojnilenliam laverit, et
et sic non perliciantur gressus noslri. Oremus ita- Dei mandaiis obedieril, a Chrislo illuminari gaude-
que singuli, oremus universi, ut Dominus gressus r( bit. Officiumvero diurnum sumit a cseco, seilicet
noslros perflciat, mirificet super nos misericordias humano genere fundamentum. Nam ut iegitur in
suas, custodiat semen ut pupillam oculi, ne a spinis Evangelio : Cum appropinquassetDominusJericho,
suffocetur; prolegat sub umbra alarum, ne solis CKCUS sedebat secusviam mendicansel dicens : Fili
ardore desiccetur; eripiat ab impio, ne de nostris David, miserere mei, licet a turbis increparelur; cui
cordibus auferalur 3, ut bona terrse fruclilicet, et Dominus : Respice,fides lua te salvum fecit 10. Hic
fructum afferens in patientia, dicat: Ego eum jusli- coecusesthumanum genus quondamignorans Deum,
liu apparebo in conspectuluo *, et sic in communione se ipsum, natale solum et concupisceniiam esse
"
cantatur : Iniroibo ad altare Dei "; cum terra si- peccatum ; qui licet a turbis invisibilium hostium
mus, in borrea ccelinon ascendemus, nisi verbo impediretur, prseveniens tamen adventum iilumi-
Dei portemur, sed per ipsum sublevabimur portan-- ualionis, ab eo, in quem sperabat, pelit in inlroilu
les manipulos 6 juslitiselaetificando Deo juventutem proteclionem , refugium et ducatuui in via, salutem
noslram in vigore vernalitalis selernae. et liberationem, dicens : E.siomihi in Deum prele-
CAPUT III. clorem et in locum refugii ". Populus revertens
DOMINICA INQU1NQ.TJA.GESIMA. planctu, fuga et orationibus utebatur ". Sic et nos
Eslo mihi in Deum proiectorem, et in domum re- 1* ' per poenilentiam revertentes, modo plangimus, di-
fugiiut salvum me facias^. IIa;c DominicaLina no- centes: Circumdederuntl*et Exsurge !5; modo fugi-
liiinatur eo <juod hic habet exordium Lta dierum, nius el oramus, dicentes : Esto mihi in Deumpro-
quse incipit hodie, et terminatur in die sancto Pa- lectorem el in loc.um refugii ", ubi eliam innui-
schse. Decebatenim ut sicut tres fuerant illius po- mus, quod inexpedilione simus, etin LXXma plan-
puli reversiones, prima sub Zorobabel, secunda ct gebamus, et in LXma dubilabamus, nunc de pro-
tertia sub Esdra 8, sic nos nostra peccala deflentes tectione confidimus. Epistola consonat evangulio
et de peccalis niisericordiam implorantes tres face- non solum ex eo verbo, quod ibi dicitur :-Videmus
remus terminftiones, scilicet in Sabbato.in quarta nuncper speculumet in amigmate" ; sed ex eo quod
feria et in Pascha reverteremur ad gloriam triuin- excellentiorem viam.demonstrat, seilieet charita-

" Rom. 7. "Matth. 18, m II Cor. H. 0B11Cor. 2. "'°' Psal. 82.. l Psal. S9. ' Psal. 18,
Mbid. 4Psal. i% « IbicJ. 6 Psal. 125. 7 Psal. 50. » I Esdr. 2 et infra. ' Levit 25 ; Num. 36.
"Luc. 18. " Rom. 7. '» Psal. 50. " I Esdr. 5 et infra. '* Psal. 17. " Psal. 43. *• Psal. 50.
" I Cor. 13
 233 MITRALE. — LIB. VI. 254
tem. Ifec est per quam fides salviucans operatur,•, A _ in Pascha Dei lemplum esse possimus; vel ideo a
hsec est oculus cordis, qua quisquis caret', csecus s feria quarta jejunare incipimus, quia Chrislum.
est, inienebris ambulat, et nescit quo vadal ls;; eadem die suum jejunium inchoasse didicimus,
nam cum Dominus illuminare genus humanum in-i- cum in quarta feria baptizatus fuerit, et in eadem
ccepit ", oculos ejus hoc collyrio prius inunxita 0, ', baptismatis die jejunium inchoaveril;-vel quia qua-
dicens : < DiligesDominum Deum tuum !1. J In liacc lernarius esl numerus laterum sequalitate:perfectus.
epistoia ponuntur moiuimenta nostrsc militise ne-I- Unde fortiludo quarlum tenet locum in numero
cessaria, fides, spes et charitas, tria hsec. virtutum, et hoc nomen forlis quartum est in no-
; ln graduali triumphatori militi_e gratias exsolvi- minibus Christi. Ideoque eadem feria voeantur ca-
nius de eerta spe triumphi, dicentes : Tu es Deuss techumeni, et ad ordines ordinandi, et sicut legilur
qui facis mirabilia; et quia generis humani duo0 quadraginla sex annis templum sedUieatwn, sic
sunt populi, et ambo sunt per Christum iiluminati,;f prsesensjejunium quadragiuta sexidiebus in absti,-
et parlicipes triumphi, ideo' dicitur : Notamn nentia continuatur.
fechli iu gentibus virlulem tuam, et subditur : Li- tlnde in Evangelio : i Quadragintasex anuissedi-
berasti fitios Israel et Joseph ", ideoque in tractu : flcatum est templum hoc, et lu in tribusdiebus ex-
Omnis lerra ad iUuminatoris el triumphatoris' prce- u ^ cilabis illud 3B? > Si quis dixeril, a primo anno
conia invilatur, cum dicitur : Jubilate a3, quasi di- Cyri, in quo fuit ccepta aedificatio templi usque ad
cat: « Accedite ad eum, et illuminamini st, i Ser-._ sextum annumDarii, in quo apud Esdram legitur
vile Domino quifecit nos sf!, non ei cui vendidimuss consummata, quadraginta quinque annos solum-
nos 26;ideoque in Evangelio caecus pelilionem con- modo computari, sciat quod secundum Josephum
geminat, dicens : Fili David, miserere mei "; ideo-,_ in XLVIejus eminentiora fuere complela. Templum
que in offerenda gralias de illuminatione utriusquee -' etiam corporis Chrisii XLVIannis creditur aedifica^
populiduplicat, dieens : Benediclus es , Domine; tum ; quia Virgo xn annorum exslitit cum Unigeui-
Benedictus es, Domine 28; et aliis verbis magis acc tum genuit, qui anno xxxiv, secundum quosdam,,
niagis dupliciter illuminari pdptulat, dicens : Doce e mortis calicem bibit. Unde nomen Adam, quod ex,
nie justificaliones luas, doceme justificaliones luas! 0, quatuor compaginatur, ei tnerito convenil. Litteraj
vel his dicit juslificaliones propter viam testimo- vero nominis ejus, cujus corpus ex quatuor ele-
niorum veriiatisetmandatorum. Sed quia uon satis, mentis conficilur, non immerito ex quatuor mundt
est ad viam perveuisse et illuminationem scienlise; climatibus assumuntur, scilieet Analole, quod est
percepisse, nisi abjieiamus opera carnis 50,congrue5 r_' oriens, Dytis quod est occidens, Arctos quod est
terremur illorum exemplo, de quibus dieimus inj septentrio, Mesembria quod est meridies, qusa al-
communione Manducaverunl si. Et quia in magnoj phabetali calculo, in eumdem numerum surgunt;
corpore csecihujus, princeps Petrus est illuminatus, nami A in numero Grsecorum significat unum, D
dicentead eum EilioDei: i Beatus es, Simon Bar- vero quatuor, item A unum, M vero quadraginta,
Jona -quia caro et sanguis 32; i ideo convenienter quae simul juncta XLVIfiunt. Eapropter quadraginta
ad eum hsec stalio depulatur; et nota
evangeliorumj sex dies observamus in abslinentia, ut qui camali-
consequentiam rationabiliter ordinatam: in LXXmaj ter per quatuor mundi partes a primo parente con-
vineam eolimus, in LXma semen spargimus, iu( spergimur, ilio numero afllicti secundi Adse cor-
Lma fructum lucis in cseco illuminato pori confonnemur, ut illum in sanclo Pascha digne
colligimus.
CAPUTIV. percipere mereamur. Yel quia puerperium XLVidie-
IN CAFITEJEJUNII. bus in utero jacet informe, ideo lot diebus jejuniis
Converlimini ad me in loto corde vestro , int et orationibus vacamus, ut iuforme noslrum Do-
jejunio, et fletu , et planctu, et scindile corda ve- mino reformemus. Qui ergo usque nunc in expe-
slra, et non veslimenta vestra ". Hsec dies Caputt ditione fuimus , nunc pugnam sanctis jejuniis.
jejunii nuncupatur; hac etenim quarla feria qua-. 0E inchoamus. Unde in collecta : Concede, qumsumus,
dragesimale jejunium inclioatur; exceptis sex Do- Domine, prxsidia mililia! Chrisiiana sanclis inchoan
minicis diebus, triginta sex in jejunio remanebant. jejuniis.
.Unde sanctus Gregorius triginta sex dies absti- Et quia Quadragesimale jejunium hodie, secun-
aienlise duntaxat nobis insinuat. Forle. nondumi dum ecelesiaslieam inslitutionem, habet initium;
,erant hi quatuor additi, quos oportuit addi ad sup- idcirco in nocturno et diurno officio frequentantur
plementum quadragesimalis jejunii, et recte inci- cantus et leclio de jejunio, quae de epistola, Conver-
pientes a quarta feria quadraginta sex dies conti- limini 36,et evangelio, Cum jejunalis m, potius as-
uuamus in abstiuentia. Legitur enim quod Salomoui sumuntur. Sed jejunium infructuosum est sine cor-
iu quarla a3tale aadificavit Domino lemplum 3*;; dis contritione, lacrymarum effusione,
eleemosyna-
ideoque nostra a
jejunia quarla feria incipiunt utt rum largitione, vigiliis el oratione, quse omnia sunt
• 18Joan. 12. "19Luc. 1. !0 51Matlh. 22. !! Psal. 76. " Psal. 99. n Psal. 33.
" Psal. 99. " Rom. 6 et 7. "Apoc. 3. !8
33 Luc. 18. Psal. 118. ss lbid. so Gal. 5. 31 Psa!.. 77. »! Matli).
16. Joel. 2. s* III Reg. 6. S5 Joan. 2. !6 Joel 2. 37Malth. 6.
2H5 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI S56
fructus puenitentlae,quse sunt arma nostrse pugnse. A , cujus incultus a Joseph e0, vel Davla <••^~iesla cco-
Idcirco et de istis qusedam in nocturnis el diurnis pit exemplum. In hoe exsilio baculum porlanl in
officiisinseruntur, ut iu introitu : Miscrerisss, et in signum correctionis, per quam redilur ad gratiam
graduali: Misexeremei 39, et in tractu : Domine *°. communionis. Est aulem hic baculus cubitaiis,
Et attende quod hoc tractu usque ad Passionem quia in qua mensura mensi fuerint, remelietur
utimur, in secunda^quarta et sexta feria, utin die- eis ". Formam vero ejeclionis in concilio reperies
bus arctiori jejunio depulalis incceptaepoenitenliai Agathensi; canones autem poenitentisein libro poe-
memores, orationeet jejunio combinemus. Offeren- nitenliali,
da : Exaltabo te", estgratiarum aelio de impetrata ln quinta feria Iegitur epistola de Ezechia ", et
jemissione; communio : Quimeditalur ^yestaliorum evangelium de puero centurionis 6*. Illi dies adjecit
exhortalio de legis meditatione : et consonat Evan- Dominus, isti sanilatem restituit : per quse mone-
gelio, quia medilari in legeest thesaurizare in coe- mur jactare cogitatum nostrum in Domino ", ad
lo *3; haec autem missa cantetur in nona, et mox eum clamare, in eum credere6e, eum perseveran-
vespera sequatur, ut in Quadragesima. In hac mis- ter orare 6?. In sexta feria legilur epislola, Cla-
sa, et in omnibus Dominicis diebus usque ad Pas- ma cs, et evangelium, Audislis °9.In utroque Dei te-
sionem Domini dicenda est prsefatio : Qui corporali B stimonia, quse a carnalibus carnaliter intelligeban-
jejunio. Quidam tamen in Dominicis quotidiana tur, spiritualiter exponuntur; nam in epistola dici-
utuntur, eo quod ab arcto jejunio excipiuntur. lur nonesse jejunandum ad lites et contenliones, in
Illud non est silentio praetereundum quod Sama- evangelio dicitur, quod non diligamus, non eleemo-
ritanus ille, qui dolorem agnovit **,dicens : Circum- synas faciamus, non oremus, ut ab hominibus vi-
dederunt me *", ideoque orationes ingeminavit, di- deamur. Igilur in ulroque a vana gloria dehorta-
cens : Exsurge *6, et Eslo *', videhs non posse cu- mur, et ad spiritualem intelligentiam, et opera mi-
rari sine cataplasmate pcenitentise, hodie per me- sericordiae invitamur, nede viapereamus", sed ve-
dicinam salutis induit cinerem humilitatis et cili- niam a Domino consequamur. In Sabbato legitur
cium asperitalis, quia cinis et cilicium sunt arma epistola : Si abstuleris ", ubi nobis lux, et requies
pcenitentium. Hodie namque capitibus nostris ci- promitfuntur; et evangelium : Cum sero ", ubi
lieres imponimus, ad memoriam reducentes quod apostoli de conflictu maris ad portum accedunt se-
dictum est Adae: < Pulvis es, et in pulverem re- curitatis, et delenebris ignorantise ad notiliam per-
verteris *8. > Hoc eliam habitu confitenles, quia non veuiunt Salvatoris. Hoc Sabbatum, licet habeat epi-
sumus dii neque de ccelo,qui dii esse cupivinius *', r slolam et evangelium sicut nonnulla per anni cir-
sed homines et de terra principium habemus, Job cuitum, non tamen est in canlibus ofliciatum, quo-
quoque favillam et cinerem ad jnemoriam revoca- niam secundum quosdam nondum erat solemni je-
musB0.Hodie cilicia vestimus, protoplasti perizorua junio deputatum : hodie vero jejunemus, ul ad Sab-
recolentes 61, Ninivitarum po3nitentiam ad memo- batum perveniamus.
riam revocantes ", Joannis habilum recolenles "3. CAPUT V.
Hodie pedes nudamus, nuditatem reprsesenlantes PltlMADOMINICA DEQDADBAGESIIBA.
Adae"*, et significantes quod indigemus ornatu Invbcabit me, et ego exaudiam eum, eripiam eum,
gratise. Hodie processionem facimus, innuentes et glorificabo eum, longitudine dierum adimplebo
quod repatriare contendimns, sed quoniam hostes eum73. HsecDominica Quadragesima nominalur, eo
nobis in itinere scimus obsistere C5, ideo armati quod habet hic exordium quadraginta dierum, quse
virtulibus nitimur ad pugnam < contra spiritualia incipit hic et terminatur in Ccena Domini: per quoS
nequitise "6 > obviam ire. Hodie quoque diem ex- quadraginta poenales dies rememoramus quadra-
pulsionis nostrse de paradiro recolenles, de eccle- ginta annos, quibus populum ab JSgyplo ad Pa"
sia peccatores ejicimus, et ejectis poenitenliam se- triam redire cognovimus. Legitur enim quod fllil
ptennem, aut alias, pro criminum quanlitate, in- D Israel in jEgyplo sub Pbaraone longo tempore ser-
jungimus, quia genus humanum in Adam lapsum, viere '*, sed per Moysen liberati quadraginla annis
judicio Dei, in hoc exsilio septem millibus damna- eremum transiere u, paslum de coelo' 6, potum de
tur annorum. Maria quoque leprosa septem diebus saxo durissimo percipientes ", et sic ad lerram
exslilit exlra caslra "7. Exsilium quoque indicimus, lacle et melle manantem denique pervenere ""•
quia Cain in manifestam Dei vindielam factus est Mystice liumerus isle, ut ait Augustinus, laboriosi
vagus et profugus super terram " : carcer vero hujus lemporis est sacramentum, quo adversus
«oenitentia?.a Joseph habet inilium "». Tam in car- diabolum dimicamus. Tempora enim quadripartitis
cere quam in exsilio comam etbarbam nutriunt; vicibus currunt, et mundus quatuor partibus ler-

,8Sap. 11. 89Psal. 56. *• Psal. 102. " Psal. 29. *! Psal. 1. *3Mallh. 6. **Luc. 17. " Psal.
17. "Psal. 43. *' Psal. 50. *»Gen. 3. *9Ibid. »°Job50. B1Gen3. " Joan. 5. M Matlh. 3.
sk Gen. 3. " Exod. 13. 36 6. " Num. 12. B8Gen. L 59Gen'.59. eoGen. U. 611Reg. 21.
" Matth. Ephes.
7, et Marc. 4. " Isa. 58. 6l Malih. 8. "Psal. 5i. 6BJoan. 14. e7 Lue. H. €SIsa. 58.
• Mattli. 5. » Psal. 2. « Isa. 58. " Marc. 6. " '* Exod. 12. " Num. 14 " Exod. 16.
" Exod. 17. '" Josue S. Psal. 90.
 237 MITRALE/— LIB. VI. 258
minatur : nos ergo qui Iongo tempore in boc mun- A suis diis el regibus suorum bonorum quadragesi-
do sub diabolo servivimus, sed per Chrislum libe- mam persolvebant, quam et hodie Veneti navalibus
rati, cujus corpore pascimur, et sanguine pota- in leloneis extorquent, et ideo forte a ritu genti-
mur ' 8, per observantiam decem prseceptorura, et lium hoc tempus non decimam, sed quadragesi-
qualuor Evangeliorum, quae multiplicata quadrage- mam nominamus. Huic tamen Xmae inXXXVldie-
narisim faciunt, ad terram lacte et melle mananlein, bus in jejunio quatuor prsecedentes dies adduntur,
scilicet ad paradisum redire debemus. Itaque cele- in memoria eorum quatuor, quse nos incurrisse
brantes hanc Quadragcsimam, et illos annos qua- lugemus, scilicet quod propter escam de paradiso
draginta recoiimus, et nostram reversionem ad pa- sumus ejecti, guod bestiali cibo addicli, quod his
triam significamus. Sed quoniam exeuntes ab Mgy- poenisafflicli, quod apud tariara durius affligendi,
pto per XLIImansiones terraro promissionis intra- vel ad intelligentiam quatuor ordinum quos in ju-
vere 79,et mox Pascha celebravere, ideo duos dies dicio futuro videbimus. Primus erit judicantium,
addeules post XLHdies Pascba Domini celebramus, bi sunt perfecli; secundus per judicium judicando-
et in die quam fecit Dominus exsullamus 80.Si quis rum, bi sunt conjugati; tertius est damnatorum,
crgo festinat ad palriam 81, hunc numerum sat- hi sunt increduli; quartus est damnandorum, hi
agat adimplere. Eodem quoque numero genealogia B sunt fideles bonis operibus vacui, vel poiius mora-
Domiui a Malthaeo describitur 8!, Jechonia bis liter, ut quidquid ex lascivia qualuor elementorum,
computalo; si quis ergo desiderat per baptismum quidquid praeterea in quatuor lemporibus anni,
pervenire ad Christuin, illo numeri sacramento quidquid in qualuor curriculis diei, contra obser-
perveniat, sicut Hieronymus ait, quo Dominus a vantiam quatuor Evangeliorum comnusimus, ho-
patriarcha pervenit ad virginem, quasi ad Jorda- rum quatuor dierum jejuniis emendemus, vel ut per
nem, qui pleno gurgite fluens Spiritus sancti gra- quatuor virtutes nos ad jejunium fulciamus, ut ani-
tiis redundabat. Ex his autem XLIIdiebus, sexDo- ma, quae quatuor mortibus cogitationis, locutionis,
minicaea jejuniisexcipiuntur, nam per quadraginla operalionis, consuetudinis vel impcenitudinis mo-
sex hebdomadas habenlem totum hujus vitae tempus ritur, earum auxilio sublevetur, et sic verius hoo
accipimus, vel quia surget in quinquagenarium jejunium quadragesima nominatur, in quo quid-
calculo multiplicationis, vel quia sit tempus affli- quid contra Iegem et Evangelium delinquimus,
ctionis, vita vero sex setatibus mundi vel hominis eanendare tenemur, vel denarium Deo quater of-
variatur, in qualibet Iicet universaliter sint affli- ferimus, ut pro quotidianis peccatis noslram disci-
cliones, aliquid tamen habuimuS consolalionis, ubi plinam memoriter et devotius observemus. Qua-
in prima delectabatur Adam in paradiso S3. In se- ternario numero, ut ait Augustinus, diurna et an-
cunda Noe consolabatur in calaclysmo 8*. In tertia nua curricula peraguntur; dies enim matutinis,
Joseph Israelem a fame liberavitS 5.In quarta Sa- meridianis, vespertinis et nocturnis defluit horis;
lomon in pace regnavit8fi. In quinta de Babylonia annus vero labitur vernis, seslivis, aulumnalihus et
reversi sumus 87. In sexta de sponsi prsesentia ex- hiemalibus meusibus, in quibus omnibus ab amora
sultavimus 88; vel, licet in singulis nostris setatibus retrahimur seternorum, et ideo per quaternarium
delinquamus, unde el in singulis hujus temporis quotidianum excessum intelligimus delictorum. De-
hebdomadibus, et plaugendo canimus, et canendo narius vero totam nostram continet disciplinam.
plangimus, et carnem criminum incentivam jeju- Nam, ut idem asserit Augustinus, Crealoris et crea-
niis affligimus; tamen per sex opera misericordise turse scientia significat quse ad homines pertinet
peccata corrigimus, et peccatorum veniam prome- erudiendos; nam scienlia et disciplina est ut crea-
remur, undesex Dominicis afflictionem jejuniorum tura serviat Greatori. Creator Deus est, ex quo
absolvimus. Yel forte in mcmoriam Dominicae re- omnia, per quem omnia, in quo omnia 90, et ideo
surrectionis, et pro spe nostrse resurrectionis boc Trinitas Paler, et Filius, et Spiritus sanctus hic
tantillum in nostro flelu percipimus consolationis. ]0 colilur ab animo, qui eum diligit ex toto corde,
Sex itaque diebus a jejunio de XLIIexceplis, xxxvi tota anima et tota mente 91.
duntaxat remanent in jejunio, hi sunt decima Hsec tria sunt : animo corpus subjicitur ad re-
dierum nostrum CCCLXV numero decurrentium; di- gendum ex elementis quatuor compaginatum. Ergo
gnum enim fuerat, ul qui de aliis rebus decimas quadraginta diebus jejwnare, est hunc denarium
damus, etiam de diebus decimam solveremus, ut quater ducere, scilicet nobis temporaliter confir-
quidquid aliis temporibus conlraDei praocepta per- mare, et temporalia commissa per hunc denarium,
egimus, hac dierum decima eorrigamus, unde forte id est servitium, quod creatura Creatori exhibeat
hoc tempus debet potius decima quam quadrage- emendare. Vel ideo quadraginta diebus jejunamus
sima nominari. Sed sicut Hsebrseidecimam suorum oralionibus prsevenientes ut in sequentibus qua-
bonorum Deo summo Regi dabantS 9, sic ethnici draginta, scilicet a Pascha usque ad Ascensionem,

"ICor. 10. "Jos. S.' 80Psal. 117. 81Heb. 4. »' Mallh. 1. eaGen. 2. " Gun. 8. ««Gen; 42
ct infra. 86 III Reg. 5. «' I Esd. 1 8SMatth. 9. S9 Levit. 27. 90Deut. 32. " Matlli. 22.
 239" SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 260
•quos in laelilia sumus acturi, non excedamus quin A j junium viferise natura debilitaretur. In redemptione
caput nostrum ad coslos sequi valeamus. Vcl qua- Sabbatorum hujus temporis addidere hebdomadarn
draginta diebus jejunamus, ut eo numero, quo a octavam, vocantes hoc tempus sexagesimam. Demum
J&eo recessimus , eidem reconciliemus, nam per propter veueralionem Dominicse ascensionis
.qaalernarium corporis vel anni, mundi vel diei, statuere sancti Palres, ut quinta feria sicut Do-
iprsecepla Decalogi violavimus. Hoc numero Nini- minica celebris haberetur; unde et adhuc eadem die
vitse peeniluere 9a; hoc spatium dabitureis, qui sub laulius procuramur ; pro illis nonam hebdomadam
Aniichristo apostalabuiit, hse sunt cortinse sacer- addidere, et sic septuagesimam instituere ; lotam
dotum in atrio tabernaculi quadraginla cubitorum 93; secundum Grsecosjejunio sanctilicantes, de quibus
vel polius quadraginla diebus jejunamus, ut scien- superius salis copiose traclavimus. Nunc ad Quadra-
tia legis,43t.prophetarum, et maxime Domini nostri gesimam revertamur, quod tempus , quia pceniten-
Jesu Chrisli imiialioneni et graliam merearnur ; je- tise solet et debet ascribi, posnitentiaevero fruclus
junavit enim Moyses-adaccipiendam legem quadra- surit jejunium, et vigiliae, et alise carnis afllicliones,
ginta diebus s!*,«imiliter et Eiias 9!, Daniel quoque eleemosyna corporalis, el spiritualis, et alia opera
tribus hebdomadibus jejunavit 96, Dominus noster misericordise, oralio et deprecatio, et alise species
quadraginta diebus absque cibo post baptismum B ' conlemplationis, fletus et lacrymse, el alia
insignia
^statim, ubi tentaius -est in deseito a diabolo, jeju- contritionis, ideoque de his et similibus, ad poeni-
iiavii 97.At illi jejuna-verepro merito, sed Dominus tenliam pertineniibus in diurnis et noclurnis offl-
.pro institmicne, jejanavit ctiam et pro exemplo, ciis, iu hac die, et sequentibus copiose legit, et
•unde nonnulli unam .quadragesimam dunlaxat ob- cantat Ecclesia. Et esl notandum quod propter je-
rservani. Gomm-uniusest tres observare, eo quod junii principium ordo intercipilur historiarum, cum
Moyses, ul traduni HebraBi,ler ascendens ad Do- iu sepluagesima et sexagesiina canlalum fuerit de
minum jejunavit, vel poiius, quia (res in tribusle- Adam, et in quinquagesima de Noe, et Abraliam. ln
guntur jejunasse quadiagenis, Moyses, Elias, Do- hac prima interponitur de fructibus poenitentise; in
roinus, sed-eum Dominus cujus imilatores esse de- secunda vero de Jacob, in tertia de Joseph, in quarla
Jsemus post baptismurn .illico jejunaverit. cantabilur de Moyse; hodiernum vero diurnum of-
Cur Ecclesia post Epiphaniam non statiro, sed ficium pugnaturos per jejunia contra diabolumhor-
.ante P.ascha jejuuanduminslituit? Solutio. Primo : taturvirilitcr ad dimicandam. Mos esl ducis pugna-
quoniam Ch.risli passioni resurrectio continuatur; turi tironibus dimicaluris proponere , qui jusie pu-
jejunamus ergo ante P.ascha rogantes, ut cui per < „ gnant, quod prsemium exspeclant, qua cautela, ct
affiietionem carnis compatimur, cum illo in gloria quibus armis utantur, quorum exempla sequanlur,
resurgamus 9S. Et est -ad inslar segrotl, qui magis quorumve auxilium praestolenlur, causam prsedicat
affligitur, cumapproximat sanitati. Secundo : quo- Evangelium, et cautelam, quse omnia ex prsesenti
niam hoc tempore filii Israel terram promissionis colliguntur oflicio. Sed colligere leclori relinquo,
inlraverunt 99,vel de Babylonia reversi sunt, etmox etquidem jam pars pugnse peracla est; quia dieit
Paschacelebra-vere.Jejmiamus ergo ut,peraclo labo- iUe, quem invocavimus protectorem : lnvocabil me,
re, cum Christo resurgamus, et de hac vita adseter- el ego exaudiam eum l, et in epistola : Tempore ac-
nam transitum 'faciamus. Tertio: quoniam verno cepto exaudivi te, el in die salutis adjuvi te 2. In
tempore nalurali motu calidiiatis et humiditatis graduali nos angeli custodiunt 3, in tractu verilalis
cuncta vivenlia lasciviunt in libidinern : jejunamus scuto cireumdamur *; in evangclio ad triumphum
igitur hoc tempore, ut jumentum noslrum castigaH- tendimus, inimico dicentes : Vade reiro, Salana ".
tes in servitulem redigamus 10°,et ab impetu lusu- El attende quod ab hac die hunc psalmum : Qui ha-
xise refrenemus. Hanc igitur Ecclesia Quadragesi- biiat, frequentat Ecclesia, quia sit hisdiebus inma-
mam prsediclis ex causis inslituit jejunandum. Sed gno certamine constituta. Hic autem psalmus infor-
quia clerici sicut prsecedunt populum ordinc, sic JD mat eos qui in certamine posili suam in Domino
deberent praecedere sanclitaie : ideo Telesphorus ponunt spem, et ab ipso postulant adjulorium.
papaYHmam addidit seplimanam, vocans hoe tem- Rursus ab hac die usque ad Parasceven cruces
pus quinquagesimam, quod nec etiam myslerio ca- operiunlur, et velum anle allare suspenditur; quod
ret ; nam, sicut per sex bebdomadas vi inlelligimus a veteri Iege derivalum esse creditur. Velum nam-
misericordise opera, sic per vn hebdomadas, vn que, secundum legem, miro opere contextum et
modi significantur, quibus crimina remittuntur, pulchra varietate distenium, inier sancta sanclo-
scilicet per baptismum, per martyrium, pereleemo- rum suspenciebatur, per quod arca popuio velaba-
synam, per indulgentiam, per praedicationem, per tur 6, quod in passione Domini scissum est', hoc
charitatem, per.peenitentiam; procedente vero tem- est coslum, quod dividit inler corporalia et spiri-
pore, quoniam ex prsemissione quorumdf.m poutifi- tualia, quo nobis celatur Christus, et civitas illa
cum bis in Sabbato comedebalur, ne propter je- superna, quod poslmodum, ut liber complicatur *
92Jon. 2. 93Exod. 26, 56. 9" Exod. U. 95Hl Reg. 19. s6 Dan. 10. •' Malth. 4. 98Rom. 6.
"Jos. S. 10»ICor. 9. 1PsaI. 90. « H Cor. tj. aPsal.90, 'Ibid. «Mailli.4. °Exod,2«, ' Malti). 27.
» Isa. 34.
 201 MITRALE. — LIB. Vf. 2C2
et ut tentorium colligelur J, et tunc facies Dominii A Deum noslrum, et oremus ut misereatur nostri ",
revelabilur 10. Vel hffic est rhomphaea, quse fuit ut respiciat super servos, et exaudiat preces eo-
ants januam paradisi ", quse sublala est in pas- rum, et det nobis intellectum, ut non limeamus
sione Domini , vel potius hsec est littera legis, millia populi circumdanlis nos 23.
scilicel carnalis observantia, quam elvelamen su- Et non est silemio prselereundum quod, quia
per faciem Moysi posilum significavil, quod est; praeceplum habemus, ul pro regibus et omnibus
super eorda Judaeorum usque in hodiernum diem 12;; qui in sublimitate positi sunt2*, et pro his, qui in
ideoque non vident faciem Moysi gloriosam, sci- pressuriset ignis camino laborant, oremus. Idcirco
lieet legis spiritualem intelligentiam. Hsec est tene- preces hoc die facimus, et de tertio in tertium dun-
brositas aquarum in nubibus aeris 13,scilicet ob- taxat diem, ne populus afliciatur tsedio facimus. Ut
scura sententia in prophetis. autem nos sub potentimanu Domini humiliemus! 5,
Quia igilur in hoc tempore designatur tempus; in hoc die et omnibus sequenlibus, orationibus de-
deviationis et culpse et praesertim illOrum qui ad- putatis in principio primse oralionis vice lotius of-
ventuin Domini prsecesserunt, et velamen ante oeu- ficii, Ftectamus genua, dicimus. Et allende quod ob
los hahuerunt, ideireo-, sicut his diebus Velus le- plures causas nos ad terram prosternimus : tum,
gitur Testamenlum, in .quo littera continelur ob- B quia Chrislum adoranteseum ad terram descendisse
scura de incarnatione, et passione et resurrectione et carnem de terra credimus induisse; tum quia
Domini, et de futuri gloria regni; sic cruces ope- reducimus ad memoriam, cum in paradiso quasi
riuntur et latent, et velamina suspenduntur et pen- angelici creati fuerimus, corpora nostra propter
dent. Sed quoniam etiam tunc fuere animalia ru- lapsum nostrum inter animalia bruta jacere et ani-
minanlia, et ungulas scindenlia, et bovesarantes »*, mam corporali mole gravari !G; tum ut ipso actu
scUicet Scripluraruro mysteria discernentes, et spi- confiteamur nos peccalores esse, et terrenis desi-
ritualiter intelligenles, ideo post velum ingrediun- deriis inhaerere, dum vultum terrae et animam pa-
tur sacerdotes pauci, quibus < datum est nosse vimento infigimus "; tum ut cordis contritioncm
mysterium regni Dei ls. > Hsec velamina ia pas- significemus et erubescenliam, eo quod oculos ad
siene Domini removentur, lum quia velum ternpli Deum levare non audcmus 2a; tum quia de pulvere
scissum est 16, tum quia gladius igneus remotus sumpti sumus !9; lum quia per nos non erigimur;
est, tum quia coelum reseralur, et Iibenclausus sc- tum quia videmus ubi sumus, et quare cadimus ;
ptem signacuiis aperitur ". Evidenlius aperlusest tum ut quia Christo omne genu flectitur 30, innua-
in Chrisli resurrectione, cum sensus apostnlorum „ mus. Unde nec est unum tantum, sed ulrumque
aperuit, et ejus Scripturas exposuit 18: evidentis- fleclendum, ne Judaeis similes videamur ", vel ut
sime aperielur in nostra resurrectione, cum nobis inler duliam et Iatriam in hoc differenliam assigne-
ccslestis gloria denudabitur. Et est hodie slatio ad mus. Hic autem ritus a gentilibus sumpsit exor-
Laleranas, quae conslructa est in honore Salvato- dium, (.ui honorcm regibus exhibenles, eos genu
ris, et plusquam prophelae Joannis, eo quod offi- flexo adorant, imo polius ah ipso Abraham, qui ca-
cium hodiernum Salvatoris nostri prophetice re- dens in terram Dominum adoravitS 1, quem pro-
sonal felicilatem, qui prse omnibus, et pro omni- phetse fuere imitati, et Apostolus, diceus : < Fleclo
bussuperaspidem etbasiliscum ambulavitetleonem genua mea ante Patrem Domini nostri Jesu Chri-
el draconem conculcavit 19. siiS 3. »"ln privatis quidem oralionibus, quando
Feria secunda Iegitur evangelium 20 quo Filius nos ad terram slernimus ob proemissas causas,
hominis in sua majestate venturus et gentes ante quandoque, flcxis genibus, elevata facie oramus,
se positas separaturus ostendilur, sicut paslor oves quasi dicentes : Trahe me post te 3*.; quandoque
ab hoedis, statuens ores a dextris, licedos a sini- < stantes » oramus, quasi lsetantes quod < in do-
stris, inquiens illis : Venite, et intonans istis : Dis- mum Domini ibimus 3S, > in primo exprimimus
cedile. Hicnimirum sermo propheticus, juxta eum- ,n conditionem, in secundo vero desiderium, in tertio
dem sensum, prsevenit in Epistola, dicente Domino: spem, in tantum boc die et in sequenlibus oratio
Ecce ego requiram oves meas, el educam eas in ter- super populum dicitur, quse est vicaria sanctse com-
ram suam, et pascam eas in montibusIsrael,in rivis, munionis.
in sedibus, in pascuis pinguibus 21. Quse in epistola Olim omnes communicabant, et communicaturos
posita non sunt nisi regnum, de quo in evangelio diaconus adflectendum genua invitabat; nuncvero,
dicitur : Venite, benedicli Palris tnei, percipite re- quia multi suscipiunt Domiui corpus indigne, pro
gnum quod vobis paralum est ab origine mundi. communione ulimur oratione, diacono sicul prius
ltem, ut inter oves computemur, et hoc regnum suo fungente oflicio, et dicente: Humiliale capila
percipere mereamur, oculi nostri sint ad Dominum vestra DeoS6; quia < quicunque se humiliaverit

»Num. 9. 101 Cor. 15 et II Cor. 5. u Gen. 5. " Exod. 54 et II Cor. 3. 1SPsal. 17. 1VLevit. 11
etDeut. 14. " Luc. 8. "Maiih.27. 17Apoc. 6. 18Luc. 24. 19Psal. 90. "Matlh. 23. 21Ezech.
54. "Psal. 122. sa Psal. 5. «*I Tim. 2. "I Petr. 5. !6 Sap. 9. " Psal. 118. " Luc. 18.
"Gen.2eto. 30PhiIipp. 2. al Mallh. 27. 3!Gen. 17. 33Ephes. 5. «Cant.1. s,Psal. 121. "lGor.ll.
263 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 2C4
exaltabilur»', > etquisquis his bonis actibus bene- A non esse filiiAbrahse; quia non faciunt opera ejus,
dicetur, jeternse benediclioni aseribelur. In hac sa- sed ex patre diabolo, ejus opera faciendo. Vel ut
cerdos milites Christi pugnsecommendat ad dimi- quibusdam moris est, legitur evangelium *' de di-
canduro conlra hostem antiquuih, et insidias ini- vite qui apud inferos cruciatur, patremque vocans
micorum, et ideo munit eos per ministrum armis et deprecans Abraham, non ut filius exauditur. His
humililalis dicens : Humiliaie capita vestra Deo, consonat illud prophelicum, quod in epistola prse-
et sic tandem infundit super eos proleetionem suae millitur, quod si vir-juslus genuerit filium sangui-
benediclionis; ethocmagisinQuadragesima, quando nem effundentem, et universa detestanda facienlem,
adversarius noster sollicitus circuit quserens quem ipse quidem in justilia sua vivet; filius autem ejus,
devoret3S, et in prima quidem collecta genua fle- qui operalus est iniquilatem, morte .morietur *8; ct
climus in postulalione justitia?.,quse est necessaria csetera, quse sunt in introitu, graduali et offerenda
in prsesenti vita, in ultima vero conquiescimus in sunt laudes el orationes jusli. Communio : Paiiis
*9
gratiarum aclionem pro diurno denario vitsefulurse39: quem ego dedero declarat, unde justusvivat, sci-
haec 'aulem faciemus per lotam Quadragesimam, licet decarne Christi. Etattende, quod ferise quinlse
nisi in Dominicis diebus et in missis feslivis usque . olim propria non habebant, sed a Dominicis sesti-
ad CoenamDomini. " valibus, in offerebatur, et eorum
evangelia non
Feria tertia legitur evangelium *° de his qui ven- sunt de je.uniis instituta, sed de divite et Lazaro,
debant el emebant in templp, quos Dorainus potenler et viduae filio suscitalo. Olim elenim, ut prsedixi-
ejecit, et verbo redarguit et relictis calumniatori- mus, non jejunabant, sed uti in Dominicis solem-
bus, in Bethaniam abiit, scilicet in domum obedien- nizabant, sed poslmodum a Gregorio juniore Qua-
liavscilicet ad gentes quse in auditu auris faclae dragesimaefuerunt adjunctsejejunio, et in offeratse.
sunt obedientes ". Bene ergo in prophelica lectione Iiide est quod varielas epistolarum et evangeliorum
prsemillilur: Qumrile Dominum, dum inveniri po- in quintis feriis reperilur.
tesl *2, el loquitur ad calumniatores Judaeos, ut quse- Feria sexta legilur evaugelium in quo baptismi
ranl eum, dum prope est; quia veniet tempus, gratia significalur, qua juvenlus animsesicut aquilse
quando prope eos non erit, scilicet cum in Betha- renovaturso, et redimitur de interitu vita ejus, et
niam, id est ad gentes transiverit. Et quod sequi- coronatur in misericofdia et miserationibus; uam
tur, < prosperabitur in his, ad quse misi illud,» Evan- piscina " Sgnificat Judaicum populum, vel beatam
gelio congruit, in eo quod potenter, et prospere Virginem, in quam Angelus magni consilii descen-
venditores ejecit, et mensas nummulariorum et ca- ,Q ditBa. cum formam servi accipiens, se ipsum exi-
thedras vendenlium columbas everlit. Csetera quse nanivit 63; motus aquse turbalio Judaeorum, sanitas
m introitu, graduali, offerenda et communione unius conversio gentium in unitate fidei convenien-
canlantur, sunt quaerehlium Dominum orationes, tium, in sacramenlo haptismi humiliter descenden-
cbnsolationes et gratiarum actiones. tium. Huic congruit prophetica lectio, ubi dicitur :
Feria quarta solemnitas jejunii duplicatur, unde Si averlerit se impius ab impietate sua, fecerilqueju-
pcenitentium asperius jejunantium corpora desiccan- dicium etjustiliam, vita vivel, ~el non morielur **.
tur; in his non habitat, sicut in Evangelio dicitur, Sed a diuturno languore sanabitur. In introitu et
Spirilus immundus, qui ambulat per loea arjda qurn- graduali orat segrotus in aquam descendens; in
rens requiem et non invenit*S; quia corpora jejuniis offerenda et communione agit gratias de sua libe-
desiccala, fastidit; adjejunia ergo libentius appe- ratione, et increpat Judseosincredulos de sua ob-
tenda Moysi **et Elise *" prsemilluntur exempla, stinatione. Sabbato ordiuatis, et caeteris altaris
quorum ulerque in singulis lectionibus quadra- Chrisli ministris hoc evangelium competentcr legi-
ginta diebus et quadraginta noctibus jejunasse per- lur: Assumpsit Jesus Petrum, Jacobum et Joan-
hibetur. Propter itaque jejunii geminalionem duo nem, el duxit eos in monlemexcelsumC5. Sacerdoles
versus in graduali ponuntur; et altende craod ad D enim et cseteri altaris ministri cum ad tantum mi-
priorem Orationem dicimus : Flectamus genua, ad nislerium promoventur, quasi in monlem altissi-
secundam vero Dominus vobiscum, non autem Fle- mum cum Domino ascendunt ut, revelata facie,
clamus genua; dieilur enim sitam induorum testa- splendidam ejus faciem speculentur 60, et intelligant
mentorum membriam. Ea quaein introitu, graduali, quid cum ipso, vel de ipso Moyses et Elias, sci-
tractu, 'offerenda, communione canlantur, sunt licet lex et prophetse loquantur, et populo inferiori
consolaliones, et orationes, ut jejunantes a tribula- annuntient lidem catholicam, et moralem doctri-
tionibus eripiantur, et ne his qui jejuniis affligun- nam. Congrue igitur prsemittitur apostolica lectio :
tur, iniinici dominentur. Rogamusvos, fralres, corripile inquielos, consolamini
Feria quinla, legitur evangelium *6in quo Judsei pusillanimes " ; ipsorum est enim hoc officium, qui
gloriantes, quod essent filii Abrahse, convincuntur ad hoc ordinali sunt, ut paslores sint animarum.

"Matth. 23. »8 IPetr. 5. 89 Matth. 20. *° Matth. 21-. "Psal. 17. «Isa 55. "Malth. 12.
AVExod..24. «HIReg. 19. *6Joan. 8. *7Luc. 16.. *8Ezech. 18. *9Joan.6. ,0 Psal. 102, " Jotu.
S. "lsa. 9. "Phil. 2. » Ezech. 18. " Matth. 1.7. » II Cor. 3. «' I Thess. 5.
CQK MITRALE. - LIB. VI. 260
Canlicum: Benedictusesss, et traclus : Laudatess, t _cantantur, sunt orationes et . consolaiiones, et
laudessunt ordinatorum, csetera sunt orationes, aut laudes converste gentilitatis conversarumque gen-
Dominus Iribuit intellectum 69.
eorumdem, .aut Hniversaliler pcenitenlium, unde tium, quibus
id oratioues prophetiarum flectCregenua non obli- Feria terlia legitur evangeliumde supercilio Scn-
viscuntur. Quidam aiunt quod ob reverentiam barum et Pharisaeorum, qui sedebant super calbe-
drara Moysi dicentes et non facientes, quos tandem
apostolicaeleetionis, quse hodie legitur, ad ora-
tioneni super populum capita non humiliamus. percutit, concludens : Qui se exallaverit humiliabi-
tur, el qui se humiliat exaltabilur 70; eo quod illi su*
CAPUT VI. a magisterio scienliseDei removendi, et hu-
IN
SECDNDA QUADRAGESIMA. perbi
DOSIINICA miles magistri de gentibus illorum erant cathedram
Egressus Jesus secessilin parles Tyri et Sidonis,
cla- etiam accepturi, quodetiam per illam Sareptanam
et ecce mulier Chauancea ab illis finibus egressa
Fili David60; viduam designatur'Vde qua in lectione prsemitti
mabal, dicens: Domine, miserere mei, tur, ad quam perrexit Elias, cum mullse essent vi -
HsecDominica antiqUitus intilulaluy Dominica va-
sed non duse in Israel, quibus fimbrias magnificanlibus, et
cat, non quod omni vacat officio, aliquo: in sterilitatis ^uperbia permanentibus dicitur i
enim vacat nocturno, nec epistola, nec evangelio, j < Auferetur a vobis
nec in regnum Dei, et dabilur genli
sed solo cantu diurno. Ideoque anliphonario, facienti fructum et alibi: < Mandabo nu-
ejus";
nec epistolario, nee in evangeliario, sed duntaxat bibus meis, > scilicet prsedicatoribus, < ne pluant
in graduali Dominicavacat debet intitulari. Nocfur- illam imbrem ' 3; > Sareptanse vero viduse
super
num officiumad historias redit, ubi cantatur de. Dominum in fidei suscepithospitio et duo cru-
quse
Jacob, qui patrem cibavit, fratrem supplantavit 61, cis ligna collegit, et subcinericium pcenitenliaepa-
scalam vidit, lapidem erexit, oleum infudit 62,Deum nem fecit, humililatis susemerilo, necfarina defecit
vidit, cum angelo pugnavit 63.Haecomnia conve- in nec oleumin lecylho; quoniam et legis
hydria,
niunl poenitentibus,et vitia supplantantibus. Diur- habet scientiam et
Evangelii spiritualem observat
num ofiiciumcapit ab evangelio, sicut et caetera,
Chanansea a intelligentiam. Sareplana ilaque mulier in introitii
fundamentum, ubi de legiturj cujus suum erga Christum affectumostendit dicens . Tibi
daemoniofilia vexabalur. Mulier Chananaea maler dixit cor et in graduali se ipsum conso-
roeuro'*;
est Ecclesia, filia peccatrix anima, orat Ecclesia laturet
hortatur, dicens : Jacta cogilalum luum'";
fidem servans in simplicitate, patientiam in humi- in offerenda misericordiam
anima petit 76, in commu-
lilale, constantiam in stabilitale pro qualibet C nionequasi secura se mirabilia narraturam pio-
peccalrice, ut detur ei facultas resistendi peccato, miltit".
et fundetur in ea sanctificatio, de qua dicit Apo- Feria quarta legitur Evangelium iu qiio Dominus
stolus in Epistola: Hcec est voluntas Dei sanctifi-
discipulis suam passionem revelans ait: Ecce ascen-
calio vestra, ut abslinealisa fornicatione; ut sciat dimus
Hierosolymam, et Filius hominis tradeiur.16.
unusquisqueveslrum vas suum possidere in sanclifi- Qusepassio fuit humani generis redemptio, unde in
catione^. Csetera quse sunt in introitu, graduali, fine concluditur : Filius hominisveniet dare animam
traetu, offerenda et communione, clamores sunt suam redemplionempro mullis 79. Bene ergo prse-
Chananeaequse aliunde sumuntur. Romanus enim mitlitur oralio Esther,quae orat Dominum pro hae-
pontifex cum prsestandis.ordinibus esset intentus, redilate quam redemit, et bene convenit hisloria de
quos a vespera incipiens in Dominica die praesta- qua sumitur hsec oratio Passioni; quia sicut Anian
bat ofliciumordinare nequivit, ideoque inscribiiur crucem Mardochoeoph,ravit,et inea captus est80,sic
Dominica vacat, et officium aliunde suscepit. Su- diabolus Christo, et in ea deceptus est. Orans igitur
scipilur autema die jejunii; quia passiones mali Esther dicit in introitu: Ne derelinquasme6i; et iu
desideriieo, quse per dsemonium significantur* graduali: Salvum fac populum8i, et quasi de salute
pro quibus ejiciendis orat mulier in Evangelio : D secura, subdit in offerenda: Ad le, Domine83,et in
< Non ejiciuntur nisi oralione et jejunio 66. > communione concludit : Juslus Dominus84, vel po-
Feria seeunda legitur evangelium : Ego vado et tius sunt verba Christi patientis, qui dicit in versu
quwrelis me, et in peccalo veslro moriemini67, ubi graduali : Ero similis descendenlibusin lacum, pen-
insinuat se ad gentes transiturum, et Judseos pro- dens igitur in cruce S8, sibi et suis adjutorium petil,
pter peccatum infidelitatis deserlurum, quod Da- qui de Patrisjustitiaetgratia confidlt.
niel 68prsevidenslacrymosa conquestione deplorat, Feria quinta legitur evangelium, in quo docet
et poslulat Domini furorem et iram avertere, et Dominus non in hominis, sed solius Dei teslimonio
faciem super sanctuarium deserlum oslendere. Ea confideudum, dum de se ipso loquens, ait secun-
quse in introilu, graduali, offerenda, communione dum carnis fragilitatem : Si ego teslimonium perhi-

K,,,.*,81^11;,5- 59Psal- ,16- 60Matth. 45. 61Gen. 27. 6!Gen.28. 6SGen. 52. «»I Thess- 4
68
e!Ibid. 66Matlh.17. G'Joan. 8. Cap. 9. 69Psal. 15. 70 Matlb. 23. "IHRe-17 "Maltli-
Sl Psal. 57. 8!Psal.27. 83Psal. 24, 8* Psal. 10. .so Matth.
27.
PATROL.CCXIII. 9
 267 SICARDICREMONENSISEPISCOPI • 2li8
beo de tne ipso, lestimoniummeum non est verum; A et laudat 3; in offerenda, oculos suos petit illumi-
et infra : Ab homine testimoniumnon accipio; et in- nari, ne dormial, aut inimicus ei praevaleat*. Et
fra : Habeo testimonium majus Joanness: His con- attende quod rationabiliter, in secunda Quadrage-
sonat lectio de Jeremia "' praemissa : Maledictus simse septimana legitur evangelium de filio prodigo
qui confidit -i« Immine; et ita : Benedicius vir qui ad palrem reverlente; quia gentilis populus per
confidilin Domino; confidens igilUrorat in introitu, doctrinam legis et Evangelii ad Crcatoris cultum
et graduali, et offerehda, in persona Moysi, in qua revertilur, et quivis poenitens per fidem et opera-
fit verborum repetitio; quia saepe pro popiilo ad tionem, vel per duo prsecepta charitatis Domino
Dominumintercessit' 88.Communio : Qui manducut, reconciliatur.
ostendit quid utilitatis provehiat confidenti, scilicet
CAPUT vn.
quod in Christo maneat, et Christus in eo 89. Hsec
communio bene congr-ueret Sabbato ante Domini- DOMINICA TERTIA INQCADBAGESIMA.
cam Palmarum. Oculi mei semper ad Dominum, quoniamipse evel-
Feria sexta, legitur in evangeliq de patrefamilias, let.de laqueo pedes meos*. Noclurnum officium hu-
qui vineam locavit agricolis, qui non tantum ser- ° jus tertise Dominicse ordinem comitatur bislorise.
vos, sed hseredemproprium occiderunt, dicentes : Cum enim in Dominica praecedenticantatum fuerit
Nic esl hceres,venite occidamus eum, et habebimus de Jacob, in hac succinitur de Joseph qui, venditus
hceredilatem ejus", cui parabolae consonat lectio, a fratribus 6, fratres in fame dilavit'; et Christus
quscprsemittitur de Joseph, de quo fratres dixerunt: a Judseis crucifixus genus humanum sua morle re-
Ecce somniator venit, venite occidamus eum 91. dcmit, et redimendo a dsemonio liberavit, ut in
Haereset Joseph typum gerunt Domini, qui vendi- hodiernp legitur Evangelio, super quo diurnum
tus, morli traditus 98,et sepultus est 93,el sic ejectus fundatur officium : Erai enim Jesus ejiciens damo-
est de vinea sua, el tanquam lapis inutilis ab sedifi- nium et illud erat mutum 8, ct secundum alium
cantibus reprobatus **, cum regno Dei transmigra- evangelistam 9, etiam surdum,hoc est genus huma-
vit ad gentes facientes fructum ejus, sicut Joseph num in diaboli potestale ligatum, et rnutum, et sur-
translalus a suis ad alienos pavit jEgyptios. qui dum, loqui et audire verba Dei; sed cum forti ar-
quoniam juslitiam dilexit, et tam fratrum quam mato fortior supervenit, et vasa ejus diripuit, foras
aliorum insidias multas evasit 95, ideo cantat in in- misso principe mundi ", surdus audivit, et mutus
troilu : Ego aulem cum juslilia apparebo 9a;.et in Verba Dei narravit. Qui ergo fuerat mulus, nunc
graduali: iArfDominum cum tribularer"', et in offe- r< facundus et gratulabuudus dicit in inlroilu : Oculi
renda : Domine, in auxiliuni9S, et in commiinione: mci semper ud Dominum"; et ne iterum deficial,
Tu, Domine, servabisS9. implorat subdehs : Respice in me ls, et in graduali:
Sabbato tam in evangelio, ubi legitur 100deho- Exsurge, Domine13. Deinde vox quo.ndam muti fe-
mine, qui duos filios habuit, quam in epistola, nbi cunda facundia, cujus os aperuit Sapienlia, preces
legitur de Jacob, et Esau', duorum populorum, suas ingeminat, et decenli simililudine, in tractu
Judaici videlicet et genlilis, significatio continetur. perorat dicens : Ad le levavi '*; in offerenda, jam
Quorum prior, quoad cultum unius, scilicet Judai- eloquens praedicat justitias Domini rectas, eo quod
cus, junioris, id est gentilis populi posnitentiam a se humiliato dsemoniumexierstt, sed ad Judaicum
palre suscipiente, invidia torquetur, foris stans, populum superbieiilem spiritus immundus redierat.
quem gaudere potius oportuerat; quia frater suus In communione de muto faclus orator gratulatur
mortuus fuerat, et rcvixit, perierat; et inventus quod, sicut passer invenit sibi domum, et turtur
est1*,quia sicutjin introitu canimus : Lex Dominiir- nidum ls, ne autem reddamus vires hosti qui assu-
reprehensibilis convertens animas, testimonium Do- mat «eptem spiritus secum nequiores se, qui in-
mini fidele, sapientiam prcestans parvulis *, et qui- gressi habitent in nobis 16, exaudiamus Paulum,
dem bene consonat. Evangelio prsecurrens epistola, D ' mililem illius forlioris egregium , qui docet in Epi-
cum illic juniore fratre epulante cum patre, major Stola, ut simus imitatores Dei, sicut filii charissimi,
foris permanet in agro, sic Jacob epulas offerente, ne sit in nobis fornicalio, vel immundilia ". Sequa
et consilio Rebeccse, quse Spirilum sanctum signi- mur in martyrio Laurentium, apud quem hodie
ficat, ad benedictionem festinante, Esau foris in statio celebralur, sicut ille fortem armatum, scilicet
venationibus. oecupalur; terrenis enim sensibus et diabolum de atrio suo, quod Roma fuit, ejecit,
carnalibus observatipnibus detentus Judaicus popu- unde Prudenlius in persona martyris :
lus gratiam spiritualem amittil. Gentilis vero con-
versus ad pcenitentiam de lege Domini in introitu Discede, adulter Jupiler,
Slupro sororis oblite,
gloriatur et cantat; in graduali, Domino coufitetur Romam relinque liberam.
"Joan. 5. 8'Cap. 17. 88Exod. 32. R9Joan. 6. s0 Matth. 21. S1 Gen. ?7. BsMatth. 26. 93Matlli.
27. 9* Psal. 117. 9« Gen. 59 et infra. 96 Psal. 16. s" Psal. 119. 98 Psal. 39. 99 Psal.ll. ' 10°Luc.
15. » Gen. 27. 4* Luc. 15. * Psal. 18. 3 Psal. 91. * Psal. 12. » Psal. 24. • Gen. 37. Gen. 42
et infra. « 11. 9 Matth. 9. ,0 » ls 13 Psal. 122. 1V Psal. 18.
»• Psal. 83. Luc. Joan. 12. Psal. 24. Psal. 9.
» Luc. 11, "
Ephes. 5.
 269 MITRALE. "— LIB. VL "270
Sic nos vitiorum flammas exslinguentes, de diabolo A catores privaie cdmgere, et vacuos scientia reple-
triumphemus. re, et eis miseiicorditer nondum septies, sed septaa-
Feria secunda. Significat Dominus in evangelio gies septies, scilicet de universis transgressionibus
»e ad genles Uansituruin, cum dicit : Nemo pro- indulgere, et quidem saepe redundat oleum, ul in
pheta acceplusest in palria sua ,s, ac si dicat: Quia Magdalena26.Sed quem non ungit oleum indulgen-
me non honoratis, transibo ad eos qui me honora- liae, sit lanquam ethnicus el publicanus ", et aspe-
bunt. Item cum subdit Eliam non ivisse ad viduas rioris secelur cauterio poenitentise. Mulier itaque
Israel, sed duntaxat ad viduam Sareptanam 19,et pro filiis orans, ait in introilu : Ego clamavi2S; in
Elisseum non sanasse leprosos Israel, .sed dun- graduali: Ab occuhis 29; demum precibus exaudita
taxat Naaman Syrum !0; amplius in eo quod ejece- gralias agit in offerenda : Dextera Domini 3°; et
runt eum exlra civilalem, el duxerunt in superci- docet in communione quales se debeant exhibere,
iium monlis, superquem fundala erat civitas illorum, qui volunt oleum misericordise. Qui volunt requie-
ut prmcipitarenl eum; ipse autem transiens per me- scere in monte; ingrediantur sine macula, et ope-
diuni illorum ibat, significatur ab illis trausitura rentur justitiam 31.
salus. Cum enim ex supercilio superbise, in qua Feria quarta. Legitur evangelium 3S,in quo Do-
unanimiter habitabant, eum in profundum obli- B minus Pharisaeos calumniantes quod discipuli Do-
vionis praecipitare vellent, ipse pedibus suis, id est niini transgrediantur tradiliones seniorum , versa
sanctis praedicationibus suis per medium eorum vice redarguit, et ciiminationis spiculum in actores
ivil ad gentes. Bcne ergo liuic evangelio prsemittitur caute retorsit, scilicet quod propter traditiones ho-
lectio de Naaman Syro 21: Elisaeus enim Christum, minum transgrediantur Dei mandala( illud maxime:
Naaman Ieprosus signilicat gentilem populum, ido- Honora patrem el malrem 33;Bene ergo prsemilti-
lolatram el imraunduin, qui venit ad Christum fide; tur lectio, ubi ab honore patris inchoatur, et alia
sed Christus non ivit ad illum corpore, sed manda- Dei mandala sequuntur. Item quod in Evangelio
vil illi dicens : Vade, et lavare seplies in Jordanej dicitur : Populus hic labiis me -honoral, cor autem
hoe est quod ait apostolis : < Euntes in mundum eorum longe est a me, hoc es.t quod in lectione prse-
universunij docete omnes gentes, baptizantes eos millitur : Stetitque popiiius Ue longe S*.Item quod iu
in nomine Palris, et Filii, el Spirilus sancti2!. > evangelio discipuli accedenles ad Jesum docentur ;
Septies leprosus Iavatur, .quoniam in baptismo Se- in epistola Moyses accedens ad caliginem, in qua
ptiformis gratias Spiritus sancli operatur, ex quo eral Deus, inslruilur : quse in introilu, graduali,
renascimur, et remissionem peccalorum accipien- offerenda, communione cantanlur, sunt Moysi, vel
les in novitatem innocenliae sicut parvuli restitui- C discipulorum Domini orationes et gratiarum aclio--
mur. Caetera quse in iulroitu, graduali, offerenda, nes.
eommunione cantantur, sunt orationes, consolatio- Feria quinta iegitur evangelium, in quo Dominus
nes el gratiarum acliones Naaman Syri, id est gen- venientes ad se turbas, ut eura regem facerent:
tilis populij exhibitae Christo, qui dedit ex Sion sa- quia manducaverant de panibus ejus, et saturati
lutare Israel, et avertit caplivilalem plebis suseS3. . iuerant, hOrtatur dicens : Operamini non cibum qui
Feria terlia. Gommendatur in evangelio opus mi- peril, sed qui permanel in vilam mlernam, quas re-
sericordiae,dicente Domino : Si peccaverit in te fra- darguOrat, dicens : Venislis ad me, non quia signa
ler tuus, corripeeum; el infra: Dimilte peccanli in vidistis, sed quia depanibus manducaslis™, in quo
te, nen dico seplies, sed usque sepluagies septies "*< perciitit sacerdotes, qtii veniunt ad altare, non
Corripere et dimillere opera sunt misericordise. quia delectet eos mysteria eontemplari, sed quia
Pulchre ergo praemittilur leclio de roulieris oleo decimas appetunt, et oblaliones, cui congrue
mulliplicalo ; mulier enim qusedain viro mortuo ad prsemillitur lectio Jeremise^6, ubi Dominus promii-
Elisaeumclamabat; quia credilor ejus filios in servi- tit se habilalurum cum eis, et sic quasi regem
lutem redigere contendeliat, cui prsecepit Eliseus futurum eorum , qui talem cibum fuerint operali,
vasa vacua mutuari, osjia claudere, oleum infun- ul calumniam non faciant, innocenlem sanguinem
dere, de quo multiplicalo solveret creditori, et vi- non effundanl, sed vias suas bonas faciant et recie
veret de reliquo '*. Haecest Ecclesia, quae generat inter virum et virum dijudicenl 37. Salus populi,
fihos in baplismale, quos defuncto sanse cognitionis vox Domini est populum consolautis. Graduale,
inteIleclu,diabolus improbusfceneralor pro nummis offerenda et communio, voces sunt populi de regis
perniciosaevoluptatis el pravse aclionis trahere co- gralia confidentis,etest hodie statio ad sanclos Cos-
natur in servilutem perpetuae morlis, sed Christus mam et Damianum, ;ideoque de eis Ut menlio in
dala poteslale ligandi, et solvendi pastoribus, sicut collecta.
in evangelio hodierno legilur, prsecipit oslia clau- Feria sexta legilur in evangelio qUod Jesus fa-
dere et vacuis vasis oleum infundere, scilicet pec- ligatus ex itinere hora sexta sedit super puteunr

18 Luc. 4. 19 III Reg. 17. ao IV Reg. 5. sl IV Reg. 5. 22 Marc. 16; Matlh. 28. " Psal. 13,
"Malth. 18. s5 IV Reg.-4. 2CLuc. 7. «' Mallli. 1"8. 5SPsal. 16. 2' Psal. 18. 80 Psal. 117,
S1Psal. 14. 32 Malth. 15. 8S Exod. 20. 34 Ibid. 3*Joan. 6. 36Cap. 7. 311'sai. 77.
 £71 SICAUDICREMONENSISEPISCOPI 275
loqiiens cum muliere Samarilana, quae venerai \omedia rita, scilicet o sancta Trinitas; itleoque
haiirire aquam 38.Notum est mysterium, Dominum subdislinguitur : sancte Deus , sancle forlis, sancte
ex itinere quo ad nos in sexta venisse setate,usque misericors , id est Pater, Fili, el sancle Spirilus,
ad morlem faligatuin, sedisseque super puteum, a quo, et per quem , et in quo salvamur, el ideo
id est humanse sapienllae superasse profundum, Salvator, et Trinitas appellatur ; ad quemcunque
qui docuit Samaritanam , scilicet Ecclesiaih alieni- tamen sermonem dirigiirius, adjutorium qusri-
genam, quse hauriebat aquain mortuam de cister- mus, quia in morte sumus, in miseriis prsesentis
nis, ut biberet, scilicet de obscuris doclrinis phi- vitse, petimusqiie ne tradal nos amaritudini raortis
losophorum , quse satiare non poterant, ex qua qui aelernse; vel, o Domine, nos existentes in vita
biberet sitiret iterum, sed qui biberet ex ea quam media sumus in morte. Prima fuit vita juslitise et
ipse daret.id est Spiritu sanclo. non sitiret in innocenlise, -in qua crealus est homo; secunda
seternum. Huic congrue prsemiltitur lectio de iiliis vita peccati et miseriae, in quam lapsus esthomo;
Israel dicentibus ad Moysen : Da nobis aquam 39, tertia erit vita immortalitatis el glorise, ad quam
qui, licet diffidensvirga bis silicem percussil, unde reparabitur homo; nos igiiur in media vita sumus
egressse sunt aquae largissimse. Moyses significat in morte; quia vita peccati media mors esl vitse
Judaicum populiim incredulum, populus sitiens " justilise, et ideo quserimus adjulorem ; vel o fidelis
genus humanum, petra Christum*0, quem Moyses vita media, id est sperne lemporalia bonis malisve
bis percussil, cum in crucis' duobus lignis -appen- communia;*quia in morte sumus, ideoque te ad-
dil", post percussionem aqua sancti Spiritus inuu - julorem, Domine, postulamus.
davit. Jesus itaque fatigatus, virga percussus,-in CAPUT VIII.
introitu : Fac mecumu, in graduali : In Deo spe- DOMINICA QtlARTA IN QUADRAGESIMA.
ravii^, in offerenda : Intendeii, el in communione : Lwtare, Hierusalem, et convenlumfacile omlies,
Qui biberit1", orans pro populo sese suosque con- qui diligilis eam"1. Oinnis scientia proprium lo-
solatur. quendi, scribendi, significandi continel idioma.
Sabbato legitur Evangelium*6 de muliere depre- Sicut familiare est theologjs numerorum inimicitias
hensa in adiillerio, de cujus senlenlia Scribaeet prseterire, sic per ejusdem appellatiouis, vel de-
Pharisaei Dominum tentaverunt, si pro misericordia monstrationis numeros idem pariter significare,
legis obviaret justitiae, vel pro justitia declinaret verbi gralia, sex opera misericordisesignificar.tur
misericordiam, quibus sic okvia' mansueludo cum per VI, et LX , et per sex C, sex millia. Salus la-
justilia, ut recedentibus accusatoribus, quos cau- Q men perfeetionis augmento pro adauctse decadis
teriata subtrahit conscientia, sdlse remaneant mi- additamento. Sepluaginta igilur annos Babylonicaj
seria et misericordial Huic Evangeliocongrue prse- captivitatis, sicut per sepluaginta dies, et supra
miltilur leclio Danielis, quamvis Hieronyriius di- diximus , sic etiam et per septem Dominicas me-
cat quod non invenialur in Hebraico, ubi legilur : morat Ecclesia , primam quarum , cum sit ab hac
Susanna a falsa crijninalione adullerii Dei auxilio ultima septima Septuagesimam vocat, et sextam,
liberata " ; at illa per misericordiam , isla vero la- Sexagesimam, quintam Quinquagesimam. Quia
pidationem evasit per juslitiam. In hoc ergo ofticio igilur populus in illa septuagenaria captivilate se»
obviant sibi veritas et misericordia» 8 eodem prse- dit, et flevit super flumina Babylonis"'; etin fine,
sidio pictatis in simili sexu, sed disparibus causis. Cyro permittenle , laelabundus exivil, et gratulans
Ulraque igilur Orat in inlroitu , dicens : Verfca* 9, Hierusalem introivit 68, ideo cum in prima Do-
et offerenda , Gressus"", in graduali vero se conso- minica populus captivalus fleverit dicens : Cir-
' cumdederunt
latur" 1, communio de evangelio sumitur. In hujus me*s; et in secunda oraverit dicens :
sabbali completorioantiphona: Media vita cantatur, Exsurge Domine6"1, in terlia quoque oraverit di-
eo quod nunc mediana Quadragesirnseincipiat se- cens : Esto mihi6i, in quarta consolationem acce-
ptimana; qui vero eam in praecedenli quinta feiia D perit, dicente Domino : Invocabit me, et ego exau-
A«,nlant, numerum dierum jejuniis affliclorum at- diam eum ", in quinta quoijue orationi rursus in-
tendunt. Hanc itaqtfe scholasticis viris sub hrevi- stiterit dicens : Rerhiniscere6*in sexta vero , Dario
loquio duximus exponendam : Mediavita, Christus licentiam tribuente, consclationem de reversione
est, ipse enim esi mediator Deiet hominum ", ipse perceperit, ideoque dixit: Oculi mei6\ in hac se-
< via, verilas el vita", > ipse quidem sanctus, ipse ptimaca, lanquam in fine Septuagesimseingrediens
Deus, ipse fortis" 4, ipse misericors et salvatoreo. Jerusalem graiulabundus exsullat, dicens : Lmtare,
Ad Christum ergo sermo dirigitur : 0 mediavita id Jerusalem6".
est 0 Christe; vel media vita sancla Trinitas est, Septenarium quoque vitaepraesentis, quse septem
quaeest in se vita, et nobis vita media, id est dierum curriculo volvitur, vel, ut diximus, seplem
*ufllciens, el communis, ad quam sermo dirigitur; millibus annorum inciuditur, vel potius septem

88Joan:4. saNum. 20. "ICor. 10. *'Joan. 19. »2Psal.~85. *3Psal. 27. **Psal. 5. *!Joan. 4.
*8Joan. 8. *'Dan. 15. *8Psal. 84. »9Psal. 5. 00Psal. 18. "Psal. 22. 6!I Tim. 2. 58Joan. 14.
o*Daii.9. "Isa. 9. 56Isa. 66. 57Psal. 136. "8IEsd. 1 59Psal. 17. 60Psal. 45. °'Psal. 50,
•'Psal. 90. 63Psal. 2*. 6*Ibid. "Isa. 66.
 273 MITRALE. — LIB. VI. 574
setates, quibus mundus ipse distinguilur, sicut per lV.eis mirabilia, et dedit eis vitae mandata", ex tunc
dies sepluaginta , sic pcr seplem Dominicas reprse- ccepit ille magnus caecus illuminari, scilicet genus
sentat Ecclesia. Prima setas est ab Adam ad Noe, humanum, de quo in hodierno legitur evangelio,
seeunda vero , a Noe usque ad Abraham, vel se- qui sie increpatur a turba , dum lucem a Domino
cundum quosdam , ad Moysen; tertia, a Moysead poslularet 78, sicul filii Israel opprimebantur ab
David,quartaaDavidusquead transmigrationem Ba- jEgypliis , dum peterent ire viam Iriuim dierum ,
bylonis;quinta, a irausmigrationeBabylonis usque ad ut Domino sacrificarent 79.Quarla Dominicajuven-
adventum Domini, sexta, usque ad finera sseculi; se- tutem designat Ecclesise, in qua regum diademale
ptima, simililerusque ad eumdem finem. Simulenim coronatur, et sapienlia prophetarum ornatur, in
currunt, sed illa 'in vigilautibus, et laboranlibus , quorum manibus Christus assimilalur 80; nam re-
ista in doririientibus et quiescentibus , ubi requie- gum et prophetarum David eximius eligitur 81,qui
scunt electorum animseinter ubera laelantes matris manu foriis , et visu.desiderabilis interpretatur, qui
su.fi supernoeJerusalem. De his aetatibus ait Domi-. Chrislum nomine praesignavit, victoriis prsefigura-
nus : In sex tribulationibus liberaberis, et in se- vit,psalmis; et canticis aununliavit, sicut enim
plima non langet te malum 66; > senarias dicit tri- David Goliam82et Leonem, sic Christus diabolum
bulaliones omnes, sex setatum angustias, sex ven - superavit, qui super aspidem et basiliscum ambu-
los , qui nos a sex lateribus feriunt, qui sunt ab lavit. Unde hodiernum oflicium voce David prseeeh-
anteriori, suggestio dsemonura, a posteriori pec- toris in cantibus celebratur 88, et in Evangelio de
catorum delectabilis memoria prseteritorum, ab victoria Christi personalur8*. Quinta Dominica si-
inferiori titillatio ear-nis, a superiori consensus gnilicat senectutem Ecclesise, in qua deficere na-
rationis, a dextris prosperilas, a sinistris adver- turalis calor inccepil. Nam, templo diruplo, populo.
sitas : a quibus omnibus qui liberatur per Dominum sub Nabuchodonosor in Babylone captivato8S, Ec-.
liberatur. Unde : < mullsesuut tribulationes justo- clesia captivata nec altare, nec templum babuit,.
rum, et de omnibus his Iiberavit eos Dominus67.> sed ad salices organa sua suspendit 86. Unde nec
Liberamur autem in morte, quse est confinium vitae ab re haecDominica vacal, nechabet officium, nisi
ad vitam, a quo in setate septima requiescent ab alia feria mutuatum ; illa vero caplivitas pecea-
animaea laboribus suis 68.Quod has seplem aetates. tricis designat_animsecaptivilalem, quae, non nisi.
seplem Dominicaerepraesentent, ex earum declara- in jejunioet orationerepellatur8'; idcirco Ecclesia,
tur officiis: in prima quarum velut infantia mundi quasi voceDanielis in illa captivitate clamanlis 88,
clamat homo a felici delectatione dejeclus, in qua G de jejunio mutualur officium, quod totum mcerore
protomartyr Abel occiditur, cujus sanguis de lerra perficilur, et per Chananeaefiliam a daemoniovexa-
clamavit adDominum 69, ideoque ejus voce quasi tam eadem animarum captivitas intelligitur. Idcircc
prsecentoris clamat Ecclesia : Circumdederunt me de ipsa legitur evangelium8S.
qemilusmortis*°. Et quia per multas setateset longa Sexta Dominiea significat Ecclesise senium, sci-
tempora oporlet eam in hujusmodi laborare gemi- licet fines sseculorum, cum Dei Filius venit in
tibus, et portare pondus diei et aestusT1, ideo le- mundum et a diaboli potestate liberavit genus hu-
gitur epistola de longo sladio ", et de aelalibus le- manum. Unde ne sil iramemor accepti beneficii et
gitur in Evangelio. ingratum, gratulatur et ait : Oculi mei semper ad
In secunda vero Dominica, velut in pueritia Dominum90.Merito ergo legitur evangelium de dse-
' mundi,
concipienshomo spem suse reconciliationis, moniaco liberato 91. Hsecautem septima et uUima,
ex eo quod Dominus dixit ad Noe : Ego slatuam Dominica sabbatum significat mundi, in quo san-
pactummeum vobiscum,i. > Hujus pacti vel recon- ctorum animae requiescunt, deposito carnis onere,
ciliationis accelerationem voce Noe quasi prsecen- et velut post belia victrices depositis armis ferialse
toris implorat Ecclesia dicens : Exsurge, quare ob- lsetantur, et singulis stolis remuneratae binas in
dormis, DominelK.Cujus reconciliationis modus in D gloria prsestolanlur. Illic Jerusalem quse sursum
evangelio, et cseteris exprimitur, et effeclus, ut est, quse libera est, quae est mater nostra 9S,lse-
supra docuimus. ln tertia vero Dominica, velut in latur, et diem festum agens 93 pro numero filio-
adolescentia mundi, concipiens riomo suam libera- rum de peregrinatione redeuntium repositas refun-
tionem , ex eo quod eduxit Dominus per Moysen, dit epulas, et lactens ex suis uberibus exprimit
et Aaron filios Israel de JHgyptiaca servitute '5 suse consolationis maternae delicias. Unde quidquid ho-
prolectionis et liberationis accelerationem voce die canitur in nocturnis, est de liberaiione populi de
Moysi quasi prseeentoris oral Ecclesia dicens : Eslo /Egypto, scilicet de libaralione animsede corpore
mihi in Deum protectorem7S.Et vide quia, quando morlis hujus 9*. Quod autem in diurno persona-
misit Dominus Moysenad populum et fecit coram tur oflicio, est de Isetitia et satietale ccelestis Jeru

66Job. 5. "Psal. 33. 68Apoc.14. 69Gen. 4. "Psal. 17. 71Malth. 20. i'2ICor. 9. "Gen. 7.
r4Psal.43. "Exod. 12. 'sPsal. 30. "Exod. 20. ^Luc. 18. ,9Exod. 5. 80Ose. 15. 81IReg. 16.
62 1 Reg. 17. 83 Psal. 90. 8»Matlh. 4. S5IVRe?. 25. 8«Psal. 156. 8' Matth. 17. ,8 Dan. 9.
"Matth. 15. s0Psal. 24. sl Luc. 11. 9SGal. 4. 93l>sal. 75. 9*Rom. "'.
2"5 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 276
salem; nam et salietas de quinque panibus, et duo A exsolvere videamur. Si quis objiciat: Cur hoc in
bus piscibus, de qua legitur in evangelio 95,salie- fesiis prsecipuis, ut Nativitatis Domini, et simili-
latem designat seternam quse hic incipit, et termi- um, non observatur ? respondco, quia per qctava,s
natur in fuluro. Nunc enim per ea quse de libris producuntur, nec unius diei observantia coangu-t
Moysi, psalmorum et prophetarum accipimus, ex slanlur. Quidam vero aliler a Sepluagesima di-
parte cognovimus s6. Tunc vero Jesus qui abiit stinguunt officia, nec deserit.eos verborum materia,
trans mare Galileae,id est < resurgens a morluis 97> dicenles quod una populi peregrinatic legilur in
omnes ssecuH amaritudines pertransivit, omnem jEgypto 9, et una eapiivitas in Babylone 10: per
multitudinem ad se venientem,. et omnes supernse utramque significatiir nostra peregrinalio et capli-
Jerusalem filios eam ablactatos grandi saturabit vitas in hoc mundo : Duae quoque reversiones
convivio, cujus in typum Abraham ablactato lilio populi Dei leguntur : una de sub Pharaone permare
liberse unico Isaac in die ablactationis, grande Ruhrum et desertum ad terrara promissionis ";
corivivium celebravit *.8. Omnesergo hoc convivio altera de Babylone in Jerusalem ls. Per quas si-
saliando.s sancti Spiritus allocutio consolatur di- gnificantur nostrse reversiones, prima de sub po-
cens : Lmtare, Jerusalem, et altende quod verba testate diaboli per baplismum et poenitentiam ad
R
laelitiae inultiplicanlur, eo quod a multiplicibus tri- Ecclesiam; secunda est de hujus mundi confusione
bulationibns li.beramur, et ad multiplicia gaudia ad seternae pacis perfruitionem. Captiyitas et pere-
evocarour : El convenlum facile omnes qui diligi- grinalio, sicut supradixiinus, per septenarium di-
tis eam, quia satiabimini, quia ibilis < in domu.m lalantur. Unde per qualuor hebdomadas deno-
Domini *», ubi erit pax et abundantia, de qua in lantur.
graduali canitur : ad quam cum pervenerimus, In omnibus ergo noclurnis officiis, et diurnis.
complebitur qu.od in tractu subdilur : Non com- quidquid legilur et canlatur, aut vox est peregri-
movebilur ii\ eeternum qui habilat in Jerusalem 10-°; norum de sua peregrinalipne dolentium, aut vox
in offeren.da invitantur ad Iaudes omnes in illa captivorum de sua captivitate gementium, aut vox
mensa convivantes '; sed ne quis intelligeret de est redeuntiura de tenebris ad lucem, de infidelitate
Jerusalem Palaestina., in co.mmunione determina- ad fidem, aiit vox est redeuntium de luctu ad gau-
lur, ut inlelligantur quse dicta sunt de Jerusalem dium, de mundo ad coelum, et quidem saepius in.
quse nondum est sedificata, sed adbuc aedificalur, noclurnis vox est peregrinantium, in matutinis,
ut civitas s ex vivis lapidibus, in quam ascendunt laudibus captivorum,in missali of§cio redeuntium ;
tribus. tribus Domini 3» tribus regales et tribus C quae quorum sit, diligens leclor altendat. Per quid
sacerdolales. autem. nostra reversio fiat, iu duabus sequentibus
Ipsa quoque ecclesia, ad quam statio hodiernaprae- Dorainicis Passionis exprimitur, scilicet per Do-
figitur, ssjnctam civitatem coelestem Jerusalem no- niini passionem, quia duse sunt nostrse reversio-
mine suo designat: dicilur enim sancta Jerusalem, nes, vel duae Domini passiones, una in seipso, ai-
utj peregrinantibus in hoc saeculocivibuscceli,.qui tera qua patitur in corpore. Unde : < Saule, quid
non habent hic civitatein permanentem, sed futuram me persequeris " ? >.Mox Dominica resurrectionis
inquirunt», ipso nomine supernae civilalis memo-. sequetur, in qua nostra reversio consummabi-
riam excitet, et eam a longe peregrini salutent"; tur.
differt autem hujus stationis ralio ab ea' quse est Feria secunda legitur evangelium in quo, Pha-
adventus Domini secunda, quia videlicet illa futu- risaeis interrogantibus Jesum. quod sigmnn osteude-
rae beatitudinis est annuntiatio; hsec, quasi prae- ret, et in qua poteslate nummularios de lemplo eji-
senlis contemplatio : inde et «estivius agimus; quia ceret, respondit : Solvite templum hoc, el in tribus
spei nostrae festivilas est. Hac enira die Christia- diek,usexcitabo illud 14, loquehs de teraplo corpo-
nus imperalor coronatur, ut coronam supernse Je- ris sui; non imperat, sed prsedicit. Sequilur : Ipse
rusalem meditetur. In hac die rosam auream Ro- non credebat seipsum eis 15. Huic evangelio recle
nianus pontifex plenam balsamo propriis manibus praemiltitur lectio de duabus meretricibus, quse.
gerit, non gralia lemporalis deleetalionis, sed spi- coram Salomone de vivente filio contendehant, qua-
ritualis signiftcationis; flos enira iste flocem illum rum alteri dicenli : Nec mihi nec tibi,seddividaluri(',
significat, qui de se loquitur dieens : < Ego flos non reddidit infantem vivum rex Salomon. Hsemu-
campi et lili.um convallium 6; > aureus est, quia lieres Synagogae et Ecclesiae typum gerunl: Syna-
< Rex regum, et Dominus dominantium ', > cujus goga peperit filium,quein dormiens oppressit, hicest
rubor apparuit in insignibus passionis 8-, et odor Christus, quem carne genuit,etsecundum hamanita-
in gloria resurrectionis. Hac quoque die duse col- lem in crrice suspendit, Ecclesia quoque filiuni ha-
Jeclae Romani ordinis auctoritate dicuntur, sicut in buit, quem illaesum servavit, hic estChristus quem
Anminlialione Dominica, ut quasi duplex festum in utero fidei concepit et peperit, quem divinitatem

"Joan. 6. 9«ICor.,15. 97 Rnm. 6. 98 Gen. 21. 99 Psal. 121. 10°,Psal. 124. • Psal. 158.
?Psal. 121. 3lbid." »Hebr. 13. ' Hebr. 11. '6 Cant. 2. ' Apoc. 19.",c 8 l.sa. 63. 9 Gen. 46; Expd.
.. '" IV Reg. 25. •>.Exod. 12. " 1 Esdr. 1. " Act.'9.' •* Joari. 2. ibid. IS III Reg, 3.
 277 MITRALE. — LIB. VI. 278
vivere non dubitavit.. Hi sunt duo hirci, quorum A ut in haereticls, ne sancla illis prius darentur, quam
alter mactalur, et alter emitiitur •'. Hi sunt aries christiana fides radices in mentibus eorum lixis-
et Isaac ,s; quasi duo filii, non. tamen duo Chri- set 30, unde, nominibus datis quilibet eorum per
sti, sed unus identitate personae, gigas geminae sequentes dies usque ad Paschae solemnilatem fidei
subslantise quem Synagoga ritero lidei nec conce- regulam audiebat, et sic lactatus, et grandescens
pit, nec peperil, sed desideravit occidi, et adbuc in plentlunio, id est in baptismo plena lide sym-
memoriara ejus cupit exstingui. Sed verus Salo- bolum reddeus Chrislo comraoriebatur, et resur-
mon puerura, scilicet semetipsum, non credidit gebat : ideoque dicebatur calechumenus, quod in-
Synagogae, sed transivit in fidem Ecclesise, quo- terpretalur audiens, vel instructus, quoniam in fide
dam modo dicens apostolis : < Date huic infanlem baptizandis necessaria, etiam conversatione mo-
vivum; haeccnim est mater > nostra 19. Haecest rum postbaptismam observanda instruehatur. Unde
igitur quae orat in introitu , graduali, commu- calechizatio dicitur instructio, et scruliniuwija seru-
nione, et in offerenda oranem terram ad jubilan- tando, at priusquam sagena piscibus multiplicanti-
dum invital20. bus impleatur "; quia periculosum erat lanlara
Feria tertia legitur evangelium in quo arguit _ multitudinem differre propler occasiones mortis,
Judseos de p rsevaricatione legis Moysi dicens : prseserlim propter infanles, quorum -tenera vita
Nonne Moypes dedil vobis legem, el nemoex vobis levi occasione succiditur, visum esl expedire pas-
facil legeni.? 2t Quare non debet eis illa Moysi ora- sim baptizandis indulta licentia, cuncla prsevenire-
tio patrocinari, scilieet < Quiescat ira tua, et esto pericula, baptismi tamen solemnilate vel in pau~-
placabilis super uequitia populi tui ss. Deinde ar- cis ad Dominicam resurrectionem propter siniili-
guit eos de homicidio subdens : Quid me qumritis tudinem reservata. Quarta vero feria potius quam
interficere? Bene igitur huic evangelio praemitlitur alia die scrutinium inchoatur, quinque ex causis :
jectio, qua dicilur a .Douiino Moysi : Descende Primo quia sicut quarla feria stellse creatae sunt,
de monte, qaia peccavit populus tuus,dimilte ut ira- et soli et lunse sociatae 3S, ila fideles hodie con-
scalur furor meus contra eos, ut deleam eos; cui cipiuntur qui Christo soli, et Ecclesise lunae con-
Moyses : Cur, Domine, irascitur furor tuus, elc. 2*. junguntur; secundo, quia in quarta setale saeculi
Hsecoratio valuit pro illis usque ad lempus in quo Christianum imperium ex promissione sumpsit
crucifixerunt Filium Dei, sicut Moysi promiserat exordium, jurarite Domino ad David : De fruclu
Dominus, dicens : Dimisi juxla verbum tuum. Ve- ventris tui ponam super sedem tuam 3S.> Ideoque
rumlmnen in die ullionis visilabo el hoc peccalum Q merilQ chrisliana religio in quarla feria, et in;
eorum s»; quse in introitu, etgraduali ponuntur quarta hebdomada capit initium quae juvenilem!
sunt orationes Moysi; quae vero in offerenda et setalem hominis reprsesentat, quse apta est gu-j-
communione, sunt consolationes ejusdem. bernaculo imperii et regalem aualem significat,'
Feria quarta saeramenia quse novae sunt Ec- quae innovata est ex promissione regni Christi de|
clesiae propria, inchoantur, scilicet scrulinia. Fi- quo^regno angelus ad Virginem : > Regnabit. in.
ljos Israel praediximus in scptuagesirao anno de doirib Jacob in seternum '*; > terlio, quia sicut in!(
Babylonica captivitate reversos S6. Reversi vero quarta selate per Salomonem templum Domino se-.
incertos habuere sacerdotes. Unde Esdras et alii dificatum est ", ita et nunc baptizandi in lemr
sapientes genealogias diligenter scrutali sunt, et plum Domini, hac quarla feria praeparantur :.
Judaeos a gentilibus, sacerdotes a Judaeis separa- quarto, quia ut in quarta feria -proditus est Do-|
verunt S6. Ita et nos non in aliqua praecedenlium, minus a Juda, ul pro redimenda Ecclesia morere-
sed dunlaxat in hac hebdomada, quae finem il- tur, sic quarta feria catechizatur Ecclesia, ut pro
lius sepluagesimae designat scrulinia inchoamus, Christo acquirendo nulla vitei pericula; quinto,
ut credentes ab incredulis segregemus, quos in quoniam quatuordecim agnus diebus observabatur,
sacrosancta solemnitale noslrse redeinptionis, ex D et praeparabalur, et luna quinta decima immola-
aqua et spirilu renovemus. Moris quippe fuit in batur 36.
Ecclesia non alio tempore regenerationis noslrae Decet ergo ut Ecclesiae nova soboles', quae ad
celebrari sacramentum, nisi mortis immiueret pe- moriendum Chrislo prseparalur, diebus quindecim,
riculum. Unde : < quicumque in Chrislo baplizali anteriori jejunio spiriiualiler saginata aetati lunae,
sumus, in morte ipsius baplizali sumus > 27, sicut quse illam signilicat, exsequetur ; nam si sexla fe-
a mortuis resurrexll: sicin novitate spiritus am- ria, quaeest passione quinla decima, scrutinia ce-
bulemus 2S. Omnis igitur Ecclesiae proles, quam lebrarentur, tredecim tantum dies in jejunio prse-
per anni circulum divini verbi pabulo generabat, parationi restarent, quia, duobus intervenienlibus
hac die sua nomina dabat, in quibus erat per- diebus Dominicis, jejunare non licet, Igitur, dum
scrutandum ne qua radix amaritudinis inesset ", quarta feria scrulinia inchoanlur, et. sequeutcs

17Levit. 16. 18 Gen. 22. 19III Rec. 5. "Psal. 99. 21 Joan.7. » Exod. 52. 23Ibid. "Ibid.
=' lEsdr. 1. 26 I Esdr. 2, 8. 27 Romrc. 2S Ibid. 29Hebr. 12. »' Matlh, 7. 31Malth. 13. 3SGen. i.
"s Psal. 151, 8; 11Reg. 7. 3»Luc. 1. sc 111Rec. 7. 56Exod. 12.
2~9 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 280
quindecim dies doctrinae fidei et disciplinse morum A proponitur; quatuor aulem in ullimo die leguntur
et jejuniis impenduntur, nova Ecclesia pulchra ut eis evsngeliorum initia; quia de quatuor mundi
luna 3', fide plena, Christo commoriens, et resur- partibus ad fidei veniunt sacrariienla*'. Quod uniis
gens ilii .in, baptismate copulatur. £t Iicet scruti- de maseulis, et una de feminis ab acolythis in san-
nia, ut diximus, diebus quindecim observentur, ta- cluarium deferunlur, significat, quod de utrpque
men septies tantum •scruluiia celebrantur, ut dum sexu ad fidem evangelicam convertunlur ; Symbo-
septenarip numero implentur catechumeni, detur lum Apostolorum, et Oratio Dominica super mascu-
lllis septiformis gratia Spiritus sancll Hoc autem los et feminas dicuntur, et exponunlur Grseca et
ordine serulinia celebranlur : Cum infantes vene- Latina lingua, ubi .utraqiie fuerit Ecclesise notatum,
rint ad januam ecclesise, nomina infantiun) ab aco- ut omnis lingua Domino confiteatur *', tum ul om-
lylho scribunlur. Postmodum per npmina vocantur nis sapientia, omnisque potentia ad Dominum re-
in ecciesia, et staluunlur masculi ad dexteram, et feratur. Grseci namque sapientia, et Romani po-
jeininse ad sinistram. Ad januam veniunt qui fi- lentia prsecellebant. Exposilionem Orationis Do-
dem petunt, fides enim est Ecclesiaejanua; quorum minicse superius in tractatu missae prsemisimus.
noinina serilmntur in cselo 3S-,et viriliter agentes 39 BScautem sub compendio Symbolum apostolicum
in judicio statuenlur a dextris, effeminate vero vi- ^>exporiamuS, ubi Patrem creatorem omnium confi-
venles a sinistris ?°. - Deinde exorcisla, cujus est lemur, ubi et Filium sequalis polestalis adjungimus,
boc officium proprie, interrogat si diabolo renun- qui de Spiritu sancto conceptns, et natus de Vir-
licnt, operibus et pompis ejus. Qronis quippehomo girie prsedicatur, qui passus, crucifixus, mprtuus,
qui in originali peccato nascitur, jure domini dia- et sepultus fuisse dicitur qui ad inferna descendis^
boli subditur: cujus jus fideles effugiunt, dum se, et die tertia resurrexisse cognoscitur, qui cce-
Christi jugp, se subdunt M. Opera diaboli quaedam los ascendisse , et ad dexleram Patris sedere credi-
spiritus , qusedam corporis operalione patrantqr ; tur , qui venturus ad judicandum vivos et mortuos
spiritus ut superbia, ira et similia; corporis, ut exspectatur. In hoc eodem Symbolo Spiritus san-
fornicatio, ebrietas, et similia, Pompse diaboli sunt ctus in eadem cum Patre, et Fiiio deilate indiscre^
spectacula, chorese, ludi, lascivise, et, ut breviter te adjicitur ; in eodeiri sancta Ecclesia catholica
perstringam, omnes honores vani atque superflui; nominatur, in qua sanctorum communio, peccato-
Deinde de fide Patris et Filii et Spirilus sancti in- ram remissio, carnis resurrectip, vitse selernse per-
terrogantur, sine qua nemo Deo placere legitur *'. ceptio perdocentur. Cujus symboli verba quidem
Debinc diabolus, exsufflatur, ut Spiritus sancti ha- r gauca, sunt, non huinanse sapienlise sermone, sed
bitaculum elficianlur; frontibus eorum signum cru- vera divinitus ralione disposila. Mysteria vero ma-
cis pro sigillo imprimitur, ut domUs Dei contra gna sunt per prophetas longis tcmporihus ante
dsemones munialur. Hoc signum videns., diabolus praevisa, et per aposlolos declarata : unde Symbo-
contremiscjt, et fugit, reminiscens quod eo victus lum dicitur communis morsus, vel collatio, eo quod
fuit. Frpnti vero crux imprimitur, ut Chrislum in eo duodecim arliculi quasi secreta proponuutur,
crucilixum.se non ernbescere moneantur. POstnio- et ab apbstolis cpnferuntur, quse et dislinguere, et
dum per crationes in uriitale recipiuntur Ec- auctpritatibus inteudimus Veteris Teslamenti mu-
clesise, per salis gustum cpndiuntur doctrina sa- nire. Credo in Deuni palrem omnipotentem, creato-
pientise. rem cwliefterrm- Aliud est, ut ait Augustinus, cre-
Deinde per exorcismos diabolus effugatur, ideo- dere Deo, aliud credere Deum, aliud credere in
que ter maledicte repelitur, quia per fidem Trini- Deum. Credere Deo est credere vera esse quse lo-
lalis diabolo viriliter obviatur. Seorsum mares ad quilur, quod et mali faciunt, et nos credimus bo-
austrum , seorsum feminae ad aquilonem exorci- miui, sed non in hominem ; credere Deum est cre-
zantur, quia majora magis intelligerilibus, et mi- dcre quod ipse sit Deus, qiiod etiam et damiones
nora rainus capientibus, et frigidis sunt prppi- D faciunt; crederein DeUmest predendp amare, cre-
nanda. Qupd saliva nares et aures tanguntur, dendo in eum ire, credendo ei adhaerere, quod
boc.petitur, ul doctrina, qusefluit de altissimis 43, soli boni faciunt.Ergoqui dicitCredo inDeum men-
per aures eorum introeat, eisque suave redoleat. tilur, si non diligit Deum ; nisi dixeris-quod iu per-
Ab ostiario introducuntur et excluduntur; quoniam sona loquitur Ecclesiae, vel npn quid sit loquitur,
a Spirilu sancto per Christum, qni est ostium »*, sed quid debeat esse. Dicens Deum singulariter,
in coeli cellarium introducentur *5, vel opposita deorum effugit pluralitatem, unde: < Audi, Israel:
romphoea excludentur »6. Ab acolytho, qui. est ac- Deus.luus unusest 49, »~etApostolus : « Unus Deus,
ccnsor iuminum illuminantur, ut effugalis pecca- una fides et unum Paptisma so. > Dicens Patrem,
torum tenebris et erroris coecitate depulsa, lumine incipit personas distinguere, de quibus Isaias :
t tribus molem 51? >
intelligentiae illiistrentur. A diacono supereosEvan- Qui appendit digitis .terrse
gclium legitur, quoniam 'eis evangelica doctrina et alibi: < Seraphim clamabant; sanctus, sanclus,

"Cant. 6. "LuclO. ' 89 Psal. 26. »" Mallh. 25. "'Malth. 11. »2 Hebr. 11. *3 Eecli. 24,
*8 50 51
*\Toan. 10. »s Cant. 2, *6 Gen. 3 *7 Luc. 1S. Philipp. 2. *sDeut.6. Ephes. 4, Isa. 40.
 281 MITRALE. — LIB. VI. 282
sanctus 5\ > ef Dominus :« Baptizate omnes gen- A quo m «rtui liberantur, unde in Osea : t De manu
tes, in aomiue Patris et Filii, el Spiritus sancti 53;> mortis liberabo eos, de morte redimam eos, ero
et Joannes evangelista : < Tres sunt qui testimo- mors tua, o mors, ero niorsus Uius, o inferne6S.>
nium dant in coelo: Pater, Verbum et Spiritus '*. Hic est Evangelicus forlis, qui fortem ligavit,etejus
Pater est prima nontempore, sed auctoritate in vasa diripuit 66. Hic est qui dicit in Psalmo : i Ego
Trinitate persona. Quod sequitur omnipoteniem, dormivi, et soporatus sum, et resurrexi, quoniam
nomen est essentiale, ut in Symbolo Athanasii Dominus suscepit me6', > qui Patri dicenti: i Ex-
declaravimus, ideoque illud ad subjectum Deum vel surge, gloria mea, exsurge, psalterium et cithara 68,>
ad relativum Patrem non sine ratione referimus brevi sermone respondit: < Exsurgam diluculo 69,>
dicentes : Credo in Deum omnipotentem, vel in cujus resurrectionis mulieres et viri perhibent testi-
Palrem omnipolentem. Similiter et quod sequitur, moniura in Evangelio ,0
creaiorem cmli et terrm; ubi confutatur haereticus, Ascendil ad ctelos, sedet ad dexleram Dei Palris
qui alium cceli, alium terrse asserit creatorem; omnipotenlis. Ecce quartum sacramentum, scilicct
alium coelestium, aliunrterrestrium ; alium corpor ascensio, ascendit enim, sieut a[t David : < Super
rum, alium animarum, contra quos ait David ; cherubin et volavit, volavit super pennas vento-
< In principio tu, Domine, terram fundasti, el B rum ", > el: < Paravit in coelo sedem suam , et
opera manuum tiiarum sunt cceli 55; > et Apostolus : reguum ejus omnibus dominabitur ' 2. > Cui Pater
< In ipso coudita suut universa, in cqelo et in ail : < Sede a dextris meis, donec ponam inimicos
terra 56, > tuos scabellum pedum tuorum 73; > el ut ascensio-
El in Jesum Chrislum, Filium ejus unicum, Domi- ni quoque de;visu teslimonium non deesset, ut ait
num nostrum. Ecce altera in Trinitale persona, hic Lucas : < Videnlibus discipulis elevatus est, et nu-
est Jesus qui salvum fecit populum a peccatis bes suscepit eum ab oculis eorum '*. >
eorum ", hic est unicns Patris Filius, de quo Da- Inde veniynus esl judicare viros et mortuos. Ec-
vid : < Filius meus es tu, ego bodie genui te 5!; > ce quintum quod nondum est opertum sigillum ,
gt Apostolus: < Misit Deus Filium suum , natum veniet enim rex manifeste, cui Pater judicium de-
de muliere, factum sub lege es; > hic est Dominus dit ", et sicut David : i Et parabit in judicio thro-
nosler, quia nos creavit, quia nos servos alienos num suum et judicabit popujos in justilia ' 6, > et
prelio sanguinis emil.Quidam jungunt unicumDomi- alibi: < Deus manifeste veniet, Deus noster, et non
num nosirum. silebit", > et Lucas: < Iia veniel, .sicut vidistis
Qui conceptus est de Spirilu sancto, natus ex eum euntem in coelum 7a, >et Micheas : < Judicium
Maria Virgine: Ecceprimum Chrisli sacramentum, 'C Dnmini est populo suo 79.>
seiieet incarnatio, ac si dicat, qui cum sit Deus, Credo in Spiritum sanctum. Ecce terlia in Trini-
factus est homo, non ex virili semine, sed conce- tate persona; scilicet Spiritus sanctus, .de quo
ptus operatione Spiritus -sancti; N.atus ex Maria Moyses: < S.piritus Domini ferebatur super a-
Virgine, unde Isaias,: < Ecce Virgo concipiet, et quas 80, > el David: <. Flavit spiritus el fluent
pariet Filium, et vocabitur nomen ejus Einma- aquse 81; > et Dominus in Evangelio : < Spiritus,
nuel 60,> et angelus in Evangelio; < Ave, Maria , qui a Patre proceditSa, t docebit vos omnia " ; >
gratiaplena Dominus tecuni, > et infra : < Spiritus ille enim docet, ille sanclificat, ille unit, ille peccata
sanelus snperveniet in te, et virtus Altissimi obum- remittit. Per hunc resurrectionem in gloriam, per
brabit tibi* 1. > hunc consequitur vitam aeternam.
Passus sub Ponlio-Pilalo, crucifixus, mortuus et Unde sequiiur , sanctam Ecclesiam calhoticam, et
sepultus est. Ecce secundum in humilitate Christi junges ita, credo in Spirilum sanctum, sanctam ca-
sigillum, scilicet passio cujus tempus describitur, tholicam Ecclesiarii, id est per Spiritum sanctum
sub Pontio Pilato; forma subditur, crucifixus, finis Ecclesiam fidelium sanctificari; similiter, et quae
eoncluditur, morluus et sepultus, unde plangens ,n sequuntur : credo in Spiritum sanclum , sanclorum
dicit ex ore David et Jeremise : < Foderunt manus communionem, scilicet per Spiritum sanctum sanc-
meas et pedes meos, et dinumeraverunt omnia los in vinculo charitafis uniri; el credo in Spiritum
ossa mea 62.> De morte, ait prpphela, Domini fuit sanclum, remissionem peccalorum, id est per Spiri-
exitus mortis 63. > tum peccata remilli; similiter, credo in Spirilum
De sepulcro. Isaias: < Sepujcrum ejus glorior sanclum, carnis resurrectionem et vilam mlernam,\A
sum 6*.> Hsecsunt in Evangelio manifesta. est per Spiritum sanctum carnem gloriam consecu-
Descendit ad inferna, lertia die resurrexit a mor- turam et animam vitam aeternam. Vel sic credo in
iuis. Ecce tertium sacramenlum, scilicet resurreT; sanclam Ecclesiani catholicam, nec ita dicimus, ut
ctin, sed de descensu ad inferna prsemittitur, et a asserit Augustinus, credere in Ecclesiam , sicut in
62Isa. 6. S3Matth.28. 5*Uoan.5. 55Psal.l01. 56Col. 1. S7Matth. 1. 5SPsal. 2. B9Gal. 4.
60Isa. 7. 01Luc.l. 62Psal. 21; Jer. 18. 63Psal. 67. e*Isa. 11. 650se.l5. 6SLuc. 11. 6'Psal.3.
58Psal. 56. 6SIbid. " Matth. 28; Marc. Luc. 24; Joan 20. 71 Psal. 17. '2 Psal. 102. 73 Psal.
16;
lOO. '*Act. 1. 75 Joan. 5. 76 Psal. 9; Psal. 97. " Psal-49 7SAct. 1. " Mich. 6. 80 Gen. \.
*' Psai. 147. 8! Joan. 15. S3Joan. 14.
283" SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 284
Deum credere, Ecclesiam credimus, dum in Eccle- AJriam in Dominica , vel in secunda feria est hujus
sia conversantes in Deum teiidimiis, et quse sequun- quartae feriae scrutinium popUlis amnuntiandum his
tur nos inde sequi firmissime profilemur, scilicet verbis : Scrulinii diem , dikciissimi fratres , quo
sanctornm communionem , peccalorum femissionem, electi nostri divinitus instruaniur, imminere cogno-
carnis resurrectiohem et vitam mlernam. Unde sic scite, ideoque sollicita devotione sequenli quarta feria
jnnges : Credo in sanctam Ecclesiam catholicam, circa horam nonam convenire dignemini, ul cmleste
sanelorum cotnniunionem, id est per fidem quam mysterium, quo diabolus cum sua pompa deslruilur,
habeo existens in sancta et universali Ecclesia, et janua coalestis regni aperilur, inculpabili mysterio
assequor sanctorum communionem, id est concor- peragere valeamus.
diam et unionem : sicut est enim unus Pastor, sic Item feria quarta, finitis missarum solemniis,
unum ovile 8*, sicut unus, Deus sic.una fides, et presbyler. annuiitiat ut Sabbato proximo ad
unum baptisma 85; vel percipio sanctorum commU- scrutinium revertanlur , et sic iterum, alque ite-
nicnem , id est panem benedictionis , de quo diei- rum annunliat donec seplem scrutinia compleau-
tur : < Crede et manducasli' 6. > Similiter et quse lur.
sequuntur : Credo vv sanctam Ecclesiam, remissio- Nunc missae hujus diei prosequamur ofliciuin-:-
nem, id esl per fidem, quam habeo existens in san- legitur ergo evangelium de caeconato S9. Hic est ge-
cta el universali Ecclesia, consequor peccatorum nus humanum, qui principem lenebrarum sequens,
remissionem, id est leprae cnralionem, de qua dici- perdidit oculos in primo parente 10°: ideoque coe-
lur in lege 8', et Evangelio SS: Maria soror Aaron cus dicitur a nalivitate. Pro hoc exspuit Dominus
cum septem diebus fuerit exlra castra , est a lepra in terram, et fecit lutum, etlinivit oculos ejus di-
mundata 69, Naaman Syrus septies in Jordane lo- ceos : Vade ad natatoriam Siloe, et lava. Abiit ergo,
tus est a lepra curatus 90; sic et Domkms decem lavit et vidit . Spulum quod a capite descendil, di-
leprosos mundavit, sedxinus tantum dedit gloriam vinilatem Cbristi significat, Yerbum qupd Paler
Deo 91; de Magdalena quoque dicitur: < Quia di- eructavit 2, Pater capul, Verbum in lerram quam
missa sunt ei peccala multa, quia- dilexit mulmm omnis ventus agitabat, exspuitj cum Filium misit, et-
ss. > Paralytico quoque Dominus ait: < Fili, remit- in Virginis utero in unam personam pulveri noslrae-
tunlur libi peccata tua 93. > Sequitur : naiurae conjunxit. Ergo lutum ex sputo et pulvere-
Credo in sanctam Ecclesiam Cathoticam, carnis Chrisius est ex divinilate et humaiiilale; cujus fide&.
resurreclionem, id est per fidem , quam h.abeo exi- c*m caeco magno praedicatur, cujus oculi luto,
stens in Ecclesia.consequor carnis resurrectioucm, C quod fecit Dominus, liuiuntur, qui ad nalaloria
de qua Job : < Credo quod Redemptor meus vivit, mittilur cum catechizatus, id est verbo prsedicatio-
et in die novissimo resurrecturussum, et in carne nis instruetus, in baplismi fonte lavatur. Et vide :
mea videbo Deum Salvatorem roeum 9». > Unde ef Quod Siloe fons missi dicitur; id est Spiritus sancti
in Evangelio : < Deiis Abraham, Isaac et Jacob qui missus a Patre et Filio inibi maxime operatur.
non est Deus mortuorum sed vivorum 8", of-
et-ApostQr Ab hoc Evangelio universa membra dependent
lus ; < Omnes quidem resnrgemus, sed non omnes ficii, verbi gralia: Dum sanclificalus fuerd ih vobis,
immutabimur 96. > Similiter jungendum , est et congregabo vos de universis terris, et effundam super
quod sequilur^ Credo in sanclam Ecclesiam cathor vos aquam mundam, el mundabimini ab omnibus in-
licam.vitam, mternam, id est per fidem.quam habeo quinamenlis vestris '. Sanctificatur Dominus in ca-
in Ecclesia , consequar vitam aelernani. Hsec est lechumenis, dum audiunt, et credunt quod sanctus
terra vivenlium, de qua David : < Credo videre bo^- sit; effunditur super eos aquamunda, scilicet Spi-
na Domini in terra viventium "'. t Est autem vita ritus sanctus, per quem visibilis aqua mundificat;
seterna videre Deum Patrem, et quem misit Jesum quo mundati sic vivunt, ut lestimonio ei sint
Christum 98.> . . quod sanclus sit, cujus prsecepto et ipsi sancti
His ita peractis de Ecclesia neophyti ejiciuntur, u sunt. Idem legitur in prima lectione, et additur :
quia qui regenerati non sunt, nec inter Dei filios Auferam cor lapideum de carne veslra, et dabo vo-
compulari, nec Christi mysteriis convenil inleresse. bis cor carneum. Cor carneum, id est roolle habent
Quidam catechumenos ante evarigelium ejiciunt, catechumeni, dum capiunt in Scriptura, vel disci-
sed non laudo, cum eis sit praedicandum
Evange- plina doctrinam fidei,quam non capiunt corda Judae-
lium, sicut prsedicaveruiit apostoli priinitiis gen- orum lapidea, quae confringuntur, quorum in ty-
tium. Sed sacrificio interesse non debent, luin pum fractae sunt priores tabulae »; in typum vero
quia orat sacerdos prb circumslanlibus, quorum fi- gentium aliae prsecisae5. Alia quoque leclio , Lava-
des cognila esl, et notd devotio : isti autem adhuc mini et mundi estole 6, sihiiliter ad catechumenos
infideles vocantur, tum quia quod conficitur , illis baptizandos pertinel.
porrigitur. Et attende quod ante hanc quartam fe- Leguntur aulem duaeleciiones, quoniam catechu-
8iJoan. 10. 85Ephes. 4. fi6 D. Ausruslinus. 8' Levit. 14. 88 Matth. 8. 89Num. 12. 90 IV Reg. 5.
slLuc. 17. 9S Luc. 7. 93 Matlh. 9. 9»Job. 19. 95Mallb.22 96ICor.l5. 97Psal.26, 9SJoan. 17.
69 Joan. 9. 10°Gen. 5, 'Joan.9. s Psa). 44. 3 Ezech. 56. » Exod. 52. s Exod. 54, 6 Isa. 1,
 285 MiTRALE. LIB. VI. 286
meni ad operationem geminae dilectionis, vel ad A lio recte praemittitur Ieclio de filio Sunamitis, quem
doctrinam utriusque Tesiamenti, vel de fide et mo- puer missus ab Elisseo cum baculo non resuscita-
ribus sunt instruendi. Unde in prima lectione de vit; demum veniens Elisseus se super puerum in-
fide, in secunda vero de moribus agitur ; baptizan- curvavit, huc et illuc deambulavit, puer autem se-
di enim, ut ait Augustinus, non solum docendi plies oscilavit, et oculos aperuit '*. Haec resusci-
sunt, quid credere debeani, sed eliam quemadmo- tatio pueri resuscitatio estper fidem generis huma-
dum se ab hoc pravo saeculo eripiant. Evangelizare ni, ad quod resuscitandum niisit Dominus puerum
Ghristum est non tantum dicere quse sunt creden- cum baculo, scilicet Moysen cum legis aculeo, quae
da de Christo, sed quse observanda sunt ei qui acce- dicebat: Si quis hsec vel illa fecerit morte moria-
dit ad compaginem corporis Christi; et sicut sunt tur; sed nequivit suscitare mortuum, quia , Paulo
duae lectiones, ita etiam duse collectse, sed ad unam teste, lex neminem duxit ad perfectum 17. Domum
tantum genua flectimus,quoniam ad unitatem lidei versus veniens Elisseus se super puerum incurvavit,
catechumeuos invitamus. Sicquoque sunt duo gra- cum servi formam accepit 18,deambulavit, quarido
dualia ad euudem sensum concinentia; vox est prsedicavit; vel cum ad gentes de Judsea transivit,
etenim Ecclesiae novam sobolem eatechizanlis : Ve- et ex his seplies puer oscitavit, et oculos aperuit,
nite, filii; dudiie me, limorem Domini docebo vos '; quia homo mortuus in peccalis, sepliformem gra-
et illa : Beala gens, etc. 8. Nec immeritoaugmentum tiam Spiritus sancti recipiens , fide in Dpmino vi-
lectionum, collectarum et gradualium accumulat vit 19,et sic amoris spiritu reviviseit, quem terro-
prsesens officium , ut augmentum filiorum habeat ris virga, non corripit. Caetera quse in introitu, gra-
spiritualium augmenta ciborum. In offerenda sunt duali, offerenda, communione cantatur, resuscitati
praeeoniacseci,scilicet generis humani, vel Christiani sunl consolationes et orationes.
populi, pro sua illuminalioue Deum laudantis, et ad Feria sexta. Legitur evangelium de Lazaro,
laudes alios invitantis 9; communio est ejusdem cae- quem Dominus diligebat 20.Isque typum gerit cu-
ci confessio dicenlis, Lutum 10, et repetitur; quia jusque fidelis, qui, licet sit amicus Domini per fi-
csecusJudaeisbis dedit tale responsum, vel quia in dem, ilii tamen moritur per iniquam operationem,
duobus ptipulis Deus illuminavit genus humanum. obrutus in sepulcrum malse conscientise, fetens per
Cum enim eum foras ejecissent Judaei nihil de Iuto labem infamise, qui tandem per occullam inspira-
amlire volentes, ipse non cessavit lutum, id est in- tionem Dei, magna timore futuri judicii, quasi ma-
carnalionem Domini, confileri dicens : Lutum fe- gno Salvatoris clamore concussus,, ad vitam per
cit, elc. Unde sequitur illa beatitudo, de qua Do- C I pcenitentiam resilit, et, conscientise sepulcro per
minus : < Beati erilis cum vos oderint homines, confessionem aperto, a vinculis. peccatorum absol-
et perseeuti vos fuerint ". > vjtur. Et attende quod semper hac die quae est P
Illud non est silentio praelereundum quod ubi Passione Domini quinta decima, hoc legitur evan-
scrutinia peraguntur, proprise collectse pro catechuT geliura, quia constat hac die Lazarum suscitatum.
menis dicunlur : Omnipotens sempileme Deus Eccte- De qiio Evangelio siimitur responsorium : Occurre-
siam tuam. Ilem, remedii, etc. Hodierna vero statio runt Judmi, quod hodie canlatur : cui evangelio
ad Sanclum Paulum non immerito celebratur, tum congrue praemiltitur lectio de filio Sareplanse mor-
quia fuit catechizator orbis terrarum, Doctor vide- tno, quem suscitavit Elias, ponens eum super le-
licel gentium ls, tum quia mirabiliter fuit;ipse cate- clum, et expandens se trihus^vicibus super eum ".
chizatus 13.Non enim didicit Evangelium ab homi- Hsec mulier est Ecclesia, quse fide_suscipit Chri-
ne, sed miraculosa Domini revelatione •*. Ipse quo- stum in hospilio cordis ; filius ejus quilibet fidelis,
que non longe dissimilis est evangelico caeco. Nam qui tunc moritur, cum morte dignum peccalum
a nativitate csecus in anima, triduo caecus in cor- admittit. Lectus Elise catholicam designat Eccle-
ppre ad naiatoria baptismi salutaris accessit, et siam, in qua sola animae reviviscunl, dum per fi-
anima et corpore vidit, et decerlanlibus Judseis, et P dem Trinitatis a peecatorum morfe resurgunt. Cae-
eum exlra suam synagogam ejicientibus, lutum, id tera Iaudes confessiones et consolaliones sunt cu-
esl incarnationem D;mini praedicavit. juslibet a peccatis resuscitati.
Feria quinta, legitur evangelium ubi Dominus Sabbato legitur evangelium : Ego sum lux mun-
ait: Pater meus usque modo operalur, et ego ope- di 22,ubi de seipso Doniinus perhibet testimonium,
ror ". De qua operatione intelligat subjungit : Si- et per legem probat necessario concedendum : cui
cul Paler suscitat morluos, et vivificat, sic et Filius congruit leclio quae praemiltitur, ubi ait : Ecce
quos vull vivificat, ubi agitur, ut dicit Augustinus, testem populis dedi eum ducem et prmceptorem gen-
de resuscilatione praesenli, quae fit per fideni, qua tibus ' 3. Et atlende quod dqae lectiones hoc Sab-
transil horno a morte falsitatis ad viiam veritalis , bato leguntur ob eas causas quas in quarta feria
a morte iniquitatis ad vitam justitise. Huic evange^ praemisimus; nam in hac dje scrutinium, et etiaro
' Psal. 33. 8Psa!.32. 9 Psal. 65. 10Josue 9. " Mattli. 5. 9 la Acl. 2. '* Gal. 1.
15 Joan. 5. 16 IV ' 12lTim.
4. 17Hebr. 7. ls Philipp. 2. ,9 Rom. 1. so Joan. 11. sl III Reg. 17,
Reg.
?s Joan; 8. 2SIsa. 55 : Nunc in missali rion hic prailicta leclio, sed altera ex cap. 49 Isaise.
287 SICARDI CREMONENSIS~EPISCGPl 2S8
ordines celebrantur, unde propter augmentum fi- A primum versum repelatur amerflo, etad secundum
liorum convenit, ul accrescant spiritualium alimen- a principio. Subticetur Gloria, tum quia versiculus
ta- eiborum. Recte igitur prsemittilur in inlroitu ille ad laudem perlinet Trinitalis, secunda v.ero
illa vox Ecclesise : Siiienles , venile ad aquas 2». Trfnilatis persona passioni subjacuisse mempratur.
Ubi vocantur catechumeni ad baptismum, ordi- Unde lota Trinilas dehonestatur, tum quia < Do- ;
nandi ad ordinis sacramentum, utrique ad lucem, minus jam non in palam ambulabat. > Ideoque
et sapientite^brietatem, et conyenit hsec aqua sa- vocem laudis ejus .et glorise quodammodo suppri-
pientise cum evangelica luce quia idem est lux mimus, et aliquantulam silentio praeterimus : non
mundi, et sapientia Domini, idem fons vitse, et lu- tamen usquequaque, quia ,nec in fine psalmorum.
men delumine. Caetera,quae in graduali, offerenda Remissior enim debet esse luclus, quia non stalim
et communione dicuntur, cOnsolaliones sunt cate- posthabitumconcilium traditus est Agnus in manus
chumenorum, aut etiam illius cui conlradicebant lanislarum. Jeremias in nocturnis frequenlatur vi-.
Judsei leslimonium. giliis, tum quia verbis, et suis pressuris passionem
CAPUT IX. Domini designavit, et in tribulationibus non deces-
DOMINICA DEPASSIONE. sit, licet aliter autument Judsei, scilicet eum a po-
Judica me, Deus, et discerne causam meam !!, B pulo descendente in ^gyptum lapidalum, tum quia
Post septem Domiuicarum ordinatissimam disposi-: csecitatem Israeil prsefiguravit; in eo quod Sedechias.
tionem, quibus, ut diclum est.septem setates mundi captus est, et occisis filiis ejus a rege Babylonis,
tigurantur quae omnes sunt passipne redemptse; exoculalus est 29.Captus.estenim Judaicus populus
ipsius Dominicaepassionis celebratio inchoatur, et in superbia sua, cujus oculos, filiis occisis, id est
quasilonga funeris pompa praemissa, sequitur ipsa carnalibus legis operibus, in quibus nihil vitalis
nostrar salutis victima, ingerens oculis ea quse pro gratiae Dei remansit, diabolus eruit, ut videnles.
nobis perlulit vulnera, et morlis insignial Incipit cseci fiant 30: obscurati sunt oculi eorum, ne vi-
auleni hujus celebritas passiOnis a iine Sabbati, deant, et dorsum eorum semper incurvatur sl.Tum
id est a vespera Iucem hujus Dominicaeprsecedente; eliam, quia futuram abjectionem gentis Judaicae
quoniam , Lazaro in prsecedenli*sexta feria susci- sub lypo captivitatis, quse tunc accidit, lacrymosis.
tato, quidam de Bethania abferunt ad Pharisseos, lamentationibus deploravit.
et narraVerunt eis miraculum, quorum.multi ascen- Haec supra scripta Passionem Domini celebrantes.
derant Jerosolimam, .ut sanctificarent se S6. Mos duabus hebdomadis observamus, tum propter duo
erat Judseis ex prsecepto legis sanclificare seipsos r Testamenla, quOrum alterum Dominum passurum,
anle Pascha, ipsamque sanctificationem initiari alterum vero passum annuntiat, tum quia pro duo-.
prima die mensis primi, qua labernaculum fuerat bus populis passusest, tum quia in manibus palriar-
dedicatum, et qua prsecipiebatur agnura eligere ad charum assimilatur, et in verbis prophetarum prae-
immolandum.' Cum igitur ea sexta fei-ia fuerit Neo- nuntiatur 3i, sive, quia qui ante legem et sub lege
menia. id est prima dies mensis ", ad sanclifica- inglorii et murmurantes, in inferno fuerunt, per
lionem, mulli Judsei, ponlifices et Pharissei. con- Christum m tempore gratise reconciliati.sunl, quod
venerant, qui audierites signum.mox, ut Joannes per tertiam significatur hebdomadara, id est pas-.
ait, hoc est in Sabbato < ;collegerunt concilium chalem. Nunc diurnum missse prosequamur offi-
adversus Jesum et ex illo die cogitaverunt, ut hv cium^ ubi ex eo quod in evangelio dicitur :Jesus:
lerficerent eum; ac deiriceps Jesus non in palarii abscondit se et exivit de lemplo ", evidenter innui-
ambulabat apud eos !s; > quia nondum venerat tur quod templum et universa Judaeorum sancla
hora ejus; ideoque in vespera Sabbati, quasipostho- erant propter eorum superbiam a Domino dese-
ram ejus concilii, publicum luctum incipit Eccle- renda, ijuxta illud : < Auferetur a vobis regnum
sia, suo compat-ens Domino, ut capiti membra,,et Dei 3*, > et illud Josephi : < Transeamus ab >his.
ex tune lugendo recitat vexillum regis, mysterium D sedibus, >idem in epistola declaratur, scilicet quod
crucis, acetum, fel, "et arundineim, clavos et lan- melior pontifex, perfeclius tabernaculum 3S,effica-
ceam perforati corporis, diem passionis, orationes cijis sacrificium comrautatur 36, cum velera novis
patientis , illusiones inimicorum , et insidias eo- supervenientibus abjiciuntur. Introitus, Judica me,
rum. • Deus 8'; et graduale : Eripe me 38,voces sunt Do-
Hsec et his similia in vesperis et nocturnis plan- mini de templo exeuntis, et secundum humanita-
git officiis, quse de autheriticis Veleris et Novi Tes- tem orantis, ut manifesto discrimine discernatur
tamenti sunt congesta Scripluris. ldeoque et nos causa ejus, id est justitia ejus, id est fides Evan-
quodammodo secedimus, dum voces lsetitiaesubti- gelii a justificationibus legis : quod eliam factum
cemus. Nam Gloria Palri ih responsoriis, et ad est in eo quod templum destruclum et sacrilicia
missam in introitu subtrahimus; similiter ad Ve- sunt abolita. Si enim stetisset potentia regni Ju-
nite, nbi repetitio invitatorii solet mutari, ut ad daici, cultusque veteris templi majori fuisset im-
!»Isa. 55. s5PsaI. 42. sc Joan. 11. " Exod. 12. S8Joan. 11. s9IVReg. 25. 30Luc. 8. al Psal,
68, 3SOse. 13. 33Joan. 8. 3*Matlh. 21. " Hebr. 9. 36Levlt. 26. . S7Psal. 42. s»PaaI,142.
289 MITRALE. - LIB. VI. 290
pedimetilo Christianae fidei, quia non facile potuis- A non inveuiatur in Hebraico, qua dicitur quod con-
sent carnales discernere vacuitatem veteris sacer- gregali Babylonii ad regem dixerunt : Trade nobis
dolii, si •fulciretur prosperilate et gloria temporali. Danielem, qui Bel desiruxit, et draconem interfe-
Sicut enim morluo Moyse filii Israel, Josue duce, cit 53. Babylonii congregati ad regem quaesierunt
transierunt Jordanem 39,_sic destructo veteri sacer- Dauielem, et Judaei congregali quaesierunt Chri-
dotio, transimus ad salutarem Chrisli baplismum. stum. Illi miserunt illum in lacum leonum , isti
In tractu subdit causam, cur de templo exierit, vero miserunt illum in araro, de qua descendit in
quia Smpe expugnaverunt me a juventute mea »°t sepulcrum ; ille morsus leonuiri cvasit, iste a mor-
scilicet a sanguine Abel jrisli prolungaverunt ini- tuis resurrexit. Ibi rex confessus esl esse magnum
quitatem , perseveranter occidendo meos 41usque Deum Danielis, hic Babylonia credidit facta fidelis
ad meipsum, de quo dixerunt : < Hic est haeres; juxla illud Petri: < Salutat vos Ecclesia, quse est
venite; occidamus eum »2. > In offerenda : Confite- in Babylone collecla 6».>Caetera sunt consolationes
bor *3, praemium poscit obedientise, factus obediens Danielis, vel Chrisli orationes.
usque ad morlem *»,dum secundum liumanilaiem Feria quarta legitur evangelium in quo non so-
siriidit : Retribue servo tuo, et vivam^id est resur- lu«n Christum quem quaerebant, sed eliam se Deum
gam, et lunc cuslodiam , id est cuslodiri faciam B teslalus est Dominus dicens, Judaeis quaerentihus
sermonestuos *5. Communio, Hocesl corpus meum *6, si esset Christus : Loquor vobis, et non creditis, et
vox novi pontillcis de templo exeuntis, semel in infra : Ego et Paler unum sumus 55. Audiat Arius
sancta per proprium sanguinem ingredientis *7 , unum: audial Sabellius, quod non dixit unus. Recte
ipsuraque pro tribus ordinibus effundentis, scilicet igitur illa praemiltilur lectio, in qua populo durse
pro Noe, Job et Daniele. Unde vice trina repetitur, cervicis se per varia prsecepta Dominum Deum csse
cujus sacerdotii, quia Petrus primus fuit hseress teslatur, dicens : < Ego sum Deus vester 56; > sie
primus post Chrislum dignitate et-tempore ponli- isti rebelles, et filii rebellium injuriosi et tilii inju-
fex, qui dicentem : < Sequere me *8, > secutus esl; riosorum, duram cervicem habenles, a repromis-
simili morle cinclus, quo nolebat adductus *8*,recle sione longe fieri meruerunt, sicut illi in deserto
ad ipsura slatio in hodierno celebratur officio. prostrati sunt ". Csetera sunt verba Christi inimi-
Feria seeunda legitur Evangelium, ubi dicit Do- corum insidias eyadentis, et Patrem oranlis et
minus : Qumrelis me, ei non invenietis, et ubi ego exallantis 5S.
su.ro,vos non potestis venire.»9, muro scilicet infide- Feria quinta legitur evangelium, ubi dicitur,
litatis obsistente. Quo dicto se transiturum ad gentes r quod cum quidam vellent apprehendere Jesum, et
minabatur. Unde quoque illi divinantes dixerunt : tamen nemo misisset in eum manum, dixerunt pou-
Nunquid in dispersionemgeniium ilurus esl 50?Huic tiftces ad ministros : Quare non adduxistis eum ?
evangelio recte prsemittitur lectio de Jona propheta, Responderunt ministri : Nunquam sic locutus est
qui missus est prsedicare Ninivse civitati magnse, homo, sicut liic loquitur ; et infra Nicodemus :
quem fugienlem in Tharsis fluclibus marinis im- Nnnquid lex vestra judicat hominem, nisi prius au-
mersum coetus absorbuit, et tertia die, vivum evo- dierit quid facial ? At iOi pontifices invidentes, et
muit, et tunc demum Ninive ad ejus praedicationem in semetipsos rixantes, domum reversi sunt, unus-
territa triduo pOenituil 51; Jonas columba dicilur : quisque in demum suam °9; quia nec operibus cre-
bic est Christus, qui ad salutem mundi.a Dep Patre dunt, nec etiam suis testibus acquiescunt, sed ut
missus est; et cum nollet corporali prsesentia gen- Scripturam obumbrent, et ne ,quid de ipso laudis
tem adire, inter Judseorum persequentium tlucius audiant, aures obturant et latitant, atque ob cul-
ct seditiones remansit: quem mors absorbuit, sed pam Chrisuani repudii poenam merentur exsilii, et
terlia die surrexit. Ad cujus praedicationem per quidem exsulant, et exsulabunt sicut patres eorum
apostolos, dum mundus trina mersione baptismi Danielis temporibus exsulaverunt. Sed quia reli-
lavatur, poena triduaua salvatur. Caetera sunt ora- p quise Israel salvse fient 60; ideo sicut tres pueri 61
tiones Ninivitarum orantium et Regem glorise con- pro Hlis patribus oraverunt, sicet nos pro reliquiis.
fiientium. Oratione trium puerorum conlinetur oratio ; csetera
Feria lertia legitur evangelium in quo dicitur suut voces populi sua scelera confiientis, et ad
quod Jesus ambulabat in Galilaeam : Non enim gratiamanhelantis; et atteude quod hac die legitur
volebat in Judseam ambulare ; quia Judsei qusere- Evangelium convenienter, ubi dicilur : Quod reversi
bant eum inlerficere; et infra cum privatim ascen- sunt, unusquisque in domum suam , et in offerenda
disset in Judseam ad diem festum, Judaei quserebant canlatur : In. salicibus in medio ejus suspendimus
eum dicentes : Ubi est ille 52? Huic evangelio con- organa nostra •'; quia post hanc diem nullum
gruit Iectio, quse prsemittilur de Daniele, quamvis evangelium legitur, in quo Dominus Judseis publice

3SJosue 5. »°Psal. 128. " Matth. 23. »! Matth. 21. »3Psal. 118. **Philip. 2. *5 Psal. 118-
*61 Cor. 11. *' Hebr. 9. »8 Joan. 21. *8 Ibid. *° Joan. 7. sb Ibid. 61 Jonas. 3. 5aJoan. 7. 53Dan«
14. ei IPetr. 5. 55Joan. 10. C6Levit. 19. 57Exod. 32; Act. 7. 581 Cor. 10. 5SJoan. 7, eo Isa.
61 Dan. 5.
10;Rom. 9.
291 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 292
prsedicasse narretur. Ecce iliud ergo div.initalis A officii hoc agere nequeat, alque ila domino papa
organum in illis salicibns, id est infructuPsis homi- circa pedes Domini et inandalum occupato, me-
nibus Babylonis suspensum 62. rito vacat hoc Sabbalum olficio ; verumtamen in
Feria sexta legilur evangelium : ColUgerunt pon- scribilur evangelium de proditione Judse, cui recie
tifices ci Pharismi concilium adversus Jesum, et prsemittitur lectio Jeremise', uhi dicitur : Venile,
dicebanl: Quid faciemus, quia hie homo multa signa cogitemus contra Justum cogitaliones 69j
facil? si dimitlimus eum sic, omnes credentin eum; CAPUT X. .
causamque suae sollicitudinis quasi rationabilem DOMINICA 1NRAMISPALMARCM.
adhihebant dicenles : Venient Romani, et lollent Domine, ne longe facias auxilium luum a me ">.
nostrum tocum, et genlem 63;-erant enim sub im- Nolabile est et admiratione dignum quod, quasi
perio Romanorum; quia jam ablatum erat Sceptrum eodem cursu. mundum creavit Dominus etrecreavit.
de Juda etdux de femore ejus "», et Pilalum prae- Sicut enira creaturus hominem , et coeiera propter
sidem Romanae potestatis habebant. Cansarn itaque hominemj a Dominica die incepil, sexque diebus
suae sollicitudinis prsetendebanl, ne, cum rex appel- operatus,- sexta feria hominem creavit, et in Sab-
laretur, ipsirei majestatis apud Romanumimperium bato ab omni operecessavit 71.Sic hominem recrea-
addicerentur. At illi, quia sic timuerunt pruinam, • turus a Dominica incepit, Jerusalem ingrediens^
irruit super eos nix 6S, etduplici sunt contritione singulisque diebus ingressus, leria sexta redemit
contriii 66.Nairi el locum perdiderunt et gentem 67j in cruce patiens, et in Sabbalo requievit in seput-
et deleti de libro viveritium,- in terra sunt scriptt. cro dormiens. Sicut igitur hac prima die dixit :
Unde leclio praemiltitur Jereiriiae de ipsorum, qui <Fial lux '2,> a luce incipiens opus creationis,- sic
pro lemporalibus Domiiium dereliquerunt, duplici eodem die cum luce vel elaritale hoc opus ingre-
contritione. C-jeteraverba sunt Domirii Medialoris ditur saluliferse passionis. Hac etenim die Jeru-
intef iusidias inimicorum secundum bumanitatem salem passurus ingreditur 7S, quod non soium
oranlis. mundi primordiis, sed etiam praeeeplo congru.t
Sabbalum vacat, quia Dominus'' papa eleemosy- legis. Erat enim tunc decima luna de qua Dominus
nam dat. Dominus in hoc Sabbato Bethaniam venitj ad Moysen: < Decima die primi mensis tollat
in domo Simonis recubuit, Martha ministravit, unusquisque agnum per familias; et domos suas,
Maria ungueiito prelioso Jesupedes inunxit, et et servabilis, usque in quarlam deeimam dioxi
domum odore implevit'6S. -In quibus tria nobis ejusdem mensis, et immolabit eum universa mnl-
commendantur, obedienlia, eleemosyna et fama. [_ . titudo filiorum .Israel ad vesperum '*. > Ut ait
Si enim obedientes suraus, ad nos venil, et in nobis Beda : < Concordia non solum in rebus, sed elians
Dominus requiescil; si pauperibus subveniraus, in temporibus invenilur Veleris et Novi Testamenti;
cum Marfha ministramiis; sed cum Maria ungimus, sicut enim decima die immolandus agnus domum
cum virtutum sludiis indulgeinus : vel hoc celebri inirodiicilur, sic passurus Chrislus Jerusalem in-
mysterio Commendatur durilaxat odoriferum opuS greditur. Hic est enim verus Agnus, qui abstulit
eleemosynse; Maria namque lypum gessit Ecclesiae, peccata mundi '*, qui hac, decitoa dre se offert
pedes Domini pauperes sunt et infirmi qui, quam> Jerusalem ingredienspassioiii.- Ingressurus autem,
vis exlrema sint, ejus lamen sunt membra per ut iri bodierno legilur evangelio,- prsemisit duos
conjunctionero et unitatem fidei. Mulier pedes Do- discipulos,- ut adduCererit asinam alligatam, et
mini ungit, et capillis suis qui cOrpori fiuunt, pullum cum ea. Adducentes vero imposuerunl super
exlergit, quoties divites, qui surit in Ecclesia, pau- eos peslimenta sua, et eum desuper sedere feceruni ;
peres fideles blandimento misericordiae fovent, et plurimd auiem turba straverunl vestimenta sua in
de his quae sibi abundant, illorum inopiam sup- via, dlii antem emdebant ramos de arborihus, et qui
plent. Augustinus dicit quod illud unguentum justitia prmibant, et sequebanlUr, clamabant: Hosanna filio
fuit, ideoque libra fuit. Unge ilaque pedes Jesu, 1D David, Benediclus qui venit in nomine Domini ' 6.
jusle vivendo , ejus sectare vestigia, capillis terge, Myslice : equitatus luus, o Domine, salvatio ";
pauperibus de superfluis tuis impende. Ut itaque per hsecenim significasti quod ascensurus ad mon-
dorainus papa) celebrem cum Marlha ministrante, tem Olivarum , id est ad dexteram Patris, qiii est
vel cum Maria pedes ungente, capillis lergenle, < Paler misericordiarum et Deus lotius consola-
Domino coenam exhibeat, hoc Sabbato eleemosy- tionis '", > miltens apostolos,- qni, Iigandi et sol-
nam donat, ut exhibeat membris Christi, quod vendi poteslate recepta ' 9, asinam et pulluin, id est
devota3 mulieres exhibuere capiti, et sic domus Judaicum populum et genlilem , ab oneribus pec-
impleatur odore unguenti, id est mundusvelEcele- catorum absolverent, et, adduclo genere humano
sia bona fama , ut nobis imilationis pretiosum tibi per fidem, supersedens (sedes enim Dei est
relinquatur exemplum. Hac etiam die mandatum anima justi80), supersedendo salvares, etin caeles-
celebrat, cum in coena Domini ob magnitudinem tem Jerusalem adduceres, angelis cum palmis et
6sPsal. 136. 63Joan. 11. 6» Gen. 49. 65 Job. 6. 6S Jer. 17. 6' Joan. 11. 68Joan. 12. 69 Jer.
18. '• Psal. 21. " Gen. 2. 's Gen. 1. "Matth. 21. " Exod. 12. '5Joan. ». '6 Maltii. 21 7i
Habac. 5. '8 HCor. 1. '9 Joan. 20, s0 D. Greg. hom. 33.
ga5 MITRALE. — LIB. VI. 294
ramis olivaruffi, quaesunt ilisignia pacis et victorise, A crucis *'••De graduali quseritur cur bac die can-
cum Iaudibus occurrentibus. In reprsesentatione tetur, cum ejus personae nullatenus convenire vi-
hujus gloriosse Dominicsereceptionis, celebrat hodie deatur ; non enim personae Christi convenit : Mei
cum ramis et floribus Ecclesia processionera, pene moti sunt pedes ss. Sed psalmus ex quo SH-
olivas et palmas gerens in manibus. Si non habet milur est illorum eorrectio, qui Deum dunlaxat in
olivas, alias portat frondes, et flores, maxime qui prosperilale Iaudabant.-Has laudes Christus evactiat,
vireant diuturno virore : moraliter etiam innuens qui nos sua passione confirmat ne scandalizemur,
quod, cum processionem facimus, Christum ad nos videnles malos prosperari, et bonos deprimi.
venienlem excipimus. Cum pueris obviam imus, Quis enim justus videns ipsam Juslitiam cruci-
si inuocentiam observamus; olivas gerimus, si fixam, non patienter feraf, si euni adyersitatis gla-
misericordiae operibus indulgemus ; palmas porta- dius aul virga perculiat? Tamen et pars gradualis
mus, si de viliis et diabolo victoriam oblinemus ; personae Christi congrue coaptatur, cum dicitur :
virentes flores et frondes geslamus, si virtutibus Tenuisli, elc, Nam in voluntaie sua eum deduxil,
exornamur; veslimenta slernimus, carnem morti- et in manus inimicoriim tradidit. )n offerenda ma-
ficantes; ramos carpimus, sanctornm vestigia imi- nifesla sunl verba Chrisli patienlis, et insignia pas-
tantes. sionis, quae sumpta sunl de psalmo sexagesiiuo oe-
Quod Ecclesia civitate egreditur, ovanter ad tavo, qui totus ex persona Salvaloris orantis in
crucem et promontoria vadens, recolit pueros He- passionis agone conscribitur, Et attende quod hac
brseorum ivisse montem versus Oliveti, et innuit die, et in lertia et in quarta feria, dicitur anle pas-
quod < absft nobis gloriari, nisi in cruce Domini sionein : Dominus vobiscum, sed non, Gloria tibi,
noslri Jesu Chrisli 81! > Absit et sperarein quanta- Domine; nostrse tamen consueludinis esl ad nul-
libet gloria mundi! Qui aulem pontifici extra urbem lam passionem prsemittere, Dominus vobiscum, nec
juxta crucem constituto cum suis occurrunt, et Cloria tibi, Domine, nec Jibrum osculari, nec in-
cum ipso populum praecedente civitatem ingre- censare, nec etiam nos, vel lib.rum signare, sed
diuntur, accuralius faciunt. Forle et hac noslra cura venitur ad eura locum : Allera die 89, etc,
processione recolimus processionem filiorum Israel, incensum datur, liber osculalur, fontibus signum
qui hac die Jordanem siccis pedibus transiverunl, crucis imprimilur, communio de Passione surai -
et cum triumpho terram promissionis intraverunl 82. tur, quae duplicatur, vel quia Dominus pluries sic
Kec est hsec processio iiiter alias Dominicales oravit, vel quia pro duobus pppulis passus fuit. £t
compulanda. Hsec enim est prseconium passionis, Q i attende quod hsec hebdomada Major appellatur,
illsevero significativsesunt et rememorativae Domi- quia prolixius, et majus hahet ollicium. Dicilur
iiicse resurrectionis, vel ascensionis, de quibus infra etiam Poenosa, quia tunc debemus peccata nostra
dicemus. Unde rectius faciunt qui ante lertiam punire; dicilur et Sancta, quoniam impii justili-
Dominicalem prsemittunt processionem, et post cantur in ea, in qua ulimur praefatione de Cruce.
tertiam hujus diei cum palinis celebrant. Et quidem Fefia secunda, secunda dies mundanse creatio-
nostrse processioni lectio Zacharise et evangelium nis, minus et cseteris crnata diebas. Nmn cum
Joannis prsemittuntur, quoniaro ibi Doininica pro- dixisset Dominus : < Fiat firmamentum in medio
cessio prophetatur, ,hic historia declaratur. aquarum 90, > non est additum, < vidil Deus quod
In traclu infantes ad praeconia invitanlur; passio, esset bonum 91. > Licet enimapud Septuagiuta In-
vero ki missa legitur s3, quoniam Dominus ingre- terpretes hoc quidera addatur, tamen in veritate
diens Jerusalem calici passionis exponitur, vel[ Hebraica non habelur : in quo binarius numerus
quia < extrema gaudii luclus occupat 8*,> et ideoi infamatur, quia primus ab unilale degenerat et di-
post gaudium processionis subdilur Iectio passio- visionem significat. Unde in ipso facta estaquarum
nis, vel quia Dominus Hli exsullatinni inseruitl divisio ; non est ergo miruni si liaecdies secunda,
lamenlum eversionis 85, et quia dixit ppndens iat quae respicit illara, ut dixiraus, minus caeiens in of-
cruce : Deus meus, Deus meus, ut quid me dereli- ficio suo Dominicaemortis purpuralur insignibus.
quisti 80? Constat vigesimura primum psalmurai Verumtamen hujus diei continet evangeliura, quod
totum ex ipsius persona conscripium; unde pene» venit Jesus Hierosolymam, et cum gentiles eum vi-
totus in ejus persona in hodierno canlatur oflicio. dere vellent 92,utpote salutem suam, de
qua Ja-
Primum in introitu : Domine, ne longe facias, oratt cob : < Ipse erit exspectatio gentium «3 >, granum
Patrem, ne elonget auxilium, id est resurreclionem, , frumenti se appellavit 9», Judseorum infideliiate
sed ab unicornibus, id est ab his, qui sunt singularis5 mortificandum, sed gentilium fide multiplicandum,
superbise suam liberet humilitatem; :n tractu verhisi el infra subdidil : Si exaltalus fuero a lerra, omnia
ejusdem psalini prolixius utilur. Epistola congruej traham ad me. Hoc dicebat significans qua morte
passioni praemiltitur, ubi dicitur, quod Chrisluss esset morilurus ". Quia ergo Hierusalem ve-
faclus est obediens usque ad morlem, mortem aulemi nit, et in manus quserentium se, animam suam tra-

81Gal. 6. 82Jos. 3. 8SMallh. 27. s» Prov. 14. 8! Lue. 19. 86Matlh. 27. 87
26, 2.
»3PsaI. 72. « Maiih. 27. s» Gen. 1. 9' Ibid. 92 Joan. 12. 93 Gen. 49. 9* Joan. 12. 95Philipp.
Ibid
295 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPl 295
didit, congrue prsemittitur lectio Isaise dicentis in A _. crucis, si tu juslitiam loqueris? al ille : Torcular
persona Domini : Eelrorsum nori abii, corpus meum catcavi solus 9, pro omnibus, ut omnes liberaren-
pefcutientibus dedi S6. Csetera sunt orationes pas- tur. In secunda quoque lectione describilur in eo-
suri, quibus impugnantes expugnari et se postulat dem scheinate, in quo ah evangelista reprsesentatur
eripi. in passione, ubi non est ei speties, neque decor l",
Feria tertia passionem praecedit lectic- Jeremise et infra : Sicul ovis ad occisionem ducetur. Duae
dicentis in persona Domini : Ego quasi agnus qui vero lectiones leguntur : quia Christus pro duobus
porlatur ad victimani, et infra : CbnsUiacogitavefunt populis traditur. Ad utramque genua tteetuntur,
adversum me dicentes : mittamus lignum in panem quia ab utroque populo adoratur, et quia in ejus
ejus 9T.Per-hos dies quibus Dominus docebat in nomine ccelestium, '
et terrestrium genuflecti-
templo, et noclibus ad moritem Oliveti reyerlebatur, tur u.
hsec fuerunt illorum consilia : quia superbus Aman Post primam, graduale cantatur; post secundam,
quserebat in domo sua quomodo perderet Mardo- vero tractus : utrumque in persona Christi', cum
chseum 98: hic est diabolus qupprensjin cordibus Ju- tribulabatur , oranlis est; traetns autem quinque
dseorum quomodo interficeret Jesum, hoc lignum versus habet, propter quinque vulnera Christi. Et
est crux Doniini, Judseis scandalum, sapientibus B I atlende quod hic agitur, quod unus amplius versi-
stullitia 99, nobis vero gloria. Unde in inlroitu : culus, et in Parasceve et in Sabbatis Qualuor Tem-
Nos autem gloriari oportet in cruce Domini 10°.Cse- porum, in.venitur, scilicet ut epistolam continuo
tera sunt verba Chrisli agonizautis et resurreetio- tractus sequatur. In aliis enim diebus epistolas
nis gloriam exorantis. aut graduale seqiiitur, aut alleluia, ne nos musicus
Feria quarta formatus est sol visibilis admundi reprehendat dicens: < CantaVimus, et non saltastis,
lucem l, el venditus est Sol justitiae ad nostram lamentavimus, et non planxistis ls. > Alleluia ca-
salutem s : Hac etenira ,die pacti sunt Judsei dare nitur pro saliitatione, graduale pro planctu subjuri-
pecuniam prodilori, qui spopondit eis tradere Sal- gilur poenitentise. Sed quia musicus ille nobis au-
vatorem 3; igitur pro eo quod haecferia est Eccle- . fertur, nam hodie venditur, in Parasceve crucifi-
sise capite diminula, per totum anni circulum, se- gitur, ideo ad majorem luctum insinuandum tractus
cundum post sextam feriam obtiriet Iocuiu in ob- epistolam committatur. Quod enim tractus majorem
servatiorie poenitentialium jejuniorum. Propterea luctum significet quam graduale, per hoc innuitur,
quoque hac die passio legitur *, ubi Doroinus in quia nunquam cum alleluia cantatur, nisiob cau-
agonia factus orasse dicitur. Ne. quis ergo stare , sam specialem ih Sabbato paschali, ubi duae lectio-
prsesumat elatiis, cum ille pro nobis genna depb- nes leguntur, quia Gbristus qui pro nostra anima
suerit, prsecinitur in introitu : In nomine Domini et carne mortem subiit, nunc morti ascribitur :
omne genu fieetatur", quia ex his pro persecutoribus pro utrisque enim Chrislus mortuus est, Unde
orare tenemur. Docet ordo Romanus hac die genu- Ambrosius : < Caro Christi pro salute corporis et
flexiones et Orationes facere, quas in sexta feria sanguis pro aiiima nostraeffusus est. > In prima re-
consuevimus recitare. Et vide. quod haec antiphona, colitur mors animse; ideoque unus versus sequitnr,
licet rarum sit, de Apostolo sumitur, et inlercipit quia unus hoino non nisi unam habet animam; in
institutor oflicii : Omriis lingua corifitealur, eo quia secunda corporis , idepque tractus curii quinque
Judaica silet. Deinde sequiinlur duse lecliones, et versibus sequitur, ut quinarius sensuum corporis
ad ntramque Fledtamus genua dicitur.- Et sunt haa insinuetur , per quorum fenestras mors ingredi-
lectien.es Isaiae, qui satis evidenter commercium in- tur 13.Lecta passione, in offerenda repetila cnm-
nuit vendiloris dicens : Ecce mertes ejus cum eo *. mittatur oratio. In cOmmunione vero sunt voces et
Sed el habilum exprimit patienlis, dicens in prima : verba flentis, et tamen de Sion, pro qua patilur,
Quis esl isle qui venit de Edom, id est sanguineis misericordia consolanlis *.
vel terreiiis Judseis^ tinclis vestibus, id est membris D] CAPUT XI.
corporis, quse sunt vestimenta divinitatis, sanguinis GENERALIA TRIOMDIERUM.
purpura sumpta, de Bosra ? Bosra est civitas in Sicut fuii Jonas in ventre celi iribus diebus, et
Moab, et interpretatur firma; lra.nslativa est Jeru- tribus noclibus 15, sic triduanae Dominicse iriorlis
salem, quam Dominus suo firmaverat quondam exsequias tribus diebus in magna tristitia reprae-
auxilio, sed facli Moabitae,id est ex patre diabolo ', sentat Ecclesia; et, ordine inusitalo propter inor-
vestes regis tinxere purpura sanguinis. Cuinque dinata corda Judaeorum, suum celebrat officium ,
respondisset : Ego qui loquor justitiam ' *. Ite- incipiens a quinta feria duabus ex causis, vel quo-
rum interrogalur : Quare ergo rubrum est in- niam jam intervenerat infamecommercium Judaicse
dumenlum luum, el veslimentu tua sicut calcantium prodilionis,vel quia septuaginta duobus horis voluit
in torcutari 8? Quasi cur cruenlatus es pressura defuucli Christi exsequias celebrare. Ut septua-

96Isa. 50. 9'Jer. 11. 9SEsther 5. 99lCor. 1. 10° Gal. 6. 4 Gen. 1. s Malach. 4. a Matth. 26,
*Luc.22, 25. s Philipp. 2. 6 Isa. 62, 65. '* Joan. 8. 7 Isa. 63. 8Isa.55. 9Ibid. 10Ibid. "Philipp^
"Matih. 11. i3Jer. 9. '*Psal. 101. 15Matth. 12,
 297 MITKALE. — LIB. VI. 298
ginta duorum discipulorum tristitiam posset ex- A . Quoniam ergo his diebus nulli a Chrislo mitteban-
primere, noctem vero Dorainicse resurreclionis de- tur, velad eurn revertebantur, ideoque neutrum
cebat victoriae gaudiis illnslrari; et ideo morlis dicitur; novem lectiones a canonicis et monachis
luctum nocle quintse feriae oportuit prseveniri. dicuntur, tres primse de Jeremia propheta lamenla-
His itaque iribus diebus, id est sepluaginla duo- tiones, quae non tam legendo quam plangendo reci-
bus horis, scilicet quinlae et sextae ferise, el Sabbati, tantur 2*, quia sicut rex Josias a Jeremia, sic rex
hujus insignia tristitiae humanis auribus et oculis nosterploratur ab Ecclesia ; inscribuntur per alpha-
praeferuniur, videlicet quodneque noeturnae vigilise, belum Ilebraicum : Aieph inlerpretatur doclrina,
neque horse diurnse initium et finem habeant con- beth domus, gimel pleniludo , daletb tabularum.
suetum. Subticentur enirn in vigiliis nocturnis: Hsec est prima connexio ubi dicifur quod cloclrina
Deus in adjutorimn, hymnus, Gloria etiam ia fine Ecclesise quse est domus Dei 25, est in plenitudine
psalmorum, Jube, domne, et Tu autem in lectioni- Scripturarum. He, isla, vau. zain, et heth vila.
bus, quarum tres polius lamentando quam legendo Hsec est secunda connexio, ubi dicilur quod ista, et
leguntur, singulse candelse per psalmos singulos hsec doclrina, quam prsediximus, est vita qua vivi-
exstinguuntur; alicubi duodecim , alicsbi viginli mus. Teth bonum, jod principium,. haec est tertia
quatuor, alicubi sepluaginta duo luminaria dispo- connexio, ubi dicitur quod bonum est principium,
nunlur. Quibus exstinciis ad Benediclus 16, vocis per Scripturas, quasi per speculum, saltem in
quasi crepantis sonus emillitur , deinde per Kyrie aenigmate cognoscere Dominum 2G. Caph manus,
eleison lugubiia lamenla cantanlur; et sic vigilia lained cor et disciplina, haec est quarta connexio
cum Paler nosler, et Miserere mei Deus 17, et inu- ubi dicitur, quod merito;cordis disciplina exigilur ;
sitato fine claudunlur, et quinque reliquse horae quia nihil facere possumus, nisi qusc facienda sunt
usilalis principio carent, et fine. Imminenle vespe- agnoverimus. Mem ex ipsis, nun sempilernum,
ra, id est in fine quintse feriae, majora sequuntur sammecb adjuiorium, haec est quinta connexio,
irislitise incitamenfa, quoniam allaria spolianlur, ubi dicitur, quod ex Scripturis est nobis sempiter-
vino lavantur, eaiiipanai conticescunt, labuloecom- num auxilium. Ilain oculos, pe erravil, zadi justi-
pulsantur; onrnes prseter nocturnas vigilias, regu- lia et consolatio mentibus, cof, aspice, ress, caput,
lares horas absorbet triste silentium. Usum novi- se, super vulnus; la«, signum, vel consummatio,
mus, mysteria requiramus. hsec est seplima connexio, ubi et in Domino, sit
Regularibus igitur horis principium et finem sub- mysticus intellectus, ubi dicitur aspice in Scriptura
trahiinUs, quia Christus qui esl < alpha et omega, Q ( contineri caput nostrum, a quo habemus medelam
inilium et finis 18, > est nobis ablatus, et in manus super vulnera, et consequemur consummationem,
impiorum traditus. Ideoque laudibus nostrae jocun- id est vitam selernam.
dhalis, id est regularibus horis capila praecidimus, Tres aliae de Psalniista, tres alise lectiones de
qwia capite diminuti sumus, fines quoque ipsarum, Apostolo subsequuntur, utpateat, quod quem pro-
ut, Per Dominum nosirum, et Benedicamus Domino, phetae praevidere occidendum, apostoli docent oc-
et Gloria Palri, omnino omiliimus. In quo reprse- cisum. El vide quia novem psalmi, novem lecliones,
serilamus antiquam Ecclesise consueludinem : Hie- et novem sunt responsoria, ternis nocturnis dispo-
ronymus enim hunc usum instituit, et Dainaso sita, eo quod tria genera hominum, quseper agrum,
scripsit : < Similiter et Te Deum laudamus sub si- raolam et lectura unum 2' distinguuntur, qua; in
lent-ioprseterimus.»Quomodo enim eum rogabimus tribus temporibus creduntur fuisse, scilicet patriar-
in noslrum intendere adjulorium quem proprio charum, legis et prophetarum; et ad inferos descen-
auxilio destitui cernimus ? Quomodo ei exsultabi- disse : Sociavit Dominus actioai, et cognitioni, et
mus, quem capi, flagellari, et in cruce pendere vi- gaudio novem ordinum angelorum. Psalmi perli-
demus ? Vel ideo invitatorium non cantamus , ut nent ad actionem, lectiones ad operum Dei cogni-
conventum malignantium 19, qui adversus Jesum tionem, responsoria vero ad exsultationem. Sic
fecere concilium 20, devitemus. Quomodo ei canla- itaque Salvatoris exsequiae celebrantur, ut in mo-
bimus gloriam el bymnum laudis, dum factus est dico apiceab aliorum defunclorum exsequiis distare
opprobrium gentium et abjectio plebis 21? Si enim videantur. Exslinctio vero, quse sequilur, candela-
gloria ejus est resurreclio, juxta illud : < Exsurge, rum, est harum proprie proprium exsequiarum.
gloria mea 22, > ergo humiliatio est mors et se- Nam hse tenebrae tribus noctibus celebratae, signi-
pultura. ficant tenebras, quae tribus lioris, ab hora sexta
Quomodo quoque Jube Domne, et Tu aulem, usque ad horam nonam fuere super faciem terrae,
benediclio vel raisericordia postulatur, cum pastor dum sol pendebat in cruce 28; et ideo tribus nocti-
misericors deficiat et arietcs disperguntur 23? Vel bus lumen exstinguitur; quia verus sol triduo ja-
per Jube Domne, inlelliguntur ad prsedicationem cuit in sepulcro; duodecimluminariaexsliiiguuntur,
euntes, per Tu autem , a praedicalione redeuntes. cum duodecim apostoli disperguntur, juxta illud :

16Luc. I. 17 Psai. 50. 18Apoc. 1. ,9Psal. 63. s0 Joan. 11. sl Psal. 21. S2 Psal. 56. 2S Sacii.
13; Matth.26. 2* Thren. 1. 251 Tira. 5. 26 I Cor. 15. 27Luc. 17. <MMatth. 27.
PATnor.. CCXIII. 10
 299 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 500
-< Percutiam pastorem et dispergenlur oves gre- A nem, hic ordo canentium : Cantores anie altare
gis 29. > decantent Kyrie eleison, Christe eleison, Domine,
Per viginti quatuor luminaria secundum quosdam, miserere; chorus respondeat, et clamet similiter
simililer apostolos intelligimus, qui sunt duodecim populus. Cantores, Chrislus Dominus factus est
horse nocturnae, id est Ecclesiam illuminantes, qui obedienspro nobis; cllorus et populus respondent
Dominum glorise in nocte hujus sseculi praedicavere. similiter. Cantores, Chrislus, Dominus qui passus
Unde in festivis noctibus viginti qualuor glorise de- est; chorusetpopulus similiter. Cantores, Christus,
cantantur, verbi gratia, primo ad Deus in adjulo- Dominus; chorus vero et populns semper respon-
rium, secundo ad Venite, terlio ad hymnum, novies deant, Kyrie eleison, Domine miserere. Hoe tamcn,
ad psalmos, ter ad responsoria, ilem ad Te Deum, quia pro nobis vita in ligno morilur, non nisi in
item ad Deus in adjulorium, quinquies item ad sexta feria proferatur. Oralio et alia quse sequun-
psalmos, idem ad hymnum, demum ad Benedictus, tur sub silentio in lenebris, significant quod apo-
quae consideratae fiunt viginti quatuor gloriae,quasi stoli trepidavere in occnltis. Poslmodum novus
tolidem horse, quas omnes giorias propter exslin- ignis de laprde vel crislallo producitur, quia per
clum solem jusliliae subticemus, et ideo luminaria Chrislum mediatorem ndstrum nobis Spirims san-
toties exslinguimus, Per sepluagintn duoluininaria, ctus infunditur. Reaccenditur autem ad noslram
sepluaginta duos discipulos accipimus, quorum utililalem et propter nostram inlirmilatem, quia
Irislitisc scandalum reprsesenlamus; idem eliam sine lumine non possumus esse, alioquin posl pri-
intelligimus, per septuaginla duas horas ut prse- mam exstinctionem deberet exstinctus remanere
diximus, in tristilia celebraftas; vel numerosa lurai- usquc ad resurrectionem. Altare Christum signifi-
naria, quse surgentes ad matulinas reperimus ar- cat; sicut enim prseeminet templo, sic Chrislus
denlia, significanl sanctos, qui prophetando ser- corpori suo, < quod est Ecclesia "6. > Unde : < Al-
mone Iucentes, solem justitise 30 nasciturum quasi tare de terra facietis mihi 37. > Altare de terra fa-
stellse praeviae nuntiaverunt, quos Judsei occidere. cere est incarnationera ejus credere vel sperare;
Exstinclio igitur candelarum excaecationemJudaicse super quod munus offerimus etiam, et actus no-
gentis significat quse prophetas occidit, et eos qui slros incarnationis Dominicsefide solidamus.
ad se missi fuerant lapidavit 31,landem occiso Do- Crim itaque nudum altare conspicimus, illud
jiino prophetarum, in tenebris perfidiae cecidit. In propheticum ad memoriarn revocamus , scilicel:
eo quod singulae ad psalmos exstinguuntur, signifi- < Ecce vidimns eum, et non esl ei species, neque
catur quod singuli prophetse ab illis sunt ticcisi, C decor, et cOnsideravimus eum despectum, et novis-
complelo suse ministerio prophetiae; qucs ultima simum Virorum S8; > quod accidit in passione, uam
exstinguitur major cseleris, secundum quosdam, antea iormosus, speciosus forma prse filiis homi-
significat Christum, qui fuit Dominus propheta- num exstitit 39; vel altaris exspolialio Christi ezt
rum; secundum vero alios, non major cseteris, et denudalio, qui fuil denudalus ad columnam et ad
similiter significat Chrislum, qui repulatus est crucem, cum divisere milites sibi vestimenla sua *°,
quasi unus ex prophelis 3S.Hic ultimus exstingui- fecenmtque partes quatuor, et super tunicam mi-
tur; quia nullus post eum apud illos propheta sur- seriint sortem 41. Vel allare nudum siguificat Chri-
rexit, sed exstinclus, ejus perfidise lenebras dereli- stum ab apostolis derelictum. Unde : < Qui juxla
quit. Ad canticuni autem evangelicum exstinguitur, me eranl, de longe steterunt"; t et in Evangelio :
quia Christus evangelizans occidetur; et attende < Relicto eo, omnes fugerunt *': > nam veslimenta
quod pastoris officia, ut capilulum, subticentur; allaris sunt. Vel significant Christum divinitatis
quia paslores dispersi fueranl; versus tamen, quod gloria denudatum. Unde : < Deus, Deus meus, ut
est minorum oflicium, non demittitur ; quia disci- quid me dereliquisti *' ? Clamat caro moritura se-
puli minus cogniti videbantur. Unde et hoc officium paratione divinitatis, id est quia non pra;stabat so-
triduanum potius a minoribus celebralur in lypo litum auxilium, hicest Noe, qui vineam plautavit,
minorum discipulorum, el mulierum quae Dominum bibit, inebriatus est, et denudatus est *'. Chrislus
S3
sequebanlur. Vociferalio ad Benedictus in lene- in quo requiem inveniraus animabus nostris *6, qui
bris, concrepalio est Judae proditoris, et caecidisci- genlem Judaicam fovit, de cujus amariludinibus
Y»ulisalutatio, < Ave, Rabbi 3*; > clangor, et tre- inebriatus est, cum somno mortis soporatus est;
liior canentium est lumultus Dominum persequen- et tunc apparuit divinitatis gloria denudatus. Vino
tium, et eum ironice adorantium. Vel significanlur et aqua altaria lavantur ad significandum, quod
lamenta sanctarum mulierum quse sequebantur Do- de latere Christi Iluxere sanguis et aqua *', vel ut
minum, quae leguntur proplerea lamenlari < se ostendatur quod non Joannis, sed suo baptismo
dentes contra sepulcrum 35.> fuerit baptizatus, scilicet ex aqua et Spiritu sancto.
Est aulem, secundum quorumdam consueludi- Lavantur autem cum csalmodia poenilenliali, vel

25Zach. 15. 30Malach, 4. 31 Malth.. 25 3S Matlh. 16. 3SLuc. 1. 3»Matth.26. « Mallh. 27.
36 Coioss. 1. 37 Exod. 20. 38 Isa. 55. 39 Psal. 44. »° Matth. 27. »' Joan. 19. *'Psal. 37.
*3Matlh.26. "'Matth. 27. *6Gen. 9. »*Matih. 2. »'Joan. 19.
501 MITRALE. — LIB. VI. 502
canlu ad passiouem pertinente. Hispida vini et, A eoque diverso cullu vel habitu trisliiise videlicet, ei
clci, cum quibus lavantur, flagella significant, qui- lselitiae,hodierna celebrautur officia, el quidem cau-
bus pectus sacratissimum lundebalur. sas Iristitiae superius exposuimus ; nunc vero cau-
El altende quod quidem in ipsa quinla feria, sas betitise prosequaniur. Hodie namque poeniten-
Iiora jam advesperascente, altaria denudantur, sed tesabsolvuntur, etejecti ab ecclesia in Capitejrjunii
duntaxat, in Parasceve lavantur quod magis con - hodie in gremium matiis suse recipiuntur pluribus
gruit rationi. Campanse conticescunt, pcr quas apo- ex causis; quia, sieut prsediximus, hac die pisces
stolos intelligimus, qui, charitalis igne docente, in separantur ab avibus, pisces in irais et humidis rc-
protectione Dei coeli *8 quasi terrae iortiludinis Iinquuniur, sed ad coelesliaVolucreselevanlur56.Pi-
commanenles, intus suspensa ratione poenitentes, sces sunt peccalOres, sed volucres innocenies aut
non tacebant praedicare nomen Dei : sed in pas- poenitentes, vel quia Joannes Baptista in fine quin-
sione non solum conticuerunt, sed etiam Jiige- taeaelatis pceniteuiiam prsedicavit", et Chrislus iu
runt *9, et veritatem negaverunt. Unde campanis fine quintse setatis, qui postea solvit chirographum
sileutium non indicimus, nisi a vcspera qua tra- humani generis 88;ideoEcclesia poeniteiites in quin-
ditns est Dominus, quando videlicet omnes fugerunt ta feria solvendos esse inslituit vel qiiia hodie ca-
"
discipuli, prseter Joannem qui erat notus ponti- ptus esl Dominus et ligatus *9, ideo ligali hodierna
iiei 50. Noslrse tamen consuetudinis esl ad primam die solvuntur ; ut quid enim misericordia ligatur,
quinlse feriae. et non ulterius campanas sonaie : nisi ut miseros peccatores solverel poenilenles ? sic-
per signum vero tabulse lerrorem accipimus; ideo- ut ait Aposlolus : < Christtis pro impiis morluus
que tabula percutiiur; quia magnus timoraJu^ esl 60, > vel quia hodie lavit Dominus pedes disci-
tlseis apostolis incutiebatur. Vel per lignum in li- pulorum ", ideo fit ltodie solulio poenitenlium, nam
gno, malleum, scilicet in tabulalo suspensum, in- lolio peduin remissionem denotat peccatoriirri. For-
telligimus Ghristuin, qui est lignum plantalum se- ma reconcilialionis est hsee : exit ponlifex ad ja-
cus decursus aquarum ", qui in crucis ligno pe- nuas patenles Ecclesise, ubi jacent pcenitentes in
pendit. Solum ergo lignum pulsalur, quia solus terra prostrali, et eos vice Christi vocat ad limo-
torcular calcavit *!, vel iri usu ligneo Salvatoris rem Domini, diceus : Venite, venite, venite, fitii,
innuiturhumanatio; etenim humilior est aerissono. audile me, limorem Dominidocebovos **, hanc esse
Nolalur antiqua Ecclesiae consueludo. Unde orien- vocem Chrisli, probal titulus psalmi, de quo Sumi-
lalis Ecclesia usum adhuc lenet lignorum, non tur, qui talis est. Psalmus David, ium imnmtavit
propter seris penuriam, sed propter vetustatem, ,Qvultum suum coram Abimelech,et ferebatur manibus
Silentium horarum significat illud silenlium aposlo* suis, et dimisit eum Abimelech63.AMmelech inler-
lorum, quando jara non circuibant evangelizando pretalur Patris tiiei regnum, per quem Judseos acci*
vicos et urbes, sed hymno dicto exierunt cum Jesu pimus, coram quihus verus David inutavit vultum,
in montem Olivarum, qui, cum dixisset Dominus : id est sacrificandi ritum, et ferebatur in manibus,
i Ecce appropinquat, qui me tradet *'; > prse quando panem et vinum dedit discipulis suis, di-
trisliiia dormilaverunt, et a laudibus conticuerunt; cens: < Hoc est corpus meum, et hic est sanguis
unde a completorio silentium inchoatur. Sed cum meus6», > quod quidem hodie factum est; dicens
diurnas horas triste silenlium aperiat, quare no- ergo ponlifex vicarius Jesu Chrisli venite, poeniten-
cturnas vigilias melodia colorat? Respondeo, quia tes invitat ad corporis sanguinisque convivium ;
diurnis horis significamus praesenliam Dominicse proinde pro eis orat, genua flectit, eos admonet,
passionis. Noclurnis aulem vigiliis priora tempora eosque reconcilians in ecclesia introducit. Illud no-
designamus, quibus futuram earadera passionem tabile est quod undique januse pateant, ut advertas
piophetse prsenunliaverunt, qui quia non tacentes nec ah auslro, nee ab aquilone, id esl nec justos,
inlerfecli sunt, idcirco uobis voces illorum pro- nec peccatores quin accedant ad misericordiam
ferentibus, candelse, ut prsediximus, exslinguuntur. D ' prohibendos, et a
Pascha, eo quod in octava noslrse
CAPUT XII. resurrectioiiis nullum eritimproperium peccalorum
IN COENA DOMINI. electis, Illud quoque notabis quod recepti, crines et
Sume tibi, Moyses, aromala prima et oleuin de barbam, quam nutrierant, deponunt et se vestes
olivis5». Sicut fcria primee hebdomadse, quse fuit mundas induunt. a Joseph capientes exemplum,
nostraecreationis genus ex aquis ortum 65,partim qui de carcere sublatus, lonsiis est, lotus et vesti-
remiltiturgurgili, parlim levalur in aera, Ut stirpe una bus decoratus *''. Per haec quoque innuitur quod
proditum diversa rapiat loca, sic et iu quinta feria deponentes mullitudinera peccatorum, induunt ve-
hujus hebdomadae,quae estnostrse recreationis, sa- slimenta Virtutum.
cramenta uuius ejusdemque salulis, parlim nos de- Hodie chrisroa conficitur et ccnsecratur. Tres
primunt in tristitiam, partim lovaut ad gaudia, id- sacrae sunt specics unclionis, oleum infirmorum,

*8Psal.90. *9Malth.26. 50 Joan. 18.' "Psal.l. 52Isa.63. 83Matth. 26. 5lExod. 50. 55Gen.I.
'"Ibid. « Malth. 5. 58Col. 2. «'Mattli. 26. 60Rom. 5. c'Joan. 13. 6,Psal. 55. 63I Reg. 21.
'"Matlh. 26. 6CGen. 41. .'.
 505 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 50.
oleura chrismatis el oleum calechumenorum. Potc- A mortis 70. Quod oleum nfferlur a populo, sumptum
rat Dominus fidelibus absque visibilibus signis gra- est de Exodo 71, ubi dicilur : < Prsecipe filiis Israel,
tiam suam kifuiidere; polerat enim antiquos sine ut offerant tibi o'euni de arboribus olivarum, quod
circumcisione, modernos sine oleo et aqua salvare. minislerium significat lerrenam admiiiislraiionem
Salvavit enim Abel et Noe, qui circumcisioriis gia- debere adesse spirituali, juxta illud : < Si vobis
dium non sensere; salvavit innocentes 66,qui sine spiritualia seminamus, magnum est si carnalia ve-
aqua et oleo, sanguinem pro Christo fudere. Salvat stra metamus 72? > quod cum offerlur, siniplex li-
etiam illum. qui fideliter ad sacramentum festinans, quor esl, sed benedictione lit sacramenlum, quod
morte prsevenilur, qui uon re sacramenli, sed spe- non lantura pontifex, sed presbyteri-benedicunt.
cie sacramenlali privalur. Sed maluit hsec obser- Inde est, quod hoc sacramentum fuit a Christo di-
vari, lum ul ministri non torpeant, sed sexercean- scipulis instilulum, vel iracium esl ab antiqua
tur, tum ut humililas comprobetur, lum ufex vi- consueludine, qua consueverant in Ecclesia primi-
sibilibus < invisibilia ipsius, a crealura iriundi, per liva presbyteri sinml cum pontifice verbis et ma-
ea quaefacta sunt, intellecta conspiciantur, sempi- nibus corpus Christi conficere, forle ad testimo-
terna quoque virlus ejus et divinilas 67.> Quod ex- nium, vel ad juvenculse disciplinam, ut hodie cum
ponens Auguslinus ait in psalmo vigesimo quarto : " ordinatore faciunt noviter ordinali. Quod in hujus
oleum visibile in signo est, oleum invisibile in sa- duntaxat olei benedictione, Spiritus Paracletus no-
cramento est, oleum spirituale intus est; sicut minatur, ut ibi : Emiite Spiritum sanclum Paracle-
oleum visibile infirmilates fugat, arlus recreat et tum de ccetis, non sine eausa esse, quod ut patcat
jlluminat, sic invisibilis gratia, quse per oleum fi- videamus, quid Spiritusoperaturin singuliSi Oleum
guratur et per unctionem infunditur, vilia fugat, ergo calechumenoruni, qtiod exorcismale polesl ncsa
virlutes corroborat, et radiis' veri solis illustrat, incongrue nominari, jubet diabolum recedere a ca-
unde post instilulionem, haec suo temppre contem- lechumeno, qui adhucpro mortuodeputatur.Oleum
nere, secundumAugustinum,peccatum est mortale. cbrismale sanctificat viventem ex mortuis. Oleum
Inslituitaulem Domirius circumcisionis signum an- infirmorum medelam tribuit sauciatis, segritudinem
liquis et nobis aquam baplismalis, oleum infirmo- sequilur dolor, dolorem consolatio, Paracletus con-
rum apostoli, unde in Evangelio: < Ungebant segro- sotator interpretalur. Qui aulem morluus est, non
los oleo et sannhantur 68. > Oleum chrismatis et dolet, quia non sentit, etideo non sequtur conso-
catechumenorum insiituere apostblici viri, uude il- lalio ; qui vero sanctiilcatur, dolorem non habet, et
lud prius; quia prior est et venerabilior doclrina r ideo consolatione non indiget. Oleum principale
aposiolorum, quarii apostolicorum; oleum infirmo- quod chrisma vocatur, ex balsamo mundissimo
rum est quo unguntur infirmi secundum quod Ja- et purissimo conlicitur olfeo. Clnisma Gnece, La-
cobus ait: < Infirmalur quisin vobis,advocet sacer- tine dicitur unclio, unde Christus, id est unctus.
doles, ut orent supor euin, et ungant eum oleo san- Chrisma initium habuit a Veteri Testamento, ubi
clo 69.> Aiunt qtiidam hane unctionern per unum Dominus prsecepit Moysi, ut chrisma conflcerel, di-
sacerdotem fieri posse, sed non debere, si plures cens : < Sume libi aromala prima et oleum qtto ta-
possunt adesse; hujus olej benedictio in eo loco beniaculum dedicaret, el arcam tcslimonii, et Aa-
carionis bene dicitur, ubi uvas bcnedicere consue- ron et filios ejus, et reges ungcret ' 3. > Moyses au-
viriius, scilicel ubi concludilur : Vcnim,qumsumus, lem non legitur unctus oleo '* nalurali, sed uuctio-
largitor admitte, per Christum Dominum nosirum. ne solummodo spirituali, sicut Chiistus. Inde est
Noii enim habel proprium officiuni, id esl non in quod unctione cllrismatis eeclesias dcdicamus, ca-
capile verba salutationis, ul Dominns vobiscum,non lices consecramus, pontifices el reges inungimus,
oremus, nec in liiie concludilur, ul cseterseoralio- ct quia omnes tenemur oleo bonorum operum et
nes, per Dominum nostrum, sed exorcismo et benc- misericordiae relucere, et fidei balsamo redolere,
diclione finita, slatim subjungitur, ver quein hmc D sed etmembraChristiregis el summi pontificisesse,
omnia, Domine, semper bona creas,etc, et hoc ideo ut nos ipsos bonis moribus regamus et Domino sa-
quia non est officium per se, sed est embolismus crificemus; ideo quilibetet hacunctione chrismatis
pisecedenlis officii, scilicel illius orationis : Nobis inungitur duabus vicibus, a simplici sacerdute in
quoquepeccaloribus, sicut Libera nos, qumsumus,est vertice, ab episcopo in fronte. Ideoque duabus vi-
embolismus prsecedeniis Dominicaeorationis. cibus, quia bis datus est spirilus, quem significat,
Ralionabiliter hujus olei quod est iufirmorum be- scilicet, quando Christus insufllavit aposlolis, di-
nediclio, illi orationi conjungitur. ubi pro poeni- cens : < Accipile Spiritum sanctum' 5, * et quando
tenlibus et migraturis oralur. Rursus rationabiliier misit de coeloParacletum 7S.Et attende -quod hoc
ibi oleum morieiuium conficttur, ubi mors Domini facit episcopalis confirmalio baptizalo, quod tulor
consurumulur, ut sicut mors Christi destruxit au- pupillo; nam, quid prodest, si quispiam magnam
ctorem morlis, sic gratia, quae per unetionem mo- conferat haeredilatem filio, nisi provideat ipse, vel
rienti confertur, deslrual peccata, quae sunt causa lex, vel praeses, illi tutorem? Paracletus est regene-
e6'Malth.2. 67Rom. 1. 6SMarc. 6. c?Jac 5. 70Hebr. 2. " Cap. 27. '! I Cor. 9. " Exod. 50.
'*Psal.44. 75Joan. 20. 70Act. 2.
505 MITRALE. — LIB. VI. 506
ralis in Cbristo consolatoi> custos et lutor, qui .'i. procedentem, et ampullam operientem, demonstrat
possent, diaholo suadenle, sicut parvuli suam per- tertiam personam, scilicet Spiritum sanctum a
dere facultatem, id est baptismatis utilitatem, si Patre et Filio prodeuntem, in corpore Domini habi-
hunc non haberent lulorem. Chrisma igitur signum lare; ampulla enim cum chrismale, corpus signifi-
est Spiritus sancti,- qui bene per hanc voluit spe- cat cum divinitate, vel trinus habitus innuit Trini-
ciem significari. Oleum enim alios liquores in le- talem , quod in benedictione dicitur. Haec unctio
vitate superat, et clarilale, ut nautarum arte pro- vultus noslros jucundos efficit, ac serenos, per vul-
batur. Balsamum excellit odore, ut praticorum te- tus nostros manifestationem operura intelligamus.
stimonio roboratur, sic Spiritus quem replet, illu- Utrumque in ea canonis parte conseeratur, ubi pax
minat el a fluctibus peccalorum alleviat; et in quo datur, quoniara ad hoc ungimur, ut pax regnet in
spiraculum facit, odorem suavitatis emittit. Recte nobis; nisi enim pacifici Deo fuerimusj et bomini-
in chrismate balsamum commiscenlur et oleum, eo bus, donis Spiritus sancti perunctionem chrismatis
quod oleum vitam significat, balsamum vero do- nullo modo repleri mercbimur; nam et olea, ut
clrinam, in quovis chrismate unclo, gratise septi- Isidorus aii, arbor esl pacis insignis, cujus fructus
forrni repleto, debet vita consonare doclrinae;sunt oliva, etsuccus oleum nominalur. Utrumque etiam
eniin connexa, utin ipsis donis apparet; quia sa- B simili solemnitate offertur, salutatur et refertur,
pientia ad vitam pertinct, inlellectus et consilium forma vero solemnilatis hsec est dicto post benedi
ad doctrinam, fortitudo ad vitam; scientia quoque cliones episcopales : Et pax ejus sil semper vobis-
ad doctrinam, pietas ad vitam ; vel per oleum mise- cum. Antequam dicatur Agnus Dei, solus pontifex
ricordiam, per balsamum inlellige famam et opi- communicet, et cum cbmmunicaverit, sedeat, et
nionem bonarum virlutum. Lucere namque nostra ampullas cxspeclet, el hoc solemnitatis ordine por-
opera debeut coram Deo et hominibus, ut qui vi- tenlsr. Duo prsecedant acolylhi cum luminaribus,
dent, glorificent Patrem nostrum, qui in coelis deindeveroduaecruces, in medio quorum acolylhus
est". Rursus oleum membra fessa refovet, halsa- portel ampullam cbrismatis futuri. Postea sequantur
mum redolere facit, fovet, cum peccata relaxans, duo thuribularii, in quorum medio acolythtis portet
fortitudinem operum prsestat, quse in alios per bal- ampullam olei futuri catechumenorum. Ampulla
samum boni odoris inspirat, vel per chrisma Chri- cum oleo humanitatem significal plenam Spiriln
stuni accipimus. Unde oleum effusum est nomem sancto : ergo duo luminaria, dusecruces et dtio tbu-
suum ' 8, qui cum sit de lumine lumen, nos illumi- ribula sunt lexet prophetise, qua; praedixerunt Cbri-
navit; cum sit lapis angularis 79, utrumque parie- r stumpassum, et tamen esse Detim. Deinde sequitur
tem pacificavit, qui portavit in se languores el evangelium, quoniam evangelium sequens affirmat,
vulnera peecatorum 80, qui volavit, volavit super quod lex et prophetiae praedixeranl. Demiim duode-
pennas ventorum 81, in cujus odore currimus un- cim presbyteri sequunlur bini etbini. Testes chris-
guentorum 8!. malis myslerii, hisuntapostoli biniad prsedicationis
Oleum quoque sanctum a lege sumpsit exordium, officiumdestinati cooperalores 8S, et l.estes Domini
quo reges tantum et sacerdotes ungebantur, sed nosiri JesuChristi8*. Cantus istorum,scilicet 0 Re-
hodie qui tenemur nos ipsos regcre, et in sacrlii- demptor,prsedicalionemet orationem significal apo-
cium offerre omnes eo in scapulis ungimur, et in stolorum 8B.Quod ampulla per singulos ordines ad
pectore, in scapulis,ut simus robusli ad portandum altaredefertur, innuil quod Dominusiii corpore suo
onera legis ; in pectore, ut simus intelligentes ante passioncm, officia sex ordinum adimplevit.
mandata ejus. Utriusqtie olei, id est chrismalis, Quidam vero alium servanl ordinem, scilicet aco-
quod ideo principale vocalur, quoniam ad ejus uii- lythus prsecedit cuin lumine; sequuntur duo pres-
ctionem, principaliter Spiritus sanctus datur, et; byteri, unus cum incenso, et alitts cum cruce, in
olei sancti consecratio, proprium liabet officium; medio quorum diacomis cum Evangelio.Deinde se-
quia ulrumqne primo exorcizalur, deindead Domi- D quunlur acolylhi cum amptillis, qualuor pallium
nusvobiscum,et Sursum corda benedictio inchoatur, super eos ferunt, demum oinnes, duo sequentes cum
finiturque per Dominumnoslrum. Sed in exorcismoi canlu (lediicunt, qusa reprsesenlant umbram praete-
sancti olei concluditur : Qui venturus esl; quia per- rilam et veritatem. Acolylhus enim cum lumine
linet ad diabolum ab eo, qui adhuc mortuus est,, significat angelum in columna ignis, qui prsecessit
effugandum,qni audiens futurum judicium, in quoi populum ad patriam gradientem 86.Presbyter cum
se scil esse damnandum, faeilius effugatur : quiai incenso est Aarou cum sacerdolali officio, alius
illius tremore concutitur. In exorcismo vero chris- cum cruce est Josue cum sceplro; diaconus cum
malis olei concludilur : Qui vivitet regnat; pertinet; Evangelio, Moysescum Decalogo,pallium est taber-
enimadeos qui resurrexere, et vivunt cum Christo;; naculum vel columna nubis. At in veritatis exemplo,
in ulriusque ampullam ter halat episcopus, qui per qui prsecedil cum-lumine est Joannes Baptista 8'.
spirilum suum a pulmone organoque in publicumi Diaconus est Christus in medio Moysi et Elise SS;

"Malth. 5. '8Cant. 1. '9 Ephes. 2. 80 Isa. 55. 81 Psal. 17. 8! Caul. 1. 83 Luc. 10. si l
.
Cor. 5. 8S Luc. 24; Act. 1. 86 Exod.15; 87 Mattli. 5. 8S Mattli. 17.
307 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPl 508
pallium niibes lucida, quae illos obumbravit; duo .A Pharaone transeunles per mare Rubrum, signantes
cantores sunt praedicatores duo prsecepta eharitalis domos contra exterminatoreni eelebrerous paschale
populis annunliantes. Secundum vero romanum convivium. Sed dices.: Cu.ritaque usque in Sabba-
ordinem, ampullse in sinistro brachio deferanlur , tum chrismatis unclio non di.fferlur? Respondeo :
quia Christus conversatus est iii vita prsesenti, et Quia ab hacquinta feria usque invesperam Sabbati,
eum sindone antequam veprant ad altare media pars a missarum solemniis vacamus. Ipsi.ro a,utem
cooperialur, et media denudetur, quiaChristusante chrisma non nisi inter missarum solemnia, fas est
passionem modolaluit, ut cum fugit in JGgyplum 89, consecrari, sed ante raissam baptismum convcnit
cum inter cognatos quserebalur,cum parentibussub- celebrari, ut infra dicemus. Vel i.n quinla feria un-
jiciebatur 90; modo se palam exhibuit, ut cum prae- ctio celebralur , quia Christus in quinla fuit unctus
dicavitultra hominem dicens : <Ego etPaterunum aetale; nam in quinla v.enit, qui in sexla sanguine
sumus 9l, > et cum miracula fecit, in quibus sttae consecravit, de cujus unclione dicil Dauiel : < Un-
divinitatis virtutem ostendit; cum autem ab altario gatur Sanctus sanctorum 96^ > etlsaias : < Spiritus
benedictae recedunt, de manu pontificis exeuntes, Domini super me, eo quod unxit me; ad annuii-
visibil.es et nudae salutentur, quia Christus ab ara tiandura raansuetis misit me, ut mederer 96; > et
R
crucis prsesentiam suam eis praebuit, quos testes David : < Unxit le Deus, Deus tuus, oleo laetitise
suse resurrectionis esse voluit. Caeteris aulem invi- prse consortibus tuis 97; > cujus unclio exlunc coer
sibiles, et coopertse ad salutandum deferuulur; quia pit, cum < Verbum caro factum esl 98, >.cum pleni-
Christus in coslum rediens, factus est hominibus tudo divinitatis in eo corporaliter habilavit 89.Tunc
invisibilis, qui licet eum nou videant, lamen quoti- autem complela est, cum in baptismo super ipsuni
die venerando salutant; ergo sin.donmunda est ejus Spiritus sanclus in specie columbse dcscendif 100.
caro, vel conversatio immaculata. Quinquies ab Ideoque unctio quse hodie conficitur ad ungendum,
episcopo salulatur, utde quinque vulneribus ei gra- usque ad baptismum deferlur, ut significemiis Spi-
tiarum aclio referalur. His ilaque peraclis, schula ritum super Dominum in baptisroo visibiliter de-
dicat: Agnus Dei~,et communionem, deinde com- scendisse, et nos in baplismo Spiritum sanclum ac-
rniinicent presbyteri, et cseteri communicaturi. cipere. Ex his patel in vespera Sabbati, statim post
Tunc chrisma vetus et oletim in lampadibus com- baptismum esse confirmandum, ut postea celebretui-
buratur, et novum per presbyteros d.ividatur. Hse paschale convivium , et quidem puto saltem ia
tres unciiones ex eodem fitint hVjuore; quia, licet paucos esse inchoanduinconfirmationis mj^steriuiii.
divisiones operationum sint, idem tamen est spiri- C Ilodie cosnans Dominus cum discipulis, inter coe-
lus, qui operatur omnia in omnibus 9S.Hse tres nandum lavit pedes eorum ; surgens enim a coena
„nctiones hac die merito consecranlur; quoniam Iavit, et post lotionem iterum recubuit !. In eo ergo
hodie agnus ad vesperam immotabatur, de cujus quod Joannes dicit baecfieri, cmna facla, intelligitur
sanguine uterque poslis et supeiliminare domorum parata, non consumpla. In lolione peduni nobis hu-
rn quibus erat edendus, Iiniebatur, ut hoc signo viso militatis exemplum prsebuit, et myslicum figuravil:
exterminator ^Egypti 93, domos sacri convivii prse- Exemplumenitn, inquil, dedi vobis, ul quemadmodun:
Jeriret intactss, quo praefiguratum est, si fronlibiis ego feci, ila el vos faciatis s. Quomodo cum simus
nostris unclione chrismatis quasi sanguine Chrisli, pulvis et cinis 3, non erubescimus cervicem erigere,
qui unctus interprelatur, signumcrucis imprimitur, cum opifex humani plasmalis dignatus eslsedisci-
diabolus in domibus animarum nostrartim nullatn pulorum vestigiis applicare? Quod humilitatis
nocendi habeat potestatem. Recte ergo qua die illud exeniplummoriturusexbibuit, ut eorum quos stios
figuralivum agebatur, significatum soleraniter cele- scribebat haeredes, mentibus arclius inlia?reret.
bralur. Sed d.ices : consequens est igitur, ut hac Mystice surrexil a ccena, id festa convivio palernae
nocte pueri confirmentur, id esl in frontibus chris- glorise cum prodiit ex accubilu Patris. Vcslimenta
niate sacro signentur ? Respondeo : Sancta Ecclesia sua deposuit, cum se exinanivit *; linteo se prae-
diem illum, in quo passus est Dominus, luctui de- ciuxil, cum formam serviaccepit 5; misit aquam in
dicavit, et solemnitalis et convivii gaudium in diem pelvim, qua pedes lavit discipulorum, duin effudit
,ertium,quo resurrexitDominus, reservavit, ut tunc sanguinem in remissionem peecatorum, qtio lavan-
demum pro recuperala salute animarum, quse pa- tur pedes, id est actus nostri : quamvis enira loli
trata est in sexta feria, et pro futqra corporum re- simus in baplismo per fidem, si tamen dixeriraus
surrectione, quse donata esl nobis in octava, pascha- quia peccatum non habemus, nns ipsos seducimus 6.
lisAgni convivium celebreinus, dicenles : Pascha Nam cumpostea vivitur, lerra calcatur, viudePetrus
nostrum immolalus est Chrislus. Ilaque epulemur **, quarcvis esset lotus, et mundus, lamen audivil : Si
Rectius crgo. sumenles illud, unde postes nostra- non lavero le, nonhabebis partem mecum ', quotidie
rum frontium signare debeamus, ab ipsa signatione pedes lavat nobis, cum interpellat pro nobis '. A(I
usque ad convivium paschale cessamus, ut tunc sub quod significandum hodie pavimenla Ecclesise la-
89 Matlh. 2. 90 Luc. 2. 91 Joan. 10. ?3 I Cor. 12. 9« Exod. 12. s* I Cor. 5. 55 *)an. 9,
96 Isa. 61. 97 Psal. 44. 9S Joan. 1. 99 Col. 2. I0° Matth. 3. ' Joan. 15. s Ibid. 3 Gen. 18,
* Pliil. 2. « Ibid. 6 I Joan. 1. ' Joan. 15. 8 Rom. 8.
 509 MITRALE. — LIB. VI. 510
vanlur. Nam lotio pavimentoruni est signura lotio- A et rachoans Novum, quod decuil fieri in fine quintse
nis pedum, et lotio peduni esl signum remissionis feriic, adveniente sexta feria, eoquod in fine quin-
peccatorum. Sed ad hunc sensuni evangelicse lo- tse selatis, et in primordio sextselex finem, el Evan-
tionis recte prseniillitur epistola : Convenienlibus, geliumsumpsil initium. Nuucin eocoinpletur, quod
ubi ostenditur qualiler hoc sacramento lavarnur, in eodem antea figurabatur, quando Judseis eum
scilicet si nianducantes, non manducemus et biba- lapidare volenlibus, exivit de templo et abscondit
mus indigne 9. Illud validum bumilitatis exemplum' se ab eis 16.Tunc enim exivit, quando eorum sa-
tanquam hseredes et filii memorise commendantes, crificia dereliquit; tunc se abscondit, cum novi sa-
ad ejus exemplum, mandalum in hodierna vespera crificii rilum instiluit, in quo a carnalibus agnosci
celebramus dupliciler. Priinum est prselalorum ad nequivit. Igitur quia verus ponlifex bodie sacrifi-
subdilos, secundum qtiorumlibet ad pauperes. Con- cium verurri et novum instituit, Novumque Tesla-
stat quod proelatis poteslas el humililas sunl neces- mentum suis haeredibus morilurus sanguine suo
saria. Potestate usus eslDominus,quando flagello de conscripsit, ideo sicut sol interdum inter medias
resliculis facto, ejecit nummularios de templo 10. nebulas rutilal, sic missa inter tristes horas ex-
Hanc indixit Dominus proloplasto, ut dominaretur sullat; nam in medio trislitiae sola missa solemnem
bestiis terrse ". B concentum, lsetuinque ministrorum meretur orna-
Si ergo subditi fuerint similes besliis, utanlur tuni, ne quid venuslatis sancto sacrificio desil, ut-
baculo, et virga prsclati. Humilitale usus est Domi- pole in die suse inslitutionis : est enim dies ista
nus, dum lavit pedes discipulorum, dieens : Qui solemnior omni alia solemnilate, exceplis solemni-
major est vestrum, fiatminisirator ls. Cumque pedes tatibusTrinitalis; nam oinnes ministri, qui possunl,
eorum lavisset, edidit eis scrmonem splendidissi- vestes debent habere solemnes, non solum ob .so-
mum, in quo sedule repromiltit Spiritum san- lemnitatera novi sacrificii, sed etiam, quia perditas
clum ls. Unde et nos lotis discipulotum pedibus sanctilatis vestes recuperant poenitentes, sed et can-
eumdem sermonem legimus vel-audimus, signifi- tica lselitise cantanlur et glorise, ut Gloria ih excei-
cantes quod non nisi lotis et mundis gralia Spiri- sis Deo, non solum ob solemnitatem Eucliaristiae,
tus sancti confertur; secundum mandatum praefi- sed eliam, quia chorus angelicus gaudet de recon-
guravil Dominus-iu Sabbalo prsecedenti,'quando ciliatione posnitenliura, de unctione credeniium,
venit Bethaniam, et Maria unxit pedes Jesu, et ca- per quae pax confertur hominibus bonse volunla-
pillis extersit, et impleta est domus ex odore un- lis ". Unde secunduin nostram consuetudinem,
guenti •*. Pedes ungere est pauperes eleemosynis _ pax datur, sed secundum alios, ad tertium Agnus
fovere; capillis extergere est eos superiluis refi- Dei, non dicilur Dona nobis paeem, sed Miserere
cere : hujus mandati figura. Merito praevenit illud, nobis, nec pax datur, quia Judas bac nocle pacis
sic enira debemus lavare pedes elcemosynarum un- osculo tradidit illum 1S, qui est vera pax ct fecit
guento, ut lavemur a Domino, cujus mandati hic utraque unum 13. Sed Gloria in excelsis et cseterae
est ordo. Prius panem comedimus, et pauperes inde solemnilates non ab aliis, nisi ab episcopis obser-
reficimus; deinceps a mensa surgenles, pedes pau- ventur, qui soli habent in hodiernis saeramentis
perura lavamus; quo facto, ad mensam redimus, et plenitudinem potestatis. Verumtamen nec ab aliis
iterum comedimus, reficimus el reficimur. Sed ob- Flectamus genua, nec oratio super populum profe-
jicitur, quia sub analhemate prseceptum est, ne rantur. Missse vero officium nostrse redemptionis
ideo jejunium hac die solvalur? Respondeo : Non continet summam et mysterium. Nam in evangelio
est hoc jejunium frangere, sed coenam exemplo legitur de pedum lolione M, in epistola de corpore
Domini inlerrunjpere. Unde nec mensa parala mo- Christi et sanguine 21',in introilu vcro de cruce 22,
velur, hinc inolevitmos canonicus, ul cum nianda- in graduali de morte 23, in offerenda de resurre-
tum celebrant, primo in claustrales officinas, pau- ctione 2i. Nam hsec omnia sectindum mysticum
peres inlroducant, ad convivium discuinbaut, eos- ;TJsensum ex Evangelio, quod est capul officii pendent.
que sufficientcr reficiant; nimirum Christus in illis Christum enini, ul prsediximtts, a ooena surgere est
suscipitur, in Bethaniam, id est in domuni obedien- ab accubitu Rairis venire; vestimenta deponere, se
tise, in qua Dominus epulatur cum Maria, quse sur- exinanire ss; linleum prsecingere, formam scrvi
gens a coena, Iavit pedes Jesu: sic pauperes epulan- accipere s6; aquam in pelvim mittere, sanguinem
tur, imo Dominus in pauperibus, cum filia contem- suum effundere ; pedes lavare, peccata remittere
plationis effundentis in eos libram unguenli, id est linteo extergere, passionis fide mundare; vestimenta
intentionem eleemosynae suaviter coram Domino resumere, est vestem gloriosse carnis induerc. Ite-
redolenlis. Hodie quoque coenaus Dominus cum di- rum recumbere, esl ascendere et in dexleram Dci
scipulis, post lypicum agnum, tradidit eis corpus sedere 27,ad hsec pertinet pfferenda; discipulos do-
el sanguinem suum 15 Vetus finiens Testaraentum cere, est eis Spiritum sanctum mittere S8. Verum-

' I Cor. II. "> Joau. 2; Mattb. 21. " Gen. 1. ls Luc. 22. 13 Joan. 15. li Joan. 12.
" Matlh. 26. 16 Joan. 8. " Luc. 2. 18 Mallh. 26. 19 Ephes. 2. 80 Joan. 15. sl I Cor. 11.
" Gal. 6. " PhiL 2. 2»-Psal. 117. 25 Phil. 2. 26 Ibid. " Hebr. 1. as Act. 2.
 51.1 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 512
tamen, quia nondum perfecti credebant, ideo non A Respondeo : Saneti statim post raartyrium evolant
diqitur Credo, comrounio sunipta est de evangelio S9. ad regnum, Christus vero descendit in infernum;
Ecce breviter summa redemptionis humanse, quae unde et si quaedam nos ad exsultandum invitent,
fuit omriibus sufficiens, uhde agitrir in oratipne : qusedam lame.n alia nostram exsultalionem obnu-
Deus a quo, et Judas, de duobus generibus peeni- bilant, ut auctoritas et conscientia culpse. Nam ex
tentium, uno proficientium, ut lalronis confitentis, evangelica didicimus auctorilate, ut bac die con-
qtii audiremeruit : < Hodie mecum eris in para- tristemur, et Judseis gaiidium relinquamus. Cum
diso 30, > et alio non prolicientium ut latronis con- enim dixisset Dominus : < Modicuin et non vidcbi-
lemnentis, et Judae proditoris, qui se suspendit la- lis me, et iterum modicum el videbitis me; > statim
queo ". Qusequoque Redemptio facta estin vespera adjunxit : <Mundus gandebit, vos vero conlrislabi-
mundi, id est in sexta setate sseculi : ideoque missa mini S9. » Rursus mulieribus eum plorando sequen-
vespertina synaxis in senario psalmorum numero libus ait : < Nolite flere super me, sed flete super
coniinuatur, et ulrumque sub una oratione oflicium vos et ifilios'veslros*°. >Gaudio ergo, noslrae culpse
terminatur, per Ile missa est, si episcopus adest, vel conscienlia conlradicit, quia nos contumaces servi
per Benedicamus Domino, propter vespertinain con- commisimus, quod vapulat ille Dominus : < Exsol-
clusionem : Concedat nobis Redemplor, per sacra- vit enim quae non raptiit ". > Differendum est igt-
menta, perfectum ut consequamur redemptionis effer tur gaudium tantse salulis, necessariae redemptio-
clum. nis, ereplse captivitalis, januae coelestis apertionis,
CAPUT XIII. de quibus objecimus; differendum esl, inquam,
m PARASCEVE. usque in diem terlium quo victor resurrexit, et
Egredimini, filim Sion, et videte Regem in diade- tunc pro redemplione animarum, quse bac die pa-
mate, quo coronavit eum mater sua 8S.Sieut in sexla trata et resurreclione corporum, quse illa die con-
die Deus formavit hominem de limo terrae, et in- dita est pro duplici munere solemnilas geminetur
spiravit in faeiem ejus spiraculum vitae33,sic in sexta ecclesise. Hac vero die tristiliam repraesentet, atn-
setate et sexta feria deformatum reformavit, capti- bulet unusquisque demisso capite, propter con-
vatum a rtiaboli potestate redemit, duni pro nobis, scienliam culpse; solvamus cum Moyse calceamenla
non pro se crueifixus, languores nostros lulitetdo- de pedibus, ut audiamus Cbristum de medio rubi
lores ipse porlavit3». Et bsec est illa sexta feria, quse dicentem : < Videns vidi afflictionem populi mei,
sibi noinen Parasceven anlonomasticevindicavit.Pa- et gemilum eorum audivi et descendi liberare
rasceve prmparatio interpretatur. Omnis autem sexta C eum *s; > non salulet unus alium. Unde nec hac
feria Parasceve dieebatur a Judseis inter Grsecos die dicendum est : Dominus vobiscum, nec oscule-
dispersis, eo quia in quinta feria praeparabant quae tur, quia Judas cum salutalione et pacis osculo tra-
forent in Sabbalo necessaria, juxta quod de manna didil Domtnum »s.
fuerateis prosceptum36,scilicel sexta die colligctis ex A mane usque ad nonam teneamus prOfundum
eo duplum , quoniam in Sabbato nonlicebat cibos mcerori amicuin silentium cum solimdine medita-
parare, sicut nec manna cplligere. Qui vero inter' tionis, recolentes pugnara et opprobria Salvatoris.
Roroanos degunl hanc diem usitalius coenam puram Nam.et Moyses ait : < Dominns pugnabit pro vobis,
eognominant. Hsec autem sexta feria sibi Parasceve et vos tacebitis 4*. > Hora vero nona, quia Dominuo
uomen quadam specialitate retinuit.; quia Dominus morilurus clamavit : < In manus luas, Domine,
hac die nobis et pro nobis obtulit illud manna dul- commendo spiritum meum *5, > et cenlurio dixit :
cedinis, quod nobis sufliciat ad Sabbatum aeterni- < Vere Filius Dei erat isle *6, < et Joseph, et Nico-
talis. De qua die quaeritur utrum sil observanda 5n demus acceperunt corpus et involverunt linteis cum
gaudio et lselilia, vel potius in tristitia? Videlur aromatibus »7; quia licuit his et aliis discipulis
enim, quod gaudiis sit celebranda solemnibtis, eo appropinquare, et fuueri querelas deprimere dila-
quia sit principium nostrse salutis. Item si sancto- ^ psis perseculoribus divino spectaculo satialis, vel
rum roartyrum passiones, qmbus ad immortalitalis per miracula territis; hac, inquam, hora nona
gloriam transivere, festivis decorantur hoiioribus, conveniairius, ut funeri. Nona canlata, planclum
et merito, quia < pretiosa in conspectu Doniini fanebreiii.exhibeamus hoc ordine. Primo dua?lectio-
mors sanctorum ejus 36; > videlurquod hsec passio nes legtintur; quia pro duobus popuhs passus est
excellentiori sit veneranda tripudio; quia Rex san- Chrislus, Hebrseoscilicet et gentili, vel pro salule,
clorum sanctis paradisum aperuit, dicens crimi- ut prsediximus, carnis et animse. Et scito quod hic
noso : < Hodie mecum eris in paradiso 3'; > qua ordo servatur antiquus et ex consuetudine sumilur
caplivitas est mundi redempta, inferni claustra Ecclesise primilivae, quae non repellebat penitus
confracia, janua ccelestisaperta. Item gloriandum, Judaismum; qui legebat in Sabbatis suis unam le-
ait Apostolus,in cruce Domini nostri Jesu Christi ". ctionem ex lege, alteram ex prophelis. Leguntur

29 Jnan. 15. so Luc. 25. 31 Matth. 27. 3S Cant. 3. 33 Gen. 2. 3» Isa. 55. " Exod. 16.
S6 Psal. 115. 3' Lnc. 23. 38 Gal. 6. S9Joan. 16. *° Luc. 25, 41 Psal. 68. *s Exod. 5. «Matth.
26; Lnc. 22. ** Exod. 14. *5 Luc. 25. »cMalth. 27. *' Joan. 19.
Slo MITRALE. — LIB. VI. 514
autem sine titulo; quia caput Ecclesiae nobis aufer- A propter Judse salutalionem; et secundum quosdara,
ttir. Prima sumitur de Osese prophelia *»,secunda sine titulo, quia capitis palimur diminutionem.
vero de lege *9; quoniara passio Christi fuil a pro- Duabus de causis legilur hodie passio secundura
phetis prsenuntiata 50 et a lege prsefigurata; haec Joannem 59, lum quia ultirao post alios scripsit,
sunt duo Snimalia in medio quortim agnoscitur ; lum quia passioni prsesens interfuit. Notus enim
lii suut Moyses et Elias, inter quos transfigura- ponlifici aliis fugientibus securus accessit, et juxta
tur 51. Prima est prseconium resurrectionis, cum crucem stetit, cum matre Domini et sorore matris;
ibi dicatur : Post duos dies vivificabil nos, el in die quem cura vidisset Dominus, matri sicut filium
terlia suscilabil nos ; in secunda modus exprimitur commendavit, et sicut filio matrem 60.Rationabili-
passionis, ubi dicitur : Immolabit eum universa .ter ergo in die qua nostris oculis passio reprsesen-
multitudo ad vesperam. tatur, ejus testimoniura Iegitur 61, qui vidit et lesli-
Duoiractus intercantanlur; singulasenim leclkmes moniura perhibuit, et scimus quia verum est testi-
singuli tractus sequuntur, quod luclui congruit. monium ejus.
Nam tractum canlum constat esse Ingenliiim, ideo- Nunc consideremus ea quse Dominus pertttlit;
que tractus in longiim protenditur : Iugemus enim quia non solum quse gessit, sed etiam quse passus
pro peccatis quae commiltimus, pro poenis quas fuit, ad nostram aedilicationempertinere voluit: per
patimur, et pro incolalu qui prolongatur 5S; et non spineam ergo coronam, quam capiti ejus imposue-
cantatur graduale cum tractu, ut in quarla feria, runt 62,illud significatur,quod deillo fuerat prophe-
sed duo traclus, ad inlenlionem majoris luclus. tatum, scilicet peccala nostra ipse portavit 63.Namspi-
Primus tractus nos excilat ad tremorera, dicenle nse peccata designanl, quseanimam pungunt et lace-
Habacuc : Domine, audivi audilionem tuam, et ti- rantjqtisepropterpeccalaetiamterraenoslroeleguntur
mui 53.Si enim Habacuc videns in manibus Christi inflictae,ul: <Terra tibi spinas et tribulos gerraina-
cornua crucis expavit, quid faeiemus videnles for- bit6*. EccafilimSionvideteregem Salomonem inspineo
titudinem ejus in nubibus coeli? Et babet hic tra- diademaie,quo coronavil eum maler sua 66, Synago-
ctus quatuor versus, ad significandum quatuor cor- ga, in die desponsalionis ejus et in die laelitiaecor-
nua crucis, quibus Christus constans ex quatuor dis ejus. In bac sciljcet die, qua nasciliirse sibi
elementis affigitur interduos latrones; unde in uno sponsae, id est Ecclesise, in laelitia cordis sui, prima
versuum canlalur : In medio duorum animalium elemenla produxit. Per vestem ptirpureara 66,qua
crucifigiiur; vel homo redimitur conslans eisdem cireumdedereeum, ejus inlelligimus niortalitatem,
quatuor elementis, ad fidem vocatus e qualuor par- r per coccineam 6', charilatem ; coccus eniin est ignei
tibus orbis. Ut autem magis hominem excitet ad caloris : sed in veste sacerdotali bis linctus 68jube-
limorem, in plerisque sic cantatur ecclosiis, ut post ttir assumi, propler dilectionem Dei et proximi.
singulos versus, traclus vicissim, nunc a principio, Dominus autem propter nimiam charitatem suam,
nunc a medio repetatur. Secundus tractus instruit qua dilexit nos, induit vestem mortalitatis *9, et
nos ad orationem in tempore tribulalionis, per vo- bibit calicem passionis, ii; eo quod ejtis facies vela-
cem David, contia Goliam decantantis et dicentis : baltir, colaphizabatur et alapis csedebatur 70, vela-
Eripe me, Domine,ab homine malo 5i; noster enim men Judseorunij intelligimus, qui eum usqne in
David, Christus hodie magnum Goliath, id est dia- hodiernum diem 71 in vicis colaphizant, et nialeui-
bolum debellavit. Et habet hic tractus decem ver- ctis exalapant. Nobis in palientia prsediclorum
sus; quia per nostratn transgressionem Decalogi, prsebuit humilitalis exemplum. Poslmodum cruci-
nos Golias captivavit, a cujus poteslate nos ho- fixerunl eum. Crux, quod multis inodis in Vcleri
dierna passione Dominus liberavit; qusedam vero Testaniento luerat figurata. Dictum esl angelo per-
ecclesise evilant hodie traclum : Qui habilal in ad- culienli jEgyptum, uhi T, Tau, scriptum invenies,
jutorio 5!, el olim cantabatur; quia Christus a dia- primogenitum non occides ' 2. Omnes enim dam-
bolo velut a dracone : primo, scilicet iu jejunio, D nantur, qui per fidem Mediatoris non salvanlur.
latenter fuit tentatus 56, secundo ab eodem velut a Moyses eliam erexit serpentem seneum in deserto,
leone, acriier est in passione vexatus. Quod in illo et omnes qui videbant eura, salvabantur a morsu
versu notatur : Super aspidem et basiliscum atnbu- serpentium ' 3. Serpens seneus similitudinem habet
labis, et conculcabis leonemet draconem 57; vel quia serpentis, non tamen est verus serpens; sic Chri-
in serie psalmi hujus docemur imitari passionem stus similitudinem habuil carnis peccatricis, non
Christi; sed prsevaluit consuetudo, ut : Eripe me, tamen peccatrix esl7*. Crucis figura esl quadripar-
Domine m, canlelur; quouiam ibi certamen passio- tita, vel propter quatuor elementa, quae in nobis
nis exprimitur. Postea legitur passio secundum vitiala, sua passione cuiavit. Vel propter homines,
Joannem. Verumtamen siue Dominus vebiscum, quos de quatuor parlibus orbis ad se traxit, juxta

48 Ose. 6. *9 Exod. 12. 80 Habac. 5\ 81 Maltb. 17. 5S Psal. 119. 5a Habac. 3. 5» Psal. 159;
I Reg. 17. 55 Psal. 90. 56 Mallh. 5. 57 Psal. 90. 5S Psal. 159. 59 Joan. 18. 60 Joan. 19. 6I Ibid.
'» Ibid. 6Slsa. 53. 6* Gen. 5. 66 Cant. 5. e6 Joan. 19. 6' Mallh. 27. 68Exod. 28. 69 Ephes. 2.
'"Mallli. 26; Joan. 18. " HCor.5. '! Exod. 12. 73Num. 21. '» Rom. 8.
 g.g SiCARDI CB.EMONENSISEPISCOP! 516
illud : < Si exaltatus fuero a terra, oronia traham A per reprobatam aceli amaritudinera, inlelligimus
ad me ipsura"'5. > Et Sedulius ail : gentis Judaicae reprobationem. Per arundinem vero,
Quuiuor inde plagas quadrati colligit orbis: ejus animani intelligimus. Haec esl virga conversa
Vel hsec quadralura perlinet ad morlalilalem; ha- in colubrttm '*, ut colubros assumeret iEgyptio-
bet enim longitudinem, lalitudinem, sublimitalera rum. Anima enini Chrisli quodammodo descendens
el profundum. Profundum est acumen, quod terrse in morlem, quse per cplubrum in mundum intravit,
infigitur; lorigitudo est inde ad brachia, latitudo mortes peccatorum absorbuit9B, et ilera in virgam,
est in expansione, altittulo, vcl suhlimitas a brachiis id est in poteslatem prislinam rediit. Quod crura
ad caput. Profundum sigiiifieat fidem, quse est po- Domininon franguntur 96, significat universas vias
sita in fundamento' 6; altitudo, spem, quse est re- ejus inviolabiles; sicut eniia per ossa virtutes, sic per
positairicoelo; latiludo,cliarilatem, qtiaeeliam ad si- cnira vias ejus accipimus. Unde in Canticis: < Crura
nistram, id est adinimicosextenditur "; longitudo, ejus, columnae marmoreae fundatae super bases au-
perseveranliam 78, quse sine iide conduditur. reas 9', >id est itinera ejus pulchra super divinitalis
Aiunt quidam quatuor Iigna qualuor gcnera in sapientiam firmata. Igitur ossa ejus nec crura
Domini cruce fuisse, scilicet basem, et erectum, franguntur; quia virtules ejus, et viaenon violan-
"
transversum, et tabulam quam Pilalus fecit addi, inr. < Unns mililum lancea lalus ejus percussit, ct
ut fieret inscriptio tituli ; milites vero, cum Domi- cuiilinuo sanguis et aqua exivil9S. > Hsecesl arca
iiuni crucifixissent ' 9, diviserunt sibi vestimenla Domiui, id est hiimaiiitas Salvatoris, quse fcne-
sua, et super tunicara miserunt sorlem 80. Quod slram, id est vulnus lancea?habet in lalere 99.
duo subdiaconi, vel diaconi repraesentant, duos Et vide quia quinque partita fuit effusio sangui-
pannos altari superpositos removentes. Vel remotio nis Jesu Chrisli: prima in circumcisione, secunda
paimorum fugam significat apostolorum, qui eranl in sudore, tertia in flagellalione, quarla in cruci-
quasi vestes Christi. Nam Petrus hegavil 81.Joannes fixione, quinta in lanceatione. Sed in cruce quina-
nudus aufugil 82.Vestis inconsutilis non dividilur 83; ria effusio sanguinis invenitur. Unde canon missse
quse significat unilalem Ecclesise, et veritaiem Ca- in quinque partes dividitur. Sed qualiter decuil, ut
tholicae fidei, quae non valuit a schismaticis scindi. latus lancea forarelur, cujus crura ne frangeren-
Et attende quatuor esse Christi veslium depositio- lur, non decuit; sic decuit, ul sicut de costa dor-
nes. Nam in cosna deposuit, et resumpsit8*. Ad mientis soeia formata fuerat Eva lc0, sic de latere
columnam et apud Herodem nudatus legilur, et raortui soror et sponsa nasceretur Ecclesia, quae
reindutus 85.Ad crucemvero nudatusest, et non re- C sanguine redimitur et aqua lavatur l. Unde: <Nisi
indutus 86.Prima perlinet adapostolos quos iu brevi quis renatus fueril ex aqua et Spiritu sancto, non
resunipsit; secunda pertinetad pcenitenles, quosre- polest introire in regnum ccelorum s. > Siquidem
sumit assidue; tertia pertin.et ad reliquias, quas resu- hujus aquse sacramentum ab hocuiiraculo sumpsit
met in fine ; quarta vero ad perversos baplizalos, exordium. Baptizatus est ergo Dominus in sua pas-
qui non resumunlur, sed aeternaliler damnaburilur. sione,de quo baplismo loquitur ad filios Zebedaei:
In hora sexla crucifixus est Dominus, et < faclaj < Polestis bibere calicem quem ego bibiturus
sunt lenebrse ab hora sexta usque ad nonam 8'. > sum? Autbaptismo, quo ego baplizor/baptizari'? >
Inde esl quod apud quosdam in hora sexla ignis Nomine calicis el baplismi passioriem design.at
exstinguitur, et in nona reaccenditur. Quia sol in mariyrii. Et alibi: < Baptismo babeo baptizari, et
sexla lumen abscondit, et in nona reddidit, has quomodo coarctor, usque dum perficiatur *. > Quo
trium horarum tenebras in Irium dierum tenebris baptismo sordes lavit suoe mortalitatis, de quibus
iiguramus, ut supradiximus. < Egredimini, filise in Zacharia legitur : < Jesus indutus erat sordidis
Sion8S, ab his tenebris, imo ab illis quse per istas vestibus 5, et sordes nostrte irifirmitaiis. Unde : In
significantur, id est cseciialem mentium quse adhuc firmitatesnoslras ipse tulit 6. >
operit faciera Judseorum. > Cum Dominus penderet Perlecta passione, oraliones pro omnibus dicun-
in cruce, silienli aceltiro cum felle mislum por- lur, quia licet persecutiones patiamur ab inimicis,
rexere 89,de quo < cum guslasset noluit bibere"". > tamen semper ad oraliones reverti debemus ; vel
Sitiebat Dominus salutem generis humani, sed vi- quia Christus pro omnibus cruciligitur, pro omni-
nea Domini Sabaoth, de qua exspectabat, ut face- bus se ad ararri crncis obtulil; vel quia stans ad
ret uvas et fecit labruscas 91, et potui suo mortis aram pro cunetis oravit, juxta illud : < Stetit ange-
miscuit amariludinem, qua modice gustala, id est lus juxta aram tenipli, habens thuribulum aureura
per triduum, jam de genimine vitis illius bibere in manu sua '. > Hodie pro nobis ad aram stelir,
noluit9!. < Resurgens enim a mortuis jam non mo - et orationis thuribulum adolevit. Oravit enim pro se
ritur; mors illi ultra non dominabilur 93. > Ergo dicens : < Paler, clarifica Filium tuum 8; > et pro

"Joan. 12. 70Hebr. 5. " Matth. 5. '8 Matth. 10. 79 Matth. 27. 80 Joan. 19, et Psa). 21.
81 Matth. 26. 8! Joan. 18. »3 Joan. 19. 8i Joan. 15 85 Joan. 19. 86Matth. 27. 8' Matth. 27.
88 Cant. 3. 89 Matth. 27. 90 lbid. 91 Isa. 5. 9! Malth. 26. 9SRom. 6. 9t Exotl. 7. 95 I Cor. 15.
98 Joan. 19. 9' Cant. 5. 9S Joau. 19. " Gen. 6'. 10°Gen. 2. ] 5. • Joan. 3.. ' Marc. 10.
* Luf 19. » 7ach. 3. 5 Isa. 53. ' Ephes.
Apoc. 8. 8 Joan. 17.
317 MITRALE. — LIB. VI. 518
suis dicens : < Pro his rogo, quos dedisli mihi 9; > A melle manantem contuli tibi. Tres qiidque iiliisiones
et pro his qui credituri erant in eum, dicens : < Non ei fecere. Prima ftiit quando velala facie colaphis
tantum pro his rogo, sed pro illis qui credituri eum caedebant 2S; secunda, quando miliies flexis
sunt in me 10.> Recte ergo licet orani lempore pro genibus eum adorabant, dicenles: < Ave, rex Judseo-
omni statu Ecciesise fideliter orare debeamus,' prse- rum 2*, > quod Judoeis ascribitur, quia curam de-
cipue tamen hac die solemni pro notis, et pio cun- dere; terlia, quando pendenti in cruce dicebant :
ctisetiara alienis, ut genlilibus et Judseis, schisma- "<Vah qui desti-uis templuni Dei! 5. > Conlra has
ticis et hsereticis oralioncs oflerimus, juxla illud : tres illusiones tres praeiniltinnis adorationes; Agios,.
<Et data sunt ei incensa roulta ", > sed et quia Sanclus, et haec in duabus linguis, Groeca sciticet
Dominus in cruce pendens oravit decantans hunc et Lalina. Nara tertia silet Hebrsea. Vel tres antipho-
psalmum : < Deus, Deus meus, respice in me la, > nae: Popule meus, quia eduxi, quid ullra debui, sen-
et a quibusdam creditur, usque ad : < In le, Domi- sibus parum, aut nihil differenles, verbis et roodu-
ne, speravi, > et cum ventum esset ad hunc ver- latione consirailes. Triplicera liluli Scripturam si-
sum " : <In manus tuas, Domine, commendo spiri- gnilicant; qui scriplus fuit Hebraice, Grseceet La-
tum meum, emisit spiritum '*. > fine :< Jesus Nazarenus rex Judoeorum s6. >Si prin-
Ideo et nos in solite more post passionem oramus: " cipium titulilribuslinguisscripturo fueril ignoratur,
Habet enim usus ut iu aliis diebus anle evaugelium sed de hac clausula conslat, < rex Judseorum. >He-
oraliones dieamus, hodie vero post passionem evan- hraicesic, Malchos Judmorum; Grsece basileos ex-
gelicam orationes roulliplicamus. Item, usus habet omosoleon; Latine rex confitenlium. Quod quia ne-
Ecclesise, ut anle orationes dicatur, Dominus vobis- gavere Judoei,•dicenles : <Noli scribere, rex Jttdseo-
cum, quse est propria vox et sacerdotis oflicium ; rum; sed quia ipse dixit: Rex sum Judajornm ". >
sed his oralioni&us, ideo non prsemillitur, quia Sa- Idcirco istud in illis antiphonis aslruitur ab effectu,
cerdos et Dominus noster occiditur. Ad singulas scilicet quod lanquam rex eorum eduxit eos de jEgy-
oraliones genua flectimus, quia nationes omnes Chri- pto et deduxit eos per desertum, et introduxit iu
sto genua curvare monstramus, vel ut per habitum terram bonam. Quod in lilulum scriptum fuit < Je-
corporis ostendamus devotionem mentis, Pro Judaeis sus, > in singulis concluditur antiphonis. Salvatori;
vero non flectiinus genua, ut vilemus illortim illu- quod ibi <.Nazaraenus, > ad singulas respondctur
sionem, quoniam irrisorie sua Deo flectebant ", vel Agios, Sanclus; et quia titulus trlbus linguis fuil
quia caecitas, quse contigit in Israelle, nulla potest scriptus, ideo duabus linguis respondelur, Grseca
oralione depelli, doncc plenitudo gentium subinlra- r scilicet, et Latina, quse scriplum adorant. Hebraica
verit ", ideo non est pro eis vehementer orandum, vero conlradixit, et adliuc blasphemat.
ideoque nec genua fleclimus. Est taraen orandum Supradictas ergo diaconi vel presbyleri albis in-
utrumque, quoniara futurum est, ut qui est exal- duti canentes antiphonas, crucem illo deferunt, ubi
tatus in cruce, omnia trahat ad se 18.Et cave quod Graeceac Latine respondetur , ac devote adoratur;
non suntorationes, qttsepraemiltuntur genuflexioni- quia Dominus crucilixus transivit a perfidia Judseo-
bus, sed sunt prsefaliones, et exhortationes, quse ruro ad confessionera et devolionera genlium, por-
omnes incipiunt ab Oremus, in quibus ostenditur tantibus illum innocenlibus apostolis et cantan-
prp quibus in sequentibus oratioiiibus orare vaie- tibus, id est tolis viribus opprobrium crucis confi-
mus. Unde in fine duntaxat orationum sequentium lenlibus etpraedicantibus, interdum tanien perseeu-
respondetur. Amen. lionum pondere fessis, aliquantulum quiescenlibus.
Tres accusationes Judsei contra Dominum propo- Unde: Qui crucem portant nunc eunt, nunc ut
suere, scilicet quod tributum negasset. 19; quod se fessi subsistunt. Exinde velamen auferunt Iseti cla-
regem fecissets 0, et quod se Filiuni Dei dixisset! 1. mantes : Ecce tignum crucis, hoc est velamen quod
Contra has tres accusationes, tres Salvalor eis ob- fuit super faciem Moysi 29.Iloc est illud quo se
jicit-aecusationes quae.deMichaeasumunlur, scilicet: D Doniinus a Judaeisabseondit 30,quod revelatum est,
3S
Popule meus; Quia eduxi; Quid ullradebui ? Ubi quando velum templi scissurivest 31; quod etiam
exprobrat eis beneficia sua, scilicet liberationem de Doininus revelavit quando in cruce pependit, ideo-
jEgypto, regimen in deserto, inlroductionem in ter- que dixit: <Consuromatum 3S; > uawi aute passio-
ram oplimam. Ac si dicat: Accusas me de negatione nem omnia Christianse fidei sacramenta, et tota le-
tribuli, potiusdeberes ag.eregratias; quia te libe- gis doctrina latebal sub litlera, sed in passione sunt
ravi de servitute ^Egypti. Accusas quod me regem omnia revelata. Tunc vexilla Regis prodeunt, quae
feci, potius deberes agere gralias; quia le in deserto antea latuere, tunc et Dominus revelavit, quando
regaliter pavi. Accusas quia dixi me Filium Dei, po- sensum Scripturarum aperuit ' 3. Hoc est lignum,
tius deberes agere gralias, quia terrani lacte et quo aquse dulcescunt amarse 3*, quse legem signifi-

9Joan.l7 10Ibid. "Apoc. 8. "Malth. 27; Psal.21. 13Ibid. >*Luc. 23; Psal. 30. 15Matth.27.
"Rom. 8. "Ibid. 18Joan. 12. 19Luc. 23. soJoan. 19. 21Ibid. ss Mich. 6. s3 Matth. 26.
»»Matlh.. 27. 2S Ibid. 2t Joan. 19. " Ibid. ss I Cor. 1. S9Exod. 54; H Cor. 3. ao Joan.
8. "Maltb.27. 3SJoan. 19. S3Luc.24. '» Exod. 15.
319 SICARDI CREMONENSISEPISCOPl 320
cabant,quse hanc amaritudinem.prsecipiebant, ocu- tA.cri vehementer abstraxit, et eam gaudii jubar incor
lurii pro oculo, el similia 3B.Sed dulces efliciuntur, porabiliier illuslravit. Triduum ergo Domiuicsemor-
dum lignum Dominica; passionis et dicta evange- lis, quod perfici nequivit eo respectu, quo ipse est
lica proponuntur: <Qui te percusseril in unam max- a .ludaus trucidatus, eo transponitur, quod ipsema-
illam, prsebe ei el alterain 3e. > Crux denudata sa- nibus est immolatus. Cujus quoque rei illlud maxi-
lirlatur; quia per crucein salus hominihus reforma- inum est indicium, quod in nocte Coenaeluminaribus
tur, et sicut a Judseis incrcdulis deridebatur, sic exslinctis vigiliascelebramus, sicque fit, ut in quinta
nunc a lidelibus adoratur. Sed cum Dominus in feria, quasi sexta in duplum manna colligatur *3,
asina fuerit honoratus ", et in cruce dehonestatus, quoniani in hac die quasi Sabbalo iion invenitur ;
quare crucem et non asinam adoramus? Respondeo: vel hodie corpus Chrisli non conficittir ; quia pro
honor in asina lerrenus erat, et salus non inde pro- nobis hodie revera immolatur, et, venienteveritate,
dibat, sed opprobrium in cruce nostra salus erat. debet figura cessare ; vel quia sublatus est hodie
Hic est giadius David, quo Goliam occidit 3S, qui verus sacerdos. Descendit enim ad inferos: vel quia
diu fuit servalus.et in honore habitus. Ita crux ablata est hostia demanibusChrisli, el noslris. Non
qua diabolus occidilur [honoratur,] adoralur, [id est ergo sacrificent amici, dum trucidant inimici, vel
cum reverentia salutalur,] et osculatur, [et haec spe- " quia velum templi scissum est *', et allare destru-
cies adorationis, duiia vocalur, quse debetur etiam clum *"; vel quia Moyses ait: < Vos tacebitis, ct
creaturis. Est alia quse lalria nuncupalur, qua so- alius pugnabit pro vobis »6, >scilicetChrislus; <tor-
lus Deus est adorandus.] Dum autem crucem oscu- cular enim calcavit solus". >
lamus, nos ad terram proslernimus, ul humilitas Cum igitur liac die non sit corpus Domini confi-
inentis per habitum corpoiis demonstretur; elquia cicnrfum, ad hancdiem est causa triplici reservan •
sictit Christus humiliatus est Patri pro nobis usque dum : Prima est pioplerinfirnios, ne aliquis decedat
ad morlem 39, sic nos ejus mortis imitatores humi- sine vialico; sectinda estpropter religiosos, qui his
liari oportet. De hoc cultu crucis ait Sedulius : tribus diebus communicanl; tertia est propter offi-
Neve quis ignorel speciemcrucis esse colendam. cium adimplendum. Speeies aulem vini causa tri-
De modo prostralionis ait Augustinus : < Si quis plici non reservatur; prima est, quia de facilr ex
sic Iiumiliatur ut genua figat, adhuc babet quo am- negligenlia laberetur; secunda est, quia dixit Do-
plius humilietur. Quisqtiis sic humiliatur, ul hsereat minus in coena : < Amodo non bibam de hoc geni-
venter ejus in terra, ultra quo humilietur, non ha- mine vitis, doncc bibam illud in regno Palris mei
het. Dum crucem adoramus, laudes ejus et prseco- iQ *s; > terlia est, quia perpanem, Novum intelligi-
nia deeanlamus, scilicet anfiphonas et rhythmos : mus Testamenltim ; per vinum vetus, ad quod si-
Crucem tnani. Cntx fidelis, Pange, lingua.. gnilicandum cum bibisset Dominus, inquit: < Con-
His ita rite peractis sacerdos se casulam induat, summalum est »9, > el calix finilur, cl panis serva-
ad aitare aeeedat. Tuncque more solifo subdiaconus, tur, eo quod lexfinem 50, et evangelium habet ini-
vel duo presbyteri deferant ad altare corpus Do- tiura ": Novisenim supervenientibus, vetera tran-
minicum, quod pridie fuil reconditum. Ralionabile sierunt. Cum autem duo presbyteri corpus Domi-
videtur ut hac die corpus Domini conficeretur, et nicuni ad altare detulerint, sacerdos assislens, co
inde usque in diem Sabbati, jugi silentio cpnsopiti, super corporali dcposilo, et calice, sicut moris est,
a sacri altaris ministerio vacaremus. Hac enim cum vino in calice collocato dicat: Oreinus. Prte-
dieChrislus immolatus, Sabbato quievit in sepulcro, ceptis salutaribus. Constat hune locum esse in ca-
et discipuli totani noctem sequentem in trislitia none, ubi elevato calice cum corpore Domini dici-
transegere, donec, mulicribtts dijuculo referentibus tur : Per omnia scecula smculorum et sequenle hac
quse audierant et videranl *°, in gaudium respirare praefatione : Prwceplis salularibus. Calix inlerim
coeperunt. Respondeo : Dominus nosler pridie quam cooperitur, in quo «cbis iilud figtiratur, quod de
"
palerelur, accipiens panem et calicem, bcnedixit, de- cruce deposimm corpus Domini sepclitur. Ideoque
ditque discipulis suis, dicens: Hoc est corpus tneum, per duos presbyteros, qui corpus ad altare defe-
Hic esl calix meus. Tunc est immolalus in manibus runt, reprsesentamus Joseph ab Arimaiha?a, et Ni-
suis, de qua immolalione subjunxit : Hoc facite in coilemum, qai lulerunt corpus ad sepeliendum 6S.
meam commemoralionemis. Ab hac igilur, qtiae non Tres canonis articuli super deposito corpore profe-
est oniitlenda, cum sitfirmiter injuncta, sexta feria runlur, scilicet: Prmceptis, Paler nosler, et Libera
est dies sccunda, qua velut in monumenlo quiescat. nos, qumsumus; quia tribus diebus, ut infra dice-
Sabbatum vero tertia, qua velut a raorle resurgat. mus, sepultus Dominus occultatur. Ex praemissif
Prseterea, qtiia Dominus in parte noclis, quae luce- colligitur, quod sola oralio Dominica non sufficia'
scit in prima Sabbati resurrexit *2, idcirco illam a ad Eucharistiara consecrandam.
silentio, vel tristitia, quam exigebal. requies sepul- Si euim sufliceret, non esset necessarium corpi»

"Exod. 21. 36 Malth, 5. "Matth. 21. 38I Reg. 17. 39 Philip. 2. *° Lue. 24. '• Mallh. 26
ICor. 11. »2Matth. 28. *3Exod. 16. »»Matth. 27. »sIMach. 4. *6Exod. 14. "Isa. 63
48Mallli. 26. MJoan. 19. 50 Lcvit. 26. 51II Cor. 5. 5! Joan. 19.
521 • MITRALE. — LIB. VI. 522
lioinini conservari ad diem hodiernum. Tali modo .A dormivit. Ideoque dies ista Sabbatura appellatur,
•jnissam apostoli celebrabant; prius enim missam quod requies interpretatur, antoriomasia Sabbatum
•celebraturi, ad conficiendum, haecverba solumraodo sanctum, propter requiem Jesu Christi, in cujus
proferebant : Hoc est corpus meum, hic est' sanguis morle sanctificati sumus, vel proptcr fontera ba-
meus. Sed postea oratioriem Dominicam addidere, ptismi, qui hodie benedicitur, ubi conslat novam
et'haec est aposlolorum consueludo, quae hic reprse- prolem Ecclesise sanctificarf. In quo circa vespe-
sentatur. Beatus vero Gregorius, Gelasius et Coele- ram noctis, quae lucescit in prima Sabbati 61,officii
stinus, alia superaddidere; cum venlum fueril us- solemnitas inchoatur, et quasi per totam noctem
que ad : Per omnia smcula smculorum, more solito usque ad diei claritatem continuatur, utillud adim-
sacerdos hostiam frangat, qua fracla, non dical pleatur : J NOXilluminatio mea in deliciis meis, et
Pax Domini sit semper vobiscum, eo quod oscula nox sicut dfes illuminabitur 6S.> Tribus enim de
circumstanlium rion sequuntur. Similiter et tertiam causis hsec dies illuminata refulget in deliciis no-
porlionem in calicem mittens, non dicat: Hmc sa- slris. Propter redempliouem animarum, qtise lieet
crosancla commislio corporis et sanguinis Domini ; sit in die Parasceves morte Domini reparata , ejus
non enim sanguis adest. Unde quseritur si ex con- tamen gaudium et Iselitia est ad hanc nociem prse-
tactu vinum consecratur? Respor.deo :Non conse- missaratione translat-a. Propterresurrectionemcor-
crari, sed sanctificari. Est enim differentia inter porum, quae, Domino resurgente, prima Sabbali
consecratum et sanctificatum. Consecrare est con- speratur futura; ideoque yigilamus, et resurgenti
secrationem transubstanliare, simililer accipitur vigilando conciiiimiis. Propter baplismi sacrarnen-
sanclificare, sed iaxe; sanctificari est ex tactu sacrse tum, quod hodie celebratur; quoniam ab illis causis
rei reverendum effici. Exinde Agnus Dei praetcrmil- sumpsitexordium, et illarum nobistribuit fructum.
tatur j quia non videtur invocandus esse, qui cerni- 'Celebratur enira hac die catecliumeiiorum officium,
tur iii agone deficere. Cum silentio communicet ul catechumeni Christo cousepulti per baplismum
presbyler, et omnes communicare debent. Unde in morte, cum eo resurgant 63, Hmc ergo nox Pas-
ccmmunio non cantatur, sed nobis silentibus, san- cha diciturquod transilus inlerpretatur, quia trans-
guis ille quem sumimus, de ore nostro pro nobis ivit Dominus dc mundo ad Patrem, de morte ad
clamat adDomirium. Nos enim sumus illa terra, vilam. Transimus et nos ( i Pascba enim immola-
quaeaperuit os suum et bibit sanguinem Abel 53, id tus est Christus >)e* de hosle ad Patrem, de lene-
est Christiquem effuditCain, id est Judaicus popu- bris ad lucem, de reatu ad gratiam, de poena ad
lus. Undefacfus est vagus et profugus super terram C gloriam, de pugna ad victoriam. Ilaec nox in pleni-
5», juxla illud : t Disperge illos in virtute tua 55, > lunio celebratur, luna jubar lumiiiis a sole mutua-
factus est maledictus illa maledictione : < Sanguis tur. Luna est Ecclesia, solChristus, qui, dum occi-
ejus super uos 56. > Facta communione, Psalmi dit, occiditui-; sed ejus occasu Ecclesia gralise ple-
vespertini senario numero decantentur, et sub una nitudine illustralur. Hsecnox, sequinoctiotransacto,
collecta : Respice, Dotnine, totum officium, id est cum dies noclem superat, celebratur; quia post
missa et vesperse terminentur. Hoc facto, crux re- ignorantiam prolongatur de Deo scientia; et ubi
*"..
ponalur in suo loco. Alicubi est consuetudo, ut cho- abundavit iniquitas, superabundavit et gratia
rus dicat psaimos anle eam. Episcopus etiam, aut ILxc nox celebratur in vere, eum post hieniis aspe-
ejus vicarius, usque ad illam horam, in qua Domi- ritatem flores vernanl, volucres jubilant; quia, puiso
nus resurrexit. Oflicio celebrato, uno duntaxat refi- perfidise gelu, mundus floruit pulchriludine virtu-
66
ciinur ferculo, eo qttod bac die ununi solum sibi tum,, et in omnem terram exivit sonus apostolo-
Dominus incorporavit, latronem videlicel cui dixit: rum. Hsec nox est utriusque diei communis : nam
Hodie mecum eris in paradiso ". usque nunc dies naturaliter prsecedebat noetem ;
CAPUT XIV. significans lapsum primi Adse, qui ad tenebras de
^ luce descendit; sed ex nunc artificialiter nox diem
IH SABBATO SANCTO.
Induile itouum hominem, qui secundum Deum prsecedit, insinuans reparalionem secundi Adai, qtti
creatus est 58. Stcut Deus operibus creationis mundi nos ad lumen de tenebris reparavit. Hsecnox quadra-
sexta die completis, septima requievitabomniopere genariura terminat afflictionis et quinquagenarium
59. sic in sexta selate recreationis inchoat absolutionis, quia per resurrectioiiem de
quod palrarat
transibimus liber-
operibus consummalis, juxta quod Dominus dixit servitio caplivitalis adjubileum
pendens in cruce : « Consummafum est 60, > in se- tatis. Hsec nox mediat inter seplimam et octavam
et nunc officium,
ptima requievit selate. Cum enim anima ejus pas- alterius Teslamenti alpha omega;
sibilitatem corporis exivit, quodammodo in requie etejusordinem, prosequamur. In principio igitur
fuit. Sicut etiam hominis creatione in sexta feria cfficii tolus in Ecclesia debet ignis exstingui, et no-
in die sic recrea- vus de lapide, calybe percusso, vel crystallo soli ob-
facla, proxima requievit, ejusdem
tione in eadem feria celebrata, Dominus in sepulcro jecta dcbet elici et de sarmento foveri; ignis ve-
63 Gen. 4. 5*Ibid. CBPsal. 58. 5SMatth. 27. 5' Luc. 25. es Epb. 4. " Gen. 2. eo Joan. 19.
"Matth. 28. 6SPsal. 15S. 6SRom. 6. 6»I Cor. 5. 65Rom. 5. C6Psal. 18.
323 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 524
tus veterem signilicat legem, cujus in morle Ghristi. A Cereum diaconus benedicit, non sacerdos vel
figurse completse fuere, et ideo velul exstinctse ces- episcopus; quia Christi resurrectionis praeconium,
sare debuerunl, sed de lapide, id est Christo, qui per minorem sexum fuit aposlolis manifestatum,
est Iapis angularis 67, qui verbere crucis percussus, scilicet .mulieres ' 5, nonper apostolos mulieribus.
Spirilum sanctum nobis effudit; vel de crystallo in- Nam, quia mulier a diabolo missa viro mortem ob-
ter solem et escam mediante, id est Christo quifuit lulit7C, pulchre sexus idem a redivivo Christomis-
mediatorinter Deum et nostram inlirmitatenicB, qiii, sus, virili sexui vitam evangelizavit. Accedens ad
sicut testatur, ignem in terrammilterevenit 69.No- henedicendum frustula secum porlal incensi, ut ea
vus ignis elicilur, dum per ejus passionera, resur- cruciculae cereo insculplse offerendo infigat : illse
rectionem Spiritus sanctus nobis infundiiur, cui namque inulieres emerunt^aromata, ut venientes
praebet aliraenta idem Christus, qui est vitis vera 70. Jesum ungerent crucifixum ". Benedicens ait :
Kon est vana religio solemni processione ad hujus Exsultet. Cum pnst salutat populum, eum reddit
ignis benedictionem exire : < Eamus, inquitAposto- benevolttm etallenlum, dicens : Dominusvobiscum.
lus, ad eum exlra caslra, improperium ejus por- In columnmitluminatione, hujus columnseprsec.;-
tantes' 1. > Procedentes igitur ad illum ignera, me- nia novimus, quam in honore Domini rutilans ignis
minisse debemus, exeundum nobis ad illum.quem accendit; ubi quidem innuittir, quod idem per cc-
Judaei extra castra projecerunt, et benedicimus il- reum praesentatur, quod per columnam, quae prse-
lum cum cruce el aqua, ul nos vi passionis ejus, per cedebat filios Israel ' 8, prsefigurabatur; columna
quem Spiritum sanctum accipimus, lotos essesigni- quippe nubis figuram tenuit humanilalis ; columna
ficemus. Et attende quodsicut his singulis diebus, vero ignis, divinitalis, columna filiis Israel in tertia
ccena Domini Parasceve, et Sabbato sancto, ignis mansione, posl esum agni, eoncessa. ut Hieroiiymus
exstinguilur; sic, aiunt quidam, ut novus ignis in ail: Prsecessit populum ad mare Rubrttm, et per
inemoriam passionis, ut prsediximus, aecendatur; desertum, quousque Jordanem transiret, et ler-
cum igne solemniter benedicto, exeat diaconus ad ram promissionis inlraret. Inde est quod cereus
fores Ecclesise dicens ter : Lumen Chrisli, cui re- tertia die post coenam Domini ante baptismum,
spondet chorus : Dco gratias. estsecundum quosdam, benedictus, anle neophy-
Exinde veniens in chorum, cereum benedicat. tos, ad baptisterium, et in officiisusque in octavam
Benedictionem cerei Zosimus, Ecclesise Romaisse solemnitatis, vel ante ponlificem, qui est caput po*
ponlifex vicesimus octavus instiluit, ut Christus ad puli, deportalur. Columna tr.a populo faciebat,
memoriam visibiliter reduceretur. Qui, sicutait Au- r obumbrabat a sole, protegebat ab hosle, illumina-
gustinus, est in omnibus rebus ad memoriam re- balin nocte, sic Christus obumbrat contra aestum
ducendus, a cujus dulcedine benedictionis incho- vitiorum, prolegit a suggestionibus daemonum, illu-
antur praeconia Dominicaeresurrectionjs. Nam ce- minat omnera hominem venienlem in hunc muu-
reus renovatus et illuminatus Christum significal, dtim ' 9, donec eum perducat ad reguum coeloruin,
qui in carne gloriosa rcsurrexit a morluis, et verus offerens, elc. Quam rulilans ignis 'accendil, haecest
Deus apparuit, et vere in eo splendor exstitit divi- divinilas quse humanitalem in sepulcro jacentera
nilatis , qui trislitiam discipulortim , imo lotum iterum animavil, id est aniraam corpori copulavit,
mundum serenavil sua lsetilia charitalis, queni con- vel novam ignis novam ipsius doctrinam, qui ait .
trislaveratexslinclio lampadum, id est prophetarum, < Mandatum novum do vobis 80,> aut novam glo-
et majoris lampadis, id est passio Salvatoris, cujus riam in resurreclione exhibitam figuravit. Sequitur:
ceram apis sine concubilu maler eduxit. quia Chri- Qui licet divisus in partes muluati lamen luminis
sli carnem virgo Maria concepit et peperit7S, et delrimenta non novit; ex eodera igne ceiei conse-
Deuni in carne quasi mel iu cera proferens inviolata crati omnes, qui sunt in ecclesia, cereoli acceadun-
permaiisil. Cum itaque per cereuin Christus signi- lur, misiteniin Dominus ignem in terram 81,etquid
ficetur, meritoanntis ab incarnalione Domini con- D voluit nisi eum vehemeiiter accendi ? el de plenitu-
sequenter inscribitur ; vel quia Christus est maxi- dine ejus omnes accepimus 8S; stans etiam in die,.
mus annus anliquus et plenus dierum ' 3, in quo est qua resurrexit in medio discipulorum, ait illis :;
pleniludo bonorum omnium '». Sieul in anno ferli- < Accipite Spirilum sanctum 83, > quos apostolos
litas fructuum, cujus duodecim liieiises, apostoli, binos ad praedicalionis officium delegatos s», dun
dies fideles, horae suntpueri baptizati. Indiclioquo- roinores cerei repisesenlant, vel prophetas et apo-
que et epacta nihiloininus inscribunlur;. quoniam slolos, vel omnesEcclesiaedoctores,gemina charitate
actiones hominum, et successiones teniporum, Chri- ardentes, aut etiam verbo et opere prsefulgentes.
sto disponente, ordinantur. Et attende quod indiclio js Si aulem non fueril nisi unus ,cereus minor, si-
spatium quindecim annorum, el singulus eorum gnificat ordinem apostolorum , quibus sicut de se
vocatur aera; sera vero tributum, quod aiinis singulis dixerat : < Ego sum lux mundi85r sic de eis ad-
solvebatur. junxit: < Vos estis lux mundi 86, > Ambo catechu-

6'Ephes.2. *sITnn. 2. 69Luc. 12. 70Joan. 15. " Hebr. 15. 7S Isa. 7. 73Dan. 7. 7*Joan. \,
Col. 2. '5 Luc. 24. 76 Gen. 5. 77Marc. 16. 7SExod. 15. '9 Joan. 1. 80Joan. 15. 81Luc.12.
62 Joan. I. 83Joan. 20. s* Luc. 10. 65Joan. 8. "Malih. 5.
32S MITRALE. — LIB. VI. . 326
menos prsecedunt, quia Chrislus per se et per apo- A ante passionem , ut quidam arbitrantur, in forma
stolos Ecclesiara illuminavit. Offerens incensum Joannis, post resurrectionem in forma Salvaloris,
dicit: Suscipe, sancle Paler, incensi hujus sacrifi- dicentis : < Euntes, docete omnes gentes, hapti-
cium vesperlinum; vespertihuni Iegis sacrificium zanles eos, in nomine Patris, et Filii, et Spirilus
significabat in miindi vespera Dominum immolan- sancti99.> Haecest sacramenli forma substantialis ;
duin ; cum ergo crux iusculpitur, 'xrucifixi slatua csetera vero solemnitatis, in quibus diabolus ad-
desigualur . Qudm, etc. . juralur, et quasi judiciali senlentia condemnatur.
Gereus benedictus in octava Paschse secundum Quae quo leguritur ordine prosequemur. Legunlur
quorumdam eonsuetudinem ad fumigandas domos igitur in quibusdam ecclesiis viginti quatuor le-
populo distribuitur, eo quod in ullima resurrecliorie cliones. Duodecim Grsecepropler auctoritales Sc-
Clirislus fidelibus in praemio tribuetur, ad quod ptuaginta Interpretum, quorum auctorilas floruit
cxpressius significandum Roinaui agnos faciunl de in Grsecia ; Latine propter auctoritalem Hieronynii,
cera oleo mista ; in agno eniro cereo, agnus prse- cujus translatio prsevaluit in llalia; unde, licct
iiguralus, et in Pascha immolatus ad memoriain sint viginti quatuor lectiones , non tamen sunt nisi
reducitur, cui sanctus Gregorius oleum infudit, duodecim in senlenliis lectiones, quaeGrscceet La-
quando Paschalis agni mysteria reseravit. Sequitur tine legunlur propler auditorum diversilatem, ut
de baptismo quem hodie celebramus; quoniam hac prsediximus, cum de Sabbatis quatuor lemporum
nocle forlem fortior stiperveniens alligavit 87 et loqueremur. Duodecim autem legunlur, quia ba-
paradiso spolia reddidit. Item < quia quicunqtie plizandi calechumeni duodecim apostolorum do-
baptizaii sumus in Christo Jesu, in morte ipsius clrina imbuunlur; qui duorum dicruni varietatibus
baptizati sttmus, consepulli enim sumus cum illo instruunlur, scilicet in quarfa feria et hodie, ut
per bap'ismuin in morte, ut quomodo resurrexit si forle per oblivionem dilapsum est, quod in quarta
Christus a mortuis per gloriam Palris, ita et nos feria post mcdiam Quadragesimam didicerunt, aut
innovitalevilseambulemus 88.> Mors Christi no,strse si aliqui abfuerunt, nunc perfectius et plenius in-
morlisfuitabolitio89,sedmorsChrislisimpla, riostra slruanlur; vel his duobus duorum dierum varie-
verodupla; nam per unara Christi morlemjCjus talibus instruunlur, non ut doclrinam intelligant
mortis in baptismo nanciscimur abolilionem, quse variare; sed, secundum Bedam , vilam prseseiileiu
mortis Christi suscipit iu baptismate similitudinem, sciant in fideel operatione consislere. In quibusdain
hseeest mors animae, quam slatim salvatrix gratia vero ecclesiis sex lantum lectiones leguntur; quia
depellil; aliam vero, quse corporis est, censune C catechumcni ad opera misericordiae inviianlur.
juslitise reservavit, sed et hoc mortale absorbebi- Quotcunque legantur, lituli subticenlur, vel quia
tur. Et rationis erat ut sicut mors animae causa Chrislus capul nostrum 100nondum nobis reddilur;
fuerat.eorporeae morlis , sic ctiam justificatio spi- vel polius , quia baptizandi, ad quos pertinet ofli-
rittts causa fieret gloriosae corporese mulationis. cium, in Scriplurarum ignoranlia detinentur. Cum
Baptismum Dominus instituil, cum de latere suo enim Scriplurani non intelligant, non expedit eis
sanguinem et aquam produxit, quem postea edictali auclores nominare. Tiluli nainque in lectionibus
lege firmavit, dicens : < Nisi quis renatus ftterit recitantur, iit auctores cceleslis doctrinse, et cives
ex aqua, et Spirilu sanclo, non introibit in regnum supernoe Hierusalem intelliganlur, et sapienles, qui
coeloram90. > Baptizatus est Dominus in sua pas- audiunt, amore dulcedinis noiuinis concivium suo-
sione, unde : < Baptismo habeo baptizari 91. > et rum avidius lectionem intelligant. Quia ergo neo-
quomodo coarclor usque dutn perficiatur, in quo phyti cives illius canlantes ignorant, ideo lectionis
fluvium sanguinis, et aquae profudit, et totum titulos non pronuntiaut. Propterea quoque in nocle,
corpus, quod est Ecclesia 92lavit, et super nivem et sine tono leguntur; quoniam in eis insipientes,
dealbavit 93; sic de lalere Chrisli nascitur Ecclesia , et catechumeni simplices inslruuntur, vel idcirto
sicut de latere Adsefabricatur Eva 9*. Ille crgo fuit ^ duodecim lectionibus, quae catechumenis leguntur,
baptismus Abrahae £t aliorurn universalis et Ia- tituli sublrahuntur; quia neophyti nondum sunt
tronis in cruce pendenlis 95. Paulum vero Iegimus iiiler duodecim millia signali 1. Lecliones typum
bapiizatum 96; quia nondum erat in corpore uni- gerunt Eliezer servi Abrahae, qui jussu domini sui.,
vcrsalis Ecclesiae, sed in synagoga Satanae. De aliis morlua Sara, Isaac Rebeccani duxit in uxorem,
apostolis ulrum fuerint aqua baptizali, reperire quam invenit ad fonlem, cui dedit armillas, el in-
non potuil Auguslinus, sicut ail in epislola quam atires ad ornandam faciem, nec mora relinquit
scribiiadSeleucianura; quidamaiunteos fuisseaqua patris domum , el hilariter festinat ad sponsum 2.
baptizatos, cum Dominus lavit pedes eoruin 97.Alii Sacerdotes antiqui dierum legati Dei Patris venien-
non dubilant eos fuisse bapti/.alos aqtia, forma tes ad fonlem baplisnii novse plebi, Chrislo nostro,
•loannis aut Chrisli 98, per quortim niinisleiium ristii vel gaudio conjungendacporrigunt, legendo le-
Christus alios baptizavit. Baptizaverunl enim alios ctiones, in aures fidei et doctrinae quse armillas

8'Luc. II. ssRom. 6. 89Hebr. 2. 90Joan. 5. 91Luc. 12. 9SEohes. 5. °3>Psal. 50. 9*Gen.
2
2.
'Luc. 23. 96Acl. 9. 9'Joan. 13. 98Joan. 4. 99Mailh. 28. '00Ephes. 1. Apoc. 9. Gen. 24.
527 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 528
induitur, dura obediens operatur. Isaac conjungitur, ,A plii submerguntur, peccata enim originalia et actu-
dum oblivisceiispopulumsuum etdomum patrissui 3 alia in baptismo sanguine Christi rubenti penittis
per dilectionem Christo copulalur. el hsec fiunt, absorbenlur.
mortuaSara; quia synagoga, quse illum genuit, Quintaquoque leclio scilicet: Hmcest hmredilas",
sanguine suffocala, cuin dixit : < Sanguis ejus manifeste baptisma pronuntiat, ubi dicitur : Otn-
super nos et super filios nostros*, > sponsa de nes silientes, veniteed aquas ".
gentibus acceleravit Ecclesia. Sexta, scilicet : Audi IsraetiS, indicat incama-
Prima Ieclio scilicet : In principio creavil Deus tionem , dicens : 7» terris visus est, el cum homini-
coelumet terram, convenit baplizandis, ex eo quod bus conversalusest 19. ,
in ea dicitur : Spiritus Domini ferebatur super aquas; Seplima, scilicet: Facla est superme™, nostram
et infra : Faciamus hominem ad imuginem et si- insinuat resurreciionem.
militudinem nosirams. Ad imaginem esl, in quaii- Octava, scilicet : Apprehendenlseplem mulieres
tum rationalis est, ad similitudinem est in quan- virum unum2I, septem innuit dona , quse in sacra-
tum bonus est, imago namque respicit naturalia mento baptismatis conferuntur. Christi etiam, et
sed similitudo graluita, imagine borao carere non Ecclesiae conlinet conjunctionem, quse facta iu
poluit, sed similitudinem pb culpam amisit, quam, " SalvatoriSincarnatione, plenius fiet in resurrectione.
ut recuperaret, Spiritus Domini ferlur super aquam Ideoque illae duse prsBinittuntur lectiones, conjun-
baplismi, ergo ideo legitur, quia in ea Trinitatis gitur eliam Ecclesia Christo in lavacri sacramento,
mentio innuitur, et Spiritus saucti virlus ostendi- unde et hic subdilur : si abluerit sordes filiarum
lur, item convenit baptizandis ex dislinctione die- Sion**, propterea, sequilur canticum : Vinea
rum et operibus eorumdem. Sicut in principio crea- facla est dilecto. Vinea enim Domini Sabaoth, do-
vit Deus ccelumet terram , sic et nunc creat in Ba- tnus Israel est 23.
ptismo novam Ecclesise prolem, et dividit aquas ab Nona sciiicet : Dixil Dominus ad Moijsenii, im-
aquis, spiritttales a carnalibus, et ex aquis producit molationem prsecipit agni Pascbalis, id est Chrisli,
pisces et volucres6; id est eos qui saecularibus inna- cujus sanguine redimimur et aqua lavamur.
lant curiseteos < quorum conversatio est incoelis',) Deeima, scilicet:' Factum est verbum s5, mani-
terra quorum, id est caro , aliis producit herbani feste quoque declarat passionem Domini, quae fuil
virentem, etpomlferum, et ligna virtulum, aliis ger- origo baptismi.
minabit spinas et tribulos viliorum ; omnibus tamen Undecima quoque renalis congruit, scilicet :
in firmamento Scripturse, sol et luna, et cselera r Scripsit Moysess6, ubi Iegem Dei renatis prsr-pouit,
luminaria praesunt 8, doclores, videlicet majores et el in canlico superna promittit2'. Ideoque sequilur
minores, qui relucent super bonos et malos 9, canticum : Allende.
'
et
sapientibus insipientibus 10, et sicut postmodum Duodecima, scilicet: Nabuchodonosor, etiam ba-
hominem creavit, et denique requievit 11, sic in plisma declarat, in quo Spiritus' sanctus peccata
baplismo recreat, et regenerat, et requiem dat consumit, sicut «ngelus flamniam fornacis ex-
hic a culpa, sed futurara exspectamus, quse erit slinxil ss. Unde calechumeni canticum : Sicul cer-
simul perfectius a culpa et poena. vus*s, cum gaudio resonant; quia fontem vitaedesi-
Secunda leclio, sciliCel : Noe cum quingenlorum derant. Qui qualuor legunt lectiones, islis utunlur .
esset annorum1S, per hoe convenit sacramenlo ha- 7n principio, Faclum est in vigilia, Apprehendent
plism;; quia loquitur. de inundatione diluvii, in septem muiieres, Hmc est hmredilas, vel Scripsit
qua sicut peccatores pereunt et jusli salvantur; sic Moyses, quse quatuor hodie legunlur, quia qualuor
in baptismo peccata delentur, et animse liberanlur. lidelium genera, scilicet simplices, inteliigenies,
Terlia scilicet tentuvil Deus Abrahamls, per hoc provecli et sapientes, qualuor modis videlicet per
accedit ad baptismum, quoniam Isaac denuntiat bistoriam, allegoriani, tropologiam, anagogen eru-
immolandum. Hic est Christus, in cujus morle ba- D diuntur. Hodie nanique neopbylis noslris quadru-
ptizati sumus1', in qrio benedictionem accipimus. plex mensa proponiiur. Nam |^ima lectio simplices
In quarta lectione factum, manifesta est figura de sua forriialione efudil, ubi dicitur : Faciamus
baplismi; nam per sacerdolem Moysenls reprse- hominem ad imaginem et simililudinem nostram 30,
senlamus, per baptismura mare Rubrum ; per ce- el itera masculuin et feminam creavit eos. Unde
reum columnam, per catecliinnenos JEgyptios , per sacerdos orat ut imaginem catechumenis, quam in
jam baptizalos, Hamrseos, unde illorum voce rnox hominibus creavit, restituat. Secunda lectio, intel-
sequilur canlicum victorise : Cantemus, cantandum ligentes, de modo restitutionis per allegoriam in-
,est enim quoniam in morte nostri agni /Egyplio- slituit, dicens : <Egypiios in mari submersos 31,
rum primogenilamoriunlur ]el in mari Rubro iEgy- Hebrseos liberatos, significans dsemones et peccata

'Psal. 4'4. *Malth. 27. 6 Gen. 1. e Ihid. ' Pbil. 3. "Gen. 1. 9Matth. 5. 10Rom.1. !lGen.
2. lsGen. 5,6. ls Gen. 22. " Rom. 6- 1BExod.14. 16Isa. 54. " Isa. 55. ls Bar. 5. 19Ezech.
57. 20Isa. 4. 21Ibid. " Ibid. s3Isa. 5. 2*Exod. 12. -s Joan. 5. 2eDeut. 51. " Deut. 52.
i8Dan. 5. S9Psal. 41. 30 Gen. 1. al Esod. 14.
 329 MITRALE. — LIB. VI. SSO
submergi, et animas in baplismale liberari. ln per- A Samarilanse : < Qui biberit aquam quam ego de-
sona igilur Hebrseorum, et eorum, qni a viliis libe- dero, fiet in eo fons aquse vivse salientis in vitam
ranlur in fonte, sequitur canlicum victorise : Can- seternam *6. > Quia igitur in singuiis temporibus
temus. Postea sacerdos orat, ut sicut illi ab Mgy- remedium agnovere baplismatis, ideo tribus leclio-
ptiis, sic isti a dsemonibus liberentur. Tertia lectioi nibus singula canlica succinunlur, et quartum sine
provectos, per tropologiam edocel, ubi dicilur quod prsecedenti Iectione concluditur, tit taciturnitati
sordes filiaruni Sion laventur in spirilu judicii et primae vicem rependant neophyii, ut qui de lapsu
sanguis Hierusalem in spirilu ardoris S2; quia quod siluerant, cerlilicati de reslitul.ione gaudia gemi-
leve Cst, Iavant lacrymse, quod grave asperitas poe- nenl; vel doctr'nam ulterius non exspectant, quo-
nitentise, quse omnia per sepliformem Spiritum la- niam gaudentes festinant ad lavacrum : Sicut cervus
vantur in fonte. Hsec sunt septem mulieres, quse desiderat ad fontes aquarum *'. Ulud sciendum est
apprehenderunt virum unum. Hanccanticum sequi- quod quisquis fuerit ordo, quatuor srint cantica per
tur : Vinea; quia bonos mores Iselitia comitatur quatuor pedes, ut de Iefttionibus supradiximus ; et
seterna, et pertinet hoc canticum ad Synagogam, dicuntur cantica, quia cantantur, vel quia in libris
quse conjungelur viro, cum intraverit gentium ple- authenticis eantica norainantur. Nara de primo di-
nitudo 33.Postmodum sacerdos orat, ut post prse- citnr : Cecinit Moyses carmen Domino »e, de se-
sentia, seterna bona percipiant. Quarta lectio sa- cundo : Canlabo dilecto meo canticum palruelis
pientes per anagogen erigit ad coelestia, dum haere- mei *9, de tertio : Scripsii Moyses canticum 50, de
ditatem promitlit aeternam Si; hanc duo canlica quarto dicitur in praefatione cantici. Illud notabile
sequuntur, quoniam in -illa haereditate baptizali est quolcunque fuerint lectiones, quod semper ora-
corpore, et anima gratulabuntur, vel quia in le- tiones sequentes ad lectiones, et tracttis respiciunt
clione, duo conjunguntur, scilicet mores prassentis prsecedentes, et est prseposterus ordo; alias primo
vitse et hsereditas futurae, de quibus Propheta : sacerdos orat, jecundo legit lector, exinde suecinit
t Anirna ejus in bonis demorabilur, et semen ejus cantor. At hicprimo legitur, ut ncophytis doctrina
fcaereditabil terram S6. > Ideoque verba lectionis et fidei proponalur. Secundo cantatur ia persona il-
canlicorum conveniunt. Ibi dicitur : Omnes $itien- lorum, ut cognoseatur quanta sit devotio, et hila-
tes, hie vero : Sitivii anima SS,ibi : David fidelis3': ritas baptizandorum, qua cogniia," sacerdos orat
hic : Deus fideiis ss, ibi : Descendit imber s9, hic , confidenterut eorum devolio non deficiat, sed in-
< Descendit sicut ros > verba mea" 1, sed post can- crementa suscipiat; et sicut lectionibus tituli,sup-
licum : Attende cmlum, sacerdos orat, ut firma sit C primuntur, sic eadem ratione orationibus Doininus
hseredilatis promissio. Posl aliud canticUm : Sicut vobiscum sublrahitur. Dum lecliones Ieguntur, duo-
cervus, iterum orat, ut fontem vilae catechumeni denarius adimpletur numerus litauiaruin, per tres
sitiant; lectiones autem carilica subsequuntur in quaternarios clericorum, quibus oratur, ut in
persona catechumenorum, quia catechumeni futuri baplizandis doctrina capiat apostolorum fide Tri-
sunt de riumero centum quadraginla quatuor mil- nitatis et qualuor virtutibus prseditorum; vel se-
lium, qui cantant canticum novum 41, vel quod po- ptenaefiunt ad impetrandam septiformem gratiam,
tius est, exsullant, quoniam ab jfigyptiorum one- et quinse ad oblinendam quihque sensuum custo-
ribus liberanlur. Sed quia quandiu sumus in cor- diairi, et quia per nos ad hoc impetrandum non
pore, hsec exsultatio debet esse in tremore et labo- sufiicimus, sanctorum suffragia postulamus. At
riosa carnis mortificalione, ideo canlus efferimus illud non est silenlio proetereundum, quia in leclio-
in tractus, qui sunt Ittgenlium, et significant prse- nibus et litaniis, senes prsecednnt, et juvenes sub-
sens exsilium. Item prima lectio lapsum narrat hu- sequuntur, vel quia senex servus adduxit Rebec-
manum,. unde nullum sequitur canlicum : quia cam, ut lsaac juvenis apprehenderet earii •', vel
lapsus homo ignarus Deo gralias non cantavit, sed quia in baptismate juvenescit Ecclesia, et renova-
obmutuit et obsurduit. ldeo baplizando dieitur • D tur, ut aquilse juventus nostra 6S.
ephpheta, quodest adaperire *2. Tres sequenles tria His rite completis solemniter, ul in processioni-
teiripora mundi respiciunt, ante legem, sub lege, •bus, ad fontes accedimus cantantes hos versus :
sub gratia, quibus ad restilutionem lapsi, proponi- p,ex sanclorum, et non debenl esse fontes nisi iu
lur esse necessarium sacramenliim baptismi. Unde Ecclesia quia mater est, ex qua nova progenies ge-
in secunda Iectione, de his quibus nondum erat Iex neratur, baptismus dicitur unclio, vel loiio. Bapii-
data, dicitur : Omnes in Moyse baplizati sunt in smum Noe in diluvio 53, Moyses in mari Rubro 6»,
nube elin mari 13.Tn terlia de his qui eraut sub Salomon in mari _Eneo 6S prseliguravit. Joannes
lege, dicilur : Si laverit Dominus sordes fitiarum officio demonstravit 56, Dominus baplismo confir-
Sion **.In quarta : Otnnes sitientes **, invitat ad mavit, passione consecravit, mandato prsecepit".
bibendum aquas de fontibus Salvatoris, qui dixit Episcopus vcl sacerdos Dettm Patrcm orat, et per

32Isa. 4. 33Rom. 11. 3'Isa. 54, 55. 35 Psal. 26. 3SPsal. 41. 3'IReg.22. »6
E8Deut.o2. 3'lsa. 5.v
" Psal. 152. 41Apoc. 14. *s Marc. 7. *3 1 Cor. 10. '» Isa. 4. »5 Isa. 55. Joan. 4. »'Psal. 41-
i8Exod. 15. "Isa. 5. 50Dent. 51. " Gen. 24. «Psal. 102. 5SGen. 7. 5*Exod. 14. 55!ll Reg. 7-
86Matlh. 5. 5' Joan. 19; Matlh. 28.
PATKOL.CGXIII. 41
551 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 532
Jesum Christum, Spiritum sancturn impioral. Ideo- A cula C5; hic est Christus, qui venit, ut qui non vi-
qiiepnus legit in modum oralionis, sed postmo- dent videant, et qui vident caeci fiant 66; sed quasi
dum gaudens Spiritum sanctum advenisse, gratias duo leguntur; sicut enim cereus illuminatus co-
sgens, canlat in modum praefationis. Fontis conse- lumnara rememorat ignis, et personam significai
cratio, iii nomine sanctse Trinilatis, et raaxime in FHii, sic cereus exstinclus columnara nubis et per-
sancli-Spiritus inyocatione perficitur; sancla nani- sonam Spiritus sancti. Unde secundum quosdam
queTrinitas sic.opera sua divisit, utPaler horoinem ralionabiliter in aquam duo cerei deponuntur. Ce-
conderet, Filius redimeret, Spiritus sanclus illunii- reus cum a cereo illuminatur, significat aposlolos,
nans regeneraret, et regenerans illuroinaret;. et columnas Israelilicas Spiritu sanclo repletos, a
tamen indivisibilia sunt ppera Trinitalis ; spiritum Christo fuisse illuminatos. Quidam vero differuut
adoptionis sacerdos. implorat ut aquara sanctificet utrumque cereum neOphytorum illuminare, quous-
et fecundet ^ ctim in niodum crucis manu dividit que lampades illuminentur ecclesiae. Ve| duo cerei
aquam, recolit quodMoyseS' aquam tactu ligni dul- dilectionem significant Dei et proximi: qui verliUir
coravit 58.,et aqua illa baptismura, lignum vero ad dexteram dileclionem Dei, qui vero ad sinistram
crucem prsefiguravit. R dileclionem proximi; per ehrismatis et aquse coin-
. Per insulllationem in, transversum., immundi mistionem, significamus Christi elEccIesioeconjun-
spirilus expulsionem insinuat. Ideoque dicitur.: ctionem; exinde pueri baplizentur, ita prius in-
Spiri.us immundus abscedat, in quo adimpletur lerrogenlur de fidc, el si abrenuntient Satanse, et
verbum Domini;: < Princeps mundi hujus ejicielur operibus ejus, et pompis ejus, ut eis pris confessio
foras ,9; > per trinam in allum eam fieri in sarictse liat ad salutem 6'.
Trinitatis invocatione demonstrat. Egresso diabolo, Et vide quod hoc officium prselibatum est in
aqua munitur crucis signaculo cum dicilur-: Sil scrulinio, sed forsilan ideo repetilur; quoniam ali-
hmc sancta, ut sit libera ab impugnaloris incursu, qui abfuerant, vel quia per negligentiam qtiod
ne ullerius locum habeat redeundi; et.r-ursus ad acceperant amiserunt, et. quod per abrcnuntialio-
idem, per invocationem sanctse Trinitalis munitur., nem primus hospes expellilur, per confessiouem ,
cum subdilur, sit fons vivus. Per trinain, elenim secundus ingreditur. Propler hanc abrenuntiationis
manufactam diyisionera Irinam sanctse Trinilajis et confessionis repetitionem, titulatur in sacramen-
accipimus operationem, quod ex ipsis.adjectivis in tario, Jn sabbato Paschm ad reddenles; reddunt
pratione conv-incitur; quia fons vivus ad Patrem; enim quod in scrutiniis acceperurit. Deinde in pe-
aqua regenerans ad Filium, unda purificans refer- Q ctore et inter scapulas oleo liniuntur, ut ad fidem
lur ad Spiritum sanctum ; sicut-enim in baplism» et operatiouem roborentur : per pectus fidem , per
Ghrisli e' Trinilas adfuit ut Pater in voee, Filius scapulas operalionem ; per hsec duosalvatur homo.
in persona, Spiritus sanctus in columba,' sic et no- Vel ut mente et corpore tuti abrenuntient operibus
stra benediclio per invocalionem debuit fieri Trini- diaboli, spiritualibus et carnalibus; vel in pectore
tatis; cum ergo dicilur : Per Deum vivum, Paler in- ut capaces sint ad intelligendum verbum Dei, in
nuitur, deinde Filius oim subditur Per Jesum scapulis, utrobusti sinl ad portandum -jugum Do-
Christum; exinde Spiritus sanctus cum additur niini68- Postea baplizantur his verbis : Baptizo tc
Virius Spirilus iui: El atlende quod in hujus serie in nomine Patris et Filii el Spirilus sancti; et quia
benediclionis miracula facta in aqua poniintur, sci- in nomineTrinitatis baptizantur, ideo tertio imnier-
licet quod in creationis primordio < spiritus super guntur, vel, nt per fidem sanctse Trinitatis a tribus
aquas ferebatur ", > quodin diluvio C2, peraquara morlibus eripiantur, scilicet, cogilaiionis , locutio-
nocentis mundi crimina purgabanlur, quod in prin- nis et operationis, vel ut a tribus prarvaricationibus
cipio ab arida separatur e3, quod in convivio in libererilur, scilicet legis naluralis, Mosaicoe ct
vinum convertitur 6*; ut sicut tunc miraculose Do- Evangelii, vel ul trina? morti Chrisli confnrmentur,
mini jussis aquse paruerunt, ita nunc praHer nalu- D quoniam in morte ipsius baptizati sumus 69. Est
ralem mundalionem, quam lavandis possunt adhi- autem in hunc modum mersio facienda. Primo recta
bere corporibus, sint etiam miraculose purificandis facie versus aquam,et verso capite ad orienlem. Se-
mentibus effi.caces. Vocis mutalio est sancli Spiri- cundoverso capitead aquilonera.Tertio versocapite
tus adventatio, vel polius mentis quoedam humi- ad meridiem. ut crux in mersione formctur; quia qui
lis praeparatio ad impetrandum adventum Spiriliis baplizatur.mundo crucifigitur,etcruci Christo con-
sancti in aquam. . Quem post alla voce,. et hilari figitur'°. Quod vero pueris nomen iinponilur in
sacerdos invilat, dicens : Descendat in hanc. Unde baplismo, inde est quia baptismus est vicarius cir-
cum protinus cereos in aquam miitimus, Spiritum cumcisionis, in qua nomiua pueris imponunt He-
sanctum in aquam descendere non dubitamus, et braei, eo quod lempore circumcisionis Abrahse nc-
secundum hoc unum dunlaxat immitlimus; una men fueril immutatum : cum enim prius dicerelur
enim fuil columna in nocte fulgida, in die nube- Abram ", poslea dicttis esl Abraham. Curii puerum

Geii. 7. 63Gen. 1. 6* Joan. 2. " Exoi.

. '" Exod. 15. 59Joan. 12. 6'co Matth. 5. 6I69Gen. 1. « 70
45. «Joan. 9. '" Rum. 10. Mallh. 11 Rom. 6. Gal. 2, 6. " Gen. 17.
 555 M1TRAI.E. — LIB. VI. 33-1
de fonte sacerdos extraxerit, illum palrini susci-, A sunl, parcil temporalem poenam, sed sedificat ad
piant, quibus eum in niauu tenenlibus, eum in gehennam, ideo terlius gradus est scicnlia quse do-
verlice chrismate sacerdos inungat, in quo quasi cet quid ex justitia puniat, quid ex misericordia
desponsatur, et ei. Spiritus sanctus pro arrhabone dimitlat. Sed quid, si sciat quid agere debeat, sed
iiibuitur, quod papa Silvesler insliluit,s .Cum virtutem recte agendi non habeat? Crescat ilaque
enim gremiuin dilatarelur Ecclesise , nec oninibus scientia in quarlum fortitudinis gradum, ne limore
episcopi valerent per confirmationcro orcurrere, ne trepidet, s.ed defendat bona quse scnlit. Sed si
sine chrismatis unctione perireiit, instiluit ut a sa- fortiltido provida non fuerit, et minus clrca vitia
cerdolibus in vertice supra cerebruni, ubi est sedes circunispecla, ipsa praesumptione in casum ruit;
sapientise ungerentur, et quod hic datur spirilus ascendat igitur ad qriiutum gradum scilicet ad
pro Arrhabone, in confirmatione vero sequenli . consilium, ut provideat, quo se prsemuniat. Sed
quae fil per epuscoptim, datur ad robur et augmen- consilitim non ailest, ubi inlellectus deesl; ascen-
tum gralise, si dccesserit pro rala gratia, dat au- damus igitur ad sexlum gradum, scilicet intelle-
gmentum el glorise. Verumtamen et sine unctione clum. Sed qtiid si intellectus magno acumine vigi-
credimus solo baptismo salvari, sed stella differt a let? Asceudamus ad septimum gradura scilicel sa-
stellain clarilate.' 3. Sacerdos inungeiis his verbis B' pientiani, ut quoe aeute intelleclus inveneril, ma-
utilur: Deus omnipolens, Paler Domini noslri Je- lure sapientia moderetur. Sapieniia namque per-
su Christi, qui le regeneravil ex aqua et Spiritu san- liiiet ad vitam, sicut scientia pertinel ad doctri-
cto, quique dcdil tibi remissionem omnium peccalo- nani.
-rum, ipse le tiniat chrismale salutis in vilam mter- Sequilur : Consigno eum signo crucis in vitam
nam ; episcopus vero confirmaiis similibus utilur propiiiatusalernam. Consigiio, inquam, utSpirilum
verbis diceus : Omnipolens sempiterne Deus, cjui non amiltat. Hac oratione completa, ut dicit Roma-
regenerure dignatus es hunc famulum, vel hanc fa- nus iibellus, faciat cruceiu episcopus cura pollice et
midam luain ex aqua el Spirilu saucio, quique de- chrismate in Ironlibus singulorum , ita dicens .
disti ei remissionem peccalorum omnium , emitle in Signo te signo crucis, confirmo te chrismate salutis,
eum sepliformemSpiritum tuum Paractetum decmtts. in nomine Patris, el Filii, et Spiriius Sancli. Amen.
Orat episcopus pro confiiniandis , quod sumptum Tam saccrdos quam episcopus ungil signaculo cru-
est de Actibus aposlolorum , ubi dicitur „•Cum an- cis, ad oslendendum signum quo redempti sumus;
dissent aposloli, qui erant Hierosolytnis, quod rece- illud enim externiinalori osteiidiraus in prsesenti,
pit Samaria, Verbum Dei, miserunt ad eos Petrum £i ul domos noslras pertranseat", et ostendemus Do-
el Joannem, qui, cum venissent, oraverunl pro eis ul mino in lultiro, ut nos inter redemptos enumeret.
acciperenl Spiriium sanclum. Tunc imponebaul ma- Ideoque in fionlibus hoc signum poiiilur.ab.episco-
nus. super itlos et accipiebant Spirilum sanclum '*. pis, lum quia tutius videiur, quod in fronte figitur,
Ex quo colligilur quod illuc ire debent episcopi, ttim quia ibi aurea.lainina cum ineffabili nomine a
ubi sunt, quibus liecessesil inapus imponi. Cumque ponlifice portabatur ' 8. Chrismalis unctio ad vitara
illuc venerint, orent pro eis, dicentes : Emille in pcrtinet, el doctrinain quse dup connexa in septem
eos Spiriium sepliformem, Spirilum sanclum tuum d.onis, ut prsedixinius, inveniuniur. Ctini pollice fit
Paraclelum de ccttis. Nullus enim discipuloruni, ut unctio, quia in consecratioiie pontificis est ad hoc
ait Auguslinus, dedil illis Spiritum sanclum, sed spirilualiter consecralus, vel quia omne datum opli-
orabaut ul veniret in eos, quibus manus impone- mum descendil a Patre luminum ' 9. Ut haec riianus
bant. Quare septiformem Spiritum dixeril subdit: impositio a solis fiat episcopis, Beda super Actus
spirilum sapientise et intelleclus, spirilum cpnsilii apostolorum 8<>ab eis probat assumptuin sic : Phi-
el forliludinis, spiritum scientiae et pietatis, et lippus fuil unus de septera diaconis; si cnhn apo-
adimplevit eum spirilu limoris Domini' 5. Prophela, stolus fuisset, manum imponere potuisset, ut acci-
sicutail Gregorius , de Christo loquebatur, qui I* ' perent Spirilttm sanctum; hoc enim solis
pontifici-
de coelestibus ad ima descendit; nos aulem qui bus debetur. Inunctum salulat episcopus, dicens :
a terrenis ad caslestia tendimus, hos gradus ascen - Pax tibi. Iiic enim modus salulationis ad noviim
dendo numerare debemus, ut a l.more ad sapien- pertinet hominem, qui secundum Deiim creatus
liam pervenianms : < Initium ergo sapientioe est cst, in sanciitate el veritate 81. Sepfera diebus hoec
limor Domini 70. > Ilic est primus ascensionis gra- unctio conservetur, et non lavetur; qiiia'Spiritus
dus. Sed timor ante Omnipoleiilis oculos nullus est, sanctus per hanc unclionem in septem donis venit
qui non sublevalur ad pielatem, qui proximo non ad hospitera; nam et ad hospiles priraitivos ejus
miseretur, qui ejus tribulationibus non compalitur; adventus diebus totidem observatur. Vel quia per
ideoque secundus gradus estpietalis. Sed quia pie- septenarium proesentis vitae curriculum ihtelligi-
las, quandoque per inordinatam vel dissolutam nii- mus. In septem diebus unctio non lavetur, ut in
sericordiam erat, si forte parcit quoeparccnda non nobis adimplealur, quod Salomon ait : Omni tem-

" Hunc locum Guil. Durand in Rationali, 1. l. c. 8, n° 10. 's I Cor. 1=. '» Act. 8.
allcgat.
' Isa. 11. '* Psal. 110. 77 Exod. 12. 7SExod. 28. " Jac. 1. u Cao. 8. SI Eohes. i.
355 StCARDI CREMONENSISEPISCOPI 556
pore sint vestimenta tua candida, el oleum de ca- A quis renatus fuerit ex volunlate parentum ant fide
pite tuo noii deficiat 8S.> Baplizatas, mitra corona- ojferenlium, sed ex aqua et Spirilu sancto 91,ergo
lur et alba veste induitur; quia Chrisli regis et aquse fortis sacramentum,el Spiritus intus operatur
-sacerdotis membrum efficilur, nam per milram regis gratise heneficium. > Numerus patrinorum hic est:
«coronam, per albam sacerdotalem accipimus digni- uiius ad omnia sacramenta sufficere potest; sed
talem. Velper albam, significamus innocenlise stp- quia in ore duorum vel trium lestium stat omne
<iam,'quam in primo parente perdidimtis, sed per verbum 9S,ideo tres ad plus debent esse, ut carna-
Christum in baptismo recipimus. < Amicli slclis lis copula per spiritualem impediatur 9\ Et aiunt
albis, > ut dicit Apocalypsis 83, et item : < Beali quidam quatuor genera hominum a patrinatu esse
qui lavant stolas suas, ut sit potestas eoruin in prohibenda, scilicet monaciios vel monachas, ilem
libro viloe. 8». > Est autem bsec alba vestis de lino infideles, item semifideles, ut qui non sunt confir-
ad siroilitudiiiem cappse facta, cui secundum qtios- mati. Ilem simul vir et uxor nisi voto prsestito ca-
dam fimbria supersuilur rubricata, qua; reprsesentat stitalis, sed et cognati a quibusdam prohibentur 9\
funem, quamRaabper fenestramdimisil 85, adcujus quoniam expedit, ut pcr baptismum charilalis dile-
signum salvala est, et domus ejus lola, et signilicat ctio propagetur.
passionem Domiiii, quse est salvantisorigobaplismi. Et atlende quod bis in anno canonice baplizatur,
Secundum quosdam, baptizandis dantur et cal- scilicet dunlaxat in Sabbato quod rcquies inter-
ceamenta, quae sunt Dominicaemortis insignia, ut pretatur; quoniam seterna requies per baptisma
exemplo ejus, qui propter nos mortuus est, carnem tribuitur9S. Igitur in Sabbato paschali haplisma ce-
suam viliis et concupisceniiis morlificet baptiza- lebremus, ut Christo moituo consepeliamur, el Sab-
tus 8S. Ecce minor filius, scilicet genlilis populus, bato Peiitecosles, ut Spiritum sanctum in baptismo
qui substantiam suam vivendo luxuriose consum- recipere mereamur. Sed nullus nisi sacerdos bapli-
pserat, et porcos in longinqua regione paverat alie- zare prassuroal; quia canones contradicunt. Verunt
nos, nunc revertilur, cui paler vitulum saginatum frequens est aliquid extra canones inveniri, nam
occidit; annulum, idestfideisignaculum, tribuit8', qui necessilate segriludinis, persecutionis, obsidio-
quam, dum profitetur se credere, constat in tabulis nis el naufragii coarclanlur, omni lempore, et a
cordis scriptam habere. Primam quoque stolam quovis eliam laico, dummodo in nomine Patris, ct
Pater induit, juxta illiid : Omnes qui in Chrislo Filii, et Spiritus sancti, et aqua simplici bapiizenliir;
baptizati estis, Ghrislum jnduislis 88.Hsesunt vestes et si supervixerint, ut volunt quidam, post haec a
sine quibus, qui convivium regis ingredilur, audiet 1 sacerdote catechizentur. Quidquid lamen sit de ca-
vbcem terribilem : < Amice, quoraodo huc intra- techismo, in fronte chrismentur ab episcopo. Nam
89
sti, noh habens vestem nuplialem ? > Illud notan- et in hac simplicitate baplizabant apostoli, scilicet
dum esl quod cum sacerdos omnes de baptismate in stagnis et fonlibus, et duntaxat in noniine Trini-
levat, omnium paler est et omnes docere lenelur : talis explicito vel implicito, ulpote in nomine Chri-
sic dicitur Marcus fuisse filitis Petri. Sed qiiia non sti, sed Clemens Sx doclrina Petri addidit unctio-
posset omnibus vacare, et debita jura persolvere, nem chrisroatis et olei. Leo, Damasus et Ambro-
ideo curse patrinorum, vel compelenlium illos com- sius solemnilates alias addiderurit, ut exoreismos,
mendat, qui dicuntur compelentes, quasi Cum 'et similia, et quaeritur non oliose si in cervisia vel
puero baplismum, vel fidem petentes, qui pro eis medone, oleo, vino, aut alio liquoreliceat baptizare?
spondeant, eosque Symbolum et Orationem Domi- Respondent quidam, non nisi in aqua pura Iicere.
nicam doceanl, quse omnes Cbristiani, aut lingua PraHerea si esset aqua turbida,vel lixivium, dicunt
Lalina, aut paterna scire tenentur, et qui hsec igno- quidam quod potest baplizari. Quando autem alius
xat, Christianus non esse convincitur. Cumque illos liquor scilicel, vinum, vel oleum, vel alius humor
Sila doeuerint, eos pro suo posse custodire debent, blavae vel gomi mistus aqua, ipsi aquae prsedomina-
3ie a lide vel justitia devient, utpote fidejussores 1 lur, non potesl baplizari, et si non immergitur cum
illorum fidei, responsuri de omni excessu eorum in verbis, non Dt, id est si prius vel aiite dicantur
die judicii. Nec dubitandum est allerum in alterius verba, quando mergatur. In aqua baptizatur, quia
fide salvari, et per confessionem tidelium catechu- copiosius inveuitur, el hanc Spirilum in principio
menos a daemonibusliberari; quia legimus filiam fovisse legitur 9\ et quia sordes abluit, sitim com-
Syrophenissse per confessionem malemam, ab im- primit, imaginem reddit, ignem exslinguit; sic in
mundo spiritu liberatam 90;cujus rei causam Augu- baplismate a peceatorum sorde lavamur, a fonte
stinus ostendil, dicens : <Ut quis regeneretur per vitoepotamur, in imaginem perditam reslauramur,
officiuro alterius, facit hoc unus spirilus, ex quo unde ignis poenarum exstinguitur. Quod autem in
rcgeneratur oblatus; non enim scriptum est: Nisi Evangelio legitur: < llle vos baptizabit Spiritu san-

85 Eccl. 9. S3 Cap. 4. 8» Apoc. 22. 86 «osue 2, 6. 86 Gal. 5. 8' Luc. 13. 88Jer. 51; Hebr.
10. "9"Matth. 22. 90 Matth. 15. 91 Joan. 5. 9i Mallli. 18. 93 Modo per conciliuin Tridentinum
8,
duo ad summum, scu unus ct una. 9» Hocimpedimentum
unus tantuin admiltilur, aut ss oe pcr dictum con-
cjlium modo sublatum esl. Hoc inlelligendum estde baptismo solemni. Gen. 1.
 537 MITRALE. — LIB. VI. 538
clo et igne9', > sic intelligitur spiritu sanctiflcalio- A mcnia in lam feslivo sublraliiinlur officioy ut intro"
nis el igue tribulalionis in prsesenli, vel purgalionis ilus, gradualis, offertoriura et Agnus Dei.et commu-
in futuro, vel igne ardoiis, quo accensi sunt apo- nio; vel ideo introilus subticetur, quia caput no-
sloli in die Peiitecosles 98; el nos accendimur in strum adbuc est apud inferos, et nonduni nobk
manus iraposilione, qui consumit lignum, fenum redditur ; vel anliquus roos repraesentatur, quando.
et slipulamt 9; quia Deus noster ignis consumens niissse non habebant introilus, igitur hoc oflicium
est ,0°, et calorem praeslat vilae aeternse,et lumen, per Kyrie eleison inchoatur, ut de venatis lseliiia
videndi ea, quse sunt mortalibus oculis clausa. Hsec declaretur; et mementoquia fuit hsec, anleGoelesti-
quam diximus, canonica baptismi solemnilas in nuni papain, incipiendi missam consueiudo. Glorm
hora nona celebratur, quoniam in eadem Christus in excelsis Deo subjungilur, quia pax hominibus-.
exspirasse legilur \ in cujus morte baptizati su- bonse volitntalis " in baplismo tribuitur; unde gau>
mus *; hac eliam hora venilangelus ad Cornelium dent angeli, quoniara de ipsis ordo angelorum dcci-
nuntians ei baptismum 3; hac hora linteum Pe- mus restaurabitur. Quod cnim Gloria in excelsis,
tro apparuit, animalihus plenum. Neophylis bapti- canticum sit angelorum nulli dubium esf, cum qui-
zatis lanipades ecclesiae, et eorum cerei proti- bus chorus exsultat, personant symphonisc, et si-
uus accendantur, ut bonorum operum Iampadibus gnaconcrepant, quae haclenus secundiim quosdam
Christo reverenter occurrant filii Ecclesise per Chri- fuerunl rauta.
slum illuminatse; necdebuerunt cerei neophytorum Sequitur : Dominus vobiscum, non Pax vobis, et
antea illuminari quam Spiritus sanclus eorum ila dicitur oralio : Deus, qui hanc sacralissimdm
corda purgaverit. Solemus banc illuminalionem noctem; hic conslat quod haec missa, vel in nocte,
differre usque ad oflicium missse, sive ut credamus vel saltem in solis occasu debet celebrari, nec ut
per imposiliouera manus episcopi eos illuminari, Hieronymus ail : Usque ad noctis rnedium licet di-
sive quia in nocle celebralur, quae sicrit illuslrata millere populum exspeclantem advenlum* Chrisli,
est gloria resurreclionis,. sic illumirietur cereorum ut infra dicetur : < Et celebrantem diem festum in
luminibus. Solemnilate baptismi completa, cam- condensis usque ad cornti altaris". » Sed nec in,
panae pulsantur secundum quosdam, et ad fonles hac die Sabbati, sicut nec in prsecedenti missa fuit>
iturcum triplici litania. Et vide quod ante bapti- celebranda;quia constat apostoloshisdiebus siluisse
smum,. et post litanise eirca baptislerium peragun- et in trislitia fuisse. Simile est in Sabbatis ordinatio-
tur, quia legilur in Apocalypsi: < Iris erat in circuitu num; quoniam lam in bac die quam in illis missa non
sedis \ > Iris significat inlercessiories sanclorum, est de Sabbato, sed perlinet ad diem Dominicam.
sedes Ecclesiam, ^iro. qua prsecedentes adventum C Exinde renalos Paulus alloquitur, dicens : < Si con-
Christi, et sequentes sancti devotissime oraverunt, surrexistis cum Christo 13, > qui baptizanlur, id est
et orant. Fit autem hsec Iitania circa fontes usque ad similitudinem mortis ejus, simul eliam in Chri-
ad Sancte Joannes, ora pro nobis, eo quod
prinius sto resurgunt, in quo est ebruni vita abscondila,
fuit bapUsta. Deinde similiter cum lerna litania cum quo apparebunt in gioria, ad quam repraesen-
reditur usque ad Omnes sancti, orate pro nobis. ad tandam minislri altaris soleinnes vestes induunt,
.ostendendum quod omnes sancli orant pro Filio vel ut renatorum stolam innoccntise demonslrarcnt;
baptizatb,, qui mortuus fuerat, et revixit, perierat graduale non canitur, quia baplizati per opera non-
et invenlus est", ut in vera fide Trinilatis
participet dum in virtutibus gradum fecerunt; vel quia dala
sacramento baptismatis, vel ut Dpminum quem est per Cyrum licentia reverteridi 14, idciico sine
confessus est, diligat toto corde, tola mente, totis. mora prorunipunt.iii vocem confessionis et laudis
viribus \ Baptismo celebrato possunl
presbyteri dicentes : Alktuia, Alleluia, quod a Septuagesima
missam celebrare, quia slatim convivium sacrificii. conlicetur, modo redditur; quia sicut spes liberla-
vespertini construitur', et pro filio invento vilulus. tis fuit per Cyrum exhibita captivalis, sic in ba-
saginatus adjicitur 8. Hic est Christus qiii dieitur ptismo et in resurrectione Chrisli nobis jucunditas
vilulus, quia pro nobis est immolatus; et ideo sagi- fulura; vitse promittitur, et est hic alleluia, angelo-
natus, quia plenitudine divinitatis 9 implelus; cui rum de baplizalis exsullatio, qui misericordiani
convivio senior Filius, id esl Judaicus populus iion Domini conseculi sunt. :
vult interesse, sed stans foris detrahit; exibit autem^ Unde sequitur : ConfileminiDomino quoniam bo-
Paler ad eum, el ut ingrediatur ad epulas suade- nus, quoniam in smculmn misericordia ejus ia ; quod
bit, quando reliquiae Israel convertentur et salvae enira alleluia, canlicum sit angelorum, Joannes in
fient 10.Interim non est plenum paternse domus, id Apocalypsi 10demonslrat, dicens : < Audivi' quasi
est prsesentis Ecclesiae, gaudium, quia Iicet Judai- vocem tubarum multarum in coelo dicentium : Al-
cus populus semper oderit salutera gentium, Ec- leluia. > Vel est communis resurrectionis gralula-
clesia tamen Christianorum dolet quod sua' salus tio : hic euim psalmus proprie ad diem perlinet re-
fratri pariat scandalum, ideoque nonnulla orna- surreclionis, unde ibi dicilur : 7/a,'<;est dies quam
97 Matth. 5, « Act. 2. 99 I Cor.
' Luc. 15. 6 Matth. 22. 7 Psal. 140. 5. !0° Deut. 4. ' Mattb. 27. s Rom. 6. sAct. 10. * Apoc. 4*
" Ltic. 15. 9 Col. 2. 10 Rom. 11. " Luc 2. " Psal. UT
13 Col. 3. »» lEsd. 1. 15 Psal. 117. '6
Cap. 19.
 539 SICARDI CRESIONENSiSEPlSCOPI Z'.0
fecit Dominus. Sed quoniam revocatis a captivliaie ;A quoque cum dicilur : Communicanles,aJuilur : Et
Babylonica magna superfuil sollicitudo, et renatis, hanc noctetnsacralissimam celebranlcs, ubi sfiniliter
qui resurrexerunt in resurrectione priina, grandis fit supradicta mulalio, in quo etiam fil mentio de
superest labor bonoruin operum ", ut parteni ba- rcunlis, cum dicilur : Hanc igilur oblationetnservi-
beant in resurreclione secunda, in quo labore super Ivlis noslrm, sed el cuncim familia; tum quatn tibi
est melus et fletus, propter periculum gelieiiiire, et offnimus, pro liis quoque quos rcgenerare dignalus
proesentis excessus, et desiderium vitse selernae,ideo es ex aqva et Spiritu sanclo. _
post alleluia, quod significat lseliliara de spe, tia- Agnus Dei non cantatur, quoniam apostoli vei
ctus seqtiiltir, quod significat luctum de excessibys mtilieies conlicebant, et non esse-Agnuin qui tolle-
et incolalu a regno. Sictit enim bomo de gaudiis ret peccaia mundi credebant. Quidam vero ter di-
paradisi :transivit ad tristitiam nmridi, de qulete cunl : Aguus Dei,. cum misererc uobis : Non enim
ad sudorera, sic renati de laititia remissionis ad so- diccndum, Dona nobis pacem, nec pax esl tribucn-
littidincm laboris, cl ad lacrymas irrigiii superioiis da, vel propler vilandum osculum proditoris, vel
et inferioris; non cniin expedit hic sine fletu gau- quia Christus qui est vera pax nostra s0 iionduni
dere, et est hic ordo prseposlerus, et inconsuetus. pacsm annuntiavit, quia nonduin resurrexit, qttare
Non enim consuevimus alleluia cantare cum tracti - ^ in die resurrectiOnis apostolis ait : < Pax vobis ". »
hus, sed cum gradualibus, sed et lunc gradualia Unde forte bic modus salutationis ab cpiscopo in
prseponimus, ctposlea succinimus alleluia, ut in principio missse hiijus differlur, ut novani salttta-
die crastina ; sed hic allcluia proecedittractum pro- tionem in die suse originis popultts affeetuosius ani-
pter gaudjum revertentium ; in aliis proecedit gra- pleetalur. nostra; tanien consuetudinLs csl ul pax
duale, propler profeclum proficieniium r vel pnepo- dclur ea ratione, qua Gloria in excclsisDeo canta-
nilur alleluia, in memoriam prioris stalus Adse, tur, secundum quosdam. Hic ccrei accenduutur,.
subsequitui traetus in memoriam sequentis status ;s quia per Agnum qui tollit peccala ss, quasi tenebras
vel alleluia neophylhorum significat prsecedenlem mundi, lutnen accipiunt baptizali. Coninitinio quo-
purificationera , tractus sequentem coinquiiialio- que ncn cantatur, forle quia baptizati 11011com-
nem; vel alleluia verbum Hebrajum erudiendis di- mtinicant usque in diem crastinum, vcl quia vicea
gnitale praccedit, quoniam hsec lingua primo Deum ejiis supplent vespcroe qu;e sequuntur. Taceniibas
laudavit. Hucusque fitil sacrificium neophvlorum, et tamen canloribus nihilominus sacerdos suuni ira-
ad eos fuere voces officialium; sed dcbinc resttr- pletofficium, quiamulieribus et aposlolis timenli-
rectio ad niemoriam revocatur, nam in Evangelio („ brisef dubflanlibus de resurreclione. Dominus ope-
legilur 1S de sollicitudine mulieium qusercntiura rattis est nostram saluiem 2\ Facta communica-
Dominum, ante quod Evangelium luraen non porta- tione, vice communionis vespersedecaniantur ita :
lur; quia nondum venit hora, qua Dominus resur- Antiphona, allefuia cuni unico et brevissimo psal-
rexerat, sed apud inferni tenebras latilabat ; vel mo : Lauddte Dominum omnes gentes 24,et antipltor
quia mulieres, soliinimodo mortaleni esse crede- na vesperoe auiem, cuni hymno evangclico : Ma-
25
Iiant, et occulte ad turouluin ibant; vel pro csecitate gnifical : ambo sine Gloria Palri el Tilio ; quia.
ignorantium posse resurgere. Portalur autem in- nondum est Filius gloriosus. Ideo fam breves ves-
censiira; quia mulieres emerunt aroraala, ut venien- perse decantantur, ne neophyti, qui nondtim con-
tes ungerent Jesum : Credo in unutn Deum suhjun- sueverunt audire officium, tsedio afficianlur, de-
gilur, et per tolain sequentem hebdomadam fre- mum cum oratione miss-i concluditur. Vesperae
quenlalur, quo renati asseverant, se in De.umlen- ante missoe oralionem cantanlur, ne finita missa
dere, et ea quoe de Chrislo dicta sunt in Evangelio, populus abeundi licenliam-hahere videretur, vel to-
(irmissime credere. Offertorium vero non cantatur, lum officium in una oratione completur, qiioniam
quia mulieres offerentes aromala propter legis man- in Chrisli passione sacranientum baptismatis con-
datum silenter et latenter venerunt ad monumen- D summatur, vcl dies bic in missam non in vesperam
lura 19.Praefationem : Te quidem omui lempore, con- terniinatttr, ul Christus qtii nos morte redemit, sine
siat ad resurrectionem Domini pertinere, ideoque fine laudetur, qui esl in ssecula benediclus.
'lam in hac missa, quam in diebus sequentibus usque CAPUT XV.
ail Ascensionem canlalur, excepto quod hic dicitur : DErASCIIALI SOLE3IXITATE.
In liac potissimum nocte, cras, et infra octavam Resurrexi, el adhuc tecum sam *\ Hodierna so-
dicetur: /» hac potissimum die, Iransacta octava lemnitas, resurrectio Domini, vel Pascha vocatur.
dicalur : Te quidem omni lempore', sed in hoc potis Resurreetio dicitur, qtioniam hac die Dominus re-
simum gloriosius prmdicare. surrexit. Sed quoeritur utrum in nocle, vel qua hera
Sanctus, sanctus, sanclus non omiltitur, quoniam Dominusresurrexeril? Respondeo, secundum Hie-
angeli resurgenlis laudes non omiserunt, sed re- ronymum, Ambrosium et Grsecumsermonem, qucl
stiirectionem mulieribus annuntiaverunl. In canonc noclis tcmpiis elegit. Hic est enim Samson, qui ab
" Apoc. 20, 1S Malth. 28. " Luc. 25. so 2I Ltic. C4. =! Joan i. " Psali 73.
'» r.al. 116. "Lucl. Epii^s. 2.
!6P=al. 138.
541 MITRALE. — LIB. VI. 342
inimicis ohsessus, nocle porlas lulit et 111vcrticem A A rere mei, Deus 36; > sectinda in justitiam : < Mise-
inonlis ascendit ". Samson interpretatur sol eo- ricordiam, et judicium cantabo libi, Domine "; >
rum, hic est Clirislus, sol justilise sS, qui custodi- tertia vero in laudem : < Omnis spirittis laudet Do-
bus obsessus, et arrais, media nocte, a somno niinum 3S; > hos tres dies Ecclesia reprsesentat per
mortis exsurgens portas inferni jus morlis aufe- vigilias et festivitates, et oclavas sanctorum. Domi-
rens, ad dexlram Palris ascendit, nocte quoque re- nus eliara triginta tribus annis super lerram ambu-,
surgens nobis innuit quod in secundo advenlu ita lavit, in quibus lernarium duplicavif, unum decem,%
ut fnr in nocte veniet s\ quemadmodum factum est et alterum limitis singularis. Si ergo lernarius
in diebus Noe el Lol 30,quando vendentibus cun- apud philosophos est insignis, pro eo quod prseler
ctis, et ementibus, et plantanlibus, et sedificanti- unilatem primus est eorum, qui non 'rccipiunl se-
bus, repentinus supervenit interitus; hoc ergo no- ctionem; apud thcologos insignior, tum propter in-
bis lempore significavit, quod semper debemus dividuam Trinilatem, tum propter Christi conver-
esse paraii; quia sicut homiiiibus quiescenlibus sationem, tum propler mortem, quielem et resur-
resurrexit, ila < qua hora non putalis Filius homi- reetionem. Hac die surrexit, quae est mundi prinia,
nis veniet 31. > Et baec causa quare ut supradixi- et rediens ad capul, octava, de qua dicitur in
mus, usque ad noctis medium non licet diniittere Paralipomenon 39, et in litulis psalmorum. Quam
popuium, ul Dominiis venturus vigilantes inveniat: octavam, sicut septem mundi prsecedunt setates,
sicut enim mulieres somnum oculis non dederunt, quarum. sex sunt viantium, et una dormientiuni;
sed noctem pro die, desiderium pro luce, lunara sic seplem dies nostrse recrealionis hanc diem prse?
hahuere pro sole, et a vespere iler accipientes, di- cedunt. Sicut quoque septem dominicse a Ciraim-
luculo, dum adhuc essent tenebrse, ad monumen- dederunt, usque ad Lmlare, Hierusalem prsecesse-
tum veneruntel aromala portaverunt3s; sic anirase runt,quasi inlerposita Dominicsepassionismemoria •;
liJeles mente vigiles cum odoribus virtuturn festi- hsec Dominica oclavae oelatis sequitur reprsesenta-
nant ad ilium.qui sicut fur veniet ad judlcium. tiva. In qua sicul oclava est eadem primae, sic re-
Aiunt tamen quidam, quod per quadraginta horas sliluetur homo in idipsuro, ad quod fuerat con-
mortuus exstilit, ut qualuor partes" mundi in legis ditus, iino supra primae originis-reparabitur digni-
Decalogo mortuos vivificaret. Duse namque sunt talem, el consequelur corporis et aninise felicissi-
noctes mortis illius, qui nostras duas mortes fuga- inara immortalilaleni. IIoc forte significal- oclava
vit, et unus est dies qui tenebras illuminavil. His beatitudo, quse redit ad caput, id est ad primam;
Augustinus consenlire videtur, quidicit : < Domi-lC quOniam utriusque proemium est regnum coelo-
num dilueulo surrexiss.e. > His etiam consenlit Ec- rura *\ Hanc eliani oclavam circumcisio significa-
clesia, quas pro resurreclione matutinas eadem ce- bal, quam lex octavo die proecipiebat M, ad idem
lehrat hora. Sunt autera quadraginta liora:, quatuor rcspiciunt sanclorum oetavse, quorum natalilia co-
vespertinse parasceves, et triginta sex duarum no- limus, quoniam egrcssos a corporibus priiuam re-
ctium, et unius diei. Verum, quacunqtie resurrexe- cipere stolam non dubitamus, scilicet bealiludinem
ril hora, conslat quod hac die, qtne est per synec- sempiternam. Addimus et octavas; quia recepti
dochen a die mortis terlia, resurrexit. Triduana sunt in immortalitatem gloriosam. Hac die resur-
mors exslilil, ut trium temporum peccala deleret, rcxit, quse fuil mensis primi deeima septima. Men-
pro singulis lemporibus, singulos dies morlis cx- sis piimits est apnd Hebroeos,Nisan, idestApnVis,
pendens; vel ut nobis propiliationem Trinitatis in- qui menses compulant secundum Itinse cursum
dividuaeoblineret. lnde est quod sub trina immer- duodecies, ver lerdecies repelitum. Duo namque
sione in Trinilatis nomine baplizamtir. Hoc est tri-. sunt anni : communis et embolismalis; communis>
duum Hebrseorum, de quo : < Ibimus viam triumi habet duodecim lunaliones, embolismalis vero tre-
dierum, et sacrificabimus Deo nostro 3\ > Abrahami decim. In mense primo resurrexit die crescente;;.
quoque proficiscens ad imniolandum Isaac pervenit quia per ejus resurrectionem, tenebrse morlis coe-
in locura, quem dixeral ei Deus **, in die lertio; pere minui, el dies vitse coepit aiigeri, et quia ipse
hocest triduum de quo Dominus ait : < Hodie, ct; cs.t lumen de lumine, per quem venilur ad diem-
cras doemonia ejicio, sanitates perficio, tertia die. lucis selernae. In luna decima sepl.ima resurrexit, ut
consuramor s\ > per observantiam Decalogiperduceret nos ad seierif.
Primns dies est pcenitenlise, in quo passus est; ; requiem Sabbatismi. Ergo tunc surrexit, cum luna
secundus justitise, in quo dormivit; tertius retFibu-- petit alta, ad signilicandttm quod Ecclesia debet
lionis, in quo resurrexit. Pcenitenlia criiciat, jusli-. petere alta vi tutum, et scandere lempla coelorum.
lia tranquillat, retribulio lsetifical; hi tres dies si-- In lertia hebdomada lunse resurrexit, per quod ter-
gnificanlur per tres quinquagesimas psalmorum ; tium lempus advenisse, scilicelgratise, significavit.
ideoque priraa terminat in poenitentiam : < Mise- Inde est quod cum semper in lunatione Aprilis

" Jndic. 16. 2SMalach. 4. "ITliess. 5. " M:i(t!i.24. sl Lt:c. 12. 3SJoan.20. 53Exod. 5. •»Gen.
22. ** Luc. 13. 30 Psal. SO. " P.al. 100. 38 Psal. 1S0. 3' II Paral. 7. *• Mattli. o. " Gen. i';
Levii. 12. ..... ....-.
 543 SlCARDl CREMONENSISEPISCOPI 544
htinc soiemnitatem, et in plenilunio ex mandalo A alia cantica, sic dicitttr solemnitas solemiiilalum,
Domini celebremus, quandoque in nostro Aprili, eo quod solemnitales cselerashujussolemiiitatis ante-
quandoque in Martio solemnizamus. Sed cum eam cedit nobililas. Ideoque omnia Isetitiaj proponuniur
post lunaliones duodecim constiluimus, imiuilur insignia ; nam teroplum emundatur et ornatnr, in
quod per decem prsecepta Iegis el duo prsecepta parietibus, in choro, in allari et minislris : in parie-
charitatis, ad resurrectionis gloriam perve.niemus; tibus enim cortinse; pallia olosericaextendunlur,in
si vero eam postlunationes tredecim observamus, choro dorsalia lapeta, banchalia disponuntur j ve-
innuilur quod per Deealogum, et fidem Trinitatis lamen quod erat ante crucem, vel in altmn erigi-
perveniemusadgloriamseternitalis.Illudattendequod tur, vel rcmovetur, vel relro altare ponitur; quia
cum Judsei iixiini habeant Paschalem lerminum in prius occulta modo suiit manifesta. Altare quoque
decimani quartam lunam, nos in sequenli Dominica suis oniamenlis decoralur, ul vexillis, crueibus
diem Domini celebramus, lum, sicut ait Augusti- quse secundum quosdam, significant vicloriam Jesu
nus, ul nostra feslivitas a Judaeorum discr.epet fe- Christi; .texlis evangelicis, phylacteriis, id est
slivitate, tuni quia ex jussione angeli monemur vasculis de argenlo, vel auro, vel ebore, vel quo-
hoc feslum in Dmninica celebrare. Solemnitas ista vis melallo, aut Iapide prelioso, ubi reliquise re-
Pascha vocalur, et est hoc nomen primse deelinatio^ " conduntur, quod stalulum fuit contra Helvidium,
nis, et neulri generis, quod iu tribus solis Groecis qui fidcles deridebal, eo quod sanctorum cineres
nominibus invenitur, scilicet Pascha, maniia et observabant, contra quem slatuit Ecclcsia, ut.lio-
riiammona, vel est tertioe decliiiationis, ut dicalur, norifice servarentur, quasi decem proecepla, sciii-
Pascha, pasehatis, sicut dicitur phantasma, pbanta- cet in vasculis pretiosis, el siinili vocabulo nun-
sroatis. Phase, Hebraice; Pascha, Grsece, iransitus cupaiis. Nam pbylacterium phylacterii est chartula,
Laline. In noroinalione bujus sblemnifatis Grseca in~ qua decem prsecepta Pharisosi portabant, et di-
utimur lingua, non Hebrsea, lieet sit dignior, ne citur a Pliylaxe quod esf servare, et Thorath quod
judaizare videamur. Item Grseca utimur non Latina est lex, unde in Evangelio : < Dilatanl phylacteria,
propter auctoritatem, C-seca taulaefuit auctorilatis et raagnificant fimbrias *»; > phylacteria est vascu-
snliquitusin Italia, ut festivitates et dignilates Grae- ium, ubi sanclortim reliquioe reponuntur, et dici-
cis vocarentur nonunibus, ut Pascha, Pentecosle, tur a Phylaxe quod est servare, et leron quod est
Epiphania Hypopaiilis; dignitales, ut episcopus, ar- extremitas : quia aliquid de extreniitatibus, ut
chiepiscopus, apostolicus ; vel sccundurn Augusti- dens, vel digitus, vel aliquid tale servalur.
num, hoc nomen Pascha divina dispositione com- Veslitur altare palliis preliosis, in quo trium
posilum est a Groeco Paschin, quod pali sonat, ct colorum velamina ponuntur in quibusdam ecclc-
HebxaJOphase, quod transilus interpreiatur. Rene siis scilicel nigriim, subalbidum et rubeum, ad tria
lisec duo in hoc noniine conveniunt, qiioniain in lempora significandum : nigrura significat temptis
passione Domiui fiiit transilus ejus, uiide ab eo die, ante legem, quod removetur, finila prima lectione
quo Agnus ad immolandum includebalur, id est a cum responsorio suo. Subalbidum quod significat
Ramis palmarum usqne ad octavas:Paschae, Pascha tempus sub lege, removetur ad secundam; rubeum
vocalur; verumtamen secundum consueludinem quod Christi significat passionem. ad terliain. Hic
vulgi, Dorainica de Ramis palmarum, dicitur Pa- tcnipli talis et tanfus ornatus spiritualiter noslri
scha floridum, sextaferia Pbase, hodie vero Pascha. templi designat ornalum ; ministri quoque ad de-
Et dicitur Pascha historiee, allegorice, tropologice, corem hujus solemnitalis se balneis praelavaut,
anagogice : historice, quia quando Pascha legitur barbas et plaiitas, id est coronas, radunt, et capil-
celebra.tum, angelus exlerminator jEgyptum per- los deponunt, vestes nigras exuunt et albas indu-
transit, et primogenita interfecit per illas, domos, iinl; qtise, licet ad decorem fiant, ad spiritualem
quarumvposles agni sanguine in forma Tau oblutas quoque hominem referuntur. JNonenim lavamur
non invenit *'. Tunc etiam populus Israel de ^Egy- D ad voluptalem, sed ad significaiionein. Nam per
pto iransivit, id est exivit, tertiaque die mare Ru- extrinsecam ablulionem significarnus in animo
^brumperlransiit *3. AUegorice trai.sit Ecclesia per emundalionem : rasio pilorum, qui sunt sloroachi
baplismum ab infidelitatead fidem. Tropologicetrans- superfluitates, deposilio est superfluorum ; capil-
ire debet aniraa per confessionem et contrilionem los super aures londere, esl quinque senstis cor-
de vitio ad virtutem. Anagogice,, transivit Chris- poris ad serviendum Domino expedire. Planlam nu-
tus de mortalilate ad immorlaliiatem, de niorte ad dare est medium inter nos, et Deum removere;
vitam, de clauslris inferni ad gaudia paradisi, ut nigram vestem exuere, est asperitatem poanilenlioe
nos transire faciat de-hac mundi miseria ad aeterna deponere; albas iudtiere, cst stolam immorlalilatis
gaudia. flrmiter exspeclare; vel per albas vesles significa'
Haec soleranitas, quocunque vocabulo nominelur, mus stolam innocentiae renaioruin, vel reprsesen-
cst solemnitas solemnilatum : sicut dicuntur Sancta tamus bodiernam apparilionem angelorum *\ Ecce
sanctorum et Cantica canlicorum, eo quod excedunt in templo tam gloriose decorato, ministri tam de
*! Exod. 12. *3Exod. 14. ** Matth. 23. *6 Marc. 16.
543 MITRALE. LIB. VI. 546
cenler ornali accedunt ad officium, qui noctur- __in personis quorum recte cantari potest, illa su-
nale celebrantes officium, tribus psalmis utuntur ad cundi rcsponsorii particula : Nolile timere, et cse-
reprsesenlandum ea irium dierum opera, quseDo- tera usque ad finem responsorii. Tunc redcunt ad
minus reproraisit *6, scilicet, daemones ejicere, chorum, quasi fratribus referentes quae viderunt et
sanitates perficere, et dietertia consummari; de pri- audierunt : in personis quorum convenienter can-
mo prima dicit antiphona : Consilivm meum non tatur illud responsorium :- Congratutamini,.. sine
est cum impiis, et psalmus : Realus vir qui non versu; si quis autcm habet versus de hac re-
abiit in consilio impiorum *'; de secundo, secuuda : prsesentatione conipositos , licet non authenticos,
Dedil mihi genles, et psalmus : Dabo libi gentes *S; non improbamus. Tunc cltorus, audila Chrisli
de tertio, tertia cum psalmo suo : Ego dormivi *». resurrectione, prorumpit in vocem allisone can-
Primum disjungit ab impiis, secundum conjungit tans : Te Deum laudamus. Quidam hanc reprsesen-
capiti, terlium facit nos resurgere per justificalio- lationem facitint, antequam inchoent malutinas,
nem. Primum in exorcizatis expellit diabolum per sed hic cst locus proprius co quod Te Deum lau-
abrenuntiationem, secundum in eis sanitatem per- damus exprimit horam, qua Dominus resurrexit:
ficit per fidem, leriium eos justifical per manus . Noster autem sacerdos crucem anie malulinum
impositionem,- bis ergo tribus psalmis ulimur ad incensat, et aspergit aqua benedicta, ct ter alla
siguificandum haectria nobis exhibita, diaboli ab- voce dicit ante altare : Chrislus Dominus noster
renuntiationem, capitis conjunctionem, mentium resurrexit a morluis,. et chorus respondet : Deo
justificalionem ; vel ad figurandum quod per opera gralias. Poslea sequilur antiphoiia : Chrhlus re-
fidei, spei et charitalis repellantur a nobis opera surgens, versiculus : Dicile in nationibus, oratio :
tenebiarum. scilicet suggestio diaboli, delectalio Respice.
carnis, et consensus animijvel ad reprsesentan- Postea crux ponatur iu loco suo, et intcrim
dum sepulturam triduanam, quse praecessit resur- cantetur anliphona : Super omnia; deinde laudes
rectionem diurnam ; vel polius per tres psalmos, matulinoe cantentur. Quod psalmi, qui canlanlui'
tria tempora significaiitur ; tres anliphonoe cantan- ad laudes matutinas ad resurrectionem pertineant,
tur in quibus patriarehae, prophetse et apostoli si- superior stylus aperuil. Ad primam vero quidam
es
gnificanlur; tres Iectiones legunlur, quia lex, psal- dicunt totum psalmum : ConfUemini Domino ,
mi, prophetiae, resurrectionem Domini profitenlur; quia prsecipue ad resurreclionem pcrtinet; alii so-
tria responsoria subsequtintur, quia tres ordines, lura versum : Bmc dies : quo etiam in hac et aliis
Noe, Job, Daniel Christi resurrectione salvantur. , horis utiinur pro capitulo , quia vilam illam figu-
Singulis responsoriis, Gloria Palri subjungitur in ramus, qua doctrina nullis erit necessaria '*, sed
quibusdam ecclesiis, quia Trinilas ab omnibus or- omnes docli gralulabimur cl exsultabimus. Quicun-
dinibus collaudatur ; in quibusdam vero non nisi que vull noii dicitur; quia boc tempus significa',
unum Gloria, tribus responsoriis, secundum ge- octavain, ubi non erit fides, qttse cvacuabitur sed
neralemconsuetudinem, continuatur; vel lernarium res, quse comprehendelur. Ob eamdeni causara
in omnibus frequentamus propter sacramentum parvum Symbolum sublicetur inprima , scilicet.
haptismi, in trium personarum nomine celebrati ; Crcdo in Deum, quoniam <cum veuerit quod
vel paucitate ulimur leclionum propler paucitatem, perfeclum estj, evacuabitur quod ex parle est 5\ >
quae tunc aderat, proedicatoruni. Nam apostoli nu- Preces eliam prsetermiltuntur, quia ubi non erit
mero pauci, me.lu Judaeorum muti, de morte Domini miseria, non erit pctenda misericordia; ubi non
moesli, de audita resurrectione quasl deliri 50;qua erit.tentatio, non erit dicendum: Libera nos a malo.
paucitate volunt quidam uti usque in Pentecoslen, Ut hac die processio celebretur, ex: Evangclii ati-
quando facti sunt prsedicatores numero plures, cloritate contrahitur, ex eo quod dicunt angeli
et sanclo Spiritu ferventiores 51; alii solemnita- uiulieribus : Ile, dicite discipulis, quia prmcedel
lem potius atlendentes, integrum et solemnem ser- vos in Galilmam 5G; et Dorninus ad eas : Nuntiale
vant numerum; quia etsi apostoli muli fuerunt, la- fralribus meis, ul eanl in Galilaam, ibi me. vide-
men alloquium angelorum et frequens Domini visi- buni 5\ Galilaea iranstnigralio dicilur; in Galibeam
latio non defuerunt. ire, fuit de Judseis ad gentes transire, de qua
j Tertio responsorio cum Gloria decantato, cum transmigratione postea dixit : < Euntes docete 0111-
cereis et solemnitate de cboro ad aliquem locum nes gentes baptizantes eos in nomine Patris , ct
tendimus, ubi sepulcrum imaginarium coaptamus, Filii, et Spiritus sancti *'. > In significalionem
et ibi iulroducuntur personse, sub personis mulie- hujus traiismigralionis, hodie solemnem proces-
rum et duorum discipulorum Joannis et Petri, qui sionein agimus, et in significationeni baptismi,
ad sepulcrum Domini quoereiites eum, venerunt, nos et loca aqua benedicta coiispergimus1; nou
et qusedam alise personoe in personis angelorum, tamen hodie benedicilur, nec in Penlecoste; quo-
qui Christum a mortuis resurrexisse dixerunt 52; niam de fonte ad reservandum sumitur, antequam
46Luc. 15. *' Psal. 1. *8Psal. 2. *9Psal. 3. 60 Joan 20; Luc24. B1 Act. 2. " Joan. 20.
53 Psal. 117. s» Jcr. 51 ; ilebr. 8. « I Cor. 13. B°Marc. 16. " Matth, 28. 5SIbid.
 317 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 548
ehrisma infundatur, et anlequam aliquis immer- A /_ tur quod ipse in cinercm debeat redigi, el ornalus
gatur, nec aspergimus, ut rebaptizemur, sed ut ejusin favillam converti, sed et in momenlo sicsit
! gratiam divini nominis cum memoria baplismalis transitura gloria mundi. Ab hodierna processione.'
imocemus. Aqua eliam munditiam vilse significat, omnes Doroinicales processior.es originem contra-
ct luminaria qme in processione prsecedunt, opera xerunt in qtiibus eliani caput merabra sequuntur in
bona, ut illud evangelictim in nobis impleatur: quibus duntaxat de Novo Testamento canletur;
< Sint lumbi vestrl prsecincli, et lucernss ardentes sed inler aspergendum post Pentecosten dicatur
in manibus vestris 5\ > Crux quoque proecedit, ut anliphona : Asperges n.e, Domine; quod de fide
carnem -crueifigamus cum vitiis et concupiscen- passionis et humilitate baptismalis prophela prse-
liis 60. Inter aspergendum cantamus Vidi aquam, dixit C8; et scias qriod aspersio salis et aquse sum-
quod sumilur de Ezechiele 61,cui Dorainus civita- psit ab Elisoeoprincipium, qtti salerii aqua miscens
tem ostendit oedificatam super montem et vergen- steriiitatis viiium emundavit 69, qua memores,
tem auslrum, in qu.a erat mirabile templum. Civi- eiiam Iegalis aspersionis, quse fiebat sahguineagni,
tas est Ecclesia, de qita dicilur : < Non potest aspergimur, ut per fidem veri sanguinis liberemur,
abscondi civitas supra niontem posita cs. > Tem- ct fortiores in bonis operibus efliciamur'\ In hujns-
plum est corpus Christi de quo : i Solvile templum Kodi processionibus, quse fiunt per anni circulum
hoc,-et post triduum excitabo illud 6\ > Aqua de in Dominicis, frequentius Virginera salutare, et
templo egrediens est fons baptismatis de latere aliquid, quod eam proprie perlineat cantare debe-
Chrisli procedens' 61. mus. Unde consuettido inolevit; ut in claustris ha-
Sed cum ftieril lanceatus iaevo, cur liic dieitur a heatur oratorium Virginis, quam in slatione prima
latere dexlro? Respondeo : Duo suiit lalera Chrisli, ex primaria consuetudine salutamus. Licet enim
dextrum et lsevum. Dexlrura est diviliilas, , loevum dicatur : quod Magdalenseresurgens primum appa-
humanitas ; a latere igitur dexlro exivit; quia de ruit ", tamen verius eredilur quod Malri ante om-
divina Christi nalura, Spiritus sanctus, aqua irivi- nes apparuil; sed ad evangelislas hoc dicere non
sibilis procedit, qui aquae visibili, quoe de latere pertinuit quornro fuit officiumlestes resurrectionis
Isevo, id est de bumaiiitale lanceata profluxit, sal- inducere, sed non decuil ad leslificandum pro Fi-
vandi virtuleiri fribuit. Recte igitur hoc in hac pro- lio, Matrera adducere ; si enim verba extranearum
cessione cantamus in laudem fluminis hujus, cujus feminarum visa sunt deliramenta 7S, quomodo non
intindatione per.mortem Christi reviximus ; quse magis matrem pro Eilii amore crederent delirare?
processio hoc ordine eelebratur: cruces prsecedunt, C ( Verius ergo creditur quod Filius matri primo re-
et vexilla.quse sunt insignia viclorise Jesu Chrisli. surgens apparuit, sed illa ut ab ihilio coeperat, con-
Deinde sacerdotes dealbati. exsultanles in laudes servabat omnia verba hoecconferens iri corde suo ",
resurrectionis praecedunt, ctim tanta populi sequen- quod si ideo non crederetur, qUia nullis lioc evan-
tis exspectatione, per distinetas el rnorosas slalio- gelistarum tcslimoniis allestalur, eonsequeifs est
nes, ut corporaliter illud propheticum impleri yi- quod post resurrectionem matri non apparuerit;
dcatur : < Cum juctinditate exibitis, et ctim gaudio quia ubi veiquando, nullus edisserit; sed absil, ut
deducemini 6\ > Nam montes et colles exsilient ex- matrem tara dura negligentia talis filius inhonora-
spectantes vos curo gaudio. In hac processione ni- veril! Non sie Romana sentit Ecclesia quse prima
hil resonet quod sit veteris historise, sed ea solum die Pascha; aptid beatam Virginem celebrat statio-
canteritur, quae gloriam personent Evangelii, inter nem quasi proponeris Hierusalem, id esi Virginem,
quoeillud proeseitim admiltilur: virtute magna red- qtiae vjdit pacem proe aliis in principio loelitiae
debant apostoli testimoniiim resurreclionis Jesu c6; suae '*; qnocirca sicut prima die ad sanctam Ma-
quia, sicut dixinms, in Galiloeam transmigialis,est riam praescribitur, sie ad, ejus honorem, in Domi-
apostolortim pnedicatio. Cum ventum est ad nie- nicalibus processionibus prima sialio depntatar, ut
dium templi, utriust|ue sexus populo circumslante, eam laudibus extollentes, et ad ejtis oratorium fe-
totis viribus chorus in vocem exsullationis erumpat stinantes, cum sponso dicere videaraur : < Vadam
cantans anliphonam : Sedit angelus, quoe exprimit ad monlem myrrhoe et ad coilem thuris ' 5. > Mons
it' quid apostoli docuerunt, scilicet Christiim vivere ; est beata VirgoMaria, dequo sine manibus lapis ex-
et est totis viribus concinendum, et in auditum ciditur 'a, qui mortificafionis el orationis plantis
circumstantiura offerendum ; quia, < in omnem ter- inseritur; ad quara Filius vadil apparendo, et nos
jram exivit sonus eorum 6'; > vel hodierna proces- vadimus adorandoj; quod vero de choro ad aliquod
sio illud nobis reeolit, quod rex glorioe cum exer- imus allare, ibique stationem faciriius, significat
citu redemptorum de infernalibus claustris ad coe- quod animse ibunt ad Christum, et concinent lin
lestia regna migravit. Et attende quod in hac die consortiis angelorum.
aposlolico procedenle, stuppa super caput ejus ac- Nunc missae prosequamur officium,quod in illun
cenditur, quae velociter incineratur, ut reminisca- a3ternilatis diem inlendit, eujus adilum Deus per
,s Luc. 12. <"> Gal. 5. 01 Cap. 47. « Mallh. 5. « Joan. 2. 6VJoan. 19. C5Isa. , 55. 60Act. 4.
"Psal. 1S. «Psal. 50. c9 IV Reg. 2. 76 Exod. 24; Hebr. 9. " Marc. 16. » L.ic. 24. 73Luc. 2,
"*Psal. 130. " Cant. 4. '6 Dan. 2. .
 549 MITRALE. — LIB. VI. , 550*
rnigenilum sntim, devicta moite, reseravil, ubii A quia etiara < virtutes coelontm movebuntur 80, >
qoi Patri dlccnli : Exsurge gloria mea, exsurge psal- et terra quieseel, id esl inipii nocere desinent.
fn-ium et cilhara, respondit: Exsurgam diluculo "; ; Communio sicut Afleluia sumitur de epistola 91;
qnia primus resurrexit primili.e dormienlium ' 8;t aiunt quidam quod resurrexi vox sit Sponsi ad
proecenicr primam vocem per Ora propbetarumi sponsam, eatn de morle sua in prseserilitempore
emittit dicens ad Patrera : Resurrexi, et adhuc te- consolantis, cui sponsa : Posuisli. Costera' sunt
cnm sum '\ Per hujus capitis resurreclionem patet; concentus arigelorum et hominum de Christi resur-
a;iilus paradisi, ut oraiio prima demonstrat, licet reclione gaudentium, vel vox est generis huniani,
sil fesltim laudis, lamen inler laudandum adjicilur quod in Adam cecidit et per Christum ' resiirrexit.
oratio sacerdotis. Laus hahet Iaelitiani, oratio ge- El altende quod duplex est lutjus diei sacriliciuin,
mitum, proinissum est nobis aliquid, nondum ha- vesperlinum, scilicet, et malutinum. Vespertitiunr
benius ; quia verax cst, qtti promisit, gaudemus; celebralum est in nocle, nialutinum i'n die; quia
quia ncn habemus, geinimus, et ut babeamus ora- duplex est causa hodiernse solemnitatis, rederaptio
mus, et ad hujus cantici novitatem neophylos Pau- animarum, quse Parasccve in vespera, Chrisli morle
lus invilat et instruit so, ut expurgato in baptismo parata est, et resurrectio corporum, quoe prima
veteri fermenlo, sic cuslodiant novitalem consper- Sabbali, Christo resurgente confirinala est. Et vide
sionis ut perveniant ad novitatem resurreclionis. o;uodbacdiebenedicitur Agnus, qui, secundum Ro-
Gradualis : Hmc dies 81, cum sit lucttis liberanlium nianum ordinem, non ad allare sed ad mensam est
non videtur in illa die recte cantari, in qua reprse- benedicendus. In regularibus autem horis ab hodie
sentatur oeiernumgaudium ; sed quare per banc usque ad octavam Penlecosles semper ad respon-
cantetiir hebdomadam, snperius exposuimus, cum soria, ef corum versus dicimus Alteluia. Demum
de Septuagesima iractavimus ; hic quOque adjici- cuni omnes regulares horse supradictse novitatis
mus, propter baplizalos graduale canlari, quoriiam proeferuntinsigiiia, vespertina synaxis, scilicetcon-
arripuerunt laborera militise, ut pervenirent ad Ai- gregalio est Imjus festivilalis clarilalc prse cseleris
leluiaseternsehetitise. Grandis enirii labor et gravis illustrata : non enim eam per Deus in adjulorium
superest, ut partem habeant in resurrectione se- inchoamus, quoniam in illa vita non sicut bic ad-
cunda, et canlatur graduale sex diebus, propter julorioindigebimusjsed perliijrie eleison inchoa-
senarium opertim. Exuide continuabitur, Alleluia, lur . quia vespertina hora Sabbali Paschalis baplis-
sed quia in hoe labore spem babemus fulurse laeli- ma fuil per Kyrie eleison inchoatum, efin Trinita-
( tis noraine celebratum, proplerea in eadem bora et
tioe,et gaudium prsesentis juslilioe, ideo licet canlus C
sit gravis, tamen verbis dicitur exsultandum, tam 111eisdem verbis per lolam hanc hebdoniadam iiv
in ipsoquamin versibus ejus, qtii per tplam dis- feslivse regenerationis jucunditalem sancta Trini-
pertiuritur hebdomadam. Et dies temporis, unde : las adoralur. Vel per Kyrie eleison incipitur, ut
«.Hodie si vocem ejus audieritis 8S. > id est si In qtiasi non existens per se officium, missse oflicio
lempore quo vivitis ; et est dies oeternitalis. Unde : continetur; nam, ut dixinius; hoec dies vesperam
< Melior est dies una in atriis tuis super millia 8\> non habet, quia declivum seternitas non agnovit.
Hanc diem liodierna festivilas incboat, ideoque re- Tres psalmi sub uno Atteluia. dicuntur; quia per
cte demonstrative dicitur : Hmc dies, et liodie re- lidem Trinilatis ad seternum Alleluia, id est gau-
surrexit Dominus, sed hsec dies dum est in aurora, dium pervenitur ; vel hi tres psalini resurreclioni,
vel in ascensu vocalur dies salutis et gratise. Cura quse tertia die facla est, conveniunt Jesu Christi.
fuerit iu meridie, vocabilur seiernitatis et giorise. pro capitulo sequitur: Hmc dies sicut in aliis, quia
Hsec dcclivum non sentiet, ideoque solemnitas isla ibi non erit necessaria doctrina; sed exsultatio; vel
adhuc peregri-
vesperam non habet, Alleiuia. Pascha noslrum, ut noletur, sollicitudo baplizaiorum
quasi dical Laudate bominum; quia Pascha noslrum D . nanlium et laboranlium ; quia nondum habent
immolatus est Christus si. Evangeiium sccundum gaudium, nisi spei, quo pervenient ad Alleluia rei;
Marcum iegitur 85, lum quia figuram Leonis lenet, pro bymno sequittir Alletuia, quod est piopiitim
ul rugitum Leonis resurgentis evangelizaret, tum illorum civium hymnus.
quoniam angelum juvenem describit coopertum Post Magnificat cum antiphona, dicta oratione,
stola candida, ubijuventus baptizatorum innuitur, proceditur ad salutandum crucemrper quam etin
quserenovabiturut aquilse 86, eteritsine raacula et qua nacti snmus animarum redemptionem.
ruga 8\ Offerenda: Terra tremuils 8, vel dicilur de Exinde cum juhilis ad fontem procedunt, ubi
terrse motu, qui fuit cum Dominus resurrexit, vel duo psalmi canlantur; quia per geminam dilectio-
de illa die,-quando faciet auditum judicium, hoc nein ad fonlcm vitse pertingitur, qui etiam psalm'
scilicet : < Venile, benedicti, et ite, maledicti 89, > baplizatis, et baptismo conveniunt. Baptizatis tit
tunc enim terra tremuit, id est impii terrebunlur; Laudale, pueri, Dominum 9S,qui circa fonles can-
7PsaI.56. "ICor. 15. " Psal. 158. 60ICo:-.5 slPsaI.ll7. »s Psal. 94. 83Psal. 85. s* I Cor. 5.
" Cap. 16. !BPs:-l. l"" "' Eplics. f ss P-oi •?>• »9 Ma»n ?5. 90 Ltic. 21. " 1 Tor. 5.
"Tsal. 112.
 351 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 552
tanlur, et est admonitio laudis ad neophytos, qui A cum suis clericis Decembrica libertate utuntur, de-
facli sunt pueri, id esl a vitiis puri, pro qtiibus ma- scendenles eliam ad ludutn cboreoe, vel pilse, quatn-
ter Ecclesia jubilat ad fontes in laudem ejus gra- vis non ludere laudabilius sif, et dicitur bsec De-
tise, per quem meruit esse, quod in cantico amoris cembrica libertas, eo quod mense Decembris pa-
< Fons hortorum, puleus aquarum viven- Slores, servi et ancilloe qtiadara liberlate apud gen-
lium 9\ > Poslea transitur ad oralorium Sancti An- tiles a dominis donarenlur, et colleetis mensis cum
drese cum psalmo : In exitu Israel9», qui convenit eis convivarenlur. Et altende quod genlilitas ad
i!audivit:
baptismo cum dicitur: Quid esl libi, tuare, quod fu- plausum idolorum cboreas instituil, ut deos suos,
gisli? 9\ Ad Sanctum Andrseam ilur; quia mons et voce laudarent, et eis tolo corpore servirent, vo-
sicut aries exsultavit 96,cui Gregorius spirilualiter lentes eliam in eis, aliquid more suo figurare my-
devotus exstitit, unde Ecclesiam illi fabricavil. sterii; nam per circuitionem intelligebant firma-
Quod cum processione ad fontem solemniter imus menli revolulionera, per manuum complexioneni
per septem dies, ad memoriam reducimus transi- coeloruni connexioneni, per melodias canlantium
lum Israel per roare Rubrum9', qui moratus est harmonias planelarum ; per corporuin gesticulalio-
jttxta littus seplem diebus, et singulis veniebat ad nes, signorum vel planelarum motiones; per plau-
litlus, canlans Doraino canticum Moysi; vel trans- B suni manuum et slrepitum pedum, crepitaliones
itum per Jordanem in ordine factum, vel proces- tonitruorum; scd quod illi suis idolis exhibuerunl,
siones vespertinales hujus hebdomadse reversionem cultores uuius Dei ad ipsius preeconia converterunt.
significant captivilatis Babylonioe98.Hsec est enira Nam populus de mari Riibro egressus, choream
hebdomada revertentium, qui in fiiie suse captivi- duxisse, et Maria cum tympano legitur prsecinuisse,
talis reverten.tur ad Dominum ; et sic vesperoe trina 1 et David ante arcam lolis viribus sallavit et cum
stalione complentur, sicut hic baptismus iu Trini- cithara psalraos cecinit 2, et Salomon circa altare
tatis nomine celebratur; qui vero fontes nonhabent, canlores instiluit, qui voce, tuba, cymbalis, organis
non exeant, sed quinque psalmos conlinue dicant, et aliis niusicis instrumeulis canlica persolvisse le-
ctpostcolleclam diei, de crucecollectam adjungant. guntur 3.
Hse esedem vesperse quotidie repeiuniui'; quia pro Cum autern hsee solemnitas illam oclavam signi-
una et eadem die lola hebdomada repulalur. Illud ficet, quse sequilur seplenarium hujus vilse, cur ha-
quoque notabile est quod a Pascba usque post Pen- bet octavas, cum etiam ejus eelebrilas protenda-
tecosten, non fleetimus genua, sed stantes oramus, tur non tantum per octo dies, sed et usque ad diem
ut liberlatem, quam resurgendo nobis acquisivit Do- _ Pentecostes ? Respondetur quia resurrectio futura.
minus, profiteamur. Nam et mulieres ad visionem significala cst per circumcisionera, quoe octava die
angelicam non corruerunt, sed vullum solummodo. mandala est», cui verae circumcisioni oclo sunt
inclinaveruut 99; sed efpreces omittimus, quia nou bealitudines 5, quarum octava redit ad priinam, ut
erit deprecatio miserorum, sed duntaxat laudatio quasi in cithara Domini, de qua dicitur: Exsurge,
beatorum, similiter et in Dominicis et in festivis, gloria mea, essurge psatlerium el.cithara 6, personet
in quibus reprsesentatur nostra resurreclio et so- eoeleste diapason; et ideo ad repiseseiilandum has
cietas angelorum. Sed hoec apud canonicos, nam beatitudines solemnibus octo dierum ofliciis cele-
apud quosdammonachos alifer inprecibusobsCrva- bremus octavas Dominicoeresurreclionis, quas causa
tur, sicut in lectionibus et stationibus. Nam neq.ue est et signum nostroe futurse circumcisionis. Quas
se coarctant ad ternaruni numerum lectionum, nec beatitudines coaptat Auguslinus in libro De do-
cum fontes non habeant, fontitim vacant solemni- ctrina Christiana septem spiritibus, omittens ulti
tatibus, nec in vespertinis delectantur stationibus: mam; quia redit ad primum : Timor, inquil, efficit
hsenamque sunt ponlificales traditiones, et ad pa- pauperlatem, id est huiniliialem : duin enim mor-
etores plebium pertinentes. tem limemus seternam, superbise mctus Iigno cru-
Ad supradicta hodierna officia omnes Christiani D cis afligimus; pietas, mansuetudinem : dum cnim.
debent libere convenire ad applaudendum glorise Deum colimus, quod esl oflieium theosebiee, mite-
resUrrecliouis quse revelabitur in nobis 10\ Hscc sciraus, et nos divinse Scripturoe subjicinius; scien-
soleranitas igitur est jubilseusChristianorum, in qua lia, luclum : nam qui apponil scientiam, apponit do-
discordes pacificentur, offensa remittantur, qui deli- lorem' ; fortitudo, tolerantiam in adversis, ut sem-
querant reconcilientur, debita non exiganlur. Erga- per esuriaraus justitiam et sitiamus 8. Consiliuni
steria non aperiantur, venalia non exponantur, ex- cflicit misericordiara, dura alterius miserefur, qui
ueptis illis sine quibus coena duei nen potest, ca- sui vellet alterura misereri. Intellectus purgat ocu-
plivi relaxentur, pastores et servi ad servitia 11011 lutn mentis, utmundi corde Deumvideant 9; sapien-
arctentur, ut libertate valeant perfrui, ct in festi- tia facit pacem pectoris, ut perveniatur ad pacem
vitate futuroe lsetilioedelectari. Inde est quod in oeternitatis. Ecce quod per gradus a limore perv-c-
daustris quarumdam ecclesiarum etiam episcopi nilur ad sapientiam. Unde: < Initium sapienlioeli-
93Cant. 4. 9»Psal. 113. 95Ibid. 96Ibid. 97 E\od. 14. 9SI Esdr. 1. 99 Luc. 24. 10° Rom. 8.
Exod.
' ibid. 15. MIR» 6. slIPar. 5. * Gcn. 17. s Matth. 5. • Psal. 50. ' Eccl. 1. 8 Mallfi. 5.
5S5 MITRALE. — LIB. VI. 354
mor Domini 10. > Septem ergo diebus baplismalia A runt, in fractione panis agnoverunt; quia. non au-
celcbrantur officia, vel quia baptizali Spiritu septi- dilores, sed factores legis justificabunturso, et ve-
formi ditantur, vel quia ipsorum teraporis universi- ritas melius operando quam audiendo intelligitur.
las dicrum septenario volvitur, quibus quia proe- Et attende quod hoc hodie, licet legatur evange-
.ipue fides, spes, charitas, sunt necessaria, ideo Jiura de apparitione Domini, non tamen hodie, sed
tri-bus psalmis ulimur in hiatutinis; sed exinde mul- heri lisec apparitio fuit; decem etenim appariliones
liplicantur, ut boni mores diversorum operum ac- Christi post resurreclionem in evangeliis inveniun-
curaulentur, vel per septem dies unius coloris offi- tur, quinque in ipsa die, quinque poslea, sed et in
cium celebramus, ut totius nostrse vitgecurriculum, Apostolo dicitur sl quod apparuit Jacobo, et quin-
ad mortem et resurrecfionem Domini referamns; gentis fratribus simul."Aiunt quidara quod et ipsa
sicut enim dies resurrectionem, sic nox niortem die primo apparuit matri, sed et Jacobo, qui votum
Domini repraesenlal una die resurrexit Dominus, voverat non coraedere, sed et Joseph qui pro eo
sed taroen per septem dies dicimus : 7n hac potissi- tenebatur in carcere. Ex Evangelio sumitur Alleluia,
mum die gloriosius prmdicare,, et : Ilme est dies. Mane, et offerenda :Angelus, ex eo quod ibi dicitur
Una fuit Christi mors, tribus conlinuata diebus, mulieres visiones vidisse angelorum, qui dicunt
sed tamen per sepiem noctes, tres psalmos dicimus, B eum vivere, similiter et communio : Surrexit, es
et tres lectiones. llle ergo tres cantat psalmos in eo quod ibi dicitur : < Surrexit Dominus vere el ap-
nocte, qui mente se tenet consepullum Chrislo, et paruit Simoni. > Ad pietalem ergopertinet hoc offi-
mortuum esse peccalo, qui nou operalur peccatum ciuni,inquocontineturrememoialioScripturaruni,et
u. llle cantat, hmc dies, per .septein dies, qui in per pielatem accedit ad mansuetudinem. Mansuetis
juslificatione perscverat. Nunc his spiritibus et bea- autem terra promitlitur illade qua dicitur : < Beati
liludinibus, singulorum dierum oflicia coaptemus. mites, quoniam ipsi possidebunt lerram ss, >-sei-
Superius igitur officium ipsius Dominicoe Resurre- licet fluentem lac, et mel, unde et in introitu : In-
ctionis pertinet ad timorem, qua timemus terribilera troduxit vos Dominus in terram fluentem lac et mel
senlentiam Judicis. Cum enimdicet Palri Rex et Ju- !S, et sunt hoec verba Moysi, populum posl esum
dex omniuni, Resurrexi, el adhuc tecum sum 12, in agni de iEgyptoducentis; introduxit, inquam, spe ;
suggillationem ininiicorum dicentiura : < qtiando sed et inillam inlroduxit re, quam Caleph dedit
moriettir, et peribit nonien ejus 1S; tunc magnus Asese filise suses*, irrigatam irriguo saperiori etin-
erit limor et tremor, unde et in offerenda: Terra feriori. Irriguum inferiusjtimor est; superius, amor.
tremuil *, hic spiritus tiraoris et fundamenlum po- Q Caleph etenim, qui quasi cor interpretatur, dat
nitur, super quo firmiter aedificatur; estenim pri- animse devotionem cum timore pariter, et amore.
mus septem graduum, per quos juxta Ezechielcm 1B Hodierna statio est ad Sanctum Peirum, vel quia
ad portara orientalem ascenditur. Sed movere po- sicut Virgo humilibus, sic fuit Petrus mitibus in
test cur a limore incipientes in sapientia termi- exemplum, vel quia Iargiori gratia utrumque dedit
nemus, cumlsaias 16coeperit a sapienlia, et descen- ei Deus irriguum inferius, cum post trinam nega-
derit ad liinoreni ? Sed lsaias hsec dicens, Salvato- tionem flevit amare 25: superius cum Dominus re-
rem descripsit, et a summo descendit. Nos vero de ssargens apparuit Siraoni, sicul legilur in Evange-
terrenis ad ccelestia lendere conaniur, et ideo gra- lios\ et canitur in communione.
dus ascendendo cdnnumerare debemus, ut a limore Feria tertia legitur evangelium : Stelit Jesus " .
ad sapientiain pervenire possimus. Et quia hic spi- ufci dicitur quod hac voce : Pax vobis, apostolos
ritus, ul diximus, efficithumilitatem, ideo slaiio est Dominus salutavit, et subauditur; sit, vel esl: quia
ad Sanclam Mariam, quse fuit regina humi- fuit prima vox ejus ad discipulos post resurreclio-
lium, unde inquit: < Respexit humililalein ancillse nem. Ideo vicarius ejus utitur ea, cum primo se
suoe ". > vertit ad populum; sed ut ostendatse unuin ex no-
Secunda feria, legitur evangelium 18 de duobus ^ bis, poslea dicit: Dominus vobiscutn. Ubi quoque
discipulis eunlibus in Emmaus, quibus Dominus multifario suam resurrectionem probavit, scilicet,
Scripturas aperuit Moysi etoranium prophetarura, per visum, pertactum, cum se palpabileui demon-
cui congruit lectio Actuum apostolorum, ubi dici- stravit, et cicatrices ostendit, quas tribus de
lur: TJuicomnes prophelm teslimonium perhibent ". causis praecipue reservavit, ad probationem resur-
Iu hoc evangelio probat Dominus suam passionem rectionis, ad intercedendum pro nobis, ad impro-
humano generi necessariam, et fingens se longius perandum perfidis. Rursus per gustum ; quia cuin
ire, talem se illis exhibuit in corpore, qualis apud discipulis manducavit, in quo cibus assumplus crc-
iilos erat in mente, et hoc argumenlo peregrinos ditur, sicutaqua per ignem vel radium solis absu •
esse cogendos; et panem in Ecclesia benedicendum. milur, resolulus. Manducavit autem partem piscis
Nam quem in expositione Scripturse non cognove- assi, et favum mellis. Ipse quidem est piscis ca-

,0Psal. 110. » Rom. 6. ls Psal. 158. 13 Psal. 40. » Psal. 75. 1B Cap. 40. Je Cap. H.
•'Luc. 1. 18Luc. 24. 19Act. 10. so Rom. 2. slICor. 15. ss Mallh. 5. S3Exod. 15. s»Jos. 15,
85Matlh. 2G. sc Luc. 24. s7Ibid.
 555 SICAUDI CREMONENSISEPISCOPI SEf
plus in aquis huniani gencris Iaqueo mortis. Ipse A _ cere; quia dicHGrcgorius : < Melius fodere etarare,
favus, scilicel mel in cera, id est divinitas iu hu- quam choreas cucere. > Inde est quod illi singuli
mana natura : comedimus cum talem credimus. dies habent responsoria propria, cajteri muluala :
Ipse quoque piscem assum comedit et favum, cum secundura quosdam quidam habcnt usque in quin-
nos pro Chrislo in camino tribulalionis assatos, tam feriam appropriata. lllud quoque, licet risum.
ab aniore inlernae dtilcedinis non recedenles, sibi moveat, non tamen a mysterio vacat quod in qui-
ad seternam quietem ipcorporal, ubi sociabimur busdam regionibus in feria secunda mulieres viros
vera dulcedine. Rursus eamdera per auditum pro- verberant, viri vero mulieres in hac lertia. Per
bat, cum Scripluras exponit, quod pertinet ad quod notatur quoniam se invicem conigere debent,
seientiam, unde, in introi.tu, aqua sapienlise, beali ne aller ab altero his diehus tori debitum exigat;
viri potati referuntur s\ inioriantedecoelo Domino. Juliaims eniin papa saltem tribus diebus ante com-
In offerenda : Et Allissitno dante vocem suam 99, munionem, ettribus postab amplexibus vacareprae-
fontes aquaruni appaiuisse memorantur. In com- cepit, quod sumptum est a Davide, qui cum pueris
muuionequi cum Chrislo surrexerunt, quae sursuin suis acceplurus panes propositionis,ait ad Abime-
sunt, quoerere el sapere jubeulur s\ Proelerea in lech : < Continuimus ab heri, et nudiusterlius "._»
Evangelio sensus ad inlelligendum Scripluras disc.i- B ' Feria quarta legitur evangelium , ubi dicitur
pulis aperittir. Scripturarum quippe intelligenlia quod Mane facto sletil in litlore maris, dicens disci-
lamentorura et Iuctus est causa effectiva. Sictit pulis piscanlibus : Mittite in dexteram naviyii rele,
enim per medium occisorum gradiens, saltem ali- miserunt et traxerunipiscescnn. Deinde seplem il-
quantulum reprcsso risu compungitur, sic qui le- los discipulos, qui piscabanlur, ad convivium invi-
git in Scripluris prophetas occisos, et Dominura tavit, dicens : Venite, prandete : et dedit eis panem
prophetarum, saltem aliquaiitulum dolore inorde- et piscem assum s\ Mare dies est judicii, in quo
lu'r, et quanlo quis sua peccata intelligit, lanto in transacla nocle sseculinon apparebit Dominus ulte-
luctum, et poenitenlis' lamenta prorumpit; hic-lu- rius in fluclibus saeculi, sed stabilis eritin seternita-
ctus quem scientia eflicit, non est luctus mortuo- lis soliditate. CLIIIpisces in dextera navigii reperti
rum, qui (it coramurii lege nalurae, sed est poeni- et ad lillus tracti sunt in fide Trinilatis perfecti, in
tenliat. Unde : cumDominus discipulis sensum ape- dextera, in fine sseculi cougregandi. Septem disci-
ruit Seripiurarum, addidit : Oporluit prmdicari pm- puli cuni Domino discumbentes, est Ecclesia Spi-
nilentiam et remissionem peccatorum in omnes gen- ritu septiformi illtistrala, quse receptis corporibus
les 3\ Licet igilur his diebtts sil gaudiis vacandum, <_ ad epulas, cum Doroino discunibet seternas, ubi
tamen ineplam loetitiam removeamus, nec carnes epulabitur non in ferraento veteri, sed in azymis
agni sine lactucis agrestibus comedimus 3S; quia : sincerilatis et veriiatis S8, et comedet non serpen-
< Beati qui Iugent 3\ > tem pro pisce, nec Iapidein pro pane 39sed panem
Illud notabile est quod, cuni omncs graduales verum et piscem assum, id esl coguoscel Christum
versusjhujus hebdoinadsesumantur depsalmo cxvn, esse Deum et bominem passum. Haecest illa satu-
hodiernus sumilurde cvi, eo quod isle psalrausex- ritas, qua < beati qui esuriiint et sitiunt justitiam,
hortatur fideles ad laudes Dei, qtti per scieiiliain quoniam ipsi salurabuniur *\ « Quod ergo dicitur
suiKedemit et liberavit eos a quadruplici lentalione; in Evangelio : Venite, prandete, hocestquod canta-
quia liberavil eos de necessitalibus eorum, id est ab tur iri inlroilii : Venilc, benedicti Patris mei, perci-
*>
infldelitate, et quia liberavit eos de necessilatibns ev- pile regnum : hoc eteniin regnum est prandiuiu
rum, id est a prava consuetudinc, etliberavit eos a seternum, ubi eruni pisces magni, sed unus super
tsedio bonse actiouis, et eduxit eos a versutiis h.e- prunas, non passibnis sed amoris, de quo lsaias *'
reticse impugnationis. Aileluia, Oportebal, sumitur dicit; < Dominus cujus ignis in Sion, el caninius
de Evangelio. Hodierna statio esl ad Sanctum Pau- in Hierusalem. > El vide quia rationabiliter in feria
lum, vel quia singulaii gratia DoniinuS ei aperuit rj 1 quarta nobis regnum a Chrislo proniittitur, quia in
intelligentiain Scriplurarum, ul ipse leslalur : Nou quarta oelate rcguaverunt David cl Salomon, in
^ ine, necab boraine accepi Evangelium meuni,spd quorum nianibus Christi regnum specialius et ple-
per revelalionem Domini noslri Jesu Cliristi3V; vel nius significatur. Et quia Petrus supradictum rele
per eum niaxime adinipleUim esl, quod in hodierno traxit in terrain; ipsi enim coinmissa est Eeclesia,
legilur Evangelio, scilicet, oportuit prmdicuri pmni- ipsi specialiter dicturo est : <Pasce oves meas *\ >
lenliam in.omnes gentes. Idecque et ejus praedicalio ldeo pro epistola suinitur ejus priedicatio de Acli-
legitur in hodieriia lectione Actuttm Apostolorum 3S; bus apostolorum *\ Ad satuiilaieni quoque perliiu-i
,et vide quia per hos tres dies est solemnius ferian- offerenda : Porlas cmli aperuil *\ scilicet proplu -
jdum, in sequentibus autem licel viris ruralia opera las qui praedixeiunt, angelos qui anuunliavcriinl,
exercere, non lamen feminis nere ; quia ruralia Mariam qtiae genuit, apostolos qui pisedicaveiuiu,
magis sunt necessaria; nunquam vero choreas du- doclores qui exposuerunl. Per hos omnes pluit
S8Eccl. 15. s9Psal, 17. S0Col. 5. 31Litc. 24. 3SExod. 12. ss Mattli. 5. a*G«l. 1. 5! Cap 15.
36 I Reg. 21. 37Joan. 21. 3* I Cur. S. 3SLic. II. *» ilattli. 5. *'
*» »6 Matlh. 25. « Caii.l 31. *3Joan.
21. Act. 5. Psal. 77.
557 MITRALE. — LIB. VF. 558
Dominus manna in ora egenlium animarum, id est A. solemnitatis in offerenda vocatur; 7Iic esl dies ma-
Dei verbum vel corporis sacramenlum, ut non de- gnus et prmclarus, dies de die, lumen de lutnine, in
ficerent in via tendentes ad patriam, ubi comedent quo exivimus de lerra Mgypti, el ducti sumus in ter
panem angelorum. Versus gradualis : Dexiera Do- rain fluentem lac el liiel 6\ In quo ./Elhiops exuit ni-
mini *8, congruit verbo Evangelii: Millile in dexle- grcdinem 6S,el Maria suse accidiaa csecilatem 6a; cu>
ram navigii rele, vel polius vox est hominis in lit- jus virtutes nos populus acquisitionis in commu-
tore stantis, id est in oelernilate, et dicentis : Dex- nione annunliare jubemur; < quia c!e tenebris vo-
lera Domini fecit virluletn ", quia potentia Verbi cavit nos in admirabile lumen °\ > Pertinet igilur
roihi uniti fecitme vincere morteni. Ideoque Dex- hoc officium ad consiiium et misericordiam. Ma-
lera Domini exullavit me *8, id est laudabilem fecit gnura enira fuit consilium peccatricis, pedes lavare
me. Itaque repetit: Dextera Domini fecit virtutem; lacrymis, ut misericordiam consequeretur; et quia
ut ostendal resurrectionis qualitatem, scilicet seter- fratres Domini, de quibus agiiur in evangelio stinl
nam. Unde sequitur : Non moriar sed vivam »\ apostoli, per quos ha;c omnia sunt adimpleta, scili-
Juxta quem sensum canimus cum Aposlolo in alle- cet os muti aperlum, disertse linguse infantium, id-
luia et communione Chrisli resurreclionem 50, et eo slatio lit ad sanctos apostolos.
pertinent hsec ad fortitudinera, et quia Laurentius g| Feria scxla legilur in evangelio C5quod discipuli
fuit piscis assus, fortis in esurie, et esuriens in abierunt in Galilseam, et viderunt Dominum, ct for-
fortitudine, ideo slalio fil hodie ad Sanctum Lau- mam acceperunl baptismi, scilicet, in nomine Pa-
renlium. tris et Filii, et Spiritus Sancti, quem Dorainus his
Feria quinta legitur in evangelio quod Maria, verbis injuuxit : Eunlts docete omnes genles, bapli-
quse fuerat in civitate peccatrix, quae lavit pedes zanles eos,innominePairis; el Filiiel Spiritus Sancti.
Domini, Pbarisseo murmurante ", stabat ad raonu- Docentes eos servare omnia qusecunque mandavi
raentum foris ploraus, et post alloculionem angelo- vobis. Ubi notandum est quod auditor prius est
rumconversa retrorsum vidit Jesum,et prius vocala catechizandus, id cst de fide docendus. Secundo
vocavitmagislrum. Cui Jesus : Noti me tangere, non- baptizandus, terlio in mandatis Dominicis instruen-
dumenim ascendiadPalrem meumet Palrem vestrum, dus. Idcoque scrutinia praecedunt baplisma. Ga-
Deum meum et Deum veslrum 5\ Hsec est eccie • lilsea transinigraiio inlerpretalur, quod bene con-
sia de gentibus.quae deserens errores cucurrit ad gruit baptizalis, qui de velustate vilse transeunt
fontem gratise, Judaico populo invidente. Foris ste- ad novitatem 6\ quaj iransmigratio reproesentaia
tit; quia legis et prophelarum scientiam non iu- est in transitu maris Rubri 6\ Ideoque cantalur
troivit, siculceuturio 5S,et eunuchus, qui cum le-( C in introitu : Eduxit eos Dominus, etc. 6S, ct in offe-
geret Isaiam, non intelligebal; sic et multi alii quse- renda : Erit vobishic dies mtmoriale, scilicet, ia
sierunt, et tamen foris sleterunt 5».: ut legimus quo niare transitis C9. Reproesentata est eliain in
quosdam Philippo dixisse : < Volumus Jesum vi- Noe '\ Ideo Iegitur de eo in Epistola Petri: Chri-
dere 8S,> sed non illuxit eis veritas ante ascensio- slus semet'". Sicut namque Noe, qui requies dici-
nem. Unde subditur Noli me langere; nondutn enim tur, rexit arcam super undas calaclysmi, sic Cliri-
ascendi ad Palrem tneum, sed vade ad fralres meos, stus requies vera gubernat Ecclesiam super unda
ei diceis : Ascendo, elc. Ac si dical Ecclesiae • Non baplismi. Versus gradualis, servato ordine : Lapi-
tanges me per fidem ante ascensionem, sed postca dem quem reprobaverunt mdificantes, hic factus est
venies ad me fidc per fralrum meorum proedicalio- in caput anguli '\ cuni communione, gloriam ex-
ncra. Tunc adiraplebitur illud Osese: < Vocabo non primit, et bonorem quo per passionem coronatus
plebem meam, plebem meam, et non misericordiam est Dominus, dieens in Evangelio : < Data est mihi
consecuiam,misericordiam conseculam B\> De my- omnis potestas in coelo et in terra' 3; > pertinet
stico hujus evangelii sensu hodiernum procedit of- igitur boc officium ad. mundiliam cordis; in ba-
ficium. Gentilis enim Ecclesia esl ille muttts, cl r, ptismo namque lavantur corpus et aninia. Et
illi infanles Deum loqui nescientes, de quibus can- quia mundis cordibus visio Dei promittitur, ut
tatur in inlroilu : Victricem munum 5', etc. Unde ibi: < Beati mundo corde, quoniam ipsi Deum vi-
in collecta : Deus qui diversilalem gentium, etc.5S, debunt '*; > et per mundiliam ad inlelleclum per-
quod in evangelio per peccatricem significatur, in venilur ,J ideo recte in Evangelio dicilur quotl
cpistola per .Elhiopem 69: uterque enim signilica- transmigrantes Deum viderunt, et videntes ado-
vit gentiiem Ecclesiam justificandam, quoe coiijtm- raverunt, quod quia fuit in monte, scilicet in Na-
cta est Judaico populo per lapidem angularem de zareth, et ut Hieronymus ait, in domo Marhe.
quo in versu gradualis dicitur: Tiic lapis tucidusesl, Ideo hodierna statio est ad Sanctam Mariam.
et illuxit nobis co,ut canitur in allclula. Ideouuedies Sabbato legilur in evangelio '5 quod Pelrus et

*6P«al 11". *'Ibid. *8 Ibid. *sIbid. 50Luc 21; Hom. fi. 61Ltic. 7. 59ss Joan. 20.60 53Acl. 10.
5» Act. 8 55 Joan. 12. 560sc 2; Rom. 9. "-Sap. 10. S8 Joan. 20. Act. 8. Psal. 117.
61Exod. 15. «Jer. 15. es Luc. 7. 6*I Pelr. 2. cs Mallh. 28. 6BRom. 6. 67Exod. 14. C8Psal. 77.
t9Evod. 12- Levit. 23. 70Gcn.7. " I Potr. 3. 72I>sai. i!7. « Malth. 28. 7*Mallh. 5. " Joan. 20.
 559 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 500
Joannes accurrerunt ad monumentum. Et licet A.etc. 9\ Haecest Sephora uxor Moysi,quse filioscir-
Joannes prsecucurrerit, tamen Petrus sequens prius cumcidit, dicens ad Moysen : < Sponsus sanguinum
introivit, et postea JOannes. Hi sunt duo populi : tu milii9S; > Moyses Christus est. Sepbora alie-
Pelrus significat gentes quse posterius venerunt ad nigena, mater Ecclesia de genlibus sumpta, quoe ne
nolitiam passionis, sed tamen ex primis crediderunt. Moyses occidafur in filiis, filios circumcidit, quo
Jeannes Synagogam quse in lege et prophetis prius rum sanguis Moysi pedes, id est vesligia tangit.
audivil Domini passionem, sed nondum credere in Christus enim passus e.st pro nobis, vobis relinquens
mortuum voluit. Credet aulem, cum reliquise Israel exemplutn,ut sequamini vesligia cjus 9\ cui Eccle-
salvse fient' 6. De his duobus populis, scilicet cre- sia : Sponsus sanguinum iu milii es, quasi dicat:
dentibus et non credenlibus.VPeirus loquitur in Tu mihi le, vel me libi despondens, sanguinem
epistola hodierna : Deponentes" ; de credenli dici- tuura in dotera fudisli. Ideoque et ego meam car-
tur in introitu : Eduxii Dominus populum suum nem crucifigam viliis et concupisccntiis9», etsi ar-
'», eduxit Dominus Israel de iEgyplo curn auro et ticulus exegerit, sanguinis roei vicem rependani.
argento, sed eis in deserlo murmurantibus, et ideo Et attende quod hsec septimana vocatur In albis,
pereuntibus '", eduxit eos qui non murmuraverunt eo quod baptizati olim his diebus candidis vestibus
de deserto in terram promissionis 80, in voce ex- R utebantur a die baptismi usque in hodiernum diem,
sullationis. Propler eosdero omittimus graduale, et ad significandum, ut prsediximus, innocenliae slo-
duplicatur alleluia : quia qui neophyti laborabant, lam, et debet per dies octo portari, ut in prsesenti
nune Deum vOce et opere laudant. Ad eosdem septenario corporum mundiliam conservemus, qui-
pertinet alleluia : Laudalc, pueri, Dominum 81: to- businoctava glorificalionemin requie adipiscemur;
lus enim ille psalmus ad elcctionemdirigitiir genlium his enim vestibus innuimus i quales in praesenti
quod ex ejus illo fine probalur : < Qui habitare facit vita esse debemus, scilicet niundi, et qualia corpora
sterilem in domo 81\ >Ejusdem pueris convenitquod Siimus denique recepturi. Et solent hsecvestimenta
eariitur in offerenda : Benedictusjqui venit in nomine esse duplicia; quia sancli duplicia possidebunt 95,
Domini 8\ Hunc enim versiculura caritaverunt videlicet bealiludinem et glorificationem.
pueri occurrenles Domino ad passionem venienti8'. Quod et in Sabbato deponunt ea, significat quia
Quod sequiliir: Benediximus vobis de domo Do- requiem in exitu vitoe invenieht, et cum rursus
mini8*, adjecit mater'Ecclesia,dicens pueris suis : loise fuerint eas non alii, sed iidem residuunl; quia
Benediximus vobis, id est signavimus yos bapti- animse corpora non aliena recipient, sed ea, quse in
smate, nos qui sumus familia Domini; quia Dcus hac vita rexerunt. Hac tota septjmana baptizati ad
Dominus iltuxit nobis 8\ Sequens versus : Ilmc ecclesiam deferuntur, ut corpore Salvatoris alan-
est dies, ad gaudium spectat credenlium. Ille aliiis lur, ad instar filiorum Israel, qui, post transilum
iapidem, 'quem reprobaverunt,. ad suggillalionem rnaris, manna sunt cducali ante ingressum terrae
Perlinet Judocoruni; |Ad eosdem credentes per- promissionis : quos sicttt columna praecessit9C,sic
tinet communio : Omnes qui in Christo 8\ etc. istos ccreus antecedit. Altende quod ii octo dies
Perlinet igitur officium istud ad pacilicos, qui fi- tolam vitam reprsesentantChristianara; dies baptismi
lii Deivocabuntur 87;<dedit >enim Dominus<liis, qui inlroitum fidei, in quo baptizati unum conciriunt
credunt in nomine ejus, > <|potestalem filiosJM fie- alleluia ; quia stolam suam lavant in sanguine
ri 88, > quibus datur sapientia perfrui. Maternum Agni9'; sed tractus sequitur, quoniam adhuc pere-
exigit privilegium Lateraneusis ecclesise, ut cum in grinantur. Ille tractus tamen est laudationis; quia
ea coeptum sit baptismura in die Sabbali Paschse, < cantabiles sunt ei juslificationes Domini in loco
in eadem hodie concludatur, quae est sedes aposlo • peregrinalionis 9* > vel reprsesentat vitam veteris
lica, in honore sancli Salvatoris, et Joannis Ba- Adoe, qui fuit in statu Isetitise, ideoque alleluia can-
plistae a Constantino conslructa. [Et vide quia no- _ talur; sed haeclostilia non itiit sempiterna, ideoque
men ad laleranas antiqua probra spurci Neronis D tractus sequitur. Sequentessex dies, iii quibusgra-
accusat, qui maleficis potionibus ,usus, illic latens dualeetalleluia canfantur, totam vitara praesentem,
ranas evomuit; sed ubi abundavit iniquilas, illic vel propler sex opera, vel propter sex setales honii-
superabundavit et gralia 8\ Nttiic enim illic Ro- nis, reprsesentant, in quibus in actione et contem-
mani imperii maler est Ecclesia]. Quseillos quos platione Iaboratur, in sudore vultus sui homo pane
in Sabbaio sancto genuit, hac octava die spirituali vescitur 99; sed alleluia post graduale cantatur ;
petra circumcidit; quae rion credentibus est lapis quia labor et tristitia in gaudium convertentur 10\
offensionis ct petra scandali, sed credenlibus est Omnes pene versus, graduales de psalmo Confile-
honor, et capul- anguli 90. Hsec circumcisio non mini l assumuntur, quoniam hic psalmus de aelerna
est carnalis, sed spiritualis, de qua Petrus in ho-. . loquitur Iselilia. Hoc autem oabbalum futuram vi-
dierna dicit cpistola : Deponenles omnem maliiiam tam significat, in qua geminalur alleluia propter
"Rom. U. "IPetr. 2. '8 Psal. 104. '9 Num. 21 ; I Cor. 10. 60Jos. 4. 81Psal. 112. 81*Psal.
112. 81Psal. 117. 83 Matlh. 21. 8V Psal,H7. E={ui(j. 86 Ga!_ 3. S7 MaU]l>5# 8s joan_ .. tp
Rom. 5. 90IPelr. 2. B1lbiil. 9SExod. 4. 93 I Petr. 2. 9l Gal. 5. 95 Isa. 61. 9SExod. 16. ",
Apoc. 7. »" Psal. 118. »' Gen. 5. 10° Joan. 16. Psal. 117.
 5GI MITRALE. — LIB. VII. 362
Christi, et noslram resurreclionem, vel propler A in proecedenliproesens viia, sic in isla futura ex-
biuas stolas, quas indueut corpus et anima, vel sullatio significatur. Unde in illa jejuniis el oratio-
quia tunceritlselilia sempiterna 9;quialsetitia, unum nibus intendimus, in ista jejunia relaxamus et Iau-
alleluia; quia sempilerna, secundum concinilur dibus indulgeinus. Primam figuravit Christi passio,
alleluia. Hodie terminatur Sepluagesima, quam su- secundam resurreclio; vel ut in prseeedenliactio, in
periuscaptivitati Babylonicse3comparavimus, quam isla intelligitur contemplatio; de anno tamen quin-
etiam comparare possumus filiis Israel, qui cum quagenario in Penlecoste latius prosequemur. In
essent in JEgyptiaca servitute », fleveruul dicentes : vesperis hodiernis feriales psalmi cum alleluia
Circumdederunl" : Exsurge 6 : Tisto'. dicuntur. Allende quod in antiquis libris annoti-
Olficiumquartas ferise, id est capitis jejunii, ita num Pascha notatur, quod anniversarium dicilur :
est, ac si dicatur Moysi, Solve calceamentum de olim etenim qui in prsecedenfipascha baptizali ftie-
pedibus tuis. Officium quadragesimse, est quasi runt, in sequenli anno diem suaeregeneraiionis so-
f.ontenlio Pliaraonis et Moysi, ul liberaretur popu- lemniter recolebant, reducentesj ad memoriam se-
lus Dei 8. Baplismus mare Rubrum \ Transitus per eundam nalivitatem, de qua dixit Dominus Nico-
desertum sub ducibus, esl deponalio neophytorum _ demo : < Nisi quis renatus ftierit ex aqua, et Spi-
per hanc hebdoniadam sub presbyteris et patrinis, ritu sancto 10,etc. > Nicodemus figuram tenet eo-
et sic pervenitur landem in hoc Sabbato ad terram rum qui credunt, aut fidem acceperiuit, sed non-
promissionis, ideoque frequentalur alleluia, quae dum fideliter operantur ; tales sunt neophyti, qui
frequentatio fit ab hoc Sabbato usque ad Sabbatum per hoc Evaiigeliuni solemnizant. Quod forte sumi-
post Peiitecosten.Hisuiitquinquaginla dies annuum turagenlili populo miseriatn nascebalur, natalitium
jubilaeum, id est jubilalione plenum, sciiicel futu- observabat (4). Mulfo magis, illecelebrandus esl, in
ram vilam significanles in qua per omnes vicos Hie- quo regeneraniur ad graliam , ut regnemus in
rusalem ab universis caniabitur alleluia. Sicut cnim gloria.
sIsa. 61. s IV Reg. 25. » Exod. 2. 6Psal,17. 6 Psal. 43. ' Psal. 30. » Exod. 5, 9 Exod. 7,
et infra. 10Joan. 3.
(4) Locus corruplus.

LIBER SEPTIMUS.

PROLOGUS. C rum, Dominus in medio illorum sletit, et paeem

Velus Adam praeeepti praevaricator a via juslilise illis annuntiavit. Per discipulos clausos omnes illos
doclinavit u, sed misericors Dominus, qui non obli- accipimus, qui persecutionem patiuntur propler ju-
viscitur misereri ,!, errabundum per nuntios revo- stitiam >\ qui non audent venire in publictwn ob
cavit. Douium filio revertenti, Paler occidil vitulum rabiem persecutoruni, sicut nec discipuli propter
saginatum, stolam dedit, et annulum 13, ct licet metum Judaeortim. De eodein martyrio loqtiittir
graliae daloe consumpserat porlioneni, tamen ad Joannes in Epistola so , Omne quod valum est,
selernameum reconciliat hoeredilalem. Quam recon- dicens : < Tres sunl qui teslimoniuin dant in lerra,
ciliationem in sequenti periocha celebrat solemni- spiritus, aqua, et sanguis. > Ilis tribus lestibus,
zans Ecclesia scilicet Spiriiu sancto, aqua baplismi, martyrio
CAPUT PRIMUM. sanguinis Christi, confirmalurfides nostra, et adjti-
DOMINICV IS OCTAVA PASCH^. dicatur his regnum, qui perseculionem patiuntur
Quasi modo geniti infanles, rationabile sine dolo propter justiliam. Ad idem martyrium perliuet atle-
lac concupiscite '». Hodiernsediei officium ad ocla- luia. Post dies octo. Introitus vero, Quasi modo ge-
vara pertinelqtiidera bealiludinem, quse est : < Beati niti, per sequentes dies hebdomadae cantandus
qui persecutionem paliuntur propler justiliam, quo- est; quod etiara congruit Evangelio per aliam sen-
niam ipsorttm e»t regnum coelorum 15, quse, quia tentiain , quam Dominus de futuris fidelibus profe-
redil ad caput primum, eadem est, quoeprima, ideo rens in Evangelio : Beali, inquit, qui non viderunt
idem fere canlatur oflicium. Verumtamen ef paulu- el crediderunt',", ubi fides a Domino coinmendatur,
lum differt, eo quod ejusdem beatiludinis alia in sed ne solam fidem nobis sufficereputareinus, praj-
priina, alia in hac ultiina causa nutalur ; ibi enim libatur nobis in introitu rc-gula vivendi, ut hauria-
humilitas cum dicitur : < Beati pauperes spirilu 16; > mus lac doclrmse de ubcribus Salvatoris se, vel
hic vero martyrium cum dicilur : < Beati qui per- mafris Ecclesiae, sine qua lides mortua esl s\ Huic
secutionem patiuntur 17. > De quo raartyrio dicitur sentenlise consonat extrema particula prsecedenlis
in Evangelio 18 Cumesset, quod foribus clausis, Epistolae, scilicel : < Qui credit in Filium Dei ha-
discipulis intus manenlibus pioplcr metum Judaeo- bet testinionium Dei iu se !*. > Similiter ei commu-
11 Gen. 3. 1! Psal. 76. 10 Luc. 15. u I Petr. 2. ls Matth. 5. 16 Ibtd. » Ibid. ls Joan. 20,
" Mallh. 5. " 1 Joan. 5. sl Joan. 20. " Isa. 12. "Jac. 2. Jl I Joan. 5.
PATLIOL.CCXiH. ia
 363 SICARDICREMOXENSiSEPISCOPI 5CJ
nio : Mille manum, elc, cujus plana litlera' fidem1 A consortio gratulabuntur. Legitur autera Anoealyp-
noslram sedificat, sed si intus perspicirous, per sis cum historia, Dignus, quindecini difbus, postea
Thomam reliquias Israel accipimus, quse non cre- legautur epistolaeeumhistoria, Si oblitus, usquead
dent nisi cum res apparuerit, proecedentibusEno.chi Ascensionem, adjunctis quoque sermonibus et ho-
et Elia. Nos atiteriilaudabilioris fidei sumus; quia meliis. Quod autem in quodam responsorio dicilur:
in auditu auris obedivimus ". Sic ergo credamus, Decanlabal populus in Israel alleluia, el canit uni-
cl credentes vivamus, ut bealitudinem consequa- versa mullitudo Jacob legitime, ei ipse David 3S
mur. cuni cantoribus cilharam percutiebat in donio Do-
CAPUT II. mini, illnd respicit quod regno Saul destruclo, id
BOMINICA PRIMA POSTOCTAVAM PASCIML. est morlis imperio, arca, id est humanitas Salva-
Misericordia Domini plena est terra 9\ In haC toris, in qua sunt manna, id est verbum., et tabulse
Dominica celebrantur cbucilia, in quibus esiTornia teslimonii, idest thesauri sapientiaeet scientise Dei
quam sequi debeaiit, ariimariim pastoribiis propo- absconditi 33, in Hierusalem ducitur et in taberna-j
nenda. Ideoijue per hodiernum officirimeis fofma culo collocatur, ut selerna pacis visione frualur et
proponitur, etexemplum. Forma ut sint misericor- " ad Patris aequalilatem gloriosus exaltetur. Cum su-
des, unde in inlroitu : Misericordia Doinini pleiia perius lemporibus infantiaeDoniini Paulum dixcri-
esl terra, el sirit constantes in verbo Dei, unde se- mus esse legendum, nunc vero Scriplura cselero-
quilur : VerbdDdminicozlifirmati surit. Exemplum, rura aposlolorum, palet quod tolo tempore sive
ut Chrislus qui pussusesl pro nobis,vobisrelinqueris anle passionem, sive postea, qua Domini prsesenlia
exemptum,ui sequamiixivestigia ejus, sicut legitur niemoratur, congrue prsecones Novi Testamenli
in epistola S7; qui fuit paslor bontis, cognoscens loquunlur, ut quasi ab uberibtis sponsi filii consolar
oves suas, Ct poriensaniraam suam pro ovibus snis, tionis lacte polentur; hse namque Scripturae sunt
sicut legilur in Evangelio '*., de quo cseleraepartes ubera 3»,de quilius dicilur : < Meliora suiil ubera
officii pendent, ul : Alleluia. EgOsum Pasior bo- tua vino s5. > De quibus sic nos reficiat Dominus,
nus; similiter et comraunio; offerenda vero, quse cujus misericordia plena est ierra s\ ul omnes de
est : Deus, Deus nieus, ad lede lucevigitois; sic pleniiudine ejus accipiamus 37.
congruit Evangelio; quia psalnius iste -sic intitula- CAPliT III.
tur : Psalmus David, cum essel in deserto Idutnmm. DOMINJCA SECUNDA POSTOCTAVAM PASCD^!.
Desertum sunt Judsei Deum deserentes et a Deo de- JubUale Deo,.6mnis lerra ss. Itec et caeteroequae
serli. Iidem suut ldurasei, id est terreni vel sangui- (C sequunlur Dominicseusque ad Asceusionem pei li-
nei, qui fuderunt sanguinem prophelarum so, et nent ad gaudium resurreclionis, quod Dominus in
Domini. In hoc deserto Christus bonus Pastor.po- cfie;iaproiniseral futurura post tristiliara passionis.
suit animam pro ovibus suis, dans riobis exemplum Quseduo, scilicet tristitiairi et gaudium, Dominus
ut pro custodia gregis ad Deum, non ad mercedem in Evangelio39, Modicum elc, per siniilitudinem
vigilemus, manus levemus, et veniente lupo non mulieris parturienlis-osiendit, quse quoque Petrus
fugiamus, sed animam pro ovibus ponamus, -ne innuit in Epistola *0-,Obsccro, .per absiiiientiam et
fures aut mercenarii deputemur. Attende quod ante giorificiilionem.In abstinentia .enim labor esl, ut
resurreclionem lex et prophetse-legebantur; post partttrientis, in glorificaiionequa Deus glorificaiur
resurrectionem vero, Apocalypsis, el Epislolse ca- in operibus noslris, esl gaudium , ul nati bominis
nonicse, quse sunt aposlolorura, leguntiir, el canti- in mundo. Sicut enim cum mulier pcperil, non
bus jubilanlur; lex etenim, et .prophetse Christi meminit pressurse propter gaudium, quia nalusest
passionem et resurrectionem prsedixerunt.sed apo- homo in mundo, sic qui deirahebant nobis , ex
sloli jam factam annunliaverunt et teslificati sunt. nostris operibus glorificant Deumin dievisitationij.
ldeoque responsorium illud canlalur: Virlutemagha Ouod-nrsefisnralumesl in Thamar *\ ause cura de
reddebant aposloli leslimoniuintesurreciwnis ". Et ' Juda concepisset et de fornicatione apud Judara
vide quia secundum Romanum ordinem semper in acciisala fuisset, illa perferens annulum, arinillarn
Dominicisnovemlectiones leguntur; licet Magunti- et baeulum-:Deviro inquit, -ciijusboecstintconcepi.
. uuDi conciliuin a Pascha usque ad Pentecosten, Thamar operiens vultum est Ecclesia de praeleritis
ires tantum instiluerint esse legendas, ut servitium erubesceiis erroribus, sedil in itinere, quo Judas
in die canlelur; quiain fuluro Trinitas comprehen- ibat ad lavacrum ad tondendas ovcs, id est occur-
delur, et a sanctis in luce Doininoservielur. lialio- rit Chrislo ad baplismum venienti , queinadmoJuin
nabiliter quoque legilur Apocalypsis et canitur, eo desiderat cervus ad fontes aquarum *s. Quae cum
qtiod in ea visio Ghrisli, et angelorum collocutio de Christo fidem concepil, et eamdem. iidein pro
inemoiatur. ln illa enim vita, quam Paschale signi- -annulo, o.pera fidei pro <armi.Ua, jusli-ficatioiierapro
licat lerapus, aninisevisione TrinUalis et angelorura virga suscepit, accusalur a gentibtis et Judasis,

" Psal. 17. S0 Psal. 52. " I Pelr. 2.' sS Joan. 10. « Psal. G2. so Maith. 21 23. Sl Act. i.
,
»SII Reg. 6. IPar. 15. ss Col. 2. 3» Isa. 06. 3S Canl. 4. 36 Psal. 52. 37 Joan. I. ss Psal. 05.
*9Joan. \'i. "IPelr. 2. *' Gn. 58. *s Psal. 4\.
5G5 MITRALE.— LIB. VII. 506
quoil Sil inemvaciofonncata et errore polluta. At _A poteniia Domini exspeclaverunt spirilum in moute
illa per prsedictapignora probat quod ex vero Deo proroissum, recte juxta eara caiiimus et legiraus,
concepit, cuin quo glorificabitur in die visitalio- , quomodo moriturtis illum promisit, et coelnm
nis. Ad hoc gaudium perlinet inlroilus : Jubilate asceiisu-rusrepromisil, ut roortem ejus causam do-
Deo. Naraet huic psalrao litulus prsescribilur : Jn nationis sciamus effeclivam. Quod in Evangelio se-
finemcaniicum resurreclionis. Ad idem pertinet of- quitur •. Cutn veneril, arguet mundum de peccalo, de
ferenda ; Lauda, anitna mea, Domiuum ; nam et jusliiia et dejudicio, sic inlellige ; de peccato inli-
hic psalmus intitulatur ab Alleluia, quodque in delilalis, quod habent; de justilia, quam non ha-
ipsius versu dicitur : < Dominus erigit elisos, Do- hent; de judicio, quod non timent; huic Evangelio
minus solvit compeditos *', > eongralulaiio esl il- recle proemittitur lectio : 0'mne datum opijmum5*;
loruin, quorum trislitia est conversa in gaudium. Paracletus enim promissus est, dalum optitnum do-
CAPUT IV. numque perfectum. Per hoc donuni veterem hoini-
D0MIS1CA TERTIAPOSTOCTAVAM PASCU.-E. nem exuimus, novum induimus. Quod est cantarc
Canlale Domino canlicum noviun, quia mirabiiia canlicum novum 55. Et ideo in inlroilu : Cantate ,
fecit **.In hac Doininica legitur Evangelium uVado " canlamus ; et in offerenda : Jubilale' 16, juhilamus;
ad eum qui me misit, el nemoex vobis iuterrogat quia donum hoc causa est jubilationis aeternoe.De
me: Quo vadis ? sed quia hmc loculus sum vobis, Evangelio sumitur alleluia, expedit ut ego vadam,
tnslilia implevitcor vesirum; sed expedil vobis ut el communio : Dum veneril Paracletus consolator
vadam, qiiia si non abiero, Paraclelus non veniet noster.
ad vos; si aulem abiero, millum eum ad vos *\ CAPUT V.
Mulli Iisc verba refeiunt ad Ascensionem , pulan- DOMINICA QUARTA POSTOCTAVAM PASCDjE.
lcseuin lunc primumabiisse,sed oberranl; quia, ut Vocemjucunditalis annuntiate, el audialur 5\ In,
ail Lueas *\ qtiando ascendit reversi sunt discipuli hac Dominica legitur evangelium : Si quid petieri-
in Hierusalem cum gaudio magno, hic aulem dici- lis Patrem in nominc meo, dabit vobis; Pelite et ac-
tur : Tristitia implevil cor vestrum, et infra : mun- cipietis, ut gaudium vestrum plenum sit 5\ Hoec in
dus aulem gaudebit, vos vero conlristabimini. llem linp sernionis siii locutus est Dominus de gloria
oberrant, quoniam ea die qua resurrexil, insufflavit ascensionis, in qua discipuli certificali sunt de
apostolis, dicens : < Accipite Spiritum sanctum, oranipotentia Salvatoris ; quia scilicet, ut ail Joan-
quorum remiseritis peccata, remiltuntur eis *'; > nes, < iiabemus advocatum apud Patrem Jesura
hic autem dicilur, si non abiero, Paracletus non ve- |Q Christum, et ipse est propiliatio pro peccatis "9. >,
niet ad vos. Non ergo de itinere Ascensionis, sed Idsoque juxta ascensionem hoc pramiillilur evan-
Passionis hic accipiitir. In morle naraque de mun- gelittni, sed quia ne petamus inlionesia, lingua estr
do transivit ad Palrera, nam et haecverba dixit ea ref.enanda,. ideo legitur Epistola : Eslole faclores,
nocle qua tradendus erat; unde pascha transiius ubi subditur : Si quis putat se religtosum non refre-
inlerpretalur de hoc: de hoc ergo transitu, ahvado nans linguam suam, hujus vana esl retigio 6\IIis au-
ad eum qui me misit, el nemoex vobis interrogal tne, lem, qui sicut in fine legilur, immaculatosse custo-
Quo jjarfis?Quibus verbis aequipollent el illa: <Tor- diuni ab hoc smculo, dicitur : Petite , ei accipietis ,
cular calcavi solus; circumspexi, et non crat auxi- sicut dixit Elias ad Elisseum: < Postula a me quod
liator *\ > Post hunc transitum constat datum esse vis, ut faciam tibi ante quam lollar a te. At ille .
Paracletum, Spiritum videlicet sanctum , consola- Obsecro ut spiritus tuus dtiplex fiat in me •*. >
torem, in remissionem omnium peccalorum. Quod Elias enim, currus Israel el auriga ejus Christus
non fieret nisi unus pro omnibus debitura Adas est, qui ut auriga doctrinse. verbo Ecclesiam regit,
solveret. Nara Joanne testante *9, nondum erat ct ul currus divinitatis vehiculo in coelnm subve-
spiritus datus ; quia nondum Christus glorificalus, hit. Elisseushic quilibetvir apostolicus, in quo du-
nec alio modo nisi per sanguinem a"ccepimusre- D plex efficitur spirilus Christi, Christus enim mitis
c.onciliationem, juxta Apostoium dieentem : < Sine inter homines ambulavit, unde Spiritus sanctus
sanguinis eflusione, non Hl remissio "\ > Ergo si super eum in specie columhaeapparuit6S. Sed jdem
uon abiero, id est si moituus non fuero, non veniet spiritus facit aposlolicos viros, prout causa, vel
Paraclelus, id est non fiet peccatorura remissio. lempus exigit, modo miles, niodo sselofervenles.
Ctii scquipollet illud: < Nisi granum frtimenii mor- Ad subditos namque ntinc in virga, nunc in spiritu
tuum fuerit 51, > etc. Ilem quod ait: < Rogabo Pa- veniunt mansiieludinis 6\ Quod autem dicitur: Pc-
trem meura, et alium Paracletum dabit vobis 5S; > lite et accipietis, intellige quod petitio debet esse
non melius accipilur; quam quod in cruce rogavit, pia et perseverans; pia quidem ut expediat.
ubi exauditus est pro sua reverenlia ss. Verumta- perseverans ut non deficiat. Gaudium quod iu
uien quoniam ex ascensione certificali apostoli de Evangelio promiltitur, est jucunditas, quam usque

*sPsal. 145. **Psal. 97. *6Joan. 1G. *6Cap.'24. " Joan. 20. *8 Isa G5. *9 Joan. 7. »° Hebr.
8. 51Joan. 12. " Joan. 14. 5SHebr. 5. 5*Ja'c. 1. 55Col. 5. 5SPsal. 97. 67Psal 65. 5SJoaii. 10.
"IJoan. 2. ">Jac. I. 61IV Reg. 2. 6SMallh 59. 63I Cor. 4.
 567 SICARDI CREMONENSiSEPISCOPI 50S
ad extrernuni terrae in inlroitu nuntiarcmonemur. A ut sicut Ninivitas ab urbis suhversione liberavit,
Est et beneficium pro quo in offerenda benedicere sic nos a cladibus eripiat, et quasi coelum ascen-
gentes •* invitanlur. Est et illud salutare 6\ quod surus memorafse sponsionis petitionem cxaudiat
etiam annuntiare in cominunione jubentur, p.er nobisque demum coeluni ascendcre tribuat G\ Tem-
quod plenum gaudium accipere merebunlur. pns eliari] vernale lani apostolicus in sua quam
CAPUT VI. episcopusiu suis litaniis elegit, eo quod lunc fructtis
1NLITANIIS. terree suiit in flore et teneritate, el ideo facile cor-
Exaudivil de templo sanclo tuo vocem meam 6\ rumpunlur per lemporis incommodilalern. Quod
Illius evangelicoe promissionis , scilicet < Petile et ul Deus avertat, preces facimus et lilanias. Unde
accipielis 67, > memor sanctus Mamertus Viennen-" per panem et piscem et ovum, de quibus legitur iu
sis episcopus, in ea firraam spem ponens , in hac Evangelio 70, lissc tria quidam exponunt, scilica
hebdomada litanias instiluit, de quibus ut latius fiuctuni terrse, fructum aquarum, fructum anima-
prosequamur, sciendum est quod litania Groece, liiim. Moraliter vero per piscem fidem , per ovuin
Laline dicilur supplicalio, eo quod in litaniis Do- spem, per panem intellige cliaritatem, quse hoc
mino supplicamus, ul nos ab onini adversitate, el tempore suni petenda, ut a vitiis resurgentes his
subitanea morte defendat, et sanctos rogamus, ut " virtutibus roborati coelum cum Domino scandere
pro nobis ad Dominum iniercedant. Sunt autem valeamus. Rursus bellicosum tempus elegit, in quo
duse litanise, major et miiior : major celebratur in rogat Ecclesia, ut qui destruxit consilium Achito-
feslo Beati Marci, et dicitur major lum auclorilale phelis '", desiruat eortim consilia, qui tola die con-
inslituenlis, luin attctoritate loci; apostolictts enim stituunt prseiia 7S, et pacem violant in-Ecclesia.
eam inslituit Romse, cujus instilulionis causas , Cumque ex institutione Beati Mamerti laudabilis
Paulus, moiilis Cassinoenionachus, Longobardorum triduani jejunii coiisuetudo in Gallicana duutaxat
bistoriograpbus, ila describit, dicens, quod tem- Ecclesia servaretur; denique fuit Romse canoni-
pore Pelagii papse tanta fuit aquarum inundatio zata, et sic particularis facta est universalis. Illud
per Italiam, quod aquae ascendebant usque ad su- noiabile est quod hse triduanse litanise sunt anti-
periores fenestras lempli Neronis,.quod eral mira- quiores lilania majori; hse nainqiie tempore £eno-
culura. Tunc per Tiberhn affluit mulliludo serpen- nis imperatoris instilulae fuere, illa vero tempore.
tium, inter quos fuit maximus draco, ex quorum Maurilii; quis quem prsecesserit chronographia de-
flatibusaer est corruptus, et inde emersil pesiis seribii. In omnibus litaniis Incesset ordo servandus,
!inguinaria qua homines passim , et subitomorie- Q et olim servabatur. In primo Ioco processionis
banlur ; qua cum pene lotus Romanus populus de- clerici; in secundo clauslrales, ut nionachi et cano-
ileretur 1, Pelagius papa omnibus jejunium el pro- uici; in tertio moniales ; in quarlo pueri; in quinto
cessionem indixit, sed in ipsa processione, cuiu laici; in sexlo viduse; in seplinio conjugaise. Sed
septuaginla aliis exspiravit, cui substitulus Grego- Romseex inslifulo Gregorii sic ordo notalur, scilicet
rius primus, qui et Magnus dictus est, hanc lila- clericiviri, monacbi elmonacbse, conjugatse, viduse,
niam ubique lerrarum observari prsecepit, ideoqne pucri, illi de illa procedant ecclesia. Sed quod ne-
dicitur hsec litania Gregoriana , vel Roniana. Mi- qttimus in numero personarum , supplemus in nu-
nor litania dicitur in respectu superioris a minori mero lilaniaruni; septies enim lilaniara dicere
auctoritale instituentis et loci. Bealus namque Ma- debenius, antequam ihsignia deponamus. In ora-
merlus eam Viennae insiiluii: teroporibus cienim nibus lilaniis hsec insignia deferuntur, cruces el
ejus circa Viennam terrse motus crebro fiebaut, et vexilla. Quorum usum a Constantiiio sumpsit Eccle-
domus et ecclesisecorruebant. Sabbato quoque Pa- sia, qui eum in somnis crucis sfgnum vidissei,
schali, dum ipse Mamerlus divinum ceiebraret of- eique dictum fuisset : Vincein hoc, jussit crucem
iicium, igne coelilus misso combustum est civitaiis in vexillis belUcis insigniri, Quod autem crux ma-
illius palatiuro. Prseterea bestise, ut lupi et, apri, ^ jor a bajulo crucis' de altari tollitur, recolit quis
non solum in villis, sed etiam in civitalibus turma- de Christi humeris tulit eara Simoii Cyrenens 7\
tira contra liomines confligentes , eos devorabant. Quarumdam Ecclesiarum consueludinis est etiam
Propler bas pesles sanclus Mame.rlus triduanam draconem deferre primis duobus diebus ante cru-
processionem et triduanuin indixit jejunium. Ad cem el vexilluni, cum longa et iiiflala cauda; terlio
similitudiiiL-mMnivilarum 6S triduanuni consueto vero die post crucem, et vexilla cum cauda de-
more jejuriiuui indicilur ; aut propter tres mnudi pressa. Hic est diabolus, qui nos per tria tempora
parles, quaj sunt Asia, Africa et Europa, vel prop- ante legem, sub lege, sub gralia fallit, aul fallere
ler tres ordines Ecclesiae, scilicet Noe, Job, et cupit. In primis duobus erat quasi dominus orbis,
Daniel, quiomnes indigent poenitentia. Et illud tri- idcoque princeps, vel deus mundi vocatur, inde
duum elegit, quod esl inler prsemissam sponsionem: est quod in primis duobus diebus cum inflala cauda
;jt Pelile cl accipielis, > et Doininicara ascensionc.m, prccced;t ; in tempore vero graiiaj per Christum
c*Psal 65. 85Psal. 95. 66Psall7. 7S Joan. 16. cs Joan. 3. 69 Joan. 15. 70 Luc. 11. 71Eslh.
?i. "Psal. 159. ,a Matth. 27
5G9 MITRALE. — LIB. VII. '570
viclus fuit, nec audel regnare patenter, sed ho-<_ A accusatione stia incipit justificari. Jacobus ergo
inines seducit latenter, inde est qtiod in uliimo die vocat justum peccalorem accusalione sua justifi-
sequitur cura cauda depressa. Ex his roodo leo, catum. Quidquid petere riebeat, prima docet oratio,
inodo vero draco vocatur. Lco fuit ad Christum scilicet, ut contra adversa omnia muniamur ; qui
crucifigendum, draco ad tentanduni, leo quoque quasi certilicatus de precibus exauditis cantat in
crit lempore Antichristi, de quo Joannes dicit in introilu : Exaudivit 79, et in offerenda : Confilelur
Apocalvpsi'*: < Vidi Satan de coelocadenlem velut Doinino nimis 80, id est per improbitatem, propler
fulgur, et traxit secum tertiam partem stellarura. > quani surgit evangelicus amicus, qui dat amico suo
Per has slellas homines intelligimus. quorum prima panes quotquot habet necessarios, et ad camdem
pars perfecti, secunda imperfecli, tertia reprobi, confessionem caeterosinvitat in Alleluia : Confiie-
qui sunt cauda diaboli. In omnibus litaniis jejunan- tnini 81; coramunio : Pelite, et accipielis sumpta
dum est ciboQuadragesimali, non divina auctoritale est de Evangelio. Illud demum de processionibus
Scripturse, sed inslitutis majorum, quaesunt tenenda est generaliter adverfendum, quod sicut in raissa,
pro Iege; in omnibus est etiam ambulandum in Cliristi pro nobis in mundum legatio figuratur, sic
poeiiilentiali et flebili habitu, quasi ad reprsesen- in processionibus nostris ad patriara nostram rc-
landum mulieres, quse plangentes, sequebantur 'B versio denotatur, et nostrarum processionum solcm-
Dominura '». Pro imminentibiis enim periculis nitas egressum populi de ^Egypto pene in omnibtis,
juxta mandaliiin Domini plangendum nobis est comitatttr. Sicut enim ille per Moysen ereptus est
super nos et super filios nostros. In omnibus etiam de manibus Pharaonis 8\ sic populus Dei per Cbri-.
omnes debent a servilibtts operibus vacare viri et stum Iiberatur de ore leonis. Sicut labuloe lesta-
mulieres, etiam servi et ancillse, et donec processio menti de moiite accipiuntur 8S, sic liber Evangelii
terminetur, processioni adesse : ut sicut omnes sumilur de altari. Eos colunma ignis proecedebat8*,
peccaverunt, sic. et omnes pro venia supplicent, et nos lumen candeloeprsecedit. Prseturmis illorum
omnes ad Deum corda cum manibus elevent, id est signa ferebantur, et ante nos cruces et vexilla por-
studium orationis erigant cum merito bonse ope- lantur. Levilse porlabant (abernaculum foederis;85,
ralionis. Denique omnes litanise eodem celebrantur et nostri subdiacones et diacones plenaria portant
officio. Quo commoneniur per evangelicara simili- et capsas. Arca foederis a sacerdotibtis porlabatur,
tudinem perseverare, pulsantes ad ostium amici et apud nos scrinium, aut ferelruni ctini reliquiis
scilicet Christi, cujus pueri secum sunt in cubili; a presbyleris deporlatur. Aaron suinmus sacerdos
quia posl lnborem passionis quiescit in lecto glorise „( sequebatur ornatus, et apud nos episcopus infu-
consumraatse cum suis. Ab hoc anueo tres panes latus. Apud eos Moyses cu.m virga, apud nos rex
petiraus, id esl intelligentiam Sanctae Trinilatis, ut cuni sceplro , vel episcopus-cura sambuca. Ibi
aiius amicus, id est nosler araicus qui ad tempo- clangor tubarum, hic slrepitus campanarum. Ibi
ralia deviaveral appeienda, et redit ad viam qu;e populus armatus, hic virlutibus adornatus. Ibi po-
ducit ad palriam, superna meditando coelesli ali- pulus aspergebatur sanguine 86,hic aqua benedicta
monia reficialur,'; ut auteui ad inlelligeuliam Tri- cum saie. Hiis obviat Amalech sitiens 87, nobis
nitatis pervenire possiiniis, instantia triplici pos- turbadaemonum noslraevitaeseinpcr insidians. Josue
lulamus, dum pelimus orando, qu3erimus recte victor existit 8\ et noster Jesus victoriam nobis
vivendo, pulsamus perseverando; et Iria petiinus, obtinuit. Cum ad aliquam ecclesiam tendimus, tunc
scilicet fidem, spem et charitaiem, quseper piscem, quasi ad terrara promissionis accediraus. Cuin,
ovura et panem aceipimus. Quibus tria Doniinus ecclesiaiii cantantes inlroimus, quasi gaudentes
opponit, scilicet Serpentem, Scorpionem et Lapi- ad patriam perveniraus. Cum circa ecclesias fere-
dem, quse sunt infidelilas, retro aspicere et renii- truin campanarum compulsione, portamus, quasi.
nisci praeteritorum, durilia cordis, rigor scilicet cum arca, cuin sono lubarum, cuiu clangore populi
odiorum. D Jericho circuimtis. Jericbo vero corruit et destrui--
Epistola '6 quoque pulsantis ad amici januam tur, cum in nobis -concupiscentia vincilur; David.
conipelenler animat ad perseverantiam, proferens etiam et Salomon nos ad processiones informave-.
exemplum de Elia, ut argumentemur a simili, runt, cum Arcani DominiDavid iu tabernaculum89..
amicura posse vinci improbilate pulsandi. Nec te Salomon iu templum 90, cum hymnis et canticis
moveat quod de Justo proponatur exemplum, unde porlaverunt, et sub alis cherubin Iocaverunt, sic
ibi dicitur : Multum valet deprecaliojusii assiduu.. httmanilas Chrisli ascendens ccelum ingredittir et
Peccatoribus enim Jacobus loquebatur apostolus ab angelis perenniler adoratur.
ila dicens : Confileminialterulrum peccala vestra ". CAPUT VII.
Confiteri peccata est principium justitise : < Justus Vi VIGILUASCENSIONIS.
eniiu in principio accusalor est sui 78, > id est ab Omnesgentesplaudite manibussi.In Vigilia Ascen-

7iLuc. 10; cap. 12. '5 Luc. 23. 76 Jacob. 5. " lbid. 7S Prov. 18. 79Psal. 17. «»Psal. 108.
" Psal. 100et 117. 8SExoil. 12. S3Exod31;34. 8»Exod.l5. 8»Num.2. K6Exod.24, 87Exod. 17;
E,Jos. 0. B91IReg. 6. -° 1URi-s..8. 01 Psal. -46.
 371 SICA-HDICREMONENSIS EPlSCOPI 372
iionis Doraini evangeliiim legitur : Subtevatis oculis A corpore e( anfma simul ohlineant, propter quam
*i ccelumdixit Jesus : Pater, venit hora, el nunc esi, Alleluia duplicatur, vel quia mortem evaserunt, et
clarifica Filiutn tuum ut.Filius tuus clarificet te 9\ speni vitae habere meruernnt, vel propter actionem
Quod nunc ideo legitur, quia quod passurus ora- et contemplalionem, vet propter gaudium prsedi-
vit, iiominibus inriotuit cum. ascendit, vel quia in catorum et eonversorum.
fine concluditur : Ego ad te venio, in quo rogat pro In secunda veroDoffiinica, scilicet: Misericordia
his quos dedit ei Pater, ut sint in Patre unura, id Domini *, baptizati jam instructt Christi misericor-
est in corde uniti vicissim unde prsecedit epistokv: diam intonant, et Trinitatero prsedicant. Nam in
Multitudinis eredenlium*3. De hac unione, scilicet misencordia Spiritum, intf&r&oFiliuin, in Dei, Pa-
homimim ad Deum, et iriter se iri iutroitu praemitti tremannuntiant. Praiponunt vero Spiritum, per
non potuit. Naro in manibus operatio, in plausu quem sunt sanctifidali, ueiiide Filium pcr quem
loetilia, in manuum conjunctione charitatrs intelli- redempti, deinde Patrenr cui reconciliali, et quia
giiur cominunicatio. Sic ergo manibus plaudere Triniiatem concinunt, ideo ler jubilant alleluia.
jubemur,.ut quaecunque operamur, omnia in hila- In terlia Dominica : Jubilale ", baptizati _td lau-
ritate et charitate fianl. Vel perlinet introitus iste dem Dei totuin mundtiin invitant.et Triniiatein per-
cum alleluia : Ascendil, et cum offerenda : Porlas sonant, cuni in Deo Patrem, in nomine Filium, in
cceli aperuit 9\ ad fuluram aseensiouis solemnita- laude Spiritum saflclum aecipiunt. Et quia per duo
tein. Communio sumilur de Evangelio. Quidam praeceptacharilatisfirmaiitur infide Trinitatis, ideo
non incongrue supradicta offlcia Paschalis hebdo- prius bis, deindeter coucinunt alleluia.
madse, per septem dona Spiritus sancti, ad eos In quarta Doniinica : Cantate 6, rursus baptizati
rererunt, qui sunt baptismo renati, ut renalus affla- ad Dei Iaudem gentes conversas invitant, et Trini-
lu spiritus sapieiilioe dicat: Resurrexi 9\ qui per tatem commemorant. Dum in Domino Patrem, per
Adain eeeideram,- nunc a morte aniraae resnrrexi; mirabilia Filitim, per justitiam intelligunt Spiritum
per quid resurrexerit Evangelium m declarat, sci- sancluni. Et quia fidem Trinilatis gentes a qualuor
licet per resurreclionem Domini ; quid inde acqai- mundi partibus acceperunt ;• ideo Trinitatem sub
sierit, spirilus iiislruit intellectus, dicens : Iutro- quarto alleluia concludunt.
duxit vos in terra "7, scilicet Ecclesia, et adhuc In quinla Dominica : Vocem jucundilalis 7, rur-
addit spiritus consilii, aqua sapienliaepotavit eos9S; sus haplizali liberalorem suum gentibtts annun-
Cjuidiude quoque acquirere debeat spiritus indicat tiant, qui Trinitalem per ler posilum concinunt
fortiludinisdicens :<Venile,henedicti Patrismei9\> in Alleluia; et sicut bic continetur insiantia praedi-
Quod ex his collatis beneficiis Deum laudare debeat, canliuni, sic in offertorio : Exaudivrt *, sollicitudo
spiritus scientiae docet, dicens : < Victricem 10\> se ab errore convertentiiim, et in offertorio : Omnes
Quid resurrectio renatis attulerit, spiritus pielatis gentes 9, applausus in ecelum intelligitur ascensu-
indicat dicens: < Eduxil eos Dominus in spe \ > rorum.
et adhuc spiritus timoris.adjungit, dicens:< Eduxit CAPUT VIII.
Doroinus populum suum s.> Pro his omnibus bene- DEASCENSIO.NE DOMINI.
ficiis in baptismo collatis hominibus angeli gratu- Ubicuitque fuerit corpus, iliic congregabuntur et
lantur, homines Domino confitentur, et ad Ghristi aquilm >\ Dum Redeinplorein uostrum ccolosascen-
praeconia se invicem exhortantur, gratias agunt, disse crediraus, spem noslram vacillanleni erigi-
jubilant, beneflcia et beneficiorum causas rememo- ffius, et menle in cceleslibus habitamus : spei nam-
rant, et ad majora confidenter aspirant, et circa que ceriitudine jam rem possidemus, ad quam
haec caeterae partes ofliciorum suprascriplse septi- illum pervenisse gaudemus, et quod nunc spe,
manoe versantur. Et vide quia hic mutatur ordo Deo propilio sumus possessuri in re; inde estquod
donorum. Et attende quod per oflicia htijus septi-" eorum, quae in ascensione cantantur, qusedara suut
manae ad quatuor introitus qnater, et ad tres ter ascensionis peracla narralio, ut illud : Posl pas-
ponitur alleluia ; quia sancta Tiinilas a qualuor sionem il, et illud : Omnis pulchritudo, et illud :
mundi partihus collaudatur, et de Chrisli resur- .Aseendensls, et illud : Ascendit Deus 13; qusedain
reclione et de homirium receptione. suiit consolatio sponsi ad sponsara, iit. < Non tur-
In prima Dominica : Quasi modo geniti 3 bapti- betur cor vestrura neque forroidet1*; >' et illud :
•7,atiraonentur a malre, ut infantes iiiiiocenler vi- TempUsest, Ut revertar ie, etillud : Si non abiero 16.
vere, et lac sanctse Scripturas concupiscere, ut Quaedam sunt aggratulalio sponsse ad sponsum, ut
Paschale sacramentuin per Christi resurreciioriem illud responsorium : Exallare, Domine lr, el illud:
acquisilum moribus et vita leneanl, muriduin vin- T^ouisnubem lS. In narralione spes concipilur , in
cant, et cum Christo triumphent, Ct loetiliam in coiisolalione erigitur, iu aggratulalione certificalur,

ss Joan. 17. 9S Act. -4. 9* Psal. 77. '• Psal. 138. 96 Marc. 16. 97 Exod. 15. 9S Eccli. 15.
99 Mallh. 25. 10° Sap. 10. Psal. 77. s Psal. 104. 3 Petr. 2. * Psal. 52. la5 Psal. 65. '"6 Psal. 97.
'Psal. 65. 8Psal. 6. 9 Psal. 71. 10 Mallh. 24. " Act. 1. ,s Psal. G5. Psal. 46. Joan. 14.
15Jub 12. 1SJoan. 14. 17Psal. 20. 18Psal. 103.
 373 » MITRALE. — LIB. VII. 374
vel deleclatur. Simifiter in oflicio diurno narratur A Uebat processio, processionis hodiemse rememora-
asceusio in epistola is, et evangelio, ubi dicitur tiva, sed mulliplicatis sanctorum solemnitalibus,
quod Douiinus assumptus est in cmlntn, et sedet ad sublata est quinlae feriae solemnitas de medio, et
dexteram Dei s\ id est in sequalitate Patris, et in translata est processioadDominicam.Ecclesiain in-
alleluia, Dominus in Sina sl.Consolatur sponsus in gredientes et ad ecclesiam redeuntes recolirous
alio alleluia ; Non vos relinquam ss. Aggralulatur apostolos regressos in Hierusalem SB,sed licet illi
sponsa in communione, dicens : Psallite Deo qui sine Christo, nos tamen cum cruce crucifixi; quia
ascendit super cmlum cmli ad orienlem s\ hocest, dixit: < Vobiscum ero usque ad CQnsummalionem
usque ad Verbum sibi rationaliter unilum,-quod saeculi so. >
noii dicitur ortum, vel orituruin, sed oriens si : CAPUT IX,
quia semper Filiusa Patre procedit s\ Vel super DOMINICA POSTASCENSIONEM.
coeluni coeli ad orientem, hoc est super firmamen- Exandi, Domine, vocem meain, qua clamavi ad
luiu coeli ad orientalem plagam. Quod caiitatur in ie 3\ Aposloli pqst primam unctionem, quam iii
inlroilu, et offerenda : Viri Galilmi a6, sumitttr de Christi morte susceperant, insufllante illo et dieen-:
epislola, in qua clansula perculitur ab angelis co- te: «Accipite Spirilum sanclum 38, > secundam ex-
rura superbia, qui transfixerunt S7, et eorum mun- speclabant quani proiniserat Dominus diGens : < Si,
dana sapientia , qui non cognoveruntes, el eoiiuii abiero niiltain Paraclelum ad vos 3\ > Exspectaii-
pigritia qui lalenta sibi comniissa cum lucro debilo tes ergo decantant in introilu : Exaudi; qui rursus
iion reportaverunt, et sollicitatureorum desideritim,»e de psalmo vicesimo sexlo, Dominus. illuminatio,
qui advenlum Domini diutius exspectaverunt S9; assuinitur, cujus titulus est, in finem psaltnus Da-
hoc enim officium tbtum consistit in solliciludine vid, priusquam liniretur; agitur enira ibi de uu-
et gaudio. clione David quaa fuit triplex *°. Primo namque
Et atlende quod hac die non est processio ne- unctiis est in s.ignuinregis fuluri, secundo in regem
gligenda, per quam Dominum cum discipulis de super tribuin Juda *\ tertio super leiu.m Israel *\
Hierusalein in raontem Oliveti processisse comme- Nos quoque idem cantamus, quia unqtionein ter-
moramus s\ ve! nos eum sequi debere figuramus, liam exspeclamus. Prima enim unptip est in ba-i
quo videlicel introivit ", et eadem via scilicet per ptistno, secunda in coiifirniatione, aut in pceni-
viain obedienlise, propter quam exaltavit illum tentiae confessione; terti.a erit in res.urrectipnc, Vel
Deus, ei dedit 111Lnomen quod est super osnne prima fuit in apostolis, secunda in Judaeis, tertia in
nomen ". Quod reprsesentavit cum duxit eos foras r gentibus. Unguentum enim quod descendit in bar-
in Bethaniam 8\ quse interpretatur obedientia. Unde ham Aaron *\ id est in apostolos, qui fuere bar-
in processione canlant quidam responsoria ad bati, id est viri perfecti et consummali, et fuere
ipsam eductionein pertinentia, ulcdtixil, Dominus; Aaron, id est montani scilicet Christi, qui fuit nioiis
cum igiturhac dje procrssionem rationabililer aga- in vertice montium **; illud, inquani, unguentum
mus, niliilominus et hoc ralionabilius est, quod descendil in oram vestimenti, id est in JudaeQS
non sicut in die Paschae, vel cseteris Dominicis aa- electos apostolis vicinos Dominum vestienles, et
tequam tertia dicilur , sed ea cantata celebratur. descendit sicut ros Hermon in montem Sinn id est
lu Paschali e't Dominicalibus aqua benedicilur in gralia exaltati perfuridit gentes Deum speculantes.
' inenioriam
bapfismatis, et veneralionero ; rdeoque Et quoniam apostoli exspeclantes, ut diximus,
praecedunt tertiam, iu qua Spiritus sanclus super erant in templo, et orantes, laudantes, et benediT
discipulos descendit *-*,ut sicut prius baptizamur, centes Deuiu is, idcireo in nostra exspeclatione in
et postea Spiritum sanctum accipimus, sip aqua epistola : Esiole prudentes *6, invilaniur ad oralio-
benedicta prius nos, et noslra loea respergimus, nes, et in Qfferenda : Lauda, anima mea, Domw
ct post modum adventus sancli Spirilus menioriale, num *', proyocamur ad lapdes. Quis autem fuerit
id est teitiara decanlamus. Cur autem in Dominicis 0 effeclus illius aposlolicae unqtionis, Evangelium *s
diebus baptisraalis memoria renovetur, superius declarat : Cum venerit, ubi dicilur : Vos lestimo-
enodatur. At in hac die terlia cantala, pro.cessio nium perhibebilis; quiaab initio mecumeslis.
celebratur simililer et omnes alias, quse non sine Et attende quod ob praeniissani causam, scilicet
aquae benediclione solemniter celebrantur, tum ut quoniam aposloli exspectabant indui virtule ex
niissse conjunganlur oflicio, tum quia nullus eum alto, bsgc septimana dicilur exspeclaiionis, in qua
sequitur, nisi sanclificafus Spiritu sancto. Et vide solent quidam jejunare et oralioni vacare usque ad
quod prirailiva Ecclesia quinlam feriam observa- PeutecQslen, eo quod apostoli per boc teuipus je-
Lat in memoriam ascensionis, sicut et Dominicam junasse leguntur. Sed magister Gilbertus probat
in roeinoriain resurrectionis, et tunc in quinta feria jejuuandum non esse, quia esl de Paschali tenipore,
19 Acl. 1. so Marc. 16. sl Psal. 67. ss Joan. 14.
" Act. 1. s' Zach. 12; Joan. 19. ss 1 Cor. 1 « Matth. 25. »3Psal. 67 s* Zach. 3,6. !5 Joan. 15,
30 Maltb. 28. sl Act. 1. ,s Pliilip. 2.
" Luc. 24. 3* Act. 2. s5Litc. 36Matth. 28. " Psal. 26. as Joan. 20. 39 Joan. 16.
* I Keg. 1G. * II 24; Act. 1.
Rcg. 2. 4SII Rcg. 5. *3 Psal. 132. •* Isa. 2. *» Luc. 24; Act. 1. *6I Petr: 4.
*7I>_ " '>•>(•. ">'!«
S7S SICARDI CREMONENSISEPISCOPl "578
et quinquagesiina Penlecosles. Hieronyniits quoque, A pdlaverat, dicens : <Vos aulem baplizabimini Spi-
Arabrosiuset Auguslinus aiunl inter Pascha et Pen- ritti Saticto 56; > sic in baptismate descendit, licet
tecosten, non esse ex necessilale jejunia indicen- invisibililer in baptizatos. Sed dicet aliquis, ergo
in Dominica et hora tertia celebra-
da; voluntate enim onini tempore a cibis perci- baptismus debet
hoc sacramentum ad illum diem et
piendis possumus abstinere, sed ex necessitate non ri. Et quidem
oportet. Unde Ambrosius : Per hos quinquaginta illam horam perli.net, sed in Sabbalo ponitur, vel
dies jejiinium nescit Eeclesia, sieut ipsa Dominica, propter niorlem Christi, vel quia requiem per boc
alias propter occa-
qua Dominiis resurrexit: sunt enim hi dies veluti sacramentum nanciscimur, licet
Et
Pascha, et Dominica celebrandi, in quibus siciit ait sionCs flucluaniis mundi aliquando celebretur.
ad ha-
Beda, majoribus epulis et hymnis eceiestibus est quidem baptisma nostrum propius accedit
vacandum, ob reVerentiam Doininicse resurreclio- ptisinum apostolorum, quam Christi. Chrislus
ins *9,ob memoriam Dominici convictus cttin disci- enim baplizatus est non propter se, sed propter
vero ba-
pulis, ob spem glorise immortalis. Verunitamen ab nos, ut iiobis formam tribueret; apostoli
hac aucloritate pcenitenles excluduntur. Sed et ptizali sunt propter sua peccala deflenda, sic et
sed illi primo in' aqua, deinde
Gregorius litanias excepit. Illud etiam notabile est, " nos propter nostra,
in terra, postremo per spiritum de
quod octavam Dominicse Ascensionis , quae debet per spiritum
in quinta feria terminari, ulterius oportet proro- coelo. Al nos praesenle episcopo simul baptizamur ;
el confirmatioiiem Spiritum sanctum accipimus.
gari : lieet enim officium Dominicao in quinta feria ' per
si qtiando aliter facimus, ad illtim tamen
operatur, taraen in noclurnis officiis sextse feriae, Quod
et Sahbati invitatorium, et responsoria de. ascen- diem et illani horam tntum procul dubio referanius.
sione cantantttr. Verumtamen nocturnales psalmos Baplismi vero oflicium superius assignalur. Hoc la-
dicimus cum tribus leetionibus, et Te Deum tau- men notabile est, quod quatuor duntaxat hodie le-
datnus oiriittimuS, sed quare, cum apostoli esserit cliones leguntttr; in vigilia Pasehse prima fuit : /«
laudantes Deum 50? Nec mireris cum simile inve- principio creavil Deus, coslutn et ierram 67; hic au-
nias a Nativitate Doniini usque ad Epiphaniam ; t-emprima est: Tentavit Deus Abraham E\ Hoenam-
sed et totura Paschale tempus sirnile continet; quia que duaelectiones reddunt nobis in memoriam duos
Unam et eamdern reprsesentat octavam. Necvacat a patres, carnalem et spirilualem, ab Adam onines
carnalis generationis initium, ab Abra-
mysterio, quoniam et apostoli exspectantes per ob- sumpsinius
servationem decem prieceptorum Paraclelnm iu liani vero spiritualis generationis exorriium. Ille
inobedientiam nos omnes perdidit 59. Ideo post
niysteriurii denarii accipere meruerunt 51. Et nos P per
etiam exspectantes per eamdem observationem de- iliam primam non seqnitur canlicum ; quia pEi"
narium vitaj percipiemus seternse. In his decera Adam nascimur ad luctura. Isle per obedientiam
60. Ideoque
diebus legendi sunt Aclus apostolOruin; quos qui seinint suo benedictionera promeruil
sanctum et denarium post hanc priniam sequitur canticum, quia per fi-
sequitur, Spiritura accipict, dein Abrahse.properamus ad gaudium; quidam tamen
promerebittir. ' aiunt tracluin nullum seqtii debere, quia pro
CAPUT X.
p.romissione sibi facta nullr.m cecinil canticum Abra-
6E VIGILIA PENTECOSTES. ham, quia nullum socium cum quo cantaret, ha-
Veiii, Sancfe Spiritus. De adventu Spiritus Sancti bebat solus Deicultor et peregrinus in terra aliena.
solemnitas est veneranda, lum propter personam Et bene congruit haeciectio praesenlidiei, quia in ef-
quae est seqtialis Patri et Filio, lum proptcr causam. fusione sancli Spiritus data est gentilibus benedi-
Advenit enim Spiritus, ut hsereditatem Patris te- ctio.de qua Dominus ad Abrabam : < In semine
slamenlo legatam, Filiisanguineconscripiara, in Dei tuo benedicentur omnes gentes 61, > huic recte
praetorio advocatione defendat coram priucipibus congruit oratio : Deus qui Abrahm famuli tui. Se-
lerrse contra Judseos, hsereticos, paganos, falsos cuuda leclio : Scripsil Moyses™,datam legem decla-
fratres el dajmones. Ipse enim postulat pro nobis p rat, qui» hodie data est et novani significal, quse in
gemilibus inenarrabilibus 6S.Nunc adventum prse- cordibus lidelium diffusa est C3. Unde canlicum se-
figurat baptismus in Sabbato constilutus; solemni- quitur, in quo seterna kelitia repromittitur.
ter enim baptismus in hoc Sabbalo celebratur, tuin Tertia leclio. Apprehendenlseptemmtilieres6i,etc,
ut post Pascha nati, vel necessitatibus impediti ba-
septem dona Spiritus sancti pronuntiat, quss
ptizentur, tum quia Petrus hoc die tria millia bapti- bonis moribus quemlibet virum inforraant, unde
zavit 6\ tum quiar Filius in digito Dei fortem devi- canlicum
sequilur, quia bonos mores gaudium co-
cil "*, ideoque idem opus per idem mysterium re- mitatur.
prsesentatur, digitoveniente,elFilioresurgente,tum Quarta lectio : Audi, Israel 6\ virlutes quae dona
quia baptismj generatio prima est sancti Spiritus coraitantur insinuat ut sapientiam, prudentiam,
uperatio, tum quia sicut hodie descendit in apo- Iumen et paceni.Undecanlicuni sequitur, quia pro
Stolos 5B,quera descensum baptismum Dominusap- his et in his aefernaliler gralulabitnur. Prima resonat
"Luc. 24. 50Ibid. ' 61Matlh. 20. 5SRom.8. 6SAct 2. «Luc.il. ss Aot. 2. "Aci. 1. " Gcn.
j. 58Gcn. 22. 58Gen.5. G0Gen. 22. 61Gen. «2 et 22. 6SDeul. 51. «Hier. 51; Iiebr. 8 et 10,
**isa. 4. «• Ba;nieh. 3.
377 MITRALE. — LIB. VII. 378
bistoriara, secunda allegoriam, tertia tropologiam,".AUbi-enim spiritus spirat, organum ad. laudes invi-
quarta vero anagogen. Et vide quod hoc interest in- tat.
ler lecliones paschales et islas pentecostales, quod CAPUT XI.
distat inter Adara et Abraham, ibi recolitur huma- IN PENTECOSTE.
ni generis periclitalio usque ad internecionem per Spirilus Domini replevil orbem lerrarum '\ Po-
inohedientiam Adse, hic humani generis reslitutio pulus anliquus tria solemiiia celebravit : scilicet
usque ad salvationem per obedientiam Abrahse, in Pascha, quia Deus liberavit eos a servilute JEgypti
quibtis omnibus (ituli subticentur : quoniam auclo- et percussione angeli ' 6; Pentecosten, quia lunc
res Seripturse adliuc a catechumenis ignorantur. susceperunt legent ". Scenopegiam, id est fixionem
Caeterade baptismo ex superiori doclrina pandun- tabernaculorum, in Septembri7S. Haecfesfa quae se-
tur. Sed nunc missale oflicium exarelur. Ab hoc ptem diebus protelabantur prseciptia dicebantur, et
itaque Sabbalo usque ad sequens septem sunt oflj- Sabbalum quod interveniebat vocabatur Siibbalum
cia, quaeomnia pertinent ad sancli Spiritus majes- sabbatorum, id est Sabbalura festortim. Addiderunt
tatera, ad ejusdem operalionem, ad bapiizatorum ad haec et alia ob eventus alios, ut encaenia, scilicet,
iiislructionem, una die proprium non habenle, sed dedicalionem templi. Nos vero duo illorum soium-
a Dominica, vel a quiufa feria Paschali officium "' modoreservavimus.Paseha videlicetet Penlecosten,
iiitiliiante, hsec rnissa per Kyrie eleison incipilur, sed alia et alia ratione ; illi namque Pascha celebra-
ui de renatis Ecclesiae loetilia declaretur, de qui- vere quia transiertinl ab ^Egyptiaea servitute, nos
bus quia Gaudenl angeli, Gloria in excelsis Deo Pascha celebramus quia perChristum redempti su-
subjungitur, vel quoniam apostoli priusuuara sus- mus. llli celebravere Pentecosten quia susceperunt
ceperunt Spiritum, erant Iaiidantes et benedicen- legein.nos autemideocelebramtisquia Spiritttmsan-
les Deum 6\ Hodierna vero lectio : Factum esl cum ctum accepimus. Illi quidemlegemacceperunl carna-
Apollo, unicam baplismi Christi commendal digni- Iem scriptaminlapideis labulis adsignilicandtim duri-
latem, 111eo quod baptizali baptismo Joannis ba- tiam populi ' 9, nos autem intelligentiam spiritualem
ptizati sunt baptisraate Christi 67. Sed et Spiritus scriptam in cordibus hominum digito Dei. Et dkitur
sancti proedicat potentiam et gratiani, qua baptiza-- peiitecoste^uiH^ufljfesima: dataest enim lex, in mon-
los fecit variis linguis loqui 6\ Alleluia, in men»- leDei Oreb, vel Choreb, vel Sina, quod idem est, quiiu
riam innocenlise primitivae canlatur, sed quia non quagesimo dieab immolatione agni paschalis : agnus
fuit seinniterna, ut praediximus, in tractum conver- enim immolatus est deciino quarto die Aprilis, lex
litur. In Evangelio Spirilus ille promittitur, et ejus r< vero data est quarto die niensis terlii, dicitur tamen
operatio, scilicet de Trinitate scientia iniimatur : esse data lertia die. Jam euim, inquit Scriptura 80,
quod autem ibi dicitur alium Puraclelum dabit vor- advenerat dies tertia. et claruerat, et cceperunt
bis 69,alium dicil in persona, et alium in operatione. audiri tonitrua ; dio naraque terlia, descendit Do-
Alia est enim persona Patris, alia Filii, alia Spiri- minus super niontem ad dandum legem, et Moyses
tus sancti. Nam cum per Filitim habeant omnia ascendit ad Deuni, et descendens narravit omnia '
esse, vivere, sentire, discernere, intelligere per plebi, manequerttrsus ascendens duas tabulas scri-
Spiritum Sanclura habent bene esse, sancie vivere, plas accepit. Et cave, ut in secundo mehse dun-
recte sentire, prudenter discernere, sapienter inlel- laxat triginla dies compules. secundum lunam ergo
ligere. Credo in unum Deum, non est omiUendum, xvi in primo, xxx in secundo, quatuor in tertio
quia cum symbolum lioe derivalum sit a symbolo quinquagiiita faciunt, sed altende quod non omnis
apostolorum, fldem qtiam habeant insinuat. Offe- quinquagesima vocatur Pentecoste, est Lmndiermm,
renaa : Emitte 70, manifeste ad operationem Spi- Lmaannorum, Lroa psalmorum, Lma personarum,
Htus pertinet, quia pereum Domznus benedicitur, Lmadenariorum.
per eum coeluni sicut pellis extenditur, id est Seri- Quinquagesima dierum triplex est, est eniro una
ptura ut quasi nihil lateat, explanatur. Similiter D ab Tislo mihi, Domine 81, usque ad Pascha, secun-
et communio : Ullimo, ad eamdem pertinet spiri- da est a Pascha usque ad Pentecosten, lertia est a
lus operationem, qui facit flumina velut aquoe vivae Sabbalo in Albis usque ad Sabbatum post Pente-
de ventre credentis exire ", id est aflluentiair. sa- costen. Prima est pcenitentise et afflictionis, secun-
lutaris doctrinte. Et est ut quibusdam placet hsee da est laetitiaeet exsultationis, lertia est glorise et
missa per Benedicamus Domino concludenda. In ve- glorilicationis; figural enim octavam duplicis sto-
speris hipsalmi secundura quarumdam ecclesiarum l_e. Ideoque per illara duplicatur Alleluia. Quinqua-
consuetudinem concinunttir <Lauda Dominum quo- gesima vero annorum fuit annus jubilseus 8S, iu
niam bonus est '\ psalmus Lauda anima mea Do- quo libertas volenlibus redtiebalur.Quiiiquagesima
minum 7\ Lauda Ilierusalem, Dominum '*, eo quod vero psalmorum triplex esl, et tres status signifi-
jii his psalmis laudes Dei magis resonare videntur, cat Cluistiana; religionis, quorum pi iraus esl pueni-

66Act. 1. 6'Act. 19. 68Act. 8, 10. 69Joan. 14. 70Psal. 103, 71Joan. 7. '2 Psal. io " Psal. 46.
7* Psal. 47. 75 1. 76 Exod. 12. 77 Exod. 19. 7S Levit. 23. 79 Jer. 51. Lxod. 19.
Sap.
,! rsal. 30. "Leiif.
25, 27'.
 579 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 58»
teiitiR, secundus justiliae, lerlius laudis vifoeseter- A pai atse ad tres paschales anliphonas : Ego sum9T,
noe;ideoque priina lerminatur in Misereremei Deus Posiulaviss, Ego dormiviss, abundanlioremsigiiifi-
", secundain Misericordiam el judicium 8*, terfia in cant perfectionein. Plus enim.est spiritu veheraenti
Omnis spirilus laudet Dominum 8\ Hi sunt CL repleri I0°,qui pulverem pedum excutiat, quam cum
psalmi, totidem fuere dies diluvii 80; hos ergo ca- iinpiis non computari; plus est confiimari, quam
. iiinnis ut a diluvio et omui periculo liberemur. De in haereditale deputari; plus est renovari faciem
quinquagesiina personaruin Abraham quaesivit a terrae, quain a peccalis resurgere \
Domino dicens : < Si quinquaginta jusli fuerint ibi, Quidam novem, sicut in aliis Dnminicis, volunt
nunquid parces eis 87? > De quinquagesima dena- legere lectiones , sed canonicum est tres dunlaxat
riorum dicitur in Evangelio de duobus debiloribus, legere, propler sacramentum baptismi in trium
quorum unus debebat quingentos denarios et alius personarum nomine celebrati, vel ob triduanam
quinquaginla 88.Sed de his nih.il ad prsesens, solus sepulturam Domini, cui sumus in baptismale con-
enim qiiiiiquagesimus dies a Pascha, Pentecosles sepulti 5, vel quia in polenlia miraculorum tinuni
fusilalo vocabulo) nominatur, a pente, quod est esl opus indiyiduae Trinitatis; vel propler fidera,
quinque, et coste quod est decem, quia qut per spem el charitatera, quas ah initio intellectus de-
quinque sensus corporis in vinea Domini labora- bct omnis Christianus habere. Tara nocturnum
bunt, hi spirilu replebunlur, in fuluro aeternsere- quam diurnum oflicium prsedicat miraculuni ho-
tributionis deiiarium accipere merebuntur 83. diernum, quod in epistola evidenlitis declaialur,
Et surgit bic numerus ex septenario in seducto cum dieitur : dutn complereiilur dies Penteeosies,
siiperaddita unitate, septem eniin hebdomadaesunt crant omnes disciptili pariler in eodem loco; elfa--
a Pascha usque ad hanc dicni, tura quia iri hac die cius est repente de cmto sonus3, qui significavit il-
septiformis gralia dalur, tum quia meritis gratiae lum, qui erat ilurus in omnem lerram, de quo iu
sepliformis per septenarium hujus vitae ad illa.ni oinneni terram exivit sontts apostolorum*. Sequi-
unain pervenilnr, de qua dicitur : < Unam pelii a lur, tanquam advenienlis spirilus vehementis. Ideo
Domino, hanc requiram90,> septem nanique milli- venit in spiritu vehemenli, quia sicut ventus ve-
bus annoruni, explelis per scpiiformem Spiritnm heinens projicit pulverem a facie terrae, sic adven-
ad idera gaudium perveniemus. El allende quod an- tus Spirilus ejicit a corde hominis omnem terre-
tiqui observabant sepliinum diein, ut Sabbatum, iiilatem. Sequitur, et factum est quia apparuerunt
septimam septimanam, ut Penlecoslen, septimum. illis disperiilm lingum, lanquam ignis. In igne da-
mensem ut septerabrem, septinnim annum ul ju- C lur, ut faceret cos ferventes amore charitatis ; vis
bilaeum, septimum seplimae decadis annuni, ul ignis unain inateriara coiisumit, ut ligna, alteram
sexagesiinuin septimura annura, et de boc semel, reficil et fovel ut corpora nostra ; sic ignis Spiritus
ciim data fuit eis licenlia de captivilate Babylonica sancli rtibiginem pcccatorum consurapsit, et ani-
revertendi 91.Hic quoque numerus surgit ex qua- mas ad amorem Dei etproximi calefecit; in linguis
dragenario suis parlibus ninltiplicato, qui tenet in dalur ul efliceret eos facundos in omni genere ser-
se bonorum operum perfectionem, vel superatljun- monis. Quare repleti Spfcilu sancio cmperwu loqui
clo denario , qui non continet eorumdera reniune- variis' linguis prout Spirilus sanctus -dabal eloqui
ralionein. Et merito quidem de slatu contritionis illis, vel Iinguis omnibus Ioquebantur velsua, id
et pcenitenliae pervenitur ad slalum remissionis et est Hebraealingua loquentes ab omnibus iniellige-
glorioe, et per operum perfectionem ad remunera- banlur, ac si loquerenlur propriis, ipsi quoque liu-
tionem. Et recolc quod sicul ex legis proeceploin guas oraiiium quasi propriam intelligebant. In
Pascha offerebant manipulos spicarum 99, sic in hora lerlia dalur, quia sancta Trinitas prsedicanda
Pentecoste duos pahes primiliarum. Nos igitur ab mandatur; dedit igilur Spiritus sanctus facundiaro ,
eo quo Dominus resurrexit, et corpus suum quasi dedit et oriinium scientiam, et doclrinain, uude in
novarum fruguin manipulura sacrificavit, diem D EvangClio : Ille vos docebil omnia", et introilu :
quiiiquagesinium observemus, in quo Spirilum Spirilus Domini replevil orbetn lerrarum 6, ubi Dei
sancium accepimus, el duos panes offeramtis, gra- praedicatur potentia, qui solus ubique, solus omnia
lias agenles pro lege tunc in lapidibus dala et pro replet, nisi enim ubique, non fuisset simul in apo-
gralia in cordibus nostris diffusa93. Solemnizemus slolis magno lerrarum spatio separatis necesset in
post septcm bebdomadas die qiiinquagesimo, jubi- diversis fonlibus consecrandis. Vel replevit orbera
hcuin repraescnlantes, ul post circulum hujus terrarum.dum apostolos inebriavit, quorum so-
vitoead annum aeternitatis pervenire possimus, in nusinomnem terram exivit7;'et quoniam orbis
-
quo non laborabimus, sed anliqiiam possessionem, terrse per qualuor climata separatur, ideo qua
quani peccando perdidimus, recuperabimus. In ter alleluia concinilur. Duplex vero, quod post epi-
hoc die tres ponunlur antiphoiise : Factus est re- stolam canitur alleluia, vel significat, ul seepe di-
pciite*", Confirmase, Etr.ilte Spiritum*6, quae com- ximus, duplicandain laeliliam, vel etiam spiritum
*3Psal. 50. 8»PsaI.100. 65Psal. 150. «6Gen. 8. 8' Gen. 18. "e8,Luc. 7. 89Matlh.20. 88 90PsaI.26.
•* II Par. 36. 9SLevit. 25. 93Rom. 5. »*Acl. 2. ,s Psal. 67. Psal. 103. 97Psal. 1. 7 Psal. |
"Psal. 3. ,0'Act. 2. ' Maitli. 10. s Rom. 6. ' Act. 2. * Psal 18. "Joan. 14. *b..p. 1 Psal. 18,
381- MITRALE.'— LlfJ. \\l 58~2
bis sposfolis dattim scificef de terra et de ccelo,. A cunque dixero". Et attende quod assnmptio gcn-
vel eos spirilu et nienie psallentes 8; vei conversio- tium ad tempus ftiitdilata, unde : < In viam gen-
nem dtiorum populoruin. El hoc quod continet tium ne abierilis 83, > sictempore congruo fuit de-
omnia, scientiam habel vocis, id est novit, qua nique imperata. Unde : < Ite, baptizantes omnes
mente quisque loquatur; vel hahel scienliam om- genles2*; > per se namque gentibus non praedica-
nitim,- per quee et de quibus potest vox humana vit, sed per apostolos. Sic Isaac minori filio Jacob
variaris, vel scienliam voeis, id est vocem scientioe nihil de offerendo sibi cibo mandavit, ut benedi-
hahet, id est facit nos habere, tit quae ipso inspi- ctionem acciperet, sed per operationem Rebeccae
rante apostoli proferrent, cuin intelligentia pro- primatum benedictionis accepil 25, quae quia facta
nunliarent. Offerenda : Confirma*, huic diei con- sunt occulto Dei judicio, unde exclamat Apostolus :
venit; constat eriim fidem datam fuisse aposlolis, <0 altitudo divitiarum sapienlise et scienlise Dei s\>
sed infirraa fuit in eis. Unde Petrus ad vocem an- ideo hodiernum officium pfirlinet ad consilium. Et
cillae negavit'*; quam ets Dominus bodie conlirma- sciendum esl quod per tolam septimanam solemni-
vit, et nos nobis petimus confirmari. A lemplo tates sunt servandae, ut Gloriain Excetsis, Creae,
sanclo luo quod esl in Hierusalem, libi offerenl re- . et Ile missa, et Te Deum , et Alleluia, tura ut ba-
qes munera, id est apostolorum Ecclesia, qui sunt B ptizatorum saluti congaudeamus, tum ut futuraelae-
Eiclesise fundamenla, nam < saltis ex Judseis est11.» titioe pleniludinem figuremus.
Commuiiio : Faclus est, sumititr de epistola". Tertiae ferise continet oflicium commendationem
£t vide quoniam hoc festum per septera dies cele- aposlolorum et successorum , hi sunt ostiarii, de
liratur, vel propter praesentis vitae sacramentum, quibus agitur in evangelio ",< qui ovibus aperiunt
vel propter animarum Sabbatismum , vel quia per ostium fidei. Constat namque non aliter accipi
septem dona Spiritus sancli, corporibus et anima- graliam, nec inlrari Ecclesiam nisi per apostolicse
bus plena gaudia conferunlur : unde septem ultimi fidei januam. Isti manus super baptizatosimponunt,
psalmi a laudibus tilulanlur; quia ]ier septiformis et sicut dicitur in epislola : Baplixati proinde Spi-
gratioeoperalionem gaudia confertinlur seterna. In rilum sanclum accipiunt* 8. Islorum vox est iri in-
quibus tres leguntur quotidie lecliones, ut septem troitu : Accipite jucundilatem glorim, in quo, quia
fratres tres procurent sorores 13,id est septem dona per geminara dilectionem ad fidem pertingimus
tres virtules, fidem . spem , charitatem, ut Gre- Trinitalis, ideo quinquies concinimus alleluia. Et
goritis prosequitur in Moralibus; horum enim die- est sensus : Accipile jucunditalem. glorim, id esl
rura oflicia septein donis Spiritus sancti adaptanlur; Spiritum sanctum, qui vos glorificabit et ciarilica -
hesternum igitur, et hodiernum, perlinent ad sa- bit, ut quisque de se dicere possit, quod dicitur in
pienliam, et intellectum , ul ex superioribus patel. coinmunione : Spirilus qui a Palre procedil, ille
Secunda feria agitur iu ofiicio de assumplionegen- me clarificabil™, qui vobis qtioque, ut in offerenda
liuiu, ad quarum salutem misit Deus Filium suum caiualur : Portas cmli30, id est apostolorum Scri-
Unigenitum in hunc mundum , ut salvarelur mundus pturas aperiet, et quoniam baeresiarchas in spirilu
peripsum, ut lestatiirhodiernumevangelium^quam fortitudinis sunt aggressi, el aggrediunlur, idcirco
salutem operalus est Spirilus sanclus. Nam Petro lo- perlinet hodiernum oflicium ad fortitudinem. Non
quente, cecidit Spirilus sanctus super gentes.ut ho- incongrue dicunt : Qui spiritum faciuut ostiarium;
dierna teslatur epislola 15. Ad quam salufem peiii- ipse namque per ostium Clirisluiii iniroducit _ad.
ciendam,utcantatur in introitu : Cibavit eosDominus Patrem.
ex adipe frumenli el de petra melle saturavit eosie, Quarta feria oflicio suo preedicat-scientiam, quse
sermo divinus frumentum est.cujus paleaJudaei est donum Spiritus sancli, quisanctos usque adeo
cl adipe satiantur gentiles 17.Vel frumentum Chri- illuminavit. Quod de quinque libris Moysi, paucis-
stus est, cujus adeps Spiritus sanctus, quo fideles que prophelarum Scripluris librorum copia crevit,
saliantur, melle de petra, id est doctrina de Chrislo D; quod Daniel proevidens ait : < Perlransibunt plu-
procedente, in quo sunt omnes thesauri sapienliae et rimi, el multiplex erit scientia 31.> Quod inyslice
scientise Dei 18. Hic quoque ob promissiones Dei nobis innuit Evangelium 39 de quinque panibtis et
qualer concinilur alleluia, sic et in sequenlibus duobus piscibus, quae sicut mulliplicaia sunt inler
cxponere memor eris. Ad eam quoque perficiendam, ora comedenlium. Sic lex et prophelse inter sludia
ut concinitur in offerenda : Inlvnuit de emlo Domi- contrectantium. De hoc spirilu dicit sapienlia in
nus 19,quando factus est repente de ccelo sonus 20, lectione prima : Spirilus Dotnini replevit orbem
et apparuerunt fonles aquarum", id est revelala lerrarum 3\ et Isaias in secunda : Nolite, ubi ejjun-
suiit per Apostolos velamina Scriplurarum, et liaec dam aquatn super silientem , et infra, effundam Spi-
omnia facta sunt Spiritu operanle. Unde sequilur rilum sanclum super semen tuum3i. Et vide quod duae
in communione : Spirilus sanctus docebit vos qnm- lectiones leguntur, eo quod ad fidcm duo populi
8I Cor. 14. 9Psal.67. ,0 Mallh. 26. " Joan. 4. 1SAct. 2. ,3Job. 1.42. "Joan. 3. ,5Act. 10.
,6Psal. 80. "Joan. 12. ,8 Col. 2. ls Psal. 17. aoAct. 2. ='Psal. 17. S2Joan. U. " Mailh. 10.
"Mallli. 28. S5Gen. 27. s6Rom. 9 ; Rom. 11. " Joan. 10. s8Acl. 8. ss Joan. 15 , 10. 30Psal. 77.
"Pan. 12. S3Joan. 6. ss Sap. 1. 3>Isa. II.
585 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 3S4
convertuntur, vel quQniam.ordinandi in utriusque A prsedicata, et adhuc novissimis temporibus praedi-.
Testamenli pagina inibuuntur, quibus ih evangelio canda, ibi subjungitur et comedelis, et saturabimini
panis, id est sacra Scriptura prpponitur. His prse- cibo, videiicet spirituali, de quo in introitu : Replea-
cedens eongruit introilus : Deus dum egredereris s\ tur os meum laude iua *3. unde et puellaeresuscitatse
Natn per scientiam egressus est Deus, id est notus jussit dare manducare, refecta namque interius,
eflkclus; et quia- medilando sacras expositiones, dicet quod in offerenda caniraus: Benedic, amma
exposuere Scripturas, ideo in offerenda . cantatur : mea, Domino **, et luiic impletum erit universaliter
Medilabdr in mandatis tuis 36, et qttia dicunt id quod in communione.cantatur : Spirilus ubi vult
ipsum, nee sunt in eis schlsmata, recle in commu- spiratiB, prius vadens ad Judaeos, seeundo ad gen-
nione subjungitur: Pacem tneam 3\ Et attende quod tes, posiinodum rediens ad Judaeos; quia < nemo
solemnitati saiicti Spiritus jejunium quatuor tem- potest dicere Dominus Jesus.nisi in Spiritu san-
porum non derogat hodiernum, sed potius illustrat; cto "6. 5
quia delicioesancti Spiritus, deliciarum carnalium Sabbato figurat officium duorum cuncordiam po-
faslidiuin iiriportant, el quia sponso ahlato apostolis pulorum, Judaei videlicet et geiitilis. Hi sunt duo
jejunandumerat, sicut Dominus prsedixerat, quando caeci,de quibus dicitur in Evangelio ", quod sunt
< sponsus auferetur ab eis, tunc jejunabuntsa; > illuminati a Christo; de qua concordia loqu.itur
unde repleti Spirilu sanclo sponte jejunare ccepe-- Paulus. in epistola ad Judoeos et geutiles' directa
runt 39. Quocirca in praecedenti secunda feria qui- dicens *s : Juslificatl ex fide. pacem habeamus ad
dam seslivalem inchoant quadragesimam, quidairi Deum per DominumJesum Chrislum, sed cum pax,
vero sanius.hotliernuii) jejiinium autumant hujus aut concordia nequaquam vera sit, nisi per chari-
teinporis quatiragesimalis initium'; cui quidam ter- talein, ideo praecinitur in introitu : Charitas Dei
uiinum slatuunt in festivitate Sancti Joannis sive diffusa *\ in quo ter ponitur alleluia, quoniam ad
sex habeat septimanas, sive nequaquam. Alii fesli- fidem Trinitatis pervenitur per obsequia charilatis.
vilalem Sancti Joannis inclttdunt, et eo usque jeju- El non solum reliquse partes officii, sed etiam le-
nantes sine terniino prsefixo prpcedunt, ubi sena- ctiones ad jejunium pertinentes atteslantur opera-
rium compleaut hebdomadarum. Hanc quadrage- tionem et gratiam Spirilus sancli, ut prima : Ef-
siniam probat Hieronymus non esse necessilatis, fuitdam de Spiritu meo50, et seciinda : Locuius
sed voluntatis, dicens : Nos unam facimus qttadra- esj 51.Ubi dicitur:Numerabitis seplem hebdomadas
•gesimam, illi tres, quasi tres passi fuerint salva- usque ad alteram diem expletionis hebdomadse se-
tores, non quod per totum annum jejuriate non C ptiinae,» prsesentem intellige feslivilateni quse olim
liceat, excepta Pentecoste, sed quod aliud sit ne- dicebatur festivilas hebdomadarum; et quia post-
cessilate, aliud. voluntate muntis offerre. Sed hsec quam gentes'inlraverint, reliquiae salvabuntur 5\
dixil Hieronymus contra Montanum lisereticum, qui idcirco eis nunc flentibus, et sponsura exspectan-
apiid suos tribus quadragesimis statuit jejunan- libusdicitpominus : Nain vos rclinquam orphauose3,
dum. •''"''. quod in communione caiiimus ; quia igitur haec
Qtiinta feria non Iiabet officium proprium,' sed a concordia fiet immineiUedi.e judicii, qui erit etiam.
die Dominica mutuatur, ut a Sabbato iii Sabbatum electis causa limoris, idcirco pertinet hoc officium
septem duntaxai sint oflicia, septem donis Spiritus ad timorem, vel quia limor introducit cliaritafem,
saricti deputata; quidain tamen et huic officio mu- lieet chariias foras mittat timorem s\ Et nola quod
tuato non incongrue donura ascribttnl, hujusce in ordine istorum ofliciorum descendendo compu-
ascripliones facere non a Sabbato, sed a Dominica tamus , in ordine vero PaSchalium, secunaum Au-
incipientes. Qui in Dominica ponunt Spiritum sa- guslinitm, ascendendo ; quia per Jiaecdescensus ad
pientiae, in secunda feria intellecttis, in tertia con» nos Spiritus sancli, per illa noster ad illum siguifi-
silii, in quarta fortitudinfs et in hac quinta ponunt catur ascensus. Et cave quia prajter liaec ofiicia ad
Spiritum scientise qui dat serulari profunda, sicut D jejuniuro pertinentia, quae in qtiarta el in sexlaferia,
canitur in alleluia. Spiritus omnia. et in boc Sabbato expostiiraus, alise quidcm lectio-
Sexta feria agitur in Evangelio de filia archisyn- nes, et evangelia, in eisdem diebus inveniiinlur, quse
agogi *° quae post sanalionem hemoroyssae resusci- forle solemnitati magis appropinquare videntur, sed
talur : in quo significalur illa sancti Spiritus ope- lam haec quam illa gratiam Spiritus personant, et
ralio; quia synagoga nunc morfua pielate revivi- operationein. Unde quidani non ineongrue duas
scet, postqiiam plenitudo gentiura 41eadem introi- missas celebrant, unam in tertia de feslo cum Gloria
erit pietale. Huic congrue praecedit illa prophelica in excelsis Deo, et credo, aliara in nona de jejunio
lectio : Exsttltate, filim Sion, in Deo, qui dedit sine Gluria in excelsis Deo : in qua sunt clerici or-
vobis imbrem malutinum et serotinum *\ Hsee est dinandi, qui nierito in hac hebdomada ordinantur,
doctrina evangeiica nobis per apostolos collata, jam ut sancli Spiritus dona percipere mereantur. Et

88 Psal.77. S6Ps:d.H8. 371Cor. 1. Joan. 14. 3SMatth. 9. 39Act. 15, 14, 4*° Mattli. 9. «Rom.ll.
*s Joel. 2. *3Psil.70. *''Psa!.102. *5Joan. 5. *61 Cor. 12. " Malth. 9. *8Rom.5. *9Ibid. 60JoeI.2.
«' Levit. 23. "Rom.il. 8SJoan. 14. sl Joan. 4.
 385 MITRALE. — LIB. VIII. 586
memento, quod in hac die terminatur quinquage- ^ quod etiara quotidie frequentatur; quia spes de
sima, unde et liodie frequenlatur alleluia, et can- resurrectione fulura non infirmatur. Quartum re-
lalurpro gradualibus alleluia, nec flecluntur genua ; prsesental inler Pascha et Pentecosten, ideoque su-
pertinet enim ad octavam. Et illud quidem generale prascripta cantica leetitiaequotidie frequentantur, ot
est quod quolies in die de tempore gratiae materia raulliplicanlur. Verum quia nondum habenius glo
assumittir, aut dies ad oclavam refertur; genua non riam, quani exspectamus 5S, ideo Te Deum lauda-
fleclimus, sed in orationibus stantes collatam nobis mus, et Gloria in excelsis, in ferialibus sublicemus,
gratiam, et conferendam gloriam/ profitemur, ut el in Dominicis, in quibus quasi dupliciler resnr-
cum olirn essemus servi curvi, non fracto jugo in- rectionem repraesenlamus, sciiicet intuilu temporis
cedamus erecli, ut in Dominicis diebus, et sancto- et diei, duo alleluia propter duplicem stolani
rum natalitiis, ct Paschalibus. cantamus, sed in ferialibus unum , quoniam an!e
Inclinare lanien capila possumus, ut mulieres resurreclionem animaduntaxat fruitur beatitudine.
devotas ad monumenluin iinilemur 5\ Illud quoque In festivilalihtis sanctorum duo, vel propter ocla-
nun esl silenfio praetereundutn, quod quatuor sunt vam, vel propler requiem e.t perfruitionem. Nec te
status Eeclesia?: primus est culpa;, secundtis cnlpse moveat, quod non reclum, sed praeposterum ordi-
et pcena^,leriiis pcenaeet gratiae, quartus gratise et B nem Ecclesia reprsesentat, eo quod erunt novissi-
glorise. Primurn reprsesentat Ecclesia in Septua- mi primi ct priini novissimi 5S; sic ergo varietas
gesiiria, ideoque subticet, Te Deum, et alleluia; dierum et staluum humanorum varietalem induit
quia non est speciosa laus in ore peccatoris "\ et ofliciorum , ut alia celebrenlur cum responsorio
Gloria in excelsis Deo, quia positus est inter Deum solo, alia cum alleluia solo, alia cura alleluia et
ei homines paries inimiciliarum "VSecundum, re- responsorio, alia cum responsorio et traclu, alia
prsesenlat in Adventu, ideoque etiam supradicta can- cum alleluia ct tractu, ut in Sabbalo saucto; quia
lica subticentur praeter . alleluia; quia Iex dala neque acltis hominum sunt iidem, ut intcrdum
Deum inleUigere docuitet laudare. Tertium reprae- lugeant et laborent, interdum gaudeantel contem-
senlat in assfivo tempore. ideoque propter graliam plationi operatn dent6\ Responsorium significal
acceptam in festivis ista caiiianlur, sed propler actionem, alleluia contemplationem, traclus luc-
pcenam in ferialibus subticentur, praHer alleluia , tuin, alleluia lsetitiara.
66 Luc-54. 56Eccl. 15. 57 Isa. 59. 5SRom. 8. H Matih. 20. 60 Eccl. 5.

LIBER OGTAVUS.

PROLOGUS. G ceie omnes gentes, baptizantes eos, in nomine Pa-

Licet a devio simus Scripturarum prseconio evo- tris et Filii, et Spiritus sancti 6B,> nunc prirntim
cati, sed et Domiui sanguine pretioso redempti, ta- acla est exhibila, cum in ipsa die PenlocOsles tria
raen adhuc viatores, etde torrenle in via biben- millia homiuum sunt conversa. Recte igitur post
tes ", peregre proficiscimur ps et a Domino pere- adventuni Spirilus illico sequilur officiumTrinilalis,
grinamur 6S, quam peregrinationem reprsesentat ut post acceptum baptismum, et receptum Spiri-
Ecclesia in Dominicis usque ad Adveiuum sequen- tum, fidem quam prsedicamus vocibus, exerceamus
tibus. operibus. Totum itaque Trinilalis officium nociur-
CAPUT PRIMUM num, seu diurnum sanctam redolet Trinilatem, in
DOMINICA IN OCTAVA PENTECOSTES, QUJEEST PRIMA quo legilur evangelium : Erat homo cx Pharismis^,
FOSTPENTECOSTEN. in quo remedium bapfismi cornmendatur, qtiod in
Domine, in lua misericordia speravi, exsullavit Trinitalis invocatlone confertur. Huic congruit
cor meum in salutari luo 6*. De hac Dominica, quoe praeccdens lectio de Apocalypsi 67: Vidi ostiuiri,
est prima post 'Peiitecosten, triplex est varietas ; ubi dicitur : Mare vitreum sitnile eryslallo. Mare
quidam enim cantaiit de Trinilate, alii de Octa- namque baptismum signilicat. Ihi quoqiie seqnitur:
vis. alii vero historiam incipiunt, Prmparale. vel u Sanclus, sanclus, sanclus, Dominus Deus Sabbaolli,
Deus [onmium exaudilor ; qui de Trinitate canlanl, ubi Trinilatis nolatiir unilas.
hanc rationem aljegant, quia post adventum Spi- [Officia Trinilatis Alcuinus invenit; temporibus
rilus sancti, confeslim prsedicari et in baptismo ce- namque Allilae, qui Christianos flagellavil, et oninia
lebrari ccepit fides, et confessio Patris et Filii, et fere volumina professionis Christianse destriixit,
Spirilus sancli. Naro anie resurrectionem, non in- Alcuinus magister Caroli bistoriam de Trinitale
notuit distinclio Trinitatis, post resurrectionem composuit, rcsponsoria scilicel et anliphonas, niis-
regnla data, < eunles in mundum universum, do- sani et sequeiiliani; feciteliatn hisloriam de Sauclo
61Psal. 109, 6S Malth. 25. 6SII Cor. 5. °* Psal. 12. eBMallb. 28. 66 Jnan. 5. 67Cap. i.
587 SICARDl CREMONENSISEPJSCOPl S88
.Slephano, guas arabas oblulil Alexandio papse, qui A _ vox est Samuelis 6\ Deus exauditor, vox David re-
respuit illara de sancta Trinitate, dicens : < Sicut gis *\ Qua hisloria utendum est usque ad Kalendas
noii est speciale officium unitatis, sic non oporlel Aiigusti. .David ilaque dum a Saul et servis suis
esse Trinitaiis, niaxime, cura singulis Dominicis affligitur, et ad gentes ire compellitur : de suis
festum sit unilatis el Trinitaiis. > Tandem super- viribus diffidens, et de Dei adjutorio praesumens
venienle hscresi "Ariana., fere fuit Trinitatis fides ait in introitu; Domine, in lua misericordia speravi".
exstincla, sed Hilarius, et Eusebius, et Ambrosius In collecla vero : Deus in te speratuium- 7\ O.at
resliterunt. Consensit igilur ea de causa Gregorius simililer in graduali; Egodixi ", in alleluia ; Verba
magnus, ut de Triniiale specialia canlaremus , et mea'!i; in offerenda : lntende7S; de necessilalibus
ecclesia sedificaremus, licet similia de unitate non siiis liberationem implorat. In communjone, (pro
fiant. Mulli enim deTriniiate dubitavcrunt, qui in _. . collatis beneficiis gratias agit dicens : Narrubo ;
confessione uniiatis niillatenus err.averunt. Exinde in evangelio 70utriusque porsona exprimitur, dura
igitur esl, quod de hisioria Trinitalis invenialur va- in divtle Saul, in Lazaro David pauper accipitur,
ria consueuido. Alii naroque noii uiunttir ea, se- qui divitem de non exhibita eharitale-redarguit, per
quenles reprobationem AlexandrL. Alii uluntur ea, quam rcgni solium acquisivit, quoein epistola coin-
et canlaiUes eain iii hac priraa Doniinica.sequuntur raendalurcum dicitur : Deuscharilas est ". Mj'slice
primam institulionero Alcuini. Alii ponunt eam in Lazarus niendicusChrislianus eslpopulus, qui dum
ultima Dorainica, seqtientes ultimaro approbationem essct genlilis conftrgiens ad fidem Trinitalis cupie-
Gregorii.] Qui aulem celebrant de octavis eamdem bat refici de interiori sensu legis, quasi de micis,
ponunt epistolam, el idem quod prsediximus evan- qttoecadebant de mensa divitis judaici populi. Hic
gclitim propler baptismatis sacramentura, caeteris Lazarus affligitura Judaeis, ah infidelibus, ab hsere-
observai.is, sicul in die solemnL Celebrant autem ticis,a malis catholicis, qui omnes purpura vesliun-
octavam,ad insinuanduiii perfectionem, velconsuin- lur et splendide epulantur. Judsei purpura carnis
malionein opeium Spirilus sancti. Per septeni dies esl nobilitas, de qua gloiiabantur, dicenles : Nos
opera gratiae sepliformis, in octavV consummatio filii Abrahae sumus "; epulum vero ipsius, lex Mo-
der.lural.ur. Et quoniam oclava redil ad caput, om- saica. Gentilium et malprum calholicoruin purpuia
nia sicut in die fesfo a vespera in vesperam in ipsis diviliae saeculares. Epuluni vero, philosophica scri-
vcsperis et tribus nocturnalibus psalmis observanl. ptura vel carnalia desideria. Hsereticorumpurpura
De his oclavis dicit Auguslinus : < Celebialionem est bonorura operum siinulalio ; epulum, corriipli-
ociavaruin feriarum novi homines celebranuis. r bilis sermo. Sed Christianus populus humiliier stia
Baptismus rieophyloruin licet in Sabbato peragatur, peceala confilens, terrena despiciens, ccelestia pe-
ad illuin tamen baptismum perliuet, quera aposloli tens, ut iilcerosus abjicitur : cum a praedietis in
susceperunt in diePcntecosles 6\ cujus octava dies hac vita conteninitur, sed qui perdil hic animam
est Dominica sequens. > Qui vero hisloriam: Prm- suam, inveniet eam '\ Hujuscrgo inendici vox esl:
parute, ponunt (sicut nos in hac noslra Ecclesia Domine, in iua. Qui velut canlor hodiernus in iu-
facere consuevimus), melius faciunt quia Ronianain lioilu de Dei inisericordia praesumit, et in epislola
sequunlur Ecclesiain, nostrse peregriiiationis reco- causam reddil, quia Deus charitas est, qui prior
lcntes, et recurrentes historiam. Nam per Septua- dilexit nos, ei tnisil Filium suum propilialionem
gesimam significavimtis expulsioiiem generis hu- pro peccaiis nosiris, et ad charitalem perseculores
mani de patria paradisi; per quadtagesimain Servi- invitat, subdens : Diligamus Deum 8\ Et adhuc in
lutem poptili sub Pharaone ; per Paschaagni iramo- graduali, in aileluia, in offerenda devotius orat.
lationein ; per quadraginta dies pasehales, quadra- In conimunione, et in fiue -inlroilus graliarum
ginla annos in deserlo; per Rogaliones , terrae proniittit impendere actiones. Secunda feria, licct
promissae ingressionem; per septem dies Peuteco- sil de liae Dominica varia Ecclesiarum consueludo,
stes, in quibus seplem dona dividuntur, terrae datse D iii hoc tamen conveuiunt omnes, ut per hebdoma-
divisionem. Per lempus ergo, quod ab hodie sequi- dam praidielae historise, Prmparate, responsoria et
lur, significamuspopuli afflictionem et gubernalio- anliplionae decanlentur, et Regura Iibri legantur;
ncm factam per judices et reges. Ideoque ponuntiir in diurnis vero officiis Romaua Ecclesia per lolain
in rhanibus lectorum qualuor libri Reguin : quo- septimanain Dominicam repelit, salvo quod in
ruin prirauin scripsit Samuel; secuiidum Nathan : quarla, et sexta feria speciales epistohe et evan-
lertium et quartum Neemias ; et duo libri Parali- gelia tilulanlur. Temporequodam,Dominico officio
ponienon, quos scripserunt sapientes Synagogoe. * nondurn ordinalo, haeresi pullulanle, ne ofliciuin
Et quia judicuro maximus Samuel, et regum ma- divinura deperiret, prima feria cantabaiii de Tri-
ximus fuit ipse David, et ejus ftlius, idcirco islorum nilale, in secunda de charitale, in lerlia de sa-
dicta potius, et opera in historia jubilanlur. Vel pienlia, quarta de Spiritu sanclo, quiula de angelis,
ideo isia legunlur, quia sicut illi puguaverunt, sic sexla de cruce Domini, Sabbato de beata Maria.
el nos, accepto Spiritu pugnare debemus. Prmparate, Sed posfea factum est ut illud cessaret, quod ne-
68Act. 2. 6»I Reg. 7. -701 Reg. 17. " Psal. 12. 7' Psal. 40. " Psal. 5. '* Ibid. " Psal. 9.
,0 Luc. 16. " 1Joau k. 7SJoan. 8. -s Joan. 12. fi0 Joan. -i.
 589 MITRALE. - LIB. VIII. 390
ecssilate urgente Tactum fuerat, et Dominico oflicio A fueranl fautorcs Saulis, venire noluerunt : loquitur
ordinalo, stalulum est, ul prima feria suum haberet ad eos qui venerant, dicens in epislola : Nolite
officium, scilicet de Trinitalc, secunda de angelis, mirari, si odit vos mundus '", hic eliatu hotlie ora
quia tunc primo creali sunt in bonis graluitis; lunc cula prsecidit in inlroitu, dicens : Fuclus est Domi-
cnim divisa fuit lux a tenebris 81, id est boni an- nus prolector meus. Et adhuc in c«leris caiUibus,
geli a malis; quia tunc cecidere mali, noni vero modo gratias agit Deo, qtii tot hona tribuil ei 8<i,
• confirmali sunt. Prima autem feria creali fuerunt modo oratut eum ab hoslilsus eruat'". Mysticc Da-
in bonis naturaiibus; cantatur etiara alia de causa, vid eslChrislus, qui ccenam Ddei prseparavit, nmltos
ut scilicet defunctis adhibeamus suffragium ange- invitat, qui se excusanles saecularia spirilualibus
lorum. Eadem quoqtie feria missa pro defunctis anleponunl, humilitaleni prseiendunt in voce, su-
caniatur quia, ut dicunt quidam, in prima feria re- perhiam in actione. Cuin enim tiicii.ur eis : relin-
frigerium liabent illi qui sunt in purgalorio, et std- quile saeculum, sequimini Domimim : < Vendeorn-
tim secunda feria ad pcenas redeunt; ut autem la- nia quae habes et da pauperibus, tolle crucem, et
boribus eorum subveniatur, missa pro defunclis sequereme 88,>respondet unus : Villam emi, alius:
canlatur. Institulum quoque fuit, ut quarla feria Juga boumemi quinque S\ alius : Uxorem duxi; nam
jejunaretur, el in illa die debel canlari missa dedie cogitalio terrenorttra, deieclatio quinque sensuuin,
Dominica; in sexta feria de cruce, in septima de voluplas carnis, impediunt ad coenam accedere,
beata Virgine. Quod inilium habuit, quia olim in Jesu Chrisii. Alios auteni compellit-inlrare, titpau-
Coustantinopoli in quadam ecclesia erat imago peres spirilu 9\ Quibus discunibenlibus ail quod le-
beatae Viiginis, ante quam dependebat veIum,quod giiur in epistola: Noliie mirari, si odil vos mundus,
tolam cooperiebat iinagincm. Hoc velum sexla feria et infra : Filioli non diligamus verbo, neque lingua,
post vesperas recedebal ab imagine, nullo movente sed opere et verilale si. Chortis ergo discumbentium
sed Dei miracuio, quasi deferretur in ccelum, ut ad saiieiafe refeetus exsultat in introiiu dicens: Faclus
plenum possetimago a populo prospici. Celebralis est Dominus; et adhuc in seqnenlibiis gralias agit
autem vesperis in Sabbato descendebat anre eam- et adoral. Et attende quod alleluia Dominicalia sse-
dem iconam, id est imagineni, et ibi manebat usque pius oiniltimus, quoniam aliter, el aliter iu aliis,
in sexlamferiam. Hoc viso miraeulo sancitum esl, et iu aliis gradualibus disponuntur. Ea igitur dili-
ulsemper illa feria de Beata Maria in Ecclesia de- gens leclor atlendat, et diligenter universitalibua
cantaretur. Vel ideo, quia ipsa est porta nobis ad officiorum assignet. Illud tamen est adjicienduni,
legnum coelorum, quod per diem Dominicam figtj- Q quod aJIeluia (ie Trinilale, Quatis Paier, in Dorai-
rabatur; ideo solemnizamus de illa feria seplima, nicis cajiinius, ut fidein hilariter proliteiues, ad
quae prsecedit diem Dominicam, vel ul solemnitas speciem perveniamus.
matris solemnitati filii continuetur, et ut feslivius CAPUT III.
agaiur iu die, in quo Deus requievh ab opere 8\
Aleuiinus vero magister Caroli rogatu archiepiscopi DOMINICA TERTIAPOSTPENTECOSTEN.
Bonifacii inslituit missam de Trinitale in Dominica Respice in me, el miserere mei, quia unicus ei pau-
die, in feria seeunda de sapienlia, in feria terlia de per tum ego 9S.David cum regiiaret et prosperitale
Spiritu saucto, in feria quarta de charitate, in feria floreret, adulterum ethomicidium commisil 93;sed,
quinta de angelis, in feria sexla de cruce, in Sab- , prophela eum increpante, poenituit. Haec est ovis
hato de Sancta Maria. Nounulli celebrant de angelis quse perierat el inventa est. Per David intelliginius
in secunda feria. Alii pro defunctis, in tertia pro quemlibetpoenitenlem, quem consolaturDominus in
peccalis vcl pace; in quinta pro tribulalione, in evangelio 9*, dicens : Qui perdiderit ovem, aui dra-
sexta ut superius de cruce, et m Sabbatode Virgine, chmam gratulalur cum inveneril eam ; et: Gaudium
elc, ut superins dictum est. Cujus missam quidam est in ccelo super uno peccaiore pmnilenliam agente.
solemniori seraper cultum celebrant, scilicet cum "• Ubi nolatur, quanla sit cura Deo de peccatoribus
Gloria in excelsis Deo, et Te Deum laudafnus in convertendis, quanta sit aligelorum congratulatio
ejusdem Virginis dicilur matutinis. Quod si alise de conversis, quos etiatn consolalur et adinonet
missse canteiilur, orationes de praemissis maleriis Petrus in Epislola, dicens : Humiliamini sub polenii
inlerseruntur, ut per suffragia patrocinia sentian- manu Dei; etinfra : Cura esl Deo de nobis; et in-
lur. fra : Ipse perficiel, confirmabil el consolidabil vos 9\
CAPUT II. In hunc ergo pcenitens oranem suaui sollicitudinem
DOMINICA SECUNDA POSTPENTECOSTEN. ponal ut hic dicilur : Cogilatum suum jaciat 9\ Ut
actus est Dominus proleclor meus, et eduxil me in graduali cantatur : Spem suam figal °\ Ut in of-
in laliludinem 8\ qui accepto regno fecit coenam ferenda subjungii : Sperent in le ss. Hic pcenitens
inagnam, de qua dicitur in Evangelio : Multos invi- oral in introitti : Respice in me ss; et in coramu-
tavil amicos et inimicos 8\ Sed cuni inimici, qtii nione : Ego clamavi. Et atlende quod hoc oflicium
«'Gen. 1. 8sGen. 2. 83 Psal. 17. 8»Luc. U. 8E!Joan. 3. »6 Psal. 12. 87 Psal. 6, 7. 8SLuc. 18;
Mallh. 16. 89Luc. 14. 90Mailh. 5. "SJoano. 9SPsal. 24.
»3HRfg. II. s*Luc. 15. 9B1Ptlr.
5 96Psaf. 54. 97Psal. 9. 9SPsal. 24. 99 Psal. 16.
 391 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 392
cantalur circa festum Sancii Joannis Baptistse quia A CAPUT VI.
legilur populum ad ptenileiUiam provocasse ln\ IlOMlNICA SEXTAPOSTPENTECOSTEN.
CAPUTIV. Dominus fortiiudo ptebis sum >\ David moriens
DOMINICA QUARTA POSTPENTECOSTEN. pro deviciis hostibus Deo gratias agit. Et ut bomis
Dominus illuminaiio mea, et salus mea, quem ti- paterfamilias Salomoni unclo et ejus poptilo bene-
mebo '? Qavid post peccalum adulterii et boinicidii, dicit s\ Hsec est Ecclesia, quae lilios in baplismaie
sic esl afllictus ab Absalone fiiio suo judicio Dei \ generalos, et chrismale confirmatos jnslruit ad
quod cjectus esl de solio regni \ Hic est hypocrila perfectionem, dicens in evangelio : Nisi abundave-
qui ali.os juilicans, festiicarn in octilo fralris, in suo rit juslilia veslra plus quam Scribarum et Phari-
vero irabem uon consideral '. Per IIU-ICigitur smorutn, non inlrabilis in regnum cmlorum sl ; in-
quemlibel hypocritani liguramus super aliquos re- slruit ad vilae novitalem, et Christi imitaiionein,
gnanlem el iiffliciienes palientem 5. Cni dicit Dorai- dicens in epislola : Quicunque baptizaii in Christo
nus in Evangeiio : Eslole misericordes, sicutet Pa- in morle ipsius baplizali suinus, et infra : In iwvi-
ler vesler cmleslis tnisericors esl; et infra : Nolite tale vitm ambulemus Ss. Et hortatur in inlroitu;
judicare et non judicabimini, ef ila infra : Ccecus quia Domiims esl fortitudo ss, Filius autem instru-
cmcum ducere non potest; et infra : Ejice trabem de ctus, orat in graduali : Convertere s*, et in ojfe-
oculo tuo \ Huic eliaii) ad tolerantiam passionum renda : Perfice ss, et se Domino immolaturum pro-
"
Paulus in epistola dicit : Exislimo quodnon sunl mittit in Communione : Circuibo ss, ut justitia sua
condignmpassiones hujus temporis ad .futuram glo- abundet in Domiiio.
riam, qum revelabilur in nobis '. Hie demum passio- CAPUT VII.
nibus aflliclus, el moribus castigatus, oculo cordis D0MINICA SEPTIMA POSTPENTECOSTEN.
humiliatiis, exsullat in introitu dicens : Dominus Omnes genles plaudite manibus s\ Defuncto Da-
illuminatio mea \ Oral in gi-aduali et in offerenda, vid successit pacilicus Salomon, sub quo sopitis
applaudil in cominuiiione, quod ei Dominus adjuior hellis. in laude Dei populusexsultavit s\ Ideoque in
exslilerit et liberator 9,quod non sibi, sed Domino hac Dominica veniunt ad manus legentium iibri Sa-
tribuil. pienliae, scilicel, opera Salonionis, ut Parabolse,
CAPUT V. Ecclesiastes et Cantica, liber Sapienliae, quem
DOMINICArjllNTA 1'OSTPENTECOSTEN. Philo eomposuit, et Ecclesiasticus, quem Jesus,
Exaudi, Domine,voceinmeam qua clamavi ad te 10. fiiius Sirac edidil, et tamen Salotnoni propter sly-
David post flagella regnum clim tripudio red- C lum atlribuuntur. Et historia in principio, quibus
ditur, et iilio ejus promiititur. Hic est Christia- Ulendura est Usque ad Iialendas Seplembris, vel his
nus populus, qui persecitlorum malleis conculitur : nunc utimur operibus sapienlise; quia mensis iste
hsec est navicula, quae fluclibus lundiliir u. Hoeesl calidus esl, et aestum significat viliorum, in quo
rete, quod prae mullitudine piscinm frangi videtur, nos oportet sapienter degere, sicut in medio natio-
sicut in evangelio legitur ls; pisces sunt carnales nis pravaj atque perversae S9, vel quia mensis isle
et haeretici, qui non tantu-m Ecclesiam premunl, scilicei Augustus sextus est, unde sextilis ante Au-
Kedetiam quanlum in eisest, rete fidei runipunt. gustura Caisarem vocahalur, et verus nosler Salo-
ilos pisces invitat Apostolus ad opera spiritus, et mon in sexta aetate venit, qui fecit utraque unum 30,
ad viuculum unitatis diceiis in epistola : Otnnes qui fuit Dei virlus et Dei sapientia, qui doctiit nos
unanimes in oralione eslote 13.Inter ba?e pericula sapieiiter vivere et docere 31; hic est Christus, Rex
Ecclesia constituta orat in inlr.oitu : Exaudi *, et regum 3S,qui septem panibus, el paucis pisciculis,
in graduali: Protecior 15,et quia quandoque tran- ut legitur in Ev.angelio 3S,satiavit eos, qui de longe
quiUitati redditur, eique pro solatio pax seterna venerant, et eum triduo sustinueranl. Hi scilicet
promiltittir; ideo gratias agit in oflerenda, ei, qui qui ad Dominiim ab idololatria convertuntur. et
sibi tribuit iiitellectuni ls, et in Communione : D lidem Trinifalis habentes esuriunt et.siliunt justi-
L'iiam pelii a Domino ", proposilum suum ceniir- liam S*.Qui prius servierant jmniundilhe et iniqui-
mat in unitate fldei, ut perveniat ad unitatem spei. tali ad iniquitatem, nunc autemserviunt justili;c m
Et atlende quod hoc officium cantattir circa feslum sanctilicationem, ut legitur' in epislola 35: Huma-
Beati Jacobi. Quia sicul dicitur in Evangelio : « Re- XLum, elc. Quos refcctos rex pacificus ad'plauden-
liclis relibus, seculus esl Dominum, et factus est dum invitat in iniroitu : Omnes gentes s\ et in gra-
piscator hominum 1S,> supplantalor, re el nomine, duali: Veuile, filii 37, vocat ad limorem Dci. lili
vitiorum. vero seipsos Domino offerentes in holocaustuni 36,

100Matth. 3. 1Psal. 26. s II Reg. 11. 3II Reg. 15. * Matth. 7; Luc. 5. s Job 54. 6Lu" G
!Rom. 8. s Psal. 88; Psal. 12. 9 Psal. 17. 10 Psal. 26. ll Matth. 8. ls Luc. 5. i0 i Pet 5
u Psal. 26. 1E Psai. 85. 1GPsal, 15. " Psai. 29, 18 Malth. 24. I9 Psal. 22. s6 ill Re,r f"
" Mailh. 5. s* Rirai.S. 2SPsal. 17. si Psal. 89. !°.Psal. 16. -^ Psal. 26. " Psal. 4G. SBiil R|,.- 5
**Phil. 2. 30Ephes. i. 311'Cor. 1,- " Apoc. 19. 33 Marc. 8. s* Matth. 5. S5 Rom, G. " Aai '
64. " Psal. 55. 3itDan. 3.
•rn, MITRALE. — LIB. VIII.. 304
orant in offerenda, et communione. Ilic est nolan- _t\ meam ". Dedicato lemplo Dominus Salomoni ap-
dum, quod quoties mutatur hisloria, cantandum paruit 5\ Per quod Dominum preccs Salomonis
est ad vesperas Sabbati responsorium de historia, exaudisse innotuit; ilde namque roborata, Dominus
et in matulinis similiter nonum responsorium de per multorum miraeula coruscavit, et sicut Salo-
•hisloria. In caeteris vero Dominicis, ad vesperas in mon levitas reprobos reprobavit, approbatos elegit,
5*
Sabbato : Deum lime; in matulinis dicere consue- sic Dominus, ullegilur in evangelio : Ejecit de
vimus novum respoiisorimn de Trinitaie, ul eam lemplo vendentes el emenUs, et Ut dicitur. in epi-
•confileamur,per quam salvamur. slola 55 : Sciiis, eos elegit, qnibus Spirjlus dona
CAPUT VIII. divisit. Alii natnque datur sermo sapienlim 56; ut
DOMINICA OCTAVA POSTPENTECOSTEN. Diostoro et Ignatio, qui ad instar angelorum alter-
Suscepimus, Deus, misericordiam luam in medio natim psallere choros instituil. AIH sermo scien-
lempli luiss'. Saiomon templum Hieroso.lymis sedi- iw 67, ut Atlianasio, qui fideiu per articulos di-
fjnavil, auro et gemmis ornavit, et in eo cultum stinxil. Alii fides 6S, ut Petro, super quam pelr.am
Dei per ministeria sacerdotum celebrem ordinavit 40. fundatur Ecclesia ". Alii gralia sanilatum 60, ut
Templum hoc esl Ecclesia, quae sedilicatur, dum Antonio, «jui multos curavit. Alii operaiio virtu-
- lum 61,u.l Martino, qui miraculis coruscavit. Alii
ejus fides deslruclis hseresibus roboralur, de qui
bus in evangelio dicitur -. Atlendile a falsis proplie- prophetiu et, tit Joanni Eremitse. Alii discretio spi-
tis *\ quod et si de hypocrilis et falsis Christianis ritiium 6\ ul Machario. Alii genera tinguarum 6*,ul
possit intetligi, specraliter tamen de hsereticis qui, Hieronymo.' Alii inierpretaiio sermonutn 65, ut Am-
quia Spiritu Dei non aguntur, filii Dei non suut, ut brosio. Hi cum iiitelligunt suas preces a Domino
in epislola dicitur : Debilores *\ Quibus enim spi- exaudiri, jubilant in inlroilu : Dum clamarem ",
ritus leslimoniura reddit, hi filii stint Dei, Qui laila- et in alleluia : Te rfece.67.Ubi notandum est quod
bundi exclaraantinintroitu : Suscepitnus*8, et orant fere ubicunque in cantu scribitur Ilierusalem, neu-
jn graduali: Eslo **,et hsereticos terrent iu oile- ma producitur, ut cceleslis Hierusalcm jubilafu
renda : Populum *\ Et eosdem alliciunt, in com- Ugurctur. Idem est, quoties Alleluia duobus ver-
munione : Gustale *\ Templum etiam est beaia sibus insignimus, ut de stola duplici gaudeainus.
Virgo Maria, in qua vere suscepimus Dei miseri- Orantingraduali : Custodi*", et in offerenda : Ad
cordiain. Unde circa ejus festum ratiouabiliter le 6\ Quorum sacrificium acceplalur, unde in com-
praesens cantatur oflicium : cum sit lemplum Do- munione : Acceplabis sacrificium 7\ Et attende,
mini, et sacrarium Spirilus sancti. C quod hoc evangelium ", in quo Hierosolymorum
CAPUT IX. destructio praedicatur, legilur in Augusto; quia
DOMINICA NONA POSTPENTECOSTEN. ,prius a Nabuchodonosor, postmodum a Roraanis
Ecce Deus adjuvdl me, et Dominus susceplor est in hoc mense destructa fuisse civilas invenitur.
animm mem*'. Post septimum annum templura de- Nostram civitatem stabiliat Dominus, etvoces no-
dicatur *S,ideoque postseptem dies hsec Dominica . slras exaudial. Nobisque Spiritus dona disperliat.
de cadem re ofiiciata notalur. In qua dedicaiione CAPUT XI.
munera offeruntur, arca infertur, Deus laudalur. DOMINlCA DNDECIMA POSTPENTECOSTEN.
Haecdedicatio templi esl per septiformem Spiritum Deus in loco sancto suo, Deus qui inhabitare facit
facta corroboratio fidei. Qua corroborala, jura ec- unius moris in domo '\ Regina Saba Hierosolymara
clesiastica statuuntur, debita repeluntur, sicut in venit videre templum et audire sapientiam Saloinc-
evangelio dicitur *9, in quo dominus laudavil vilti- nis I3. Quae in lemplo quidem oravit, aurum et
cnm iniquitatis, qui meraor Dominicse indignatio- genurias obtulil. Haecest Ecclesia quae de ritu gnn-
riis misericorditer egit cum debitoribus suis. Hic lilitatis et de viis erroris venil Hierosolymain, id
est quivis prsepositus animarum, qui memor suse est ad visionempacis, audire.sapienliam Christi, rc-
fragililalis, qua vel peccavit, vel peccare potuit, vel gis pacifici, et obtulit sapientiae aurum et gemnias
poterit, peccata confiteiilibus pcenilentiam miseri- naluralium virtutum. Haecse diu fuisse peccaliicem
corditer imponit. Huic congruit epistola 50: Non cognoscit, et idco sub parabola publicani se hurai-
simus, ubi dicitur : Qui se existimal stare, videal ne liat, et dicit: Deus, propilius esto mihi peccatori; de
cadal, ut vidit villicus iste, qui de collato beueficio quo Dominus in evangelio concludit: Qui se humiliat
remissionis Deo confitelur, et gratias agit in in- exaltabitur7i. Huic congruilEpistolaPauli humilis et
troilu, dicens : Primuin qumrite re«num Deiei quieti, in ea de se dicentis : Ego suin minimus
CAPUT X. apostolorum '\ Hic humilis Dorninum laudat, et
DOMINICA DECIMA POSTPENTECOSTEN. gratias agit, in inlroilu : Deus in loco 7\ et in gra-
Dum clamaretn ad Dominum, exaudivil vocem duali, et in offerenda, et cum nmuera praedicla
S9Psal.47. "IHReg. 6. "Maltli. 7. »s Rom. 8. *3 Psal. 47. **PsaI. 50. *5 Psal. 17. "Psal.
35. "Psal. 53. *8 III Reg. 8. *°Luc. 16. 50 I Cor. 10. 51 Maith. fi. 5S Psal. 54. "III Reg. 9.
*» Mailh. 21. "5 I Cor. 12. eo lbi.1. 57 Ihid. 6S Ibid. 50 Malth. 16. 60 I Cor. 12. 61Ibid. "'
lhid. «3 lbid. c* Ibid. 65 Ibid. B6 Psal. 5i. 67 Psal. 64. 6S Psal. 16 60 Psal. 24. 70 Psal. &0.
" Luc. 19. 7S Psal. 67. 7S III
Reg. 10. •* Luc. 18. «1 Cor. 15. "> Psal. 67.
PATKOL.CCXIH. 13
595 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 595
obi.ulerit, caeterds, riraxime Pharisseum, qui deeimas _.' CAPUT XIII.
•Obtulerat, ad offerendum inyitat, in communione : DOMINIGA DECIMA 'TERTIAPOSTPENTECOSTER.
llonora ", sed nuric teniporis hsec comniunio con- Respice, Dotnine, in testamenlum tuum 8\ Eliae
grtie caritatur, quando frugibus horrea, etceliaria discipulus exsiitit Elisseus, cujus meritis hostium
vino replentur, quibus devote Doraiuus honoralur. mullitudo fngalur, et civitas a periculo liberatur 8S.
CAPUT XH. Hic est Saraarilanus de quo legitur in Evangelio 88;
DOMINICA DUODECIMA POSTiEEN.TECOSTEN. qui hominem qui inciderat in lalrones, videlicel
Deus in adjutorium metim inlende 7\ Salomone genus humanum quod lex vel propheta reconciliare
qiiidem inorluo, regnum dividitur '\ Et ideo "mensis non potuit, liberavit. Assumens enim nostram hu-
Seplembris historia bipartilur. Prima pars in una militatem, oleurii misericordiae et vinum juslitiaa
hislor:a consolidatur. Alia variatur, quia regnuin peccatortim plagis infudit, et super junienlum cor-
Juda in David famiiia stabilitur; sed regnum Israel poris sui peccala nostra.perferens ad slabulum Ec-
occupalur a plurimis. Uiide-et hisloria de his jusiis, clesise usque perduxit. Et stabulariis, id esl aposto-
de lis et successoribus commendavit; Hunc
qui gentibus intermisti fuerant compilafur: ut quippe
Job, Tobia, Judith el Esiher. Sed et hsec opera ve- sacerdos, vellevila sanare nequivit; quia lex nemi-
niuiit in maniis legenlium; ita in prima Septembris nem !ad perfectum duxit, unde in epistola 90:Abrahm.
Jiebdomada legitur Job, quein ipse scripsit, cum Ubi probatur quod ex lege non esl justificatio; quia
responsoriis: Si bond. ln seCunda liber Tobise,qtiem lunc erani omnia sub peccato. Itaque vox populi
ipse compbsuit. I11 fertia Judilh, quem Achior edi- liberandi et infirmi generis humani sanitatem a Sa-
dit, In quarta, liber Eslher, quein Mardochseus, vel maritano petenlis : Iiespice, eadem in graduali, Re-
potiiis Esdra composuit. Sed et liber Esdrse post spice et exsurge 9\ similiter in offerenda : In le,
Jiaec opera recilalur,; et cum bis canianlur respon- Domine9S.Communio: Panem de cmlo", quas sumi--
^oria : Peto, Adonai, Domine; his lemporibus pro- tur de libro Sapientise, est liberali graliaruin aclio.
phetavilEliaSj qui gessit typum Christi. Sic,.mor- CAPUT XIV.
tuOvConsiantino, Ecclesia separatur. Una pars est DOMINICA DEC1MA QDAKTA POSTPENTECOSTEN.
calholica, 1altera per mrilla schismata separata; a Proiector nosler, aspice, Deus, ct respice in faciem
quibus Catholica multa adversa pro Doniino tolera- Chrisli tui "*. Multis regibus Hierusalem et Juda,
vit, sicut.illi, quorum opera nuuc temporis legun- multa beneficia Deus contulerat. Solus Ezeehias
iur. Uiter calholicos qtiidam sunt perfecti, qiiidam monilus ab Isaia 65 ut domui suae disponeret, prb
iiaperfecti. Perfecti stint prsedicatores, idonei mi- _ acceptis beneficiis gratias rependit. Hic est iiuus
tiistri et cooperatbres Dei. Qui diciuit in epistola 80: de.cem leprosorum, de quibus agitur in eyangelio !6;
Fiduciam tulem habemus, etc. Hi adducunt imperfe- quod cum oranes essent mundati, non est inventus
ctos et alienos, surdos et mulos ad gratiam Jesti nisi unus, qiii daret gloriam Deo. Illis ergo, qui
Cbrisli, sicut legilur iri. evangelio 81. llli quidem gralias non egerurit, dicitur in epistola"' : Spiritu
«urdi sunt et mtili, qui obsurdescunt a praeceptis ambulale, et desideria cariiis non proficielis, Hie ita-
audiendis, et obroutescuiit a praeconiis extollendis. qtte unus qiii Ecclesise signilicat uuitatem, orat in
Vox. itaque perfeclorum est : Deus in adjutorium iiitroilu : Proteclor, ubi dicilur : Meliorest dies una
ineumAtiiende6\ Qiii Dei adjulorium implorant, ut in atriis tuis super millia9S, id esl melius est corde
lisereticis vaieanl resislere, et eos corrigere., et ad 11110 et anima una id ipsum sapere, quam schismata
I»ei gratiahi adducere. Aufvox est imperfectorum generare; et gratiais'agit, in giaduali: Bonum est",
.prolicientium, qui ut pioficiant, Dei implorant auxi- et alios ad ideni invitai, iu offerenda : Immittit an-
.liuin. Iri graduali •..Benedicam8S, et-alleluia : Do- gelus 10°;quse quidem offeienda, bene simul cunj
imine, refugium 8*, vox siquidem est perfeclorum Tobiai can.tatur, cum etejus filius per angeli obse-
gratias ageiitium de illis se a persecutiOne aliquo- quium liberelur. Ubi dicitur : Gustale el videte \ et
.ties .temperanlibus, et istis proliciehlibus. Et quia i^quid sit guslandum, in communione cantatur : Pa-
.MoysesJiiit unus eorum,'qui se;oblulerunl pro pec- nis qnem ego dabo \ Feria quarla legitur evange-
.catis subditorum, ideo iri offerenda caiitatur : Pre- lium 8 de surdo et muto, quem apostoli curare non
,.catus est Moyses 8\ Isli perfecli sunl lerra illa, quae potuerunt, eo quod illud genus dasmoniorum 11011
.saiiatafructu.operum,'doiiis videlicet, Spiritus sancti, ejicilur nisi in oratione et jejunio, quod bene diei
^producitfenum jumentis, idesl doclrinam hoininibus. convenit. Hodie namque jejuuium est quatuor Tem-
^Uiide.in comuiunione: De fructu"" et altendequod porum. ldeoque duae lecliones leguntur, ut ordi-
jecle de J.oh et Moyse insimul cantatur; quoniam nandi in duobus prseceptis charitalis, vel duabus
.contemporanei reperiuntur, per quorum exem- legibus inslruautur : prima de calcatore uvae, tem-
plumad patienliani.el maiisueludinem invitamur. pori conveniens *; secunda, videlicet Esdrae, cou-
" Prov. 5. *•»Psal. 69. 79 III Reg. 12. 80 II Cor. 5. 61 Marc. 7. 8S Psal. 69. •• Psal. 33.
** Psal. 89. M Exod. 52. e'- Psai. 103. 8' Psal. 73. E8 IV Reg. 5. 89 Luc. 10. 80Hebr. 7; Gal. 5.
91 Psal. 75. "' Psal. 50. »3 Sap. 16. 9l Psal. 85. 95Cap. 58. 9e Luc. 17. « Gal. 5. 9S Psal. 83.
*BPsal. 117. 10»Psal.53. ' lbid. ' Joan. 6. ' Marc. 9. * Amos. 9.
397 MITRALE. — LIB. VIII. 398
grait ordinandis \ Quibus dicitur in introitu : Ex- A Nunc aulera jejunia ex causis [n<ciiiissisaliter or-
cultate \ Qui medilari ' promiltuiU in offertorio. dinantur, scilicet, jejunium universale, in prima
Communio : Comeditepinguia 8, sumitur de lectione hebdomada Quadragesimae; sestivale in hebdomada
secunda. Penlecostes; autumnale, sicut prius, in terlia se-
Feria soxla hodiernum oflicium pcenilentiam plimana Septemhris. Ita ut semper in tertia quarla
exprimit ordinandorum. Unde in Evangelio ': Fa- feria inchoatur. Hiemale semper in Sabbato anta
ctum est, peccata paralytico diraittuntur. Et in le- vigiliam Domini terminetur. Et memento quod su-
ciione Oseaead conversionem instruuntur 10,ei in pra scripla quatuor Temporum jejunia sunt inviola-
introitti : Lmtelur ", ad quaerendum Dorainum in- biliter observanda, et nulla voluntaria occasione
vitanlur. Graduale et communio sunt orationes ele- mutanda. Tum ul pro ubilibet ordinaudis Domino
clorum. Offerenda, consolatio eorumdem. supplicemus. (Licet enim in hac Ecclesia hodia
Sabbati quorjiiefeoIEcium ad doctrinam pertinel ordinatio non celebrelur, tamen cum alii clerici
ordinaridorum, qui monentur in Evangelio ls, ne ordinentur jejunandum est, et pro eis orandum;
doctrina ipsorum sit slerilis, ut fici arbor infru- quia sunt nobis fralres et in domo unanimes ls.
ctuosa; nec vita illorum sit terrenis implicifa, sic- Tum ul unilas Ecclesiae diversis hominum usibus
ul mulier incurvata. ln epislola 13 vero, ubi de B non divellatur, quod quideni fieret, si uno pran-
primo el secundo agitur tabernaculo, monentur ut dente, alius jejunaret. Rursus memenlo quod apo-
sic serviant in tabemaculo Ecclesiae militantis, ut stolici usque ad Simplicium in DeCembri semper
Domino praesententur in tabernaculo triumphantis. lordines celebrabant, ut ordinandbs cdaptarent ge-
In lectionibus, hoc Septembris jejuniura indicilur , nerationi Jesu Cbristi.; Simplicius vero addidit
causa instilutionis et ejus utililas intimatur. Cseterse ordines in Februario tribuendos, ut ordinandos vici-
sunt ordinandorum exhortationes, orationes et nius iucorporaret corpori Jesu Christi.
consolationes. Communio, scilicet Mense septimo, CAPUT XV.
de Levitici u lectione assumitur. Merito in hoc DOMINICA DECIMAQUINTA POSTPENTECOSTEN.
mense fit clericorum ordinatio, quoniam in lioc Inclina, Domine, aurem'tv.am ad roe16. Josiae
mense fiebat tabernaculorum pelebratio. Ordinati regi prophetavit Jeremias Hierusalem destructio-
vero sunt Ecclesiaeministri in Dei tabernaculo per nem et populi captivitatem, quoniam ad terreno-
septilorinem gratiam in septem gradibus constituli. rum solliciludinem se converterat, et Dei legem et
Ideoque celebratur ordinalio in tertia seplimana; justitiam deseruerat 17.Congregans Josias populum
quia in tertio tempore, scilicet gratiae, fuit ab apo- /> praecepit legem neglectam custodiri, sed et nunc
stolis inslituta, olim tamen alia ratio fuit a sapien- temporis non desunt, qui sperant iu incerlo divi-
tibus assignala. Nam olim inslituta fuere jejuuia, tiarum, de victu potius, et veslimento sollicili,
in prima sepliinana Marlii, in secunda Junii, in tcr- quam de regno Dei 18. Quibtts magnus Josias in
tia Septembris, in quarta Decembris, ut imilaren- Evangelio dicit: Nolile solliciti esse, quid mandu-
tur inilia thessere decadum Jesu Christi. Cum enim celis, nec quid induamini. Ptitnum qumrite regnum
quis ordinatur quodammodo, ut Christo allineat, Dei eljuslitiam ejus, et hmc omnia adjicientur vo-
generatur, prima ergo persona thessere decadis est bisis. Eosdem Paulus alloquitur in epistola *°:
Abraham, a quo sumitur ordiuatio primae hebdo- Si Spirilu vivimus,Spiritu et ambulemus. Non effi-
madse Martii. Prima persona secundse thessere de- ciamur cupidi inanis glorim. Et ila qui seminat de
cadis est David, a quo sumitur ordinatio secundse carne, metel corruptionem. Eorum igilur, qui hsee
Junii sepliinanae. Initium tertiae est Jechonia a quo Josise praecepta fideliter amplectuulur, vox est in
sumilur ordinatio in tertia septimana Septembris. introitu : Inclina 9i, et in graduali: Bonum esl ",
Demum est Christus in quarto loco, a quo sumilur et iu offerenda : Exspectans "; communio vero de-
ordinafio in quarta seplimana Decemhris. Sumuiilur clarat cibum regni petendi, et fructuni quem se-
auleiu potius "-abhis personls, quam ab aliis ordi- J" quimur ex eo, quia manemus in Deo.
uationes. Vel quia fuerunt in genealogia majores, CAPUT XVI.
vel propter nominum interpretationes. Diciturenim DOMINICA DECIMA SEXTA POSTPENTECOSTEN.
Abraham : Pater multarum genlium, David fortis; Miserere milii, Domine, quoniam ad te clamavi
Jechonia prmparatio Domini. lota die,i. Josia defuncto, Hierusalem deslruitur,
Sic itli, qui ordinaniur, debent esse patres, for- •populus captivatur et premitur s\ Ideoque in hoc
les, praeparati ad Evangelium Jesu Christi. Vel mense Octobri Machabseorum historia legitur, et
sicul a persona in personam sunt quatuordecim ge- cantatur : Adaperials 6, qui a suis adversariis ad-
neralioues, sic ab ordinalione in ordinalionem se- raodum premebantur. Quorum partem priraam Si-
plimanse qualuordecim inveniuntur, ut ordiuandi mon pontifex edidil; aliam Joannes filius ejus;
periti sint, et iu Decalogi et Evangelii discipliua. posteiibrem quidam Jtidseus agrestis, sed eruditus.

"IIEsdr. 8. "Psal.80. ' Psal. 118. 8REsdr. 8. 9 Luc. 5. 10Ose. 14.ls "Psal. 104. ls Luc. 13.
'" ileur. 9. " Cap. 23. 15 Psal. 67. «• Psal. 83. •' IV Iteg. 22, 25. 1 Tiin. 6. 19 Malth. o.
S0 Gal. 5. sl Psai. 85. " Psal. 91. s3 Psal. 5i). 5> Psal. 8J. " IV Reg. 23, 24. s0 11 Mach, I.
 599 . . . SICARDl CREMONENSiSEPiSCOPI 400
Hi captivi mililaiUem designant Ecclesiam, in qua A lui fidetes iiivenianlur*\ Prsedictus Daniel*7 in.ser-
suut duces et satellites, doctores et discipuli, ptr- yilule positus oravit pro populi libertate : cui an-
fecti et im.perfecti. Doclores vidua signiiical evan- gelus apparuit, qui et populum dimiltendum, et
gelica s6*;qtne vidaa est, quia niililaiis cum S;jonso Cliristum nasciturum praedixil. Maximus ilaque
triuinphanti non est. Cujtis fllius uioritur, cuin Daniel.revertentes a peccaloium captivilate monet
discipuli pro quovis crimine ab Ecclosise corpore in<Evangelio*8. Accesseruut, ut legem Moysi in
separanlur : resuscilantur, cuni gralia infundilur. dtiobtts proeceplis observare non obliviscanlur. Vel,
H;ec igitur oral in evangelio pro filii resuscilalibne, secundum alios, in alio monet evangelio *9, ut
id est,gratise infusione. Et borlatur in Epistola " : cum sederint iii calhedri, si bene prsedicant, non
Ne dcficiat in iributalionibus, et hujiis rei gratia male vivant. In epistola 50 gralias agit Paulus de
ileclil genua sua. Hseceadem orat iiUroitu : ilise- reversione captivorum et remissione peccalorum,
rere "*, et in oflerenda : Domine™. Graduaie re- tt collatione donorum. Introitus ilaque vox est
spicit ad id quod dicitur in evangelio -: Accepil au- Danielis, pacem reverfenli populo deprecanlis, qui
tem omneslimor S8VConimunio : Domine, memora- in graduali : Lmlalus sutn 51,laetatur; quia populus
bor s9,, gratiarum est actio. Vel hic merisis Octo- intraturus in domuni Domini, praenunliatur; in
bris, ul quidam aiiint, designat octavani. Sicul B offerenda et coiiiinunioiieinvifat el monet populum
ergo Judsci finitis praeliis et lemplo restaurato, in reverientein, ad insiar Mo\Tsi, altaria erigere et
hymnis et confessionibus-Doroino.beiiedicebanl30; hostias iminolare 5S. '
sic in oetava magnae fesliviiaiis sancli feslivius CAPUT XIX.
exsultaburit'?.. DOMINICA DECIMA NONA POSTPENTECOSTE».
CAPUT XVIL Salus populi ego.sum, dicil Dominus"3. Trausaclis
DOMINICA DECIMA SEPTIMA POSTPENTECOSTEN. septuaginla annis, Cyrus popidum abire permisit,
Juslus es, Domine, et reclum judicium limm3'. cui populo Zorobabel et sacerdoles verba Dei an-
Daniel in caplivilale posilus somnia regis expo- naniiant, el ad revcrtendum confortant. Sic noster
suil 3.3. De morte Susannam eripuit 3\ Ipsum vcro Cyrus, ul in hodierno legitur evangelio dixit pa-
Deus de lacu leonum liberavit 36.Ilic est exeniplo ralylico sanaio : Surge, lolle teclum luum et vade in
ad id quod legilur in evaugelio : GMIBinlraret ••_, domuintuam «\ Sed prius, ul in cpistola dicitur "5,
Nam residens in.novissimo loco meruit asccndere, opoilel le nGvum hominem induere, ul valeas in
el cuni: se humiliaret, meruit exaltari, invitans domum tuam redire. Qui ergo poptilum a capti-
alios in Epistola Pauli ad hurailitatem, dicens : viiale liberavit, qui paralyticum a dissolutione sa-
Obsccrovos ego, vinclus in Dominp, iil digne ambu-' navit, veraciler in inlroil.u cantal: Salus, etc. Po-
tetisA)ocaiioiie,quavocatiesiis,omni cumliumilitale et pulus autem liberalus, et paralylicus sanatus ora-
tnansueludine37, hoc est ad exemplum ejus, qui tionem et elevalionein manuuni, in "gradualidirigit
vos-vocavit, qui fuil, in medio discipulorum, sictit ad eum, dicens : 7)in'_f<jfur 56; sed el pedes olim
qui niinistrat3S; quidixit eis : < Discile a me quia dissolutos confortat, in offerenda : Si ambulavero,
niitis sum et liumilis-cor.de3\ > lntroitus : Justus ad aiftbulanduni, in medio 'tribulationum"'', ,et in
es, Domine*°, collaudal illam seiUeiUianievangeli- corsiuunione : Tu mandasii5S, ad custodiara justi-
cam : Omnis qui se txullal humiliubitur, et qui se ficalionuin.
humiliat exaltabilur *\ Graduale : Beala ;gens *\ CAPUT XX.
uiiiversalemcoiitiiiet bealiiudinem, illorum, qui se DOMINICA VICESiMA POSTPENTECOSTEN.
liuiiiiliaverunt,; et flageila Dorniiii cum patienlia Omitia qum fecisii nobis, Domine, invero judicio
susliuueruiil. Offerenda uianifeste declaral Daniclis fecislies. Post reversioiiem a captivilate, Hierusa-
exeinplum, cum dicilur : Oruvii 3, in cujus versu lem resedificalur, et lemplum rcstauratur per Za-
iit nientio de angelo : quodsalis congiuit; quoniam chariani el Aggseuro, Esdrara ,el Malacliiam••; per
hoc oflicium cantatur circa dedicaiionein Sancli D quos advenlus Domini praenunliatur. Ideoque in
Michaelis. In commuuioue mouei Danicl suos hoc rnense Novembrjs usque ad Advenlum Domini
captiv.os, aut quivis bumilis suos convivas, sua canlalur bistoria de proplielis: Vidi Dominum,et in
vola Domino reddere; et se liumiliare <ei qui au- maiitis legenlium scripta veiiiunt prophetariim,
fert spirilum principuni **, > id est superborum, PJzecbielis,Danielis, el Duodecim propheiarum, qui
dicens : Da liuic humili locnm*\ liber ab ipsis edittis esl, vel.a senioribus Syna-
CAPLT XVIII. gogse.Caplivitas illa corpoialis, noslram siguifitai
DOMINICA DECIMA OCTAVA POSTPENTECOSTEN. spiritualem. A captiviiate reversio esl peccatorum
Da pucem, Domine, susiiiieniibuste, ui vroolielm remissio. Rex ilaque proplietatuui volens super-
s6' Luc. 7. " Ephes. 5. s" Psal. 85. Ss Psal. 70. s8>Psal. 101. S9 Psal. 70. ,0 II Mach. 10.
*' Joan. 7; Psal. U9. Si Psal. 118. 30 Dan. 2. s* Dan. 13. 35 Dan. 1.4. S6 Luc 14. S7 Ephes. 4.
88 Liic."22. «Maith. II. »» Psal. 118. " Luc. U. *s Psal. 52. " Dan. 9. ** Psal. 75. iS Luc.
U. *" Eccli. 5b. *' Cap. 9. *8 Matth. 22. *9 Matth. 23. 50 1 Cor. •'i.. " Psal. 121. <" Exod. 40;
Psal. 95. 53 I Esdr. 1,2. '• Matlh. 9. " Ephes. 4. "• Psal. U0. Psal. 137. " Psal. 11S. e9
Uaii. 5. 60Passini.
401 MITRALE. — LIB. VIII. 402
n.am Hierusalem restaurare, nuptius fiVioeelebra _5.signilicat, in evangelio fehris, quau pene ejxslinie-
vii, et sicut in evangelio legitur 61, multos ad cce- rat reguli Islium". Praeeedens epislola' 8 htinc prse-
leste prandium invilavit. Et atiende quod tres Iiatorem conlorlat, et arma spirilualia inducit di-
nuplke legunlur in evangelio. De primis "dicilur cens : Coiiforlamini. Vox igilur praeliantis est: Ji»
quod Simile esl regnum cmlorv.mhominiregi, qui fe- voluntale tua 7S,et iii graduali: Dotnine,refugium"',
cit nuptiasfilio suo 6\.Hic fllius estChristus, qui bu- et in communione : J» salutari 8\ Ubi aut Deo vi-
iiianam naluram sibi copulayil; ubi fuit thalamus ctoriam ascribit, aut orat, aut gralias agit. In offe-
Virginis titerus : tinde < lanquam sponsus procedens renda vero : Vir eratSi, fortis proeliatoris exem-
de tlialanio suo 6S,> ad has nuplias homines ante plum proponitur. Ea namque in homine morali-
legem per pal.riarchas, dcinde per prophelas sub ter iiitelligunfur; quae in Job historialiter legunlur.
lege invitavil. De secundis dicilur 6*: < Vos siriiiles Ubi notandum est quod in offerenda verba non re-
honiinibus exspeclantibus dominum suum, quando petunttir, at quasi ridiculose in versibus geminan-
revertalur a nnpliis. > Hic dominus Christus est, lur : quod inde est. quia segrotanti et loqui co-
novus homo, qui ascendens angclicani natiirain sibi nanli verba intercipiuntur, el s^epiusinccepfavix ef-
copulavit. Ad has nuplias gcnles pcr apostolos „ liciuntur. In versibus, Job segrotans loquilur. In
convocavit. offerenda yero seriptor non segrolans de Job in ter-
De ierliis-dicitur: <VirginesquMpneparalseerant, lia persona profatur, cujus nobis in exempltim pa-
cum co iiitraveiunt ad nupiias c5. » Hic sponsus lientia commendalur.
est Chr.slusqui Ecclesiam post judicium sibi copti- CAPUTXXH.
labit, et in thalamo glorioe eolloeabii. Ad has per DOMINICA VICESIMA SECUNDA POSTPENTECOSTEN.
prselatos Ecclcsiaequotidie invilatniir. De primls so- Si iniquitai.esobservaveris,Dotnine, Domine, quis
Jeninizat Ecclesia in Clirisli Nativilate; de secuiidis susiinebil8S? Adhuc populus Dei aflligitur, quod
ln Ascensione; de terliis in Resurrectione. Cliristus pcccatis exigenlibus promerelur. Et hsec aflnelio
sponsam assumet, el de Babylonia mundi in cella- corporalis spiritualem significat aflliclionem, quae
rium paradisi introducet 6\ De quibus nupliis hic fuit ab exordio mundi, esl et erit usque in finetu
potest intelligi. Cum enim intrasset homo non ha- sseculi. Increhrescet atilem in temporibus Antichri-
bens vestem nuplialem, ejectus est in tenebrasex- sti, qtiando refrjgcscet charilas multorum,8*, quaiir
teriores 87; cseteri iiuptialem induti, sunt cum Do- do veniet; rex rationem ponere cum servis sriis, et
mino copulati. Hi suut lapides' vivi, es quibus aedifi- servum tradel torloribus, quoadusque universi>i«
cantur muri Hierusalem 6\ Ne igitur ad captivila- C debitum reddat, ul liodiernura praedicat evange-
lem simiiem revertamur et a nuptiis excludamur, lium 8\ Cujus debiti laxationem ut quisquis no-
monet nos Paulus in epistola proecedenti: Videte slrum obtineat, orandum est ne charitas reliige-
quomodo caule ambulelis, non quasi insipientes, sca.t, sed sicut in epistola dicitur hodierna : Magis
sed ut sapienles 6\ Introilus itaqoe : Omuia qum ac magis abundet inomni scientia*6. Magnitudinei»
fecisti'°, vox est Danielis captivitatem prseieiilana itaque sui debiti quivis altendens, dicit in introitu :
recolentis, eleam suis merilis Dei judicio ascriben- Si iniquitales 87; ulilitalem charilatis, quae et pec-
tis. Simiiilerin offerenda : Super fiumina7i; capti- tare prohibet, et commissa debet, aspiciens, ait in
vitatem illam ploramus; sed in graduali;: Ocuti graduali : Ecce quam bonum, etquamjucunduinha-
omnium ", gratias agimus. In communione . Me- bilare fralres in unum e\ Quee cohabilatio est tnv-
mentoverbi 7S,postulamus ut nuptias promissas in guenlum, id est reinissio peccatorum, quae descen--
spe, percipiamus in re. dit a capite Chrisli in barbara, id esl in aposlolos
CAPUT XXI. el in oram, id esl in nos. Servus nequam evange-
DOMINICA VICESIMA PRIMA POSTPENTECOSTEN. licus hoc unguentum noii habebat; quia. conservo
Jn volunlale tua, Doinine, universa sunl posila '*. debitum non relaxabat. In offercnda :-Recordare,
Reversi a captivilale, quamvis civilalem construxe- " quae sumpta cst de oratione Eslher89,commoneinur
rint tamcn a circumjacentibus adversariis impu- orarc, ut placeaiit-verba nosira in conspectu Regis,
gnantur 75. Cum"enira homo posilus in confliclu qui posuit rationem "cum servis. Ha?e, inquam,
virtutum et vitiorum inlerdum cceperit sanclis flo- verba: Dimitte nobis debita noslra 9\ Non autein
rere virtutibus, et uxor ejus, sicut vitis ahundans placebunt haec verba in conspectu Principis, nisi
excreverit iu lateribus domus suae, id est Ecclesise, dimistrimus < et nos debitoribus noslris^ Quod ca-
et Ulii ejus sicul novellae olivarum in circuitu niiur in communione : Dico, sumitur ex evangelica
menssesuae ", ex improviso lentalor domura con- auclorilate, ubi peccator intelligiturdebitor, qui de-
stanlise conculit, et opera virtutum conterit. Hujus bitori compafilur, de cujus conversione gaudium in
itaque praelialionis concussionem, vel periculum ccelohabetur ".
81 Maith. 22. " Ibid. «s Psal. 18. 6* Luc. 12. ,s Matlh. 25. •• Cant. 1. 6T Matth. 22.
" I Pelr. 2; Psal 50. 69 Ephes. 5. ,0 Dan. 5. " Psal. 158. 71Psal. 144. '3 Psal. 118. " Esfher. 13.
" 1 Esdr. 4 et infra. " Psa). 127 " Joan. 4. 7S Ephes. 6 '9 E_!lier-13. 80 Psal. 89. 81 Psai.
118. 8! Jobl. 83 Psal. 129. "» Mallh. 24. SBMallli, 18. s= Philip. 1. h>Tsal ii'J. 8S Psal. 132,
88 Cap. 14. "' Mtilh. 6. "' Luc. 15.
 403 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 404
CAPUT XXIII. A tenenlur captivitate, in graduali : Ltberasti', gra-
DOHIMCA VICESIMA TERTIA POSTPENTECOSTEN. tiarum referuntaclionem, et inbfferenda : De pro-
D.icitDominus: Ego cogito cogitationes pacis, et fundis \ ad hoc porrigunt orationem; qui suae pe-
non affliciionis 9\ Usque adeo demum populus af- titionis, in communione : Amen dico vobis *, reci-
.fiictionibus premebatui , quod dare censum Caesari piunt certificalionem: lllud demum notabile est,
cogebatur;. quod illud tempus figuravit, in quo suo quod historiae veteris excursum fecimus in Domi-
.eervitio Anticbristus populum universum adducet riicis a David usque ad Adventum Domini, eique
unde legilur evangelium in quo proponitur si. li- stadium currentis Ecclesiae comparavimus, ab ad-
ceat censum dari Caesari, an non S9? Ubi monemur, venlu humililalis usque ad ultimum majestatis.
illum sequi, ad cujus imaginem sumus creati. Qui Ideoque iii liac' ultima Dominica caeleras conclu-
non solum animam nostrani fecit ad imaginem sui, denle recte poriiluroflicium, quod ad uiruinque
sed ut in epistola dicitur : Corpus humilitdlis no- Domini perlinere possit adventum, ut illud Jeremiae
strm configurabilcorpori ctarilatis sum '*. Et quo- prophelicum : EcCediesveniunt, et suscitabo 10, eece
niam tunc lemporis Israelis reliquiae salvabuntur 95, primus adventus; 7« diebus illis salvabitur Juda ",
Dlud in introitu Dominus annuntiat, quod de eis ecce secundus. Sed et in evangelio ls, recle agilur
fuerat prophetatum, scilicet: Ego cegilo cogitalio- de quinque panibus ; quia post quinque niillia an-
nespacis,et non afjliclionis, invocabitis me,et ego ex- norum, datus est nobis, in primo adventu panis
audiam vos,el reducam caplivitatem vestram de cun- angelorum l.\ Abbinc etiam quinque Dominicae
ctis locis *', qui respondent in graduali: Liberasti computantur usque ad diem illum, in quo panis
nos", et in offererida : De profundis 9\ Quosdenuo ortus in praesopio praedicabitur J*. Noslrae "con-
Dominus in coramunione certificat de salute dicens: suetudinis est ihanc epistolam et hoc evangelium
' '
Amen dico vobis"-.' cum oflicio ponere Trinitatis. Infra hebdomadam
CAPUT XXIV. vero sicul in caeteris feriafis. El congrue circa _fe-
BOMINICA VICESIMA QUARTA POSTPENTECOSTEN. stum Sancti Andrese hoc evangeliuni legitur, quo-
. Sequitur et alia Doniinica, in qua legitur evan- Tiiam in eo ipsius mentio conlinelur. Illud etiam
gelium de filia principis, et hemorroissa *°\* Filia non est silentio prseterCundum, quod, licet noctur-
principis esl Synagoga; hemorroissa, genlilium Eccle- nas lectiones aestatis ad illam seriem temporis, quae
sia. Illi primo salus promitlilur, sed isti primo do- fuit a Davidusque ad adventum Domirii, reluleri-
iiaiur. Demum illi promissa confertur; Salutem mus, congrue lamen etiam ad illam referrb possa-
. enim Judaeis paratain gentilis praevenit Ecclesia. C mus, quse a primitiva ccepit Ecclesia. Siciit enim
Sed cum plenitudo gentium intraverit, tiinc Israel Sauli' successit David, unde primo legitur in primis
salvus fiet'. Quae ut impleantur orat in epistola libris Reguin ", sic doeraonumcultui cultus tmius
Paulus dicens : Non cessamus pro vobisorantes '.. Et Dei; et sicut regnum David per Roboam et Jero-
attende quod lrsec Doininica proprium cantualenon boam in scissuras dividitur, ut legitur in libris se-
habet ofllcium, vel quiavexabiiurEcclesiapersecu- quentibus ,6, sic Ecclesiam scindit haerelicorum in-
tionibus Antichristi, et ideo sua continet organa; vel .sania. Demum sequuntur libri Salomonis; quia
quia prsecedens officium huic evangelio reclissime post pugnas haereticorum claruere in Ecclesia san-
coaptatur; vel quia hsec Dominica ssepius abundat, ctorum doctorum ingenia. Poslmodum sequitur li-
et ideo proprio vacat oflicio. ber Job, ubi agitur de perseculionibus et consola-
CAPUT XXV. tionibus ejus; quia, quamvis in pace floreal Eecle-
DOMINICA VICESIMA QCINTA POSTrENTECOSTEN. sia, tentatione* tamen non desunt spirilualium ad-
, Sequitur etiam et alia lectione et evangelio de- versariorum. Quorura quanlo occullior esl pugna,
corala. In qua legitur evangelium de quinque pani- tanto diflicilior, sed gloriosior acquisila victoria
•hus, quibus saturavit Dominus quinque millia ho- n er'1*
minuma. Quod etiara ad illud tempus congrue spe- Rursus quoque adjicienduin est quod singulos
ctare videtur, in quo Judaea quinque librorum Moysi menses prseteritis possumus adaptare temporibtis.
spirituali saturabitur intelligentia. Tunc implebitur Namper Januarium, in quo novus annus inchoa-
jllud Jeremiae quod legitur valieinium : <Ecce dies lur, lempus a diluvio iutelligitur, ubi mundus reno-
veniunl; < ubi dicitur : >In diebus illis salvabitur vatur.Per Februarium, in quo alleluia deponitur,.
Israel'. > Huic quoque lectioni prsecedens canluale illud tempus innuilur, in quouniversitaslinguarum
concordat oflicium. Sicut enim in lectione dicitur : confunditur. Per Martiuni, in quo Quadragesima
Vivil Dominus, qui eduxit, el adduxit semen domus ssepius celebratur, illud accipitur, in quo Dei pn-
Israel de terra aquilonis, et de cunclis terris \'sic pulus in ^Egyplo affligitur. Per Aprilem ubi Pascha
et in introitu cantatur : Reducam caplivilalem ve- observatur, illud lempus ostenditur, in quo populus
stram de cunctis locis '. Soluti ergo illa, qua nunc a Pharaone liberalur. Per Maium, in quo dePente-
»• Mare.
9sJer 29. 0S Malfh. 22. 9*Philip. 3. ••Rom. 11. °« Jer. 29. »'*Psal. 45.6 9SPsal. 129. ' •
11. »° Matlh. 9. ' Rom. H. ' Coloss. 1. s Joan. 6. * Jer. 23. Ibid Jer. 29 PsaJ. 43
9 » " '" Joan. 6. " Psal. 77. '* Lue. 2 •» 1 Rcg. lo. HI
Psal. 129. Marc. 11. Jer. 25. lbid.
Reg. 12.
 405 MITRALE. — LIB. IX. 405
coste solemnizatur, illud tempus recolitur, in quo A est per bis septingenlos annos : tot enim liiveninii-
populus in terra promissionis gratulalUr. Junius et tur a tempore Nini, a quo regnum Babyloniic in-
Julius, in quibus hisloria Regum legitur, regnum cepit, usque ad Cyrum regem Persarum, in quo
Saul et David commemorant. Auguslo in quo liber defecit. In reliqua parte Seplembris, regnum Per-
Sapientia?recilalur, regnum sapientis Salomonis sarum innuitur.Quocirca duse historise legunlur, eo
insinuatur. Reliqui quatuor menses regna princi- quod nunc de Persis, nunc de Medis reges assu-
palia nbtant, scilicet Babylonicum orientis, Persa- mebantur ; historia Machabseorum, quae legitur in
rum, quod est in meridie, Graecorum, quod est in Octobri, Graecorum significat regnum, sub quibus
aquilone, Romanorum, quod esl in occidente. Igi- Machabsei fuere afflicli. Per Noveihbrem et Dccem-
tur historia Job, quae legiturin Seplembri per duas brera, in quibus prophetiae leguntur. regnum Ro-
hebdomadas, regnum exprimit orientis. Unde ibi manorum,inquoChrisfi religio vigel, accipitur.Pro-
dicilur : Erat vir ille magnus inter omnes orienla- phetise vero maxime de Christo loquuiilur, cujus
les " , et Iegilur per duas hebdomadas, quia re- nativitas esf in fine anni, sicut regnum Romano-
gnnin illud duravit duas annales hebdomadas, id rum in fine mundi.
17Job. 1.

, LIBER NONUS.
De Festivitatibus sanctorum, «t prius eorum, quae sunt ab Adventu usque
ad Nativitatem Dqmini.

< Exsullant sancti in gloria, laetantes in cubili- Bi cunque propinquior exstat. Advenlum Domini feria
bus suis. 18.> Quondam vialpres, facti sunt com- prima docet. Aliam prsediximus, cum de Advenlu
prehensores '\ Quondam peregrini so, facti" sttnt Domini tractaremus. Itaque festuni Beati Andreae
reges domesliei " : quorunr exsullalioni eo exsiil- quandoque praecedit Adventum, quandoque in ipso
tat Ecclesia, cum eorum celebrat natalitia. Sed continetur Adventii.
quia sicut cedrus Libani multiplicabitur in domo CAPUTPRIMUM.
Domini ", saltem de paueis pauca in medium pro- DE SANCTO ANDREA.
feraraus. De illis ergo solemnitatibus sanclorum, Beali Andreae passionera seripsere presbyteri
quse in Advenlu contingunt, hoc est, secundum Asiani, ejusdera Andreae discipuli, dicentes quod
quosdam, generaliter observandum quod, licet in de crucis mysterio, et altaris. sacrificio disputavit.
adventu subdiaconalibus lunicis et dalmaticis Ec- In Achaia multum populum acquisivit, tandem sulr
clesia non utatur, et Te Deum laudamus, Gloria in Egaeaproconsule crucis patihulum subiit. In quo
excelsis, et Ite missa est inlermittantur, tamen in biduo pendens, nec Deum laudare, nec populo de-
festo Sancli Andrese et Sancti Thomae praedictas siit prsedicare. Unde populus eura a proconsule re-
laudes et glorificationis insignia non omittit, sed petebat, dicens : < Coricedenobis hominem justum.
ubique iu eis non immerilo solemnizat; in caeteris c Redde nobis hominem sanctum. > Demum, cumDeo
vero sanctorurn soleronitatibus non ita, nisi ubi gratias agensin patibulo exspirasset, Maximillacor-
eelebratur, aut comraemoratur ecclesiae Dedicatio, pus ejus condilum aromatibus sepelivil. Ex hac
autejus sancti feslivilas, cujus Ecclesia .proprio legenda, et vocalione ipsius, qua3 in Evangelio con-
est insignita vocabulo. Inistis igitur, idest Saneti liuelur: < Ambulans Jesus juxta mare S8, > ipsius
Andreae et Saneti Thomae ei, dedicalionibus eccle- compaginalur historia.
siarura, et in festis ipsis ecclesiis approprialis- in CAPUT II.
hora tertia, seu niane, missa de feslo cum praedi- DE SANCTO NlCOLAO.
clis solemniis celebralur. Quod et in aliis fesiis no- Beati Nicolai vitam, etin vita sua patrata mira-
vem lectionum est, dum lamen sine solemniis, ob- cula, memoriali stylo doctores Argblici mandavere,
servandum. In liora vero nona, missa de jejunio dicentes quod ex illustri prosapia ortus, ab
cantetur. Illud quoque non est silentio prselereun- ulero matris, vel a puerilibus annis fuit Spiritu
dum quod, si festum Sancti Andre3efuerit in die sancto repletus. Qui tres vjrgines ab infami fatris
Dorainico, cum in codera secundum regtilam in- commercio liberavil. Qui ad summuin sacerdolium
choetur Adventus, festum ad secundam ferlam n divina fuit revelatione promotus. Qui natitis nau-
iransferalur ; quia ille dies Dominicus privilegiatus fraganlibus subvenil. Qui trilicum multiplicavit.
est. Idem in similibus, ut infra dicemus. Regula Qui Dianae fallaciam oleo incentivo defexit. Qui
vero de Adventus initio Iwc est: Andrem festo pro- quosdam a capitali sentenlia, et aiios a carcere
pinquior esse memento. Vel sic : Andrem feslo qum- liberavit. Ex cnjus Uirobaoleu.m rcsmht, diverso-
"Psal. 149. " I Cor. 13. s0 I Petr. 2. " Ephes. 2. ss Psal. 91. s3 Mattb. <i.
 W STCARDlCREMONENSISEPISCOPI. 408
rum medicina languorum. Qiiod "substituto ponti- A Natali Domini conlinuari, ut notaretur alXeramex
fice sede privato profluere desiit, restituto proflu- altera sequi. Unde legilur : Tferi nalus esl Christm
xit. Quantis ergo hic Nicolaus post obitum corusca- in terris ut hodie Stephanus nascerelur in cmlis, ex
vit miraculis, nec siylus suflicit seribere, nec ul- quo verbo colligitur quod obilus sanctorum, na-
lius facundia posset expnmere. > Ex hac ergo Ie- lales, aut nalalitia iiominenlur, eo qnod ruiic in
genda hodierna conipaginatur hisloria-. angelica societate nascantur. Cujus historiam com-
CAPUT III. posuit Alcuinus Caroli capellanus : noclurnales an-
DESANCTA LUCIA. tiphonas de psalmis, quibus allitulanlur, accepif,
Beala Lucia pro malre hemorroissa ad sepulcrum csetera de Actibus aposlolorum S5evidentius assu-
Bealse Agathasvirgiuis intercedebat. Cui Beata Aga- muntur, ex eo loeo : Slephanus ptenus gralia, etc.
llia per snmniiim dixit: < Soror mea Lucia quid a Frequentatiir autem alleluia in versicnlis, vel pro-
nie petis, quod per te poleris ipsa prsestare conli- pter soleninilalem Dominicae Nativilatis, vel pro-
nuo ? > et infra : < Sicut per me civitas Calanen- pler gaudium de consorlio Slepbani, et angelicae
siuni sublimatur a Christo, ita per te civitas Syia- concionis. In hac die legilur evangelium *6de oc-
cusana decorabilur. > Et sanata est mater ejus ex cisione prophetarum, in quo dicitur : A saitguine
illa hora. Posliiiodum cum patrimonium pauperi- " Abel jusii; sicut enim ille fuit protoraarlyr in Ve-
bus erogasset, eam sponsus eoram Paschasio con- teri Testamenlo, sic iste in Novo ; vel quia ibi di-
sule accusavit, cui, cum eam ad daemoniorumsa- citur : Lapidas eos qui ad le inissi sunl. Stephanus-
crificium invilaret, Evangelii et Apostoli sermoni- autem legitur s' lapidalus. Vel quia ibi dicitur ;
bus erudita, constanler in faciem reslitit. Ideoque Benedictus qui venit in nomine Doinini, quod con-
recteindiurnoofliciocantalur: Dilexisii juslitiam*i, gruit proximae Nativitati. JIujus feslum, qui fuit
Et Diffusa esl gratia s*\ Unde Paschasius eam leno- eximius diaconorum, debent celebrare diaconi r
uibus violandam, et igni cremandam exposuit. At dummodo non usnrpent offieium presbyterii, sicut
leno vincilur etignis exslinguitur. Demum virgo alieubi desipitmt, super lectiones dando benedi-
Lucia gladio per viscera transforatur et moritur. ctioues.
Ex hac legenda Iiodierna compilatur historia. CAPUT VII.
CAPUT IV. DEBEATO JOANNE EVANGELISTA.
DESANCTO TIIOMA. Beati Joannis evangelislse Natalis, vel Transilus
Beati Thomae legenda, et si quid ex ea sumptum non coniigit hodie. Sed cum esset nonaginla novern
ln responsoriis, vel anliphonis reperitur, iuter apo- p annorum, in quadragesimo quarto anno posl pas-
crypha deputalur. scssionem Domini, liujus mundi viam deseruit in
CAPUT V. nativitale Beati Joarinis Baptistse. Unde quia festum
»B FESTISA NATIVITATE DOHINI USQKEADSEPTtlA- illius majus est, quo inter nalos mulierum major
GESIMAM. non exslilorit S8,in cujusnativilateangelus gaudere
De fcstis a Nalivitate Domlni usque- ad Septua- praedixit -s, idcirco feslum hujus ad eam diem
gesimain haec regula est observanda, quod in festo transfertur in qua Ephesi legitur infulaliis. Quod
Sancti Stephani, et cseleris, aut quse occurrant, et ea decuil ralione, ut Sponsus, qui est rubieundus
atit quae occurrere possunt, lam matutinse, quam el candidus 30 duos liaberel comites : Stepiianuiii
-o.oeteraehorse de festo cantentur, exceptis vesperis martyrio rubicundum, ct Joannem virginitate can-
ad Nativitatem Domini pertinenlibiis. Quibus de didum.liicsuprapectus Domini in ccena recubuit 31,
Nalivitate cantatis, cantettir antiphoiia, cum versi- cui Chrislus Virginem virgini commendavil3S. Hic
culo, et collecfa, quando cum antiphona adjiciunt tesiimoriiuin Christo perhibuil S3. Apocalypsim
Magnificat. composuil. Hic exsilio est relegatus, et olei dolio
CAPUT VI. missus. Tandem senium in pace finivil. Ideoque
DESANCTO STEPUANO. j) dixit Dominus : < Sic eura volo manere, quid ad
Beati Stepliani passio perpetrala creditur in Au- le? 34 > Aiunt quidain quod, cum post eelebratam
gusto. Ea, inquam, die, qua ejus celebratur in- missam descendissel. in lumulum,evannil ah oculis
ventio. Et inventio facta est in die hodierno. Sed circumslaniiura. Et curo terra scaturiat ex fundo,
quia festura passionis dignius est feslo invenlionis, addunt euro sttb terra vivereet terram ejus auhelitu
ideo transportatur ad tempus DominicseNativitaiis. scalurire. Alii, in ccelum translalum esse. Igilur
Vcl eo quod hac die dedicata sit ejus basilica ; vel patlim ex Evangelio, partim ex ejus tribulatioue
quia Stephanus est prolomarlyr: qui primus post liodierna complicatur liistoria. In cujus ullimo re-
Doinini Ascensionem, eodem scilicet anno Passio • syonsorio, scilicet In medio Ecclesim, quod sumitiir
nis Domini. marlyriurn pro Christo sustinuit, quod •de libro Sapienlia? ss, in quo agilur de spirilu in-
cst nasci in ccelis. Cujusmodi nalalem nobis Cbrisli Jelleclus, neuma jubilatur, quia per spirilum in-
Nafivitas conliilil. Dccuil ergo Nalalem Stephani tellectus fuil de ineffahili verbo Dei iocuttis. Qui
j
s*Psal.4i. sv*Ibid. '6 Act. 6 et 7. >"Malth. 23 S7Act. 7. -•*Malib. II. " Luc. I. M Canl. 5.
" Joan. 13. " Joan. 10. »8Joan. 21. '• lbid. 36Lccli. ia.
40 9 MITRALE. —-LIB. IX. *10
quouiam acccpto lumine Deo saciificiuiii oblulii A CAPUT IX.
virginitalis, ideo missa cantatur in exordio lucis; FELICISIN PINCIS.
quae aulem in utraque missa cantanftir et leguntur, Felicis in Piricis a loco titulus assumitur. Pincis
manifeste ad ipsum pertinere videntur, et quia pre- enim locus est juxta urbem, ubi corpus confessoris
shyler fuit el episcopus, hujus feslurn presbytcri feliciter honoralur, cujusanima in coelofelicius co-
maxime celebrent et episcopi. roriatur.
CAPHT VIII. CAPUT X.
SANCTORUM INNOCENTIUM. MARIIMARTHJE , AIIDIFAX , ET UAEACCM.
Innocentium passio non prplinus secuta esl in Beatorum martyrum Marii, Mnrtlise, Audifax et
die quarto, sed anno revoluto. Nam in primo annp Habacum passionem'Romani scripsere presbyten,
Herodes raagos exspectavit, et accusalus Romam qilod cum ad jussum Claudii, Marii manus inci-
ivit. Qui redieris et videns quod illusus esset a ma- derentur, et (iliorum Audifax et Habacum, Martha
gis, in dis quarto secundi anni pueros interfecit a sanguinem marili et filiorum colligebat, et inde
bimalu et infra a6. Rimalus Grsece, Latine dicitur faciem suam liniebat. Demum pater et filii sunt
OHiiusvel biennium. Timuit enim ne puer cui sidera decollati, et poslmodura seniiusli, et Martha sub-
famulanliir, supra vel infra setaleni sibi speCiem mersa puteo obdormivit in Domino. Ex his in ho
transformaret. Tunc implelum est illud Jeremiae37: dierno fcsto antiphonae colligunltir.
< Vox in Rama, id est in excelsis, audita est. Ra- CAPUT XI.
chel plorans filios suos, > mulieres videlicet Beth- SANCTORUM FABIANI KT SEBASTIANI.
lehem,juxta qttam sepultaest Rachel *\<Noluilcon- Beatortiro martyium Fabiani, el Sebastiani fe-
solari, > id est inconsolabilitcr doluit, de eo quod stivilas sub duplici collecla commemoratur, in
non suut, id est esse desierunt. Hodiernae historiae missa et utraque una per Dominum terminatur,
de psalmis noclurnales sumuiitur auliphonae; Nocturnaie oflicium, quod duntaxat ad sanctum
coelera deEvangelio, vel Apocalypsi, 39iiquido colli- pertinet Sebaslianuin, ex ejus vita ct passione con-
guntur. Quod aiilem dicunlur centum quadraginta slat proeul dubio derivalum. Qui licct imperatori-
qualuor millia, finitura ponit; quia Deus oranes bus fuisset acceptus, eorum lamen jtissu fuit sa-
sub certo nuraero comprehendit. Sed et numerus gittatus, et donec deficeret fustigatus. Cujus cor-
mysterium continet Trinitatis perfectae per quatuor pus in cloacam prius ejeclum, post a quadim
inuiidi climaia divulgatae. Nam lernarius ductus per matrona juxta apostolorum fuit vesfigia colloca-
quaternarium facit duodecim. Et rursus duodecim Q ( tum.
per quaternarium quadraginfa octo. Et quadraginta CAPUT XII.
octo per quaternariura, cenlum quadraginta qua- BANCT^; AGNETIS.
tuor. Quod eliam dicitur: < Vidi sub altare Dei Beatae Agnetis passionem sancliis scripsit Am-
aniraas inlerfectorum *°, > sic est accipiendum, brosius, dicens quod ignibus fuit injecta. Quibus
quod Joannes vidit animas occisorum sub aliare, per oralionem exstinctis, vitam gladio percussa
id est humiliatas capiti suo, vel in absconso, finivit: ex qua passione canhialein constal histo-
quia nerao percipit hic, quomodo ibi sint. Hac die riam muluatam. Quam quia proeleeti filitts adama-
sublrahunlur vcstes .feslivja, ut clalmalica et sub- vit, recte iri ejus festo cantatur introitus; Me. ex-
tile, el sublicentur cantica laetitiae, ut Te Deum lau- spectaverunt peccatores ". Illtid aulera notabile
danius, Gloria, Alleluia in missa, et Ite missa est,' ' jion est infructuoso silenlio legi quod haec fcsti
eo quod ad inferos descenderunt. Vel quia in his vitas non habet oclavam. Unde nec scribendum est,
parvulis intelliguiilur pusilli Ecclesise, qui morlem octavo Agneiis, sed secundo Agnelis, ul.non intel-
p;T haereticos patiuntur : est enim Herodes, htere- ligatur oclava, sed solemnilas rcpetita , propter
ticus versipellis; vel propter malernam tristiliam niiiaculuni, quod ca die contigit, dum parentibus
repraesentandam : et haec quidem observanda sunl, D • apparuil dicens : « Nolile lugere me mortuam, sed
uisi fesium advenerit in Dominica die. Tunc enini cougratulamini mih; , quia cuin his virginibus
nulliiin canlicum praelermillitur, propter gaudiura sedes accepi ;> et celebratur oflicium, sicut in prin-
futurae glorificationis. Dicimus tamen, Gloria Palri, cipali festo.
efin nocturno frequentarnus etiam Alleluia ; quia, CAPUT XIII.
licet ad inferna descenderint, tamen per resurrec- DEFESTISA SEPTUAGESIMA ESQUEADPASCHA.
tionera Christi assumplis in gaudio non lisesitamus, De feslis a Sepluagesima usque ad Resurrcctio-
unde quidam pro alleluia in missa cantant, Laus nis diem baec esl, secundum quosdam, regula ob-
libi. Alii canlemus Eia. Quoe cantanturet leguntur servanda, quod in feslo Purificationis, etCathedrae
in missa quam manifeste ad imioceiites perlineant, Sancti Petri, et Sancli Mallhise, cl Annuntiationis,
expositione non indigeni. Festum Innocentum pueri et Dedicationis, el patroni specialis, et in annotino
celehrent innocentes, dummodo indebitum non Pascha, laudis cantica, ul Te Deum, Gloria in ex-
usurpent oflit-ium. celsis et Ite missa est non stipprimantur, sed orania
••Jlailh. 2. S7Cap. 51. »! Gen. 5S. s" Cap. 14. *'Apoc. 6. *' Psil, 118.
411 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI *I2
ut in aliis lemporibus, prsetcr. Alleluia, canlentur. A . et 3™« Deum laudamus,quod est drachmae repertae**,
Et una missa de feslo, altera de jejunio in Quadra- in ea cantari non debeant, eo quod nondum ea
gesima celebretur,- sicut in jejunio ,id est cum lila- Dominus in rebus humanis fuerat proseculus; sed
niis, et genuflexionibus. qui solemnizare contendunt, respondent hoc feslum
. . CAPUT XIV, esse festorum Christi fontem et principium.: et licet
DE SANCTO BLASIO. , - nondum in re, vel in tempore praedicla conligerant,
Beatus Blasius medicus, non solum homines, sed tamen in spe ipsorum prodigia praicedebant. Si hoc
etiam animalia aegrota sanahat. Cum tandera epi- festuin fuerit in Dominica passionis, vel olivarum,
scopus factus fuerit incarceratus, quoedam .mulier ad secundam feriam transmutabitur; hoc enim ge-
ei eibum ciim tcandela ferebat, qui dixit mulieri nerale est in privilegiatis Dominicis. Si autem hoc
quod, singulis annis, in die obilus sui, ad ejus me- festum in tridrio ante Pascha occurrerit, in Sah-
moriarn, caiidelam offerret, et Deus eam ab infir- bato ante palmas anticipabitur; quidam vero trans-
mitatibus et adversilalibus liberaret, et quod- ipsa .ferunt ad octavam. Similiter si fuerit in die Pas-
in bonis temporalibus abundaret. Quod et factum chae, noniiicongrue polerit infra hebdomadam ce-
est.Ex his igitur inolevil consueludo, ut prowariis ^lebrari, in quo hisloria de Advenlu compilata cau-
infirmitatibus hominum et jumentorum ad ipsum fatur. "'.'''
vola plurima dirigantur, et ad ejus honorem cum
candelis vota solvantur. CAPUT XIX.
GAPUT XV. DF.FESTISA RESURRECTIONE CSQUE ADOCTAVAM
-- ' PENTECOSTES.
. . BE SANGTA AGATIIA.
Beatae Agalhse passio cantualem nobis- prsebet Defestis a Resurrectione usque ad octavam Pen-
hisloriam, quoepost alapas, equuleum et tortioiies, tecostes, hsec regula generaliter est observanda,
post mainillarum abscissionem et curalionem, et quod in omnibus sanctoruin festis. cantetur histo-
in carbonibus volulationem , landero est in car- ria :,Bealus vir *\ Hsec in apostolis, martyribus,
cere consummala. Ad ciijus caput in tumulo po- confessoribus, virginibus; haecin uno et in pluribus
sita est labula visibiliter per angeli ministeriura , frequentatur : unus enim iste-Beaius Christus est,
_in qua erat scriptum : Mentem sqnclam , spoiita- secundum regulam Tieonii, capiit etmerobra. Hic
neam, honoretn Deo, etpatrim liberalionem; ideoque est enim martyr, de quo dicitur in antiphona: Fi-
inolevit consuetudo, circa yieos.cum tabula ejus lim *8, quem, scilicet caput, coronavil Dominus
imaginem conlinente processionem iieri. C slola immortalitatis, m hoc tempore solemnitatis
CAPUT XVI. et Isetitioe*', scilicet membra, postea coronabit, et
IN CATIIEDRA SANCTI PETRI. in illo tempore,. quod istud signilicat, quod erit
Beali Pefri Cathedram- celebramus, eo quod in aelernitatis et glorise. Hlc est, qui loquitur in offieio
sede Antiochena fuit localus episcopus. Unde, licet nunc teraporis frequentando; frequentamus aulera
fprte ': Gloria in excelsis, et Ile missa est, secun- in hoc tempore in festivitatibus sancldrum identita-
dum quosdam subticeantur , tani.cn, Te Deum lau- tem pfllciorum, eo quod in suo significativo idem
damus omittere non debemus; quia in electione eril denarius omnium *s: et quia tunc glorificali
pontificuin caniareeonsuevimus. In nocturnali ergo erimus unum cum Christo nunc temporis glorifl-
oflicio, historiam heali Petri-propriam cantamus.. calOi Item alia regula, scilicet quod in festo trium
In diurno vero eum episcopali solemnizamus oflicio, lectionum urium solunimodo alleluia, et in festo no-
scilicet, Slaiuit *s : hujus sedem recoliraus, ut per vera duo cantentur. unum de resurrectiohe, quod
eum sedem in ccelonobis paremus. Quinto decimo non repetitur, et alterum de festo. Sed quserilurquare
vero Kalendas Februarii primum Roinanse sedi se- •non celebrelur festum illorum, qui cum Christo
disse in Marlyroloqio legitur. resurrexisse credunlur, etecelos ascendisse? Unde
" in
CAPUT XVII. Evangelio : < Multa corpora sanclorum qui dor-
, DE SANCTO JIATTIIIA. mierant surrexertint cum Cbrislo *8. > Solulio : De
Beatus Matlhias sorte ad aposlolattim eleclus *3, iipsorum morle non est solemnizandum, <juia ad
sicut meruit apostolorum eonsorlium, ita quoquei inferos descenderunt, de glorifieatione siquidem
similis solemnitalis officium. -Hic fuit unus de se- solemnizare debemus, Sed propter auetoritatem
ptuaginta discipulis, qui pro Juda lscarioih sorle majoris hoc non valemus, sed eorum festaperalia
ab apostolis fuit electus. Ideoque Matthias iuterpre- tempora dislribuimus, scilicet cum ipsorum eccle-
tatur donalus. sias dedicamus. Inde est quod alieubi terrarum in-
CAPUTXVIII. olevit non reproba consuetudo ad memoriam san-
'
IN ANNCNTIATIONE VIRGINIS. ctorum Veteris Teslamenti ecclesias aedificare et
De Aiinunliatione Domini ita consuevit opponi,, consecrare, ut Abrabam, Isaac el Jacob, David et
scilicet qtiod Gloria iu excelsis, qucid esl canlicum i Danielis, et alioruin.
Nalivilatis, et Its missa es',quodestResurreelioiiis,

*sEccli. 45. *sAct. 1. *lLuc. 15. 4SPsal. 111. 46Cant.5. "Psal.S. *'Matth. 20. "Malih. 27.
 «-13 MITRALE. — LIB. IX. i!4
CAPUT XX. A signo crucis quasi odio penitus evanuerant, Judam
DE SANCT0 HARCO. crucis inventorem mulato nomine Cyriacum epi-
In festo Sancti Marci observanlur litaniaa ina- scopum interfecit, Sed hunc Cyriacura alitis Cy-
jores ad sancturo Petrum, de quibus diximus. riacus vindicavit. Nam cum Julianus deslructio-
CAPUT XXI. nem cuidam monaslerio minaretur, et fratres per-
SANCTORUM PHILIPPIET JACOBI. timescerent, visum est abbati qUadam nocte, quod
In Kaleadis Maii celebratur passio Philippi et Ja- beala Virgo monasterium introiret el cuidam milili
cobi Minoris. Qui minor dictus est, rion aetale, sed noraine Cyriaco a seplem diebus sepulto praecipe-
vocalione : quod hodie in fralrum susceplione con- ret, ul eam de Juliano vindicaret. Hic itaque ar-
suetudo servat Ec.clesiae.Iste' Jacobus dictus est fra- replis armis lemplo aflixis, equum adlmc in stabulo
ter Domini 50, quia ei assimilabalur in facie. Vel existentem ascendit, et ad iiiimicos se transtulit
quia erant consanguinei germani. Judsei ex more Juliani. Sequenti vero die abbas visionem monachis
fratres eos vocabant, qui ex utraque parte sangui- revelavit, qui omnia diligentius inquirentes, nec
nis se contingebant. Dominus- Jesus et Jacobus militem in sepulcro, nec arma in templo, nec
filii fueruiit duarum sororum, quae nupserant duo- equum invenere in slabulo. Tertia die confligente
bus fratribus, Joseph et Alphseo; Jesus putabalur B Juliano cum hoslibus , a prsedicto mortuo est in-
filius Joseph, Jacobus Alphaei filius fuit". Iste Ja- terfectus.Qui sequente nocte.jubente abbate, adtu-
cobus fuit episcopus Hierosolymitanus, qui, post mwlum rediit et equum, et arma in suis reposuit
Pascha Domini, prtor missam in Hierusalem cele- locis. Sepultus ilaque esl Julianus Constantinopoli,
hravit. Qui cum prsedicaret nomen Chrisli, perticis de cujus tumba fetor inlolerabilis evaporat.]
fulloiium praecipitatus est a Judaeis de pinnaculo CAPUT XXHL
templi. Anliphonse, quse eis apprdpriantur, de ver- DE SANCTO JOANNE ANTEPORTAM LATINAM.
bis Evangelii assumunlur. Et attende quod in Festum Joannis ante portam Latinam, festum
primitiva Ecclesia celebrabantur in hac die non est Beali Joannis Evangelislse, quera Domitianus
soium festa horura, sed etiam omniurn" aposlolo- in ferventis oleidolio posuit anle portam Lalinam :
rum. Sic enim inplenariis invenitur antiquis. Cum sic enim olim vocabatur. Sed bealus Joannes nul-
enim apostoli particulares non habent solemnitates, lam in eo sustinuit lsesionem, ipsum divina gralia
statutum fuit. ut in- die passionis istorum celebra- protegente. Tamen quoad se martyr exstilit, et
retur omnium solemnitas apostolorum, eo quod illud Evangelium adimplevit : < Calicem meum bi-
hoc lempus maxime consonat gaudiis singulorum. C betis ". > Ideoque statuit Ecclesia cjus constan-
SigniUcat enim octavam ubi Deus erit omnia in tiam recolere, et hoc vojunlalis martyrium . cele-
omnibus ", et bonum unius erit gaudium om- brare, ac si martyrium pertulisset in re. Post hsec
nitim. Domitianus illum in Pallnnos insiilani relegavit,
CAPUT XXII. ubi Apocalypsim vidit.
DE SANCTA CRUCE. CAPUT XXIV
Constantinus imperator in signo crucis mullitu- FESfUMSANCTd! MARIjG ADMARTVRES.
dinem barbarorum devicit, Cujus mater Helena li- Fesfura Sanctae Mariaead Martyres dedicatio est
gnum crucis iu Calvaria per quemdam Judam in- ecclesiaeSancta^ Mariae, ad bonorem ipsius, el om-
venit. Cujus inventionis diem Hierosolymitanadun-. nium martyrum. Cum enim singula Romanorum
taxat prius celebravit Ecclesia. Sed postrnodum idola non potuissenl habere. singularia lempla, Ro-
Eusebius papa illum ubique celebrari praecepit. mani quidem comraune lemplum sedificavere,quod
Jloc eodem die festivitas est Alexandri, Eventii et Pantheon nominavere. Quod ahjeclis idolis Boni-
Theoduli niarlyrum. Et ideo in matulinis commis- facius ad honorem Bealse Virginis,et omnium mar-
celur offlcium. Hic Judas, olim Judaeus, conversus tyrum dedicavit. Nonduni, enim fiebat festiva cora-
ad fldem, factus est episcopus Hierosolymilanus. memoratio confessorum. Statuit igiiur hac die, sci-
Et vocatus mulato nomine Cyriacus, quem Julia- Iicet nildiis Mai festum martyruin celebrari, sicut
nus Apostata inlerfecil. [Hic Julianus a pueritia festum Aposlolorum in Kalendis. Sed utrumque
magus, dum ad ejus invocationes multitudo daemo- festum, scilicet, ApOstolorum et Martyruni com-
num concurrisset, fecit signum crucis, et omnes memorationera, Gregorius septimus transtulit ad
evanuere. Hic Julianus cum esset monachus tres diera Kalendarum Novembrium.
ollas auri cuidam abstulit mulieri, quae illi religio- CAPUT XXV,
nis simulatori atirura celans sub cinere commen- DESANCTO MICHAELE.
davit, quod ille furalus, cinerem solummodo red- Festum victoriae Sancti Michaelis inde sumit ori-
didit. Cum quo Romam fugiens prius consulatum, giuem quod, cum barbari depopularentur Apuliam,
et postmodum acquisivit imperium. Hic ergo, cum Chrisliani, jejunio triduano indicto, sanctiMichaelis
veilel per artem magicam imperare, ut dacmones auxilium imploravere: per cujuspalrocinium hostes
propitios ad obsequendum haberet, memor quod in terga dedere, el Chrisliani victoriam obtinuere.
" Gal. I. »' Luc. 3. «! I Cor. 15. 83
Matth. 20.
415 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI *!«
eam prsedixit, et addi-
Quocirca slatuluni est, ut ad bonorem. sancli Mi- _i historiam quoniam .angelus
chadis, coinnicmoralio hujus vicloriae celebraretur ditiMulti in nativitate ejus gaudebuiit 67. > Huc
singulis annis in vm Idus Maii. accedit quod sterilis peperit, senex genuit, maler
CAPUT XXVI. proplietavit, pater obmutuit, denique- benedixit.
DE FESTISQUJESUNTABOCTAVA PENTECOSTES USQUE Propler allegoiiam; quia praefiguravil ortum glo-
AD ADVENTUM DOMINI. rise, praecessit prseco Judicem, iu annuntialione, in
De feslisqusesunt ab qclava Pentecostes usque nalivilaie, in praedicalione, in morte, in descensu
ad Advenlum Domini, baec est regula observanda, ad inferos. Ofliciumergo hujus solemnitalis partim
quod praevidendttm esf, si Dominicae deficiant, vel est de Veteri Testamento, partim de Novo; quia
usque ~adAdventum abundent. Si enim delicerent, Joannes fuit finis Veteris, et inilitim Novi Tesla-
festa, quaein cis OccurrereiU, ad secundas ferias, racnti. Fuil lapis angularis inter Vetus et Novum
transferantur; alioquin in ipsis, exceptis privilegiatis, Testaraeiitum. Unde una missa eantalur in aurora';
licite celebreiilur. quia ipse fuit ffnis noctis. Nam < Lex et propheise
CAPUT XXVII. -
usque ad Joannein es, > et inilium diei. Ejus narn
SANCTORUM MARCELLINI ET PETRI. que nalivilas fuit aurora nativitatis Christi, quasi
Passio Marcellini et.Pelri nobis. praebet de ipsis ' ortus solis, vel in exordiolucis sacrificiuin offerlur,
cantualtsaiuiphonas; Petrus enim exorcisia in car- quoniam ab incepto lumine obtulil sacrificium ab-
cere posilus, Artiiemii et Candidae iiliani dsemonia- stinentiae. Alia cantalur in die, secundum aliarum
cam liberavit. Quos MarcelUnus presbyter ejus so- sblemnitalum consuetudinem. Et attende quod in
cius baplizavit. hoc festo non est alleluia frequentandum, quamvis
CAPUT XXVIII. in aliis frequentetur aliquando, vel quia Joannes
SANCTORIJMi GERVASIl ET PROTASII. ligurat legem, Velquia ejus nativitas fuit ante Do-
In festo bealoruin Gervasii et Prolasii cantatur mirii resurrectionem. Quidani tameri faciuiit offi-
inlroitus -.Loqueiur Dominus pdcem in plebem suam cium absque alleluia, iri initio noclis, propler figu-
•*. Eo quod illa die pax inler Romaups et Longo- ram lcgis, et post iterarit officitim cum alleluia in
bardos facta fuerit. Officia nainque sanctorura par- niedio noetis, terminantes illud in principio lueis
lim converiiunt ipsis saiictis, partim his eventibus, propter riiemoriam Dominicoeresurrect-ionis, et no-
qui in ipsoruni eveneie diebus. slrae fulurse glorificatioiiis.
"~
CAPUT XXIX. CAPUT XXX.
' '
DE SANCTO JOANNE BAPTISTA. _; SANCTORIIM JOANNIS ET PAULI.
Naiivitas Beati Joannis Baptistse liabet vigiliaKi, Joannis et Pauli passio a quodam fuil Terre.n-
et soleinniiatein, non autem octavam. Mos fuit tiano descripta. Hi duo fuere discipuli, familiares,.
oiim ul in feslivitatibtis sanctorura venirent homines vel potius eunucbi Constanliae, filise Conslantini ci
cum uxoribus et liliabus ad ecclesiam, et ibi cum Eelenae. Qui Gallicanum sponsum Constaiuiae con-
ltimiiiaribus pernoclareiit. Quod adhuc in quibus- verierunt. Demum sub Juliaiio imperatore a Tcr-
dain Iocis secundumanliquain constieludinem ser- rentiaiiQ decollati, quem postea delicli pceniluit, et
vatur. Sed quia frequeiiterconlingebat in his vigi- ad fidera Chrisiiiuiorum accessil. Ex hac legenda
liis virgiiies corrumpi, et ad maleficia majoretn" compilantur carituales antiphonae.
opportunitateri) haberi, proplerea, sicut praedixi- CAPUTXXXI.
mtis, insiiiuiuni est, utvigilia? in jejunia converte- APOSTOLORUM PETRI ET PAULI. .
reiitur. Nomeii lamen a^ntiquum in omnibus perse- Apostolorum Pelri et Pauli passio fuit eodem die,
verat; vocanlur e.niirivigilise,'et non jejuiiia. Hsec et sub ebdem, scilicet Nerone principe, perpe-
tamen Nativitatis soleninilas ulrumque ob sui re- liala, licet quidam aliter sentiani. Sed quamvis
verenliam continet, scilicel jejunium et periiocta- eos principis et ditii coirjtingat idenlilas, tamen ob
i onem. Sed cum bealus Joannes sil in peccato con- D Romanam civililatem pcenarum intercessit diversi-
ceptus, Cur ejus iiativitas celebralur? Respondeo : las; qtiia Petrus crucitixus est, el, Paulus deeolla-
DuplCx esl nalivitas, prima in utero, secunda ex tus. Quaepcena videbatur minus dedecoris conti-
titero ; prima conceplionis, secunda parturilionis. uere: ipse enim < civis Romanus, > sicut legilur in
Concepliis est quidein in peccato, sed sanciificatus Actibus aposlolorum 5\ Quoruni corpora conjunxit
in iiiero. Juxla illud : < Anlequain exires de vulva eatiem sepultura. Sed demum, Chrisliana religione
sanciificavi tess. > Quod licet Jeremise dicatur, ta- crescente, cum ulrique Apostolo Clirisliani propriatn
nieii dc ulroque accipilur. El ideo haec ejus nalivi- aedificassenl ecclesiam, ut vellenl eoruin corpora
tas celebratur. Sed quoraodo erat saiictilicatus separare, dubilarenl autem qtioe cujus essenl ossa,
quidixit: < Ego a te debeo baptizari 83, > id est orantibus illis, rcsponstim est majora fore praedi-
a peccato niundari ? Respondeo : Hoc in persona catoris, minora piscaloris, ct sic ab invicem sepa-
dixil Ecclesiae: celebralur igitur haec nativitas rata in propriis stint ecclesiis collocata. Alii dicunt
propier liisloriam et propter allegoriain. Propfer quod Sylvester papa volens ccclcsias consecrare,

«*P_al. 84. «• Jer. L «6Maith. 3. »7Luc. 1. ^Lue. 16. " Ca.p..22..

 i!7 HITRALE. — LIB. IX. jiS
tara magna quam parva ossa in lance, summa cum A CAPUT XXXV.
reverenliaponderavit. Et medietatem in una eccle- DE SANCTO JACOBO MAJORE.
sia medietatem in alia eollocavil. Cum ergo codcrn Bealus JacobusMajor, frater Joannis Evangelisla;,
die sit passio perpelrata, eodem esset eorum so- filius Zebedaei 66, missus est ad prsedicandum llis-
lemnilas celebranda. Sed beatus Gregorius insii- paiiis; sed eis verbum attdire nolcnlihus, Hieroso-
luit ut, eo die, celebrarelur specialius solemnitas lymam rediit, et quos cOnverierat, errantes invenit,
Petri; in sequenti, commemoratio Pauli: tum quia propter Hermogenem et Pliiletum arte magica mi-
eo die fuit dedicata ecclesia Petri: lum quia major racula facientes. Quos apostolus aggrediens ad fi-
est dignilate : lum quia prior conversione, et secun- dem converlit. Hunc Herodes gladio decollavit 6\
dum quosdam passione : tum qtiia primalum tenuit Cujtis rorpus Ilermogenes, et Philetus et alii tres
Romoe. Quod aulem invenitur alicubi Paulum esse discipuli in navi posuerunl. Et intranles mare sine
majorern, alibi vero esseaequalem, sic intelligitur: remige sepulturse locttni divinae Providenliae tri-
major est praedicaltone, minor dignitate, sequalis buerunt. Et. tandera in Hispania in regno Lupaj
vilaesanctitate. Iloc festum habet vigiliam, solem- applicuerunt. Erat enim regina sic vocata nomine
iiilalem et oefavam; vigiliam ut ei compatiamur, et rnerilo vitae. Cui dixere discipuli: < Dominus
cum quo regnare quserimus 60; solemnitatem, ut de Jesus Christus raisit corpus discipuli sui advos, ut
ipsorum prima slola iaetemur; octavam, ul de se- sallem suscipiatis mortuum, quein noluistis susci-
cunda futura ptoc-ul dubio gratulemur. Conside- pere vivum. > Quos cum Lupa carnifici conunen-
ranies enim jam sanclis adesse principium felicita- dasset, et ipse eos in carcerem misisset, carcerem
tis, finemque, idest consumnialioneinextendi usque exierunt, et deinum carnilicem, et ejtts civitaleia
iu octavam resurreclionis, jure usque in octavam ad fidem converterunt. Quod audiens Lupa doluit,
diem producinius diem soleinniiatis. In solemnitate et boves indomitos ad deferendum corpus apostoli
ilaque Petri canlatur historia, parlimex Evangelio, fraudulenler exhibuit, qui signo crucis impresso
parlim ex Aclibus apostolorum, parlim ex ipsius mansueli effecti sunt. Posuerunl ergo discipuli
passione, vel rairaculis corapilala. In commemo- corpus super lapidem vivum , cui lapis cessit, et
ratione vero sancli Pauli caiilalur historia prseser- sarcophagum ipsa deposiiio sine opere humaiio
lim ex verbis insius coiiccta, cujus antiphonoever- corpori coaptavit. Hunc ergo lapidem cum corporc,
sibus insigniiinlur : quia plus eseteris in proedica- usque in raediuiri palalium Lupre, sine alicujus re-
lione laborasse creditur 61.Infra octavam non sin- gimine portaverunt. Uride slupefacta regina ad 11-
gularia, sed ulriusque commuuia caiilantur offlcia, Q dem est conversa ; et de ejus palatio ecclesia est
ut: Ecce millo vos 6S- dedicala. Festum igitur Beati Jacobi, quod est viu
CAPUT XXXII. , Kalendas Augusti, festura hujus dedicationisest, non
DE FESTO DIVISIOMS PETUI, ET PAULl. ejus passionis, cum passus fueril circa Pascha, ut
De festo divisionis aposlolorum diversi diversa in illa continetur epislola : Misil Herodes 's. Hoc
senlire videntur. Quidam enim dicunt quod sit itaque festum non babet vigiliam , vel jejunium.
dejlla divisione, qu_e facta est in Hierusalem post De
Jacobis binis non ambigal amodd quivis.
duQtlficiiUannos, quando separali sunt ad prsedi- Hic salus Alphmo fuil, aller el a Zebedmo,
-canduragenlihus. Alii, de praedicta ossium divisionc Quem prius audisli, fratrem memor assere, Cltrisii,
Petri et Pauli, quae facta fuit in -Nonis, aut vm Jerusalem primum legintus quem sede poiiium
Vulgo solemnis Maii solet esse Kalendis.
ldns Julii, in quo feslo, illa sequenlia magna can- Major, id est isle;frater fuit Apocalistm,
latur: Cmli euarrant 63. Et iliud evaiigelium legi- Qui sibi nalalem Julii colil a pede sepietn.
tur6* : Recumbeniibus.Quodcst Evangelium Ascen- CAPUT XXXVL
s onis. Quidam iu fiue incipiunt: Dominus quidetn
SANCTIPETRIADVINCULA.
Jesus postquam locutus est, etc. 6\ .
CAPUT XXXIIL Festum Sancti Pelri ad Vincula fuit laliter instt-
SEPTEMFRATRUM. tutum : Theosebia, uxor Theodosii imperaloris, Hie-
viditin Alexandria festum
Scplem fralruni liliorum sanctse Felicitatis, qui rosolymam proficiscens,
celebrari in Kalendis Augusti de triumplio habito
per varia supplicia nacli sunt regnuni aeternai feh-
cilalis. de Clcopatra, et Marco Anlonio. Unde velieinenter
doiuit quod damnato et gentili tantus honor exhi-
CAPUT XXXIV.
beretur; perveniens Hierosolymam, catenas, quibus
»E TRANSLATIONE SANCTI 8ENEDICT1. Pelrus sub Herode fuerat alligatus, acquisivil, Ro-
DeTranslatioiie Sancli Benedicti. Devastalo enim mam rediens eas apostolico prsesentavit, qui alias
citis. sicutprsedixerat, ageniibtismonasierio, trans- catenas, quibus sub Nerone fuerat alligalus, appor-
latum est corptts ejus in Gallias, et ibi condigne lari prsecipit, qtise se langentes usque adeo sunl
sepullum. raiiaculose conjunctoe, ac si seraper fuissent eadem.
" " Matlh.
"Roin. 8; II Tim. 2. «' 1 Cor. 15. "Matlli. 10. " Psal. 18. •* Marc. 16. . Ibid.
i. 6' Act. 12. " Ibid.
il9 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 450
Theodosius igilur, ad honorem Beati Petri eccle- A rura passionibus jubilat Ecclesia in antiphonls,
siam aedificavit, ibique calenas imposuit, quae dedi- CAPUT XL.
cata est in Kalendis Augusli, ubi solemnilas Pisca- DEASSUMPTIONE SANCT^E MAB.I.-E.
toris offuscaret solemnitatem imperatoris, et catena Transittis bealse Virginis antonomastice Assum-
Petri exstingueret lorquera Augusli. ptio nominaturi quse prius est assumpta in anima,
CAPUT XXXVH.f et postmodum sicut pie creditur, assunipla in cor-
DE INVENTIONE- SANCTI STEPHANI. pore. Elizabeth mulier religiosa de Saxonia dicit
Invenlionem Sancti Stephani dixjmus esse factam sibi revelatum fuisse quod quadraginta diebus
eo die, quo ejus- passio celebratur, et e conveiso, post assumptionem animse,assumpta fuit in corpore.
sed facta est transmutalio praedictis causis. Illud Et attende quod quinque sunt festivitatesauthenticse
autem sciendum est, quod in ejus inveiitione mulla de beata Virgine : prima est Nativilas, secunda est
fecit miracula Deus. Unde in hoc die in quo ce- Annunliatio, tertiaPartus, quartaPurificalio.quinta
lebralur inventio, serrao de miraculis est populo est Assumptio. Verumtamen secunda et terlia potius
Hisloriam vero cantare consuevi- sunt Domini; inter alias, quae ad Virginem speciali-
proponendus.
mus , excepto responsorio : Hesterna die Do- fer pertinent haec major est; regulariter eriim ve-
B rum est de quolibet sancto qitod majus esl festum
minus.
CAPUT XXXVIII. transitus, quara aliud de eo; quia de miseria transit
DETRANSF1GURAT10NE DOMINI. ad vitam, nisi in casn, ut in Joanne Bapiista. Ideo-
duntaxat haec Virginis festivitas babet jejuhium
Transfiguralionem Domini celebiamus in die que
Sancli Sixli, non quod ea die fuerit facta, sed ab et octavam, in qua dieunlur quaedam quibus in ec-
enim se Domi- clesiarum dedicationibus utimur. Lectioncs quoque
aposlolis manifestata.Transfiguravit de cantico amoris, et antiphonae et responsoria si-
nus circa principium veris, ubi discipulis, qui
ne cui donec militer assumuntur, eo quia figuram tenet Eccle-
viderant, praecipit dicerent, resurgeret
siae : sicut enim beata Maria mater est et virgo et
a morluis 6\ Illi ergo usque ad huncdiem, eam
ad sponsa, sic et Ecclesia, mater sanctorum, nomen
penilus celavere, quia ergo hsec transfiguratio tenet virginitalis et sponsse; virginitatis, inquam,
illum perlinet statum, quem, post resurrectionem
nientis et fidei, quse prsevalet virginitati carnali.
iideles sunt habituri. Idcirco hac die sanguis de
Unde : < Despondi vos uni viro virginem caslam
novo vino conficitur, si valeat inveniri, ut significa-
: < exhibere Christo *\ > Est auterii hujus cantici le-
tur quod in Evarigelio dicitur Amodo non bibam
n geada medietas usque ad octavam; alia vero medie-
de hoc genimine vitis, donec bibam illum novum
tas adNativitatemeju^dem Yirginis reservetur. Huc
in regno Patris mei '\ si
[Quod nequiverit inveniri,
ergo congrue accedit, quod circa festum istud Sa-
saltem parum de malura uva in calicem com-
lomonis libri legantur. Scrmo vero Hieronymi :
primatur, aut racemi benedioantur, ex quibus ho-
mines communicentur. Cogilis me Paula, et Eustochium, a quibusdam legi-
lur in Ecclesia, sed factus est ad hoc, ut Iegatur in
CAPUT XXXIX. capitulo et in mensa. In missa legitur evangelium "
DE SANCTO LAVRENTIO. de Martha et Maria Magdalena secundum allego-
Laurentium elViiiceulium cognatos beatus Sixlus riam : beata namque Virgo fuit eastellum, quia bene
Romam de Hispania duxil. Vincentius in Hispaniara se muuivit conlra diabolum ; ipsa fuit Martha , quia
rediit, ibique martyrio vitam finivil. Laurentius nulla melior in aelione ; ipsa fuit Maria', quia nulla
Roraoe remansit, ubi gravissima tormenta sustinuit melior in contemplatione, de cujus contemplatione
sicut in ejus legenda continetur, ex qua cantualis dicitur : < Maria gonservahat omuia verba haec in
historia compilatur. Habet autem sanctus Lauren- corde 73. > Et vide quod quatuor sunt evangelia de
tius duo privilegia : solus enim inter martyres ha- beata Maria; unum est : Missus est '*, quod non
buit vigiliain.quam superius jejunium appellavimus. D debet dici, nisi in Adventu et Annuntiatione; alia
Secundum esl in oclava : ipse natoque dunlaxat, et possuni dici, quolies de ipsa peculiaris missa debct
sanctus Stephanus habent octavam inter martyres, cantari, ut illud : Slabat ante crucem, uhi dici-
sicut Martinus inter confessores. Teiaium est pri- tur " quod Virgo virgini commendalur; et nola
vilegiura in regressibus antiphonarum, sicut d _> quod in hac die benedicuntur herbae; quia sicttt
Bealo Paulo praedixirous; sed Paulus habet regres- lilium inler spinas, sic et ipsa inter lilias ''.
sus propter excellenliam praedicationis, iste vero CAPUT XLI.
propter excellentiam passionis. Licet enim aliqui DE DECOLLATIONE SANCTI JOANNIS BAPTIST^.
sancti vel majora, vel aeque gravia sustinuere tor- Beatus Joannes Baptista fuit decollalus circa
menta, non lamen ea lam generaliter, et sic au- Pascha, cujus corpus sepeliere discipuli sine capite
thentica tenel Ecclesia : tum propler loci dignita- in Sebaste civitate, ubi Dominus mulla operahattir
tem , passus namque fuit Romae: tum propter miracula. Unde illuc Clirislianorum turba maxiina
ipsius auctoritatein. Sicut Laurentius Sixtum, confluebai, ideoque Julianus Apostataejus ossa per
sic Hyppolitus secutus est Laurenlium, de quo- agros spargere fecil; sed cum miracula non cessa-
68 Matlh. 17. » Matth. 26. '«II Cor. 11. '« Luc. 10.
"Luc. 2. '* Luc. 1. « Joan. 19. '6
Cant. 2.
JSI MITRALE. — LIB. IX. 422
rent, cssa collegere, et ea combussere, et iu pul- A . Cosdroas, rex Persarura, Hierosolymam invadens
verem ventilavere; sed digitus ille, quo Dominum loca sanclissima profanavit, et lignum Dominicse
demonslravit dicens : < Ecce Agnus Dei 77, > com- crucis sccum tulit : [quod sedens in soiio, sibi a
buri nequivit, vel latenter a fidelibus sublatus est: dexlris posuil, loco filii; gallum a sinistris, loco
quidara enim fideles, qui geutilibus intererant, quod Spiritus sancti, el se patrem jussit noininari.] Quod
occullare poterant, reservabant. Hoe itaque feslum audiens, romanus iniperalorlieiacliiis vindicavit, qui
est de collectione, et combustione ossium, quod bellum adversusPersas indicensCosdroen superavit;
celebrat Ecclesia, quasi in jam mortuo secundum qui cum postea crucem Domini Hierosolymam porla-
martyrium; vel cum beata Tecla praefatuin digitura ret, poriaeper se clausae sunt, et audita est vox. de
inter Alpes altulisset, et ecclesiam construxisset, cceio : Regem regum non sic intrasse llierusalem,
dedicata est, et est hoc festum dedicalionis. Vel sed humilem, et. super asinam sedetitem 81; quod
•caput Hierosolymis fuit huntatum, quod beatus rex audiens humiliatus est, et porlse sponte apertae
Joannes duobus monachis orienlalibus, qui Hieru- et rex civitatera introivit pedibus nudis, et cum per
salem adorare venerunt, revelavit, qui juxta Hero- crucem tunc miracula fierent, crucem exaltavit, «t
dis habitaculura illud Kaleudas Martias invenere; Exaltationis diem in futuris leniporibus, episcopis
sedposl ab aliis per Iacum in Emissenara civilatem " sibi cotisentientibus, in suo imperio slaluit esse so-
iu quodam specu ignobiliter fuil reconditum, donec lemneni. Esl lamen Invenlionis feslum majus quatn
denuo Marcello presbytero revelatum, et per ejus festum Exaltatibnis. Ulud enim ab Eusebio papa
urbis episcopum IV Kalendarum Septeuibrium ele- instilutum, istud per Heracliura. Veruralanip.n et
valum. Ex quo terapore ccepit in eadem urbe Decol- Sergius papa longis post temporibus in sacrario
Jatio celebrari, ea die, ut arbitror, quo caput est beali Petri inveuit capsain argenteam, et in ea
elevalura, et canlatur historiade antiphonis marty- crucem ex salutiferi ligni magna portione compo-
rum, et responsoriis, et antiphonis causam decolla- sitam, pretiosis lapidibus adornatam, quse posiia
tionis continentibus compilala. in basilica Salvaloris adoratur a populo in die Ex-
CAPUT XLII. altalionis, in quo celebralur elfestivilasroartyrum
DESANCTO FELICEET AJiAUCTO. unde corainiscetur oflicium.
Cum beaius Felix ad martyrium traheretur, ac- CAPUT XLV.
cessit quidam, et ait carnificibus : Etego Christia- DEBEDICATIONE SANCTI MICHAEL1S.
nus sum;cui carnifices,: Ergo et tu.cum eo venias.
nomen vocalus Dedicatio Sancli Michaelis quare celebratur, in
Cumergo ignoraretur, est Adauclus; C
alii dicunt Audaclus. ejus historia declaratur; sed qttare, cura sit festurii
CAPUT XLIII. omnium angeloruin, in laudes quorum de Apoca-
_>ECONCEPTIONE ET SATIVITATE SANCT<£ MARLE.. lypsi jubilalur, quare singulanus ascribitur Mi-
chaeli ? Respondeo : Quia ipse est, qui missus est
Conceptionem beatoe Virgiuis quidam aliquando
in .Egyptum 8S, qui fecit illas plagas, qui divisit
celebravere, et forte adhuc aliqui celebrant, ob re-
velationem cuidam abbali in naufragio factam. Sed mare Rubrum "3, qui duxit populum suum per
non esl authentica, imo videtur aliquibus prohi- deserlum et duxit in terram piomissionis 8i; hic
est prsepositus paradisi, cuslos animarum, ideoque
benda, dicentibus quod fuerit in peccato concepla.
Nativitas eiiam olim celebrari non solebat, sed qui- illum magis venerari debemus. Et est nomen unius
dam vir religiosus pluribus annis audivit angelos angeli, vel potius quoties aliquis ad aliquid
in hac nocte solemnizantes in ccelis, cui causam maguu-m et mirabile faciendum raitiitur, Michael
quaerenti revelalum est augelos gaudere, quoniam nuncupatur.
beala Virgo nala fuit in illa nocte, quod apostolicus CAPUTXLVI.
authenticavit, et inde festum celebrari prsecepit, DE SANCTO REMIGIO.
quod nec liabet jejunium, nec oclavam, in quo can- P Beatus Remigius piimum regem Gallorum inun-
lalur historia de laudibus beatae Virginis, et legilur xit, gentem Francorum ad fidem convertit, qui intcr
evangeliura TS: Liber generalionis. Ubi quseritur, caetera miracula puellam a morte suscitavit, ideo-
quarepotius Joseph quam Mariaegeneralio compu- que Francorum papa dicilur el in tania veneratione
letur?Respondeo rVel quia Jo.eph el Mariadeeadem habetur in Francia, quod festum illius offuscal fe-
tribu fuere : tribus autem genealogisepc-r viros et stum Beali Michaelis.
non per feminas est compuianda ; vel quia maluil CAPUT XLVII.
vocari filius fabri, 9, quam matrera lapidarj, et re- DE SANCTO LUCA.
vera filius est fabri illius, qui fabricatus est auro- Beatus Lucas, natione Syrus, beati Pauli disci-
ram et solera 8\ pulus, Anliochensis patriarcha, praedicalor exstiiit
CAPUT XLIV. in Bithynia, ubi sua morte non marlyrio vilam fi
DEEXALTATIONE SANCT-E CRUC1S. nivit. Duo volumina composuit : Evangelium et
Exallatio sanctse Crucis ideo celebralur, quia Actus apostoloruin; a bealo Paulo prsesertim edo-
"Joan.l. 78Matth. 1. " Mallh. 15, » Psal. 73. " Malth. 21. 8SExod., 12. »3Exod. 14. 6*
Exod 15.
m SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 426
cius, etiam et ab aliis didicit, quod docuit, prse- ,i CAPUT L.
DE EXSEQUIIS MORTUORUM. • !
dicavit, et scripsit.
Festo Oinnium Sanclorum continualur comme-
CAPUT XLVIII.
SIMONIS ET JDIWE. moralio morluorum. Tres sunl dies continui tri-
APOSTOLORUM
bus inysteriis deputali. Nam vigilia Omnium San-
Siilion et Judas fratres quoque Domini fuisse clorum dies est aflliclionis, solemnilas dies est ex-
dicinUur. Anna et Hismeria sorores fuere. De His- sultalionis, hodie vero dies est oraiionis. In
meria nata est Elisabeth, quse fuit mater Joannis nos jejunando affligimus, praesentis vitae mi-
primo,
BaptislseSB,filii Zachariae; Anna deJoachim genuit seriam recoientes. In secuntio, sanclorum bealilu-
ijeatamVirginem, quse nupsit Josepli. Moituo Joa- clini congaudemus, gratiarum aclioneS Domino re-
chin, nupsit Anna Cleophoefratri Joseph viri Ma-r ferentes. In teriio, pro his qui in purgalorio deti-
riae, elgenuil aliam Mariam, qnse nupsit Alphaeo, nenlur oramus, eis modo mitiorem pceoain, modo
ex quo suscepit Jacobura Minorem, Simdnem et plenam ahsolutionera oralionibus impetrantes;
Judara, qui dicitur Thaddasus, et Joseph Barsaban, quorum ofliciuni primo fuit ab apostolis institu-
qui cognominatur .Justus, ne propler injusiitiam tum, sed ab origine, ut lestalur Isidorus in libro
credatur ab apostolatu fuisse reprobatus. Morluo De fuit adauctum, et plenius
ofjiciis ecclesiasticis,
Cleopha nupsit Anna Salome, et suscepit lertiam ordinatum. De quo dicit Auguslinus in Encbiridion.
Mariam, quaenupsit Zebedaeo, qui genuit ex ea Ja- Dicimus origine iri ecclesiasticis ofliciis post apo-
cobuiiiMajorem s6,et Joannem evangelislam. Unde slolos fuisse secuudum; hoc oflicium a vetieri lege
bi versus, de linea heatae Virginis.
sumpsit initium. Nam, mortuo Jacob, fleyere Dlii
Tres tribus Anria fertur peperisse Marias, sepluaginla diebus in jEgypto, septem in Arad *\
Qum nupsere viris : Joseph , Alpltme, Zebedon; iiem Morluo Moyse,,flevit populus triginla diebus 97,ir.de
Annaviro joachin peperil tc, Virgo Maria, est (juod liodie septenarium et tricenarium obscr-
Ex qua processil sine semine vera Sophia.
Posl lioc de Cleopha peperit le virgosororem, vat pro defunctis Ecclesia. Septenariurri, ut ad
Qum parit AlphmoSimonem, Jacobum Mjnorem, animarum perveniat sabbatismum, vel ut eis dimii-
Joseph Barsaban Tliaddmumnomine Judam.
Hoc quoque^defiincwcuidam Salome. copulaiur tatur universilos delictorum : septenarius etenim
Ex qua ndlorum Zebedmi geiiilrix generatur. universitatis est numerus; quia totum hominem
comprehendit; anima enim tres habet vires, ratio-
Et altendequod fmtres in divina Scriptura pluri- nabilitatera
, concupiscfbiiilatem, irascibilitatem ;
lius modis accipilur, nalura, genle, cognatione, si-
C corpus aulem quatttor 'elemenla, vel quatuor bu-
siiilitudiiie, religione. Nalura ut Jacob et Esau S7, mores, vel cum septenarium celebramus, intercedi-
gente ut omnes Judaei. Unde : < Si emeris fratrem . mus pro peccatis quse mente coinraisere, et cor-
luum, > et ibi: < Conslitue unum de fralribus tuis, dicit Salomon : < Luctus filii mor-
pore. ldeoque
principem super te, quem Deus elegerit 88. > Co- tui
ut: < Ecce maler et fraires tui foris siaiit septem diebus 9\ > Tricenarius ex tribus con-
gnatione, slat denariis.
quaerentes te 89. > Simililudine, ut: Jacobiis frater
Domini'90.Religione,ut <Vacle,dicfratribusmeis91>; Haecitaque mortuis celebramus, ut per decem prae-
et: <Ecce quam bonum el qiiaiti, jucundiim habitare ceplorum observationera perveniant ad sanclae Tri-
fratres in unum 9\ > nitalisperfruitioiiem, vel ut per oraliones emendc-
lur,quod in DdeTi iriitatis et opere Decalogideliquere;
CAPUT XLIX.
quidain tamen tribus diebus officiumceiebrant raor-
1NFESTIV1TATE\0MN1UM SANCTORUM 93. tuoruni juxla illtid : < Qui teligerit cadaver homi-
De feslo Omnium Sanctorum pauca superius prae- nis, aspergatur hac aqtia die lerlia 99. > Et iri Hbro
libavimus. Ilic tamen adjiciendum est hoc feslum Sapientiae. < Fac luctum hominis secundum nieri-
habere jejunium, cpjod npn debet mutari, ut qui- lum. ejus, UIIQdie, vel duobus, propter detraclionem
detn faciunt propter sanclum Qulnlinum, cujus fe- ^* 10°, > subaudi praeter diem obilus. Tres autem dies
sii variatur officium, prout habelur varietas san- celebramus, ut sint Chrisli menibra, qui in corde
clorum : priratim enim responsorium esl, secun- terrae triduana jacuit sepultura ; vel ul morluis re-
dum quosdam, de sancla Trinitate, secundo loco mittanttir peccata quse commisere cogitatione, verbo
de beata Maria, tertio de angelis, quarto de pro- et opere, vel commisere peccantes in sanctain Tri-
phetis, quinlo de aposlolis, sexto de martyribus, uitatem. Vel pro spiritu, anima et corpore. Quidam
septiipo de confessoribus, oclavo de virginibus, celebrarft novenarium, ut a pcenis liberali associen-
nono simul de omnibus beatis. Alii ponunt in primo tur novem ordinibus angelorura; non lamen appro-
loco de unitaie: < Vidi Dominum sedentem 9\ > balur, sed interdicitur. quoniam a gentilibus inlro-
Secundo vero de Trinilate. Huic feslo bene con- ductum esse videtur, qui morluos suos novem die-
gruit epistola de numero signatorum 9**,et evange- bus lugebant, et in nona die cineres recondehant,
liura de nutnero beatitudinumse. et hoc spalium novemdiale, id est novem dierum
85 Luc. 1. »6 Malth. 4. " Gen. 23. 68Deul. 17. «'M.mh. 12. 90 Gal. 1. " Joan. 20. " Psal.
1-52. 9»Vide sup. cap. 24. »* Acl. 7. 9*' Apoc. 7, »« Malth. !>. 9CGen. 50. »'Deul. 5*. •* Eccli. 22.
9
,» Num, 19. -"Eecli. 58.
£25 MITRALE. — LIB. IX. m
planctum, vel officium appellabant. Quidani addunt A _ minum Deutn luum \ Hoc psalmo Te decet * utimtir
qtiadiagciiarium et qiiinquagenarium, ut peraffli- in exsequiis mortuortim : quoniam ibi agitur de re-
ctionem pcenitenlioe perveniant ad jubilalionem. dilu captivilatis liiiorum Israel in terrara promissio-
Qnadrageiiaiius namque numerus est pcenitenlise, nis; sicisli de captivitalis miseria ad vitam proficiscun-
propter quadragenariam popuii afllictionem, et qua- ttir aHernam.Ad missani non debet Ihus portari per
dragesimam Jesti Chrisli \ et quia ex suis partibus ciiorura nec offerri, id est altare thurificari, sed
aggregalis surgit in quinquagenarium, qui significat circa cnrptis taiitum, nam in lege prohibituin fuit 10,
jubilaeumet annum remissionis; qniaper contrilio- ne pro peccatis offerretur oleura loetitiae*' et tlius
nem et affliclionem pervenitur ad pcccalorurn re- suavitalis, sed luctus et contritio mentis. Exseqttia
missionem, ad octavara oetatem, in qua erit remissio vcro moituorum pro ipsorum ceiebranlur exccssi-
etplena libertas, velideo celebrantquadiagenariuiu bus, et mors primum est vindicta peccati, eadem
et qiiiiiquagenarium, utcondonetur eis per orationes ralione non debet cura oleo celebrari; quia dicit
viveiiiium qtiidqtiid conimisere in transgressione Ongines, sacrificium pro peccato non lit in oleo. Ad
decem praeceptorurn, et quattior evangeliorum , et eanidem niissam pax uon datur, quia non mortuis
quinque sensuum. Melius lamen sicut lernarium comniunicamus : nos enim snintis iri sexla setate,
"
mortuis.sicquadtagenaiiura vivis ascribimus. Unde illi vero in septima. Unde cum celebratur niissa de
pro peccatis qiiadragesimas injungimus : quoniam die, non debct esse corpus infra ainbitum ccclesiae.
delinquunt in corporis quaternario et praeeeptoruni Quod si corpus adesset, exportetur, licet sit apo-
decalogo. Ceiitesinium diem ea consfat indagine ce- stolicus, vel imperator, in yestibulum ecclesiae, et
lebiandum.ul morttii transeant a la?.vain dexleram, cantaia missa de d.ie,ad missam pro mortuis repor-
a militia in triuniplium, a terra in cceluin, a miseria lelur; vel ideopax non datur, quia titrum ctim Crea-
in gloriara, a morte in vitam, et quidem hos dierum tore pacein iiabeanl, ignoramus, vel quia in exiie-
lerminos, nonnulli beniguius iuterpretantur, utper quiis mortiiorum, sequimur exsequias Dominicae
eos praecedeiiies nullaienus cxcludantur, in quibus passioiiis, ubi subtrahiiur osculum pacis.
vacare oiio debeamus; sed cum in singulis diebiis QuaiUum expediat pro defunctis missaruni so-
usque ad prsedicfos terntinos facienda sit memoria leinnia facere inde palet, quod in hisloria invenitur
morluoruni,celebrius in (ermiuis ufficia peragunlur. Anglorum, scilicet quemdam presbylerum opiiialuia
Anniversarium universalis observaHEcclesia , ul de esse de fratre suo, quod esselmoriuus in bello,
annis calamitatis perveniatur ad annum oeternilatis. qui tamen uon erat morluus, sed vinculalus. Missas
Sicut anniversarium sanctorum celebranius ad.ipso- ergo pro illo quasi defuncto quotidie celebrabat.
'
rum honorem, etnostram ulililatem, sic eliam de- Tempore missarum quotidie sofvebantur rincula
functorum ad ipsorum uiilitalem et nostram devo- vtilnerati.
tionem, speranles eos aliquando ad sanctorum con- Et altende quod cura integre defuiictorum
sortitiro transituros. Quemcunqtie diem Iuctui depu- celebratur ofiicium, a vespera est incipiendum :
temus, in his semper exsequiis ad inslar triduanse Placebo Domino ls, et non esl in vespera lenninan-
Christi sepulturae, lattdis et laelilioeClnisii canlica dtiin ; qtiontam hoc officium flnera habebit, cuin
subticeiiitir: ut: Domine,labia mea aperiess, et Deus animae salvandorum ab omni pcena liberatae laetitia
in adjulorium meum inlende3,ei Venite exsulte>nusi, petfruenttir aeterna. Sanctis de quihus cerli sumus,
et Gloria Palri, et Jube, Dotnine, el Benediclus, et quod bealiludinem perfruuiitur, dttas vesperas
Tu autem, et Te Deutn laudamus; et Bettedicainus,et allrihtiimus, primas pro stola animoejam accepta,
Deo grdlias, et Ite missa esl. Laetitiam subttceinus, secundas pro stola corporis percipienda, quse nun-
quia non bene conveiiiiint, ncc in una sede moran- qiiara finem habebit. Posl vesperlinalia vero, et
lur lticlus et gaudium, tristilia et Isctitia. Laudes matulinalia defunctorum oflicia cantamus psalmura:
supprimimus, qtiia quo mortui traiiseant, ignora- Dotnine, ne in furore1S, qui cum sit in ordine
mus, et ideo ncscimus unde Dominum Iaudare de- rj sexlus, pro oclava intitulatur, quasi in sex aetatibus
beanius de justitia vel misericordia. Gaudium subti- Domintiui per hune psalmum roganles, ul septera
ceiiius, quia tristes in bunc mundum intravimus, selatum lormcnla ppssimus evadere, et ad oclavam
et trisliores exinms. In vigiliis ilaqtie morluoruin glorite pervenire. Rursus sciendum est quod qui-
tria sunt genera lectionuin :deJob, de lihro Sa- dam omni tempore feslivis exceptis , oranl genera-
picnlise, i_it ibi sumas initium , < Melitisesl ire ad liter pro defunctis in oflicio vesperlinali, eljJtftftvl
domum Iuctus, quam ad domum convivii s; > prae- tinali, quidara pro eis missam quolidie cenjbiaiit,.
lerea, de qundam sermone Auguslini, quem qttidara in initio mensis novem psalmosi iioVfem
fecit dc morluis. Quidam legunt etiam de psalmis. lectiones et novem responsoria caiilanl, et quidem
Undecunque fuerinl lecliones, ila sunt lerrainandae: saucta et salubris est religio, pro delunctis ex--.
Beati mortui qui in Domino moriunlur 6, sicut in orare, ut a peccatis solvantur, quibus si supplica- \
Isaia 7 : Convertimhii ad me, et salvi erilis; et in tiones deessent, frustra in locis quantumlibet
Jeremia: Hierusalem, Hierusalem,converlere ad Do- sanctis exaniraata corpora ponerentur; delectat
lMaith 4. 5 Psal. 50. u 3 Psal. 69. ls* Psal. U. s Apnc. U.- 6 Eccle. 7. ' lsa. 45. 8 Jer. 4.
'Psal. 64. 10Levit. 5. Psal. U. Psal. 114. 13 Psal. 6.
PATP.OL.CCXIII. 14
ffl SICARDI CHEMONENSISEPISCOPI 428
eum. Prsecantalns portelur ad spe-
Stylum de mortuis et morituris, sepultis et sepe- .j_ qui praecantavit
liendis aliquid addere, quod aures pascat, et animas luncam a consimiiibus, ut diaconus a diaconibus,
foveat. Moriturus ilaque dum laborat in exlremis, sacerdos a sacerdotibus, si adsunt, alioquin i_eces-
sitas uon habet legem, demum clericus a clericis,
super cinere et palea deponatur, ad instar beati
Martini, qui jacens in cinere vilam finivit, in quo laicus a laieis, et praesertim ab illis, qui sunt ejus- i,'
innuitur quod cinis est et in cinerem revertelur13\ dem consortii, seu fraternitatis. Mulieres vero
Aiilequam passio Clirisli, vel pars ejus legatur, ut corpora defunctorum non debent portare, ne co-
ad majorem compunctionem moveatur, crux etiam ganlur sua membra lasciviam incilanlia denudare.
ante pedes ejus ponatur, ut.moriens eam cernat, In spelunca vero aqua ponitur benedicla propter
et magis conleratur, et debet recta facie jacere, ut illusiones dsemonum; solent enim desoevire in
ccelum respiciat, et anlequam exspiret, ejtis anima corporihus mortuorum, ut quod non potuerunl in
Domino commendetur. Postquam exspiravit, cam- vila saltemfaciantinsepultura.Thusapponitur, vel
panae pulsenlur, ut populus audiens, orel pro eo, propter felorem vilanduin, vei ad osteiidendum, quod
pro muliere bis, quia ipsa invenit alleralitalem. moriuis prosit auxiliura orationum. Carbones ap-
u ; ponunlur in teslimonium
Ipsa enim prima fecit hominem alicnari a Deo sepulturae.plus enim durat
pro viro ler, quia primo inventa est triuitas in carbo subierra,quainaliquid aliud; cum ergo carbo
homine. Prinio eniin formalus est Adara Cx lerra, sub fovea reperitur, sepultura fuisse deprehendiiur.
secimdo Eva ex costa ls, tertio homo ex ulroque, Unde ad communes usus de caeleronon redigilur.
et ita csl ibi trinitas. Pro clerico fot vicihus, quot Hedera quoque, vel laurus apponilur, ut animae
ordines habet, ad ultimum compulsari debet, ut vita perpetua significetur ; licet enim corpus defi-
ita sciat populus pro quo sit orandum. Similiter ciat, aniraa tamen vivere non desistit. Cupressus
compulsatur, cum ad ecclesiam defertur, el cum de etiam alicubi apponitur, et aliae frondes quse feto-
ecclesia ad tumulum deporlatur. Se_.altende quod rem valeant inhibere. Aiunt quidam cupressum
antequam ad ecclesiam deferatur, lavetur, ad signi- apponi, quia cacsa non iterum surculescit, sed lota
ficandum quod si aniina per confessionem fuerit a moritur; sic horao morluus, non denuo reviviscit.'
culpa muiidafa, ulrumque in die judicii, corpus et Fiunt autem hsec, non quia cadaveribus insit sen-
ariima glorificationem et mundiliam consequetur sus, sed vel ad (iguram, vel ad resurrectionem spe-
aelernam; cum vero corpiis lolum fuerit, indualur rannam, vel ad Dei provocandam benevolentiam,
secundum slalum et ordinem suum. Laicus cihcio cui placent lalia pielalis oflicia.
indualur, iit hac vesle repraesenlet insignia pcfini- Q Et altende quod sepulcra variis nominibus ap-
tentiac; nam cinis et cilicium sunt anna pceniten- pellantur; locorum itaque aliusest sacer, et qui per
tium. Alicubi vero maxirae diviles sudariis in- manus pontificis est Deo dicatus, ut ecclesia; alins
duuntiir, caligis et sotularibus calceanlur , quod sanctus, ut qui serviloribus ecclesiaedeputatur, de
sumitur ab eo' quod in evangelio. 16 legilur de quo sub interminaiione aefernse"pcenae sancilum
sudario etsindone Christi. Clerici vero londeantur, est, ne quis eum violare praesumal, ul secundum
et radantur, et induli vesles sui ordinis sepelianlur, canones ambilus ecclesiarum , secuiidunr leges
quod licet in aliis ordinibus propter pauperlatem muri et munimina civilatum. Alius religiosus, ubi
saepius omiltatur, taraen in sacerdolibus et epi- secundum statula Romanorum corpus integrum,
scopis non patimur omiltendum : vestes enim aut caput hominis sepelilur; caput ideo dico, quia
sacerdolales virtute.s signiticant, cum quibus prte truncus sine capile Iocuni non efficit religiosum;
caeteris sunt Domino praesentandi. "Hic quseritur quia nullus duas sepulturas potest habere, sed ubi
utruro homiries sint fuluri nudi post diemjudioii? capiit, ibi sepullura ejus dicilur esse, sive sit Ju-
Videlur quod vestiti: lum ex hae universali eccie- doeus, sive paganus. At secundum slatula Chrislia-
siarumconsueludine,quaemoriuoscoiisuevilinduere; noruin locus non est religiosus, nisi ubi Christia-
liiin quia Dominus in transflguralionc vesliius D nus fuerit sepultus; qui locus vocalur cceraeteriuni,
apparuit ", unde vestimenla ejus apparueruiil ut praediximus, id est humalorum, vel mortuorum
alba sicut nix; lum quia post •resurrectionem quo- donnilorium, et est triginta, vel quadraginla pas-
que vestitus apparuit, tum quia angeli solent ap- suum, forleob easdem causas, quibus diem lerce-
parere vesliti 18.Respondeo : Haecotnnia nobis in nariuin et quadragenariura diximus observandos.
figura contiuguni, nihil de vesie vel corporis qua- Dicitur et polyandruni, vel andropolis, quasi civi-
litate praesumimus, cura sufflciat credere, quod in
tas virorum, a polis, quod est civilas, et andros,
salvandis non erit iiifirmiias, nec ulla deformitas.
Exinde corpus revestilum in feretro ad ecclesiam quod est vir. Dicitur el sepulcruro quia inibi se-
deportetur, ei euin missa eelebrata fuerit, percantet pulti sunt sine pulsu. Dicitur el mausoleum; Mau-
cuin sacerdos, et si plures fuerint sacerdotes, solus fuit vir quidam, cui defunclo fecit uxor glo-
omnes habeant stolas, et dieant orationes cum illo riosam sepulturam, quam mausoleuin a viro noini-

"* Gen. 3. '» Ibid. " Gen. 2. "Joan. 20. » Malth. 17. 16Joan. 20.
 j«9 MITRALE. - LIB. IX. *w
navit. Unde inokvil consuetudo, ut quselibet nobi- A j. sepeliantur, nisi salisfecerint; quod si satisfecerint,
lis sepultura mausoleum vocetur. ei ccemetena non negentur. At si quis in ludo piise
Dicilur et dormitorium a dormiendo, quoniam vel trochi, clioreae vel balnei, vel similium subilo
ibi requiescunt eorum corpora, qui in Domino mo- morialur, polerit in ccemelcrio sepeliri; quia, licot
riunlur is. Dicitur et monunientum, quasi monens faceret quod facere non deberet, lamen netnini
menlem cujuslibet transetinlis, quod cinis sil et in nocere intendebal; sed, quia mundiaiibus occupa-
cinerera revertetur s\ Dicitur et tumulus, quasi batur, aiuntquidam quod sine psalmis, et coeteris
lumens lellus. Dicitur et ergasterium, ab erga, quod morfuorum exsequiis sepeliatur. Verum si quis in-
est labor, et siaron quod est siatio, eo quod ibi cumbens operi necessario vel utiliter faciendo su-
jaceani corporaspirilutini, qui requiescunt a Iabo- bito moriatur, nisi notorium fuerit vel eum esse in
ribiis stiis ". Dicitur et sarcophagus a sarcos quod aliquo criminali, veleum ex genere delicti ana-
est taro, et phagum quod est comedcre, quia ibi themate fore noiandum.et in ccemeterio sepeliatur,
caro comeditur, id est consumitur. Dicilur et Py- et pro ipso exsequiae celebrentur; mulicr ergo, qute
ramis, a pyr quod est ignis, vel quia corpora igne in parlu morilur, quaravis in ecclesiara porlari non
cremala et incinerala ibi reconduntur, vel quia boc - debeat, ut quidam aiunt, forte, ne pavimciituni san-
"
genus sepulturse ad instar ignis, incipit a lato, et guiiie maculetur, sed extra ecclesiam ei obsequium
tendit in aculiim et alturo ut pyramis illa, qtisa celebretur, tamen in ccemeteriosepelialur; alii quod
dicifuracus Sancli Petri, ubi reposili sunt cineres licite in ecclesiam deferatur. At si ctim puero in
Julii Caesaris, de quo est dubium, utrum sit unus, verilre decesserit, de venlre puer abstrahatur, et
aut plures. Unde si iapis est unus, dic qua fuit arte inortuus extra ccenieterium sepeliattir. Defensort
levalus; si lapides uiulti, dic ubi contigui; et vide jtislitiae, si in justo prielio morialur, ccemeteriuni
quoniam anliquitiis homines in suis domibus se- et ofiicium libere conceduntur. Interfecli tamcn ii.
peliebantiir, sed propler fetorem cadaverura, statu- ecclesiaraj non portentiir, ne paviiiieniiira sanguine
lum est, ut exlra eivitalem sepelirentur in omni maculelur ; quod si cccmcleriiim babere nequive-
loco ad hoc deputato : nobiles in niontibus, igno- rint, sepelianiur ubictinque locuni aplttm invene-
biles in radicibus eorutn. Hasc de gentilibus; sed rinl. Ultidautem noiabile est quctl ubictinque Chri-
de iis qui ununi Deum coluere, sciendum est quod slianus extra cceincleriuiii sepeiitur, crttx capili ap-
in prini'. oetate duo sacramenla fuere dunfaxat in- ponatur, vcl ad designandum eurn fuisse Ciirislia-
venta : oblatio videlieet et poanitentia ss. In se- nura, vel quia diabolus liniet accedere ubi locum
cunda crevit cultus unius diei, qua Noe fecit ar- P C signo crucis viderit iiisignituro. Si quis autcm in
cam et ad sacrificandum inclusit animalia s\ In aequore moriatur, si lerra vicina fuerit, illuc navi-
lerlia vero, amplialus est eullus, duin Abraliam gent ad eura sepelicndum, alioquin in capsella c.um
emit agruin ad facienduni sepulcrum s*. In quarta, pecunia, si habet, incliidaiur, ct in mare projicia-
dilalalus esl cultus Dei, quia lex est per Moysem tur, ut qui euni iuvene.il, sciat se pretiura accipere,
data ss, et sacrifieia sunt insliluta S6. In qtiinia, quo eum tcrrae debeat commendare. Eslo aulem
magis itermu ampliatur per Salomouein °\ qui tem- quilibet sic sepelicudus ut, capite posito ad occt-
plum fecit, et servilores instituil. In sexta venit dcntem, pedes dirigatad oriente.ni, in quo innuilur,
Chrislus, qui se obtulit hostiam Deo placentem et et quasi posilione oratur, ut de casu feslinet ad
omnibus sufficieutem s\ Itaqtie coemeterium ab ortuin, de mundo ad coelum; et vide quod oralio-
Abrabam sumpsit iniliuui. ln ccemeterio igitur Chri- nes quae exspiratioiiem prsecedunt, ut anirese coni»
sfianorum non nisi Christianum convenit sepeliri, mendatio, ei quse sequiinlur, ut vigiliie et coeleroe
non Judieum, non paganum, sed nec quemlibet mortuorum exsequiae pro valde bonis suntgralia-
Cliristianum; nullus enim interfeclus in maleficio rum actiones, pro valde malis sunt qualescunque
sepeliatur in cceraeterio, ul lalro in Iatrocinio, adul- . vivorum consolaliones, pro mediis, id esl nou valde
ler in adulterio, miles in hasli ludio, pedes in bouis pcenarura purgationes. Sunt enim animae,
fusliludio, bellator in bello non justo, hsereticus, quoe, slatini ut exeunl a corporibus, ut passer
cxcoiiimiiiiicaius, et sui ipsius homicida. Omnes volant ad Dominum; sunt alise quae descenditnt iu
ii sepelianlur sepullura asini S9, nisi probatum infernum, sunt mediae, quse vadunt in puigatorium,
fuerit eos cum pcenileiitia transivisse, vel sacerdo- quatum intuitii iiuiit eleemosynae, orationes, jeju-
tem aul pcenileutiaii! pelivisse; simililer et quem de nia et sacrificia, sed propler incertitudinem pro
lupanari, aut loco consiinili exire constilit, si iu omuibus eliaro fiunt; raelius enim supeieruui ista
ipso exitu morialur, eadcrn sepullura seilicet asini his, quibus nccprosiint, nec obsunt, quam deerunt
sc-peliatnr, nisi, ut supra prohatum fuerit, euni his, quibus prodesse posstuu,
pcenitentiam habuisse, vel postulasse. Ergo latro CAPUT LI.
sub patibulo in quo suspenditur, sepelialur ; caeleii QUATUOR C0RONATORUM.
suprascripti ubilibet, dumuiodo cxtra coemeleria De quatuor corouatis hocnotabile reperitur, quou.

"Apoc. 14. s0Gcn. 5. " Apoe. U. ssGen. i. sa Grn. 7. » Gen. 23. !5Exo.l. 54. se Levit, 1,
" III Wex.7 ct iufra. ,8 Phil. 4. so Hicr. 24.
m SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 432

quinque fuerunt, qui venerant ad construendum A sic de beaii Clementisel cseterorum, ut generalius
templum Diocletiani; cognito quod erant Chrisliani, dicam, sanctorum operibus, miraculis et pas-
et responsoria com-
martyrio sunt coronati, quorum nomina, quia nota sionibus moris est anliphonas
fuere, idcirco in collecta ponuntur. Post duos annos, pilare.
alii qualuor marlyrium susceperunt, quorura cor- CAPUT LIV.
GENERALIA DEFESTIS.
pora sepulta sunt juxtacorpora praedictorum quin-
que, quorum nomina, quia fuere ignota, vindiea- Generaliter de festis est altendendum qtiod si
verunl sibi nomen quatuor coronatorum, et statuit duo fesla pleno oflicio in uno die conveniunl, aut
Melchiades, ul dies eorum sub noininrhus praedicto- de uno pleniter agatur, et de altero duntaxat per
rum quinque celebris haberetur; jioslea vero fuere antiphonam et orationem mentio liat, aut alterura
cuidam religioso eorum nomina revelata, scilicet: in diem alterum differatur ut festum Pauli. Ilem
missam menlionem facit Eccle-
Severi, Severiani, Carpofori et Victorini, nomina nullius sancli post
lamen festi et loci propterea non mutantur. sia, de quo lantum tria responsoria canit, sed fe-
stuin novem lectionum ad omnes celebrat horas.
CAPUT LII.
ln omni festo novern lectionum cantalur : Te Deum
DESANCTO MARTINO. B laudamus, Gtoria in excelsis, et Alleluia, nisi in casu,
Beatus Martinusfuit d.e Pannonia, quse est circa ut in Advenlu, et 'Sepluagesima, et in festo Inno-
Austriam, oriundus; inde quoque fuit beatus Hie- centura,et ulimur antiphonis de laudibus ad pri-
ronymus. Hic Martiniis duplici gaudet privilegio, mam, ad tertiara, ad sexlam, ad nonam, et genua
scilicet : quia par aposlolis dicilur in officio, et non fleclimus, eo quod eos ad laetitiam sempiter-
quia solus iiiter confessores habet oclavam ; par nam transisse credamus. Inde est eliam, quod in
quidem apostolis propterea dicitur, ut quidam lerlia periocha, quse ad Novi Testamenti gloriam
aiunt, quia per eum magna et numcrosa miracula perlinet, frequenlamus ssepe in anliphonis alleluia
coruscarunt, vel polius propter hoc sequens spe- ut Exaltavuntur cornua jusli 3\ alleluia, Lux oria
ciale miraculum : Cum Turonis esset episcopus, est justo, alteluia 3\ Ifem si major feslivilas praece-
quidara pauper et nudus abeo tunicam petiit, unde dit minorem, totum fiat de praccedenli et anliphona
procuralori suo praecepit, ut illi lunicam emeret, duntaxat, ut supra, et oralio de sequenti. Quod si
qui emit penulam, id esl pene nullam, quae vix minor majorem, 'fiet de capitulo in anlea de se-
ad genua et in manicis vix exiendebatur ad bra- qtienli, nisi praecedens irium snluramodo Iectionum,
chia, quam videns beatus Martinus, illam induit, et _, et nisi sequens, festum fuerit principale, ut beatae
suam pauperi dedit. Exinde cttm stans ad allare Virginis, aposlolorum, et oralorii proprium : tune
missarum solemnia celebraret, laxis sacrae vestis enini cantarentur totse vesperae de sequenti; si au-
manicis retro labentibus, nuda usque cubilum bra- tem festivitates aequales fucrint, a capitulo in anlea
chia remanserant, et confeslim torques aurei bra- de sequenti cantetur. Item si festum papoemarlyris,
chia circumdederunt, et globus igneus apparuit totuin officiumde martyre fiat, excepfa missa, quse
super capUt ejus, per quod ostensum est Spiiitum est de episcopo celebranda. Rursus si festitm no-
sanctum sriper eum, sicut super apostolos, descen- veni lectionum fuerit in Sabbato,- vesperae de Sab-
disse 80,propter quod paraposlolisdiciturexslilisse. bato celebraniur, nisifestumfueritprincipale : illud
Hic solusinterconfessoreshabet octavas.sicut Lau- autem principale dicimus, in quo Credo in unum
rentius inter martyres habet vigilias, ille enim Deum canere consuevimus; lunc enim a capilulo
dixit : < Igne me examinasti, et non est inventa in antea cantabiiur de Dominica; si aiitem fuerit
in me iniquitas sl; > Iiic vero daemonidixil: < Ni- inDominica privilegiata, ad secundara feriam trans-
hil invenies in me, cruenta bestia. > Euce quomodo feratur. Privilegiatam illam dicimus cui appvo-
concordantargumento, et ideo conveniunt privile- priatam hisloriara iiivenimus. In aliis vero, licet
gio. Altende quod cappam ejtis reges Francoruni 3 solemiiizare de festo. Quiilam vero, ne honiiliam
porlare consuevere in praeliis, unde ipsius custcdss evangelicam praeiermiiianl, transferunt ad secun-
ab ipsa capellani dicuntur. Canlualis historia ex dam feriam. Quidam sex lecliones de feslo, el ho-
ejtis Viia et miraculis compilalur. milianxde Dominica pronuntiant. At si festum no-
vem leciionum in secunda feria fuerit, in die Do-
CAPUT LIII.
minico, dicanlur vesperae de ipsa Dominica, nisi
»E SANCTA CECILIA. festum fueril principale, tunc enim de feslo a ca-
Beata Cecilia Valerianum sponsura suum, el Ti- pitulo cantabunlur, sed et idem in feslis Sancli
burcium fratrem ejus ad fidemconvertit. Rursus ad Michaelis, Sancli Laurentii, Sancti Martini el San-
ejus praedicationemUrbanus papa quadragintos (sic) cti Nicolai facere consuevimus ; at si festum fuerit
baptizavit. Tandem Almachius eam fecit igne cre- BeataeVirginis, vel oratorii proprium, lote vespene
mari, el jussit poslea decollari, sed ei capui, licel de festo cantantur. Rursus in illorum sancturum
tertio iclu percussa, non poluit aropiiiari, ex hac vigiliis nona de festo canletur, in quorum vigiiiis
passione vel legenda cantualis compilatur historia, missa de vigilia celebratur.
30Act. 2. • Psal. 16. 3S Psal. 74. 33Psal. 96.
 435 MITRALE. — INDEX CAPITULORUM.
CONCLUSIO.
Haecsunt fercula et roeri vini pocula, fratres et A Comedite ergo, et bibite quod satis est, justilinm
filii, qu* vobis, ut pincernain ccenaet ccenaculo,prae- tanien esurientes, et ih praesenti epulo silienles, ut
seniavimus; quibus oslia claudimus,ne faucesmas-
ticando fatiscant, ne stomachus plenus eructet, quia Amen.
Omne supervacuum pleno de pectore manat.
81 Matth. 5.
Exptick Milrale.
INDEX CAPITULORUM.
LIBER PRIMUS.
Prommium, 15.
CAP,I. De insiiiuiione ecctesim, 13.
CAP.II. De fundatione ecclesim, 17.
CAP.I!l..7>fialtari, 18.
CAP.IV. De parlibus ecclesim, 19.
CAP.V. De nominibus ecclesim, 26.
CAP. VI. De consecratione ecclesim, 28.
CAP.VII. De eodetn, 51.
CAP.VIII. De eodem, 55.
CAP.IX. De eodem, 54.
CAP.X. iloraliler de eodem, 56. .
CAP.XI. De reconcilialione ecctesim, 57..
CAP.XII. De ornalu ecclesim, 40.
CAP.XIII. De utensilibus, 44.
LIBER SECUNDUS.
Proiogus, 55.
CAP.i. De inslituiione el habitu personamrn ec-.
clesiasticarum, 57.
CAP.II. De ordinibus, 61.
CAP.III. De ordinibus moralitates, 66.
CAP.IT. De digniiatibus, 68.
CAP.V. De vestibus sanclis, 72.
CAP.VI. De regalibus insignibus, 82.
CAP.VII. De vestibus, 85."
CAP.VIII.'De induendis minislris, 84.
LIBER TERTIUS.
Prologus, 89.
CAP. 1. De uomine el inslitulione el parlibus
missm, 90.
CAP.II. De prima parte missm, 92.
CAP. III. De secuuda parte missm, 102.
CAP.IV. De terlia parle missm, 106.
CAP.V. De quarta parte missm, 113.
CAP. VI. De quinta parle tnissm, SI6.
CAP.VII. De sexla parie missm, 158.
CAP.VIII. De septima parle missm, 159.
CAP.IX. Brevis recapitulalio missm, 144.
LIBER QUAIiTUS. De officiis ecclesim.
Prologus, 147.
CAP. 1. De ferialibus nocturnis, 149.
CAP.II. De feslivis nocturnis, 154.
CAP.III. De septem canonicis horis, 159.
CAP, IV. De mqiuiinis taudibus in ferialibus die-
bus, 162.
CAP.V. De maiulinis laudibus in feslivis diebus,
168.
CAP.VI. De prima, 168.
iU
in fuluro satiemini, cum apparuerit gloriaDomini".
CAP.VII. De tertia, sexta et nona, 179.
CAP. VIII. De vesperlina synaxi, 181.
CAP.IX. ,De collationibus 'et complelorio, 183.
CAP.X. De officiomonastico, 186.
LIBER QUINTUS.
Protogus, 189.
CAP.I. Dominica prima de Adventu, 192.
GAP.II. Dominica secunda de Adventu, 208.
CAP.III. Dominica lerlia de Adventu, 207.
CAP.IV. Dominica qnarla de Advenlu, 213.
CAP. V. 7n Vigilia Natatis Domini, 216.
CAP.VI. 7?i natali Dotnini, 218.
CAP.VII.. In octava Domini, 225.
CAP.VIII. Dominica circa Oclavam, 253.
CAP.IX. In Epiphunia Domini, 2:5.
CAP.X. De officiisposl Dotninicam primam. Evi-
phanim, 259.
CAP.XI. De Hypapanli Domini, 242.
LIBER SEXTUS.
Prologus, 245.
CAP. I. De Dominka in Sepluagesima, 215.
CAP. II. Dominica de Sexagesima, 250.
CAP.III. Dominica in Qninquagesima, 251.
Clp. IV. In capite jejunii, 253.
CAP. V. Prima Domiuica de Quadragesima, 256.
CAP.VI. Secunda DominicainQuadragesima, 265.
CAP.VII. Tertia Dominica in Quadraqesima, 268.
CAP.VSH.QuartaDominicain Quadragesima,Tl^
CAP.IX. De Passione, 287.
CAP.X. Dominica in Rsmis palmarum, 292.
CAP.XI. Generatia trium dierum, 296.
CAP.XII. Jn Cmna Domini, 501.
CAP.XIII. In Parasceve, 511.
CAP. XIV. Sabbalo sancto, 521.
CAP.XV. In Paschali solemnilate, S4tK.
LIBER SEPTIMUS.
Prologus, 561.
CAP.1. Dominica in oclava Paschm, 361.
CAP.II; Dominics prima post octavam Paschm,
565.
CAP.III. Dominica secunda posl oclavam Paschm,
564.
CAP. IV. Dominica lertia post octavam Paschm,
365.
CAP. V. Dominica quarla post octavam PascktB,
366.
CAP.VI. In litaniis, 367.
CAP.VII. 7n vigilia Ascensionis, 370.
CAP.VIII. De Ascensione Domini, 572..
 453 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI
CAP.IX. Dominica posl Ascensiouem,574.
CAP.X. De Vigilia Penlecosles, 575.
CAP.XI. ln Peniecosle, 578,
LIBER OCTAVUS.
Prologus, 585.
CAP.I. Dominica in octava Pentecostes qum csi
prima posl Penlecosten, 389. ,
CAP.II. Dominica secu du yost Pentecosten, 590.
CAP.III. Dominicalertia po&lPenlecoslen, 591.
CAP.IV. Dominica quariapost Pentecoslen, 591,
CAP.V. Dominica quinla post Penlecosten, 592.
CAP.VI. Dominica sexta post Penierosten, 592.
CAP.VI!. Dominicaseptima post Peniecosten,595. ociavam Peniecostes, 411.
CAP.VIII.Dominica ociavaposl Peniecosien, 595.
CAP.IX. Dominica noiia posl Pentecosten, 595.
CAP.X. Dominica decima posl Peniecosten, 593.
CAP.XI. Dominica undecima post Pentecosien,
594.
CAP.XII. Dominica duodecima post Pentecoslen,
395. . 414.
CAP.XIII. Dominica decinia lerlia* posl Penle-
costen, 396;
CAP.XIV. Dominica decima quarta posl Pente- lecostes, usque ad Adventi(m,iU.
costen, 396.
CAP. XV. Dominica decima quinla post Penle-
costen, 3H8.
CAP. XVI; Dominica decima sexla post Pente-
coslen, 598.
CAP.XVII. Dominica decima septima post Pente-
coslen, 599.
CAP.XVIII. Dominica decima ociava posl Pente-
coslen, 599..
CAP. XIX. Dominica decima nona post Pente-
costen, 400.
CAP.XX. Dominica vicesima post Penlecosten,
400.
CAP.XXI. Dominica vicesima prima posf Penle-
costen, 401.
CAP.XXII. Dominica vicesima secunda posl Pen-
tecosten, 40%.
CAI. XXIH. Dominicavicesima tertia post Pente-
costen, 405.
CAP.XXIV, Dominica vicesima quarta post Pen-
tecosten, 405.
CAP.XXV. Dominicavicesimaquinta post Pente- Marim, 421.
costen, 405.
LIBER NONUS.
De feslivilalibus sanctorum et prius eorum qum
tynt ab Adventu usque ad Nativilatetri Domini,%05.
CAP.I. De sancto Andrea, 406.
CAP.II. De sanclo Nicolao, 406.
CAP.III. De sancta Lucia, 40 .
CAP.IV. De sanclo Thoma, 407.
CAP.V. De festis a Nulivitaie Domini usque ad
Septuagesimam,407.
CAP.VI.De sanclo Stephano, 407.
CAP.VII. De beaio Joanne evangelista,408.
456
CAP.VIII. Sanctorum Innocentium, 409.
CAP.IX. Felicis in Pincis, 410.
CAP.X. Marii, Marthm, Audifax el Habacum,
410.
CAP.XI. Sauctorum Fabiani el Sebastiuni, 410.
CAP.XII. SanclmAqnelis, 410.
CAP. XIII. De festis a Sepluagesima usque ad
Pascha, 410.
CAP.XIV. De sanclo Biasio, 411
CAP.XV. Desancla Agatha, 411.
CAP.XVI. In caihedra Sancli Pelri, 411.
CAP.XVII. De.sancto Malhia, 411.
• CAP.XVIII. De festis a Resurreclione usque ad
CAP.XIX. De sanclo Marco, 412.
CAP.XX. Sanctorum Philippi el Jacobi, 413,
CAP.XXI. De sancta Cruce, 415.
CAP.XXII. De sanclo Joanne ante porlam Laii-
nam, 415.
CAP.XXIII. Feslum Sanclm Marim ad Martyres,
CAP.XXIV. De sancto Micliaele, 414.
CAP.XXV. De feslis qum sunt ab oclava Pente-
CAP.XXVI. Sanctorum Marcellini el Pelri, 415.
CAP. XXVll. Sanclorum Gervasii et Proihasii,
415.
CAP.XXVIII. De sanclo Joanne Baplista, 415.
CAP.XXIX. 7« Annunciaiione Yirginis, 415.
CAP.XXX. SanclorumJoanniset Pauli, 416.
CAP.XXXI. Apostolorum Petri et Pauli, 416,
CAP.XXXII. Defeslo DivisionisPelri eiPauli.417..
CAP.XXXIII. Septem Fralrum, 417.
CAP.XXXIV. De Translaiione Sancli Benedicti,
417.
CAP.XXXV. De sanclo Jacobo Majore, 418.
CAP.XXXVI. SanctiPetri ad Vinctila, 418.
CAP.XXXVII.DeIiivenlionesancli Slephani, 459.
CAP.XXXVIII. De.Transfiguraiione Domiiii, 419.
CAP.XXXIX. De sancto Laurentio, 419.
CAP.XL. De AssumplioneSdnclmMarim, 420,
CAP.XLI. Dedecollationesancti Joannis Baptistm,
420.
CAP.XLII. De sancto Felice el Adauclo, 421.
CAP.XLIII. De conceptione et nalivitaie Sanct&
CAP.XLIV. De exaltalionesanclm Crucis, 421.
CAP.XLV. JJe dedicalionesancli Michaelis, 422..
CAP.XLVI. De sanclo Remigio,422.
CAP.XLVH. Desaiicio Luca, 422.
CAP.XLVIU. AposiolorumSimonis el Judm, 425..
CAP.XLXIX. ln feslivilale Omnium Sanclorum,
425.
CAP.L. De exsequiis mortuorunti 424.
CAP.LL Quatuor coronalorum. 450
CAP.LH. De sahcto Martino, 451.
CAP.LIII. De sancla Cecilia, 451.
CAP.LIV.' Generalia de feslis, 452.
Couctusio,455.
437 CHRONICON. 438

SICARDI

CREMONENSIS EPISCOPI

CHROMCON.

PR^FATIO.

fMcRATom,Rerum llat. Script., lom. VII, pag. 523.)

Sicardus Crcmoncnsis episcopus, aevo suo iHustris, famam quoque apud posteros sibi qusesiverat
Chrouico ab aniiquissimis lemporibtis ad sua usqtie deducto, quod tamen majorum nostrorum incuria
liucusque deliluif. Hujus Historise mentionem non uno in loco olim deprehendi, hoc est in libris ras.
Gualvanei de la Flamma, el Andrese Danduli, atque in edifis aliorum sciiptoruin. Quare nihil non egi
ut alicubi mnnumentum hoc Italicse eruditionis, landiu nohis ereptum, detegerem; dolens nempe lam
paucas ex «nliquis Italise hisloriis ad rios pervenisse, pauciores vero publica luce donatas. Et quidem
Sicardus is erat qui et ex erudiiione sua,.atque ex tempore qtio floruit, raagni nobis faciendus vidcba-
tur.
Deprehendi tandem ex catalogo librorum aliquot nondutn editorum Augustse bibliolhecte Caesareaj
Viridobonensis, Chronicon Sicardi, diu olhn a meconquisitum , ibi asservari cum hoc litulo : Sighardi
episcopiCreinoiiensisChrenicon incipiensa creatione nwndi, periingil usque ad A. C. 1221. Meminerat et
Lanibecius in Comment.de Bibl. Cms., lib. u. Qnarc pluribus egi apud prseclarissirattm procerem comi-
tem Antonium de Collallo, «t ab illustrissimo lunc et doctissimo bibliothecse CaBsareaeprsefeclo, postea
vero RomanceRotaeaudilore, nunc autem celsissimo Tridentinse urbis episcopo ac principe, Joanne Be-
nedicto Gentilotlo, mihi impelrarettir ejusmodi operis exemplar. Ejus tamen conatibtis, roeisque votis
itmc nulltis cfTectusrespondii.Certior inlerea factus fui opus idem sciiptura repcriri in bibliotheca se-
reniss. eleotoris dueis Bavariae.
i Sed et il|ic spes mea frustrata esl; nam dum gravi bello cedere, ac solura veflere coaclus fuit ille
cxcelsi aninii princeps, exemplum hujus Chronici expetenle Csesareo qtiodam ministro, codex ms. ac
menihranaceus e bibliotheca educlus cum ipsius minislri morle inopportuna evanuit. Inteiea cum
attentiori oculo perscr.utarer ms. codices Eslensis biljliolbecse, visus sum niibi inscius possidere quod
alibi lanta anxietale quau-ebam. ln eadem quippe bibliollieca servatur merabranaceus ac pjrvetustus
codex, quem fcriplum censeo teniporibus Guilielmi de Bobio episcopi Rcgiensis, hoc est circiter aiinuin
Christi 1290; in hunc enim episcopum desitiit catalogus episcoporum Regiensitim in calce libri posilus.
Ibi verb Chronicon innomiuati aucioiis habetur cum bocce lanlum lilulo : Incipit Chronica imperatorum
Lalinorum et Grmcorum, el regum Longobardorum, et aliarum naiioiium. Primuin capilulum esl de Plo-
lemmoDionijsio,et de geslis qum fuerunl suo lempore, el aliis baronibus, et de gestis Pompeii. Subsequunlur
capilula de Julio Cmsare, el de gestis ejus. Tum de Ociaviano imperalore, elc. Hisce, quai ex probaiis au-
ctoribus decerpla erant, mirabar siihinde interspersa fabulosa quaedam corainenla, nenipe de visione quam
vidil Oclavianus imperalor de beaia Maria. De patre et tnalre Pilati, aliaque id genus, quse milii insulsum
consarcinaioiera, iino ridenduin exhibeant, ac proinde ab ipsa Historia aniinuin meuiii prorsus averte-
banl. Veruni legere pergens, quo plus progiedior, eo pluris aesliinandiimseriptorem.reperio. Tura se mihi
in postrema paite ohjiciiiiil, qtiae ab uno Sicardo profecla nemo negahit, quale potissiiiiuin illud eral,
quod de Hotnobiino Cretnoneiise, piissimo viro in sanctorum album sua cnra illato, ad aiinuni 1198 is
rcferl, seque atino 1205 in Armeiiiain fuisse peregrinatuiu : quod revera a. Sicardo episcopo factura au-
ctor esl Ughellus in Jlal. sac, tom. IV, atqtie anle eum scriplor VilaeInnocentii 111ponlificis maxirai
adnotaiat, t[uo lesle episcopus Cremoneiisis cruce assumpia iu Orieiiiera navigavil. Ad liit-c narrat ille
quse tuiti Coiisianiinopoli, luiu iu Arnienia gesserit, ul dcinuni agnoscas Siiaiuuni plane liis verbis scse-
pinxtsse.
Si\l quod me in eani scntentiam vehemeiUius induxit, Gualvaneus de la Flarama in Manipulo Florum
non semel Sn-ardi Clironicon laudal. Ad annuni 590 siinl e.jus verba : Hic, idesi in isla civitate Mediola-
tiensi, Viryilius natione Manluanus togam secundum Sicardum suscepit. Poluisset Gualvaneus bujus rei
testem alu-n-eEtisebii Ghronicoii a S.Hierouymo Latinilale donaliim,a quo luec Sicardtis suinpsit; verum
sal illi fuit, vctusiissirao scriplore dimisso, Sicardum lecentem coniniemorarc, a quo revera lisec pro-
dunturcap. I. Rttrsus idein Galvaiieus cap. 57auctorest, Maxiinianuni Augustuin Mediotani imperialem
purpuram deposuisse secundum Sicardum. Eadcin exhibet el Chronicou Eslense. Ad baec Gualvaneus
cap. 49 ejitsdeiii Manipuli scribil : 7sio tempore fuil bellum de liivolla; el ipso lemporesecundumSicardum
apud Cremam loius populus Cremoneusis ducius fuil Mediolanum in carceribus. Exliibeiitur liaec ipsa iu
Cbronico noslro ad aunuin 1159. Deniqtte, ttt alia loca prseicrmittam, Gtialviineus cap. 205 Medioianeii-
sium praeliurnalque vicloriam in bidlo advcrsus Fridcrieuin _£nobarbuni relercns ait : Unde clamat St-
cardus : < 0 rola forlmue, quae^quoudam htimiliavil Mcdiolanenses, el nunc exallavit; iino Doininus,
qui pauperes focif Mcdiolanences, et modo difavit, superbuiu d^ponens de sede. > Eadcm verba repctU
459 SICARDI CREMONENSiSEPISCOPl 440
Corius Mediolanensis hlstoricus sul) noraine Aicardi scripioris eorum lemporum, Sicaraum memorare
volens : queni errorem si in typographos rejicere velis, non impedio. Sunt etalii veleres qui a Sicardo
exclamalionem hanc mutuati in sttas historias inlulerunl. Atqui eanidem totidem verbis liabet Chroni-
con Ateslinum ad annum 1176. Quam concordiam rerum ubi perspexi, etsi chronologi nomen non appa-
reret, hunc taiiicn alium a Sicardo essenon posse fandein slatui.
Quamobiem litteris deiiuo supra laudatum erudiiissimum Caesareaebihliothecse praefeelum Gentiloltum,
rmnc amplissimum Tridenlir.um episccpttm, conveni, simulque Estensis Chronici exempiar ad eum
raisi, ut perspiceret utrum ctim Vindobonensi codice paria compleclereltir. Ille etimdem scriptorem
utrobiqiie deprelieiidit, quanquam inter se in nonnuHis codices discreparent. Quare ut est in omnia hti-
manitalis offieia pronus, venia facta abAugiistissinio Romanorum imperaiore Carolo VI, hujtisce Colle-
ctionis me.sepairono clementissiino, Csesare.aebibliothecae codicem a leinpore Caroli Magni usque ad
finem describenduin curavit, et ad me conlinuo misit, quo inihi in promptu esset de boc argumento
lectores commonefacere tutius. Eu er-go quaeanimadvcrti. Vindobonensis codex puruin putuin Sicardi
Chronicon exliibet, deductum a creatione mundi ad annum 1221. Prologi lilultis, rainialis liileris cfTo"-
matus, ab hisce verbis exordium sttmit: Incipil Prologus -super Chronicam, qnm est a domno Syghardo
Cremenensi episcopo ediia. Rerum Crealor omniutn el opifex earumdem genus humanum in ea sorie
locavii, ut sibi vicissin\ vivant, etc. Tuni Chronici initium ita se habet : Adam nomiua rebus imposv.it,
de cujus cosla formata esl Eva, de qua genuit Cain, etc. Exinde breviarium exhibet tum sacrae, luni
profanse historise usque ad tempora Caii Jniii Csesaris, quae lamen omnia, utpote niillius aevo nostro
usus, peiiibenler suis in tencbris jacere suin passus. Pcstea uterque codex, videlicet Caesareus ac Eslen-
sis, pari eoncordia breves Ronianorum iinperatorum Vitas, alque iisdem verbis, complectuiilur ad
annuni usque 1215, in quem riesinit Eslensis. Haec aulem inter eos diffl.rentia inlercedit, qttod codicis
Estensis Chronicon eodem ssaculo, quo Sifiaidus e vivis excessit, inlerpolatum cst ab anonynio qnodam,
quem patria Regieiisem puto; alicjua eniin iulermiscuil, fabulosa plene atque exsihilanda ; ac prselerea
quaeilain ad reges Lnugobardos, eialia poslremo loco ad civilatem Regiensem spectanlia , ac potissimuni
nomina coiisiilum ac poteslalum illius urbis adjecit. Quotl pleraque h<ee additamenfa praecidei-iin,
lectores, ut pnto, facile mihi iguoseent; pulidas enim fabtiias neino sani capilis amet. Quae vero ad
Regium Lepidi pertinent, infra loco stio, hoc est in aliero Chronico, a me Lector accipiel.
Sed illud in primis animadveiteiiduiii esl in hoc disciepare inter se codices istos, qnod nonnulla in
Atestino desiderentur qtiae in Csesareo oecurrunt; et vicissim haberi in Eslensi niullo plura quae frustra
in Caesareo requiras. Atque id potissimum perspicias in iis quss Sicardus Eslensis narrat de gestis
suo terapore in Oriente a crucesignatis. Hicc eumdem Sicardum habere auctnrein qui peregriiianliiius
in eam regionem sese adjunxerat. At iis de rebus myp-o qtiidem compleclilur Sicardus Vindohouensis.
Unde autem efHuxeiit dissimililudo isia inter ejiisdem Ghronici exemplaria, si quis petai, coujecliiraui
hanc meara responsum haheat. Ut infra edisseram, dupiex Chronicoii post se reliquit Sicardus. Cse-
sareus codex unum lanturaiiiodo complectilur, quale ab hoc auctore procusum est, hoc est sine ullo
prorsus additamenio. Contra Estensis codicis scripior, quippe qui, ut conjicio, non ainanuensis, sed
auctoris gloiiam coiisectaretui', in usum suum, praeter paucas aliorum liistorias, illuii ipsum Sicardi
Chroiiicon magnain partem in suam invexit Hisioriam, ac prseterea ex aiteio ejusdem Clironico iacinias
aliquot decerpsit,' suoque operi iniiniscuit. En igitur quare uberior interdum ac dilior' videalur histo-
ricus noster in codice Estensi quam in Ca_sareo. Dixi geminum Chronicon .videri mihi a Sicardo fuisse
conscriptuin ; hnjus enim rei iiioneiim teslem laudare possum Guaivaneura de la Flamma supra me-
moratiini, qui circiler annUvnChrisli 1325 florebat, ac Manipulum Florum, sive Mediolancnsis hisloriae
Breviariiim concinnabat. Ita ille ad aunum 1214 scribit : Isto anno Sicardus cpiscopus Cremonensis,
qui Miiraie el Chronicam pulclierrimam composnil, in Domino morilur. Rectius fecisset Gualvaneiis, si
in subsequeiitem annuin 1215 Sicardi obitum rejecisset. Sed quod nunc quaereb.amus,vides, Sicardtiiii
duo divcrsa opera contexuisse, allerum Chronicce seu Chronici titulo distinctum ; aherum vero Mitrale
nuncupatuin. Non miuus istud quam illud historica fuisse complexum, niilii perquam verilimile est (4);
ttjm quod Milrale, non poiitllicuin, sed iiiiperatorum alihi a Guairaneo appeilalur, tuni eliara quod ab
eodem Gualvaneo Mitrate, non seeus ac Chrouicon, ul liber historicus cilalur atque adliibelur. Foitassis
in uno ex iis libris Vitas imperatorum, in aliero vero Romanorum ponlificum Vilas , atque hisloriani
poiissiinum ecclesiasticam fuerit per-secutus.
ltaque iii ede.ndo hoc opere hujusmodi ralione sum usus. Dimissis quae natiyitalem Domini praeceduni,
utpote superfluis, codicis Estensis-textum produeo ab ejus exordio usque ad Caroli Magni iniperium.
Caminenta ibi sparsa atque, ul puto, a Regiensi consarcinalore adjecta, sustuli ; reliquis aute.m addita-
mentis, si qua sunt, peperci, aut quod minime videbantur a Sicardi calamo- alicna , aut quod non.
jnutilia scitu duxi. In eodein autem codice Eslensi nis. ac menibranaceo alterum Chronicon Jiabelur ,
hactenus inediiuni cujus meni;onein feci in Pra?fatione ad Godefriduin VjierbienseTii (S). tliitis tifulum
accipe : Incipil Liber de lemporibns, et mlalibus. Breve compendium coCLcclum ex variis chronicis, et per
ordinem digeslum dc temporibus, iu quiblis sederunt certi ponlifices Rumani; et imperatores imperaverunt,
reges regnaverunt, sederunl Regini pontifices, consulesel poteslates. Civilalem Reginam rexerunt, etc. quam
poslremam partem, liunc lilulum prseferenleni Memoriale pcleslalum Regiensium, ut nupur sum pollici-
ttis, edere suo loco constitui. Exordiurn autem ducit haec Hisioiia ab ortu Chrisli, et fere tola versatur
in Vilis Roinanoriim pontificuin, quas tamen easdem esse deprehendi ac vulgatae sub Anastasii Biblio-
thecarii lioinine, sed plerumque hrevialas. In ora codicis hislorica quaedam additainenta apponiinmr,
ad martyruin praecipuealiorumque sanciorum memoriam servandam, inter quae nonnuUa mihie Sicardo
desumpia fuisse vitiebaniur. Rem uno exemplo oslendam. Ad Vitaiu Damasi I papse haec in margine
adjiciunttir : 77is lemporibus Damasi papm, Valenliniano et Valenle imperaioribus, anno secundo Valen-
liiiiani, Damasus, et paulo post Ursinus diaconus Romm fuerunl episcopi; sed. prmvaluit Damasus. Hic
damnavit Liberium, et unnullavit omne quod fecerat. Anno v Valenliniani Bitarius Piclavicnsis moriiur.
Aniio vn, Euscbius Vercelleusismoriiur. Anne xi, Ambrosius , cum esset calechumenus, Mediolani ad sa-
cerdolium postulatus, midtipliciler fugiens, a VaUnliniano legilur audivisse t Noli liinere, quia Dcus,
quietegit te, ipse te adjuvabit; et ego adjulor el defensor luus semper existnm. t Posl hmc consecralur
episcopus. Ex lunc Ilalia ad fidem converlitur, el Aquileieuses clerici quasi chorus sanclorum^ habentur.
(4) Post editum supra Sicardi Mitrale, M.iralorium lric omniuo falsura esse nemo non videt. EDIT.
(oj Vide Patrologim tom. CXCVIII.
 u\ cimoNicoN. , in
Temporibus quoque Valeniiniani Athanurkus rex Golhonim Christianos persecutas esl. Eunomius, disci-
pulus Arii. fidemimpugnavil, sicut et Apolliuaris Laodicenus, qni, etc. Hsec a uclorcm habere Sicardum
Cremonensem, lesiis est mihi locuples Andreas Banriulus in Chronico, Hb. IV, cap. 15, ad annum 568,
ubi haec.legtiiUiir: Dicil aulem Sicardus episcopusquod Aquileienses clerici lioc lempore quasi chorus san-
ctorum habebanlur. Vorum quae Sicardi sint in eo Clironico, quaeve aliorum scriplorum, tuto disceruere
nenio, u( censeo, pnssif.; ac propterea ab iis edendis supersedi. Ctim vero ad Caroli Magni imperium
Sicardi Hisloria venit, lunc Vindobonensis Caesaresebibliothecae codice uti incipio, siniulque Estensi,
ila ul qtuc plura habet hic nosler, pone sulijiciam, sed semper indicato allcrutro codice, unde snmpla
sit narraiio. Qttae.vero exigui momenli varianlia sunt, stibdam ad inslar nolarum. Hac ratione quidquid
poiui de Sicardi reliquiis colligere, erit in posterum eruditse genti ad nianus.
Reliquum cst nf nunc de hoc ipso Sicardi labore quid ego sentiara alqtte senliendiini judicem, studio
omni deposito, eriicam. Quae ille congessil usrjue ad tempora Caroli Magni, modico ustii fufiiia sunt
erudilis iis quibtis curse est a fontibiis, non autem a rivulis, historiso verilalem haurire. Attanien ibi
qiioque noniiulla mibi videre videor quse alibi frustra perquiras, deperditis ne.Tpe anle lisec lenipora
bisloriis, quihus ilie suo lempore utebatur. Quod si illic te laedat fabulosum aliquid, aut male consufum,
t.iioi resocare ego atisus non fuerim , tu aut illud Regiensi scriptori Sicardum sarcicnti (ribue, aut
Sirardo ipsi, sevo paruiti crilico degfinti, ignosce. Nam el iiie in ea Hisloriae parle quse eum procul
dubio Auctorern agnoscit, non satis sibi cavit a fabulis alque erroribus vulgarium chronologortini. Cujus
rei exemplum petenti ejusdem Caroli Magni Vita stalim occurrat; eum quippe Sicardus tradil pere-
grinatum in Palsestinam, et per duodecim prsecipuos pugnaiores bella gessisse (nos Paladini appella-
riitis) inter qnos Rotandus, Uiiverius, etc. Haec a Romancnsibus falmlis desnmpla. lla ille qiialuor nobis
Berengarios Italise reges oblrudit, quem errorem in ilisloria plurimi subinde propagarunt. Sad quod
p!us iuirere, etiam domi sua; hospilem se prodil Sicardus. Si ei credimus, snb Otloiie I Augttsfo Luyso
CremonwJuit ephcopus, qui corpus beati Rymerii transtulil. Itnperante vnro Otlone I! Liulprandus Cre-
montB fuil episcopus. Sed veniam def.Sicardus : ex uno episcopo duos illos incaute fecit; neque enim
a Liuzone alius est Liuiprandus, ufi jam diu recte adnotavit Ughellus, atque ego in Prsefatione ad Chro-
l.icon ejiisdem Liuipiandi tnm. II Rer. Italic. satis evicisse me pulo (i>). Quare jam inielligas quara
iacile ruJi!!US iis sticiilis cxspilarent liistorici, quoties de eventibiis ab telate sua remolis res erat,
et eos deficiebanl cosevi scriptores. Altameu quae hactenus alttili, nihil obslant, quominus Sirardi fetiis,
aliis antiquioiibiis additus , suum quoque praesidium eruditioni prsebere possit, ac potissinium ubi
sui aut proxime prseterili temporis acta enarrat. Si non alia ipsum nobis commendarent (coniniendanl
autem plura) hoc unura cjus laudem , et qtiidem non exiguam , slaluere qucat. Eleganli enira
sermone supra ssecuii sui morem singula describit, alque ila Fiiderici 1 Augusti expcditionem postrc-
mam in Oiientem , el stihsecuta crucesignalonim gesta ob oculos ponit, ul foiiasse , quod est ad
res eorum lemporum Orientales , plerosque alios^scriptores post se reiiuquat.> Add.e,. neminem ex
nostris lot iiobis quol Skardus monumenla reliquisse de inciyta progenie marchionum Mouiisfcrrati,
eorumque praeclaris in Oriente gestis. Atque hinc esl cur dolcain quod uliiissinii scripioris luciibra-
tiones aliquol jam exciderint, nequeomnes educere in omnitim conspectiiiii queam. ln his etiain quae
ntmc proiieunl, oplassem ut emendaiiores codices mihi prassto fuisseni; abuniiant enini viliatis le-
ctionibus tam Cresareus Vindobonensis quam Estensis. Sed quando nec plura , nec meliora exhibere
licet, erit bonesti Lecfons haec quae dare possum , sibi ac aliis _,bonarum lillerarurn ainatoribus
gratulari, mihi vero in reliquis proniorem fortunam precati.
(0) Vide Patroloqim tom. CXXXVl, col. 732. - ,

SICARDI CBROMCON.

De Plolemmo Dionysio, el de gestis, qum fuerunt suo A mus imperator est appellatus. Alter Lucullus capta
tempore, el de aliis baronibus, et geslis Pompeii, et Bile, et caeleris urbibus de Haesis Iriumpliavit usqtie
ie morie dicti Pompeii.
ad Danubium, ei dc profugis in Rhodopaeis monli-
Ptolemaeus Dion.'sius apud iEgypluni regnavit hus et multis aliis. Confecto bello Macedonico, acl-
annis xxx. Apud Judaeos Alexandra, morluo viro, huc manente Mithridatico, Creticum reparatur, ad
regnavit an. ix, qtiae primogenitum Hircanum de- quod Meteiltis missus cepjt univcrsam Provinciara,
claravit pontificem. Temporibus Dionysii orla est unde Creticus est appellatus. His teraporibus Mar-
hseresis Pharisaeorura. Apud Roraanos Albanorum cus Pontius Cato Stoicus philosophus agnoscitur.
civitas capla est occasione civilis belli, et bellum Defuncta Alexandra Ilircanus filitis Alexandri et
gladialorum fuit in Campania. Post hsec nova bella Alexandrse sedit in sede ponlificali apud Judaeos an-
consurgunt in Hispania, in Pamphilia.inMacedonia nis xxsiv, queni mtiltum persecutus est Aristobu-
et in Dalmalia : de omnibus triumphaveruiil Roma- lus fratcr ejus. Sed tunc Hircani consiliarius erat
ni. Nicomedes rex Bilhyniae populuin Romanum Anlipater Idumseus, cujus consilio fugit Hircanus
liseredeminstituit. Lucullus Milhridatem virum in- ad Areiam regem Arabum, qtii venit in Judaeam, et
sanientem, Byzanliiim quse nunc est Conslanlino- ' obsedit Hierusalem. Audiens Pompeius, quieratin
polis, fugavit et oppressil. Inierea novura bellura in " Armenia, dissensionera fratrtira, ascendens Hieru-
Italia oritur, non levius hello Annibalis. Lucullus, salero, cepit eam, ettemplum profanavit, et equos,
victa Armenia, et Mesopolamia, et Nisibi C3pta pri- ut dicilur, in porlieibus slabulavit: ob quam reni
 443 • SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI . 441
dicitur, quod qui fueral in _pr*eliisforlunalissimus A sar pontificatum confirmavit Hircano. Fecit Hirca-
prius, post ha:c fuit inforlunafus. Pompeius itaque num regeni et Anlipatrum judicem procuratorem.
Hierosolymis tributum imposuit, Hircanuin pontili- Poslmodum in Thessalia, Africa, Hispania cum
ccm conllrinavit, Anslobulum captivavil, et rediens Pompeii fauloribus de omnibus triumphavit. Ro-
Romam, Syriaeadministrationeni et JtidrcaeScauro niain rediens singulare imperium oblinuit.
coramisit. Hic est, qui Hispaniam, Alhaniam, Ar- De Julio Cmsare, el de ejus geslis, el de morie ejus.
meniam, Asiara, Syriam, Lnsilaniara, Piralas, Mi- Julitis Caesar regnavit apud Romanos annis iv,
thridatem et Juda;am subjugavit, unde et imperalor mensibus vn, Fuerat anle Roms imperatuin sub
esl appellalus. Sed et Catilina contra patiiara con- septem regibus annis 245. Postea vero sub consuli-
juravit, qui d.emiimin agro Piceno cura suis confos- bus res acla est annis 464. Ccepilque Julius impe-
sus est. Postmodum Gabinius Scauro, succedit ; rare anno primo Cleopalrae, et anno posl pontifica-
gentem Judaeorum per pentarchias, id est quinque lum Hircani. Cum igilur honores ex sua voluntate
conventus, divisit. Sub Gabinio militabat Marcus praeslaret, et senatui ad se venienli non assurgeret,
Antonius. Gabinio successit Crassus, faclus praeses conjuratum est contra eum, el viginli iribus vulne-
Syrise ; qui ut Paiihos comprimeret, templum auro ribus, dolo Bruli et Cassii, confossus est. Vir, quo
exspoliavit, quaremerito auro in osinfuso interiit; nullus unquam felicius in bellis enituil, nam quin-
cuisuccessit Cassius. Julius vero Cresar de Germa- quagies dimicavit; qtio nullus celerius scripsil, ne-
nis, Gallis, Britannis triumphavil, et omnes inler mo velocius legil: qualernas epistolas simul dicta-
Rhenum, el Rhodanum, et Alpes usque ad Ocea- vit; lanlae fuit bonitalis, ut quos armis subegerat,
num suhjugavit. Appius rex Romano popuio Lybiam clenienlia magis vineerel. Ab hoc Caesare principes
lestaniento concessit. Eisdem lemporihus Virgilius Romanorum Caesares appellali sunt.Julius Carsar
in pago, qui dicilur Andos,juxla Maniuam nascitur, ldibus Marlii occisus est in curia a senatoribus.
qui posteaCremonae sluduit, Mediolaui togamsum- Obiit autem annoaetatis suaeLvi. Cujus corpuscom-
psit, et inde Romani venit. Horatius Venusii nasci- bustura est, et tumulatum in columna, quae Julia
tur. Apollodorus Graecus, Tilus Livius historicus, nuncupaliir. Anl.e nioiiem ejus ftilnien cecidit in
et Curio promplus orator, clartierunt. Rediens Ju- foro, quod de nomine ejus stafure siiperposito C
lius de Gallia viclor Roniara, exercitu dimisso apud litteramcapitalem abrupit; et fenestrse thalami ejus
Ariminum, quaesivit allerum consulatum ; sed cou- tanto strepitu sunt aperlae, quod domnm rupturam
;tradielum est a Pompeio, MarcelloetCatone : ideo- crederent. Eadem die datae fuerunt ei, cum iret in
que Julius Caesar solvit Aristobulum Romae liga- C Capitolium, litlerae morl.is indiccs, quse in manu
tum, et miflens cum exercitu sperabat oblinere vi- occisi noiidiim solutae fuerunt inveruae. Post mor-
ctoriam ; sed ab amicis-Pompeii occisi sunt Aristo- tem ejus tressoles apparuerunt in orienle, conve-
bulus, et Alexander filius ejtts. Alius vero filius nientes in unum corpus solare, significanles quod
Antigonus fugit ad quemdam Ptolemseum, qui ac- trium potestales redirent in monarchiam, vcl signi-
cepit sororem Anligoni tixorem, et genuit Lysa- flcantes quod nolilia irini et unius Dei toli orbi
niam, qui post fuil Abilinse lelrarcha. Et reversus immiiiebat fulura. RomaeBasilica ,Julia dedicatur.
Juiius ad exercitiim contra patriam se armavit. Anlonius mensera Quintilera Julium nominavit,
Pompeiusatitem, et omnis senatus, et universa no- quia in eo mense Julius natus esl. His temporibus
bilium multiiudo de Urbe aufugit, et in Grseciam bovesin suburbano Romse ad aratorem locuti sunt,
transivit, et contra Caesarem bellum paravit. Caesar frustra se urgeri dicenles, magis defuluros homines
tilique vacuam Uibemingresstis, sedictatorem fecit. quam frumenla. Nota, Pompeium in ^Egj-plo a Pto-
Inde vadens in Hispaniam, exercitum Pompeii su- lemaeo rege ^Egypti occisum esse, cum Pompeius
peravit. lnde transiens in Grreciam cum Pompeio ad eum confugeret. Unde Csesar euin perseculus
in ^Ematliia dimicavit. Unde Lucanus : occidit Ptolemaeum, pro eo quod ausus fuerit prin-
Bella per jEmathios plus quam civilia cainpos. cipera Romanorum occidere. His temporibns, Ser-
Pompeius victus fugit in Alexandriam, ut a Plole- vius Sulpicius jurisperilus, et Publius Servilius
maeo rege ^Egypti peteret auxilium. Sed et Plole- Isauricus claruerunl. Cassius in Judsea templum
maeusoccidit eum, vet caput el annulum misil ad exspoliat.
Csesarem. Csesriraulem Alexandriam ivit, ct cum De Octaviano imperalore, et de
geslis et actibus,qum
Plolemseo navali certamine dimicavit, cujus corpus fuerunl suo tempore.
in lorica aurea fuit inventum. Eomorluo, regnum Octavianus Csesar Augustus regnavil apud Roma-
Cleopalraesorori ejus, cum qua coiisueludinem slu- nos annis LVIet mensibus v. Annis xu cum An-
pri habueral, dedit. Regnavit annis xxn el fuil dicta lonio, XLIVsolus. Anno ab Urhe condita- 710,.qui-
Cleopatra soror et uxor dicti Ptolemsei. Haeca ser- dam dicunt 700 minus 8, Antonius Caesaris occiso-
1
pente periit, et sic regnum Ptolemaeorum, vel La- . res persequebalur,quos senalus fovebat. E.rgocoit-
gidum, defeeit, quod stetit per annos ccxcv. Anli- tra Antonium missi sunt duo consules, et cum eis
pater aulem fuerat cura Pompeio ; sed eo mortuo tertius, scilicet Octaviaous adoleseens scx.deciman-
Ctfisar'.atlhaesit, el JEgyptios ad obsequendiim Cae- norum, natus Patre Octaviano senatore, malcrnura
sari sua prudentia ;nclinavlt, Ejus ergo graiia Cse- gcnus trahens per Juliam famiiiau» nrpos Julii.
i._5 CHRQNICON. U5
Cri-sarsuum deditnomen, ethaeredilatem testaraento A duxise lempora, quae nioiiuo ejns marito remansit
reliquit. Igitur bi profecti contra Antonium, juxta cum filio suo Theodosio parvulo, quae viriliter re-
Mutinam vicerunt eum. Et ecee rursus civilia bella, gebat imperiuni, ac si vir ejus Arcadius viveret.
Sed post duo consules mortui sunt, et ilii exercilus Hrec inspirante divino niitu, el negofio Teipublicre,
Caesari paruerunt; qui cum Antonio pacem fecit, et ivit Hierosolymam, sepulcrum Domini, et alia san-
cuni exercilu et Anlonio Romam rediit. Item Anti- ctuaria visitalura. Inter multa negolia reipublicae
pater mortuus esl hibendo venenum. Qualuor ha- comprovinciales detulerunt ei ingcntia munera ,,
be-bat fiiios, scilicet Phasselum procttratorem Judaeo- inter qure catenas beali Petri apostoli. Et cogiiavit
rum, Herodem procuratorem Galilsese, Josephum, non alibi cas catenas poni, nisi ubi beati Petri cor-
Pheroram, ct fiiiara Salomam. Itaque reversi sunt pus requiescit in pulvere. Veniens autem Romatn
Autonius et Octavianus; Mortem Csesaris vindican- in Kalendis Augusti vidit iiluni anliquissiiniim ri-
tes, occiderunt Ciceronem oratorem, et inultos 110- tum paganilalis a populo Romano celeberrime fieri
biles, etposthsec Brutum et Cassium. Dimicantes in Sextilibus Kalendis, quem nullus Romanoruni s
oblinueruiU, diviserunlque inler se Rempublicam. pontificum removere potuil. Aggressa esl pa.psm
Octavianus Hispaniam, Galliam et Italiara ; Anio- Pelagium, et senalores et populum,. quafcenus hoe
nius Asiam, Poutum, Syriam etOrienlem, qui Pha- Eiunus, quod petere vellet, ei concederelur. Cui
srelum et Herodem procuralores letrarchas effecif. diligenle.r condonare promiscrunt. Regina vero di-
Sed rex Parthorum Hierusalem obsedit et Antigo- xit : Video vos lam sollicitos in Sexliles Jestivilales
no regnum restituit, tradens ei Hircanum et Pha- in honorem imperatoris morlui Ociaviani.pro victo-
sseljim. Herodes autem fugiens venit Romam, et ria, quam fecil contra /Egyplios. Rogo vos, ut mild
coronatus est in regem super Juda:am. Rediens donelis honorem imperaloris morlui Oclaviaiti ad
Herodes cum Romanis cepit Hierusalem, el Anlo- honorem imperaloris cmlestis, et aposloli Pelri, eu-
nius occidit Antigonum, et coufirmavit Herodi re- jus catenas a Hierosolymis adduxi. El sicut iile li-
gnum. Ad haec Antonius, repudiata sorore Caesaris beravil nos ab JEgypliaca servilule, ila ille impera-
Octaviani, cujus bajulus post moiiera Csesaris re- tor cmlesiis liberet vos a servitule dmmonum. Et volo
manserat, nitebatur mullo cerlamine ei auferre facere ecclesiam ad honorein Dei el bcali Pelri, ibi-
lmperium; et duxit in uxorem Cleopalram reginam que ponere calenas; quam ecclesiam et domnus apo-
^Egypti pofentissimam in atiro et argento et lapidi- stolicus dedicei in Ilalend. Augusti, et voceiur San-
bns preliosis, el populo. Curaque Anlonius et Cleo- ctus Pelrus o.d Vincula, ubi domnus aposlolicus an-
palra curn magno apparatu naviurn etpopuli contVa ri nualiter in hac ecclesia missarum solemnia celebret.
Romam venire ccepissent, hoc Romse attditum est. Et sicut bealus Pelrus ab angdo fuit a vinculis ub-
Octavianus vero cum ingenti apparatu obviam ivit, solulus, ita Romanus populus cum benediclione a
et aggressus est eos ad Epyrum, et sic orta est pu- peccalis absolutus incedal. Quod populus audiens,
gna; in qua pugna navis reginse, quae lota erat gravissime suscepit: landem papre et reginre con-
deanrata, ccepit declinare. Quod Anlonius videns cessit, quae fabricavit ecclesiam, quam domnus papa
declinavit, quem insecutus est usque Alexandriam, dedicavit iii Kalend. Augusli, sicut Eudoxia Chri-
qui irruit in ferrum et se ipsum occidit. Cleopatra stianissinia iraperalrix proposuerat ; ubi postiit
aulem videns conservaiam se pro triumpho, ornala calcnas beali Petri prrelibalas, et catenas beali
auro, etlapidibus pretiosis voluitsua pulchritudine Pelri Neronianas, el beati Pauli, ut ibi popu-
Octavianum decipere, et sicul caeteros ad libidinem Itis Romanus in hoc die Kalendarum Sextilium
specie provocare. Sed non est flexus ; imo eam cu- confiiiat, et saltitet calenas apostolorum Petri et
stodiri praecepit. Videns igitur se despectam intravit Pauli.
ila ornata mausoleum viri sui, et posuit ad manril-
las duas Persinas, quod est genus serpentis. Octa- Anno XLI Octaviani Augusli natus est Joannes
vianus autem tulit inde infinitam pecuniahi ex ilia 1D Baptista, qui exsultavit in utero niatris, et nalus
victoria, et triumphavit Alexandriara et jEgyptum , solvit linguam palris. Pradixerat enim angelus
et lolam regionem Orientis, et ila vicloriosus re- Zacharire sacerdoti seni, quod de Elisabeth sterili
versus est Romam. Et susceperunt eum senatbres et sene filium generaret, quod quia diseredidit,
et omnis populus Romanus cum magno triumpho. faclus est raulus. In sexlo vero niense missus est
Et quia vietoria ista fuit in Sextilibtis Kalendis, Angelus Gabriel in civitatem Nazarelh ad virginem
posuerunt ei mensi nomen Augustus, ab augendo Mariam desponsatam Joseph, dicens : Ave Maria,
Rempublieam. Sfatucrunt, ut omni anno in Kalendis oralia plena, Dominus tecum, etc, ut in Evangelio
Augusti tota civitas har.c feslivilatem illius victoriae continelur (Luc. i). His temporibus Oclaviani, fon-
ad honorera Octaviani Cresaris, el lota Urbs floreat tem olei manasse de Transtiberi usque in Tiberim,
et gaudeal in tanta festivitale. et e laberna meritoria per totam diem ; significans
graliam Chrisli ex genlibus. Et circulus ad spe-
Addilamenlum posterioris, sed anliqui scripioris ad ciem ccelestis arcus circa solera apparuit, ejusdem
chronicon Sicardi in codice Estensi. giatirc signifiealivus. Temporibus Caesaris Octaviani
Hic ritus perduravit usqtie ad Arcadii viri Eu- Augusti Falcidius Iegem ttilit, qurc Falcidia nomi-
 "
447* SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 443
natur. Virgilius, Horatius, Ovidius Naso, Varrus A multa ad honorem Caesaris, sed et templum Do-
et Nicea, iEmilius Veronensis, Quinclilius Cremo- mini decoravil. In Syiise singulis urbibus opera
nensis poetse, et Cornelius, Salluslius historici, Ar- mulia construxit; sed homicidia et parricidia mulla
lorius medicus Augusti, Varro philosophus, Albu- commisit. Nara Hircanum, et filiura ejus, et soro-
cius Novariensis, et Messala Corvinus rhelores fue- rem suam, uxorem cum duobus filiis, el socrum, et
runt. jEgyptus itaque Romano imperio per Ocla- duos viros .sororis unum posl alium fecil occidi.
vianum subacla est anrio xv regni ejus, apud quam Jussit quoque Sileam nobilioies in morle sua Ju-
regnafum fuerat post Alexandrum per duodecim dseos occidere ut, eo morluo, plangerelur ab uni-
reges annis 295. His temporibus, Herodes conlra versa Judaea saltem invita. El cum de novem uxo-
regetn Arabum ab Antonio missus fuerat; sed re- ribus numerosam genuisset prolem, tres jussit oc-
diens in gratiam Caesarisadmisstis est, et amplians cidi, Antipatrum , Alexandrum et Aristobulum.
ei regnum, iradidit ei Trachonilidem,etMyrrhaeam, Tres autem superstites exstitorunf, Arcbelaus, He-
et toiam maritimam usque ad Pyrgura Siraeonis ; rodes Antipas et Philippus. Aristobulus vero reli-
deditque ei Cresar cccc Galatas satelliles, qui quit fiUum suum Herodem Agrippam el filiam He-
postea vocati sunl Herodiani. Eodem tempore, ut rodiadem. Mortuo Herode, orta est inter fralres de
ait Terluliianus, vel potius XLII anno imperii Cse- regno sedilio ; intef quos, cum Romae coram Cse-
saris Augu.sti, et xxxu regni Herodis, Maria pepe- sare liligassent, Caesar regnuni divisit, mediela.tem
rit filium primogenitum. Hicest finis quintse aeta- Archelao, aliam medietalem inter Herodern Anti-
tis, quse senectuli comparatur; eo quod in hac pam et Philippum. Archelao quidem Judseam tradi-
plebs Hehraeain multis malis oppressa est, et con- dit etldumseam. .Herodi regionem trans flumen, et
linet generaliones xiv. Fuerunt anni ab Adam Galilaeam , Philippo Ituraeam et Trachonilidem.
usque ad Cliristtira anni 5199, a diluvio 5300 mi- Factus esl Archelaus dinarchus, sed quandoque
nus 45, ab Abraham 2015, a David 1046. Alrans- monarchus, inlellige secundum opinionem vulgi,
migratione Babylonis 589 ; alii dicunt, 588. Ab vel promissionem Augusti, vel jaciantiam sui.lle-
Urbe condjla 752 ; qaidam dicu.-it, 55. Nota. Ad rodes aulem et Philippus faeli sunt telrarchse.
cujus lempus elucidandum, aliquot annos, qui ad Anno XLVIIIregni Augusti, et primo Archclai, et se-
'
rem perlinent, singulariter et evidentius decla- plimo fugse Chrisli,monilus est Joseph per Ange-
remus. lum, ut redirel in terram Hierusalem. Sed audiens,
Anno igilur Oclaviani Augusti x defecit ponlifi- quod Archelaus regnarel in Judaea, noluit illuc ve-
calL'sJudseorura. Anno xt Herodes alienigena, filius Q nire, sed veniens i.n Galilseam cum matre et pnero
Antipalr: Ascalonitse, el matris Epyridis Arabicae, habitavitin Nazareth. Anno Augusli LIV,cum esset
susccpit, ut praediximus, a Romanis Judaicum re- puer Jesus duodecim annoruin, ascendil Hieroso-
gnum. Cujus principatus modo per duces, modo lymam cum parenlibus ad dicm feslum, et sedil in
per reges, modo per ponlifices fuerat hactenus a templo in medio doctorum, audiens et interrogans
Judseis oblentus. Imminenle vero Chrisli nativitate (Luc. n). His temporibus, censu Romse agitato, in-
ad alienigenani translatum est, ut adimpleretur il- venta sunt hominuni nonagies et trecenta et sexa-
lud Propheticum : Non deficiet princeps, vel non ginta millia. Romam veniens Archelaus, cum ac-
auferciur sceptrum de Juda, nec dux de femore ejus, cusaretur, a Csesare damnalus est, et apud Vien-
donec veniat qui miilendus est, et ipse est exspeclatio nam in exsilium relegatus. Sol celipsim patitur,
(jculium (Gen. SMX). Sed Herodes combussit libros et Auguslus moriiur, cum rrgnasset xiv annis
genealoglaegentis Judaeorum, iil deficientibus pro- post Nativitatem Domini. Aiunt quidam, quod re-
bationibus crederelur ad eum pertinere regnum. guavil annis Lvr, racnsibus vi, diebus x.
Hic complentur 69 anni hebdomadce Danielis, qui
faei.unt 485. Defecit eliam successio generis sacer- DeroTiberio Cmsare filio Octaviani adoptivo et gene-
; el de Ponlio Pilalo, quem diclus Cmsar pro-
dotalis, cum emereiur sacerdotium a Romanis. " curalorem Judmm instiluit. El de geslis et aciis,
Anno Oclaviani Augusii XLVIIet regni Herodis qum jecit, el fuerunt suo tempore.
xxxvn scatentibus e corpore vermibus miserabili- Tiberius Auguslus filius adoplivus fuit Ocla-
ler Herodes .mortuus est; qui fuit in aliis foiiu- viani Csesaris. Apud Romanos regnavit annis xxiu.
natissimus, sed in domesticis infelicissimus. Qui Hic vivente Auguslo sub eo de Rhsetis, Vindelicis,
multas civitates conslruxit, scilicet Caesaream.quae Armenis et Pannoniis triumphavit; ideoque Augu-
Turiis Stralonis antea vocabalur ; Samariam re- slus adoplavit eura in fllium. Fuit enim privignus
parans, Sebasten, id est Augustam, nominavit. In ejus, et gener. Simililer adoptavit el Agrippam, id
Hierusalem mullas domos sedificavit, et lurrim, est Herodem. Tiberius adoptatus Darmatas seu Sar-
quam ad honorem Anlonii vocavit Antoniam, sed matas in Romanam redegit potestaiem. Faclus im-
nunc dicitur Turris David. Construxit et aquilam perator mullos reges ad se per blandilias vocalos
auream super Speciosam Portam templi ; et ad ho- non remisit, inter quos Cappadocem Archelaum re-
norem posuit Romanorum, quam Judsei dejecerunl tinens, cujus regnum in provinciam verlitur, et
it>morte ipsius. Fecit et in Ascalone domum re- Mazaiwrrn.c.,yila(em,caput regni, Caesareamappel-
t.iam, unde Ascalonita vocatus est. Fecit et teropla lavit, Hic Tiberius vino indulsif, unde cum nomcn
 449 CHRONICON '^
habSret Claudiiis Tibenus Nero, jocu,albres voca- A de vinculis liberavit, et Judseae regem inslituit, cl
bant eum Caidius Biberius Mero. Apud Judreos re- apud Judaeos regnavit annis vn. Herodem vero le-
legato in exsilium Archelao, missi sunt procurato- trarcham apud Lugdunum exsilio condemnavit,
res unus post alium : Coponius, Marcus Annius ubi cum. Herodiade adultera extrema mortuns est
Cuphus, Valerius, qui saepe vendidit sacerdolitim. egestate, anno ab Incariialione Domini 58. Annol7
Anno XII Tiberii Caesaris Philippus tetrarcha Pa- vel secundum quosdam 16, Imperii Tiberii Cresa-
ncadem Csesaream Phiiippi vocavit, constituens ris, Ilerodesletrarcha jussit dccollari Joannem Bap-
in ea plurimas aedes, et Sephorim aliam civitatem tistam : caput datum est puellae in disco, ct linma-
Jttiiam vocavit. Anno xm Valcrio Romam reveiso tum est corptis in Hierosolymis : Discipuli sepelie-
Tilierius Ponlitim Pilalum Judrese procuratorem in- runt in Sebaste. Audivit autem Ilerodes famain de
slituit, qui Hierusalem veniens slatuas Caesaris Jesu,«t dubifabat an esset Joannes, qui resurre-
erexit; etcum Judaei supplicassentde slatuis amo- xissel a raorluis, et quaerebat eum videre. Tempo-
vendis, minatus esl eis mortem ; at illi potius mor- re Caii Caligulse Ponlius Pilatus incidens in inultas
lem eligebatit, quam leges patrias profanarent. Ad- calamitales, deinuni se propria manu occidit. Caius
mirans itaque Judaeorum constanliam in legaiihus CaliguJa jussit in templo et synagogis Judaeorum,
inslilutis, staluas jussit auferri. Anno xiv Tiberii B et sttas et Jovis imagines erigi , et se Dominum vo-
Herodes leirarciia Tiberiadeni condidit, et Libya- cari.
dem. Amio xv imperii Tiberii Cresaris, procurante De Cluudio et de nwrle beati Jacobi fralris Joan-
Pontio Pilalo Judaeam, tetrarcha autem Galilrere nis, et de gestis, qum fecil el fuerunt suo lem-
Herode, Phiiippo autem fratre ejtrs letrarcha Itu- pore.
reae et Trachonilidis [regionis, et Lysania Abilinae Anno ab iiicarnatione_Domiiii nostri Jcsu Christi
tetrarcha, sub principibus sacerdotum Anna et 45, Clauditis patruus Drusi, qui apud Maguntiam
Caipha, praedieatur baptismus poenitenliae in re- sepulius esl, regnavit apud Romanos annis xiv,
missionem peccatorum. Et veniens omnis Judrea mensibus vn, diehus xxvm. Hic de Briiannis tri-
in Betharara regionera irans Jordanem baplizaba- Kmpbav.it, et Orcades insulas Romano adjimxit im-
lur ab eo. Erat aulem Joannes vestitus pilis ca- perio. Rex Agrippa ( aiio noniinc dictus Herodes)
me.Iorum, et zoua pellicea circa lumbos ejus : lo- occidil Jacobum, fratrem Joannis, gladio ; sedis,
custas et roel silvestre comedebat, in deserto inha- qui etitn oblulerat ad martyrium, capite puriitus est
bitans (Matih. 111). Eo tempore erant tres seclse ipia confessus, se esse Christianum. Petrum quo-
Judaeorum, a conimuni viln et opinicne distantes. que misit in carcerem ; sed angelus Domini elipuit
Pharlsrei phylacleria, scilicet pictacia chartarum, J euisi de manibus Herodis. Amio IV descendens He-
quibus Decalog-.iserat inscriptus, in brachiis et in rodes vel Agrippa in Caesaream, sedens pro tribu-
fronte gerebant, el splnas in fimbriis. Animas de- nali gloriabalur, ei post moiiem inter deos relatus
funclorum dicebant transire in alia corpora usque est, et divus appellattis. Cujiis tcmporilras descri-
ad resurreclionem. Sadducrei negabant resurre- ptio facta est; Romte sexaginta oclo cenlena
ctionem, putarrles animas cura corporibus inlerire. quadraginta qualuor millia ; alibi dicilnr : sexagies
Esssei, vita quasi monachi, dicebant animas omnes inilie millia iiongenla quadraginla unurn niillia ho -
a principio creatas, pro temporibus incorporari. iitiniim invcnta sunt. E;sr|ue temporibus lriainta
Eodem tempore dicti Tiberii Caesaris exierunt Sca- Kiillia virorura in die Paschac conslipalione populi
thoaVii de Scanadabia insula in mari Oceano posi- in foribus templi necantur, ut dies festus conveiie-
ta ; qui venientes juxta Rhenum, fecerunl Burgos, retur in Iuctum. Anno vi Ciaudii tanla fasnes fuit
ideoque dicti suul Burgundiones. Cujus lempore Romae,-quod imperator vix furoiein plebis evase-
filiuin Agrippam
primi habitalores dicebantur Allohroges. Et cuin rit. Post hicc Claudius Agrippte
regnasset Tiberius annis v post passionem Domiiii substituit in regniini Judseormn, et regnavit apud
roortuus est. Eodem lempore Sudarium Veronicse j Judieos annis xxxvi. Eodem lempore Felix que;n-
deportatuin fuit Romam de Hierusalem, et libera- dam jEgyptiuro falsuiii propheiam, qui multa mil-
lus fuit Tiberius a Iepra ; et viudicta Clnisti Tacta lia viroritin congregaverat, ut irruerenl in Hierusa-
fuil de Judaeis propter mortein Christi ; et mortui lem, de quo Acla aposlolorum faciunt meiuionem ,
et deslructi fuerunt principes sacerdotum, et ven- in fugam convertit. Cum itaqtte Paulus coram Fe-
diti per Titum et Vespasianum ; et Pilatus in navi lice. fuerit accusaius, Felix liberani concessit ei
vivus deductus fuit Roraam. custodiam. Anno ix Judreus lumultuantes Roma
ejecit. *
De Caio Caligula, et de Herode tetrarcba, qui occidi
fecil Joannem Baptislam , et d'e geslis, qum fecit, De Nerone imperalore, qui multa mala fecit et fieri
, el fuerunt suo lempore. fecil suo leinpore, quia interfecil malrem, amilam,
et uxorem, fralrem et magislrum suum Senecam.
Anno ab Incarnalione Domini 58, Caius Caligula El de morie beali Jacobi, Marci, Pelri el Pauli ,
regnavit apud Romanos annis iv, mensibus x. Hic et Lucani, el aliis geslis.
fuit sceleratissiinus. Nam cum sororibus suis slu- Anno ab incarnatione Domini 58, Nero apud Ro-
mensibus vn, diebus
pra coinniisil : posl eas exsilio condemnavit. Hic manos regnavit annis xiv ,
anno primo imperii sui Agrippam, id est Herodem, xxviii. llic fuit siraiiis Caligulre avo suo, et eo pe-
 451 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI 452
jor, quia matrem, amitam, uxorem, fratrem et ma- A _ mse et in Asia fuerunt. Fulmen cecidil ante mensam
gistrum suum Senecam occidil, qui fuit decivitate Neronis. Ejus lempore Cornulus poeta magisler
Cordubensi, palruum Lucani. Etcivitatem incendit, Persii claruit. Sed Cornnluni Nero misitin exsilitim.
ut sirailitudinem ardentis Trojae videret. In re- mi- Eodem tempore, an. xn Neronis el xxxvi posl pas-
litari nil ausus, fere Britaniani perdidit, »et Arme- sionem Doniini, et LXXab Incarnatione ( alibi di-
niam. Qui tantaefuit luxuriae, ut relihus aureis et citur xiv Neronis, et xxxvin Dominicaepassionis )
ftmihus purptireis piscarelur. RomaeThennas aadi- Nero Petnim occidit crucis palibulo, capite deor-
licavit. Anno vu imperii Neronis Jacobus frater sum, sicut elegit, verso; et sepultus estin Vaticauo
•Doniini Hierosolymilanus episcopus de pinnaculo juxta viam Trittniphalem ; ct eodein die Puulum
lempli peiiica fullonis jactatus et moriuus cst. occidit gladio. Hic fuil'Judseus Gamalielis disciptt-
Anno sectindo iinperii sui Festum Felici subsliluit lus, qui xtv scripsil Epislolas, sed propler slylum
praesidera Pala-stinre, a quo Paulus Cresareni appel- de ultiraa dubilalur , et creditur esse Barnabre, ct
lavil. Ctii Feslus : Cmsaremappellasli: ad Cmsarem Lucae, vel Clementis. Et cuni ad Pattluin Seneea
ibis. Cuni rex Agrippa venissel Caesareara ad salu- scripsisset epistolas , Paulus qtioqtie scripsit ad
(andii.-n Festiun, indicavit Festus regi de Paulo, eum. Est auiem sepultus in Via Osliensi, anno
coram qtto Paulus etiara comparuit. De morle beati B ' xxvii, ut quidara aiunt, posl passioncin Doniini.
Jlarci evangelislse mullipliciter est scriptum. Hi duo, sicut ait Clemens, habueruiii uxores. Nain
Petrus, cum uxorem vidil duci ad passioncin, ga-
Addilamenlum posterioris , sed anliqui scriptoris ad visus ait: 0 conjux, memento Domini. Paulus ue-
chronicon Sicardi in codice Esiensi. gat se suam circumducere, ut expeditius posset
In passione sua lcgilui-, quod imperan libus Gaio praedicationi vacare.
el Jtinio (alibi, qttod primo Neronis anrto, quidani De Galba, el Ottone, el Vitellio, et Vespasiano, et
oelavo) moiiuus est. 77icPelri in baplismate filius, uliis geMs.
et in sermone discipulus fuit. Hic Evangelium in Anno ab Incarnatione Doraini 72, post mortera
Italia scripsil rogatu Rotnanorutn , ut quod Pelrus Neronis Galba in Hibernia , Otlo Romae. Vitellius
docueral verbo, lillerali in memoria conservarenl. in Germania, Vespasiaiuts in Palaestina clecii sunt
Post hmc in tola regione JEgypii baptizaiis ordina- ad imperium. Nero namque contra Judseos Vcspn-
vil.episcopum. Multos quoque varios infirtnos sana- sianum miserat. Sed Galba seplimo nicnse capiie
vil, leprosos inundavii, dmmoniacos liberavit. Se- truncatur. Hujus lempbribus fuit Linus papa , Qtto
mum ecclesia construcla per fratres in loco, qui Bu- r( levi praelio victus se ipsum occidil; Viteflius a du-
culus nominalur, insidialores in mense Pharmuthi, cibus Vespasiani occitlitur. Ila.jtie Vespasianus
id esl Aprili el festivilale septiplica fune irahentes exercitum filio Tito commendans , Romam vcnit,
eum, dicebanl: < Trahamus bubalum de Buculi. > et coufirmatus regnavit annis ix, mensibus xi,
Sanclus vero Dbmini gralias agebat Doinino Jesu diebus xxii. Qui moderatissimerexit impcriiim :
Chrislo, dicens: t In manus luas Dotnine, commeti- erat enim juslus, largus, lailus, palicns, iiitmciuor
do spirilutn meunt. t Ei tunc cum genliles reliquias offensaruni. Ecclesia, quae Hierosolyrais congregata
ejus comburerent, factm sunt tenebrm, lempeslas et fiierat, responso acceplo , transivil ad caslruin,
imber. Posuerunl ergo jusli corpus ejus in Alexan- Pellam nomine, trans Jordancra. Ablalis justis vi-
dria in loco lapidis excisi cuin gloria, veneranles ris Titjis anno secundo irnpcrii palris sui Judrcaiu
memoriam ejus. Quod longo iempore post Venctias etHicrusalem diebus Azymoriim suhvertit, diebus
creditur esse traiislalum, ubi colitur et veneralur. meriio, quibus Dominuin occiderunl. Alii occide-
Et merilo ad Italiam iraiislatum est, ubi ejus Evan- runt gladio, alii fame, usque adeo quod inaires 3-
gelium primo praedicatum. Cujus discipulus fuit lios comederenl. Ahi vero igne combusti suiil, alii
Hermagoras Aquileicnsis. Ilermagoras vero Syrus, veiiuradati, alii captivati, usque ad decies cente-
ct Iiivenliiis Papieiisis.claruertint. Eodem lempore D' na miilia. Hic est igitur ille, sccundurn Propheiain,
- Neronis, discipuli Pauli fuerunt Dionysius Areopa- Aper de siiva, qui devaslavit eam (Psal. LXXIX).
gita, qui apud Atbenas saccrdotium adeptus esl, et Fucrunt autein a priiiia redificalione templi, quod
Crescens, et Tiophimus, qui ad Gallias profccli fuil sub Salomoue, usque ad hanc ruinain anni
sunt; et Lucas, qiii ad ejus doctrinam scripsil E- 5102, alii dictint 5089. A sccurida , quae fuit sub
vangclium, et ad ejus sequelam Aclus apostolorum. Dario 590, a captivitale suh Aniioclio 238, a Pas-
sionc Doniini 59 vel potius 40 (supra isaiain legi-
Demum vero cum a Romauis quaererelur ad poe- tur42). Ilane ruinam prodigia prrccesseruiil, sci-
nam, quia magnam parfein senalus occidcrat, a se- licct comclcs slclla siniilis gladio, ct iniinu.iisuni
nalu fugalus esl et occisus. Dicilur quod se ipsuni fulgur rcpenlinuni in lemplo , ct. voccs dicenles :
uccidit, et in eo omnis Augusti farailia consunipta Transmigremus hinc; et janua ferreis veclibtis inu-
est. Tcmporibtis Neronis Lucanus claruit, qui dc- nita, sponlepatefacla: currus et quadrigre, armato-
preliensus in conjuratione quadam , biachiuin ad rum cohortes in aere, ct vilula in sacrificiis agnum
secandas venas pnebuit, Horatius rlielor, qui ct enixa ; et prophclia cujusdara rustici clamantis, et
Thcbaidos appellalur. Eo tcmpore terra' moius Ro- nil aliud in orc habenlis, qtiam verba hrcc: Vt.x
4S3 CfiRONICON. 454
. diris afftcitur; nsque ad pulredinem ossium laniatur.
ab erienle , vox ab occidenle, vox a qualuor ventis , A
vox super ilierusalein et templum, vox super spon- Sed ille nec preces nec lacrymas effundebal, sed cum.
sam el spoiisitm: vm Israelitis ! el divisio civium , quodam ululatu per singuta pene verbera eadempro-
quia pars templtim, pars (enuit arcem , pars reli- ferebal, addens etiam lioc : < Vm, vm Uieresoly-
quam civilatem/Uiide Isaias (Cap. LXVI): Voxpo- mis. »HsecJosephus.
puli de civilate, vox de lemplo. Post exeitlium Ju- Cum atileiii Judaei nec admonitionilius convcrte-
daeorum ex diversis locis convenientes in unum rentur, nec lanlis prodigiis lerrereiitiir, posl XL
Apostoli, crcterique discipuli, qui supererant, ele- annum Dominus .Yespasianiiin el Titiim Hiertisa-
gerunt Simonem Cleophaefilium, et.Jacobo sttbsti- lera adduxil, qui ipsara civilaleni futiditus dcslru-
liierunt. Temporibus Yespasiani Achaia, Lycia, xeruiil. Ves-pnsianus nanique Roinain adiil, ct
Rliodus, Byzantium, Samos, Thracia, et multre alire destruendi Judaeam et Hierusalein a Tiberio licen-
regiones , quarura qusedani Iiberae, quaedam sub tiam irapelravit. Per annos igitur plures exerci-
regibus degehant, amissis regibus sub Romano tuni congrcgavit, et Hierusalera cum copioso ex-
imperio redigunlur, capitoliuin incenditur, ct sedi- crcitu Vespasianus advenit; et in die Pachrc Hie-
ficari incipiu rusalem per circuittim potcntcr obsedit, ibique in-
B finilam mulliludinem, quae ad diem fesitiin ve-
De Vespasianb, et de vindicta, quam fecit de Judmis,
el de peslilenlia Judmorum, fame et morlaiilale nerant, conclusit. Per aliquod aulem tenipus, an-
eorum, el aliis gestis. Et de Josepho. tequara Vespasianus Hierusalem adveniret, fideles,
Refert Joseplius, quod propter peecalum morlis qui ibi erant, a Spiritu saucto adraoneniur, ut
Jacobi Justi faclurii sit excidium Hierusalem, ei inderecedant, et in quodam oppido trans Jordaneni,
dispersio Judseorum. Sed non solum ob moiiero qnod Pellam vocant, seeedant, ut abi.lis ab urbe
Jacohi, sed etiam ob mortem Domini prsecipue hsec sanclis viris ccelesti vindictae fierct locus, lam de
dcslruclio facta esl, secundum quod Dominus di- urbe sacrilega, quam de populo scelerato.
cit: Non relinquetur inde lapis supcr lapidem , eo Quamdarii aulem civilateni Judaesenoinine Jona-
quod non cognoverislempus visitalionis mem (Malth. param, in qua Josephus princeps et dux erat, pri-
xxtv). Sed quoniam Dominus non vult mortetn pec- moomnium est aggressus. Sed Josephus cum suis
catoris (Ezech. xxxm), et ul ipsi excusalionem non virililer resistebal. Taudeni Josephus videns iinmi-
haherent, per XLaunos pceiiitenliam eorum expe- nere excidium civitalis, assumptis uudccini Judrcis,
ctavit, et per apostolos, maxime per Jacobum fra- subterraueam donium intravit, ubi quatriduana
trem Domini, inter eos continue prredicantem , eos fame jaciierunt afflicti. Judsci vero. coiisentiente
ad poeiiilenliam revocabat. Sed, cum per admoni- Josephd malebant ibidem mori quam Vespasiani se
lioiiem eos non posset rcvocare, voluit eos saltem subjicere servituti. Volebant serautuo inieificcre, et
prodigiis exercere. Nam in his XL annis, sibi ad sanguinem sutim in sacrificiuni Deo offerre. .Et
pceniieniiam datis, multa monstra et prodigia, sic- quoniam Josephus inter eos erat dignior, volehant
ut refett Josephus , evenerunl : Nam slella prm- eum primitus oecidere, ut ejus effusione sangui-
fulgens gladio per omnia similis visa est civitali de- nis Deus citius placarelur; vel ut Chronica dicit,
snper imminere, ac per lotum annum exitialibus ideo mutuo se interficere volebaut, ne darer.tur in
flammis ardere. In quodam festo Azymorum hora raanihus Roraanorura. At vir prudens Josepliuset
uortis nona tanlus fulgor aram templi circumdedit, mori nolens, judicem mortis ct sacrificii se consfi-
ut omnes diem clarissimum pularenl. In eadem fe- tuit; et quis prior alio occisurus esset, inter binos
stivilale vilula ad immolandum adducla, inter mini- et binos sortem miltere jussit. Missis itaquc sotii-
strorum manus agnum subilo est enixa. Posl ali- bus, sors nunc unum, nunc alium raorti tratlidit,
quot dies prope solis occasum visi sunt currus, et donec ventum est ad ultimum, cura quo Joseplms
quadrigm in omni regione per aerem fieri, el arma- sorles missurus fuit. Tunc Josephus boino strc-
iorum cohorlesmisceri nubibus, et urbem circumda- j) nuus et agilis gladium illi abslulil, el quid magis
re agminibus improvisis. In alio die feslo qui Pen- eligc-rcl, vitam scilicel aut mortein, requisivit, et
tecoslesappetlalur, noclti sacerdotes in'lemplum ia- ut sine dilatione eligeret, prrecepil. Et ille liinci;s
gressi ad ministeria ex more complenda, molus quos- rcspondit: Viverenon recuso, sed gratia lui vitam
dainqueslrepilus senserunl, ac voces subiias audie- conservare valeo. Tunc Joscphus uni faniiliari Ve-
ritnt dicentes: < Tran eamus ab his sedibus. » Ante spasiani, et sibi etiam familiari, latenter locutus
quarlum eiiam annum belli, vir quidam nomine Je- est; et ut sibi vila donaietur, petiit; et quod pe-
sus, Ananim filius in feslo Tabernaculorum repenie liit, impelravil. Cum auiem ante Vespasianum Jo-
clamare cmpil: < Vox ab oriente, vox ab occidenie, sephus esset adductus, dixit ei Vespasianus : Mor-
vox a quatuor veniis, vox super Hierusalem, et super lem meruhses, si hujus pelitionibus liberatus non es-
lemptum : vox super sponsos et sponsas , vox super ses. Joscphus : Si quid perperam aclum est, in me-
Hierusalem universam. » Prmdiclus igitur vir capi- lius commulari polest. Et Vespasianus : Qui victus
lur, cmdilur, verberalur ; sed itle aliud dicere ne- est, quid fucere polest ? Et Josepbus : Aliquid fa-
quiens, quanio plus verberabatur, tanio eadem fonius cere polero, si diclis meis aures tuas demulsero. Et
clamiiabat. Ad Judicem igilur adducilur; lormenlis Vespasianus : Concedatur, ul verbis inhmreas; es
 '
iS3 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 433
el corrigias co-
quidquid boni diciurus es, pacifice audialur. Et Jo- £*_fames erat quod calceamenta sua
^ephus : Imperator interiit, et senatus imperalorem medebant. Malrona eliain genere et divitiis nobilis,
le fecit. Et Vespasianus : Si propheta es, quure non sicullcgitur in Historia ecclesiastica, cuni praedo-
es valicinalus huic civitaii, quod mem subjicienda nesejusdomum intranles eam omnibus exspolias-
sil dilioni? Et Josephus : Per quadraginta dies hoc "sent, nec sibi ulterius quod comederet remansissel,
eis prmdixi. Inlerea legati Romanorum venerunt. parvulum filium suum lactantem tenens in mani-
Vespasianum Jmperatorem sublimatum asserunt, bus, ait : Infelicis malris hifelicior fiiil Inbello, in
eumqtte venerati sunt. Hsec supradic.la Cbronica fame, in djreplione cui te reservabo ? veni ergo nunc,
teslatur, quod scilicet Josephus Yespasiano prse- o mi nate, csto matri cibus, prmdonibus furor, smcu-
dixit tam de iraperatoris morte, quam de sua subli- lis fabttla. Et his dictis, filium jugulavit et coxit;
malione. Reliquit autem Vespasianus Tilum filium et dimidlum comedens, partem alteram occultavit.
suiim in ohsidione Hierusalem. Et ecce confeslira prredones odorem carnis coctse
Titus autem, ttt in Hisloria apocrypha legitur, seiilienles in domum irrtiunt, et nisi carnes piodat,
atidiens patrem suum in imperium sublimatum, morlem minantur. Tunc iila delegens infantis mem-
lanlo gaudio et exsultatione repletur, quod nervo- bra : Ecce, inquit, vobis parlem optimam reservavi.
rum contiaclioneex fiigiditate cprripitur, et altero B ' At illos tantus horror invasit, qttod nec loqui po-
crure debilitalus paralysi torquetur. Josephiis au- tuerunt. Et illa : Meus est hic filius, iiieuin est pec-
tem audiens infirmitaie laborare, causam morbi, et catum, secuii edite, quia. prior egO comedi quod ge-
morbtira, et tempus raorbidiligenterinquirit. Causa nui. Nolile fieri aut malre religiosiores, aui feminis
nescitur; morbus ignoralur. De lempore aulem. molliores. Quod si vicit vos pielas, el horrelis, ego
quoniam audila patris electione hoc sibi accidit, lelum comedam, qumdhnidium jam comedi. llli vero
aperilur. Josephus aulem vir sapiens et providus tremenles et terrifi discesse.runt.
ex paucis mitlta conjecit, e.tex tempore niorbum et Tandem seeundo anno imperii Vespasiani Titus
causam invenit. Sciens quod gaudio et laetitia su- Hierusalem cepit, et capuun subveriit, templuui-
perahundanli debilitatus fsiil, animadvertens itaque que funditus deslrusit. Ei sicut Judaei Christum
quoniatn contrariacoiitrariis curantur; sciens etiam triginta denariis emeraiit, sic et ipse uno denario
quidquid amore conqtiirilur, dolore frequenter triginta Judseos vendidjt. Sicut autem narrat Jo-
amitfitur, quaerere ccepit, an aliquis esset, qui sephus,'nonaginta septem millia Judaeorum vendili
principis inimic.us obnoxius leneretur. Et eral ibi suni, et undecies centena millia fame et gledio
servus adeo molestus Tito, ut siue vehementi con - C perierunt.
turbatione nullateniis iiv eum posset respfcere, nec
etiain nomen ejus audirc. Dixit itaque Tito : Si Addilamenium antiqni interpolaloris ad chronicon
curari desideras, omnes, qui in meo cotnitulu vene- Sicardi in codice Eslensi.
rinl, salvos efficias. Cui Tilus': Quicunque in tuo Legilur quoque.quod Titus inlrans Hierusalera,
comilalu venerinl, securus havealur et salvus. Tunc quemdam muruni densissimum vidit, ipsumqueper-
Josephus eito prandium fieri prsecepit, et mensam forari praecepit, factoque foramine queindam snttis
suam mensre Titi oppositam' Iocavil, et servum a senera aspeclu ct canitie venerabilerii invenerunt.
dextris suis sedere fecit. Quem Titus respiciens, Qui requisilus, qui esset, respondit se esse Joseph
molestia conturbatus infretnuit; et qui prius gau- ab Arimathia Judassecivitate, seque a Judseis ibidem
dio infrigidaius fuerat, accessione furoris incaiuil, inolusum et nmraturn fuisse, eo quod Ciiristtim se-
nervosque distendens curatus fuit. Posl hrec Titus pelissel; addiditque quod ab illo tempore usque
etservum in sui gratiam, el Josephum in sui ami- nunc coelesti sil cibo pastus, et divino lumine con-
citiam accepif. fortatus. In Evangelio tamen Nicodemi dicitur quod,
'Bieiinio igitur a Tito Hierusalem obsessa, infer cum Judaei ipsum reclusissei.t, Christus resurgens
castera mala, quae obsessos graviter perurgebant, D eum inde eripuit, et in Arimalhiain duxit. Poicst
tanta fanies oranes tenuit, qtiod parentes filiis, et dici, quia cum eductus a praedicalione Christi non
filii parentibus, viri uxoribus, et uxores viris cibos , cessaret, a Judaeis iterum esl inclusus.
IIOIIlanltim ex nianibus, sed etiam ex ipsis denli-
bus rapiehant. Juvenes etiain selate foiiiores velut Mortuo quoque Vespasiano imperatore, Tifns fi-
simulacra per vias oberrando palain exanimes ca- lius ejus eidem in imperio successil, qui fnit vir
e.debant. Qui mortuos sepeliebant, ssepe super ipsos clementissimus et multae liberalitalis, tantseque
morliios raoriui cadebant. Fetorem auiem cadave- bOnitatis fuit, sicut ait Eusebius Crcsariensis in
ruin non ferentes, ex publico suniptu ipsa sepelie- Chronica, et testatur Hieronymus, quod dum quo-
bant; sed deficiente sumptu et vincente cadaverum dam sero recordatus fuisset, quod illo die nii
mulliludiiie, de muro cadavera prrccipitabant. At boni egisset, aut nihil dedisset, ait: Dietn perdi-
Titus circuiens cum videret valies cadaveribus re- dimus.
pletas, et tolam patriam ex eorum fetore corru- De origine Josephi, ei nativitaie, et cnjus filius fuit;
ptatn, manus suas cum lacrymis ad cceluin levavit: el de composilionetibrorum, quos fecit.
Deus, tu iiides, quia ego hmc uon facio. Tanla ibi Operoapretitim sane est post ista noscere. quis
457 CHRONICON. 458
fucrit hic Josephus, et unde vel ex quo genere ori- A I fme vicesimi Anliquitalum libri significat idem
ginem ducens; qui tantam nobis maleriam rerum ipse, composuisse quatuor volumina comprehen-
gestarum cogiiitionemque praestitit. Exponit ergo sura secundum fidem et religionem patriam De Deo,
eliam hsec ipse de se hoc modo, scribens: Josephus et de subslantia ejus, ac legibus,el cur qumdam apua
Mathalhimfilius Hierosolymissacerdos, qui et in ipso eos liceanl, qumdam non liceant. Sed et alia non-
primo bello Romanos oppugnavil, ct poslerioribus nulla Opuscula a se dicit esse composila. In fine
nihilominus interfuit prmliis necessilale constriclus. ctiam supradicti vicesimi Antiquiialum libri, Justum
ConstaJ igitur, htinc virum per idem tempus non quemdam ex Tiberiade, qui conaltis sit hoc idein
soluiii apud Judscos proprios cives, verum eliam opus, quod ipse explicuerat, aggredi, arguil falsi-
apud Romanos habitum esse nobilissimum, ita ut tatis per hrcc verba : Sed non ego te imitalus in his,
lilleraram mcrito in urbe Roina etiam sfatua dona- qumconscripseram. Ipsis enim imperaloribus obtuli
relttr, et libri ejus bibliotliecre traderenlur. Con- libros meos, cum adhuc ipsa, qumgesia sunt, pene
sctipsit itaqne Anliquiiaium Iiislorianvin xx libris. in oculis huberentur; quippe qui conscius mihi essem,
Belli vero Judaici ciira Romanis hisloriam vu vo- servare in omnibus veritatem, nec me dictorum lesli-
luminihus conipreliendit, qtia non solum Graecafa- monio fefellit opinio. Sed et aliis pluribus obtuli,
cundia, verum eliam et palrio, id est Hebrreo ser- "^ quorum mulli eliam ipsis inlerfuere beltis, sicut
mone, sttis etiam civibus se edidisse confirmat : di- Agrippa rex, et nonnulli ejus propinqui. Imperalor
gnus, cui prae cseterisomnibus debeat credi. Sed et quidem Tilus in tanlum probavil, ex islis debere li-
alia ejusdem viri exstanl De Judmorum velustate bris ad omnes homines rerum gestarum notiliam per-
duo volumina, in quibus contradicerc Appioni cui- venire, ut manu subscriberel publice ab omnibus eos
dam Grammalico videlur, qui illis tempotibus ad- legi debere. Rex vero Agrippa sexaginla duabus epi-
versum Judreos scripserat, et ad alios quosdatn, qui stolis de Operis nostri veritale lestalus est, ex qui-
mores genlis Jtidaeorum atque inslitula lacerave- bus et duasiinserui. Sed de his salis. Nunc adiiar-
rant. In primo ergo ex his libris duohus, quae vo- rationis nostrse seriem redeamus.
lumina apud Hebraeos in auctoritatc habentur, De Tito Vespasiani filio imperalore.
secundum majorum trad>tionem per hsec docet. Anno ab Incarnatione Domini 82, Titus Vespa-
Prologus de libris. quos Josephus composuit contra siani lilius regnavit apud Romanos annis u.et men-
Appionem. sibusii. Qui fuit Graecaet Latina lingua disertissi-
Neque igilur innumera, inquit, apud nos habenlur fiius , facundus , pius , largus; dicens, nullum
volumina inler se invicem discordia; sed duo lanlutn debere trislem ab imperalore discedere; unde cum
...
et vtgtnu ......
sunt hori, . i
qu; omiuum temporum sertem quadara die recordatus fuisset in ccena, se nil illo
continent, qui et jusle creduntur divinitus inspirala. die cuiquam prsesfitisse, ail: Amici, lianc diein per-
Ex quibus quinqve sunt Moseos, conlinenies legem didi. llujus temporibus Clelus, quem Pelrus pre-
vilm, et successionis humanm pritsapiam, usque aa sbyterum fecit, successit.post Petrum papam.
ipsius Moseos lenninuni; prolendenlcm; qui paulo De Domiliano imperalore filio Vespasiani.
minus trium inillium annorum, conlinenliam gerunt. Anno ab Incarnatione Domini 84, Domitianus
A morte vero Moseosusque ad Artaxerxem, qui re~ filius Vespasiani, et fraler Tili junior r.egnavit apqd
gnavil apud Persas, qum gesta sunt, prophetmquin- Ronianos ann. xv. Hic supcrbissimiis fuil, ul se
que per ea tempora tredecim votuminibus conscripse- Deum et Dorainurii jusserit appellari, et aureas et
ruiit. Reliqui vero quatuor libri, hymnos in Deum, argenieas statuas in Capitolio sibi erigi, mensem
et vitm inslituta ac monilu mortalibus tradunl. Ab Octobrem Domitianum suo nomine quoque vocari.
Artuxerxeverousque ad nostrum lempus singula qui- VerunUanien Romse multa opera fecit, Capitolium,
dem conscripta, non tamen priori simiti fide sunl ha- Forum, Porticus Divorum, Isiura, et Serapium,
bila, pro eo quod non exstiierit prophetarum jugis ei; Horrea, Praeparatoria, et Pantheon, el Sladium, et
certa successio. Rebus ergo ipsis conslat,-quod nvs; n. multa alisi. De Dacis et Germanis triurophavil. Eu-
venerabililer utamur Scripluris noslris. Nam, quam- nuchos fieri prohibuit. Philosophos et matheniati-
vis lol smcula inlercesserunt, neque addere quis un- cos de urbe ejecit. Christianos persecutus est, et
quam, neque auferre aul permulare quid aums est. Joaniiem apostolum in fervenlis olei dolio posuit,
Sed omnibus genlis noslrm hominibus insita hmc; et cum inde illaesus exisset, in Pathmos insula rele-
quodammodo,alque ingenita fides est, credere, hmc; gavit, ubi Apocalypsim scripsit. Eodem tempore
Dei esse consulla, el his jugiter inhmrere, ac pro, Domitiani, Josephus a Vespasiano jara captus Ro-
ipsis, si ila res poposceril, tibenler et animam po- mam venit, et multa conscripsit, prsesertim xxiv.
nere. Sit eliam hsec pars historiographi his in lociss Antiquilalum libros ab exordio mundi usque ad x-iv
a nobis, ul arbilror, uon incompetenter inserta. annum hujus Domitiani, unde slatua Romai dona-
Est adhuc ejus aliud elegans satis voluroen : quodI tus est. Et eodem tempore Quinctilianus Romae
animus sit, qui imperium teneal in nobis. Quem Ii-- scholam habuit, el salarium de Fisco primura ac-
uellum quidain Machabmorum atlitulaverant, pro> cepit. Eodem lempore omne genus et regnum He-
eo quod certamina inibi et agones pro pietate ai braeorum, elt praecipue regis David omnino dele-
Machabseis frairibus desudata contineat. Sed et ini tura fuit a Domiliano imperatore, exceptis quibus-
PATROL. CCXIH. 1S
459 • SICARDI CREMONENSSSEPISCOPI 460
dam, qui dicebant non deberi sibi terrenum irape- A De Tito Anionino imperalore.
rium, sed cceleste, quos ad voluntatem eorum libe- Anno ab Incarnatione Doraini 142, Titus Antoni-
ros abire permisil; demum cum multos nobiles nus regnavit apud Romanos ann. xxn, et mens. m.
de senatu occidisset, suorura conjurafione occisus qui Pius propter clemenliam dictus est; Pater Pa-
est. trire, quia accusaliouibus incensis debita reiaxavit,
De Nerva imperalore, ^Erarium opulentum servavit; regibus amicis non
Anno ab Iiicarnatiorie Domini 99, Nerva apud niinus venerabilis. Eodem lempore Galenus medicus
Romanos regnavit ann. i el inens. iv. Vir fuit slre- claruit, qui Pergami natus claruit. Eodem Jempore
nuus et modestus, qui missos in exsiliuni per Do- sedit Romae Hyginus papa. Post eum successit
mitianuui solvit. Idem creditur de Joanne apostolo, Anieius : post eum successit Pius in episcopatu.
qui reversus est Ephesum. Ista est melropolis His temporibus Hygini papae, Valentinus, ct Cerdo,
Asiana. Audi fabulam de Joanne. Cuidam episcopo et Marcion hreretici Romam venerunt. Valeiiiinus
quemdam juvenem commisit. Episcopo absente, ju- dicebat, duo csse principia, profttndura, et silen-
venis princeps latronum effectttsest. Cum repeteret lium, et ex bis triginla saecttla. Cerdo et Matcion,
eum Joannes, ait episcopus : Morluus est. Cui Joan- duo principia, bonum et malum. Ambo resurre-
nes : Bonum le custodem frairis animm reliqui! De- ctionem carnis negabant, animae tamen salulerii
mum per Joannem ad pcenilentiam revocatus est. promitlehaiit. In Alcxandria vero Basilides suam
De Trajano imperalore. doclrinam evomuil, dicens CCCLXV ccelos secuiidura
Anno ab lncarnatione Domini 100, Trajanus re- numerum dierum anni. Hoc autem noraen Abrasas
gnavit apud Roraanos ann. xix et mens. vi, el die- commendabai, quia nuraerum islum contineal. Cti-
bus xv. Hic fuit tantse -civilitalis et forlitudinis, jus discipuli se Guosticos nomiiiabaiit ad praesum-
ut omnibus praecedentibus prineipibus merilo prae- pliouein excelientioiis scienlire. Sed ab aliis dice-
feratur; nam cum alii imperium defendisscnt, iste bantur Bothoiiitae, id est ccenosi, a turpitudine,
nobiliter anipliavit. Nam Asia et Babylonia capla quam in mysteriis exercebant, conlra queiti scripsit
usque ad Indise fines accessit. De Dacis et Scylhis doclus Agrippa.
triumphavit. Hymbrios, Sauromafas, Arabas, et De Marco Anlonino Vcro, cuin fralre Lucio Aurelio
Boffotanos in fidem accepit. In mari Rubro classesn imperaloribus.
instiluit, ut lines Indiae subjugaret. Armeniam, As- Anno ab Incarnatione Doinini 165, Marcus Anto-
syriam, Mesopolamiara subjugavit, et provincias ninus Verus cum fratre Lucio Aurelio regnavit
feeit. Nil elegit injuslum ad augendum fiscum. Sed Q apud Ronianos ann. xix, et mens. r. Usque ad i:oc
persecutor fuit Christianorum. Nam cum Plinius tempus singulares fuerunl Augusti. Hinc primuiu
cujusdam provinciaeprocurator eum consttluisset, bini. Hi Seleuciam ceperunl, de Paiihis Iriumplia-
si Christianos occideret, cum nil mali in eis repe- verunt. Contra Germanos et Sarmatas, Marcoraan-
riret, prseter obsiinalioncm non sacrificandi, et an- nos, QuadoS, Dacos, Vandalos, Suevos, Pannonios
telucanos ccetus ad canendum cuidam Christo, ut dimicarunt. Et cum stius exercilus aestuarel, qui-
Deo; respondit quod iiullus Clirislianus inquirere- busdam militibus Christianis, qui sub eo miliia-
lur; si quis tamen incidenter praeveniretur, puniri bant, orantibus, contra spem largissimus imbcr cf-
oporleret. Deintim Trajanus apud Seleuciam Isau- fusus est in exercitu, sed in hosies fulgur et ignis.
riae, ut dicitur, mortuus est, cujus ossa in urna Marcus, defuncto fratre, lilium suum Comraodum
aurea in Foro delata super columnara sunt. Solus regni consortem fecit, el multis raulfa Iargitus est,
oranium inlra urbem in foro sepultus est. In his ila quod aeraiiura exhauserit; pecuniam, quse de-
diebus Anacletus papa Rqmse sedit. Posl eum stic- bebatttr, tabulis incensis remisit. Et ne quid boni-
cessil Evaristus papa Romse. lati deesset, scniores leges novis conslilutionibus
De Adriano iinperalore. lemperavil. Adeo inagiiilicus fuit, ut centum simul
Anno ab Iiicarnatione Domini 120, Adrianus re- D leones exhibuerit. Cumque Smyrna civitas Asire
gnavit apud Romanos ann, xxi. Hic cogiiominatus corruerit lerrse molu, per decennium ad ipsius .in-
est iElius. Facundissimus fuit et diligentissimus siauralionem tribula reniisif. Oelavo anno Marci
circa aerarium, et militum disciplinam. In utraque Antonini Soter Roinre fit papa.
lingua perilus. Pater Patriae diclus. Tributa urbis De CommodoMarci filio imperatore.
relaxavit. Alexandriam a Romanis stibversam pu- Anuo ab Incarnatioue Domini 184, Comraodus
blicis instauravit expensis ; et ad instaurandam ci- Marci filius regnavit apud Romanos ann. xm. Nihil
vitatem Nicomediae,quse in terrae motu corruerat, paternum habuit, nisi quod contra Germanos diini-
de publicodeditexpensas. Atheniensibus sibi peten- cavit. Sepleinbrein a suo nouiine Coinmouuin no-
libus de libris Draconis et Solonis jura coraposuit. miiiari voluit. Thermas Romsefecit. Uxoris poculo
Contra Sarmatas bellum gessit. Judaeos secundo, est occisus. Adeo neqtiam fuit, quud etiam mortuus
Romano imperio rebellantes anno secundo imperii humani gener-is dieeretur iiiimicus, quia niultos
sui cepil. Sixlus papa Romre sedit. Sixto successit nobiles inlerfccit. Victor Eleutherio in apostolica
Telesphorus. ; sede successil. Hisque leraporibus fuerunt Caia-
phrygre, a Phryg:a dicti haerclici, tjui secuut.'a$
431 CHRONICON. 4G2
nuptias condemnabanl, quorura auclor fuit Monta- A De Alexandro'Aurelio imperalore.
nus, qui se Paracletum nominabat, habens secum Anno Domini 228, Alexander Aurelius regnavit
duas mulieres, Priscam, et Maximillam insani spi- apud Romanos ann. xm. Hic Xerxem regem Persa-
ritus, quse se prophetissas esse jactabant. rum vicit, el diseiplinae militaris lam severus cor-
De Helvio Perlinace imperatore. reclor fuit, ut quasdam Iegiones tumultuantes ex-
Anno ab Incarnalione Domini 197, Helvius Perti- auctoraverit. Ulpianum, Pauluro, Papinianum ju-
nax regnavit apud Romanos mcnsibus vi. Hic se- risperitos assessores habuit. Therraas aedificavit,
ptuagenario ma.or cum prajfecluram urbis ageret, eunuchos reprobavit, dicens esse tertium genus
ex senatus-constillo imperare jussus esf; et quia hominum, nec vidcndura, nec usu habendum. Et
pertinaciter resistebat, Pertinax dictusest; quem, demum apud Maguntiam decollatus est. Eodem tera-
cum senalus rogaret quod uxorem suam vocaret pore Romse sedit Urbanus papa.
Augustam, respondil : Quod sufficeret, quod regna- De Maximino imperatore.
retinvilus. Pertinax Juliani scelere occiditur. Anno Domini 241, Maximinus regnavit apud Ro-
De Juliano imperalore. manos ann. iu. Hic ex corpore militari primus, et
Anno ab Incarnalione Domini 197, Julianus apud n ab exercitu sine senatus auctoritate imperator
Romanos regnavit mensibus vn, quera apud Pon- electus est; qui fuit persecutor ecclesiarum, sub
lem Milvium Severus occidit. Post dictum Helvium quo Pontianus Romanus pontifex in Sardinia dg-
Per.tinacem fuit. portalus martyrio coronatur.. Hic a Pupieno occidi-
De Severo imperalore. tur, quo tempore regnum usurpans occiditttr. Pon-
Anno ab Incarnatione Dornini 198, Severus regna- tiano successit Aiuerus papa. Tcmpore Pontiani
vit apud Romanos ann. xvn. Ilic fuif oriundtis ex papae, et Maximini Berillus haereticus Eeclesum
Africa, philosophtis, civilibus studiis clarus, sed impugnavit. Sabellus hsereticus desipuit, ctijus d.-
parcus. Multa bella feliciter gessit, nam Parthos, scipuli Sabelliaui, et Palripnssiani dicli sunt, quta
Arabas, Britannos superavit; ct quemdam Clati- identitatem et Trinitalem dogmatizantes Patri
dium Alhinum, qui fueral in morte Pertinacis, et etiam passioncm ascribebant.
se caesarem in Galiia fecit, apud Lugdunuro occi-
De Gordiuno imperalore.
dit. Receptas provincias vallo cingi fecit a mare ad
Anno Domiui 244, Gordianus regnavit apud Ro-
mare per cxxn miilia passuum, et roansiones fecit.
manos ann. vu, quo Romam ingresso Pupienum et
Chrisiianos persecutus est. Dcmum Eboraci mosi- Albinum
, qui imperium arripuerant, inletfecil.
tur in Britannia. " Hic Paiihos, Persas et Medos superavit. Fraude
De Anionino Severi filio imperalcre. occisus est. Post Gordianum Philippus
Anno ab Incarnalione Dotnini 217, Antoninus Philippi
cum fiiio suo imperavit ann. xu. Hic Philippus.
Severi filius, proprio nomine Bassianus, regnavit
Christianus per Origenem efficitur. Ambos Becius
apud Romanos ann, vn, mens. vi, dictus cogao- occidit. Eodem temporesedit RomaeFabianus papa,
menlo Caracaila a gcnere vestis, qua ulebalur, et
qui per columbam Spiritus saiicti electus est; qui
e.jiis nomihe vocata est. Thermas Romse fecit, quse staiuit
singulis annis chrisma renovari et vetus
dictaesunt Antonianae. Impaliens libidinis fuil usque comburi. Hic
martyrio coronatur. Eodem lempore
adeo, quod noveream duxit uxorem. Niliil memora" sUpervenit Novalus ex Africa, et separavit de Ec-
bile praeter quod diximus fecit. l-Iujus temporibus
clesiaNovatianum,etquosdamconfcssores,postquam
fuit Zephyrinus papa, cui successit Calixtus papa.
Moyses in car.cere defunctus est, qui fuit ibi men-
Et Antonini Severi Dlii hujus tempore Quinta Edi- ses xi, et sic multi
fugerunt. His temporibus fue--
lio inventa est Hierusolymis, cujus auctor non ap- runt haerelici dicentes, animas cum corporibus in-
paruit. Ammonius Alexandrinus canones evangelio- lerire simul, et cum corporibus iterum suscitan-
rura composuit. Hierosolymis Alexander, adhuc r, das. Ilem et alii nomine Elcesaitae, qui licel de
vivente Narcisso episcopo ordinatur propler sela- Novo ct Velcri Testamenlo, quibus voluerant,
lem; habebat enim cxvt annos, et cura eo pariter teslimoniis uterentur, tariien multa refutahant, ut
Ecclesiam rexit. Sed TertuIIianus sanclam impii- et dicebant se habere librum de ccelo
Apostolum;
gnavit Ecclesiam; et perseculio magna fuit Chri- lapsum.
stianorum.
De Macrino imperalore. De Phitippo imperatore.
Anno ab Incarnatione Domini 225, quidam impe- Anno Domini 250, Philippus apud Romanos re-
rator nomine Macrinus regnavit apud Romanos gnavit annis xn. Qui filium suum sibi aequivocum
ann. i, mens. n. Nihil dignum meraoriae fecit. regni consortem effecit, et urbem sui noiniiiis in
De Marco Aurelio Anlonino imperalore. Thracia constituit; et primus omnium de Rom.i-
Anno ab Incarnalione Domini 224, Marcus Aure- nis imperatoribus in Chrisium credidit, et, ut dici-
lius Antotiinus regnavit apud Romanos ann. IV. tur, Chrislianus effectus est. Cui, cam veilet in
Hic exstitit irapudicus, quod nullum gcuus obsce- Pascbali solemnitate communicare, rogavit episco-
nitatis omisit. pus, denec peccata confessus esset, staret inter
pcenitentes ; quod palienter fecit. Hic thesnur.os
 463 SICARDI CREMONENSiSEPISCOPI 454
beato Sixto donavit. Philippus severus fuit, et a A manos ann. i, mens. tx. Hic parcus fuit, modestus,
Decio ambo occisi sunt. » juslus, et regendaereipublicae idoneus; qui Golhos
De Decio nnperalore. Illyricura et Macedoni3m vastantes prselio vicit;
Anno Doinini 257, Decius apud Romanos, re- Alamannos apud Lacum Benacum superavit. Ob
gnavit ann. i,mens. m. Hic de Pannonia nalus quaeclypeus aureus et aurea statua fuit ei in Ca-
fuit. Civile bellum compressit. Filium caesarem pitolio collocata, et post mortem divus appellatus
..fecit: et cum Philippos patrem et lilium occi- est. Eodem tempore Dionysii papae, Claudii, ct
disset, in odium eorum Christianos persecutus est, Valeriani, et Gallieni ejus filii, Paulus Samosate-
et bealos Laurentium et Hippolylum interfecit. De- nus haereticus exstitit, qui Chrislum solum homi-
cius a diabolo et ab hostibus interlicitur. nem confitebatur. Et Manes, a quo Manichaei, qui
De Gallo cum filio suo Volusiano. fuit de Perside, qui nunc dicebat se Christum ,
Anno ab Incarnalione Domini 258, Gallus cum nunc Paracletum : et fecit duodecim discipulos
filio suo Volusiano, regnavit apud Romanos ann. n, ad instar Christi. Et prsediclus Claudius roorbo
mens. iv. His temporibus iuitpestis, qusepenege- obiit. Post Quinlilius fraler Claudii imperator eli-
nus bumanum exstinxit. Ab Ejula occidilur. His
temporibus fuit Novatus Romanus presbyter hse- De. Quintilio fratre Claudii.
reticus, a quo Novaliani dicti sunl; sed se ipsos Anno Domini 276 , Quintilius frater Claudii a
non Novalianos; sed Catharos appeilahant, id est senalu imperator eligilur; sed xvi die sui imperii
muiidos, propter mundiliem ; secundas nupiias apud Aquilegiam occiditur.
non admitlebant, reconcilialionem pcenitentibus De Aureliano imperalore.
denegabant. Hoc lempore Lucius papa Romsesedit. Anno Domini 276, Aurelianus regnavit apud
De Mtnitiano imperalore. Romanos ann. v, mens. vi. Vir in bello potens,
Anno Domini 258, iEmilianus natione Maurus, haud dissimilis Alexandro; qui tribus praliis in
regnavit apud Romaiios mens. u, tertio namque llalia, scilicel apud Placenliam et Ticinum victor
mense luit posnara lyrannidis ~occupatsa. exstilit. Tetricum, qui adhuc Galliam tenebat, su-
De Valeriano et Gatlieno. peravit; et Aurelianis civitatem aedificavit, et
Anno Domini 258, Valerianus, el Gallienus Va- Zenobiain uxorem quondam Odenati, quse niorluo
leriani filius, regnavil apud Romanos ann. xv. Va- viro adhuc Orientis tenebat imperiuin , superavit
lerianus in Rhaetiaeleclus est ab exercitu. Gallic- apud lnmas non Ionge ab Anliochia. Cum itaque
nus Romse a senatu. Valerianus persecutus esl r triennio Romanum orbem ab invasoiibus liberas-
Ghristianos, sed non diu,quiadum bellum gereret set, ingrediens Romam triumphum habuit, quasi
in Mesopolamia, caplus est a Sapore rege Persa- receptor Orientis, prsecedentibus eum Tetrico, et
rum, et apud Parthos ignobili servitute cousenuit. Zenobia. Hic primus apud Romanos diadema ca-
Nam Sapor equum ascensurus, pedem ejus cervi- piti suo imposuit, et aurata vesle usus est. Hic
cibus imponebat. Gallienus vero prius feliciler, de- Romara firmioribus muris cinxit. Templum soli
mum perniciose gessit imperium. Nam, eo in om- rediflcavit. Populo usum porcinae carnis inslituit.
nem lasciviam dissoluto, Germani venerunt usque Demum cum Graeciamintroissel, inter Conslantino
adRavennam. Alamanni,vastatisGalliis, transierunt poliin et Heracleam fulmen juxla ipsum cecidit, et
in Italiam. [Dacia perdilur. Graecia, Macedonia, non mullo post occisus est, et inter deos annurae-
Ponlus, et Asia per Gothos depopu.lantur. Panno- ratus est.
nias occupant Parthi, Mesopotamiamet Assyriam. De Floriano.
Germani oblinuerunt Hispanias, ceperuutque Cete- Anno Domini 282, Florianus regnavit apud Ro-
tonem civilatem. Horum igitur imperium Romano mattos mens. n, diebus xxiu. Nil egit memoria
fuit nomini perniciosum. lllorum ignavia seu infe- dignum. In Tharso occiditur.
licilate Galliae demum per Posthummu, qui in D De Tacilo imperalore.
Gallia purpuram accepit, receptse sunf. Demum Anno Domini 282, Tacitus regnavit apud Roma-
Gallienus Mediolanimoritur. Dionysius papa paro- nos mens. vi. Vir egregius. Sed nihil poluit, morte
chias divisit, et in singulis propter pcenitentes sin- prsevenlus.
gulos inslituit sacerdotes. Et post eura Feli.x papa. De Probo.
: Sub hoc Gallieno septem tyranni regnaverunt : Anno -Domini285, Probus regnavit apud Roma-
primtts Geminus apud Nursam , secundus Posthu- nos ann. vi, mens. III. Vir militaris et civilis,
• mus decem annis irt Gallia regnans occiditur, ler- qui Gallias a barbaris occupatas recepit. Et cum
tius ^Smilianus Maguntiae occidilur, quartus Ma- bella innumera peregisset, pacem orbi recupera-
rius ibidem interficitur, quintus Victorinus Gal- vit, dicens, milites in brevi neccssarios non futuros.
liae creatur el occiditur, sexlus Tetricus a mililibus Iste Probus a militibus occiditur. lpse tyrannos
occiditur, septimus Maurus in Syria ab uxore occi- occidit, Saluriium, Proculum et Bonosum. Cujus
ditur. temporibus Felix Romae sedit episcopus, cui suc-
De Claudio imperatore. cessit Etitychianus Romaeepiscopus. Et his tem-
Anno Domini 274, Claudius regnavit apud Ro- poribus invaluit hseresisManichaeorum, dogmafi-
 465 CHRONICON. 466.
zans duo principia , bonum et malum ; purgalio- A Theodora uxore legitima. Dalmalius genuit alium
nem per sua saeramenta promiltens, non recipie- Dalmalium. Constantius vero Gallum et Julia-
bat. Vetus Testameutum et Novum eorrumpebat; num. Et Constautinus concubinre filius successit
quaeusque in hodiernum diem venenum effudit. ei, rex in Britannia factus. Galerius vir militaris
DeCaro cum filiis suis Numeriano et Carino. Illyrico moratus, duos cresares fccit. Maximinum, •
Anno Domini 289 , Carus apud Romanos re- quem prrefecit Orienti, et Severum, cui dedit Ita-
gnavit ann. n, cum flliis Numeriano et Carino , liam. Sed interim Maxentius filius Herculii Maxi-
quos csesares inslituit. Carus vero cum Partlios miani Romre aptid Romanos Augustus appellatur.
et Pcrsas vicisset, super Tigridem fulmine percus- Veniensergo Severus inllaiia a Galerio missus, ur-
sus interiil. Numerianus per insidias, Carinus in bem obsedit; sed a militibus desertus est, et fu-
prrelio brevi lempore occiduntur. Quorum lempore giens Ravennam, interfeclusest.AspiravitHerculius
Caius Romse sedit episcopus, qui fuit de genere Maximianus ad resumendum fastigium, intendens .
Diocletiani iraperatoris. . nudare fllium; et profectus est ad Constantinum,
De Diocteiiano. cui Faustam flliam siiam dederat in uxorem; sed
Anno Domini 290, Diocletianus regnavit apud et cum eum interlicerevellet, deteclis insidiis per
Romanos ann. xx. Hic Herculium Maximianum B flliam, quaeviro detexit, fugit H.erculius Massiliam,
cresarem fecil, qui pacem Gallire reformavit, ideo- ubi et mortuus est. Per idem temptis Galerius fe-
que ex Cresare fecit Augusium, assumens eum cit Licinium imperatorem imperii sui consoiiem.
consortem imperii, et regnavit ann. xvi. Et quia Sicque Galerio defttncto respublica a quatuor impe-
Britannia, Africa et .Egyptus, et Oriens occupa- ratoribus regebalur, Constantino, Maxentio, Lici-
banlur, Conslantium quoque et Galerium cresares nio, et Maximino. Maximinus persecutionem in
fecit. Constantio privignam Herculii dedil uxorem, Christianos vnolitus, moritur apud Tarsttm; sic-
nomine Theodoram : Galerio suam dedit nomine que Licinius solusobtinuit Orienlem. Constantinus
Valeriam. Cum his igitur, et per hos Britanniam autem cum jam regnasset quinque aniiis, affecla-
recepit, et Galliam, et Africam, et jEgyptum. vit tolius orbis imperium; et cum sollicitus esset,
Cum itaque Dioclelianus victis hostibus.tam glo- quod Romam haberet.civitatem, in sexto anno regni
riose regnaret, primus se ut Deum adorari praece- sui, congregata multitudine barbarorum supra Da-
pil, et gemmas in vestibus inseri fecit et in cal- nubium conlra eum, vidit in somno crucis figuram
ceamentis; prius enirn imperalores salutabantur in ccelo splendere, et audivit dici sibi Graeceen lo
ut judices, et sola purpura privatum habilum exer- (Q aulo nica, quod Latine sonat: In hoc vince. Jussil
cebant. Thermas Romre fecerunt Diocletianus et igltur hoc signum ex auro et pretiosis lapidibus
Maximianus; ftomae (riumphum habuerunt, prae- fabricari in vexillo et armis suis. Igitur hoc -signo,
cedentibus victis hoslihus, et prrsda virorum. De- et sacerdolum consilio, qui diccbant, quod Chri-
mum Dioclelianus Nicomediae, Maximianus, Me- slus in hoc signo vicit morteni, et diabolum, et in-
diolani purpuram deposuerunt, et privatam vitam fernum, et vicloriosus ccelos ascendit, audacter
elegerunt, dicenles, se propter aetalem minus ido- ingressus est bellum, et oblinuit : veniensque Ro-
neos regimini reipuhlicre; quod a (empore non mam movit bellum adversus Maxentitirn, et vicit
fuit audituni. His temporibus Marcellinus Romre eum, et occidit apud Pontem Milvium ; et ila Con-
fii episcopus, cui successit Marcellus, cui, cum stantinus Romaepositus est in solio, ut ille. Adhuc
fuisset per xxx dies corpus martyris inhumatum , Diocletianus vivebal, et in villa sua liioritur; et so-
bealus Petrus aposlolus apparuit in visione dicens: lus privatorum inter deos refertttr. Licinius Orientis
Marcelle, sepeli corpus fralris mei Marcellini juxta imperalor Christianos persequitur, sub quoBasilius
me, ul quos non separavit mariyrium, quosque Ponti episcopus martyrio coronalur; sed deroum
justificavit Dei graiia, non separet sepullura ; quod Thessalonicre a privatis oecidilur. Constanlinus
factum est, quia secus pedes apostoli sepultus est. ergo raonarcha effectus est, qui tres filios habebat,
.De Conslanlio et Gaterio. scilicet Conslanlinuin, Coiislantiuni.etCoiislaiitem,
Anno Domini 510, Conslantius et Galerius, qui et csesares instituit, qui praeessent Galliae, Orienti
prius caesares erant, creantur augusti, et divise- etltaliae. De Golhis, Cimbris, et multis aliistrium-
runt orbem ; et Constanlius ltaliam, Gallias et phavil. Multas leges composuit, sed uxorem Fau-
Africam, Galerius vero Illyricum , Orientem et stam occidit.
Asiara oblinent. Sed Constantius vir egregius et ci- Conslantini temporibus Eusebius Romae sedit
vilis fisco divilias non accumulans, dicens, publi- episcopus, sub quo, ul quidam aiunt, inventa est
cas opes melius a privatis haberi quam intra unum crux Domini nostri Jesu Chrisli, et baptizatus est
claustrum servari, solum Galliis voluit esse con- Judas fraler beati Stephani. et Quiriacusvocabalur.
lentus. Amicus fuit Christianorum, quos in sua Eusebius Conslantinum catechizavit. Eusebio suc-
yeligione vivere concessit. Obiit autem Eboraci, cessil Melchiades. Timotheus Romae pro Christo
et inter divos relatus est. Reliquit vero tres patitur, cujus martyrium sanelus papa Melchiades
notandos filios , scilicet Consiaiitiiium de Helena dedicavit. Sed et hic Melchiades martyrio coroua-
concubina, et Constantium, ct Dalmalium de tus. cst. Omnes poniifices prseter........ hucusque
467 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 468
martyrio coronali exstiterunt. Post hunc Romre A _ quae polius coilobii nomine est appellanda. His
Silvesler lit episcopus, qui propter persecutionem temporibus Arius presbyter Alexandrinus multos
in monte Soracte latebal; quolatente, Constanlinus, suse associavit impietali, dogmatizans, Patrem et
qui vsvriiscuris implicilus distttlerat baplizari,lepra Filium et Spiritum sanctum non esse unius essen-
percussus est. Qui cuni ei eonsultum fuisset, ut in tise; contra quem Nicaenafuit. synodus congregata
puerorum saiiguine lavarelur, audiens malernos cccxvui episcoporum, ubi cum de fide tractarelur,
fietus, ail: Dignilas Romani imperii de. fonle nasci- imperator ait ad sacerdotes r Deus dedit vobis pote-
turpietatis. Et sic pietas imperatoris pii jussit roa- slalem de nobis judicandi. Vosattlem non polestis ab
tribus filios reddi; propter quatn pietatem proxima hominibusjudicari. Itetn, vos eslis dii (Psal. LXXXI).
nocte misitDorainus Jesus aposlolos suos Petrum Non est conveniens, ul homo judicel deos; sed ille
et Paulum adeum,qui suaserunt, utper Silvestrum solus, de quo dicilur : < Deus slelil in synagoga deo-
baptisraum acciperet, etper orbemecclesias restau- rum (ibid.). » Ubi Symbolum apostolorum fidei est
raret. Citatusergo Silvester ad eum veniens monuit, exaratum, et multa praeterea per episcopos consti-
ut per hebdomadam jejunaret, templa idolorum tuta. Donatus quoque impie dograatizavit, baptiza-
clauderei, incarceratos relaxaret, eleemosynas fa- los rebaptizans, et Filium minorem Patre, et Spiri-
ceret. Quibus peractis, baptizavit eum. Coram quo, B tum sanctum minorem Filio docens. Aiunt quidam,
et Cratone philosopho, Zenone philosopho, et illti- ut in Triparlita hisloria legilur, quod Constantiuus
stribusjudicibus superavit undecim Judseos, de fl- ultimo suae aetatis anno baptizatus sit ab Eusebio
dei nostrae articulis disputantes, probans, quod tres Nicomediensi episcopo. Distulerat enim lanlo lem-
sunt personse, et unus Deus, et quod Christus Deus pore baplizari, desiderans boc in Jordane fluvio
est, et quod ipse sit, qui a prophetis prsenunlialus promereri. Alii, quod baptizalus a Silvestro, reba-
cst. Duodecimum vero indocilem superavit, vivifi- piizatus ab isto Ariano, co quod in dogma declina-
cando Taurum, quein verbo Judaei occiderunt. verat Arianum. Quod si verum esl, usus bono prin-
Ad haec igitur Helena mater Augusti, quae judai- cipio, malo concltidilur (ine. Sed abhorrel a vero,
zare incceperat, ad lidem conversa est, et ad majo- ut catholica indubitanter credit Ecclesia. Demum
rem nostraefidei affectationenicujusdam draconis ora cum Constanlinus bellum pararct in Persas, juxta
conclusit. Proinde Clirisliana religio brevi tempore Nicomediam mortuus est, anno aetatis suse LVI, re-
mttltiplicata est, et per orbem usquequaque diffusa; gni xxxi, cujus mortcm crinita slella prrenuntiavit.
et quse hactenus in Jatebris convenit, ex nunc au- Cujus temporibus Alexander Alexandrire fit episco-
clorilaie prinoipuin respublica fuit, utiet Christus, „ pus, foiiissiraus Evangelii prredicator. Paphnucius
et Ecclesiae sacramenla. Nam edicto Conslantini confessor el .Esypti episcopus. Quirinus episcopus,
templa gentilium subvertuntur, ecclesiae consli- et Sisinius martyrio coronatur. Melhodiusepiscopus,
luuntur. Nam et ipse ecclesiam Sancli Petri, ter- qtii fuit Tyri episcopus, multa composuil, qui ad
ram ipsemet fodiens, et alias patriarchales, etalias extremura lemporibtis ConslaiUini, vel, ut quidam
Romaeconstruxit. Refugientibus ad ecclesiain im- aiunl, Decii et Valeriani, maiiyrio coronatus est.
punitatem permisit. Decimas ad dedicationem ec- Juventius presbyter Hispanus Evangclia versibus
clesiarum censuit offerendas, et per judices exigen- dictavit heroicis. Spiridion Cyprorum fuit episco-
das. Dominicse diei • vacationem iudixit. Crucis pus. Cujus caulibus cum adlnic essent fttres acce-
patibulum prohibuit. Signum crucis in numismate dcntes, nullo ligante subito ligabanlur. Cui filia
figurari prsecepit. Possessiones ecclesiis concessit. deftmcta de quodam deposito interroganli respon-
Nam et regalia Silvestro dedit: et statuii, ut omnes dit. Cujus horreum cum fideliler in viclualibus oc-
episeopi subsint Romano ponlifici; et ut Ecclesia in currerct plenum, cuidam fraudatori exinanitum
tranquillilate maneret, Byzanlium secessit, quam apparuit. Qui quoque cibis aliis deficientibus, cui-
fabricis ethonoribus ad lantum fastigium provehere dam peregrino defeeto carnes porcinas oblulit in
molitus esl, ttt Romsefaceret aemulam, ct secunda rj Quadragesima comedendas, et ne peregrinus co-
Roma diceretur, quae a Conslanlino Conslantiiio-. medere vereretur, ipseprius comedit. Helena Con-
polis appellatur. slaniini mater pergens Hierusalem, locum Domi-
Silvester itaque Romaesedens auctoritate pontili- nicse Passionis ubi erectum erat simulacrum Ver
cali publice ttsus est, qui statuit, neRomanusprae- neris, expurgavit, ubi tres cruces invenit; quarum
sul ab aliquo judicetur, et ne presbyter nisi xi te- una fuit Dominica; quse, orante Macario episcopo,
slibus condemnetur, et ne major a roinore aecuse- sic discernitur, quia tactu ejus mortuus suscitatur,
tur, el ne clericus antc laicum judicetur. Prseterea mtilier ab segritudine liberatur. Praeterea clavos in-
nomina dierum in ferias commutavit, et in quarta, venit, partem quorum ingalea filii, partem infreno
el sexta feria, et Sabbato jejunium diffinivit propter posuit. Sicque adimpletum est illud Zachariae : Eril
; Dominicam sepulturam. In Dominica vero die so- quod in freno est equi sanclum Domino. Ligni quo-
lemnizalum propter resurreclionem, et in quinla, que pars est in liara sacerdotali. Pars dicitur iu
feria propter ascensionem, Qui quoqueslatuit,quod l slalua Conslantini.
presbyter chrisrnale Iiniat baptizatum in vertice. De Conslanlino, Constantio et Conslante.
Et praecepit in Ecclesia uti dalmatica semiplena, Anno Domini 3il, Constanlinus, et Constantius,
 469 CHRONICON. 470
et Constans lilii Constantini, quos prsediclus pater A _. rre motus, saxa discuiiuntur, et igneo globo ab in-
eorum caesares inslituit, regnaverunt apud Roma- teriori templo egresso aedificatores prosternunlur
nos ann.xxtv. Jusserat autem Constantinus paler incendio; Sed ne crederetur hoc casu faclum, in
supradictorum, quod Dalmatianus nepos, Dalmalii veslibus cunctorum crucis apparuit signum. Qiii
fratris filius, cutn filiis imperaret. Sed factione in- quoque signumde publicis imaginibus jussit auferri;
teremptus est. Constantinus apud Aquileiam oc- ct Jovis etMartis, et similium formaslmprimi. Ut
cisus est. Conslans aliquando consulteregnavit.qui ! ubicunque ritus paganorum et sacrificia devotius
Francos domuit; sed Arianus effeclus est : niiliti-. servarentur, prsecepit ufsacerdoles paganismi ri-
bus intolerabilis, factione Magnenlii tyranni, non lus imitarenlur Chrislianorum, et sanclimoniam
longe ab Hispaniae partibus interfectusest. Constan- saeerdotum. Denique Julianus de.Parthis victor re-
lii fuitdiversa fortuna. Nam a Persis multa per- means, in Persas profectus, conto ilia perfossus in?
pessus est, Sapore rege Persarum Mesopotamiam teriit, et a paganis inter divos relalus est. Utrum
vaslanle,et Nisihi civilatem obsidenle. Magnentium vero ab bomine, vel ab angelo sit occisus penitus
Tyrannum, qui Gallias, Hispaniam, Africam el lla- ignoratur; cujus mortem praesens spiritu, sed ab-
liam oblinuerat, vicit, qui apud Lugdunum se pro- sens coqiore quidam religiosus agnovit. Postdictum
pria manu occidit; et Decenlius fraler ejus, quem-I f g Julianum successit Jovianus imperator,
ad luendas Gallias Caesarem miserat, audita mone His temporibus, Liberii papae et Juliani fuil Hi-
fratris, Senonis laqueo se suspendit. Cuidam quo- larion monachus: et multi martyres pro Chrislo
que Yeleruionicircalllyricum electo regium insigne. passi sunt, ut Gordianus et Epimachus; Romae
detraxit. Ad haec Gallum lilium patrui eaesarem fe- Joannes, et Paulus, et Donatus. Theodulus in
cit.etOrientiprrefecit. Gallus autem Judreos oppres- Phrj-gia, qui dum cremaretur, ait ad carnificem:
sit, et multos nobiles Antiochise interfecit. Demum^ Allera lalera igni suppone; ne duin comburere cmpe-
a Conslantio propter invidiam occisus est. Silva- ris, semicrustas invenias. Basilius preshyter vitam
iius etiam, qui res novas in Galliis moiiebalur, martyrio firiivit. Ossa beati Joannis Baptislse com-
exsfinctus est. Solus ergo Constantius princeps et busta, et in pulverem dispersa. Athanasius, Euse-
Augnstus in Roniano fuit imperio. Qui Julianum t bius Vercellensis, Osius Cordubensis concilium
Galii fratrem caesarera fecit, et Constantiam soro- Alexandriae celebrant, ubi Patrem, Filium, et Spi-
vcm sibi dedit in uxorem, eumque ad Gallias misit, ritum sanctum Trinitaiem nominaverunt, et his no-
ubi mulfa per ipsnra egregia facla sunt. JDemum minibus substanlia et subsisleniia utendi licentiam
Julianus, barharis fugatis a militibus augustus tribuerunt contra eos, qui dicebant non esse uten-
appellaius est. Cumque adversusConsiantiumarma ( C dum, quia substantia diffinitur, Deus vero diffiniri
levarel, Constanlius nimia cogitalione inter Asiam! non potest, et Evagrias ait: Quod ineffabile esl, ra-
ct Cappndociam mortuus est. Eisdem temporibus , tione laciturnitatis adorelur. Nota quod prredicli
Marcus Silvestro succcssit, Marco Julius, et post[ papse Liberii, et Constanlii filii quondam Constan-
Julium Liberius Ronise sedil episcopus. Successilt tini tempore fuit Maximianus Treverorura episco-
Felix papa. pus, qui Athanasium cum honore suscepit; sed
De Jaliatto monacho el apostata. poslmodum Albanasius Alexandriam ad litteras
Anno Doinini 264 Julianus monachus et aposlata^ Cunstantii reversus est. Eusebius quoque Vercel-
regnavit apud Romanos ann. n, mens. vm. Hic, lensis episcopus marlyr et episcopus natione Sar-
liberalibus disciplinis exstitit erudittts, et utraque, dus, et Dionysius Mediolanensis episcopus, et Ro-
Ijng.ttaperitus. Hic coquos, tonsores el eunuchos5 manus presbyten npmine Pancratius,.damnantur
exosos habuit. Coquos, quia cibis simplicibus ute- exsilio, qui, contradicebant Ario. Serapion multa
batur, ut philosophus; tonsores, quia unus multi- conscxipsit. Joannes cognomenlo Sappes Persarum
tudini sufficiebat; euiiuchos,quia uxorejusobierat. episcopus, et Eusebius presbyler Romaims confes-
Scriplores vero antiquae fortunae restituit, eisquejJ.J. sor. et.marlyr, Martinus presbyter, et Archelaus
salarium instiluil. Et ut sine contradiclione obline- diaconus claruerunt, cujus corpus Cremonam epi-
,ret imperium, simulata religione jussit; episcopos_ scopus Lando portavit. Hilarius vero Pictaviensis
jde vinculis Constanlii penilus relaxari. Sed cumi multa de Chrisliana religione composuit, qui fuit
fuerit ab inilio Chrislianus, et, ut dicilur, mona-- lucifer Romanorum, lueerna Ecclesiarum, lapis pre-
dius, factus imperator, ad idola rursus reversus, tiosus, qui ad qusecunque sermone pulchro ascen-
^iactus est Christianorum proditor et perseculor. dit, aureoque ore locutus est. Sed synodus apud Se-
Qui Galilaeos,id est Chrislianos (sic enim prius no-. leuciam, Ariminium et Mediolanum celebratur, in
minabantur) poetarum ef philosophorum prohibuitt quibus damnalur fides noslra, quia omnes loto
lcgeredisciplinas, dicens : Noslris telis vulneramur, orhe polluebantur Ecclesiae Ariana. impietate. Sed
quia Chrisliani noslris scriptis arinali contra noss quidam Audeus, a quo Audiani, qui et Antropo-
bellasuscipiunt. Quidum in odium Ghrisli Judseis_ phormifae dicli fuerunt, Deum confor.mem humance
templum Hierosolymitanum reparandi.licenliam tri-- imagini dogmatizabant, quia dixit •.Faciamm ho-
buisset, eis repurgationem facientibus lerra de3 minemad imagiimn,et simililudinem nostram(Gen.\).
valle crescebat. eisque reparanlibus, subilo fil lcr-i, Macedonius eliam auctor erroris, Spirilum. san-
471 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPl 472
cttim creaturam esse docebat, unde ejus*discipuli A inde ad praefecturam millenariam. Cum sub Juliano
Macedoniani, vel Pneumalici, vel Semiariani, quia mililaret, el Chrislianam fidem gereret, jussus ab
ex parte consentiebant eis, diccbanlur. Photinus imperalore, aut idolis immolare, aut a mililia dis-
prreterea negabat, Christum anle saecula nalum. cedal, discessit. Sed mortuis Juliano et Joviano,
Acaciusfuit novi erroris inventor, seu verius iroi- qui in Christo millenarium perdiderat tribuniiiurn,
tator. Aetius vero pro suis categoriis et syllogisti-' in locum persectitionis accepit imperiiim. Qui fra-
ci's praeleclionibus ab Ecclesia pellitur. Aposloli trem Valentem in regni consorlium assumit, sed et'
namque nos fidem, non dialeclicam docueruut. Cu- lilium germanum de uxore Severa geiiilum, nec-
jus discipuli non dicebantur Aetiani; sed vocali dum puberem fecit augustum. Valentinianus Saxo-
sunt Eunomiani ab Eunomio discipulo cjus. Eu- nes oppressil, et Burgundionum plus quain oclo-
doxius eliam Patrem dixit Asebis, et Filiura Eu- ginla millia, qui non multo post tempore Christiani
sebis, quse vocabula cum active et passive ponan- effecli sunt. Demum cura bellum conlra Sarmatas
tur, ab Ecclesiacum auctore sunt repudiata. Asebis pararet, apud Burguionem apoplexia mortuus esl.
enim non colerisvel non cullus; Eusebis, bene co- Anno secundo Valenliniani Damasus, et paulo post
lens, vel bene cullus interpretanlur. His tempori- Ursinus diaconus Romae fuerunt episcopi, sed pras-
bus, Sapor rex Persarum in Chrislianos ssevieus " vaiuit Damasus. Valens imperator fautor Ariano-
Aritiochiam Vehit. Sed orationibus Jacobi episcopi norum ecclesiam quamdam a Catliolicis abslulit,
praevalere non potuit, cujus prccibus ciniphes et et Arianis dedit. Ad quem accedens Basilius ait:
culices cxercitum confuderunt, ejtis animaiia vio- Imperalor, scriplum est: < llonor regis judicium
lantes et fugere compellentes. Macarius discipulus diligil (psal. xcv), » ei iterura : t Judicium regis
Antonii eiemilicam vitam duxit. Plures autera fue- juslilia. » Et cur cor iuum imperavil, ut Catholici de
runt Macarii sanctimonia commendandi. Bonalus scclesia ejicerentur, ei Arianis darelur? Cui impe-
magisler Hieronyirii grammaticam docuit. Victo- rator : Iterum ad conluinelias reverleris, o Basili.
rinus rhetor slatiiam in foro promerttit. Reliquiae Non decet ie. El iile : Decel me pro justitia etiam
Timothei discipuli Apostoli Conslantinopoli inve- mori. Tuhc Deniosthenes prsefectus epularum im-
riiuntur. Ossa beali Andreae aposloli et Lucaeevan- peratoris, fautor Arianorum, et loqtiens pro eis,
gelistse, qui obierat in Bethania, a Constanlinopoli- fecit barbarismura ; cui ait Basilius : Tuum est de
tanis miro favore de Achaia translata suscipiun- pulinenlariis regis cogilare, nondogmata divina de-
tur. coquere. Qui raox confusus lacuit. Dixit imperator
De Joviano imperatorc. r Basilio : Yade, et judica inter eos, sed non secuiidum
Anno Domini 567, Jovianus regnavit apttd Ro- immoderaium ainorem populi. Ahiens ergo dixit co-
manos mens. vm. Hiccum abesercilu fuit electus, ram Catholicis et Arianis, ut fores ecclesiae clau-
ait, se Christianum non posse prteessepaganis. Cui derentur, et utriusque partis sigillo munirenlur;
exercitus : Et nos per Julianum Christi nomen abje- el.ad quorum orationesaperirenlur, siia esset. Quod
cimus : Christiani tccum esse volumus; quibus au- cuin omnibus placuisset, orantibus Arianis tribus
ditis imperii sceptra suscepit. Qui cum Sapore rege; diebus et noctibus, etveiiientibus ad fores ecclesise,
Persarum rerum necessitate compulsus pacem fe- non sunt aperlse. Tunc Basilius, processione or-
cit, sed ignobilem ; quia Nisibin, et magnam par- dinala, venit ad ecclesiam, et facta oratione, levi
lem Mesopotamise sub ceriis finibus ei tradidit; ictu de baculo pastorali fores tetigit, dicens : Tol-
quod ab urbe condita nunquara accidit, ut licet; lite portas, principes, veslras, el elevamini portm
legiones Romanse sub jugo imrnilterentur, sicut; mlernales, et introibit rex gtorim(Psal. xxm). Et
accidit in Numidia, et Numantia, et Hispania : ni- continuo sunt apertae. Et inlrantes, Deo gratias
hil tamen flnium tradiderunt. Deinum repente mor- reddiderunt, et reddita est ecclesiaCatholicis. Fecit
tuus est, et inter deos relatus est. Cujus tempore autem imperator promitti multa Basilin,si sibi con-
synodus Anliochiaecelebralur, quaMacedonius dam- D sentiret. Pueris, ille respondit, ista conveniunt,
natus est. Et quidem res ecclesiastica sub eo dis- natn qui divinis saginaniur eloquiis, corrumpere de
posita bene fuisset, nisi mors talem principera ho- divinis dogmaiibiis, nec unam syllabam paliunlur.
minibus abslulisset. Eodem tempore praedicti Jo- Tunc iroperalor indignalus dum de ejus exsilio
viani fuit bealus Geminianus episcopus Mutinen- senlentiam vellet scribere, primtis, secundus, ter-
sis; et eodeiri tempore fuit Liberius papa, et tius calamus fractus est, unde indignatus char-
beatus Severus archiepiseopus Ravennae, qui ele- lam fregit. Tum lemporis Romassedebat Felix.papa.
clus fuit per columbam Spirilus sancti. Post eum succcssit Liberius secundo.
•De imperaloribus Valeniiniano, et Valente. De Gratiano imperatore.
Aimo Domiiii 568, Valentinianus et Valens frater Anno Domini 582, Gratianus post mortem Va-
ejus regnavit apud Romanos ann. xiv et mens. v. lentis regnavil apud Romanos ann. vi. Hic fuit lil-
Pater horum fuit quidam Gratianus, genere Pan- teris mcdiocriter instructus, parcus libidinis, cibi
nonicus. officio funarius, eui venalilium funem por- et somni, imperii sui; qui templa Domino dedica-
tariti filio Valeriliniano quinque milites nequierunt ; vil; qui ut Orthodoxos pas.toies exsulantes ad ovi-
extorquere; quo merito alleclus est ad mililiam et, lia redirent, procuravit. Hic Valeniinianum fratrerp
475 CHRONICON. . 474
parvulum socium assumpsit imperii, quem pater A Ventus enim flavit ex parte Theodosii, qui spicula
de Jusiina genuerat. Nam Severam uxorem legiti- hoslium repellebat, et sua fixius inligebat. Captus
mam matrem Gratiani repudians, pulchritudine est igitur Eugenius, et occisus. Arbogastes se ipsum
captus cujusdani Juslinre virginis, Valenlinianus occidit, unde.
eam duxit uxorem, de qua genuit Valenlinianum : 0 nitnium dilecle Dei! libi mililat mlher;
El coujurali veniunt ad classica venli.
genuit, et Justam, et Gallam. Gratianus prreterea
Theodosium (ilium Theodosii in consortem assum- Cum itaque Theodosius in pace regeret solue.. tem-
psit imperii, sibique tenens Hispaniam, Theodosio pla gentilium omniiio destruxit, leges instituit, la-
regnum tradidit Orientis. Vidit in somnis, quod scivias in commessationibus prohibuit, consobri-
MeletiusAntiochensis episeopus se chlamidem ve- narum nuptias interdixit. Hujus quaiita fuerit apud
stiretepiscopalein, corona caput ornaret. Veniens Dominum et homines devotio, prresenti patetexem-
Constantinopolim, praecipiensque, ut congregaren- plo. Nam, cum apud Mediolanum' eeclesiam vellet
tur episcopi, Meletiumexprreeedenti visione cogno- iutrare, prohibitus est ab Ambrosio, nisi publice
vit. Gratianus cum videret sibi hostes in Galliis pceniteret, quia multa millia hominum Thessalo-
imminere, frelus Christi patrocinio, impari numero " nicae fecit occidi.' Qui prohibilionem humiiiter per-
sc in hostem dedit, quos incredibili felicilate con- tulit, salisfaetionem non erubuit. Rursus cum inter
fecit. Sed quidam Maximus in Britannia imperator cancello§ post oblalionem moram faceret, ait Ara-
efficitur, contra. quem, cum ad Gallias veiiissef, brosius: Egredere, quia purpura imperalores efficit,
Gratianus accessit; sed fugiens, Lugduni captus, iwn sacerdoles. lmperator patiens obedivit. Hujus
et occisus est. Maximus ultra procedens Valenti- uxor fuit Placidia, quae curam habebat pauperum,
nianum Auguslum de Italia expulit, et Victorem visitans xenodochia, ollas eorum propriis manibus
liliuni suum regni consortem effecit. Valentinia- tergens, jus deguslans et offerens, etsimilia faciens,
nus igitur in Orientem ad Theodosium jfugit. Iii- qure mos est famulis operari; quse marilo dicebat:
lerim Theodosius omnem suam fiduciam ad opem Cogita quid fuisti et quid sis, et Creatori non eris
Christi conferens, Alanos, Hunnos, Golhos incun- ingratus. Qure precibus obtinuit, ne imperator cum
ctanter aggiessus vicit, et cum Athalarico rcge Go- Eunomio sermonem haberet; timebat enim, ne
thorum fcedus iniit. Athalaricus ergo Constantino- calliditate ipsius in ejus errorem incurreret. De
polim veniens, et videns magnalia imperaloris et hac genuit Theodosius Arcadium et Honoriura.
urbis, ait: Imperator, es Deus terrenus. Curaque Qua defuncla, Gallam filiam Valentiniani seuioris
apud Conslantinopolim nalurae concesserit, Theo- < r et Justinre duxit uxorem, de qua genuit Placidiam,
dositis condignse tradidit sepulturse. Unde Gothi cui postea matris noraen accessit. Mortuus est
benignifatem Theodosii considerantes, se Romano Theodosius apud Mediolanum, cujus corpus Con-
dederuut imperio. Parthi quoque, cseterseque bar- slantinopolim translatuni est. Utramque rempu-
barae nationes, prius Romanis iuimicse, ullro lega- blicam filiis Arcadio et Honorio quietam reli-
tos ad Theodosium miserunl, et cum eo fcedus inie- quit. Regnavit autem Tbcodosius partim cum
runt. His temporibus, Damasus papa, et post Da- Valentiniano, parlim solus cum filiis ann. xvn,
niasuni Syricius papa. De Arcadio el Honorio.
De Theodosio et Valenliniano. Anno Bomini 598, Arcadius cum jam cum palre
Anno Domini 588, Theodosius et Valeutinianus regnasset ann. xu, post mortem patris regnavit cum
reguaverunt apud Romanosann. vn, et postea solus fratre Honorio ann. xm. Arcadius in Orienle, Ho-
ann. ui. Theodosius ergo cum Thracias liberasset norius in Occidente. Interea Gildo comes Africre
ab hoste, Arcadium liliura suum, queni fecit Au- Africam usurpavit, cujus frater Maselzer perfidiam
gustum, Constantinopoli derelinquens, contra Ma- perhorrescens in Italiam venit. Gildo filios duos oc-
ximum se armavit, eumquemajor flde, sed longe cidit. Maselzer sciens per Theodosium, quantum
minor bellicoapparatu, apud Aquileiam cepit et oc- D J valeat oratio pro fide Ghristi, dies aliquot cum san-
cidit. Filium quoque Victorem interfecit. Theodo- clis in jejuniis coritinuavit. Yidit itaque noctu bea-
sius Roraam veniens, Valentinianum restituit, et tum Ambrosium, paulo ante defunctum, sibi victo-
Constantinopolim remeavit, Valentinianus ilaque riam et moduin, diera et locum indicantem. Pergens
rest.iluius Italise potilur imperio. Sed cum in Galliam ergo cum quinque millibus, octogiuta milliahostium
transisset, dolo Arbogaslis comitis, et Eugenii sine bello in deditionem accepil. Gildo in Africam
Gramraalici eloquenlissimi, apttd Viennam stran- rediens strangulatus interiit. Maselzer superbia tu-
gulatus est. Arbogastes igitur Eugenium elegit im- mens ecclesiam Dei temerare ausus est; nam quos-
pCratorem nomine, ipse aciu imperator. Theodo- dam inde extraxit, de quo sacrilegio punitus est.
sius hoc audiens, fultus prophelia cujusdam Joan-. Radagaysus rex Gothorum cum ducentis millibus
nis monachi, irao auxilio Dei, Arbogasti etEugenio Gothis repenlino Italiam inundavil impetu. Invadit
qui, cum Mediolanum exirent, dixerunt, quod si illico Roraam. Clamatur a cunctis, se hrec ideo
viclores redirent, in Ecclesia stabularent, et cleri - perpeti, quod neglexerint sacra deorum. Blasphe-
cos sub armis ponerent, bellum intulit. Sed a suis matur Christus. Sednon sinitDeus suam potentiam
quasi deslitutus, signo crucis et oralione obtinuit. minorem inlidelium virtule videri. Capitur Rada-
475 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 476
gaysus, et tanta Gothorum multiludo in monte Fse- A fultus auxilioCasli«iiroagislr.i militiaeetAetii.Cujus
sulano, qriod singuli singulis aureis venderenlur. Ar- lempore sedit Romse Zosiraus; post etira successit
cadius autem cum a Roma rediret, Theodosium Bonifacius papa. Posl Bonifaciuin Ccelestinus papa.
fiiium relinquens Constantinopoli, moritur. Cujus De Theodosio II imperalore.
temporibus Anastasius papa; post Anastasium In- Anno Domini 426, Theodosius apud Roraanos
nocentiuspapa. Anastasius Acacium haerelicum vo- regnavit anno xxv. Hic usque adeo fuit sapiens,
Iuit occulte revocare,et percussus ab angclointeriit. quod inter confabulantes experimentum ornnium
adeo patiens et
De Honorio cutn Theodosio filio fratris sui Arcadii. videretur habere catisarum ; usque
clemens, ut nullum se lsedentium raorti subjiceret,
Anno Domini 410, Honorius cum Theodosio filio dicens : Ulinain ad vilam possem morluos revocare!
fratris sui Arcadii regnavit apud Romanos ann. xv. Quarta et sexta feiia Christtanilatis studio jejuna-
Honorius circa initia imperii sui Romanis belluni. hat. Sacris litleris cruditus philosopliiam operibus
gladiatorum interdixit. Contra qnem Golhi arman- exercebat. Regalia ejus sicut monasteriura erant;
lur, et Alarico duce anno ab urbe condila 1164, iram, tristitiamet Iibidinem sicut inimicos supera-
Romam invadunt; ex parte incendunt, ct a sexto bat. Cujus uxor Eudoxia Christianissima pluriraum
die quo ingressi fuerant, depraedala urbe fuerunt litterata. Theodosius itaque Valentiuianum filium
egressi. Ecce igitur altera Babylon. Sicut enim Ba- amitae sure, scilicet Augustre Placidirc, caesarem
bylon post 1164 annos a sui conditione vastata est facit, et cum militibus et matre millit eum contra
a Medis, et ab Arbace rege ipsorum, sic post toli- Joannem ad recipiendum iniperiuin. Venienlcs igi-
dem annos a sui condilione, Roma vastatura Gothis lur mira felicilale Joannem opprimiint et regnum
etab Alarico regeipsorum : prseceplo prius dato, viclores accipiunt. Et quia Ravcnnates Joanni fave-
ritquantum possent, a sanguine lemperarent, et si rant, eos depopulali sunt. Quibus, sicul mare Ru-
quis in sacra loca, prresertim sanclorum Petri et brum patdit Moysi, sic terra paiudosa et invia, adi-
Pauli basilicas, inlraret, securus maneret. Tunc bilis et pervia facta est. Caslinum exsilio damnave-
Alarico defuncto, Alhaulplium regem constituentes runt, Aetio venia dala, quia cjus sltidio Hunni ad
Gothi Romamredeunt, ut si qttid residui fuerat, propria remearunl. Ad haec Valenlinianus de caesare
more Iocuslarum erodant, auferenies inde Placi- lit auguslus. Post hoecBoniraciits intra Africam re-
diam, quam sihi Athaulphits duxit uxorem. Interea hellis efficitur, qui ad auxillum sumn Wandalos er.
Slilico, qui ftterat tulor Houorii, ut filiuni subsli- Alanos intromisit, Africam , rapinis et ferro , flam-
lueret iinperio, Suevos, Alanos, Wandalos, Burguii- C maque vaslantes. Sed, pace facta, venit Bonifacius
diones ad arma commovit. Quo cognito, pater et atl Ilaliam, ubi morbo exslinctus est. In pace illa
iilius occiduntur. Consiantinus eliam tyraniius in dataestWandalis in Africa poiiio atl inhahilandtiin;
Britannia imperator eleclus, misit in Hispaniam ubi Gensericsis rexeorum, volensCatholicam fidem
filium Constantem nomine. Contra quem Honorius Ariana impielate stibvertcre, quosdam episcopos de
Conslanfmm comitem slrenuum et bellicosiim mi- civitalibus suis ejecit, sureque hreresi constituit -
sit ad GaHias, qui Conslantinum aptid Arelatem nolentes diversis suppliciis affliclos occidit. Postea
occidit. Filius etiam Conslans apud Vionnam pe- dolo pacisCaiihaginem cepit, et Ioca divini cuitus
reniptus est. Athaulphus prseterea Gothorum, irape- in Iiabitacula privala convertit. Est aulem Cavthago
rator effectus a Constaiilto capitnr. Hos et multos a Wandalis capta anno Domini 585, postquam cce-
alios lyrannos Honoiius industria Constantii supe- pit Romanae ditioni parere. liem Gensericus Sici-
ravit. Ilaqtie Walia rex Gothorum effectus Placi- liam graviter afiligit. Theodosius imperator contra
diara honeste servatara fralri restittiit, et pacem Wandalos exercitura cum magna classe direxit; sed
cum eu fecit; quam Honorius ConstaiUio dedit uxo- magis fuere Siciliaeoneri, quam prsesidio. Genserico
rem, de qua genuit Valenlinianum. Prseterea illum Caiihaginem reverso, Huunis lilyricum etThracias
in consorlem suscepit imperii. Sed evolutis sex D devastaiitibus, exercitus Tiie.-idjsi: ad defensionem
mensibus morluusest. Post hrec Honorius exercitum Orientalium reverlitur provin iartja. Postmodum
in Britanniam misit, ad defendendum eam a Scotis inter Valenlinianum et Genseri-uai pax firmata est,
et Piclis. Similiter cl in Hispanias ad defendcndum et Africa inter eos certis spatiis .ivisa est. Inlerira
eas a Wandalis et Alanis. Placidia vero vidua a fra- Aetius Patritius eflectus "s5. G-::u!:cirium Burgun-
tre Honorio repulsa, ivit in Orieiitem cuin fiiiis dionum regem bello .ontrivi*. laterim Gothi quoque
Honorio et Valenliniano, quse a Theodosio Arca Narbonenses infestant; eot.tra quos, Hunnis auxi-
dii lilio honeste recepta est. Honorius aulem cum lianlibus, bellum gerilur, cum quibus eliam pax
regnasset cum patre annis duobus, et cum fratre facta est bumilius quara ante prselium poposcis-
annis xlu et cum nepote xv pacalam relinquens sent. Wandalis et Golhis ita furenlibus, Theodosius
urbeni, apud Romam moritur, et juxta roartyrium ad Valenlinianum Constaiitinopolim vadit, et filiam
Petri apostoli sepelilur, cui soboles nulla remansit. ejus nomine Eudoxiam in uxorem accepit. Rursus
Licet enim duas Stiliconis filias, unara post alte- Britannia incursionibus Scotorum et Piclorum pre-
rara, habuisset, Dei tamen judicio virgines decesse- mitur. Piratse partem insulre invaserunt, quibus
runt. Qtto mortuo, quidam Joannesinvasit imperium Angli societatem promiltunt; sed ex adjutoribus
 477 CHRONTCON. 478
impugnatores fiunt. Piratse quoque Siciliam vasla- A diolani morabatur, insidias paravil Anlhemk>; et
verunt. Demum Theodosius Constanlinopoli mori- licet sanctitate pollens Epiphanius episcopus Tici-
tur, el sepelilur; qui dicitur habuisse cursorem no- nensis pacem composuisset, Ricimer tamen fcedus
mine Palladium, qui terminos Romani pertransibat violans, tirbem invadit. Roma dividitur : pars illum,
imperii; unde quidam ait de ipso : Isle vir, cum sil pars sequilur istum. Bilimer reclor Galliarum ve-
lata Romana respublica] eam purvulam sua velocitate niens in auxilium Anthemii, a Ricimere superatur
demonstrai. Eodein tempore Romaesedit supradiclus et occidilur. At post mensem tertiura languoribus
Cceleslinus, et post eum SixtUs papa, et p.ost eum cruciatus interiit. Quidam quoque Olybrius regiani
successit Leo papa. dignitalem adeptus estseplemmenses, et occttbtiit.
De Martiano imperatore. De Zenone imperalore.
Anno Domini 452, Matiianus regnavit apud Ro- Anno Domini 464, Zeno apud Constanlinopolim
nianos ann. VII. Valentiniano adhuc in Occidenle regnavit ann. xvui. Maler autem pueri Leonis, li-
regnanle. Fuit autem Martianus vir gravissimus, roens impetum Zcnonis, pucrum occulte clericum
non solum reipublicae, sed et Ecclesiae necessarius: fecit, qui in clericatu permansit usque ad tempora
contra quem, et Valentinianum, gravissiinum ori- Justiniani. Zenone puerum exigente, mater alium
tur bellum. Nam Altila rex Hunnorum, qui Btenda similem obtulit. Apud Romam quidam Augustulus
fralrem suum regui consortcm occiderat, Thracias in Italiaro vcniens,fugatonepotePatrilio,quiregnum
et Macedoniam, Pannouias, etDaciani, Turcos , et invascrai,imperiuminvasit et obtinuiliMoxOdoacer
Rugos, et caeleras nationes, Aquilonis in finibus cummultitudineHerulorumetThuringorumabexlre-
coinmaneates, cum suis regulis sibi parere coegit. rois Pannoniae finibus in Italiam venirecontendit, qui
Ad demoliendum etiam Occidenlale imperium aspi- transiens per rura Noricorum, audila fama Severini
ravit. Igitur non minori fultus sagacitate, quam ar- servi Dei.ad eum peliturus benedictionem accessil .Citi
morum fortitudine, amiciliam pelebal Gothorum benediciionedata Severinusait: Vade nunc ad Italiam
conlra Romanos, et Roraanorum contra Golhos, ut Odoacer, vilissimis pellibus indulus, mullis cito plura
si hos divideret, ulrosque facilius subjugaret. Cujus largiturus. Ingresso Italiam patritius Orestes occur-
astulias Aetius prsevidens, cum Tlieoderico rege rit, sed inlra Ticinum recepit se. Odoacer vero ci-
Golhorum fcederafecit. Occurrit igitur Aetius Attilre, vitutem fortiter cxpugnatani ingreditur, gladius sae«
fueriiiitque Aelio in auxilio Gundicarius rex Bur- vit, omnia ignis assumpsit, Orestes capifur, et apud
gundionum, et Theodoricus rex Golhorum , Franci, Placentiam detruncatiir. Ad haec Odoacer mtiitas
Saxones, et Alani, et alii multi. Conyenera ex utra- r civitates solo sequavit; totam Italiam subjecit; re-
que parte in campos Calalaunicos : congrediunlur, giam dignitalem arripuit; adimpleta est Seveiini
et 280 millia hominum occiduntur. Ibi rex Gotho- prophelia. Augustulus videns universam Italiam
runi occubuit. Utrique parti fuit lacrymabilis pu- subdi viribus Odoacris, cum reinpublieam vix un-
gna. Neuier cessit exercitus, sed tamen Attila su- decim mensibus tenuisset, ihiperialeiu deposuit ma-
peiatur. Torismundus Theodorici filius de paterno jestatem : el ita vcnerabile Romanorum imperium ,
funere dolens, statuit Attilam obsidione coarctare et Augustalis illa sublimitas, quae ab Augusto, scili-
usque ad interneeionem. Sed Aetius timens, si At- cet Octaviano, incepit apud Romam, ctim hoc Ati-
lila occiderctur, ne Romani a Gothis opprimerentur, gustulo periit. Anno ab Iiieamalioiie Domini 475
suasit Torismundo redire domum, ut.susciperct re- Odoacer Romam ingressus per xiv annos quiete
gnum. Quo reverso , Allila reintegratis viribus, et possedit regnum ltalise. Sed post Theodoricus
majori collecto exercilu, llaliam furibundus per filius Theodemir regis, rex et ipse Oslrogo-
Pannonias introivit, Aquileiara aggressus, quam ob- thorum, qui gratiam Zenonis imperatoris ha-
sedit triennio. Demum cum ciconiae uno impetu ex bebat in tanlura , quod eum consularibus apud
twbe volarent, el pullos rostris forinsecus expotia- Constantinopolim fascibus sublimasset, .eiquo
rent, hoc augurio fultus Attila urbem expugnavit et D statuam seream equeslrera ante palatium ere-
cepit. xisset, conquerentibus Ostrogolhis, quod imperia-
De Leone imperalore. lia sibi stipendia non, suffieerent, ad imperatorem
Anno Domini 459, Leo Major regnavit apud Con- accedens suorumque penuriam exponens, Italiam
stantinopolim ann. xv, apud Romam vero quidam sibi petiit. Annuit imperalor, et Italiam ei conccs-
Avitus imperator efficitur. Quo defuncto, Majorianus sit, populumque Romanum commendavit. Prolii-
apud Ravennam invadit imperium : quo juxta Tar- ciscens, primo Gepidorum regem, et regem Bul-
raeonam occiso, quidam Severus apud Ravennam garorum prostravit. Demum juxta Sonlium flumen
eligitur. Cujus tempore Sogor rex Alanorum in Ita- Aquileise castrametatus est; ubi Odoacer sibi oc-
liam venit, sed a Ricimere praeside Ligurise supera- currens fugatus est. Exinde cum Theodoricus Ve-
lus, et juxta Pergamum occisus est. Severo succes- ronam accederet, Veronae Odoacer occurrit, cujus
sit Anthemius; cujus temporibus Gensericus rediens exercitus in fugara conversus ex magna parte in
.•in Italiam, navali certamine superatus est. Servan- Athesi mergitttr. Theodericus Veronam invadit.
dus praefectus Galliarum, et Romanus Patricius as- Odoacer Romam rediit, sed obseratis porlis exelu-
siirantes ad imperium, capti sunt. Ricimer, qui Me- sus, Ravennara reversus est, ctijus mtinitiftnun..
479 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 480
obstacula fecit. Theodoricus vero pertransiens Me- A _ De Juslino imperatore seniore.
diolanum accessit, ubi mullitudo mililum ad eum Anno Domini 519 Justinus senior regnavit apud
pervenit. Sed Odoacris exercitus crevit, ideoque Consfantinopolim annos ix. Ad hunc quoquemisit
Theodoricus se apttd Ticinum munivit. Interim Hormisda papa virum sanctitate prsecipuum Ger-
Gundubaldus rexBitrgundionttm Liguriamingressus manum Capuanum episcopum pro fidei reintegra-
multa diripuit, et caplivos abduxil. Theodoricus tione, qui digne susceplus est, et fldem consolida-
Ravennam accessit, el pene per triennium obsedit. vit. Hoe lempore apud Africam catholica reforma-
Tandem Odoacrem in fide suscepturn occidit. Post tur Ecclesia. Nam, defuncto Thrasimu odo Ariano,
bealissimum Epiphanium ad Gundubaldum pro successit Hildericus filius ejus ex captiva filia Va-
rediraendis caplivis nuntium misit, cui, exceplis lentiniani principis ortus, quem pater moriens vo-
illis, pro quihus pretium dedit, sex millia captivo- luit astringere, ne catholicse faveret Ecclesiae; at
rum ccncessa sunt. Igitur Tbeodoricus Romam ipse priusquam regni jura susciperet, universos
profectus, a Romanis inagno gaudio suscipilur, episcopos in exsilium missos restituit, et calholi-
quibus singulis annis ad subsidium concessit cara Ecclesiam in Africa reformavit, quae LXXIV an-
ceutum viginti millia iritici modiorum. Et sic nis fuerat destituta. Justinus similiter apud Orien-
teiiio anno sui ingressus in Italiam, totius Ita- tein ccepit saevire, ut hsereticorum nomen exstin-
liae adeptus est ditionem; nisiquod Gothis Ticinura gueretur. Quod cum Theodoricus rex adhuc in
ingressis, rriox Rugi civitatem, invadunt, et per Italia vivus, Ariana labe pollutus, audivit, Joannem
biennium depopulantur. Theodoricus iste, licct il- papam, qui Hormisdae successerat, ad Juslinum
litteratus, fuil tamen sapientissimus, qui dicebat, dirigit, intimans, quod nisi haereticis suas redderet
quod^QMihabet aurum, el dmmonem, cetare nonpo- Ecclesias, universos Italia. populos occideret. Joau-
test. Hic cuidam sponsae metu sponsi filium pro- T.es Gonstantinopolim ingrediens, turbis occurren-
prium deneganti ait : Non habebis virum, nisihunc, tibus ei, in conspectu populi caecolumen reddit
quem lu negas filium : quo audito, sialim confessa supplicanti. Hic itaque de sua suorumque salute
est suura esse filium. Et ecce alius Salomon. Hic sollicitus, magnis flelibus Justino supplicat, ut suae
Veronre, Ravennae, Ticini palatia fecit, cujus tem- legationis seriem, licet injtistre, accipial, ut Italire
pore felicitas maxima fuit, pax et abundantia ma- peritura. consulat. Annuit imperator.
gna. Hic ut sui regni vires slabiliret, Chlodovici De Jusliniano imperatore.
regis Fiancoruni flliam accepit uxorera. Sorores Anno Domini 527 Juslinianus apud Constantino-
suas et neptes tradidit, unarn regi Wandalorum, C polim regnavit an. xxxvm. Juslinianus ab Augusto
aliam regi Thuringorum, aliam rcgi Wisigothorum, quinquagesimus primus sumpsit imperiuin, regnan-
alios aliis, ila ut gens non praetermilteretur, quae tsbus in Francia adhuc filiis Clodoici. Isle Chrislia-
Theodorico vel paclionis fcedere, vel affinitate non nissimus imperium quasi jam mortuum prudenlis-
fuerit sociata. Dumhaec apud Italiam aguntur, apud sime suscitavit; rempublicam reparavit. De Persis
Britanniam Saxones et Britones hinc inde confli- per Belisarium patricium magnifice triumphavit.
gunt; et nunchi, nunc illi palmam hahuerunt. Sed Leges ante editas nimietate diffusas in compendium
tandem Saxones potiores totum per longum in- conformavit, atquecorrexit; nam omnes Conslitu-
sula potiuniur. Apud Africam Hunnericus successit tiones principura, quae utiqtie in multis volumini-
Genserico Arianus; ccc et ultra capit episcopos bus habebanlur, intra duodecim, libros coarclavit,
catholicos; multis manus et linguas abscidit, nec idemque volumen Codicem Jusliniani appellari
lamen calholicae confessionis loquelam eripuit. praecepit; cursumque singulorum magislratuum,
Ecclesias clausit; sed, Zenone imperalore suppli- sive judicum leges, quse usque ad duo millia pene
cante, reserantur, et episcopi reconciliantur. Aptid libros erant extensre, inlra quinquaginta librorum
Orientem Thracia a Bulgaris devastatur. Constan- numerum redegit, euraque codicem Digeslum, sive
linopolis incenditur. Csijus lemporibus Simplicius D Pandeclarum vocabulo nuncupavit. Quatuor etiam
papa sedit. Post eum successit Felix papa; et post Iiisiitutionum libros, in quibus breviler universa-
eum successit Gelasius papa. rtim legum texlus comprehenditur, noviter expo-
De Anastasio imperalore. suit. Novas quoque leges, quas ipse slattierat, iii
Anno Domini 492 Anaslasitis regnavil apud Con- unum volumen redactas eumdem codicem Novella
stantinopolim an. xxvi qui Eulychianam sapuit nuncupari sancivit. Nam per Belisarium Wandalo-
haeresim, dicens in Cbristo duas naturas deilatis rtim gentem, capto eorum rege Gelismero, usque
et humanitatis. Hujus temporibus sedit Anastasius ad internecionem delevit, Africamque lolam posf
papa Romae, a cujus communione mtilti clerici dis-. annos nonaginta et sex Romano imperio restituit.
cesserunt, eo quod communicasset Pholino, qui Rursumque Belisarii viribus Gothorum in Ifalia
communicaverat Acacio. Post quem duo papae fue- gentem, capto Witige eorum rege, superavit. Mau-
runt elecli, Symmachus et Laurentius. Unde post ros quoque post hrec Africam infesfanles, eorum-
multa facla homicidia Symmachus obtinuit et fir- que regem Antalam per Joannem exconsulem mi-
mavit, .!nfeslis cantari Gloria in excelsis Deo, etc, rabili vinuie prolrivit. Pari etiam modo et alias
et habitacula pauperibus instituit. gentes belli jure compressit/Quam ob causam pro-
 481 CHRONICON. 48i
pter horum omnium viclorias ut Alamannicus, A De regibus Longobardorum et geslis eorum, qv.mfe-
Golhicus, Francicus, Germanicus, Alanicus, Wan- cerunt, e.l fuerunt suis lemporibus.
dalicus, Africanusque diceretur, habere agnomina Primus rex Longobardorum vocabatur Agelmun-
meruit. Exslruxil quoque idem princeps inlra ur- dus filius Agionis, et regnavii annis xxxm et gu-
bem Constantiuopolim ecclesiam Sanctae Sophire, bernavit, et rexil Longobardos per idem tenipus, el
id est Sapientisa divinae, quae est Christus Filius adoptavit in suum filium, qui poslea fuil secundus
Dei; insuper alia infinita ecclesiaruni beneficia rex Longobardorum.
miro opereet ornamenlo construxit. Regem Herulo- Seeundus rex Longobardorum fuit Lamissio post
rum nomine Cralen convertit, et baplizavit. Tunc Agelmundum, et regnavit annis XL.
etiam rex Hunnoritm nomine Garda, et cum eo Tertius rex Gildeoth fllius Letech regnavit xxiv
quaedammulier vidua ex principibus Hunnorum, et annis.
alii gentis illius, cenlura millia baplisrai graliam Quartus rex Gildeothot rex Longobardorum re-
receperunt. Rex itaque Alalaricus cum malre sua gnavitet rexit xxi annis.
Eudoxia in tuilionem Justiniani imperatoris su- Quintus rex Gedeus, suh quo in Ruglanda pro-
scipitur. Atalarico posl pauca a stiis occiso, mater vincia Rugorum temporibus Odoacri. de quo prae-
B
ejus Theodatuin in regnura suscipit, qui poslea in- diximus, babitabant, in quaro multisbellis etlabo-
gralus etperfidus eani in balneo strangulavit. Ju- ribus venerant fatigati.
stinianus, Wandalis ab Africa eliminatis, Africam Sextus rex Claffo filius Gcdeonis regnavit xxvm
in Romanara provinciam reforniavit. Theodalus annis.
traditor et slrangulator uxoris, pcenas Justiniani Septimus rex Walterus regnavit annis vn.
metuens, Agapitum papam ad imperatorem pro pe- Octavus rex Vacco dux super aliquaiuis Longo-
lenda indulgenlia et pace transmitlit; qua impe- bardicae genlis principalus esl, et ex filia filium
trala, fecit se ab ipso pontifice ad fldem catholicam suscipiens, eum Walterium nominavit.
revocari. Ubi et ipse ponlifex diem suum funclus, Nonus rex Andolin, qui Longohardos in Panno-
dum per porlam regise urbis ferelrum porlarelur, niam duxit, et fuit paler Alhoin. Rodelindara in ma-
crecus quidam tacto feretro fuit illumiuatus. Post trimonium habuit, qttae ei Alboin, viruni bellis
hrec Belisarius patricius Theodatum oh commissum aptum etper omniaslrenuum, peperit. Moiiuusest
in uxorem scelus occidit, el Wilegisium post Theo- ilaque Andolin, et regnavit annis xxi. Ac deind«
.dalum regnum invadentem captum ad imperatorem in regnura jam decimus Alboin ad rcgendam pa-
transmisit; atque lofum regnum Gothorum, quod r triam cunciorum volis accessil.
Jordanis auclor eorum per duo millia annorum et Alboinus decimus rex Longobardorum sedes pro-
amplius sletisse commemorat, tunc finivit, atque prias, lioc est Pannoiiiam, amicis suis Hunnis con
per eum sub Jtistiniano tam Wandalis ab Africa, trihuit, eo scilicel. ordine, ut si quo lempore Lon-
quam Gothis ab Italia exslirpafis, utrasqueprovin- gobardis necesse esset reverli, sua rursus arva re-
cias in prislinain Romanorum subjectionem redu- pelerent. Igitur Longobardi, relicta Pannonia, cum
xit. Hucusque Jordanis episcopus natione Golhus, uxoribuset nalis, omnique supelleclile Italiam pro-
ut ipse testalur sua Chronica, Gotliorum Historias peranl possessuri. Habilaverunl aulem in Pannonia
protelavit. Belisarius palricius cum Theodeberts annis XLIIde qua egressi menseAprili per indiclio-
fllio Chlodovici fratre Lotharii, qui cum duceniis nem primam alio die post sanctum Pascha, cujus
millibus Italiam invaserat, bellum commisit, et ro- feslivilas eo anno juxta calculi rationem ipsis Ka-
gantibus Francis pacem concessit. Interea Parthi lendis Aprilis fuil, cuin jam anni a Domini Incar-
tofam Syriam el urbem Anliochiam invadunt et de- natione 568 essent evoluli.
populanlur, quibus occurrens Belisarius patricitts, Clepus undecimus rex, nobjlissimus vir, quem
Wandalorum et Gothorum triuinphator, vicil, el a Ligurise provinciae regem statuerunl ct fecerunt,
terminis Romanorum repressit. His diebus Golhi D regnavit duobus annis et mensibus sex. Post mor-
cum rege suo Totila (umultuanles in llaliam defe- tem ipsius regis sub judicibus fuerunt per decem
runtur. Eisdem leinporibus gens Langobardorum, annos. Poslea elegerunt alium regero.
quae ab insula Scanlia, quam alii vocant Scandina- De Juslino minore imperulore, nepoie Jusliiiiani.
viam, a qua etiam primi Gothi egressi fuerunl,
cum Alboino rege stto in Pannonia habitabant; Anno Domini 567 Justinus minor apud Constan-
qui non multopostltaliam occupaverunt. Belisarius liiiopolim regnavit aiin. xn. Hic fuit nepos Justi•
patricius in Italia manens, praeeepto Theodorae Au- niani. Vir in omrii avarilia deditus, conlempior
gustre Silverium papam invitus in exsilium niisit. pauperum, senatorum spoliator ; cui tanta fuit cu-
Yigilio quoque «uccessori suo similiter fecit. His piditas et rabies, ut arcas juberci ferreas fieri, in
quoque temporibus sedil sanctus Agapitus papa; ct quibus ea, quae rapiebat, auri lalenta congererel.
post eum Silverius papa ; et post Silverium Yigi- Quem eliam ferunt in haeresim Pelagianam dela-
iius papa; cui successit Pelagius papa, et post einn psum. Hic cum a divinis mandalis aurem cordis
Joannes papa. averleret, juslo Dei judicio, amisso ralionis inlel-
lectu, ameiis effecttis est. Hic Tiberiura csesarem
 483 SICARDl CREMONENSIS EPISCOPI 484
ascivif, qui ejus palalium, vel singulas provincias A De Heraclio Heracliani filio.
Anno Domini 614, Ileraciius Heracliani fllius
gtibernaret.
Be Tiberio imperatore. apud Conslaiitiiiopolim regnavit annis xxxii, alii
Anno Domini 578. Tiberius Constantinus regna- dicunt annis XLVIH.Hic fuit Chrislianissimus qui,
vit apud Romauos annis vm. Huic Sophia Augusla crucem Domini Hierosolymas reportavit. Hic duos
Heracleonem elConstantinura. Agiluf
paravit insidias, volens Justinianum filium suum filios hahuit,
sublimare. Sed spe sua cassata csl. HicPersas de- cum Heraclio, et cum Francis pacera composuit.
bellavitet vicit, et magnam prredam cum xx pariter Sed Avares Fortim-Julii capiunt acl proditionem
Jelephantis adduxit. Demum Mauritium virum stre- Romildae uxoris Gisulfi ducis Fori-Juliani, quam
nuum una cum filio Sophiae elegit in imperiura, rex Avarum promisit accipere in malrimonium.
filiamquc suam sibi tradidit, dicens : Sit libi impe- Sed Longobardis perempiis et captis, rex una
rium cum hac puella concessum; utcre eo felix, me- noctehabuit eam in malrimonio; nlia nocte tradidit
mor semper, ut mquilale et justilia delecteris. Iste duodecim Avarihtis, qui sibi succedenies eam libi-
Tiberius fuit bomo justus, ulilis, el strenuus, ele- dine saliarent. Novissime jussit eam ligari ad pa-
emosynarius, in judiciis sequus, in victoriis clarus, lum, inquiens : Talem te dignum est habere virum
el quod bis omnibus superavit, verissimtts Chrislia- in maritum, qum polius libidini, quam civium cl
nus. Eodem lemporc fuit Benedictus papa primus, consanguineoruni saluli prospicere voluisti. Hujus
ct post eum Pelagius papa secundus. ducissre dure filire, ne Avaiibus coiilaminareiUur,
De Mauritio imperalore. carnes pitllorum crudorum mamillis frtsciis alliga-
Anno Domini 585 Mrturiiius Cappadox primus ex verunt, ut pttlrefaclre fetereiit. Cuni igilur Avares
Grrecorum genere in imperium coiifirmatur; regna- eas contingerent, putantes eas naluralilcr fetere,
vit annis xx. Hic quinquaginia millia soldorum dicebanl omnes Lombardas fetidas. Quarum postea
misit Oldeberlo regi Francorum, ut Lombardos nupsit una regi Alamannoruin, alia principi Baioa-
iinpugnaret, et de lialia exterminaret. riorum. Ad hsec cum regnasset Agiluf xxv annis,
Autharum filium Dellonis Longobardi elegerunt diem clausit extremum, cujus filius fuit Adaloald
in regem, et fuit duodeciraus rex Longobardorum , rex.
qui regnavit annis vuetdeslruxit civilatem Birsilise Adaloald filius Agiluf quartus decimus rex Lon-
positam super ripapi fluminis Padi, et modo dicitur gobardorum cum Tiieodelinda matre sua successit,
Bersellus. ettuncfuerunt Ecclesise restilutre.Cuinque rcguasset
Agiluf tertius decimus rex LongoOardorum, qui C Adaloald annis x et iuente insaniret, a Longobardis-
sicut Aulhari assumpsit regiam dignitalem, sic et in ejeclus est.
malrimonium Theodoliudam ejus uxorem, cujus Arioald substitus est rex quintusdecimus Longo-
supplicatione rex fidem catholieam tenuit, et pos- bardorum, et regnavit annis xn.
sessiones Ecclesiaeampliavit. Cui reginse Gregorius Rotharus sextusdecimus rex Longobardorum, qui
papa primus mulla scripsit. fuit fortis et juslus , sed arianus; ct tunc fere in
De Phoca imperatore. qualibet civilate Longobardorum erant duo epi-
Anno Domini 606 Phocas regrium invasit apud scopi, untis calholicus et alter arianus. Iu civitaie
Constanlinopolim, qui regnavit annis vm. Cttjus Ticincnsi apud basilicam Sancti Eusehii Auaslasius
anno secundo beatus Gregorius cum sedisset annis ariantts episcopus resedit, sed postea ad fidein
xin, et mensibus vi, et diebus x, inigravit ad Chri- calholicain est conversus , et lunc erat alter epi-
stum. Eodem tempore Prasini et Veneti per Orien- scopus caiholicus. Codicem composuit Rotharus
tem et iEgyptum bella moverunt, Agiluf pacem legum, quse Longobardre vocantur, anno LXVII,ab
cum Phocate composuit annualem. Persre Romanis inlroitu Longobardorum in Ilaliam. Multa subju-
Hierosolymam et multas provincias abstulerUnt, gavit; et cum regnasset annis XVI,rcgnum Longo-
et sancla profananles, etiam vexillum Dominicre D bardorum Rodoaldo filio suo reliquit.
crucis abducunt. Contra Phocatem Heraclianus, Rodoaldusdecimus seplimus rex Longobardorum
qui lunc Africam rcgebat, bellutn movit, eumqiie regnavit annis v. Cujus uxor Godiperga ecclesiam
regno et vita privavit, tradens regnum Heraclio apud Ticinum Sancli Joannis conslrtixit. Interim
, filio suo. Eodem lerapore sedebat Romse beatus Simsebinus princeps Golhoruin multas in Hispania
Gregoiius papa primus, et post eum successit Sa- urbes sibi subjecit, et Judaeos sui regni ad fidem
binianus papa primus, et post eum successit Boni- converlit. Heraclio successilHeracleonus filius, qui
facius papa terlius, cui successit Boiiifacius papa regnavit annis u, deihde fraler ejus Conslanliniis,
quarlus, qui impetravit a Phocate imperatore lem- qui regnavit meusibus vi. Cui successit filius aequi-
plum, quod Pantheon vocabatur, quod idem impe- vocus, Constans etiam nominatus. Hisque lempo-
rator eidem Bonifacio dedit et concessit. Et ibi ribus fuit Romse papa Deusdedit; cui successit
dietus papa fecit Ecclesiam inhonorem Bealse Marire Bonifacius papa quintus. Post eum successit Honc-
et Omnium Sanctorum in Kalendis Novembris. Et rius papa primus; post quem successit Severinus
tempore prsedicti Bonifacii papre fuit Mahomefh. papa ; et post eum Joannes papa quartus; et post
eum Theodorus papi pritnus.
 485 CHRONICON. 486
De Conslanlino, qui et Constans. A Africae , Sardiniae afflictiones , indixit, quod nullt
Anno Domini 649 Constantinus, qui et Constans, spes vitse rcmanerel. Sed in balneo apud Syracusas
apud Constantinopolim regnavit annis xxvm, qui oecidilur.
ftiit hrereticus. Ctijus temporibus Martinus papa De Conslanlino, Constantini vel Constaniis
. fult primus, quem, quando missarum solemnia ce- Augusti fitio.
lebrabat, Spalarius quidara occideie voluit, sed Anno Domini 677, Constantinus , Couslanlini ve\
percussus aorasia eum non vidit. Demum Conslan- Constantis Augusti filius apud Conslantinopolim
tinus euin misit in exsiliam,ubi migravit ad Dorai- regnavit annis xvn. Cujus temporibus Theodorus
num, et miraculis coruscavit. Cui sticcessit Euge- archiepiscopus, et Adrianus abbasa Vilaliano papa
nius papa primus, canonum scienlia pluiimum missi sunt ad inforraationem ecclesiarum. Ad quod
eruditus. Et posl euin Vitalianus, qui cantum cora- Theodorus isle, ut quidara aiunt, libruni pceniteu-
posuit, quo hodie Romani utuntur. Hujus Constan- tialem coraposuit. Vitaliano suceessit Adeodatus
tini temporibus regina Persarum, nomine Cresara, papa ; post quem Donus papte, qui paradisum ante
privato liabilu Constaiitinopolim venil, et baplis- basilicam Beati Petri candidis marmoribus mirifice
mum, quem desiderabat, accepit, quain Augusta de statuit. Posl Dono papae successit Agatho papa, qui
fonle levavit. Quod audiens rex Persarum, legatos causacomponendae pacis inter imperalorera et Lon-
ad Augustum pro uxore direxit. Legati regiiiam gobardos, Constantinopolim ivit,et osculum in
peluiit. Imperaior se reginaro ignorare fatetur, sed porta civitatis cuin cuidara leproso dedissel, illico
mulierem noviter baptizatam ostendit. Quam legati sanatus est. Apud Longohardos quoque Griraoald
cognoscentes veneranlur, supplicant, ut reveiiatur; cum regnasset aniiis ix, inbasilica Sancti Ambrosii
qtire respondit: Nuniiale regi vestro , nisi crediderit mortuus et sepultus est, quam apud Ticinum ceu
in Chrisium, me idterius consorlem habere nonpo- struxit.
teril. Quid plura? Rex cum sexaginta inillibus Iio- Beiiarith vicesimus rex Longobardorum tunc
minum Constanlinopolim venit, et cum oinnibus profugus, ut redeat in Italiam voce divina moneiur.
baptizatur, ab Augusto de fonle levatus. Cum uxore Revcrsus in rcgem sublimafur; cujus uxoi' Rode-
remitlitur lionoratus. linda basilicam Sanclse Marise ad Perticas sedilica-
AriperUis decimus oclavus rex Longobardorum , vit. Ipse vero ecclesiam Sanciae Agathse, et Poiiam
qui successii Rodoaldo, el condidit oraculum Sancti Palatinam apud Ticinuni construxit, et maiiyrum
Salvatoris apud Tieinum; et cum regnasset annis Primi et Feliciani corpora condidit. Cumque re-
novera, regnum duobus filiis Bertarith et Gondi- r guasset xv annis, Cuniperlo lilio suo rcgnum reli-
perlo reliquit. Gondipeiius Ticini, Bertarith sedit quit, qtiem Alachis dux Trideruinus contra fideii-
Mediolani. Sed Grimoald dux Beueventanus Gondi- tatem, adnilentibus ei Aldone et Agrasone Biixia-
pertum fi-audulenter occidit; quo audito, fugit nis civibus, regno et palatib Ticincnsi privavit. I!ic
Bertarith Mediolanensis, et stetit in exsilio. Alachis clericos odio habuit; qui quodam Thonia
Grimoaldus decimus nonus rex Longobardorum diacono ad se venienle, ait: Venial, «i habet fetno-
regnavit, qui Francos in Italiam venientes multa ralia munda. Ad quem diaconus ait : Dicite illi,
crede proslravit juxla civitatem Astensem. Conslan- quia Deus potest in meis causis reprehensionem in-
iinus igitur, ulltaliam a Longobardorum maiiibus venire : ipse non potesl. Sed per Dei graliara misit
eriperet, Athenas venit, et mare trausiens, Taren- in auxilium regis. Rex de Alachis et exercitu ejus
tum applicuit, et qitemdam eremitam consuluit, si victoriam babuit. Hie Cunipeiius uxoreni suam
gentero Longobardoruin posset viriliter superare. audiens Theodofem puellam de pulchriludine com-
<)ui respondit, quod gens Longobardorum modo mendare, eam cognovil; et in monaslerio, quod
superari non posset, quia beatus Joannes Baptista ejus nomine appeliatur , apud Ticinum collocavit.
pro eis continue intercedit, eo quod regina basili- Franci ante venerabile corpus beati Benedicti per-
cam ejus in Moedicia conslruxit. Progrediens inde, D noctare simulantes, in caslro Cassini ossa beati
Kuceriam civitatem dcslruxit. Ageruntiam civila- Benedicti et sanctae Scholasiicse furati sunt, et in
lcm sane capere nequivit. Beneventum obsedit, ubi suam patriam portaverunt. Agathoni successit Leo
Romoald Grimoaldi regis filius ducatum habebat. papa secundus; et post eum successit Benedictus
Roinoaidtis ilaque Grimoaldo patri suo nunlium papa secundus; et post eum successit Joarines papa
direxit, auxilium petiit. Uex feslinavit. Imperator quintus, qui composuit librura De pallii digniiale
Neapolim se recepit, et inde bello eum suo damno letnpore infrascripti Jusliniani Minoris filii Cou-
peracto, Romam perrexit. Cui papa Vitalianus stantini.
cum elero devote occurrit et populo. Imperator De Jusliniano minore Constanlini filio.
bealo Petro pallium ohtulit auro conlextum ; et Anno Domini 697, Justinianus Conslantini filius
cum mansisset Romae diehus xn, oniaraenta civi- apud Constantinopolim regnavit annis x. Hic Afri-
tatis elecclesiarum, et Sanctse Marire, ubi fucrat cam a Sarracenis recuperavit, ct cum eis paeem
Pantheon, et tecta renea deposuit, et civitatera auro fecit terra marique. Similiter provincia Africa re-
exspoliavit. In Siciliam regressus est, et ibi per dacla est sub Romano imperio. Hujus tempore fuit
quinquennium mansit; et lales Calabrise, Sicilia?, supradictus Joannes papa; cui successil Sergius
-W.7 SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 488
papa quem misso Zacharia spatario suo jussit Con- A sium imperatorem elegit, et coactum imperio con-
stantinus imperator deportari, quia synodo, quara firmavit.
Constantinopoli fecerat, subscribere nolebat, Sed Aripertus vicesimus sectindus rcx Longobanlo-
miiilia Ravenuae, vicinarumque partiura Zachariam rum, cura regnasset ann. xn et fugeret a facie ho-
conlumeliose repulit. Hunc Justinianum Leo regno stium suorum, in Ticino flumine suffocatus est.
privavit, el in Ponto in exsilio reposuil. Et regnavit Regnavit Asprandus mens. in vicesiraus terlius
is cum Tiberio annis septem. His diebus facta est rex Longobardorura, qui successit Liutprandus
synodus Aquilcire. Juslinianus, post imperiiim re- Dlius cjus. His temporibus claruit bealus Leonar-
cuperatura, Leoneni et Tiberium oecidit, et quando dus monachus.
reuma de naso lcrgebat, unum de Leonis fautoribus De Thcodosio imperatore.
jugulari praecipiebat. Gallicinum quoque patriar- Anno Domini 721 Theodosius apud Consfanlino-
cham ConslaiUinopolilanum , qtii ei conttarius polim regnavit ann. v, qui Anaslasium fecit ordi-
fuerat, erutis oculis, Roranm misil,Cyrumabbatem, narii preshyterum. His temporibus conversi sutil
qui eurn in Ponto aluerat, palriareham (ecit. Germani ad Cbrislum per Bonifacium episcopura.
Cunipertus vicesimus primus rex Longobardo- De Leone imperatore.
rum, cuni regnasset ann. xu. Regnum Litiperto B Anno Domini 722, Leo apud Consfanlinopolim
fil.io suo reliquit, eique tutorem Aspraudum insli- regnavil ann. xxv. Hic apud Constantinopolim ima-
tuit. Sed Ariperth puerttm occidit, tutorem fugavit, gines sanctorum incendit, et mandavit Gregorio III
regnutn invasit, Laudum et Pergamum cepil, Hic ut idcni Romae faceret. Sed ponlifex hoe contem-
Ariperth, hac illac pergens, quid de se diceretur, et psit, et imperatorein excomraunicavit. Exercitus
qualera justitiam judices facerenl, privato babitu quoque Ravennrc, Veneliarumque unanimiter ele-
expiorabat. ilic Ariperlh Alpes Cotias EcclesiseRo- gissent aiium imperalorem, nisi pontifes restitisset.
manae donavil vcl reslituit. Sed Gisulphus dtix Be- Auguslus ad pcjora progrcdilur, qtiia Salvatoris et
lscvenli Campaniam invasit. His teraporibus Bene- Genitricis ejus imagines concrcmari fecit; et qtiia
dietus Mediolanensis archiepiscopus Romse causara plerique Consiantinopoli resistebant, aliqui sunt
habuilpro Ecclesia Ticinensi, sed victus est. Joanni capile truncaii, alii aliter routilali. Et tunc passa
papre successil Sisinnius, et Sisinnio Constantinus; est sancta Theodosia. Patriarcha sceleri non con-
quem Coiislanliniim papam Juslinianus Augustus sentiens, propria sede expuisus est. His quoque tem-
ad se Coiistantiiiopolira venire fecit, et in platea poribus Sarraceui Constantinopolim per coiilinuum
civitatis ejuspedibus advolutus veuiam impetravit; triennium obsederuiit; sed fame ct pestilentia con-
eumque honorificc suscepit et remisit, et privilegia fusi sunt; et revertemes subila tempesfale conlriiis
renovavit. Cujus Conslantini lemporihus duo Saxo- navibuspeiierunt. lntus Coustaiilinopolira ccc millia
num regcs Roinam orationis causa venere, et ambo peslilcnlia interierunt.
mortui sunt. Demuni Justiniani exercitus in Pon- Liulprandus vicesimus terlitis rex Longcbardo-
lum contra Pliilippicura missus, euin fecit impera- rum, qui fuit tantre audacise, quia cum jurassenf
lorem, qui Constantinonolim veniens, Juslinianum aliqui eum occidere, cum eis silvani ingrediens,
occidit. Cujus leinporibus in urbe Roma fames fa- evaginalo gladio dicebai: Fucite, qum cogilalis. Et
cta est magna per amios tres, post quos lanta fuit tantse fuit pielalis, quod eis cuncla confessis proti-
ubertas, ut fertilitas inoplala oblivioni niaiida- nus dimitlebat. Et cum Liulprandus regnura obli-
retur. neret Longobardorum, et equitaret per dislrictum
De Phitippico imperalore. Mediolani, homines illarum partium ad ejus prse-
sentiam accedentes coiiquerebaiitur, ei, qtiod non
Anno Domini 717 Philippicus apud Constantino-
habcbaiu mensuram, et quod unus alterum in men-
polim regnavit ann. i, mens. vi, qui Cyrum ad sura decipiebat. Qui pnsuit pedem super queradara
monasteriuiii suuni remisit; Conslantiiio papse lit-
teras pravi dogmalis direxit; quas papa respuit, el D lapidera niagnum et spaliosum, voleus in eo signum
fieri ad modum pedis sui, ad quod emere et vendere
hujus rei cattsa gesta vt synodorum in porticu deberent. Sed Dei polentia
Sancli Pelri fecit pingi; statuilque populus Roma- signura pedis ejus in
ipso lapide fuit sculplum signo, et signatum, quod
nus, ne charta, vel effigies, aut nomeu imperatoris in prsesenleiu diem ibi apparet, et dicilur
usque
reciperetur hreretici, nec pro eo ad missarum so- Pes
leninia nratio fieret speeialis. Hunc Philippicum Liuiprundus; ad cujus mensuiam usque in ho-
diernum diem vendunt et emunt. Tantae fuit poten-
Anaslasius, qui Anthemius dictus, oculis et regno liae,
quod Bononiam, Auximum, Sublriam, Spole-
privavit. tum, et alia plurima subjugavit. R.avennamobsedit,
De Anastasio imperalore. et classem destruxii. Sed et conlra Romanos multa
Anno Domini 718 Anastasius apud Constantino- praeliagessit. Cum Romam obsideret, misit Grego-
polim regnavil ann. ui. Constantino papse litteras rius 111Carolo Martelio claves confessionis Sancti
direxit, quibus se fautorem calholicae fidei decla- Petri, rogans ut urbem liberaret et Ecclesiam de-
Tavit. Hic classem contra Sarracenos in Alexan- fcnderet a Longobardis. Sed tantse fuit devolionis,
driam misit,- sed urbem reversus exercitus Thcodo- quod Alpes Cctias Romanse confirmavit Ecclesire.
 4S9 CHRONlCON. 490
Ossa beali Auguslini, cum Sarraceni fuissenl Sar- A . equus stetit immobilis; ideoque misit alios centuni
diniam depopulati, iranstnlit in Ticinum, et collo- solidos, et sic equus seculus est, unde Chlodoveus
cavit ea in ecclesia Sancti Petri ad Velum aureum, ait : Sanclus Marlinus esl bonus auxiliator, sed
quam ipse conslruxit. ^Ediflcavit prreterea in rooiile cltarus itegolialor. Hujus Chlodovei filii, nepoles et
Bardonis"ecclesiam Berceti. ln Olonna ecclesiam pronepotes poslea regnaverunt, scilicct Lolharius
Saricti Anasfasii. In palatio ecclesiam Sancti Sal- filius ejus, et filii ejus Lotharii, qui regnum divise-
vatoris, ubi clericos instituit; et sic per siiigula runt. Ariberlus Parisius, Gunlranius Aurelianis,
qusequeloca, in quibus degere volebat. Tanlse fuit Hilpericus Senonis, Sichipertus Metis oblinuit. Sed
sapientiae quod magis conlidebat irr orationibus, ad taiitam inibecillitatem reges devenere Franco-
quam in armis. Pacis fuit amator qui Francorum rum, quia regibus adhuc nomine solo iitanentibus,
pacem el Avarum cusfodivit; castus, largtis, sed lit- major in doroo regia, regnl erat administralor, ut
terarum ignarus; qui, cum regnasset annis xxxi et venerabilis Arnulfus, Melensis episcopus, vilre san-
mensibus vi. mortuus est. ctitate perspicuus, et post Anchisus filius ejus ab
Hildepi-andus, vicesimus quartus rex Longobar- Anchise Tiojauo denominatus, post quem Pippinus
dorum, successit Luitprando regi. Hildeprandus re- Grossus. Post hunc Carolus Martellus Pippini
gnavii mensihus vi. ' Grossi lilius ex concubinatu Alphcidse ducissae. Qui
B
Raichius, vicesimusquintus rexLongoDardorum, Bagueram, Sueviam, Guascoiiiam, Saxoniani, Fri-
regnavit annis IV, mensibus IX. His temporibus siam vicit, CCCLXXXV millia Sarracenorum in Ilispa-
Gregorio successit Zacharias in apostolica sede, nia inteifecit, eosque, bellum Narbonre committens,
Grrcca Lalinaque lingua perilus. Qui pacem curn maxima caede prostravit. Et post cuin Sarraceni
Longobardis fecit, et filios corapatrum in matrimo- Arelale cepissent, legatos cum muneribus raittens
nio cofiulari prohibuit. Bonifacius Magunlinus ar- ad Liutprandum regem Longobardorum, contra
chiepiscopus, qui Werdensem ecclesiam fecit, et Sarracenos auxilium postulavit. Quo iu adjtitorium
Beda presbyter venerabiiis, qui mulla conscripsil, properante, Sarraceni ftigeruiit. Hlam quoque Pro-
et Pelrus episcopus Ticinensis claruerunt. Leonis vinciam subjugavit, in qua est Parisius, quse lunc
aano primo mortuus est Carolus Martellus, qui Gatidiana vocahatur. Et vocavit eani Franciara lin-
apud Francos major in regia domo eiat. •Ilic re- gua Iatina, Theolonice Kaiiinguiam. Terra vcro,
guum Francorum a longis relro teraporibus intuea- quae Franconia dicitur, a quodam Francone duce,
mur. ut quidain asserunt, appellala est. Priraus consensu
Post Trojre destructionem multa miilia Trojano- decimas Zachariae papae miliiibus dedil in feudum
rum sub Priaino et Aulenore Ravennam applicue- pro ecclesiaium necessitale. Cum itaque regnum
runt, et Paduam redificaverunl, ubi sepultus est Francoruin tani feliciler per xxvu annos adniinis-
Anlenor. Postea vero in Scythica regione civitatera trasset, sieut pramiisimus, anno primo Leonis diem
Sicambriara. consliluerunt. Reinde occupavcrunt clausittxtremura, tribus reliclis filiis, Cariomarino,
Germaniara, et dicti sunt Germ.ani. Sed quia tem- Pippino Nano, et Graffone, qui regni diviserunt
pore Yaientihiariiimperaloris, ejus maridato vice- administrationera. Sed Graffo iniquus a fratribus
runt Alanos, Vocavit eos Francos. id est feroces. ejeclus apud Averniam in quodam Castello per-
Posi iraiisierunt iri Thuringiam sub principibus mansit. Caiioinannus habuit Theotoniam, Pippinus
Marcomede et Simorie. Sed Simone defuncto, Mar- Franciam. Sed post annos qualuor Caiiomannus
comedis filiura Faramundum regem fecerunt, et per Zachariam papam factus est inonachus in
leges per quemdara sapientein, homine Salaguslum, monte Syrath; postea transivit ad monleni Casi-
liabere cceperunt, a quo lex Salica dicla est, qua num, ubi etiain porcos aliquando custodivit. Pip-
Franci uluntur. Hinc Roma decrevit, et Francia pinus itaque Nanus solus exslitit regni adminislra-
crevit. Nam, transito Rheno, cceperunt fugare Ro- lor, Hyldrico rege nomine solo raanente. Sed quia
manos, qui habitabant ibi; et cepere Agrippinam, ]D rex eral ignavus el inulilis, auclorilale Zacharia,
qure nune Colonia dicilur ex novo incolalu eorum, papae Pippinus in regem a Bonifacio Maguntiuo,
et Toruacum, et Cameracum, et Rhemis, et Treve- aliisqueprincipibus eleclusesl, etHyldrico in monte
rim, et Suessonam, Aurelianis, et pene tolaro Gal- Casino monacho faclo auctoritate Stephani papae,
liam et Germaniam ab Aquitania usque Baguciam qui Zachariae successit, a fidelilale Hyldrici cum
vindicaverunl. Inter reges Francorttm fuerunt Miro- omnibus principibus est absolutus, et in regem
veus, a qtto postea reges nominati sunt Mirovei; et unctus, uhi regnum Merovingorum finem accepit,
Chlodoveus, qui Glodosindam filiam regis Burgun- et regnum Carolorum incepit.
dionum Chrislianam accepil uxorem ; ad cujus ora- De Constantino Leonis filio:
liones et exhortationes baplizatus est a sancto Auiio Domini 742, Conslanlinus Leonis iilius
Rhemigio, angelo de ccelisoleum ininistranle, quo apud Constantinopolira regnavit ann. xxxv, qui
adhucFrancireges unguntur. Iste Chlodoveus vovit fuit patre pejor, quia sacrificia daemonibus immo-
equum suum se beato Martino daturum, si trium- lavit.
pharet in Gothos. Triumphavit, solvit volum ; sed Astulphus vicesimus sextus rex Longobarajorum
rediraere volens centum solidos transmisit ; sed regnavit annis viu, qui Dei Ecclesiam molestavit,
PATROI.. CCXIIl. 16
 491 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 492
et civitatea ad jus beati Petri pertinenles invasit; A pente. Intrans aulem aulam, in qua erat multitudo,
unde Pippinus Nanus rex Francorum rogatu Ste- atqueexspectans, et scire volens, quem electores
phani papre in Italiam venit, et Astulphuni jurare eligerent in regem, cum plurimis diebus inslassent
coegit, quod Ecclesiam Romanam ullerius non mo- electioni, et nulla ralione convenire possent in
lestaret. Deinde Pippinus Romam veniens honori- unum : qui in aula exspectabanl.Desiderio dixerunt:
fice susceptus est. Et eo in Franeiam reverso, ' <Yade,Desideri; intra ad eos, et dic ad eos, quia
Astulphus nihil promissorum servavit. Unde Pip- omnes laedio afficimur, exspectantes tanto electio-
pinus rediens, Ravennam et quasdam alias civitates nem eorum. > Qui ingressus secure ad eos, narra-
nttmero viginti cepit, et Ecclesire Roinanae donavit, vit murmurationem omniura exspectantium regis
et Astulphum arclius obligavit. Moiiuus est anno eleclionem. Illi autem videnles Desiderium, de quo
xiv regni sui, duos derelinquen.s filios, gcilicet nulla menlio apud eos facta fueral, dixit unus ex
Caroltira Magnum et Caiiomanntiro, qtti regnum eis coram omnibus : « Ecce Desiderius vir nobilis
diviserunt. Stephano papse successit Paulus, qui est, quamvis non mullum in rebus'dives, slrenuus
saepemonuit Constantinum pro imaginibus restau- in armis. Eligamus ipstim in regem. » Breviter Dei
randis; post quem Constantinus adhuc laiciis se- nulu omncs concordaiit in eum. Et adimplctuin est
dem invasit apostolicara; post alius Stepbanus, B in eo, quod dictum est : < Insuspicabile portabit
et postmodum Adrianus. Post Astulphum regem diadema. > Et vocato eo iu conclavi, insigriia re»
Longobardorum successit Desiderius rex Lougo- galia imposuerunt super eum. Qnod cuni divulga-
bardorum. tum esset in aula, oinnes lsetari cceperunt. Ipse
rste Desiderius Ecclesiam Romanam impugnans, auiem non immemor de loco illo, ubi serpens cin-
primo cepit Faventiam, et Ferrariam, seu Coma- xerat ejus caput, et ubi etiam fixerat signum, ad
chium de Ravennate, abstulitexarchatu. honorem Domini nostri Jesu et sancli Benedicti
Anno Domini 755 tempore Aslulphi regis et vm confessoris construxit monasterium ingens et no-
anno domni et Silvestri papaeprimi translatum est bile, ubi copiosa raonacborum multitudo in sancta
corpus beati Silvestri Nonantulam. religione Doniinodevotissime deservivit, quod etiam
Anno Domini774, regnum Longobardorum a privilegiis, villis et terris plurimis dotavit. Ansa
Carolo rege subjugatum est, per quos regnalum vero uxor ejus devotissima regina, vestigia sequens
fuerat, postquam Italiam intravcrant, annis ccvi. mariti, inlra civitatem monasterium aeque nobfle
Deinde Carolns reversus in Franciam subjugavit loctiples de suo peculio fccit fieri, quod dotavit
Saxoniam. r magnilice villis, terris, pratis, molendinis, fonii-
btts, servis, mancipiis tani in episcopatu Brixiae,
Addilamentumadchronicon Sicardi secundumcodi- quam Cremonae, et Piacenlise, et Regii, etpluribus
cetn Esienscm. aliis locis. Dona eiiain largissima conlulk ecclesiae
Reperitur in Legenda Bealae Juliae virginis et dicti mnnasleiii, aurum, aigentum, lapides pie-
martyris de Desiderio rege Longobardorum : Postea liosos, thuribula. phialas, cruces, texlus Evan-
autem tempore praecedente quidam nobilis vir ci- gelii, et alia pallia samila, et sericas yesies, sicut
vilatis BsixiseQdelis etdevotus, Desiderius nomine, decebat reginam Longobardorum, et tjanlo plus
cttm quodam lempore apud Ticinuin barones et po- quanto ex magno affectu et pia devotiorie hoc
tentiores Longobardorum regem crealuri essent, agebat. Et constituitut, de his quaedonaverat mo-
Desiderius alloquitur Ansam uxorem suam, dicens : nasterio, coriventus magnus haberetur sanctimo-
t Profrciscar Ticinura, ubi principes Longobardo- nialium et virginum,. quse die ac nocte devotum
rum convenerunt, ut faciant sibi regem. > Uxor obsequium Domino exhiberent. Post hsec misit de-
vero ejus subridens ait : < Vade : forte eligent te vola regina genlis Longobardorum nunlios solem-
in suum regem. > Proficiscens devenit igilur prima nes el fide dignos, acdevotos in insulam Corsicatn,
die in quemdam locum, qui usque in hodiernum ]Det mandavit ut corpus beatissimae marlyris Juliae
diem appellalur Lenum , elponens ibi se ad quie- cum omni solliciludine deferretur ad monasteriiim ,
scendum sub quadam arbore, cum obdormisset, quod ipsa construxerat; qui fideliter et devote
ecce quidam seipens, qui surrexit subito, et venit mandata coniplentes, corpus dictae virginis ad ci-
ad caput ejus, et astringens caudam cum capite, vilatem Brixiaedetulerunt, et in prredicti monasferii
fecit in modum serfi coronam in capite ejus. Ser- ecclesia bonorabiliter locaverunt, ubi per ejus
viens autem suus haec videns, noluit eum excilare, merita et oraliones multis mulla beneficia confe-
timeps ne serpens lsederet eum. Et dura haec age- runtur, pra;stante Domino nostro Jesu Christo.qui
rentur in somnis , videbalur Desidcrio quod dia- cum Patre, et Filio , el Spiritu sancto vivit et re-
dema regis Longobardorum poneretur super caput gnat in ssecula saeculorum. Amen. Iste rex Deside-
ejus. Excilatus autem, et serpente recedente, ritts fuit ultimus rex Longobardorum
nulla moleslia illata sibi dixil servienti suo : < Surge:
eamus, quia vidi somnium, per quod ptito me
DeLeone imperatore.
rcgem fulurum. > Et dum essent in via, famulus
suus confessus est ei quod sibi acciderat de ser- Anno Domini 777, Lco apud Couslantinopoliia
 CHRONICON. 494
i8S
anuis vi. Posl venit Iroperium in manus A voluit, Graecl monasterio inlruserunt, et Nicepho-
regnavit
uxoris Leonis nomine Irene. rum elegerunt.
De Nicephoroimperatore, el filio ejus Stauralio.
Anno Domini 794, Nicephorus apud Conslanti-
De Irene uxore Leonts.
nopolira regnavit ann. VIII, po.-itquem Slittirnlius
Anno Domini 783, Irene regnavit apild Conslan- filius ejus regnavil mensibus IV. Apud Romam his
tinopolim. cum filio suo Constanlino ann. x. temporibus fuit Adrianus papal, cui successit
Cujus temporibus , scilicet anno Domini 786, Cru- Leo papa III. Ilic Leo papa synodum celebravit, in
cis signuni repenle in veslibus apparuit, e't sanguis qua damnavit haereticos dicenles Cliristum Dei fi-
'
de ccelo profluxit. Hanc Irenem, quia Carolo nubere lium adoplivum

Quae sequuntur desumpta sunt ex ms. codice Auguslse Caesarefe Vindobonensis. biblio-
Ihecae, simulque ex ms. cod. bibliothecae Estensis. Variantia inter eos
aut in ipso textu, aut in suppositis notis, indicabuntur.

De Carolo Magno imperalore. j_;imperii principatum. Apud quem Leo papa de im-
Anno Dnmini 700, anno ab Urbe condiia 1552, positis criniinibus per nuntios se purgavit. Apud
Carolus cum jam regnasset in Francia annis xxxm Consianlinopolira vero cum Leo regnasset annis
a Leone papa III, unctus cst in imperalorem Ro- vm et mensibus vr, successit alius Michael, qui
manorum. et imperavit annis xiv, mense uno, die- regnavit ani.iisvm et mensibus ix. Cui substitutus
bus xin. Kic conliriuayit Ecclesiae Romanaequse est Theophilus filius ejus, qui post mortem patris
donaveral ei Pippinus paler suus, et adjttnxit ei regnavit aniiis xiv et rnensihus m. Leoni papaesuc-
ducalu"! Spolet.tnuin et Beneventum, el alias eliam cessit Stephanus, qui Ludovicum', ut quidam di-
ecelesias possessionibus arapliavit. Hic cum Mi- cunt, inunxit. Huic Ludovico Italiam ingresso
chaele, qui post Siauralium apudConslantinopo- bealtis Joannes Baptistain visione apparuit in ter-
lim regnavit annis dttobus , et post cum Leone rilorio Sabinensi, prsecepitquei ut acdificaret ei
successore, paceni perpeiaam hoc modo lirmavit, ecclesiam, quam fecit, ubi dicitur Argcntilla. Hic
ut alter alierius fraler r.ominetur, et- alter ab regnum potenter obtinuit Usque ad Pharum. Hic
altero semper juvelur. Graeeus imperator habeat tres filios habuit, Lotharium, quem consortem
Orientem et Conslanlinopolim , ct Carolus et suc- fecit imperii ; Carolum,' quem ducem fecit Aquita-
cessores habeant Romam et Occidenteni. Abhinc 'C nise; Ludovicum, quem ducem instiluit Bavariae.
igilur gesla Orienlalium Graecis chronographis re- Ilic Ludovicus Auguslus, ut nobiles alliceret ad
linquentes, quaeapud nos gesla sunt, Occidentalia clericatum, clericis licentiam dedit vestibus pre-
prosequamtir. Ilis in pace composilis, Carolus liosis indui, uli et divisas domoshabendi. Hnjus
Hierusaleracausa oralionis per Conslantinopolira temporibus Hcroldus rex Danorum cura suo populo
ivit, et per Siciliara, et Calabriam , et Apuliam venit ad lidem. Ejusque temporibus, scilicel anno
Romam rediit, et Aquisgranis reversusest, u.bi Doinini 823 corpus Beati Marci translatum est de
sedem regni constituil, elfinem vitaesuscepit anno Alexandria Venetias. Slepbano papa successit Pa-
Domini814, anno regni sui et imperii XLVIsub- schalis, qui (10) potestatem Lothario, cum in Ila-
aclse IlaliaeXLIV,retatis suaeLXXII.Cujus duodecim liaiu venisset, super Romanum populum, vivente
fuerunt praecipuipugnalores. RonIandus(7), et Vol- patrc, concessil. Post Paschalem Eugenius, qui Li-
marius cum snciis suis. Duos reliquit filiosLudo- bruni Pcenitentiarum composuit, et in Franciam
vicum rege.mAquitanirc, etPippinum (8) secunduni misil. Post Eugenium Valentinus. Post quera Gre-
regem Iialia;. Hujus temporibus clariterunt Alcui- gorius , qui ecclesiam Beati Marci, quam lempore
nus, Caroli capellanus, Stephanus venerabilis vitse sui sacerdotii regendam babuit lempore sui poiili-
Cremonre episcopus, qui cum Pippino rege Italise "^ iicaius a fundamenlis renovavif. Hujtis Ludovici
transiulil corpus saticti Zenonis ad ecclesiam, temporibus episcopus Crenionensisfuit Atlo.
quam aedificaverunt, el mullis possessionibus do-
taverunt. DeHelena imperalrice, el Nicelo , Lothario, ct
Michuele Curipale.
-TJeLudovicofilio Caroli.
Anoo Domini 814, Ludovicus Caroli filius apud Hisque temporibus Constanlinopoli Helena sola
Romanos cum Lolhario filiosuo regnavit annis xxv. imperavit annis v. Nicetus imperavit annis lx.
Auditaque (9) morle palris, de Aquitania veniens, RomaeLotharius annis x. Constantinopoli Michael
Aquisgrani per consensum principura adeptus est Curipale imperavit anuis u.
(7) ExCodice Estensi : Rolandus, Uliverius, et patris.
Turpinus archiepiscopus cum sociis suis. (10) Qui pofestatem usque ad concessit, dcside-
(8J Ex codicetstensi: el 1'ippinumregem Italise. ranlur in codice Eslensi.
(9) Ex codice Eslensi : audila nainque morie
 43C SICARDICREMONENSISEPISCOPI AaR
_ De Lothario Ludovicifilio,- A De Carolo LudoviciSeniorisfilib, clpatruo junioris,
Anno Domini 840, Lotharius Ludovici filius agnomine Catvus.
apud Roriiarios regnavit annis xv. Ad hunc Theo- Anno Domini 874, Carolus, Ludovici senioris fi-
philus imperator Constanlinopolitanus legatos mi- lius, et patruus junioris, regnavit anno uno el
sit, promittens dare filiam suam Ludovico filio mensibus ix. Hic enim, cum esset rex Fianciae, Ro-
suo; sed dum ista geruntur, nalurae Theophilus mam venit, et imperiumperJoannem papam in-
isle concessit. Lolharius autem ab imperiali bene- unetus oblinuit. His diebus, frater ejus Ludovicus
diclione Roma reversus, a fratribus , scilicet Ca- rex Bavariseet Alamanniaeapud Francfurt mortuus
rolo Aquilaniae, et Ludovico. Bavariae ducibus, tres filios dereliquit, Caiiomannum, Ludovicum et
regnare voleniibus, impugnatus est. Rivisit igilur Garolum, qui diviserunt inter se regnum Theoto-
cumeis imperium : Carolo cessil Francia, Britan- nicum. Carloraannus Ulium habuit Arnolphum no-
nia; Ludovico Bavaria, AIamannia;!Lotbario vero mine de nobili femina, sed non legilimum.
Ilalia, Provincia et Lotharingia, a quo etiam sic De Carolo juniore. '
denominala esl. Ecce roagnus defectus irnperii. Anno Domini 875, Carplus jumor (8), Lotharll
Cum enim Carolus quasi per mediuin cum Grseco filius, apud Rorrianos regnavit annis vn. Hic, cum
divisisset imperium, hic Loiharius nepos Caroli B esset rex Proviiiciae, Romam venit, et a Joanne
tertiam dunlaxat parlcm habuit medietalis imperii. papa coronatus tst. Coronatus igilur privilegium
Qui cum tres filios habuer.it, Ludovicum , Lotha- fecit (9) clericorum et ecclesiarum. His temporibus
rium, et Carolura, quibus regnumconcesserat (11), Normanni Franciam invadunt, et usque Aquisgrani,
cis divisit, Ludovicoltaliam cum nomine impera- Coloniamque devastant. Contra quos Carolus im-
toris, Lothario Lolharingiam, Carolo Provinciam. perator armavit. Et tunc Godefredus, rex Norman-
Et ecce major dcfectus imperii, quia devenit ao" norum, christianus effeefus est, imperalore eura d?
lerliam paiiem duntaxat tertiae partis (12). Dernum sacro fonte levante. Paulopost, omnihus de Caro-
Lolharjusimperalor factus est monachus. His tem- lorum genere deficientibus, soltis Carolus monar-
poribus Gregorio successit Sergius in aposlolalu , cha exstitit. Sed cum propter aegritudinemimbecil-
cujus lemporibus Sarraceni vastaverunl Italiam. lis haberetur, Arnolplitis ad imperium electus est.
Cremonaevero Quemcroardus sedit episcopus, Ai- His temporibus tres fuerunt in Lombardia episco-
tonis pracdicfi successor. pi gloriosi : Paulus qui Placentinam ecclesiam per
De Ludovico Lotltarii ftlio. Suffredura destructam reparavit, et GuibodusPar-
ArinoDomini 85o,Ludovicus,Lolhariifilius, aptid mensis, qui canonicam Parraensem inslituit, et
*-
Romanos regnavit annis XVH.I. Hunc papa Sergius Larido Cremonensis, qui corpus martyris Archelai
coronavit. Sergio successit Leo, qui sedilicavitjcivi- de Roma Cremonam portavit, et Archarium insti-
(atem, quae suo nomine Lconiana dicilur, et pibo- tuit, quf pro Iuroinaribus beneficium assignavit.
rium Sancti Petri, ,et ecclesiam quaedicitur Saneta Hisque temporibus Joanni papaesuccessil Martinus;
Maria npva: Post qucm Benedictus (13).Postea Nico- post Marlinum Adrianus.
laus, qui duos reges excommunicavit, Michaelera DeArnolpho.
propter patriarchas depositionem, et Ldlhariuin pro- Anno Domini 882, Arno)p.ius, Carlomanni fllias
pter pellicis copulalionem. Hic eriim papa Nicolaus non legitimus, cum esset rex tertise partis Theu- '
de malrimonio Lothario juniori, regi scilicel Lotha- toiiiae, regnavil apud Romanos annis xn. His tem-
ringiae, cum Gualdrada et Teuberga rescripsit. His poribus Adriano successit Stephanus; postea For-
temporibtis Sarraceni Beneventum invadunt, ideo- mosus. Arnolphus igitur a Formosocoronatus impe-
que Ludovicus fratrem .suura Lotharium in suum ralor effec.tusest; qui Pergamum cepit, et totam
auxilium inyitavit; sed is apud Placentiam mor- Itaiiarn subjugavit. His temporibus Franci perdide-
tuus est; unde regnum ejus Lotharingiam Carolus runt imperium, quod apud eos fuerat circiter cxn
patruus rex Galliaruui invasit. Sed adveniens impe- D 1 annis. Fuit eriim imperium a pluribus, multis an-
rator Ludovjeus ipsum Tegnum Lotharingiae, cum nis, mullipliciter usurpatum, de quorum successio-
Carolo patruo rege Galliarum regna Franciae et nis ordine prosequamur. Papae vero Formoso suc-
Britanniae ila divisit, quod sedem sibi Aquisgrani cesserunt sequentes ordine dispositi : Bonifacius,
retinuit. Ad hrec Beneventanus dux Adalgisus Lu- Stephanus, Romanus, Theodorus, Joannes, Bene-
ddvico imper-atorifit rebellis, ideoqueiinperator in dictus, Leo, Christophorus, qui de papa factus est
Italiam rediens, Campaniam, Lucaniam et omnes monachus.
civitales Sairinii cepit. His temporibus. Nicolao De Ludovicofilio Arnulphi.
.successit Adrianus, et Adriario Joannes. Cremonre Anno Domini 902, Ludovicus regnavit annis iv
vero fuit episcbpus Benedictus. apud Teutonicos. Post Ludovicum regnavit Henri-
(11) Ex codiceEstensi: quodsibi cessit,eis divisit, nus.
scilicet. (14) Ex codiceEstensi : Carolus minor Ludovici
(12) Ex codiceEstensi: tertiaepartis medietafis. filius.
(13) Ex codiceEstensj.: Benedictus,ctii successit (15) Ex codiceEslensi: lecit de liberiateclerico-
Paulus papa II. Post Paulum Siephanus papa V. rum.
Cui successit Nicolaus papa I. Post eum Adria-
 •597 CHP.OHICOH 498
cus Saxo, sed diadema capiti non imposult. His _A De primo Otlont imperalore.
teraporibus Hungari depopulantur Italiam, scilicet Anno Doinini 961 primus Otto apud Romauos
anno Domini 900, VIII Kalend. Octobris : poslea- regnavit annis vi, qui Joanni papre Leonem sub-
quc de ar.no in annum ssepc revcrsi sunt et de- stittiit, eo quod cum Adelberto convenit. Ejecte
uraedati. Leo.ie, Joannes a Roinanis restiluitur, cui riefun-
Lmlovico sueeessit Conradus r.equissimus fortu- cto Benedictus subslituitur. Sed imperator Benedi-
natorum et ccclesiaium devastaior. Ideoqut, sustu- ctum deposuit, et Lconem reslituit, et filium suum
Iit eura Deus. Cui successit Hcnrieus Saxoniaedux sibi requivocum ab eo corohari oblinuit. Hic Leo
aJ rcgnura vocalus- papa donationes faclas a Justiniano imperatore,
De Berengario primo. Ariberto rege, Pippino,et Carolo Ecclesise Romanae,
Anno Doinini 907, Berengarius primus regnavit de consensu cardlnalium, episcoporum, presbyte-
annis V!. Ctijus lerapore scdil (16) Anastasius in rorum, diaconorum ct tolius cleri et populi Roma-
papain; cui successil Lando. Landoni, Joar.ries, ni, itnperalori Oitoni reroisit, et sibi suisque suc-
ijui filius Sergii papae. Apttd Teutonicos rcgnavit cessoribus concessit et largilus est, ut regnum Itali-
primus Conradus. llujus Bercngari: cancellarius cura abinvasionibus liberarenl et perpeluo tueren-
nomineJoannes fuil Grcnionre episcopus, qui comi- tur. IIujus majoris Ollonis temporibus Luyso Cre-
taitini extra civitalem per quinqlie niilliaria impe- monse fuitepiscopus, qui corpus Beali Hymerii de
travit. Cujus tempore sedit Sergius papa, qui Chri- oppido sancti Flaviani silo in episcopatu Iranielieii-
stoplioro fuerat substilufus. si Cremonam translulit..
De Berengario secundo De Otlone secundo imperatore.
Anno Doraini 3i5, Berengarius secundus regnavit Anno Domitii 961, secundus Otto apud Roinanos
annis vi. regnavit annos xxvni. Htijus temporibus Leoni pa-
De Hugone. pre succesit Joannes, qui a praefecto urbis caplus
Anno Doraini 925, Hugo regnavil annis vi. Apud et in Carapaniara in exsiiium missus ftiit. Sed ira-
Teutonicos regnavit Henricus. Ilis lemporibus Dal- perator a persecutoribus suppliciumsumensetapo-
oeitus Crcmonae fuit epi.scopus. stolicum restituens vindicavit. Joauni successit Re-
De Berengario lerlio. nedictus, qui quoque a Thuicio Theodori filio ca-
Anno Domini 951, Bcrcngarius teiiius regnavit pttis in caslro Sancti Angeli retrusus et slrangula-
annis vui. His temporibus Joanni suceesserunt hoe lus est. Benedicto successerunt Donus et Benedi-
ordine : Lco, Stephaniis, Joannes; item Leo; itein Q ( ctus et Joannes, qui in casiro Sancli Arigeii fame
Slcphanus; posfca Marinus el Agapitus. afttictus mortuusest. Rtirsus Joannes, itemqueJoan-
De Lothario. nes, Silvester, Joannes, aliusque Joannes. Hisque
Anno Domini 944 Lolbarius regnavit annis temporibus Liutprandus Cremouae fuit episco-
duobus. pus.
De Berengario quarto. De leriio Oltone imperutore. ,
Anno Domini 947 Berengarius rcgnavit annis xi. Aiino Domini 994 leiiius Otto apud Romanos
Qui regnum ltalise cum impcrio adeplus est, et re- regnavit annis vi. Cujus tcmporibus lerrre motus
gnavit cum Adelbcrto filio suo. Apud Teulonicos per deeem dies lolam Italiam agilavit, Ejusr_ue tem-
rcgnavit primus Olto Henriei (ilius. His lemporibus poribus vcnerabilis Odericus Creraonre fuit episco-
Sarraceni Capuain invascruiU, seilicet anno Domi- pus, qtti arcam Bealo Himerio fabricavit, et cor-
ni 949. Rotiianiquoquepatiiciatus sibi lyrannidem pus sancti Gregorii raaiiyris Cremonam de Spolelo
• usurpavcrunt. Agapito vero sticccsseruiit Joannes, portavit, et ecclesiam Sancti Laurentii quondam
Benediclus ct Lco. Cum has inlcr perseculiones capellam foris muros civilatis seJificans inmonaste-
ct prretcr lias a fyrannide Berengarii maximam pa- rium etiam diliivit.
tereitir Ecclesia perscculioncin, ad Otlonem regem D De Iienrico Claudo duce Noricorum.
Teulonicoriini a Setlc apostolica lcgali miltuntur, Anno Domini 1001, dcfunctis Otlonibus absque
de tyrannide Bercngarii conqiierciites. Tum hic hseredibiis, Ilenricus Claudus dux Noricorum, id
prinius Otlo filium suum liomine similiter Otlonera csl Bagnarioruni, eiigilur a piineipibus. Qui regna-
in Italiam misii, qtti de Berengatio iriumphavit; vil annis xxiv. Imperavil aulem xi, qtii (17) niulia
lotam ltahani suhjugavit. Adelberlus in Corsicara prrclia vicil. Cttjus tcroporibus Joaiini papre succes-
fugit. Proinde rex Ollo a Joanne coronalus impera- seruiil boc ordine Sergius, Benedicttis, Joannes et
toris noineii acquisivit. El sic iinperitira ad Tculo- Bcnedictus, qui ejeclus fuit de papatu, ol Silvester
nicos pro gloriosa et victoriosa Ecticske dcfensionc substitulus. Sed ei hocdejecloBenedicius restiluitur,
iransivii. quo rttrstis cjcclo, Grcgorius suhslilulus esl, quem

(1G) Excodice Eslcnsi : Cujus tcinpore sedit Ser- papre.

gius papa III, qui Clirislophoro fttcral siibstitiilus, ct (17) Loa. lislcnsis : qur anno tui«, iiupci.Hor
in papani electus. Ctti succcssil Aiiaslasius papa facms cst, qtii iiiulla prrvlia vicil, qui aptid Babeni-
III, in papatu : cui succcssil Lando 1. Post eum bcrgam caialogo saiicloruin aiinumeialus est.
succcssit Joamies papa qui filius fuil Sergii
 U9 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 509
imperator Henrieus deposuit, et ultra raontes trans- A, . De Henricotertio
portavil, etCIemenlemsubsliluit. Hujus temporibus Anno Domini 1085, Henricus apud Romanos re-
Kenrici, capellanus ejus, nomine Landolphus Cre- gnavit annis xvi quem filius ejus usque adeo perse-
monro fuit cpiscopus, qui monasterii Sancti Lau- culus est, quod ei regalia resignavit. His tempori-
rentii el Cremonensis populi fuit acerrinius perse- bus Robertus Guiscardus invasil Apuliam, el eiiam
cutor.. Quocirca populus ipsum de civilate ejecit, et Romara impttgnare prsesumpsit. Hierusalem a pa-
palatium turribus el duplici muro muniium destru- ganis capitur. Nicolao successerunl Alexander, qui
xit. Proinde licet episcopio mulla conqtiisieri.t, la- cum Cadulo Parmerise episcopo sub contenlione
men mulla per superbiam, multa per inertiam per^ fuit electus, sed obtinuit; ei Gregorius, qui captus
didit. Hujus eliam Henrici temporibus luna tribus est a quibusdam Romanis apud sancium Altareno-
diebus sanguinea facta est. Sol defecit, el fames va- cte Natalis Doniini. Sed eodem die dimissus, et in
lida fuit. Ejusque temporibus, seilicet anno Domi- suo statu receptus (20) est. Arnoiphus aulein Cre-
lii 1005, Simeon.eremita migravitad Dominum,cu- monae fuit episcopus. His quoque lemporibus, sci-
jus corpus jacet ad Sanclum Benedictum inier Pa- licet anno Domini 1070, civitas Astensis capta' fuil
dum el Lironem. ab Adalasia. Demum seqtientibus temporibus se-
De Conrado. quenlia provenerunt. Anno Domini 1083, Nonantu-
Anno Domirii 1026 Conradus (18) apud Romanos lam obsedit comilissa Malhildis, Ann.o Domini
regnavit annis xvi, cujus temporibus successit Cle- 1084, valida fames Ilaliaih occupavit. An.no Do-
menti Damasus in papatu. Aribertus Mediolanensis mini 1096, miiltitudo peregriiiorinri per Cremonam
iuit archiepiscopus,, el Baldus Cremoiiaefuit episco- transeuntium mare transivit, qui, transactis annis
pus; qui quoque monasterium Sancti Laurenlii tribus, Hierusalem Dei gratia recuperaverunt. Aniio
perseculus est, et apud Lacum O.bscurum im- Domini 1098, primo ccepit guerra de Cremona, fri-.
pugnatus est. Defuncto Conrado yacayit impe- xorium Cremonensium. Anno Domini 1100, Pascha-
riura, lis papa creatur, quem quidam ex Romano clero
De Henrico secundo, adeo perseculi sunt, quod tres papalia insignia
Atino Doraini 1040, Henricus Conradi filius apud induenfes eos in summos pontifices eligere prae-
Roriianos regnavil xvn annis ; cujus temporibus ta sumpserint. Sed demum ab eodem Paschali con^
papalu sederunl Leo, qui cum Normannis in Apu- fusi et prostrali sUnt. Anno Domini 1102, Fer-
lea dimicavit, Victor, Stephanus, cujus tempore Pa- rariam obsedit comitissa Malhildis.. Anno 1107,
thcra Mediolani exorta est; post Benedicfus, Nico- C < Cremonenses, Laudenses, Papienses inceDCieruiit
laus, ejusque temporibus, scilieet et anno Domini Rurgum Terdonae in mense Augusto,
1052, Bonifacius marchio sagitta in Spinefa csl
occisus; etquiderri ubi sagitiarius pedes et genua Qum sequuntur, habet codex Eslensis, usque ad cap.
De Henrico quarto. Paucuta vero ex his subinde
fixit, radix omnis,aruit, el herba cum germine in repeiunlur in CodicebibliotliecmCmsarem,ut infra
cireuilu sibi ullerius non germinavit, ul d.ivini- perspicies.
tus apparerenl latentis vestigia occisoris (19). Anno Domini 1084, his leniporibus sancta civi-
(18) Codex: Eslensis Conradus quidam duxFran- honorilice receptus esl, sed apud Salernum sepul-
cortim siiccessil Henrico secundo, qui neplenv San- tus est. Anno Domini 1088, imperante Henrico, hia
cti Henriei dux-ituxorem, et regnavil aptid Roma- temporibus Robertus Guiscardus invasit Apuliam,
nos annos xm qtti eodem anno intravit Italiam.Cu- et eliaru Romam impugnare praesumpsit. Hieru-
jtts lemporibus Clementi II successit Damasus II. salem a Paganis el Turcis capitur. Quidam etiain.
Anno Qomini1053, apud Constantinopolini Michael Turcomanni Orientalia regna ceperunt, qui sic di-
successil iii imperiuni, el regnavil annos iv; nain, cti a Turco duce ipsorum. Homines agrestes suiit,
evulsis oculis de regno a Theodora imperatriee non habentes manentem civitateni, niigrantes, oni-/
ejectusest. Successitque Constantinus, qui mono- nia sua boiia secum portantes de loco ad locum.
machus factus est, et regnavit annos m. Anno Do- j^ Anno Domini li)70,-civitas Aslensis capla fuit ab
mini 1159, Conradus morilur, et Henricus filius Atlleida, Constanlinopoli vero Constaiuiiius Ducas
Rubstittiitur. contemporaneus regnavil arinis vin, el post obitum
(19) Codex Eslensis : Ejusque temporibus anno cjus Esidechia uxor ejus vi menses rexil imperium,
Doinini 1.045, aedificata esl Hierosolymis ecclesia el nupsit Diogeni Romano, qui regnavit annis iv,
Sanclae Resurrectionis; el anno Doinini -1054, Lu- inensibus m, et caplus est a Turcis in prselio in
prandus, apostolicre secjis Legams, MichaelemCon- Orienle. Cujus postmoduin oculis evtilsis a Graecis
stanlinopolitanum patriarcham excoinmunicavit, per cnnsensum Michaelis imperatoris, et Ducas
qu.id damnaret Lalinos Azymitas. Anno Domini praedicti filii Constanlini, regnavil Michael per an-
.056, defuncto Conslantino nionomacho, Theodora nos vi, quem Nieephorus nominatus a Grsecodeje-
imperatrix per biennium Constaniinopolitanum cit imperio, et eo monacho facio, sponsam ejus
rexk iraperiuin ; cui successil Michael Onricas, qui duxit uxorem, et regnavit annis m. Sed et litinc
regnavit annos n et ejeclus ab Isachio factus est Alexius regno privavit, et monachicuni habiluin
monachus. Successitque Isachius, qui regnavit an- induere fecit. Anno Domini 1085, eodem lempore
nos II. Anno Doraini 1056, Henricus moritur, cujus Gregorii papae VII, prsedictus Heuricus regnabal
cpjptis ultra montes translatum est. Et permansif apud Romauos. Apud Constanlinopolim regnavil
vacuura regnum annos xxvi. Alexius tum solus, tura cum filio suo Kalojanno,
(20) CedexEstensis: Sed fugiens imperatoris insi- annis xxxvn, mensibus v. Eodem anno obsessafuit
djas, quem de electionibus arguebat episcoporum, Konantiila a comitissa Mathilde,
j-ri Apuliam pervenil, ubi a Roberto Guiscardo
 501 CHRONICON. 502
lalfc Hierusalem tandiu a gentibus possessa, cara ti. quolidie processionem nudis pedibus facientos, eam
raercatores Chrisliani venirent ad eam, et aurum virtute magna cepeiunt.
pro tributo in Porta porsolverent, sed non habe- Anno milleno cenleno quo tninus uno
rent, nisi cum gentilibus, ubi caput reclinarent, Virginis a parlu, Domini qui claruit'ortu,
• mercatores Amelphiiani plateam vacuam anle por- • Hierusfdem. Franci capiunt virlule polenli,
Quindecies Juliojam Phmbi lumine lacto.
tam ecclesiaedicli Sepulcri a civitatis principe im- Quippe Godefredopatre, mox principe faclo,
pelrantes, asylum de suo communi sedificant juxla Posl quadringenlos viginli circiler annos.
monaslerium eorumdem, quod usque hodie Sancla Est recuperata, ex quo sub Heraclio secunda vice a
Maria de Latina vocatur, in quo possent Chrisliani Sarracenis capla fuit, et deinde possessa. Captj
manere, cum conlingeret eos aceedere, posuerunt- quideni urbe quamdam crucis particulam in se-
que custodes, qui deberent Cbristianos recipere. crelo loco repositam invenerunt, quam ad sepul-
Venienlibus itaquemullisperegrinis causa devotia crum Domini retulerunt. Audiens ha?c rex Babylo,-
nis, venit quidani sacerdos-Francigena nomine Pe- nis, ut Francos in Hierusalem caperet, acceleravit.
trus, otQcio eremita, qui videns Sancla profanari, Sed Franci usque ad Ascalonam viriliter obviante§,
festinus rediens Christianis s.uasit, ut ad liheran- euna vtriliter impugiiarunt, de quorum divitiis
dum Sanetam civilatemab infidelibus festinarent. " Franci ditati glojiose Hierusalem redicre. Sed Ro-
Concurrunt ilaque peregrini; sed plus quam cen- bertus Normanuise comes, et Robertus Flandrise co-
jum millia Chrislianorum, per Constanli,iiopolim mes per Conslanlinopolim ad propria remearunl.
transeuntium, quia in Dominum peccaverunt, a Tur- Raymundus comes Laudiciam accessit. Dux autem
comannis miserabililer occidunlur, Rediens itaque Godefredus, Tancredo secum retenlo, Hierosolymi-
Petrus, nihilominus viriliter agens, ad papam.ac- tanum obtinuit pnncipatum. Audientes Boamundus
cessit Urbanum secundum. princeps Antiochiae, et Balduinus frater Godefredi
Deobsidionecivitalis Antiochenx. prsedicli princeps Edissse, victoriam sociorum, ma-
. Anno Domini 1098, Franci Autiociiiam mense ximo cum labore Hierusalem pervenerunt, et Dai-
Oclobris obsessam, in Junio feliciter obtinuerunt, berto Pisano archiepiscopo in patriarcham consli-
Francis per chordarurn scalas super muri apicem tuto, ad suos principalus, perfecto peregrinationis
intromissis, operante quodam Turco, ctii per som- itinere, feliciter redierunt. Et fuit lempore Urbani
nium imperavit Chrislus dicens : Quid dormis ? papa; secundi.
redde Antiochiam Christianis. Et apparenle eis san-
De Boamunao.
clo Georgio milite super equum album sedente, C Anno
Domini 1100, Boamundus a Turcis captns
nlbis vestibus induto, lotaque nocte ciamante :- Ve- el Godefredus Balduini fraler eleclus esl : qui
niie posl me : inlremus civitatem, obsederunt eam; est, Edissam Balduino comiti cognalo suo commiltens,
Sarraceni vevo tanta inopia famis confecti sunl,
IMerusalem per multos labores pervenit, et modico
quod equos, asinos, et camelos, canes, et mures,
lempore terram ultra Ascaloniam et parles Arabiaj,
in
et grana stercoribus reperta comederent. De hac ut suae dilioni subjicerel, perlustravit. Eodem ann.o
victoria dictum est :
Cum fuil nrbs capla lam nobilis Anliocliena, papa Pascbalis crealur, quem quidam ex Romano
Undeciescentum si subtrahis inde bis unum, clero usque adeo perseculi sunt, quod tres papalia
Tunc lot erunl anni Domini de Virgine nati. insignia induenles eos in summos ponlifices erigere
Dcinde Soldanus de Perside cum ingenli exercitu prsesumerent. Sed demum ab eodein Paschali con-
civitatein obsedit, et usque adeo Francos arctavit, fusi, prostrati sunt.
quod multi fugerent. Sed cuidam clerico fugienti De Balduino.
Dominus ait : Revertere, et dic populo ut pwniteat,
Anno Domini 1101, Balduinus in Bethleliem co-
elsalvi fient. Commiscuerunt enim se cum mulieri- ronalur in
bus Turcorum. Cum itaque poenitenliam egissent, regem, quod frater ejus recusaverat di-
neminem dcbere coronari in regno, vel de re«
civitatem in Julio exierunt, et timore Domini roisso D cens,
Christi. Sed consullius sapientibus visum
in hostes, eos viriliter fugaveruril. Fugit ipse sol- gno regis
ut quod Chiisto fecerunt ad ignominiam, Chri-
danus cum xxx principibus ; fugit et Corogatb ni- est,
stiani faciant ad bonorem et gloriam. Siinile est de
mis ferus, et nimium taediosus. Antiochiam itaque
rasuia Petri, et noslra. Nonduni Christiani plus
machinalione civilas fuerat ac-
* Boamundus, cujus quam ccc milites habebanl, et lot de peditibus, qui
quisita, princeps obtinuit. Eodem anno (uit prima Hierusalem, Joppem, Ramulam, etcaslrum Caphse
guerra de Crema, quoe est usoue in bodiermim custodirent, nullumque Porlum prailer Joppem
diem, non solum Cremonensium, sed etiam aliorum CsKteraSarraceni. Tunc
lemporis Januensium sto-
frixorium Longobardorum. lus advenit, convenitque inter rcgem, et eos, ut
De captione per Phwnicem, Sidonem, et Tyrum,
Acon , Capham, el Cmsaream , et Hierusu- quicunque civitalem Sarracenorum caperent, ler-
lem. liam partem haberent. Primo itaque ceperunt op-
Anno Domini 1089, Franci progrcssi per Phceni- pidum Assur ; deinde urbem Csesaream Palestinae,
cem, Sidonern, et Tyrum, Acon, Capbam, Csesa- ubi archiepiscopura consliluunt. Tempore proee-
ream, el Hierusalem p.ervenerunt, et tircum circa dente rex cum paucis conlra duccm Babylonensis.
503 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 504
mililise prope Ascalonam dimicavit, eumque etim- A nuensium cum Bertramo comite cepit, et Bertra-
mensum illius exercitum superavit. niiim eumdem comitem inveslivit.
De caflione Torlosm, et obsidione Ferrariw. De captione civitalis Beryli, et obsidione a Balduino
Anno Domini 1102, alius Frahcorum exercilgs rege.
superveniens labores multos et damna perpessus Anno Domini 1110, rex Balduinus Berjrlum ci-
est, sed poslmodum Tortosam ceperunt; inler vitatem obsedit, et cepit; et Edissenis, qui a Sar-
quos fuit comes Pictaviensis, et comes Burgun- racenis obsidebantur, cum Taucredo pnncipe An-
dia:, et comes Blesensis, cum quibus, et vix cc, tiocbeno illuc adiens, annonse auxilium dedte.
militibus rex viginti Sarracenorum millia expu- Deinde Hierusalem reversus, auxilio Gernani regis
gnavit infra Ramulam ; aliaque vice Joppem, quam Norvegensiura, qui cum LXnavibus venerat pere-
prehendiderant, gratia Salvatoris obtinuit. Eodem grinis, Sidonem civilatem obsedit et cepit. Eodem
anno in Ilalia Ferrariam civitatem obsedit eomi- anho civitas Novaria?destructa est.
lissa Mathildis, De obsidione Tyri, et dcslruclione civitatis
De Boamundo, qui liberatus fuit a carcere. Laudm.
Anno. Dornini 1103, Boamundus a Turcorum Anno Domini 1111, rex Balduinus adivit princi-
carcere liberatus est,-et sicut princeps Antiochise patum Antiochenum, et Tancredo conlra Persas
receptus est, qui et Laudiciani a.Tancredo, qui eam lulit auxilium. Deinde regressus Tyrum obsedit,
Constanlinopolilani imperatoris bominibus abslu- sed non ce.pit. Eodem anno civitas Laudensis iu
lerat, acquisivit. Italia capla et destructa fuit a Mediolanensibus.
De obsidione Acon. De morle Tancredi.
Anrio Domini 1104, rex obsedit Acon, et auxilio Anno Domini 1112, Tancredus moritur, succes-
Januensium impugnavit, eamque per deditionem sitque Rogerius cognatus ipsius.
oblinuit. Eodem anno Boamundus jiixta Charram, De eclipsi solis, et lerrm moiu, et comilissa Sicilice,
et dc concilio.
quso est prope Eufratem, contra Turcos pugnavit
magna strage suorum. Dein Franciam properans Anno Domini 1113, sol passus est eclipsim, et
filiam regis Phiii.ppi Constantiam accepit uxorem, terrse molus in Hierosolymitano regno in illo bis
exslitit anno. In quo Sarraceni Christianos suo
principatu Tancredo reliclo.
proposito penitus destructuri, in insula, quae esl
Bn Tancredo principe Antiochim. De expugnatione
quam fecit contra Sarracenos. inter Jordanem, congregali sunt. Conlra quos rex
Anno Domini 1105 pugnavit Tancredus Anlio- o Balduinus eum suo damnp pugnavit; et interim
cbioe princeps eonlra Sarracenos, eosque viriliter Ascalonitae circa Hierusalem segetes dissiparunt.
Rex Balduinus inter Eodem anno comiiissa Sicilise Adalaida, uxor co-
expugnavit, quoque Joppem
et Ramulam cum quingentis militibus, et duobus milis fratris Roberli Guiscardi, Acon causa pere-
millibus peditum, quindecim inillia Turcorum, grinationis applicuit. Eodem anno conciliu-m ape-
Basilica celebravit, in quo
iEthiop.um, et Arabum superavit. Eodem anno stolicus in Lateranensi
in vigilia NativitatisDomini Hierosolymis magnus cassatum est illud privilegium, potius pravilegium
exstitit terraj niolus., appellandum, a Pdtribus per violentiam extor-
tum. Eodem anno civitas Crenionsa cremalur in-
De comela, et duobus solibus, et stellis.
cendio.
Anno Domini 1106, comela magnus, rutilus et
De mullitudine locusiarum
niveus, incipiens in Februario L diebus apparuit Anno Domi.ni 1114, multitudo locustarum', ab
mundo, Et duo quoque soles apparuerunt, et stelke se-
de ccelo pluries visse sunt. Ugo Magnus, qui Tibe- Arabia) partibus advolans, Hierosolymitanas
getes dissipaverunt. Maximus terrae motus in An-
riadi prsesidebat, Damascenos. superavil; sed in
tioebenis parlibus fuit; domos et munimina mulla
alia expeditione interiit.
D subvertit, anle quem muscae teet.a non intro-
De mililibus Joppilis, et Boamundo. ibant.
Anno Dpmini 1107 milites Joppitse quingentos De caslrametalione, quam fecerunt Turci inler An-
milites, et M. pedites inter Joppem et Hierusa- tiochiam et Dainascum. El de subversione civi-
lem latitantes in latibulis superarunt. Eodem anno taiis a lerrce molu. Ei de obilu comitissa Ma-
in venerat ihildis,
Boamundus, qui de Francia Apuliam. Anno Domini 1115, castrametaii sunl Turci inter
cum quinque millibus militum , et quadraginla Antiochiam el Damascum.
millibns peditum, Duratium obsedit, eo quod Ale- Doldequinus itaque rex
Damascenorum paeem cum rege Balduino et
xius Constanlinppolitanus peregrinis erat in- si-
principe Rogerio composuit. Convenerunlque
feslus.
mul adversus eos. Interim Ascalonitse Joppem ob-
De pace Boamundi cum Alexio. sederunt. Regibus igitur ad suas reversis, soli
Anno Domini 1108, Boamundus pacem cum Ale- Antiocbeni Turcos animositate valida superarunt.
xio fecit, et rediit in Apuliarn. Eodem anno subversa est Mamislria terrse motu.
De rege, qui Tripolim cepit. Eodem annorex Balduinus in quodam monte Ara-
Anno Domjni 1109, rex Tripoliin auxilio Ja- bise, qui est inler montem Abarim, in qtio Domi-.
 505 CHRONICON. S06
nus Moysem sepelivit, Jor et Synai, castrum sedi- A veslitus, urbem rediens in comitalu pontificis prae-
ficavit, et Montem nominari prsecepit. Et eodem cedebat; et sic multipliciter illusus, in Cavehsi
anno comilissa Mathildis obiit. monasterio intrusus vitam finivit. Eodem anno
De rege Balduino, et comitissa Adelaide. rex Hierusaiem et Anliochiam visitavil, et Tureis
Anno Domini 1116, rex Balduinus dimisit Ade- virililer reslitil prope Caliplum, et remisit omnem
laidam, comitissam quondam Sicilise, quam, sua exaetionero omnibus Sarracenis, Hierusalem causa
vivenle, apud Edissam injusie duxerat in uxorem. vendendi trilicum et hordeum et legumina ingres-
De multitudine locuslarum. suris. Eodem anno fuit in Italia inter Crcnionen-
Anno Domini 1117, in Hierosolymitanis parti- ses et Parmenses clades bellica, qua Cremonenses
bus mullitudo locustarum segetes et arbores de- cum Parmensibus in Parmensi glarea conflixe-
voravit. Et luua prius rubore, postmodum lota "ni- runt.
gredine perfusa est, Eodem anno rex Balduinus De rege Balduino, qui destruxit casirum Jaret.
caslrum sedificavit juxla Tyrum, quod Scandileon, Anno Domini 1121, rex Balduinus castrum, quod
id est capul leonis, cousliluit nominandum. Doklequinus rex Damasei xvi milliario juxta Jor-
De morle regis Bulduini et Alexii. danem construxerat, obsedit, et oblinuit, et ad so-
Anno Doniini 1118, rex Balduinus universse car- B lum usque destruxit. Cujus nomeu Jarlam incOlaa
nis dehilum solvit, cum regnasset annis xvm. Cui nominabant. Fuit olim civitas Gerasa in Arabia
tribula dederunt Cseder, et jEgyplus, Dan elDama- sita.
scus. Et sepullus in Golgolha juxla fratrem suum De rege Hierusalem,
ducem Godefredum. Cui, sobole riulla relicta, suc- Anno Domini 1122, iex Hierusalem Antiochiam
cessit alius Balduinus, comes Edissenus, cognalus ivit, et gentem Parthicam ab infeslatiohe compe-
ipsius, qui multiludini Turcorum juxta Ascalo- scuit.
nem viriliter reslilit; sed neutra pars alteram as- De rege Henrico.
silivit. Eodem anno Alexius Constantinopolitanus Anno Domini 1122, videns irnperator Henricus
viam universse carnis ingressus est. llegnavit pro quia non est scientia, non est polentia contra Do-
eo Calojarines filius ejus. minum, rediit ad pacem Ecclesise, remiiten? om-
De Gelasio papa II et de peslilentia principis, el de nem investituram, et quidquid spiritualium privi-
mililia et exordio militum Templi. legio violento extorserat, et concedens canonicam
Anno Domini 1119, Gelasius papa II, qui Pa- Oeri electionem et consecrationem, sic ait: In no-
schali papse sucressit, cum in urbe concorditer C mine sanctw et individum Trinilatis. Ego HENRI-
fuisset electus, et in sede locatus, fugiens impera- ccs, etc.
toris Henrici feslinum advenlum, apud Capuam De caplione Batduini a Turcis.
consecrationis benedictionem accepit. Imperalor Eodem anno Turci Balduinum ceperunt, pro quo
autem Maurilium Bracbarum archiepiscopum ira- Eustachius, qui Csesaream possidebat, terra; cus-
misit, quem populus Romanus Burdinum vocavit. tos prseficitur. Ad hsec Joppem obsederunl; sed
Gelasius vero per Pisas et Januam transiens, apud demum juxla Azotum gens pertida fugatur, et tru-
Sanclum jEgidium applicuit, el Cluniacum usque cidalur, et vincitur, et Dei potentia superatur. Ad
perveniens, ibi viam universse carnis ingressus est, bsec Venctica polenlissima classis, quse iter ad
et sepultus. Eodem anno Anliochenorum conlra terrae sanctae subvenlionem arripuerat, inde pro»
Turcos prope Artesium oppidum, quod est prope pitiante Domino acceleravil, et immensam Turco-
Antbiochiam, dimicanlium seplem millia occide- rum classem, quse ad obsidionem venerat, appre-
runt propter luxuriam principis et magnatum suo- liendit. Ad hsec Gonselinus comes Edissenus., qui
rnm. Sed post, cum rex Balduinus accessisset ibi- diu inibi fuerat, de carcere liberatur : quod etsi
dem prope, juxla oppidum Sardonis, vel Sarda- callide faetum fuerit, nec calMilatem scribimus,
rium, est dimicalum, in qua pugna, licet sangui- D nec calliditalij ascribimus , sed misericordiae et
nolenta, Chrisliani consecuti sunt vicloriam. Eo- potentiae Dei.
dem anno niililia Templi sumpsit exordium De Chrislicolis Venelicis, qui Tyrum obsederunt.
Anno Domini 1124, Christicolse Hierosolymitani
De Calixto papa II et aliis geslis, quce suo tempore
Sed iterum Asca-
fueruul, et maxime in Lombardia, el ultra mare Tyrum cum Veneticis obsederunt.
el Antiochia. lonilae cum sua jactura Hierusalpm infestant; et
Anno Domini 1120 Calixtus papa II creatur, apud Balach cum innumerabili exercilu Anliecbenos in-
Cluniacum electus, qui cum esset ex patre Bur- vadit, quem Gonselinus Edissenus coraes viriliter
gundise comite nalus, [sicut inter sseculares claris- expugnavit, eique caput abscidit. Et sic adimple-
simus, sic iuier ecclesiasticos fuit eximius. Qui cum tum est somnium ejus, quod viderat, quod sibi
ad urbem el sedem aposlolicam festinaret, eccle- oculos Gonselinus erueret. Igitur in mense Junio
siam Pisanam consecravit; Sulritimque accedens, Tyrus capitur a Christianis, et in Dei nomine pos-
Burdinum cepit intrusum, qui pro palafredo ca- sidetur. Ubi ut quondam archiflamen, sic el nunc
melo insidiens.in transverso, et pro freno caudam instructus est archiepiscopus, qui patriarchae Hie-
manibus tenens, et pro pallio rubeo pilosa pclle rosolymitano constat de facto subesse, quamvis
507 SlCARDl CREMONENSISEPISCOPl £08
submurmuret Anliochenus, antiquo jure Grsecorum jK Himerii diu laluit sub ruina. Anuo Domini 1119,
munimiue fultus. Ad hsec tertia pars Tyri Venelis Gelasius Paschali successit, qui cum in Urbe con-
bsereditario jure conceditur, duabus sub regia po- corditer fuisset eleclus, et in sede locatus, (fugiens
teslate reliclis, Eodem anno fuit Honorius papa 111, imperatoris Henrici leslinum advenlum, apud Ca-
et sedit annis vi, mense i, diebus. XXVIII. puam consecrationis benedictionem accepit. Imp.e-
De liberatione Balduinide carceribus. rator autem Mauritium Bracharum archiepiscopum
Anno Domini 1125 rex Balduinus, cum fere duo- intrusit, quem populus Romanus.Burdinum vocavit.
bus annis vinculis compedilus fuisset, de carcere Gelasius vero per Pisas et Januam transiens, apud
liberatus Hierosolymam venit, el festinanter Anlio- Sanctum jEgidium applicuit, et Cluniacum usque
'
chiam rediit. Ve.netiredeuntes Tondum, et Motbo- perveniens, ibi viam universae carnis ingressus, et
nem, et Sainum, etdiium, imperatoris Grseei sepullus est. Anno Domini [1120, Calixtus papa
insulas invadeutes pro velle moinia deslruxerunt, crealur, apud Cluniaeum electus, qui cum esset ex-
personas captivarunl, res omnimodas abslulerunt. patre Burgundiae comile nalus, sicut inler saeculares
Rex autem Balduinus habens mililes, mille, el duo clarissimus fuerat, sic inler ecclesiasticos fuit
millia pedilum, quindecim millia militum Rorse- eximius. Qui cum ad urbem et sedem aposlolicam
'
quini et regisDamasci fugavit juxla castrum Hasar, festinaret, Pisanam Ecclesiam consecravit; Su-
et occidit, apprehendit, et sauciavit. Post haec Iriumque accedens, Burdinum cepil inlrusum, qui
sediflcavit caslrum juxla Berytum in monle Gra- pro palafredo camelo insidens in transvcrso, el pro
viano, sic diclo quasi a gladiando, quod ibi rei freno caudam manibus-,lenens, et pallio rubeo pi-
gladiabanlur, id est daninandi judicahantur. Deinde losa pelle veslitus, Urbcm rediens in comitalu
versus Damascum duxit exercitum, ubi prsedam pontificis prsecedehat, et sic mullipliciter illusus in
raaximam conquisivit. Postmodum contra Ascalo- Cavensi monaslerio vilain finiit intrusus. Videns
nem, ubi hostes iinpulit, et intrusit. igitur imperator, quia non est scienlia, non cst
potentia contra Dominum, rediit ad pacem ,Eccle-
remiltens omnem inveslituram, et quidquid
Sequilur codex MS. Vindobonensis,— De Henrico sise,
quarlo. spiritualium privilegio violenter exlorserat, et cou-
Anno Domini 1J10, Henricusv,Henrici iilius, apud cedens canonicam lieri eleclionem,- el eonsecratio-
Romanos regnavil annis xv, qui Romara boc anno, nem sic ail: In nomine sanctceet individuas/Frini-
sciiicet 1090pro sua consecratione veniensPaschalem lalis, ego HENWCUS, elc. Anno quoque Domini 1120,
papam cepit, et in vinculisduobusmensibuset ullra (Q fail prima guerra de Parma, qua Cremonenses cum
tenuit, eo quod patrem probibuerat sepeliri, ita ParmensibUs in Parmensi glare?. conflixcrunt.
quod per quinque annos jacuit in feretro. Et quia De Lothario.
nolebal consecrare, nisi juramento lirmaret quod Anno Domini 1126, Lotharius apud Romanos
de jnvesliiuris ecclesiarum, episcoporum et abba- regnavit annis xn, qui progeniem Henricarum ni-
tum se ulterius non intromilleret; demum, recon- mis acriler persequebalur. Conlra eum Conradus
cilialione facta, coronatus est. Modus autem recon- eleclus est, sed eo per composilionem cessante,
ciliationis hic fuil, scilicet quod apostolicus invitus Lotharius conflrmatus est.
et coactus privilegium imperatori de inveslituris
dedil ecclesiarum, episcoporumet abbatum ; el quod Hmc addunlur in codice Estensi.
electus non consecretur nisi prius a rege laudelur Hoc anno 1126, rex Balduinus versus Damascum
et invesliatur. Sed post ideni papa synodum in direxil expeditionem, et pervenerunt Tiberiadem ;
Lateranensi basilica celebravil, in qua cassatum deinde, Jordane transito, perveneruntCaveamRoob,
est id privilegium, poliuS pravilegium appellan- et ultra Meddam turriin quamdam prsecipitaverunt..
uiim, per violenliam regis exlortum. Hujus Henrici Deinde ad castrum Solome, et' inde ad pralaria
itemporibus Guallerus Cremonoefuit episcopus, cui p Sophar (ubi Paulus apostolus colapbum accepit a
Hugo successit eleclus. Ejusque lemporibus, scili- Domino, per tres dies visione privatus), audaci
cet anno Domini 1090 fuil bellum inler Mediola- forliludine processerunt. Post cum filio Doldequini
nenses et Cremonenses apud Brixianorum, Cremo- regis pugnantes, victoriam adepti sunt, et Hieru-
nensibus perniciosum. Eodem anno civilas Lau- salem cum triumpho reversi, duabus turribus in
densis capta est a Mediolanensibus, et destructa. reversione destructis. Poslea invilalus a comite
Anno Domini 1113 praedicta fuit synodus eelebrala, Tripolilano Raplmneam civitalem obsedit, ubi Sab-
ct Cremona incendio concremala. Anno Domini balicus fluvius sex diebus siccum. exhibet alveum,
1115 comitissa Mathildis moritur, el apud eccle- a septimo fluit abundanter. Cumque cepissent eam,
siam Sancti Benedicti inter Padum et Lironem, comiti tradidit prsesidendam. Ad haec cum contra
quam ditaverat, sepelitur; quam Teudaldus avus Turcos Anliochiam properasset, Babylonii portus
construxerat, et Bonifacius paler ejus possessio- noslros navali certamine tentaverunt, sed,niliil
nibus ampliaverat. Anno Domini 1116, terrae motus proficientes, damna perpessi sunt, El ecce post
inagnus in Jauuario fuit, propter quem Ecclesia roullos labores, multaque pericula Bojamundus
major Cremorieusis corruil, et corpus confessoris adolescens, filius quondam Bojamundi majoris, da
509 CHUONICON. 810.
Apulia venit in Anliochiam, ubi rex eum honorifice A in Teutoniam cum gloria remearunt. Petrus vero
recepit, el unam ei de filiabus suis tradidit in uxo- hseresiarcha in errore computruit, el defunctus esi; •
rem, et cum Olia regnum sibi hsercdilario jure Ira- ctijus sectatores alium elegerunt, qtiem Romani
dendum. Eodem anno visus est in partibus oiienlis, Carnicorvum nominabant. Demum ad. pedes suinmi
inler orientem et seplentrioiiem. cometa, qui na- ponlificis veniam postulantes, misericordiler recepti
sc^ns ante lucanum, versus nonam, radium emit- sunti Auctoritale hujus summi ponlificis Compo-
lebat. stellana ecclesia facla est metropolis. Hic pontifex.
Tiburtum Cum Romanis obsedit; sed mulli capti
Eodem anno 1126, civitas Cumana capta est a sunt, et occisi; demum reversi Romani de Tibur-
Mediolanensihus in Augusto : eodemque anno ita tinis cum vicloria iriumpharunt. Lolbarii lempo-
gelavit Eridanus, ut super glaciem currus et equi ribus Obertus Cremonae f uit episcopus, qui sancti
discurrerent. Lotharii lemporibus sedit Honorius Himerii, quod diu laluerat, corpus invenil, elanno
in papalu; qui cum fuisset electus sub conlentione Domini 1129, in sc.rinco ferralo recondidil. Ilic
Tiieobaldi prcsbyleri cardinalis, liumiliter manlum Lotharius anno Domini 1152, Ciemam cum Cremo-
deposuit. Fralres ilaque videntes humilitatem ip- nensibiis permensem obsedit. Sequenti anno, sci-
sius, unanimiterei obedientiam praslilerunt. Hic licet 1135, construclum est castrum vicecomilum,
ctim descenderel in Apuliam, ut cum Rogerio di- seu viscontonum. DcmumCremonenses imperialem
micarel, investigans fraudem haronum, saniori defenderunt majeslatem. Anno Domini 1155, idem
consilio Rogerium de ducatu Apulise investivit. Hic vicloriosus imperalorBassianum,cseterasque terras
per Pelrura presbylerura cardinalem, palriarcbam circum depopulatus invasit, el legem de feudis eon-
Aquileiensem, et Veneium deposuit. Huic Innoeen- didit edictalem.
lius papa succcssit, qui quoque sub contentione
cum Petro, Pei.ri Leonis presbytero cardinali, cui Hmc adduniur ex codice Eslensi. — De mulliludine
Auacletus. nomen imponitur , fuil electus. Inno- soricorum.
centio clerus, sed Anacleto prseler Fragepanos •' Anno Domini 1127, in regione Palsestinorum.
Romauum vulgus adhaesit. Anaclelus erucifixum multitudo soricorum ebullivit, quse boves et alia
aureum, aureasque coronas, et ecclesiarum the- animalia devorabal, et sala penitus devastabat;
sauros accipicns, in Apuliam se recepit, et Roge- qtiibus in vallestribus Tyriorum cataclysmo depul-
rium regem esse concessit. Innocentius vero navi- sis, regio illa pulore corrup'.a est.
gio Pisas pervenit, et inler Pisanos et Januenses 'C De Boamundoel de geslis qum fuerunl suo lempore..
treugas postiil; inde proficiscens apud Sanctum Eodem qnno Boamundus Antioehenus oppidum
jEgidium concilium celebravit. Transiens in Fran- Caphardam, qqod est prope Apalmiam vel Eufc-
ciam a Ludovico rege Francorum, et Henrico rege miam, obsedit, ct habitalores licet se multo redi-
Anglorum honorifice susceplus esl. Progrediens in mere volentes occidit. Sed orta est inler eum et
Lotharingiam, a rege Lothario promissioncro acce- Gonselinum comilem Edissenum immensa discor-
pit, quod eum ad Beati Petr-isedem reduceret. Ued- dia, ut. usque ad Anliocliiae muros diriperet uni-
iens ilaque Rhemis jsecundum, et apud Placentiam versa.
terlinra concilhnn celebravit. Reversus Pisas inter De deslruclione Syracusm.
Pisanos et Januenses pacem composuit, et recolens Eodem anno Barbari Syracusam civitalem inva-
benelicia sibi a Pisanis et Januensibus collala, Pi- dunt, comburunt, et cuncta diripiunt.
sanaeconcessit Ecclesiaeprimatum Sardinise, eltres De rege Balduino, et de celebraiione concilii, ct
episcopatus in Provincia Corsicae. Januensem vero confirmalione mililim, ordinis, el regulm Templi,
exemit a suhjeclione Ecclesiae Mediolanensis, eam- et de geslis qum fuerunl eodem tempore.
que metropoliin faciens, suhjecil ei Bobiensem, et Anno Domini 1128, rex Balduinus oppidum Bla-
quosdam Corsicanos episcopos. Dum hsec ageren- hasam, quod a Sidone quatuor milliariis in arduis
lur, ecce rex Lotharius festinus promissor advenit. aedificalum fuerat, obsedit et cepit. Eodem anno
Rex igitur et pontifex Urbem pariter adierunt, ubi apud Trecas archiepiscoporum, el episcoporum, et
pontifex sedem Laterancnsis Eeclesise, et rex im- abbatum, inter quos sanclus Bernardus adfuilCla-
periale obtiuuit diadema. Post hsec imperator in rsevallensis, concilium est celebratum. ln quo fuit
Alamanniam, et pontifex revertilur ad civitatem Templi militia corrohorata, et Regula sancli tnili-
Pisanam, uhi quartum concilium celebravit. El taris ordinis institula. Lotlfarii lemporibus sedit
quoniam Rogerius Petrum hseresiarcham agnomine Honorius in papalu, qui cum fuissel eleclus sub
Anaclelum adhuc in errore fovebal, Chrislianissi- contentione Theobaldi cardinalis et presbyteri, bu-
mus imperalo/, Ecclesise Calholica? advocalus, de militer manium deposuit. Fralres itaque videntes
Alamannia redicus, cum summo ponlitice Apulise humilitalem ipsius unanimiler ei obedienliam prse-
iines invasit, el totam polentis forliludinis brachio stilerunl. Hic cum descenderet in Apuliam, utcum
subjugavit. Rogerius aulem in Siciliam fugit. Pon- Rogerio dimicaret, invesligans fraudem baronum,
fifex igilur cl imperator Rainonem ducem fecerunt saniori consilio Rogerium de ducatu Apulise inve-
ApulisB. Sicque pontifex ad Urbem, et imperalor Etivit. Hic per Pelrum, ctc. ut supra usque ad illa
611 SICARDl CREMONENSISEPISCOPI , 812
ve.rbaComposlellana Eeclesia facta est metropolis. A sio, utpostmodum a principibus vocaretur ad re-
Sequiiur autcm : Lotharii quoque tcmporibus regi gnum. Anno vero Domini 11-49, Placentini apud
Balduino successit Fulco Andegavensis comes. Iste Thabianum capti fuerunt.
Fulco liiiam regis Anglisehabuerat in uxorem, qua De Frederico imperatore.
defuncta iiiiis ex ea susceptis, accersitus est, ut Aimo Domini 1142, Fredericus apud Romanos
Melisendam pnrnogenitam Balduini duceret uxo- regnavit annis xxxvn, qui fuil nriles strenuus, et
rem. Balduiniis enim tilium non leliquerat, sed magnanimus, mitis, affabilis, illilteratus, sed morali
quatuor filias. Accessit ilaque Fulco, et reginam experientia doctus:
accepit et regnum; ex qua genuit Balduinum, et Qui mores hominummu.torum vidit, et urbes.
Aimerietim, qui fuerunt fralres regisAnglise. Alia Cujus temporibus mulia et varia sequeiuia evene-
sororum principi nupsit Airtiocheno. Terlia comili runl. Nam eodem anno, scilicet Domini 1152, Me-
Tripolitano. Quarla Deo in Bethania, abbatissae dexena capta est a Cremouensibus et Placentinis,
funeta officio. penilus el destrucla.

De Conrado rege. Bdic addil codex Estensis.

Anno Domini 1159, Conradus apud Rorhanos Anno Domini 1153, Ascalona capta est a Chri-
regnavit anr.is xn. Hic esl Conradus, qui cum Lo- slianis, eam Balduino rege, qui quasi alter exstitit
thario successil electus (21) : cujus tcmpoiibus in Macbabaeus,viriliter expugnanle. Cui, tempore pro-
papatu sederunt' Coelestinus papa II et Lueius pa- cedenie, proh dolor! viam univei'saecarnis ingres-
pa 11 qui armata manu ascendit Capitolium; sed so, el sdbolem non relinquenti, cum frater Aimeri-
Romani inde ejecerunt eum. Tum successit Euge- cus succedere debuisset, dilalum est, eo quod pro-
nius qui, cum esset abbas Sancti Anastasii, ex pler incestas nuplias excommunicalum non decebat
insperato cohcorditer electus est. Qui papa metu inungi. Igitur alline uxore dimissa, ex qua lamen
civium fugit in arcem Moiiticelli, et inde ad mona- . genuit filium et filiam, Balduinum videlicet, et Si-
sterium Farfense, ubi gratiam consecralionis acce- billam, coronatur in regem, et aliam ducens uxo-
pit. Verum quamvis ab initio fuissent ei cives in- rem, genuit ex ea flliam nomine Isabellam. Hic Ai-
festi, tamen, auclore Deo, qui spirat ubi vult,quia mericus jEgyptios subjugavit, Damascenos ssepe
poteus erat in opere et sermone, convcrsi sunt ad conlrivit. Qui demum Balduinus suscepit regnum
pastOrem et episcopum animarum suarum, et eum qui, lieel ab infanlia lepi:a percussus fines laraen
cum gaudio magno et solemni processione recepe- C regni Hierosolymitani viriliter conservavit, et Sa-
riint in Urbe. Conradi regis .lemporibus, scilicet ladinum, Christi fidei inimicum, apud montem
anno Domini 1139, magna pars Cremonensium Gizardum inirabiliier contrivit; et dum vixit, ma-
a Mediolanensibus apud Cremam capta carcerali- gnifice triumphavit. Sed dtim haec felicia in Hie-
bus est vinculis mancipata (22). AnnoDomini 1142, rosolymitano regno per multorum sequentium cur-
lnnocentius, quem praediximus, Tiburlum obsedit. ricula annorum fuint, multa infelicia, odibilia Deo,
Anno 1146, peslis erucarum invaluit super terram, et ab hominibus improbanda m Italico imperio
et bona terrae consumpsil: unde sequenli anno fa- eommiuuntur.
mes nonnullos maceravit egentes. Tamen eodem
anno 1147, rex Conradus zelo Dei accensus insigni- Anno Domini 1154, rex Fredericus primo in Ita-
tus crucis munimine trarismeavit,et cum eopariter liam venit, qui civitatem cepit Astensem, lurres et
Ludovicus rexGalliarum (23), in quoexercitu Fre- muros destruens civitatis. Anno Domini 1153 Ana--
dericus, Fredericiducis Suevorum flli.us,super orones stasius papa IV creatur. Arnoldus lncreticus au-
exstilit slrenuus et gloriosus ; id quod ei fuit occa- clOritate Frederici regis comburitur. Terdbnam rex
(21) Codex Estensh : Cujus soror marchioni n in regiio, TempUotis pariter el Hospitaliotis, con-
Guilielmo de Monte Ferralo, uomine Julilia, fuit tra Damascum animaiilur acies, et diriguntur, et
malrimonio copulala, ex qua quinque lilios genuit profieiscunlur. Rege itaque Bakluino cum Templa-
eximiis meritis,. hac serie reserihendos, scilicet riis et Hospilalariis in Jordane Damasci castrame-
Guilielmum, Conradum, Bonifacium, Fredericum lalo, adveniens magna nimis et forlis
et Raynerium, quorum diversa fuere dona fortuiiae, foniibus obluralis, aqnarum penuriam Videns, in
sicut inferins calamus declarabii. multiludinem, qusecivitatem exierat, Sarracenorum
(22) Codex Eslensis : Anno Domini 1142 Inno- invebilur. Cumque pedeslris in propria persona
cenlius cum Romanis Tiburtum olisedit, de quibus duos ferocissimos singulari cerlaniine occidisset,
multi capli sunt etoccisi. Sed demum reversi Ro- caHeris terga vertenlibus, ante poriam Damasci
mani vicloriam triumpharunt. fluminis in ripa castraroelaliis est. Poluit ea lempe-
(25) Codex Eslensis': Et comes Provincialium, slate civitas illa facilliriie capi, si venatores suis la-
qui apud Constanlinopolim pertransierunt. Et tunc queis non illaqueasset iniquilas. Nam rex Baklui-
Manuel, qui palri successerat, licet Conradtis :iie- uus, et prsedicti collegseaut invidia slimulati, aut
piem haberet uxorem, eos tamcn perdidit, faciens pecunia corrupli, socios falsos defraudanles, redie-
per loca deserla et inaquosa deduci, ubi maxima runt, merilo et ipsi falsa pecunia defraudali. In hoc
parte fame gladioque perempla, Saielliam vix reli- exercilu Fredericus Frederici ducis Suevorum fra-
quias pervenerunt; quae eum navigio Ptolemaidem tris regis iili.usprse cunclis exstilit slrenuus et glo-
applicuissenl, scutariis salutatis una cum regeBal- riosus, quod fuit demum regni occasio adipi-
duino Fuleonis [irimogenilo, qui palri successerat scendi.
 Si3 CHRONICON. BU
idem et Spoletum eepit, et funditus destruxit. A tes. Proh dolor! Etiam illa non fuit exspers conju-
DeindeRomam festinans multos subjugavit hostes. rationis, quam in summo conslituerat aliarum. In
Anno Domini 1154, Adrianus papa IV creatur, qui se verlitmanum, cum pestiferum sibi malleum pro-
regem Fredericum iiiunxit, el imperiali diademate prio nialleo reincudit. Sed divina ullio (25), el ul-
coronavii, lmperator autem Romanos impugnavit, lionis augmentnm, ut filius palrcm. liberlus patro-
nolentes ei fidelitatem et jus debitum exhibere, in num, famulus Dominum, aut quivis, dequo fuerat
quorura acrimoniam et imperialem ultionem Tibur- meritus, prsesumendo jamjam hosiis improvisus
tinum censuit municipium reslaurari. Post haec in feriat veneiandiim amicum. Redetinlem igilur Fre-
Alaaianniam cum triumpho rediil imperiali, et ho- dericum in palriam, ilinere perplaniliem interclu-
spitaius est super fluvium Rheni. Anno Domini so, per abrupla et invia monlium transire oportuil,
1157, Meuiolanenses castrum Papiensium nomine quousque ad Alamannica regna pervehit.
Vegevalum deslruxerunt, et Terdonam civilatem His lemporibus fuit preshyter nomine Cremonen-
resedificaverunt. Anuo Domini 1158 imperator in sis electus, qui licet aliis merilis, et scienlia dignus,
Italiam rediens, Brixienses inipugnavit, Laudam ci- tamen propler schisma dejeclus esl. Et ul adim-
vitatem fundavit, Mediolanuin obsedit; sed foedere pleatur, quod vuigo in proverbiis dicitur : Cui acci-
facto discessit, et regalibus resignalis, pacem cum B dit una non erit illa sola.
Lombardis composuit, et legeni in Ronchalibus
condidit. Anno Doniini 1159, lurres Placentinonim Addunlur hmc in codice Estensi.
cl munimina urbis destruxil. Eodem anno Creniam De Manuele imperatore
cum Crenioiiensibus obscdit, cl vi Kalend. Februarii Eodem anno imperator Matiuel.Constanlinopoli-
dissipavil. Eodem quoque anno Oberliis Ciemoncn- lantfs maximam Veuetorum multiiudineni per tolam
sis episcopus corpus sancti Gregorii martyris Irans- Grseciam dispprsor.um in unius diei spatio cepit,
lulit in ccclesiam Sancti Michaelis. His lemporibus sieut aves ab absconso venatorio laqueo capiuntur.
Alexander papa crealur, ,qui sub contenlione fuit Eo quod iii caeteros Latinos in imperatoris gratiam
eleclus cumOctaviano, qui cognoininalus est Victor. conslitulos insullum zelo invidise fecerunt, et plagis;
Quo schismatis in errore deftinclo, Guido de Crcma affectos reliquerant semivivos. Quocirca Veneti eum
Paschalis nominatus accessit; cui similiter in cr- -multiludine magna virorUm, et cenlum galeis Ho--
rore defuncto Joannes de Slruma, Calixlus agno- nianisc insulas intranles quasdam ceperunt. Scd
minatus, in schismale fuit simiiilcr substitulus. apud Chio hiemantes peste fere omnes inoriui sunt.
Hos tres hseiesiarchas iniperalor maiiutcnuil, et Qui aulem superslites redierunt, ducera propriura
scbisma per xvn annos in Ecclesia fovil. Et quia C occ'deruni.
dignum est, quod qui in sordibus est, sordescat
adhuc, medio tempore multa mala intulit, mulla Scqminiur hmc in ulroque codice ms
est. Anno Domini cuin Mc- Sequenti anno, scilicct 1108, Lorabardi coloniam,
quoque perpessus 1159,
dioianensibus apud Carcanuin pugnavit, el utrisquo vcl iiovam c.olonorum habitalionem faeiente.s, eam
fuit adversa forluna. Sed anno Domini 1162 Medio- ab Alexandro papa Alcxandriain voeaverunl. Alii
lanum cepilcl deslruxil, inquilinis in quatuor bur- Civitalem Novam; Papienses vero Paleam usque
iiicolaluni. Demum in iu hod.ieniiiin dicm appellanl. Eodem q^ioque anno
gis partiens omnibus Loni-
bardiaecivilalibus pro sua voluntaie constituit po- Roniani vires.icsuniciites AMianuniexpiigiiavcrunt,
teslales. His itaque victoriose peractis in Alaman- "cl exsnolianics bonis omnibus, ineenderunt.
niam rediit. imperator victoriis gloriosus. Tempore llwc habel unus iantum codex Estensis.
procedente RomanisTusculanum impugnautibiis et De obsidione Anconw.
canceilariis in forlitudiiiis brachio eam defenden- Anno Doinini 1172, Christ;anus archicancella-
libus, c-umRbmanorumniullamilliacecidissenl^), rius, qtti erat archicpiscopus Magunlinus, Anconam
anno Domini 1167, festinus imperator venit ad ur- D ] cum Vciictis obsedii, et in tai.lum obsessos arcia-
bem, el Pasclialem bacresiarcham apud Sanctum vil, ul imnutiidas carnes, el coria coudita, csetcia-
Petrum in scdem aposlolicam intlironizavil. Et cura
que illicita, vcl iiiiiiiunda comcdertnt, et capui
Romani Sancli Petri ecclesiam incasleilassciit, non asini ccnlicn
quadiaginla dcnaiios vciidcrent. Ta-
perfereiis patienter, Atr-ium profanando combussil. men cliain victi viiilitcr rcstiterunl; ct refocil-
Proplerca nutu Dei, qui nulluin malum prselerit; latos a Manuele Consiaiiunopolilano pccunioe the-
impunilum, omnes pene suos mortalilale pestilcn- sauris de mauibus pcrseculoris libcravit eos Do-
tiae perdidit. Sed conlra eum codem anno 41-C7ci- minus.
vitates Ilalise conspirarunt, Mediolanum reaedifican-
(24) Codex Estensis : Infra quod tenipus Theoto- Annibal extrahi fecil, Carlhagincni deslinarit. Quo-
nici, qui apud Tiisculanum pro imperatore mora- rum mulli apud Sanclnin Stcplianuiu sepulti sun',,
banlur, Romse apud Monlem-Porttiin invadimt, ct et babent boc epiiapliitim :
lol a Nona usque ad Vesperas occideriinl, ut iiun- Milie dcccu decies ei sex decies nuoaue seni.
quam ex Romaiiis tol millia sint ca;si, lictl lem - (25; Cod. Esleiu.: Sed ulliouo diviua phisiiialus
por« Annibalis lot occisi sint, ut trcs cophinos an- malleus advcrsus piasinaiitem jam improvisus lio-
nuloruni, quos de digitis procerum occisorum idein slis feril
 *
SJS SICARDI CREMONENSIS EPISCOPI 516
Hmc in utroque codice. A mini 1181, Lucius papa crealur, qui pro Tuscuiano
Romanos acriter impugnavit.
Sequenli anno 1169, civilas Cremonae coepit mu-
rorum muniniine cingi. Demum rediens imperalor
Ilaliam anno Domini 1174, Seguslam deslruxit, Hmccx codieeEstensi.
Paleain obsedit, sed non mcSsuil, nec quidquam in Circa tempOra isla Constaniinopolitanus impe-
liorrea reportavil. Ebdein anno ad invoealionem rator mareliioni Guilielmo de Monteferralo manda-
sancti confessoris Himerii omnipolens Dominus vit, lit unum de suis filjis Conslantinopolim mit-
niulla mirabilia fecit. Anho Domiiii 4475 , cum leret, cui iiliam in malrimonio copularet. Tunc
Lombardi contra imperatorem apud Castesium lemporis Conradus et Bonifacius uxores habebant;
Fredericus clericali cingulo mililabat, qui postmo-
congregali fuissenl, eos redditis gladiis subjugavit,
et in dedilionem impeiio dignamrecepil. dumfuit Albensis (7) episcopus; sed magnanimio-
rem effecil prosapia generis, quam ordo exigeret
episcopalis. Misit igitur Constaniinopoiim setate
Addit codex Eslensis. minorem adolescentem Raynerium, specie deco-
Circa haec tempora vicloriis glbriosis magnificus, rum et aspectu venustum, cui Manuel iiliam suam
quamvis leprosus, Balduinus rex Hierosolymkanus Kyramariam in uxorem tradidil, eumque regem
Giiilielmo primogenilo marchionis Guilielmi de Thessalonicse coronavit.
Monleferraio lilio sororem suam tradidit in uxo- DeManuele et Alexio.
rem. Erat enim specie decofusi vir militaris, miles Successit Manueli ^ConslantinopoIitano! puer
slrenuus, virlutibus armatus,- viribus approbatus. Alexius filius ejus, quem post Almaton de principis
Cui cuin Tex inlirmus et elepliantiosus coronam iilia genuit Anliocheni. Hunc, cum duobus regnas-
vellet imponere , Guilielmus renuil, Joppensem set annis, occidit Andronicus, et regnavit tribus
tenens jure successorio coiiiitatum ; sed in custo- annis ; qui quoque initiala iniquitate et imperatri-
dia regnum tenuit universum, et filium geniiit ele- cem matrem pueri, et Raynerium imperaloris ge-
ganlem nomine BalduinUnv, qui avunculo rege nerum cum uxore occidit. Denique mulios Grseeos
patreque delunctis, inregem postmodum coronaius nobiles interfecit, sed el plurimos excaecavit.'
est, licet selale minor; qui in tutela fuit Templario- De remdificalione Cremw, el de 'lerym motu. .
rum. Ad fegni lulelam Raymundus comes Tripo- Anno Domini 1185, imperator in Italiam venie.ns
litanus a baronibus vocatus est: Cremam in odium Cremonensium reaediticavit. Et
Eodem anno fulgur cecidit iii ecclesia Creroo- C eodem anno Urbanus papa III cfeatur. Eodern anno
liensi. Anno Domini 5176, apud Ligniaiium dihri- lerrx motus non modieus fuit in Ilalia; et exerciius
cans exercitus iinperatoris a Lombardis vincitur. Guilielmi regis Siculi contra nequiliaro Andronici
0 rota foilunse, quae nunc huniiliat, nunc exaltat! se armavit; et Duralium el Thessalonicam cepit.
Imo non fortuna, sed Dominus , qui mortificat, et Sed iis rficeptis capli sunt, vel redierunt coufusi.
vivificat, deducil ad inferos, el reducit. Dqminus Eodem anno nuplise regis Henrici elCoustanliae,Ro-
pauperem facit el dilat, liumilial, el sublimal (I Reg. gerii qiiondam Siculi regis filise,Mediolaniceiehratae
n); videns igilui; imperaipf, quia nonin foriiludine fuerunt. '.'.'
sua roborabilur vir (ibid.), videns qiiia Deus exaltat
iiumiles, etdeponil polentes (Luc. i), et considerans Hac ex Cmsareo Vindobonensicodice.
quod Ecclcsiam suam fiindavil sttpra firmam pelrani, Anno Domini 1183, imperator cum Lombafdis
JJ/ p^rlw inferi noii prmvaleanl adversus eam (Malth. pacem apud Conslantiam fecit. Arino Domini 1184,
xvi) : anno Domini 1177, humiliavit se sub potenli papa Lucius Veronam venil, qui me anno prsece-
manu Dei, el pacem composuit apud Venelias cum dente subdiaconum ordinaverat, et pro hoc advenlu
Alexandro summo pontifice'; et cum segregalus ad imperatorem direxerat. Anno vero Domirii 1185,
fuisset a greroio malris Ecclesiae, reconcilialus est D imperalor in Ilaliam rediens Cremam in odiuni
Ecclesise tiniversali, Ubi et cum Lombardis ad vi Cremoiiensiuin rcaedificavit. Quo anno ego. Sicar-
annos, el cum rege Siculo ad xv annos treugam dus prsesenlis operis compilator et seriba , Cre-
fecit (26). Quo anno Christiani cum Sarracenis monse, licel indigne, eleclus sum ad episcopale
ultra mare pugnaveruniel obiiiiuerunt, quiaseptem officium. Eodem quoque anno Uibanus, cardinalis
millia Christiauoruni triginla duo millia discum et Mediolanensis archiepiscopus, papa crealur. Eo-
fecerunt Sarracenorum. Iniperator igilur in Ala- dem quoque anno terrse moius modicus in Italia
manniam rediit, et apostolicus Romara adiit, ubi fuit. Anno Domini 1186, imperalor quoddam ca-
annoDomini 1179, universale concilium celebravit, slrum Cremonensitiin, quod Manfredi nomine vo-
in quo canones conslituit et promulgavit. Et lunc cabalur, omnino destruxil. Sed auclore Domino
Offredus ordinator meus, vir simplex, mansuetus per meum minislerium facta est inler imperatorem
et Deo devotus Cremonse fuit episeopus. Anno Do- et cives meos reconciliatio. Ahno Domini 1187J

(26) Cod. Estens. addit: et liinc fames •in Italia (27) Galbensis habet ms. Estens
fuit.
 EH CHRONICON. 618
Rierusalem a Saladino capta esl, et terra Domini A Christianis irreverenter profanalum , suo more
ab inlidelibus occunata. sanctifieans et sanctificatum custodiens; sepul-
crum autem Domini, et Bethleliem custodiaa Suria-
Hmc adjiciuntur in codice Estensi. norum commisit. Ad hsecplus centum Chrisliano-
Causa bujus invasionis fuit iniquitas Christia- rum millia subjugaia abire permisil, el illos usque
nortim. Cum enim iuter Saladinum et Hierosoly- Tripolim perduci. Sed a Tripolilanis el Anlioclienis
milanum regem pax lirmala fuisset, eain Chrisliani exspoliali pedeslres et abjecli Armeniam inlrave-
jussti Raynaldi principis Monlisrcgalis et domini mnl; el usqiie adlconium dispersi, fame, frigore et
Valiis Hebron, caravanas Sarracenorum capienles, nuditale justo Dei judicio ad nihilum redacli stint,
nequiter violarunl. Aiia causa discordia fuit regis luentcs poenam, ppsteaquam pullnerunt Dei liae-
Guidonis et Boamundi comitis Tiipolitani. Causa redilalem. Et vide quod per Heraclium imperato-
vero discordise fuit invidia vel indignalio, quia rem crux fuit recuperala ; sed sub Heraclio eodem
Sibilla regina, defuncto niarito, Guidoni Picta- fuit postea Hierusalem a Machumetinis invasa ; et
viensi nupserat, et, defuncto iilio, coronam dede- nunc sub Urbano papa recuperata, nunc sub Urba-
rat peregrino praeler ipsius comitis assensum et no per eosdem barbaros est subjugata.
R
aliorum baronum. Modus occupationis hic fuit. lnterea magnanimus de Monteferrato Conradus
Saladinus lerram ingrediens, primo Tabariam, vel Tyrensis dominus navali bello bis vicloriam obti-
Tiberiadem obsedil. Rex Guido in Mascalia caslra- nuerat, et galeas et naves nonmillas, etiam da
melalur. Audi prsesagium vicinse cladi indicalivum. Aconensi portu Pisanorum auxilio viriliter eductas,
Cum ea nocte Ileraclio patriarchae sub lenlorio in et virilius obtentas; et victualia sufiicienter civibus
niaiulinis Icclio Iegerelur, locus occurrit de Arca conquisierat. Sed et barbacanain fortius conslruxe-
Fosderis, quse olim capta fuit a Philisthseis. Mane rat, exspectans victoriosi impeius iniinici. Igitur
faclo pugnavil. Comes Tripolilanus aufugit. Rex, in mense Novembrio Saladinus ad Tyri obsidionem
et Sancta Crux, et ssepe diclus marchio Guilielmus secundam accessit; sed.el nocte pervenienle mu-
Senior de Monteferrato, qui causa peregrinalionis rortim Barbacanae quadraginia cubiti corruere.
ct pro nepotis custodia terram sanclam adierat, Memores itaque Tyrii Hiericho, plurimum timue-
cselcrique barones unanimileret populus capiun- runt. Sed marcbio iion dormiens, viris ac mulie-
tur. Chrislianorum arces superanlur, deinde Ta- ribus arenam, et lapides in gremiis eliara aspor-
baria capitur. Raynajdus prsedictus, actor sceleris, tantibus, die proxima per caemenlariosrestauiavit.
Saladini jussu decollatur; sed et multi alii capile C Saladinus arcalores praemisit. Slarchio Pisanos
delruncanlur. Ad bsec et Acon, et Sidon, et Bery- Aconem direxit, facieris mulieres in specie viroruni
tus, el Biblum capiuntur. Inlerea nutu Dei marchio muros ascendere, ut civitas populo videretur plena.
de Monleferralo Conradus a Constantinopoli sepul- Redierunl Pisani cum victoria, duas naves condu-
crum Domini visitalurus advenit," et cognoscens centes onuslas. Impugnavit itaque Saiadinus Ur-
Acon ab infidclibus occupatum , secundo venlo bem terra marique, praesertim quia cum crederet
apud Tyrum applicuit, quem cives velut acephali marchionem velle pariter et Pisanos aufugere,
gratanter excipiutit, se, et civitatem ejus modera- custodiam galeis indixit, ex quibus quinque captis,
mini supponcntes. Saladinus itaque de Beryto Ty- viris nobilibus et piratis, armis el victualibus
rum acccdcns , marchinnem Guilielmum Conradi bnustis, Saladinus dolore commotus, terrestri bello
patrem, quem bcllo ceperat, secum adduxit, ut pro Barbaeanam invasit, impugnans eara pelrariis et
rcdemplione palris reddilionem Dlii baberet et irianganis, gailis, spiculis, sagittis etlelis. Cumque
urbis ; el per patrem filio significavit, ut pro ipsius nimiUm niarchio gravarelur, suis a navali victoria
et quorumdam aliorum liberatione redderet civila- revocatis, terresiri praelio dimicavit, afficiens Sar-
lem. Cui Conradus respondit quod nec unum I.a- racenos mulliplici damno sine detrimenlo suorum.
pidem civitalis daret. Appropians Saladinus mina- Videns itaque Saladinus, quod'navaIi bello nequa-
ius et palrem spiculis transfigendum, et Conra- quam proticeret, jussit ix galeas deduci Berytum ,
dus, se primum'sagillam in patrem missurum. 0 quas Christiani virililer persequentes, usqtte adeo
felix impietas, quse pro Chrislianorum salute pa- coarctarunt, quod octo ex illis igne proprio Sala-
trem telis barbarorum exposilum, filiali omissa dinus comburi fecit agresli, nona liltore Sidoniensi
reverentia, se jactat transfixurum ! Sed o raemo- confracla. Ergo stolio Saladini deslructo, cernens
randa pia impietas, quse amori patris amorem quod in obsidione proficere uon valoret, machinis
Dei judicat praeferendum ! Sed ejusdem patris hor- universis combuslis, pridie Kalend. Januarii ab
tatu patrem reputat contemplibilem, et quasi senem obsidione recessit; et in signum mcEroris caudam
nullo prelio redimendum. Tyro itaque septem die- equo proprio , quem equilabat, fecil abscindi, ut
bus obsessa, rediil Saladinus Aconem ; indeque sic suos ad vindicandum injuriam incitarct.
subjugatis Neapoli, et Nazarelh, Capha, Caesarea
Pabeslinae, Joppe et Azoto, Gaza simul el Ascalone, Sequitur uterque codex.
aliisque locis Jerusalem aggregalis, eam deditione Eodem anno portae civilatis Cremonse fuerunt
.tributaria subjugavit. Templum Domini prius a sedilicatse. Eodem quoque anno Gregorius apud
M.q SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 520
Ferrariam papa creatur. Hic vir fuit religiosissi- Acal, quia nullum occulte bello consuevit inva-
fuit dere. '
mus, cujus mundus in maligno positus non
praeseutia.dignus; et ideo curii sedisset vix duobus De peregrinatione Vbaldi archiepiscopi cum diiis
mensibus, sustulit euiri Deus. Hic horlabatur plu- peregrinis ultra viare.
rinium Chrislianos crucis signum sumere, et ad Aiino Domini 1189, U.baldus Pisanus archiepi^
recuperandum civiiatem Sanctam Hierusalem, cru- scopus, similiter apostolicae sedis legatus,' et dc
cem el sepulerum Domini feslinare. omni occidenlali prpvincia peregrini Tyrum ap-
Impcrator igitur victoriosus Italiam sibi et inter plieuerunt. Et cum eos Tyrus capere non valeret.
se pacalam relinqiiens, in Alamanniam redicns, inter diversos diversa fuere, usque adeo. quod de
signactilo crucis suscepto, honorabiles nuntios mar introitu regis Guidonis a Tripoli venienlis in Ur-
gnaniinos a'd Saladinuin direxit, nionens et invi- beiri, et. prohibitione roarchionis, seditio peperit
lans, ut tefram desereret, quam invaserat Chrisli. scandalum el civile bellum. lnter peregrinorum
Tunc lemporis Gregorio successit Clemens in pa- mulliplicia vota, Acon eligitur obsidenda. Inva-
palu, Nos autem rogatu civium nostrorum in Teu- dunt igitur eam in rnense Augusli, et obsident.
toriiam ivimus, ut ab imperalore castrum Manfredi Sed et ipsi a Saladino similitcr obsidenlur. Adeo
resedificandi licenliam impetraremus. Sed spe cas- impugnantur, quod niiHa erat eis spes evadendi.
sata reiieuntes, annoDomini 1188, castrum Leo- Sed ex insperato XL naves applicuerunt, et_post
nis felicius inchoavimus. Anno vero 1189, Bur- eos iniiumeri milites et barones. Saladinus ilaque
sam Cremonse, quam feciraus fabricari, ultra mare Chrislianps diu noctuque sine inlerroissione affli-
pro lerrse subveritlone, perspiiis etrebus misimus gebat. Propterea marchio", et archiepiscopus Ra-
oneratam.- vennas, qui liec ad obsidionera venerant, nec ad
veniendum approbavefant, ab obsessis supplicilef
Codex Eslensis sequenlia interserit. per. Nenorensem episcppum, et Thuringise Lan-
De obsidione Azoti. grayium, ut ad eorum succursum veniant, invi-
Anno Domini 1188, cunl Tyrenses Iignatum, vei taulur. Verierunl, sed invilo marchipne, qui Tur-
herbulalum exire, Sarraceuis oecursaniibus, non cprum versutias cognoscebat. Francigenae de se
auderent, fame valida coarctati, jussii mar.cbionis praesumenles,, ad pugnam approbant exeundum.
stolio navali, cui prseerat Ugo Tiberiadis, Azotum Pugriatur, et Templarii, et peregrinorum circiter
invadun.l, uhi adniirandum, qui regero Guidonem seplem m.iilia proslernuntur. Sequenti die Saladi-
ceperat, capiunt, Christianos quadragiiila de car- nus fecil corpora eviscerari, et in fluvium ad....
cere liberanles, et quingentbs captivos mililes, et exaggerandum, et ad cprruptipnem aeris el aquje,
pergenles cum immensa pecunia Tyfum, copiam demergi. Ppst hsec Lombardi niarchienes, et co-
viclualium abducunl. Pro hujus admirandi cora- miles, et plures quingenlis milites applicuerunt,
mulatione recuperavit marcihio patrem. Ad hsec inlerquos Bursa Crenionensis, quae Crempiisefuit
naves peregrinorum adventare cceperunl; sed et fabricalp, et. ullra mare pro terrse sanclae sub-
Margaritus, regis Siculoruin adniifalus, Tyro appli- venlione, perspnis. et rebus missis. onerala. Ad
cuit cum slolio suo, cujiis cum Tyrios piratse bsec percgrini consilia iuierunt, ut Sarraeenis
roale .iractarent, Tyriim exire compulsi, Tripolim prohiberent civitatis ingresstim pariter et egiessum,
applicuerunt, ubi fame pereuntes pcenas.promeritas qui libere a moiile Muscardo paiebat. El cum
receperunt. Eodem anno Saladinus Tripolini ac- npn invenirentur, qui yellent illic casiramelari,
cedens, vidensque se nihil proficere posse, in An- marchio ad oinnia-promptus et audas ibi castra-
tiochenum principatuin verlit liabenas, subjiciens inetatusest, ideoque et a Saladino acrius impugna-
Gabiiium, et Laudiciam, Saonam, et Guardiam, tus. Scopulps itaque jussil incidi marinos, ut por-
Trapessacum, et Guascoiium, et alia-plura.-Ppsl- tus ibi fieret, vasa Tyrensia receplurus, qui usque
ea reversus in Galilaeam, Belvedere caslrum D in bodiennnTi diem porlus dicilur marchionis. Mti-
munitissimum , quod lines Jordanis cuslodiebat, niunt se peregrini fossalis ab intus, in circiiilu et
vias Tiberiadis, Neapolim et Nazareth angusta- foris effossis, ut in medio conslituti se ab alter-
bal, per inediam compulit ad dedilionem. Ad haec utrius facilius tuerenlur incursibus. Duces eliam,
duo comiles Guiliclmi Siculi regis cum quingenlis sive rectores, ut omnis amoveretur conlroversia,
mililibus et quinquaginla galer-is, Tyrum applicue- prsefecerunt, ul Francigense suis, el qui deimperio,
runt. Advenerunl el alii multi quidem peregrini imperialibus obedirent. El ecce XLVgaleae, quae
cura venerabili G. arcbiprsesule Ravennatse, Ro- veniunt ex JEgypto in feslo Sancti Siephani, jn
manse sedis legalo. Cum bis itaque marchio Sar- portu applicant Acpuensi. Stupefacti ergo pe-
racenorum Sidonis multitudinem forti manu pro- regrini, terra marive conclusi, elegerunt poiius
stravit. Eodera anno comilem Henricum de Deli pugnando mori quam sine certamine subjugark
magitanimus imperator consueludine imperiali Quos marchio ad praelia doctus exanimes factos
ad Saladinum direxit, monens et nionitans, ut sermonibus animai, universis asserens, qnod ga-
ter,raiu desereret, quam invaserat Jesu Chrisli. leas Sarracenorum penitus conculcarel. Adii.t ila-
mos enim est imperii, ut inimicis bellum indi- que Tyrum in modico galeone, quamvis illa noctj
 EM CHRONICON. S22
centies ad morlem crucialu ventorum affliclus. A mcenia recipienles ;se, maxima vi cepil, el omnes
Cum ilaque Tyriis necessitates exercitus aperuis- occidit. Duodecim vero Tufcos in quadam mmii-
ssl, et eos ad armandum galeas animasset, dixe- lione, ubi se receperant, viriliter resislentes igne
runl : Parati sumus lecum vivere, el in Tiwrtemire. cremavil. Tunc Graecus imperalor ad Romanum
El ecce marchio in exilu Februarii cUm stolio vi- imperatorem misit honorabiles nuntios numero xvi
rilitcr in portu exslilit Aconensi, exonerans Sar- pcrmitlens securum transitum et indemnem. Licet
racenorum vasa viclualibus onusla pacitice eprum- igitur magnanimus imperator in vindictam pTsc-
dem : ad haec' cum eivitas castellis capienda pro- diclorum, quae nequiter Grsecus commiserat im-
cul dubio siiperaretur, econtrario eastelia igne perator, vellet Gonstantinopolim impugnare, victus
a Sarracenis ccmburunlur agresli. Sed et duae lamen consilio principum suadenlium, ut ad leiv
Sarracenorum galese navali certamine capiuu- ram sanclam ad Chrislianorum festinaret auxi-
lur. ^_ Kum, obsides petiit, et obtiniiil; qui eum Galli-
Pergit ulerque codex, sed non yauris vananlibus, polim perdueentes, transilum uavigio procurave-
Sddilisque fex cod. Eslen, runU Transivit igitur Augusti exercitus quinque
Eodem anno felicissimus imperator quinque ha- diebus; dux prior, pater posteriorv Cumque per-
bens filios, Henricuin inter caeteros primogeniium, transissent (30) venerunl Philadelphiam. Dux Phi
quem feeerat Csesarem, Fredericum Suevorum du- ladelphise forum negans, ad pugnandum se arma-
cem, Ottnnem eomitem, Gonradum et Philippum Vil; sed demum videns non posse resislere, pro-
ducem, Alhelekam Christo nuplam-, se et caeteros misit forum, et imperalori cum paucis concessit
cum regnp et regalibus Caesari ceramendavit, et civitatis introitum. Postnmdum propter caristiam
Occidenfale relinquens imperium pacatissimum et contentio fit inter Grsecos et Teutonicos. Bellunj.
ordinatum, parles-, his comkibus, et hoc, ul scri- initur, et absque imperatoris voluntate per duos
binius erdine, adiit Orieniis (28). Exiens de Ala- dies et noctes. conlinuo decertaiur. Demum victi
mannia intravil in Hungariam, ubi, dicilur habuisse Grseci se in civitatis munitionem recipienles pa-
nonaginla millia pugnalorum, et ab Hungariaerege ctum iflierunf, et forum lolerabile concesserunt,
hononfice receptus Hiingariam pertransivit, raisit- cominercia cum funibus in sporlis porrigentes, et
que ad imperalorem Constantinopolilanum, episco- codem modo pretia recipienles. Ad hsee cum im-
piim Manasteriensem et comitera Robertum de perator Philadelphiam civilatem exiret, dux einun-
Nassau, qui eos delinuil, el Ires exercilus ad in- 'lium pro ducatu concessit, qui exercitum pef de-
troitum Bulgariae, ut transilum impedirenl, prse- C via et invia, montana et nemorosa deduxit, ubi
ro.isil. Erat aulem ibi nemus itineris qualuor die- victualia per duos dies nullalenus invenerunt (Zl).
rum, cujus viam arclissimam praeses Bulgariae In exitu vefo nemofis Graeci qttidara et Armeni
dissipavit, elinexitu nemoris munilionem faciens, forttm eis pro posse pacifice tribuerunti
prseparavit se cum exerckibus Caesarem impugnam Ad haec turcomanni de Betia (32) bomines agre^
Sed nemore magno cttm labore et difficultale per- sles, qui nullius domantur iihperio, qui non in
transilo, dux Suevorum, qui exercitum praeeede- mcenibus vel municipiis, sed moranlur in agris,
baf, munitionem destruxit, et magnam iliorum infinitum et innumerabilem exereilum (35) congrc-
multitudinem inlerfecit (29). Demum Grsecusim- gantes, excrcitum Chrislianum noctu dieque per
perator maximum Grsecorum, et Turcorum exer- quatuor bebdomadas impugnarunt, ita quod exer-
citum contra Romanum imperatorem direxit, cou- citus Christianus semper incedebat armatus. Sed
tra quos dux Suevorum filius ejus acriler dimi- lamen eorum mullitudinem interfecitcum' quodam
cans eos superavit et fugavit, el intra quaedam admiralo, militise suse magistro, Restaiius vero do-

(28) Cod. Estens. Et in feslO Sancti Georgii faslu et arrogantia plenas( dicens : Ysachiusa Deo
arripuit iler. Et exiens de Alamannia, a Ralispona I[) conslilulus imperator sanclissimus, excellenlissimus,
deseendit navigio ad partes Auslriae, exercitu per polenlisssimus, sublimis, Romanorum moderalor,
terram cura equis et curribus comilanle. Deinde Augustus, hmres coronm magni Conslanlini, dile-
per Pannoniam bospilali pro pauperibus infirmis clo fratri imperii sui maximo principi Alamanim
iiisliluto, ei hospitalariis et necessariis assignalis, gratiam suam et fralernam et puram dileclioneni.
inlroivit in Hungariam , ubi dicilur babuisse xc Titncerat continentia lilterarum indignatio'de prsc-
millia puguatorum, iu quibus eranl xu millia mi- suraptuoso imperatoris adventu in Grseciam. De-
lilnm. Et a Bela Hungaro apud Strigonium hono- inde Grsecus imperator maxiinam, etc.
rifice reeeptus, Hungariam pertransiil; prsemisit- (50) Codex Estensis : Post multos labores, et ar-
que ad imperalorem Isachim, elc. dua multa urbem Tyachilum, et urbem Lyciae,
(29) Cod. Eslens. Cum Nisam civilalem appro- scilicet ^Egeam, ubi Cosmas et Damianus fuere
pinquaret, comiles Serviae gralanler subjiei affe- martyrio coronati, deinde Sardos pervenerunl, et
ctarunt; sed serenissimus impeiator pacem affe- Philadelpbiam.
ctans, eos suscipere recusavit. Deinde ix Kal. (51) Codex Estensis : Perlransierunt quoque
Seplembris civilaieni, quae Philippis dicilur, ini- Hierapolim civitatem, ubi passus eU beatus Phi-
piignanles eam ceperunt. Est aulem civitas me- lippus.
tropolis Macedonise. Alias nobis iiniotuil, quod non (32) Codex Estensis : De Becia, qui et Oebeduini
Plnlippis, sed Pbilippolim adierunt. Ibi cerlilicatus vocantur.
est imperator de nuntiorum captione suorum, ibi- (55) Codex Estensis : Exercitum plus quam cen*
que niisit lilteras iinperatar Isacbius imperatori, (um wiUium.
PATBOL. CCXIII. 17
 523 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 524
minus illorum cum magno exercitu' in slricturai A hebdomadas die noctuque acriler impugnabant, et
montiuin transitum prohibebat, dicens, quod noni Christianis prseter carnes equinas victualia deficie-
transifent, nisi centum summarios auro et argentoi bant. Cumque non invenissent aquam per diem et
oneratos darent. Imperator autem respondit, se: noctem, Tureo quodam caplo docente, aquam sal-
Iibenter dare, sed non nisi menolatum unttm.Inter- sam sitibundi et famelici repererunt. Altera vero
im nuntii soldani, qui frauduienter ducebant-eum, die castrametati sunt in viridario lconii, civitalis
dicebant, quod cito intrarent lerram soldani, in Isauriae, unde sc-ldanus imperatori niandaverat,
qua gens illa sibi ulterius non noceret. Tunc quia quod male intraverat terrahi suam. Imperator au-
Deus nen dimiltit sperantes in se, quidam admira- tem remisit quserens, si forum tribueret, an non.
lus, coalesli gratia inspiratus (54), imperatori adeo Soldanus respondit, se dalurum; sed cum nimis
fraudem detexit, et prseliiim mane fulurum prse- carum offenet, Christiani se ad pugnandum arma-
dixil; faciensque eum planitiem, in qua intrare runt. Et cum feria sexta Qualuor Temporum immi-
cceperat, devitare, eum per monlana deduxit. Oc- neret, Godefredus Herbipolensis episcopus asse--
curritur in nioiitanis : hinc inde pugnatur; sed cum verans se vidisse beatum Georgium contra hostes
relictis sarciniset alimentis, dux demonte viriliter pro Christianis forliler propugnanlem, indicta pu-
descendisset, descendit et imperator, qui victoriose B gna, el carnium edendarum cjala licenlia, proces-
hostes impugnant, et superant ininiicos : in qua serunt ad bellum. Et dux quidem civitatem ex-
pugna dux petra percussus duos denles amisit. Ab pugnans, eam viriliter obtinuil, et fere omnes re-
Irincduelores a soldano delegali fugerunl, liroentes belles oceidit. Imperator quoque (56) filium soidani
ne detecUe fraudis irapeiator faccret ultionem. post terga pugnantem vicit, ac ex eis innumerabi-
Chrislianus vero exerekus confisus in Domino, qui lem multitudinem interfecit.
deduxit Israel per desertuni, quindecim diebusper Urbe capla polenler, soldanus se in munitionem
quamdam plankiem progressus, carnenl equinam fortissimam, quae erat in Urbe, recipiens, misit ad
comederunt. Agrestes vero'Turci, de quibus prae- imperalorem dicens, se velle forum dare, et quid-
diximus, eos 'fame defecisse penitus existimantes, quid vellet recipere. Imperator obsides petiit, et
rursus in bellum assurgunt prope civitateni Pholo- propter fetorem cadaverum,(erant enim domus ei
roenam magna manu militum pedilumve caterva, visecadaveribus plense) ab Urbe descendecs in po-
quos inviclissimus imperater devicit. Et cum ' mceriis castrametaius est. Dedit itaque soldanusob-
maxima mukitudo se in quadam ciausura coacti sides, dedit et forum et victualia equorum. Sed
recepissent, combussertinl Teulonici universos; et qiioniam equos ipse nimium caros vendere satage-
extunc agrestes illi Turcomanni non fuerunt exer- bat, equum pro cenlum marchis videlicet offeren-
cituin ulterius persecuti (55), Sed altera die Mele- les, a Teutonicis econtra dolum doio compensan-
ctinus soldani filius venit obviam eum exercitu, et libus pfo marcha Ferronem recipiebant, Quod au-
ad imperalorem misit nuiilios, dieens : Reveriere: diens soldanus, misit ad imp"eratoreracoqquerens,
quid enim facere pulas, cum habedm plura vexilla quod sui pretio deciperentur. Cui respendit impe-
quam lu milites ? Et cum pervenisset imperalor ad raler : Si bomunforum darenl bonam acciperent mar-
queiridam pontem Turci fugeruntante etrelro. Sed c/wm.Cpiislitutisunt igiturhincinde justiliarii taxa-
dux anteriores devicit, et imperator posleriores in lcres. Ad hsec precedens Chrislianus exercitus a
parte inaxima interfecit; et sic pontem exercitus quibusdam agrestibus Turcemannis, qui nen sunt.
pertransivit universus. Demum maxima et iiillnka de ppteslate vseldani, multas perlulit melestias,
Turcorum multitudo ex omni parle circuunt exer- quousque (57) ad Aniienise monlana pervenit. lu
cilum Chrislianorum, ila quod eundo per qu.aluor montibus autem Armenise Grsecoset Araienos in-
'
(34) Codex Eslensis ;,Inspiratus, atit quia forte Saladiims cum tanta suorum muliiludine montes et
innoslrorum manus inciderat, nielu inortis 'iinpe— colies et planiliem operientes, quanta nirsqiiam si-
ralorem adiit, elc. D mul crediluf apparuisse, Chrisiianos potenler in-
(55) Codex Eslensis : Setl defecerunt a faeie iin- vasit, sperans omnia tenloria usurpare, etChrislia-
peraloris sicul pulvis, quem projicit vi-nlus a facie nos miseros caplivare. Sed evanuit cogilatio ejus,
lense. Anno Domini 1190, Meiichiniis soldani lilius quia Chrisliani viriliter resislentes, ei laesionem
venit obviam cuni exercku quingenlorum niilliuiii magnam per balistas non modicam inlulerunt. Ce-
equorum, et ad, etc. dens itaque Saladinus magnam exercitus partem ad
(56) Codex Eslensis : In filium soldani post teiga resistendum iniperalorilransmisit. Sed, heu! paucis
pugnantem victrices aquilas dirigens, prsedictamil- diebus elapsis,iet mors imperaloris innoluit, et ru-
iia Turcoruin et Tuicoroannorum exterminavit, et mor superveniens de morte Siculi regis exercitum
ex eis, etc. Christianum plurimum conturbavit. De montibus
(57) Codex Eslensis : Quousque ad Laurendam imperator descendens, Salephyfluvium reperit, per
civitatem, quse dividit Armeniam a Lycaonia, el ad cujus ripam duobus diebus progressus, tertia luc«
Armenise riionlana pervenit, ubi noetis conticinio pansavit in locis amcenis.
audilur ex improviso armorum strepituset tuinul- De morte imperatoris Frederici primi.
lus : qui cuni nullus fuisset, inde cenjecturalum
est vicini augurium infortunii. In montibus autein Et cum esset seslns magnus valde, imperator de-
ArmeniseGrseceset Armenos invenit forum alacri- scendit in flumen cum duobus militibus, se cupiens
ter exhibentes. Cum ad aures Saladini hse victoriae balneare, Cumque natare ccepisset impingens in
perveuissent, expavit; et die Sancto Pentecostes scopulum naiando vjtain amisit. A militibus igilur
525 CHRONICON. 526
venil forum alacrker exhibentes. De monlibus vero A est. Cui se et exercilum dux omnino commisit
descendens Calephi flumcn reperil, per cuius ripam paternis asseverans obedire velle prteccplis. Au-
duobus diebus progressus, terlia luce pausavit in diens lioc Saladinus, misit exercituro sub Rachaa-
locis amoanis. dino fralre et Mirrhalino filio mililantem, ut distri-
Et cum esset sestus magnus valde, imperalor in ctum occuparet Baruti. Quod dux et marchio per-
flumen descendit cum duobus militibus, volens se cipienles, ad Acoiiensem obsidionem navigio per-
balneare; cunique natare ccepissel, demersus esl. venerunt. Quis fueril, quantusque marchio Con-
Proh dolor! En humidum suffocatelemcntum, qiieni radus, retro seriem percurramus. Guillelmus ita-
ignea bella nequiverunt vincere : invictus duritise que,marchioMontisferrati,uxorem accepitdominam
ferri, fluidi molliiie vincitur elemenli. Portantes sororem domini Conradi regis' Romanorura, et
igkur eura ad civitaiera Salaphim, aromatibus con- doniini Frederici ducis Suevorum, de qua genuit
diderunl. El Duce super exercilu conslkutodomino, filios quinque, Guillelmum Spadam-Longam, Con-
pervenerunt Tliarsum. Deinde Levoni de Montanis radum, Bonifacium, Fredericum et Reynerium.
obviantes, ab eo magnilice recepli, et cum trium- Jste fuit ordo nativitatis eorum, quorum diversa
pho magno ad civilalem Mamistriam sunt deducti; fuerunt dona fortunae. Nam Guillelmum Spende-
ubi cum dux infirmaretur, visilavit eum Catholi- torem, virum militarem, viribus armalum, virtuli-
cus Armeniensis. Deinde profecti sunt Thegio; bus approbalum, patriarcha et rex Hierosolymita-
deinde per quamdam Portse stricturarn venerunt ad nus, et ejus regni principes aslruerunt, ut regis
casirum, quod Gastorium nominatur, quod cum a sororem acciperet in uxorem. Et cum rex infirmus
Saladino detineretur, Chrislianus exercitus a sagit- nomine Baldoinus ei coronara vellet imponere,
laiiis impedkus est. Et tunc palriarcha et princeps Guillelmus coronamrenuit; sed in custodia regnum
Anliocliiae occurrentes, ducem et exercilum cum tenuit universum; et filium forma genuit elegan-
triumpho Antiochiam deduxerunt. (58) Ubi de con- tem qui, avunculo rege palreque defunclis, in re-
silio principis et palriarchse morain fecit, quousque gem coronatus est, licet aelale minor, cujus ctisto-
inarchionem Conradum de Monteferrato ad se vo- diam maler regia. diligenler observabat. Ad hsec
carel, qui tunc in Aconensieiat obsidione. Qui, vo- Emmanuel imperator Constantinopolitanus majori
catione audita, baronuin coinmunicato consilio, Guillelmo, scilicet marchioni, mandavit, ut unum
Antiochiam festinus adivit, transiens per Tyrum, de filiis suis Conslantinopolim.. destinaret, tiliam
ubi comitem Henricum de Campania tuiic appli- suam, ct regnum Salonich accepturum. Quia ergo
cantem maximo suseepilhonnie. Tiansiensque per C Conradus, et Bonifacius uxores habebant, Frederi-
Tripelim viduas et orphanos ct nobiles auro et ar- cus cleiicali cingulo militabat, Raynerium adole-
gento suslenlavit egenos. Et applicans ad Portam scenlem decorum aspectu Constanlinopolim niisit,
Sancti Sinieonis, a palriarcba et principe et duce qui promissam imperialem filiam paiiter cum Sa-
magno cum triurepho recepttis, civilatem.ingressus lonicensi corona suscepit. Sed modico tempore

apprebensus, ad ripam semivivus ducitur, aecepla
poenilentia et corpore Domini, eo die morlLus est.
Preh dolor I humidum suffocat elementum, quem
ignea bella vincere neqiiiverunt. Inviclus duritia
ferri, fluidi mollitie vincitur elemenli. Adimpleta
est eo die prophelia in iiirri circa flumen constru-
cla Chaldaicis litleris exaraia, scilicet: Melior ho-
minibus, et potenlior omnibus in aqitis Salephycis
suffacubilur. Propter quam Manucl imperator Con-
slantinopolitanus inde transiturus fecit inibi pon-
tem sedilicari. Porianies igkur eum ad civilatein
Selaphim, aromalibiis condiderunl. Et duce super
exercitu domino c-onstitulo, perveneruiit Tharsiiin 0
Cilicisecivilatem, ubi imperatoris carnem condide-
runt. Deinde Levoni de Montanis obviantes, ab eo
magnifice recepti, et cum triumplio maguo ad civir
lalem Mamistriam sunt deducti, ubi fluvius defluit,
qui Geon ab incolis appellalur, cujus fons aul po-
lius scaturigo in Quadiage.sinia dunlaxal tanla per
singulos annos replelnr piscitim multitudine, quod
ea die religiosi sufficienlei' reficiantur Armeni,
pisces ullenus in Quadragesinia non comesturi.
Ubi cum dux infirroaretur, visitavil eum Calholicus
Armiuiensis. Quo proinde Anliochiam navigio per-
venienle, Chiislianus exercilus progressus e.^t per
Porlellain, ubi Dariusdickur esse sepultus, el the-
saurus Alexandri absconsus. Deinde per quamdam
porlseslructurampervenk ad castrum,quoaGuasco-
lium ab incolis nominalur, quod cum a Saladino
detinerelur, Ciirislianrs exercitus a sagittariis im-
pedkusest.
(58) Codex Estensis : Et carnem imperaloris bo-
norifice sepelierunt, ubi de consilio principis et
patriarchae moram fecit, quousque roarchionem de
Monteferrato ad sevocarel, qui tunc iu Achonensi
eral obsidione. Qua votatione harouum, communi-
cato consilio Aniiochiaro feslinus adivit. In cujus
abseulia^cum pedites exercitus Achonensis a nullo
vefreiiarentur, in festo S. Jacobi vaganiium plus
qnani octo Saracenorum impetu occidunltir. Mar-
cliio vero transiens per Tyrura, comilein Henricum
de Cainpania tunc applicanlein niaximo stiscepit
honore, qui ad exercituni veniens, dux est ab oin-
nibtis approbalus. Transiens matchio per Tripoiim,
viduas, orphanoset nobiles auro et argento suslen-
tavit egeiios. Deinde applicuit ad portum Sancti
Simemiis, qui qiioque Soldinus ab incolis appella-
tur :juxla quem est Montanea nigra, quam niulti-
ludo inbabital eiemitarum, diversis linguis et mo-
ribus Deum laudantium. Unde patriarcha principe
et cluce niagno cum triumpho receptus ad civitatein
usque deductus ingressus esl, cui se et exercitinn
dux omnino commisil, ei ut paternis asseverans
se obedire velle praeceptis. Audiens Saladinus hsec
misit exerckum sub Rachahadino fralre et Mara-
haiino lilio miikantem, ut dislrictum occuparct
Barili. Qtiod dux et marchio percipienles, cum ab
Antioelua usque Tripolim pervenissent, a Sarrace-
nis, et Audocras, et aliis multipliciter infestati, a
Tripoli Tyriun navigio pervenerunt, ubi ossa inx-
peratoris arcse tumuio commendarunt.
 827 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI 528
diademate regali fruenles ambo de hoc saeculo mi- A runt in Chrisli nomine baptizari, qui renati, fideles
graverunt. Fredericus vero prsedicli maichionis in operibus invenli sunl. Mangana marchione prav
filius Albensis (39) fuit episcopus, quem magnani- side reparantur, qui regi tradidk Tyrum, observans
miorem effecit prosapia generis, quam ordo exi- quod promiserat, se scilicet coronato primkus ve-
geret episcopalis. Nunc de Conrado historiam pro- nienti de civitate omnifaric redditurum. Rex autem
sequamur. suis hominibus communivit. lnlerea Richardusrex
Anglorum sibi Cypruni insulam subjugavit; Isaac-
Subsequunlur hmc in codiceEstensi. hium, qui se imperalorem neminabat, capiens, ct
Et in Septembrio mense, in campo Aconis Theo- iromensas divilias et victualia et animalia deducens.
tonici castrametati sunt; luncque archiepiscopus Qui a Cypre pelage sulcans, navem Sarracencrum
Cantuariensis applicuit. Deinde Chrisliani castra a Berylo proficiscentem, et Atonem properautem
exeuntes dimicantes proposuerunt, et Saladinum, invenit, in qua erant septingenli viri ad bella for-
more Lombardorum vexillum in carrocia dedu- tissimi cum sufficientia stipendiorum, et omni ge-
centem, usque Saphoream et Recorlanam, ubi Aco- nere armorum, et igne agresti, et serpentibus, et
his fiuvius oritur, inseculi sunt; cum de loco ad crocodilis, et internecioni nequiter depuiaiis. Hanc
eorum insecuiionem castra mutaverinl, poslmodum igitur cum viginli quatuor galeis, cum quibus in
ac campum illsesireversi sunl. Adveniente Novcm- relroguardia suarum navium accedebat, impugnavit
brio niense valida fames Christianos invasit, ut ter et quater cum magno detriinenlo suorura. Post
carnes equinas, charissimis emplas commerciis, haec regis improperiis et blaiidimentis, minis et
edere arctarentur, sicque per totam hiemem fame, prseraiis promissis armantur, el navem impugnando
frigore, gladio mar.erantur. Tuncque Isabella, quon- perforant, et submergunt, duobus e naufragio lan-
dam regis Aymerici fllia,regni haereditalem, sorore tum superslilibus reservatis; quorum unum, cuin
defuncta, jure successorio pelens a Sighifredo Tu- venisset in campum, ad Saladinum, alterum misit
ronensi, cui nupsit, episcoporum sententia separala in urbem. Ad hsec rex Francorum, licet rege Angliae
esl, quam barones marchioni matrimonio copuian- disseniiente, pugnam indixit. Pugnatur et muri se-
tes, eum in regem et dominum elegerunt. Hic igi- curi incitluntur, Sarracenis Saladino mandautibus,
tur ut largus et magnanimus el galeas in mari te- ut in eorum succursum sludeat accelerare. Adve-
nuit, et exercitum frumenlb et bordeo refocillavit nienle nocte marcbioni custodia denegatur, a quct
adveniente, XL navibus commerciis applicantibus. Mostubus censensu regis Francise de celioquio da-
Modius una die a ceiuum Bisanciis ad octo Q tam securitalem accepit, Adveniente die ceram re~
descendit, et in conliguo declinavit usque ad gibus, aliisque barenibus cpllpquiuro celebratur,
annum. in que Mpstubus civilatem reddere cum omnibus
dummodo personse abire permitterentur il-
De Philippo comite Flandrim, et de rege Francorum, rebus,
el duce Burgundiw, et comilede Niverie, el comiie lsesse promisit; Christiani vero sanctam crucem,
de Baro, el aliis gestis. captivos pmnes, et regnum repetunt universum.
Anno Domini 1191, Philippus comes Flandrise, ei Mostubus Saladinum asserit consulendum. Obsidi-
postea rex Francorum et dux Burgundiae, comes bus crgo datis consulitur; qui promisit cruceni
de Nivers et comes de Baro venerunt. Rex igitur reddere pariter et Aconem, mille qtiingenlos Chri-
ante turrim Malediclam castra regalia iixil, el pa- stianos, elcentum milites, et ducenta millia Bizan-
latium lapideum fabricavit, Malvicinum rationabi- liorum.
liter appellatum, ut Maledicta lurris mali v*icinilate Dura baec agerentur, rex Anglise murum aggredi-
palatii lapidum ictibus verum sui noininis sorlire- tur. Per deditionem civitas oblinetur rv Idus Julii,
tur effectum. Mangana erigi fecil, Gattos et Clelas anno Domini 1191; posilisque a regihus in portis
apparari, el propter ignem agrestem Jaminis pltim- D custodibus, solis Francigenis et Angiicis paiebat
beis operiri. Comite vero Flandriarum in brevi de- ingressus, cseleris sive de Romano impcrio, sive
fuiicto, rex a Flandrensibus fidclitate recepta, lurri aliunde, Hcet per biennium laborassent, opprobrio-
Maledicta3 frequenlius Manganis maledixit, el civi- serejectis. Nam intrare volenlibus, colaphis el ver-
talem Acriam acrius impugnavit. Nam instrumenlis beribus csedebanlur. Sed et tredecim ex * polinis
ejus combuslis omnibus, ad jussum regis vehemen- pede truncali sunt. Curo igitur prope quinquaginla
ter irali peregrini scalis apposilis ascendunt nmros, millia hominura prseter mulieres et parvulos et alio-
sed anguslia caloris et fumi deuique depellunlur. rum multitudinem, quae vix numerari poterat, et
Albericus auiem marescalcus regalis intra moenia ampullas ignis agrestis, et galeas cum Saiandris,
nrbana descendens, sicut Ieo rugiens saeviebai, et et galeonibus septuaginta, et caeleras divitias, qua-
cum bipenni, quae et ascia nominalur, pltirimos rum non est numerus, reges in suis manibus ha-
unus occidens, occisus est. Cujus caput a Sarrace- buissent, inter se omnia diviserunt. Judicel Eccle-
siis ad collegas Mangano pro saxo trajicitur. Muro sia, et secutura posteritas, si quae sanguine caete-
pcrfo.rato, duo Sarraceni civkatem egressi poslula- rorum, et hiemalibus fuerant parta laboribus, de-

(59) Ms. Cwsar. habet Galbensis.

529 ClffiONICON. 550
cueril culmen regalis henoris ad suas manus o.m- A struxerunl et arcem, Tusculanos alios exeaecanies,
niuo devolvere, qui non erubescebant vix tribus et alios deformiter mmilantes. Eodera anno impe-
mensibus insudasse. Non enim sibi vicloriam, sed ralor cum Augusia nomiue Constaniia, filia quon-
Domino ascribere debuerunt. Sed cum sibi ascri- dam Rogerii regis Siculi (41), in Apuliamdescendit,
bere prsesumpsissent,remiuisci debuerant aliorum, ut regnuro sibi, quod jure successorio (42) debeba-
quorum ossa campus sanctusincinerat, velprsesens lur, et -quidam regulus invaserat, ebtineret. Sed
Titalibera tolerabat. Nam archiepiscopusRavennas, Augustam quidam pirala nomine Margar.kus apud
Langravius Thuringise, Fredericus dux Suevorum, Salernum capiens, eam regalem.ad urbem, Panor-
et multide imperio comites et barones in Domino mum scilicet, usque deducens, honestate Augusla
mortui fuerunt; sed et uuiversitalis defunctoriim dignissima conservavit. Imperator vero Neapolim
numerus peste, fame, gladio pereuntium est inccr- obsidens pene suis omnibus pestilentiae morte per-
tus. Haud lantum dubium est, quod in obsidione cniplis (45),. vix in Alamanniam reversus est. Eo-
ferme prselerprincipes, ducenla millia lioc sseculo dem anno fuit infortunium, quod Malamort a Cre-
migraverunl. Ad hsecrex Francise conabattir mar- monensibus appellatur, eo quodapud civUatemPer-
chionem in regem promovere; rex Anglise Guido- gamensium tueutes caslrum conlra Brixienses cum
nem resliluere.Demum interposka paclione Tyrus, " Pergamensibus congregali, divino judicio in se
Sidon, et Barulh marcbioni cum medietate Ascalo- ruentes -aliiin oleo praecipitantes, alii capli, muti-
nis et Joppaejure successorio pervenerunt. Prselerea latique, alii mortui sunt. Sed caplos rediens t'e
medietas Aconis et lotius regni acquisili et acqui- Apulia imperator e carcere Jiberavk. Eodem anno
rendi aliaGuidonis ;sic lamen in vita aIlerius,quod imperator Cremonensibus Cremam conccssit, et
neuler diademate uteretur. Post hsecrex Franciaj privilegio coufirmavit. Eodem anno rex Francise et
assoldalis pro se quingenlis mililibus el armis, quse rex Anglise cum raare transissenl, Acharonem ab
sibi obvenerant, templo et hospitali,.et maichioni infidelibus oecupalani, el diu a Chrislianis obses-
distiibutis, repatriavit cum opprobrii tamen immeH- sam, vitiliter impugnando ceperunl. Posteaque rex
so ubique in faciemacclamato : Vah, qui fugis, et Anglise-cWi Saladino pugnavit, et Ascalonem de-
terram Dominiderelinquis! Rex autem Anglise,cum struj^l. Qui quoque, ctira mare transisset, in Sici-
pecunia promissa non solverelur, caplivos omnes lia^Sdam civitales in dedilionem receperal, in-
contra fas et licitum inlerfecit, qui debuerant po- sulw; iyprriijumpbaiiter oblinuerat, et naves Sa-
tius servari, et in servitutem redigi, pra;ter Monos- ladini submefserat.plenas serpentibus inlernecioni
tobium et Carcosam, et quosdam alios milites, fj Christianorum nequiter"depulatis. Eodem quoque
quos pro pecunia relaxavit. Verumtamen Saladinus anno Conradus roarchio ab assassinis occisus est,
Chrislianis captivis malum pro malo non reddidit. virmilitaris, elinre mililari perilus, caulus et stre-
Rex Angliseexindeterramarique recuperatCapham, nuus, fortis et audax, superbus, magnanimus et
etCsesaream ; et cum accessisset Azotum, Jacobus devotus, humillimus. Anno 1192, imperator regem
de Avena occiditur. Deinde Joppem proficiscentes Angliaeperegrino habitu redeunlem, a duce Austrjoe
in Rama, Lydtia, Turone militum, et Berlhenubilo . caplum, detinuit in cuslodia, eo quod conlra eum
bienianles, Ascalonemaccedunt, et videntes muros praesconsisse(sic) quaedam in regno Siciliaevidere-
diruptos , fleverunt super illam, muros el turres tur, et necem Conradi marchionis credebalur ne-
in brevi reaedificanles.Inlerim inter regem Angliae quiler machiiiatus.
et ducem Burgundiae,cseterosque barones Franciae,
discordia vehemensorla est, eo quod vilipenditeos. In codice Estensi hmcaddunlur.
Redeunt ergo Tyrum, progredientes ad marchio- De regeAnglimel aliis geslis, qumfuerunt suo ieyn-
nem, et cum eis quingenli 'elecli milkes ; cum qui- pore.
bus Sarracenorum casalia cursitando plurimum Anno Domini 1192, rex Angliseapud Ascalonem
proficiebant. D de reditu suo et regimine terrae sollicitus, ab uni-
verso qua'.sivk exercilu, cui terram commilteret
Progrcdiuntur hic ambo codices. conquisilam securius, el conquirendam. Post vota
De Henrico VI hnperatore. diversa, quidam namque Guidoneminunctum, qui-
Anno Domini1190 Henricus VI, Frederici I filius, dam marcbionem invictum, quidam coinilcm Cam-
apud Romanos regnavil post patrem annis VII. (40) paniaepiseferebant,marchio eligilur,et in facieexer-
Hunc Coelestinus papa, qui Clemenli suecesserat, citus approbatur. Igilur a rege citatur, ut prope-
unxit Anuo 1191, et imperiali diademate coronavit. ret, regaies infulas accepturus et sceptra. Octavo
Eodemanno imperator apostolicodedit Tusculanum, Kal. Maiilillerse prsesentanlur. Eodem die ab assas-
et apostolicus Romanis. Romani vero civitatem de- sinis occidilur, clamantibusc JVoneris marchio! non
(40) Cod. Estens.: Annisviu. n.equilercapienles, MessanamadTancredum regem
(41) Cod. Eslens.: Siculi, el sororGuillelmiregis. miserunl, qui eam in Panormitano palalio, et ho-
(42) Cod. Eslens.: Successorio, fratre defuncto, nestate, etc.
debebatur, oblinerel. Sed Tancredus jam substku- (43) Cod.Estens.: Peremptis, sua spe propositove
t.us, apud Panormum fuerat coronattiSrCum itaque cassatus est, et vix, ctc.
Jialsnium adieril imperatrix, eam Salemitani cives
C51 SICARDICREMONENSISEPISCOPI 535
eris rex! quorum unus combustus est; alius, cum A arca Japidea posuimus, altare xvn Kalend. Julii
decoriaretur, confessus est, se a sene domino suo consecrantes , et processionem solcmniler cuiu
tFansmissum boc fecisse imperio regis Angliae.Ter- cxxx vexillis ecclesiaslicis facientes. Anno Domini
tia die coriiiti Henrico illuc veuienti u-xor gravida 1197, reversus imperator in Italiam, in Sicilia mor-
copulattirinvita. Redit feslinus Acon, civitatem ob- tuus est el sepultus. His temporibus quidam exsti-
tinuit, et ingressum Guidoni prohibuk. Itaque rex til Joachim Apulus abbas, qui spiritum habuit pro-
Guidoni Cypricum tradidit regnum, viginti Byzan- phetandi, el prophetavit de morte imperatoris
tiorum millibus emptura. Post hsec Joppemobsedk Henrici, et futura desolatione Siculi regni, et de-
Saladinus, in qua patriarcha Rodulphus eleclus fectu Romani imperii : quo roanifestissime de-
tieguas oblinuit a Saladino, qui si usque ad bi- claratum est. Nam regnum Sicilise mullo tem-
duumnonhaberet succursum, redderet municipiuni; pore esl perturbalum, et imperium per schisma
et cum alium non haberet, se ipstim pro ovibus ob- divisum.
sidem dedit. Duobus diebus transaetis rex navigio
cum Pisanis applicuil, el Sarraceuos castrum ex- (In margine codicis Cmsareia recentiore quodam
pugnantes viriliter exterminavil, cui equus a ca- appodiaesl hmc adnotalio : i Plus dixisset hicau-
stellano paratur. Hunc solum mililem pedites co- g clor si vixissetel vidisset depositionem FredeHci ,
et successus slrenuos regis Caroli in regno Sici-
mitantur, et extra civilatem iu Turcorum faciem lim. » )
caslrametatur. Stupenl Turci unitis milkis incur-
sione fugati. Tiniuerunt plurimum Turci, ne rex Eodem anno castrum Jovis-altse, quod a prinio
tam ferus invadere velit ./Egypium. Igitur utroque lapide inchoavimus ad honorem et ulilkatein pala-
exercitu fugalo ad triennium treguse pro induciis tii Cremonensis, feliciter consummavimus.
componunlur, Ascalone deslrueuda, et aparteneu- Anno Domini 1198 (45), facla est in regno de im-
tra possidenda. Sed et iu hoc rex peccavk, quia peratoris electione seditio. Nam imperator Kenri-
pai.riaicbam obsidem compeditum non^iberavit. cus pupillum de Augusta relinquens, aprincipibus
Adcunt igitur Chrisliani scpulcrum, et inveniuut oblinuerat depupillo eleclionem, el jam pupillo fe-
Ibi jElhiopem nudum in Christianorum i#briii- ceraril fidelkatem. Inter Philippum quoque Frede-
niam oblalionum libamina colligerilem. Rexjkem rici filiura, Henrici fralrem, patruumque pupilli, nec
sub manu perfidi constitutum sepulcrum acWdere non el Oltonem ducis quondaui Heniici Saxoniae
noluil adoratum, sed festinavit ad reditum. Cum filium, ad imperium aspirantes, in Teutonicorum
de morte marchionis suspeclus baberelur, sub ha- Q regione certalur ; nam et ulerque a principibws
bitu ministri Templariorum et Hpspkaliorum usque electus est. His teniporibus Innocentius papa crea-
in Auslri.im, suis aliunde remissis, pervenit inco- tur, qui ut pupillo esset adjutor, et Ecclesiaejura
lumis. Ubi, dum galiinas assaret, deprehenditur, defenderel, adversus quemdam Marquoardum, qui
capitur, el duci Austrise prsesenlatur. Audiens igi- se quoque pupilli jura lueri, nescio quo spiritu,
lur imperator regem Angliseservili habitu redeun- fatebatur, utroque gladio dimicans, eum viribus
tem a duceAustriae captum, eum detinuitin custo- «Jebiliiavk.Sed tamen adhuc Apulia, Calabiia et
dia, eo quod contra eum praesumpsissequaedam in Sicilia varie votp vacillarunt. In Alamannia qupque
regno Sicilisevideretur, et necem Conradi marchio- varielas fuil vetorum ; sed concerlantium nec sequa
nis credebalurnequiter machinatus. Deniqueipsum juslitia, nec sequa petestas voiorum. His quoque
pactione sibi placita relaxavil. temporibus fuit quidam Cremonsevir simplex, fide-
lis plurimum, et devotus, nomine Hompbpnus, ad
Progreditur uterque codex. cujus obiium, et ejus intercessiene Doiiiinus huic
Anno Domini 1194, imperator in Italiam rediens, mundo mulla miracula declaravit. Eapropter (46)
et ad inferiora descendens, Apuliam, et Calabriam, peregre proficiscens, prsesenliam summi poniilicis
et Siciliam subjugavit, et omnia potenler obtiuens D adii, et canonizalionem, quam petebam, oblinui.
bonaterrse in Alamanniam,thesaurosque regni por- Anno Domini 1199, Mediolanenseset Placentini ve-
tavil, Margaritum (44) excaecans ipsum, et quos nerunt ad burgum Sancti Domnini, el postmodum
voluit captivavit. Anno Domini 1196, corpora san- ad Castrum Novum in faucibus ; adversam suain
ctorum martyris Archelai et confessoris Himerii in jacturam dolentes reversi sunt. Sed Veronenses
(44) Codex Estens. addit : Reginam et iiiium fraler excaecans, et Alexium filium ejusdem incar-
e,jusvqui palri successerat, et quos voluit captiva- cerans, imperium usurpavit.
vil. 0 quam digna reiributio Dei, qui riullum ma- (45) Cod. Eslens. : Obiil imperator Henricus,
lum prseterit impuuitum ! Piimales, qui sederunt filius quondam Frederici iinperatoris in fesiivi-
in insidiis cum divilibus in occultis, mensura qua tate Saneti Michaelis in regno Sicilise; et facta
mensi fuerant metiuntur, et judicio quo judicave- est, elc.
rant judicanlur. Philippus autem frater imperato- (46) Cod. Eslens. : Eapropler Komam peregre
ris filiam Isachii imperatoris Constantinopolitani, proficiscenseodem anno, scilicet Jiy9,'pra5sentiam
quaeRogerio Taucredi lilio nnpserat primogenito, summi poiililicis adii , ei m in Catalogo san-
viduam viro defunclo, in Panoruiilaiio invenit pa- clprum aiinumerareikur auclonlale ecclesiastica,
latio, el inventam sibi in conjugio copulavit legi- per divinam miseiicordiam feliciter impetravi. An-
timo. Sed eumdem Isachium imperalorem Alexius no, etc.
533 CHRONICON. 534
Mantuanosdiscumfecerunt, ex eis innumeram mul- \ gregati cpiivenientes, Zadram municipium Venetis
tiludinem captivantes. Anno Domini 1200, Medio- niniisinfeslum dostruxerunt. Inlerea filius impera-
lanenseset Brixiensesobsederunt castrum Suncini, toris Isachii, decarcere liberalus, Philippum, cegna-
sed evanuerunt in superbia sua. Nam Papienses tum suum, regem Alamannise adiit, supplicans, ut
discumfecerunt Mediolanensium exercilum ad Ro- sibiauxilium imperliret. Anne (48) Dpmini 1203
satum, Cremonenses et Placenlinos ad Sanctum dux Venelorum, cselerique barones adolescenlem
Andream juxla Bussetum. Eodem anno facta est Alexium unanimiter assumentes ad Illyricum per-
inter Cremonenses et Maniuanos, inter quos diu venerunt. Et primo Duratium pttero subjugarunt,
sedilio fuit, pax et concordia, et obsequiorum in cseierisque maritimis subjugalis Conslanlinopplim
osculo pacis vicissitudo. Sed inter mililes Brixieii- pervenerunt. Interea in Venetes, csetercsque Lati-
ses, et plebem, quam Bruzellam appellant, civilis nes Cpnslanlinppoli moranles Grsecprum et Wa-
discordia orta est, eis plurimum utrisque dam- rangpruni desaevit alrecitas, ees impugnans, ca-
nosa. Nam, tesle Domino, omne regnum in se divi- piens et cccidens. Cum cives admcnili legitimum
mni desolabitur, et domus super domum cadel. Bru- deniinum recipere recusarent, irruentes Latini vi-
zella quippe partem militum dissipavit. Milites au- riliterin urbem ipsam, ceperunt, et palatium ebse-
tem cum Cremonensibtis confoederati sunt ; et ple- ° derunl, etcetnprehenderunt (48'). Deinde capta urbe
beios, quibus comes Narrisius praeerat, aretave- et populala 6x magna parte, et combusla, tyran-
runt. Romani vero Bkervienses in forti brachio uus effugit Isacbius ; restiluilur et Alexius adole-
subjugarunt. scens, in mense Julio in ecclcsia Sanctse Sophiat
Anno Domini 1201, Cremonenses cum Brixien- magnifice coronalur. Postea cum Grseci Latinos
sibus congregati militibus, Bruzellam Brixiensium publice injuriis multis afficeient, et privatim ocei-
captivarunt, eorumque currum in foruro, seu pla- dercnt, Lalini urbem combusserunt, et prsedam
team Creruonensium deduxerunt. Deinde facta esl maximam exportaverunt. Ad hsec cum se tyrannus
pax inier Cremonenses, Pergamenses, Comenses et Andrinopolim''recepisset, imperator juvenis colle-
Brixieuses, inler quos fuerat tanta seditio, quod cto exercitu cum baronibus eum fugavit, et Thra-
nec gladio parcerent, nee incendio. Sicut enim ciam sibi subjugavit. Sed cum peregrini magnis
multa mala oriuntur ex bonis nuntiis, sic Deus ex remunerandi promissis inslarent,. beneficiorum in-
malo elicit aliquod bonum. Eodem anrio Medio- gratus, clam cl palam beueficis adversatur. Igitur
lanenses ceperunt castrum Papiensium, Regenale inlereumet Latinos zizaniis seminalis,.Grseci ha-
diclum. Auno Domini 1202, inter Cremonenses et Q bentes eum exosum, quemdam Constantium (49)
Placentinos pacis fcedera coinponuntur. Quo an»o imperatorem efliciunt.PopuIus aulem AlexiumMur-
quasi Jubilseofere in lota Lombardia treugse vin- suflium coronavit, in qua contenlione praepotens
culantur in lustro. In quo Iuslrp (47) maximus fuit fuit Alexitis ille Mursuflius. Adolescens vero Ale-
motus peregrinorum eunlium ullra raare. Inter xius cum vix regnasset mensibus. VIL(50) suffo-
quos fuere prsecipui Balduinus comes Flandrensis, catur ; patec ejus Isachius morilur. Mursuflius ly-
et Ludovicus comes Blesensis, et Bonifacius mar- rannus de solulione pecuniale a peregrinis impe-
chio Monlis-ferrali, qui onmes apud Veuelias cnn- tkus, solvere diffiletur. Quapropter Veneti pariter

(47) Hwc ilaefferunlur in codice Estensi : MerilO palatium Dlitcherna; obsederiini, ocligbita, id est
dixeiim Jubilaeo, quo et in reniissione peccatorum beaise Virginis icona, ab evangeiista Luca Virgini
maxima Hierusaleni teiidenlium peiegrinoruni ac- conformata, ad confusionem hostium mojnibus su-
cingitur multitudo. lnter quos fuere praeipui Bal- perponkur, sed a Lalinis reverenlius adoralur.
duinus comes Flandiensis, Ludovicus coines Ble- Deinde basilographia, id est regalis scriplura cu-
sensis, nec non et Bonifaeius marchip Montisfer- jusdam prophelaa Danielis Achivi, qui de impera-
rati. Eedem anno fuit terrse molus magnus in Sy- lo-rumCoiislantinopplkanprum successipnibus senig-
ria, quo civitates et oppida nulaverunt; eiiani ipsa mala scripsit, producitur in medio ; ubi cum lege-
Tyrus fere corruit universa, et stellarum visa est D retur, quod iialio flava caesarie vcntura essel urbis
ii) eadera provincia iuaxirna dimicanlium pugna, excidio, urbemque gravi expugnatura prselio, la-
quarum Septentrionales de Orientalibus victuriam raen ad uitinium, (quod in ipsos decidal) peritura,
obtinebant. Quud non est ambiguuin fuluri excidii hoc faclo confisi A.chivirepente irrutinl in Lalinos.
praesagiumexstitisse. Nam prwdicli peregrini apud Deiiiuin urbe terra marique virililer irapugnata, et
Venelias congregati, cuni Veiietis iter ariipienles, ex magiia parte combusta, lyrannus aufugiL Ad
prhno Zadram municipium Dalmatisemunitissimum haec Isacbius resiituitur, et Alexius adolescens in
in sinu Adriatico situm, Venetis nimis infeslum, mense Julio in ecclesia Sanctac Sopliise magnifice
auctorante venerabili VJIOHenrico Dandalo duce, coronaiur. Postea ctim Graeci Latinos publice in-
et stolio Veneiorum, invadunt ; quod non diu ob- juriis nmltis aflicerent, et privatim occiuerent, La-
sessum Veneti desiruxerunl; Iiuerea filius iinpera- lini arnia sumentes, rursus urbem combusserunt,
toris Isachii prsediclus puer Alexius de carcere li- el prsedam inaximam exp.ortarunt. Ad hsec cum
beratus, Philippum cognatum suuin adiit Alaman- lyrannus se Andiinopolim recepisset , impera-
niae regem supplicans,. ut sibi auxilium imper- tor juvenis eum colleclo exercilu cum baroni-
tiret. bus eifugavit, el sibi terram subjugavit. Sed cum,
(48) Codex Estens. addit : Anno Domini 1203, etc.
tanta fuit locustarum multkudo, quod gerininantia (49) Cod-.Estens.: Constantinum.
destruxerunt universa. (50). Cod. Estens.: Mensibus vi.
(48*)In cod. Estens. hwc iia describuntur : Et cum
 535 SICARDI CREMONENSISEPISCOPl 536
et peregrini civitatem unanimiter aggrediuntur, unU A perium, scilicet Astarl, a civibus facilius eJigkur.
versam regionem in circuitu depopulantur, el Mur- Sed veniente luce, a Latinis Blacherna.et Buccaleo-
sufl.iumquadam die, dum in nemorosis lateret insi- iium palatia occupanlur. Quare plurima Grseeorum.
diis, effugant, fralrem ejus, et vexillum, et iconam strage data multorum, gcns Latinorum urbem
regiam capientes. Constanlinianam in mense Aprili victoriose obti-
Addunlur et hac alia in cod. Estehsi. nuit. Adhsecbarones Balduinum,Frandriae comitem,
Econtra de suis Grseeiviribus prsesumentes, Mn- imperatorem diademale coronarunt, votis conve-
giise potius contumeliis armali quam audaeia cordi. nientibus imperium sorlientes. Nam quarta cessit
[cordis?], rebellant. Eodem annorexArmeniaeAntio- imperalorise majesta.li, trium quarlarum medietas
chiam obsedit, eflicet eara cum exercilu in troierit, cessit Venelis, et csetera peregrinis. Marcbio vero
iiiontamen obliiiuk. Eodem anno riiagister Pelrus Bonifacius obtinuit Thessalonicam. Mursuflius au-
cardinalis apostolicaesedis. legatus apud .... Cilicke tem Alexium tyrannum adiens, et intendens ali-
municipium Arroeno Catholico, et xiv episcppis quos seducere, Jumine privalus, rediensque in ur-
mitras et baeu.lum, me prsesente, in prsesenlia re^ bem a L.alinis veniam impelravit. Sed rursus cum
gis Armeni Iribuit pastoralem, recipiens ab eo de- proditionis moliretur insidias, de Columna Tauri
bkam Sanctse RomanaeEcclesiaefidelitalem. g. prsecipkatus est. Aslari quoque trans Heilesponlum
Anno; Domini 1204, Graecorum verbis conlume- fugato, Lalin.i victcres fere tolam Grsecorum mo-
licsis, et superbia increbrescente, Veneti ad bellum narehiam oblinebant. Eodem anno Graeci qubque
cum baronibus accingunlur, et urbem aggressi salo excitati, Latinis expulsis,. se in Andrinbpojim rece-
soloque virilim excerlant; machinis, lelis et spi- perunt. .
ciilis a Graecis resislkur ; sed fatiscentibus eis, a
militibus. impetuose ilur in urbem. Murzufliusin Qum seqnunlur, habet Estensis c.odex.
fugam verlilur. AUus ad imperiuin, scilicet Asca- Adimpleta est prophetia , qnam matheinalicus.
Aehivus :-Gaudete septem monlesK
ri, a civibus infatuatis eligkur. Scd adveniente Juce quidam prsedixit
aLalinis Blacherna etBucca-Leonum palatiaoccu- sed non mille annos : nondum enim a Constantino.
millesimus advenerat annus, quando Septem-solium,,
pantur. Quid plura ? G.raecorum strage dala, gens id est
illa spiritu consijii deslituta, quo.ndam prudentise Constanlinopolis, a sunimo gaudio tristiliss
nunc ruit ad ima. Eodem anno cometa magna ^terem ii-
filia, sine prudentia, sicut pulyis disperiit, lustravit. Eodem anno venerabiles
sicut fumus evanuit, sicut fenum exaruit ; et La- viii, domnuSi
tinorum gens urbemConsiantinopolitaiiam inmense Soflredus, et magister Pelrus, presbyteri cardina-
victoriose oblinuit. Ad barones -i les, aposlolicae sedis legati, de Syria Conslanlino-.
<
Aprili bsec Baldui-
uum Flandrise comitem in imperatorem diademaie poliin adiverunt, ubi ab imperalore, civibusque
Latinis, et Graecis apud Sanctam Sophiam honori-
coroiiarunt, Venetis cum Januensibus votis conni- fice
ventibus imperium sortienles. Nam quarta impera- recepli fuerunt. Qui ibidem spiritualia negolia.
tam inter Graecos quam Lalinos, diffiiiieruiit. Et
toriae majestati tribuitur, quarlarum niedietas ces-
me assislente, soleniniter celebran-
sit Venetis, et cselera peregrinis, Bonifacius vero divina offlcia,
lur. Nam et ego ad mandatum praedicti cardinalis
marehio, qui-Margaritaro imperatricem, quonclam Petri in Sabbato quatuor ternporum ante
lsachii, sororem sibi in magistri
Ayraerici regis Hurigari, Nativitatem Domini in lemplo Sauctse Sophiae so-
matrimonio copulavit, Thessalonicam vindicavit.
lemniter ordines cejebravi.-Quia et ipse pro amore
Murzuflius autem Aiexium tyrannum adiens, et in-
Domini crucifixi peregrinans in Syriam, sicut prius,
tendens bellum blanditiis, et alicujus spei seducere ut ei in Armeniam, sic et post in Grse-
est assislerem,
verbis, lumine priyatus ; rediensque ad urbem, ciam fueram comilatus eumdem. Eedem anno
a L.alinis miserrcordia.m impetravit. Sed cumrur-
Grseci excitati quasi se, Laiinis expulsis, in Andri-
sus proditio.ns moliretur insidias , de Columna
Tauri per sententiam prsecipilalu.sest, ut sicutprae- . ) nopolim receperunt. —
sumpserat ascendere in akum, sic de ako rueretin Pergit uterque codex.
prsecipitium. Ascari guoque trans Hellesponlum fu- Anno. Domini 1205, Balduinus imperator Con-
galo, Latini vicloriosi fere mpnarchiam Grsecorum slaiilinopolitanus Grsecos in Andiinopoli congrega-
iblinebant. tos pbsedit. Sed a Blatis fprinsecus ccngregatis et
Cumanis ipse imperator cum quibusdam baronibus
Hwc eadenxhi Cmsareo Vindobo)\ensicodice ilq suis captus est et occisus (51), Exercitus autem
describwilur. illsesus reversus est QonslaiUinppolim, cui praefuit
Anno Domini 1254, Vencti cum baronibus cepe- Henricus frater imperalcris, duce Venetise jara
runt ufbem C.oustantinopolim. Mursuflius, qui se nierluo. Marchio quoque Bonifacius, qui regnavit
imperalorem- putabal, fugil de urbe. Alius ad im- i.n Tbessalonica, a Grsecis el Blatis mulla passus
(51) God. Estens. acdil : Ideoque recedens ab prsefuil, Henricus nomine. vir audax et Thessalo-
exercitio
obsidione confusus Latinonini exerckus, tamen re- militaris, Marchioquoque Bonifacius, qui
diil in urbera Constantiniaiiam illaesus, cui frater nicse regnans, tircumquaqtie proviucias subjugave-
unneratoris, Henrioo Venetorum duce defuncto., ral, a Grrecis el BSaelis,eic.
 537 CHRONICON. 538
est. Fuit boe anno Graecisarridens et blanda, seci A Anno 1211, progredieris per Apuleam civitales et
Lalinis adversa forluna. loca per deditionem usque Policornu suscepit. Dum
hsec agerenlur, principes Alamannis? Fredericusi
Prosequitur codex Estensis. regem Sicilise, quondam imperatoris Henriei iilium,
Quam malhemalici prsedixerunt Achivi. Verum- de quo prsediximus,
imperai.orem elegerunt, citan-
tamen invictus marchio vinctum, quem ceperat, les eum, ut in Alamanniam
properaret. Quo audito,
Alexium, quondam imperatorem, cum uxcre misil imperator feslinans rediit, qui apud Lattdam curiam
in Lombardiam, ut in custodia servaretur, et a
quoque celebravit inanem. Eslensis enim marchio
lyrannide, quam saepius exercnerat, arceretur. jam cum Papiensibus et Cremonensibus et Vero-
nensibus consensit summi pontiflcis fcedus inire
Seqiienlia in ulroque codice ila se habent. contradictionis Ingloriusigitur Alamanniamintravit.
Anno 1206, et in Orientali et Occidenlali iroperio
Anno 1212, pracdictus. rex Sicilise Romam ve-
apud Anliocbiam prsedictis ex causis inter prsedi-
clos certalur illustres. Anno 1207, Bonifacius mar- niens, a summo -pontifice et a Romanis magnifice
chio Moutisferrati occiditur in prselio, filios relin- receplus est. Deinde navigio Januam attingens, per
quens Guilielmum in Italia, el Denictrium apud eorum manus, et Guilielmi marchionis Monlisfer-
Thessalonicam successores. Anno 1208, sopila est rati usque Papiam ductus est, cui (55) Cremonen-
seditio regni de Occidentls imperio concertantium. ses ad Lambrum alacriler occurrentes, eum Cremo-
Nam Pliilippo in thalamo nequiter occiso successit nam cum tripudio, et hasliliidio deduxerunt (54).
fcliciler Otto, de quo noctu praeviderat in somno lnde Manluam et Veronam, atque Tridentura feli-
se dicentem futura, et his versibus prophelaium, citer transiens, in similibus. urbibus exstilil glo-
scilieel : riosus. Exinde percuriam intravit Alamanniam, et
cum principibus de die in diem soleninem curiam
Insufjio, da lcrrm,_rex Oito, rexerral Adolfus.
Proh dolor! Otlo iibi suspice : fiuii ibi (52). celebrans, a rege Bohemise, et ab aliis multis prin-
Anno 1209, Iiinocenlius papa coronavk regem cipibus fidelilates accepit. Eodem anno scilicet 1212,
Ottonem. Coronatus contra patrem coronaiorem Almeramomeley rex Mauritanus veniens in Hispa-
suum, et eontra matrem Ecclcsiaiu, et contia regem nias cum infinila multitudine Sairacenorum mina-
Sicilise pupillum, cui praeter Ecelesiam non erat batur non solum Hispaniam, sed et Rpmam, imo-
adjutor, sese confeslim armavit. Propterea sequenli Eurppam capere universam. Sed auxiliante gralia
anno, scilicet 1210, papa Innocenlius jam dictum et virtulo Dpmini npstri Jesu Chrisli, et sancti do-
imperalorem excommunicavit. lpse vero nihilomi- C mini papse Innoeentii, reges Aragonum, el Navar-
nus marchionem cum exercitu misit in Apuliam; rse, et CastelUe occurrerunt paganis, ct eos de fini-
posl vero Thusciam iter faciens, quaedam loca per bus ex parte fugavertiiU vn Kalend. Augusli. Eodeni
vim, quaedamper dedilionem oblinuil. Deindepro- anno quidam minus decem annorum infans cuin
perans in Capua hiemavit. infinita multitudine pauperum venit de Tetkoiiia,

(52) Codex Eslensis addit : ./Enigmatis hoc anno mines quasi toti mundo transitum prohiberent.
senientia declarattir. Iiisufflo, id esl.spiro, Da lerrm, Nostris igitur bsesiianlibus, ecce duo Chiisticolse
dic lerreuis, quod rex Olto, rex Romm dolel. Et qui sub specie venatorum; qnibiis praecedentibus ex
errat Adolfus, electus Coloniensis. Proh doloi ! alio monlis Ialere conlra spem Sarracenorum toltis
Otto libi; expositio est clausulae prseeedentis, monieni perlrausiil Chrislianbrum exercilus, die
Suspice finil ibi; ostendiienim visio prsevisori tem- Sabbali non longe a castris iuiinicorum Christi ten-
poris determinalum hunc anniim jn pariete pictum, loria figens. Die Iiinse,diluculo, disposilis aciebiis iu
lilleris adnolalum, canspc xvn Kalend. Augusti congressi siinl Chri-
(55) Codex Estensis : el gloriose receplus, per eos sliani, et inimiei Christi. Etpergratiam Saivatoris,
ad Lamhrum usque deducitur, CIirisiian.ssiniisTegihus Aragonuni, elNavairse, et
(54) In Cod. Eslens. Iimc ita describunlur : Castellae irucidanlibtis bostes terga verteiunt; quo-
Sed ex Papiensibus militibus dum reverte- D rum iufinita millia Christicolarum gladius devora-
rentur, mulli a Mediolanensibus capti sunt. Rex vit. Nam per quinque leugas fugali sine numero
vero Mantuam, et Veronam, alque Tridentum feli- corrueruut. Deinde nostri habita victoria proceden-
cissime trausiens , in singulis civitatibus exslkit tes Uiiendam civilatem viriliter occuparunl, in qua
gloriosiis. Exinde per Cuiiam introivk in Alaman- sexaginta inillia ulriusque sexus geiitiliuin cecide-
iiiam, et a piincipibus de die in diem fidelkalem ruiit. Demuin Chiislianus exeicitus ad piopria re-
accipiens, apud Magonciam coroiiatur. Postmoduin meavit, ageus giatias Salvalori, eui est honor et
apud Ralisponam solemnem curiam celebraus, a gloria in ssecuia s;eculoruni. Amen. Eodem anno
rege Bohemise, el ab aliis mullis principihus iideli- dicitur, rex Franc-ise cuin comite Monlisfortis
tates accepil, Eodem anno Alniiramomelinus rex el quod aliis hominibus Cruce-signatis, et de prae-
Matiriianiae-veniens in Hispaniam cum infiniia mul- lio et exercitu, qui fuil iii Ilispauia, quando
liludine Sarracenorum, minitabatur non soluni Hi- aptid Aniiitadal iinperalor Sarracenoiuiii deviclus
spanias, sed et Romaiis, imo Europam capere uiiiver- fuit, qui quinquagiiita reges babebat, a trdjus regi-
sam.Sed lnnocentius papa Ill.Cliristiaiiorum sigua- bus llispams, scilicel Castellse, Navairse, Arrago-
culo crucis insigiiilorum fecit contra illos muliiludi- nense, cum adjutorio Poitiigallensiuni, de quihus
nem congregaii. Qui prima facie Malagon castrum undeciin millia prinia acie inurlui fueiunl, et cum
eeperuut, deinde Colatravam, Alarcos, Beiiaventura, adjulorio Portugallensium.Eodem teinpure etLatera- anno,
Pelrabona occupanles. Ad Portum Muradal lixere et mense Noveinbris papa Innoceolius apud
tentoria. Portus autem arctus erat, ut ducenli ho- num celebravit concilium in anno 1215.
 559 SICARDI CREMONENSISEPISCOPI CHRON.COM, 540
asserens sine nave transiturum mare, el Hierusalem A captivis ad caslrura redieruut. Secundo vero die
recuperaturuin. cum Metliolanensibus et Placentinis inter Fontana
et Caurcium pugnaverunt; et licet magna pars
Qum ita narrantur in cod. Esien. Cremonensium et Parmensium jam rcversa fuisset
Eodem anno 1212, sub ductu puerorum quasi domum, lamen poslremi qui remanserant, virili-
duodecim annorum, qui se visionem vidisse dice- ter pugnantes eis omnino restiterunt, el inimicis
bant crucis signaculum assumentium, in parlibus pluribus prostralis-, denique cum gaudio et exsul-
Colonise pervasit multiludo innuniera pauperum tatione remearunt. Eodem anno obiil dominus Inno-
U.riusque sexus et puerorum, Theotoniam peregri- centius papa apud Perusium mense Juriii, cui Ho-
nantium, et cruee signalorum, in Ilaliam accessit. norius papa substilutus fuit.
unanimi corde et una voce dicenlium, se per sic- Anno Bomini 1218, Mediolanenses viribus re-
cum maria transituros, et terram sanetam Hierusa- sumptis cuin infinita mulliludine, Placentiiioruin
lem in Dei polentia recuperaturos. Sed deroum videlicet et Papiensium, Vefcellensium, Novaren-
Cumanorum et, Alexandrino-
quasi evanuit universa. Eodem anno fuil fanies sium, Terdonensium,
adeo valida, prsecipue in Apulia et Sicilia, ut ma- rum, Laudensium, atque Cremensium, el aliorum
" mullorum, ad pelilionem Placenlincrum prsesum-
tres etiam puerOs devorarent.
pserunl ire ad btirgum Sancti Damiani, dicenles se
velle et pesse tradcre illud iifmanibus Placentino-
Pergit ulerque codex.
Anrio 1213, die sanclo Pentecostes, qui fuit eo rum. Quibus viriliter Cremonenses, et Parmenses
annn in festo sanctofum Marcellini et Pelri, scili- cum reginiS et Mulinensibus juxla castruin prsedi-
cet secundo die intrante Junio (55), Crcmonenses cluro caslramelali, in manu forti se iliis opppsu'.:-
in auxilium Papiensium, quorum multi in transilu ruiit. Et ka sua opinione iniqua Mediolanenses mo-
regis de Papia ad Cremonam capti fueranl; apud veruiil caslra sua, ct applicuerunt ea inter castrum
castrum Leonis cum carrocio convenerunt, non quoddam Zubellum et locumt qui dicilur Altisvil-
babentes in auxilio nisi ccc milites Brixienses. Et lis. Cremonenses cum prsediclis iu eodem loco ve-
ecce factus est repente sonitus Mediolanensium cum Iociler occurrerunt. Die Jovis sexlo intrante Junio
6uo carrocio velocius et fortius quam poleiant ad- coinmissum est inler eos praslium, quoJ duravil a
versus Cremonenses festinantium, in quorum auxi- nona hora usque ad solis occasum, in quo prselio
lio convenerant Placentini milites, sagitlarii Lau- Mediolanenses cum suis potenter sunt dcbellati at-
denses, et Cremenses mililes, et pedites Novarien- , que fugali, et mullis ex eis interfeclis, et tractis
ses, et Cumani mililes, ei de Brixieiisibus tolidem duobus carrociis Mediolanensiupi el Placeiilinoruni
aut plures. Circa horam lertiam inceptiim est prajr vix a periculo ereplis, cum confusione et ignomiiiia
lium. Pugnatur fortiter et viriliter ab utraque parle magna conversi sunt ad propria. Eodem anno im-
usque in horam nonam. Circa vero nonarii Cremo- perator Ottb. est raortuus, cui dominus Fredericus
nenses impetum facientes in eos, straverunt ex eis successit, ab omnibus principibus Alamauniaecon-
multitudinem copiosam, et captum est carrocium corditer electus.
eorum, et multa millia pugnatorum introduxerunt Anno 1221, pfimo coronalur dominus Frederi-
in castrum Leonis. cus in Romanorura imperatorem Romae apud San-
ctum Petrum.
Additamenla conlinualoris in cod. Cmsareo. Mille ducentis atqueviginli, Chrisle, duobus,
Anno 1215, obiit praesul SiCardus mense Junii, Poslquam sumpsisti carnem, currenlibus annis,
Talia miracula, rex benedicte.
liujus prsesentis operis compilalor. Eodem anno Slella fecisli comisvdriis Augusti fine refulsil.
mense Novembris domihus Innocenlius papa apud . Seplembrislubia viles submersit el uvas.
Lateranum celehravit concilium. Destruxilque Deus flxiviide monte rapacis.
Anno 1217, Cremonenses et Parmenses ingfessi " Lunaque passa fuit eclipsin mense Novembri,.
Christi Natali media quoqueluce diei
sunt episcopatum Placentinorum, multas eorufii Terra dedit gemitus rugiens, fremuitquefrequenler,
villas combusserunt; et in eodem reditu soli Cre- Tecla cddunt, urbes quassanlur, templa ruertint :
Exanimes dominos fecerunl momia multos.
monenses ceperunt Pontenururo, et fugatis Placen- Brissia
prmcipue pressit ruinosa colonos.
linis usque ad Montale cura roulta praeda et niultJs Flumina mularunl cursum, repetentiafonles.
(55) In Cod. Estens. eadem ita narraniur : diles, Novarienses et Curaani milites, et de Brixien-
Intrahtis Junii, Creracnenses -in auxilip Pa- sibus totidem aut plures, quot in Cremonensiuin
piensium, quoruro mulli, ut praediximus, a Mediola- auxilium prsediximus advenisse. Ii omnes unanimi-
nensibus in transilu regis _de Papia ad Cremonam ter uno'elamore et furore, imo spiritu et impetu
capti fuerunt, apud castrum Leonis unanimiter Cremonenses, cseterosque mililes forinsecos impe-
cum carrocio convenerunt, non habentes in auxilio lunt, et impugnant, fugant, capiunt et expugnant.
nisi trecentos milites Brixienses. Et ecce factus est Sed-Cremouenses habuerunt victoriam de dictis
repente sonus Mediolanensium cum suo carrocio, Mediolanensibus, et de exercitu, et conduxerunt
sicut sagiltse volanles, et sicut fulgur festinantium. carrocium supradictorum Mediolanensium per vim
ln quorum auxilio conv.enerant Placentini roiliies cum magna vietoria, et Jselkiain civilalem Cremo-
et arcarii, Laudenses et Cremuaenses milites et pe- nae. Hacienus Codex Estensis.
Sit laus tibi,' Christe, quia finis est hujus libri.
 ANN0DOMlfll
HCCXVIII

PETRUS VALLIS CERNAII

NOTITIA

(FABRIC,Bibliotheca med. elinfmx. Lat., tom. V, pag. 280)

Petrus Sarnensis, sive Vallis Sarnaii seu Cernaii (des Vaux de Cernay) monachus, ord. Cist., ip fini-
biis dioecesis Carnolensis et Parisiensis (1), scriptor Historiw Albigensiumet belli sacri conlraeosA.
1209 suscepli duce et principe Simone de Monteforti, quam auctor dicavil Innccenlip 111.Edidit prinium
Nicolaus Camusatus, canonicus Trecensis, Trecis 1615, 8 (2); deinde collaiam cnm manusc. Marlini
Marierii, monachi S. Marliui Parisiensis, Franciscus du Chesne lom. V Scriptor. Francor., p. 554-665 ;
sed et Bertrandus Tissier in limine tomi VII Biblioth. Cisterc, editi A. 1669. Conier Bzovium ad A. 1199,
num. 54; et Carolum Vischinm, pag. 276 Biblioih. Cisterc, qui Gallicseversionis facil meiUioncm, vul-
gaue Parisiis 1569, interprele Aruoldo Sorbino, episcopo poslea Nivernensi (3).

(1) Sainmarlhani tom. IV, pag. 901.

(2) Cum hoc titulo : Historia Albigensiumet sacri belli in eos anno 1209 suscepti, duce et princiw. Si-
•nonea Monle-Forli, dein Tolosano conMe, rebus slrenue geslis, auclore clarissimo Pelro cmnobii Sraliis-
Sarnensis ord. Cisterciensis monaclm, cruceaim hujus mililim lesle oculalo.
(5) De versionibus Gallieis libri Pelri Vallis-Cernaii haec adnotat D. Petit Radel in Histoire UilCraire
de la France (t. XVII, p. 251) :
< On connaissait trois traductions francaises de celle hislpire, dont une seule a ete publiee, et qui est
due a Arnaud Sorbin. Elle parut a Paris en 1569, plus de quarante ans avant la premiere publication
de 1'originallatin. Les deux aulres, restees manuscrites, sont altribuees a Guillaume Pellicier, eveque
de Monlpellier, par le P. Lelong (Bibl. hist. de la France, lom. 1, p. 576, n° 5745); mais c'esl uiie erreur
que nous devons ici relever.
4L'un des deux manuscriis qui conlient vraiment la version de Guillaume Pellicier, existe a lalublio-
theque de Sainle-Genevieve, et forme un volume in-folio de 249 feuillets : i! esl inlitule ainsi : Histoire
des prouessesei vaillantises de noble seigneur messire Simon comie de Montforl, faites par luy pour la foi
catholiqueen 1'eglisede Dieu, contre les Atbigeoisherdliques,depuis Vande qrace 1206 jusqu'a 1218; pre-
mieremenl composeeen lalin, par frere Pierre ; puis traduicleen francois Van du Sauveur 1565, par
messire Guillaume Peilicier, eveque de Mqntpellier. Ce manuscrit commence par la traduclion de trois
lettres d'Innocent III, que Pierre de Vaux-Cernay rious a conseivees el qu'il a placees comme pretives a
la suiie de son bistoire.
i Le manuscrit qui conlient l'autre traduction, apparlient a la bibliotbeque du roi. II est facile de se
convaincre, en le comparant avec le precedent, que ces deux traductions n'onl pas Je moindre rapport
d'idenlke. On ne trotive, en effet, dans ledernier manuscrk, ni la traduclioii des trois lettres d'Inno-
cent 111,qui forment le commencementde 1'autre, ni celle de la lettre qui termine 1'ouvrage de Pierre de
Vaux-Cernay, et par laquelle Simon de Montfort ordonnait a ses senechatix, peu de jours avant sa mort,
de defendre tous les biens el toutes les maisons desaint Doniinique conime les leurs propres. L'auteur
de la version manuscrile, n° 9644 de la bibliotheque du roi, n'ayant pas traduit les preniiers chapitres
de Pierre de Vaux-Cernay, sa version cominence par le sixienie. Enfin le style de ce traducleur n'a poini
de rappert avec celui de Guillaume Pellicier, qui est, en general, plus facile, plus clair, et deni la tra-
duclien parait plus fidele.
i Le pere Leleng (ibid.) indique une qualrieme traduclien du meme euvrage, faite, dit-il, par un in-
cennu, qui vivait vers 1456; elle faisail partie de la biblhheque de d'Urfe, II°LXIII,maisnous n'en avons
Du retrouver le manuscrk, non plus que celui qui est inlkule : Francisci Roaldi, in Petri Vallium-Sarnaii
de Bello Albigensiumhisloriam, commentariorum libri duo, iu-fol. Nous devons regrelter d'aulant plus de
a'avoir pas vu ces commenlaires, qu'ils contenaient sans doute des observalions critiques sur les fails
rapportes par Pierre de Vaux-Cernay. Eniiii, on voyait, dit Dom Marleue (Voyagelitter., part. n, p. 108),
dans 1'abbaye de Quincy, ordre de dileaux, diocese de Langres, une histoire des Albigeois, dont le com-
jueucement est semblable a celui de Pierre de Vaux-Cernay, mais la fin esl differenic. >
 -
Ji3 , PETRl VALLIS CERNAII MONACHI 541

PETRI

MONACHI CCENOBII VALLIUM CERNAII

HISTORIA ALBIGENSIUM

SACRI BELLI IN EOS ANNO 1209 SUSCEPTI DUCE ET PRINCIPE SIMONE

DE MONTEFORTI.

Scrtpt. Ber. Franc, t. V, pag. 544, ex editioneNieolai Camusati, canonici Trecensis , collala
(DC:HESNE,
cum ms. cadice domni Marlini Marier, S. M.artiniParisiensis monachi.)

EPISTOLA NXJNCITPATORIA

AUCTORIS

AD INNOCENTIUM III PONTIFICEM; ROMANUM.

Sanclissimo Pairi et bealissimo domino INNOCENTIO Dei gralia universalis Ecclesim summo ponlifiti, hu-
milh licet immeritus servus ejus, frater PETKUS qualiscunqve Vallium Cernay monachus, non solum osC-Ja
pedum, sed el ipsa pedum ejus vesligia humiliter deosculari.
Benediclus Dominus Deus Saba-oth,qui uovissimediebus nostris, sanclissime Pater, cooperante vesira sol-
liciludine non pigra, Ecclesiam su.am in parlibus Provincim, inler persequentes liwreticorum procellas, jam
quasi penitus naufrugantem, per minislrorum suorum manus, de ore teonum misericordiler eripuit, de
bestiarum manibus liberavil. Verum, ne tam gloriosum ct tum mirabite factum, per evoliaiones teinpornm
successivas, possil in oblivionem venire, sed nota fiant in genlibus magnalia Dei nnstri, seriem jac i. quali-
cunque modo in scriplum rcduclam, veslrar, beulissime Paler, offe.romajestati, humililer supplicans ne
depuielurprmsumpiioni quod / uer elementarius manum misit ad for-.ia: onus subire prwsumpsii supra vires ;
quia fuit milii intenlio in hoc opere hwcsola scribendi causa, ul scianl genies mirabilia opera Dei; maxime
cum, siciu ex ipso dicendi modo perpendi poiesl, non sluduerim superfluis verbis ornare codicem, sed sim-
plicem exprimere simpliciler verilatem. Firmum igilur habeat, Paier bone, veslrw diynalio sanclilalis. qwd,
etsi ad omnia qum in hoc far.lo contigerinl scribenda, per ortlinem non poluerim periingere, vera sunl illa
qumscripsi, cum riihil unquam apposuerim, nisi quod viderim ocuiis meis,,vel audierim a > agnw auctorilulis
personis et pUnissima fide dignis. hi prima autem hujus operis fronte hreviter lango de sectis hwreticorum
et qualiter provincinles, infidelitalis lepra infecli fuerint, a- temporibus retroaclis. Poslea exprimo quomodo
memorali Provinciales hwrelici, per prwdicatores verbi Dei, et veslrw sanciitalis miiiislros, admonili fueiint
ulredirenl prwvaricatores ad cor et swpius rerpiisili deincle crucesigiiatorum advenlus, chilalum el castro-
rum capliones, cwteraque ad progressum negoiii fideiperlinenliu,.prout possnm,per ordinem reprmsento.
Unde sciant qui lecluri sunl, quia inpluribus hnjus operis locis Tolosani, el aliarnm civilatum et cuslrorum
hmreiici et defensores eorum, generaliler Albigenses vocanlur, eo quod alimnaliones hmreticos Provinciales,
Albigeuses cousueverint appellare. Vt aulem lector in hoc libelto quott quwsieril possif facilius invenire, sciat
quod, secundum mulliplices et succestivos negoiii fidei processus, per varias dislincMonesdigeslum esl opus
islud

INCIPIT HISTORIA ALBIGENSIS.

CAPUT PRIMUM. A rtieral, ccepit inimicus fidei superseminare zizania;

desipuit populus; Clnisli sacramenta, qui est Dei'
De legalione fralris Pelri de Caslronovo et frulris faclus iusipiens, a
Radulphi de ordine Cislerciensi ad provinciam sapor et sapientia, profanans,
Narbonensem. vera desipiens theosebia, vagus et vagans per er^
In provincia Narbonensi, ubi quondam fides flo- rores in ima, factus in invio, et non in via (Psal.
 54S HISTORIA ALBIGENSIUM. S4<5
cvi). Monachiduo Cistercienses, zelo fidci succensi, A rum defensores el receptores effecti, ipsos ama-
F. Pelrus videlicet de Castionovo et F. Radulpbus, bant ardentius, et contra Deum et Ecclesiam de-
auclorilate sumroi pontificis contra pestem infideli- fendebanti
tatis instiluti legati, negligenliam omnem relegan- CAPUT II.
tes, legatione sibi iudicta officiose fungentes, urbem De diversis hmrelicorum sectis.
Tolosam ingressi sunt et aggressi, a qua venenum Et quoniam se in hoc Joco quodammodo ingerit
principaliter emanabat, piebes inficiens : sicque opportunitas, hsereses et sectas hsereticorum, enu-
delicere faciens a Christi cognitione, a veridico clealius stylo brevitalis prosequi dignum duxi.
splendore, a deifica charitale. Radix araariludinis Primo sciendum quod hserelici duos constituebant
sursum germinans, profundius in cordibus homi- creatores, invisibilium scilicet, quem vocabant
iium convalueral, nec sine mutta difficultate potuit benignum Deum, et visibilium,' quem malignum
explantari. Suasum estToIosanis ssepe et multum Deum nuncupabanl. Novum T^slamenlum benigno
nt bseresim abjurarent, ut hsereticos relegarent. Deo, Vetus vero maligno attribuebant, etillud om-
Suasum fuit eis a viris apostolicis, sed minime nino repudiabant, prseler quasdam auctorkates
persuasum, -adeo siquidera morli ilihseserant, qui •quse de Veteri Teslamento, Novo sunl inserlse, quas
recesserarit « vila, affecti et infecli nequam sa- g ob Novi reverentiam Testamenti, recipere dignum
-pieiilia animali, terrenali, diaboliea; experles illius sestiniabant. Auctorem Veleris Testamenii menda-
sapientiae quse desursum esl, suadibilis est, bonis cem asserebanl, quia proloplastis dixit: Quucuuque
conseiiliens (Jac. in)» Tandem illse duse olivse, illa die comederitis de ligno scientim boni et mali, morle
-duo candelabra Iucentia ante Dominum (Apoc. iv), moriemini (Gen. 111),nec, sicut dicebant, post co-
servis servilem incalientes timorem ; miiiantes eis meslionem, moriui sunt; eum lamen revera post
rerum deprsedalionem, regum ac principum dedi- gusltim pomi vetiti, roortis miserise fuerunt sub-
gi-.ationem inlonantes; hsereseon adjurationem, jecti. Humicidam quoque ipsum nominabanl, lum
Iiserelicorum expulsionem eis persuaserunt. Sicque quia Sodoinilas et Gomorrhseos incinei.avit, et aquis
ipsi, non virtulis amore, sed, secundum poetam : diluvii mundum delevit, cum quia Pharaonein et
Oderunl peccare mali, formidinv pwnm : iEgypiios mari obruil. Omnes Veleris Teslamenti
quod manifeslis indiciis demonstrarunt: nam sta- Palres, damnalos affirmabanl; Joaniiem Raplislara
tim perjuri effecli, et miserise suse recidivum pa- ununi esse de inajoribus dsemouibus asserebant.
tienles, iu conventiculis suis, ipso noelis raedio, Dicebant etiara in secrelo suo, quod Chrislus ille
prsedicantes, bsereticosoccultabant. Heu, quam dif- qui natus est in Bethlehem lerrestri et visibili, et
ficile est a consuetudine evelli! Hsec Tolosa, tota C in Hierusalem crucilixus, malus fuil; et quod Ma-
. dolosa, a prima sui fundatione, sicut asseritur, raro ria Magdalena fuit ejus concubina, el ipsa fuil mu-
vel unquam expers hujus pestis vel pesiilentise de- lier in adulterio deprehensa, de qua legilttr iri
testabilis, hujus haereticse pravkaiis, a patribus in Evangelio (Joan. vni). Bonus enin) Clnistus, sicut
filios successive, veneno superslitibsse intidelkatis dicebant, nuiiquam comedit vel bibil, nec veram
diffuso. Quamobrem el ipsa in viudiclain lanli sce- carnem assumpsit, nec unquam fuit in hoc mundo
'
leris, tanlum dicilur jamdudum sustinttisse manus nisi spiritualiter iu corpore Pauli. Ideoaulem dixi-
ullricis et justse depopulalionis excidium, ut in ipso mUs in Betlilehem lerieslri el. invisibili; quia hse-
medituJlio civiialis, sulcala vomeribus planities rctici (ingebanl esse aliam terram novam et invisi-
pateret agrorum. Unus etiam de regibus suis in- bilem, et in alia lerra secunduin quosdam, bonus
clylis, qui tunc lemporis in ipsa regiiabant, Ala- Christus fuit nalus el crucifixus. llem dicebant
ricus, ut creditur, nouiine, in exlremum dedecus, hairetici bonum Deum duas babuisse uxores, Col-
pro foribus urbis ejusdem, est suspensus in pati- lant el Colibant, et ex ipsis filios et (ilias procreasse.
bulo. 11ujus anliquse viscositatis fseceinfectum ge- Eraut alii bserelici qui dicebant quod unus est
nimen, praedictsecivitatis, genimen viperarum, non n Creator, sed habuil filios, Chiistum et diabolum.
poterat eliam nunc temporibus nostris a suse per- Diccbanl et isti, omnescreaturas bonas fuisse, sed
versilatis radice divelli : quinimo uaturam hsere- per filias de quibus legitur in Appcalypsi, pmnia,
ticam, et hseresim vemalem, furca dignse ultionis fuisse ccrrupta (Apoc. xix). Ui Pnines membra
expulsam, usquequaque passa in se recurreie, Anlichristi primegenili Satause, semen nequam, filii
Patrissare silit, degenexare negans , scelerali, iu bypeciisi Ipquenles, mendacie cerda
cujus vicinitalis exemplo, sicut simplicium seducentcs, previnciam Narbonensem,
Vva... compacta,livorem ducil ab uva, veneno suse perfidiseinfecerant. Fere tolam Roma-
Et grex lolus in arvis, nain Ecclesiam, speluncam latronum esse dicebant
Vnius scabie cadit, el purrigine porci. (Mailh. xxi), el quia ipsa eral ineretrix illa, cle qua
(Juv. sal. II, 81.) legitur in Apocalypsi (Apoc. xvn). Sacramenla Ec-
Vicinse urbes et oppida, radicalis in se liraresiar- ck-siseusque.adeo adnullabanl, ul sacri baplisniatis
cbis, perejusdem infidclkalis surculos pulliilanles, .undaiii, ab aqua fliniali non distare; sacrosaucli
inficiebanlur miserabililer et mirabililer peste ista. corporis Chrisli hostiam, a pane Iaico non differre
Baroces terrse Proviucialis, fere omnes hseretico- publiee dograatizarent; simpliciuw auribus hane
347 PETRl VALLIS CERNAII MONACtH 5JS
instillanles blaspbemiam, quod Christi corpus etsi A , vus sit; omnes alios, nisi Paler noster dixerint in
magfikudinem Alpium in se continerel, jamdudum fine, damnates judieamus. » Item aliud ridiculum :
consumptum a comedentibus et annihilalura fuis- Quidam credens bserelicerum in merte legavit hse-
scl. Confirmalionem.confessienem, frivolas esse et reticis ccc selidps, et prsecepit filie SUPut daret
inanes omirino reputabant. Sacrum matrimonitim bsereticis pecuniam illam. Quam cum, pcst mprierh
iiieretricitiin esse, ncc aliquem in ipso salvariposse palris., hseretici requirerent a filie, dixit eis : < VPIP
prsedicabant, lilios el filias generande. Resurreclio- ut dicatis prius, quomodoest patri meo. i Eldixe-
nem quoque carnis difikentes, qUasdam adinven- runl: < Certissime scias quod salvus est, etjam
tiones confingebant iuauditas, dicentes animas in coeleslibus cellpcatus. i Quibus ille subridens :
nostras esse spiritus illos angelicos qui per super- < Gratias Dee et vebis ; verumtamen ex quo pater
bise apostasiam prsecipkati de coelo, corpora sua meus jam est in gloria, aninise ipsius non est opus
glorificata in aere .reliquerunt, et ipsas animas, cleemosynis ; et ego lam benignos vos scio esse ,
postsuccessivam qualiumcunque corporum seplero, quod amodo patrem meum a gloria non revocabi-
el lerrcnorum inhabilationem, quasi tunc demum tis. Sciatis igitur quod nihil a me de pecunia re-
poeniteiilia peracta, ad illa relicla corpora re- portabkis. » Non credimus autem silendum quod
meare. B et quidam bseretici dicebant quod nullus puterat
Sciendum autem quod quidam inter hsereticos peccare ab umbilice et inferius. lmagines quse sunt
dicebantur perfecli, sive boni bomines; alii cre- in ecclesiis dicebant idelolatriam; carapanas ea-
dentes hsereticerum, qui dicebantur perfecti, ni- rum ttirbas dsemonum affirmabant. Item dicebant
grum habilura prseferebant; castilatem se tenere quod non peccabat quis gravius dormiendo cum
mentiebanlur; esura carnium, ovorum, casei om- matre vel aorore sua, quam cum qualibet alia. II-
nino deteslaljaulur; non meniientes videri volebant, lud elinter supremas faluilates dicebanl, quod si
cum ipsi maxime dc Dee quasi ccntinue roenliren- quis de perfectis peccaret morlaliler, comedeudo
tur. Dicebant etiam quod nulla unqttam ralione videlicet modicissimum carnium, vel casei seu ovi
debeant jurare. Credentes aulera hsereticorum di- vel alicujus rei sibi inhibitse, omnes consolati ab
cebantur illi, qui sseculariter viventes, licet ad illo, amitlebant Spirilum S. et oportebat eum ite-
vitam perfectorum imitaiidain non perlingerent, in rum reconsolari; eteliaro salvali, pro peccato con-
iide lamen illorum se salvari sperabant, divisi si- solaloris, cadebant de ccelo. Erant pneterea alii
quidem erant in vivendi modo, sed in fide etinfide- ba>ieiici, qui Waldenses dicebantur, a quodam,
litale unili erant. Qui dicebanturcredenies hseretico- Waldio nomine Lugdunensi. lli quidem mali erant
rum, dedilicrantusuris, rapinis, homicidiiset carnis sed comparalione alioruro hserelicorum, longe mi-
illecebris,perjuriis et perversitatibus uiiiversis.Isti nus perversi : in multis enim nobiscum convenie-
siqtiidem ideo .securius et effrenalius peccabant, bant, in aliquibus dissentiebant. Ut autem plurima
quiacredebanl sinerestkutioneablalorum, sinecon- de infidelitatibus eorum omittamus, in quatuor
fessione et poenilentia se esse salvandos.dumraodoin pra;cipue consistebat error eorum, in portandis sci-
supremo mortis arliciilo Pater noster dicere. et ma- licel sand/iliis more apostolorum et in eo quod di-
nuum impositionem recipere a magistrissuispotuis- cebant nulla ratione jurandum, vel occidendum ; in
sent. De perfeclis vero hserelicis, magistralus ha- hoc insuper quod asserebant quemlibet eorum in
bebant, quos vocabant diacones et episcopos , sine necessitale duromodo haberet sandalia,. absque or~
quorum manuum impositione, nullus inter creden- dinibus ab episcopo acceptis, posse conficerecor-
tes moriturus, se salvari posse credebat. Verum si pus Cbristi. Haecnos de scclis hserelicoruni brevi-
moilenli cuilibet qiianluincunque flagilioso ma- ter excerpsisse suflieiat. Quando aliquis se reddit
nus imposuissent, dummodo Pater noster dicere bsereticis, ille dicit qui recipil ettm : < Amice, si vis
posset, ila salvalum, et secunduin eorum vulgare esse de nostris, oportel ut renuuties toti fidei quam
consolalumspsiimabant, ut absque onuii satisfaclio- Q tenet Roroana Ecclesia. » Respondet : < Abrenun-
ne, absque omni alio remedio statim evolaret ad lio. — Ergo accipe Spirilum sanclum a bonis
cceluin. Unde ridiculum quod snper hoc audivimus hoininibus: » et tunc aspirat ei seplies in ore. Item
duximus inserendum. Quidam credens hseretico- dicit illi : < Abrenunlias cruci illi, quam libi fecit
rum,'in supremo niortis articulo, per mantium im- sacerdos iri baptismo, in peclore, et in scapulis , et
posilionem a magistro suo consolalionem tum ac- in capke de oleo et chrismale? » Respondet :
cepit, sed Pater nester dicere 11011 potuit, e.t sic ex- < Abrenunlio. — Credis quod aqua illa pperetur ti-
spiravit. Consolator ejus quid de ipso diceret ne- bi salutem ?» Respondet: < Non credo.; — Abre-
sciebat, salvatus videbatur per receplam manuum nuntias velo illi, quod tibi baptizato sacerdos po-
imposilionem ; damnatus quia non dixerat Domi- suit in capite ? » RespOndet : < Abrennntio. » Ita
nicam Oralionem. Quid plura? Consulnerunt hsere- accipit ille baptismum hsereticorum, et abnegat
tici quemdam militem, nomine Bertrandum de Sa- baptisraum Ecclesise: tunc ponunt omnes mauus
xiaco, qui erat hsereticus, quid de illo judicare de- super caput ejus et osculantur eum, et induunt
berent: miles auieni tale dedit consilium et respon- eiim vcste nigra, et ex illa hora est quasi unus es
surn : c De isto susiinebimus el dicenius qtiod sal- ipsis.
549 HISTORIA ALBIGENSIUM. 550
CAPUT III. A scienlise et religionis Christianse, suse iniquitatis
Qualiter et quando primum prmdicatores venerunt socium, suse nequilise defensorem.
ad provinciam Narbonensem conlra hmrelicos. NP.Cprajtereundum quod Theodoricum faciebat
Anno Verbi incarnati 1206, Oxomensis episco- se vocari, cttra Guillelmus anlea vocaretur. Habita
pus, Diegus nomine, vir maguus et magnifice exlol- cum his duobus disputatione per octo dies, Baldui-
lendus, ad curiam Romanam accessit, suinmo de- no videlicet et Theodorice, prsedicatores nostri uni-
siderio desiderans episcopatum suum resignare, versum populum dicti castri, salutaribus monitis
quo posset liberius ad paganos, causa prsedicandi ad ssepediclorum hsereticorum odium converterunt.
Christi Evangelium se transferre. Sed dominus pa- Ipsos siquidem hsereticos a se libentissime cxpulis-
pa Innocentius nolnit acquiescere desiderio viri sent, sed dominus caslri, veneno perfidise infeclus,
sancti: imo prsecepit ei ut ad sedem propriam re- eos sibi familiares fecerat etamicos; verba autem
mearet. Factum est igitur, dum rediret a curia , et illius disputationis, longum esset per omnia enar-
csset apud Montempessulanum, invenit ibi venera- rare. Sed hoc solummodo adnectere dignttm duxi:
bilem virum Arnaldum abbatem Cislerciensem , et quod cum venerabilis episcopus , dictum Theodo-
F. Petrum de Castronovo, et F. R-adulphummona- ricum, adima cenclusicnis dispujandu, deduxisset:
clios Cistercieoses apostolicse sedis Jegatos, injun- B < Scie, inquit Theedoricus, scio cujus spiritus sis,
ctae sibi legationi, prse tsedio renuntiare volentes , siquidem in spiritu Elise venisti. » Ad hsec sanctus:
eo quod nihil aut parum hsereticis prsedicando pro- < Et si ego in spirilu Elise veni, tu venisti in
ficere poluissent. Quoliescunque enim vellent ipsis spiritu Antichristi. >
hsereticis prsedicare, objiciehant eis hseretici con- Aclis igitur ibi octo diebus exeuntes a castro, ve-
versationem pessimam clericorum, et ila nisi vel- nerabiles viros prosecutus est populus per leucam
lent clericerum vitam cerrigere, eporteret eos a fere unam. llli autem rectp itinere precedentes ,
praedicalicne.desistere. Memoralus autem episco- Biterrensem aggressi sunt civilatem, ubi per dies
pus, adversus hujusraodi perplexitatera salubre de- xv, dispulantes ct prsedicantes , cenfirmabant in
dit consilium , monens et consulens ut, cseteris fide pauccs <jui ibi eranl Cathclices , hsereticps
omissis, praedicalioni ardenlius insudarenl: et ut cenfundebant. Venerabilis autem episeepus Oxo-
possent ora obstruere raalignorura , in humilkate merisis et F. Radu.lphus consuluerunl F. Petro da
prsecedentes exemplo, pii magislri facerent et do- Castronovo, ut ad tempus ab eis recederet; time-
cerent; irent pedites, sine auro et argenlo, per om- bant siquidem, ne occideretur F. Petrus, eo quod
nia formam aposlplicam irojlantes. Dicli vero Jegati ipsum odio haberent hserelici super oiiines. Reces-
hsec omnia quasi quamdam novitatem per se arri- C sit igitur F. P. ab episcopo et F. R. teropore ali-
pere non volentes dixerunt, quod si quis favorabi- quanto. Ipsi a Biterris egressi Carcassonara gressu
lis auctoritatis eos sub hac forma vellet prseeedere, prospero devenerunt: ubi per octo dies morantes,
ipsum libenlissime sequerentur. Quid plura ? Obtu- prsedicationi et disputationibus" irisistebant. Conti-
lit se vir Deo plenus, moxque familiani suam Oxo- git tempore illo prope Carcassonam miraculum ,
mum transmktens, uno comite conlentus , cum quod prseteriri non debet. Melebant bseretici sege-
duobiis ssepedictis monachis, Pelro videlicet et Ra- tes suas, in die Nativilalis sancli Joannis Baptislse:
dulpho , Monlempessulanura ingreditur, abbas,au- ipsum enim non prophetam, sed malignissimum esse
tem Cisterciensis Cistercium perrexit, tum quia in dicebant; dum igitur melerent, aspiciens unus ex
proximo celebrandum erat Cislerciense capitulum , eis nianum suam vidit manipulum suum satiguino-
lum quia post celebratum capitulum, quosdam de lentum : quod videns, putavit quod incidisset ma-
abbalibus suis volebat secum adducere , qui eura num ; sed iuveniens eam sanam, exclamavk so-
in exsequendo injuncto sibiprsedicationis oflicioad- ciis : < Quid ultra ? » Aspicientes singuli manipu-
juvarent. Exeunles autem a Montepessulano, Oxo- los quos tenebant invenerunt eos sanguinolentos ,
mensis episcopus et prsefali monacbi venerunt ad _, manibus conservalis illsesis. Venerabilis autem ab-
caslrum quoddara Carmanum, ubi invenerunt bas Vallium Guido lunc erat in illa terra, qui ma-
quemdam hseresiarcham , Balduinum nomine , et nipulum sanguinolenlum vidit, et ipse mihi hoc
Theodoricum quemdara fiiium perdilionis et stipu- narravit.
lam incendii. Iste de Gallia oriundus, erat quidem Quiaverolongum esset enarrare per ordinemquo-
nobilis genere, et canonicus fuerat Nivernensis. modo viri apostolici, scilicet prsedicatores nostri
Postea vero, cum quidam miles, qui erat avunculiis circuibant per castra, evangelizantes et disputaiues
ipsius et bsereticus pessimus, in Parisiensi concilio, ubique, his omissis, ad prsecipua veniamus. Quo-
coram Oclaviano cardinale et aposlolicse sedis Je- dam die convenerunt omnes bferesiarchse apud
gato, fuisset de hseresi condemnatus , videns iste quoddam caslrum in Carcassunensi dioecesi, quod
quod diutius latere non valerel, ad partes se trans- dicitur Mous regalis, dispulaturi unanimiter adver-
tulit Narbonenses; ubi ab htereticis in maximo sus viros sajpitts memoralos. Ad hancdisputalionera
amore et veneralione est habitus; tum quia ali- rediit F. P. de Castronovo, qui, sicut paulo ante
quantulum cseleris acutior videretur, tum quia glo- diximus, discesserat apud Bkerrim. Disputantibus
riabantur se habuisse de Francia, ubi esset fons autem dati fuerunt judices de ipsis credentibushae-
 SSl PETRI VALLISJCERNAIIMONACItt 558
reticorum; protelala antero fuit disputatio per xv A cibaria, gratissime suscipiebat» ei faciebat optime
dies, et redacta fuerunt in scriptum hinc indepro- servari ea, nec paliebalur quod aliquis comederet
, posila et tradita jiidieibus, ut diffinilivam. seriten- ex eis, nisi ipse et aliqui ejus faniiliares. Multoties
liam prornulgarent. Videntes aulem ipsi judices etiam, sicut certissime cognovimus, adOrabal ba>
bsereticos suos luanifestissime superatos, noluerunt reticos-flexis in terra genibus, et petebat ,ab eis
dare senlenliam, sed et scripla quse a nostris acce- benedictionem et osculabaiur eos. Quodam die erat
perant, ne venirent in publicum noluerunt reddere, dictus comes in exspectatione quorumdam hominum
sed tradideruht hserelicis. His peractis, recessil F. qui debebant venire ad eum; sed cum non venis-
P. de Castronovo a sociis suis, el ivit in Provin- sent, dixit: <Bene apparet quod diabolus fecit mun-
ciam, et laboravit ut componeret nobiles Provinciae, duni istum, quia nihil succedit nobis ad votiim. »
Iiac auteni intentipiie, utauxilio eorum qui pacem Dixit prselerca idem comes venerabili episcopo To-
juraverant, posset bserelicos de Narbonensi provin- Josano, sicut ab eodem episcopo audivi, quod mo-
cia exstirpare. Sed comes Tolosanus, Raimundus nachi Cislercienses non polerant salvari, quia tene-
nomine, inimicus pacis, noluit acquiescere diciee banl oves quae luxuriam exercebanl. 0 hseresis
pa.ci, donec tam pgr guerras, quas movebant ei no- inaudita! Dixit et comes diclo episcopo Tolosano
biles Provincise, mediaiite industria viri Dei, quam R ul veniret de nocte in palalium ejus, et audiret prse-
per excommunicaiionem.ab eodem in ipsum comi- dicationem hsereticorum ; unde perpenditur qubd
lempromulgatamjurarecompulsusestpacem illam. ssepe de nocte audiebal eos. Erat quondam mcmo-
Sed qui lidem negaverat, et erat infideli delerior ratiis coroes quadam die in ecclesia quadam ubi
(I Tim. v), nunquam deferens juramento, juravit missa celebrabatur : habebat autem secum quem-
pluries, pluries perjuraviu Quem vir sanctissimus dam mimum, qui, sicutmos eslhujusmodi joculato-
F. Petrus niagna animi virtute corripuit, lyrannum ruin, homines cum bucca bistrionice deridebaU
inlrepidus aggrediens, cique in facie resistens, quia Cum autem sacerdos qui celebrabat missam verte-
reprehensibilis, imo damnabilis erat valde, confun- ret se ad populum, dicens,-Dominus vobiscum, sce-
debaique eum vir niagna? eonstanlise, vir conscien- leratissimus comes dixil histrioni suo, ul contra (&>
tise illibaiae, adeo ul exprobraret ei quod erat per ceret et derideret sacerdolem. Dixit prseterea ali-
omnia perjurus : et vere sic erat. quando supradictus comes quod mallet assimilari
CAPUT IV. cuidam hseretico, qui erat apud Castras in Albigensi
dioscesi delrunCaius meinbris et habiiu miseiabilif
Descriplio vitm corruptm atque morum comiiis To-
losani erga Deumelejus Ecclesiam. „ quam esse rex vel imperator. Quodautem ipse hae-
Quiaergo opportunitas seingessit, hic de incre- reticos semper fovit, ex boc habemus probatissi-
dulitate ipsius coniitis aliquid brevitcr explicemus. mum argumentum ; quia nunquam ab aliquo sedis
Prinio dicendum quod, quasi a primis cunabulis, aposlolicse legato, potuit induci ad hoc, ut ssepe-
seniper hsereticos ililexit et fovit, et eos in terra diclos haireticos de lerra sua depelleret, licet coni-
sua babens, quibuscunque niodis potuit, honora- pulsus ab ipsis legalis multoties abjuravit. Prae-
vit, usque hodie eliara, sicul asserilur, ubicuhque terea adeo parvipendebat matrimonii sacraineiUtiin,
pergit,; hserelicos sub communi habitu secum du- quod quotiescuuque ei displicuit uxor propria,
cit, ul si ipsuni inori contigerit, inter manus ip- ipsam dimittens aiiaro duxit, ita quod qualuoruxo-
sorum moriatur : credebat enim, absque omni pce- res habueril, quarum tres adhuc vivunt. Uabuit
riileiilia, quantumcunque peccater fuerit, se sal- enim primo sorprem viceeomitis Biterrensis, no-
vanduni, si in ipsp mprlis arliculp imppsilipnem mine Beatricem: qua dimissa, duxit liliam ducis
manuum eoruro pctuisset adipisci. Faciebat et de- Cipri; hac dimissa, duxit sororem regis Angliae
ferri Nevura Teslaiiientura,ut, sinecesse esset, im- Richardi, quseconiingebat ei in tertio gradu con-
posilionem inanuum cum libro reciperet ab hsere- sanguinitatis : qua iriorlua, accepit sororera regia
ticis. Velus siquidem Testamentum deteslantur hse- n Arragonensis, quse similiter erat consaiiguinea ejus
retici: dicunt Deum illum qui veterem legem ih- in quarlp gradu. Nec silendura est quod, cum ipse
stiluit, malum esse, vocanles eum iradiloiem pro- tenerct primam uxorem suam, monuit eam ssepis-
pter spolialionem ^Egypti; horoicidani, propler di- sime lil habiium religionis assumecel. Illa aulem
luvium et subversionem jEgyptiorum ; dicunl et ihtelligens quid inteiideret, ex industria quaesivit
Moysen, Josue, David, illius mali J)ei fuisse rupla- ab eo, ulrum vellel quod ipsa in ordine Cisterciensi
rios et ministros. Dixit el ssepedictus comcs quodam fierel roonialis : ipse autem dixit, quod non. Quse-
die hserelicis-, sicul pro cerlo scimns, quod vplebat sivit iterum utrum vellet qtiod ipsa iierel monacha
facere nulriri filium sutim apud Telpsam inter bse- in ordine Fomis Ebraldi. Respondil comes quod
retices, ut addisceret fiilem, inic infidelitalem illp- non volebat. Tunc qusesivil ab eo quid ipse vt-II.-t,
rum. Dixit et qtiadani die qued vellel dare cenlumi et mandavil quod, si vellet iieri eremilica, ipsc ei
marcas argeuti ul quiJam miles suus possel capere: i.n oinnibus provideret, et facium esl ila.
fidem hserelkprum, ad quam niultplies invitaveralt Eral quidam pessimus hserelicus apud ToIosa:rt,
eum, et quam faciebat ei ssepius prsedicari. Pfse- Hugofaber nomine, qui quondam in lantam lapsus
terea quando bsereiici mitlebant ei aliqua xenia velI est demenliam, quod juxla aliare cujusdam ecclesisj
§55 IIISTORIA ALBIGENSIUM. 554
purgavit venirem, el in conlemplum Dei cuin palla A imo eliam decapitationcm pro ipsis paralus sum
altaris tersit posteriora sua. 0 scelus inaudkufn ! suslinere. » Hsec de incrcdulilate el inalilia dicti
Disit ct hsereticus prsedictus quadam die quod, miseri dixisse sufficiat, nunc ad propositum rcver-
quando sacerdos in niissa percipiebat Dominici cOr- tamur.
porissacramentUm, trajiciebat dsemonem in cor-- CAPUT Vi
pus suum: qu* omnia cum vir venerabilis abbas De qdvenlh xn abbatum ordinis Cisierciensis causa-
Cistercii, qiii lunc erat abbas Grandis-silvse in ter- qiie prmdicalionis el redilu ac obitu domini Didaci
ritorio tolosano comili retulisset; et eum moneret episcopi Oxoniensis, et dispulalionibus.
qui tantum facinus perpetrarat, respondit cOines Celebrata disputatione prsenotala iu Monte-regS-
qiiod nuJlo raodo puniret propler hoe civem suum. lij dum adhuc essent prsedicatores nostri apud
Abominationes prsedictas narravit dominus abbas Monlem-regalem, et eircumqilaque verbum Dei cl
Cislerciensis, qui tunc erat archiepiscopus Narbo- salutis monita Seminantes mentlicarentostiatim pa-
nensis fernie viginti episcopis, me prsesenle ih con- nem suum, supervenit vir venerabilis abbas Cister-
cilio apud Vaurum : adeo aulem semper fuit luxu- cii, Amaudus nOmine; a partibbs Francise, abbaies
riosus et Iubricus dictus comes, qudd, siciit prti diiodecim habens secum, qui toiibs viri religionis,
certo didiscimus, sorore propria abutebaiur, in rj viri perfectse el sanclse seienlise, viri incomparabi-
contemptum religionis Christianse : ab infanlia enim lis sanclitatis; juxta numerum Sanciissiraum ajio-
sua concubinas patris sui quaerebat diligentissinie, stolorum, cum abbate decimb tertio; duodecim ad-
et cum illis diligenlissime concubebat; vix enim venerunt, parati de ea quse in ipsis erat fide el spe,
ei aliqua placere poterat, nisi scirel patrein sutim omrii disputanti reddere riuionem (I Petr. m) : et
prius accubuisse cum ea : tinde et paler ipsius, lam bi dmnes cum pluribus nionachis; quos secum ad-
proplcr haeresim, quam proplerendrmkatem islam, duxerant, oranehi sectanles humilitatein, juxla
exhscredationcm suam ei ssepissiroe prsedicebal. exemplar quod eis ostensiim erat in monle (Exod.
Prseterea ruptarios mirabili quoque aroplexalus est xxv), id est qiiod audieranl de episcopo Oxoinense,
affectu dictus coines, per quos spoliabat ecclesias, pedites profcedebant, slatira ab abbate Cislerciense
inonasleria destruebat, omnesque sibi vicinos quos lorige lateque singuli dispersi; et assignati sunl uni-
poleral exhsereditabat: ila semper se habuit mem- cuiqtie terniini preprii, per qups discurrende prse-
brum diaboli, filius proditionis, priraogenitus Sa^ dicStieni insisterent, dispulalicnibus insudarenl.
tanse, iniraicus crucis et Ecclesise perseculor, bae- CAPUT VI.
rcticorum defensioj Catholicorum depressio, mi- De cotloquio Apamienti el tnorie Oxomensis
nisler perdkionis, fidei abjuralor, plenus scelerum, C episcopi:
peccatorum omnium apotheca. Ludebat quodam Episcopus Oxomensis voluit adsuiim redire epi-
die comes iii ludo schaccorum cum quodam capei- scopatum, ut et domui suse dispOrieretj et prsedica-
iano, et inler ludeudum dixit capellano : < Deus toribus verbi Dei in Narbonensi provincia, de suis
Moysi, quem vos credilis, non polerit vos juvare provenlibus necessaria provideret. Dum ergo reee-
inludo isto, » et addidil: <Nunquarh me juvet Deus deret tehdens ad Hispaniarri, venit apud Apamias
ille. » Alio tempore, cuni ipse comes a partibus in territorio tolbsano : et convenerunl ad euni Ful-
Tolosanis iturus esset contra adversarios quosdam co Tolosanus, et Navarriis Consoranensis episcopi
suos iu partes provinckCj media nocte surgens, et plurimi abbates , habita ibi dispulatione cum
venit ad domum in qua bsereliei Tolosani erant Waldensibus; plane fcbnvicii sunt Waldenses et
congregaii, et dixit eis: <Domini ac fralres, bello- confusi, et popiilus castri, prsecipue pauperes ex
runi varii suut evenlus, quidquid de me contingat, parte maxima favit nostris : ille eliam qui consti-
in luanus vestras commendo Corpus el auimam tulus erat judex in dispulatione, et erat favens
ineam. t Quo facto; desuper abundanti duos bsere- Waldensibus, mflgnusque in castro ilto, renunlia-
licos in veste communi secum adduxit, ut si forle vit pravitsili hsereticse, ct in manii doimni Oxomenr
niori eum contingerel, inler roanus ipsorum more- sis obtulit se et siia : a die etiam illa et deinceps
rcliir. Inlirmabatur quodain lempore "conies male- seclalores Superstitionis luereticse viriliter impu-
dictus in terra Arragonunij et rum mullum inva- gnaivit. Huic disputationi interfuit ilte pessimus
lesceret inlirmilas, fecit sibi fieri lecticam, et in traditor Comes Fuxi, ille crudelissimfts perseeulor
leclicaiila faciebat se Tolosam deportari: et cum EcClesise,Cbristi bostis. Hic uxoreiu habebat nia-
qtiadain die qusereretur ab eff, cur cum tanta fe- nifestam haereticam de secta Waldensium et duas
stiualione se faceret deporlari, cum tam gravis- sOrbres, quarum una sectas Waldensiiira, alia vero
sima infirmitate laboraret, respondit miser : < Quia aliorum perfidorum bsereses prolttebatur. Celc-
non sunt boni honiines in terra isla inler quorum brala aiitem disputatione prsedicta in palalio ipsins
inanus possim mori. > Hseretici enim a fautoribus comilis, idem comes Waldenses dib uno, praedica-
suis boni homines vocabantur; sed et amplioribus tores noslros de stltero procuravit, 0 ficta humili-
signis et dietis se falebatur hsereticum : dicebat las! Post bsec episcopus Oxomensis ad suum per->
enim : < Scio ine exhaeredandum fore pro bonis rexit episeopalum, iirmuin liabens propositum rcd--
hominibus istis, sed iion tantuni exbceredationcrr, euadi, quam cilius posset, ad peragendum negc-»
PATROL.CCXIII. 13
 555 PETRl VALLIS CERNAII MONACHI 5S6
tiuin fidei in proyincia Narbonensi.. Peractis vero A scbedula in ignem projicitur; sed, cum in medio
in episcopatu paucis diebus, dum redire dispone- igne aliquantulum moram fecisset, incombusta pe-
ret mcrte prseventiis, in senectute .sua feliciter ob- nilus ab igne resilivit. Stupenlibus qui aderant
dormivit: prius autem quam ipse decederet, in fala unus eaeterisdurior aitillis : < Projiciatur in ignem
decesserat supramempratus F. Radulphus vir bonse iterura ex tunc experiemini plenius veritatem : »
meinoriae, in quadam abbalia ordinis Cisterciensis projicilur iterum, iterura resiliit incombusta. Quod
prope S. yEgidium, quse dicitur Fralicia vallis. videns ille durus et lardus ad credendum, dixit ite-
Subtractis igitur liis duobus liiminaribus, episcopo rum : < Trina vice projiciatur, et tuncsinedubio
videlicet Oxomensi et F. Ra'dulpho, venerabilis rei exilum cognoscemus : » projicilur lertio, nec
Guido abbas vallium Sarnay in dicecesi Parisiensi, tunc quidem comburkur, sed integra ab igne re-
qui cuin aliis abbatibus causa prsedicaticnis, in siliit et illsesa. Hseretici auiem, visis tot signis, ne
Narbcnensem provinciam venerat vir nobilis ge- tunc ad fidem voluerunt converti, sed in sua raa-
nere, sed scienlia longe nobilior et -virtule, qui nenles maJilia, districlissime sibi invicem inhi-
etiain postea episcopus Jaclus est Carcassonensis, buerunt ne miracuium istud per narrationem ali-
prior inter praedicalores conslilutus est et magi- ™cujus ad nostrorum noliliam deveniret; sed miles
ster, abbas siquidem Cisterciensis ad alias partes quidam, qui erat cum illis, qui aliquanlulum con-
sc traiislulit, quibusdam raagnis negotiis tunc tem- senliebat fidei nostrse noluit celare quod viderat,
poris iropeditus. Discurrenles igiijur prsedicatores sed pluribus eiiarravit. Faetum est autem hoc apud
sancli haereticosquedisputandomanifestissimecon- Montem-regalem, sicul ab ore viri religiosissimi
vincentes : sed, quia obstinali erant in malilia, audivi, qui schedulam hseretico tradidit superscri-
convertere non valentes post multum temporis, ptam.
cum parum aut nihil prsedicando sive disputando CAPUT VIII.
prolicere poluissent, ad partes Gallise sunt reversi. Demartyrio fralris Petri de Caslronovo, qui gladiis
Nec prsetereuhdum est quod, cum diclus abbas val- impiorum occubuh.
liuin Sarnay, cuni supradiclo Tbeodorico, et quo- His de praedicaloribus verbi Dci breviler prseli-
daro alio bseresiarcba maximo, Bernardo scilicet batis, ad martyrium viri venerabiiis et athlclse for-
de Cimorra, qui in Carcassonensi dicecesi praeci- tissirai F. Petri de Castronovo, juvante Deo, veiiia-
puus babebatur, disputasset^pluries et eos saepius mus : quod nullo modo melius, vel magis authen-
convicisset, quodam die, cum saepedictus Theodo- tice credimus nos facluros, quam ut litteras D.
ricus, nihil aliud respondere potuisset, dixit abba- £ papae, narralioni nostrse inseramus, quas Chrisli
ti -. < Diu me detinuit meretrix, sed de csetero non fidelibus destinavit, ipsum martyrium plenius con-
tenebit : », hoc dicens, dicebat Rcmanam Eccle- tinentes. Forma lilierarum hsecesl:
siam merelricem. Nec silendum qued, euro ssepe- INKOCENTIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
dictus. abbas, vallium Sai^nay, alio. die caslellum lectis iiliis nobilibus viris, comitibus, baronibus et
quoddam prope Carcassonam, Lauranura nomine, universis militibus per Narbonensem, Arelatensero,
causa praedicationis inlraret, in ips.o introitu caslri Ebredunensem, Aquensem et Viennensempruvincias
signaculo crucis se signavit: quod videns miles constiltitis, saiutern et apostolicam benediclionem.
quidam; lisereticus qui erat in castro dixit abbali : Rem credulam audivimus, et in communem Ju-
< Nuiiquam me adjuvet signum istud!.» ctum generalis Ecclesise deducendam, quod cum
CAPUT VII. sanctse memorise F. P. de Castronovo monaebus et
Miraculum de schedula, B. Dbminici manu scriptu, sacerdos,. vir inter viros utique virtuosus, vila,
qua ler flammis injecta, illwsa resiliit. scientia et fama praeclarus, ad evangelizandum pa-
Contigit tempore illo qttoddam roiraculum fieii, cem,.et confirmandam lidem, in provincia Auxitana
quod in hocloco dignum duximus interserendum.. cum aliis destinatus in commisso sibi ministerio
Disputaverant quadara die quidara prsedicatores I) laudabiliter profecisset, et proiicere noii cessaret :
nostri, viri religiosi adversus hsereticos, unus au- quippe qui plene in scbola Christi didiscerat qiiod
tem de nostris, Dominicus nomine, vir. lotius san- doceret, et eum qui secundum doclrinam et fideleni
clitalis, qui socius fuerat episcopi Oxomensis,.au- obtinendo sermonem, in sana poterat exhorlari
ctorilates, quas in niedium produxerat, redegit in doctrina, et contradicentes revincere (Tit. i) para-
scriptum, et cuidara bsereticotradidit, schedulam tus oroni poscenlisemper reddere rationem (ItPetr.
illaiti, ut supra objeclis, deliberarel. Nocte igitur iu), ut poterat vir in fide catholicus, in Jege peri-
illa erant haeretici congregali in una domo, seden- tus, in serraone facundus.conckavit adversus ipsum
tes ad ignem. Illeautem cu| vir Dei.tradiderat sche- diabolus minislrum suum^comitemTolosanum Rai-
atilam, produxit eara in medium : tunc dixerunt mundum, qui cum pro multis et magnis excessihus,
socii sui ul in mediuin ignem illam projiceret, et quos in.Ecelesiara commiserat et in Deum, ssepe
si scbedula, illa combtireretur vera essetfides; censuram ecclesiaslicam incurrisset, ct ssepe sicut
imo perfidia hsereticorum : si vero incombusta ma- bomo versipellis et ealiidtis, lubricus et inceustans,
neret, fidem.quam prsedicabant nostri, veram esse pceniludinesimulala fuerat absolutus>:tandem odium
faterentur. Quid plura? In hoc coiisenliunt omnes, continere nonprsevalensquod ceperat eontra ipsura,
557 ilISTOUIA ALBIGENSIUM. .KKU
eo quod non eral in ore ejus verbum veritalis A i Iium non sit digna, ut tam cito sicul forskan ipsa
(Psal. cxvm) atl faciendam vindiclam in nalionibus qtiaork, de suo sibi martyre signum detur ; expe-
et increpaliones in popidis (Psal. CXLIX),ac eo for- disse lameii cretlimus, ut unus ipse pro ipsa, ne
lius in eodem comite, quo magis pro inajoribus lota pereal, morerelur (ibid.), Quse coikaglo hserc-
erat ipse facinoribus increpandus tam lanquam licse pravitalis infecta, per interpellanterii occisi
collegam suum, aposlolicse sedis Iegatos ad villam sanguinem, a suo melius rcvocetur errore, hoe est
S. jEgidii convocavit, promiltens super cunctis enira veius sacrificium Jesu Chrisli, hoc miraculo-
quibus impetebatur capitulis salisfactionem plena- sUm iiigenitim Salvatoris, ut cbm in suis esse vi-
riam exhibere. Cum autem, convenientibus illis in clus putatur, lunc vincat fortius in eisilem et ea
villaro prsediclam, prsefajiis comes salutaria monita virttite qua ipse morteni moriendo destrtitit, a su-
sibi facta, modo velutveraxet facilis proiniltei-ei se peratls interdum famulis suis, superaipres eorum
facturum ; et modo, velul fallax ei durus, ea pror- faciat superari. Nisi granum frumenii cadens in
sus facere recusaret, volentibus illis demum ab ea- terram mortuum fuerit, ipsmn solum manel ; si au-
dem villa recedere, mortem est publicecomminalus, lem mortuum ftieril, plurimum friictum afferl(Joun.
dicensquod quocunque vel per terram divertant vel xn). Sperantes igitur quod de morte hujus fecun-
'
B
peraquam, vigilanler eorum observarel egressum : dissimi grani, sit frufclus in Christi Ecclesia prc-
et confeslim dictis facta compensans, complices venturus, cum profecto sit tiure ciilpabilis ,ei cul-
suos ad exquisilas insidias deslinavit. Cumque vero pabiliter durus, cujus animam ipsius gladius nou
nee ad preces dilecti filii abbatis S. jEgidii, nec pertransit (Luc. 11),nee unquani penitus desperan-
inslantia consulum el burgensium, furoris sui mi- teSj cum utilitas tauta debeat in sanguine siipesse,
tigari insania potuisset, ipsi eos, invilo comite, ni- qued suseprsedicationis nuntiis' circa memcralam
miumque dolente cura arroataemanus prsesidio,pro- prpvinciam, pro qtta ipse in coriuplionem descendit
pe ripam Rhodaui fluvii deduxerunt, ubi necte quie- ob lanta Deus tribuat incrementa. Venerabiles fra-
verunt instante, quibusdam ejusdem eoniitis salel- tres nostrOs arcliiepiscopos eorumque suffraganeos
liiibus, ipsi prorsus ignotis hospkantibus cum eis- monendos duximus, attentius et hortandos pcr
dem, qui, sicutapparuit in effectu, sanguinero quse- Spiritum sanctum in virlute obedienlia; dislrictu
rebat eorum. prsecipiendo ut.verhura pacis et fidei seminatum ab
In crastino itaque mane factoet missa celebrata de eo suai prsedicationis irriguis convalescere facien-
n.ore, cum innocui Christi milites ad iransitum se tes, et ad pugnaiidani hsereticam pravilateiu ac fi-
fluniinis prsepararent, unus de praedictis Satanae (Q ciem Catholicam confirmandam ad exstirpanda vitia
satellitibus, lanceam suam vibrans, prsenominatum etplantandas virtutes indefesse studio seduliiatis
Petrum, supra Cbrislum pelram (I Gor. x) imino- instantes. Jam dictum Dei famuli occisorem, et
bili ilrmkate fundatum tantse proditionis incautum, universos quoruih ope vel opere consilio vel favore,
inter coslas inferius vulneravit. Qui piius in ipsum tantum facirius perpetravit receplatores quoqiie vcl
respiciens percussorem, et Christi niagistri sui, defensOres illius ex parle omiiipotentis Dei Palris,
cum B. Stepbano secutus est exemplum ; dixit ad Filii et Spiritus sanctiauctoritatequoqtie BB. apost.
ipsuui : < Deus libi dimiltat, qnia ego dimitto, » Petri, et Pauli, etnostra, excommunicatos et ana-
pielalisel.palieiuiseverbum ssepius repetendcn De- themalizatos per suas dioeceses denunlient univer-
inde sic transfixus, acerbitatem illali vulneris spe sis : et omnia Joca prorsus, ad quse ipse vel aliquis
coelestium est eblilus : et instanti suse pretiosae ipsorum devenerint prsesenlibus eis, Inierdicte fa-
morlis articulo, cura ministerii sui sociis qui fidem ciant eeclesiastice subjacere, singulis cliebus Domi-
promoverent et pacem, non desinens ordinare, post nicis et festivis, pulsantibus campanis et candelis
multas ad Dominum orationes in Christo feliciter accensis, donec ad sedehi aposiolicam accedeiites,
obdormivit.-Qui profecto, cum ob iidem et pacem, per satisfaclionem condignam mereanlur absolvi,
quibus nulla est prorsus causa laudabilior ad mar- D sententiam hujusmodi solemniler inriovaiiies. Illi
tyrium, sauguinem suum fuderit, claris jam, ut autem qui orlhodoxse fidei zelo succensi ad vmdi-
credimus, miraculis coruscasset, nisi hoc illorura in- canduru sanguinem juslum, qui de terra clamare
credulilas impediret. De quorum similibus ih Evan- non cessat ad coelum (('««. iv), donec ad coi.fuii-
gelio legitur, qua ibi virtutes Jesus non faciebat mul- dendura subversos et subversores de ccelo descen-
tas,propleriiiCredulitatemeorum(ilfa«A. xm), quia, dat ad terram Deus ultionum, viriliier se accinxe-
quaiiquain linguae,non fidelibus scdinfidelibus siul in rint adversus hos pestilentes qui simul iu unum
signum (/ Cor. xiv) Salvator tamen prsesenlalus pacem et veritatem impugnant, suoruro remissio-
lierodi, qui, teste Luca, valde gavisus est, viso ipso, nem peccaminum a.Deo ejusque vicaric secure pru-
proeo quod signum aliquod ab eo fieri sperabat, et; inittant indullain, uteis labor hujusmodi, ad operis
lacere dedignatus est sigeum, el reddere interro- salisfaclionem sufficiat simililer illis offensis pro
ganli responsum (Luc xxm), sciens quia incredu- quibus cordis contritionem et veram confessionem
litas signorum, non credulitatis iuduclio, sed vani- oris obtulerint vero Deo hujusmodi siquidem pe-
latis illum admiratio deleclabat (Matih. xxvi), Licet stilentes provinciales, non tam jara nostra diripere,
auteui ipsa prava generalio et perversa Previncia- sed nos perimere moliuntur ; nec solum ad peri-
 5Sfl PETRI VALLISCERNAIIMONACHI 5G0
raendas animas linguas acuunt, verum etiam ad1 A bribus monitis et mandatis efficaciter intendentes,
perdenda corpora manus extendunt prolisores ani- tanquam strenuissimi conimilitones assistent eideni
marum effecti, el corporura peremplores. Licet au- in dmnibus, quse propler bsec ipsis duxerinl injun-
tem praefaius comes pro multis et magnis flagitiis,, genda, scientes quod sentenliam quam ipsi non
quse longuin essel per omnia enarrare, jamdudumi solum in rebelles, sed etiam in desides promulga-
sit analhenratis mucrone percussus, quia taraeni verint, nos ralam halieri prsecipimus et inviolabi-
cerlis ihdicijs, mortis sancli viri prsesumitur esse: liler observari. Eia igilur Chrisli milites, eia stre-
reus, non -soiumex eo quod publice comminatusi nui militise Christianse tirones, moveat vos genera-
est ei mortem et insidias paTavit eidem, verumi Jis Ecelesisegeniitus; succendat vos ad tantam Dei
eliam ex eo quod occisorem ipsius in niullam fa- riostri vindicandamjnjuiiam pius zeltis. Memenlote
miliaritaleni admisit, etmagnis donis remuneravit quia Creator nosler noslri non indiguit, Cutnnos
eumdem, ul decseteris prsesumptionibustaceamus, fecit : qui, quanquam nostro servitio non indigeal,
quse plenius innolescunt mtiltis. Ob banc quoque ut quasi per illud minus in agendo minus volue-
causam, iidem archiepiscopi et episcopi publice rint fatigetur, el sua omnipotentia minor sit obse-
nuntient anatbemalizatum eumdera. Et curo juxta quio nostro carens, occasionera tamen in hoc arli-
sanctprum Palrum canonicas sancliones, ei qui I* culo nobis liibuit accepiabiliter serviendi. Cum igi-
(idein Deo non servat, iides servanda non sit, a lur post interfectionem praefati jusli, Ecclesia quse
communinne ftdelium segregato, utpote qui vilan- in partibus iilis est, absque consolatbre in tristitia
dus esl polius quam fovendus, omnes qui dicto et moerore sfedente, fides evanuissej periisse pax,
comili fidelitatis seu socielatis, aut fcederis hujus-* hseretica peslis et hoslilis rabies fortius invaluisse
cemodi juramento lenenturaslricti, auctoritateapo^ dicalur, ac si potenter in ejus novilate proceilae
stolica denunlient interini absolulos, et cuilibet ca- non succurralur eidem, pene penitus videbitur na-
tholico viro licere, salvo jure domino principali, vis Ecclesisenaufragari, universitatem vestram mo-
non solum persequi personam ejusdem, verum nemus aitenlius et propensius exhorlamur, ac in
etiam occupare et detinere terram ipsius, illius tanlae necessilal's articulo in virtuie Chrisli confi-
prsesertim obtenlu, quod ab hseresi per suam pru- denter injungimus, el in remissionem peccamiiium
dentiam fortiter expietur, quseper illius nequiliam iiidulgenius,quatenus tanlis malisoccurrerenon tar-
fuit hactenus turpiter sauciala, mactilala. delis, et ad pacificandum gentes illas, in eo qui est
Quia dignura est ut manus omnium conlra ipsum Deus pacis et dileclionis inlendere procuretis : et
consurgant, cujus manus exstilit contra omnes. P quibuscunque modis revelaverit vobis Deus, bscre-
Quod si nec sic vexatio dederit inlellecium, mauus ticam ibi sludealis perlidiam abolere, sectatores
nostras in eo curabimus aggravare. Si quo modo ipsius eo quam SaracenOs securius quo pejores
vero satisfactionem promiserit exhibere, ipsum poe- sunt iilis in manu forli et extenlo bracbio impu-
mtudinis suse hsec signa praemittere oportehii, ut gnando. Prsenominalum eliam comilem, qni quasi
de loto posse suo depellat pravilatis hsereticse se- foedus percussisset eura eadem morte p:opria non
clatores, el se paci saiagat conciliare fralernae, cum resogitat (Isa. xxvin), si forle vexalio sibi tribuat
principaliler propter culpamquam in utroque no- huellectum, et impleta facies ejus ignominia inci-
scitur comraisisse, in eum ecclesiaslica fuerit pro- piat iiiquirere nomen Dei ad satisfaciendum noliis
iata censura; quanquam si in suas iniquitales et Ecelesiae,iroo Deo, pondere uon desinatis indu-
Deusvoluerit observare, vix posset congrue satis- ctsesuper eum oppressionis urgere ipsum et fauto-
facere non tanturamodo pro seipso, sed pro alia res ejusdem de caslris Domini depellendOjet aufe-
multitudiue, quam in laqueum dainnationis induxit. rendo terras eorum in quibus relegalis hsereticis,
Quia vero secundum sentenliam Veritatis limeifdi habitatores Catholici subrogentur, qui scilicet or-
non sunt qui corpus occidunt, sed ilie qui potest thodoxae lidei nostrae disciplinam in sanclilate ct
miltere corpus et animam in gehennam (Luc. xu), D 1 juslitia serviant coram Deo (Luc. i)<
conlidimus et speramus in eo qui, ut a fidelibus Dattim Laterani, vi Id. Martii, pontif. nostri
suis timorem mortis auferret, morluus die tertia ann. n.
resurrexit (Luc. xxiv), quod praefati hominis Dei
His dictis de morte sanctissimi viri praelibatis,ad
mors, venerabili fratri noslro Consoranensi episco- narrationis nostrse seriem redeamus.
po et diiecto lilio A. abbali Cisterciensi apostolicse
sedis legatis, aliisque orlhodoxse lidei sectatoribus,
CAPUT IX.
noi. solum timorem non incutiet, sed amorem ac-
cendet, ut ejus exemplo qui vitara seternam tempo- Tolosanuset Consoranensisepiscopi Romam tegan-
rali morte feliciter est mercatus, animas suas in tur, ut pontificimaximostalum Ecclesiwin Nar-
bonensiprovinciaexponant.
tam glorioso certamine, si necesse fuerit, pro Chri-
sto ponere non formident. Videntes igitur prselati Narbonensis provinciae,et
Unde archiepiscopis et episcopis consulendum alii quos tangebat negolium pacis et iidei,-deces-
duximus, adraonendo, preces prseceptis,praacepla sisse bonos viios Oxomensem episcopum et fralres
precibus inculcanles, ut legatoriun ipsorum salu- Petrum de Castronovo, et F. Radulphum, qui fue-
501 HISTORIA AL.BIGENSIUM. 502
rniit prsedicationis in lerra prsenotala principes et A CAPUT X.
magistri; aiiimadvertentes qupd eadem prsedicalio Millilur cum M. Milone magister Tlicodisius.
etiam jam peregerkex parte maxima cursum suum, (4-5) Missus est aulem cum dictoM. Milone, cleri-
nec multum profecerit, imo perikus fructu fruslraia cus quidam magister Theodisius nomine canonicus
sit exoptato, ad pedes summi pontilicis judicant Januensis, qui ssepedicto M. Miloni assistcret, et
iransniittenduni. Accingunl ergose viri venerabiles, ipsum in expediendo fidei negolio adjuvaret. Isle
Fulco Tolosanus, et Navarrus Consoranensis epi- Theodisius vir multse scieutise, vir constantise mi-
scepi, Romamque properant, supplicaturi domino rabilis, vir eximisebonitatis, qui bene se babuit in
papseut periclkanli in Narbonensi provincia, et Bi- negotio Jesu Christi, qui quanta pro eodem negotio
turicensi, et Burdegalensi pro pace Ecclesise, et pericula passus sit et labores, rei exilus palefecil,
quasi penitus naufraganti manuro porrigal adjutri- et nos postmodum curavirous latius intimare. Do-
cem. Dominus autem papa Innocenlius, qui defen- niiinis vero papa M. Miloni dederat iu mandatis ut
dendae fidei catholicse necessitatjbus totis nisibus de omnibus quae ad negotium fidei pertinebant, et
occuiubebat, lanto morbo raanum apposuit raedU prsecipue super facto coinitis Tolosani, ad consir
cam, generajes et eflicaces super bocnegotio litteras lium Cistercii abbalis ordinaret, eo quod abbas sta-
iu Franciara Uansmklendo. sicut inferius plenius tum negotii et versulias comitis plene sciret. Unde
exprimemus, Quod audicns comes Tolosanus, imo et dominus papa M. Miloni expresse dixerat :
dicamtts melius Dolosanus, perrexisse videlicet < Abbas Cislercii totum faciet, et tu organum ejus
prsenotatos episcopos ad curiam Romanain, tiniens eris; comes enim Tolosanus habet eu.ra suspecium,
se digne pro merilis puniendum, vidensque facfa tu non eris ei suspectus. > Descendentes igitur M.
sua non posse impune transire, poenitudinem sirou- Milo et M. Theodisius (6) in Franciam, abbatem
lans, et si pessit sibi prsecavens in fulurum : cum Cistercii apud Aulissiodorum invenerunt. Consuluit
mullos alios jam misisset, quosdam exsecrabiles et igitur M. Milo abbatem Cislerciensem, super pluri-
malignos, archiepiscopum Auxitanum et Rairaun- bus cerlis capitulis quae ad negotium fidei perline-
durade Rebaslencbs, qui quondam fueral Tolosa- bant. Abbas vero de omnibus diligenlius instruens,
iius episcopus, sed meritis suis exigenlibus erat consiiium suum tradidit ei scriptum et sigillatum.
dejposkus, niisit Romam; conquesiusque est dombr Monuit etiam eum et consuluit ul, antequam ag-
no papaeper nuutios illos, de abbate Cisterciensi,. grederetur comilem Tolosanum, convocaret archi-
qui legalione super negolio fidei fungebalur; asse- episcopos, episcopos et alios prselatos, quos expe-
rens quod eum exacerbaret niniis aspere et plus C dire videret, et eorum qusercret et haberet consilia.
juslo; promitteus etiam comes quod si dominus Quosdam, etiairi de prselatis, M. Miloni expresse et
papa atiquem a lalere suo ad i.llum dirigerel, ad specialker norainavit, quorum consiliis deberet
volunlatei.iiipsius per omuia se haberet. Hoc autem idem inagister adhserere. Post hsecabbas Cistercien-
non dixit, quia vellet, se aliquatenus emendare. Sed. sis et M, Milo perrexerunt ad regem Francise Phi-
cogilabat, quod si dominus papa aliquem de sujs lippum, qui apud, Novamyiliam in territorio Seno*
cardinalibus ad eum mitteret, ipsum posset, sicut nico cum pluribus de baronibus suissolemne coLto-
bomo versipellis et callidus circuravenire : sed Om-.. quiumcelebrabat.Eral enim dux Burgundiae Qdo,
nipolens qui scrulalor est cordium, et cognkor se- Nivernensis.et S- Pauli comites, et mulli alii nabiles
cretorum (Sap. i), noluit purilatem circumvenirl. et potenles. Dominusaulem papa mittebat regilil-
apostolicam,.noluit tegi amplius dicli comitis pra- teras special.es. mpnens et deprecans ul per seip-
vitatem. Providit igilur jusle et misericordker. ju- sitm, saltem pcr fijium suum Ludovicum, pericli-
slus judex, ut etdoraiiius papa coraili quasi jusle lanti in Narbpii.eiisi previncia Ecclesiae auxilium
petenti satisfaceret, et ipsius comitis malilia diulius impenderet opportunura. Rex aulera nuntio domini
iion laleret. Misit enim dpminus papa,unum de col- papae lale dedit responsum, quod duos magnos et
lateralibus suis clericis, ad partes provincise, Milo- D graves habebat a laleribus leones, Olhoiiero qui
nem nomine, vjrum ulique vila boneslum, scienlia dicebalur imperalor, et regem Angljae Joannem,
prseclarum, facundia disertum, qui ut, probilalem qui binc et inde ad turbationem regni Francise tolis
ejus breviter perslringamus, nec terrore lerreri. po- viribus laborabaiil. Ideoque nec ipse a, Francia ullo
luit, nec mininie frangi. Comes autem audiens.quod. modo exire vellet,..nec fijium millere, imo satis ei
veniret magister Milo, gaudio gavisus est vajde,. videbalur ad prsesens, si harones suos ire permkte-
quia pulavit quod ssepedictus magister ad ipsius se ret, ad perturbaiidumjn Narbonensi provincia pacis
baberet et per omnia voluntatem, discurrensque et fidei perlurbaiorcs. Suramus aulem pontifex, ut
comes per lerram suam ccepit gloriari et dicere : ad exslirpandam peslem hserelicam, fideles populos
« Modobene est mihi, quia legatum habeo secun- eflicerel promptiores, generales miserat lilteras ad
dum cor meum, imo ipse ero legatus. » Sed om- omnes prselalos, comiles et barones, et universum
nia even.erecontraria volo iliius, sicul inferius ex- populum in regno Fraucise conslilulum, monens
primetur. cfficaciler et exhortans ut feslinarenl ad vindican-
(4-5) Corrupte apud Ciacouium legitur Hugo nou (6) Ila exemplar M. nou Theodosius, ul habclCia-
conius in lmioc. 111.
 Sfi5 PETRI VALLIS CERNAIIMONACtil 5u4
dara in Narboncnsi provincia injuriam crucilixi, A losanttm; modus autem reconciliationis et absolu-
scientes remissionem onmiuni peccaminum a Deo lionis lalis fuit. Adductus est comes nudus ante
ejusque vicario universis indultain, qui orlhodoxse fores ecclesise B. ^Egidii, ibique coram legato,
fidei zelo succensi,. ad opus se accingerent hujus archiepiscopis et episcopis qui ad hoc conveneiant
pietatis, dunimodo contriti essent pariter et con- plusquam viginti, iuravil. super corpus Christi, et
fessi.' Quid plura? Publicatur isla indulgentia in sanclorum reliquias, quaeante fores ecclesioe expo-
Fraiicia, armat se mullkudo magria fidelium signo silse cttm magna veneratione, el in multa copia a
crucis. prselatis tenebantur, quod mandatis S. R. Ecclesise
CAPUT XI. Iii omntbus obediret. Mox legatus stolam ad collum
Concilium apud Montilmncelebralur, ibique sisiendi conikis ppni fecit, ipsumque ccmilem per stclam
corani Mitone dies comili apud Valentiam prmfi- arripiens, abselutum cum verberibus in ecclesiam
gitur. intrcduxk. Nec silendum quod, cura comes Tolpsse
Celebratp apud Novani-villam colloquio praeno- inlroduceretur in ecclesiam, sicut diximus, S. ^Egi-
lalo, M. Milo cum eollega sup M. Thcodisio, ad dii cum verberibus, disponenle Deo, nullatenus de
parles provincise perrexit vcniensque ad quoddam ccclesia potuit exire prae.lurba, per viam qua in-
caslrum quod Monlilum nuncupatur, convocavit " traverat; sed oportuit eum descendere in inferiora
archiepiscopos et episcopos quamplures. Qui, cum ecclesLe, et per anle sepulcrum B. martyris F. Petri
ad eum yenissent, qusesivit ab eis diligenler qua- de Caslronovo, quem oecidi fecerat, nuduin trans-
liler procedenduro esset in negotio pacis et fidei, ire. 0 justum Dei judicium! quem enim con-
prsecipue in factq coraiiis Tolpsani; vpluit etiam tempserat vivum, ei reverenliam compttlsus cst
ul sjnguli prselati super cerlis capitulis, de quibus exbibere et defunclo. Illud etiani notandum pttto,
euni abbas instruxerat Cisterci.ens.is,sua ei trade- qtiod ctim eorpus prsedicti martyris, qui in claustro
rcnt ccnsilia seripla et sigillata. Factum est ut monachortiin S. jEgidii prius fuerat tumulalum,
prsecepit, e't qucd auditu est mirabiie, omnia lara post longum tempus in ecclesiam transferretur, ita
abbatis Cisterciensis quam prselatorum consilia sine saninn inventum est el illsesum, ac si ipsa die
dissensipne aliqua convenerunt. A Domino faetum fuisset tumulalum ; miri etiam odoris fragrantia de
est isttid (Psat. cxvii). Post hsec misit M. Milo ad corpore sancti et vestibus emanavk.
comitem Tolosanum, mandans ei ut ad diem quaui
CAPUT XIII.
sihi prsefigftbat veniret ad ipsum apud Valeuiiam
civitalein. Venit comes ad diem ilium, et sictil fal- p( QomesTolosanus, ficle crucem sacrw mililiw signum
Jax et saevus, lubricus et perjurus promisit legato sumit, quam quidem calholici exercitus milites
videlicet M. Miloni, licet in dolo, quod suam facc- peclori assulam habebant.
ret in omnibus voluntatero. Legatus autem, utpote Post hsec omnia callidissimus comes Tolosse, ti-
vir cautus et prudens , prselalorum usus consilio, mens, a facie crucesignatorum, qui ad exlurbandos
voluit et prsecepitut comes Tolosanus traderel ei bserelicos et eorum fauiores in proximo, venluri
pro securitate de (erra quam tenebat in provincia, erant de Francia ad partes Narbonenses, petiit a
castra sepiein, Voluit etiam ut consules Avenio- Jegato dari crucem, ut sic terram suam a crucesi-
nensis el Nemausensis civitatum, et villaeSancti gnatorum infestalione tueretur. Acquievk Jegalus,
Georgii jurarenl ei, quod si comes Tolosanus man- coroitique etduobus tantum de suis milkibus cruces
dalo ipsius legaii venire prsesumeret ex adverso; dedit. 0 falsum et perfidissimum crucesigiialum,
iion tenerejilur ei hominii seu foederis fidelitate comitem Tolosanum dico, qui crucem assumpsit,
aslricti. Comilatus insuper Ingruensis, S. R. Ec- non ad vindicandam injuriam crucifixi, sed ut ad
clesise caderet in comm|ssuni. Comes vero Tolo- tempus celare posset suam et tegere pravitatem !
sanus, quamvis dolens et invilus necessitate com- His omnibus itaque geslis, legatus et M. Theodisius
pulsus, omnia quse legatus mandaverat, adimplere D 1 redierunt versus Lugdunum, ut crucesignatis, qui
promisit. Sicque factiim esl utqui abbalem Cisteiv slatiin venturi erant, contra provinciales hserelicos
ciensem durum dixerat, legatum ionge diceret obviarent, per totam siquidem provinciam divtilgata
duriorem. Hpc autem, Deo disponente, justissime erat indulgentia quam feceral dominus papa proli-
factuin esse creditur, quod ubi tyrannus speravit ciscenlibus contia prsedictos haerelicos, ideoque
reniedium, ultionem reperil et fiagellura. Slatim qtiamplurimi nobiles et ignobiles contra hostes
vir totius bonilatis M. Thepdisius, de mandato le- crucis armaverant se in pectoribus. crueis signo.
gali, venil in partes proviucise, ut septem castra Signatis igitur in Francia ad vindicatiduin Dei
cle quibus supra tetigimus reciperet, et ea ocou- nostri injuriam tot fidelium millibus et signandis
paret ex parte S. R. E. et muniiet. nihil aliud supererat, nisi ul Domiiius Sabaoth, qui
CAPUT XII. solita bonilate et inaudka benignitate inimicis suis,
Certis cwremoniis antiquilus usitatis, comes Tolo- - videlicet haireticis et eorum fautoribus compaliens,
sanus Ecclesiwreconciliatur. plures et pluries desfmaverat ad eosdem; sed illi
Itis omnibus rite peraclis, descendit legalus ad iu perverskate sua perseverantes, in sua ne^ukia
villuuciS. iEgidii, reconciliaturus ibi comilem To- obslinati, quosdam contumeliis affccerant, alies
 S65 HISTORIA ALBIGENSIUM. &f>6
etiam inlerfecerant, missis exercilibus suis, crude- A terfecerunt, episcopo eliam suo, qui vicecomkein
lissimos perderet homicidas. .ab illorum manibus defendere nilebalur dentes
CAPUT XIV. confregerunt. Egrediebatur die quodam cauonicus
Adventus crucesignati exercitus in partes prmincim. quidam Biterrensis de ecclesia majori, celebrata
Anno igilur ab Incarnatione Domini 1209 domini missa, audiens autem tumultum laboranlum in
papse Innocentii II, regnante Philippo rege Fran- fossatis civilatis, interrogavit quid hoe esset. Re-
corum, circa festum sancli Joannis Baplistse, cru- sponderunt qui aderant : < Tumullus est laboran-
cesignati omnes a diversis Francise partibus iter tum ad fossata, quia munimus civitatem contra
arripientes, pari consilio et provida dispositione, Francigenas qui adveniunl; »jain lenim imniinebat
apud Lugdunum urbem Gallise convenerunt. Inter adventus peregrinorum : et dum ila loquerentur,
eos autem qui ibi adfuerunt, isli prsecipui habe- apparuit quidam senex venerandse setatis, qui dixit
bantur, archiepiscopus Senonensis, episcopus eis : < Vos contra peregrinos civitatem istaro mu-
Eduensis,episcopusCIaroraontensis,episcopusNiver- nitis : sed quis desuper poterit vos munire ? » Per
nensis, dux Burgundiae Odp, comes Nivernensis, boc innuit, quod Dominus de ccelp bellalurus esset
comes Sancti Pauli, comes Montisforlis, comes de eos. - Quo audito, illi vehemeiUer moli sunl et
Barro supra Secauam, Guichardus de Bellojoco, " permoti: cumque vellent in senem insurgere, su-
Willelmus de Rupibus , senescallus Andegaviae, bito disparuit, et nusquam potuit inveniri. Nuuc
Gualcherus deJoviniaco, Guido deLevis, Lambertus propositum prosequamur. Antequam crucesignati
de Tureyo, multi prseterea nobiles et potentes, quos ad Biterrensem pervenirent civitatem, vicecomes
longum esset per singulos nominare. Biterrensis Raimundus. Rogerii nomine, nobilis
CAPUT XV. quidem genere, nepos comitis ToIosani,qui, seclans
Comes Tolosanus it obviam crucesignalis. avunculi pravitatem, in nullo bsereticos compri-
Videns autem comes Tolosanus Raimundus si- mebat-, promiserat firmissime Biterrensis civibus
gnalorum multitudinem advenire, timensque ne civitalis quod eos nullatenus desereret, sed cuin
invaderenl lerram ejus, utpote quam de perpetratis ipsis ad morlem usque perseverans in ssepedicta
nequitiis, conscientise stimulus accusabat, exivit civitate adventum Christi militum exspectaret. Sed
obviara eis, et pervenit usque prope Valenliam ci- cum noslros appropinquare audirct, pacti oblilus,
vitalem : at illi egressi erant in manu excelsa, ip- foederis nescins fidem frangens, confugit Carcas-
sos igitur inveniens prope civitatem diclam dictus sonam aliam suam nobilem civitatem, plures de
corries, pacem simulans, falsum spopondit obse- Q Biterrensibus hserelicis ducens secum. Pervenienies
quium , firmissime promillens quod ad mandatum igilur Biterrim nostri, tiansmiserunt in civilatein
sanclae RomanaeEcclesiaead eorum eiiam arbitrium ipsius civitalis episcopum, qui exierat obviam eis,
se haberet, super quibus observandis. dedil castella magislrum videiicet Regenaldum de Montepessu-
quaedam pro securitate. Voiuit etiam dare filium lano, virum aetate, vita, scientia venerandum. Di-
suum in obsidem, vel seipsum. Quid plura? Etiam cebant siquidem noslri quod causa perdendarura
associalur his boslis Chrisli, pergunt pariler, re- haerelicorum advenerant, mandaveruntque civittus
cloque gressu perveniunt ad Bilerreusem civilalem. Catholicis, si qui erant, ut in manus ipsarum, tra-
CAPUT XVI. derenl hsereticos, qucs idem venerabilis episcopus,
De malilia civium urbis Biterrensis el ejusdem urbis qu: ces plene neveral et etiam in seriptum rede-
obsidione, expugnalione et excidio. gerat, ncminaret; vel si istud facere nen ppssent,
Erat aulem Biterris civilas nobilissima , sed lola exeuntes de civitate dimitterent baerelices, ne pe-
veneno baerelicse pravilalis infecla; nec solum hse- rirent pariter cum eisdem. Qund verbum cum sse-
retici erant cives .Biterrenses, sed erant raptores, pedictus, episcopus ex parte nostrorum memoralis
injusli, adulteri, latrones pessimi, pleni omni civibus retulisset, noluerunt acquiescere; sed se
genere peccalorum. Non sit onerosum lectori si de D adversus Deum et E.cclesiam erigentes, inito cum
roalilia dictorum civium aliquid specialker disse- morte foedere, elegerunt potius mori hseretici quam
ramus. Pergebat quadam nocte in ipso diluculo vivere Chrisliani : priusquam enim nostri eos ali-
sacerdos quidarn civitatis illius ad ecclesiam divina quatenus expuguarent, exierunt quidam de civitate.
celebraturus mysteria, portans calicem manibus cceperuiuque noslros sagiltis acrius iiifestare, quod
suis : quidam autem de Biterrensibus qui se videntes servientes exercitus, qui publica lingua
posuerant in insidiis, arripientes sacerdotem dicuntur ribaldi, cum indignatione maxima rouros
illum, et vehementer verberanles, fracto brachio, adeunt civilatis, nobilibusque exercitus nescienli-
ipsum gravissime vulnerarunt, accipientesque ca- bus et penitus inconsultis, facto insultu ipsa bora,
licem quem tenebat sacerdos, ipsumque discoope- quod dictu mirabile esl, capiunt civitatem. Quid
rientes, minxerunt in eo in coutemplum corporis plura? Slatim intranles, a roinimo ad maximum
et sanguinis Jesu Chrisli. Alioque lempore, cives oranes fere necati, tradenles incendio civitalein.
saepedicti in ecclesia B. Marise Magdalense, quae in Fuit autem capta civitas saepe dicta in festo S. Ma-
civitate dicla ska esl, dominum suum vicecomitem rise Magdalenae. 0 justissima divinse dispensalionis
Bkcirensem Trancavilum, tradilores pcssimi in- uicnsura! Sicul in principio liujus libri di.ximus.
567 PETRI VALLIS CERNAIl MONACHI SGS
dicebant bseretici B. Mariam Magdalenam fuisse A in unum et cum maxima devotione cantantibus,
Christi cqncubinam , prsejprea iu Ecplesia ipsius Veni, sancte Spirilus, divinumque postulanlibus
xjua? erat in ciyilaje, sicut supra/teligimus , cive§ auxilium mox adfulurum , dereliclum staliin pri-
Biterrenses dominum sutim opciderant, eplscopq mum suburbium ab bpstibus , vi ceperunt.
suo deiitescpnfregerant. Merito igitur in ijlius festi- Nec praelereundum qupd npbilis coraes Montis-
vitate capii sunt et destructi, de quaconlumeliosa forlis primus p.mnium, imo soliis quoail milites, in
lot dixerant, cujus'etiam ecclesiam sanguine do- fossatum semisit audacter cum cseteris dictuni sub-
roini sui vicecomilis videlicet, nec non episcopi urbium impugnando. Quodcaptum, implelis fossa -
foedaverant canes impudentissimi. In eadem etiam tis, nosfri lerrse penilus adsequaverunt. Videnles.
ecclesia, in qua, ut ssepe diptum est, dominum suum auiem nos|.ri qyod tam facile cepissent ssepedictum
occi-derant cives Bilerrenses, ijisa die caplionis suburbium, arbilrali sunt sepundum suburbium,
civitalis fiie,ruiit usque ad scpjem xnilli^ de ipsis quod. Jpnge fprtius erat et rounitius per insultum
Biterrensibus inlerfecti. similiter capi posse. Die aqtem altero, ad murum
Nolabiliter est nqtandum quod sicut ciyitas Jerur ejusdera secundi suburbii accesserunl, quibus ad
salem xui anrio a passione Domini nostri a Tito et instikum inslantibus, yicecomes cum sujs ita sevi-
Vespasiano fuit destructa, ita civitas Biterrensis XLII riliter defendebat, quod ex frequenti et creberrima
anno ab irilerfectione domini sui per Francigenas jacltt lapidum, nostros a fossato quod.intrayerant
est vaslala. Hoe qnoque noii est omitlendum, quod oportuit resilire : in quo conflictu contigit quem-
soepedicla civitas mullolies devaslata fuerit ob dain mililem de noslris fractp, crure in fessalff re-
causam superius memoratam , semper in die fesli nianere, ad quem exlrahendum cum milliis auderet
S. Mariae Magda|ense;,in cujus ecclesia tantum sce- aceedere propter jactus lapidum incessantes, vir,
lus perpetrainni fuerat, dignani reccpit ejusdem toliusprobitatis videlicet comes Montis-fortis in fos-
sceleris ultioneni.' satum se miltens, ipsum unipo auxiliaiite armigero,
CAPUT XVII. . non sine grandj proprise vilse discrimine liberavit.
De obsidione jirbis Carcassonm el ejusdem dcdilioife, Quibrjs gestis, nostri mpx machinas quce dicunlur
Capta kaque et destructa eivkaie Biterrensi, petrarise ad diruendum murum suburbii erexeruut:
proposueriiiii nostri recto gressu leudere Carcas- quo muro aliquantulum pro jactu petrarum in sum-
sonam, cives, etenim Carcassonenses pessimi erant mitate debililato, noslri carrum qualuor rotarum
lueretici, et peccalores cpram Domino nimis, si- bovinis pellibus cooperiunr, cura maxima difficul-
quidem illi qui ip castris inter Riterrim et Carcas- C tate muro applicantes, ad fodiendum muruni art fi-
sonam positis babilaliant timore exercitus fugerant, ces submiserunt. Adversarii vero ignem, Jigna,
castra sua vatstia relinquentes ; quidam tamen qui lapides projicientes instanlissirae, ipsum carrum
iion vocabantur ex hseretica p.ravitate, reddideruut stalim comininuerunt; fossoribus tamen in conca-
se nosiris. Audieris.autem vicecomes qupd nostri ad vitate muri jam facla se recipienlibus, quos nullp
obsidendara tenderent Carcassonam,. milites quos^ modo a perfp.ratione muri potuerunt retardare. Quid
cunque potqit adunavit, seque cum eis in Carcas- plura? In craslino summo diluculb, suffosus corruit
sOnam recipieris., prseparavit se ut cpnlra nostros roiirus, njox npstris. ciim strepitu intranlibus, ad-
defenderel civilalem. Nec silendum quod GivesCar- yersarii sese, in superinra civitatis transtulerunt;
cassonenses pessimi et infideles, refeclorium et sed postea videnles milites iiostros exisseasubur-
cellarium canpnicorum Carcassonensium, qui erant Jiio, et se in tenloria recepiSse, exeuntes decivitate
canonici regulares, ipsa etiam stalla ecclesise, quod quolquot de nostris in suburbio, effugantes. Pluri-
exseerabilius est, deslruxerunl, ut muros civila- bus etiam de nostris prse difficultale exilus interfe-
tis inde munirent. 0 profanum consilium! 0 liiu- clis, in tolo, suburbio ignem liiiUiiiU, sese iterum
nitio' immiinita quse sacra immunitate, domus ad superiora reportanles.
Dei inviolata et destrucla construitur per boec y Conlingebat in illa obsidione quoddam, quodnon
inerito destruendam, domus ru.slicprum iniacisK prsetermittendum, sed pro maxiino miraculo est
censervantur, dpmus servprum Dei dejectse pip- jiabendura. Dicebalur quod in exercilu erant ho-
slernuntur! Perve,nientesigitur nestri adcivitalem, iiiines usquead quinqiiagiiita, roil.l.ia;lipstes autem
in circuilu fixere tentpria, pbs.idionem firraante,s. noslri omnia in circuitu ciyitalis molendina destru-
Oeposilis ergo cii^iiniquaque bellatoruru agminibus,' serant, ita quod non polerant nostri panem baberc
ipsa qttidem dieet aliera a praaliis siluertint. Civi- nisi de paucis caslris circumjacenlibus, et tamen in
las atitem Carcassona. in monlis cujusdam s.uper- tanla abundantia eral ibi papis quod modicissimo
cilio posita, duplici suburliio cingebatur, quoruin prelio vendebatur, inde et dicebant hsereiici, quod
utrumque munilum eral muris pariler et fossatis. abbas Cislerciensis niagus erat, dsemonesque addu-
Die igilur tertia sperantes nostri primum subur- xerat in specie hominum, quia videbatur eis quod
bium quod secundo suburbio erat aliquantulum noslri nQirco.medebant. His ilaque geslis, coiisiliuni
ininus forte, per insultum sine machinis se caplu- habuerujit nostri, quomodo caperent civitatem; ani-
ros, impeliim feeerunt. unanimes in ipsum , epi- madveitentes autem quod, si facereiU hic sicut in
ficopis et abbatibus cura universo clero congregatis Biterrensi factum fuerat civitate, destrueretur. ci-
 gr.o HISTORIA ALBIGENSIUM. 570
vitas, et omnia bona quae in ipsa erant consume- A lule obedienlise ut facerel quod pelebant. Stiscepi.l
reniur, et ila iile quj prseliciendus erat terrse illi, igitur terrse gubernaculum vir praefalus ad lautlem
uon haberet unde yiveret, nec posset mililes et ser- Dei ellionorem Ecclesise, depressionem hsereticse
vientes leneread terram cuslodiendam. Ad consi- pravilatis. Hic adneclendura est quoddam relatione
liura igkur baronum iraclatum est de pace in hunc dignissimum, quod contigerat pauloantein Francia
modum. Qrdinatum est quod omnes egrederentur de nobili comile Monlis-fortis. Redibat quadaui die
nudi, et ita evaderenl; vicecomes autemln eustodia venerabilis abbas vallium Sarnay, Guido nomine
leneretur, bona omnia rcmanereni illi, qui futurus supradictus, qui negolium fidei contra haereticos in
erat dominus diclse terrae ob necessitatem superius quantum polerat promovebat a duce Burgundiae,
iiominatam, factumque est ita. Egressi sunt ergo ipsius ducis lilteras Iiabens secum, conttnentes
omnesnudi de civitate, nihil s,ecum prseter peccala quod dux rogabat comitem Montis-fOrlis, ut cum
porlanles. Tuncadimpietum esj qupd dictum fueral ipso se accingeret ad militiam Jesu Christi contra
per venerabilem virum Berengarium, qui fuerat haRrelicos,ingentia dona offerens, si inbocacquie-
episcopus Carcassonse. Hic, cum quadara die in scere vellel ei. Ccntigit aulera ut diclus abbas ve-
civitate sua prsedicaret, civibusque, sicut solitus niens a duce diclura comitera inveniret in ecclesia
eral, hseresim improperaret, uojuerunl eum audire. cujusdam caslri ipsius comilis, quod dicilur Rupis-
Quibus ille : < Vos me audire non vultis : credite fortis, quibusd3m negotiis occupalum : cumqueab-
inihi; ego tantum mugitum emiliam contra yos, bas vocasset illum in partem, ducis lilteras oslen-
quod a remotis mundi partibus venient, qui destru- sttrtis, transiens idem comes per cancellum eccle-
cnt villam istam. Cerlissime autem sciatis quod, si sise, libruin Psallerii quem super formulam invenit
ferrei et allissimi essent mur: civifatis islius, non apprehendens , divino nulu ex industria aperuit,
posselis vos defendere quin pro vestra incredulitale digitum suum super primain linearo lenens, dixit
et roalkia, condignam recipiatis a juslissimojudice ahbati : Exponite mihi Scripluram istam, Angelis
ultionem. > Propter lisecet his similia quse eis vir suis Deus mandavjt de le, ut custodiant te in omni-
sanclissimus inlonabaf, quodam lempore expule- bus viis luis: in manibus porlabunt te, ne fortcoffen-
runteum dicli cives de civitale, inhibendo prseco- das ad lapidem pedem luum (Psal. xc), quod divina
nis vcos districlissime et sub poena gravissimse ul- disposkione provisum, rei exitus manifeslissinie
lionis, ne quis in emendo yel vendendo, sibi vel suis comprobavit.
auderet in aliquo comniunicare. Nunc id quod cce- CAPUT XVIII.
pinius exsequamur. Reddita civilpte ct omnibus Q De prmclaris animi et porporis dotibus Simonis co-
egressis, eliguntur de exerciiu mililes, qui bopa milis Monlis-foriis.
civitatis fidelitercuslodirent. Quia vero loci opporlunitas se ingessit, quotl ra-
CAPUT XVII bis, tionis ordo deposcit, bic de nobili comite Monlis-
Eligilur comes Montis-forlis in principem terri^orii et fortis, quod novimus jnseramus. Priino diceiur
dilionis Raimundi comitis. quod erat generc prseclarus, virtute iobustus, in
Quibus omnibus peraclis, consilium liabueru.nl armis pluriniuro exercitatus. Eral proelerea,utacce-
Jiarones ad invicem, quem deberent praeficere terrae damus ad fprmam, statura prpcerus, csesarie spe-
pssediclae,Et priino quidem oblatum fuit lerrae do- ctabilis, facie elegans, aspectu deccrus, humeris
niiuiura comili Nivernensi, postea duci Burgundiae; cminens, brachiis exerlus, cerppre venuslus, mem-
sed'accipere noluerunt, Eliguntur igitur cle "tolo bris oninituis agilis et stabilis, acer et alacer, in
exercitu duo episcopi et qualuor mililes, et insuper niilla sui vej modica parte eliam ab hosle vel in-
abbas Cisterciensis apostolicsesedislegatus ad terrse vido reprobandus. Demuiri ut ascendamus ad ma-
dominum eligendum : qui firrailcr promiserunl jora, erat facundia disertus, affabililale comis, con-
quod Ulura eligerenl, quem secundum Deum et sse-r lubernio amabilis, castkale mundissimus, liumili-
culura scirent uliliorem. Hi septem, septiformis D late prsecipuus, sapienlia prseditus, in proposito
Spirilus saneti gralia cooperanle, totamque lerram firtnus, iu consilio providus, in judicio justus, in
niisericordiler respicienle eiigunt virunVfidelem,ca^ inililise exercitiis sedulus, in suis actibus circum-
tholicum, moiibus honeslura, arniis slrenuum, Si- scriptus, in iucipiendis ardtius, in perficiendis uon
monem videiicet comitem Monlis-rfortis. Statim ab-r defessus, lolus divinis servitiis mancipatus. 0 pro-
l.as Cisterciensis, apostolicae sedis Jegatus, hujus vida principum electio! 0 sensata peregrinorum
sacri negotii pater et magister et dux Burguudiae, acclamalio, quae virum tamen fidelem fidei ortlio-
ccmes etiam Nivernensis, ad ipsum veniuitl, mo- doxse providil eleclione defendendse, quae virum
iient, rogant el consulunl ul suscipiat onus paiiler tani accommodum universae reipublicse sacrosancto
tt honorem. Quod cum vir discretissimus instantis- pegotio. Jesu Christi contra pestilentes hsereticos
sime renueret, et se fateretur insuflicientem et in- voluit principari! Talem quippe decebat dominum
dignum, mox abbas Cisterciensis et dux, ejus pe- exerciluum esercitui dominari, quem, ul praedictum
dibus se provolvunt preces precibus inculcanles. Cst, generis nobilkas, morum sinceritas, niilkaris
.Comite autem adhuc renuente, abbas, auctorilale prcbitas adornaret; talem, inquam, talem operse
su£cIegatignis utens, prsecepk ei dislriclissime vir- prelium fuit, in perifilitanlis Ecclesiaj defensioneiri,
5"! PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 5"'2
sublimari, sub cujus palrocinio innocentia Cliri- A gentise peccatorum quam eis fecerat, et sub poena
stiana secum consisleret, et hserelicae pravilatis gravissimse excommunicationis inhibens, ne ciWta-
prsesumptuosa temeritas, detestabilis erroris sui tem Jadrae in aliquo damnificarenl. Quas lilteras
iinpunitatem non sperarel, et pulchre salis de cum abbas vallium die quodam nobilibus exercittis
Monterforti priundus naufraganti Ecclesisea Chri- qui erant congregati in unum recilaret, et Venetici
stp, si montenon transmklilur, ipsam a persequen- ipsum vellent occidere, nobilis comes Monlis-forlis
tibus hsercticis defensurus. surrexk in medium, et Venelicis se opponens resli-
Et notandum quod, licet aliqui possent rcperiii lit eis, ne abbalem occiderenLtprsenolatum. Cives
qui in aliqua ei gralia sequipollerent,caudacter dico, autem Jadrenses qui ibi causa postulandaepacis ad-
vis aut nunquam reperielur in quo tanta simul venerant, alloeutus est comes nobilis in prsesentia
donorum tam naturalium quam gratuitorum conflux- baronum omnium in hunc modum : < Non veni,
eiit plenifudo, quem ne lot et lantarum divini nu- inquit, buc ut destruerem Chrislianos, nullum ma-
niinis largilaluin extolleret magnitudo, datus estei lum vobis inferam, sed quidquid facianl alii, ego a
tDouiino stimulus incessanlis sollicitudinis et ur- me et meis facio vos securos. » Sic fatur vir slre-
gerilissimaepaupertatis. Cura enim Deus in caplione nuissimus, stalimque ipsiet suialoco colloquii ex-
castrorum e.tdestruclione ininiicorum, hinc ita mi- ierunt. Quid amplius imrooremur? Barones exerci-
raculose magnilice faeeret cura eo, hinc illum tot cilus mandato apostplice ncn deferentes, capiunt et
curis vexabat, lantsepaupertalisinopia deprimebat, destruunt civilatem. Iterum a domino papa misera-
quod vix licebat ei quiescere, ne superbire liceret. biliter et gravissime excommunicanlur; et ego, qui
Ut auteni virtus viri clarissimi clarius innolescat, ibi eram, teslimonium perhibeo veritati, quia et
iion sit onerosum Iectpri, si de his quse gessit re- Iitleras vidi et Jegi excommunicationera aposlolicam
troaclis aliquaudo diebus aliqua quae vidimus per- continentes. Nobilissimus autcm comes non acquie-
stringamus. vil, plurimorum sentcutiae, utdeviaret a vero, sed
CAPUT XIX.
De benevolenlia Simonis comilis erga Jadrenses, et exiens a consortio peccalorum, cum muko grava-
singulari ejus in Romanam Ecclesiam observau- mine et dispendio, per terram deserlam et inviain,
iia. post multas angustias et multos labores baronum,
Quodamtempore idem nobilis comes et abbas val- villam nobilissimam Apuliae pervenit, ibique denuo
lium Sarnay Guido, qui fuit postea episcopus Car- naves conducens perrexit, et ascendens cursu pro-
cassonse, de Jquo saepius fecimus mentionem, pro- spero ullra mare, ubi per annum et amplius moram
iiciscebalur cum baronibus Franciae ukra mare (7). C faciens, et multas contra paganos militise probitales
Videntes autem nobiles Francise Venetiara civitateir. exercens, baronibus Francise quos apud Jadrara (8)
opuleiuissimam, ubi ad iransfretandum debebant i'jmiserat, periclitalis et morluis fere cunctis, ipse
de ccmmuni conducto naves ascendere, naves ipsas vivus et sanus rediitad propria cum honore. Ab illo
de charissimo pretio conduxerunt. Erant autem no- igilur tempore nunliavit triumphos quos feliciter
biliores l<Uius Franciae. Comes videlicet Flandriae postmodum consummavit, et lunc honorem prome-
Balduinus, et Henricus frater ejtts coraes Blesensis ruit, quem assecutus est postea in depressionem
Ludovicus, ct nobilis comes Montis-forlis et alii bsereticse pravitatis. Nec silendum pulamus quod,
mulli quos non crat facile numerare. Cives autem cum lantus sitet lalis comes iste, providit ei Domi-
Veuetici homines callidi et perversi, videntes quod nus adjutorium simile sibi, uxorem videlicel, quae,
peregrini nostri, propler navium prelium iininode- ut brevker dicamus, religiosa essel, sapiens et sol -
ratuui, exliausti essent pecunia et peue penitus licita. In ea quippe religiosa religio sollicitudineni
eiuuncli, nec tum diclum naulum ex magua parte et sapienliam adornabat, sapienlia religionero el
solvere possent, nacta inde occasione, videlicet quod sollicitudinem informabat, sollicitudo leligionem ct
peregrini nostri erant illis obnoxii et subjecti, dux- sapientiam exercilabat, insuper et D.ominus benc-
erunt ecs ad destruendam civilatem quamdam Chri- dixerat dictae. comitissae in familise procreaiionc.
stianorum, quaeeral regis Hungariaenoinine Jadram: Comes siquidem habebat ex ea iilios multos etpul-
quo cum peregrini nostri perveiiisseiil, sicut mos chros nimis. His in commeiidationocomjlis ssepius
est obsideiilium,fixere tenloria prope rouros civkatis. memorali perstrictis, ad prosequeudum narrationis
Conies autem Montis-foilis el abbas vallium non noslrae ordinem accingamur.
sequentes lurbam ad faciendum maluni, noluerunt CAPUT XX.
obsidere cum aliis, sed longius a civitate se locave- ComesNivernensis ob quasdam simujlales cqslra si-
rttnt. Inlerea dominus papa misit litteras suas gnalorum deserit.
omnibus peregrinis, districte et sub periculo indul- Poslquam eleclus fuit comes. saepe memoratus,
(7) Expedilionem Byzanlinam anno 1205 susce- terfuil el ferrne praefuit aut saltem earurn pars ma-
plam auctor intelligil, cujus Hisloriam Galiice et gna fuil, turbidaque quorurodam monachorum coiir
sincere consoripsit Gaufridus de Viila-Harduini. Sed silia damnat, eaque de causa eum lector consulas
parum hic prudenter, imo inconsiderate prorsus, velira.
,'.iuctorperstringit Venetos, quorum (idem.summam (8) Jadera, bodic Zara, urbs. Dalmatiaeseu Scla-
industriara et fortitudinem in hac expeditionc, vouise.
iinpense laudat dictus Gaufridus qui rebus gcslis in-
 575 H.STORiA ALUIGENSIUM. 574
modo et ordine quo superius est notatuni, statirn A comes paucis militibus secum , tbice cuin exercitu
abbas Cisterciensis et ipse, ducem Burgundise ad- remanente, castrum adiit praenolatum, qnod acce-
eunt, el comitera Nivernensem orantes et deprecan- ptuin, gente sua munivit. Nec relicendum quod co-
tes .ut in seivitio Jesu Chrisli dignarentur acibuc mes Tolosanus qui fuerat"in obsidione Carcassonse,
aiiquantulum commorari. Adhuc enim eranl hsere- felicibusque nostris successibus invidebal, consuluit
licorum castella multa et fortissima acquireilda : comili nostro ut qusedam caslra quae vicina ierant
ik enim prsetermitlaraus iniiuinera, erant circa Car- terrae illius comitis Tolosani destrui facerel. Ipse
cassonam iria castra munitissiraa, in quibus habi- etiam quasi sub specie boni ad voluntalem Comitis
tabantlunc temporis prsecipui fidei noslrae iniroici. noslri, aliqua caslella funditus evertit, et combus-
Erat quippe ex una parte Minerba, ex alia castrum sit, sub hoc scilicel prsetextu ne nostros de caelero
Finarum, ab alia Cabarerum. Dux aulem Burgun- impugnarent. Hoc ideo faciebat ille perfidus et ini-
dise, utpote beiiignissinius, benigne deprecantibus quus, quia volebat quod terra illa destrueretur, et
acquievit, promisitque per aliquantulum lempus nuilus resistere posset ei.
cum eis ad hxc moraturum. Comes atilem Niver- CAPUT XXII.
nensis nulio modo vpluit deprecanlibus pbaudire; Inlrat comes Albiensem dicecesim.
sed stalim ad prppria reraeavit: non enim bene Cum bsec agerentur, burgenses cujusdam nobi-
conveniebant dux et comes ille; sed bostis pacis lissimi castri quod dicitur Castra iu Albigensi ter-
diabolus ita inter i.llos muiuas inimicilias acuebal, rilorio, venerunt ad comitem nostrum, parati eum
quod timebanl quotidie nostri ne se mutuo occide- suscipere in dominum et facere ejus volunlatero.
renl. Prsesumebalur etiam a nostris, quod comes Consuiuit ergo dux coroiti ut irel el acciperel ca-
Nivernensis, non salis bonam gerebat erga nostrum slrum illud, quia quasi caput eral totius lerritorii
coniitem volunlatem, eo quod comes noster fami- Albigensis. Ivil ergo comes cum paucis, duce cum
liaris erat dueis Burgundise, et cum ec venerat a exercilu derelicto. Factum est aulcro dum esset
partibus Gallicanis. 0 quanta antiqui hestis mali- cotnes in prsedicto castro, et bomines caslri fecis-
lia, qui promolionem negotii Jesu Christi videns sent ei hominium, castrumque tradidissent, vene-
ct invidens, impedire veluit quod dpluit promoveri! runt ad eum milites cujusdam castri nobilissimi
Exercilus siquidem crucesignaterum qui fuerunt prope Albiam nomine Lumbers parati facere comili
in ebsidipne Carcasspnse erat tam magnus et for- sicut fecerant illi de castris. Nobilis vero comes vo-
tis quod si ulterius veluisset precedere et unanimi- lens redire ad exercitum, noluit tunc ire cum eis,
ler persequi erlhodoxse fidei inimicos, non inve- Q sed lantum recepit in sua protectione castrum, do-
nientes qui resisterent eis, totam lerram illam in nec ire posset lempore compelenti. Miraculum quod
brevi acquirere potuissent. Sed, in quantum bu- cotitigit in castro de Caslris, in praesenlia comitis
niar.a ralio potest eomprehendere, superna pietas noluinius prseterire. Prsesentati fueruut duo hserc-
ideo aliter ordinabat, quia videlieet bumani gene- lici ipsi comiti : alter autem eorum perfectus erat
i is saluti providens, acquiskjonem ierrse voluil pec- in secta hsereseos, alter vero erat quasi novitius et
catoribus reservare. Pius quidem Dominus simul discipulus alterius. Habilo comes coiisilio, voluit
in brevi finiri neluii. sanctissimam guerram istam, ut ambo incenderentur; aiter vero illorum hsereti-
per hec provideus peccaleribus ad veniam, juslis coruin, ille videticet qui erat disciputus alterius,
ad graiiam amplierem, paulatim et suecessive he- lactus dolore cordis intrinsecus ccepit converti, pro-
stes sues vpluit subjugari, utdum paulalim et suc- misitque quod libenter abjurarct hseresim, sanclse-
cessive preceres se accingerentad vindicandam inju- que R. E. per onuiia obediret. Quo audilo , facla
riam Jesu Christi, prolohgata guerra tempus veniae esl grandis altercatio inter nostros : quidam cniin
peceatcribus prolongarent. dicebaut, quod ex quo ille paratus erat ea quse dixi-
CAPUT XXI. mus adimplere, non debebat raorte condemnari.
Expugnaiio Castri Fani-Jovis. I> Alii econtrario asserebant illum essereum mortis;
Paucis diebus apud Carcassonam pcraclis, exivit tum quia roanifeslum erat ipsum fuissehsereticum;
nobilis comes a civilate cum duce et magna paile tum quia putabatur quod ea quse dicebat, potius li-
exerckus, adjuvanle Domino, ulterius processurus : more imminentis mortis promilteret, quam amore
maxima enim pars exercitus recesserat cuni consite Christianse religionis observandse.^ Quid plura ?.
Kivernensi. Mcventes igitur a Carcassona, ipsa Acquievkcomesquodcombureretur hac iiitentione,
die fixere tentoria apud villam quamdam, quse Al- quod si nunc convertatur, iguis esset ei pro expia-
zqna dicebatur. Iu crastino consuluit dux comili ul l.one peccalorum, si vero ficte ioquerelur, reciperet
iret ad eastrum quoddam quod dicilur Fanum Jovis. pro perfidia talionem. Ligati sunt ergo ambo stri-
Castrum siquidem illud, a militibus et hpmiiiibus cte duris vinculis et fortissimis, per crura, ventrein
suis timpre nosiroruui derelictum, inlraverant qui- etcollum, manibus etiam posl terga revinctis. Quo
dam mkites Arragouenses, qui crant cum comile faclo, inquiritur ab illo in qua fide vellet mori; qui
uoslro et munierant; plura enim de inimicis ca- ak : < Adjuro pravkalera baeiei.icam, in IJde S. R.
Eteiiis nobiliorihus et forlioribus lerrore crucesi- E. volo mori, orans ut mihi sil pro purgatorio ignis
gualorum vacua fucrant derelicla. Assumptis ergo isle. * Accensus esl igilur ignis circa slipilcm cc»
575 PETRI VALLIS CERN.AHMONACHI 57G
piosus; illo autem qui perfectus erat in hseresi in A . iUo milites plusquam quinquaginta. Perveniens igi-
niomeiilo combusto : aller, statim confractis vincu- lur comes ad castrum , honorifice est susceptus;
lis fortissimis, ita sanus exivit ab igne, quod nulla dixeruntmilites, quod iri craslino ejus facerent
apparuit in eo combustioriis nota, nisi quod voluntatem. Eaclo autem roane, dicti milites de
summitates digitorum aliquantulum surit aduslse. proditione in comilem tentaverunt. Cumque usque
CAPUTXXW. ad nonam suum ccnsi.Jium prctelassent, res inno-
Castrum de Cabarelo obsidione frustra lentatur a tuit coroiti, qui statim quamdam occasionem sirau-
comite. lans, indilate exiit de castro illo : quod videntes
Rediens comes a castro de Caslris, ad exercilum mililes secuti sunt eum, el timore ducti feeerunt
remeavit, quero dimiserat versus partes Carcas- cjiis volunlatem, castrumque reddiderunt, faeientes,
sonse. Post hsec fuit consilium ducis Burgundise et ei- hominium et (idelitatem jurantes. Venit idem,
militum ,et exereitus ut lenderent Cabaretum , si comes Albiam : erat aulem Albia civitas, quam te-
forte possent illos de Cabarelo vexare, el ad recl- nuerat viceeomes Bilerrensis; episcopus aulem Al-
ditionem caslri cbgere per insultum. Moventes bise Guillelmus, qni erat dominus civitatis princi-
ergo nostri, venerunt prope Cabaretum ad dimi- palis, giatanter suscepit illum dominuni, et tradi-
diain leugam, et ibi fixerunt tenloria. In craslino ^ dit ei civitatem. Quid plura? Tptam. AJbiensem
autem armaverunt se milites, et magna pars exer- dioecesim comes lune suscepit, exceptis quibusdam
citus, et appropinquaverunt Cabarelo, ut expugna- castris quse tenebat cemes Tplpsanus, castra si-
rentillud; factoque insullu, euiri parum proiicere quidem illa abslulerat conies Tolosanus.vicecomiti
possent, ad tentoria ledie.runl. Bilerrensi. His rite peradis , comes noster rediit
CAPUT XXIV. CarCassonaro. Posl paucos autem dies, ivil comes
De discessu ducis Burgundiw, et deditione Apamia- ad quoddam caslrum quod dicitur Liinosum in
rum, Savardini el Mirapinci. lerritorio Redensi, ubifaceret munitionem. Caslrum
In crastino prseparavit iter dux et totum robur siquidem illud reddidit se comiti, staiiro ppslquaiu
exercitus, et dieterlia discesserunt a coriiitenosirb, capta fuit Carcassona : quo dum pergeret, qusedain
ad propria reineanles. Remansit igilur comes sOlus castella, quse sanctae Ecclesise resistpb^nt, cepit,
quasidesolalus, paucissimos quod habebat milites pluresque bomines castrorum illorum , digne pro
circiter iriginla, qui cum aliis peregrinis venerant inerilis palibulis suspendit. Rediens comes a castro
de Francia, el prse casteris servitium Christi el co- dc Limoso, venit ad quoddam castellum quod erat
mitem diligebant. Postquam igitur recessit exerci- prope Carcassonam, et erat comilis Fuxi, nomme
tus, venjt nobilis comes ad Faiiuni Jovis : quo dum Prissanum, ipsumque obsedit: et dum esset in ob-
pervenisset, statiin veriit ad eum venerabilis abbas sidione illius caslri, venil ad eum Fuxensis comcs,
S. Antenini apud Aparaias in territorio Tolosanp, et juravit quod starelper omnia mandato Ecclcsise,
rogans ut accederet ad eum, et ipse ei traderet il- et super dedit comiti filiumsuum iu obsidem : in-
lico nobilissimum castrum Apamiarum. Dum au- super et caslrum qttod coraes obsederat dimisil,
tein iret comes apud Apamias, devenit ad caslrum quibus gestis, comes rediit Carcassonam.
quod dicilur Mirapeis, slalimque cepit illud. Ca- CAPUT XXVI.
sirum illud hsereticis etruptariis erat rcceptaculum, Renuil rex
Arragonensis admitlere comilem Tqlosa-...
et eraf de dominio comilis Fuxensis. Capto castro sanum qd prmsiationem hominii ratione urbis
illo, comes recto ilinere Apamias pervenit, quem Carcasspnm sibi debiii, frusira hoc urgenle co-
abbas honorifice suscepit, et caslrum Apamiarum mite.
ipsi tradidit, qtiod comes ab eo recepit, ct fecit Rex Arragonensis Pelrus, de cujus dominio erat
abbati bomiiiium sicut debebat. Castrum siqtiidem civitas Carcasspnse, nullu mudp velebat accipere
proprie erat dc dOmiiiioabhatis et canenicorum S. heminium coniilis, sed volebat babere Carcasso-
Anlonini, qui erant canpnici regulares, et nullus in D nam. Cuni aulem diequodam vellet ire ad Mon-.
eo debebat habere aliquid nisi ab abbate. Sed pes- tempessulanum, et non auderet, misit ad comiteni
simuscomes Fuxensis, qui castrum illud tenere de- et maridavit ei ut obviaret ei apud Narhonam.. Quo.
bebal ab abbale, lotum sibl malitiose volebal vin— facto, ad Montempessulanum rex et comes nosler
'
dicare, ut inferius ostendemus. Venit inde comes, pariter deverierunt: ubi cum dies quindeeim fecis- ':
noster Savarduum, et burgenses se sine conditione sent, non potuit inclinari rex ad boc, ul reeiperet A,
aliqua reddiderunl. Erat autem caslrum illud, bominem cpmitem ssepedictum : mandavil insuper,
scilicet Savarduum, in poteslate et dominiocomi- sicutdictum fuil secretc nebilibus per tetum vice-
lis Fuxensis. comitalum Bilerrensem et Carcasscnensem, qui
CAPUT XXV. adhuc resistebant sanctae Ecclesiseet ccmili ncslro,
Albia et Lombers veniunt in poteslalem. comilis Si- tie ccmppnerenl cum ccmite, premittens eis qued
monis. ipse cura eis comitem impuguaret. Factuin esl au-
Rediens idem coraes nosler Fanum Jovis, propo- tera, dum redirel ccmcs a Moiitepessulauo, vene-
suii ii'e ad caslrura de Lombers, de quo supra teti- runt ad eum qui dicerent, plurimos de militibus
gimus, utrecipeic( illud. Erant autem in castro Biterrensis, et Carcassonensis el Albieiisis diqece.-:
 577 HiSTORIA ALBIGENSIUM. 57S
suro cum castellis a Udelitate quam comiti promi- A strum illud quam citius potuit pervenit; Guiral-
serant resilisse, et vere sic eral. Insuper quosdam dus autera et secii ejus eranl adhuc in castrc. Ve-
mililes comitis, obsederant traditores quidam in niens autem cemes ad castrum, ncjuit obsidere il-
turre cujusdam castri prope Carcassonam, Alma- lud, sed Aimericus dominus Narbonse, qui ibi erat
ricum scilicet et Wilielmum de Pissiaco. Quo au^- cum comile et bomines Narboiienses, noluerunt
dito, festinavit cemes ut posset venire ad caslruni obsidere cum comile, sed statim Narbonam reversi
illud, antequam sui milites capereutur. Sed cum sunt. Videns igilur coraes quod quasi solus reman-
non posset transire flumen, quod dicitur Atax, sisset, secessit nocle illa ad quoddam vicinum ca-
iuundaverat siquidcm aqua, oportuit eum ire Car- strum quod vocatur caput siagni, in crastino sum-
cassonam, aliter siquidem transire non poterat mo diluculo reversurus. Contigit auteni in castro
fluinen istud : quo dum pergeret, agnovit quod di- superius notato quoddam miraculum, quod prse-
<cli sui miiites capli erant. Contigerat autem, dum lermittere non debemus. Cum venisset Guiraldus
esset comes apud Montempessulanum, quod Bucar- ad castrum Podii Soriguer et cepisset illud, parvi-
dus de Marliaco, el Goberttts de Essigniaco, et qui- pendens paclum quod fecerat, scilicet quod sine
tlani alii milkes qui erant apud Saxiacum caslrum damno duceret eos quos ceperat usque Narbonam,
queddam foriissiinum in Carcassonensi dioecesi, B servientes comitis, quos in castro ceperat usque
quod dederat comes dicto Bucardo, quadam die us- ad quinquagiiila posuit in turre caslri. Ipsa aulcui
-que ad Cabaretum hostes insequerentur. Erat au' nocte qua comes recessit a loco ilio, limens saepc-
tem caslrum quoddam prope Carcassonam forlissi- dictus Guiraldns ne rediret coines in crastino ad
inuin, et quasi inexpugnabile et multis militibus obsidendum caslrum, roedia nocte de castro fugit,
munitum : caslrum islud Christianitali et comili et quia non licuit ei per festiuaiionem, illos quos
prse cseteris resislebat; ibi siquldem erat fons hse- in turre posuerat secum ducere, in fossa ipsius
resis. Dominusetejus caslri Petrus Rogerii invete- turris eos ponens, stipulam et ignera et lapides et
ralus dierum maloruin, liserelicus erat et Jiostis Ec- qusecunque potuit super eos projici praecepit, us-
clesise manifeslus. Faclum est autem dum appro- quedum eos oliiisse putaret, moxque castrum de-
pinquarent diclus Bucardus et socii ejus Cabare- serens, duosque milites comilis, quos ceperat se-
lum, mililes Cabareli qui posuerant in irisidiis se, cum ducens Minerbam pervenit. 0 prodilio cruue-
surgentes concluserunt eos et cceperunlBucarduro. lissima ! Summo autem diluculo comes, ad prseli-
Goberlum autem cum nullaienus vellet se reddere batum castrum reversus, inveniensque ipsura va-
,<>cciderunt;captum autem Bucardum ducentes Ca- cuum funditus evertit; ipsos aulem quos in fossa
baretum, posuerunt in quodam lerrse easlro, ubi posuerat Guiraldus, qui per triduum jejunaverant,
eum per menses sexdecim in vinculis tenuerunt. sine Isesioneet combustione aliqua repertos extrahi
Ecdem etiam tempore antequara coraes rediisset a fecit: o grande miraculum ! 0 res npva ! Inde co-
Montepessulano, viconics BiterrenSis, Raimundus mes progrediens, plurimacastra', quse erant dicti
Rogerii, qui apud Carcassonam tenebatur in pa- Guiraldi, ad soium usque destruxit, et post paucos
latio in iniirmitate laborans defunctus est. Nunc au dies rediit Carcassonam. Saepedictus autein pro-
uarraiionis seriem revertainur. ditor Guiraldus cum milites comitis duxisset Mi-
CAPUT XXVIL nerbam, parvipeiidens promissionem quam fecerat,
De prodiiione et crudeliiale Guiraldi de Pepios in ncc deferens-juramento, non quidetu eos occidit,
Simonem comilem ejusque mililes. sed quod est raorte crudelius, dictis militibus ocu~»
Cum rediisset comes Carcassonam a Montepes- IPS eruit, insuper auribus ampulalis, et nase cur»
sulano, Guiraldus de Pepios miles quidam Miner- • labio superiori, ipsos nudos ad comitem redire
bensis, quem comes maximo amore et familiarilale praecepit., Cum igitur expulisset eos nudos ipsa no-
habebat, cui etiam custodienda commiserat castra cte, vento et gelu urgente, asperrima siquidem
sua, cjuse erant prope Minerbam, nequissimus pro- D hiems erat, alter eorum (quod sine lacrymis au-
ditor.et iidei crudelissimus inimicus, negans Deum, diri non debet) in quodam sterquilinio exspiravit;
fidemque abjurans, beneflciorum immemor et amo- alter veroj sicutab ipsius ore audivi, a quodam
ris, ab amicitia comitis et fidelitate quam ei fece* paupere adductus est Carcassonam. 0 scelus ne-
rat resiiivit: qui, etsi Deum fldemque ejus non ha- quam ! 0 crudelilas iuaudila ! lnilia dolorum suiit
beret prse oculis, sallem benignitas comitis, quam haec.
ei exhibueral, ipsum a lanta crudelitate debuit re- CAPUT XXVIII.
vocare. Veniens igitur dictus Guiraldus et quidam Venil denuo abbas vallium in partes Albienses, ul
alii milites fidei inimici, ad quoddam castrum co- pene fractos crucesignatorum animos confirma-
mitis in territorio Riterrensi, nomine Podium So- rel.
riguer, ceperunt duos milites comilis qui custo- Ipso tempore venerabilis abbas vallium Sarnay
diebant castrum mullosque servientes, promise- Guido vir prudens et bonus, qui negolium Josu
runtque cum juramento quod eos non occidereut, Christi mirp amplectebatur affectu, et post abba-
sed sanos conducerent usque Narbonam cum omni tem Cisterciensem prse omnibus promovebat, causa
supeilectili sua. Quod cum audisset conies, ad ca- confortandi jostrps, qui in multa depressioue tuue
S79 , PETRI VALLJS CERNAH MONACHi 580
! Nec silendum quod ssepe memo-
e-ant, a Francia venerat Carcassonam. Adeo siqui- i mum tradilorem
dem ardeiiter sicul diximus Christi negotium dili- ratus hpmicida. divina legitimi judicis Dei ultiooe
cccisprum contra ipsum ad
gebat, quod a principio negotii, prsedicans per Fran- percussus, sanguine
ciam discurreret. Illi autem qui erant in civitale Deum de terra clamante (Gen. iv), sortitus est suffi
: euim viris religiosis.
Carcassbnse, in tanta turbatione erant positi et ti- cruclclitalis mercedem qui
multo post vul-
more, quod quasi penitus desperantes, de fuga multiplices plagas intulerat, non
lanluromodo cogkabant. Circumclusi t[uidem erant r.era recipiens infiuila, in ipsa porta Tolosae a Chri-
ex omni parle, infinitis el fortissimis ininiicis, sed sti militibus digne pro meritis est occisus. 0 ju-
vir virtulis, in illo quicum tentationibus datpro- stum judicium! o sequa divinae dispensalionis
ventiim, metus et depressiones eorum, monilis quo- mensura !
tidie saJutaribus mitigabat. Neque enim lex justior ulta,
CAPUT XXIX. Quam necis artifices, arte perire sua,
(OVID., lib. i, Art. amat.)
Ridit Robertiis Malus-Vicinus a curia Romatia. CAPUT XXXI
Supervenit etiam eodera tempore Robertus Ma-
Amillilur caslrum, quod dicitur Caslrai
lus-Vicinus, qui a comite fuerat missus Roniara,
Eodem tempore burgenses de Caslris, ab ami-
miles Christi nobilissimus, vir mirse probilatis, per- citia et dominio comitis reeesserunt,
feetse scientise, ineomparabilis boriitatis, qui a mul- unum militemque
lisannis Christi serviliis exposuerat se et sua, el ipsius, quem in castro illo custodiendo po-
suerat, ceperunt, pluresque servienles, nihii tamen
prsecipue negotium istud ardeniissime et efficaeis-
mali eis facere ausi sunt, quia quidam de poten-
sime promovebat. Hic est enim ille, per quem post tioribus de Castris tenebaritui obsides Careas-
Deum prse cseteris revigiiit Chrisli militia, sicut in sorise. Sttb eodera fere die milites castri de Lun.-
sequentibus ostendemus. bers a Deo et comite nostro recedentes, servientes
CAPUTXXX. ipsius comitis qui erant in castro ceperunt, eos-
Acerba mori Cislerciensis archimandritw, prope que apud castrum quod dicitur Castra miserunt,
CarCassouam trucidati.
carceri et vinculis roancipaiidos. Burgenses autem
Eo tempore comes Fuxi, quemdam abbatem de et dictum militem comilis noslri,
domo inter Tolo- Castris, ipsos
Cisterciensis ordinis de quadam ct servieiilcs quos ceperani, sicut supra diximus,
sam et Fuxuhi, quse dieilur Elna pro negoliis suis
in quadam turre posuerunt; sed illi nncte quadam,
miserat apud villam S. jEgidii ad legalos. Qui curo
facto quasi fune de vestimenlis suis, se per fe-
rediret, venit Carcassonam, duos monachoset unum r nestram miltentes, Deo auxiliuin, eva-
parante
conversum habens secuiri. Exettntes a Carcassona
seruut.
abbas et socii ejus, cum per unum fere milliarium, CAPUT xxxii.
ille imroanissimus hostis Chrisli, ille ferocissimus
comes Fuxi ab amiciiia comitis Moniis-
Ecclesise persecutor, Guillelmus videliCet de Ru- Recedit foriis.
^eforli, frater Carcassoriensis episcopi, qui tunc Ea lempestate cPmes Fuxi qui, Sicut superius
erat, adversus eos subito insurrexit, armatus vi- diximus, in afnieitiam juraveral, castrum de Pre-
delicet in inermes, crudelis in mites, ssevus in in-
xane, quud ei tradiderat, facla predilipae, cepil,
nocentes. Qui, obbullam aliam causam, nisi quia et a cemilis ncstri familiaritate recedens,
ipsuni
Cistercienses erant,' abbati xxxvi, converso vero acrius impugnare. Nam nen roulto post in
cepit
ejus xxiv plagas infligens, eos in loco' illo liomi- festo S. Micbaelis venit prcditpr nOcte ad caslrum
num crudelissimus interfecit, Unum aulem de
quod dicitur Fanum-Jovis, erectisque ad muruni
duobus monachis, sexdecim vulneribus inflictis,
scalis, iiitraverunt hostes et ascenderunt muros et
seroiiiecera derellquit. Alter vero qui erat notus et
pei' castruin discurrere cceperunt. Quod scientes
aliquantulum familiaris illis, qui erant cum prse- nostri qui erant ili caslro pattcissimi, ipsosqtie ag-
dictc tyrannp, vivus effugit. 0 be.llum .ignubile! o D
gredientes, cum confusione exire coegerunt et se in
confusa victoria! Audiens comes noster qui erat fossatum prsecipilare, et aliquos ex eis occiderunt.
apud Carcassoriam quod acciderat, jussit tolli Erat prselerea prope Carcassonam quoddam nobile
corpora OiCcisorura,et apud Carcassoriain honori- caslrum, Mons-regalis nomine : castri ipsius do-
fice sepeliri. 0 virum catboliciim! o priucipem niinus fuerat miles ; quidam qui vocabatur Ayme-
lidelem ! Monacbum vero qui derelictus fuerat ricus, quo in tota terra illa post comiles poleiuior
seinimortuus, fecit diligenter curari per medi- sibi nobilior nullus erai. Hic lempore obsidionis
cos, etjsanatum ad propriam domum remisit. Careassonae, timore nostrprum castrum Monlis-
Comes aulem Fuxi qui abbatem et socios ejus regalis, vacuum dereliquit: sed pcstea venit ad
pro negotiis miserat, occisorem eorum in multa comitem nostrura, el aliquanto tenfpore ei fami-
familiaritate et amicitia recepit; carnificera quippe liaris fuit, et post paucos dies a Deo et comite tra-
tenuit secum. Insuper equilaturae abbalis , quas dilor pessimus recessit. Castrum Montis-regalis
traditor ssepedictus rapuerat, paulo post in so- occupalurus comes noster commisit euidam Fran-
cietate comitis Fuxensis sunt inventse.'0 homi- cigense clerico custodiendum; sed ille, diabolica
iieiu uequissimum, comitem Fuxi dico! o pessi- suggestione
corruptus, omnique deterior infideli (/
 581 HISTORIA ALBIGENSIUM. B82
Tim. v), non multopost facta crudelissima prodi- A gistro Theodisio, mandans quod si coroes Tolo-
tione, dicto Aymerico memoratum castrum tradi- '
sanusposset se sufficienler purgare super duobus
dit, et cura hostibus noslris aliquandiu mansit; sedl criminibus supradictis, reciperet ejus purgationem.
divina sequissima judicis ordinante censura, nobi-- Interea magister Milo, qui, sicut supra dictum
est,
lis comes non post multo, in quodam castro quodl in terra prqvinciae, legalione pro pacis et fidei ne-
expugnabat prope Montem-regalem , quod Bromi gotio fungebatur, convocavit apud Aveuiouensem
dicitur, cum adversariis fidei cepit clericum ssepe- provinciam concilium prselatorum, in qiio concilio
dictum, quem prius ab episcopo Carcassonensi i excommunicati fuerunt et expositi cives Tolosani,
degradatum, et per tolam Carcassonensem civita- pro eo quod ea quae Jegato et crucesignatis promi-
tem ad caudam equi distractum suspendi fecit,, serant de expulsione haerelicorum,
conterapserant
dignam pro meritis recompensans talionem. l
Quid adimplere. Comes eliam Tolosanus in praediclo
amplius moramur ? Ita pari malignilatis affectu si-• concilio excommunicalus fuit, sub conditione ta-
militer omiies fere indigenae recesserunt a comitei men si, abjurata paedagia, denuo
accipere atten-
ncstro, quod amissis in brevissimo temporis spatioi taret.
caslellis amptius quam quadraginla, nihil ei re- CAPUT XXXIV.
mansit praeter Carcassonam et Fanura-Jovis el Sa- ComesB
Raimundusspe quam in Gallim rege reposilam
xiacum et castrum de Limoso, de quo etiam de- habebat excidit.
sperabalur, etcaslrum Apamiarum et Savarduum, Rediens comes Tolosse a Romana cuna, venitad
civitas etiam Albia, eum vicino caslro quod dicilur • Othonem qui dicebatur imperalor, ut ejus gratiam
Anibilelum. Nec relicendum quod plures de illisi acquireret, et ejus contra comitem Mcntis-fprtis
quos nobilis eomes in castris custodiendis posue- auxiiium implpraret. Inde venit ad regem Franciae,
rat, vel occiderunt proditores terrae, vel membris ut eum verbis fictis ccrrumpens pesset ejus ad se
detruncaverunt. Quid faceret comes Chrisli? Quis animum inclinare. Rex autem, utpete vir discretus
in tanta adversitate non deficeret, in tanto discri- et previdus, despexit eum quia centemptibilis erat
mine uon desperaret ? Sed vi? nobilis tplum se in valde. Audiens autem comes Montis-fprtis, quod
Deum prejicieiis qui in prosperis erigi nen npvit, cumes Telpsse pergeret inFranciam.mandavilprae-
deprimi non potuit in adversis. Facla sunt autem cipuis hominibus suis de Francia, ut terram suam
omnia circa festum Dominicae Nalivitatis. et omnia quse habebat ejus exponerent voluiuati;
CAPUT XXXIII. adhuc enim non erant hostes manifesti ad invicem.
Gomes Raimundus Romam proficiscitur. (Q Comes etiam Tolosanus prsestito juramenlo promi-
Cum hsec agerentur, comes Tolqsanus ad regem serat quod liliam comilis Montis-fortis haberet (ilius
7'ranciae accessit, si quo modo posset obtinere a suus in uxorem : quod postea, sprelo juramento,
rege, ut nova paedagia quse de mandalo legatorum fallax et inconslans facere recusavit. Videns comes
abjuraverat, per auxilium et confirmationem regis Tolosae quod nihil apud regem proficeret, cum cou-
posset tenere : ipse enim comes supra modum ad- fusione ad propria remeavit: jam ad id quod di-
auxerat psedagia in terra sua, ob quam causam misimus redeamus. Igitur nobilis eomes Monlis-
mullolies fuerat excommunicatus : sed cum nihil forlis hostibus suis undique circumseptus, hieme
apud regem proficere posset super detentionem illa in semelipso sese continuit, illud modicum ter-
dictorum paedagiorum, recessil a rege Francise et rse quod ei remanserat custodiens, suos eliam in-
accessit ad dominum papam, tentans si quomodo festans ssepius inimicos : nec silendum quod Jicet
posset restilui terrae suae, quam legati doraini papae haberet infinitos hpstes et paucissimes adjutores,
pro securilate oecupaverant, sicut supra expressum nunquam tamen ipsum ausi sunt aggredi bello
est,,et sumnii pontificis gratiam adipisci: omneni campali. Circa initium veru Quadragesimse nun-
quippe bumililatem et subjectionem praetendebat tiatur ceniki uxprem suam comitissam (ipsam si-
vir dolosissimus, et omnia quaecunque dominus D quidem vocaveral a Franeia) cum pluribus militi-
papa praeciperel, promittebat se sollicite adimplere. bus advenire : quo audilo, comes ivit ei obviam,
Quem dominiis papa tot vitiis lacessivk, contume- usque ad quoddam castrum in teirkorio Agathensi.
liis tot confudit, quod quasi in desperatione posi- cjuod dicitur Pesenacum, ubi ipsam inveniens,
tus, quid ageret ignorabat. Ipsum siquidem dicebat Carcassbnam cum diligentia remeavit. Cum autem
incredulum, crucis persecutorem, fidei inimicum, veniret ad quoddam castrum quod dicitur Canis-
et vere sic erat. Verumtamen cogitans dominus suspensus, dictum est ei quod homines cujusdam
papa ne in desperationem versus^ Ecclesiam quse castri, quod dicitur Monslauri prope monasterium
in Narbonensi provincia pupilla erat, impuguaret de Crassa, facta prodkione, servientes ipsius qui
acrius et manifeslius dictus comes indixit ei pur- erant in turre castri impugnare coepissent. Statim
gationem siiper duobus quibus maxime impeteba- comes et mililes, dimittens comitissam in quodam
tur criminibus, super morle videlicet legali fratris coslro, illuc pergunt, el ita, sicul audierant, inve-
Petri de Castronovo el super crimine baereseos, nientes, multos de proditoribus iliis ceperunt, et
super quas purgaliones, misit dominus papa lit- pati-bulis suspenderunl; plures enim visis ex no--
leras suas episropo Regiensi in prbvincia et ma- stris fugeranl. Post liaecvenit conies et qui cura e.''
SS5 PETRI VALLIS CERNAII MONACIII 584
erant Carcassonaro, inde lendenlcs ad villam A comitem nostrum et comitem Fuxensem : quod
qua? dicitur Alzona ipsam vacuam invenerunt : ciim facere non potuissent, rex Arragonensis- et
unde procedenles venerunt ad quoddam caslrura comes TolosseieruntTolosam. Comes autem Moikis-
quod dicitur Brom; quod contra sc munilum inve- fortisdiiigensaciemversusFuxum/ibiostenditmira-
nientes, obsederunt, et iiifra tridiitim ceperunt sine bilem probitatem, veniens siquidem prope caslrum,
machinis per insullum, hominibus autem castri oinnes adversarios qui pro foribus stabant cui»
illius plusquaro centum oculos eruerunt, nasos am- unico milite impetiit, et, quod mirum esl, omues
putavcrunl, dimittenles unieorum unum oculum iiilromisil.qui eliarii postipsos intrasset, nisipon-
utin sugillationon inimicorum noslroruin omnes tem caslri ante faciem ejus clausissent. Sed cum
alios ciuceret Cabaretum. Hoe aulem fieri fecit co- rediret de caslro comes, iriilitem qui eum secutus
mes, non quia placerel ei talis delrtincatio mero- fuerat illi de castro qui undique super muros
brorum horainibus illata, sed quia adversarii stri eranl, lapidibus obruerunl, angusta siqtiideni erat
hoc incceperant; et quoscunque de nostris invenire via et muris undique circumclusa, destructisque
poterant, membrorum detruncatione, carnifices cru- terris, vineis et arboribus prope Fuxum, coines
delissimi trucidabstnt: justuni enim erat ut, in fa- nosteir rediit Carcassonam.
veaih incidentes qiiam foderant (Psal. vn), bibe- B CAPUT XXXVI.
rent aliquando caiicera quera aliis saepissimepropi-
Uerelici Arragonum regem sibi prwfici cupinnt, quod
narent. Nunquam enim deleclabatur nobilis comes
omriium ipse renuit.
aliqua crudelitate, vel crucialibus alicujus,
illo,'Pelrus Rogerii dominus Cabareli,
siquidem milissinius erat : Ulud poeticum ei mani- et Tempore Raimundus Thermarum, et Ainiericus dominus
feslissime congruebal:
Hic piger ad pmnas printeps, ad prwmia velox : Moaiis-regalis et alii milites qui Ecclesiaeel coiniti
Quique dolet^ quolies togilur esse ferox. resistebant,mandaverunt regi Arragonensi, qui crat
(OVID.,De Ponto lib. i, ep. 2.) in partibus illis, ut veniret ad eos, et conslituentes'
illum dominum suum, traderent ei totam terram.
Ex tunc Dominus qui videbalur aliquantulum ob-
suorum in faroit- Quod cum comes noster audisset, habuil cum raili-
dormisse, resurgens adjutprium libus' suis consiliuro,' quid agere 'debefet. Tunc di-
lprum, manifestius facere ncbiscum manifestavil :;
versis diversa dicenlibus, comes et sui, in hoc con-
in brevi siquidem spatib tptum acquisivimus lerri-
venerunt utmunitionem quamdam, quae erat juxla
tprium Minerbense, praeter ipsam Minerbam et qned-
dam castrum qucd Ventilen dicebatur. Contigit.diC Monicm-regalem, obsiderent, siquidem apud Mon-
C tem-Tegalem, coiigrCgatieiant mililessupradicti, re-
quodain, prope Cabarelum, rairaculum quod non
credimus prsetermittendum. Peregrini nostri a Fran- gis adventum ibi exspectaiites ; IIOGautem ideo vo-
cia venerant; ad prsecepttim ccniitis exstirpabant 16batfacere comes, ul cbgnoscerent adversarii sui
a
vineas Cabareli i unus aulera ex adversariis jactu quod facie eorum uon limebat. Paueissimos au-
lem lunc milites habebal coriiesnoster. Quid plura?
balietse sagittam in qucmdam de ncstris dirigens^
Pergunt nostri ad obsidendara munilionem supra-
perctissit eum valide in pectore, in Joco in quo
crucis signum. affixura erat, putaiilibus autcrii om- dictam, quae dicitur Bellagarda. In crastino venit
nibus quod morluus essel; erat enini penitus iner*' rex Arragonensis prope Montemiregalem : milites
aulera eum vocaverant, et multos jam dies fe-
mis, ila illaesus inventus est quod vix sagilta nec cerarit qui in victualibus copiosissime prseparandis,
eliam vestimentorura ejus aliquaritulum poluerit;
exierunt a Monte-regali, et venerunt ad regem, ro-
penetrare, sed resilivit ac si lapidem durissimum
0 mira Dei o virlus iin- gantes u't inlrarelMontein-regalem et facerent ei ho -
percussisset. potentia!
uieiisa ! niiniiiin, sicut mandaveraiit: hoc autem facere vo-
lebant ut possent expellere de terra illa coraitem
CAPUT XXXV, Montis-fortis. Rex autem statim ut sic accesserunt
Obsidio Alarici. ^
ad eum, voluk ut traderent ei munitionem castri C;t-
Circa Pascha vero venit comes et soi ad obsidein bareli. Insuper dixit quod hac conditione eos reci-
dum quoddam caslrum inter Carcassonam et Nar- peret in homines, si quoliescunque vellet suas ci
boriain, quod Alaricum dieebatur : castrum illud in traderent munitiories. Consilio igitur inter se ha-
monlanis positum erat, et undique rupibus circum- bito,- prsedicli mililes rogaverunt iterum regem ut
septum. Cum difficiltate igitur maxima et dura ae- inlraret Montem-regalem.et ipsi facerent ei sicut
ris temperie obsidenles nosfri castrum illud, infrai promiserant, quia rex millo niodo voluit intrare,
undecim dies ilti qui intus erant de nocte fugien- nisi prius facerent ei quod votebat: quod cum fa-
tibus ceperunt: plurimi de illis de caslrointerfecti i cere noluissent,- unusquisque ipsorum cum confu-
sunt, qui manus nostrprum effugere nen ppluerunl. sionc a loco colloquii recessit. Rex veio misit ad
Inde redeuntes noslri Carcassonam, non mulio poslt comilem Mentis-fprtis et mandavilei, dum essel co-
ierunt ad castrum Apamiarum.- Siquidem conve- nies in obsidione praefataemunilionis, ul darel tieu-
nerunt prope castrum illud rex Arragonensis, co- gas coinili Fuxi usquein Pascha : quod faclum estj
mes Tolosacet comes Fuxi, ut facerent paccrn iniei captic su:il ab hoslibus el diruiae.
ESS BISTORIA ALBIGENSIUM. SEu
CAPUT XXXVII. A Comes vero nostcr, ulpotc vir discretus ct cuni
Obsidio Minerbm. consilio cuncta agens, dixit quod de deditione et
Anr.pab Iiicarnatipne Deroini 1210, circa feslum receptione castri nihil faceret, nisi quod abbas Ci-
B. Joannis Baptistae, cives Narboncnses mandave- sterciensis totius negotii Christi magister, decer-
runt comiti noslro ut obsidcret*Minerbam, et ipsi neret faciendum : quo audito, abbas valde doluit
pro posse suo eura adjuvarent. Hoe autem facie- utpole inimicos Christi mori desiderans, et tamen
bant, quia illi de Minerba eos nimis infestabant, ad mortem judicare non audens, cym essel mona-
magisque eos ad boc movebat anior utililalis pro- chus et sacerdos. Cogjiaus ergo quomodp ccmitem
prise quam zelus religionis Chrislianae. Coroes au- vel dictum Guillelmura, qui etiatn super redditione
tem mandavk Aimerico domino Narbonaeet civibus castri se abbatis arbilrio offerebat, posset a cbm-
oronibus, quod si vellenl eum juvare melius qtiani promissione, quam inler se feccranl revocare : jus-
antea fecerant, et cum ipso usque ad captionem sit ut uterque, comes videlicet et Guillelmus, mo-
perseverare, obsiderel Minerbam : quod cura illi dum redditionis castri in scriptum redigerent: hoc
promisissent, staiim ad obsideiidain Minerbam co- autein faciebal, ut duni scriplum unius alleri non
mes cum suis mililibus properavit. Quo cum per- placeret, a compromissione quara feceranl resilirel.
venissent, comes Montis fortis tentoria ab oriente ; Scriptum Guillelmi, duin esset coram comite reci-
quidam miles coinilis qui dicebatur Guido de Lue- tatum, non acquievit conies, sed dixit domino ca-
cio, cum Vasconibus qui aderant, fixit tenloiia ab stri ut intrarel castrum suum, et se defenderet sic-
occidenle; ab aquilone Aimericus de Narbona cum ut posset : quod ille noluit, sed subjecit se per ora-
civibus suis; a meridie quidam atii peregrini : in nia comitis voluntati; nihilominus lamen comes
lolo enim exercilu non erat aliquis prsepotens, nisi voluit, ut totum fieret, prout abbas Cisterciensis
comes et Ainiericus de Narbona. Castrum autem disponeret faciendum. Ordinavit igitur ahbas ut
illud incredibilis erat foriiludinis, profundissimis doroinus castri et omnes qui in castro erant, cre-
quippe et nativis vallibus cingebalur; itaque si ne- dentes eliam hserelicorum, si vellent reconciliari et
eessilas ingruercl, non poterat exerckus exercitui stare roandato Ecclesiae, vivi evaderent, castro co-
sirie maximo discrimine subvenire. Post haec a miti remanenle; perfecti eliam bserelici, quorum
parte Vaseomim erecta cst quaedam machina, quae ibi erat plttrima mullitudo, nihilpminus evaderent,
dicitur mangonellus, in qita die ac nocle instantis- si ad fidem Calhelicam ccnverti vellent. Qucd au-
sime laborabant. A meridie similiter et aquilone diens vir nobilis et tetus in fide Calholicus Rober-
ercctse ftterunt duae machinse, una hinc, alia inde. C lus Malus-Vicinus qui aderat, quia scilicet libera-
A parte vero comitis, id est ab oriente, erat magna rentur haeretici, propter quos perdendos advene-
et optima petraria, quse unaquaque die constabat rant peregrini, timens quod ne forte timore ducti,
in conducendis trabentibus ad raachiiiani xxi li- cum jam capli essent, quidquid nostri vellent pro-
brarum. mitterent adimplere, resislens abbati in faciem di-
Postquaro aulem nostri aliquantulum temporis cit, quod hoc nostri nullomodo suslinerent. Cui
in expugnalione castri laboraverant niemorati,qua- abbas respondit : « Ne timeas, quia credo quod
dam nocte Dominica exeuntes illi de caslro, vene- paucissirai converlentur. » Ilis diebus praecedente
runt ad locum ubi erat pblraria, copbinosque ple- cruce, ct vexillo coraitis subsequenle, villam in-
rios stupa, lignis siceis minutis et adipe unclis in- trant nostri, et cantantes Te Deum laudamus, ec-
slrumenlis, dorso petrarise applicuerunl, mox igne clesiam adeunt, quam reconciliatam, crucem Do-
supposito flamma altius se infundit. Erat quippe minicam in summitale turris ponunl, vexikum co-
tempus aeslivum et calidissimum, circa festum, ut mitis alia in parte locantes. Christus quippe vil-
diclum est, S. Joannis. Contigit aulem, voleiue lam ceperat, et dignum erat ut vexillum ejus prse-
Deo, quod unus de illis qui irahebant adpetrariam, cederet, et in eminenliori loco poskum, Chrisliansa
secessil in illa hora ad exquiska naturae : qui, viso victorise. testimonium perhiberet; verumtamen co-
igne, vehementius exclamavil; mox unus ex illis mes tunc non intravit.
qui igncm apposueranl, lanceam projiciens, illum llis gestis, venerabilis abbas vallium Sarnay, qui
graviter vulneravit : fit strepiltts in exercitu, cur- erat cum cbmite in obsidione, negoliumque Christi
runt inulii, ipsamque petrariam lam miraculoseet unico amplectebatur affectu, audiens hsereiicorum
subito mox defenduul, quod nisi per duos iclus ja- mukitudinem congregatam in quadam domo, ac-
cere non cessavit. Posl aliquot vero dies, cum di- cessit ad eos perferens illis verba pacis et salulis
ctse macbinse, casirum ex magna parle debililas- monila, ipsos in melius convertere cupiebat: qui
sent, deficientibus etiam viclualibus, defecit illis verba ejus interrumpentes, omnes una voce dixc-
qui inius erant, animus resistendi. Quid piura? runl: < Quare verbis praadicalis, fidem veslram
Postulant pacem auversarii. Exit foras dominus nolumus ; Romanam Ecclesiam abdicamus; in va-
castri, nomine Guillelmus de Minerba, cum comile num laboratis; a secta quam tenemus nec mora
Joculurus; dum autem loquerentur, abbas Cister- nec vita poterit nos revocare (Rom. vm) : > quo
ciensis, et magister Tbeodisitis, de quo supra men- audilo, mox abbas venerabilis'exivit a dorao illa,
lionem ferimus, subilo ex insperato suuerveiscrur.l. cl ad mu'iercs, quae irt alia mansione erant congre-
PATKOI..CCXtll. i9
 S37 PETRI VALLIS CERNAII MONACHl 588
gatae, veibura prsedicalionis oblaturus accessit: sed A in honorem B. MariseVirginis; parieles autem il-
ti bserelicos duros et obstinaces invenerat, obsti- lius ecclesise de novo erant forinsecus dealbali.
nacioresiiivciiil hsereticas, et penitus duriores. Mox Quodam aulem die advesperura coeperunt videri
comes noster intravit castrum, et vcniens in do- iniinitae cruces in parietibus ipsius ecclesise cir-
muin ubi erant bserctici omnes congregati in unum cumquaque, quse videbanlur quasi argenlete ipsis
[Act. iv), vir catholicus et volens onines salvos parietibus albiores; erant enim cruces seinper in
fieri, et ad agnitionem veiitalis venire, ccepit 111O7 molu, apparenlesquesubito staliinnon videbanlur;
nere ut ad fidein Christi coiiveriereiilur: sed cum siquidem niislli eas videbant, setl aliis se o.5iendere
nibil penittis proficeret, fecit eos cxlrabi de caslro, 11011volebant; ante enim qtiam posset digiium le-
eranl autcm peifecii hseretici cenliini quadraginta vare quis, disp-irjeral crux cui voleiat ostendere :
vel amplius. Prseparato igilur igne copipso, onines nam in niodiiin coruscaliouis apparebaul nunc ma-
in ipso projiciunlur; nec tamen opus fuil quod jores, nunc medise, uunc minores. Duravit visio
nostri cos projicerent, quia obslinali in stta nequi- isla fere per quindecim dies singulis diubus ad ve-
lia, omnes se in iguGin ullro prsecipitabant. Tres speram, ilaque fere oinnis populus civilaiis Tolosse
lamen miilieres evaserunl, quas nobilis domina haccviderunt. Ut vero fides dielis adliibcatur, sciat
mater Buchardi de Marliacbab igne eripuit, et san- B leclor quod Fulco ToIosaiiiis.Raiinuudus Bitetren-
cl;e Ecclesisereconciliari fecit. Cotnbuslis igitur hse- sis episcopi el abbas Cisterciensis aposlolicse sedis
reticis, cakeri omnes qui erant, abjurala hseresi, legatus ct magisler Theodisius qui in Tolosa tunc
sanclse sunt Ecclesise rcconciliati. Nobilis eliam crant, vidcrunl, el mihi pur oidiiiein narraveruiit.
comes dedil Guillelino, qui fuerat dominus Miner- Accidil autem, Deo disponenle, quod capellanus
bse, alios reddkus prope Biterrim; sed ille 11011 prsedictse ecclesise, cruces videre 11011 poluit prae-
mullo post, sprcta fidelilale, quam Deo el coniiti notaias : quadam igitur nocic inliaiis ipsam cccle-
promiserat, recedens a Deo et coniile, se iiiimicis siaiu, dedil se in oialioncra , rogans Doniinuin ut
iidei sociavit. sibi dignaretur ostendere quod videranl fere om-
Non credimus eliam prselermittendum duo mira- nes : subilo aulein vidil iiinunierabiles cruces, non
cula quse in obsidipne castri Minerbaeccntigerunt, in parielibtis, sed in aere circumfuso, inler quas
siquidem quande exercitus pervenit ad cbsi- una cseleris major el eiiiinenlior cunclis cral: mox
denduni castrum, aqua qusedam defluebat prope egredienle majore.de ecclesia, omnes egressae stiut
caslruro, el crat niodicissima : sed divina misera- post illain, cceperunlque reclo cursu icudcie veisus
tione in adveutu nostrorum ka siibitocxcrevilaqna r1 porlam civitalis ; sacerdos autem vebemeiiiissimo
illa, quod suffeek abuiidaniissiiiie loto lempore ob- slupeflictus, cruces illas sequebalur; et dum essent
sid.onis herainibus exercilus et equis. Duravit vero in egressu civilalis, visum est sacerdoti quod qui-
ipsa obsidio ferme per seplem bebdomadas : rece dam tendens in civitatem revorendus et decorus
dente vero exercitu, ssepedicla aqua retraxit se et aspectu, evaginatum tenens gladiuni, cruciims illis
facla est modicissima sicut prius. 0 Dei magnaliaJ prcebentibus ei auxilium, quemdam magruim boaii-
o bonitas Redemptoris! Ilem aliud miraculum. nem egredienleni de civilale iu ipso ingressu in-
Cum recederet comes a caslro Minerbse, pedites lerfecit: sa?pcdictus ilaqne sacerdos factus quasi
exercilus mansiunculis quas. fecerant peregrini de exanimis prae liniore cucurril ad domiiium Ulicen-
ramis et frondibus ignem miserunt; cellulse aulem sem episcopum, procidensque ad pedes ejus, istud
quae erant siccissimse ila slalim accensse sunt et sibi per ordinem enarravk.
lanta in allum perlotain vallera flarama erupit, ac CAPUT XXXIX.
si aliqua civilas maxima comburerelur: eral autem Comes Raimundus
per lcgatum sedis aposlolicm a
qusedam cellula de frondibus simililer, in qua sa- cotnmunione fuldium segregatur.
cerdos quidam tempore obsidioniscelebraverat, aliis Circa idem tempus coiues Tolosanus qui, sicut
mansiunculis circumclusa, quse ila miraculose ab 0I supradictum est, accesseral ad dominum papam,
igncest illsesa servala, ut nec etiam aliquod in ea redierat a curia Roniana. Doininus autempapa, sic--
adustionis indicium appareret, sicut a venerabili- ut superius teligimus, mandabat epistopo Regiensi
btis personis quae prsesentes eranl audivi. Staliin et M. Tbeodisio , ul prsefato coniili indiceret pur-
citrrciitcs, nostri ad niirabilem visionem, invene- gationem super duobus niaxime criminibus, super
runt quod cellulae quse combuslse sunl, illi cellulae morlem videlicel F. P. de Caslronovo apostolicaese-
quse iiicoinbusla inansit undique a diniidii pcdis dis legati et super crimine hsereseos.Magisler vero
spalio jungebanlur. 0 virius immensa! Theodisius inlravit Tolosam dtim essent noslii in
CAPUT XXXVIII. obsidione Minerbse, sic.ut conlinetur in praedicto
Cnices-in speciemfulgetrm in muris templi Virginis miraciilo, ut super indicenda purgalione diclo co-
Deiparw Totosaiuppurenl conspiciue. rnili, constilerel abbatem Cislcreii, qui erat in par-
Miracultim aliud quod coniigil apud Tolosam, tibus Tolosanis, el ul de inandalo sumini ponlificis,
dtimesset comes noster in obsidione Minerbse, hic secundum formam Eccicsise cives absolveret Tolo-
duximus iiiseiendum. In civkate iila , prope pala- sanos, rei eplo scilicet juranienlo quod starent
lium comilis Tolosae,est qusedam ccclesia fiiudaia mandato Eeclesise; sed episcopus Tolosanus jam
 5S9 HISTORIA ALBIGENSIUM. 590
absolverat eos juxla forraam prsetiictam , acceptis A rationis nostrse seriem revertamur. Capto igilur ca-
insuper pro pbsidibus et securitate decem civibus stro Minerbae circa festum B. Mariae Magdalcna»
de melioribus civitatis. Cum inlrassel praediclus venit ad comkem nostrum quidam miles. doniinus
M. Thcodisitis Tolosam, habuit secretum collo- cujusdam caslri qui vocabatur Ventilo , ct se et
quium cum ahbale Gisterciensi, super adrniltenda suum castrum reddidit comiti. Cornes autem, quia
purgalione comitis Tolosani. M. vcro Theodisius per caslrum illud muka mala evcncrant Chrislia-
utpole circumspectus et providus, de negotio Dei nis, ad ipsum iter dirigens, turrim ipsius funditus
valde sollicitus, ad hsec omnimodis aspirabal ut evertil. Audicns dominus Monlis-rcgalis Ayniericus
posset de jure repellere ab indicenda ei ptirgalione et honiincs ipsius castri, quod capta esset Minerba,
comitem memoratum : videbat cnim quod si admit- timentes sibi, misertint ad comiiem roganles de
(eret eura ad purgalioneiii, ct ipse per aliquas falsi- pace in hunc modum : Promisit idem Aymericus
tates et dolos posset se purgare, deslrueretur Eccle- quod traderet comili caslrum Montis-regalis , dum -
sia in partibus illis, periret fides et devolio Cbri- modo comes daret ei aliam lerram competcrilem
Stiana. planam et immunilam. Quod comes annuens , sicul
Dum igiiur super his omnibus sollicitus esset ct postulaverat fecil ei; sed ipse poslmodum utpole
secum leiuaret, aperuit Doniinus viam , modutn B pessimus tradilor, fracto fceJere, recedens a dicto
insiuuans quo posset negare purgaiionem comiti sse- comite, crucis hoslibus se conjunxit.
pedicto^ habuit recursum ad litteras domini papae, CAPUT XL.
in quibus summus pontifex inter alia dicebat: < Vo-
Iumus ut comes Tolosanus impleat mandata nostra Obsidio Thermarum.
multa : » quippe mandala facta fuerant comili To- Ipso tempore supervenit a Francia nobilis qiti
losano, ulpote de expulsione Iuereticorum de terra dam Guillelmus noniinc Decaicus , crucesignatus et
sua, de dimittendis novis pseiiagiis et plnra alia, quidam alii peregrini nunlianies etiam comiti ingcn-
quseomnia adimplere coikempsit. Igittir M. Theo- lem Brkonum multituilineni advenire. Habilo igi-
disiuscum socio suoepiscopo scilicet Regiensi, ne lur comes cum suis consilio, conlidcns de Dei ad-
viderentur gravare vel injuiiari comili Toiosano, julorio, direxit aciem ad obsidcndum castrum Ther-
praefixeruntipsi comili diem adniittendae ptirgatio- marttin. Dum auiem iret comes ad castrum illud.
nis ipsius apud villam S. ,/Egidii. Igitur, convocalis mililes qui erant Carcassonse, exstruxerunt machi-
in villa S. jEgidii ab episcopo Regiensi, M. Theo- nas quse erant in civilate el pcrtari fecerunt eas ex-
disio archiepiscopis et episcopis ut aliis pluribus tra civitalem ut ileferrenttir pest coinitem qtii pro-
Ecclesiarum praelalis, comes eliam atlfuit Tolosa- « perabal ad obsidendum Thernia. Quod audientes
nus, coriaturus si posset quoquomodo purgaie se hosles nostri qui erant Cahareti, scilicet quod ma-
de morle legati et crimine hsereseos. M. vero Tlseo- cliinse nostrae exposilse erant exlra Carcassonam,
disius de consilio prselalorum dis.it comiti, quod venerunt media nocle cum niagna el armala mulli-
non adniitteretur purgalio ipsius, eo quod juxla ludinc, si forte possent eas seeuiibus debilifare:
niandatum suinini ponlilicis, corum quae sibi man- qui cum venissenl, exierunt noslri de civitate, qui
data fuerant.eiqme se inipleturiim muitoties jurave- paucissiini erani, ipsnsque aggredientes ct viriliter
rat nibil implesset. Dicebat siquidera niagisler, efftiganlesjfugienles circumqiiaque longius sunt se-
quod verisimile erat, imo maiiifeslissunum , quud culi. Nec siquiilemconqiiievil furor adversaiiorum;
comcs qtisedam juranienla non tcnuerat, de man- sed adhuc imminente diluculo redierunt, si forte
dalis levioribus adimplentlis super purgatione sua possent dictas machinas in aliqup debilitare : quod
de lam enormibus criininibiis , ulpote, morle iegati noslri percipienles exierunt ad eos et iongius et vi-
ac crimine hsereseos facillime iroo libenlissime per rilitisquamanlea feceruiiteffugare. Dominum eliam
se et suos compiices pejeraret, ideoque ipsum co- Cabareti Pelrum Rogerii bis vel ter cepisseul; sed
initem nullo modo admittendum esse dicebat ad .v ipsecum ncsiris ccepil clamare :Mons-forlis, Mons-
purgalionem super tantis criminibus , nisi prius fortis.prselimoreacsi nosleresset; sicqueevadenset
mandala implevisset levia. Quud audiens comes fugiens per raontana nonnisi post duos dies rediit
Tolosanus, ex innala sihi nequitia.ccepit flerc. Ma- Cabareluin. Britenes aiitem, de quibus supra feci-
gislcr vero scicns, quoJ lacrymse ijon erant lacry- mus menticnem, lendentes ad cemilem , veneruni
mse devetionis et pcenitentiae, sed nequilise et dolo- ad caslellum, noinine Arrii,quod adhuc erat comi-
ris, dixit comiti: In diluvio aquarum mullarum, ad tisTolpsse iu lerrilerio Tolosano; sed burgenses
cum non approximabunt (Psal. xxxi). Slatim com- castelli novi Arrii noluerunt eos admittere intra
niuni consilio etassensu prselatorum, propler mul- caslrum, sed in agris el hortis manere feceruut nOr
tas et mullum rationabiles causas, iterum excom- cte illa ; comes siquidem-Tolosse negolium Christi,
municalus fuii in eo loco coines nequissimus Tolo- quantum poterat, lalenter impediebat. Venientes
sanus, et osmies fautores et adjutores cjusdem : BritonesCarcassonam, machinas, quas supra dixi-
nec silendum quod antequam omnia isla ficrent in mus, post comilem qui tendcbat ad obsidionem
prseterita hienie decesserat apud Mcntempessula- Thermarum, portaverunt.
nuro M. Milo aposlolicae sedis legalus. Jam ad nar- Erat aulcm castrum Thermarum in territorio
 m PETRI VALLIS CERNAIIMONACHI 5g2
Narbonensi distans quinque leucis a Carcasscna, .A CAPUT XLI.
castrum illud mirae et incredibilis erat fortitudinis, Carnoiensis et Bcllovacus prmsules, cum comitibus
et quantum ad humanam sestimationem penilus Drocensiel Ponlivo in Gatholicbrum castra perve-
niunt.
inexpugnabile videbalur : in allissimi siquidem
montis supercilio situm erat, super rupem raaxi- Rebus sic se habentibus, supervenerunt de Fran-
mam vivam propriam fundissimis et inaccessibili- cia viri nobiles et polenles, Cariiotensis videlicet
bus abyssis in circuilu cingebatur, a quibus abyssis episcopus, Belvacensis episcopus Philippus, comes
aqua fluebat, castrura circuiens prsenclatum. ltem Robertus de Drocis comes etiam Pontivi habentes
valles illas, lam inagnse, et, ul ita dicam, indeseen- secum peregrinorum multiiudinem copi&sam: de
sibiles si quis vellet ad ca- qucrum adventu comes totusque exercilus laeta-
' strum cingebant rupes, qued
accedere, cpprterel eum prsecipilare in abys- bundi effecti sunt et gaudentes ; sperabalur siqui-
sum, itemque, ut ila dixerim, repere versus coe- dem quod potenles et polenter operarentur in maiiu
lura. Erat praetereaprope caslrum ad jactum Japi- potenli et brachio excclso (Psal. cxxxv), Cbri-
dis rupis quaedam, in cujus sumrailate erat turrita stianse fidei eoiUerereiU inimicos ; sed qui depo-
munilio modica, sed fortissima, quaevulgo Tume- nit polenles, humilibus dat gratiam (Luc. 1), per
tum dicebatur. Ilaergo silum castrura Thermarum potentes illos magnum quid vel bonorificum noluit
ex una solummodp parle adiri peterat, quia ex operari, secreto suo judicio quo ipse novil,: ve-
illa parte bumilieres et inaccessibiles minus erant rumtamen quanlum ex humana perpendilur ra-
rupes. Castri siquidem bujus deminus erat miles tione, hoc ideo fecisse eredkur juslus judex, quia
quidam, nemine Raimundus, senex versus in re- scilicet, vel illi non fuerunt digni, per quos magna
prpbum sensum, et manifestus bsereticus, qui, ut et laudabilia operaretur magnus et laudabilis Deus
summalim ejus malitiam exprimaraus, nec Deum (Psal, xcv), vel quia si quando perniagnos vel ma-
limebat, nee hcniines verebatur : de fertitudine gnifice fieret, totum ascriberetur humanae poten-
siquidem munitse munilionis suseadee prsesumebat, tise non divinse. Ordinavk igitur melius ccelestis
qued mpdp impugnabat regem Arragpnum, mudp dispositor ut vicloriam istam pauperibus reserva-
comitem Tolosanum, modo domintim suum videli- ret, per eosque gloriose triumpbans, nomini suo
cet comitem Biterrensem. Audiens tyrannus iste dai-et glpiiara gloriosus. Interea comes noster erigi
quod comes nosler propoheret castrum Therma- feceral macbinas quse petrarise nuncupabantur,
rum obsidere, milites quoscunque potuit adunavit, quibus ad primum caslri murum jacieritibus, no-
victualibusque copiosissimis et cseleris ad deferi- Q ( slii in expugnatione quotidie laborabant. Eral in
dendum necessariis, castrum muniens saepedictum exercku, vir venerabilis, Guillelmus, videlicet ar-
paravil se ad lesistendum. Yeniens comes" noster cbidiaconus Parisiensis, qui zelo fidei Chrislianae
ad castrum, obsedil illud, cum paucis partem ejus succensus, lotum se prp Cbristl servitio laboriosis
modicam Obsidendooccupavit. Hli aulem qui inlus sollicitudinibus exponebat : praedicabat quotidie,
erant multi el munili a facie exercilus nostri qui instiluebal collectas in sumplus machinarum, cse-
erat raodicus non timenles, ad hauriendam aquam teraque bujus necessarise sedulitatis ofiicia provi-
ad omnia sibi necessaria videniibus neslris etresi- dus exercebat. Ibat ssepissime ad nemus, ducens
stere ncn valenlibus, exibant libere et intrabarit. secum mullitudinem peregrinorum, et Jigna ad
Dum haecet similia agerentur, veniebant de die in usus petrariarum deferri copiosissime faciebat.
diem pauci et guttalini ad exercitum Francigeiise Quadam etiam die, cum nostri vellent quamdam
peregrini : adversarii aulem nestri slaliin ut vide- machinam erigere prope castrum, vallisque pro-
bant IIPS peregrihos advenire, ascendentes murcs funda eos impediret, vir magnss constantise, vir
in suggillalionem noslrorum, quia scilicet illi qui fervoris incomparabilis, adversus hujusmodi impe-
veniebant erant paucissimi et inermes, irrisione dimeiiium, in spiritu consilii et forlitudinis (Isa.
conclaniabant: < Fugite a facie exercitus, fugite ID xi) per necessarium excogilabat remedium. Pere-
a facie exercitus.» Non multo post, coeperunt ve- grinos siquidem dticens ad nemus, jussit afferri li-
nire cum turbis el multimdine de Francia et Ale- gn.orum abundanliam copiosam, vaiiemque illam
mannia peregrini. Noslri vero adversarii hsec vi- lignis, terra, Japidibus impleri fecit : quo facto,
dentes, versique in limorem, a derisione praedicta nostri dietam machinam in loci illius planitie lo-
cessaverunt, minusque prsesumentes facli sunt et caverunt. El quia non posserous omnes providas
audaces. lnterea illi de Cabareto, prsecipui et cru- ei sollickas strenuilates dicti archidiaconi, labo-
detissimi Christianae religionis lunc temporis ini- resque quos in dicta obsidionesuslinuil ad plenum
niici, venientes prope Tberraas, nocle et die slratas exprimere, brevker hoc asserimus, quod huic pra3
pubiicas circuibanl, et quoscunque de nostris in- cteleris, imo soli post Deum, ascribenda Cslpervi-
venire poterant, vel niorte turpissima condemna- gil, et diligenlissinia bujus obsidionis cura, victo-
bant, vel in conleraptum Dei et nostrum, oculis, ria captionis. Erat siquidem sanclilale prseclarus,
nasis, caeteris membris crudelissime detruncatis ad consilip providus, aniiiio virtuosus : cui in hujtis
cxcrckum remktebanl. negolii exercitio laniam gratiam divina virius con-
hiierat, ul isi omnibus quse ad obsidioaem neces-
 583 HISTORIA ALBIGENSIUM. 5'l4
saria videbantur, peritissimus haberetur. Docebat A illius niangonelli trecent-os servierites et quinqua
quippe fabros, carpentarios instruebat, omnemque miiiles : valde enim timebatur de mangoncllo illo,
artificem in edocendis his quse ad obsidionis spe- tum quia sciebant noslri quod hostes nostri omiieni
clabant negotium superabat, impleri faciebat val" darent operam ut destruerent illum, eo quod valde
les, sicut jam dictum est, itcmque cum necesse es- eos infestaret; tum quia illi qui erant in exercitu
set, allos colles profundis vallibus adsequari. non possent subvenire illis qui custodiebant man-
Adaplalis igilur prope castrum machinis ad mu- goiielluin, si-necessilas immineret, propter inacces-
rum castri per dies singulos jacientibus, cum pri- sibilkalem loci in quo erat mangonellus. Quodam
mum murum castri viderenl nostri ex conlinuo igitur die excuntes a castro adversarii nostri, cum
jactu lapidum debilitatum, armaverunt se ut pri- sculis usque ad octoginta, prseparabant ad diruen-
mum burgum caperentper insullum : quod viden- dum mangonellum. Sequebantur autem eos alii
tes adversarii, appropinquantibus nostris ad mu- infiniti portantes ligna, igneni, etc, ad ignis incen-
rum, in burgo illo ignein miserunt, et se in bur- livum necessaria : vitlentes autem trecenti servien-
gum superius receperunt ; sed cum noslri primum tes nostri qui custodiebant mangonellum adversa-
burgum intrassent, exeuntes ad eos adversarii, rios venientes, timore ducti oinnes fugertmt, ita
ipsos a burgo illo eiTugando, citius expulerunt. quod non remaiiserunt ad mangonellum custodien-
Dum res ita se baberet, vklenles nostri quod turris dum, nisi quinque mililes. Quid plttra ? Appropin-
quae erat prope castrum, de qua supra mentionem' quantibus adversariis, fugerunt omnes milites no-
fecimus, quse voeatur Tumetuin, militibus munita, stri, prseler unum qui vocabattir Guillelmus Scu-
caplionem castri pluiimum impediret, cogilaverunt reto. Iste siquidem ut vidit eos venienles , cura
quomodo caperent turrim illam. Ad pedem igitur maxima difficukate coepit ascendere per desuper
turris illius, quse in summilale rupis cujusdam, rupem contra eos ; illi auteiii unanimes irruerunt in
sicut superius diximus, erat sita, posuerunt excu- eum ; ipse enim strenuissime se defendebat. Viden-
bias, ne illi de lurre ad castra accederent, vel illi tes autem hosles quod non poterant eum capere,
de castro eis qui in turre erant, si necessitas in- cum lanceis projecerunt eum super mangoneilum
grueret, subvenirent. Post paucos etiam tlies nostri nostrum, el posl eum ligna sicca et ignem ; vir au-
inler castrum Thermarum et turrim praediclam in tera probissimus statim surgens, slatim ignem di-
loco inaccessibili cum maxima diflicultate et discri- spersit, ita quod mangonellus permansil illaesus :
mine erexerunt machinam unaiii quae dicitur man- ccEpititerum miles iiosler ascendere versus bostes;
gonellus. Illi autem de castro mangonellum unum C | illi autem projecerunt euni, sicut antea feceranl,
erigenles, super machinam nostram grandes jacie- ignemque super ipsum. Quid plura? tterum surgit,
bant lapides, sed illam dirimere nequiverunt. Man- hostesque appetit; ipsi illum reprojiciunt super
gonello igilur noslro ad soepediclam turrim conli- mangonellum usque quater. Videntes autem nostri,
nuo jaciente, videntes illi qui inlus erant quod ob- qttod rniles nosler non posset evadere, eo quod nul-
sessi essent, el quia illi de caslro in iiulio eos pole- lus de nostris, posset ei subvenire, accesserunt ad
rant adjuvare, noctequadam, dieitimoreducti, fugae murum castri, ex alia parte quasi impugnaturi :
prsesidia qua;sierunt, turrim vacuara dimittcntes: quod scienles adversarii, qui militem noslrum prse-
quod cum servienles Carnotensis episcopi cognovis- dictum infestabant, relraxerunt se in castrum : nii-
sent,qui ad pedera lurris excubias observabant, sta- les autem noster, licet mukum debililatus vivus
tira intraverunt, vexillumque dicli episcopi in turris evasit, et per ejus incomparabilem probitatem man-
superius memoralse caciimine Iocaverunt. Dum haec gonellus nester illsesus permansk. Interea nebilis
Jierent, petraria? nostrse ex alia pane ad muros ccmes Menlis-fprtis, paupertate tanta et lam ur-
castri continuo jacebanl, sed adversarii noslri ut- gentissima Iabcrabat, quod saepissime ipsp etiam
pote fortissimi et astuli, quando videbant quod '. pane deficiente, qucd ccmederet ncn habebat. Mul-
macliinse nostrae niurorum suorum aliquid debilita- teties quippe, sicut certissime didiscimus, immi-
rent, statim prope murum illum interius de lignis nente hcra refectipnis, dictus cemes se de indti-
ct lapidibus, aiiud repagulmn construebant: sic- slria absenlabat, et prse cenfusipne npn audebat
quecoulingebatquod quoiies noslri aliquid de mu- in suum redire lenlorium, eo quod esset hora co~
ris intrabant, impediente repagtilo quod adversarii medendi, et ipse nee etiam panem solum haberet.
fecerant, ulteiius procedere non valebaul : et quia Venerabilis aulem archidiaconus Gaillelmus, eon-
non possumus omnes evenltts hujus obsidionis ex- fratrias instituens, collectas, sicut diximus facie-
primere, boc breviter dicimus quod illi de casiro bat, et quidquid extorquere polerat exactor egre-
nunquam aliquid de muris perdideruiit, quin, ut su- gius, pius raptor in machinas et csetera ab obsi-
perius diximus, murum alium interius sediiicarenl. dionem pertinentia, soliicitus expendebat.
Dum hsecagerenlur, erexerunt noslri mangonel- Dum res ila se haberet, adversariis noslris aqua
lum uuum sub quadam rupe, prope castri murum, defecit; nostri siquidem jamdudum obstruxeraut
in loco inaccessibiii. Cum aulem jaceret nsango- aditus, et ad hauriendani aquam exire non pote-
ncllus itle, hostes nostros non modicum damnilica- rant : deficiente igitur aqua, defecit eis virlus et
bat. Deputavit autem comes noster ad custodiam animus resistendi. Quid piura? Loquuntur cum no-
5S5 PETRI VALLIS CERNAII MONACHr 596
stris, tractaiit de pace iu hunc raodum : Promittit A et nequam prsesuiriplio de illius se jaclare adjuto-
Raimundus, doroinus castri, quod nobili comiti tra- rio, cujus culluni abhorruerant, fidem etiam abdi-
deret castrum illttd, dummodo comes lotam lerrani carenl'! dicebant siquidem, quia nolebat Deus ut
aliam ei dimilterct : insuper castrum Thermarum se reddcrent, pro se eliam factum asserebant, quod
Blatim post Pascha ei reddere deberet. Dtim autem divina juslkia fecerat conlra illos. Rebus sic se
de composilione liujusmodi tractarctur, Carnolensis habeikibus, episcopus Belvacensis, comes Robertus
et Belvacensis episcopi, comcs etiara Roberlus et et comes Ponlivi, imperfeclo Chrisli negolio, imo
comes Pontivi rccedere ab exercilu proponebant. in arctissimo cl periculoso dispendio derelicto, re-
Supplicavit comes, rogaverunl universi ut adhuc cesserunt ab exercitu, ad propria rcmeantes, et si
in obsidipne illa per lempus aliquanlulum remane- nobis dicere liceat quod ipsis facere non libuit,
rent : setl cum ilJiiiuUomodo fleeli pcluissent,.no- non completa sua quadragesiina recesserunt : ordi»
bilis cemitissa Mcnlis-fprlis eprum pedibus se pre- natum siquidem erat a sedis apostolicse legalis, eo
vplvit affectuose supplicans, ne in tanlae necessila- quod plurimi de peregrinis tepidi erant, el semper
lis articulo, negoiio Domini cxliiberent humeruiri ad propria suspiranles, quod nulltts consequere-
recedenlem, comitique Jesti Chrisli, qui se pro uni- ttir indulgentiam, qtiam crucesignatis feceral do-
versali Ecclesia morti quotidie exponebat, in laro .minus papa, qui in seryitio Jesu Christi, unam ad
arcto discriniine subvenirenl. Episeopus aulem Bel- minus non compleret quadragesimam. Summo au-
vacensis, et comes Roberlus, et comes Pontivi de- tem diluciilo-, misit comcs nosler ad Raimundura
precali comilissae noluerunt acquiescere; sed dixe- dominuni castri, et niandavit ut redderet sicut et
runt quod in crastino recederent, nec ullomodo die prsecedenli promiserat castrum suum : ille au-
exspeclarent, etiam unieo die : Carnotensi.s autein lem aquse abuiidanlia refectus, pro cujus penuria
cpiscopus promisit quod adhuc aliquanlulo tempoie reddere se volueral, videns eliam robur exercilus
cum comile remaneret. receJere fere lotum, a pacio quod fecerat incon-
CAPUT XLII. slans et Iubriciis resiiivit; duo lamen mililes, qui
Hwrelici Thermense caslrum dedere nolunt, sed iu castro crant, quia die praecedenli promiserant
Deus in eorum exiliuiii ingentem eis aqum copiam firmiter marescallo comilis nostri quod se redde-
immillii, rent, exeunles a castro eliam comiti reddiderunt.
Videns comes noster quod, recedentibus prxfatis Cum rediissetigitur, marescallus ad comitem, ipsum
viris, remaneret quasi solus, lam evidenti necessi- eiiim iniserat ut cum Rainiundo loquerelur, et
tate compulsus, licet invilus acquievit, ut modum r verba Rajmundi comili retulisset, episcopusCarno-
compositionis rcciperet quara ailversarii offerebant. lensis qui in craslino volebat recedere, rogat et
Quid ullra ? Loquunlur noslri iterum eum advcrsa- -consulit ut niarescallus ad Raimundiim iteruni re-
riis, firmatur composkio supradicla. Stalim man- mittatur, eiqiie quemlibetofferal composkionis mo-
davit conies Raimundo domino caslri, ut esicns dum, dumniodo reddat cornili castrum suum : et
redderet caslrum suum : ille aulcm ipsa die exire «t facilius respondendo pnssit persuadere qtiod
noluit, sed^firmiter proraisit qiiod in craslino red- quserit, consulit episcopus Carnotensis quod ma-
deret caslrum summo raane. Dilationem aulem rescallus ducat secum episcopum Carcassonensem
islam divina providenlia voluit et providil, sicul in qui erat in exereku , eo quod erat indigena et notus
eventu rerum manifeslissimis probalum est argu- carnifici : insuper mater ejus , quae erat pessima
mentis: neluit etenim juslissimus jtidex, Deus,illum bseretica, csset iii caslro; frai.ercl ipsius episcopi
qui tet et lanla mala intulerat Ecclesiae sanclse nomine Guillelmus de Rupeforti, de quo supra feci-
ejus, et adhuc, si pesset, amplipra faclurus, post mus meulioiiem. Iste Guilielmus eral. crudelissi-
tanla crudelitatis exercilia immtinem abire, rece- mus, unusque de pejoribus pro posse suo Ecclesise
dere impunkum : ut enim de cseteris maliliis la- inimicis. Venienies igilur dictus episcopus el ma-
ceamus, jam triginla anni transierttnt el amplius, 1D rescallus ilerum ad Raimundum, verbis preces, pre-
sicut a personis fide dignis audivimus, ex quc in cibus minas addunt, insiantissinie laboranles, ut
ccclesia castri Thermarum divina sacramcnta nun tyrannus eorum consiliis acquiescens, secundum
fuerant celebrala. Nocte igilur insecula, coelo quasi raodum, quero supra diximus, reddal se comiti
disruplo et calaractis aperlis lam subilo erupit nostro, imo Deo; sed quia marescallus durum in-
aquae abundanlia pluvialis, qupd inimici ncstri qui venerat, obslinatum in malilia sua, episcopus Car-
aquse penuria diu Iaboraverant et propler boc red- cassonensis et marescallus, modo inveniunl durio-
•dere se proposuerant, aqua illa abundaiilissiine rem : noluit etiam sustinere supradiclus Raimun-
sunt refecli : citbara noslra in lucluro verlitur dus, ut cpiscopus cum fratre Guillelmo secretius
(Thren. v), luclus bostium in gaudium commuta- Ioqueretur : nihil igitur proGcientes, episcopus et
tur (Jer. xxxi); stalim siquidem in tumorem vei'si, marescallus ad coinilem reverlunlur; necdum ta-
resumpserunt vires et animos resistendi, eo ulique men plene inlelligebantnoslri quod, sicut jam dixi-
crudeliores affecti et ad persequendum nos perni- rous, divina pietas bsec ordinabat, Eeclesiae suae
ciosiores, quo divinum sibi in necessitate admini- melius providendo. In crastino summo dilucule re-
culum prsesumshant roanifestius adfuisse. 0 slulla cessit episcopus Carnotensis, comes exiit cum eo
597 HISTORIA ALBIGENSIUM. 508
ab exercitu ipsum aliquantulum presecuturus. Cum A j runt discurrereutcomprehenderent fugientcs. Quid
autem paululum lenge esset ab exercitu, exeuntes amplius immoremur ? Quidam capli sunl vivi, plu-
adversarii multi et armali, unum de ncstris vple- res etiam interfecli. Peregrinus auiem quidamCar-
bant discindere niaiigpnellis. Audiens autem cemes notensis pauper et ignobilis, dum discurrcret cum
clamerem exercilus, rediens ccncitus venit ad illcs tl'aliis, et fugientes sequeretur hostes, divino ordi-
qui machinain discindebant, ecs in castrum suum nante judicio, Raimundum dominum castri, qui in
selus intrare cciiipulit, vellent nellent, inseculusque qttodam loco se abscondeial apprehendk, et ap-
ecs viriliter npn sine proprio vilas dispendio diutius prebensum nostrocomiti praesentavil: quod comes,
effugavit. 0 audacia principis ! o virtus virilis ! qttasi araplum munus suscipiens, non quidem eum
Post discessum igilur supradiclorum nobilium, epi- occidit, sed in fundo turris Carcassonensis relrudi
scoporum videlicet et comilum, videns comes no- fecit, ubi per plures annos, dignas pro merilis pos
eter remansisse se quasi soluin et penepenitiis de- nas el miserias suslinuil.
soiatura, in mulla anxielale et peiturbalione posi- Contigit aulem quiddam in obsidione Therma-
tus, quid ageret neseiebat : liullo modo eniiii vole- rum, quod prselerniillere non debemus. Die quo-
bal ab obsidione recedere, nec ibi poterat amplius dain comes nosler, machinam quamdam parvam,
remanere, multes quippe et armates hahebat ad- " quae lingua vulgari Catus dicitur, faciebat duci ad
versaries, adjtttures paucos et ex parte inaxima fodiendum caslri murum. Dtim igilur conies esset
i.uiinicos, sicut enim prsediximus, lolum robur exer- prope macbinam illam et ioqueretur cum quodam
citus recesseral cum episcopis et comilibus supra- milile, brachiumque suum super collum illius causa
dictis. familiarkalis leneret, ecce lapis ingens jactatus a
Erat prselerea caslrum Thermarum adhuc for- mangonello adversariorum, ctim maximo impetu
lissimum, nec credebatur, quod nisi per multos et veniens ab alto, pcrcussit in capile mililem pr:e-
forlissimos capi posset : bienis insuper imminebat, noialum, mira Dei operante virtule, comes qui mi-
qure ia locis illis asperrima esse solet; in monta- lilcm illum quasiamplexatus erat, illsesus pernianr
nis quippe situm eral, sicut jam diximus, caslrum sil; miles aulem ictum mortis suscipiensexspiravil.
Tberroarum.^ideoque propter pluviarum inunda- Alia etiam die Douiinica, erat comesin pampilione.
tionem, veniorum turbinem, nivium abundantiawi suo, missamquc audiebal. Conligit aulem, Dei pro-
uilra moiluni frigidus el quasi iiihabitabilis erat Io- videnlc clemciilia, dum slaret erectus comeset au-
cus. Dum in hac tribulationc et anguslia esset co- diret niissam, quod serviens quidam, Deo dispo-
mes, ct quod eligeret ignorarel, ecce quadam die ri nente, retro ipsum prope dorsum ipsius staret, et
supervenerunt a Lotharingia peditcs percgiini, de ecce sagilla per balislam ab adversario emissa ser-
quorum advenlu exhilaratus coraes, obsidionoiii vientem illum percussit et occidit: quod divina
firmavit conlia Therinas, et, medianle industria ve- pietate dispositum, nullus debet ambigere, ut vide-
nerabilisarchidiaconi Guillelmi, resumpserunt vires licet dum serviens ille slans relro comilem iclum
noslri, coeperuntque circa ea quse ad pbsidipnem sagillse susciperet, pius Deus Ecclesiee suse sanctse
speciabanl strenue laborare : stalim machinas, quse • alhlciam suum slrenuissimum conservarel. Capto
antea parum profecerant, propius ad muros castii igitur caslro Thermarum, et a noslris munilo, in
transferenles, laborabant iii ipsis conlinue, muros- vigilia S. Clementis, comes nosler direxit aciem ad
que caslri non modicum dcbililabant; miroque caslrum quoddam quod dicilur Consiiintia, quod
inpdp inccmprelieiisibili Dei judicip cpiilingebat res vacuum inveniens, venit ad aliud caslrum, quod
mirabiiis qtied machinse, dum saepedicti nebiles Viridepodium vocatttr, quod infra triduum sibi red-
crant in exercitu, parum aul nibil prcfeceranl: ditum recepit. His ilaque gestis, proposuit comes
post eorum discessum ita recle jaciebant, ac si a ire in Albigensem dioecesim, ut castra quoea domi-
Domino singuli lapides dirigerentur, el vere sic e- no ejus recesserant recuperaret : venit ergo ad ca-
ral: a Domino quippe flebat istud, cratque mirabile D sirum quod Caslra dicitur, el burgenses reddiderunt
in oculis gentis nostrse (Psal, cxvu). Cum igitur ci castra, et subiniscrunt per omniaejus voluntati.
nostri diulius laborassenl in macliinis, murosque lnde vcnit comes ad castrum de Lumbers de quo
et turiim caslri ex magiia parte debilitassent, qua- prius fecimus menlioiiem, iiivenitqueillud homini-
dam die in festo S. Csecilise,fecil comes viam quam- - bus vacuum et viclualibus plenum, milites enim et
dam, et telis cooperiri, per quam suffossores ad burgenses caslri limore corokis oranes fugerant.eo
murum accedere et ipsum suflbdere possent. Cum quod in coinilem proditionem fecissent. Comes vero
igitur comes in prseparanda via illa tola die labo- • castrum illud munivit statim, et usque in hodier-
rassel et jcjunassel, imminenle nocte, in vigilia num diem in sua habet potestate. Quid amplius im-
S. Cleineiitis videlicet, ad suum rediit tentorium : inoremur ? Omnia fere caslra Albigensis lerritorii
ilii autem qui erarit in caslro, divina disponenle cilra Tarnum fluvium sub eodem temporis spatio
clementia, et B. opitulante Clemente, versi in ler- rccuperavit nobilis comes Christi.
rorem et penitus desperanles, stalim exeuntes de Eodem tempore venit comes Tolosanus ad ca-
castro, fugam arripere alleniaverunt : quod illi de •'strum quoddam prope Albiam, cum comite nostro
eiereilu cognoscenles, sialim clamore Saclo coepe- colloquium habituro : ivit comes noster.ad illud
 599 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI COO
colloquittm-,et hostes parati erant rapere ettm: co- A erudelkates remanere lmpunitas, sciensque quania
mes enim Tolosse quosdam pessimus tradilores, mala de hac compositipne contingeret in fulurum, *
qui comitem nostrum maiiifestissime impugnabant, alto suo et incomprehensibili judicio, induravit cor .
adduxerat secum. Comes vero noster dixit comili comitis Fuxensis; ita quod noluit recipere pacem
Tolosano : < Quid fecislis ? Vos vocastis me ad col-,«. istam, Deo ulique Ecclesiam suam misericordiler
'Joquium, et vobiscum meos tradilores adduxistis. t visitante, ut dum hoslis pacem recipere recusaret,
Respondit comes Tolosse : < Non adduxi. » Ctim futurae deinde turbalionis suse ipse jam confirmati-
Jisecaudisset comes nosler, voluit eos rapere, co- vam senlentiam in se daret.
roes autem Tolosae supplicavk eiet noluit sustinere Nec praetereundum quod rex Arragonum a quo
quod caperentur : ab illo igitur die ccepit comes comes Fuxi tenebat pro parte niaxima lerram
Tolosse inimicilias, quas adversus Ecclesiam et co- suam, in castro Fuxi posuit custodes milites suos,
milem nostrum conceperat, aliquantulum exercere. et coram episcopo Uticensi et abbate Cisterciensi
CAPUTXLIH. promisit, quod per terram illam nullum malum in-
ferretur Chrisliankali. Juravit eliam idem rex co-
Solemne colloquium Narbonm instiluilur super ne- ram dictis legatis quod, si comes Fuxi unquam a
goliis comilum Totosaniet Fuxensis, cui intersunt B communione
rex Arragonensis, sedis apostolicmlegali, Simo a S. Ecclesisevellet recedere, et a fa-
Monte-forti; sed sineprofectu conventusdissotvilur. miliaritate el amicitia et servitio comilis Montis-
Non post mukos dies convenerunt apud Narbo- fortis, rex ipse ad primam ssepediclcrum legato-
nam rex Arragonensis, comes Monlis-forlis, comcs rum vel comitis nosiri requisilionem, in manus
etiam Tolosanus inter se colloquium habiluri. Ituic ipsius comitis noslri traderct caslrum Fuxi. Super
colloquio adfuerunt Uticensis episcopus et venera- hoc dedit rex comiti nostro lkteras suas patentes,
bilis abbas Cistercii, qui prsecipue post Deum Jesu convenlionem istam plenius contineiiles: et ege
Chrisli negolium promovebat. Iste Uticensis episco- qui litteras vidi, tenui et diligenter inspexi, tesli-
pus Raimundus noniine, a multis diebus ardenter raonium perhibeo verilali. Sed quia male poslea
negotium lidei diligebatet quantum poterat promo- rex servavit quod promisit, et quantum exinde
vebat, et illis diebus super eodem negotio cum ab- nostrisreddiderit se infamem, luce clariusiunotescit.
*
bate Cisterciensi legalionis oflicio fungebalur. Atl- CAPUTXLIV.
fuit et prsedieto colloquio magister Theodisius, de De maliiia et tyrannide comiiis Fuxi erga Ecclesiam'
quo superius facla est menlio, el mulli alii viri sa- Quia vero locus poscit, quia opporttinitas se in-
pienles et boni. Traclatum fuit in pr&dicto collo- Q gessit, hic de crudeli malignitate, et maligna crude»
quic de comite Tolosaeet facla fuisset ei magna lilate comilis Fuxi, quamvis parlem centesiniam
gralia et copiosa misericordia, si idem comes sanis non possemus exprimere, aliquid breviter perstrin-
consiliis acquiescere voluisset : volebat siquidem gamus. Primo sciendum quod bserelicos et hsereti-
abbas Cisleicii apostolicsesedis iegalus quod comes corum faulores, in lerra sua tenuit, fovit quanlum
Tolosanus, durnmodo hserelicos de lerra sua expel- poluit et promovit. In caslro prseterea Apamiarum,
leret, omues dominicaturas el proprielates suas ha- quod erat proprium abbalis et canonicorum B. An-
beret inlegras et ilhesas. Illa etiam jura quae habe- lonini,*tenebal uxorem suam ct duas sorores bse-
bal in caslris aliorum hsereiicorum, quae de feodo relicas cuni alioruni hserelicorum multitudiiie co-
ejus eranl, quse idem comes dicebat esse ad minus piosa, qui in caslro illo, invilis prsedictis canonicis
qtiinquagiiUa, volebat prsefatus legatus., ut quarta et quanlum polerant renkeiilibus, publice et priva-
vel etiam tertia pars cederel in proprietalem comi- lim venenum suse nequiliae seminantes, corda sira-
tis stipiadicti. Sprevit supradictus comes illam ma- plicium seducebant. Ipsis etiam sororibus et uxori
gnam gratiam, Dea ulique in posterum Ecclesise iu proprio allodio canonicorum sedilicari domum
suse providente, el ila omni beneficio el gralia red- fecerat dicfus comes; caslrum vero Apamiarum
didit se itidignum. Tractalum fuit prselerea in prae- D canonicorum eiat, sicutdiximus; sed comes ille
dicto colloquio de pace reformanda inter Eeclesiam tenebat illud ab abbate in vita sua, ct juraverat ab-
et suum iinmanissimum perseculorem comitem vi- bati super sanctam eucharistiam quod nullam ab-
delicet Fuxcnseni. Ordinalum etiam fuit ad preces bati vel castro molcsiiam inferret: monaslerium
regis Arragoiium, quod si comes ille juraret man- siqttidem canonicoruni situm est exlra castrum ad
datum Ecclesise se faclurum, juraret etiam quod dimidium milliarium. Quodam prseterea tempore
crucesignalos prsecipue comilem Montis-fortis de milites duo consanguinei et fainiliares dicti comitis,
c.seteronullalenus impugnaret. Comes noster red- qui erant bscretici pessirai et raanifesti, ad quorum
derel ei illud quod jam babebal de lerra ipsius consilia comes ille omnia faciebat, matrem suanr
prseler caslrum quoddam quud Apamiae nuncupa- hseresiarcbam maximam, quse erat amiea [forte
tur.': castrum siquidem illud nullo modo recuperare amita] comitis siepedicti, in caslrum Apamiarura
debebat, propler multas causas quse inferius expri- adduxerunt ut, ibi residens, virus disseminaret hae-
• mentur: sed Deus seternus qui abscondkorum est reticse superslilionis: quod videnles abbaset cano-
coguitorf qui novit omnia antequam fiant (Dan. nici raemorali, et taiitani Christi et Ecclesia;inju-
iiin), nolens tot et tantas imnianissimi hostis sui riani ferre npn valentes, haeresiarcham a eastro iilo
601 HISTORIA ALBIGENSIUM. 602:
ejecerunt: quod audienscMci.usprodkor, comes vi- A Vdam prope dictum monasterium, quamcum semel,.
delicet Fuxi, in iram versus est et furorem. Aker sicutconsuelum
liabent, iri anno viskarent canoni-
vero duorum illorum hsereticorum milituin, qui ci, et cum
processione veneranda, corpus sui pa-
erant filii dictae hseresiarchse, veniens Apamias, in troni venerabilis
Antonini, bonorifice deportarent,
odium canonicprom uiium de canenicis, qui erat
prsediclum comitem sorte fortuita equitantem con-
sacerdes, divina celebrantem super altare cujusdam ligit pertransire, qui nec Deo, nec sancto
ecclesiae prope Apainias, carnifex crudelissimus nec martyri,
religiosae processioni sallem signis
membratim divisit, et usque in bodiernum d-iem extrinseeis humiliari nondeferens,
manet ipsum allare illius occisi sanguine rubrica- potuit, nec de equo cui
insidebat curavit descendere, sed exerto superbise
tam. Nec sic quievit furor carnificis; sed unum de
collo, et elatiorie cervicosa, quse sibi plurinia erat
fralribus monasterii Apamiarum apprehendens, domestica pompatice prseterivii. Quod videns qui-
oculos illi eruit in oditim religionis Cliristiance et dam vir
venerabilis, abbas videlicet de monte S.
canonicorum contemptura. Ipse eliam comes Fuxi Mariae Gisterciensis ordinis
non mullo post monasterium supradielum, habens qui unus de duodecim
longe prsedictis prsedicatoribus ad prsedicandum ve-
secum ruptarios, mimos et merelrices, vocansque nerat, et tunc
' lemporis processioni illi intererat,
abbatem monasterii, cui, ,sicut prsediximus, super exclamavit
posl ipsum : < Comes, tu non defers
corpns Dominicum juraverat, quod nullam inferret domino luo sancto marlyri; scias quod in villa, in
molestiam, dixit ei ut omnes traderet et sine mora qua ex parte sancti dominium habes modo, priva-
claves monasterii, quod abbas facere noluit. Ve- beris
ipso dominio, ita ut, sancto faciente, le vi-
rumtamen timens alibas ne tyrannus ille easdem vente seritias exbaeredatum. »
Cujus boni viri dicta
ciaves auferret per violentiam, inlravit el claves fitles
sequitur, sicut rei exitu manifestissirae de-
ssepedictaspbsuit super corpus S. Anlonini mar- claratur. Crudelkates istas comitis Fuxi et illas
tyris, quod erat super altare, cum multis aliis san- quae sequuntur, audivi ab ore abbalis ipsius roo-
ctoruni reliquiis, in cujus etiam sancti honorem nasterii
Apamiarum, viri fide digni, viri multse
ecclesia illa erat fundata. Praediclus autem cuines religionis, viri
perspicuse bonkalis.
secutus abbatem, non deferens ecclesise, sanctorum
rCliquias 11011atleiidens, desuper corpus sanctis- CAPUT XLVI.
simi marlyris, sacrorum impudentissimus violalor,
Sacrilegia aliaque facinora a comile Fuxensi per
claves rapuit prsenotalas. Quid amplius? Abbatem vim putrata.
et canonicos omnes in eadem conclusit ecclesia, ob-
"
seratisque januis, ibi eos tenuit per tres dies; ila Quodam tempore ssepedictus comes ivit cum mul-
quod per illud triduum non comedcrent,nec bibe- titudine ruplariorum ad quoddaro mOnasterium
rent, nec etiam ad quaesita naturse egredi polerant. quod dicebatur S. Maria in lerra comitis Urgellen-
Tyrannus autem interim omnem substantiam rao- sis, in-quo erat sedes episcopalis; canonici auleni
nasterii diripiens, in ipso infirmilorio canoiiicoruni ecclesise illius, tiiueiites a facie dicti comilis, re-
in conlempium religipnis cum suis merctrieibus ccperuut se in ecclesia, ubi laiidiu fuerunt ab eo
dorroiebat. Post Iridtium autem abbatem et cano- oppressi, quod prae sitis angustia urinas suas bi-
nicos de ecclesia a monasterio fere nudos expulit; bere stint compulsi; quibus tandem se reddenti-
insuper per lotum castrum Apamiarum, quod erat bus, intrans ecclesiam hoslis Ecclesiae crudelissi-
proprium canonicorum, sicut diclum est, fecit mus, omni abstracta supellcclili, crucibus et vasis
prseconis voce clamari, ut nullus ausus esset bo- sacris fraclis insuper campanis, in ea prseler pa-
spitio recipere aliquem de canonicis vel abbatem: rieles nihil dimisil; prseterea ecclesiam illam quin-
facta est autem pioclamatio bujiismodi, sub poena quaginla millihus solidorum rediini fecit. tjuo
gravissimse ullionis. 0 novum inbumankatis ge- facto, dixit eiquidam pessimus railes suus: < Ecce,
nus! Cum enim eccJesia incarceratis solet esse re- D inquit, de.-.truxiinus S. Anloninum et S. Mariara ;
. fugium et damnatis, isle perversilatis auclor in nihil adhucnobis restal, nisiut deslruamusDeum.»
ipsa ecclesia incarcerat innocenles. Saepedictus Alio eliam tempore, ut idem comes et sui ruplarii
etiaro lyrannus statim ipsam ecclesiam B. Antonini prsedictam spoliarent ecclesiam, ad tantam crude-
ex roayua parte diruit, dormitorium et refectorium lilatis dementiam devenerunt, quod ipsis iinagini-
canouicoruin eoruin, sicut visu probavirous, de- bus cruciiixi cruraet bracbiaabscindentes, inde pi-
slruxil, et inde munilionem in caslro Apamiarum perem et herbas ad ciborum condimentum lerebant
fieri fecit. Ad roalorum bujus tradkoris cxaggera- in contemptum Dominicaepassionis. 0 crudelissimi
tionem, rem quamdam relatu dignam buie operl carnifices! opessimi derispres! p crudeliores ipsis
duximus inserendara. Christi cruckixeribus! o conspuenlilius saeviores!
CAPUT XLV. Cum vidissent ministri Herodis Jesuin mortuum,
ak evangelista, non fregerunt ejus crura (Joan:
Comes Fuxensis irreverenler se geril erga reliquias
divi Antonini marlyris, qum solemni processione xix). 0 novuni immanitalis artificitira ! o inaudkae
geslabaniur crudelitatis indicium ! o hominem, comitem Fuxen-
Est quaedarti ecclesia in supercilio montiscujus- sem dico, miserrimum miserorum ! o bestia omni
603 PETRl VALLIS CERNAII MONACHl 6Q4
fera crudetiorem, in ipsa etiam ccclesia equos suos A A runt Uiicensis' episcopus et abbas Cistercii regi
collocanles ruplarii, duci ipsos super sacrosancla Arragonum, ut reciperet in bominem comilem
aliaria cemedere faciebant. Montis-forlis; civilas enim Carcassonse eral de
Qua !am dio dictus tyrannus cum mulliludine feodo regis Arragonensis. Qtiod cum ille facere no-
magna armalprum eral in quadam ecclesia, slatim Itiisset, in crastino iterum accesserunl atl regetn
ariniger.quidain ipsius comitis capili imaginis cru- viri saepedicti, prociderunt ad pedes ejus, humiliter
cifixi imposuii galeam, et ipsam imaginera arraavit et insiaiuissime deprecanlcs, ut hominium comilis
sculo el calcaribtis : moxque i.lem armiger lanceam recipere dignaretur; ipse auleni comes, flexisante
arripiens, iniaginera crebris iclibus impelebat, et regem genibus, suuni hominium humiliter offere-
•dicebat ei ut se redimeret. 0 perversilas inexperta! bat. Tandem rex victus precibusacquievit, et rece-
Alio lemppre dictus comes vecavit ad cellpquium pit comitem in hoininem d.c civitate Carcassonse,
episcopos.Tolosanum videlicet el Consoraiiensem, et ut illam comes civitalem teneret a rege. Quibus
assignavit cis diem el lCcum : die aulem illa qua geslis rex et comes nosier, et comes Tolosae, et
illi episcopi perrexerniit ad colloquium, saepediclus Ulicensis episcopusexeuntesa Narbona, perrexerunt
conies impugnavii tota die quoddam castrum pro- usque ad Monteinpessulaimni. Dum adhuc essent
priuin abbalis el caiioiiicoriiin S.Anloiiini Apamicii- pi-senominail nobiles et praelati in Moiitepessulano,
sis. 0 nequam et perversa tiaiiilio ! Fecit et aliud tenlalum est de coiilrahendo matrimonio inter pri-
tyraunus memoiatus quod non credimus praeter- mogenkum rcgis et filiam coniitis Monlis-fortis.
mitlendum. Inierat foedus cum comite Monlis-for- Quid plura? Firmabatur ab utraque parle matriiuo-
tis.sicut longe superius diximus, filiumque suum nium praefalum, videlicet a rege et coinite nostro,
ei tradiderat in obsidem factaecomposilionis; vene- liinc et inde praeslito juramento. Insuper rex iradi-
rabilis auleni abbas Apamiarum castrum suum jnm dit.comili, praefatuni priinogenitum suiim cuslodien-
tiadiderat coinili Moiitis-fortis. Venit igilur quo- dum : verumtamen rex qui comili filium suura tra-
dam die comes Fuxi cum ruplariis suis prop« diderat, non nuilio posl, dedit sororem suam fiiio
Apamias, ponensque ruplarios suos in insidiis ac- comitis Tolpsani in uxprem : uude nen mpdicuin,
cessit ad caslrum , el mandavit burgensibus ut nec immerito, apud nos infaniem se reddidit et sa-
exirent ad ipsum, cum eo colloquium habiiuri, spectum ; jam enim quando matrimoiiium illud
promisit que eis firmissinie sub jurcjiirando facttim esl, comes Tolosae persequebalur manifesle
quod secure exire polerant, quia non faceret Ecclesiaro sanclam Dei. Nec silendtim qued, cum
eis malum; sed statiro ut burgenses egressi sunt Q essent prsefati viri in Menlepessulanp, et multi
ad eum, vocavil secrelo rupiaiios suos qui in in- ctiam episccpi el Ecclesiarum prsclati, iraciatum
sidiis lalilabant: qui vcnientes antequam burgenscs fttit iteriim de factp cctniiis Tolpsani. Vpluerunt
possent iiilrare castruro , multos ex eis ceperunt, legati, episcppus videlicel Uticensis ct abbas Ci-
et captos secum duxcrunt. 0 nequani proditio ! Di- slerciensis, maximam graliam et misericordiam
cebat etiam comes ssepememoratus quod si omnes facerediclo comili, sicut superius esl expressum :
crucesignatos conlra baereticos et crucesignandos, sed idem comes, cum promisisset implelurum se
omnes etiam qui pro fidei negolio laborant, uni- in craslino quidquid dicti legati inandassciit.sumnio
versos insuper qiiibus hoc ncgolium placebat, manu mane in crastino recessit a Monlcpessulano ipsis
sua interlecisset, arbkrarelur se obsequium prae- legalis insalulaiis : videral enim quanidam avem
stasse Deo. lllud quoque sciendum, quod ssepe me- quam indigense vocant avem S. Martini ad sini-
moralus comes juravit coram lcgatis domini papae stram volaiilem, et perterritus fuil valde; ipse enim
quod de terra expelleret haerclicoS: quod lainen more Saracenoruni, in volatu et cantu avium et
nulla voluit facere ratione. Multa quidem el alia caeleris auguriis spem babebat.
mala commisit crudelissinius canis iste in Ecclesiam
et in Deum : quod si vellemus per ordinera enar- D CAPUT XLVIII.
rare, nec nos puSsemus suflicere, nec eliain qui Episcopus]Parisiensis aliiquenobiles veniuntm exer-
dicis nostris (idem de facili adhiberel; cxcedit cilum Monforlii comilis.
quippe maiilia modum. Depraedalus est inonasleria, Anno Verbi Incarnalionis 1210, circa mediam
ecclesias dissipavit, omnique crudeli crudelior,
venerunl de Francia crucesignali
Chrislianoruin cseJes anbelans, in sili sanguinis Quadragesimam,
nobiles et polentes, cpiscopus videlicet Parisiensis,
semper mansit. Dilfiiebatur hoininem, imitabatur
de Cociaco, Robertus de Tornaco, Ivel-
sieviliam belluinam, faclus fera pcssima el non Ingerraniis
ltts de Meduana et plures alii. Hi nobiles viri, in
liouio. llis dc ejus malilia brcviter perstrictis, ad id
Christi negolio se nobililer babuerunt. Ctim venis-
quod dimisiinus reverlamur. sent auteni Carcassonam, communicato consilio,
CAPUT XLVII. omnes dicti pei-egiini in hoc consenserunl, ut ad
Comes Mon\oriius rcgi Arragonwn hominii•jura per- obsidendum tenderent Cabarelum. Qtiia a-ilem nii-
solvit, pro civiiale Carcassonensi debila. liles de Carcassonensi dicecesi jamdudum limore
In supradiclo cclloquio Narbonensi, supplicave- noslrorum, dimiserant castra sua, et fugerantCa-
605 HISTORIA ALBIGENSIUM. 606
baretum, inter quos erant duo fratres secundura A fortis; homines etiam Tolossequi erant in obsidio-
carnem, quorum unus vocabattir Pelrus Miro, ne Vauri, recesscrunt ab exercitu. Inhibuit eliam
aller Pelrus de S. Michaele : isti ceperunt Bi> comes Tolosae civibns Tolpsanis, nc ulterius defer-
chardum de Marliaco, sicut supra tetigimus. Exie- .rent victualia apud Vaurum. Hic narrandum est
rantaulem illi duo milites a Cabareto et pluies alii quciddain scelus comitttm Tolcsae ct Fuxi ncquissi-
cttiii eis, et veneranl ad comitem noslrum , et red- mum : preditip inaudita.
diderunt se illi : itaqtie eomes illis dederat lerras. CAPUT L.
Videns autem dominus Cabareti Pelrus Rogerii, Peregrini mutli prodilorie a comile Fuxensi, insligante
quod vellent comes el peregrini obsidere Cabare- Tolosano interficiunlur.
tum, considerans quod valde debilitatus essel, eo Dum fieret colloquium, sicut dixinius, prope Vau-
quod recessissent ab eo roililes supradicli, limoro rum, de pace inter coinilein Tolosne el sanctam
ductus, compostik cum cumite noslro ct baronibus Ecclesiam refornianda, veniebat multiltulo peregri-
in limic moduin : Caslrum Cabareti tiaditlk; irisu- norum tle Carcassona ad exercilum : illi aikem tloli
per pvsefalinn Bucharduni redtlidit. Comes detlit ei minislri, trailitionis arlilices, comes viclelicet Ftt-
terrain aliam coinpeleiiteiii, redilko Cabareto ; mox xensis, Rogerus Bernurdi filitis ejtis el Geraldus de
ad ohsidendum castrum, quod Vaurum dicilur, co- g Pepios et niulii de liominibus coinilis Tolosic, po-
mes el barones acies direxerunt. sueriinl se in insidiis cum infinilis rupiariis in
CAPUT XLIX. quodain castro quod vccatur Mons-Gandii prope
Obsidio Vauri. Podiuni Laurentii : quo cum percgrini devenirent,
Erat autem castrum illud nobilissimum et am- illi insurrexerunt in eos, et quia inermes crant et
plissimum , situm super Agolum fluvium , distans proditionis ignari, ex ipsis innumerahiles occide-
quiiique leucis a Tolosa. Erat in caslro illo Ayme- runt, omnemque occisorum pecuniam Tolosam de-
ricus tradilor ille, qui fuerat dominus Montis-rega- porlantes, ibi inler se diviserunl. 0 beala occiso-
lis, et multi alii mililes inimici crticis usque ad rum agmina! o preliosa in conspeclu Dei roors
octoginta, qui castrum iiilraveraiil et munieraiit sancloriim ! (Psal. cxv.) Nec silendum est quod,
contra npstros. Domina siquidem castri vidua 110- dum carnifices prscdicli pcregrinos occiderent me-
mine Giralda*pessima baerelica et soror dicliAyme- moralos, sacerdos quidam peregriiius confugil ad
rici. Venientes igilur nostii ad castrum, ex una quamdain ecclesiam, quse prope crat, ut pro Eccle-
tanlum parle illud obsederunt, non enini sufliciebat sia moriens in ecclesia moreretur. Traditor autem
excercilus noster, ad caslrum ssepcdictuin undique ille pessimus RogerusBernardi, (ilius comilis Fuxi,
obsideiidum. Eieclis igilur post aliquot dies machi- 'C a patris sui non degenerans pravitate, sacerdolem
nis, coeperunt noslri, sicut nios est, castruro impu- seculus est memoralum : ingrediens aulein auda-
gnare, adversarii quaniuin poterant defendere :erat cler ecclesiam, ipsumque aggrediens, qualis boino
siquidem in castro infinila homiiiuni muililudo, et essel inquisivit. <Peregrinus, inquit, sum sacerdos.»
armis oplime nninka, ita fere plures erant defen- Ad quem carnifex : « Ostende roilii, iuquit, quod sis
sores quam essent inipiigiiatores. Nec prsetereundum sacerdos. > At ille, ainolo capulio a capite ( erat
quod quando nostri primo venerunt anle caslruni, capa indutus), ostendit ei caraclerem clericalem :
exieriinl adversarii de castro, milileniqiic ununi do crudelissimus atitem ille loco sancto non deferens
nosliis cepermit, ct inlrodueluni statini occitlerunl. vel personae, elevala ascia actttissiina qitam lenebat,
Quaiiivis autem noslri ex Una parte obsedissent, sacerdoteinque per niedinm caraclerem validissime
divisi tamen erant in duos exercitus, et ita dispo- perculiens, niinislrum Ecclesite in ecclesia inter-
siti quod si nccessitas ingrueret, exercilus exercilui fecit. Jam ad id quod diroisiiiius redeamus.
non posset siue discrimine subvenire. Sed non Non credimus autem prsetermittendum quod co-
iniillo posl supervciiGiiint a Francia nobiles muki, mes Tplosanus, immanis Christi boslis et crtidelis
episcoptis videUcet Lexovicnsis, etepiscopus Bajo- D simus perseculor, in casj.ro Vauri in quo erat fons
censis, comes etiani Antissiodorensis et multi alii el origo totius hsereseos, quia non eral comilis To-
peregrini : obsederunt igilur eastrumex alia parte; tosac, imo a mullis annis expugnaverat Tolosa-
insuper cliam facto ponte dc iigno super Agotum nos ob solum Chrisiianse religionis odium, qucni-
Huviuat, lianseunles nostri aquam castrum undique dam seneschalluin suum Iateiiler miserat in ca-
circumdedcriint. Comes autein Toiosse Ecclesiam slrum Yauri, pluresque milites utcastrurn defende-
Dei et comkein, qiiantum poterat, persequebatur, rent/conlra noslros : quos, caplo castro, comes no-
non lamen in inaiiifeslo; adiiuc enim vcniebant stcr ibi reperit, etdiu tenuit vinculalos. 0 iiovum
victualia exercitui noslro a Tolosa. Rebus ita se ba- protlitionis geuus! inliis milites suos ad castri de-
lienlibus, venit coroes Tolosse ad exercitum. Comes fensionem posuerat, foris quasi prsebens auxilium
aulem Aiitissiodorensis et Robertus de Tornaco qui a Tolosa deferri viciualia permitlebat. Sicul enini
crant cognali ejus germani, coapcrunl monere co- supradiximus, in initio obsidionis Vauri,deferebaii-
mitem Tolosaeut rediens ad cor mandalis Ecclesise -lur ad exercilum victualia sed modica a Tolosa,
obediret: sed cum nihil profecissent, comes cum sed licet venirent victualia a Tolosa, comes tamen
rancore et iuriignatione recessit a comits Montis- Tolossedistricte inhibebat ne machinse afl>rrentur.
 607 PETRI VALLIS CERNAIl MONACKI 608
Cives etiam Tolosani circa quinque millia admoni- A vero ad crucis vexilluni instantius cum machinis
tione venerabilis episcopi sui Fuiconis in auxilium jacienles, inde supradictsecrucis brachium confre-
nostrorum ad obsldionem veneranl saepedictam. gerunt: slalim canes impudentissimi, tantum emi-
Ipse etiam episcopus pro fide Catholica exsulans, seruntutulaturo pariter et cachiniium, ac si decon-
-i-faiadvcnil : moduni autem egressionis cjus a To- •fractione crucis maximam victoriam reporlarent;
losa non duximus superfliium enarrare. sed dedicator crucis injuriam islam miraculose et
CAPUT LI. manifestissiine vindicavit. Contigit auiem non multo
Futco episcopus Tolosanus episcopatu pulsus, magna res mirabilis et mirifiee exlollenda, quod cru-
animi coiistaniia exsulat, puralus etiam cervicem post
gladio pro Chrisli nomine prwbere. cis inimici, qui de crucis confraclione exsullave-
Erat quodam die episcopus apud Tolosam. Sab- rant, cruce suas injurias vindicante, in fcsto Crucis
baio videlicet post mediain Quadragesimani, et, sic- capti fuerunt, sicut inferius ostendemus. Dum res
ut nios est iu episcopalibus ecclesiis, volebat die ita agerelur, fecerunl nostri iieri macbinam, quae
illa ordines celebrare : verumlamen comes Tolosae vulgo catus vocatur : quae cum parata esset, traxe-
tunc erat in civitale, qui pro excessu mulliplici, ab runl eam usque ad fossatum caslri. Post hseeattu-
aposlolicse sedis legalis nominatim eratexcommu- lertiiit nostri in magno conamiiie ligna et ramos,
niealus: itaque in aliqua villa in qua erat, non po- facienlesque fasciculos de ipsis lignis et ramis, pro-
terat quis clivina mysteria celebrare. Misit igilur ad jiciebant in fossaluni ut implerent illud ; adversarii
comilem episcopus humiliter rogans et monens, ut verp, ulpole astutissimi, fecerunt viam quamdam
ipse causa ludendi exiens a civilate, iret spaliatum, subterrancam perlingentem usque prope machinam
donec sulummodo episcopus ordin.es celebrasset. noslram, exeunlesque de nocte per viam illam,
in
Tyrannus autem in furorem eonversus, riiisit ad ligna et ramos quos nostri fossatum projecerant
episcopum niililem unum, maridans et sub periculo extrahebant, et deferebant in castrum. Quidam in-
capitis districle prsecipiens, utde civkate Tolosa super de adversariis, accedentes prope saepedictam
el de tola terra comitis citius egrederetur. Virau- machinam, illos qui sub prolectione machinae fos-
teni venerabilis haec audiens, iri fervore spiritus, salum implere non cessabant, uncinis ferreis laten-
mente intrepitla, clarissimo vullu, tale ferlur militi ter et fraudulenler ad se trahere nilebantur.
s Qua-
«ledisse responsuni: < Comes, inquit, Tolosanus, dam prseterea nocte excuntes adversaru a caslro
non me fecit episeopum, nec per ipsum hic ordina- per viam sublerraneam iutraverunt in fossatum,
tus suni, vel pro ipso : ecclesiastica me elegit humi- jacienlesque instantissime jaculos ignilos, ignem,
Jitas ; iion intiusit violentia principalis, non exeo G stupam, adipern, et caetera ignisnulrkiva, voluerunt
proplev eum ; venial, si audet, paratus sum exci- comburere m&shiiiam supradiclam. Duo autem co-
pere gladium, ut pertingam ad majestatem per ca- mites Alemanni, custodiebant ipsa noele vigilias
licem passionis ; veniat lyrannus Stipatus militibus circa macbinam : stalim clamor altollitur ia exer-
el armatus, solum me reperiet et inermem ; atten- citu, curritur ad arma, machinaeque succurritur :
do brachium ; non limebo quid faciat mihi homo dicti vero comiles Alemaiini, et qui cum eis erant
(Psal. cxvii). i 0 constantia animi ! o mirificum Teulonici, videntes quod non possent perlingere
robiir nientis ! Maneiis igiluriiilrepidus ille Dei fa- ad hostes qui erant in fossato, cum probitate rca-
mulatus, de die in diem exspeclabat tyranni gla- gna et suh magno discrimine projecerunt se in
dium ; sed cum ille non auderet eum iiilerficere, fossalum, hoslesque suos viriliter aggredienies, re-
utpotequi Ecclestae Dei jamprideni mala intulerat truserunt eos in castrum, prius aliquibus ex eis in-
tot et lanla, limebatque, ut vulgodicilur, pelli suse. terfeclis el pluribus vulneralis.
Poslqiiam episcopus quadraginta dies in illa mor- Interea coeperunt nostri multum 1turbari, el de
tis exspeclatione peregerat, de civkale egredi pro- caplione caslri quodammodo desperare, eo scilicet
posuit Tolosana : die igitur quodam in oclavis Re- quod quidquid de die in fossato projicere possent,
surrectionis Dominicae, egrediens episcopus de ci- 0 adversarii de nocte extraherent, et in castrum de-
vkate, atl comitem nostrum qui erat in obsidione ferrent: sed dum nostri iia furbarentur, quidam
Vauri devenit. Nostii aulem in expugnatione ca- ex eis subtilius excogilantes, adversus hoslium in-
stri continue laborabanl; adversarii vero ulpote sidias utile remedium invenerunl; fecerunt siqui-
superbissimi, se inslantissime defendebant : nec dem ante egressum viae sublerranese, per quam
silendum est qtiodsedenlesiii equis fcrro coopertis, hostes egredi consueverant projici ligna viridia
super riiuros discurrebanl in derisum noslrorum, et raraos : post hsec apposuerunt minuta Iignaetiam
ut sic videlicet ostenderent muros amplissimos et sicca, ignem etiam, et adipem,.elslupara,etcaetera
iortissimos se babere. ignis incentiva in ipso viaesubterraneae egressu;
CAPUT LII. iterumdesiiperprojecerunl Iignaetsegetesvirides et
Vaurum a Calholicis expugnalur, ibique mulli nobt- herbam nmltam : slalim fumus ex igne egredieus,
lesviri suspendionecantur, alii flammistraduniur. ila implevit tolam viam sublerraneam, quod ad-
Quodara praelerea die erexerunt nostri piope mu- versarii ullerius non pniuerunl egredi per viam illam
ros easlri castella quaedam de lignis, in cujus sum- prae fumo; fumus etenim qui non poterat in altuin
niitate Chriui milkes posucrant signum. Adversarii prorumpere, propter ligna el segetes virides super-
609 HISTORIA ALBIGENSIUM. 610
positas, lotam, sicut diximus, viam ssepediclam im- A super hoc denderent, timensque r.e comes nntaret
plebat: quod videntes noslri solilo liberius imple- illum de superslilione perversa, quamvis invkus
verunt fossatum.Quo implelo, milites nostri et ser- fecit ei hominium et recepit ab eo terram stiam,
vientes armali, dictam macbinam per multos agones mansitque in ejtts servitio diebus mullis ; sed po-
ad Jinrum versus trahentes suffosores muro appo- slea a lidelilate quain ei feceral, miser el miserabi-
suerunt. Illi aulem de caslro, ligna, ignem,adipem, lis resilivit.
sudesetiamacutissimos etmaxiroos desuper machi- Non credimus autem prsetermktenduni miracu-
nam projicere non cessabant; sed nostris virilker lum quoddam quod apud Vaurum relalione veri-
acmiraculosemachinam defendentibus ssepediclam, clica cognovimus accidisse. Cujusdam mililis cruce-
necmaciiinam incendere, nec fossores amuro depel- sjgnali capa, nescio quo infortunio, comburebatur;
iere potuerunt. Dum autem nostri in expugnatione conligit autem miraculoso Dei judicio quod com-
ista instanlissime laborarent, episcopiqui aderantet busla lota capa, sola illa parlicula, in qua crux
quidam venerabilis abbas curise Dei Cistcrciensis assuta erat, remansit inlegra et#penitus incombu-
ordinis, qui de niandato legatorum ipsorum vices sta. Audiens aulem dominus Podii Laurenlii Si-
in exercitu lunc agcbat, universusque clerus con- cardus, qui quondam fuerat cum comke nostro,
°
gregati in unum cum devotiene maxima Veni,crealor sed ab eo recesserat quando caplum est Vaurum,
Spirilus decautabant : quod videntes et audientes liroore ductus, dimilleiites caslrum Podii Lauren-
adversarii, ita, Deo disponente, slupefacti sunt, et lii, Tolosam cum suis militibus properavit. Eral au-
vires resistendipenepenitus amiserunt; quia, sicut tem Podium Laurentii, quoddam nobile castrum,
postea confessi sunt, plus timebant eos cantantes tribus leugis distans a Vauro in dioecesiTolosana:
quatn pugnantes, psallentes quam insijientes, oran- quod cum recuperasset comes nosler, dedit illud
les quam infeslantes. Muro igitur perforato, jatn Guidoni de Lucio viro nobili et fideli, qui slatim
iioslris intrantibus, et adversariis cum jam non illud intravitetmunivit. Interea episcopus Parisien-
possent resistere se reddentibus, volente Deo et sis et Ingelrannus de Corti, et Robertus de Tor-
nostros misericorditer visitante, in festo Inventionis naco, et Ivellus de Meduana recedentibus, capto
Sanclse Crucis captum est castrum Vauri. Mox Vauro, ad propria remearunt. Capto caslro Vauri,
eductus est de castro Aymericus, de quo supra te- cum venissent nostri in castrum, bomines comilis
ligimus, qui fuerat doniinus Montis-regalis et alii Tolosani atlendentes etiam quod ipse comes reces-
milites usque ad octoginta ; nobilis autem comes sisset cum rancore a comile noslro : prselerea in-
proposuit quod omnes patibulo suspenderentur : r hibuerat ne deferrenlur ad cxercilum machinse et
sed cum Aymericus, qui erat major inter illos, stis- victuajlia a Tolosa ; insuper et prseeipue quod idem
pensus fuisset, cadenlibus furcis, quae prse nimia comes per legatos D. papse, pro muitis excessibus
feslinalioue bene non fuerant lerrse affixae, videns excommunicaius erat et expositus ; his, inquam,
comes quod mora niagna fieret, alios occidi prseci- omnibus diligenter inspeclis, proposuk ut coniitem
pit, quos peregrini avidissime suscipienles occide- illutn, quasi jam aperle damnaium, manifeslius
runt citius in eodeui loco. Dominam eliara castri impugnarent.Comes igitur noster movens castra,
quse erat soror Aymerici et baerelica pessima, iii ccepil tendere ad quoddam castrum, quod dicilur-
puteum projeclam, comes Iapidibus obrui fecit ; Mons-Gandii, ubi a comite Fuxi peregrini fuerant
innumerabiles etiam hsereticos , peregrini nosiri interfecti. Factum est autem, dum exerckus tende-
cum ingenti gaudio combusserunt. retad castrum illud, et dum adbuc aliquantuluni
longe esset, apparuit in loco illo, ubi occisi fuerant
CAPUT LUI.
peregrini a comite Fuxi, columna ignis videntibus
Rogerius de Comenge comiti Monforlio se adjun- nostris, Jucens et descendens super corpora occiso-
gil ; sed poslea, quam dederal, fidem fatlii. rum. Venientes aulem nostri ad locum, viderunt
Sciendum est auiem quod, cum comes nosler D omnes occisos jacere resupinos, brachiis in mo-
esset in obsidione Vauri, quidam nobilis de Wra- dura crucis exlensis. 0 res niira ! Istud audivi ini-
sconia nomine Rogerius de Comenge consangui- raculum ab ore venerabilis episccpi Tclpsani Ful-
neus comilis Fuxi, venk ad eum ut se redderet ei: cenis qui prsesens erat: apud praedictum erge ca-
dum autem esset ante comitem in dic Parasceves slrum ceraes accedens, illud fundkus evertit ; IIP-
ut faceret ei bominium, comes illa hora coepit casu mines enira castri effugerant prse timpre. Inde per-
sternutare ; audiens autem dictus Rogerius quod rexit ccmes nester ad aliud castrum, qued dicitur
comes unicum slernilum emisisset, vocavit illos Casser, et erat proprium comitis Tolosani. Interira
qui secum erant in partem, consulens eos, et 110- comes Tolossevcnit ad Caslrum-novum : erat autem
lebat illa hora facere quod comiti proposueral: in castrum illudnobile, quodcomesprsedictus ignesuc-
lerra enim observant auguria stultissiini homines cendil,limens necapereturanostrisetvacuum dere-
terrse illius, qui firmissime credunl quod, si unum liquit. Veniens comes noster ad castrum de Casser,
steinkum emiserint ipse vei aliquis habens aliquid obsedit illtid; milites autem comkis Tolosae qui
agere, non possit ad bonum eis conlingere illa die : erant in castro illo, licet forlissimo, videnles quo.l
verumlamen videns ille Rogerius quod nostri illum diu castrura illud lenere non valerent, reddiderunt
 611 PETRI VALI.IS CERNAHMONACffl 612
se comili lali condilione : Proriiiserunt quodredde- - A rant ex inlegro reddi fecit: hoc fecit nuntium fn-
rent nostris omnes bserelicos qui erant in castro,, turse probilatis et fidelilalis comes nobilis Balilui-
ipsi autem evaderent : factumque est ita ; erant; nus. Capto Monte-ferrando et quibtisdam aliis ca-
enira in caslro illo multi bseretici perfecli. Ililrave- siris per circuilum, munito etiam a nostiis castello
runt igilur caslrtim cpiseopi qtti erant in exercilu,, novo, quod, sicut supra ciicluinest, conies combus-
cceperunlque baereticis piaadicarc, volenles eos ab> seral Tolosanus, transiens comes iioster fluviiim
errore revocarc : sed cum nec liintm converlcrei Tarni, venit ad qttoddani caslrum quod dicilur Ra-
potuissenLexierunl a castro; peregrini aulem arri- balense in lerrilorio Albigensi : quod cuni ei reddi--
pienles hserelicos ferme sexaginla, eos cum ingentii lum fuissel a burgensibus, inde vadens, proficiens
gaudio combiisserunf. Itic aulem rnaiiifeslissime', et succrcscens, sex alia castra nobilia pari modo,
appariiit, quaritum cornes Toloste hsereticos dili- sine conditione aliqua acquisivil, qtiortim ista sunt
gerel, cum in morticissimo ipsius comilis caslro, noniina : Monsacutiis, Galiiacum, Causaciim S.
invenii sunl haereftci peifecti amplius quam quin-• Marcellus, Guespia, S. Aiuoninus. Castra ista invi-
quaginta. .„ cem prope posita comes Tolosse abstulerat viceco-
CAPUT LIV. mili Biterrensi.
Clerus Tolosanus Clirisli corpus religiose deferens, CAPUT LV.
Hrbe ipsa hwrelicorumnuirice el interdicla excedit. Prima Toloswobsidio
per Barrensemet Montforlien-
His gestis, episcopus Tolosse qui erat in exer- sem comiles.
cslu, mandavit prseposito ecclesiae aliisqtie clericis His gestis, nunliatum est comiti nostrp quod co-
Ut de civkate Tolosana cgrederetilur : qui slalim mes de Barro ad Christi militiam properans esset
jussa complenles, imdis pedibus cum corpore Chri- Carcassonse : quo audilo, comes gavisus est gaudio
sli egressi suut Tolosa. Caplo autein caslro de magno valde ; magna eniiri dicebant de comile illo :
Casser, comes uoslcr progretliens, venil ad aliud noslri etiam de advenlu ejus pluiimum conlidebanl;
castrum comitis , quod dicilur Mons-feriandus: sed longe aliler se res habuit quam sperabamtis,
erat autem ibi frater corokis Tolosse, noniine Bal- ut ostendcret Dominus nomini suo dans glnriam,
duinus, quem fraler suus miserat ul defenderet ca- in se non in hoinine coiifideiidum.Misil vero comcs
slrurii illud; veniens comes ad caslrum,obsedil illud. ncster ad diclum comilem niilites, qui euin addu-
Post paucos aulem dies, nostris insultum facien- cerent versus Tolosam supei' quannlam ripariam,
libus, videns cbmes Balduiuus (sic enim vocabatur), ubi ipse comos nosteret cxercitus ejtis ei occurrere
quod diu resistere non valeret, reddidil caslruin C deberent; el faclum esl ita. Comes auteni Tolosae,
tali paelo, quod ipse cum suis egrederetur liber, et et comcs Fuxi, et hostinm muitiludo audienlcs
liberaius prsestitit etiara jura;uenlum,quod ipse.de exerciiiira venire versus Tolosam, pergimt ad di-
eseiero Ecclesiam vcl comitem noslruin liullalenus ctam ripariani; non enim uislabat ullra diniidiam
impugnaret, imo si vellet comes noster, ipse eum Ieugam a Tolosa. Ibi conveneriint nostri ex una
conlra omiies cl in oninibus adjuv.arel. Egressus paite, hostes ex alia; ipsi vero atlversarii tinieni.es
igkur comcs Baldiiiiius de caslro venit ad fralrem ne transireiit nosiii pontem qui erat super ripa-
suumcoinkcro videlicet Tolosanum; sed post pau- riam, cilius dirui feceiant; nostri vero circuineun-
cos dies, rediit ad comilem Monlis-foilis, veniens- les ut possent vadtun aliquod invenire, inveiierunt
que ad eum rogavit ut comes ipstim iu bominem aliuni ponlcm, sed et ipsum lunc adversarii dirue-
recipere dififlareliir, ct ipse ei in omnibus et contra banl : sed nostri cuin niaxiina probitate, quidam
onines fideiitei'deserviret. Quid ullra? Annuit co- super ponlem, quidam per aquam iiaianies flu-
mes, reconciliarus est comes Balduinus Ecclesise, vium iraiisierunl, hostesque suos usque ad ipsas
de niinislro diaboli, factus est ininisierClirisli.fide- porlas Tolosaj viriliter cffugariint. Inde redeunles
liter quippe se habeiis, toto nisu hostcs lidei ab illo , ad ripariam, ibi quidem manseruiit nocte illa,
die ct deinceps expugnavil. 0 respecltts! p miseri- ctiam ibi dalum fuit eonsiliuin ul obsiderent Tolo-
ccrdia Redcmptoiis ! Ecce duo ex eodemque patre sam in crastino. Igiiur nostri moveruiil Tolosam ;
fralres, seclinter se lpnge dissimiles : qtii enim per ibi fixere lcnloria ante porlas. Fuii in oljsidione illa
prophelam tiixit : Jacob dilexi, Esau tiutem odio comes de Barrc el plures ncbiles viri de Aiemannia.
habui ( Malgch. r; Rom. IX), uniim isioruni incre- Obsessa esl igitur ex una parlc civitas, non enini
dulilalislinio infixiim deserens, alterum roirabililer sufficieLant nostri ut aparte. alia obsiderent. Erat
el niiseiicorditer eripuk secreio suo consilio quo aiiiem in civitate comes Tolosanus, et comes Con-
ipse novit. venarum cognatus ejus qui eum, quanlum poierat,
Nec silcnlio prselereundum quod, ctim comcs Bal- adjtivabal. Comes eliam Fuxi el alii niililes iiilinki,
duintis exiisset a Monlc-ferrando, anleqiiam veni-, cives ttiara Tolosani, quorum erat. innumerabilis
rel atl comilem noslrum, quidam ruptarii, peregri- mullkudo. Quid plura ? Ad comparationem mulli-
nos qni a peregrinaliniie S. Jacobi redibant,; in, ludinis obsessoruin, paucissinii viciebantur. Quia
crucesignatorum odium spoliaverunt: quod audiens vero longum essel insullus oranes illius obsidionis
comes Baldiiinus, diligenler inquisivit qui essent expriniere, istud brevilcr esl dicendum, quod quo-
qui hoc fecei'anl, el omnia quse a pe:-egriuisrapue- liescunque adversarii exibant ut nostros infestareni
 '
613 HISTORIA ALBIGENSIUM. 611'
noslris viriliter resistentibus, cum confusionecom- A terra comitis Fuxi penelrans, castella ipsius pluri-
pulsi simt civitaiem inlroire. Quodam eliam die, ma devaslabat, ipsum etiam burgum Fuxi lotum
cum exiissenl hostes., noslri audacius ipsos redirei combussit.
in civiialem compellerent, in ipso insultu occide- Peraclis igilur circa Fuxum octo diebus, deslru-
runt cognaium comilis Comigensis, et Willelinumi clisque arboribus, vineis cxsiirpatis, coines noster
de Riipe-forti, fratrem cpiscopi Carcassonse Ber- Apamias est reversus : vencrant autem ail ipsiim
nardi, de quo superitis fecimus menlionem. Alioi coniilcm Caturcensis, episcopus niissus a uobilihus
prselerca die, duni pransi essent nostri, et, ut ,mos: territorii Camrsensis suppiicanlibus ut accedeiet
est, post prandium pausarent in meridie (sesias; ad eos comes, et ipsi constituentes euni dominum,
quippe erat), scienles adversarii nostros quiescere, ab eo acciperent terras suas; comes autem Tolosa-
exeunles per quamdam occultam viam, in exerci- ims doiriininm habuerat in terrilorio Catuicensi.
tum irruerunt: surgenlcs autem nostri hpsiibusque! Tunc rogayit comes nobilis, comitem de Barro et
viriliter resistenles, in civilatem ipses redire ccm- nobiles de Aleroannia ut ireiu cum eo : qui omnes
pellebanl. Dum hacclierent, Euslachius de Quen et concesserunt et se ituros promiserunt. Ire igilur
Simcn caslel.lanus de Malpha, viri nebiles qtti ab cmperunt; sed cum vcnirenlprppe Caslrum-iipvum
exercku exieranl ut prseberent cenduclum illis qui cemes de Barro a promissione quam comiii fecerat
ad exercitum viclualia afferebant, eadem bera in- resilivit; nec famse suse providens, vcl honori, di-
Irabanl ad exercilum victualia conducenles, etdum xit ei quod nullaleims iret cuin. ipso. Mirati sunt
essenl in ingressu exercitus, obviaiunt eis bcstes, omnes, comes nosier vehenienlissime coiHtirbalus,
qui, ut dixiiniis, exierant de civilale, ipscsque ca- stipplicavit ipse, rogaverunt universi et niliil pro-
pere atieniaruiu; sed. illis viriliter se tlefendeiui- ficere potueruiil. Moxqusesivit nobil^&comesab Ale-
bus, uiius cx adversariis jacto gladio, ut eis mos inannis, si vellent ire cum co : qui proniiseruat li-
esl, diclum Euslacbiuni iii latere percutiens, ipsum benlissime se ituros. Movens igitur coroes noster,
occidil. Casiellanus aiitein Malpliseper inultos labo- lendens versus Calurcum, comes autem de Barro,
res el per niira1 probhalis exerckia vivus et sanus aliara viain lendens, coepit tenderc CarcassoiiaBi.
evasit. Facla est carislia niagna iu eiercku, defi- Iii ipsa disccssione, lantum opprobiium sustiimit
cieiilibus viclualibus ; insuper vero bona diceban- comcs de Barro, quod non posset de facili expli-
lur de conike Barrensi, cunclis q-.ji eraiil in exer- cari : illi enim qui erant in exercilu iisqiic co convi-
cittt sinistram de illo gerenlibus opinini'61!. 0 ju- tiis ipsum persequebaniur publice, quod proe con-
slum Dei jutlicium ! sperabalur ab boininibus quod r fusione non auderous diecre el scribere quoe diee-
comes ille mirabilia essel faclurus, hominesque plus banl. Sicque factuni est juslo Dei judicio ut, qui
juslo de homine prsesiimebant; sed Deus qui per veniens ad lerram Albigensium, in civitaliius ct
prophelam dixerat : Gloriam meam alleri non dabo castellis honorabalur ab bominibus, ab omnibus-
(Isa. XLVIII ), scienstiue si nostri in illa obsidione limebaiur, rediens confunderetiir ab omnibus, in
jaullum proficerent, altribueretur bomini et non oinniuni oculis vilis factus. Tendens comes nosler
Deo, noluitibi magnifics operari. Videns igitur co- Calur.cum, transiit per qiioilclarocastsuiii quod crat
mes noster quoti nihil proficerel, sed magiium dis- comitis Tolosse,- numine Caslutium in lerrilorio
pendium (ieret, et promolio negotii Chrisli delri- Caturccnsi, el impelu facto, lolum Caslri burgtini
menlum paterettir, rccedcns ah obsidione Tolosse, extrinsecus succendil. Inde veniens Caturcum bo-
venit ad castrum qttoddam, versus terram comitis norifice esl susceptus, et faclis ibi paucis diebus,
Fuxi, quod dicilur Alta-ripa. Quod caslriim cum ivit cum Aleiiiannis supradielis, conducens ess us-
rounivisset servienlibus, ad castrum Apainiarum que ad villam qiue diciliir Rupis-amatoris : inde
pervenit : et ecce subito veneiuiil rcr>iarii apud rcdierunt Alenianni in terram suam ; comes aiilem
Altam-ripam; boiniiies autemcaslri statim volue- cum paucissimis.Calurcumest rcversus; et duro es-
ruut capeie servientes, quos comes nosler ibi'dtV D set comes Calurci, nunliaHim est ei duos de mili-
miserat et tratleie raptariis; illi autem recipienies tibus suis, LamberHiin videlicet de Turcio et Gal-
se in muiikione caslri, quse modicse erat fortiludi- tertim deLangatone fiairem episcopi Cantuariensis
nis, cceperunt se defcndere. 0 furiosa traditio! 0 (6*), a mililibus comilis Fuxensis csse captos. De
scelus nequani! Yidenles autera servienles ssepe modo caplionis eoruin, sicut ab ore ulriusque ipso-
dicti quotl non posscnt resislere, dixerunt ruptariis rum audivimus, aliqiiid breviier expriinaiiius.
c^uod reddcient illis muiiitiouem, dummodopaie- Equitabant quadaiii dicm tlicti milites liiope ter-
rentur illosabire vivos ct iiidemnes : et facturo est ram comitis Fuxi, ctim mullis tle indigenis : ciuod
iia. Sed non mullo post coines noster transiit per ctun audissel. comes Fuxi, cum maxiina miilliludinc
castrum supratiictuin et tolum illuni succendit. jnsectitiis esl cos; iridigensDautem qui crant cum
Movens coraes noster ab Apamiis, vcnitad castrum nostris, qui, sicut dicitur, prodilionem istam fece-
quod dicilur Varille prope Fuxum : quod combu- rant, ul viderunl mullitudiiicm venieiileni, stalim
stum et, vacuum inveniens, gente sua munivit. tn. omnes fugerunt; ita nostri lanlum sex remansc-
(6*) Videlicet Stephani, quem Innocenlius III cairdinalero creavk, cujusque obilum recenset Malth.:
Paris. sttb an. 1228.
6!5 PETP.I VALLIS CERNAII MONACHI 616
runt : circtirndantes igitur illos sex undique adver- A
j fuerat dominus casiri : et jam tam ipse Sicardus
sariorum plurimi (comes enim Fuxi fugienles in- cum suis militibus, quam homines illi milites Gui-
digenas insequebatur), equos ipsorum omnes occi- donis de Luceio qui custodiebant castrum in mu-
derunt. Amissis igilur equis, nostri inimicorum nitieneppsilpsimpugnarent, sicutenira prsediximus,
circunidati multiludine se viriliter defendebanl : ccmes ncster, castrum illud dederatdicte Guidcni:
tunc quidam adversariorum qui erat inter alios Quo audilo, turbalus esl comes, in auxiiium milkum
nobilior, cognalus comitis Fuxi, dixit praafato properare ccepil; et cum venisset ad Castrum-no-
Lamberlo, ipsum siquidem noverat, ut se redderet: vum, venit ad eum qui diceret milites dicti Gui-
quod audiens vir multae probkatis : < Nondum donis lurrem Podii Laurenlii reddidisse adversariis,
venit, inquit, hora. » Tum, utvidit quia non possel et vere sic erat, omnia mcenia castri : quidam si-
cvadere : « Tali, inquit, conditiorie nos reddimus, quidem miles , cui fprsecipue Guido ssepedictus cu-
ui quinque nobis promiseris, videlicet quod non stodiam commiserat caslri sui, pecunia, utdiclum
occides nos, vel membra truncabis : prseterea ho- est, mediante, reddiderat adversariis turrein prss-
nesta lenebimur cuslodia, nec nos ab invicem se- dictam; sed post aliquot dies cum de prodilione
parabis, et nos ad competenteni induces redemptio- " in curia comilis accusaretur miles ille, et nollet se
iiem, nec in aliena potestaie nos pones : si hajc defendere per duellum, memoratus Guido illum
cmnia (irmiter proraiseris, sic nos libi reddemus ; patibulo suspendi fecit. Dimissis comes apud Ca-
quod si nolueris, parati sumus mori, sed confidi- slrum-novum quibusdam militibus suis ad rauni-
mus in bomino„quia non moriemur seli, sed ca- lionem castri, ipse ivit Carcassonam; verumtamen
rissime ncs vendentes, auxiliante Chrisle, prius antequam recedereta Castro-novo, quosdam mililes
ex vubis plurimps pccidemus; npiitlum ligatas et balistarios miserat apud Montem-ferrandum, ut
liabemus manus , nec capietis nes libere nec im- custodirent castrum illud, jam enim comes Tolosss
pune. < Audicns dictus railes verba Lamberti, pre- et coeieri adversarii fidei vires resumpserant re-
misit pmnia qusepetebat libentius facturum. <Veni sislendi, videntes comitera nostrum esse quasi so-
igitur, dixil Lamberlus, et super bec in manu mea lum, el discurrebant per terram Ut possent castra
prsestes fitiem. » Ille autem non fuit ausus accedere quae amiserant per prodilioneni recuperare. Duro
ad eum, nisi nnslri ipsum prius securum fecissent. esset cpmes nesler Carcassenap, nuntiatum est ei
Assecuravit eum Lamberlus et alii quinque; ac- quod adversarii sui in gravi mukiludine venieuant
cessit ille ad ees et lali cendilione caples duxit ad obsidendum Castrum-novum : quo audko,eomes
secum : qui mex qui prpmiserat male servans , Q < lurbatus esl valde : slalim misit comes ad milites
tradidit ees ccmiti Fuxensi. Ccmes aulem ille suos qui erant in Castro-nnvp el mandavit ne time-
maximis catenis ligalcs in tam delerrime el lam rent a facie adversariorum, quia ipse venirei ct
angusto posuit carcere, quod nee stare, nec ex- adjuvaret eos.
lenti jacere valebant; lumen etiam non babebant CAPUT LVI.
uec candelam, et solummodo dtim comedebant, Comes Tolosanus, Castrum-ndvum et Simonemeor-i-
unuin brevissimum foramen in illo erat ergastulo, tem illud defenaenlemobsidet.
per quod cibaria eis porrigebanttir. lbi longissimo Quadam igitur die Duminica, cum esset comes
lempore eos lenuit comes Fuxi, donec muka pe- Carcassonae et audisset missam et divinis sacra-
cunia sunt redempti. Nunc ad id quod dimisimus mentis communicasset, iturus statim ad Caslrum-
reverlamur. novum, conversus quidam Cisterciensis qui aderat,
Peractis apud Caturcum comes nobilis negotiis, ccepit ccnsplari eum et, quantum poterat, animari.
pro quibus illuc advenerat, proposuit abire in ter- Cui vir nobilis loium de Deo praesumens : < Puta-
ram Albigeiisem. Rediens igitur a Calurco, trans- tis, inquit, quod limeam ; Chrisli gerilur negotium,
iensque per castella sua, et visitans marchias suas, universa pro me orat Ecclesia; scio quod non
versus Apamias remeavk. Venit igitur ad quamdam D ' poterimus superari. » IJis dictis,adCastrum-novum
munitionem prope Apamias, et invenit eam contra vir nobilissimus properavit; vcrutn qttsedam ca-
se munitam, erant quidcni in ea sex milites et ho- stella prope Castrum-novum jam a dominio ejus re-
mines mulli; comes vcro ipsa die munitionero illam cesserant, et de hominibus quos in caslrls illis
non potuit capere, sed in crasiino mane insultu posuerat, plures jam fueranl ab atlversariis per pro-
faclo, porta succensa, suffosso muro, ipsam muni- ditionem interfecli. Dtim igitur essel coines noster
lioueni vi cepit et destruxit, tribus mililibus qui in Castro-novo, ecce comes Tolosae, et comes Fuxi,
erant in ea et hominibus imerfectis, tres solum el Gasto de Bearno, et quidam nobilis Wasconiae
milites ad consilium suortnn reservavit, quia pro- cum infinita mukitudine a Tolosa egressi, prope-
miserant quod facerent reddi Lambertum de Tu- rabanl ut ohsiderent Caslruni-novum. Veniebat
reyo el Galterura de Langatone Anglictim, quos, etiam cum adversariis ille pessimus aposlala, illa
sicut diclum esl, comes Fuxi lenebat : inde Apa- praevaricator, iniquus filius diaboli, minisler Anti-
mias comes noster pervcnil; et dum esset ibi, christi, Savaricus videlicet de Malleone omnem
nunliatum est ei quod bomincs de Polio Laiiientii, cxcedens haerelicum, oinni deterior itilideli (/ Tim.
facta prodilione, iradiderani villam Sicardo, qui v), impugnalor Ecclesise, Christi hoslis. 0 VUHIUI,
617 HISTORIA ALBIGENSIUM. 618
irao virus pessimum, Savaricum dico, qui scelestus A t quingeiui homines, cum hosles fere centum millia
et perditus, et pudens et imprudens, currens ad- esse crederenlur. Timentes autem hosles qui bur-
versus Deuro exerto collo, etiara impugnare ausus guui intraverant, ne nostri expellerent eos, sicut
est Ecclesiam sanctam Dei! o hominem aposlasise antea fecerant, ipsum burgura lignis et quibuscun-
prineipem, crudelkatis arliiicem , perversitalis que poluerunt raunieruut a parle murorum, ne ad
actore.in! o hominem malignorum> parlicipem , o eos exire possent, murumque forinsecum qui erat
perversorum consortem, o hominem opprobrium inler burgum et exercilum pluribus locis perfora-
Iiominura, o virtulis ignarum, o bominem diaboli- runt, ut liberius fugere possenl, si necesskas im-
cum, imo lotum diabolum ! Audientes nosiri tantam mineret. In crastino auteni exeuntes nostri <!e
niultiludinem advenire, consuluerunt quidam ex castro, et quidquid adversarii fecerant destruentes,
•ipsiscoraiti ut aliquos de suis diniilteiis ad defen- ipsos de burgo sicut prius fecerant projecerunt, et
sienem castri, secederet adFanum-Jovis, vel etiam fugienles usque ad tentoria sunt secuti: nec silen-
Carcassonam : sed habito saniori consilio, Deo me- dum credimus in quo tunc discrimine nobilis erat
lius providente, adversariorum adveiilum in Castro- comes : comitissa quippe eral apud Vaurum; pri-
novo comes voluit exspeclare. mogenitus ejus Alraaricus apud Fanum-Jovis infir-
Nec siiendum quod, cum comes esset in Caslro- B ^ mabatur ; filia, quam in lerra illa genuerant, nu-
novo, et jam quasi esset in manu inimici, ecce triebatur apud Mentem-regalem, nec pcterat atter
niissus a Deo Guido de Luceio cum quinquaginia alterum videre, vel in aliqup subvenire : illud que-
fermemililibussupervenk, siquidem miserat oniiies qtie supprimendum non eslquod, licet nostri essent
comes nobitis regi Arragonensi in auxiiium conlra paucissimi, omni die exibant, hoslesque crebris-
Turcos de qtiornm adventu exbilaratus est comes, sime et validissime impetebant, nec enim sicut
omuium nostrorum animi conforlali. Rex autem jam diximus, noslri videbantur obsessi, sed polius
Hle utpote pessimus, qui nunquam dilexerat ne- obsidentes, tot vero repagulis , sicut diclum cst,
golium fidei vel comitem nostrum, mililibus quos adversarii se cinxerant, quod nostri ad eos inlrare
comes miserat in ejus auxilium, valde inurbanuro non polerant, lieet ardenlissime affectarent. Illud
se exhibuit, imo etiam, dum milites ipsi redirent quoque adjiciendum est quod servienles noslri ad
ad comitem nostrum, de mandato ipsius comiiis hoslium oculos, quotidie equos nostrorum longe a
per litteras eis facto, rex perfidissimus, sicut di- castro ad dimidiam leugam ad aquandum duce-
ctuui fuit, ipsis nostris mililibus ad capiendos eos bant; vineas eliam quae erant prope exercilum pe-
in via insidias praeparaveral : innoluit saepedictis _ dites nostri, videntibuset invidentibus adversariis,
(
militibus proditio, ct a strala publica declinave- quotidie vindemiabant; eral enim tempus vinde-
runt. 0 crudelis pii operis recompensalio! o lanti miarum.
servitii dura slipendia. Jam propositum exsequi- Quadam aulem die, pessimus ille traditor co-
mur. Coraite igilur apud Castrumnovum, secretius mes Fuxi el filius ejus Rogerius Bernardi, uon
iriimicoium suorum adveiuum exspectante, ecce impar malilia, et magna pars exercilus veiiieiiies
quodam die subito, cum infinila mulliludine vene- prope castrum, voluerunt impugnare nostros qui
ram hosles qui quasi locustae terram operientes , prse foribus castri armali slabant. Videnles autem
circumquaque discurrere cceperant: ut aulem ap- nostri illos appropiuquare Cum maxima ipsos im-
propinquaverant castro, stalim homines de burgo petentes, ipsumque (iliuni comilis Fuxi ct plures
exleriori, per desuper murum se praecipitantes, ct alios de equis praecipitantes, ad sua cum confu-
ad adversarios transferentes, burgum ipsis in priroo sione tenloria redire conipulerunt. Et quia non
accessu dimiserunl. lntrantes igitur adversarii possemus omnes insultus et eventus illius obsi -
burgum, cceperunt huc illuc discun-ere, laetabundi, dionis ad. plenum exprimere, islud breviter asseri-
gaudentes. Comes vero noster tunc erat in mensa ; nius, quod quotiescunque adversarii ad nostros
armantes autem se nostri postquani comederant, D accedere. ausi sunl, causa alicujus impetus facien-
de caslro sunt egressi et quotquot de adversariis di, nostri tota die anle portas foris caslrum ma-
in burgo invenerunt citius effugarunl, fugientesque nebant, bellum desideranles, ipsos cum roaxima
adversarios et irementes de burgo viriliter ejece- eorum erubescenlia in sua tenloria reduxerunt.
runt. Quo facto , comes Tolosse et qui cum ipso Cum haec aguntur, vicina castra per circuitum re-
erant flxerunt tenleria a parte castri super mnn- cesserunt a dominio comitis nostri ct reddideruiit
tem : pcst bsec ita fcssalis, lignis, repagulis se se comili Tolosano. Die quadam illi de Cabareto
cinxerunt, ut nen tam pbsidentes, quam obsessi miserunt ad comitem Tolosae et manriaverunt ei
viderentur, videbaturque quasi lbrtipr, et ad ac- ut veniret vel mklerct ad eos, et ipsi stalim ei
cessum diflicilior iocus, in quo erat exercilus obsi- reddiderunt Cabaretuin : castrum aulem Cabareti
dentium, quam caslrum obsessum. Cum autem sero distabat a Castronovo quinque leugis. Nocte igi-
esset, adversarii intraverunt burgum ; erat eniin tur quadam moventes adversariorura plurimi a ca-
hominibus vacuum, quia nostri propter paucila- stris suis missi a comite Tolosano, coiperunt ire
lero, non poterant illud munire; non enim erant in ut acciperent Cabaretum : cum autem essent ho-
castro inter milites et servienles amplius quara stes noslri in jlinere, divina disponente clementia,
PATUOI..CCXIII. 20
 619 PETRI VALLIS CERNAIIMONACHI 620
viam quaeducebat Cabaretuin perdiderunt, et diu-• A minas precibus adjicientes : sed eum perversi no-
tius deviautes per invia ad ssepediclum.castrum mines et jam vacillantes, nolentes eos audire,
Cabareti pervenire nequiverunt; sicque post lon- etiam tunc Aimericum dominum Narbonaeet cives
gas vagaliones ad castra, unde exierant, sunt re- Narbonenses adierunt, rogantes et monentes, ut ad
versi. Interea erigi fecit comes Tolosse machinam adjuvandum comiteiri feslinarent : responderunt
quae dieilur mangonellus, .coepilquejacere mango- cives Narbonenses et dixerunt marescallo, quod si
nelliis in castrum, sed obfuit noslris in modico aut Aimericus dominus eorum irel cuni eis, ipsi eum
in nullo. Post aliquot autem dies parari fecit co- sequerentur, ipse vero nullomodo ulpote vir mul-
nies Tolosanus macbinam quamdam mirae roagni- tura argutissimus, potuit ad hoc induci." Exeun-
tudinis, ad diruendum murum castri; jacieban- les aulem dicti mililes nostri a Narbona, de tara
tur autem in machina illa maximi lapides, et quid- populosa civkale, vix trecenlos homines extraxe-
quid conlingere poterant diruebant. Cum jecissent runt, et cum venissent Carcassonam, de tota lerra
autem hosles in machina praefataper multos dies, illa non potuerunt habere homincs plusquara quin-
accessit ad comitem Tolosse quidam suus jacula- gentos : quos cum-vellent ducere ad comitem,
tor et dixit ei : < Ut quid in machina iila tot et illi nullomodo voluerunt, sed omnes stalim ad
ianta expenditis, ut quid rauros castri hujus de- " propria refugerunt. Inlerea perfidissimus comes
struere satagilis, nonne videlis quotidie quod us- Fuxi, quoddam caslrum quod erat Bucbardi de
que ad tentoria nostra veniunt hostes nostri, et Marliaco prope Castrumnovum a parle orientali
exire non audelis? Cerle deberetis velle quod fer- versus Carcassonam, qtiod S. Marlinus dicilur, et
reus esset murus, ut ad uos accedere non vale- quasdam alias munitiones in circuilu occupaverat
rent. » Conlingebat siquidem in illa obsidione prae- el munierat contra nostros. Comes autem manda-
ter solilum res mirabilis; quia, cum obsidenles verat Buchardo de Marliaco et Marlino Algais,
obsessos soleant impugnare, obsessi nostri jure qui erant cura comitissa apud Vaurum, ut veni-
contrario, suos impetebant crebrius obsessores; rent ad Castrumnovum. Iste Mariinus miles erat
noslri prsetcrea adversarios deridebant in baecver- Hispanus, quondam ex nostris; sed quam pes-
ba : < Cur in machina vestra et tanta et tot ex- sime postea se habuit in sequentibus ostende-
penditis, in diruendo diulius laboratis ? Credite tur.
nobis; nos ab expensa vobis parcemus, nos expe- CAPUT LVII.
diemus vcs a labore, viginti solummodo marchas Acerrimo conflictu,' illuslrique victoria, crucesignati
nobis date et nos ipsius muri centum cubitos in ^_ Fuxi comilem ad arcem Sancti Martini pro-
longitudine fundkus diruentes, terrae faciemusad- fiigant.
sequarj, ita ut si ausi fueritis, nonobslante muro ad Erat autem cum comite nostro miies quidam
nos libere transeatis. » 0 viitus aninii! o fortis- Carcassonensis de Monte regati Guillelmus cogno-
simuro robur roentis! mine Catus, ctti dominus comes lerram dederal,
Die quadam exiens comes noster a castro, ten- ipsumque inilitem feceral, quem in lanta familia-
debat-ut discinderet macbinam supradictam; ad • ritate habebat, qttod filiam ipsius comitis dictus
versarii autem tot circa macbinam illam fecerant Guilleliiius levavc»ratde sacro fonle; comes siqui-
repagula fossataque, quod nostri ad eam pertingere dem el comitissa et onines nostri de ipso super
nequiverunt : vir autem forlissimus, comes vide- omnes indigenas confidebant, adeo quod doniirius
licet nosler, sedens In equo, fossatum quoddam ain- comes proprium suum primogenitum ipsi tradidit
plissiraum et profundum transire voluit, et in suos aliquando custodiendum. Miserat aulem comcs
irruere audacius inimicos. Quod videntes quidam a Gastronovo ad Fanum-Jovis ut homines de ca-
de noslris, discrimenque inevitabile si comes islud stris vicinis ih auxilium comitis adduceret ad Ca-
faceret attendentes, arripientes ipsum perfrenum, strumnovum ; sed iste omni hoste delerior, om-
lenuerunt ne se morli exponeret imminenti : quo D nium pessimus tradilorum, ingratus beneliciis, ob-
facto, omnes noslri, nullo de suis amisso, ad ca- litus amoris, associatis sibi aliquibus indigenis,
slrum redierunt, pluribus de adversariis inlerfe- pari crudelitatis aflcclu, in tantam nequitiam pa-
clis. Rebus sic se habentibus, misit comes noster riter consenserunt ut marescallum prsedictum ei.
marescallum suum Guidonem de Levis, virum fi- socios ejus redeuntes a Carcassona caperent e!
delem et armis strenuiim, ut a Fano-Jovis et Car- traderent in manus comilis Fuxensis. 0 iniquum
cassonse faceret victualia deferri ad Comitem, ho- proditionis genus ! o pestis dura ! o crudeikalb
minibus eliam Carcassonensibus et Bkerrensibus artificium ! o adinventio diabolica ! innotuit autem
prseciperet, utad comitis auxiliura festinarent; sed marescallo prsedieto, et ab insidiis declinavil. Ncc
cum nihil proiicere posset, omnis quippe lerra cor- prselereundum quod plures hpmines lerrae illius,
ruperal viam suam (Gen. vi), ad comiteni remeavit. aliqui eliani abbales qui castra muka habebant,
Comes iterum remisit eum, et cum eo virum no- recesserunl tunc a cemile ncstip, el juraverunt
bilem Matthseum de Marliaco fralrem Buchardi : fidelitatem cemki Tolcsanp. 0 juramentum exse-
qui venientes ad bomines terrse comilis, ilCrum crabile! e infidelitas infidelis ! Interea Buchar-
"atque ilerum rogaveriint ut ad comitem venirent, dus de Marliace, et Marlinus Algais, el quidam
621 HISTORIA ALBIGENSIUM. C22
alii milites comitis noslri venientes a castro Vauri, A negotiumpendetexhocbello;absit utmililes nostrl
etad auxilium comilis prfiperantes, venerunl Saxia- moriantur in prseliogloriosi; ego vivus et ignominio-
cum castrum Buchardi, quia non audebant venire sus evadam; volo vincere cum meis vet cum meis
recta via a Vauro ad Castrumnovum. Die autem niori; eamus et nos, et, si necesse fuerit, moriamur
prsecedenli ingressum eorum in Castruranovum, curo illis.»Quis inter hsec se a lacrymis contineret!
comes Fuxi, qui eorum adventum praesciebat, sic falur lacrynians, statimque suis properal in sue-
exiens ierat ad castrum supradictum, quod dici- cursum. Comes autem Fuxi ut appropinquavit no-
tur S, Martinus, per quod milites nostri debebant slris, tres turmas quas fecerat in unam redegit.
transire, ut impugnaret eos.Nobilis vero comes no- Hic adjiciendum quod episeopus Calurcensis et
ster istud sciens, Guidonem de Luceio, castellanum quidam monachus Cisterciensis, qui de mandalo
de Malpba, vicecomitem Dongcs militesque alios abbatis Cistercii, de negotio Jesu Chrisli curam
usque ad quadraginta, misit suis in auxilium, et gerebant, veniebant cum raarescallo. Qui videntes
mandavit quod in craslino sine dubio, conlra pra- hostes venientes bellumque iraminere, cceperunt
dictum comilem Fuxi, pugnam essent hahiluri. horlari nostros ut viriliter se haberent, promitten-
Missis illis militibus , non remanserunt cura co- tes firmissime quod, si lam glorioso cerlamine pro
raif.einter milites et armigeros in equis amplius fide occumberent Chrisliana, remissionem adepli
quam sexaginta. Videns autem comes Fuxi quod peccatoruni, omni statini gloria et honore coronali,
comes nosler misisset suis in auxilium, recedens mercedem reciperent sui certaminis et laboris. Stre-
a castro S. Martini, rediit ad exerckum ut inde nuissimi autem milites nostri, cerli quidem de
assumens armalos, secum rediret ad irapugnandum praemio, sed et bonam de reportanda victoria spem
marescallum et eos qui cum eo maiiebaut. In- babentes, hilares et inlrepidihoslibus occurrebant;
lerea comes noster, Guillelmum Calum et milites illi aulem veniebant in unum eonglobali. Ordina-
fndigenas qui cum eo in Castronovo erant allocu- verunt autem ipsi adversarii aciera suam; illi qui
tus est in hunc modum : < Ecce, inquit, fratres iu equis sedebant, ferro coopertis incedebant me-
charissinii, comes Tolpsaeet comes Fuxi, viri po- dii; reliqui autero cquiles ex una parte, pedites
tentes cum inUnita mullitudine sanguinem meum vero ex altera optime munili : habito igitur nostri
quseruiit; ego aulem sum in medio hosiium quasi inter se consilio, quod illos qui babebant equos
solus, rogo vos pro Deo, quatenus si timore vel coopertos prius impelerenl. Dum haecfierent, aspi-
amore ducti, vullis ire ad cos et a rae recedere, ciebant noslri a longe, viderunt comitem nostrura
non celetis, et cgo sanos et salvos usque ad ipsos Q exeuntem a Castronovc, et in eoruin auxilium pro-
faciara vos conduci. »0 nobilitas viri! o excellentia perantem : slatim duplicala audacia , animosipres
principis! Rcspondens autera alter Judas , Guillei- cffecti, invecatp Christp in bpstes se medies im-
musvidelicel Catus, dixit : < Absit, dominemi, miserunt, ipsosque dicto citius penelrarunt; illi
absit ut a vobis recedamus, etenim et si omnes vos autem victi in moraento et confusi, fugse praesidia
reliquerint, usque ad mortem vobiscum perseve- arripuerunt: quod videntes nostri, slalim ad pe-
rabo (Mallh. xxvi). » Similiter autem et omnes dites quislabanta parleaitera se verlentes, de il-
dixerunt. Sed non mullo post, diclus traditor cum lis innumerabiles occiderunt. Nee silendum quod,
quibusdam sociis suis recessit a comite, faclus de sicut marescallus veridica relatione asseruit, contra
familiarissimo, crudelissimus persecutor. His ita unuinquemque ex noslris erant bosles plusquam
gestis, marescallus et Buchardus de Marliaco , et triginla. Agnoscalur igitur operala divinitas; non
<jui cum ipso erant summo mane, audita missa, enim potuit comes noster belle interesse, quamvis
facta confessioneet communione Dominici corporis sub festinatione niaxima adveniret; jam enim suis
suscepta, ascensis equis ad comilem dirigunt ker militibus victoriam dederat viclor Christus. Inse-
suum. Coraes autem Fuxensis, seniiens eos venire, quenlibus igitur nostris fugienles adversarics ct
accepla secum de melioribus exercitus totius in- D extremos quosque csedentibus, facla esl hostium
imniera raultitudine equitumarmatorum, pluribus- strages magna; de nestris aulem non occubuertiiu
que eliam millibus pedilum electoium, pugnaturus amplius quam triginta, cum de iiiimicis innumc
contra nostros obviam properavil : fecerat autem rabiles fuerint interfecli. Nec prsetereuncium quoti
idem comes tres turmas. Comes autera nosler qui Martinus Algais, de quo supra tetiginius , in primo
erat illa die ante foras Caslrinovi, et adventum insultu de bello resiliens fugere ccepit: quem vc-
suorum sollicitus exspectabat, videns quod comes uerabilis episcopus Caturcensis, qtii prope erat
Fuxi ad dimicandum conlra eos properarel, illos fugientem videns, et quid faclum esset requirens :
qui secum erant consuluit quid facere tunc debe- < Mortui, inquit ille, sumus omnes : > Quod vir
reiit, diversis diversa senlientibus, dicentibus qui- Catholicus non credens, ipsumque durius objur-
bttsdam ipsum debere ad custodiam castri rema- gans, redire compulit ad certamen.
nere, aliis econtrario dicentibus ut ad auxiliandum Praetereundura etiam non est quod fugientcs
suis milkibus properaret : vir indefessse virtulis, bosles prse timore mortis, exclamabant fortiter :
vir piohitaiis inviclse dixisse perhibetur : < Pau- <Mons-fortis, Mons-fortis,».ut sic se fingerent esse
cissimi in castro islo reriiansimus,lotuniqueChristi de nostris, et manus persequentium evaderent af te
 623 PETP.I VALLIS CERNAH MONACHI 624
lali. Nestri verp arlem istam arte alia deludebant: A et gladius : comes siquidem Tolosanus et complices
crim enim audiret aliquis de nostris, quempiam sui, super omnes, exosos babebant monacbos Ci-
hostium exclamare Mons-fprtis praetinior.e, dicebat sterciensis ordiriis, et prsecipue domum illam, eo
ci : < Si ncster.es, occide islura.fugientem, > de- quod abbas Cisterciensis Arnaldus apostolicse sedis
monstralo videlicet de fugienlibus. At ille, timore legalus, cui exbseredationemsuam prae cseteris im-
duclus, suum socium occidebat; sed ille qui sociunf putabant, abbas fuerat domus illius. Quadam ila-
occiderat, occidebatur, mercedem recipiens fraudis que die, dum quidam monachus dictse domus, vir
suaeet sceleris a nostris. 0 res mirabilis et inau- religiosus et sanctus, celebraret divina, in ipsa
dita! qui enim causa occidendi noslros ad bellum eucbarislise consecratione, ex inlima cordis devo-
accesserant, justo Dei judicio suosmetipsos occi- tione, prodicto comiteMontis-fortis, qui tunctem-
dentes nobis famulabantur, licet inviti. Postquam poris in dictoCaslronovo obsessus erat supplicavit.
noslri hostes diutius fugaverant et occiderant infi- Ad quem vox divina : < Quid pro eo oras? lotpro
nitos, stetit comes in medio campo, ul suos qu'i ipso sunf orantes, quod oraiione tua non est
insequentes liostes circumquaque dispersi erant, opus. >
recolligenles congregaret. CAPUT LVffl.
lnterea ille . aposlalarum omnium prsecipuus, " Caslrumnovum obsidioneliberalur.
Savaricus videlicet de Malleoneet magna mullitudo Interea comes Fuxi novura proditionis artificium
armatorum, egressi a loco castrorum, ad foras adinvenit, imitans videlicet patrem suum diabolum,
accesserant Castrinovi, ibique stantes cum magna qui cum in uno fuerit superatus, ad alia nocendi
superbia, elevalis vexiilis, belli exitum exspecla- convertitur argumenta. Misit igitur nuntios suos
bant; plurimi etiam ex ipsis inferius burgura in- longe lateque per castella, qui comitem Montis-
trantes, copperunt acrius impugnare ill.osqui in fortis in bello superatum assererent; quidam etiam
castro remanserant, quinque videlicet solummodo excoriatum dicerent et suspensum; qua de causa
railites et paucissimos servient.es, sed quamvis reddiderunt se id temporis adversariis nostris. In
essentpaucissimr, infinilos hostes armis etbaiistis craslino vero glnriosse victoriae, consuluerunt co-
munitissimos, de ipso burgo repellenles , se stre- raili nostro mililes sui ut exiret de Castronpvp,
nuissime defendebant. Videns igilur diclus prodi- qupsdam de suis dimittens ibi, pergensque per ler-
tor, Savaricus videlicet, noslros in campo belli ob- raro suam, bemines quus ppsset adunaret. Exiens
linuisse victoriam, cernensque quod illi qui erant igitur cemes de Castrenpvp perrexit Narbonam :
cum eo castrum capere non*potuissent, recollectis veniebant aulem de Francia tunc peregrini, Alanus
suis, confusus ad tentoria remeavit. Comes autera yidelicet de Rociaco, vir multse probitatis, et qui-
noster et qui cum eo erant, a campo reportata vi- dam alii, sed pauci. Comes aulem Toiosae et qui
ctoria revertentes, in ipsa tentoria adversariorum cum ipso erant, videntes quod nihil in obsidioue
Jrrumpere noluerunt. 0 invicti milites! o Cbristi Castrinovi proficerent, per aliquot dies combusta
lirones , sicut jam supradictum est, hostes tot se machina sua, cum magna confusione ad propria
repagulis concluserant et fossalis, quod nostri nisi sunt reversi. Nec silendum quod non fuerunl ausi
de equis descenderent, ad eos accedere non vale- egradi de castris suis, donec agnoverunt comitem
bant : quod cum comes facere feslinaret, consu- nostrum a castro exisse. Dum igitur esset comes
luerunt quidara iit differret in diem alteram, eo noster apud Narbonam, haberetque secum supra-
quod recenies essent hosles,- noslri vero prselio dictos peregrinos, plures eliam congregasset de
fatigati: acquievit comes utpote qui omnia agens hominibus indigenis, ut re.diens pugnaret contra
cum consilioet semper, in his obtemperare voluit. comitem Tolosanum et eos qui cum eo eraut, nun-
Rediens igitur in castrum vir nobiiis , seiens quia tialuin est ei quod comes dictus et sui reeesserant
Dei esse virtulem, Dei esse victoriam,., descendens ab obsidioneCastrinovi. Comesautem noster,dimis-
de equo in ipso introitu Castrinovi, nudus pedes y. sis indigenis, quos adunaverat, peregrinos taiitum
ad eccJesiam perrexit, omnipotenli Deo pro colia- ducens secum, rediit ad Castrumnovum, et propo-
tis beneficiis gralias repensurus, in qua ecctesia suit quod omnes in circuku mutiitiones, quse ab
decantantes nostri cum devolione et exsuttatione ejus dominio recesserant, funditus everteret. Quod
maxima , Te Deum laudamus, in hyranis et confes- dum fieret, nuntiatum est ei quoddam castrum,
sionibus bcnedicebant Dominum qui magna fecit nomine Conslantianum versus Thermas ab ejus ju-
in poputo suo, et victoriam de suis contulit ini- risdiclione resilisse, et se inimicis fidei reddidisse ;
micis (II Machab. x). quo audito, statim properavit comes ut castrum
Non credimus aulem prsetereundum quoddam illud obsideret : quod castrum cum per aliquot dies
miraculuui, quod contigit ipso terapore, in quadam impugnasset, videntes qui intus erant quod non
abbalia ordinis Cislerciensis , quse est in territo- poterant resislere, se et castrum comiti reddide-
rio Tolosano et dicitur Grandis-Silva. Monacbi do- runl, ut suam de ipsis faceret per omnia volunla-
; rous illius in magira aflliclione posili erant, quia lem : quo facto, rediit comes ad Castrumnovura ;
si nobilis comes Montis-forlis caperetur in Castro- stalim nuntiatur comiti nostro quod homines ca-
uovo vel occumberet in bello, imminebat eis mors stri, quod dicitur Mons-acutus in dicecesi Albiensi,
625 HISTORIA ALBIGENSIUM: 620
reddiderant se coniiti Tolosano, munilionesque ,4. stro ad Fanum-Jovis, ad muniendum castrum
castri et eos quos comes noster in eo custodiendo ipsum. Qui cum redirent a castro prsedicto, filius
posuerat, iropugnabant: properavit comes noster; -comilis Fuxi, a patris nequitia non degenerans,
sed antequam posset pervenire, illi qui erant in posuit se in' insidiis juxta viam per quam dicli
munitione prsedicta, jam reddiderant adversariis milites venire debebant; habebat autem tradkor
munitionem. Quid plura ? Omnia in circuitu castra ille secum armatorum maltiludinem copiosam.
iiobilissima et fortissima, exceptis duobus paucis- Transeuntibus aulem nostris, surgentes hostes de
sirois, tunc quasi in uno die reddiderunl se comiti insidiis aggressi sunt eos, circumdantesque dictum
Tolosano. Noroina autem castrorum nobilium, quse Gaufridum, ipsum undique infestabant. Ule autem,
tunc temporis sunt amissa, sunt hsec in Albiensi utpote miles optimus, se viriliter defendebat; babe-
dioeeesi : Rabasten, Mons-acutus, Galfiacum, ca- bat vero paucissimos adjutores. Cum ergo equum
strumdeGrava, Cahusacum, S. Marcellus, Guespia, suum jam amisisset, et esset jaro in suprema ne-
S. Antoninus; in d.cecesi autem Tolosana jam se cessitate, dicebant ei hostes ut se redderet; vir
reddiderant ante obsidionem Caslrinovi, in ipso aulem mirse probitatis, tale fertur dedisse respon-
lempore obsidionis Podium Laurenlii, Casser, S. sum : < Christo, inquk, me reddidi; absit ut ejus
Felix, Mons-Ferrandus, Avinio, S. Michael, Cuc et me reddam inimicis : > sicque inter bosiium ietus,
Saverdunum: praetereaperdita sunt alia castra mi- gloriosum, ut credimus, spiriturn exhalavit. Occu-
nora, quae non possemus per singula enarrare; di- buit etiam cum eo quiilam strenuissimus juvenis,
cuutur sicfuidem amplius quam quinquaginta. cognatus dicti Gaufridi et alii pauci; miles quidam
Quamdam aulem pessimam et inauditam traditio- vero, nomine Droco, vivum se reddidit: quem co-
nem quae facta est tunc in castro de Gravis, quod mes Fuxi delinuil incarceratum; castellanus autem
est in dicEcesiAlbiensi, non credimus prsetermit- de Malfa vivus evadens, amissis fralre et cogtiato,
tendam. gemebundus ad caslrum, a quo recesserant, reraea-
Nobilis comes uoster, cuidam militi Francigenae vit. Post hsecreverlenles nostri ad loeura, ettollen-
castrum illud tradiderat:. railes autem ille credebat tes corpora occisoru.m, sepelierunt ea in quadam
se hominibus eastri plusquam opus esset; illi au- ahbatia ordinis Cisterciensis, quae dicebatur Bol-
tem de ejus morle cogitabant. Quadam vero die, bonia. Tempore illo Guillelmus, venerabilis arcbi-
faciebat saepedictus miles dolia sua refici a quodam diaconus Parisiensis, et quidam alius magister Jaco-
carpenlario dicli castri: et dum idem carpenlarius bus de Vitriaco, de mandalo et ad preces episcopi
unum dolium refecisset, dixit praefato militi ut in- r Uticensis, quem dominus papa pro negotio fidei
spiceret et videret utrum dolium essel bene repara- conlra baerelicos legatum praefecerat, qui etiam
lum : qui eum caput in dolium submisisset, car- ipsum negotium diligebat et e.fficaciterpromovebat,
penlarius elevsta securi, caput illius amputavit. 0 prsedicationis oflicium assumpserunt. Qui zelo fldei
crudelitas iuaudka ! Statim insurrexerunt bomines succensi, Franciam imo Alemanniara circumeuntes,
caslri, et paucos Francigenas qui erant in castro tola hierae illa,incredibilem lidelium multitudinem
occiderunt; quod cum audisset nobilis comes Bal- ad Christi militiam signo crucis in pecloribus si-
duinus, de quo supra leligimus, fraler comilis To- gnaverunt; isli siquidem duo, prsecipue post Deum,
losaui, quadam die summo diluculo venit ante ca- fidei negolium in parlibus Gallicanis et Teutonicis
strum. At illi exeuntes obviam, putanles quod ipse promoverunt.
esset comes Tolosae, eo quod similia arraa portaret, CAPUT LIX.
inlroduxerunt eum in castrum, el lsetabundi et R. Malvicinuscenlum stipatus mililibus ex Gallia
gaudentes, crudelitalem quam fecerant narrave- Montfortio comiti suppelias venit.
runt : ille aulem cum armala mulliludine in eos Rebus sie se habentibus, ille nobilissimus mili-
insiliens, fere omnes a minirao usque ad maximum tum, ille Chrisli servus, ille Jesu negotii amator
interfeck. Videns ccmes ncster qued tpt et tanta D prsecipuus et promotor Robertus videlicet Malvici-
castra amisisset, venit Apamias ut castrum illud nus, qui prsecedenli setate perrexerat in Franciam,
muniret; et cuin ibi mcraretur, roandavit ei ccmes redibat habens secum de electis milkibus Francise
Fuxi, qued si splummpdp quatuur dies exspectaret, plusquam centum, -qui omnes ducem suum fece-
veuiret ipse et pugnaret contra ipsum. Comes au- rant et magistrum. Hi omnes admonitionibus viro •
tem noster remandavit ei, quod uon solummodo rum venerabilium episcopi videlicet Tolosani et
quatuor dies, imo plusquam decem apud Apamias abbatis Vallium signati, accinxerant se ad militiam
exspectaret; comes aulem Fuxi non fuit ausus ve- Jesu Chrislr, qui tota hieme illa in servilio Jesu
nire : insuper milites nostri, eliaro sine comite no- Christi perseverantes, supradiclum negotium, quod
slro, terram Fuxensem intraverunt, el quoddam in multa depressione lunc erat, nobiliter erexerunt.
castrum dicti comitis destruxerunt. Post haec re- Audiens comes dictos mililes advenire, ivit obviam
versus estcomes noster versus Fanum-Jovis, misit- eis usque Carcassonam : quo cum pervenisset, fit
que castellanum de Malfa, et Gattfridum fratrem exsultatio incredibilis inter nostros, fil gaudium
ejus, miiites strenuos cum aliis paucissimis ad raagnumvalde : inde venit comes cum dictis milU
quoddam castrum, ut facerent deferri bladum a ca- tibus usque ad Fanum-Jovis. Ipso tempore comes
 627 PETRI VALLIS CERNAIIMONACHI 628
Fiixi bbsederat quoddarri castrum cujusdam inilitisi A cepit illud castrum. Comes autem Tolosae,et comes
indigense, iiomine Guillelnii Daura, qui coiniti no- Comingensis, et comes Fuxi cum infinita multitu-
stro adhserens, ipsum quantum poterat adjuvabat. dine congregati erant apud quoddam castrum pro-
Erat autem casirum lilhid prope terram comilis; ximum nomine Galliacum, miseruntque nuntios ad
Fuxi, et vocabatur Carun; comes autem Fuxi jami comitem noslrum, mandantes quod venirent ad im-
illud castrum impugnaverat per xv dies. Moventes! pugnandum eum. Hoc aulem dicebant, ut si possent
igitur noslri a Fano-Jovis properabant ut comitem lerrere comitem nostrum, suam forle dimkteret
Fuxi amoverent ab obsidione dicli castri. Comes obsidiouem. Miserunt semel, miserunt iterum, et
autem ille, audiens nostros advenire, relictis ibi tamen non sunt ausi venire : videns autem comes
machiiits suis, cum magna confusione fugiens, ab quod non venirent, dixit suis : < Ex quo non ve-
obsidione recessit; noslri vero per aliquot dies de- niunt cerle, ego ibo et visilabo illos; K et acci-
vastantes terram ejus, qualuor' de castellis ejus piens secum armalos de suis, properare coepit len-
destruxerunt. Inderedeuntes ad Fanum-Jovis, pro- dens versus Galliacum, cum paucis ibal spirans et
peraverant ut obsiderent quoddam castrum inTolo- anbelans bellum. Quod audiens comes Tolosaect
sana dioecesi, quod dieilur Pomaireda : quod ca- qui cum eo erant, exeuntes a Galliaco, fugerunt
strum cum per aliquot dies impugnassent, quodam B versus quoddam castrura proximum, nomine Mon-
die facto insultu , fossatura caslri viimpleverunt; tem-acutum. Comes autem noster secutus est eos
sed, nocte superveniente, non ceperunt casti'um usque ad castrum illud : quod videnies illi inde fu-
ipsa die : videnles autem qui in castro erant quod gerunt; at illi egressi a castro,illo, fugerunt yersus
quasi capti eraut, media nocte perforantes mururn, Tolosam. Videns igitur comes nosler quod non au-
clanculo aufugerunt : quo facto statim nuntiatur derenl eura exspectare, ad caslrum unde venerat
comiti quod caslrum quoddam, riomineAlbedunum remeavit.
in dicecesi Narbonensi, ab ejusiloininio recessisset, His ila rite peractis, misit dominus comes ad
q«o dura pergeret comes, dominus castri venit abbalem CiSterciensemqui erat apud Albiam, quae-
obviam ei, et se et castrum ejus tradidit voiuntati. rens ab eo quid facto opus essel. Consilium autem
.CAPUT LX. abbatis fuit, ut comes obsideret castrum illud S.
Yenil Guidode Monte-forli ad comilemMonlis-fortis Marcelli, quod prope Albiam ad tres leugas skum.
fralrem suum de ultramarinis parlibus, cujus ad- erat. Comes vero Tolosse, cuidam pessimo tradi-
venlu mirifice exsullat comes. tori Geraldo de Pepios, commiserat castrum illud.
His gestis, venit comes ad illud nobile castrum p Venientesigitur nostri ad caslrum, tantum ab una
JII dioecesi Albigensi, quod dicilur Castra: ubi dum parte obsederunt illud; erant siquidem paucissimi,
moraretur et ageretur feslum DominicseNativilatis, castrura vero raagnuin et fortissiraum. Statim cerla
venit ad ipsum Guido frater ejus germanus, re- maehina nostri cceperunt forliter impugnare. PosS
diens a partibus transmarinis. Iste Guido frater aliquot vero dies comes Tolosse, et comes Comin-
eomilis cum ipso ierat ultra mare; sed, redeunte gensis, et coraes Fuxi, cum incredibili mukitudine
comite, remansit iste Guido in partibus iransmari- venientes, inlraverunt castrum ut illud defenderent
uis, quia duxerat ibi uxorem nobilissimam de regio contra nostros : et quia castrum, licet amplum,
semine, quse erat domiiia Sidonis, quse eliam ve- non potuit capere tantara mullitudinem, fixerunt
niebat cum eo, cura iiliis suis, quos de ipso Gui- tentoria sua plurimi hostium ex alia parle caslrr:
done susceperat. Nec silendum quod dum veniret quo facto, nostri ab expugnatione castri non desi-
diclus Guido ad comitem, quaedam casteila in ter- stebant, adversarii se quanlura poterant defende-
ritorio Albiensi quse resilierant a dominio comitis bant. 0 res mirabilis et stupenda! cum obsideutes
saepememorati, Guidoni se reddiderunl; quanta soleant obsessos numero et fortiludine superare,
autem in adventu fratris fuerit comitis et nostro- obsessi ferme in decuplo plures erant quam obsi-
rum exsultatio rion est qui posset explicare. Post ID dentes : non enim erant nostri amplius quara quin-
paucos aulem dies properaverunt nostri ad obsi- genti: habebant prselerea dicti comites innumerar
dendum quoddam castrum in Albiensi diceeesi, bilem peditum roultitudinem; nostri vero habebant
quod dicilur Tudelle, et erat patris Giraldi de Pe- pedkes nullos aut paucissimos. 0 grande factum!
pios illius pessimi traditoris. Impugnantes aulem o novilas inexperia! nec silendum quod quotiesr
noslri castrum, post paucos dies illud ceperunt, et cunque adversarii exire ausi sunt adversus no-
fere omnes in ore gladii interfecerunt; solummodo stros, statim a nostris cum virtule maxima sunt
pater Giraldi unus evasit, quem comes reddidit pro repulsi. Quodam deuique die comes Fuxi, cum
quodam milite, quem comes Fuxi tenebat in vincu- mullis exiens de castro, veniebat ut nostram petra-
lisnoraine Drocone de compenso consanguineo Ro- riam debililaret: quod videntes servientes.nostri,
berti Malvicini. Post hsec properavit comes nobilis ipsosque solo jactu lapidum virilker repellerites,
ul obsideret quoddam castrum, quod dicitur Cahu- antequam milites noslri arraari poiuissent, in ca-
sacum in terrilorio Albiensi, ubi cum media hieme, strum recluserunt. Facla est autem caristia ma-
prseler solitum-esset in obsidione et paucissimos gna in exercku; non enim poterant nostri habere
Jiaberet secum, pcr mullos labores et anguslias victualia, nisi ab Albia : adversarii praeterea nostri
 623 HISTORIA ALBIGENSIUM. 630
cuin maxima multitudine exeuntes, lla stralas pu- A riarenlur adversarii se vicisse nostros, volensque
blicas observabant quod illi de Albia non audebant palam ostendere quod a facie eorum non timebat,
venire ad exercitum, nisi comes dimidium gentis crastino Paschae exiens ab Albia cum suis ivit
'suae milteret pro conduclu. Peracto igitur in obsi- GalJiacum, suos invkans ad prselium inimicos. Et
dione illa mense uno, sciens comes quod si paucps cum illi non essent ausi egredi adversus eum, ipse
milites quos habebal divideret, dimidiam partem Albiam remeavit. Eleclus aulem Carcassonensium,
secum retiuens, dimidiam pro victualibus mittens, de quo supra letigimus, erat in civitate illa, el ego
exeuntes adversarii, qui infiniti erani, hos vel illos cum eo : me enim adduxerat secum de Francia,
expugnarent : tam evidenti necesskale compellente ob splatium suum in terra aliena peregrinus, cum
perplexus, postquam per plures dies panis in exer- cssem monachus et nepos ipsius.
citu defecerat, ab obsidione recessit. CAPUT LXI.
Nec praetermiltendum quod, cum comes ipsa die Obsidio Altipulli, et expugnalio fortissima atque ca-
Parasceves, utpote totus catholicus, et divino ser- ptio gloriosa.
vitio mancipatus, in pampilione suo Dominicaepas- Peraclis apud Albiam aliquol diebus, perrexit
sionis officium faceret solemniter celebrari, au- comes ctim suis ad castrum quod dicitur Castra;
dienles adversarii clericos nostros cantantes, in ubi cum fecissemus paucos dies, habito comes con-
subsannationem et derisum (Psat. XLIII) ascen- silio, proposuit comes obsidere quoddam castrum
dentes muros uluJatum teterrimum emiltebant. 0 inler Castra et Cabaretum, quod dicitur Altuspul-
perversa infidelitas ! 0 iiifidelis perversilas! si quis lus; castrum siquidem illud, circa tempus obsi-
aulem diligeuter consideret, ampliorem in ista ob- dionis Caslrinovi, reddiderat se coraiti Tolosano.
sidione honorem et gloriam consecutus est comes Exeuntes igitur a castris quadam die Dominica,
noster, quam unquam fuerat, in alicujus caslri, Ji- scilicet in quindenna Pasehae, venimusantecastrum
cet fortissimi, caplione : ab illo siquidem lempore praadiclum; hostes aulem qui ad defendendum in-
ct deinceps, ejus probitas magna emicuil, constan- traverant caslrum illud, cujus suburbia magna,
tia plus refulsil. Nec silenduni quod, cum comes exeunles adversus nostros, cceperunt eos acrius
noster a castro recederet saepedicto, adversarii, li- infestare ; rioslri vero, niox illos in castruro retru-
cet infinili, non sunt ausi exire ut nostros rece- dentes, a parte una castri (ixere tentoria; erant
dentes aliquanlulum impugnarent. Miraculum quod enim pauci. Castrum aulem Altipulli, in allissimi
conligit ipso tempore in dioecesi Rutenensi nolu- et arduissiroi monlis arduitale, super rupes maxi-
inus prseterire. Praedicabat namque quadam die C roas et quasi inaccessibiles situro erat; tantse si-
Dominica in quodam castro abbas quidam de Bo- quidem erat fortkudinis, sicut ipse vidi oculis et ex-
-navalle, ordinis Cislerciensis, ecclesia autem mo- .perienlia didici, quod si aperlse essent januse ca-
dica erat, et non poterat capere populum qui ade- stri, et nullus penitus resisteret, non posset quis
rat: qua de causa egressi erant omnes, et ante sine gravi difficullate ipsum castrum perambulare
.foras ecclesiae praedicalionem abbalis audiebant. etad turrim ipsius pertingere. Prseparantes igitur
Cirea fiuem vero praedicalionis, cum venerabilis nostri pelrariam unam, ipsam die tertia adventus
abbas vellet hortari populum qui aderat super as- sui erexerunt, et fecerunl jacere ad turrem ca-
sumendis crucibus contra Albigenses, subito vi- stri. Eadem etiam die armaverunt se nostri.mili-
dentibus cunctis apparuit crux in aere quse versus tes, descendentesque in vallem ad pedes caslri,
partes Tolosanas lendere videbatur. Miraculum voiuerunt ascendere in castrum, si forte illud ca-
istud audivi ab ore dicti abbalis, viri religiosi et pere possent per insultum. Factum estaulemdum.
grundis auctorilatis. Recedens comes ab obsidione intrassent primum burgum, ascendentes illi de ca-
S. Marcelli, ipsa die scilicet in vigilia Paschae, venit stro super muros et domos, coeperunt ingentes la,-
Albiara, actum ibi festura Dominicse Resurrectio- pides creberrimosque jacere super nostros. Alii
nis. Advenerat autem ibi a Francia venerabilis ab- " autem m Ioco per quem noslri intraverant igneni
bas Vallium, de quo supra fecimus mentionem; copiosum accenderunl: videnles igiiur noslri quod
erat enim electus in episcopum Carcasscnensem : nihil prolicerent, eo quod hominibus quasi inacce$-
quem cura ccmes et milites ncstri in praedicta repe- sibilis esset locus ille, jaclus eliam lapidum susti-
rissent civitate, gavisi sunt valde; cmnes enim nere non ppssent, per roedium ignem, nen sine
ipsura aftectu praecipuo diligebant: erat eliam a gravi dispendin exierunt. Quadam autem die pes-
multis annis familiarissirous coraiti; idem insuper simam el crudelissiroam tradilienem quam fecerant
comes, quasi ab infantia, ejus consiliis se subdide- illi de castre, ncn credimus pmermkllendam.
rat, ad ejus se habuerat voluntalem. Ipso eliam . Erat autem cum cemile ncstrp miles indigena co-
tempore eleetus fuerat abbas Cistercii Arnaldus, gnalus cujusdam traditoris, qui erat in castro, cui
de quossepe fecimus mentionem, in archiepiscopum etiara ex parte dominus fuerat Cabareti. Mandave-
Narbonensem. Ipsa die Pascbse exiens comes To- runt igitur illi de castro comiti nostro ut rnitteret
losae, et qui cum eo erant a castro S. Marcelli,i ad eos dictum militem ut haberent cum eo collo-
venerunt Galliacum quod tribus leugis dislat abi ..quiuni de composkione, et per ipsura quod vellent
Albia. Cogitans autem comes nester tie ferte glp- ' comiti remaudarent. Dum igitur accessisset ad.eps
 051 PETRI VALLIS CERNAII MONACHl 632
de Iicentia comitis miles praedietus, loquereturque A duos etiam armigeros proprios comitis intereme-
cum eis in porta castri, quidam de illis de castro runt. Guido vero frater comitis in domo archiepi-
sagittam ictu balislse dirigens, ipsum gravissime scopi erat hora illa, et egredi non audebat. Posl-
vulneravit. 0 proditio crudelissima! Sed non multo quam vero dicti cives diutius impugnaverant do-
post, scilicet ipso die vel in crastino, contigit, ju- mum in qua erat Almaricus, landem consilio cu-
sto Dei judicio, quod ille traditor, qui dictum mi- jusdam civis Narbonensis, quieverunt ab impugna-
litem nostrujji cognalum suum, ad colloquium vo- lione illa ; sicque puer de gravi periculo liberatus,
caverat, in eodern loco ubi vulneratus fuerat, in vivus per Dei gratiam et sanus evasit. Nunc ad id
crure videlieet, ipse a qifodam de nostris validissi- quod dimisimus revertamur.
mum vulnus accepit. 0 justa divinseultionis men- Recedens comes nobiiis a castro Alti-pulli cum
sura! Interea peiraria nostra ad turrem castri con- milkibus paucissimis, intravit terram comitis To-
linuejaciebat. Die autem quaria ab inilio obsidio- losani: post paucos autem dies, venerunt ad eum
nis,posloccasumsolis, orta est spississima nebula: plures de Aleroannia peregrini; coeperunt praete-
illide castrodivino timorecorrepii, nactaoccasione rea de die in diem venire peregrini, qui, ut supra
apti temporis, exeunles de castre fugere ccjeperunt, diximus, ad praedicalionem Guillelmi venerabilis
quod nostri percipientes, statim, clamore facto, in archidiaconi Parisiensis et M. Jacobi de Vkriaco,
castrumirruerunt,etquotquotiiivenerunldehostibus crucesignati erant: et quia non possemus omnia
interfecerunt.AIii autem inipsaobscurissima nocte, sigillatim exprimere, quomodo videlicet misericors
illos qui fugiebant insecuti, aliquos ex eis compre- Deus a diebus illis negotium suum coepit mirabi-
heuderunt; in crastino autem fecit comos castrum Iker promovere, haecbreviler dicimus, quod co-
illud dirui et comburi: quibus gestis, milites qui mes noster in brevissimo lempore plura castra vi
venerant a Francia cum Roberlo Malovicino, sicut cepit, multa etiam vacua invenit. Nomina autem
superius dictum cst, et tota hieme praecedente castrorum, quse infra tres septimanas recuperavit
fuerant cum ccmke, recedentes ab eo fere omries comes, sunt isla : Castrum quod dicitur Cuc,
ad prepria remearunt. Mons-Maurus, S. Felix, Casser, Mons-Ferrandus,
CAPUT LXII. Avinio , S. Michael, etalia riiulta. Dum autem esset
Michael
Insurgunt Narbonenses matitiosc contra Almaricum exercitus apud caslrum quoddiciturSanctus
filium Simonis comitis. dislabalque una leuga a Caslronovo, supervenit
Scelus queddam civium Narbonensium, quod episcopus Carcassonensis Guido, qtii fuerat abbas
ipso lempore perpetrarunt, non credimus omitten- in Vallium etego cum eo; ipse enira post captionem
dum : cives enim Narbonenses, homines erant Alti-pulli, recesserat ab exercitu adbuc eleclus, et
pessimi, et nunquam dilexerantnegotiurnJesu Chri- perrexeral Narbonam, ut cum domino abbate Ci-
sti, licet per ipsum negotium inlinila provenissent slerciensi, qui etiam erat eleetus in archiepiscopum
eis bona. Quodam die Guido frater comitis noslri, Narbonensem, consecrationis beneficium sortiretur.
et primogenitus comkis Almaricus Narbonam per- Destructo igitur fundilus castro, quod dicilur S.
rexerunt: et cum esset in civitate illa dictus Al- Michael, proposuit comes obsidere illud nobile ca-
maricus, utpote puer, causa spatiandi intravit pala- strura quod dicitur Podiura Laurenlii; quodetiam,
tium Aimerici domini Narboriae; palalium aulem sicut supra diximus, anno praeeedenii a dominio
illud vetustum erat, et quasi in solitudinis deser- ejus recesserat. Moventes igitur et ad castrum il-
tum redactum. Cum igitur dictus Almaricus quam- lud tendenles, liximus tenloria in loco prope Po-
dam fenestram palatii manu tangeret, ct vellet eam dium Laurentii, ad duas ferme leugas. Ipsa die
aperire, fenestra illa nimia vetustale consumpta supervenerunt pcregrini, prsepositus videlicet Colo-
casu cecidit: quo facto, Almaricus rediil ad do- niensis Ecclesise poiens et nobilis, pluresque cum
muni Templariorum ubi lunc hospitabatur. Guido eo nobiles Aleinanni : comes autem Tolosse erat
vero frater comitis bora illa erat in domo archie- ^^ apud Podium Laurenlii cum suis ruptariis infini-
piscopi Narbonensis, et statim cives Narbonenses tjs; verumtamen audieiis nostros appropinquare,
quaerenles occasionem ad faciendum malum, impo- exspectare non est ausus; sed cumvelockateexiens
suerunt praediclo parvo filio videlicet comilis, quod de castro, omnesque castri homines secum tra-
voluisset vi inlrare palalium Aimerici. 0 modica bens, fugit versus Tolosam, caslrum vacuum de-
sceleris perflciendi occasio, imo nulla! Statim relinquens. 0 vecordia hominis, o contemptibilis
armaverunt se cives prsefati, et currentes donec stupor mentis! In crastino summc diluculo venien-
venirent ad locum ubi erat puer, in ipsarn domum tes ad castrum, et invenientes ipsum vacuum, ul-
"
Templariorum irrumpere satagebant: videns au- terius processimus et fiximus tentoria in quadam
tem puer, quia quaerebant animara ejus, armavit valle. Guido aulem de Luceio, cui comes jamdudum
se et in quadam lurre domus Templariorum se re- dederat caslrum illud Podii Laurenlii, intravk il-
cipiens, a facie hostium se abscondit : at illi do- Jud et genle sua munivit. Exerckus autem moratus
mum saepedictam instantissime impugnabant; alii est duos dies prope caslrum in quadam valle : ibi
Francigenas quos in civitate reperiebant apprehen- nuntialum est comiti nosiro, quod peregrini mulli
dentes, plures occiderunt. 0 rabies iniquorum '. etmagni Rothomagensis videlicet arthiepiscopus.
653 HISTORIA ALBIGENSIUM. 654
Robertus, et electus Laudunensis Robertus, Guillel- A vesperascente die, egressi hostes a cast.ro, coeperunt
mus venerabilis archidiaconus Parisiensis, plures- aliquantuluni progredi, nostrpsque de Ienge.aggredi,
que alii nobiles et ignobiles veniebant a Francia sagittas suas usque ad tenleria dirigeiites ; qued
Carcassonam. Videns autem comes quod multum videnles servientes exercitus, et prae confusione
exercilum haberet secum, babito consilio, Guido- diutius sustinere nen valentes aggressi suntadver-
nem fratrem suum et Guidonemraarescallum misit saries, ipspsque in castrum suum repellere ccepe-
obviam diclis peregriuis Carcassonam, ut alium runt. Quid plura? Fit clamer in exereitu, currunt
facientes exercitum per se, ad alias partes se ver- peregrini pauperes et inermes, ipsoque ccmite
lerent, Christi negotium prompturi. Comes autem nostro et militibus exercilus nescientibus et in-
mevens coepit tendere apud castrum de Raba- consukis, castrum impugnare cceperunt, tantaque
stenx. Ut autem prselermittentes superflua, ad ma- et tam incredibili et perikus inaudita probilale ad-
gis ulilia atlingaraus, dicamus brevker quod illa versarios impetebant, quod ex continuo jactu lapi-
tria castra nobilia, videlicet Rabastenx, Mons-acu- dum timorem miltenles in eos pariteret sluporero,
tus, Galliacum, de quibus saepius fecimus mentio- abstulerunt eis in unius horse spatio tres forlissi-
nem, tunc quasi uno die sine obsidione et difficul- mas barbacanas. 0 quasi sine ferro pugna ! 0
tate aliqua se nostro comiti reddiderunt. Audientes vicloria gloriosa! Testem enini invoco Deum quod,
burgenses caslri, quod dicitur S. Marcellus, quod post redditionem castri, inlravi ipsum castrum, et
comes npster, recuperalis pluribus castris, ad ob- vidi parieles domorum, quasi corrosos ex iclibus
sidendum ees prpperaret, timpre ducti, miserunt lapidum, quos nostri jecerant peregrini. Videntes
ad eum supplicantes, ut ees in pace recipere di- autem illi de castro quod amisissent barbacanas,
gnaretur, et ipsi vuluntati ejus traderent caslrum. exeuntes a castro ex alia parte, per aquam fugere
Cemes autem scelera eorum recogitans et perversi- coeperunt: quod videntes peregrini noslri trans-
tates inaudkas, nullo modo voluit componere cum ieruntaquam illam, etquotquotapprehendere potue-
eis, sed. nuntios eorum ad ipsos remittens, manda- runl, in ore gladii peremerunt. Captis barbacanis,
vitquod pacem ejus vel concordiam, nullo pondere peregrini nostri retraxerunt se ab insultu; jam
vel prelio possent aliquando adipisci: quod audien- enim inclinala.die , nox imminebat. Circa mediam
tes dicli bomines, fugientes de castro suo, ipsum igitur noctem, videns dominus castri quod, araissis
vacuum reliqueruiu : ad quod cum venissemus, fe- barbacanis, quasi captum erat castrum, misit ad
cit illud comes comburi, turrimque ejus et omnes comilera nostrum, quasi paratus reddere castrum,
muros, terrae penitus adaequari: inde progredicn- C dummodo ipse posset evadere. Quem reddkionis
les, venimus ad illud proximum castrum, quod modura cum comes renueret, dominus caslri ilerum
Guespia dicebatur : quod cum invenissemus va- misit ad eum , exponens ejus per omnia voluntati.
cuum, jussit comes illud destrui et comburi; unde Suromo igitur diluculo, jussit comes omnes extrahi
proficiscens comes, in ulteriora procedens perrexit de castro, babiloque cum suis consilio, quod si
ut obsideret S. Antoninum. Coroes autem Tolosae bomines utpote rudes et agricolas inlerfici faceret,
dederat castrum illud cuidam militi homini pes- castruro illud, destructis habitatoribus, redigeretur
simo et perverso. in soliludiuem. Saniori igitur comes usus consilio,
Faclum est autera, dum pergeremus ad castrum dimisit homines; dominum vero castri, qiii totius
illud, episcopus Albiensis prsecesserat nos, et ve- hujus mali causa fuerat, retrudi jussit in imo car-
nerat ad castrum saepediclum, oblaturus pacem, ceris Carcassonensis, ubi in custodiaet vinculis
moniturusque dictum militem ut nostro comiti red- per multos delenlus est dies: milites etiam paucos
deret castrum illud : ille autem utpote superbis- qui erant cum eo fecit comes carceri mancipari.
simus, cum magna indignatione respondit: < Sciat CAPUT LXIII.
comes Monlis-forlis quod burdonarii nunquam
comes ab episcopo Aginensi, vadit el recipit
poterunl capere castrum meura ; > burdonarios au- j) Vocatus civilalem.
tem vocabat peregrinos, eo quod baculos deferre
solerenl, quos lingua eommuni burdones vocamus. Erant autem tunc lemporis in exercilu Uticensis
Audiens hoc coraes, festinavit ad obsidionem ca- et Tolosanus episcopi et episcopus Carcassonse,
stri sscpedicli. Quadara vero die Dominica, in qui nunquam ab exercitu recedebat. Conimunicato
octavis videlicet Pentecostes, venimus ad castrum igitur cum islis consilio, in hoc comes ejusque
S. Anlonini, illud obsessuri, et tiximus lentoria ex milites consenserunt, ut dirigeret comes aciem
una parte caslri ante portas. Castrum autem illud suam versus territoHum Aginnense; episcopus si-
nobilissimum, in valle quadam, ad pedes montis, quidem Aginnensis, jampridem mandaverat coraili
in loco amcenissimo situm erat. Inter montera et nostro quod si ad partes Aginnenses se transferret,
castrumjuxta muros ipsius castri, perlucida fluebat ipse et sui consanguinei, qui potenles erant in terra
aqua; ex alia autem parte castri, erat grata pla- illa, eum pro posse suo adjuvarent. Erat enim
nities, partemque illam nostri occupaverant obses- Aginnum civitas nobilis, inter Tolosam et Bured-
eores. Exeuntes autem adversarii a castro, ccepe- galam in amoenissimo loco sita : civitas illa in
runt tota die nostros sagittis a longe infestare. Ad- territorio suo a diebus anliquis fuerat regis Anglke*
635 PETIU VALLIS CERNAU MONACHl 656
setj rex Ricardus, quando dedit sororem suam .V.castrum Pennse nobilissimum in territorio Agin-
joannam Raimundo comili Tolosano in uxorem, nensi, in cujusdam siquidem collis amoenitate
civitatem saepedictam cum lerritorio suo dedit pro silum, latissimis et fecundissimis circumquaque,
matrimonio sororis suse comiti Tolosano. Dominus vallibus cingebalur : ornabat quippe castrum binc
etiam papa comiti nostro dederat in mandatis ul terrarum opulenlia, illinc pratorum planilies gra-
omnes lam haereticos quam haereticorura faulores im- liosa; hinc deleclabilis silvarum amoenilas, illinc
pugnaret auxilio crucesignatorum. Movenles igitur a lsetificans fertilitas vinearum; arridebat insuper
castroS. Antonini, venimus'recto gressu ad quoddam aeris desiderata salubrilas, circumcurrentium opu-
castrum comitis Tolosani, quod dicebatur Mons-cuc. Ienta jucunditas fluviorum ; ipsa aufem castri mu-
Nec sileudiim quod munitiones, per quas trans- nitio supra rupem fundata maximam et nativam,
iebamus, quae timore nostrorum, ab incolis erant muris munita fortissimis, quasi inexpugnabilis
dereliclae, de quibus poterat provenire malum ali- videbalur. Richardus siquidem rex Angliae, cujus
quod Christianilati, faciebat comes funditus everti supradiximus fueral castrum Pennae, munitionem
vel comburi. Quoddam prselerea nobile castrum supradictam forlissime munierat, puteuraque in ea
quod est prope Antoninum nomine Caslutium, fodi fecerat, quia caslrum illud erat quasi caput et
quod tenebal comes Tolesse, traditum est lunc tem- clavis tolius territorii Aginnensis. Praedictus aulem.
peris ccmiti ncstro, medianle industria viri nobilis comes, Hugo videlicet cui comes Tolosae castrum
et lidelis , comitis videlicet Balduini. Coraes enim illud dederat, munilionem illam adeo munierat
noster jaui habuerat antea castrum illud; sedbo- electis bellatoribus elminutis victualibus, insuper
mines de caslro anno praeterko ab eo recesserant et machinis quae dicuntur petraria', iignis, ferro et
et reddiderant castrum comiti Tolosanp. Audientes omnibus ad defendendam muiiiiionem necessariis,
autem homines castri de monte tunc nostros adve quod non posset quis credere munitionem saepedi-
nire, timore ducti oninesfugerunt, castrum vacuum clam, per multorum annorum curricula posse capi,
relinquentes : erat autem castrum illud nobile, et Fecerat denique inlra saepedictam munkionem.
in oplimo et fortissimo Joco situm. Comes vero oflicinas fabrurum duas, furnum et melendinura.
nosler dedit ipsum supradiclo comiti Balduino, Multiplici ergc munimine septus, ebsidipnem quasi
fralri comitis Tolosani. Inde progredientes, veni- intrepidus exspeciabat. Venientes aulem ncstri ante
mus prope quoddam castrum ad duas leugas, quod castrum, fixerelenteria circumquaque: in ipsa autem
dicebatur Penna, in territorio Aginnensi: castrum* fixione labernaculorum, coeperunt aliqui de castro
illud commiserat comes Tolosse cuidam militi se- G cgredi, noslrosque sagiltis acrius infestare. Post
uescallo suo, qui dicebatur Hugo d'Alfar et erat aliquot autem dies, intra burgum quod combustum
Navarrus : insuper et filiam suam non de legkimo fuerai.erexeruntnoslripetrarias ut jacerent versus
malrimonio eidera militi dederat in uxorem. Au- munilionem : quod videntes illi de castro, erexerunt
diens miles ille advenire comitem Monlis-fortis , et ipsi petrarias, ad perturliandum et impediendum
adunavit ruplarios SUPSfprtes et munitissimos cir- nostras, jacientesque lapides magnos et creberri-
;ciler quadringentos. Omnes autem homines castri mos, nostros haud modicura infestabant. Post haec
a minimo usque ad maximum expulit a castro; noslri plures petrarias erexerunt : verumtameu.
ipse vero cum ruptariis suis in munitionem sereci- quamvis machinae nostrsa continue jacerent, doraos
piens, vicluaiibusque copiosissirais, omnibusque quae in niunitione erant confringerent, rouros ipsius
quse ad defensionem necessaria videbantur, muni- munitionis debililabant in modico aut in nullo.
tionem ipsam oplime rauniens, paravit se ad resi- Erat autem tempus aeslivum et calidissimum, circa
stendum : quod audiens comes nosler, proposuit feslum videlicet B. Joannis Baplislae.
obsidere illud, sed babito cum suis consiiio, prius Nec silendura credimus quod comes nosler paur
ire voluk Aginnum , ut in poleslate sua reciperet ces habebat mililes, licet multus haberet pedites
civitatem. Assumens igitur de militibus exercitus peregrines. Unde centingebat qupd quolies noslii
secum quos voluit, perrexit Aginnum, exereku in causa impugnationis accedebant ad munkionem,
loco in quo erat ejus redilum exspectante, perve- adversariis quia munili erant etdocti ad praeliumse
niensque Agiunum,lionori(ice estsusceptus. Insuper viriliter defendentibus parum aut nihil proficere
et cives conslituentes eum domiiitim suum , prae- polerant. Quadam die etiam cum nostri saepedictam
stito sacramento fidelilatis, tradiderunt ei civita- munkionem infestarent, quoddam repagulum de
tem. Quibus omnibus rite peractis, comes ad exer- lignis muro proximum vi ceperunt, sed adversarii
cilum remeavit, caslrum de Penna obsessurus. per desuper murum, creberrimos lapides jacienles,
Anno Domini 1212, in Non. Junii, die Dominica noslros statim a repagulo quod ceperant repule-
venimus ad destruendum castrum Pennse, illud, runl; cumque nostri se in interiora recepissent,
adjuvante Domino, obsessuri. Ilugo aulem d'Alfar, exeuntes adversarii, in ipso ardore diei veniebant
qui erat cuslos castri, de quo supra tetigimus, vi- ut comburerent machinas noslras, afferentes secum
dens appropinquantem exercitum signatorum, se et ignem et slipulam et csstera ad ignis incentivum
ruptarios suos in castri munilione recepil, per lo- necessaria : sed, nostris viriliter rfcsistentibus, pe-
f.mn burgum inforius jgncm initlens : erat autem trarias nostras non solum comburere, sed nee ad
637 HISTORIA ALBIGENSIUM. 658
ipsas quidem accedere poterant. Non solura autem A iniqua rabies! o crudelitas iriaudita! Pervenienles
illa die exierunt adversarii contra nostros, sed per ssepius dicti peregrini ad ccmitem qui erat in ob-
miillas vices exibaut, nostrosq.ue, prout poterant, sidione Pennae, ab eo cum ingenli gaudio sunt su-
infeslabant. Erat in obsidione illa venerabilis epi- scepti, statimque divisis circumquaque agminibus,
scopus Carcassonse, de quo ssepius mentionem feci- fixere tentoria prope castrum. Comes auteni cum
mus, et ego cum eo. Hie in exercilu Doraini, de suis milrlibus obsedit caslrum a parle occidentis;
mandato arcbiepiscopi Narbonensis, qui fuerat ab- in illa enim ptrte erant macbinse nostrse adaptatse;
bas Cislerciensis, et erat legalus, sicut superius est Guido vero frater eomitis, ab aba parte, scilicet ab
praemissum, vice fungens legati, in fervore spirkus oriente, fixk tentoria, e.t in illa parte erigens ma-
indefesso, in labore corporis incredibili, offi.cium chinam, coepit et ipse castrum fortiter impugnare.
praedicaliouis, cseteraque ad obsidionem pertinentia Quid plura? Mulliplices adhuc er.iguntur machinse,
sedulus exercebat; ut breviter dicam, tanto et tam instanl noslri impugnationi caslri : erant autem
importabili curarum sibi invicem succedeiitium circa castri circuitum noveni macbinse ereclse :
pondere premebamur, quod vix licebat uobis come- et quia omnia quse in illa obsidione gesta sunt
dere, vix modicum pattsare. Nec praetermittendum sigillalim exprimere non valemus, attingamus ad
quod, dum esset comes in obsidione Pennse, vene- B summa.
runt ad eura omnes nobiles terrae illius, et facien- Videns comes noster quod macbinae nostrae nou
tcs ei hominium, acceperunt ab eo lerras suas. poterant diruere murum caslri, fecit. fieri aliam
Dum res ita se baberet, Guido de Monle-forti, machinam, longe prae cseteris majoris magnitudi-
fraler comitis nostri, et archiepiscopus Rolhoma- nis : et dum machina illa pararelur, archiepiscopus
gensis Robertus, et electus Lauduner.sis Robertus, Rotbomagensis, et electus Laudunensis et caeleri
etGuillelmusarchidiaconus Parisiensis, etlngerran- qui cum eis erant, explela quadragena sua, rece-
nas de Bova, ciii comes nosler jam pridem terram dere volebant; singulis etiam diebus, completa
comitis Fuxi pro parte concesserat, pluresque alii quadragena recedebant peregrini, veniebant autem
peregrini, egressi a C.arcassona, versus terram nulli aut paucissimi. Sciens igitur corries noster
Fuxensem se transtulerant et venerant ad quoddara quod quasi sblus remanebat, in inulta angiislia po-
caslrura quod dicitur Anclaneturo, quod slatim per situs, accessk ad majores exercitus, et supplicavit
insultum vi capientes, hostes qui in eo erant ceci- ne Christi negclium, in tanta necesskale desere-
derunt: quod audientes illi qui erant in castris vi- rent, sed adhuc per aliquantulum lerapuris spatiuin
cinis, castella sua tradentes incendio, a facie no- r merarentur : dicebatur autem quod mulliludo ma-
strorum fugerunl; nuslri vero castra illa perambu- gna peregrinorum veniens a Francia erat Carcas-
lantes, ea fundkus evertebant. Inde procedenles sonse, et vere sic erat. Nec silendum quod praepo-
versus Tolosam, castra'multa et fortissima quae silus Cplpniensis, nmnesque Alemanni, qui multi
derelicta erant vacua penitus destruxerunt: ex quo el nebiles cum ee et pest eum venerant, jam ab
efiam ceperunt Anclanetum, non invenerunl qui exercitu recesserant. Audiens electus Laudunensis,
audeiet eos, in aliquo castio lieet forlissimo ex- preces cemilis ncn exaudivit; sed quamdam infir-
spectare : timor quippe magnus irruerat super mitalem prsetendens nullo roedp potuit detineri: si-
omnes habitatores lenae illius. Dtim iia virilker se roiliter et caeteri fere omnes fecerunt, solummodo
liaberent nostri praedicli, misit ad eos comes no- archiepiscopus Rothomagensis, qui se in servitio
ster, rnandans ut venirent ad eum apttd Pennam. Dei Iaudabiliter habuerat, secum tenens propriis
Peregrini^siquidem qui erant cum eo, peracta qua- sumplibus plurimos milites, et familiam mullaul
dragena sua in exercilu, volebant fere omnes ad nimis, ipse benignus, benigne comili acqtiievk,
propria remeare : properariles igitur viri pra^dicti, et landiu cum eo remansk, donec, novis superve-
veniebanl ad comitem. Quodam autem die venerunt liientibus peregrinis, ipse de licenlia et voluntate
ad castrum forlissimum, quod dicilur Penna in Ai- D comitis cum honore ad propria remeavit. Curti
isiensi : castrum illud adhue Christiankati et comiti ergo recessisset episcopus Laudunensis, et pars
Tesislebat, semperque ruplariis erat plenum. Cum magna exerckus, coepit venerabilis archidiaconus
«rgo venissent supradicti peregrini ante castrum- Guillelmus, vir magnse coustaikiae et mirificse pro-
illud, ruplarii qui erant in castro exeuntes adver- bitatis, in his quse ad obsidionem pertinebant in-
-sus noslros, unum de nostris railitibus occiderunt; stantissime laborare; episcopus autem Careasso-
noslri aulem nolenles in captione caslri diutius nensis, propter qusedam negolia perrexerat Car-
amorari, eo quod coines noster vocaret eos sub fe- cassonam. Interea illa magna macbina, quam supe-
stinalione, destructis in circuitu castri segetibus et rius commemoravimus, parabattir : quse dum pa-
vineis, recedentes nostri ad comitem festinabant. rata fuisset, fecit eani dictus archidiaconus a parle
Hli.autem de castro post discessum npstrprura, qui quadam erigi prope caslrum; illa autem maehina,
sbi fuerant per aliquet dies, venerunt ad lecura ubi utpote magna magnos jaciens lapides, murura ca-
nostri militem, qui oceisus fuerat, tradiderant se- stri paulatim debilitare coepit. Post aliquot vero
pultursfc, extrahentes corpus de tumulo el per pla- dies, supervenenint peregrini, de quibus suprafe-
teas dislrahenles, bestiis et avibus exposuerunt. O cimus meiitionem, abbas videlicet Sancli Uomigii
659 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 640
Remensis, et quidam abbas Suessionensis, decanus A j Christi. Veniens Rebertus ad villam prsedietara,
etiam Antissiodorensis, qui ibi postea defunctus lienprifice a burgensibus est susceptus; sed quidam
est, et archidiacoiius Calalaunensis, viri magni et servientes cemilis Tclpsae, qui custcdiebant muni-
iitterati, plures et milites et pedites peregrini: qui lienem caslri, neluerunt se reddere, sed coeporunt
cum venissent, venerabilis episcopus Rothomagen- i'esistere , ipsamque delendere munitionem : quod
sis, de voluntale et benevolentia comitis receden.s videns vir strenuus videlicet Robertus, statim anle
ab exercitu repatriavit; illi autem qui supervene- munitionem fecit erigi uuum mangenellum : qui
rant, cceperunt in expugnatiene caslri streniie Iabe- - cum aliquct lapides jecisset, dicli servientes reddi-
rare. Quedam die adversarii npstri, paup.eres et derunt munitienem. Mansit autem Reberlus in villa
mulieres ques secum habebant, ejecerunt a castro illa.aliquantis diebus,.et post haecrediit ad comitem
et exposuerunt morti, ne victualia eoruro consu- apud Pennam. Gapto castrc Pennae et munitc, prp-
roerent. Comes autem noster, ejectos illos noluit ppsuit ccmes nester ut ebsiderel queddam caslrum
occidere, sed redire repulit in castrum. 0 nobilitas prcximum, numiue Birnn : castrum illud dederat
principis! dedignatusest occidere quos npn ceperat, eemes Tclpsse- cuidam traditcri, npmine Martino
nec deillorum morle credidk.adepturum se gloriam, Algais, quia, sicut in superieribus diximus, fuerat
de quorum captione non fuerat assecutus victo- • cum comite nostro, sed postea proditione facla ab
riara. Igilur cum macliinae nostrae diutius jecissent eo recesserat : hic in castro praenotato moram fa-
intrainunkionem emnesque demos et refugiaqtiae ciens, adventum nostrorum ibi voluit exspectare :
in ea erant confiegissent, machina iusuper magna, quod juslo Dei judicio provisum rei exitus demun-
quae de novo erecta fuerat, ipsum murum munitio- stravit. Venientes igitur nestri anle castruin cbse-
nis debilitare coepisset, videntes illi qui in caslro derunt illud : pest haee, impugnatiene facta, per
erant, quod non poterant diu se tenere, et si castrum multps labpres et mirse prebilatis exercitia, ascen-
vi caperelur, omnes in manu gladii tradereritur, at- dentes muros, vi burgum ceperunt. Statim adver-
tendentes insuper quod nullum habkuri essent suc- sarii se in munitionem receperunt, videntesque
cursum acomite Tolosano, tentaverunt cum nostris-. quod noh poterant resistere, qusesierunt pacem, pa-
de compositione, in hunc modum '- Debebant red-: rati reddere munitionem illam, dummodp evade-
dere comili nostro castrum, dummodo ipsi evade- rent ipsi vivi, qued comes nullatenus facere vole-
rent cum armis suis. Quo audito, habuit comes bat; verumlamen timens comes ne furtive evade-
cum suis consiIium,"utrum reciperet compositionem ret dictus traditor, -Martinus videlicet Algais, pro-
quara adversarii offerebant. Attendentes autem no- Q pter cujiis captionem, comes prsecipue bbsederat
stri quod fere omnes peregrini erant quasi in re- castrum illud, obtulit adversariis quod si 'tradilo-
cursu, coraplela scilicet quadragena sua, et quod rem illum in manibus ejus traderent, ipse eos ab
comes reroaneret ibPquasi solus ; considerantes jinminentis mortis angustia liberaret. Quo audito,
eti&m quod-.itli de castro, adhuc per miiltos dies illi avidissime currerunt, Martinumque arripieutes,
poterant resistere, cogitantes insuper qupd comes ipsum ccmili tradiderunt : quem ccmes arripiens,
inulta alia et-magna necessaria habebat facere; oblulit ei ccnfessienem, sicut aliis damnatis facere
hiems vero imminebat, in qua non poterat obsidio- consueverat vir cathclicus; post baec ligatum ad
uem tenere. eaudam equi, per exercitum dislrahi fecit, distra-
His, inquam, omnibus circumspectis, consulue- ctumque digne pro meritis patibulp suspendi. Venit
runi comki ut acquiesceret compositioni quam ad- ibi ad eum ncbilis qiiidam princeps Vaseonise Gasto
versarii pfferebant. Annp igitur inearnali Verbi de Bearno, homp pessimus, qui semper adhseserat
1212, mense Julii, in festo S. Jacobi, ejectis adver- cumili Tolosanp, facturus colloquium de composi-
sariis, recepit comes nobile castrum Pennse, Die tione : Comes aulem noster,. quia ipsa die compo-
autem crastina supervenit venerabilis archiepisco - nere nequiverunt, aiterum ei diem assignavit apud
pus Remensis Albericus, vir multse bonkalis, -qui D Aginnum; sed ille pacis inimicus, a compositionis
jiegotium Jesu Christi devotissimo ariiplexabatur pacto resiliens, ad diem iliam venire noluit. Dum
affectu, venilque cum eo cantor Remensis, et qui- liaec agerentur, nobilis comitissa Montis-fortis, et
dam atii peregrini : non credimus autem suppri- ,venerabilis episcopus Carcassonensis et ego cum eo,
mendum quod, dum esset comes noster in obsidione a partibus Carcassonse properabamus ad eomitem,
Pennse, rogavit Robertum Matumvicinum, ut ipsei habentes nobiscum paucos pauperes et peregrinos;
pergeret ad quanidam villam valde nobiiem, no- Nec silendum quod dum pergimus, multi de per-
mine Marmandain,; quse fuerat comilis Tolpsse, ac- egrinis nostris, propter calorem ferventissimum et
ciperelque eam ex parte comilis nostri et custodi- arduitatem vise, deficiebant in via : venerabilis au-
ret: vir autem no|bilissimus, licet gravissima infir- tem Carcassonensis episcopus et nobilis comitissa,
mitate Jaboraret, | non accusans laborem, nec fa-- eorum dolori compatientes, eos tota die in equis
liscentern praelendens infirmitatem, libenter ac: suis, retro se deportabant; aliquando etiam, uter-=-
liberaliter acquievit. Hie est enim de cujus prseci- que ipsorum, episcopus videlicet et comitissa, super
pue circumspecta providenlia, saluberrimoque con- equum suum duos Jevari faciebant peregrinos, ipsi
«ilio pendebat eomes, imo totum negolium Jesui autem pedites incedebant. 0 coropassio pia epi-
 641 HISTORIA ALBIGENSIUM. 642
copi! o nobilis humilitas eomkissse! Cum autera A i mirse patientise et magnanimitatis exemplum de-
venissemus Caturcum, ad comitem properantes, monstrat.
diclum est.nobis qtiod iliic prope erant castella, in Nec silendum est quod circa bujus obsidipnis
quibus ruptarii et inimici fidei morabanlur : cum initium, cum prae paucitale peregrinorunij non
ergo accederemus ad castella etessemuspaucissimi, possemus castrum undique obsidere, exibant quoti-
divinacleraenlia mirabiliter operanle, perterritihos- die adversarii a castro, venientesque per ,super
tesetafacienoslrafugientes, plura castra et forlis- montem, qui castruro supereminebat, cum multa
isima vacua reliquerunt: quae, postquam destruxi- superbia exercitum infestabant; peregrini autem
mus, venimus ad eomitem apud Pennam; nostri ascendentes ad eos tota die contra illos di-
His omnibus rite peractis, hahito comes nobilis micabant. Quotiescunque vero adversarii aliquem
"Cum. suis consilio , proposuk obsidere quoddam de peregrinis nostris occiderant, in conlemptum
castrum, nomineMoisiacum, quod erat in polestate nostrorum circumdantes corpus occisi, in ipsum
comilis Tolosani. Venientes igitur ad castrum in singuli giadios infigebant : tanlss enim crudelitalis
vigilia Assumptionis B. Mariae, obsedimus illud. erant, quod non sufficiebat eis, si aliquem nostro-
Castrum autem Moisiaci situm erat ad pedem mon- rum occisum viderent, nisi nova adjicientes vul-
tis quadam plankie, prope fluvium Tarni, in Joco B nera; omnes quolquot erant bosles, corpus de-
plurimum fertili et amoeno; vocatur Moisiacum, a functi, gladiis suis Irairsverberabant. 0 pugna con*
moys, quod est aqua, eo videlicet quod dulcissimis ,temptibilis ! o rabies iniquorum ! Cum autem baic
intus fontibus abundat. Homines autem caslri, cum agerentur, ccjeperunt venire de die in dieni a Fran-
audissent nostros accedere, vocaverunt ad se rupta- cia peregrini; episcopus eliam Tulletisis Regenal-
rios et homines Tolosanos quamplurimos, ut eo- dus, die quadam cum aliis peregrinis-supervenit.
rum auxilio resistere nnstris possent; erant aulem Crescenle igitur peregrinorum mulliludine, occu-
ruptarii illi, homines perversi et pessimi : cum paverunt dicluni monlem, venientibusque paulatim
enim castrum illud jamdudum fuisset a legatis D. peregrinis, sicut antea facere consueverant, castrum
papaeinterdietum, eo quod faveret hsereticis, impu- fere undique obsederunt.
gnaretque Ecclesiam cum comile Tolosano, dicti Nec silentio praetereundum quod antcquam c.a-
ruptarii in conlemplum Dei et nostrum, campanas slruro undique esset obsessum, exeuntes adversarii
ecclesise, quse in castro erat nobilis et amplissima, a castro, et ascendentes in montero, quando vide-
omni die, ad omnem boram, feslive faciebant pul- baut episcopum Carcassonae sermonem exhortatio-
sari. Rex siquidem Franciae Pippjnus in castro illo „ nis ad populum habentem, in lurbam populi qui
monasterium mille fecerat monacborum. Postpau- sermonem audiebal, eum balistis sagkias jaciebant;
cos dies, fecit comes paraii roachinas et erigi prope sed per Dei. gratiaro nullum laedere potuerunt: el
castrum, quse jacientes cceperunt aliquantulum mu-'' quia non omnia quae ibi gesta sunt, possemus Ja-
rum debilitare, erexerunt autem et adversarii ma- tius exprimere, accingamur ad summa. Poslquam
chinas suas, et fecerunt jacere contra nostras : machinae nostrae diu jecerant, et debilitarant muros
viri autem venerabiles, et hujus negotii rectores et castri, fecit iieri comes macbinara quamdam, quam
magistri, scilicet episcopus Garcassenensis et Guil- lingua vulgaris Calum dicit : quae cum facla esset,
lelmus archidiacenus Parisiensis in his quse obsi- jussit cemes trahi eam ad fossatum castri, quod
dioni erant necessaria iustantissime laborabant; Iatissimum et profundissimum erat, aqua etiam
archiepiscopus eliam Uemensis, qui ibi erat, ver- plenum. Adversarii autem, quaedam exlra fossata
bum prsedicalionis et exhorlationis ssepissime et repagula de lignis feceranl, et post illa repagula
libenlissiine peregrinis rainistrans, el in his quse iterum aliud fossatum, manebantque semper inter
opus eranl obsidioni se humiliter exponens, et sua illa duo fossata, et inde exibant saepius et infesta-
, liberaliter expendens, valde erat necessarius nego- bant nostros : interea dicta machina nostra ad
tio Jesu Christi: qupdam autem die esierunt adver- Q j fossatum trahebatur. Erat autem cooperta pellibus
sarii a castre, et coeperunt venire ut debilkarent bovinis i'ecenlibus, ne ab Iiostibus posset comburi;
machinas nostras : currens autem comes noster et adversarii autem quamdam roachinaro pelrariam,
quidam de nostris armatk bostes in munilionem faciebant jacere assidue super machinam illam, ut
suam retrudebanl. In illo autem conflictu, quidam diruerent illam. Dum autem esset machina saepe-
de adversariis sagittam dirigens, comitem nostrum dicta super primum fossatum, nihilque superesset,
in pede vulneravil, sed et quemdam juvenem de nisi ut ipsum fossalum sub proteclione a nostris
noslris, qui erat riepos archiepiscopi Remensis, impleretur, quodam die post occasum solis, exeun-
capientes, illum post se traxerunt; quem occiden- les adversarii a castro, sftlulerunt ignem, ligna sicca,
tes et turpiter detruncantes ad nos projecerunt. slipulam, slipam, carnes salsas, adipem, oleum, et
,Yenerabilis autem archiepiscopus avunculus oc- caelera ignis incentiva, cceperuntque instantissime
cisi juvenis, liccl affeclu diligeret eum singulari, projicere ut comburerent machinam nostram. Ha-
propter servilium tamen Jesu Christi, mortem ne- bebant praelerea balislarios, qui nostros defendentes
poiis sequanimiter sustinens, et multa animi vir- machinam gravissime vulnerabant. Quid plura?
tute dissimulans, cunctis qui in exercitu erant, Altius ernpit flamraa, turbali sumus omnes. Comes
 643 PETRI VALLIS CERNAII MONACIH 644
aulem ct fraler ejus Guido erant inter machi- A iios : quibus rite peraclis, traditisque ruplariis et
nam. • hoininibus Tolosanis, recepitcomes castrum et re-
Projicientes igitur adversarii indefesse ad incen- stituit ipsum abbaii, salvo eo quod dejure babuerant
dendum ignem necessaria, noslri Coustanlissime et in castro comites Tolosani. Accipientes autem
cum mullo labore, vinum, aquam, lerram, in ignem peregrini noslri ruptarios, avidissimeinterfecerunt.
mitlebant, alii autem instruraenlis ferreis, fiusta Nee silendum credimus quod castrum Moisiaci.,
carnium et vasa oleo plena, quse adversarii jacta- quod in vigilia Assumptionis B. Mariae obsessum
bant, ab igne extrahebant. Sic ilaque nostri per fuerat, in festo Nativilalis cjtisdem Virginis captum
incredibiles ealoris el laboris anxietates, quod sine fuit : agnoscitur eigo operata B. Virgo. Movens
lacrymis videri vix posset, ssepediclam machinam, comes aMoisiaco, proposuitobsidere caslrum quod-
ab igne exemerunt, In craslino auiera armanles se dam prope Fuxuni ,«nomine Saverdunum in dicecesi
peregrini noslri ad castrum undique accesserunt, Tolosana : castrum illud a dominio comitis nostri
intrantesque audacissime primum fossalum, per recesserat, comesque Fuxi, qui illud lenebat, oc-
multos labores et conslanlissimas probitates, re- casione castri illius, castrum Apamiarumplurimum
pagulalignea confringebanl; adversarii aulero,qui infeslabat. Interea quidam peregrini nobiles deAle-
inter repagula et in barbacanis erant, ipsas barba- " mannia,veneranl Carcassonam. Ingerrannus autem
defeftdebant. Cum fieret au- de Bova, cui supradiximus, comes nosler concesse-
' «anas, prout polerant,
tem insullus isle, episcopus Carcassonae, et ego rat pro parte magna terram cemilis Fuxi;alii eliam
per exercilum discurrebamus nostros exbortantes. mililes nuslri qui custcdiebant lerram Carcasscnen-
Archiepiscopus autem Remensis, et Tullensis et sem, dictes Alemannes apud Apamias duxerunt.
Albiensis episcopi, ef.Guilleimus archidiaconusPa- COmesaulem-Telpsse et cemes Fuxi, erant apud
risiensis, abbas eiiam Moisiaci cumquibusdammo- Saverdunum : mcventes aulem milites neslri cum
nachis, reliquusque clerus exercitus iu niontis de- Alemannis, properabant versus Saverdunum : quo
scensu ante castrum stabant, induti vestibus albis, audilc, ccmes Telpsaeet ccmes Fuxi fugerunt a
et nudis pedibus tenentes ante se crucem, cum reli- Saverdunc : sicque sine cendilipne vel pugnalnger-
quiis sanclorum,-voce allissima el devotissima can- rannus recuperavit Saverdunum.
labant, Veni, creator Spiritus, divinum auxilium Dum haec agerenlur, ccmes ncsler cum suc exer-
:flagkantes : nec defuit exoranlibus Paracletus; sed citu a Moisiace veniebat; et cum esset prcpe Sa-
mox ut versum hymni, scilicet, Hostem repeltas verdunum, ipse ivit Apamias, ubi erant Alemanni;
longius, lerlio repelentes incceperurit, exlerrhi ad- C exercitus verc perrexit Saverdunum. Cemes autem
versarii divinitus et repulsi, dimissis barbacanis, ad assumens Alemannes, equitavit anle castrum Fuxi,
castruin confugerunt, scque intra raurorum ambi- et inde rediil ad exerckum, qui recesserat a Sa-
lum concluserunt. verdunc, et perrexerat ad Allamripam; heniines
Iiilereaburgensescujusdarii castri comilis Tplosse aulera Allseripsea faeie eeruro fugerant, et dimise-
qupd prpximum erat, et vecabatur castrum Sara- rant castrum vacuum; comes aulem muhivil ca-
cenum, venerunlad oomitem nostrum et reddide- strum Altseripae,quia per illud suos arcere poterat
runt eicastrum illud : misit etiam comesGuidonem inimicos, erat enim situm inter Tolosam et Fuxum.
fralrem suum, et comitem Balduiiiuro fralrein co- His gestis, proposuit coriies invadere lerram comi-
mitis Tolosse, et alios milites ad aliud caslrum no- tis Convenarum,venilquead caslrumquoddam,quod
bile, quod erat comitis Tolpsse, distans quinque eralpropeTolosam, nomine Murellum; eraf enim
leugis a Tolpsa, super Garumriam fluvium situm, castrum illud amceiiissinium, superGarumnam flu-
liomine Verdunum; homines autem caslri il- vium silum. Cum autem appropinquaremus caslro
Jius sine conditione aliqua reddiderunt se co- Murelli, homines castri timentes a facie nostra, fu-
miti nostro; similker autem omnia in circuilu gerant et intraverunt Tolosam : sed et quidam ex
castra se reddideruut, excepto uno, quod dici- K ipsis, in pontem castri qui erat ligneus el longissi-
tur Mons-Albanus. Audientes burgenses Moisiaci, mus super Garumnam, per quem transire debeba-
quod castella, quse in circuiluerant, se reddiderant miis, ignem miserunt. Cum venissemus igitur ante
comili nosl.ro; videntes etiain quod resistere non caslrum, et, ponle combi#sto,nonpossemus in ipsum
valebant, miserunl ad comitem postulanles pacem; inlrare, comes et plures de nostris mittenles se in
cogitans autem comes.quoderatadhuc salis forle, aquam, quseprefunda eral et valida, npnsine grandi
nec poterat capi vi, sine multa noslrorum interfe- pericule transierunt; exercitus autem iixit lenloria
ctione; aitendens etiam qug,d si caperelur vi, de- citra aquam: statim currens comes cum cjuibusdam
Strueretur villa quseoptinia erat et propria mona- . suis ad pontem, ignem cum multo labore exstin -
chorum. Videns insuper quod omnes qui in caslro xerunt , stalimque lanta abundanlia aquae plu-
erant pariler interirenl, dixit tali condilioue reci- vialis erupit adeoque aqua prsedicta excrevit quod
perel illos, si ruptarios illos el omnes qui causa nemo sine gravi proprise vitse periculo poleral illam
muniiionis caslri venerant a Tolosa traderent iu ma- transire. Vespere autem facto, videns nobilis co-
nus eju.s; ipsi insuper jurarent super sacrosancta mes, quod fere omnes mililes et fortiores exercitus
Evangelia qttod non impugtiarent de tsetero Christia- transeuntes per aquam inlrassent castrum, pedites
 «45 HISTORIA ALBIGENSIUM. 646
autem et invalidi non valentes transire, remansis- A . claustra monachorum civkatis, expulsis canonicis,
-sent citra aquam, vocavit marescallum suumetdixit ; fecerant pecorum ovilia et slabula equorum. 0 ni-
ei : <Volo redire in exercitum. > Cui ille : « Quid, dus hserelicoruro Tolosa! o tabernacula prsedo-
inquit,quid dicitis ? Robur exercitus lotum estin eas- num!
tro isto,ultra aquara non sunt nisi pedites peregrini; Nec prsetermittendum quomodo afflicla et ob-
• sessa erat tunc Tolosa. Comes enim noster erat ex
prseterea tam raagna etvalida est aqua.quodnullus
modo posset eam transire; insuper venire possent una parte apud Murellum; quidam milites noslri
Tolpsani, et vos el emnes peregrines interficere.,» ,ex alia parle apud Verdunum; comes Baldtiinus ex.
Respondit ccmes marescallc : <Absit a nie ut faciam alia ; Guido frater comilis ex altera. Ili omnes ex
quod eonsiilitis! pauperes Christi exposki sunt gia- omni parte Tolosam circunidantes, el usque prope
dio, et ego in munilione manebo! flat de me vo- portas ipsius saepius equilantes, eam non modicum
lunlas Domini. Certeego ibo et manebo cum eis. » infestabant. Comes aulem Tolosse qui, peccaiis
Statim exiens a castro, transivit aquam et rediitad suis exigentibus, exhaeredkalus, prseler Tolosam et
cxercitum peditum, mansilque ibi cuni paucissi- Monteni-Albanum, perdiderat terram suam, ad re-
mis, seilicet qualuor velquinque militibus, plures gem Arragonum confugeral, ab eo super recupera-
dies, douec, facto ponte, lotus transivit exercilus. " tione terrse suse consilium et auxilium quaesiturus.
0 magna probitas principis! o virtus invicta! no- 0 justum justissimi judicis Dei judicium ! o mise-
luit enim cum milkibus manere in castro, dum- ricordissimi fralris videlicet P. de Castronovo veri-
inodo pauperes exposili psregrini erant in campo. dica sententia! dicebat siquidem vir bonus, sicut
.ab illis audivi, qui ab illius ore ssepius audierunt.
CAPUT LXIV. Negotium, inquiebat, Jesu Chrisli in partibus istis
nunquam presperum sprtietur effectum, denec ali-
Comes Monlforliensis San-Gaudenlium occupal , quis de nebis praedicatcribus prp defensipne fidei
Tolosam modis omnibus divexdl. Ccmes llaimun-
dus ad Arragonensem regem confugil, ut ab eo meriatur, et ulinam egp prior persecuteris excipe-
• auxiiia impelret. rem gladium! Ecce miser ille cemes Tclpsanus,
Cum mortem huic sanctissirao viro videlicet inlulis-
Dum comes noster moraretur in castro Murelli, set, eo quod ipsum de perpetratis nequitiis ptiblice
venerunl ad eum episcopi Convenarum et Conso- el in facie redargueret vir bonus, post haec se eva-
raiiensiuni, viri venerabites el Deo pleni, qui nego- sisse putavit, post hsec recuperare se credidil ler-
tiuni Jesu Christi unico diligebant affectu, exbibi- ram suara; sed, Doniino retribuenle vindictam,
tione operis prpmovebant, quorum cliam consilio sanguinemque sui martyris vindicante, unde spe-
et industria, comes adierat partes illas. Mcnuerunt ravk se habere lticrum, nisi dispendium gravissi-
igiturcomkem ut ulterius prccederet, etsinepugna mum, inde damnum irrecuperabile reportavit.
et gladio maxunam reciperel Wasccniae partem: Diligenter etiam est nolandum quod diclus comes
properans igitur comes, perrexit ad castrum quod- miser ille occisprem viri Dei in inaximo amore et
dam quod dieebatur S. Gaudcnlius, et fueral co- faniiliarilate receperat, adeo quod per civitates et
milis Convenarum : liomines autem caslri tradeiiles castella ipsum ducens, quasi pro speclaculo omni-
ei castrum ipsum cura gaudio receperunt; venerunt bus dicebat : Iste solus me diiigit; iste solus con-
etiam ibi adeuw nobiles itlius, facientesque eiho- cordut maxhne volis meis; iste eripuii meab inimico;
miiiium, receperunt ab eo terras suas; insuper pe- licet autem crudelissimum homicidam illum comcs
nelraiis montana apud Fuxuni, terram Rogerii de prsedictus ita extolleret, ipsuro routa etiam anima-
Cominges nepotis comitis Fuxi ex parte maxiroa lia abhorrebant. Sicut enim multorum et proborum
devastavit. Interea Carcassonensis episcopus, qui virorum canonicorum Tolosanae Ecclesise, veridica
cum quibusdam peregrinis in castro Murelli reman- relalione audiviraus, ab illo die quo prsedictus ho-
serat, circa muniiionein castri ipsius assidue labo- D J niicida memoralum virum Dei occidit, in detesta-
rabat. Peractis comes noster in Wasconia negotiis, .tionem tanti sceleris, nunquain canis dignalus est
pro quibus perrexerat, rediit Murellum : non enira accipere de nianu ejus. 0 res mirantia! 0 res
liabebal milkes peregrinos, nisi comilem Tullen- inaudila! Hoc idcirco inseruimus, ut quam juste
sem, etquosdam alins milites paucissimos : sed comes Tolosae exbserediiatus sit oslendainus.
quamvis essel cum paucis, frequenler taraen equi- Dum res ita se haberet, ut supradictum est, Ro-
tabat usque ad portas Tolpsae; illi aulem qui in Te- .gerius Bernardi filius comilis Fuxensis, prope Car-
Ipsa eranl inuumerabiles et muiiitissimi, nen aude- cassonam cum ruptariis transiens, equkabat quo-
bant exircadversuseum ; ipseverepmnia incircuitu dam die versus Narbonam, ut si quos inveniret
dcvaslans, munilinnes ante ipserum pcules deva- peregrinos, vinctos perduceret Fuxum, aut roorte
stabat. Erat autcm Tclpsa civitas ultra medum crudelissima condemnaret. Factum est igkur, dum
plena populp, quia Biterrenses, et Carcassenenses, iret, obvios habuit paucos peregrinos, qui lende-
et Tplpsani hserelici, et haerelicerum fautores et bant ad comitem nostrum, venientes a partibus
ruptarii, amissis divino judicio lerris suis, Tolo- Gallicanis : peregrini autera illi, videntes hostcs ve-
sam iiuraverant, adeoque impleverant, cjuod ipsa , nientes, putantesque quod essent de nostris, intre-
 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 648
647
etiam indigenae, duo milites et duo burgenses, per
pidi atlversanis occurrebant (7). Traditores siqui- A
Jero praedicti in his nequilise suse providebant, quia quos dictae consuetudines, salis competenter po-
videlicet lento passu et per slratam publicam am- sitse et firmatae. Ut autem cousuetudines illae invio-
bulabant, ut non esset facile advertere quod non labilker servarenlur, antequam proferrentur in '
essent de nostris. Ut aulem appropinquaverunt ad roedium, nobilis comes omnesque milites sui super
invicem, statim crudelissimi carnifices, insurrexe- qualuor Evangelia juraverunt quod supra memo-
runt in nostros qui pauci erant et inermes, utpote ratas consuetudines nunquam prsesumerent violare:
ut eliara majorem obtinerent lirmitatem redactae
prodkionis iguari, occidentesque plures de nostris,
ct membralim dilacerantes, reliquos secum duxe- sunt in scriptum, sigillo etiam corokis et omnium
runt usque Fuxum, ubi eos tenentes in vinculis, episcoporum, qui ibi plures erant, flrmalse et mu-
lormenlis validissimis dilaniabant : cum maximo nitae. Dum hsec agerentur apud Apamias, hostes
siquidem studio nova quolidie et inexperta excogi- fidei a Tolosa egressi, discurrere coeperunt per
labant supplicia, quibus sues affligerent caplivos. Wasconiam et facere mala qusecunque poluerunt.
Sicut enim ab ore cujusdam milkis nostri audivi, Venerabilis autem episcopus Convenarum, assurn-
qui ibi tenebatur in vinculis, qui praesens erat e't ptis secum aliquibus de milkibus nostris, perrexit
videbat, captivos suos cruciabant illi tot et lantis B in Waseoniam, terramque illam ab hostibus fidei
tormentis, quod Diocleliano et Maximiano posset viriliter defendebat : nobilis autem comes noster
aequiparari malitia, vel etiam anteferri. Ut enim perrexit Carcassonam et inde Bkerrim, habiturus
prselermiltamus ibi minima, ipsos sacerdotes et colloquium cum archiepiscopo Narbonensi super
divini mysterii traetalores frequenlius suspende- bis quse spectabant ad negoiium Jesu Chrisli. Dum
bant; quandoque etiam, quod dictu horribile est! autem essemus apud Bkerrim, et sedes episcopalis
Canoniciillius Ecclesise, communi assensu,
ligatis ad genkalia membra funibus, ferocissime vacaret,
distrahebant. 0 crudelitas immanis! o rabies in- elegerunt venerabilem archidiaconum Parisiensem
audila! GiiiJlelmum in suum episcopum et paslorem : sed
CAPUT LXV. ipse nulla ralione ad hoc potuit induci, ut electioni
eorum assensum prseberet.
Convenius episcoporum el baronum apud Apamiam
cetebratur a Shndne comite, ubi multa decreia et CAPUT LXVI.
leges slaluuntur, quas se comes servaturum pol- Rex Arragonensis venil Tolosam et colloquium habet
licetur. cum comite Simone, el aposlolicm sedis legalo.
Anno Incarnationis Domini 1212, mense Novem- Circa festum vero Dominicse Apparkionis, rex
bris, convocavit nobilis comes Montis-fortis epi- Arragonum Petrus, qui negotio fldei plurimum in-
scopos et nobiles terrse suae, apud castrum Apa- videbat, venit Tolosam, et feck ibi milites, excora-
miarum celebraturus colloquium generale. Causa municatis et hsereticis communicando ; mandavh-
autem colloquii hujus ista fuit, ut comes nosttr, que rex archiepiscopo Narbonensi apostolicse sedis
in terra quam acquisierat, sanctaeque R. E. subju- legato, et comili nostro, quod volebat habere collo-
gaveiat, instiluifacerct boiios mores, baerelica spur- quium cum eis, et de pace et de composilione Inter
citia precul pulsa, qusc tPlam ccrruperat terram coroitem nostrum et hostes fidei tenlare. Igitur as-
illam, bonse tam cuku religionis Christianae, quam signata fuit communi assensu dies et locus inter
etiam de leraporali pace et quiete, consuetudines Tolosam et Vaurum, ubi colloquium celebrari de-
'
plantarentur. Terra siquidem illa ab' antiquis die- beret. Cum igitur venissemus ad locum consilii,
bus deprsedationibus patuerat et rapinis; opprime- rex coepit rogare arcbiepiscopum Narbonensem et
bat quippe potens impotentem, forlior minus for- episcopos, de reslituendis terris comitibus Tolosano,
lem. Voluit igitur comes nobilis cunetas consuelu- Convenarum, etFuxensi, et Gastoni de Bearno; ar-
dines fixosque limites terrae dominis ponere quos chiepiscopus autem Narbonensis respondit regi, ut
transgredi non liceret, quateuus etiam milites de D omnes petiliones suas redigeret in scriptum, et
suis certis et reclis redditibus recte viverent; mi- scriptas et sigillatas mitteret episcopis apud Vau-
jior etiam populus sub alis dominorum posset vi- rum. Rex vero Arragonensis , postquam applansum
vere, immoderalis exaelionibus non gravatus : ad magnum fecerat comili noslro, et fralri el filiis ejus,
quas consuetudines staluendas, electi fuerunt viri rogavit ipsum comitem, ut oclo diebus desistereta
duodecim qui super sacrosancla Evangelia jurave- malefaciendo inimicis suis, cui nobilissimus et
runt, quod pro posse suo lales consuetudines po- urbanissimus respondit : < Non desislam, inquit,
nerent, per quas Ecclesia sua liberlale gauderet, a malefaciendo, sed ob reverentiam vestram, ces-
tola etiam terra in stalu firmaretur meliori. De sabo his octo diebus a benefaciendo. > Similiter
illis autem xu electoribus, qualuor fuerunt eccle- aulem et rex promisit exparte hoslium nostrorum,
siaslici, duo scilicet episcopi, Toiosanus et Conso- quod ipso tempore colloquii, non facerent nostris
ranensis, unus Templarius, unusque Hospitalaiius ; malum. Sed ipsi infidelissimi, cum scirent nostros
qualuor prselerea Francigense mililes, qualuor convenisse ad colloquium, licet nos per regem fe-
(7) Fertur eliam.pro cerlo quod aliqui eorum su- ciensium et alios prmcedebant. — Hsee babentur m
per arma deferebant liabilum monachorum Cisler- margine ms.
649 IHSTORIA ALBIGENSIUM. 650
cissent securcs, discurrere cceperunt per terram A plicans ut lalem babere dignemini circumspeciio
ncstram versus Garcassenam, et multa mala facien- uem et diligenliam in hoc faclo, ut in negOlioChri-
tes, pluriraus etiara occiderunt. 0 fraus nequam! stianitalis in parlibus Hispanise, ad honorem Dei et
Die tertie postquam recessit rex a Ioco colloquii, S. matris Eeclesise dilatalioncm, praedictorum ba-
et inlravit Tolosam, scripsit pelkiones suas ad ronum et comitis Montis-forlis subsidium posset
archiepiscopos et episcopos nostros, in haecverba : habere.
Peliliones regis Arragonensium ad prwlalos in con - Dalum Tolosa?, xvn Kal. Februarii.
cilio apud Vaurum congregalos. Responsio coneilii.
Quoniam sacrosancta roaler Ecclesia non solum Illustri et dilecto in Christo P. Dei gralia regi
verba, sed verbera quoque docetur habere, devolus Arragonum , comili Barchilonensiuin , concilium
Ecclesisefilius P., Deo miserante, rex Arragonen- apud Vaurum (Lavaur), salutcm et sinceram in Do-
sis, pro cemke Tolosano, ad sinum ejusdem ma- mino dilectionem.
tris Ecclesise cupiens redire, et a sanctitate vestra Pelitiones et preces vidimus, quas pro Tolosano
petit humiliter, et rogat instanler, qualenus fa- et ejus filio et Fuxensi et Convenarum comilibus,
ciendo satisfaclionem personalem pro excessihus et nobili viro Gaslone de Bearno, vestra regalis se-
quibuscunque, prout ipsi Ecclesiae visum fuerit ex- B rcnitas deslinavit : in quibus eliain lilleris, inler
pedire, ac pr-o damnis et injuriis illatis diversis cselera Ecclesise lilium dicilis vos devotum ; super
ecclesiis et priclatis satisfaciendo id quod cleraentia quo Dominp Jesu Christp, ac regali vestrae celsitu-
matris Ecclesise ipso comiti duxerit injungendum, dini, graliarum referimus actienes, et in cunclis
resliluattir clemenler el misericordiler ad posses- quibus secundum Deum pessemus, prppler illam
siones suas, et alia quae amisit. Quod si forle in muluam dileclicnem, qua vos sancta Rpraana ma-
persona comilis nollet Ecclesia ipsius pelitipnem ter Ecclesia, sicut inlelligiraus, amplectitur, et vos
audire, petit el rogat hoc idem pro filio ; ita taraen ipsam, nec non ct ob revereiUiam excellentiae ve-
quod puer nihiloniinus satisfaciat perscnaliter prp strae regalis, admitteremus affecltiosius preces vc-
excessibus, vel in frontaria Saracenorum cum mi- stras. Super eo qued pro coniite Tolosae petilis ct
litibus eundo in subsidium Chrislianorum, vel in rogatis, bsec duximus serenilali regise respondeii-
parlibus transmarinis , secundum quod Ecclesia duro, quod tam causa comilis quam filii, quae pen-
melius arbitrabitur expedire; et infans iu lerra sua, del ex facto palris, auctoritate superioris esla no-
in lam diligenli cuslodia et lam fideli cura, ad ho- bis exempta cum ideni coraes Tolosae, Rcgiensi epi-
norem Dei et S. R. E. habeatur, usquequo de boni- scopo el magistro Theodisio, a domino papa nego-
tale sua signa compareant manitesla. C tium suum feceril sub certa forma commitli. Unde,
Et quoniam conies Convenarum, nec fuit unquam sicut credimus, memoriler retinetis quot et .quan-
baerelicus, nec eorum susceplor, sed potius impu- las gratias diclo coraili,. posl mullos excessus ip-
gnator, et ideo terram dicitur amisisse, quod asli- sius, dominus papa fecit-; ncc non et quam gra-
terit consobrino et domino suo, comiti Tolosano ; tiam, ad inlercessionem veslram et preces, venera-
petit idem rex et rogat pro eo, sicut pro vassallo bilis Narbonensis archiepiscopus, apostolicae sedis
suo, ut resliluatur ad terram suam, satisfaciendo legatus, tuiic abbas Cistercii apud- Narbonam et
quoque ad aibilrium Ecclesi*, si eum apparuerit in MontempEssulanum , eislem comiti faciebat, bien-
aliquo deliquisse. nio, si bene mcminimus, jam transacto. Volebat si-
Item coraes Fuxensis, eum necsit, nec fuerit hae- quidera idem legaius, omnes dominicaluras et pro-
reticus, pro eo memoratus rex petit et rogat'sicut prielales eidem comiti remanere integras et illa?-
pro consanguiiieo suo charissimo, cui sine verecun- sas : et ut illa jura quse habebat in castris aliorum
dia in jure sic deesse non pntest, quatenus pro re- hsereticorura, quse de feodo ejus erant, sine Al-
verenlia ipsius el gralia reslilualur ad sua, satis- berga, sine Qtiista, sine Cavalgata, eidem intcgra
faciende nihilominus Ecclesise in his et pro his qui-• Q remanerenl. De illis prselerea castris quae erant
bus clemeiuise uiairis Ecclesise euin apparuerit de- aliorura haerelicorum, quae defeodo ejus non erant,
liquisse. qiue idemconies dicebal esse quinquaginta, volebat
ttem, pro Gastone de Bearno vassallo suo petitt praefalus legatus, ut quartalis el lerlia pars eorum
ssepedictus rex et rogal affectuose, quatenus re- caderel in proprieialem comitis supradicti. Spreta
stituatur ad lerram suam et fldelitates vassallo- vero comes illa magna gralia domini papse ac prae-
rum suorura , maxime cum paralus sit parere,, dicli legali ct Ecclesiae Dei, veniens ilirecte conlra
et ad arbitrium Eccleske satisfacere coram judici- oniiiia juramenla, quse olim praestiterat in manibus
bus non suspectis, si nobis causam ipsius audire elt legatorum, et addens iniquiiaiem iniquitali, cri-
expedire non licel. mina criminibus, mala malis, Ecclesiam Dei et
In omnibus tamen praemissis duxit memoratuss Chiislianiiatem , fidem et paccm curo hserelicis
rex, misericordiara potius quam judiciuni invo- el ruplariis iinpugnavit et damnificavit, adeo ut
candum, mittens ad clementiam veslram eleiicosi oinni gralia et heneficioreddiderit se indignum.
et barcnes sucs super prsemissis, ralum babiturusi Qttod aulem pro comite pelilis Convenarum, ta-
quidquid a vobis curo eis fucrit ordiiialuui. Sup- lilcr super hoc duximus respondendum. Pro ccrto
PATUOL.CCXIII. 21
 651 • PETRl VALLIS CERNAII MONACIII 652
inielleximus quod, cum post excessus suos multi- A narum manifestissimus persecutor. Venil in auxi-
plices, et juramenti transgressionem foedus' cum lium Tolosanorum ad obsidionem Castrinovi. Inter-
haereticis et eoruui fautoribus conlraxisset, et ip- fectorem Fr. P. de Castronovo, aposiolieae sedis le-
sam Ecclesiam, licet nunquara in aliquo laesus es- gati habet secum ; ruptarios diu tenuit atque lo-
set, cum eisdem pestilentibus impugnasset, licel net.
postmodum diligenter fuerit admonilus, ut cessa- Jn anno praeterilo, ruplanos in cathedralem eccle-
ret a coeptis, et rediens ad ccr, landem recencilia- siani Oleronis induxit, ubi ampiilato fune de quo
rettir ecclesiasticae unkati : nihilcminus idem en- pendebat pixis continens corpus Domini nostri Jesu
mes, in sua nequilia exstilil, excommunicationis et Chrisli in lerram cecidk, et qtiod nefas est dicere,
. analhematis vinculo alligalus, de que etiam, ut di- ipsum corpus Dominicum est per terram expensum;
cilur, ceraes Tolesaeasserere censuevit, quod ipse iransgressus juramenta manus in clericos violentas
.comes Convenarum eum ad guerram impiilit et injecit: pro quibus et aliis causis pluribus, quas
imluxit. Unde idem comes, auctor per hoc guerrae atl prsesenstacemus, idem Gasto excommunicationis
et malorum quae Ecclesise muliipliciierproveneruut et anathematis est nexibus innodatus. Veruintamen
exslitit. Verumtamen si talem se exhibuerit, ut ab- si satisfecerit Ecclesise, prout debet, et absolutionis
solulipnis beneficium mereatur, pcslmpdum cum beneficium consequelur, et conqueslus fuerit de
fuerit absolulus, et habuerit potestatem slandi ju- aliquo, audietur de jure suo. Aliier siquidem, pro
. dicio, si de aliquo quereletur, Ecclesia ei justitiam praediclis sic excommunicalis, clarissime princeps,
non negabit. vestrani regiam majestatem intercedere non deceret,
Petit prselerea regia celsitudo, pro comile Fu- nec nos pro talibus et in lalibus auderaus aliter re-
xensi, ad quod taliter respondemus, quod conslat spondere. Ad hsec, sereiiilatem vestram regalem roo-
de ipso, quod haereticorum exstilit a longo lem- iiemus et borlamur in Doroino, quatenus ad mc-
pore receptator, prseserlim cum non sit dubiura moriam revocare dignemini honorem (7*) quem vo-
quin credentes haerelicorum haeretici sint dicendi: bis fecil sedes aposlolica, et illum quem impraeseu-
qui etiam post mulliplices excessus suos, post iraruiu illuslri regi Siciliaesororio vestro facil, quid
prseslka juraroenta, post obligationes lam persona- eliain D. papae in veslra promisislis unctione, et
rum quam rerum, post injeclionem manuum in quid vobis sedes aposlolica dederit in mandatis.
clericos, et delrusionem eorum in carcerem, pro Oranius ui Deus ad honoreni suum, et S. R. Eccle-
quibus causis el uiullis aliis anathematis mucrone sise, per niulla lempora vos conservet. Quod si per
percussus: post illani etiam gratiam, quam ideni Q hanc nostraro responsionem, vestrse regiae niajestaii
legatus ad inlereessionem vestram, olim ipsi co- noii fuerit salisfaclum, nos ob reverentiam vestraia
miti faciebat, cruenlam csedem exercukin signatos, et gratiam, D. papse curabinius intimare.
lam laicos quam clericos, qui inpaupertate et sim- Datum Vauri, xv Kal. Februarii.
plicitale sua, contra Yauri hserelicos in Dei servi- Audiens rex Arragonum responsiones prselato-
lium ambulabant; qualis autero et quanta erat illa rum nostrorum , vidensque peliliones quas fecerat
gratia, bene recolit, sicut credimus, regia celsi- penitus refutatas, affeclunique suum non posse per-
tudo, ad cujus preces cum eodero comite compo- duci ad effectum, alium circumvenlionis raoduui
silionem faciebat diclus legatus. Sed quod non fuit invenit. Misit itaque nuntios ad praelatos, mandaiis
facta illa composiiio iper ipsum comiieni sletit: el rogans, quatenus inducerent comitem Montis-
exstant enim litlerse ad dominum coniitem Monlis- fortis, ad hoc ut comiti Tolosano caelerisque fidei
fortis regali sigillo munilse, lalem clausulam conii- Christianae inimicis treugas darel, usque ad fulurum
nentes : Diciraus eliam vobis quod, si comes Fu- proximura Penlecostein, vel saltem usque in Pa-
xensis noluerit stare placilo illi, et vos poslea non sclia : quod audientes praelati noslri, animadveiten-
audieritis preces nostras pro eo, non erimus inde lesque quod rex ob nihil aliud peteret hoc, nisi ut
vobis dipacati: verumtamen, si dederk operani ul D boc audiretur in Francia, sicque devolio tepescei'ct
absolutionis beneficium consequatur, et postmo- signatorum, petitionem istara, sicut el primas fecc-
dum, cum absolutionis fuerit graliam conseciitus, rant, refularunt. Quia vero iongum esset oinnia
de aliquo quereletur, juslitiani ci Ecclesia non ne- enarrare per ordinem quse rex ille maudavit, et no-
gabit. stri ei respondenda duxerunt, islud breviier dica-
Postulatis insuperel rogatis, pro Gastone deBeav- mus, quodbsecfuit tota inienlio dicti regis, labo-
no, ut restituereturad terrani suam, et ad fidelitates rare videlicel, utcomes Tolosse et alii retigionis
vassallorum snorum, super quo vobis taliter respon- Christianae.iiiimici sui, resliluerenlurad lerras suas,
rieinus. Utalia multa, imo potius infinka, qui in ip- vel saltem ipsis treugaedarentur a noslris, ob inlen-
sum Gastonem dicuntur, ad praesens sileniio transea- lionera superius meinoralam.Nostri vero, viri prc-
mus, confoederatus tamen haereticis et receptatori- vidi el consiaiites , nec lerras reddere, nec treug^s
bus seu defensoribus eorum contra Ecclcsiam et si- concedere voluerunt. Videns rex quod uihil pro.ii-
gualos, esl Ecclesiarum et ecclesiaslicarum perso- cere potuisset, iu grave dispendium famaesuse p't-
T (7*) Pelriis etenira anno 1204Romseab Innocentio ciiiii pompa peraclae lilierarium monumeiUure pro-
lii regiis insig'iibus decoraius esi, cujus rei sumiua krl C.acmi. in.codem Imioceutio.
 1333 -HISTOUIA ALBIGENSIUM. 0S4
riter et honoris, apposuit quod excomiriunicalos et A. A bus treugis, nostrisque non caventibus, equitarunt
terras eorum quas adhuc tenebant, in sua protectio- hostes pluries per terram nostraro prsedaraque mul-
ne reciperet: et ut suam nequitiam, aliquantulum tam capientes, plurimosque insuper homines occi-
palliaret, sedem apostolicam appeltavit; prselati au- dentes, multos captos ducentes, mala ubique gra-
tem riostri, huic appellationi quia muliiplicibus ex vissima intulerunt: super quibusriialis, cum rex
rausts frivola erat et invalida miiilme deiulerunt; ssepius requireretur a nostris, non fecit.ultatenus
sed arehiepiscopus Narbonensis apostoiicse sedis le- emendari. Videntes igilur nostri quod rex detineret
gatus misit lkteras in hunc modum : eos nuntiis, lkleris et eliam appellationibus super-
lllustrissimo doniino PETRO, Dei gratia regi Ar- fluis, et nihilominus tenipore colloquii et treuga-
ragouensi, frater A. divina miseratione Narbonen-- ium nostros ab excommunicatis quorura causain
sis archiepiscopus, aposiolicse sedis legaius, saluterii fovebat, perm.ilteret apertissime et ssepissime in-
incharilaleaiiiriii el visceribus Jesu Christi. festari, a Vauro recesserunt; verumtamen antequam
Intellexlmus riort' sine tuibalione mulla ac ama- recederent, seripsenint D. papse d'e communi nego-
riludine animi, quod civitatem Tolosae ac castrum lio Ecclesiae, eldeprsefato colloquio in hunc modum:
Monlis-Albani ct terras propter crimen baereseos, Litterm synodi Vaurensis ad dominum papam
ac alia multa et irefanda facinera traditas Satanse B ^ Innoceniium.
ac ab cmni cnmmunlpiie matris Ecclesiae separatas, Sanclissimo Patri in Christo ac bealissinio domi-
et crucesignalis auctoritate Dei, Cujus nomen in 110suo Ls.NOCEsmo Dei gratia suinmo ponlific-i, de-
liis graviter biasphematur expositas, disponilis in voti et humiles servi ejus, archiepiscopi, episcopi
protectione ac custodia vestra recipere, ac eas con- el alii Ecclesiarum prselati, apud Vauruni pro san-
tra Chiisti exercitum defensare. Cum igitur haec, si ctse fidei negolio congregati, cum omni affeclione,
vera sint, quod Deus avertat! non solum in salutis longum vitse spatiuin et salulis.
vestrse dispendiura, sed in honoris regii acopinionis Ad agendas palernilatis vestrae sollicitudini dignas
vestrse et famae pessint cedere detriraenlum, Nos grates, cum nec lingua nec calamus nobis sufficiant,
qui saliitem vestram, et gleriani et hpnorem zela- retribulorem onmiuin bonoriim exoramus iit no-
inus, totis visceribus charitatis, celsiludinem regiam slrum in hac parle suppleat defectum et abunde
-regamus, consulimus, monemus et bortamur iii vobis retribuat onine bonuin, quoil nobis et nostris
Domino, etin polentia virtutis hujus, el parte Dei aliisque partiura nostrarum Ecclesiis tribuistis. Cuin
Hedemptoris nostri Jesu Chrisli, ac sanctissinii vi- enim in partibus islis, peslis hseretica, anliquitus
•carii ejus dorriini nostri suinmi pontilicis, aiictori-
f seminata, nostris parlibus, usque adeo succrevisset,
late legationis qua fungimur, inliibemus, et modis, quod cultus divinus ibidem haberelur omnino iii op-
quibus possumus, obtestamur ne per vos, vel per probrium et derisum, el incteruni et bona ecclesia-
alios, terras recipiatis vet defendalis prsedictas. Opta- slica, hinc liseretici inibi ruptarii grassarentur, et
mus aulem quatenus tam vobis quam et ipsis laliter tam princeps quara populus, in reprobum sensum
dignemini providere, ne coromunicando excoramu- datus; a fidei reclitudine deviavit, ut per vestros
uicatis et maledictis bserelicis et fautoribus eorura- exercitus signatorum, quos ad emundaiidas spurci-
dem, labem excommunicatipiiis ineurrere VPSccn- tias pestis bnjus, sapienlissime destinastis, et Cbri-
tingal. Unum aitleiii nen vnlumus serenitatem ve- stianissimum eorum principerri, comilem Monlis-
stram latere qued si ques de vestris, in defensio- fortis, intrepidum omnino atbletam et invicium
nem prsediclse terrse duxerilis relinquendos, cum Dominici praelii bellatorem : Ecclesia quse tam mi-
omnes excommunicali sint ipso jure, vos denuntiari serabiliter ibi corruerat, caput inibi coeperit rcle-
excoinmunicalos, tanquara defeusores haereticorum vare, et in parle maxima destructis adversilalibus
publice faeiemus. et erroribus universis, terra dudum a cultoribtis ho
Rex Arragonensis, in nullo resipiscens, sed qusc rum dogroatum conculcta, demum divino cultui as-
male proposuerat, pejus adimplens, baereticos om- , suescat: restant vero adbuc reliquise tliclse pestis,
nes el excomraunicatos comites, Tolosanum videli- Tolosa videlicet civitas, cum castris aliqnol,- ubi
cet, Coiivenaruiri et Fuxensem , Gastonem de Be- lanquam sordes in sentinam cadentes, reskfuuni
arno omnesque militesTolosanoset Carcassonenses, piavilalis haereticse se collegil: quoiurri princeps,
qui pro hseresi exhsereditati Tolosam confugeranl; comes scilicel Tolosae, qui ab antiquis ienrporibus,
cives etiam Tolosanps in sua prpteclione suscepit, sicut multoties jaro audislis, liaereticorum etfaulor
et ab ipsis juramentum recepit; civkalem etiam To- exslilit et defensor,et pro viribus quse sibi reraanse-
losanam, quaeest proprie de dominio regis Francisu, runt, impugnal Ecclesiam, et, quoad polcst pro (i-
el totura illud terrse, quod illi adhuc lenebant, in dei hostihus, cjus cukoribus se opponit. Ex quo
sua cusiodia recipere prsesumpsit. Non credimus enim rediii a sanctitatis veslrae praesenliaicum man-
omittendum quod, cum essent nostri prope dictum datis, in quibus, ullra omnem meiiiorum exigen-
colloquium apud Vaurum, comcsquc Montis-foriis liam suoi'um, egeratis misericordiler cum eodem,
ob reverentiam regis, diebus colloquii, inimicis trcu- introivit, sicut manifeste videtur, angelus Satanae in
gas dedissel, et rex similiter ex parte adversariorum cor ejus, et gralise vestrae beneficiorum ingralus, de
treugas firmasset, ip'so temppre colloquii manenti- his qusecoram vobis promiserat nibil implevit: imo
655 PETRI VALLIS CERNAH MO.NACIH OoG

saepius abjurala vehemenler adauxit, c A inas nostras, ne per defecliim significandi in ne-
pedagia
ad omiies quos scivit noslros el Ecclesise adversa gotio fidei, de contiiigeniibus aliquid omittatur:
rios se convertit. Sane per Othonem Dei et Ecclesia pro certo namque sciaiis quod, si terra quae tliclk
inimicura, opinatus contra ipsam Ecclesiam vire tyrannis, cum tanla justitia et multa Chrisiianoruni
assumere, sub ipsius confidentia manifeste,siculas effusione sanguinis est ablata, ipsis aut haeredibus
seritur, minabatur quod Ecclesiam de finibus sui eorum reslituatur, non solum lieret novissimus er-
et clerum radickus exstirparet; hserelicos et rupia ror pejor priore (Madli, xxvn), sed exinde exci-
rios, ejuos mulluties abjuraverat, extunc ferventiu dium clero et Ecclesiae iiiseslimabile immineret.
solito fovere studuit et tenere. Ad hsec quoniam enormitales abominabiles et alia
Cuni enim Catholicorum exercitus obsidere scelera prsedictorum, per singula prsesenti pagiuae
Vauruin, ubi sedes erat Salauae et quasi hujus ,er- non credimus adnolanda, ne libruin texere videre-
roris haerelici provincia, ipsein subsidium perver- mur, qusedam in ore nuntiorum posuimus, quae
soruro, misit mililes et ciientes, et incastro sut sanctis auribus vestris poterunt viva voce referri.
quod Casser appellatur, fuerunt inventi et com- Nunlii qtii detulerunt lilteras istas ad D. papara
busli a crucesignalis plusquain quinquaginta hse- ruerunt hi : Venerabilis Convenarura episcopus, ab-
retici, prseter credenlium eorum niultkudinem co- bas de Claraco, archidiacpnus Parisiensis Guillel-
piosam. invocavit etiam centra Dei exercitum, Sa- nius, M. Tbepdisius, et clericus quidam, qui diu
vari.cuni inimicum Eeclesiae, regis Anglise senescal- fuerat cerrectpr lillerarum, in curia D. papa», et
luni, cum que Cbristi ptigilem praedictum cemitere dicebatur Petrus Marci. Priusquam aulem venirent
Mentis-fortis apud Castrumnoyiim Arii obsiderc .ad curiam dicti viri prcvidi et discreti, rex Arra-
prsesumpsit; sed Cbristi dextera facienle, cilo fuii genum per nuntius SUPScircumvenire inlendebat
ejus praesumplio in conftisionem eonversa, ita quod simplickatem apostelicam, et per suggestionem
pauci Catholici inlinilam arianorum mukiludineni falskalis et veritatis suppressionem, impetraverat
effugarunt. Praediclorum autem Olhonis et regis lilteras in quibus D. papa praecipiebat coinki Mon-
Anglise coiilidenlia defraudatus, ut qui baculo arun- iis-lbrtis, quatenus comitibus Convenarum (Comni-
, dineo nitebalur, cogiiavil iniqukatem abominabi- ges) el Fuxi, et Gasloni de Bearno, redderel lerras
lem, el ad regem Marrochitarum nuntios destina- suas. Scripsit eliam archiepiscopo Narbonensi alias
vi,l stibsidium ejus, non solum in terrse noslrae, sed litteras in quibus D. papa, indulgentiam quam fe-
totius Chrislianitatis exitium implorando, sed co- ceral proliciscentibus contra haereticos AJbigenses
natum ipsius divina pietas impedivit. Episcopum 2 videbalur revocare. Venienles igkur nuntii nostri
Ageiinensem a sede propria expellendo, bonis pm- ad curiam Romanara, D. papam invenerunt ali-
jiibus spuliavit, et abbatem de Mpsiacp cepit, ei quantulum durum, eo quod nirais credulus fuisset
abbatem Mcnlis-Albaiii fere per unum annum te- falsis suggestionibus nuntiorum regis Arragonen-
nuil captivaluin. Ruptarii qucque ipsius et cem- siuni; sed poslea, veritate comperta, per nuntios
plices peregrinos clericos et laicos innumerabiles nostros, quidquid feceratad regis nuiitiorum sug-
variis lormenlis affecerunt et nonnullos detineni gestionem, revocavit in irritum, et ipsi regi misit
ac diutius tenuere caplivos; in his omnibus non litteras in hsec verba :
aversus esl furpr ejus, sed adhuc manus ejus ex- Lillerw D. papw regi Arragonensium, ne opponai se
lenla, ita ut fiat quelidie semetipsp deterier, ei negotio Ecclesiw.
omriia mala quae potest per seipsum et Uliuni ei 1?«NOCENTICS episcopus, servus servorum Dei, PE-
complices suos Fuxensem et Convenarum comkes TROillustri regi Arragonensium.
et Gaptonem de Bearno, viros sceleratissimos ei Is in cujus manu sunt oronium cprda reguni
perversos, conlra Dei Ecclesiam operelur. Cum au- (Eccli. x), inspiret libi humiliter exeratus, ut pru-
te.in ukione divina et censura ecclesiastiea memo- deiiler attendens, qued juxta mandatum aposloli-
ratus alhlela fidei, coroes Christianissimus lerras 0 cum, nos oportet arguere, obsecrare, increpare
ipsoruni, lanquarii hostium Dei et Ecclesise saiiclo (// Jim. lv), nostras increpaliones, quas paterna
et justo occupavit praelio fere lotas, ipsi adhuc in affec.tioiie in te depromimus , devotione recipias
sua persistcntes maliiia et humiliari sub potenti filiali, et sic obtemperes salubribus monitis et
manu Dei contemnentes (/ Pelr. v), nuper ad re- consiliis, et correctionem aposlolicam recipiendo,
gem Arragonum recurrerunt, per quem forte in- demonstres te in his et aflectum habuisse since-
teiidunt veslram circumveniri .clementiam, et Ec- rum in quibus absque dubio, per effectum nosce-
clesiam suggiilare. Adduxerunt enim ipsum Tolo- ris deliquisse. Sane ad totius fere mundi noliliam
sam nobiscum, qtii de mandalo legati et delegato- jam pervenit, nec serenkatem tuam credimus igno-
vum nosirprum apud Vaurum «onveueraraus, col- rare, aut eliam difliteri, quod inter caeleros princi-
ioquiura habilurum, qui quae aut qualia proposuit, pes Cbristianos, le specialiler sttiduimus honorare,
el quae nos ei duxerimus respondenda ex rescriptis per quod et potentia tibi accrevit e.t fama : et uti-
quae vobis sigillala niitiimus plenius cognoscetis. nam cum his et prudentia et devotio pariter, eu»i
Oiniies igitur urianimker et concordiler bsec prae- his accrevissent! quod licet nobis gralum existeret,
inissa sanctilati vestraeinlimamus, liberantes ani- tibi lamen amplius expediret. Verum in hoc, nec
S57 HISTOUIA ALBIGEiSSIUM. 658
libi providisse dignoscerrs, nec nobis, ut clecuit, A ., nifesle defendunt, excoramunicationis sint vinculo
detulisse; quia, cum Tolosani cives, tanquain pu- innodali: unde cum mandatum pro talibus sic ob-
trida membra ' sint prsecisi excommunicaticnis tentum non terieat, illud tanquam subreptum pe-
mucroue et ipsa civitas supposita sil inlerdicto, pro iiitus revocaraus. Si vero. iidem ecclesiasticae uni-
eo quod quidam eorum mauifesti sunthiereiici, plu- tati reconciliari desiderant, prout dicunl, venera-
res vero credenles, fautores et receptatores eoriun bili fratri nostro Narbonensi archiepiscopo apo-
ac defensores, adeo ut alii quoque quos Chrisli slolicae sedis legato, nostris daraus litleris iu
exercitus, imo verius ipse Clnislus, qui contra ipsos maiidatis ut, recipiens ab ipsis non splum Juralo-
suis adiiiventionibus provocarant, a suis fecit ta- riam cautipnem, cum sua jam sint juramenla
bernaculis emigrare, ad Tolosanam quasi quam- transgressi, sed et aliain quara viderent expedire,
dam senlinam erroris coiifugeriiil civilalem, lu di- beneficium abscliitipnis impendat, et iis riteiprae-
vini limoris oblitus quasi prsevalere valeas coiitra missis, quasi verae devotionis indiciis, legatum de
Dominum, vel averlere manum ejtts conlra eos Jatere noslro, virum benestum, providura ctconstan-
exigeulibus suis culpis exientam, ipsos in defen- lem, ad partes illas curabimus destinare, qui non
sionem sub specie pietatis iropielatem exercens, in declinans ad dexteram vel ad sinistram, sed iiir
scandaluro populi Christiani et propriae famse di- "' cedens regia via, semper quse recte faeta in-
f-pendiurarecepisti. Nuper igitur audilis qusevenera- venerit, approbet et conflrmet, errala coirigat et
bilis frater nnster Segobiensis episcopus, ac dileclus emendei, et tam nobiiibus antedictis quam aliis
filius Columbus nunlii, ac nunlii legalorum noslro- conquerentibus, exhiberi faciat juslijiae coniple-
rum el comitis Montis-forlis in praesentia uostra pro- Kienluin.
ponere voluerunt, et lkteris hinc inde direclis le- Interim ergo inter te et terram tuam et diclum •
nius inlelleclis, habito curo fratribus tractatu ac comitem Monlis-forlis, volumus et maiidainus lir-
consiiio diligenli, volenles honori tuo quantum ad roas treugas fieri et servari. Mandantes-nihilomimis
famam, saluti quaiilum ad aniinam, indemnitati coKiiti antedicto, ut pro terra quam a te tcuel, re-
quantum ad terram palerua' soliicitudine prseca- verenter exhibeat qupd exhibere tenelur. Illud au-
vere. Serenitati tuse, in vi.rtute Spirkus sancti sub tem excellentiam tuam volumus 11011 lalere, quod si
ohlentu divinaeac aposlolicse graiiae providimus in- Tolosani et nobiles supradicti adhuc qupque in er-
jtingeiiduro, ul praenominalos deseras Tolosanos, rore suo duxerint persistendum, nps per indulgen-
noii obslante promissionevel obligatione quacunque tias innovalas, crucesignatos et fideles alios excita-
•prsestita,in elusionem ecclesiasticse disciplinse, ipsis r< mus, ad exstirpandam pestem hanc, divino freti
quandiu tales exstkerint, non irapensurus consi- auxilio, insurgenles lam contra ipsps quam conlra
lium, auxilium vel favoreui. Si vero iidem ad Ec- ^uoslibet alios receptatores ct defensores ipsoruin
ciesiae redire desiderant unkatem, prout fuit a di- qui plus ipsis hseretieis sunt nocivi, procedant in
ctis nuntiis luis proposilum, coram nobis, nos ve- noraine Domini Sabaoth. Monemus igitur serenita-
nerabili fralri nostro F. Tolosaiio episcopo, viro tein tuam, rogarous et obsecramus in Domino, qua-
inlegrae opinionis et vilae, qui teslimonium habet lenus Cfuaepromisimus, prompto animo, quantuin
non solum ab his qui inlus, sed ab bis etiam qui atite pertinet, exsequaris, pro certosciturus quod,.
sunt foris, nostris damus litteris in mandatis, ut si aliter (quod non credimus), duceres facienduiij,
adjunctis sibi duobus, eos qui voluerint de corde praeter indiguationem Dominicam, quam ex hoc
puro et conscientia bona, et fide non ficta redire contra te prccul dubio evocares, grave et irrepara-
(/ Tim. i), sufiicienti ab eis cautione reeepta, re- bile posses incurrere detriraenlum, nec nos quan-.
conciliet ccclesiasticse unitali; illos vero quos tumcunque diligamus .personam^ tibi eontra fidei
in erroris sui tenebris persisteules, idem episcopus Christianae negotium, possemus parcere vel deferre;
de labe notaverit hserelicsepravitatis, exterminari quantum enim tibi immineret periculum, si Deo et.
faciat a civitatejam dicla, et Jiona eorum oronia D I Ecclesise prseserlim in causa fidei te opponeres, ut
coufiscari, ila quod uullo unquam tempore reci- consummatiojiem sancti operis impediret, non so-
pianlur in ipsa, nisi forte divinitus inspirali, se lum velera, sed eliam moderna possunt te exeropla
veros fidei orthodoxae Christianos, exhibitione bo- movere..
iiorum operum demonslrarent, et sic ipsa civitas Daliim Laterani, xn Kai. Junii ponikicalus npslri
reconciliala pariter et purgata, sub apostolicae se- anno xvi.
dis proteclione consistal; non molestanda de caetero Post consuinmatura prselatorum concilium apud
a coniite praedicto vel aliis Catholicis, sed defen- Vaurum, cum rex Arragonensis exiisset de Tolosa,
denda polius et fovenda. Mirarour insuper et mo- et plures de militibus suis ob civilatis cuslodiani.el
vemur quod pro terra nobilium veslrorum comit;s hostiuin Cbrisli auxiliiim dimisissel in eadem civi-
Fuxensis et Convenarum et Gastonis de Bearno tale , posl paucos dies mamlavit comili noslro
restituenda sibi, per niinlios. suos, aposlolicum quod volebat babere cum eo colioquium prope Nar-
suppressa veritale mendaciu.ro expriinentes, sub- bonam; coraes autem noster volens deferre regi ut
ripi fecistis mandatum, cum propter mullaelraagna Domino quaiuuro possct secundum Deum ct obe-
corum flagitia ob haerclicorum fav-jrem q.ios ma- dire, tespoiidk- cmod l.bcntcr iret. ad colloquiuin
6S9 PETRI VALLIS CERNAU MONACHI 660
praenofatuiri. Rex aulem non venitad locum collo- A autem venit nuntius ad curiam, et quae die prsece
quii, nec unquam venire proposuerat; sed tam de denli ex parle coinilis dixerat, diligenlius replica-
Arragonensibus quam de Tolosanis baerelicis et vit, audacter se eliam oblulit, quod si quis de mi-
ruplaiiis multi veneruiit, et timebalur ne venienteiii litibus regis vellel dicere, quod ccmes nesler re-
comilera cum paucis ad colloquium proditiose ca- gem injiiste eflendisset, vel exstilisset ei aliquande
perent; innotuit comiti quod fiebat, eta loco col- infldelis, paralus erat in ipsa curia regis dominum
loquii declinavit. super fidelilale defendere per duellum : sed cura
CAPUT LXVII. nullus auderet eum impetere, omnes tamen claraa-
Rex Arragonum, comiti Montis-forlis per feciales rent durius contra illum, tandem ad preces quo-
bellum indicil. riimdam Arragonensium militum, quibus aliquan-
Post paucos vero dies, praefatus rex misil nun- tulum erat nolus, dimissus a rege post multa mor-
tios ad comitem ferenles ipsius Iiltcras, in quibus tis pericula ad coinilem remeavit. Ex tunc ssepe-
continebatur quod rex diffidabal comitem, et ei' dictus rex, qui a retroactis diebus, persecutus fue-
quanium polerat minabalur. Venimtamen conies ral coroitem Jesu Ciiristi, sed lanturo in occulto,
noSler, Iicet rex illum cum lanta superbia diffidas- coepitipsum gravare in emnibus et persequi mani-
set, nullum damnum voluit inferre terrae regis, a B feste.
quo diebus singulis mala multa et gravia sustine- CAPUT LXVIII.
bat, homines siquidem Calalauuenses intrabant ter- Ludovicus regis Gallhe filius, sumpta bellicw crucis
ramnostram,eleam quantum polerant infcslabant. tessera, mullos ad eam sumendam inducit.
Post aliquot vero dies, misit comes noster ad regenu Anno ab Incainalione Domini 1212, ra-Jnse Fe-
Lamberlum de Turreio probum miliiem et discre- bruario, Ludovicus filius regis Franciae, mitissimiis
tum quserebatque a rege per prsedictum mililem juvenis et bonseindolis adolescens, signo crucis si-
utrum super diffidaiione praemissa per nunlios re- gnavit se conlra haerelicos : quo auditp, infiniti mi-
gis rex ita se baberet, maiidabatque etiam ei, quod liles cjus amcre el semulaliene prevocati, signum
in nullo unquam ei fOre fccerat, sed paratus erat crucis vivificse assumpserunt. Rex vero Franciaa
ei reddere quod debebat. Offerebat insuper, quod audiens quod filius suus cruce signalus esset, mul-
si de ipso rex conquereretur super terris hserelico- tumdoluit; sed causam doloris ejus non esl no-
rum, quas de mandalo summi poniificis, auxilio strum e-xpouere. Prima vero die Quadragesima? ce-
crucesignalorum acquisierat, paralus erat slare lebravil rex generale colloquium in civilale Pari-
juri in curia D. papae, vel in curia D. Narbonensis siensi ut ordinaret de motione filii sui, et sciretqui
archiepiscopi, apostolicae setlis legati; quasdam " el quanti et quales irent cum eo. Erant lunc Pari-
etiam Iitteras tradidit militr praenolato, quas regi siis Tolosanus et Carcassonensis episcopi, viri lo-
prsesenlari prsecepil, si in sua obstinaiia duceret tius sanctilalis, qui tunc venerant in Franciam ut
permaneriduni. Conlinenlia autem liltesarum haec promoverent negotium fidei contra haerelicos pesli-
erat : Scribebat comes regi absque salutalione, si- lentes. Rex aulem Arragonensis qui, quantum po-
gnificans ei quod ex quo ipse post tot juris et pa- lerat, irnpediebat negolium, nuntios suos misit ad
cis oblationes sibi factas, in sua diffidalione el ob- regem Franciae, episeopum scilicet Barcilonenscm,
stinatia permanebat, comes eum similiter diffide- et quosdam milites cum et>; duabus autero de cau-
bat, dicens quod nullo ei de caelero jure servitii sis, misit rex Arragenuin nuiilios illos. Sollicilabal
leriebatur, sed per Dei auxiliuro tam de ipsoquam enim regem Franciae per nuntios suos, ut daret ei
de aliis se dcfenderet' Ecelesiie inimicis. Yeniens filiam suam in uxorem : ssepedictus enim rex Ar-
ssepediclus riiiles ad regem, coram ipso mullisque ragonuiii, uxorem suam legitimam, filiam Gtiillelmi
baronibus terrae suse, diligenter et provide omnia, de Montepessiilano, dimittere volebal; imo, quau-
quae coraes in ejus ore posuerat, per ordinem enar- lum in se erat, jam dimiserat; ipsa aulem ad de-
ravil; obslinalus autem rex, oinneni respuit mo- r. minum papam accesseral, cenquerens quod vir
dtim pacis, nec a diflidalione sua conlra comitem suus injuste dimisisset eam. Summus autera ponii-
aniiiiuiij voluil revocare. Stalim saepedietus nuntius fex, cognita plenius verilate, dedit sententiam cou-
liiteras comitis super diflidatione regi praesentavit, tra regem et conlirmavit malrimonium inter ipsum
quae in communi laro ipsius regis qtiam baronura et praefatam reginam. Volebat autem rex itle ha-
suorum audienlia sunt perleclie : quibus lectis et berefiliam regis Francise in uxorem, ut sic posset
pleijius inlelleclis, rex et sui in iram versi sunt et eum per lalem confoederalionem sibi allicere, et
furorem. Post haec emisso nuntio ab aula regia ct avocare cor ejus a dileetione negotii fidei, et auxi-
diligenter cusloditP, quaesivit rex a suis ccnsiliuin lio nobilis coinkis Montis-fortis ; sed videntes su-
quid faccre deberet de nunlie supradiclc. Cpnsu- pradicti nunlii regis Arragonum, jam manifestum
lueriint autem eum quidam barenes sui qued mit- et publicum essein curia regis Franciae, quod dp-
teret ad cemilein nestrum, mandans et praecipiens minus papa ccnfirmasset raatrimcnium inter regem
ut veniens ad ipsuni in sua curia, faceret ei ul sue et reginam Arragnnum, npn fuerunt ausi de con-
domiiio qupd debebat : qucd si cpmesnellet venire, trahendo matrimoiiio, pro quo veneranl facere
jtidicabant ipsttni nuntiumreiim mcrlis. In crastino nieiitionem. Sccunda autcni causa adventus eorum
 631 IIISTORIA ALBIGENSICM. 662
in Franciam, hsec ftiit: saepe meranratus rex civi- A ciiniine coiislittUiiiii, pro eo quod hostes fidei, pro
talem Tclosanam, quse ab antiqup fuit tt erat re-' ' remansione peregEinorum , cornua solilo crudelius
ceptaculum baerelicorum el sentina, nec non ipsos assumpsissent, colieclis secum mililibus quotquot
haerelicos el faulores eorum in sua custodia et pro- potuerunt, miro fervore spiritus et virtute iler ar-
teclione receperat, excommunicatis hserelicis plene ripuerunt conlra hsereticos , parati non solum sua
et plane commu.nicans, laborabatquequantum pote- expendere, sed et seipsos, si oportuerit, perioulis
rat, quasi subspecie pielatis, impietatem exercens, et morti exponere pro servitio Jesu Chrisli. Pro-
ad hoc ut peregrinorum devotio cessaret et zelus perantesigitur viri Deo pleni, reclo itinere perve-
tepesceret signatorum; volens civkatem Tolosam^et neriint Carcassonam ; de quorum advenlu, nobilis
quaedam circumadjacentia eastra, qua? adhticChri- coraes Montis-fortis, et pauci qui cum eo erant,
siianilatem impugnabant manere illsesa, nt sic to- gavisi sunl gaudio magno valde (Matth. n). lnvene-
tum sacrosanctae fidei liegotium posset postmodum runt autem dicti episcopi nostros in caslro quo-
destruere et penilus dissipare. Ob hoc eliam misit dam prope Carcassonam, quod dicilur Faiiura-Jo-
litleras quasdam regi Franciae et comitissae Cam- vis; fecerunt auteni in castro illo phucos dies, post
panise, et muliis aliis, sigiilalas sigillis mulloruni quos perrexit coroes cum episcopis ad casirumMu-
episcoporum lerrse suae, in quibus D. papa inten- B relli prope Tolosaro, de quo supra fecimus men-
debat revocare iridulgentiam quam fecerat contra tionem : inde. equitarunt nnstri ante. Tolosam, ut
bsereticos ssepius memoralos, litlerasque illas fa- Cluisli et suos arcsrent crebrius inimicos -r sed
ciebat pubiicare per Franciam, ut a peregrinatione miles quidam noniine AJardns de Estrepiq, et alii
coutra haerelicos animos omiiium revocaret. pauci qui non satis bene se habuerant in negotio
His breviter perslrictis, de illius malitia propo- Christi, noluerunl ire cuin eo. Comes atitem nou
situra exsequamur. Videns episcopus Barcilonensis, habebal lanlum exercitum ut circa Tolosam , vcl
et alii nunliiregis Arragonum, qui venerant ad hoc aliquod aliud forte. castrum posset obsidicmem fir-
ut laborarent, quod peregrini 11011 irent contra hse- mare, proposuit frequeiiter equitare ante Tolosara
relicos, quia Ludovicus filius regis Franciseet muki cum exercitu quem babebat, ut et munitiones quse
nobiles cum eo, contra hserelicos se signassent, circa Tolosam erant multae et fortes everteret, ar-
non fuerunt ausi eliam mutire de revocatione no- bores decorticaret, segetes et vineas exslirparet;
strorum a devotione peregrinationis prsedictse ; sic lerapus siquidem messionis instabat; sicul aulem
niliil eorum pro quibus venerant facientes, ad re- proposuit, ila et fecil. Saepedicli autem episcopi
gem Arragonum sunt reversi, Rex aulem Francise, r, semper erant cum comite, seque quotidie pro
qui sicut diximus, convocaverat barones suos Pa- Chrisli servitio periculis exponebanl: de sno prae-
risiis , ordinavit de peregrinatione filii et aliorum tereadabant larga dona militibus, qui cum eis erant
qui crucesignati erant, et rootionis diem prsefixit, in servilio Dei; rediraebant captivos, et cseteralar-
in oclava videlicet Dominicaa restirreciionis. Quid gae et sanctae probilatis oflicia viri sanctissimi sol-
plnra ? Fit ingens Chrislianorum gaudium et ex- licile exercebant. Quia vero non possemus omnia
sultatio, hserkicis autem moeror el tinior magnus : sigillatim exprimere, islud breviter diciraus , quod
sed heu! posl modicum, cithara nostra in lucturo infra paucos dies, sepleradecim muniliones everte-
convertitur (Job xxx), tuctus hoslium in gaudium runt nostr-i, segetes eliam Tolosae, viueas etarlio-*
cominutatur (Eslher xm): antiquus enim hostis ge- res ex parte raaxiroa destruxerunl.
neris liumani diabolus, videns quod negolium Nec siiendura est quod, cum nostri equitarent
Chrisli esset quasi in consummatipne, mediante la- anle Tolosam, et Tolosani et ruptarii qui erant To-
bore et industria crucesignatoruro, novum nocendi losac duplo plures quara noslri, frequenter exibant,
arlificium inveniens , impedire voluit quod doluit el nostros a lcnge infesiabant; sed, quoties no»tri
consumraari: suscitavit enim regi Franciae guer- ipsos volebant impetere, ipsi fugaiii arripiebant.
ras et occupationes tot et tantas, quod oporluit D 1 Inler niunitiones autem quas nostri destruxerunt,,
eum retardare lilium suum et crucesignatos ab ex- eral qusedam munitio prope Tolosam satis debilis
secutione propositse peregrinatipnis. et immunita. Quidam autem mililes slrenuae probi-
CAPUT LXIX. tatis, scilicet Petrus de Sissi, Simon de Sesnes, Ro-
de Sartis, qui supportaverant ab initio pon-
Manasses Aurelianensis et Guillelmus Anlissiodo- bertus
rensis episcopifralres, crucem adversus Albigenses dus guerrse, rogaverunt comitera, ut diroitterct eis.
assumunt. munkionem illam, ut ibi morantes, equitarent anle
Ea tempestate,episcepus Aurelianensis Manasses, Tolosam, et infestarent ssepius Tolosanos. Comes,
et Antissiedpreiisis episcepus Guilielmus, viri per autem licet invitus, victus tamen precibus eorum,
omnia laudabiles et constantes, duo magna, imo anmiit eis. Circa festum nativkalis B. Joannis.Ba-.
prsecipua lunc lemporis GallicanaeEcelesise lumina, ptislse, comes voluit ut primogenitus suus Almari-
fratres insuper secundum caruem gerroani, crucem cus fieret novus miles. Ordinavit aulem comes de
assumpserant contra haereticos superius compre- consilio snorum, qui in Castronovo, quod est intcr
hensos : hi videntes signatorum multitudinem re- Tolosaro et Carcassonam , celebrarelur ista novse-
mansisse, scientesque negoiium fidei, in arcto dis- raiiiiiie solemnifas, in fesio liativkalis B» Joaunis.
 635 PETRI VALLIS CERNAII MONACHl 604
Dum bsec agerentur a comite, et illis qui cum ec A peregrinalioiieni diebus XL,laiiuabililer, utpole per
erant, Guidp dc Monle-forti, frater germanus co- oninia laudabiles expleverant, ciiro labore raagno
mitis, erat in obsidione cujusdam castri, quod di- et expensis. Die aulem terlia moventes episcopi a
citur Podium celsum in dicecesi Albiensi; a quo rece- Murello, lendebant Carcassonam. Videntes autem
dens, properavilad comilem fralrem suum qui et ipse Tolosani et alii hostes fidei quod comes noster per-
properabal, ad Caslrumnovum Arii, propler no- geret cum filio suo in Waseoniain, episcopi vero et
vam filii sui Almerici milkiam, de quo supra teligi- qui cum ipsis erant peregrini, reverterenlur ad
mus, eo quod instaret nalivkos B. Joannis. Vene- propria, nacla occasione securitatis, egressi a To-
runt etiaro sui barones et milites de terra comitis losa cum exercilu magno, obsederuntmilites ques-
ad novae mililise festivitalera ; modum autem rpsum, dam de noslris, scilicet Petrum de Sissi , Simc-
quo prsedictus filius comitis factus fuit miles Chri iiem de Sesne, Regerum de Sartis el alies pauccs,
sti, exprimere volumus, utpole novum et a saeculis qui, sicut dixiraus superius, munilicnem quamdam
inauditum. satis debilem et immunitam tenebanl prepe Tole-
CAPUT LXX. sam.
Almaricus filius comilis Simonis fil miles. Venientes adversarii ad munitienem iliam, caqje-
. Anno verbi incarnati 1213, comes nobilis Montis runt naslros acriler impugnare, obsessi quanlum
forlis, etplures barones, et milites ipsius, in fe- poteranl se defendere. Posl paucos autem dies, vi-
sto nalivitalis B. Joannis, convenerunl apud Ca- dentesobsessinoslri quod non possentdiu setenere,
strumnovum Arii : erant autem cum comite duo ve- cogkantes eliam quod non poteranl babere tempe-
nerabiles episcopi memorati, et quidam milites per- stivum succursum, eo quod comes perrexisset in
egrini. Christianissimus autem comes voluit et Wasconiam, episcopi autem el peregrin: reverle-
rogavit Aureliaiiensem episcopum ut (ilium suum renlur ad propria, post duras anguslias, reddide-
Christi milketn faceret, et ipsemel traderet ei cin- ruiit se adversariis, tali tamen coudilione et secu-
gultim mililare ; venerabilis autem episcopus diu rilate apposila, quod adversarii cor.servarent Viiam
iiiultum restitit, sed tandem victus precibus comilis et membra. Illud autem suppriniendiim non est
el nostroruin, petentibus acquievk. Coroes auiem quod praedicti episcopi, qui jam erant Cercassoiise,
quia lempus aeslivum erat, et quia Castrumnovum c.um audissenl mililes noslros, obsessos esse prope
non poleral competenler capere tanlain multittidi- Tolosam, consuluerunt, monuernnt et supplicave-
nem, eo quod jam semel vel bis fuisset destructum ruiit peregrinis, qtti cum ipsis eranl, ut cum eis
in amcena planitie juxta castrum, fecit figi plures Q reverterentur ad succursum obsessorum. 0 viri per
papiliones. Ipsa autem die nalivilalis S. Joannis , omnia commendabiles ! o viri virlulis ! Acquieve-
venerabilis Aurelianensis episcopus, induit se pon- runl omnes, egressique a Carcassona feslinabant
xificalibus indumentis, celebraluius iu papilione ut succurrerenl obsessis ; sed cum venissent prope
quodam roissse soleronilatem. Convenerunt autcm Caslrumnovum Arii, diclum est eis qttod jaiu capli
lam clerici quam milites ad audiendam missam ; erant obsessi nostri a Tolosanis ; el vere sic erat.
aslante igilur episcepp ante altare, et missam cele- Quod audienles cum dolore mullo, reversi sunl Car-
brante, apprehendens ccmes Almaricum primegerii- ca.ssonam ; adversarii autem duxeiunt milites ca-
tum suum per dexleram, e-lcomitissa per sinislram, plos Tolosam. Slalim omnibus inlidelibus deterio-
accesserunt ad allare etoblulerunt illum Domino, ro- res, non deferentes promissioni vel sacramenlo,
gantes episcopiim utfaceret eum militem ad servitium mililes nostros, quos, ut dictum cst, de vita et
Jesu Christi. Quid plura? Stalim Aurelianensis et membris securos fecerant, distrahi fecerunl ad cau-
Antissiodorensis episcopi, flexis genibus ante altare, das equorum per plateas civilalis, el distraclos in
cinSseriint puerura cingulo milkari, incipientes,cum patibulis suspenderunt. 0 grave tradilionis et cru-
devolione maxima, Veni, creaior Spirilus. 0 novus deiitalis genus! Nobilis autem comes Montis fortis,
el inexperlus militiae modus, quis ibi se a Iacrymis D qui, sicut diximus, duxerat filium suum in Wasco-
cOntincrel? hoc modo et ordine ssepedictus puer, niam, et mulla castra et fortia, jam per Dei auxi-
cum magna solemnitale, factus c-st novus miles : lium acquisierat^cumaudisset quod Toiosani obse-
qua solemnhale expleta, movens comes posl pau- dissent milites suos prope Tolosam, dimklens filium
cos dies a Caslronovo cum episcopis et filio suo , suum in Waseonia, festinanler rediit ut succurreret
equitavit ante Tolosam, captisque aliquibus de To- obsessis; sed antequam ad eos pervenire posset,
iosanis, perrexerunt nostii Murellum : venerunt jam capli erant et Tolosara perdiicii. Rex Arrago-
ibi ad comilem nobiles Wasconiae plures; vocavit nensis Petrus, praeteriia hieme, nunlios suos mise-
enim eos et voluit comes ut faeerenl horainium rat Romam, insinuans domino papae, per falsissi-
parvo filio suo, el factum est ila. Post paucos au- mam suggeslionem, quod comes Montis-forlis, in-
tem dies, movit comes a Murello versus Wasco- jusle abstulisset tenas suas comilibus Convena-
niam, ducens filium suum ul tradercl ei partem rum, et Fuxi el Gastoni de Bearno : dicebat etiam
WasconiiBjam acquisitam, et per Dei auxilium ac- rex, qttod tres nohiies prsedicli nunquam fuerant
qiiireret acquirendam. Episcopi aulem remanserunt baeretici, licet manifestissimum essel quod hrereli-
Murclli, die terlia ad propria rcvcrsuri: suam er.iro cos fovissent cl sanctam Ecclcsiam tolo nisu impu-
6r5 HISTOUIA ALBIGENSIUM. 606
gnassent: inescavit Dominus papse quod negolium A suo comili Monlis fortis, magislrum scilicet Theo-
fiJei consummatum esset conlra haereticos, ipsis disium Pisanum, qui negoliura litlei rairo amplexa-
baereticis procul fugalis, et de terra Alhigensi peni- batur affeclu, et Petrum Marci, qui fueratnolarius
tusexterminalis, ideoque necesseerat quoddominus doinini papse, et erat de Nemausensi dicecesi oriun-
papa indulgentiam quam fecerat proficiscentibus dus. Hi orones venientes ad curiam ipsani, lam du-
cor.tra hareticos, penilus revocaret, eamque trans- ram etadmeduro sibi diflicilem invenerunt, quia
ferret, vel contra paganos Hispanienses, vel acl nuniii regis Arragcnensis, querum quidam mora-
subsidium terrae sanclse. 0 inaudila sub specie pie- baiuur in curia, animos fere omniuni qui erant in
tatis impietas ! hoc enim dicebat rex pessimus, non curia per suggestionem falsitatis inelinaveranl sibi:
quod de angustiis et necessitatibus S. Ecclesia? per- tandeni post multos Jabores, dominus papa agitata
lineret ad eum, sed ut negolium Clnisti conlra hae- plenius verilate, per nunlios comilis niisit lkleras
reticos, quod per raultos annos cum maximo labore regi Arragonensi, in quibus asperrime increpabal
el multa sanguinis effusione fuerat miraculose pro- eum, eo quod Tolosanos et alios haereticos in sua
inotum, ipse suffocaret et dgslrueret in momenio, prolertione et custodia recepisset, injungebatque
sicul manifestissimis indiciisdemonstravit. Summus ei districtissime, in virlute Spiritus sancti, ut ab eis
auleni ponlifex, niinis credulus falsis suggestionibus recederet indilate, nec eis impenderet de caetero au-
regis, ipsius pelitionibus facile acquievit. Misit xilium vel favorem. Conquerebalur insuper per lit-
neinpe Iitteras suas comiti Montis-fortis, mandans leras dominus papa de rege Arragonensi, eo quod
ci et prsscipiens ut praenotatis coniitibus Convena- per falsi suggestionem oinriiniodam impelrassel
rum el Fuxi et Gasioni de Bearno, viris sceleralis- lkteras aposlolicas de reslkuendis terris comilibus
siinis etperdiiis, terras suas, quas juslo Dei judicio, Convenarum, Fuxi et Gasloni de Bearno : unde D-
auxilio crucesigiiatorum acquisierat, redderet indi- papa litteras illas tanquam subreptitias revocabat.
lale, suam piaaterea iiidulgenliain, quam fecerat Mandabal praeterea in eisdera litteris nobilibus prae-
prcficiscentibus conlra hsereticos revocavit. Post- diclis et civibus Tolosanis ut ad conciliura et volun-
iiiodum eliam, misit dominus papa legatuin suum tatem Narbonensis tirchiepiscopi aposlolicae sedis
in Franciam magislrum Robertum de Corceone (8), legati et episcopi Tplpsani, satisfacerent Deo et
Anglicum natione, cum multis paribus litlerarura et redirent ad Ecclesise unkatem ; qued si nbllent, do-
indulgenliarum, ut sollicite prsedicaret, et praedicari minus papa praecipiebat per memoralas indulgen-
facerel, pro succursu terrse Hieresolymkaiise. Qui lias populos excilari conlra Tolpsanns et fautores
legalus veniens in Franciam solliciludine non pigra, Q eorum. Haecfuit sumrna litterarum. Quibus litteris
injunctum exsequens oflicium, coepit discurrere per impelratis nunlii nostri a curia redierunt. Nobilis
Franciam, archiepiscoporum et episcoporum conci- autem comes Montis-forlis et qui cum eo erant gra-
lia celebrare, praedicatores inslituere, modisque vi tunc temporis discrimine arctabanlur; erant
omnibus terrae sanctse negolium promovere. Prsedi- enim quasi soli, et pene penilus desolali, eo quod
catores quoque illos qui laborabant pro negotio fi- pauci vel nulli in eorum auxilium venirent a Frau-
dei conlra hsereticos ssepedictos, eidem negotio ab- cia peregrini : sicut enim jam diximus, jam pene
stulit, et fecit eos pro terrse sanclse negotio praedi- in oblivionem venerat negotium tidei per nnvam
care, et ita quanlum ad humanum judicium, quasi prsedicationem legati, quera D. papa miserat in
in aboiitionero venil, negeliura (idei conlra haereli- Franciam pro negotio terrae sanctae, ideoque fere
cos peslileutes. In tota siquidem Francia non erat niilli signabant se cruce contra bsereticos peslilen-
nisi unus, venerabilisscilicet Carcassonensis episco- les. Rex prseterea Francise, per inleslinas guerras
pus, vir eximise sanctilalis, qui pro saepedicto fidei quas habebat, non permittebat quod niilites, qui se
negolio laboraret: ipse enim cum magna instantia jamdiu crucesignaverant contra hsereticos, allin-
discurrebat per Franciam et negoiium fidei ne in gerent ad perliciendum vota sua ; super haec omnia,
oblivionem veniret, omnimode in quantum poterat D dicebalur in lota terra Albigensium, et celebri jam
prcmovebat. His de statu Franciae prsemissis ad erat sermone vulgatum, quod rex Arragonensis con-
narrationis seriem redeamus. gregabat exerciius suos, ut intraret cum superbia
Cum emanassent litterse apostolicae a curia, in lerram noslram mililesque Chrisli de lerra illa pe-
qtiibus dominus papa mandabat comili Montisforlis nitus exstirparet. Coines aulem noster, iteiato di-
ut redderet terras tribus nobilibus supradictis, Chri- scrimine, misit ad lilium suum, qui in Wasconia
stianissimus comes nosler et episcopi terrae Albi- erat in obsidione castri, quod dicitur Rupes fortis,
gensis miserunt nuntios suos ad dominum papam, mandans ei ut recedens ab obsidione feslinanter ve-
episcopum videlicet Convenaruin, archidiacorium niret ad eum; timebat enira ne, si rex intraiet Wa-
Parisiensem Guillelroum, quemdam etiam abbatem sconiam cum exercitu suo, posset eum comprehen-
de Claraco, viros providos et constantes : duosetiam dere, eo quod paucissimos Francigenas secum ha-
clericos, quos dominus papa jam miseral a iatere beret: pius autem Dominus Jesus, qui semper ad-
(8) Illius habelur commemoratio in Necrologio R. Corson,et a M. Paris in Henr. III R. de Sumerccte,
Ecciesise Trecensis, ad diero 6 Feb. ibique Rob.^de quoni vcucno sublatum asseiit sub anno 1241.
Torcon nominalur ; a Ciacouio iu Innoc. III vocalur
607 PETRl VALLIS CERNAll MONACHI 68$
jiitor est in opporluriilalibus in tribulalioiie (Psal. A cum circuisset plura castella, venit ante Murellum,
ix), ita ordinavit ut lilius patris mandato obediret, quoddam nobile castrum, sed quoad fortiludinein
et de diraissa obsidione erubescenliam non haberet: satis debile, distans tribus leucis a Tolosa; sed,
ea si quidem nocte qua lkleraj comilis venerunt, licet muris essel debile et fossatis, erat lamen rau-
adversarii qui erant in castro obsessi, rogaverunt iiilum militibus tiiginta, et paucis peditibus, quos
ea quse pacis sunl, parali reddere caslrum et capti- nobiiis comes Montis-forlis, ibi ad custodiam castri
vos quos lenebant ferroe sexaginta, dummodo ipsi dimiserat, qui Tolosanos prse caeleris impugnabant.
perraitterentur abire illaesi. Quo, quia instabat ne- Veniens rex Arragonum Tolosam, congregavit To-
cessitas, concesso, Almaricusfiliuscomilis, caslrum Iosanos et alios hsereticos, ut obsidionem firmaret
illud muniens paucis militibus, ad palrem suunr circa Murellum.
properavit ; lota autero lerra Albigensiuiu in mulla CAPUT LXXI.
turbalione et vacillalione eral posita, bostes siqui- Obsidid Murelli.
dem fidei et mililes regis Arragonensis, quia jam AnnoDpmini npstri Jesu Clirisli 1215, iv Id.
longam moram feceiant in Telpsa, circuibanl per Sept., feria 5 postNalivilalem beataeMarise rex Ar-
ante castella ncstra, invitaiiles indigenas ad apesla- ragonum Pelrus, congregatis comitibus Tolosano,
siam et reddilionem nostram. Piures aulem ex ipsis Convenarum et Fuxi, et eopioso exercilu Arrago-
ob securkatem regis Anagonensis, quem cum ma- nensium et Tolosariorum, Murellum olisedil; erat
ximo desideiio exspectabant, convertebant se ad autem castrum Murelli silum super Garonnam flu-
adversarios, el ila plura caslra magna et forlia rea- vium prope Tolosam ad tres leucas versus Wasco-
misimus. niam. Accedenles adversarii ad castrurii Murelli,
Ea lempestate, nobilis comes Monlis fortis et statim primb incursti, priroum caslri burgiiin in-
episcopi terrae Albigensis duos abbaies miserunt traverunt, quia obsessi noslri non polerarit illud
ad regem Arragonum, qni lilteraset mandatura D. munire; pauci quidem erant, et se in aliud bur-
papaedeferrent ad eum, supplicanles ei, juxta inan- gum aliquantulum fortius receperant, ipsum tamen
cfaliim apostolicurn, ut ab baerelicorum auxilio primum castri burgum hostes citius dimiserunt.
desislerel, nec Chiislianilaiem iinpugnaret. Rex Staiim mililes noslri de castro miserunt ad nobi-
autera, ulpoie fallax et suhdolns, respondit in dolo lem comitem Moulis-forlis, significantes ei quod
qtiod oninia quaecunque mandabat ei summus pon- obsessi erant, et rogantes quod succurrerel eis,
lifex, lilienler adimplerel: sed, licetsemper promit- quia modica, imo' quasi nulla babebanl victualia et
terel manrialuni apoSiolicum libentissime se factu- C de castro egredi non audebant. Erat comes apud'
rum, nolnit tameri revocare milites suos, quos caslrum quod dicilur Fanum-Jovis, distans oclo-
piaelerila hieme Tolosae diiniserat, per quos cura leucis a Murello ; proposuerat enim ire Murellum „
Tolosanis et aliis hserelicis Cbrislianitatem impu- ut muniret illud tam bominibus quam victuaiibus,.
gnaret; sed et alios plures Tolosam misit milites. pro eo quod de adventu regis Arragonum, et de
Pneterea de terra sua ques pplerat adunabat, et obsidione Muielli aliquid suspicarelur. In ipsa au-
insuper, sieut audivimus, partem terrae suae non tem nocie, qua comes proposuerat egredi a Fano-
modicam pignori obligavit, ut haberet unde condu- Jovis, comkissa noslra quae ibi erat, somnium vi-
cere posset slipeiidiarios in auxilium hsereticorum dil, unde perlerrila fuit valde : videbatur enim ei
et Chrisiianilalis iinpugnationem. 0 crudelitas sub- quod ab ulroque brachip suo in magna abundantia
dola ! o prodiliocrudelissima ! licet eniro loto posse exibat sanguis. Qund spmnium, cura mane ccmiti
suo exercitus contra nos adunaret, promittebat ta- referret, et diceret veheinenlissime super bec se
men quod maiitlatuin domini papae de deserendis turbatam, ccnies resppndit: < Quasi uiiademiilipri-
haerelicis et exco:iirounicalis libenler adimplercl, bus eslis locula; pulalis eniin quod more Hispano-
ut nos iinmunilosredderetel securos; sed quianon ruin sequamur somnia vel auguria. Certe el si som-
sit prudenlia nec consilium contia Dominum (Prov. niassem bac nocte rne interficienduni esse in bello
xxi) rei exitus demonslravk. Per id tempiis, ssepe ad quod propero, securius el libentius irem, ut
memoratus rex Arragonensis, ut iniquilaiem quam stultitiae Hispanorum et hominum lerrae bujus, qui
coutra Christum et suos conceperat parlurirel, somnia curant, et auguria plcriius contrairem. >
egressusde terra sua cum infinita equitum multi- His diciis, Cxivitcomes a FanoJovis, et properabat
tudine ingressus est Wasconiaro, volens, si posset, cura suis versus Saverdunum; et dum esset in via,
totam lerraro, quse per Dei gratiam et auxilium venit ad eum nuiilius missus a mililibus, qui in
cruci-signatorum ftierat acquisita, baereticis reddere caslro Murelli erant obsessi, ferens eorum litleras
et suo dominio subjugare. Jngressus fines Wasco- continentes quod rex Arragonum obsidionem fir-
niae, coepit tendere versus Tolosam; plura aulem masset arite Murellum. Quo audilo, omnes nostri
castclla Wasconise, per quae transitum faciebat, ti- jam de fiilura vicloria spein habenles, gavisi sunt
more ejus reddiderunt se illi. Qtiid ultra ? fit in tota valde. Slatim comes mandavil comitissae, quae et
terra illa sermo de adventti regis celeberrimus; ipsa recedens a Fano Jovis, lendebat Carcassonam ;
gaudent indigense plures, plures appstatant; reliqui militesquoiquot poiuil congregavit. Rogavit insu-
ad ?postalanclum se parant. Rex autem iropius per quemdam nobilem de Fraiieia, vicecomitem
669 HISTORIA ALBIGENSIUM. 670
videlicet Corbolicum, qui, peracta peregrinatione A erat adjutor diclorum comilum et d.efensor,. sed,
sua revertebatur ad propria, ut rediret et festi- tolius mililiae quae exercebatur in obsidione Mu-
naret ad succursum comitis noslri; qui libenter relli, caput erat ct auctor. Celebrata missa, comes
acquievit, el libenter se redditurum spopondit. el sui armis se induunt, et egredientes a Saverduno
Moventes igitur praenotalus vicecomes cum suis in quadam planilie juxla castrum ordiuaverunt
et pauci milites quos, sicut diximus, comilissa mit- acies, in nomine sanctae et individuae Tiinitatis. Et.
tebat comiti in succursum, venerunt ad Fanum- procetlentes venerunt ad quoddam castrum, quod
Jovis. Comes aulem nosler, et qui cum eo erant, dicilur Altaripa, quod medium est inter Saverdu-
properantes Saverdunum, venerunt prope quam- num etMurellum : inde progredientes, venerunt adi
dam abbaliam Cisterciensis ordinis, quse dicilur quemdara locum transilu diflicilem, inter Altamri-
Balbona : ad quam divertens comes nosler, intravit pam et Murellum, in quo loco arbilrati sunt nostri
ecclesiam causa orationis, eteliam se et suos ora- quod babereni obvios hostes, qtiia lulosus erat lo •
tionibus monachorum commendaret. Et cum pro- cus, via aslricta et aquosa. Erat aniem prope lo-
lixius et diutius orasset, arripiens ensem qtio erat cuin iltum qusedam ecclesia, in qua secundum con-
prsecinctus, posuit illuift super aliare dicens: i 0 suetudinem inlravit comes causa orationis : inun-
bone Domine! 0 Jesu benigne! tu me, licet iiidi- dabat aulem ipsa bora pluvia, et mililes nostros.
gnum, ad tua prselia elegisli. Desuper altare luum non modicuin infestabat, sed orante milite Jesu.
bodie arma accipio, ut praeliaturus prselia tua, a te Chrisli, videlicet comite noslro, cc-ssavk pltivia;
accipiam justiliam praeliandi. i His diciis, exiens fiiinl nubila in serenum. 0 immensa bonkas Con-
comes cum suis, venit Saverdununi. Erant autem diloris! Cum surrexisset comes ab oralione, rea-
cum comite septera episcopi et tres abbates, quos scensis equis loeum prsedictum transiertint, nul-
Narbonensis archiepiseopus apostolicaesedis legalus lumque hostilem obicem iiiveneruiil. Inde progre-
congregari fecerat, ut cum rege Arragonensi de dienles, venerunt usque prope Mureiluni, cilra
pace et concordia loquerenlur; sed et quidam mi- Garonnam. Rex autem Arragonensis, et qui cuin
lites, cireiter triginta, nuperrime veneranl a Fran- eo erant a parte alia, ultra Garonnam, castrum
cia, ut votum suse peregrinationis complerenl: in- obsederant, mulliplicali superarenam maris. Milites-
ter quos erat quidam miles juvenis et fraler coniilis aulem nostri, ulpole ardeniissimi, consiiliierunt
noslri ex parle rnalris, noroine Guitlelmus de Bar- comili, tit statira inlrans caslrum, bellumcum bo-
ris. ADomino facta suntisla. Cum venissel comes slibus commilteret ipso die, sed comes nullo modo
Saverdunum, convocalis militibus qui cum ipso ve- Q voluil, quod ipsa die llerel belluin, quia eral liorn
nerant, qusesivil ab eis auxilium, quid facte ppns vesperlina, et nostri tara mililes quam equi, erant
esset: ipse autem de hoc omniniode aspirabat, lassi, hosles vero recedenles f recenles?].
sicutab oi'e ipsius postea audiviriius, utipsa eadem Prselerea ipse comes omnem volebat exhibere
nocle iret et intraret Murelluin, quia princeps fide- humilitalem et offerre regi Arragtinum verba pacis,
Jissimus niulluin dc suis soliicitus erat obsessis; et supplicare ne conlra Ecclesiam veniens, se Chri-
caeteri autem velebanl necte illamaiieieSaverduni, sti jungerel inimicis. His ergo de causis, noliiil co-
eo quod erant jejuni et lassi, et dicebant quod mes.quod congressus fieret ipso die. Tianseunles
forsitan oporleret eos in ipsa via cum boslibus igkur pontem, inlraverunt Murelluro, slatim epi-
babere confliclum. Acquievit comes, Jicet invitus, scopi noslri, plures et pluries nuntios miserunl ad
ulpote qui semper omnia -cum consilio faciebal. In regeni, oranles el deprecaules ul inisereri dignare-
ciaslino surame diluculo vocavitcapellanuin suum, tur Ecclesiae sanclae Dci; sed rex, ut obslinalissi-
faeiensque cpnfessiouenj erdinavit testamentum mus, nullis ipsorum pelkionibtis acquiescere voluit,
suum, ipsumque lestamenium scriptum el sigilia- nec aliquid pacifice respondere, sicut inferius con-
tum misit ad tloiiiinuiii abbatem Bolbonae, mandans liiielur. In ipsa nocte, vicecomes Corboliensis, et
el ordinans quod, si conlingeret ipsum in beilo D pauci milites Francigenae, qui veniebant a Carcas-
occumbere, milteretur Roniam prsenolalum le- sona, de quibus supra letigimus, inlraveiunt Mu-
slamenlum elcoiilirmarelur a D. papa. rellum, dequorum.adventu, comes et qui cum eo
Poslquam autem faclus est dies, episcopi qui erant, gavisi suiit valde. Nec prseteriniltendum
erant Saverduni et cornes, et omnes sui convene- quod, in castro Murelli, non erant victualia quse
runtad ecclesiara. Statini unus ex ipsissacris vesti- possent suflicere nostris in unum diem; et ipsa
bus se induit, niissam celebraturus, iu honorem B. quidem noele res ita se habuit. >
MariaeVirginis : in qua missa omnes episcopi ex~ CAPUT LXXH.
communicaverunt comilem Tolosanum et filium De sirenuissima pngna et gloriosissima victoria co-
ejus, comilem Fuxi etfilium ejus, comilem Conve- mitis Monlisforlis el suoruni, hubila in campo Mu~
narum, el omnes fautores, et coadjutores el defen- relli de rege Arrugonum ei hoslibus fidei.
sores eerum. In qua senlentia prccul dubie rex In craslino suninio mane, inlravit conies basili-
Arragenum invulutus est, licet episccpi ex in- cam suam, quse erat in munilione castri, auditum
dustria neraeii ejus suppresserint, lainen pro eo niissam; episcopi autem noslriei milil.es perrexc-
facta fttit excoiiiiiuiuicalio, qu!a ipsc uon sultiin ruiit ad eccitfsiam qiise cral in burgo, ut el ipsi lnis-
671 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 672
sam audirent. Comes autem audita inissa, de mu- A rentur et de bello tractarent, ecce episcopus Tolosa-
nitione exivit in burgum cum suis, et a suis con- nus advenit babens mitram in capke, in manibus
silium habiturus , et nostri simul Ioqnerentur; vero vivificselignum crucis. Mox noslri coeperunl
erant inermes, pro eo quod de pace cum rege quo- descendere de equis et singuli crucem adorare.
darnmodo per episcopos traetabatur. Sialrm epi- Episcopus aulem Convenarum, vir mirae sanclila-
scopi, de communi noslrorum assensu, discalcea- tis, videns quod in ista adoratione crucis a singulis
tis pedibus voluerunt ire ad regem, supplicaturi nimia fieret mora, arripiens de roanu Tolosani epi-
ei ne Eccksiam impuguaret. Et cum misissent nun- scopi Jignum crucis, ascendens in locum eminen-
tium, qui lalem episcoporum nuniiaret advenlum, lioreni, signavit eos, dicens : < Ite iii nomine Jesu
ecce plures deiiostibus armali in equis intraverunt Christi, et ego vobis teslis sum , ei in die judicii
burgum in quo eraut nostri; erant enim fores fidejussorexisto,quia quirunque in isto glorioso oc-
aperlae, quia nobilis comes non permitlebalut clau- cubuerit bello, absque ulla purgalorii poena, selerna
derentur. Mox comes nosler alloculus esl episco- praeroia et marlyrum gloriam consequetur, dum-
pos, dicens : <Videlis quia nihil prolickis, sed ma- modo confessus sit et contrilus, vel sallem firnium
gis lumultus fil; satis, imo plusrjuam salis susti- habeat proposkum, quod statim, peracto bello, su-
nuimus; tempus est ut nobis delis lieenliam dimi- B per peccatis de quibus nondum fecit confessionein,
candi. • Episcopi aulem, quia necessilas sic urge- ostendel se sacerdoti. » Qua proniissione ad instan-
bat, concesserunt eis. Tune nostri, recedentes a liam noslrorum mililum repetita, ssepius el multo-
loco illo colloquii, pei'rexerunt unusquisque in do- ties ab episcopis confirmala, slatim nostri, per
mum suam ut se armarent : cum autem intraret cordis contritionem et oris confessioneni inundali
comes muiiitioiieni castri, ut se armaret ettransiret a peccatis, donantes sibimetipsis si qtiis adversus
per ante basilicam suam, subito inlrospexit et vi- aliquem querelam baberet, egrediuntur de caslro,
dit Uticensein cpiscopum celebranlem missam el el tribus aeiebus dispositis, in nomine Triukalis,
dicentem, Dominus vobiscum, post evangelium ad contra hostes intiepidi procedebanl. Episcopi att-
offerendam. Statim cucurrit comes Christianissi- tetii et Clerici intraverunt ecclesiam , deprecaluri
mtis, et flexis in terram genibus, el junctis raani- Doiniiium pro servis suis qui se pro ejus nemiiie
btts ante episcopum, dixit ei : < Do et vobis offero mprti exppnebant imminenii : qui oranles et cla-
animam meam et corpus meum. > 0 devolio prin- manles in coeluro, lanlum prn iiiiiriiuenli anguslia
cipis ! Post haecintrans munilionem, armis se mu- mugilum emittebant in coelum, quod ululanles dici
iiivit. rediensque iterum ad episcopum, in prseno- r deberent polius quam orantes. Ibant igilur milites
tala basilica, denuo obtulit se ei et arma sua ; sed Christi gaudentes ad locum certaminis, parali pro
cum flecteret genua ante altare, brachile ejus a quo ejus nomine, non solum contumeliam, sed el mor-
dependebant caligse ferrese, ruptura est medium. tem pati. Qui egressi de castro, in campi plankie
Sed vir Calholii ns ex eo quod acciderat, nihil ti- juxta caslrum viderunt hostes paialos ad pugnam,
moris, nibil lurbaiionis concipiens, aliud brachile quasi totum mundum. Statim prima acies nostra
affeni praecepk: quo facto egressus est de basilica audacter in hostes insiliit, et in ipsos medios se
comes : cui egredienti adductus est equus suus; iraniisit; mox secunda subsequitur, hostes penetrat
quem cum vellef ascendere, essetque in loco emi- sicut prima, in quo congressu rex Arragonensis
iienli, ila quod videri posset a Tolosanis, qui erant occubuit, et multi Arragonenses cum eo; ipse enim
foris castrum, equus, elevato capite, percussit co- utpote superbissimus, in secunda acie se posuerat,
milem, et a se aliquantulum resilire fecit; quod vi- cum reges semper esse soleant in extrema. Insuper
denl.es Tolosani, in derisionem comitis ululatum arma sua mutavcrat, armisque se induerat alienis.
maximum emiserunt. Quibus comes Calholicus Yidens coraes noster duas acies suas in medios ho-
dixit: < Vos modp clamando deridelis me, sed con- stes mersas, el quasi non comparere, irruit a sini-
fido in Domino, quod vielor claraabb post vos usquei D stris in hosles qui stabant ex adverso innumerabi-
ad portas Tolosae. i Quo diclo comes ascendit' les. Slabat aulem ordinalio ad pugiiam juxta fos-
equum, veniensque ad niilkes qui in burgo erant, salura quoddam, quod erat inter ipsos elcomilem
invenit eos armatos et paratos ad bellum. Consuluit noslrum; stalim irruens comes in hostes prsenota-
autem comili miles quidam, ut numerari faceret tos, el licet non viderel aliquam viam, per quam ad
milites suos, et sciret quot essent. Cui comes nobi- eos posset pertingere, invenit tandem in fossato
lis : < Non est, inquit, opus; salis sunuis ad su- modicissimam semitam , ordinalione divina, ut
perandum per Dei auxilium bosles noslros. J Om- credimus, tunc paralam : per quam transiens, in
nes autem nostri, inter milites et servientes ini bostes se dedit, et, ulpole miles Chrisli forlissi-
equis, non erant plusquam octoginli, cum hostes: mus, ipsos fortissime penetravk. Nec silendum esl
cenlum millia esse crederentur; paucissimos au- quod, cum comes vellet in ipsos irruere, ipsi eum
tem et quasi niillos pedites noslri habebant. Insu- cum gladiis suis lanto nisu a pane dexlera pepu-
per et comes nobiiis inhibuerat ne quis pedes egre- gerunl, quod pro uimia ictuum impulsione rupius
deretur ad pugnam. est ei slaphus sinister; nobilis vero comes, calcar
Dum igitur comcs e( milites noslri niutuo loque- sinistri pedis voluit infigere cnopcrlurse equi, sed
675 HISTORIA ALBIGENSiUM. . 67£

ipsum calcar ccnfraetum de pede resilivit; miles A Deo pro collata victoria gratias repensurns : equum
tamen validissimus non cecidit, sed hosles valide etiam suum et armadedit pauperibus in eleemosy-
percussit. Quidam autem de adversariis comileni nam. Ut autem verilas hujus pugnae mirabilis el
nostruni valide percussit in capile; vir autem no- gloriosae victoriae audienliuro cordibus pleuius in-
bilis diclum mililem cum pugno cecidit subtus figalur.litteras quas episcopi el abbates qui adersiri
mentura, de equo cailere fecil. Quod videntes socii ad universos Christi fldeles miserunt, operi nostro
dicli railitis, qui infinili erant, sed et caeteri omnes duxiraus inserendas.
adversarii nostri, vicli cilius et confusi, fugseprae- CAPUT LXXIII.
sidia quaesierunt : quod videnles nostri, illi vidcli- Lilterw prmlatorum qui in exercitu Siinonis comitis
cet qui fuerant in prima acie et in secunda, in- eranl, cum de fidei hoslibus triumphavit (8*)
stanlissime insecuti suut fugientes, et gravissime Gloria in excelsis Deo et in lerra pax hominibus
prosecuti; extrenios elenim csedentes,ex ipsis roulla (Luc. n), qui sanctam Ecclesiam bona diligunl vo-
inillia occiderunt. Comesvero nosier el illi qui cum lunlate. Deus forlis el potens, Deus polens in prmlio
eo eranl, lenlo ciirsu post nostros qui eos insequun- (Psal. xxm), quinta feria infra oclavas Nativilalis
lur, de industria sequebantur, ut si forte bostes beatse Marise Virginis, sancise concessit Ecclesiae,
conglobarent se et resumerent animos resislendi, devictis miraculose inimieis fidei Cbrislianse, victo-
nostri qui fugientes divisi alter ab altero conseque- riam gloripsam, et iriumphum gloriosum, in hunc
baiitur, ad comitem possent babere recursum. Nec moduro : Post correctioneni affectuosissimam, zelo
siiendum quod comes nobilissimus non est digna- paternae pieialis a summo pontifice diligenlissime
lus in bello aliquem percuiere, ex quo fugientes regi factam Arragonensi, iiihibitioneinque dislri-
vidit et vertere sibi terguni. Clissimam, ne inimicis fidei prsestaret auxilium,
Dum haec agerentur, cives Tolosani qui reman- consilium vel favorem, sed ab eisdein reeederet in-
serant in exercilu infiuiti ad pugnam parali, in dilate, el treugas baberet lirroissiroas cum comile
expugnaiido castro totis viribus laborabant. Qtiod Monlis fortis; qiiibusdara etiam titteris, quas ejus-
videns episcopus Tolosanus, qui erat in castro vir dem regis nuntii per falsissimam . snggestionem
bonus et inilis , eorumque. miseriae coinpatieiss , contra comilcm Montis fortis impetrarant de terris
quemdam virum religiosum misit ad eos, monens reddendis comilibus Fuxensi, Convenarum et Gas-
et consulens ut jam tandem eonverlereiitur ad Do- toui de Bearno, post verkalis cognitionem cassatis
roinum Deum suum, armaque sua deponerent, et a D. papa, et lanquam nulliiis valoris penitus revoca-
ipse eos eriperet a morte immineiui : iu cujus as- Q tis; ctim idem rex correciionem Palris sanctissinii
securationis leslimonium, misiteis cucuiiam suam: non [essel]devotione recipiens filiali, sed transiissei,
moiiacbus qnippe erat. llli aulem, utpole obslinaii coiilra niandalum apostolicum supcrbe recalcitrans,
et divinilus exccecali, responderuiu quod rex Ar- quasi cor habens durius induratum, Iicet venera-
ragonensis vicerat omnes noslros, episcopus au- biles Patres, Narbonensis archiepi^copus aposlolicte
lein volebal eos morli tradere, non salvare : el hac sedis legalus el Tolosanus episcopus sibi litteras ot
de eausa, auferenles cucullam nuiilio, ipsum lan- mandalum summi pontilicis transmisissent, mala
ceis graviter verberarunt. Inlerea railites nostri qusepridera conceperat,voluil posimodum parturire,
reveitebaiitur a csede, cum victoria gloriosa, ve- quia in terram quam per virlutem Dei auxilio signa-
nlentesque ad ipsos Tolosanos, ex ipsis plura mil- lorum conlra haeretieos et eorum defeiisores fuerat
l;a occiderunt. acquisita,/. intravit cum exercitu, eamque conlra
Post haecpraecepit ceraes quibusdam de suis, ut mandatum aposlolicuin subjugare ac prsedictis ini-
ducerenteiim adlecuin ubi rex Arragcnensis fuerat micis reddere atlentavit, parte ejus tum sibi ali-
interfectus; locuin siquidem et lioram interfeclionis quantulura subjugala, cum pars multa residui, ob
ipsius peiiilus ignorabat. Veniens igitur comes ad ipsius securitatem, apostatare intenderet, et se ad
Jocuni invenit coipus regis Arragonensis prostratum D aposlatandum jam pararet. Congregatis insimul
in medio catnpo nudum; pedites siquidem nostri comitibus Tolosae, Fuxi et Convenarum et Tolosa-
ipsum jam nudaveranl, quia, visa vicloria, egressi noruiii exercku magno valde feria ni posl Nativka-
erant de castro, et quos adhuc vivos jacenles inve- tem beatse Mariae, Murelli castrum obsedil : quo
uire potueranl, pereinerant. Piissimus autem coraes, audito Patrum venerabilium, arcbiepiscoporum ,
videns regeiu jaceniem prostralura, descentlit de episeoporum et abbaturo, quos venerabilis Pater
equo, alterum David super Saui ailerum repisesen- Narbonensis archi.epUcopus, Apostolicaesedis lega-
tans. His omnibus iite peraclis, et de boslibus fi- tus propter sanclum negotium fecerat congregari,
dei, tam subraersione quaro gladio, circiler viginli qui ut de diclo negotio et de pace tractarenl dili-
millibus interfeclis, Christianissimus comes inlel- genter advenerant, in Christo unanimes et devoti,
iigens tantum miraculum, Dei virlute, non humanis Simon comes Montis-fortis, babens secum quosdam
viribus factum esse, ab illo loco ubi descenderal, nobiles et potentes crucesignatos, qui nuperrime
uudus pedes ad ecclesiam perrexit, oniuipotenti de Francia venerant, i.psi et Cbristi negolio in suc-

(8*) Has lilteras M. Paris inseruil hisloiise Anglise in Joanne rege, ad an 1215.
675 ' PETRI VALLIS CERNAU MONACHI GTC
cursum, suamque familiam, quseiii Christi uegolio ^ patefactis januis, cum comes Monlis-fortis ac.cruce-
diu secum laboraverat, iler arri.puit ad caslrum ob- sigiiati essent inerroes, pro eo qued de pace episcori
sessum viriliter succurrendum. Et dum die Marlis, et abbates insimul ioquebanlur, hostes Dei supeiLe
infra octavas supradictas, venisset ille Chrisli exer- ac fraudulenter armati, vicum subinlrare cuin im-
citus ad quoddam caslrum quod dicitur Saverdu- pctu attenlarunt: sed per Dei graliam a suo fue-
jiura, venesabilis episcopus Tolosae, cui commissa iunt desideriodefiaudati.Quorum superbiam eomes
eral a summo poiitiiice Tolosanorum reconciliatio, et crucesignati videntes , cura sine periculo et
licet de reconciliatione ter vel quater monuisset, damno maximo ulterius differre nen pussent, per
-cujus adnionilionibus, licetsaliibribus, acquiescere cerdis ccnlrilipnem et pris confessionera , ulpoie
postponebant, respondcntes super hoc nullatenus viri cultores (idei Christianae, muudali salubriter a
.respondere, ad dictos regem et Tolosauos in obsi- peccatis , armis suis se viriliter accinxerunt, ve-
dione Murelli assistentes suas misii litieras, signifi- nieikesque ad saepedictum Tolpsae episcoputn, qui
cans eis quod episcopi niemorali veniebant, ul de aucloriiale D. Narbonensis arehiepiscopi apostolicce
pace et concordia diligenter traciarent, et petebal sedis legati legationis officio fungebatur, exeundi
sibi dari ducatum securuin. In craslino auleni, pri- licenliam contra hostes (idei htunilker petierunl;
ma die Mercurii subsequente, quia res sic urgebat, B qua, quia negotium erat in arcto constilulum, ne-
isupradiclus exercilus exiit Savcrduno, festinans ad cessilalis arliculo compellente, coneessa, pro eo
succursum Murelli celeriter advenire; dicli vero quod ipsam domum in qua episcopi inorabantur,
episcopi niemoraii proposueranl, apud quodriain ipsi hosles ereclis jam machinis aliisque bellicis
caslruin quod dicitur Altaripa, quod raedium inter instruiiientis festinabant protinus irapugnare, ba-
Saverdununi et Murellum, distatque ab utroque listaruin quaiellis , jaculis alque laiiceis emissis
duabus Jeucis, ut ibi missuin nuutium exspeetarei.t: bostiliter circumquaque; Cbrisli mililes reverendi,
qui iiuniius rediens ex parte regis respmidit quod Iigni Dominici signaculo cum insigniis ponlificaii-
ex quo episcopi cum evercitu veniebant, non daret bus consignati, in nomine S. Trinilalis tribus acie-
eis ducatum : ipsi quidem alio modo nun poteiant bus riispositis exierunl. Hostes vero e conlrario,
ire sine manifeslo periculo propter guerrain. Cum mulias habentes acies, et multum magnas, suis jani
•episcopbet Christiexercitus Murelluni accederenl, ex rouniii ariuis lentoriasunl egressi. Quos, Iicel niul-
partecivium Tolosanorum,prior hospilalisTolosaead tos niililes et populum mullum niniis, clientes
cpiscopum Tolosantim missusvenk, ferens eorum Cbrisli de ipsius auxilio confidentes, el licel illorum
lkteras in quibus conlinebalur quod modis pmnibus respectu pautissimi, magnam niulliiudinem non
"
parati erani D. el
papae ipsius episcopi facere volunta- verentes, armaliex alto virilker sunt aggressi. Sta-
tem: quod quidem eis bonum fuisset, si compensassent tim virtus Akissimi per manus servorum suorum
verius facta dictis.Eidem veropiioiislatiro remisso boslessuos confregit, et coinminuit in roomeulo;
abepiscopo respondil rex qtiodducatum episcopo noii terga enim verlentes, in fugara facli sunt tanqtiam
praeberet, sed, si veilet ire Tolosani, ut cum ToJo- pulvis ante faciem venti, et angelus Doinini perse-
sanis loquerelur, eum conceclerel illuc ire : el hoc quenseeserat. Hi turpiter fugientes, turpi fuga mer-
derisorie fuit dictum. Ad quod episcopus : < Noii lis periculum evaserunt, alii vilantes gladips, aquse
decet, inquit, servuin civitatem inlrare,' de qua do- periculc perierunt, qiiamplures vero f uerunt in ore
roinus suus exsul esl ejectus; nee ego, cum coipus gladii devorati. De illustri rege Arragonensi, qui
Christi de civitate illa ejectum fuerit, illuc reverlar, cum inlerfeclis occubuit, pluriinum est dolendum,
donec Deus meus et Dcminus ineus revertatur. » quia princeps tam potens el nobiiis , qui, si vellel,
Verumlamen dicli episccpi cuni exercilu Murelluni posset et deberet Ecclesise sanctse utiiis inullum
intraveruiit die Mercurii superius memcrala : qui esse, nunc Chrisli adjunclus hoslibus, Christi
sellicitudine nen pigra, duos viros religiosos ad re- aniicos et sanctam Ecclesiam improbe perlurbabat.
$em et cives Tolosanos destinarunt, qui a rege tale jj Cseteium, cuin viclorcs a csedeet perseculione
babuerunt responsum, quocf propler qualuor ribal- bosliuin reverlerentur cura vicloria gloripsa, ssepe-
dos, quos episcopi secum adduxerant, petebant dictus Tplosanus episcopus, Tolosanorum stragi et
colloquiuin babere cum ipso, et hsec dixit in deri- miserise, charkative el miserabiliter compatiens ,
sum et contemptum signalorum. Tolosani vere corde pio, eos qui de slragis residuo adhuc inlra
prsedictis nuntiis responderunt quod in crastino sua lenteria merabaniur, salvare cupiens, ne per-
super hoc responderenl; et hac de causa eos irent, ut saltem tanterum flagellerum verbere ca-
usque in craslinum tenuerunt. In crastino au- sligali, cilum periculum evadentes, eenverterentur
lem, prima die Jovis, responderunt quod ipsi ad Deniinum, et viverenl in fide Catbelica peimau-
regi Arragonensi erant confoederati, et niliil facerent suri, niissa eis per quemdam religiesuro virum
nisi regis in omnibus voluntatem. Quod cum redemi- cuculla qua indulus erat, mandavil eis qued nunc
les mane, ipsa die Jovis nuntii relulissent, episcopi deraum arma sua et suam depouercnt feritateni, et
et abbates discalcealis pedibus, ire proposuerunt ad iriermes venirent ad ipstim, ut eos salvaret de
regem : et cum queindam religiosum mitterent ad morte : qui adhuc quoque in sua perscveraules
iiuntiandumregiadveiilum ipsorumin huncmoduro, malilia, et se, qui jam victi crant, vicisse Chrisli
 677 HISTORIA ALBIGENSIUM. 678
populum autumanles, non solum parerc sui episcopii A Tolosani, aut occasionem aliquam subterfugiendi
admonilioiiibus conlempserunt, veruin eliam abhtiai et suos errores pakiandi, responderunt episcopi
cuculla, ipsum nunlium austerius verberarunl : sexaginta obsides quos proiniUebant, se libenter
ppst qups Christi militia recursum faciens, circai suscipere, et sic eos recoiiciliare^ el in pace Eccie-
sua diffugientes tenleria interemerunt. Certus ho- sise el unilale fldei Calholicae ceiiservare. Ipsi au-
stiura inlerfeclorum, tam iiobilium quam aliorum, tem, jam amplius suas malkias non valenles vclaie,
iiumertis prae multitudine nullatenus sciri potest; ; responderunt quod nullo modo obsides darent, per
de militibus auleoi Christi unus solus inleremptus ; hoc manifeste denudanles quod noniiisi in frauriem
est in conflictu, et paucissirai servientes. Oninis; et intentionem dolosam de LX obsi.iibus priorein
igitur populus Christianus pro Chiislianorum victo- fecerant promissionem. Hic adiiecienciuni est quod
ria inente pia el tolo cordis affeclu gratias agat. homines cujusdam nobilis castri, in dioecesi Albi-
Chrislo, qui per paucos (idelesjnfidelium multitu- geusi, cui nomen Rabastenx, qui paulo anle reces-
dinem innuinerabilem superavit, et sanclam Eccle- serat a Deo et nosiris, et se reddiderat Tolosanis,
siam suam de hostibus suis concessit lideliter audita priedicta victoria, oinnes prae limore fuge-
liiuinphare, ipsi honor et gluria, in saecula saeculo- runl, castrumque hoininibus vactium diniiseruiii.
ruuv. Amen. - Guidc autem de Monle forii, fiater comitis Montis-
Nos Tolosanus, Nemausensis, Ulicensis, Lodo- fortis, cujus fiiCrat caslrum, misil et occupavit
vensis, Biterrensis, Agatensis, et Conveiiarum epi- illud el gente sua munivit. Postpaucos dies, super-
scopi, el tie Claraco, Viila inagna et S. Tiberii ab- veiierunt a Franciii peregiini, sed pauei, episcopus
bates qui mandato venerabilis Patris Narbonensis videlicet Atrebatensis Radulphus et pauci inililes
arcb.episcopi, apostolicae sedis legati veneramus, cum eo, et niilkes peregrini non inulti. Comes au-
et de pace ac concordia traciare, cuiii suniuia dili- tem noster et omnes qui cuin eo erant, equitave-
geiilia sunimoque stutiio niieban.ur, prsescripta runt in lerrain comitisFuxi, ipsunique Fuxi bur-
omma, sicut quse vidimus et audivimus, esse veris- gum inferius coinbiisserunl; et inde iiltcrius per
sima, m verbo Dei perhibemus, consignantcs ea leriani comitis dicli equitantes, quidquid extra mu-
noslronim munimine sigilloruni, ulpote reservari nitiones invenire poterant conibusserunl.
di#na iri memoriam sempiternam. CAPUT LXXV.
Datum Murelli, in crasiuio viclorise gloriosse, sci- Comilis Fuxensis terras
Mons-fortis invadit, Nur-
licet sexla feria, intra octavas Nativilatis R. Mariae, bona et Monspessulanus rebellanl.
anno Domini 1215. Q Post baec nunlialum est comili noslro quod qui-
CAPUT LXXIV. dam nobiles Provinciae, rupto pacis foedere, pertur-
Parla rictoria apud Murellum, Tolosani ad eorum babant Ecclesiam sanclam Dei, insuper et slratas
reconciiiaiionem obsides prwsulibus dare offerunt. publicas observanles, crucesignaiis venientibus a
Post gloriosam et inaudilam victoriam, septem Francia mala quae poterant inferebant. Habilo igi
episcopi pramolati et tres abbates qui adhuc erant tur comes cum suis consilio proposuit desceririeie
in casiro Murelli, credentes quod cives Tolosani, ad partes illas, ut perlurbalpres pacis opprimeret,
tanto niiraculo Dei pariter et flagello territi, citius et stratas publicas, ab incursu malignanlium, red-
faciliusqiie a suls possent erroribus revocari ad deret experiitas. Movens igilur comes cum peregri-
gremium matris Ecclesise, secundum mandatum, nis, qui cuni eo erant, venil Narbonam ; eives au-
poiestatem et seriem mandati apostolici, rursuin tem Narbonenses, quia semper exosuin babuerant
tractarunt iogando,monendo, terrendo eos inducere Christi negolium, et illi quani imiltolies, sed Iaten-
ad Ecclesiae unitatem ; cumque proniittereiil Tolo- ter, se opposuerant, nulla unquam ratione ad hoc
sani se mandalum apostolicum adimplere, viva voce potuerurit induci, ut comitem nostrum cura pere-
pelierunt ab eis episcopi sufficieiilem cautionem grinis suis, aut etiam peregnnos sine comite, suam
standi mandalo apostolico, videlicet obsides riucen- p] intrare permitlerent civitatem : et ideo oporluit
tos de civibus, quoniaro juratoria cautione ilullaie- tunc omnes nostros manere foris nocte illa in hor-
nus possent esse cpnlenii, cura niulleties Tolosani tis et virgultis civitatis, inde in crastino venerunt
sua juramenla super hec ecdeinque negetip fueriul Biterrim, et inde post duos dies progredientes,
transgressi : qui, pesl multas allereaiieues verbe- venerunl usque ad Moiiteiiipessulanum. Homines
rtim, sexaginta laiitum ebsides de suis civibus se autem Moniispessulani, pares Narbonensibus in
datures piomiserunl. Episcopi vero, ob majoreni nialitia, nullo modo permiserunl comitem nostrum,
securitatem, propter magniluriiiieni civkalis et do- nec illos qui cum eo erant, villam suam intrare ad
Iosam iiKiomabiieiuque populi multitudinem, et hospitandum nocte illa, seit fecerunt illis per om-
quia etiam alia vice datos obsides, super eodem nia, sicut cives Narboiienses fecerant. Moventes
negoiio, de ditioribus civitalis in commisstim ca- igitur a Montepessulano, venerunt Nemausum ; ci-
dere permiserimt, usque ad ducenlos pettbanl; ves vero Nemausenses primo quidem noluerunt
ipsi vero sublerfugium quserentes, sexaginla se da- conikem in suam inlioire civilatem ; sed videntes
turns et non plures promillebant. Stalim episcopi, ejus irara et indignalionem, ipsum et omncs qtti
ue aliquam causam excusalionis habere possent cum illo eranl in civilatem receperunl, et multa eis
 (179 PETRl VALLIS CERNAU MONACIU 6S0
debitae humanitalis obsequia iinpenderiiiit. Inde A perunl discurrere per terram comitis nostri, ve-
progrediens comes noster, venit ad castrum de nientesque usque Biterrim, fecernnt mala qiisectin-
Boucolio, ubi a dominis caslri henorifice est susce- que potuerunt: sed el plures de militibus lcrrse
pttis. Iude perrexil comns in villam quae Argenlala comitis nostri, perjuri effecli et innalae sibi malitiae
dicilur, eo quod in parlibus illis esset quidam no- recidivum palienles, a Deo, et Ecclesia et dominio
bilis, nomine Pontius de Monlelauri, qui episcopos comitis noslri recesserunt. Nobilis vero comes,per-
terrae, paceni el Ecclesiam, in quantum poterat aclis in Provincia negotiis, pro quibus ad partes
perlurbabat. Oinnes autem crucesignali jam reces- illas aecesserat, rediit ad terram siiam, statimque
serant a comite : nec habebat nisi secum paucos terrani bostium suorum aggrediens, equitavk aute
slipendiarios et archiepiscopum Narbonensem : au- Tolosam, ubi per dies quindecim moram faciens,
diens prsedictus Ponlius advenlum comitis nostri, mullas munitiones diruil peuilus 8t deslruxil.
liniore tluctus venit ad eum, et se et sua ejus volun- Duni res iia se haberet, magister Robertus de
lati reddidit. Erat prseterea in partibus illis nobilis Cerceene cardinalis, apostolicse sedis legalus, qui,
quidain potens, sed malus, Ademarus Pictaviensis, sicul superius dixiraus, laborabat in Francia, qtian-
qui negolium Christi semper exosum habuerat, et lum poterat, pro negolio lerrse sanctae, praedicalo-
corde adhaeserat comiti Tolosano. Hic advenlum " resque nostros, qui pro negotio iidei contra hsere-
comitis nostri audiens, munivit castra sua, inilites ticos praedicare soliti erant, nobis abstulerat, faeie-
etiara qups pptuit in qupdam castrc adunavit, ut Jiatque illos pro succursu terrse sancise inslanlius
si ccmes transitum faceret juxta castrum, ille ex- prsedicare, ad bonoruin et prudenliura virorura con-
iret cum suis, et impugnaret illu.fl: sed cum cemes silium quosdam de prsediclis praedicatoribus nobis
nobilis per ante castrura transiret, licet cura pau- reddidit, ul pro negotio fidei prsedicarent. lpseetiam
cissimis, raemoratus Ademarus, quamvis niultos ad evpugnandos haerelicos Tolosauos suscepil in
baberetseciim, nonestausus egredi contra noslros. peclore vivificaesigntim crucis. Quid ukra? Revixit
Duro esset comes noster in pailibus illis, venit ad praedicalio pro negolio fidei in Francia, mulli cruce
eum dux Burgundise Odo, vir potens et bonus, qui se signant, lit comili el nostris gaudium niagriuiu
negolium lidei contra baereticos, insuper et comi- valde. Prodkioiiem crudelissimam quse facta fuit
lem nostrum mullo ampleclebalur affeclu : vene- illo lempore in comitcm Bulduinum , praeterire
runt etiani cum duce Lugdunensis el Viennensis nec volumus nec debcmus. Isle comes Balduinus,
archiepiscopi. Dum ergo essent dux etcomes nosler fialer comilis Tolosani et regis Franciae consobri-
prope Valentiam, aputl Uomam vocaverunt inimi- „ nus, longe a fiatris malitia et in Christi roilitia
cuiii Ecclesise Ademarum Piclaviensem ad collo- lotis visibus, se exercens, comiteni Monlisfortis
quium : convocatus venit, sed super his quse pacis el Chrisliaiikatem conlra fralrem suum et alios
erant, noluit comiti vel duci assentire. llem voea- hostes (idei, quantum polerat, adjuvabal. Quadam
verunt eum dux et comes noster ad colloquium, igilur die, secunda videlicet feria post priiuam Do-
et lunc quidem nihil prolicere potuerunl. Videns minicani Quadragesima?, venit praedictus comes ad
igitur quod uibil proficere posset, motus ira et indi- quoddam castrum iu Cadurccnsi dicacesi, quod Oli-
gnatioue dux contra Ademarum, promisit comili ma dicebatur. Slatim milites de caslro illoquierant
nostro, quod nisi supradictus Ademarus starel per homines ipsius comitis, miserunt ad rupiarios et
onania mandato Ecelesise, et haberet se ad volunla- quosdam milites indigenas, pessimos traditores,
tem corailis nostri, et super bis bonam facerel secu- quierantinquodam vicinp castre, qupddickurMcns
ritatem, ipse dux cum comite nostro eum impu- Leonardus, et significarunl eis, qued comes Baldui-
'
gnaret. Slaiim etiam vocavil plures mililes suos, nus erat in Olima, mandantes ul venirenl, et sine
iturus cum comite nostro coiilra Ademarum saepius difficultatealiqua traderent eis comitem Balduinum.
inemoralum : quod audiens Ademarus, lanrieniiie- Hoc idemsignificaverunt cuidam traditori pessimo,
cessitate ductus, venit ad ducem et comitem no- D sed occulto, Raterio videlicet de Caslronovo.*lste
' strum, el se oblulit eorum per omriia volunlali,
Raterius, jamdiu inierat fcedus cum coraite Montis-
tradidk etiam qiiaedanT castra sua pro securilale, fortis, et juraveral ei (idelitalem. Conies etiaiii Bal-
. quse conies comroisit duci cuslodienda. duintts de ipso quasi de amico conlidebat. Quid
Interea venerabilis Paler Narbonensis archiepi- plura? venit mox, et comes Balduinus securus, ul-
scopus, vir consilio piovidus ct omnino virluosus, pole inler suos, sommo se dedit et quieti. Erat au-
adcujus monilionem etiam prsedictus dux Burgun- tem cum comiteBalduinomiles quidam Francigena,
diae ad partes venerat Viennenses, ccepit lentare nomine Guillelmus de Contris, cui comes Montis-
«uin duce de negctip, pro quo ipsum vocaverat, fortis dederat castrura quoddam, quod dicilur Sar-
de contrahendo videlicel matrimonio inter prinio- racenura. Quidam etiam serviens Francigena cu-
genitum comitis nostri, nomine Almaricum, et fi- slodiebat castrum quod Moysiacum nominatur.
liam Delpliini, qui erat princeps potens, el frater Quiescentibus igilur comite el illis qui cuih eo
germanus ipsius ducis. Acquievit dux consilio et erant, in diversis domibus ab invicem separatis,
voluntaii archiepiscopi. Interea dum haec ageren- doniinus castri, clavem camerae in qua comes Bal-
lur, Arragonetsses ruplarii et alii fidei inimici coe- duinus dormicba! arripiens, obserato ostio, de
 (Wl HISTORIA ALBIGENSIUM. 682
castro ad prsedictura Raterium et ruptanos prope- tA titur, ostendatur milu saltem euchanstia, videlicet
ravit : Quibus clavem oslendens dixit : < Quid salus roea, ut in vita ista videam Salvatorein
tardatis? ecce boslis vester in manibus vestris ; meum. > Qua a capellane levala et ostensa, comes
preperate et eum vobis tradam dormientem pariter eam devoiissime adoravit.
et inermem, nec solum ipsum, sed plures de veslris Dum hsec agerentur, illi qui eranl in turre castri
hoslibus vobis tradam.i Quo audito, gaudentesru- timore mortis tradiderunt turrem ruptariis, recepto
plarii et veloeissime concurrentes, ad porias Olimae tamen prius ab eis juramenlc qued ipsos abire di-
devenerunt. Statim dominus castri qui erat dux eo- mitterent sanos pariter etindemnes; sed traditores
rum quicompreheudere volebant comitem, videlicet pessimi, spreta religione juramenti, ipsos statim
aller Judas, convocalis secreitssime hominibus ca- patibuli morte turpissima condemnarunt. Quofacto,
slri, diligenter quaesivil a singulis quot de sociis . arripientes comitem Balduinum, duxerunt eum ad
comilis Balduini quisque baberet apud se bospitan- quoddam castrum comkis Tolosani, quod :dicitur
tes : quo diligenter qusesito, ad ostia domorum Mons Albanus, ubi eum tenentes in vinculis, ad-
duplo plures de ruptariis armatos poni fecit quam ventum Tolosani comilis exspeciabant. Post paucos
essent de nostris dorraientes inermes. Slatim ac- vero dies, venit comes Tolosanus, habens seeum
censis candelis innumerabilibus, clamor attollitur, B ] illos pessimos tradilores, comitem videlicet Fuxi,
hostes in nestrps irruuntimparatps. Raterius au- et Rogenum Bernardi filium ejus, et quemdam mi-
tem de Castrenpvo et prsenotatus dominus casiri, Jitem de terra regis Arragonensis, qui dicebatur
venientes ad cameram in qua comes nobilis Bal- Bernardus de Portellis : stalim ad mandatum co-
duinus dormiebat, aperiensque cstiura, ceperunt mitis Tolosani, eductus est de castro Monlis Al-
ipsuni durmienlem inermem, imp nudum : quidam banicomes nobilissiraus Balduinus. Id atitemquod
aulein de nestris qui erant per castrura cccisi sunt, sequilur, quis unquam sine lacrymis Iegere poterit,
aliicapti, nennulli fuga opitulanle evaserunt. vel audire? Mox comes Fuxi, et lilius ejus, a pa-
Nec prsetereundumquod quidam denostris, quem tris malitia non degenerans, el Bernardus de Por-
vivum ceperant, praestiloque juramento ipsum de lellis ligaverunt funem in collo viri nobilissimi,
vita securum fecerantetde membris, in ipsa post- ipsum de voluntate, imo de prsecepto comilis Tolo-
moduro ecclesia latitantem occiderunt. Arripientes sanisuspensuri : quod videns vir Cbristianissimus,
adversarii comitem Balduinum, duxerunt eum ad instanter ac humiliter qusesivit confessionem et
rquoddam castrum ipsius comitis, quod dicitur ' viaticum; sed canes crudelissimi utrumque ei pe-
Mons Evaein territorio Cadurcensi; bomines autem nilus denegarunt. Quihus miles Christi: < Ex quo,
^
castri, utpote pessimi, ruptarios qui dominum inquit, non licet me ostendere sacerdoti, lestis est
suum ducebant captuni, tibenter receperunt: mox mihi Deus quod prompla voluniate semper et ar-
rupiarii dixerunt coraiti Balduino ut faceret eis denti Chrislianitalem ct dominum meum comkeni
reddi turrem caslri, quam quidam Francigense de Montisforlis fdefendi], el pro hac et in hac defen-
'mandato ipsius custodiebant. Ipse autem comes sione volo mori. » Vix verba compleverat, ecce tres
districlissime inhibuit Francigenis illis ne aliqua •praenotatitraditores, elevanles eum a lerra,, adnu-
ralione lurrim redderent, etiamsi viderent ipsum cis arborem suspenderunt. 0 crudelitas inaudita!
comkem suspendi in patibulo, sed se insiantissime 0 alterum Cain, imo longe pejorem Cain, comitem
defenderent, donec haberent succursum a nobili dico Tolosanum, cui non suffecit frairem, et talem
comite Montisforlis. 0 virtusprincipis ! 0 mirifi- fralrem occidere, nisi ipsum inaudila mortis cru-
cum robur menlis! Quo audito ruplarii irati sunt dclitale damnaret!
valde, ipsumque comitem per duos dies jejunare CAPUT LXXVI.
fecerunt; quibus transactis, fecit vocari comes ca - Aymericuset cives Narbonenses comitis Monlisforiis
pellanum quemdam diligentissimum, eique puram hosles in urbem admitlunt, eamque ob causam ier-
fecit confessionem. Qua facta, communionem po- 0 rilorium Narbonense comes devaslal.
stulavit corporis Jesu Christi. Sed, dum capellanus Circa idem tempus, Aymericus dorainus Narbonpe
aflerret divini mysterii sacramenla, supervenit qui- et cives Narbonenses, qui
nunquam dilexerant ne-
dam pessimus ruptarius, jurans et flrmissime con- gotium Jesu Chrisli, ut
iniquitatem quam longe
teslans, quod comes Balduinus non comederet nec1 ante conceperant parturirent, recesserun) manife-
biberet, donec redderet ruplarium quemdara quem ste a Deo, receperuntque in civitatem suam rupta-
ceperat et teneri in vinculis faciebat. Ad quae co- rios, nec non Arragonenses et Cathalonenses, ut
mes : < 0 crudelissime, inquit, nunquid panis aut; per eos expellerent, si possent, nobilem comitem
vlni abundanliam, aut frustum carnis quaesivi,qui[ Montisforlis :
Arragonenses siquidem et Cathalo-
nihil ad corporis sustentationem, sed ad aniroaesa- nenses prosequebanlur dictum comitem in vindi-
lutem divini mysterii communionem petii ? i Ite- ctam sui regis. Malitiam aulem istam
perpelrave-
runi carnifex coepit firmiter asserendo jurare quodi runt Narbonenses, non quia comes eos lsederet in
uec comederet, nec biberet, nisi faceret quod pete- aliquo, vel laesisset, sed quia putabant quod cruce-
bat. Ad quse denuo vir nobilis : < Ex quo, inquit, signati de csetero non venirent: sed aliter
dispone-
mihi divinis sacramentis communicare non permit- bat ille qui sapientes in sua astulia comprehenJIt.
PATBOL.CCXIII.
«83 PETRl VALLIS CERNAIIMONACHI 654
Dum enim congregati essent Narbonae omnes quos A viriliter defendebanl. Quod audiens comes nobilis,
praidiximus hostes noslri.ut impetum facerent una- statim properavit in subsidium obsessorum : sed
nimes in comitem nostrum et paucos qui cum ipso comes Tolosanus et qui cum eo erant, plures etiam
eraut. ecce subito venerunl a Francia peregrini, de homiiiibus dictae villae, qui faclse proditionis
Guilielmus videlicet de Barris, vir probalse mililiae, capitales fueranlet auctores, praescientes adventura
pluresque milites cum eo : quibus adjunctus, et a comitis noslri, cum summa festinatione fugerunt,
quibus adjulus cemes noster, venit prepe Narbe- obsidionem quam diu tenueranldimhieiiles. Comes
jiam, discurrensque et devastans terram Aymerici autem nester et qui cum ee erant, audienles quod
domini Narbome , ejus fere omnia castra cepit. hostes praedicti aufugissent, descenderunt ad partes
Quadam aulem die, proposuil comes noster equi- Aginnenses, ut caslrum quod dicilur Mansum in
tare ante Narbonam, armaiisque omnibus suis et extremisfiiiibusdicecesisAginnensis.quodipsoanno
tribus aciebusdispositis, ipsecomesin priina fronte apostataverat, si possent, caperent per insultum.
appropinquavit portaecivkatis. Hostes aulem noslri Rex etenim AngliaeJoannes, qui seinper adversatus
egressi eranl de civilale et slabant in povla. Miles fuerat negoiio Jesu Chrisli et comili Montisforlis,
aulera inviclus, videlicet coroes noster, per locum ipsoanno versus partesperrexerat Aginnenses; plu-
arduum et inaccessibilem, in ipsos subito voluit in- res de nobilioribus terrse illius, in ejus sperantes
silire, hostes aulem qui stabant in loco eminenti, attxilium, recesserunt a Dco et dominio comitis
ipsum tot lanceis impulerunt, quod, rupta sellaequi Montisforlis : sed posteaperDei gratiam. frusirati
in quo sedebal, cecidil ipse de equo : statiin con- suiit a spe sua. Properans igiturcomes nostercum
currunt undique hosles ad capiendum vel occiden- suis ad prsedictum caslrum, venit ad quemdam lo-
dum comitem, noslri ad protegendum; sed nostri • cum, ubi oporiebat eum transire Garumnam. Ha-
gralia Dei per mullos labores coniitem viriliter bebat autera naviculas paucas immunitas, horaines
erexerunt. Posl baec Guillelinus, qui eral in extre- autem de Regula, quoti esl caslrum quoddam regis
ma acie, el nostri omnes inipeium fecerunt in hp- Angliae,-ascenderant cum navibus mullis et arma-
stes, ipsosque in civitatem intrare citius compule- turis, ut nostiis traiisilura prohiherent; sed nostri
runt : quo facto, comes et nostri ad locum unde intrantes aquam, ipsis invilis libere transierunt.
ipsa die venerant sunt reversi. Venientes ad castrum supradictum, scilicet Man-
CAPUT LXXVII. sum, illud per triduum impugnarunt; sedquianon
habebant machinas, nee comes polerat ibi lirmare
Pelrus Beneventanus cardinalis, aposlolicm sedis 2 obsidionem, eo quod ad mandatum legali oporte-
legatus, comiles Fuxensemet ConvenarumEcclesiw bat eum redire ad partes Narbonenses, recessit a
reconcilial,
castro saepedicto ad partes proprias Narbonenses.
Dum hsecagerentur, magister Petrus Beneventa-
nus cardinalis, aposlolicse sedis legaltis, missus a CAPUT LXXVIII.
D. papa veniebat ad parles Narbonenses, ut de his Carcassonse aniistes e Gallia cum ingenti peregrino*
quse pacis erant et iidei ordinaret. Audiens aulem rum mulliludine revertitur.
legatus quomodo se habebant Narbonenses, man- Anno Verbi incarnat. 1214, venerabilis Carcas-
^Javit eis et districte praecepit ut firmas treugas ha- sonse episcopus, qui tolo prsecedenti anno pro ne-
berent cum comite Montisfortis, quousque ipse ve- golio fidei contra hsereticos discurrendo et praedi-
niret. Idem etiam mandavit comiti nostro ne scilicet candc labpraverat in partibus Gallicanis, circa
lsederet in aliquo Narbonenses. Post paucos aulein cctavam Dominicae Resurreclionis, iter ad partes
dies, veuil legalus et inlravit Narbouam, viso ta- arripuit Albigenses : ipse eteuira omnibus cruce-
.menprius comitenoslro el habito cum-ipso collo- signatis, lam illis quos signaveral quam aliis qui
quio diligenli. Stalim accesseruut ad euro hostes demauu magislriJacobi de Vilriaco, viri peromnia
fidei. comes scilicet Convenarum et Fuxi, et alii D laudabilis, et quorumdam aliorum susceperant si-
mulli, qui exigentibtis meritis fuerant exhaeredaii, gnum crucis, diem molionis alligaverat ila quod
pro reslilutione sua ipsi tegalo supplicaturi : lega- in quindena Paschae.essenl pariler congregati, pro-
lus sapiens el discretus, omnes recouciliavit, reci- fecturi cum eo per partes Lugriunenses contra hse-
piens ab eis non solum juratoriamcautionem standi retlcos pestilentes. Sed M. Robertus de Corceone
mandato Ecclesiae, sed eliam qusedam casli'a for- apostolicae sedis legatus et venerabilis arcliidiaco-
lissima quae adhuc remanseraiit hostibus pr;;nota- nus Guillelmusciucesignatis suis diem prselixerant,
tis. Rebus sic se habeiitibus, homines tle Moysiaco ut essenl in quindena Paschse Biterris, contra prse-
tradideriint villam Moysiaci per prodilionem coraili notatos hserelicos per parles alias profeclui-i. Mo-
Tolosano. Uli autem qui crant in villa ex parte venles igilur a Nivernis episcopus Carcassonensis
comilis npstri, receperunt se in munitienem villae peregrinique supradicli, ilinere prospero, ad Mon-
salis debilein et immunilam. Cemes vere Telpsa- tempessulanum devenerunt: ego autem eram cum
nus, iu gravi multilutline ruptarierum, coepii im- episcopo Carcassonensi. Ibi invenimus Parisien
pugnare muiiiiioiiera illam per tres continuas scpli- sem arcbidiaconum el peregrinos qui cum ipsc
manas; sed obsessi noslii, quamvis paucissimi, se venerani a partibus Gallicanis. Cardinalis ,vero
685 HISTORIA ALBIGENSIUM. 6.86
sciiicet M. Roberlus de Corceone, in parlibus Po-, A modas guerrse necessitales, ibi poterat facere mul-
d-iensibus quibusdam erat negoliis occupatus. tos dies, diclara puellara duxit secuni Carcassonam;
P.roficiscenlesquea Monlepessulano, venimus propc ibique fuerunt niiptise celebratse. Pcregrini vero,
Bkerrim ad castrum S. Tiberii; ibique occurrit no- qtii jam diu a Carcassona exierant, et jam cpisce-
bisuobilis coroes Montisfortis : eramus aulem, tam paium intraverant Cadurcensem, terras hesliuni
cquites quam pedites, circiter centum millia pere- fidei, quae limere eorum erant derelictse vacuae,
grini, inter quos unus de milkibus erat vicecomes vastaverunt. Nec prajtereundum est qued, cuin
castri Dunensis, pluresque alii mililes, quus nnn transiremus per episcopatum Rutenensem, veni-
p.st opus per singulos numcrare. Progredientes a mus ad quoddam castrum, qued Mauriliacum vo-
partibus Biierrensihus venimus Carcassonam, ibi- catur; illi auteni de castro voluerunt nobis resi-
que fecimus paticos dies. Noiabilker aulem no- stere, quia niirse fortitudinis erat castrum el peni-
tandum est, et pro miraculo illo est habendus to- tus inaccessibile. Erat autem in exercitu noslro
tus illius anni evenlus, sicut supradiximus; quando magister Robertus de Corceone apostolicae sedis
venit supra memoratus Petrus Beneventanus in legatus, de quo supra tetigimus, qui nuperrime
terram Albigensem, Arragonenses, Cathalonenses venerat a partibus Gallicanis: mox nostri in suo
erant Narbcnaj congregati contra Christianitatem adventu accesserunt ad caslrum et coeperunt lio-
et comitem Montisforiis, et hac de causa : comes stes suos acriter impugnare. Videntes illi de caslro,
noster erat prope Narbonam, nec saepe poterat quod amplius resistere non valerent, reddiderunt
elongare, quin bostes slatim tolam lerram in cir- se ipsa die legato, ad ipsius per omriia volunlalem;
cuilu devastarent. Sed et Tolosani, et Arragonen- nostri vero de volunlale legati, caslrum penitus
ses et Cadurcenses a remotis parlibus movebant ei destruxerunt.
guerras multum graves. Dum in hac tribulalione Nec silendum quod ibi invenimus septeni haereti-
esset alhleta Chrisli, non defiiil adjulor in oppor- cos de secta illa quae Waldensium dicebatur, qui
tunitalibus, in tribulalione (Psat, IX), in uno siqui- ad legatum adducti, suam incredulitalem plenius
dem el eodem lemporis spalio venit legatus a curia sunt eonfessi : quos nostri arripientes peregrini
Romana, venerunt a Francia peregrini. 0 magna cuin ingenti gaudio ccmbusserunt. Pest haec nun-
inultitudo misericordiae Dei, nec enim peregrini, tiatum cstccmiti nostro quod quidam miliies Agin-
sicut mullis visum est, sine legalo aliquid magni nenses, qui prsecedenti anno ab ejus deminio re-
fecissent, nec legatus sine peregrinis adeo pro- cesserant, caslrum quoddam munierant, quod di
fecisset; si enim hostes fidei non timerent peregri- C citur Monspisatus. Quid plura? accessimus ad illud
iios, non obedissent legato; rursus si non venisset obsidendum; pramolali vero mililes de Montepisa-
legatus, percgrini qui tunc venerunt, contra tot et to, audientes adventum crucesignalorum, limore
tanlos hostes parum proficere potuissenl. Egit ergo dueti fugeruut, castrum vacuuro dimiitentes, noslri
misericorditer divina dispositio,ut dum legatus bo- vero venientes ad caslrum, illud penitus destruxc-
stes fidei,qui Narbonaeerant congregaii, alliceret et runt. Movens coines noster a Moniepisato, coepit
compesceret fraude pia, comes Montisfortis et per- ulterius progredi per episcopatum Aginnensem ut
egrini qui veneranta Francia, possent transire ad caslra quse praxedenti anno a suo dominio reces-
partes Cadurcenses et Aginnenses, el suos, iaio serant pccuparet: emnes auiem adversarii timere
Chrisli, impugnare inimicos. 0 legali fraus pia ! ducti, antequam comes accederel ad •eos reddide-
0 pielas fraudulenta! runt se illi, praeter quoddam uobile quod Marmanda
voeatur. Comes aulem ob majorem securitatem,
CAPUT LXXIX.
ne iterum aposlalarent sicut consueverant, fere
Guido de Monleforli et peregrini lerras Raterii de omnes turres et muros dirui
Caslronovoinvadunl cl devaslant. faciebat, exceplis pau-
cisde fprtioribus castris, quae ipse tam sibi quam
Cum fecissent supradicti peregrini paucos dies D Francigenis munire voluit et tenere. Yeniens ccmes
Carcassonse, nobitis coraes Monlisfortis rogavit ad obsidendum castrum Marmandae, invenit illud
eos, ut cum episcopo Carcassonensi et Guidone de contra se munitum : miles enim quidam regis An-
Monteforli fratre germano ipsius comitis, ad partes glise, quosdara servientes'in castrum adduxerai,
Rutenenses accederent, et etiam Cadurcenses, ut vexillumque suum in summilate caslri posuerat,
terras tam Raterii de Castronpvp, qui nobilissimum ut castrum defenderet contra nostros; sed, appro-
et Christianissimum comitem Balduinum crudelis- pinquanlibus nostris et in ipso adventu suo ad
sime prodiderat, quam aliorum hoslium Chrisli pe- muros accedentibus, post modicam defensionem de
uitus devastarent. Ipse vero comes, cum suo pri- castro fugere coeperunt, recipienlesque se in navi-
mogenilo Almarico, descendit usque Valenliam, in- bus per Garumnam fluvium celeriter descendebant
venitque ibi ducein Burgundise et delphinnm ; ha- ad quoddam castrum proximum regis Anglise, quoa
bitoque super prsefalo matrimonio consilio et as- Regula dicebatur: servientes vero regis Anglise,
sensu, comes noster, quia nen erat tempus con- qui ad defensionem castri venerant, se in luto re-
gruum ad contrahendum, nec ipse, propter multi- ceperunt. Nostri vero intrantes castrum, buna il-
 6S7 PETRI VALLIS CERNAIIMONACHI 688
Htis omnia diripuerunt; servienles vero regis An- A de hostibus ad ipsum, qui, peccatis suis exigenli-
gtiaj, qui eraiitin turre. comes vivos et sanos abire bus, justo Dei judicio fuerant exbaeredali, qnos
dimisit. idem assumpsit, et diu tenuil, non sine multorum
Post haeedatum fuit comiti a suis consilium, ul scandalo et gravi propriae famse jactura. Illi vero
non funditus destrueret castrum, co quod esset qui erant in castro Pbsessi, frequentes nunties nrit-
salis nobile, et iu extremitate terrae suae, sed con- tebanl ad regem prsedictum, petenles succursum;
suluerunt ul turrim majorem muriiret, cseterasque et ipse.ecs per nunties et promissipnes plurimum
turres et parteni murorum dirueret. Quo facto, re- animabat. Quid plura? fitrumer celebris in exer-
versus est .comes Aginnum. Erat autem castrum citu ncstrp quia rex ssepediciusvelebat in IIPSir-
Cassanolii nobile et lortissimum in territorio Agin- ruere,: et fecisset ferskan, si ausus fuisset. Cemes
neusi; ad pedem siquidem cujusdam moni.is, in autem fertissimus Montisforlis, in nullo perterri-
amoenissima planitie situm eraf, sed et aquis cir- tus esl de audilis, sed (irmiler proposuit quod, si
cumfluenlibus, et nativis rupibus cingebatur : erat rex vellet irruere in exerckum, non ideo recederet
in castro illo sedes bserelicorum una de principali- ab obsidione, sed se et suos defendens pugnaret
bus, et fuerat ab antiquo, homines aulem castri " conlra eum; sed saepedictusrex, saniori usus con-
illius erant pro magna parie raptores el perjuri, re- silio, nihil de his quae dicebautur et quae forsitan
pleti omni iniquitate et genere peccatorum; jam proposuerat agere allenlavit. Nec silendunj quod
enim semel et iterura reddiderant se Chrislianilati, magister Roberlus de Corceone cardinalis apostoli-
nuuc etiam et tertia vice Chrislianilati et comili csefsedis legatus, de quo supra fecimus mentionem,
uostro resistere attentarunt. Erat autem castri illius venit ad exercitum in obsidione Cassanolii, et pau-
doniinus major Hugo de Rominiaco, frater epi- cos ibi faciens dies laborabat, prout poluit, utpole
gcopi Aginnensis; hic comitis familiaris fuerat et h.omo bonse yoluntatis, ad expugnationem castri,
amicus, sed ipso anno, rupta familiarilale et sa- sed, negotiis injunclae sibi legalionis ipsum revo-
.cramenlo, per proditiouem, a Deo recesserat et co- canlibus, non exspectavit usque dum caperetur ca-
mile roemoralo : collegerant eliam se alii prodito- strum. Igitur laborarilibus nostr.is in obsidione illa,
res quamplurimi in castro illo. Veniens igitur nobi- et per jactus machinarum muris castri pro magna
lis comes Montisforlis cum exercku ante castruna, parte debililatis, quadam nocte, convocatis comes
in vigilia Apostolorum Petri et Pauli obsidionem de majoribus exercilus et quodam artifice carpen-
firmavit ex una parte super mentem, npn enim suf- tario, inquisivit ab artifice illo quomodo possent
liciebat exercitus ejus ad castrum in circuitu ob»i- ,C nostri ad muros accedere el castrum capere per in-
dendum. Post paucos autem dies, fecit comes ma- sultum; erat enim aqua profunda inlerexercitum
chinas erigi ad diruendos muros castri; iuachinae et castrum, et quouiam oportebat transire, si vel-
autem illae,et ad muros et intra castrum instantius lent nostri ad muros accedere, et non erat ibi pons,
jacienles, in brevi domos castri plurimas dfrue- quia adversarii ipsum a parte exleriori diruerant
runt; post aliqriot autem dies, supervenientibus ante adventum nostrum. Multis mulla dicenlibus,
peregrinis, descendens comes de monle, fixit ten- laiidem ad coiisilium dieti artificis in hoc convene-
toria in planitie prope castrum, partem exercitus runt, ut fieret pons de lignis et cledis, qui per mi-
habens secum : plures vero remanserunt in monte, rabileartificium super dolia magna impulsus, per
cum nobilissimo et probissimo juvene Almarico aquaro nostros ultra porlaret. Statira venerabilis
(ilio comitis, et venerabili episcopo Carcassonae episcopus Carcassonae, qui ut ultra ingredi ttiam
Guidone, qui ibi legali fungens oflicio, ad expugna- posset, die nocluque laborabat in bis quae obsi-
lionem et captionem castri inslantissirae atque ef- dioni opus erant, convocata inultitudine peregriuo-
licacissirae lahorabat. Fecit autem coines in planitie rum, fecit afferri,copiosa ligna ad faciendum pon-
ubi selocaverat, erigi machinas quse petrarise nun- tem. Poslquam autera factus est pons, armanles se
cupantur, die noctuque jacientes muros castri de- D nostri, paraverunt se ad insultum; impellentesque
bililabant plurimum. Quadam autem nocle circa pontem ad aquam nsque venerunt: sed mox, ut
auroram, exeunles plures ex adversariis de castro, pons aquam tetigit, pro sui ponderositate et quia
ascenderunt in montem impelum facturi unauimi- ripa aquse a parte illa alla erat, ad ima tanto im-
ter in exercitum, venientesque ad tentorium. in petu dilapsus est, quod nullo modo retrabi poluit
quo Almaricus lilius comitis dormiebal, irruerunt vel Ievari, sicque totus labor noster, quoad ponlem
in eum validissime, ipsuin capturi vel occisuri, si illum, quassatus est in momento. Post paucos au-
possent; sed currentes nostri, et hostes viriliter tem dies, fecerunt noslri alterius modi pontem, si
infestantes, ad castrum suum redire compulerunt. forte possent per ipsum aquam illani transire; pa-
Dum bsecagerentur in obsidione illa, rex Angliae, raverunt etiam naviculas paucas, per quas, licei
Joannes, qui dolens exhseredatione nepotis sui, vi- cum magno discrimine, pars nostrorum transiret:
delicet iilii comitis Tolosani, bonis nostris succes- oronibusque paratis, armantes se noslri, ponlem
sibus invidebat, accesserat prope partes illas, ad trahunt ad aquam, alii autem naviculas ascende-
Peiragqricensem videlicel civitatem, habens secum runt. Illi autem de caslro habentes pelrarias mul-
c\ercituu> magnum valde; confugeranl enimplures las contra nostros inslantissime et validissime ja-
G89 HISTORIA ALBIGENSIUM. 690
ciebanl. Quid plura? prpjiciunt neslri ppntem super AV.ruptis anterioribus roacbinse cledis, cum mtilta
aquam; sed nihil prefecerunl, quia nimis brevis probitate transiere fossatuni. Inlerea cleriei nostri,
et omnino insufliciens erat ponticulus ille; fit Veni, creator Spiritus, cum devotione uiaxima de-
mceror et luctus nostris, gaudium et exsultalio cantabant;.adversarii autem videntes irruentes no-
inimicis. slros, receperunt se inlra muros, et coeperunt
Constantissimus autem comes ex his quse acci - nostros per desuper muros jactu lapidum creber-
derant iiihit desperationis concipieus, convocat rimo graviter infeslare; noslri vero, quia immi-
arliGces suos consolans eos, et mandans ut atten- nebat nox et quia non habebant scalas, muros
tarent. parare machinas ad transeundum aquaiu : conscendere nequiverunt, sed intra muros et fos-
roagister vero arlificum miium el inaudkum exco- satura, in modica quadam planitie stantes, barba-
gitavit machinse modum • fecit enim afferri ligna canas, quas hosles extra muros feceranl, ipsa nocte
multa et magna, et primo super ligna niaxima deslruxerunt. In crastino vero, tota die laborave-
construere quasi domum amplain de lignis , tectum runi arlifices nostri in scalis faciendis el aiiis iria-
habentem de cledis, nou cacuminalura, sed pla- chinis, ul die tertia caslrum ascenderent per in-
num : poslea^supermedium teeli erexit quasi tur- sultum; quod scientes et timentes milites ruptarii
rem altissimam-de Jignis et cledis, quinque haben- " qui erautincastro, sequenti nocle exeuntescum ar-
lem in altum mansiones , in quibus balistarii stare mis quasi insujlum facturi in exercilum, onines
possent. Post hsec in circuitu lurr.is illius fecit su- fugerunt; plures autem de nostris inseculi sunt
per tectum memoraium quasi murum de, cledis, in eos diutius, sed comprehendere nequiverunt; reli-
quibus slare possent multi dc nostris qui lurrem qui vero. accedentes ad caslrum niedia nocle, vi
defenderent, babentesque aquara multam in cupis intraverunt, apponentesque ignem , corabusserunt
magnis,.jit exstinguere possenl, si hostes projice- iilud, etquos invenire poluerunt in ore gladii pe-
rent ignem; ob hoc eliam , videlicet ne bostes renierunt: per omnia benediclus Deus, qui tradi-
possent incendere machinam 'illam , fecit arlifex dit inipios, etsi non omnes. Posl haec fecit cojnes
ipsam operiri toiam ex paite anteriori coriis bo- noster, quasi solotenus, destrui in circuilu muro9
vinis. Omnibus igitur paratis, eoeperunt noslri tra- caslri, sicque captum est et cassatum Cassanolium
here et impellere machinani versus aquam ; hostes- xvi Kal. Sepl., ad laudem Doraini nostri, cui est
vero lapides grandes et creberrimos cum pelrariis honor el gloria in saecula saeculorum.
econtra jaciebaut, sed nocebant per Dei gratiam
CAPUT LXXX.
in modicp aut in nullp. Cum ergo npstri macbinain < Q destruclione casiri Domm in Petragoricensi aix-
impulissent usque ad aquam ,, atluierunl in cephi- De
nis terram, ligna et hujusmodi ad projiciendum cesi, quod eral pessimi lyranni G. de Cahusaco.
in aquam : illi qui erant sub tecto inferiori securi His ita gestis, signilicalum est comili nostro
et inermes implebant fossatum, balislarii el alii qui quod in episcopatu Petragoricensi erant castra iu
erant in'superioribus munitionibus, impetus ho- quibus habkabanl pacis el fidei inimici : et vere sic
stium coercebant. Quadam aulem nocte adversarii eral. Proposuit igitur comes progredi et invadere
quidam naviculam impleverunt lignis siccis , carne casfra, ut per Dei - gratiam el auxilium peregrino-
salsa, adipeet aliis lignis incenlivis, volentes eam rum , expulsis ruptariis et raploribus relegalis, pa-
impellere ad macbinam noslram , ut comburerent cem Ecclesiis, imo toti terrse Petragoricensi relin-
eam; sed non potuerunt, quia ;servientes nostri queret. Omnes autem Christi et nobilis comkis no-
navicuiani illam combusserunt. Quid ultra? iabo- slri adversarii, audito quod captum esset Cassa-
rantibus nostris in implendo fossalo, transibat ma- nolium, tanto timore percussi sunt, quod in nulla
china uostra sicca pariter et illsesa; quanlum enim munitione etiam fortissima adventum ccmitis et
implebant de fossato, tantumdem machinam ulte- exercitus ausi sunt exspectare. Movens igitur exer-
rius impellebant. Quadam igitur die Dominica vi- D citus a Cassanolio, venit ad unum de castris, quod
dentes adversarii, transeunte machina, sibi captio- Doma.dicebalur, et invenit illud vacuum et absque
nis periculum imminere, projecerunl ignem contra defensore : erat autem castrum nobile et fortissi-
machinara; sed noslris cum aqua ignem exstin- mum super Dordoniam fluvium, iri amoenissimo
guentibus, nihil proficere potuerunt : jam enim loco situm. Statim comes noster turrem castri, quse
propinqui erant noslri el adversarii, qui se mutuo erat allissima et pulcherrima, et pene usque ad
cum lanceis impetebant. Cogitans igitur comesj summum muniia,. subfodi fecit etdirui; ad dimi-
noster ne forte adversarii de nocte comburerent; diam vere leugam erat castrum aliud mirae ibrtitu-
machinam ipsam, eadem die Dominica circa vespe-. dinis, quud dicebalur Monsfcrtis. Dpminus vero ca-
ram fecit armari suos , et omnes, concrepantibusi stri, nemine Bernardus de Casuacie, bcmp cru-
lubis,vocari ad insultuin. Episcopus autem Car- delissimus et emnium pessimus, timpre ductus,
cassonse et clerici qui erant in exercitu cura eo, fugerat a faeie ceinitis nnstri, castro suo vacuo
convenerunt in locum eminenliorem prope caslrum, dereliclo : tot eniro et lantae erant crudelitales,
clainaluri in ccelttm et.prn noslris pugnantibusi rapinse, enormitates iilius nequissimi et scelen,-
oraturi. Mox igitur nostri inlrantes machinam, , tissimi, quod \i\ possenl credi, aut eliam cogitari.
 601 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 692
Et cttni talis esset, procuraverat ei diabolus adju- A legationes prsedictas tyrannus memoratus expo-
torium simile sibi, uxorem videlicet quae erat so- suerat regi Francise, sed nihil proficere potuit. »
ror vicecomitis Turense. Haec altera JezabeJ, irno In hunc modum subjugala sunt q.uatuor castra
longe pejor et crudelior quam Jezabel, omnium illa, Doma videlicet, Monsforlis, Castrumnovuni,
malarum erat pessima feniinarum , et viroin cru- Bsenalium. In his iv castris, a centura annis et an-
delilate non impar et malitia. Ambo jgiiur, cum lea, sedes fuerat Salanae, ab his egressa fuerat
essent nequissimi, jspcliabant, imo destruebant ec- iniquitas super faciem terrse. Istis igitur subjugalis,
clesias , peregrinos invadebant, membris innoxios per peregrinorum Jaborem, et probitatem exper-
detruncabant, ita quod in unicc monasterie inp- tissimam coraitis Montisfortis, reddila est pax et
nachprum Nigrurum i qupd Sarlatium dicitur, in- tranquilitas, non solum Pelragoricensibus, sed eliani
venti sunt a nestris centum quinquaginta inter vi- Cadurciensibus et Aginnensibus et Lemovicensibus
res el mulieres, qui, manibus vel pedibus ampu- pro magna parte, His igitur ad gloriam nominis
tatis, erutis eculis,- sive caeteris membris caesis, a Christi peractis, rediit comes noster et exercitus
prsediete tyrannp et uxure ejus fuerant. mulilati. ad partes Aginnenses, et data sibi opporiunkale,
Jpsa enim uxor tyranni, totius pietatis oblila, pau- fecit dirui munitiones quae erant per dicecesim
peribus .mulieribus vel mamillas faciebat extrabi, Aginnensem. Postea venit comes Figiacum, audi-
vel pollices abscindi, ut sic ad laborandum inutiles lurus loeo regis Franciae causas et qusestiones in-
reddereulur. 0 crudelitas inaudila ! sed,, his omis- digenarum, rex enim eomuiiserat ei in partibus
sis, cum nec millesimam inalitiarum dicti tyranni illis vices suas in mukis. Multa audivit et mtilta
et uxoris ejus parlem possemus-exprimere, ad correxit, et plura correxisset, sed noluit excedere
propositum redeamus. fines regii-mandati. Inde progressus versus dioece-
Destructo igitur ef. everso castro Domas, vouut sim Ruihenensem, occupavit quoddam. castrum
comes noster subverlere castrum Montisfortis, fortissimum prope Figiacum , nomine Capdecana-
quqd erat, sicnt diximus, prsefati tyranni. Mox cum, ubi ab antiquo fueral nidus et refugium ru-
episcopus Carcassonse, qui totum pro negolio ptariorum. Iiitje venit comes cum exercitu Rulhe-
Christi se Jaboribus exporiebat, assumens secum nam civitatem, impetiit autem comes comitem
partem peregrihorum , abiit et fecit dirui castrum Ruthenensem de rnullis ; ipse enim comes Ruthe-
illud; adeo autem forlissimi erant niuri illius, quod nensis bomo ligius erat comitis nostri, sed quod-
vix poteranl dirui, eo quod caeraentum in iapidem dam quserens subterfugium, dicebat quod partem
obduruisset, unde etiam raultos dies oporiuit no- C terrse suse maxiinam tenebat a rege Anglise. Quid
6tros facere diruendo castro. lbant peregrini mane plura ? Post multas altercationes, recognpvit tptam
ad operandum, et sero revertebanlur ad locum terram suara tenere a comite nostro, et de tota
castrorum'; exercitus enira non recesserat a Doma, terra sua fecit ei hominium, et ita facli sunt amici
eo quod aptior et competentior exercitui erat locus. et concordes. Erat prope Rulhenam caslrum quod-
Erat prseierea prope Montemfortem atiud castellum, dam forte, riomine Severacum, in quo habitabant
noinine Castrumnovum , non impar cseteris in ma- ruplarii lurbatores, tot enim et tania mala prov^e-
litia , et hoc ipsum timore exerckus fuerat dereli- niebant a castro illo, quod non posset de faeili ex-
ctuni. Proposuit autem comesnoster tenere etoc- primi. IJIi siquidem qui erant in castro illo non
cupare castrum illud, ut per haec melitis posset solum Ruthenensem dioecesira infeslabant, sed lo-
pacis compescere lurbatores : sicul cogkavit, ita lam lerrajn in circuitu ad Podium B. Marise. Dum
et fecit. Erat insuper quar-lum caslrum satis forte, igitur comes nosler esset apud Ruthenam, manda-
iiomine Bsenatium : hujus castri dominus pessimus vit domino caslri ut redderet ei ipsum castrum ;
crat,. et Ecclesiarum moleslissimus oppressor : de- ille vero de fortitudine munitionis confisus, coai-
dit autem ei coihes noster opiionero , ut unum eli- tans eliam quod comes tunc temporis non posset
geretde duobus, videlicet ut infra terminuni a co- ^ obsidionem circa castrum lenere, eo quod bienia
mite et ab ipsis qui ibi erant prsefixum, restitueret erat, et castrum illud in montanis, el in Iocis fri-
male ablata, aut humiliarentur muri castri ipsius; gitlis esset silum, noluit reddere castrum suum,
et ad hoc exsequendum datae fuerunt inducise per Quadam igitur nocle Guido de Montefoni, fratei*
plures dies. Sed cum intra dies illos, de rapinis comilis nostri germanus , assumptis milkibus et
non fecissel reslitutionem, noluit comes noster servientibus secum, exiens a civitate Ruthenensi,
humiliare munitionem castri Baenatii; inviloque equitavit de nocle, usque prope caslrum saepedi-
tyranno et muitum dolente, fecit comes nosler hu- ctuin, et summo diluculo, illucescente aurora, ir-
miliare lurrem et nuiros castri Bsenalii: allegabat ruit subito in burgum inferius, coepitque illud in
enim maleficus ssepedictus castrum suum non de- njomento et occupavit. Illi autem de burgo recepe-
bere humiliari, eo quod ipse solus erat in lerra runt se in iuferiorem inuiiitionem, in summkate
iila , qui juvaret regem Franciae conlra regem An- siquidem raontis sita erat munitio , burgum vero
gloruit. ; sed comes , allegationes islas vanas sciens forinsecum a munitioiie illa per descensum montis
• et frivolas, iion destilil a preposko. Jam eliam al- protendebalur. Ideo autem dictus Guido pccupav^t
693 HISTORIA ALBIGENSIUM. 63i
iiurgum, ne adversarii, veniente exercitu, possent A pessulanum archiepiseopi et episcopi voeati a ma-
illud comburere. Veniens igitur coroes cum exer- gislro Petro Beneventario apostolicse sedis legalo
citu ad castrum Severaci, invenit dictum burgum ad concilium, ut de his, quse pacis erant et fidei,
illaesum , domosque plurimas exercitui aptas ad idem legatus secundum prselatorum corisilium ordi-
manendum, quas occupantes nostri, firmaverunt naret. Convenerunt autem ad illud concilium quin-
obsidiouem : a domino factum est illud, qui verus que archiepiscopi, videlicet Narbonensis 1, Accita-
cst in opportunitate adjutor, et pius iri neccssitate nus 11, Ebredunensis m, Arelatensis iv. Aquensis v.
provisor. Paucis diebus transactis, erexerunt ma- Fuerunt episcopi xxvin, pltiresque de baronibus
cliiuam unam quse petraria dicitur, el fecerunl ja- terrse ibi adfuerunt. Nobilis aulem comes Monlis-
cere conlra castrum : adversarii vero unam simi- foriis nou intravit cum aliis Moiitempessulanuni,
liler macllinam erexerunt, et cum ipsa nostros, sed mansit diebus concilii in quodam vieino castrc
quantum poterant, infestabant. Nec silendum quod quod erat episcopi Magalonensis. Homines auteai
obsessos illos ita ailenuaverat dominus in victua- Montispessulani, utpote pessimi et superbissimi,
libus quod nimia penuria arctabanlur, frigus prse- seraper exosum babebant comilem et omnes Fran-
terea et hiemis asperilas ita eos affligebat, ulpote cigenas, ita quod ipsuni comitem non permktebant
"
qui modicas, et vilissimas habebanf vestes, quod Montempessulanum intrare : hac de causa mansit
nesciebant quid agerent. Si quis autem de pauper- sicut diximus in castro praediclo, veniebatque quo-
tate et miseria eorum miretur, noverit quod ita tidie usqne Montempessulanuro in domo fratruiu
subito praeoccupati fuerunt, quod non licuerit eis , mililise Templi foris murum, ubiegrediebantur foris
nec armis nec viclualibus se munire, nou enim ad euin.... archiepiscopi et episcopi, quolies opus
putabant, sicut diximus, quod nostri media hieme, erat. Igilur convenientibus ut praadictum est legato,
ct in locis tam frigidis, possent obsidionem lenere. archiepiscopis et episcopis, abbalibus et aliis eccle-
Post paucos vero dies, fame et siti et frigore el siarum prselatis apud Moniempessulaniim , fecit
nuditale afliicli, poslulaverunt pacem. Quid plura ? legattis sermonem in ecclesia beaiae Virginis Mariae.
Post longum et varium de modo composkionis Postea vocavit in domo in qua manebat archiepi-
traclatum, tandein ad proborum consilium, in hoc scopos qukique et episcopos xxvm, abbates et alios
coiiveneruntjtamnoslriquara dominus castri, quod ecclesiarum prselalosinnumerabiles: quibusin unum
ipse redderet comiti caslrum, et comes ipsum ca- congregatis, primo eos alloculus esl in haec verba :
strum episcopo Rutheuensi, et cuidam nobili < Repeto et requiro a vobis, sub obieslalione divini
militi qui dicebatur Pelrus Brimundi traderet judicii et obedienliaj debito, quo Romanae Ecclesisa
custodiendum , factumque est ita. Statim nobilis teneraini, ut omni gratia, odio, livore poslposilis,
comes de mera Jiberalitate sua, reddidit supradiclo detis nobis fidele consilium, secundura scienliam
domino Severaci totam aliam terram suam, quara veslram, cui melius et uiilius, ad honorem Dei et
fcccupaverat Guido de Monteforti : prius tamen sanctae matris Ecclesise et pacem terrse, ad expu-
quam redderel ei tervam suatn, induxit eum ad hoc, gnandam vel expurgaiidam spurckiam hsereticorum
quod homiiiibus suis maluin non inferret: co quod concedi et assignari debeal Tolosa, quam comes
se redriidissent memorato Guidoni. Post hsec etiam Tolosanus lenuit et alise terrse quas occupaverunt
uobilis comes, ulpote liberalissimus , reddidit ei exercitus Christianorum crucesigriatorum.j Omnes
Severacum recepta ab ipso hominii. fidelitale et sa- archiepiscepi et episccpi habuerunt lengam et di-
cramento, et ila in graliam. ef. familiaritatem comi- ligentem deliberatipnem, unusquisque cum abbali-
tis est snsceptus. Nec prajlermilteiidum qtiod per bus suse dioecesis et familiaribus clericis suis, et
redditionero castri Sewracitolilerrae illi reddita est quia bonum videbatur et reclum redegerunt in
pax et quies; in omuibus laudaudus est Deus, ample- scriplum, etin hoc tandem omnium et singulorum
ctendus athlela ipsius Udelissiinus, comes videlicet vota et consilia convenerunt, ut nobilem comi.tem
ChristianissimusMontisfortis. Ilisomnibus rite per- ]D Monlisfpitis eligerent in totius terrae illius princi-
actis, raagister Petrus Beneventanus, apostolicse pera et monarchara. 0 res miranda! si creandus
sedis legatus, de quo supra feciraus menlionem, est episcopus aut abbas, vix in unam personam
reversus a panibus Aragoneiisibus, in quibus pro conveniunl paucissimorum consensus.; ecce in ele-
gravibus negoliis fecerat longam moram, convocavk ctione principis terrse, tot et lantae personae, in
celeiierrimum efcgeneralissimumconcilium in quin- memoratum Chrisli pugilem, sine aliqua diss.ensione
deria Nalivilatis Dominicaeapud Moiuempessulanum. vota sua unanimiter contulerunl : a Deo procul
CAPUT LXXXI. dubio factura est istud, et est rairabile in oculis
noslris. Poslquam ergo archiepiscopi et episcopi
Cqncilium apud Monlempessulanumlegatus celebrat,
cui inlersunl v archiepiscoviel xxvni episcopi, su- elegerunt prsenobilcm comkem modo quo praedixi-
per dominio lerrm conquisitm, cujus comes a Mon- rous, instantissime requisierunt a Iegato, ut ipse
leforli princeps uno lolius concilii.ore el consens,u stalim traderct lotam terram eidem comiti;- sed
consiiluitur.
babilo recursu ad litteras D. papse , quas miserat
Anno ab Inearnationis Domini 1214, in qqindena legato, inventum est quod legalus uon poteral
Nativilatis Dominicse, convenerunt apud Monlem- istud facere iuconsulto D, papa : et hacdecausn,
-695 PETRI VALLIS CERNAH MONACHI 696
comrauni assensu lam legatorum quam prselatorum, A eliam ibi venerabilis episcopus Carcassonse Guido,
'Ebrediinensis archiepiscopus Girardus, vir multae qui ad preces nobilis comitis Montisfortis, paulo
scientiae et totius bonilatis, missus est Romam, et ante pro negotio fidei ad parles descenderat Galli-
• quidam clerici cura eo, litteras tam legati quam canas, et cum Ludovico veniebat. Ludovicus autem
praelalorura ferentes secum, in quibus supplicabant . etquieum eo eiant ipsum lenerrime diligebant,
praetati, omnes D. papae instantissime, ul nobilem "*ejusque volunlati et consiliis in omnibus acquiesce-
comitem Montisfortis, quem unaniraiter elege- bant. In crastino Pascbae, movens episcopus cura
rant, concederet eis in terrse dominum et mo- suis a Lugduno, venit Viennam : comes autera Mon-
narcham. tisforlis occurrebat domino suo, Ludovico videli-
Illud autem non credimus reticendura quod dutti cet, laetabundus et gaudens, et descenderat usque
celebraretur memoratum concilium in Montepes- Viennam : quanta autem fuerit in mutu3 illa obvia-
sulano, quodam die legatus comitem nostrum qui tione el visione exsultatio, non essel facile expri-
erat foris muros, in domo militise Templi fecit vo- mere. Progrediens Ludovicus cum suis Vienna,
cari, ut intraret ad ipsum et praelatos : statim co- -venit Valenliam ; legatus autem de quo supra leti-
mes intravit curo paucis, militibus vero suis, qui gimus, scilicet inagisterPetrus Beneveutanus, oc--
cum eo pauci intraverant eausa spatiandi per villam currebat Ludovieo, et venerat usque Valentiam.
evagantibus, comes erat cum legato et prselatis ipse Sicut in superioribus expressimus, memoratus le-
et duo filii ejus, mox illi de villa ulpoteuequissimi . gatus cives Tolosanos et Narbonenses et alios qui
armaverunt se clanculo pro magna parte, inlran- , fuerant contra Chrisliauiialem et comitem Montis-
tesque ecclesiam Beatse Mariae, postquam comes forlis absolveral, secreio suo et prcvido consilio,
inlraveral, lotam viam per quam ipsum redire pu • quo ipse novit: Tolosanara insuper et Narbonensem
tabant observantes, exspeclabant redkuin ejus, ut civitates et alia caslra hoslium Cbristi in parlibus
eum occiderent si ppssent, sed pius dominus alil.er Albigensibus in manu sua et proieelione lenebat,
et longe melius ordinabat. Innoluit ergo comiti timebatque ne Ludovieus, uipote primogenilus re-
noslro quod fiebat, et per aliam viam quam intra- gis Franciae, et totius terrae "quamlegatus tenebat
verat exiens, ab insidiis declinavit. His omnibus dominus principalis, aliquid potestative vellet fa-
lite gestis, et celebrato per raultos dies concilio, cere conlra consilium et ordinatipnem Iegati, atit
prselali qui aderant ad propria redierunt: legalus pccupande civitales et castella, quae Iegatus lenebat,
autem ct comes noster venerunt Carcassonam. In- aut eliam destruendc, idecque sicut dicebatur et
terea legatus episcopum Tolosanum misitTolosanii, Q erat verisimile, nen placebat Iegatc adventus et
, utcxparte ipsius occuparet et muniret castrum praesenlia Ludpvici, nec mirum. Cum enim tcta
Narbonense, sic enim vocabatur inunitio et pala- lerrassepius memerata venenp hsereticaepravkatis
tium comitis Tolosani. Cives autem Tolosani, ad . infecta fuisset, rex Franciseutpote dnminus princi-
niandalum domini legati, imo polius, timore ipsius, palis, admonkus fuerat, et multoties requisitus, ut
filium comkis Tolosani fecerunt exire a munilione tanlo morbp manum apppneret expulsivam, et ab
jam dicta, quam hactenus tenueranl, et tradiderunt hseretica spurcitia purgare intenderet regnuru
eara ex parle legati cpiscopo suo, qui intrans mu- suum; ipse vere npn apposuerat consilium vel
nitioncm tenuit eam, et munivit eam railitibtis auxilium ut deberet, et ideo cumterra illa per D.
et servientibus, tamen in sumplibus civium et ex- papamauxilio signatorum fuisset acquisita, non vi-
pensis. debalur legato quod Ludovieus deberet aut possel
CAPUT LXXXU. contra ordinationes ejus aliquid attentare. Videba-
Prhnus' adventus Ludovici filii regis Francim in tur etiam legato, qui crucesignaiiis erat, et lan-
parles Albigensium. quam peregrinus veniebat, unde non deberetej'us
Anno Verbi incarnati 1215, Ludovicus filius regis dispositioni in aliquo contraire. Ludovicus auten)
Franciae primogenitus, quitriennio jam transacto, D utpole mitis et benignissimus, respondk legato
crucem conlra hsereticos assumpserat, sed multis quod ad voluntalera ipsius et consilium se haberet
et gravibus guerris fuerat impeditus, sopitis pro . Exiens LudovicusaValentia, veniladvillam S.^Egi-
magna parte guerris, quas cmitra hostes mullas et dii. Dum esset Ludovicus in villa S. iEgidii, et co-
raultum graves haLebat pater ejus, ipse iter arri- mes nobilis Montisforlis cum eo, venerunl a curia
puil ad partes Albigensium, ut volura suse pere- Romana nuiuii, quos sicut supra roemoratum est,
grinationis expleret. Venerunl cum eo muki nobiles legatus et archiepiscopi et episcopi palriae Provin-
et potentcs, qui omnes ad diem quam eis prsefixe- cialis miserant ad dominuni papara, postulaniesibi
ral, in dieS. DominicaeResurrectionis, convenerunt dominum et monarcbam nobilissimum et Christia-
aii Lugdunum. Fuerunt ibi cum Ludovico episco- nissimura comitem Montisfortis. Dominus autem
pus Belvacensis Philippus, comes S. Pauli, Gal- papa misit lilieras legato et prselatis et eliam comiti
terus comes Pontivi, comes Sagiensis (Seezj et de Montisfortis, sub eadem forma,quibus continebatur
Alancone Roberlus, Guiscardus de Bello-joco, Mat- quod ipse domjn,p.s papa tolam lerram quam co-
thaeusde Monte-Maurenciaco, vicecomes Melednni. mes tenuerat Tolosanus, terras etiam illas quas
el multi alii probi milites nobiles et potentes. Fuit crucesignati acquisierant, et quas legalus teuebai
697 HISTORIA ALBIGENSIUM. • 698
per obsides et custodes, commendabat coraiti Mon- A . currit usque ad crucis patibulum et ad mortem ;
tisforlis custodiendain , donec in concilio generali cum le totum devoveris in Christi obsequio, 11011
quod in Kalend. Ncvemb. illius anni Romae convo- deficias fatigatus, nec recuses usque ad finera bo-
caverat, de lerris prsedictis plenius ordinaret: hoc nam pro Cbristo militiam exercere, nec unquam
audilo Ludovicus et comes noster significaverunt in cor luum ascendat, uttam dulcibus patemis ob-
legato de adventu nuriliorum. Legatus aulem tunc vies monitis et mandatis, sed potius tpto desiderio
erat prope S. ^Egidium cupi pluribus episcepis in etaffectu, amplecti studeas quae mandamus, ut in
civiiate Arelatensi. pe.rpetuum Cbristi amplexibus fovearis, qui te ad
Forma tillerarum domini papm ad comilem Monlis- amplexus invitans, exlendit pro te bracbia inde-
forlis hmc est : fessa ; provida etiam deliberatione diligenter at-
JNNOCESTIUS episcopus, servus servorum Dei, di- tendas, ne in vacuum cucurreris, aut etiain labo-
leclo filio suo npbili virp S. CPmitiMpntisfprlis, sa- raveris, si per luam negligentiam, locustarum mul-
lutem et apestolicam benedicticnem. liiudo, quae de abyssi puteo sunt egressae, sed'per
Nobilitatem luam dignis in Dominp, laudibus luum ministerium, de terra quam occupaverant
ccmmendamus, quia pura dileclieue, mente sincera ejeclae, ipsam, quod absit! iterura occupaverint in
et viribus indefessis tanquam verus et strenuus " exterminium plebis Dei.
miles Christi, el invictus cathelicae fidei prepugna- Nos autem quia pro certo speramus, quod de tua
lor, praelia Demini laudabiliter prseliaris, unde in salute sollicilus, nunquam debeas mandatis aposlo-
omnem fere terram, tuae fidei et fidei scnus exi- lieis obviare, baronibus, consulibus et aliis Christi
vit, prepter qupd super caput tuum multae bene- fidelibus in terris prsedictis constitutis, dedimus in
dicticnes effunduntur, ad graliam tibi amplius ac- mandalis,. in virtuie Spirilus sancli prsecipientes
quirendam, et tctius Ecclesiae praecamina cenge- dislricte, quatenus plenarie iniendentes maudata
runtur et multiplicalis intercesseribus, cerpna libi lua super negoiio pacis et fidei, et aliis quse supe-
glorise conservatur, reddenda libi ajusto judice in rius sunt expressa, inviolabililer observare procu-
futurum, quam propter tua merita speramus esse rent, contra impugnalores calholicse (idei, et pacis
tibi reposilam nunc in coelis. Eia, miles Christi, disturbatores, magnifice ac potenier libi consilium
ministerium luuni imple, currens per propositum el auxilium impeiidentes, ita quod eoruni coope-
tibi stadium, donec bravium comprehendas, nec in raBtesubsitlio, negotium pacis el fidei salubriler
tribulationibus unquam deficias, sciens eollater ali- exsequaris : quod quoque legato prsecipiendo man -
ler tibi assisiere Deum Sabaoth, Dominura videli- damus, ut super his statuat et disponat, quidquid
Q
cet exerckuum, ac principem mililiae Christianae, ipsi negotio viderit expedire, impendens tihi consi-
nec velis bellicos sudores abstergere, anlequara pal- lium et auxiliuiTi opportunum, et quod statueris,
maui victoriae consequaris, quinimo cum iieue in- faciat fiimiler observari; conlradiclores si qui fue -
chcaveris bonum priucipium, ac media qusepost- rint vel rebelles, sublato cujuslibet condilionis vel
mod.um laudabiliter prosequi curavisti, per longa- appellationis obslaculo, ad id quod viderit expedire,
nimitatem et perseverantiam quae coronal, lauda- distiiclione compellens.
bilius opiato fine sludeas consummare, sciens juxta I)alum Laterani IV Non. Apr., pontif. anno
verbum Aposloli ('// Tim. n), neminero esse coro- XVIII.
nanduro, nisi legitirae decertantem. Cum igkur Progrediens Ludovicus a villa S. ^Egidii, vcnil
totam lerram quam comes tenuit Tolosanus, cuni ad Monlempessulanum, et inde Biterrim, civitas
aliis terris a crucesignatis ebtenlis, quae a dilecto autem Biterris distal quatuor lantum leucis a Nar-
filio nostro Pelro S. Marise.in Aquko (Ciacon. ha- bona; cives aulera Narbonenses liniore ducti, mi-
bet jEquiro) diacono card. apost. sedis legato te- serunt ad Ludovicum, significanies ei, quod parati
nenlur per obsides vel cuslodes, usque ad tempus erant ad facieudam ejus in omnibus voluntatem.
concilii generalis, in quo de ipsis consilio praelato- D-Nec silendum quod archiepiscopus Narbonensis
rum plenius possimus salubriter ordinare, pru- Arnaldus, quantum poterat laborabal ad hoc, quod
dentiae tuaedtiximus committendas, ut eas conser- muri Narbonse non diruerentur, ob hoc eliam de-
ves, custodias et defendas, concedentes tibi reddi- scenderat obviam Ludovico usque Viennain : dice-
tusetproyenlus earum, cum jusliliis, et cum aliis bat siquidem quod sua erat Narbona, et hoc pro
ad jtirisdiclionem spectantibus, cum nec possis, parte verum erat: insuper eliam ducatuni Narbo-
nec debeas propriis stipendiis militare, salvis ex- nse, quem ab antiquis temporibiis comes lenueral
pensis, pro muuitione etcustodia castrorum, quse Tolosanus, usurpaverat sibi archiepiscopus et te-
de mandato nostro tenentur, nobilitatem luam cum nebat. Quamvis autem homiiies Narbonenses es-
ornni diligenlia commonemus, tolis affeclibus in srnt pro parte de dominio archiepiscopi, tamen
Domino postulanles pro numiue, ac sub obtesta- contra Deum et Christianitatem , coraiti Monlis-
tione divini numiuis obsecranles in reuiissienem fortis se opposuerant, imo Christum impugnave-
peccaniiniim injungende, quatenus iipn refugias raiit toto nisu, ob hoc eiiam in villam suam intro-
haiic pro Christo legationem recipere, cum ipse niiserant hosles Christi el diu tenuerant. Archiepi-
pro le a Palre legalione suscepta tanquam gigas cu- scopo etiam, qui pro conservatione inurorum ifa
C39 PETRI VALLIS CERNAII MONACH. 700
ardenter iaDoraDat,"graves prsecedenti anno iritu- A . dierum, ad partes Franciae redierunt. Legatus etiam
lerat meius raortis, unde videbatur nostris quod exiens a Tolosa, venit Carcassonam, ibique exspe-
arcliiepiseopus conlra utilkatem Ecclesise, et sUam clavit per aliquos dies comitem Montisforlis. Co-
etiara, inslabat ne muri caderent Narbonae; pro- mes autem nobilis, postquam pauc.os dies fecerat
pter boc etalia qusedam, quae non est necessarium in Tolosa, venit Carcassonam ad legalum. Posl-
replieare, aliquantuliim discordise intervenerat in- quam igitur legatus in terra Aihigensium fecerai
ter archiepiscopum et coniitem Montisfortis : vide- plures dies, et sicut vir circumspeclus el providus,
balur fere omnibus quod archiepiscopus qucad irijunctse sibi Iegalionis officium laudabiliter fuerat
prsedicla, non salis in futurum providebat utilitati exsecutus, tota insuper lerra ssepedicta de roaudato
uegolii fidei Chrisliame. Cum essenl Bilerris, lega- summi pontificis commendata erat nobili comiti
tus el Luriovicus et comes Montisfortis et peregri- Montisforlis, descendensque idem legatus in partes
ni, omnes de voltintate legali et consilio praelato- Proviucise, ad summum pontificeni est reversus :
rum, qui plures illuc convenerant, ila est ordina- nobilis autern comes Montisforlis prosecutus esl Je-
tum, quod Lutlovicus de voliintate et aucloritate ga!umCarcassona,usque ad S. AntoniumpropeYien-
legati faceret dirui muros Narbonse, Tolosse, et nam. Inde perrexii legatus Romam ; nobilis auteni
"
quoruindam caslrorum, eo quod per munitiones comes, postquam fecit in Provincia paticos dies, ad
illas Chrislianitali evencrant multa mala. Iuhibuit partes reversus est Carcassonae, factisque ibi pau •
autem Ludovico, ne bomines diclarum civilatum cis diebus, versus partes Tolosanas et Aginnenses
perlurbaret iri aliquo, nisi tantum in dirutione mu- ge transtulit, ut visitaret lerras illas, el corrigeret
rorum. Quod utposset melius observari, Ludovicus corrigenda. Nec silendum quod niuri Tolosse pro
mandavit civibus Narbonse, ut ipsi ad arbilrium roagna parte fuerant jam subversi. Post aliquot
duorum militum, quos ad boc misit Naibonaro, in- autem dies, Bernardus de C.asiiacio, vir pessimus
fra tres sepliinanas diruerent muros suos, quod et crudelis de quo supra fecimus meiitioneui, ca-
nisi facerent, scirent se graviter puniendos. Goepe- slrura quoddam in Pelragoricensi dicecesi, quod
runt igitur Narbonenses diruere muros Jericbti, ipsitis fuerat, et dicebaltir Castruranovum, pro-
Narbonae videlicet civitatis. Ludovicus autem mo- ditiose recuperavit. Miles enim quidam Francigena,
vens a Biterris, venit cum suis Carcassonam, ubi ctii comes cuslodiendum comniiseraf castrum il-
cum per aliquot dies moram fecisset, venit legalus. lud, minus sufficienter illud munierat, sed dimise-
Quadam igitur die convocavit legatus ad se in do- rat pene vacuum, 'quo audito, prsediclus Bernar-
mum episcopi Carcassonensis episcopos qui ad- „ dns venit ad casirum et obsedit illud, statini ce-
eranl, Ludovicum, et comitem Moiuisforlis, et no- pil, militesque qui ibi erant morte patibiili con-
biles qui erant cum Ludovico. Quibus omnibus demnavit.
corigregatis, Iegatus, jtixta formam mandati apo-
stolici, commendavit comiti terram usque ad cor,- CAPUT LXXXIII.
cilium generale. Post haec movens Ludovictts Car- Concilium Laieranense celebratur, in quo comilalus
cassonam, perrexit ad quoddara castrum vicinum, Tolosanus, Simoni comiti commendalus, decrelo
concilii eidem concedilur,
quod dicitur Fanum-Jovis, et fecit ibi paucos dies.
Iuterea legatus etcomes Monlisfortis perrexerunl Anno Verbi incarnati 1215, mense Novembri,
ad casirum Apamiaruin. Venit ibi ad legalum pes- dominus papa Innocentius III, convoealis patriar-
simus comes Fuxi. Comes autem noster noluit ii- cbis, archiepiscopis, episcopis, abbatibus et aliis
lum videre : ibi commendavit legatus comiti nostro ecclesiarum prselalis, in Lateranensi ecclesia, cele-
castrum Fuxi, quod diu in manu sua tenuerat, bravit in urbe Roma generale conciliuro et solemne.
comes autem nostqr statim misit milites, et ca- Iriter alia quse ordinata fuerunl in concilio et sta-
slrum Fuxi munivit. Nec silendum quod antequa1»! tuta, tractatum fuit de negotio fidei contra Alhigen-
exirent legatus et Ludovicus a Carcassona, comes D ses ; venerat etenim ad concilium Raimunrius
Montisforlis misit Guidonem fratrem suum et quondam comes Tolosanus el filius ejus : comes
milites cuin eo, ad recipiendam et occupandam ex eliam Fuxi, pacis ei fidei manifeslissimi turbato-
parie ejus Tolosam. Post hsec receperunl ex parte res, supplicaturi concilio pro recuperatione lerrse
comitis nostri sacramenta fidelhalis a civibus, et suse quam perdiderant, divina disponenle cen-
prseceperunt eis ut diruerent muros civitatis ; ac- sura, suffraganle auxilio signalorum. Coroes vero
quieverunt cives lieet inviti nimiumque dolentes, et nobilis Monlisforlis misit illuc fratrem suum ger-
plus limore impulsi, quam amore indur.ti, eoepe-. manum. Guidonem de Monleforti, aliosque fideles
runt diruere muros suos. Ab iilo igilur tempore, nuntios et discretos. Verum quidem est, quod fue-
bumiliata est superbia civilatis Tolosanse. lgitur runt ibiariqui, etiam quod est gravius de praelatis,
poslquam legalus commendavit comili nostro ca- qui negotio fldei adversi, pro restitutione diclorum
strum Fuxi, legatus ipse et Ludovicus, et comes comitum laborabanl, sed non prsevaluit consilium
Montisfortis et peregrini omnes , perrexerunt et Achitophel, fruslralum est desiderium maligno-
inlraverunt Tolosam. Inde Ludovicus et peregrini, rum. Dominus etenim papa, approbante pro majori
peracto peregrinationis suse tcrmino videliccl \L parle et saniori sacrosanclo concilio, in hunc niu-
 731 HISTORIA ALBIGENSIUM. 702
dum ordinavil de negotio memorato. Slatuit siqui- A super Tarasconensibus, viris perfidis et malignis,.
dem et providit, quod Tolosa civitas, et alije terrse seneschalcum comitis Montisforlis, mililesque ct
a crucesignatis obtentae , coiiceclerentur coroiti servientes, qui cum dicto seneschalco munitionei»
Monlisfortis, qui in prsedicto negotio virilker et servabant, in ipsa muriitione obseriit, coapkque acri-
fideliter laboravit supra orones ; terram vero quam ter impugnare. Quo audito, Guido frater comitis
comes Tolosanus habuerat in Provincia. cuslodiri Montisforlis, et Almaricus ipsius comitis primo-
voluit summus ponlifex, ut de illa fieret provisio in genilus, cseleiique barones cpmitis et milites, qui
parte vel in toio, filio dicti cornkis Tolosani, si erant in parlibus Tolesanis, festinanter venerunt
lamen per certa fideiitatis et bonae conversalionis versus Belliquadrum, ut suis, si pcssent, suceurre-
indicia, oslenderet se niisericordia dignum esse. renl obsessis. Erat auiem cum eis venerabilis epi-
Sed quam male praedicta se babuerint, et qualker scepus Carcassona? Guido, qui sicut saepedictum
misericordiam in durum sibi convertit judicium, in est, erat in fidei negotio tolus ardens. Interea co-
sequentibus ostendemus. mes nobilissimus Monlisfortis cum festinalione
Post reditum nuntiorum suorum a concilio, co- veniebat a Francia : adducebat autera secum plures
raes Montisfortis, de prselatoruiu terrse Albigensis, milites, quos magnis slipendiis conductos traxerat
et baronum suorum consilio, perrexk in Franciam B aFrancia. Properantes Guido fraler comitis, et Al-
ad dominum suum-regem, ut ab eo terram recipe- maricus (ilius ejus, versus Belliquadrum, venerunt
rel, qusede feudo ejus erat; quanlus autem honor Nemausum civiiatem, quse distata castro Belliqua-
ei exhibilus in Francia nec a" nobis scribi, nec ab dri spatio quatuor leucarum, et manseruntibi no-
audiente de facili credi posset; in quamCtinque cte una. Facto autem mane, audila missa, facta
eiiim civkatem', castellum, seu villam iiurabat, confessione et eommunione Dominici sacramenli
exibant ei obviam cum processione clerus et popu- percepta, ascensis equis egrediuntur a Nemauso,
lus, clar.iantes et dicenles : Benediclus qui venit in Belliquadrum properantes. Ibant autem parali ad
noiv.ineDomini (Matth. xxi), tantaque et talis erat bellum : hoc eniro erat summura ipsorum et solma
pia et religiosa devotio populi, quod beatura se esse desideriura, scilieet quod possent cura hostibus
dicebal, qui ejus polerat tangere firobriara vesti- capitalem babere congressum. Factum est autem
jmenii. Veniens comes ad regem, ab eo benignis- dum essemus in via, dictum esl nobis quod propc
sirae et bonorifice est susceplus. Post jucunda vero publicam slralam erat qucddam caslrum Beila-
graKe familiaritatis colloquia, rex investivit comi- garda ncmine, quod reddiderat se boslibus nostris,
teiii et confirmavit ducaiuiu Narbonse, Tolosani, ei et eliam ipsam publicarii stratam polerat plurimuru
el bseredibus ejus; totara eliani terram, quam in infestare; ideoqfle de nobilium noslrorum consilio
feudo ejus acquisierant crucesignati, contra hsere- divertimus ad castrum illud, quo statim capto, ibi
licos et defensores eorum. Cum esset nobilis comes quievimus nocte illa. In crasiino summo diluculo
in Francia, Raimundus filius Raimnndi P. quondam audita missa, exivimus a castre illc, Belliquadrum
comitis Tolosse,puer sed non a puerilitate, imo po- prpperantes. Ibant autem nostri parati ad bellum,
tius a stultitia, mandatis aposlolicis per omnia ve- tribus aciebus dispositis, in noniine Trinkatis. Ve-
niens ex adverso, spreta insuper illa magna gralia, nienles autem noslri ante caslrum Belliquadri, in-
et copiosa misericordia, quam ei sedes apostolica veniiuus infinitam hominum niullitudinero, qui mi-
fecerat licet indigno, ad partes Provinciales acces - liles et servienles nostrps in caslri munitione pb-
sit, et facta conjuratione contra Deum et jtira civi- sesses tenebant; sed cum essent infinili besles,
Jia et cauonica, cum Aviiiionensibus, et Tarasco- nestri vere respectu eerum pauci, non tamen ausi
nensibus, et Massiliensibus, consilio et auxilio sunt exire inferiores rauros castri, licet npstri ante
quorumdam nobilium Proviiicise, occupavit terratn muros diutissime slantes eos ad prselium invitarei;t.
illam, quam de commendalione D. papae custodie- Videntes nostri quod nnn exirenlhosles ad dimi-
bat nobilis comes Montisfortis. Occupata terra r. candum contra eos, postquam exspeclaverant eos
trans Rhodanum, venit ad qtioddam nobilissimum et invitaverant ad exeundum, reversi sunt ad ca-
castrum in regno Frauciae, in dioecesi Arelatensi, slrum Bellegardae, unde venerant die altero rever-
in ripa Rbodani fluvii magni situm. Castrum illud suri. Dum autem essemus apud Bellamgardam, co-
fueral comitis Tolosae, sed Ecclesia Romana illud mes nobilis Monlisfortis, rediens a Francia, pro
coucesserat, et rex confirmaverat comiti Montis- peransque Belliquadrum, venit Nemausum. In cra-
forlis, nec non et archiepiscopus Arelatensis, cujus stino summo mane, movit comes a Nemauso, et ncs
est minus dominium ejusdem castri, eidem comili a Bellagarda, venienlesque anle Belliquadrum, co-
ut vassalo in feudum concesserat, et ab eo horai- mes ex una parte, et nos ex altera, ipsos obsedi-
nium accepei'at pro eodeni castro. Veniens dictus mus obsessores. Videns filius quondam comitis To-
Raimundus Belliquadrum, vocatus ab hominibus Josani quod comes Montisfortis obsedisset Belli-
ejusdem caslri, qui nostro comiti hominium fece- quadrum,, convocavit quoscunque potuil, Avinio-
rant, in burgura est receptus. Stalitn coufluentibus nenses, Tarasconenses , Volobercenses et multos
ad eum quibusdara nobilibus Provinciae, civibus el aliosde viciuis caslellis et genlem perfidam, geu-
Aviuioncnsibus et Massilicnsibus, btirgensibus in- lem apostatanlem, hi enim in uiiuni congregal*,
 705 PETRI VALLIS CERNAII MONACHI 704
contra Deum et athlelam Chrisli, scilicet comilem iA rent v|ctum : signiUeala est cemiti noslre suoruui
Montisfortis, bbsessps noslros qiii erant in muiii- inopia obsessorura, qui in multa anxielate positus,
tiene, quaritum peterant infestabant, nen enim se- quid ageret nesciebat, neeenim suos obsessos po-
lummorio obsederamus Belliquadrum, sed civkales terat liberare, nec uUa ratione volebat expositos
et castella supradicta, ime Prpvinciam fere tPtara ; morti dimittere. Tolosana insuper civitas, et alise
fecerant autem hnsles circa muniticnera a parte terrae quas tenebat, erant in suniuio perditiouis
exterieri murum et fossalum, ne nostri ad muiiitio- periculo. His omnibus diligenter consideratis, labo-
nem accedere possent, ipsam prseterea munitionem rare coapil comes nobilis et fldelis, quomodo obses-
curii machiiiis quse dicuntur petrarise aerilei' infe- sossuos liberare posset et habere. Quid plura? lo-
stabant, crebros praeterea et duros insullus- nostris quiintur nostri per interposilas personas cum bosli-
qui erant in munkione faciebant, sed nostri se bus, fit talis disposkio, ne expositionem dicamus.
viriliter ac mirabititer defendebant, et ex eis plu- Ordinalur quod obsessi noslri dimilterent hostibus
rimos occidebant. Fecerunt hostes arietem mirse munitionem Belliquadri, ita quod diroitterent eos
magnitudinis, quara applicantes ad murum muni- adversarii exire cum supelleclili sua tota, faclum-
lionis, ipsum rourum forliler conculiebant. Noslri, queest ita. Si quis aulem consideret hujus. obsidio-
vero, per mirse.probitatis e't subtilkalis artificia, ita:' nis circumslantias, licet nobilis comes de captione-
impediebant ictus arietis, quod in nullo vet in rao- Belliquadri non habuerit vicloriaui, tamen lidelis.
dico, debilitaverunt murum. Fecerunt etiam adver- nobilitatis, et nobilissimse fidelitalis insignia repor-
sarii multas et alias muliimodas inachinas, sed tavit. Recedens nobilis comes cum suis ai) obsidioue
.noslri obsessi omnes cUmbusserunt : comes autem Belliquadri, venit Nemausum, ibique dimittens equi-
nobilis Montisfortis, cum multo diserimine et ex- tes, qui custodientes civitalem etiam discurrerent
pensis, foris tenebat obsidionem, tola quippe terra per terram, ipse properavit Totosam, quod audiens
in circuitu ccrruperat viam stiam; nen enimjpe- Raimundus, quondam comes Tolosse, qui et ipse
leramus habere victualia ad cpus exercitus, nisi a veniebat ad occupandam Tolosam, confusus aufu-
villa S. jEgidii et a Nemause. Operlebat etiam, gil. Accedens comes Tolosam, praemisit quosdam
qupd quandp vplebamus habere victualia a duabus de militibus suis in civitatem, cives aulem perfidi
villis, mitterentur milites, qui armati ccnducereut el ad proditionem parati, cceperunt illos, et in una
ees, qui victualia deferebant. Opertebat insuper domo tenuerunt inclusos : quod audiens comes,
qued sine intermissiene, tam die quam nocte, ter- Jratus et miratus est valde, vidensque qubd Tolosaai
tia pars militum exercilus armata, esset, tum quia .C vellent resistere, fecit ignem apponi in parle civi-
tiraebatur ne hostes subito in exercitum irruerent tatis, cives autem fugerunt in burgum adhuc volen-
insperali, quod lamen riunquam ausi sunt alten- tes resistere; sed videntes quod comes vellet eos
tare,' tum proplei macbinas custodiendas. Parari aggredi per insultum, timore ducli, exptjsuerunt se
etiam fecerat comes nobilis petrariam, quaejacie- et civitatem ejus per omnia volunlati: comes vero
bat ad primum murum burgi, non enim poterat muios el turres civitatis fundilus everli fecit : in-
liabere plures machinas, quia non habebat milites, super et de civibus obsides habuit, quos in castris
qui traherent eas, paucissirrios habebal milites in- suis posuit custodiendos. Interea homines Sancti
digeiias, et illi tepidi erant et trepidi, et in modicp, jEgidii apostatae et irifldeles, receperunt in villam
vel in nulle, exercitui Cbristi preficientes. Illi vero suam filiiim quondam comitis Tolosae, contra ab-
qui erant a parte adyersa, aniraosi erant et audaces. batis et monachorum voluntatem, quod videnles
Nec silendum qupd quando bostes aliquos de no- ipse abbas et monachi, extrahentes de ecclesia
stris capere poterant, sive clerici essent, sive laici, corpus Christi de villa nudis pedibus exierunl, vil-
moiie turpissima condemnabant; postquam enini lam ipsam interdicto et anathemati supponentes.
suspenderant eos, alios occidebant, alios merabris ' Peractis comes nobilis apud Tolosam aliquantis
truiicabanl. 0 bellum ignobile, o confusa vicloria!! difibus, ivit in Vasconiara, ibique contractum est
Quadam die ceperunt quemdairi militem de nostris, matrimonium inter Guidonem frairem ipsius comi-
caplum occiderunt, occisum suspenderunt, suspenso tis qui erat secundus natu et comilissam Bigorrse,
manus et pedes abstulerunt. 0 crudelilas inaudita! et post paucos dies, comes rediit Tolosam.
Pedes insupermililis quos abscidcrant, projecerimt CAPUT LXXXIV.
in munitionem cum roangonello, ut ila terrerent, Obsidio Montis Grenarii.
et irrkarent obsessos nostros. Inlerea Raimundus Eo lempore, ille negotii Jesu Christi hostisanli-
quondam comes Tolosae, discurrebat per Calalo- quus et persecutor indefessus comes Fuxi, mandatis
niam et Aragoniam, adunando quos polerat milites, summi pontiflcis el generaiis concilii secundi, super
ut eorum auxilio inlraret terrain noslram, et occu- pace veJ saliem treugis, per quindenium observan-
paret Telpsam. Cives autem Tclpsani nequam et dis, veniens ex adverso, munitionem quamdara ex-
inUdeles, parati erant eum recipere, si veniret. In- slruxerat prope Fuxum quae Mons Grenarius dice-
super cbsessis npslris qui erant in Belliquadre, vi- batur. Erat autem dicta munilio in aitissimi sum-
ctualia defecerunt, nunquam enira ppssent ees ca- mkate montis fundata, el quanlum ad humanam
cere hosles, si ad sustenlationeiri seluraraodo habe- geslimationem,non golum inexpugnabilis, sed quasi
10B HIStORIA ALBIGENSIUM 700
inaccessibilis videbalur; ibi habitabant turbatores J\ et ab Ecclesia reddiderant Raimundo, filio Rai-
pacis et fidei subversores, ibi hosles Ecclesiae habe- mundi quondam comilis Tolnsani. Cum vero comcs
bant refugium et rccursum. Audiens comes nobilis nobilis, causa peregrinationis, et de voluntaie ab-
Montisfortis quod per munitionem saepediclam balis, qui plerium habet domiriium in dicta villa,
damna multa et gravia provenirent, quod nisi fesli- ad villam Saiicli jEgidii pervenisset, non esl ad-
nanter periculo occurreret imrainenli, daranificari missus ab hominibus ejusdem villse, sed appellan-
possel incomparabililer negolium Jesu Christi, ob- tes ad dominum R. cardinalem, portas villse clause-
sidere propnsuit munitionem ssepius nominalam. runt; sed comes noster, sicut vir humilis et devotus,
Anno igkur Verbi incarnati 1216, vin Id. Febr. appellationi deferens, inde reeessit; veneral enini
Montem Grenarium obsedit comes fortissimus in Provincia ipso lempore magister Berlrandus,
Montiofortis. Erat autem in munitione illa Roge- tiluli SS. Joannis et Pauli. piesbyter cardinalis,
rius Bernardi (ilius comitis Fuxensis, non degene- apostolicse sedis legalus, vir multae scientise et pro-
rans ab iniquitate palerna, plures erant milites bitatis immensae, missus a summo pontifice, ut in
et servienles cum eo; non enim credebat quod Provincia Vicimensi, Arelatensi, Aquensi, Ebredu-
aliquis mortalium Montem Grenarium non solum nensi, Narbonensi, quse pacis sunt et fidei ordina-
capere posset, sed etiam lali tempore obsidere au- '" ret; erat autem trans Rhodanum in Arausica civi-
deret; sicut enim diximus, in monlanis altissimis late. Cives autem Avinionenses et Massilienses, et
et frigidissimis silus erat, hiems adhuc erat, quse homines villaeSancti ^Hgidii, et Bellicadrenses, et
5n locis illis solet asperius dominari, sed fortissi- Tarasconenses, dati in reprobum sensum, et versi
mus comes, fidens in illo, qui aquis et venlis impe- in apostasiam, obedire nolebanl. Interea comes no-
rat, et cum tenlationibus dat provenlum, non veri- bilis Montisfortis castra quse apostataveranl ipso
tus ventoruisi turbinem, non asperitatem nivium, anno, sicut prsediximus, in dicecesi Nemausensi,
non pluvise abundantiam expavescens, in luto et fortiier impugnabat. Venerant aulem in ejus auxi-
frigore ebsidionem suam firmans, castrum obses- liuns Girardus Bituricensis archiepiscopus, et Ro-
sum coepit fcrtiter impugnare, illi de castre se de- berlus Claromontensis episcopus viri polentes, qui
fcndere lctp nisu. Et quia. pmnes hujus ebsidi >nis aiino prsecedenti, crucem assumpserant conlra lur-
difficullates et argulias vix ppssemus per erdinein batores pacis et fidei subversores. Yenerunl autera
enarrare, istud breviter dicimus, qued tPtus illius cura eis milites et servienles quamplures, quorum
pbsidionis stalus, non lam labor, quain marlyrium auxilio suflultus comes, obsedit quoddam caslrum
debeat appellari. Post mukos autero dies, obsessis (Q prope villam Sancli jEgidii quod Postquarie nuncu-
aqua defecit, et deficienlibus etiam viclualibus, de- patur : quo capto in brevi, obsedit aliud castrum,
fecit eis animus resistendi. Obsessores autem no- quod Brimicium appellatur, quod viriliter iiupu-
stri Iicet cum difficullate maxima, ila die noctuque gnans, potenter expugnavit, mullosque de hoinini-
ornnes aditus obstruebant, quod obsessi nec vi- bus castri, pro meritis, palibulis suspendit; quao
ctualia inferre polerant in caslrum, nec atidebant res apostalas omnes de lerra illa adeo perterruk,
descendere ad hauriendum aquaro. His afllicli an- quod dali in stuporem, caslra omnia iri quibus ha-
gusliis, ioquunlur de reddilione castri, verumtamen bilabant, fugientes a facie comitis, vacua dimise-
lioslri, noii plene sciebant statuni eorum, unde fa- runt; in tola enim lerra illa cilra Rhodanum, vix
cilius petkioni eorum assenserunl. Modus autem remansit qui resisterel comili, prseier villam Sancli
icddilionis quem adversarii offerebant, lalis erat. ./Egidii et Bellicadrum, et alise munitiones paucis-
Ofierebant quod redderent comiti castrum, dum- simae. His gestis, descendit comes versus villam
raodo permiltereDlur abire cum armis suis. Exit de super Rhodanum, quse dicilur porlus Sancti Satur-
castro Rogerius Bernardi cum suis; juravit autem nini, cardinalis autem transivit Rhodanum versus
Rogerius comiti quod per unura annum non face- Vivariam civitatem, volens videre comitem, et cum
ret ei guerram, quod juramentum quam male se.r- D eo babere colloquium super negotio Jesu Cbrisli;
vaverit, in sequenlibus ostendemus. Reddilum est non enim erat tiber transilus in atiquo viciniori
castrumin vigilia DominicaeResurreclionis. Stalim Joco per Rhodanum, quod Avinionenses el ajii hostes
comes nobilis castrum servientibus raunivit, et post fidei impedirent propositum et conatum, qui sicut
baec, perrexit Carcassonara, erant autem castra ipse conquerebatur, eum quodammodo obsessum
qusedam in dioecesi Narbonensi et prope Termas, tenuerant in, Arausica civkate, et venit ad Sanctum
in quibus habitabanl ruptarii, qui peccalis exigen- Salurninum, ubi inter alias injurias, quas fecerunt
libus, fuerant de terris suis expulsi. Ivit comes ad ipsi legalo inimici fidei atque pacis, haec fuit non
partes illas, el ex caslris illis qusedam vi ccepit, modica, quod cum ipse legatus sederet cum multis
qusedam sine condilione aliqua reddiderunt. His clericis in aspectu Uhodani, subito inimici Dei qui
rite gestis, pervenit comes nobilis versus parles portum munierant, in personam legati septem et
Proviiicise, ad dioecesim videlicet Nemausensem ; octo emiserunl quarellos, Deo ipsum conservante
villa siquidem Sancli iEgidii, inite mprtis fcedere, illsesum, lamen tractarius papaequi ibi aderat vul-
cum Aviuienensibus et Bellicadrensibus, et plura neralus est. Comes autem cum exsultalione et fe-
caslra diclsedicecesis. ipso annc recedentes a Deo slinatione maxima venit ibidem ad legatum. Qurn-
 707 PETRI VALLIS CERNAII MONACHl 708
tum autem bonorem exhibuit comes Christianissi- ^<]verba longumque tractatum, firmala est compositio
mus cardinali, non esset faeile .explicare. Circa inter conikem et diclum Ademarum, promissuinque
idem tempus, archiepiscopus Bituricensis et cpi- eslab utroque firmker, quod filius Ademari baberet
scopns Claroirionteiisis, peracto suse peregrinatipnis filiam' comitis in uxorem. Tradidil etiam Adeniarus
termino, videlicet XL dierum, ad propria reinea- qusedam castra pro securilate, quod de caeiero
runt : comes vero iioster, turrem Draconeti fortissi- comitem nullalenus impugnaret. Quidam prselerea
mam, super riparii Rhodani sitam obsedit viriliter, nobilis de terra illa nomine Draconetus, qui anno
cepit et fundilus dissipavit, caplis illis bmnibus praeterito recesserat a com|te, rerididit se ei. Facta
qui inlus eranl et vinculis mancipalis; ad hoc au- est insuper composkio et pax inter episcoptim
lem turris facta fuerat, ut esset spelunca Jaironum, Valentise et saepedictiim Adeinarum.. Dum igilur
peregruios et alios spoliaiilium, tarti per terram, Dominus Jesiis negotium suum ila miraculose in
quain per Rhodanum transeunles. Posl haec omnia, partibus illis promoverct, antiquus hoslis videns
fuit cardirialis consilium et volunlas, ut uobilis impedire voluit quod doluit promoveri. Eisdein
comes transiret Rhodanuin, et iii Provinciae parti- siquidem diebus, cives Tolosani, imo dicarnus
bus, p.acis compesceiet turbalores; Raimundus meiius Dolosani, instinctu diabolico agitali, aposla-
enim filius quondam comitis Tolosani. el Adema- B 1 lantes a Deo et ab Ecclesia, et recedentes a coinite
rus Piclaviensis.et complices eorumdem, negotium Monlisfortis, receperunt iii civkalem suam Rai-
pacis et (idei in partibus illis tolis nisibus perlur- munduni quondam comitem et,'dominunisuum, qui,
babant. Obcdivil comes nobilis cardinali, et fecit meritis exigeiilibus, exhaeredatus fueral auctorilate
sibi parari apud Vivariara naviculas, ul Rhodanura summi pontificis, imo generalis conciiii Latera-
iransiret : quod audienles adversarii ipsius, conve- nensis secundi. Nobilis auiem comitissa, . uxor
neruiitin unurn per terram, ul eis transkiiin impedi- cuiiiiiis Montisforlis, et uxores Guidonis fratris
reiil; sed et Avenionenses venienles per Rhodanum sui, et Almarici et Guidonis filiorum, et roulti filii
cum navibus valde munilis, proposuerunt comiti et filiae, tam cemitis quam fralris sui, erant iu
iransitum proliibere; sed cum paucissimos de mili- rouniiicne Telpsse, quaedicitur caslrum Narbonense.
libus comitis transire viderent, divino miraculo Stalim dielus Rairaundus et Rogerius Bernardi
versi in limorem, fugae prcesidia quaesierunt; sed filius comitis Fuxi, et. quidam atii qui cum eo
et.omnes qui de terra illa adhaerebant adversariis veneranl, civesque Tolosse coeperunt die ncctuquc
comilis lanius lerror iuvasit, quod castra multa munire Tolosam iiinkis repagulis et fossatis. Au-
. et forlia dimiserunt. Transivil igitur comes nobilis d-ilonuhtio de prodilione Tolosae, Guido-de Monle-
cum suis,eivenitadcasirumquoddicilurMoiitilium; forli frater coroitis, ct Guido filius ejusdern comilis
cardinalis autem transivit cum eo, de cujus volun- et plures mililes cum eis, quos comes dimiseral in
tale et mandalo comes omnia faciebat, Guitaldus partibus Carcassonae, ut custodirent. terram, cum.
aiile.m Adeniari, qui erat dominus Monlilii pro ma- feslinalione perrexerunt Tolosam, et roiserunt se in
jori parte, erat cum adversariis comitis, cum esset munitionem prsedictam, ubi erat comilissa in
ligius homo D. papae, nec requiskus, voluil diclum domibus forinsecus, ne adversarii a parte exteriori
caslrum reddere cardinali, quod receptaculum fece- obsiderent munilionem.
ral haereticorum, sed liomines de castro receperunt CAPUT LXXXV.
. comitem; quidam enim miles, consanguineus dicli Secunda Tolosmobsidio.
G. qui erat alter doniinUs Montilii, adhaerebat et Audienscomes nobilis aposlatasse Tolosam,trans-
semper adhseserat comiti. ivit Rhodanum et rediit festinanter; cardinalis
Peractis comes aptid Montilium paucis diebus, autem transivk cum eo. Venientes igitur Tolosam
perrexit ad obsidendutn quoddam castrum in dioe- cardinalis et comes, obsederunt eam anno 1217.
cesi Valenlina, quod dicilur Crestal, ct erat Ademari Erat enim civilas maxima et populosa valde, et
Pictaviensis. Ademarus autem, sicut jara diximus, j. ] ruptarii et faydici, nec non el multi alii qui anlea
adveisabaiur comili i Montisfortis et raulturo per- inimJci eranl occulti comitis Moulisfortis, se rece-
secutus fuerat episcppum Valentinura ; civitas perunt in eam, ut eam defenderent contra Deum,
enim Valentia adhaerebat, et semper adhaeserat coinitem, et Ecclesiaro sanclaro, pro qua coroes
comiti memorato. Veniens comes ad castrum nobilis lotis viribus Jaborabat. Iu dicla enim prodi-
Creslse, obsedit illud. JErat castrum nobilissimum tione, mulla castra multique nobiles circa Tolosam,
et fortissimum et niilkibus et servientibus bene consenserant, Valentiam Jocoet tempoie promitten-
munkum : firmaia obsidione, ccepil comes caslrum tes. Cum autem comes nobilis venisset cuiu suis
fortiter impugnare, obsessi defendere se proviribus. ad fossala Tolosae, volens per insulluin capere •
Erant atiiem cum comite plures de episcopis illius civitatem, repulsus est a civibus violenter, fixiique
terrse, et mililes Francigenaequos rex ei Ph.lippus sua tenloria juxla caslrum Narbonense. Sed cum
per sex menses servituros miserat ferrae centum. Tolosa obsideri cum effectu non posset nisi ultra
Et dum esset comes in obsidione illa, lentatum fluvium Garumnam, qui aparle Vasconise Tolosam
fuit de compositione et pace facienda, inter coniitem vallabat, esset exercitus,
qui exhum Tolosanis
el Ademarum Pictavensem, Post multa aulero. defenderet, qui per duos pontes super ipsum flu-
 7J9 HISTORIA ALBIGENSIUM. .710
viuin eisdern patebat, transivit uitra comes cum A j quos fecerant, quidam de muris se pracipitant,
multis, muliis etiam cilra dimissis cum filio suo licel a nemine fugarentur. Omnia fere mobilia nostii
AJmarico; fuil illic comes nobilis aliquantis diebus, capiunt, csetera. incendio consuinuiuur.
tandero intelligens, quod exercitus Almarici non CAPUT LXXXVI.
essel sufficiens ad resislendum inimicis, transivit
Tolosani obsessi in obsessores impetum faciunt.
fluviura, ut de duobus invalidis, unus fieret exer- Nobilis comes a Monteforli postridie Nativitatis
citus validus et securus. Sed miraculum, quod Sancti Joannis Baplistm inlerhnilur.
Deus fecit in ipso transitu, non omillemus, ut Cum comes nobilis in olisidione Tolosse jam
semper et in oinnibus magnificetur Deus; dura peregisset circiter novem menses, quadam die,
enim ipse comes Monlisfortis, lotus armalus, el in videlicet in crastino Beali Joannis Baplistae, illi qui
equo armalo, navem intrare vellet, in flumen erant in Tolosa, summo se diluculo munierunt, nt
cecidit, ubi aqua profundissima cerriebaiur : qui dormientibus adhuc quibusdam de nostiis, quibus-
cum non apparerel, liraoi et tremor et planctus dam iu audienda celebratione divinorum intentis,
nimius noslros lenuil universos. Rachel plorat ipsi solita fraude et inolka malignitate insultum in
filium, inrernus dolose exsultans ululat, nostros nos facereni repentinum, et ul acrius improvisos
appellal orpbanos vivo patre; sed qui ad preees impeterent, ut vexarent crudelius inimicos, oruina-
Elise securim in aqua supernatare voluit, nostruhi verunl machinarum custodiae deputalos, quoti quae-
de aquaeabysso levavit principeni, manus conjunc- dain pars irrueret in nostros, alii ex alia parle, in
las ad coelum devolissime extendeiuem , quem exercituni insilirent, quatenus nostri, sicut diximus,
nostri de naviglo cttni gaudio suscipiunt, et sanctse knmuniti, a parf.e duplici exptignaturi, ad obvian-
malri Ecclesise servant incolumem, pro qua se duni hostibus mintis essent habiles et atl sufferendunj
opponebat obicein dictus comes. 0 incffabilis cle- insultum minus fortes. Nuntiatum est coiniti quod
mentia Salvaloris! Inlerim Tcslosani machinas hostes sui se armaveranl, et inlia muiiilionem
mulias, petrarias et inangoiiellos erigunl ut et smain juxla fossam latebant; comes vero audiebat
caslrum Narbonense prsecipiienl, et Berlrandum matiiliuas', quo audito runiore, sua jussit arnia
cardinalem apostolicse sedis legalum lapidibus psrari, quibus indulus, vir Chrisiiaiiissinius ad
obruerenl, et ejus socios, et in eo Romanara Eccle- ec.clesiara, auditurus missam, cum fesiinatione
siara lapidarent. 0 quolks dictus cardinalis moii perrexit.
timuit, qui lanquam vir providus, pro negotio Jesu Facluin estaulem cum esset in ecclesia, etmissa
Cbristi, vivere minime recusavil! Eodem tempore Q ( jam incepta oraret altenlissime vir devolus, ecce
comes nobilis hostagia ab hominibus de Monle- miiltitudo maxima Tolosanorum, per roeatus oc-
albano accepit, eo quod suspecti habebaniur, ne cultos, a fossalis suis egressi, elevaiis vexillis, cum
cum Tolosanis fraudera facerent conlra pacem; maximo strepitu et clangore, in nostros, qui prope
mel, inquara, illi portabant in ore, sed fel conceplum fossatum custodiebant macbinas, irruerunt; alii
gestabant in corde, quod comparuit ex post faclo, vero ex allera parle egressi, versus exercitum
quia curo seneschalcus Aginnensis ex parte comilis acies direxerant : factus est clamor in exercilu,
Montisfortis et episcopus Leclorensis venissent nosiri se quara citius munierunt; verum antequam
Moiileni-albanum, et nocte illa dormissent secure, npslri essent armati, illi pauci, a noslris qui, sicut
ecce illi de Monte-albano' Tolosam miserant, ut diximus, machinarum et exercitus erant custodiae
Rairoundus quondam comes ctim Tolosanis ad depulati, contra iniroicos dimicantes, lot et lanta
castrum accederent, et eis seneschalcum redderent, pessecutionum et vulnerum discrimina sunt per-
et socios interficerenl universos; qui Raimundus pessi, quod non posset de facili seslimari. In ipso
quingeiilos prsemisit arniatos, qui in illa eadem auteui bostium egressu, venil nuntiiis ad comitem,
iiocte iiilranlescastrum, prope enim erat Tolosam, qui missam, sicut diximus, audiebat, sollicitans
cum consilio illorum de castro, qui erant ad tria D I eum ul suis succurreret indilale, cui vir devolus:
millia et amplius, plateas obstaculis rauuierunt, et < Sine, inquit, divina audire mysteria et redem-
ad ostia domorum, ubi seneschalcus et ejus jace- ptionis nostrse prius cerneresacramentuni; » aiibuc
bant socii armatos pro custodibus posuerunt, ne illi eo loqueiite, venit alter nuntius dicens : < Festi-
evaderent, liibilominus ligna plurima osliis appo- nate, ingravatum est bellum, nec nostri possmtt
nentes, ul si aliter capi non possent, igne penitus diutius suslinere;t adquae virChristiaiiissimus: iNou
consumerentur; quo faclo, exclamant Tolosani, exibo, nisiprius meum videro Uedemptorem.» Cuui
ctangunt buccinaj, fit metus et strepilus magnus, autem sacerdos sacrse consecrationis hosiiam ele-
surgunt Francigense somnolenti et stupidi, non de varet ex more, vir devotissimus flexis in lerram
viribus confidenies, sed de soto Dei adjutorio prae- genibus, sed manibus elevatis in ccelum : Nunc di-
sumenles, arraaut se subito, et llcet dispersi per mitlis, inquil, servum mum, Dotnine, secundum
castrum, omnes tangit una voiuntas, una fides in verbum tuum in pace, quia viderunt oculi mei salu-
Doiniuo, una spes triumphandi: exeunt de domibus tare luum(Luc. n). El addidit: < Eamus, elsi opor-
invitis hoslibus, in quos more leonis irruunt impa- luerit moriamur pio illo, qui pro nobis dignaius
tientes. Hosles fugiunt, quidam in laqueos incidunt esl mori. » His dictis, vir invictissimus ad pi.giiain
IH PETRl VALLIS CERNAII MON. HIST. ALBIGENSIUM. 712
properavit. Ingravabatur autera bellum utrinque; ^ lethali receplo, pectus suum bis percutiens, Deo-
pluresque hinc et inibi vulnerali fuerant et inler- que et B. Virgini se cemmendans, mprtem imita-
fecli, sed adveniente milite JesufChristi, nostris lus B. Stephani, et ipsius lapidalus in urbe (9),
audacia et viribus duplicatis, adversarii oranes re- cum ipso in Domino obdormivit. Nec silendum
pulsi sunt, et usque ad fossata a nostris viriliter . quod iste forlissimus miles Domini, imo ne falla-
sunt retrusi. Retrahentes se comes et qui cum eo mur, gloriosissimus marlyr Christi, ppslquam ex
erant aliquantulum propter grandinem lapidum, et ictu lapidis vulnus excepisset lethale, quinque a^a-
intolerabilem ruinam sagittarum, steterunt anle gittariis vulnera reccper-atad similitudinem »Salva-
machinas, cledis ante se positis, quibus se tueren- teris, pro qup mprtein patienler sustinuit, cum
tur a lapidibus et sagitlis; jaciebant siquidem ho- quo post morlem, ut credimus, feliciter glorialur
stes super nostros*creberrimos lapides cum duobus et vivit. Cui successit filius suus primogenitus
trabuchetis, mangonello et pluribus malafundis. Almaricus, juvenis bonus et slrenuus, imitator per
Unde illud quod sequitur, quis scribere vel audire; omnia bonitatis et strenuitatis paiernae; cui mililes
quis, inquam, islud sine dolore poterit reckare; omnes Francigense quibus terras dederat, ipsi sa-
quis sine singultibus audire; quis, inquam, non cramentura fidelkaiis, • et bominium prsestilerunt.
resolvalur et penitus liquefiat, audiens conlritam g Post paucos autem dies, videns novus comes qttod
pauperum vitam ? Oninia qnippe sunt ipso reeum- non posset diutius in Tolosa obsidionem lenere,
bente conlrita, ipso mpriente inerlua; ipseetenim tum quia audila morte comilis, multi de indigenis
erat mceslerum censplalip, ipse debilium ferlitu- apostatse pessimi recedebant ab eo ct Ecclesia, imo
do, ipse in afPiclione refrigerium, ipse refugium Chrisli hostibus se jungebant; tum quia exbau-
lniserorum. Deo Jacrymabile proposilum exsequi- stus erat sumptibus, et victualia exercitui deficie-
mur. Dum staret comes fortissiriius, sicut jam di- bant, ac peregrini in terram jsuam redire volebant;
ctum est, cum suis ante macbinas suas, ne hostes ab obsidione recessit caslrura resignans, quod le-
denuo exirent ad saepedictas machinas dirnendas, nere non poterat, Narbonense, et corpus primum
ecce lapis mangonello adversariorum projeetus, apud Carcassonam curatum, mere Gallicp, exper-
percussit in capite militem Jesu Chrisli, qui ictu tavit.

(9) Primarium etenim templum Telpsanum D. Stephane dicatum est.

Explicit hisloriu de factis el triumphis memorabilibusnobilis viri domini Simonis comilh
de Monteforti.
 ANONYMI SiECDU XII.

MISCELLANEA.

EPISTOLA ANONYMI AD HUGONEM AMICUM SUUM

De modo etordine legendi sacram Scripturam.
Thesaur. Anecdot., I, 486, ex ms. B. Maria; de Josaphat.)
(MARTEK.

De modo ct ordine iegendi sacrae paginae libros, A distinguatur, et eorum ponantur nomina, ct dein-
Hugo mi dileclefrater in Domino, stylo compendio- ceps qui et quo ordine, et qualiter Iegi debeant
so mediocri aliqua libi scribere lege promissionis demonslretur. Sunt autem libri Veteris Testa-
coarctor: quod disluli, occupalionibus meis; quod menti secundum unam conslderationem xxu, secun-
vel tandem perscripsi, cbaritati tuae, quae me tor- dum aliam xxiv, et isli libri trifarie' dividun-
pentem excilavit, imputandum est. Malui enim vet tur; aliienim sunllibrilegis, alii prophetici, alii ba-
sero promissum persolvere, quam petenti amico giographi, id est sancta Scriptura simplicitej"ap-
diulius inexorabilis et inofficiosus videri. Modum pellati. Libri Iegis quinqu.e sunt : Liber Geneseos,
autem el ordinem quo in scholis sacra pagina do- Exodus, Levilicus, liber Numerorura, Deuterono-
ceatur, nunc explicare propositum non est; sed mium. Libri prophetici octo sunl: Liber JosueBen-
ex dicendis id attendendum esl quo modo vel or- num, liber Judicum, liber Samuel, qui priroa pars
dine divina legenda sunt eloquia et perscrulanda, libri Regum, et liber Regum, qui Hebraice ab aliis
illis praesertim qui, arrepto professionis vinculo, Malachim, ab aliis Malachprappellalur, liber Isaise,
alienae altigati sunt obedientke. Sed et hic distin- liber Jeremiae, liber Ezechiel, liber xn' Propbeta-
ctio adhibenda est; alii enim sunt, qui ante con- rum, qui Hebraice Tharaasra dicitur. Libri hagio-
versionem utriusque paginse leclione plene imbuti ^ graphi sunt novem : Liber Job, Psallerium, liber
sunt; alii suut qui in alterulrum pagina tantum lau- Proverbiorum, Ecclesiastes, Canlicuih cariiicorurii,
dabiliter sunt promoti, antequam saecularibus abre- liber Daniel, Paralipomenbn, Esdras^ Esther. Con-
nuntient; alii vix primis artis grammaticae rudi- numerentur nunc isli quinque, octo et iipvera , et
mentis cognitis , ut Deo militent claustris se inclu- erunt xxn.Novem aulem hagiographisquidam ad-
dunt. Prsesentis igitur Tiegotii erit docere, qua via, jiciunt Jibrum Rulh, librum Laiiientationum Je-
quibus gradibus, ad plenum sacrae paginae intelle- remiae.
clura illi pene rudes , pene omnis Htteraturae inscii Libri NuviTeslamenti oclo tantum sunt: Q.uatuor
conscendere possiht. Attendant etenim hi tales Evangelia, Matihseus, Marcus, Lucas, Jeannes.
cum aliis quid dicitur: Scrutamini Scripturas (Joan. Alii quatuur libri qui appstplica Scriplura appel-
v); et illud : Beati qui scrutantur lestimonia ejus, lantur, sunl : Liber Epistelarum Pauli, canenicae
in tolo corde exquirunl eum (Psal. cxvm); et il- Epistelae, Actus apcslplprum, et Apecalypsis. Isti
lud : Beatus qui in lege Domini medilalur nocte et libri primae et principalis aucteritatis in Ecclesia
die (Psal. i); et illud : Erralis, nescientes Scri- sunt. Praeterdislinclcs librcs, quinqiiesunlqui aputl
pluras (Matth. xxn); neque virtntcm ejus, et con- r< Hebrsees appcryphi dicuntur, id est absconditi et
fidentia ab eo accepta qui dicit : Confiteor iibi, Pa- dubii; Ecclesia lamen honorat el suscipit. Primus
ter, quoniam abscondisti hmc a sapientibus, et reve- est liber Sapienliae,secundus esl Ecclesiasticus, ter- !$
lasti ea paruufis (Mattli. xi); ardentibus divinam" tius Tobiae,quarlus Juditb, quintus liber Machabseo-*
ruminentur faucibus disciplinam, donec fiant pen- rum.Prseterpmnes praedislincles librps, sunt beato
nm columbmdeargentatm, el posteriora dorsi ejus in rum Palrum scripla, Hierehymi, Augiistini et alie-
paltore auri (Psal. LXVII),id est donec ipsi fiant rum, quprum multkudinera enumerare superfluuni
doctores Ecclesiaecum nitore eloquii, charitate eo- est. Eerum lamen in seqnentibus fiet meniio, qui
rum in vera sapientia fundata. Primo igitur nume- pris aliis'videbuntur ad prsediclorum librorura in-
rus librorum tam Veteris quam Novi Teslamcnti tcilectum necessaria. De numero Hbrorum et eo-
PATKOL.CCXIUC 23
 «8 ANONYMIS.4.CULI XII. 716
. fumdem nominibus ita dictum sit; quo prdine e A Veleris Testamenti. His diligenter notatis, cum
qualiler legi debeant nunc dicalur. Ad cujus rc . plena confidenlia accedat quivis ad libros prophe-
notitiam intelligendum est qued utriusque Testa tartim, Isaiae , Jeremiae, Ezechielis, etxu propbe-
menti tripartita est leclie. Priroa est secundum h: tarum, Danielis, in quibus notandum quse pro-
slpriam, secunda secundum allegcriam, lertia se phelia ad litleram complela, et quse reservetur ad
cundum meralera inslruclienem, seu magis dicer litteram complenda, el quis propheta, sub quo
<dum tropologiara. Universa autem sacrse pagins rege propbelaverit : quod solertia quorumdam
•series secundum historiamprimo, ter aut quater per in fine bibliothecae inteidum inveniri solet. Post
scrutanda et perlranseunda. Hoc diligenter in sin hos libros legunlur : Esther et Esdras, et liber
;gulis notalo quaenullomodo ad lilteram pnssunt in Macbabaeorum, et liber Judith, et liber Tobise. Post
telligi, quse etiam falsa secundura lilteralem intel illos : Proverbia Salomonis, et liber Sapieiitiaj, et
leotum, quae inepta ad lilteram intellecta, quae in liber Ecclesiaslicus et Ecclesiastes ; ad ultiuaum
utilia, quae indifferentia, quae impediliva ad vitan Psallerium, et Job, et Cantica canticorum; inqui-
seternam, ut per talium exerapla quivis, licet invi bus, quia nullus intellectus ad litleram utilis est
lus, ad allegoriam intellectum suscipiendum coga- de Christo et Eeclesia, statim primo lcgantur. Li-
lur. Hoc autem medo et ordine libri Veteris Testa bri autem Novi Testamenti hoc raodo et hoc or-
uienti secundum lilleram legendi sunt : primo li- dine leganlur : Matthseus prirao , Marcus ejus pe-
bri Legis, secundo liber Josue et liber Judicum; ter- disequus secundo, tertio Lucas, quarto Joannes,
tic liber ,Samuel, et liber Reguro, et Paralipeme- in quibus diligenler et numerus sermonum et rai-
non, et ex latere Josephus et Egesippus. Si autem raculorum noletur, et quid, ubi, et quando, et co-
i, in talibus ignoratae significationis dictio- occurrat, ram quibus a Dominp faclum dictumve sit. In his
5 ne a leclipnis impediamur progressu , habeantui erit libi nccessarius liber Hiercnymi De descri-
! tahquam instrumenti quaedam ad praedicterum li- ptione locorum Palmstinm, liber de Concordia Evan-
brorum facilicrem iniellectum, libii Isidori Elymo- geliorum; deinceps Actus apostolorum iegeridi,
logiarnm et liber Hieronymi de Exposilionibus postea canonicasEpisloIaeetEpislolaePauli, ad ulii-
Hebraicorum nominum, et liber Derivalionum, qui muni liber Apocalypsis.
in copiosis armai*iis invenitur, et liber quiParfio- Tota autem utriusque Testamenti serie sic per-
narius, vel Glossarius appellatur, qui quarito anti- specta et intellecta, consequens esl sacramenlis Ec-
quior invenitur, tanto plurium ignotarum dictio- clesiae imbui, quae in libris magistri Hugonis plene
iuiin coiilinebit expositipnem.In istis ignotaedictio- ,J inveniunlur; deinde natura cardinalium virlutum et
nis lam origine quam significalipne reperta, faci- viliorum quae virlulibus opponuntur, 'undecunque
lipr et intelligibilier in legende fiel pregressus. Ex haberi poterit, perqriirenda el invesliganda. Raliones
omnibus praediclis celligenda est summa et memc- autem singulorum quaeper anni curriculum fiunt in
riter retinenda, ut de operibus sex dierum, de Ecclesia, qui scire desiderat, Jibrum qui appellatur
censtructiune arcae et mansionibus ejus, de pro- Cahdela Gerlandi(l), librum magislri Simonis, qui
missione facta Abrahae, de nominibus et numero appellatttr Quare, inspiciat. Post isla liber Augu-
patriarcharum, et sponsis et concubinis , et flliis stini De doctrina Christiana, et Jiber ejusdem De
eorumdem ; de numero annorum servitutis populi civiiaie Dci, cum omni diligentia et studio legan-
Israel in JEgypto; de numero signorum et plaga- tur. Cumque in arca sacraepaginse diligenler el stu-
rum , inlroductione populi; de lege data et acce- diose sese praediclo modo diligens animus exercue-
pta in monte Sina; de constructione tabernaculi rit, inlrepide lam ad allegoricam quam ad moia-
et positione; de duodecim tiibubus; quomodo circa lem leclionem se convertat, et passim ad arbi-
tabernaculum in gyrum castra posuerunt; de or- trium , quo ordine libuerit, lam Veteris quam Novi
nanjentis sacerdotalibus ; de nuriiero et ordine Testamenti libros, secundum hanc bipartitam. le-
sacerdotum et levilarum, et de generibus sa- ctionem relegat, et quidquid allegorice significa-
criflciprum; de numere mansinnum , et bellis a lum, vel significandum, vel moraliter nptalum , vel
populo Israel peractis antequam intrarent in lerram notandum occurret, sine omni labore incunctanter
promissionis; de civkatibus deslruclis, retentis, liauriet. Sicque demum felici et deleclabili pro-
reparalis , priusquam inlrarent terram promissio- ventu animusexsullanter exhilaralus, nevisallege-
nis;.de regibus ibi reperlis, qui el quot essent, et riis studendis et ncvis instructienibus morum me-
de nominibus et, numero ducum, et factis eorum- ditandis vacabil. Nonnunquam tamen ad opera
dem usque ad tempus regum ; de nominibus, nu- Origenis, et alia consimilia, in quibus inlerdum
merp et ordine regum, et factis eorumdem, "velexi- cerasles in semita tanquam exploralpr accedat,
miis, vel egregie lurpibus ; de constructione lem- et ibi margarilas in tecle, el uvas in labruscis, el
pli et vasis; de numero el ordine sacerdolura, levi- resas inter spineta quaerere diseat, ul impleaiur
tarum, psallentium. In omnibus istis necessarius qued diCtuinest: Et si morliferum qnid biberint, non
erit et perulilis liber Auguslini De qumsthnibtis eisnpcebit (Matlli. xvi).Si quis autem, vellectienum

(1) Hujus Hbri prsefalicnem ex ms. Clarevallensi supra retuli.

717 EPISTOLA CANONICI REGULARIS. 71S
hic distinctarum varielate, vel librerum multitudine A ordio Iegerit, sub carnalibus verbis spirilualium/
turbetur, attendat quid Hieronymus de mcdp el er- nupliarum epkhalamium non intelligens vulnerare-
dine saeram paginam legendi in Epistola ad Alle- lur. Caveal omnia apocrypha, el si quando ea, non
tara, De institulione filiae,dicat. Aitaulem :« Discat ad dograatum veritatem, sed ad singulorum reve-
pri.mumPsalterium ; his se canticis sanctam vocel, rentiam legerevoluerit, sciat non eorum esse, quo-
et in Proverbiis Salomonis erudiatur ad vitam ; in rum titulis prsenolarilur, multaque in his admista
Kcctesiasten consuescat quse mundi sunt calcare, esse vitiosa, el grandis esse prudentiae auruin in
in Job virtutis et palientise exempla sectelur. Ad lulo quaerere. Cypriani OpusCula semper in manu
Evangelia transeat: nunquam ea posilura de ma- leneat, Athanasii Epistolas et Hilarii libros inoflenso
nibus, apostolorum Acta et Epistolas tola cordis currat pede. Illorum tractatibus, illorum delectetur
volunlate imbuat. Gumque pectoris sui cellariuni ingeniis, in quorum libris pietas fidei non vacillet;
opibus locupletaverit, mandet memorise prophetas, Cceteros sic legat, ut raagis judicet, quam sequa-
Ileptateucum, et Regum ac Paralipomenon libros. lur, Vale. i
Esdrse quoque et Esther volumina; ultimo, sine pe- Nulriunt [sic] hi soriem Christo persaepeplacenlem,
riculo diseat Canlicum canticorum; quod si in ex- Q Hoc merilum sit eis ccelestis Dindiraa jugis.

CUJUSDAM CANONICl REGULARIS

EPISTOLA

Ad priorem Charitatis , de canonico regulari facto monaclio, quem ille repetebat.

Annal. Bened., VI, 677, ex ms. bibl. Ottfbbon.)
(D. MABHXON,

Venerabiliac jure diligendo doinino N. priori.de C Christus quid dicit? intendite : Qui voluerit, inquit,
Charkale S. H. semper bene valere. Audistis Scri- major esse hiler vos, erit vesterservus (ibid.); erit
pturam dicenteni: Charitas non qumrit qum sua servus, erit Chanaan, erit servus servorum qui di-
tunt (1 Cor. xin), nostis quod dico, ubi charkas cit roembro Cbristi: Tu malus es, esto bonus ; ve-
est, lumen esl, et tenebrse non sunt ullse, nihil fi- renda patris deridet, servus servorum erit. 0 Cha«
ctum patrat eharitas, nihil fuscatur veritas; pro- naari quare rides, quare derides ? Servus servorum
plerea vero amico loquor nihil dissimulans, sed eris; semen Chanaanet non Juda, speciesdecepit
cum fiducia qua nostis, quoniam ex •charitate esl le, quia veritas non est apud te ; lu gloriaris in
quod dico. Si aulem quod et vos idipsum sentilis, specie tua, et suflieere pulas cum non babeas veri-
quoniam eamdera charitatem babelis ad me, non latem. Si enim verilatera haberes, nunquara-gloriit-
credalis quod nihil vobis dlcam nisi ex charitate reris in specie. 0 lingua impudica, post Christum
ct pro veritale. Propterea cum fiducia Joquar nihil dicere audes: Tu malus es, ego sum honus. Ille
tiraens offendere in charitate. jam dixit: Qui voiueril major esse, crit seyvus;
Signilicatum est mihi quemdam de fratribus ec- et tu adhuc impudenter clamas: Ego meliOr sum ?
clesiae Sancti Joannis Senonensis clam de ecclesia Attendis post speciem luara, el in' ipsa gjoriaris;
sua eduxisse, eumque a vobis receptum e't In mo- respicis nigredinem tuam, et candorem nietim non
nasterio vestro cucuflatum ; praeterea et vos abbali altendis, quare?quia nigredo species est humilila-
et supra meraoratseecclesiaeovem suam requirehti- tis; et -ego dico, quia candor species est puritalis ;
bus dura quaedam respondisse et minus dicCnda. nigredo, species abjcctionis ;< candor, gloriae el
Non haecconveniunt servis Cbristi; aposlolussu- exaltalionis. Commendamus nos modo de specie ;
per alienum fundamentum sedificare noiuil, et lex tu gloriaris in nigredine, ego in candore, tu in hu-
divina in messem alienam prohibet falcem mitli. militale gloriaris; et ulinam bene gloriareris I Si
Si autem dicitis, quod tamen dicere vos non pulo, enim de humilitate bene gloriareris, nunquam su-
sed quosdam qui vobiscum sunt, quia vita vestra perbires de humilitate, conirariis conlraria miscens;
melior est, licet omni homini quomodo vull et ubi bumililas enim et superbia conlraria sunt: non
vult, meliorcm vilam et conversalionem potiorem possunt simul esse duo baec ; de humilitate super-
eligere, recordamini quid Magister nos docuil: bire potes, sed cum .humilitaie superbiam habere
aposloli de primatu coutendunt; facta est contentio non potes; quia igitur superbis de buniililale, hu-
inter discipulos, quis eorum videretur esse major mililatem te non habere oslendis. Tu vis^ major
(Luc. xxn): fortassis ideo facla est contentio, quia esse, quid eris ? parum est ut dicarji minnr, quia
fulura erat contenlio. Adhue contendimus, el dicit servus eris. Monachi dicunt: Nos ineliores sunius;
unus : Melior sum ; aller dicit: Non tu, sed ego : canonici dicunl: Non, sed nos meliores sumus'
 719 ANONYMISJ.CULI XII. 720
cgo dico: Necvos nec nos, quia omnes mali sumus; A dobes quam hoc quod vovisti. Si ille aliud acci-
ubi autem omnes mali sunt, nemo melior est. Ve- pere veluerit, cui Iicc debes in ipsius est velun-
niant, inquiunt monachi, canonici ad nos ut boni late. non in tua potestate. De caetero, pro eo quod
fiant, quia nos meliores sumus: si vos meliores dicit Apostolus : Honore invicem prmvenientes(Rom.
estis, ergo et illi boni suitl; quomodoergo apud xu), qui se ipsos commendant, boc modo fprlas-
vos boni fient, qui et sine vobis jam boni sunt; sis intelligendum putant, ut unusquisque ante
sed dicitis: Boni sunt, sed veniant ut meliores aliuni hpiiprem rapere festinel, jactande et se ip-
fiant. Nulli prohiberi potest quin melior fiat, si vtilt. sum prseferendo: ego sic intelligo : Qui me interro-
Audite : dicilis quod, licet canonico, poslhabila et gaverit, si canonicus sum, dico mpnachos melio-
spreta professione sua, ad vestram conversalionem res ; si monachus surri, dico canonicos potiores :
transire, quia, ut vos dicitis, melior est: ergo li- hoc est raandatura Christi et Regula cbrisliana.
cet mulieri nuptae, contempla matrimonii lege, ad Quapropler si meseparvitati creditis, non aliud sa-
continentiam se transferre; quia, quod negare non pietis, nec facietis. Quod si forle id quod a veslris
potestis, continentia matrimonio melior est. Oblili minus discrete factum est, corrigere neglexeritis,
estis tegis (Num. xxx), quae dicit: Nec pro bono timeo ne Deo displiceat; et ecclesiaslici juris cen-
pejus, nec pro malo melius, idem ipsum, non aliud, B sura, si Romar.i ponlificis audientiam fralres qui
quod vovisti, hoc redde ; hoc enim debes. Si nie- a vobis laesi sunt, adierint, inullum esse non per-
lius quid dare volueris, cum illo da pro illo; nam mittel. Idcirco modesliaeveslrse quam hactenus Dei
non potes nisi per illum cui hoc debes, et per il- gratia lenuistis, nolite oblivisci. Valete.
lum per quem debes, quantum in te esl, nec aliud

ORATIONIS DOMINICiE

EXPLANATIO.

(Ex codice sseculi circiter xi edidit card. Angelo MAIin libro cui tilulus : Scriptorum veterum n»va
Collectioe Valicanis codicibuseruta; Romae,typis Vaticanis, 1525-51, in-4°, l. IX, p. 577.)

Dominus et Salvator noster, ciementissimus suo- C Et revera omne mulliloquium a gentilibus venit,
ruin eruditer, docturus discipulos quid orarent, qui exercendaelinguaepotius, quam mundando ani-
praemisit docendo eos quomodo orarent, dicens : mo dant operam, arbitranles sicut hominem judi
Vos autem cum oratis, inquit, introite in cubicula cem verbis adduci ad sentenliam, ita etiam Deum
vestra (Matth. vi). Quae sunt ista,cubicula? nisi multiloquio flectendum.Nolite itaque assimilari eis;
ipsa corda, qu« in Psalmo eliam significantur, ubi scit enim Patcr vester quid vobisnecessariumsit an-
dicitur : Qum dicitis in cordibus vcslris, et in cubi- tequam petatis ab eo; quibus verbis docemur, non
tibus veslris compungimini(Psal. iv). Et cludentes verbis nos ageredebere apud Deum ut impelremus
[ita hic cod.\ oslia orate Palrem vestrum ih ab- quod volumus, sed rebus quas animo gerimus, et
seo«rfii*o.rParvumest intrarein cubicula, siostiura intenlione cogitalionis, cum dilectionepura et sup-
paleat imporlunis, per quod cstium ea quaeferis plici affectu ; sed res ipsas verbis nos doeuisseDo-
siint imprpbe se immergunt, et interiera nostra mimim nostrtim, quibus memoriae mandatis, eas
appelunt. Foris autem diximus esse omnia lempo- adtempus orandi recordaremur.
ralia et visibilia quaeper oslium, id est per carna- Sed rursum.quaeri potest sive rebus, sive verbis
lcm sensum, cogilaliones nostras penetrant, et orandum git, quid opus sit ipsa oratione, si Deus
tUrba vanorum phanlasmalum orantibus obslre- D jam novit quid nobis necessarium sit ? nisi quia
punt. Claudendum est ergo oslium, id est carnali ipsa oralionis intentio cornoslrum serenat, et pur
sensui resistendura, utoratiospirilalis dirigatur ad ,gat capaciusque efficit ad excipienda divina mu-
Patrero, quae fit in inlimis cordis, ubi oratur Pater nera, quse spiritaliter nobis infunduntur. Non enim
; in abscondilo. Et Pater, inquit, vester, qui videt in ambilione precum nos exaudit Deus, qui semper
. abscondilo,reddel vobis. Et hoc tali clausula terrai- paratus est dare suam Jucem nobis, non visibilem,
nandum fuit; non enim boc mcnet nunc ut cre- sed intelligibilem et spiritalem; sed nos non sem-
mus, sed qupmodo oremus: de corde ilaque mun- per parati sumus accipere, ciim inclinamur in alia,
dando praecepit, qucd nun mundal nisi una el sim- et rerum lemporalium cupidilale tenebramur. Fit
plex intenlip, solo et puro amore sapientia. Oran- ergo in oratione conversio cordis ad eum qui sem-
tis autem, ait, nolile mullum loqui, sicut ethnici; per dare paralus est, si nos capiamus quod dede-
tKilant enim quod in mulliloauiosuo exaudianlur. rit. Sed jam considerandum est qu.-enos orare illo
721 EXPLANATIO ORATIONIS DOMINICJE. 722
prsecipit, per quem et discimus, et consequimur A ut qui orat, in sc quoque ipso yelit habitare quem
quod oramus. Sic itaque orate vos, inquit: Pater invocat; et curn affectu teneat [cod. affectat] ju-
noster, qui es in cwlis, et reliqua. stitiam, quo munere invitatur ad inliabilandum
Cum in omni deprecalione benevolentia conci- animum Deus.
lianda sit ejus, quem deprecamur, deinde dicen- Jamvideamus quse sintpetenda: dictum est enim
dum quid deprecemur, laude illius ad quem oratio qui sit qui petilur, et ubi habitet. Primum autcm.
dirigetur, solel benevolenlia conciliari, et hoc in omnium, quse petentur, hoc est: Sanctificetur nor-
orationis principip ppni splet, in que Dpminus no- men luum. Quod non sic pelitur quasi non sit san—
ster nihil aliud nes dicere jussit, nisi: Paler no- ctum Dei nomen, sed ut sanclum habeatur ab iip-
ler, qui.es in cwlis. Et qucniam quod vpcamur ad minibus, id est ita illis innotescat Deus , ut non
haereditatem ut simus Christi cehseredes, et in exisliment aliquid sanclius , quod magis cffendere
adeptipnem filiprum veniamus, nen est merilerum timeant. Neque enim quia dictum est : Nolus ijt
neslrorura'sed graliae Dei, eamdem ipsam gratiara Judma Deus, in Israet magnum nomen ejus (Psal.
in orationis principie ponimus cum dicimus : Pa- LXXV) ; sic intelligendum est, quasi alibi minor sit
ter noster, quo nomine et charitas excilatur: quid Deus, alibi major; sed ibi magnum est nomen ejus,
enim charius filiis debet esse quam pater ? et sup- " ubi pro suse majestatis magniludine nominatur. lta
plex affeetus, cum homines dicunl Deo: Pater no- ibidicilur sanctumnomen ejus, ubi cum veneralione
ster; et quaedamimpetrandi praesuraptio quse peti- etoffensionistimore nominatur. Ad hocperlinetillud
turi sumus, cum prius quam aliquid peteremus, quod in Psalmo dicimus de eo : Cum sancto sanclus
lam magnum donum accipimus, ut sinamur dicere: tris (Psal. xvu), et caetera; et quod in Evangelio
Paler noster Deo? Quid enim jam non det filiis pe- glorificari dicitur Pater bonis sanctorum operibus.
tenlibus, cum hoc ipsum anle dederit ut filii es- Deinde sequitur : Advenial regnum tuum; id est ma-
sent ? Postremo quanta cura animum tangit, ul qui nifestetur hominibus, non qttasi Deus non regnet
dieit Pater nosler, tanto Patre non sit indignus ? nunc in terra, semperque regnaverit; sed quemad-
Et gratias misericordise ipsitis, qui hoc a nobis exi- moduni praesens lux absens est csecis , et eis qui
git, ut pater noster nulIo|[ifa cod. ] sit, quod koc oculos claudunt; ita Dei regnum, quamvis nun-
sumptu de sola bona voluntate comparari potest. quam discedat de terris, tamenabsens est ignoran-
Admonentur etiam bic divites, vel genere nobiles libus. Nulli autem Iicebit ignorare Dei regnum, cum
secundum sseculum, cum Chrisliani facli fuerint, ejus Unigenkus, non solum inielligibiliter, sed
non superbire adversus pauperes et ignobiles, quo- Q etiam visibiliter in horoine Dominico de coelo vene-
niam simul dicunt DeoPater noster; quod non pos- rit judicaturus vivos et morluos ipsos. Post quod
sunt vere ac pie dicere, nisi. se fratres esse co- judicium, id est cum discretio el separatio justo-
gnpscant. torum ab injustis facla fuerit, jta inhabitabit justos
Utatur ergo voceNevi Testamenti pepulus novus Deus, ut non opus sitquemquani doceri perhominem,
ad seternam haereditatem vecatus, etdicat: Pater sed sint omnes, ut scriptum csl : Docibiles Deo-
noster, qui es in cwtis, id est in sanclis et juslis ; (Jean. vi); deinde beata vita omni ex parte perfi-
nen enim spalie lpcprum ccntinetur Deus; sed ciatur in sanctis in aeternum ; sicul nunc ccelesles
quemadmcdum terra appellatus est pcccator, cura angeli sanctissimi atque bealissimi solo Deo illu-
ci dictum est: Terra es, et in terram ibis (Gen. m); strante sapientes et beatisunt; quiaet hocpromi-
sic ccelumjuslus ecentrarip dici pptest: justis enira sit Dominus suis : In resurreciione erunt, iriquit,
dicitur: Templum enhn Dei sanctum est, quod eslis sicul angeli in cwlis (Mallh. xxn).
vos (ICor. m). Quaprcpter si in temple SUPhabitat Et ideo post illam pelkionem qua dicimus : Fiat
Deus, et sancti lemplum ejus sunt, recte dicitur, voluntas tua sicutincwio, et in terra; id est sicut
qui in coelis es, qui es in sanctis: et accemmpda- in angelis, qui sunt coelis, vcluntas tua, ut pmnino
lissima ista similitudo est, ut spiritaliter tantunj D tibi adhaereant teque perfruanlur, nullo errore ob-
interesse videatur inter jrislos et peccatores, quan- nubilanle sapienliam eorum, nulla miseriaimpe-
tum corporaliter inter coelum et lerram ; cujus rei diente beatiludinem eorum, ila fiat in sanctis tuis
significandaegralia cum ad oraiionem stamus, ad qui in lerra sunt, et deterra quod ad ccrpus allinet
orientem convertimur, unde ccelum surgit, et lu- facti sunt, et quamvis in ccelestein habitationem at-
men oritur: non tanquara ibi sit et Deus, quasi que immutatienem, tainen de terra assumendi sunt.
caeteras inundi partes deseruerit, qui ubique prae- itemfialvoluntas lua recte inlelligitur, ebediaturprae-
sens eat, non locorum spatiis, sed majestalis po- ceplis tuis, sicul in cwlo et in lerrq, id est sicul ab
tentia, sed ut admonealur animus ad naluram ex- angelis, ita ab hcminibus. Nam fleri velunlalem -Dci
cellenliorem se converlere, id est ad Deum, cum cum cblemperatur praeceptis ejus, ipse Dominus di-
ipsum corpus ejus quod terrenum est, ad corpus cit,.cum ail: Meus estcibusul faciamvolunlatem cjus
excellentius, id est ad corpus coetestc, cenvertitur. quimemisit (Joan. iv). Et saepe : Non veni facere
Recte ergc inielligitur qupd dictum est: Paterno- volunlatem meam, sed ejusqui me misit (Joan.vi). Est
ster, qui es. in cmlis, in cordibus juslorum esse di- etiam il.le i.iitellectus : Fiat volunlas tua sicut in
ctum, tanquam in templo sancto suo. Simul eliaiu cmlo et in lerra; sicut in sanctis et justis, ilaeliam
 723 AXONYMISjECULl XII. 724
in peccatoribus. Quod adhue duobus modis accipi frcio miscuit; dixil enim pulare bomines quod illi
polest; sive ut oremus eliam pro inimicis nostris; ultra niodum debitores essent, id est peccatoresy et
quid enim aliud sunt habendi contra quorum volun- addidit : Amen dico vobis, nisi pmnitentiamegeritii,
tatem christianum el calholicum nomen augetur? simiiiter moriemini (Luc xin). Non hic ergo quis-
Ut ila dictum sit: Fiat voluntas tua sicut in cwlo et que urgelur pecuniara dimittere debkoribus , sed
in fwa;tanquam si diceretur: Faciant volunlatem quaecunque in eum alius peccaverit; nam pecuniam
tuam sicut justi, ita etiam et peccatores, ut ad te . dimklere ilk> potius jubemur praecepto, quod supe-
convertantur; sive ita fial voluntas lua sicut in cwlo rius dictura est: Si quis libi tunicam lollerevoluerit,
et in lerra; ut sua cuique tribuantur, quod fit ex- et judicio (Matth. v), et reiiqua. Nec ibi necesse est
tremo judicio, ut justis praemium, peccatoribus omni pecuniario debitori diiniUeredebitum, sed ei
damnatio retribuatur, cum agni ab hsedis separa- qui redderc noluerit, in tanlura ut velit etiara liti-
bunlur. llle etiain non absurdus, inio etiam et fidei gare; servum aulem Domini,ut ait Apostolus : Non
et spei nostrse convenientissimus inlelleclus est, ut oporlet litigaretll Tim. u). Inlelligkureliam in ista
coelum el terram accipiamus spirkum et carnein; quinta pelkione qua dicimus dimiltere et reliqua,
et qued -dicit Aposlolus : Mente servio legi Dei, non de pecunia quidem dici, sed de omnibus quae
carne autem tegi peccali (Rom. vn); videamusfa- g in nos quisque peccat; namque in te [ita cod.]f
ctam voluntatem Dei innienle,ideslinspirilu:Ve//e, inquit, libi pecuniam debilam cum habeat unde red-
inquit Apostplus, adjacel milii, perficereaulcmbonum dere, recusat reddere. Quod peccalum, si non dimi-
non invenio (ibid.). Oramus erge ut liat vplunlas seris, non poleris dieere : Dimitte nobis, sicut et
Dei sicut in coeloet in terra;- id est ut quemadmo- nos dimiuimus. Illud sane tractari potest, ut quod
dum spiritus non resistit Deo, sequens el faciens dicimus dimiite nobis et reliqua , tttnc convineamur
voluntatem ejtis, ita et corpus non resistot spirilui. contra islam regulam fecisse , si eis.non dimittimus,
Nec illud a verilate abhorret ut -accipiamus : fiat qui veniam petunl; quia ei nobis veniam pelenlibus
voluntas tua sicut in cmlo et in lerra, sicul in ipso a benignissimo Patre dimilti voluraus. Fatendum
Domino nostro Jesu Christo , ila et in Eeclesia, est omnia peccala ditnillenda esse, quae in nos
tanquam in viro qui Patris volunlaiem implevk, ila commktunlur, si volumus nobis a Patre dimitli
et in fbmina quse illi desponsata est. Coelum enim quaecommittimus.
ctterra convenienter intelligitur quasi vir, et femi- Sexta petitio est : El ne nos inferas in tenlalio-
na, quoniam terra, ccelo lecundaiile, fructifera est. nem. Nonnulli codices habent inducas, quod tan-
Quarta petitio est : Panem noslrum quolidianum lumdem valere arbitror; nam ex uno Grseco quod
danobis hodie. Quolidianunrpanem accipiamus spi- C dictum esl zlvsviyxvi; utrumque- translatura est.
ritalem, prsecepla scilicet divina, quse quotidie Mulli auiem in precando ita dicuiit .•-Ne nos pa-
oportet meditari et operari. Nam de ipsis Dominus liaris induci in lentalionem, exponentes videlicet
dicit : Operaminiescam, qum non corrumpitur.Quo- quomododictumsit inducas; non enimperse ipsum
tidianusaulem cibus nunc dicitur, quandiu vita ista inducit Deus , sed induci palitur eum , quera suo
ternporalis- per dies decentes succedentesque per- auxilio deseruerit, ordine occultissimo ac meritis
agitur. Et revera, quandiu nuncin superiora, nunc causis etiam sa^pe manifestis dignum judicat tHe
in inffiriora, id est nnnc in spirilalia, nunc in car- quem deserat, el in tentationem induci sinat. Aliud
nalia ar.irni affeclus, lanquam ei qui aliquando est autera induci in tentalionem, aliud lenlari;
pascitur cibo, aliquando famem palkur, quotidie nam sine tentatione probalus esse nullus polest,
panis necessarius est, quo reficiaiur esunens et sive sibi ipsi, sicut scriptura est: Qui non est
relabens erigatur. Da nobis liodie autem diclumest, leniatus, qualia scil? (Eccli. xxxiv.) Sive alii, sicuS;
quandiu dickur hodie, id est hac temporali vita: sic Apostolus ait: Et tentaiionem veslram in carne mea
enim cibo spirifcalipost hanc vitara salurabimur in non sprevistis (Gal. iv). Hinc eniin eos firraos ipse
selernum , ut non tunc dicatur quotidiaiius panis, r. cognovit, quod ejus tribulationibus, quaeApostuIose-
quia ibi temporalis volubilitas,quse diebus diessuc- cundum camem acciderant, non sunt charilate de-
cedere facit, unde appellatur quolidie, nulla erit. Si flexi; nam Deonotissimus, et anle omnes tentationes,
cpiis autem etiaro illa quse de victu corporis neces- qui scitomnia antequam fiant. Quodilaque scriplura
sario, vel sacramenlo Dominici corporis istam sen- est: Tentat vos DominusDeus vester, ut scial si dili-
lentiam vult acoipere , oportet ut conjuncta acci- giiis eum (Deut. xm), illa locutione pasitum est ut
pianlur omnia tria; ut scilicet panein quolidianum sciat, pro eo quod est, ut scire vos faciat; sicut
simul pelamus, et necessarium corpori, et sacra- diem laclum dicimus quod laelos faciat; el frigus
mentum visibile et invisibile Verbi Dei. Et dimille pigrum, quod pigros faciat, et innumerabilia hujus-
nobis debita nostra, sicul etnos dimillimus debilori- modi. Non ergo hic oratur ut non tentemur, sed
bus noslris. Debila peccata dici manifestum est, vel ut non inferamur in tentationem ; lanquam si quis-
illo quod aitidem Dominus: Non exies donec reddas piam cui necesse est examinari, non oret ut igne
novissimumquadrantem (Matlh. v); vel illo quod de- non conlingatur, sed ut non exuratur; Vasa enhn
bitores appellavit qui ei nuntiali sunt exslincti vel fiauti probat fornax, et homines lenlaiio iribulalionis
ruina lurris, vc! quoruin sanguinem llcrodcs sacri- (Eccli. xxvn). Joseph crgo lcnialus cst il.ecebra
725 EXPLANATIO SYMBOLl APOSTOLICI. 726
slupri, scd non est illalus in tentationem .Susanna A litur; sed ab illo eliam liberemur, quo jara inducti
tentata est, necipsa inducta vel illata in tenlatio- sumus. Quod cum factum fuerit, nihil remanebit
nem; muliique alii utriusque sexus, sed Job maxime formidolosum, nec omnino metuenda erit ulla len-
cujus admirabilis stabilitas in Domino Deo suo. tatio; quod lamen in hac vita quandiu istam mor-
Fiunt igilur tentationes perSatanam, non poleslatc talilatem circumferimus, in quam serpenlina per-
ejus, sed permissu Domini, adbomines aut pro suis suasione inducti sumus, non sperandum est posse
pecccatis puniendos, aut pro Dei misericordia pro- fieri, sed taraeri aliquando fuluruin sperandum est.
bandps et exercendes. Et interest plurimum in qua- Et haecest spes quse non videlur. Tria in seternum
lem quisque tentaticnem incidal; non enim in lalem manebunt; nam et sanctificatio Dei sempiterna
incidit Judas qui vendidit Dominum , in qualetn in- erit, et regni ejus nullus est finis (Luc. i), et per-
cidit Petrus cum lerritus Dominum negavit. Sunt fectse noslrse beatitudini aeterna vita promittitur.
etiam humansetenlaliones , credo, cum bono quis- Permanebunt ergo ista tria consummala alque cu-
que animo, secundum bumanam laraen fragilitatem, mulata in illa vita quse nobis promktitur; reliqua
in aliquo consilio labitur, aut irritatur in fratrem vero quatuor, quse petimus, ad temporalem istam
studio corrigendi, paulo lamen amplius quam Chri- vitam perlinere mihi videnttir, quod primum est :
stiana tranquillitas postulat; de quibus Apostolus Panem noslrum quolidianum da nobis hodie; hoc
dick: Tentaiio vos non apprehev.dat, nisi humana ipso enim quod diclus est quolidianus panis, sive
(I Cor. x); cum idem dicat : Fidetis Deus qui vos spiritalis significetur, sive sacramento, aut in viclu
non sinet lcnlari supra quam potestis ferre, sed faciet iste visibilis, ad hoe tempus perlinet quod appel-
cum lentaiione eliam exitum, ut possitis lolerare lavit hodie. Et peccala nunc nobis dimitluntur, et\
(ibid.); in qua sententia salis ostendit, non id no- nunc dimiltimus; quse harum quatuor reliquarum.
bis orandum esse ut non tenlemur , sed ne in ten- secunda petitio est. Tunc atitem nulla erit venia-
lalioneminducamur.lnriucimurenim sitales incide- peccatorum, quia nulla peccala. Et tehtationes tem^
rint, quas ferre non possumus. Sed cum tentationes poralem istam vitam infestant; non aulem erunt
periculosae,inquas inferri, alque incidere pernicio- cum perfectum crit qucd dictum est : Abscondes
sum est, aut prosperis lemporalibus, aut adversis eos in abdito vullus tui (Psal. xxx). Et malum a-
oriantur, liemo frangitur adversarum molestia, qui que liberari oplamus, et ipsa liberatio a malo, ad
prosperarum delectatione non capitur. lianc utique vitam pertinet, quam et juslilia Dei
Ultima et seplima pelilio est : Sed libera nos a morialem meruimus, et unde ipsius mispricordia
malo. Orandum est enim/ul non solum non indu- C liberamur. Amen.
camur in malum quo caremus, quod sexto loco pe-

SYMBOLI APOSTOLICI EXPLANATIO

(MAHibid., ex eodem codice.) .„-..•

Quandobeatum legimusPaulumapostoluin dixisse surrectionis. Cum fasecergp ila absque ulla dubila-
fidelibus : Vos aulem eslis fdii lucis et filii dieii tiene sint, quis in tantum erit stultus, et salulis
non eslis noclis neque tenebrarum (I Tliess. v); et suse ccnlrarius, ut ncn omni intenlione pietalis, et
iterum : Fuistis aliquande lenebrw, nunc autem lux affectu puritalis quserat nunc cognoscere in fide
in Domino(Ephes. v); nulli licet ignorare per infi- . quod visurus est post in specie? Quid eniro. repre-
U
delkatem nos fuisse filios tenebrarum et noctis, et hensibilius esse polest, quam quemquam professio-
per fidem filios lucis effectos et liiios diei; vel po- nem suam ignerare? cum Apcstolus oranibus fide-
lius ipsi esse coepimus lux in-Domino per fidera, libus prsecipiat: Estole, inquit, parati ad satisfaclio-
qui anteaeramus lenebrse innobis per incredulita- nem omni posceiiti ralionemvos de fide(I Petr.m).
tera. Ergo qui lantum beneficium per fidem adepli Quod si indecens est rationem fidei quserenti a
sumus, ut per eam eriperemur de potestate tene- nobis, non posse ore respondere, quanlo erit in-
brarum, et transferremur in regnum filii clarilatis convenientius quid unusquisque nostrum corde cre-
Dei, debemus summopere in ejusdem fidei virlutem dere debeat, ignorare? Sed quod fidelium professio
de die in diem proficere, et cum apostolis a Domino per totam divinorum librorum seriem, partim aeni-
petere, uldignetur nobis adaugere fidem; quoniam gmatibus involuta, parlim rebus mysticis figurala,
pereara a dominio diaboli unusquisque eripitur, et partim vero apertis sermonibus est prolala, nec
regtio Ghrisli sociatur; per ipsam diabolo resisii- possunt omnes homines Scripturam divinitus in-
tur, et Deo propinquatur; per ipsam qui erant filii spiratam, quae talis cst, secundum apostolum, ad
diabdli et filii morlis, cfliciunlur filii Dci ct filii re- doccndum, ad corrigcndumr, ad enidiendum jn juv
727 ANONYMlSJECULI XII. 728
s/.ilia, in tantum addiscere, ut hoc quod sequitur in A esse quoque eeelesies virtutes, quia ab eo conditaa
omnibus impleatur; id est ut perfectus sit homo sunt. Credimus queque esse et inferna; ccelum
Dei ad omnia instructus; saltem verba aposlolici namque et lerram nen credimus,. sed ncvimus;
Symboli ita unusquisque tptius studii diligentia me- quuniam fides argumenlum est sperandarum subs-tan-
ditari bumiliter, et cognoscere veraciter, et intelli- lia rerum non apparenlium (Hebr. xi). Hic ergp
gere satagat, ut prefessienis suae ex toto ignarus primus modus non de solo Deo dici potest, sed et
non invenialur. Praesertim cum hujtts Symboli de rebus ab eo factis; et tunc demura non erit spe-
verba ita sint pauca, ut nullus omnino excusari ciale soli congruens Deo. Secundo namque modo
possit, quin ea memoriter tenere valeat; nisi forle cum dicimus, credo Deo, quid est aliud nisi credo
quispiam ita sit pecudeus, ut expers rationis me- ea quse dicilVerilas ? credimus et ea quse dicuntur-
rito judicetur. a veracibus, id est vere sapientibus, quae de Veri-
De hoc namque Symbolo, quod dicitur aposloli- tate loquuntur. Ergo neque hic modus erit specia-
cum, ita aucloritas ecclesiaslica tradit; sancti igi- lis, qui soli competat Deo.
tur apostoli cum adhuc in unura Jerosolymis consi- Tertio quoque modo quod dicimus , credo in
sterent, divisuri se ad praedicandum circumquaque Deum, de nullo alio similiter dicere possumus,
Evangelium Christi, hoc Symbolum Spiritus sancti " neque de ulla re congrue unquam dici polerit. Hic
auctoritate ediderunt, confessionem Ddei mirabili ergo erit specialis modus, qui de solo supremo et
brevitate invicem conferentes ; et inde appellatum vero Deo dicatur. Et quid est credere in Deum,
Symbolum, id est coltationem, vel pactum, quia id aut quis credit in Deum, nisi cui fides ita est cerla,
inter se ad invtcem contulerunt, et ut indicium es- ut scientia ? cui fides intellectura aperit, qui inte.1-
set divisis [cod. divisjper diversas mundi partes iigit non solum quia est, sed quia diligendus et
praedicaloribus, ut ille verum Evangeliura praedi- colendus est; et quod faciendum intelligit facit,
care crederetur, qui hoc Symbolum nihil augens, hoc est diligit Deum ; ita ut non possit, id est nolifc
vel demens, traderet auditoribus ; in quo Symbolo omnino peccare, ne forte offendat eum, quia et
tolius (fidei) sacramenta idcirco tam brevi sermone diligit. Et lall fide credere Deum, hoc est nasci a
signala sunt, ut nulli sexui, nulli setati, nulli capa- Deo; et de hujusmodi fidelibus Ioquitur Joannes
citati esset diliicile ad tenendum. Dehoc etiam Sym- apostolus, dicens : Qui natus est ex Deo, non pec-
bolo, vel Dorainica oralione, dictum per Isaiara cre- cat, quia generatio Dei conservat eum (I Joan. v).
ditur : Consummalionemet abbreviationemaudivi a Generationem Dei dixit nativilatem ex Deo ; et na-
DominoDeoexercituum super universam terram (Isa. Q sci ex Deo bac fide renasci per Deum ; id est ut
xxvm); quae consummatio, id est perfectio et ab- credendo cognoscas, cognoscendo diligas, diligendo
brevialio, de tain sublimibus rebus bominis ingenio inoffense adbaereas ; id est ut fidem et intelleetum
fleri nullatenus polerat, sed facta est virtute Crea- tuum dileclione monstres, et dilectionem ab obe-
toris; ut sancli, ujt dictum est, praedicatores per dienlia patere facias. llli autem qui voluntate pec-
universum mundum. uniformem fidei tenorem Ec- cant, etsi fide confitentur Deum, factis tamen, se-
clesiseauribus traderent,. et omni ad fidem venienti cundum apostolum, negant, yjttos eliam incredi-
facilis esset ad memorise commendandura., biles dicit. Et hsec non idcirco dicimus, ut eos
Sed jam quid ejusdem texlus Symboli dicat, in qui vere fideles sunt, sine peccato esse credamus,
quanlum Dominus donare dignalus est, advertamus; sed sine volunlate peccandi; nam elsi non volun-
cum enim credimus Deum, et credimus Deo , cre- tatg., tamen subreptione aliqua, aut infirmitate,
dhnusque in Deum , primo discernenda sunt hsec aut oblivione peecant utique, et propterea certa
tria, et perspiciendum quid commune sit, quid fide ad Deum quolidie clamant: Dhnitte nobis de-
speciale, quid soli debeamus congrue Deo. Cuai bila nostra (Matth, \i),; et quolidie confidenter di-
enim dicimus credo Deum ^quid subaudiendum est, cunt : CredoxinDeum , id est Patrem , et Filium,
iiisi credo Deum esse ? Et utique non solum Deum D et Spiritum sanctum; quara credu.lkatem nulli alii
credimus esse, sed credimus etiam et ea quae fecit debemus, quia nu.llus aliud esl Deus.
esse, sive sint spiritalia et invisibilia, sive corpo- Credo igitur in DeumPalrem qmnipotenlem^ cum
rea et visibilia. Nisi forte de ineffabili incomniula- eniin dico Deum, nomen eonfileor essentiae, quia,
bilitaie Dei sermo est; nam ad coraparalionem in- Deus nomen est essentiae, tolius videlieet Trinitatis
conimutabilis illius essenliae, ea quae mulabilia naturae, non unius lanlum personae : cum autem
condita sunt, lanquam non sint, hic ille solus adjungo Patrem omnipotenlem,specialem denuntio
esse dicitur, sicut ad Moysen ipse de se loquitur: Patris personam. Nam cum de Deo loquimur, illa
Ego, inquit, sum qui sum. Et dices filiis Israel: nomina, quae ad stibstanliam ejus perlinent aequa-
Qui esl, misil me ad vos (Exod. in). EtPsalmista : lia, sunt, ct conimunia sunt Palri, el Filio, et
Tu aulem idem ipse es, cwli, inquit, peribunt (Psal. Spirkui sancto ; illa verp quse persenam designant,
exi.v). Et bcalus Job : Ipse enhn solus es (Job. xxiu). relativa dicuntur, et proprietales tantum indicant
Nani si non comparetur crealura Crealori, unam- perspnaruni. Ergp cum dicimus : Credo in Deum,
quamque rem iii sua qualkate credimus esse; et cuin Detts nemen sit substantiae, tptius, videlicet
tunc npn solum Deum esse credimus, sed crediraus Trinitaiis vocabulum, quoniam tota Trinilas uniu$
 729 EXPLANATIOSYMBOLIAPOSTOLICI. 730
est substantiae, de tota Trinitate dictum accipia- A nostra credulitas, quia indivisa et inseparabilis'
mus. Quia necesse est, ut cum indiscretae majestalis est Patris et Filii deitas.
deitate, differentisequcqueestendanturpersenarum, Sciendum quoqiie nomen Jesum esse Hebraicum;
ideo adjungimus, Patrem omnipotentem; Paler mm- transferri tamen in Laiino eloquio salutarem, sive
que relativum est nomen ad differentiam, vel pro- salvalomm. Sed quia nori sola appellatione, sed es-
prietas personas,quia qui genuit, non est filius, sed sentialker Salvator habet hec ccmmurie cum Patre,
paler; sicut qui genitus est, non est paler, sed quia nen solus Eilius- salvat; sed salvat Pater, sal-
filius; et hsec est nominis relatio, ut ex nomine vat Spiritus sanclus;. el nbn est alia saltts Patris,
patris intelligatur filius, quia non est pater, nisi aliaFilii, alia Spiritus, saheti;. sed eadera saliis est
babeat filiura ; sicut ex nomine filiLintelligitur pa- Palris quae et Filii, eademque Spiritus sancti; ne-
ter, quoniam non potesl esse filius, nisi qui genitus que alios salvat Paler, alios- Filius, alios Spirilus
est a patre. Cum enim tota Trinitas sit Deus om- sanclus; sed eosdent quos salvat Pater, eosdem
nipolens, non taraen' tota Tririitas est Paler, nisi filius, eosdem Spiritus sanclus. Sed idcirco in hoc
forte ad creaturam referantur, cujus est Trinitas locosolus Filius dicilur Jesus, qtiia solusmissusest
Deus Pater. In illa tamen sumraa Trinitale, solus a Patre et Spiritusancto pro salute mundi. Sed ta-
ille qui genuit Filium est Paler, de quo dicitur " mennonsolus operatusestmundi saiutem;quia licet
creatorcm cmli et terrm, quod licet de lota Trini- solus sit missus, non tamen solus operatur. Missio«
tate dici possit, quia Trinitas sicut unus est Deus, enim ejus estpersonalis, operatiovero substantialis;,
ita unus crealor, et unus gubernator, et reclor; in el siculjam supradictum cst, quod personale est,non
hoc tamen Joco idcirco proprie Patri assignatur communicat alteri personae; qiiod vero substantia-
crealio coeli et terrae, quia usus est Scripturae di- le est, indifferens et commune est totius Trinitatis.
cere Deum Patrem omnia fecisse, sed per Filium Chrislus autem Grsecoappellalur vocabulo, quod.
cuncta fecisse, sicut in capite Geneseos de Patre in Lalino exprimitur uncius; uncluin autem eum.
Scriptura testatur : In principio,fecit Deus cmlumel oteo laetkiae,id est Spirilu sancto, conslat in as-
lerram. De Filio quoque in Evangelio : Omnia per sumpta carne, non iri assuraentis Verbi divinitate;,
ipsnm facta sunt (Joan. i). Uhde in hoc Symbolo et idcirco hoc vocabulum non habet cummune cum
solertissime singula sunt verba pensanda, ut quid- Patre et Spiritu sancto, sed solius speciale eSt Fi-
quid de Patre substantialiter dicitur, similiter in- lii, et hoe, ut diclum est, propter carnem. Sed ta-
telligatur de Filio et Spiritu sancto ; quidquid vero men quia carnis et Verbi una est persona, Christus
personaliler, soli assignetur Patri. Simililer etiam Q est etiam secundum carnem, Christus secundum
quidquid de Filio dicitur, si de substantia vel es- animam, Christus secundum divinitalem, sicutdi-
scntia dicitur, similiter quoque de Patre intelligi- cimus Christum descendisse ad inferos, Christum
tur; si de persona, soli tribuatur Filio. Simili quo- jacuisse in sepulcro. Et Apostolus ait : Neque tem-
que modo de Spiritu sancto inlelligendum est. lemus Chrisium, sicut quidam eorum tenlaverunt
Sequitur : el in Jesum Christum Filium ejus uni- (I Cor. x); id est quidam ex eis qui per Moyseu
cum, Dominum noslrum. Subauditur credo. Nullum ex ^gypto ducli suril, quo tempere nendum erat
hic Iocum caluranise hserelica reperiet rabies, quia Christus nisi secuudum seinpiternam divinitatem.
dicit de Fibc Dominus est, nou (Deus) esl; quo- Filium ejus unicum. Cum dicit unicum, prccul
niam secundum supra scripturationem [ila cod. Num dubip nativitalem ejus ex substanlia Palris sempi-
scripturaerationem?] in nullum credere cpprtet, nisi lernam nos intelligere facit, quam nativilatera non
in Deum. Deus erge est Filius absque ambigue, quia communicat cum caeteris filiis Dei; dicuntur eniin
et in illum credimus sicut et in Patrem. Nam cum sancti angeli filii Dei; dicunlur et sancli homines;
initio hujus Symboli prolileamur : Credo in Deum sed isli per ejus graliam adoptati, non de ejus sub-
Patrem oninipotenlem; el in consequenlibus adjun- slantia edili. Unicus verO, non gratis adoptatus,
gamus : et in Jesum Chrisium filium ejus unicum, D sed'genuina nalivilate ex ejus substantia est Fi-
Dominum noslrum, unam nos credulkatem Patri et lius; ac per hoc non potest esse minor Pairi quia
Filio exhihere confitemur; et quia eos una fide cum sit figura imago substanlise, et sapienlia
credimus, unum procul dubio Deum prsedicamus. Patris, non potest Pater imaginis figurae et sa-
Et sicut illorum est una substantia, sic nostrse pientiae suaeesse major. Dominum noslrum. Non so-
confessionis una credulkas. Credimus in Patrem lus Filius Dominus est noster, sed et Pater, et Spi-
et Filium , non alia credulitate in Patrem , et alia ritus sanctus ; sicut non solus paler est Deus, sed
in Filium, quia non est alius Deus Paler, et alius et Filius, et Spiritussanctus; neque alia dominatio
Fiiius ; alius utique est in persona, non est alius Filii, et alia Patris; sicul nec alia deitas Palris,
in subslanlia. Illa quippe conjunctio quam inter- nec alia Filii, sed deilas et dominatio una est Pa-
ponimus dicentes: et in Jesum Christum Fiiium tris, et Filii, et Spiritus sancti. Crebro tamen it»
ejus, ad distinclionem pertinet personae, non ad divinis lilteris in Dei vocabulo Pater; in Doniini,
diyisionem oaturae, ac gi dicamus : Crerlo in Pa- splet intelligi Filius.
trem, credp et in Fiiium ; quia alia est persona Qni concepius est de Spiritu sancto, nalus ex vir-
Patris, et aiia Filii; una tamen ac indifferens est gine Maria. Cenceptus quippe de Spiritu sancto,
 751 ANONYMISiECULl XII. %%
hoc est gralia vel virlute Spiritus sancti; ,non enim A praeside passus est Deminus multas et diyersas acer-
credimus, sicut quidam sceleratissimi et nefandissi- bae mertis injurias, ut nus ineffabilibus honoribuB
mi aiisi sunt dicere, Spirilum sanclum in ulero suavissimaedkaret vilae.
Virginis fuisse pro semine, tanquam hoc egerit Spi- Crucifixus, morluus, et sepultus. Sacramenta cru-
ritus sanctus in conceptiqneDeminicaj carnis, qucd cis, morlis et sepullurae ejus ita sunt inexplicabi-
agit semen palernum in cencepticne caeterprum ho- lia, ut nullius linguae laudibus, sed nec sensu cu-
minura, sed potenlia Spiritits sancli carnem Christi jusquam possint digne explicari. Hoc lamen con-
creatam. Merko aulem quaeritur, cum opera to- venit in crucis comtemplatione nos cogitare, quia
tius Trinitatis sint inseparabilia, cur conceptionem ideo Dominus inter caeleras mortes ligni suspensio-
carnis DominicaRsolus operatus esse dicitur Spiri- nem praeelegk, ut per hanc restauraret primam li-
ritus sanctus? Sed. quia sanclificalio sk per spiri- gni transgressionem; ut sicut in Adani per ligni
tttm, et idem spiritus, sic est Deus, ik sit etiam dilectionem humani generjs facta dej'ectio, ita in
doiuini Dei; idcirco Spirkus sanctus dicilur carnem Christo per ligni asperilatem fieret ejUs erectio. De
311uterp Virginis creasse, ut inlelligamus sanctifi- composkiprie aulem ejusdem crucis ad aedificatio-
eatiene divinae gratiae per dpnum Spirilus sancli ila nein perlinentia multa utiliter dicuntur, unde 'ali-
creatam Chrisli caniem, ut et divinum ess.et cpus, B quid tentare longum esl; sed tameii hreviter ali-
et in unitale personae unici Filii Dei, absque ulla quid dicere ccmmodum est propler sacralissinii
crjginalis peccati sorde, ita sit assumpta, ut ex ipsa Symboli necessariam nieditalionein. Senserunt nam-
conceplicne sanctificata, et Dei verbo substantia- que sancli doctores, quod illa verba Apostoli, ubi
Jiter unita, nullum posset deinceps recipere pecca- ail: In charilale radicaii atque fundali, ut possitis
tum. Et in tantum sanclificala est, et divina caro comprehenderecum omnibussanclis, quw sil longilu-
facta, ul non solum ipse peccaturo habere non pos- do, latiludo, sublimitas, el profundum (Ephes. m),
set, verum etiam in aliis peccata purgare efficacis- ad crucis compositionem mirabiliter et veraciter
siinepossit.Nam caeteri homines ad hoc sanctifican- apteritur. Latiludo ehim crucis est in traverso li-
•tur,ut peccalis careant; honjo tamen Dominicus ad gno ubi figuntur manus ; longitudo vel illud rectum
Jioc sanctilicatus, ut peccatum nullo mpdp recipiens, lignum, inquo totum corpus exlenditur; sublimitas
peccateres ex pelentia divinitatis stiaejustificaret. quoque crucis esthoc quod super transversum li-
JNatus 'iiamque est de Spiritu sanctc el virgine Ma- gnum eminet, cui caput adjungitur; profundum
aia: sed de Spiritu sanctp npu sic nalus tanquam quoque ejus est hoc quod terrae infixum.
eum habeat Palrem ; de.virgine vere Maria sic na- („ Et quia Apostolus morluos nos dicit (Gal. n)
.tua, ut eam haberet matrem; de Spiritu sanctc na- cum Christo, et velus homo noster sitnul conftxus
.tus, a Spiritu sanctn seeundum lipmiuem natus est, cruci cum illo, ul evacuelur corpus peccali, el ultra
ut npii de Spirilu sancte subslantiam habeat; de non serviamus peccato; altendendum omnino quo-
inalre vere natus ex ejus substantia accepit carnis modo ista quatuor, id est lalitudo, longitudu, su-
substanti&m, hec est de cerpore Virginis traxit blimilas atque prefundum npsirae crucifixieni ccn-
prpprium corpus; ut sicul divinilale erat consub- venient. Selet namque gaudium, atque hilaritas
stantialis Patri, sic per humanationem [cod. hu- mentis per latkudinem significari; per manus que-
manarationem] fieret consubstantialis matri, ut quesignificantur eperanestra; et quia manus cru-
incomprebensibilis el invisibilis haberet in quo vi- cifixi in Iatitudine crucis, id est transverse lignp
^ereturet comprehenderetur. figuntur, huc signiflcat quia bcna ppera npstra lunc
Passus sub Ponlio Pilaie. Sicut ad verkalem fiunt Dee acceptabilia, si cum bilarkale fiant. Et
iidei pertinet ut credamtis, eum de infirmitate quae sunt illa opera, nisi ea de quibus homini dici-
nobis medicinam procurasse , id est sua pas- lur : Tolle crucem tuam et sequere mel (Mattk.
sione nos nou solum a passionibus peccatorum, xvi.) Et iterum : Qui autem sunt Christi, carnem
sed eliam a passionibus poenarum, Jiberasse ; p] suam crucifixerunt? (Gal.\.) Crucifigitur autem caro,
ita et ad veritatem pertinet hisloriae quod di- cum mortilicantur membra nostra super lerram. a
citur, sub Ponlio passus Pilalo. Sicut neces- fornicaticne, imraundkia, Juxuria, avaritia, et cae-
«arium est ut credamus, quod pro noslra fuit teris hujusmodi (Col. m). Omnia enim bona quae
salute passus, sic congruum est ut novferimus nunc agimus tanquam clavis praeceptorum in Dei
quando fuerit passus; quoniam, sicut Evangelium timore confixi, hilariler et cum charitate faciamus,
indicat, natus est Dominiis lempore Caesaris Au- ut cuin Apostolo dicere possimus : Non solum au-
gusli, id est Octaviani, cum Judaeis regnaret He- lem, sed et gloriamur in iribulalionibus (Rom. v);
rodes; passus est tempOre Tiberii Cajsaris, cum neque murmuremus diffieultatibus, ne perdamus
Judaeam procuraret Pilatus : constatque hunc Pila- in cruce Jatitudinem hilaritatis, sed simus spegau-
tum hominem Romanum a principe Romano, vi- denles. Per longitudinem quoque, in qua totum
delicet Tiberio, ad procurationem Judaeae pauco corpus extenditur, potentia atque tolerantia signi-
tempore antequam Dominus paterelur missum, et ficantur, unde longanimes dicuntur, qui toleranl; et
, vocatum Pontium a quadam insula Romana Urbi perlinet ad perseveranliara. Per sublimitalem, vcl
vicina, ubi nalus fu;sse fcrtur. Sub hoc ilaque cui caput adjungilur, sigiiificatuir exspeclalio re-
753 EXPLANATIO SYMBOLI APOSTOLICI. 734
tiibutionis, sed sublimi juslitia Dei, qui reddet uni- (Vin solis animabus exspectantes eliam octavam resur-
cwique secundum operasua (Rom. n), his quidem, rectionis diem, quando receptis corporibus, finitar
qui se.cundum patienliam boni operis, gloriam, et mutabilkate lemporum, in incommutabili luce ani-
bonorem, et ineorruplipnem parentibus [al. meren- mae cum suis corporibus, sineullo deinceps timore,
tibusj vilam aeternam. Prpfundum autem, qued ter- ad visionem sublevabuntur Divinkatis,sicutChristus-
rae infixum est, secrelum sacramenli prsefigurat; resurgens a morluis jam non morilur (Rom, vi).Hoe
efcpertinet ad occullam gratiam., ex qua invisibili- igitur triduum sacratissimura crucifixi, sepulti,
ter operantur, sicut ipsa profunditas terrae infixa suscitati, unum quod significal crux, in praesentL
npn apparet; sed tamen superiora quse apparent, agimus vita :.biduum autem, quod significat sepul-
per ipsam conlinenlur. Igitur cum crucem Christi tura et resurreclio, fide ac spe agimus, quia ea.<
quis tplht, uf sequatur eum , teneal latitudinem nondum videmus, nondum tenemus. Sicut enim
charitatis, lcngitudinem perseverantiae, habeat Dpminus propterea crucifixus est, ut sepeliretur eU
etiam sublimilatem ut ea, quae cum charilate hila- resurgeret; ita nos ea quae in pracsenti vita agiraus,
riter ac perseveranter agit, ad supernum finem re- sic in necessariis deputantur, ut per ea veniamus
ferat, u.lin actibus Suis nu.ltam aliara intenticnero ad illa, quaeper se ipsa petenda sunt el concupi-
interserat, sed fiat sicut scriptum est : Inclinavi seenda; id est ad illaro requiem animarum, quam
cor meum ad faciendas jusiificaiiones tuas propler suspirabat Paulus dicens : Cupio dissoivi, et esse-
wtemam retributionem (Psal. cxvm). Teneat quc- cum Chrisio (Pltil. i); et exinde ad illani perfectis-
qqe prefundum, ul sciat quia pmnia, quaebene agit, simam renovationem, quando absorptamorte in vi-
qued perseverat, et hec propier supernam inten- ctoria novissima, inimica morte destructa immulati
tipnem facit, per eccultam graliam Deus per illuna, erimus, et aequales angelis facti. Unde Dominus :
et in illc agit. Erunt, inquit, angeti Dei (Matth. xxn), quod signi-
Uaec de ccmppsitipne crueis; nam de statu ejus flcat Dominicse resurrecticnis clariflcatie.
41ia est figura. Significat enim slatus crucis uni- Descendit ad inferna ut sanctos, qui per prima.
versitatem polestalis Chrisli, de qua ipse ait: Dala mortis debita ibi essent liberaret [cod. liberabit in,
est mihi omnis polestas in cmlo, et in lerra (Malth. se]. Tertia die resurrexil a morluis, ut nobis ipse
sxviii); et Apostolus dick : In nomineJesu omnege- illam vitam ostenderet, quse futura est post gene-
vuflectitur cmlestium,terrestrium et infernorum (Phil. ralem hominum resurreclionem. Resurrectio ta-
n), in qua universkate et in sublimibus caput men Christi ibi exstitit, ubi et mors, hoc est hv
nostrum elatum est, ubi ei minislrattir ab angelis, C sola carne. Ascendil ad cwtos; hoc est assuroptam>
et inferna ei subjecta sunt, et media ea, scilicet carnem ad regnum ccelestis habkationis sublevavil,
quae infra ccelos ac lerram sunt, quasi extentis utipse qui in terris mala nostra perlulit, in coelesti-
bracbiis potestatis suse gubernat, regit ac raode- bbs bona sua possideat. Sedel ad dexieram Patris ;
ratur. Esl etiam qualitas crucis, ila ut si eam non hoc est regnat in beatiludine Patris; sedere enim
eret:tam, sed planam, et aequali lenore libralam regnare esl, sicut Apostolus exponit, dicens: Opor-
teneas, qualuor tibi plagas mundi monstrare videa- let itlum regnare, donec ponat omnes inimicos suos
tur, tanquam eos quibus mundus c-rucifixuse&t, et scabetlum sub pedibus suis (Hebr. x); dextera quippe
ipsi mundo (Gal. vi) a solis ortu et occasu, ab aqui- Palris aelerna est beatitudo, sicut sinistra ejus
lone et mari a Deo elegi et vocari. seterna miseria. Inde venturus est judicare vivos et
De morlis vero ejus mysterio omnes hoe cogno- morluos. Vivos dicit eos, quos in saeculo viventes
scunt fideles, quia ideo immortalis mortuus est, ut in suo advenlu invenerit; morluos autem, qui ante:
roortales ad immortalitatem reduceret; et utspo- ejus ultinium adventum de hac vita discesserint.
3ia, quae diabolus de paradiso fraudulenler abslra- Credo in Spiritum sanclum, simililer ut in Patrem,.
xerat, non per potentiam sed per justhiam ab eo el in Filium. Deus ergo est Spiritus sanctus, quo-
eriperet; per justitiam scilicet, ul diabolus eos, D niam in nullum alium credere debemus riisi in
quos per peccatum sibi subdiderat, quibusque pec- Deum ; et fides una est, quia credimus in unum
cantibus merito dominabalur, jusle amitterel, cum Deum Palrem, etFilium, et Spiritum sanctum, qui
injuste unum sine peccato et innocentem occidis- Spiritus sanctus consubstanlialis est eis a quibus.
set. Sepulturae quoque mysterium, quod actum est procedit, hoc est Patri el Filio. Quia sicut non po-
in capite, agitur etiam figurate in corpore ejus, test aliud esse generans, et aliud generatus, sed
quod est Ecclesia. Nam sicut Dominus sexta die hec est genitus qued generans Deus; sic aliud nea
laboravk in passione, sic Eeclesia a sexta die, aelate potest esse precedens Spirilus, et aliud ipse a quo.
mundi, laborat in aerumnis et periculis vitae prae- prccedit Deus; sed hec qued ipse est, hec etiam ab
sentis; et sicut ille septima die, hoc est Sabbala, ee prpcedit; id est de Deo Deus nascitur, de Deo
quievit insepulcro, sic sanctoriini animae, postmo- Deus procedit; et non alius Deus genitor, alius
' lestias vitse
praesentis,excipiuntur ab illarequie quae Deus genitus, aliusque procedens; sed generans,
inierposila est inter labores kujus vilae, et ultimam genitus, procedens, unus est Deus hoc est Pater,
corporum resurreclionem ; lanquam post sexlam et Filius, et Spirilus sanctus.
aelatis dicm saljbalizantes, hoc esl requiescentes, Sanclam Ecclesiam catholicam. Subauditurcrecfo :
 7«- ANONYMlSJECULI XU. 730
non cnim dicitur : credo in sanctatn Ecclesiam, sed A corruptionem; eritque homo post resurrectionem
credo sanclam Ecclesiam ; hoc est non in eam credo etejusdem natursc, et alterius qiialitatis, secundum
sicut in Deum, sed in ea credo esse Deum, et illam illam Apostoli disputationem ubi ait : Seminatur
inDeo; credo scilicet eam domum esse Dei, habi- corpus animale, resurget corpus spirilale, etc. (1
laculum Dei, sed non quae conlineat Deum, sed quse Cor. xv).
contineatur a Deo; et hoc est quod dixi eam esse \iu, Et viiam wternatn; subauditur credo. Quserendum
i)eo. Ecclesia quippe Grseco vocabulo vertitur in est, cum justis futura sit vita seferna, et iropiis mors
Latinum evocatio, vel collectio, et subauditur fide- seterna, quare in Symboli professione non confi-
liura ; catholica vero interpretatur universalis, eo teamur mortem aeternam nos credere sicut vitam
quod a solis ortu et occasu, ab aquiloneetmari lau- seternam? Sed sciendum est quia ex contrariis con-
dct nomen Domini, et a finibus terrae clamet ad traria intelligere in promptu est; in professione
Dominum, cum certe sit toto orbe terrarum dif- enim hujus fidei fidelium cattsa inserta est; illi vero
fusa. qui sunt alieni a fide, erunt extorres et de causa fi-
Remissionemomniutn peccatorum ; hoc est credo, delium, hoe est vita aeterna; cum enim confiteamur
omnium sciiicet et originalium et actualium pecca- sanctamEcclesiam, remissionemque peccatorum, ac
torum remissionem fieri per baplismum, tamen in B vitam seternam, quid ex contrariis de irapiis sen-
solaEcclesiaChrisli,quseetdomusestDei, extraquam tiendum est, nisi quia qui non communicant san-
nullarafasestcrederereraissionem.nullamjusliliam: clitali Ecclesiae, remanent in immunditiis suis? qui
quolibet enim quis modo ab Ecclesia Cbristi disce- non participantur ei in remissione peccatorum, ma-
dat, nullam deinceps consequetur peccatorum re- nent in detentione peccatorum: ct tunc demum quia
missionem, nullam operabitur justitiam, quoniaro non erunt possessores vitaeseternae, erunt perpes-
extra Ecclesiam positis sacramenla eccclesiastica sores mortis aeternse; a qua morte hac fide eripien-
non solum haud valent ad salutem, sed potius ad tur vere fideles, non illi qui etsi verbis dicunt se
perniciera. Camis resurrectionem;subaudilur credo; nosse Deum, factis autem negant. Restat quidera
carnis ulique non aniraae, quoniam aniraa licet pro, hujus Symboli conclusio, id est amen, quod est ver-
peccatis suis moriatur, id estasua vila, quaeDeus bum Hebraicum, transferlurque in Latinum vere ,
est deseratur, lamen substantialiter vWit, et nohi sive fideliter; et cum per totum textum Symboli aut
moritur; el quia in substantia sua non moritur, id- aperte dicimus, aut lacite subaudiri facimus credo,.
circo substantiaesuaenon eget resurrectione, sed in, ad ultimumque concludimus amen, quid aliud in-
sola, ut dictum.came homo resurget, quiaincarne . r telligi datur, nisi vere credo quod in Symbolo re-
moritur, et eadem quae moritur caro, eadem eliam! citavi, fideliter credo quse in Symbolo continentttr ?
i'esurget, sed ila immortalis effecta at.quespiritalis, Amen.
ut deinceps mori non possit, neque ullam sentire

SYMBOLl ATHANASIANI EXPLANATIO.

(Ibid. p. 596, cx eodera codice.)

Injunxislis mihi illud lldei opusculum, quod pas- phemia, ita sacerdeti /oluntaria Dei igneratip in
sim in ecclesiis recitatur, quodque a presbyteris sacrilegium deputatur. Hec namque epusculum ncn
nbslris uskalius quara csetera opuscula medkatur, quidem est altis sermenibus ebscurum, nec laci-
sanctorum Patrum sententiis quasi exponendo di- TVnipsis senlentiis arduum, cum pene plebeie censcri-
latarem, consulentes parochise nostrse presbyteris, ptum sit sermene; sed tamen si adjungunlur ei pro
qui sufficienter habere libros nullo modo possunt, loeis riecessariis tractalorum [cod. tractorum] fidei
sed vix et cum labore sibi psalterium, lectiona- verba, plurimum juvat ad fidei notitiam. Tradilur
rium vel missalem acquirunt, per quos divina sa- enim quod a beatissimo Athanasio Alexandrime
crariienta vel oflicia agere queant; et quia cum Ecclesiaeanteslite [ita cod,] Sk editum; ita namque
inbpia librorum plerisque neque sludium legendi semper eum vidi praelitulatum etiam in veleribus
aut discetidi suffragatur, idcirco vultis ul saltem codicibus ; et puto quod idcirco tam plano et brevi
lianc (idei expositionem meditari cogantur, ut ali- sermonetunctraditurafuerk, ut omnibus catholicis,
quahtb ahiplius de Deo possint-sapereelinlelligere. etiamrainus erudkis.tutamentum defensionis prae-
Qiiia iriaxima oriiiiium ista pernicies fcsl, quod sa- staret adversus illam lempestatem, quam ventus
^crddtes, qui plebes Dei dueere debueraht, ipsi contrarius, hoc est diabolus, excilavit pcr Arium,
Dcum ignorare inYeiiiuritur; ham sicut laico blas- qua tempestate navicula, id esl Chrisli Ecclesia, in
 757 EXPLANATIO SYMBOLIATHANASIANI. 75$
medio mari, videlicet mundo, diu tantis fluctibus A j locis variata; nam hsereticorum fides non potest di-
est vexata, sed non soluta aut submersa; quia ci catbolica, quia non est publica, sed privata, nec
ille imperavit vento et mari, qui se eidem Ecclesiae ubique tenetur, nec semper fuisse monstratur.
promisit usquead finem sseculiadfuturum. Quicun- Sequilur : fides autem catholica hwc est, ut unum
que ergo de hujus maris fluclibus salvari desiderat, Deum in trinilate, et trinitatem in unitale veneremur.
el in profundum abyssi, aeternam videlicet perdi- Unitas |n deilate, trinkas in personis. Veneremur
tionem, demergi pavescit, teneat integre et inviola- ergo unitatem Deitatis in trinilate personarum ; in
bililer fideiveritatem. qua trinitate tanla est subslantijeunitas, utaequali-
Ita enim incipilur ipsum opusculum : Quicunque tatem teneat, pluralitatem non recipiat; tantaperso-
vult salvusessc, dnle omnia opus est, ut lencat callio- narum distinclio, ut unione non permisceantur.
iicamfidem,quamnisi quisqueintegraminviolalantque Tres personae unius sunt essenlise sive naturse,
tervaveril,absque dubioin mlernum peribit. Qucddici- unius virtulis, unius operationis, unius beatitudinis,
tur in capilehorum versuum, hoc repetitur in fine; atque unius poleslatis; ut trina sit unitas, et una
nam hoc est in aeternum perire, quod salvum non sit trinitas ; ita ul unusquisque corum verus perfe-
esse; et hoc est salvurn esse, quod non perire. Sed ctusque sit Deus ; videlicet ex plenitudine divinita-
quid est quod integram et inyiolalam servandam 8] tis: nihil minus in singulis, nihil amplius intelliga-
admonet fidem, nisi quia nikil de illa est auferen- turinlribus; «ec hujus triniiatis lcrlia pars cst
duni, nihif mutandum ? sicul in fine tibri Apocaly- unus; nec majorpars duo quam unus. Ita tota Dei-
psis terribiliter contestalum est; demunt namque, tas sui perfectione aequalis est, ut exceptis vocabu-
et violant, id est minuunt et corrumpurit sacramen- lis, quae proprietatem indicant personarum, quid-
la fidei haerelici et schismatici, et idcirco ejicit il- quid de una persona dixeris, de tribus dignissime
los foras Ecclesia, et excludit a se, ut ipsa sine ma- possil iutelligi. Et non majus sit in tribus quam in
•cula inveniatur et ruga. Sicut enim Deus veracitas singulis; nec minus in singulis quam in tribus; ve-
«st, ita ea quae apostolica Ecciesia de Deo docuit, lut si de tribus hominibus dicas quod sint immorta-
vera sunt; si aliquid horum depresseris, aut muta- les, ego non intelligo plus posse vivere simul trvs
veris, intrat putredo de veneno serpentis, nasckur quani singulos;nec minus singulos, quam tolos;
vermis mendaciorum, et nibil inlegrum remanebit; trcs, quoniam trium una est immortalilas; aut si>
quia ubi fuerit corruptio falsitatis, non ibi erit in- sequaliter sint sapientes, non plus sapiunt simull
tegrilas veritalis. quam singuli; sed tanta estin unoquoque sapienlia„
Opportunura namque mihi videtur paucis adrno- quanla in tribus. Si haec ergo in creatura inveniun-
nendum, quse illa sit fides, quse in seternum perire G ' tur, ubi non est una anima, aut unum corpus, nisii
non sinit; nempe non est illa qua daemones cre- forie per dilectionem et iidem, quanto magis m.
•dunt et contremiseunt, non tamen diligunt, aut Creatore, in Patre scilicet, et Filio, et Spiritu san-
speranl quod credunl; sed illa potius est, quseper cto ? qui est aeternaet incpmmulabilis unilas.quitest
dilectionem operatur; illa videlicet dilectio, de qua indifferens trinitas, unus, uniim luroen, unumque-
Dpminus ait: Qui diligit me, sermones meos servat prindpium.
iJoan. xiv); quam dileclienem quisquis adeptus Sequitur: neque confundentespersonas, nequesulf*-
fuerit, senlit procul dubio quanlum et quale bohum slantiamseparanles; sicut enim ccnfutantes Arium
silDeus. Quod etiam ex hoc evidenter ostendilur, unam eamderaque dicimus Trinitatis esse substan-
•quia nulli ab eo recedenti bene est; a quo enim ba- liara, elunum in tribus personis fatemur Deum;.ita-
bet hemo ut sit, ab eo babet ut bene sit; et hoc est impictatem Sabellii declinantes, ires personas: sub
liouuni hominis, ut summaeel incommulabiliter bo- proprietate distinguimus. Sabellius quia intellexit
nae adhsereat naturae; quod si nptuerit, benp se pri- unara esse Trinitatis subslantiani, ideo confundens
vat ille, cujus participalicne esse ipse polerat bo- perscnas, ipsum sibi Patrein, ipsuro sibi Filium,
nus; et magnum malum est ei bonum non esse : , ipsum sibi Spiritum sanctum esse dicebat. Nns ta-
firopter quodetiam per justitiara Dei cruciatuscon- men non nomina tantum, sed etiam nominum pro-
sequitur. Quid enim tara iniquum quam utbenesit prielates, id est, personas confitemur; nee Paler
ei qui voluntarie deserit sumraum bonum? Sed hoc Filii, aut Spirkus sancti persojiam excludit aliquan-
jnalum quod fit deserendo summum bonum, idcirco do, necrursus Filius aut Spiritus sanctus Patris-
plerique non senliunt, quia inferius amant lempo- nomen personamque recjpit; scd Pater semper Pater,
rale bonum ; sed divina justitia est, ut qui volun- FiliussemperFilius.Spiritussanctus semperSpiritus
tatedeserit Deum, cum dolore amittat quod amat - sanctus. Arius vero quia cognovit tres personas, it!-
prseler eum, et ab hoc dolore fides non liberel eum. circo et tres asseruit divisas substantias. Scd nos
Fides naraquealie nomine dicitur credulilas; nam confitemur quia Pater et Filius et Spiritus sancius
apud Graecosfides et creduiitas uno dicitur nomi- . substantia unum sunt,, personis ac nominibus. di-
ne. Catlwlica Graecumnomen est, interpretatur au- ; stinguuntur.
tem Latino eloquio universalis, quia toto mundo dif- Sequitur : alia est enim persona Patris, alia Fi-
fusa Ecclesia, et toto tempore hanc lenet fidem, et lii, alia Spiritus sancti; sed Patris, et Filii, el Spi-
tenuit, neque unquam aut tempore mulata est, aut riius sancti una est divinitas, wqualis gloria, et caa*-
733 AINOJNiMiSAXljLI XII. 740
lerna majestas. yEqualis glcria, quia nun est majer A gaudiorum; cum sit quod ail Aposlolus : Nescitis
in gloria Pater, quam Filius, aitt Spiritus sanclus; quoniam corpora veslra templum in vobis Spirilus
lion^iiinov est gloria Spirilus sancti, quam Patris, sancli est, quem habelis a Deo? (I Cor. vi.) netidi-
aut Filii. Coaeterna majeslas, quia non est anlerior cimus, si stultissime potesl, non habere locum in
Paler Filio, aut Spirku sancto ; non est posterior nostro corpore Spiritum sanctum, eo quod loluni
anima impleverit; quanto stultius dicitur ul-
Spirkus sanclus Patre, aut Filio. Sciendum tamen noslra
est, quia personas dicere necessitas fecit dispula- lis angustiis alicubi impediri Trinitatem, ul Pater
ttonis contra haereticos; nam in Scripturis divinis et Filius et Spiritus sanclus ubique simul esse non
dictum noii invenilur; doclores lamen licenter hoc possint? Inseparabile est etiam opus Trinilatis, quia
assumpserunt, non quia Scriplura dicil, sed quia quaelibet persona, sicut sine aliis personis esse non
Scriptura non contradick; nam cum dixeris tres potest, ila sine aliis non operatur, et nihil seorsum
sunt, et mox interrogaius fueris, quid sunt tres ? agit inseparabilis charitas.
nihil omnino respondendum restat nisi personae; Sequitur : qualis Pater, lalis Fitius, talis Spirilus
Jiam aliud respondeas nihil habebis, quia non potes sanclus. Sciendum esl omnino quod qualkas de Deo
dicere tres dii, aut tres substaniiae, aut aliquid hu- proprie non dicilur; nam de illis decem speciebus
jusmodi, quod absit! Dicta autera persona, quasi B categoriarum hse sunt, quibus caret Deus; id est
et
per se untt, eo quod per se sit. Picitur etiam subsi- qualitate, quantitale, silu, babitu, loco, tempore
slentia, eo quod per se subsislat, nam quod nos di- passione ; non tamen caret substantia aut relatio-
cimus personas, Graeci dicunt OToaracrEij,quod in- ne, quia, Pater et Filius relativa sunt nomina unius
terprelaturiiiLalino subsislenlias; et quodapud nos subslantise. Itaque absque illis speciebus intelliga-
dicitur substanlia, apud illos dicitur oOo-ia.Et qui- mus hos Deum, quantum possumus sine qualilate
«iemin Latina lingua quasi unum videtur esse sub- bonum, sine quahlkate magnum, sine indigentia
stantia et subsistentia ; in Alexandrino lamen con- creatorem, sine situ praesenlem, sine habitu omnia
cilio, ubi hoc primum traclatum fuil, ita defiriitum continentem, sine loco ubique totum, sine lempore
«sl, ut substantia ipsam rei alicujus naluram ratio- sempiternum, sine ulla mutatione mutabilia facien-
nemque qua conslat designet; subsistentia aulem tem, nihilque patientem. Unam autem de bis spe-
uniuscujusque personse hoc ipsum quod exstal et ciebus, id est actionem, ideo praetermisi, quia actio
subsislil, ostendat. Aiia esl enim persoria Palris, Creatoris longe dissimilis est ab actu ereaturae;
alia Filii, alia Spiritus sancli, quia alius est in per- nam crealura sine motu et labore nihilpotest agere;
sona Pater, alius in persona Filiiis, alius in perso- actio vero Greatoris sine motu et laboresola fit ejus
na Spiritussanctus. Non est alius in deitate, non esl ^ volunlate. Hoc taraen quod dicitur : qualis Paler,
aiius in gloria. Alkis est Pater, et alius Filius, quia talis Filius, talis el Spiritus sanclus, propter neces-
non est ipse Pater qui Filius; non est, tamen aliud silatem conlra haereticos usurpatum est, qui dissi-
Pater, el aliud Filius, quiaboeest PaterquodFilius. milem Deo Patri Filium asserebant, dissimilemque
Atlendendum quoque diligenter, quod dicitnr non Spiritum sanctum. Nos tamen dignoscamus quid
est ipse Pater qui Filius. Pater enim genitor est, sit in creatura substantiae qualitas. quid in Creato-
non genilus ; Filius genitus est, non genitor; Spiri- re sine qualitate subslantia : proinde si de Deo di-
tus sanctus non est genitor, quia non est Pater ; non camus : aeternus, immorlalis, incorrupiibilis, ini-
genitus, quia non est Flius ; sed procedens est, quia mutabilis , vivus, sapiens et speciosus, justus,
Spirkus [ f. spiratus] est: hoc esl lamen Filius quod bonus, beatus, spirilus; horum omnium quod no-
Paler, quia Deus, quia creator, quia omnipotens, vissimum posui, id est spirilus, quasi tantummodo
et cseleranomina quaesubstantialia sunt, non perso- videtursignificare subslanliam ; caetera vero quali-
nalia, totius Trinitatis sequalia sunt. Sciendum quo- tales substantiae ejus. Sed non ila est in illa ineffa-
que summopere est quod Pater, et Filius, et Spiri- bili simplicique natura: quidquid enim secundum
tus sanctus inseparabiles sunt etiam in personis, rj qualilatem illic dici videlur, secundum substanliam
quia sicut -ubique est Pater, ita ubique Filius, et vel essenliara est intelligendum : absit enim ut
Spirilus sanclus; neque alium locum occupat Pa- Spiritus secundum substanlium dicatur Deus, et
ter, alium Filius, alium Spiritus sanctus; non enim bonus secundum qualitalem, sed utrumque secun-
• mundum inter se in tres partes diviserunt, quas sin- dum subslanliam, sicut secundum suhstuntiam sa-
gulas singuli implerent; quasi non haberent ubi es- pientia dicitur Detis.
•sent Filius, et Spiritus sanctus in mundo, si tolum
Sequilur: increalusPaler, increatus Filius, increa-
occupasset Paler; non ila se habet vera incorporea lus et Spirilus sanctus. Nihilin Trinilate erealum, quia
immutabilisque divinitas. Non enim corpora sunt, tota Trinitasunuseslcreator-.omnisilaque substan-
quorum amplior sit in tribus quam in singulis ma- tia, quae Deus non est, orealura est; etquae crealura
gnitudo; nec loca suis molibus tenent, ul distanti- non est, Deus est. Nulla igilur differcntia est in dei-
bus spatiis simul esse non possint. Sienim anima laie Trinitatis, quoniaro quod Deo niinus esl, Detis
jin corpore constituta, non soluni nullas angustias non est. Sequilur : immensus Pater, immensusFilius,
senlit, verum etiam quamdam latitudinem invenit immensusetSphitus sancius.ImmensusestDeusTri-
incorporalium locorum, sed [f. seu?] spiritualium nitas, quia nulla ratione, nulla exslimatione metiri
741 EXPLANATIO SYMBOLIATHANASIANI. 742
valet. Muudo non capitur, sic replet mundum, ut A lus, et unus immensus. Ideo non sunt tres aelerni,
ipse coiitineat mundum, non conliuealur a mundo; sed linus quia sicut unius naturae e t Pater et
eslenim mundo superior, inferior, exterior, et inle- Filius et Spirilus sanclus, sic una esl eorum in-
rior: regendosuperior, portando inferior, circumdau crealio, et immensitas atque aeternilas.
do exterior, replendor inlerior : sic est per cuncta Sequitur : shnililer omnipotens Pater, omnipolens
diffusus, ut non sit qualitas mundi, sed substanlia Filius, omnipotenset Spiritus sancttts, et latnen non
creatrixmundi. Sine labore regnans, sine onere con- tres omnipotentes,sed unus omnipolens. Omnipotens
tinens mundum; ndn tamen perspalia locorum quasi dicit quia omnia polesf, sicut scriptiim est : Apud
mole diffusus; non ut in dimidia mundi parte sit Deum aulemomnia possibiiia sunl (Malth. xix); vei
dimidius, et in aliadimidiadimidius, atque ita per quia omnia quae sunt, ut sint, potestateillius tenen-
totum totus; non sic, sed in solo ccelo lolus, el in tur ne concidant. Solent aulem plerique, aut quasi
sola lerra totus , et in parte tot<is, et per cuncta adulando Deo superflua de omnipotentia ejus loqui,
tolus; et nullo contentus loco, sed in seipso ubique aut non necessaria vera docere, cum cimicum, atit
totus : ita Paler , ita Filius, ila Spirktts sanclus, muscarum vel culicum mullitudinem ad curam Dei
unusDeus Trinilas. Sedmiroineffabili modocum sit pertinere aiunt el notitiam, et propler illud quod in
ubique totus per divinilaiis praesentiam, non est Evangelio dicitur : Vnum de duobus aut quinquepas-
ubique per habitalionis graliam; el curii quosdam seribus non cadere in terram sine Deo, aut fwnum
peccantes deseril, eisdem tamen ipsis adest per ju- agri vestire (Matth. vi), audent praedicare quod non
dicium, quibus deesse cernilur adjumentum; solum gencra, sed el numerum vcrmium noverit
unde non dicimus : Pater noster qui es ubique, Deus \al, atquyDei scientiam nihil fugil], quot-
cum procul dubio verum sit, sed Paler nosler qui quot ex corruptione corporum, aul viventium, aut
es in cwlis; in sanctis videlicet angelis, et sanctis mortuprum, lignprumque, aut aquarum corruptioni-
hominibus esse dicitur non solura per prsesentiam bus vivificantur. Aliqui dicunt, quia non oriinia po-
suae immensitalis, verum etiam per graliam suss lest Dcus quippe qui sibi mortem concedere nequit,
inbabitalionis. El proplerea cum supra dicerem nec mulari possit a bono. Sed qui isla dicere vel
ubique esse Deum, addendum putavi in se Ipso; audire deleclantur, intelligani atlentissiinc. Deum
est namque ubique, quia nusquam est absens; esse simplicis naturse ita ut non sit in Deo aliud
in se ipso aulem, quia non eontinelur eis quibus esse, aliud kabere, nec est ejus aliud velle et aliud
prsesens est, lanquam sine his esse non possit. Nam posse, sed hoc est velle quod posse. Omnia ergo
spatia locorsm lolle corpbribus, nusquam erunt; et r quae vult pclest, et qupd pptest vult, queniam sic
quia nusquam erunt, uec erunt. Iterum tolle ipsa pptens est, ut dispcsitipnem suam servet, el nullo
corpora qualitatibus corporum, non erit ubi sint, et raedp sua statuta cpiivellal; nec maj'cr est volcntas
ideo necesse est ut non sint. Deus aulem, qui cor- quam potentia ejus, sed nequeminor; sed utraque
porali loco non conlinelur, in se ipso est, ubique tanta est, quanta et ille; quia Deus boc est quod
scilicet per cuncta diffusus; sed non ita diffusus habet; aeternitatem quippe habet, sed ipse est seter-
sicut aqua, sicut aer, sicul eliam ipsa lux, quae in nitas sua; lucem habet, sed lux sua ipse est. Nam
minori loco minora sunt, et in majori majora. Deus in crealura nulla vere simplex substanlia est, cui
autera cujus imraensitas atque magnitudo non est non esl hoc esse quod nosse ; potest enim esse, nec
molis sed virlutis, sic est eliam in quolibel uno ho- nosse; at illa divina non potest, quia id ipsum est
inine sicut per cunclam rerum machinam totus. quod habet : ac per hoc non sic babel scientiam, ut
Sequilur : mlernus Paler, mlernus Filius mternus alia sit scientia qua scit, aliud esserilia quaest, sed
el Spirhus sanclus. In dekale Trinitatis quod est es- utrumque unum, quamvis non ulrumque dicendum
se, perpeiuum est, quia natura initio carens, incre- sit, quod verissime simplex et unum est.
mento npn indigens, sicut nun incipiatur, ita nec fi- Sequitur: ila Deus Paier, Deus Filius, Deus et
ne terminatur. lbi quippe est, ubi nec exspeclatur D Spirilus sanctus; Dominus Pater, Donihius Filius,
qued veniat, neque percurrit quoddebeat recordari, Dominuset Spiritus sanctus; et lamcn non tres dii,
sed esl unum quod semper esse est. Quod si nos et aut tres domini, sed unus Deus, et unus Dominus.
angelicum initio videre iucipimus Deurocsse, lamen De unitate deilatis et dominalionis sanclse Trinitatis
hunc sine initio videraus, ubi sic seroper sine fine jam suflicienter dictum est; sed tameri scienduiu
esse, ut nunquam seraet [cod. sed] animus tendat cst quod Deus dicatur ad se, Dominus ad creaturas
ad sequenlia, in qua nulla pars suae longitudinis quibus dominalur; Deus quia solus colendus, Domi-
praeterit, ut pars alia succedat, in qua omne quod nus quia solus limendus; Deus religiosorum, Domi-
csl animus videtet lardura non esse et longura esse. nus vero servorum. Sequitur : quia sicut singillatim
Et haecquidem per fidem novimus; qualiler lamen unamquamquepersonam Deum ac Dotninumconfiteri
sit haec ipsa aeternitas, sine praeterito anle saecula, Christiana verilate compellimur; ila tres deos aut
sine futuro post saecula, sine mora longa, sine praa- tres dominos dicere catholica religione [ita cod.]
stolatione perpelua, adhuc non videmus. Sequitur : prohibetnur: Singiliatim hoc est viritim, vel singu-
el tamen non tres mterni, sed unus mtcrnus; sirut lariler, quia singulus Pater Detis el Rominus est;
non tres increati, nec tres immensi, sed unus increa- sngultts Filitis Deus et Dominusest; singulus Sni-
 y.!5 AINOfOMlS^iCULl Ml. 744
ritus sanctus Deus et Dominus est. Ita nos dicere A neque hoc illi esse quod sapere, qualitas ejus erit
fides Christiana cogit, quia -nisi ita dixerimus, Filius non prolis ejus, e* non ibi eril jam summa
Christiani esse non possumus. Et taroen alium simplicitas; sed absit ut ita sit! Ergo et Pater ipse
Deum autDominumdicerePatrem, alium Deum aut sapientia est, et ita dicitur Filius sapientia Patris,
Pominum dicere Filium, alium Deum aul Dominum quomodo dicilur lumen Patris; id est ut quemad-
dicere Spirkum sanctum, prohibet nos eaiholica modum lumen de lumine, etutrumque unum lumen,
religio, quia si ita dixerimus, nec calbolici, nec re- sic inlelligatur sapientia de sapientia, et utrumque
Jigiosi essc poterimus; sed ut Christiani simus una sapientia. Pater igilur, et Filius simul una
atque catholici, dicamus vel potius credamus, et essenlia, et una magnitudo, et una virtus, et una
Patrem Deum, el Filium Deum, et Spirkum sanctum sapienlia. Sed non Pater, et Filius simul ambo
Deum, et simttl non tres deos, sed unum Deum, unum Verbum, quia non simul ambo unus filius.
qui substantia et natura sit veraciter unus. Verbum enim relative sapientia essentialker intelli-
: Pater a nullo esl nec gitur; sapientia ergo Filius de sapientia Patre,
Sequkur factus, creatus, sieut Iumen de lumine, et Deus de Deo; ut singultts
nee genilus. Fiiius a Patre solo esl, non faclus aut • Pater lumen, et singulus Filius lumen; ut
sihgulus
•creatus, sed genitus. Spiritus sanclus a Palre etFilio B Pater Deiis, et singulus Filius Deus; ergo et sin-
non factus aul creatus, nec genitus, sed proccdens.
nec gulus Pater sapienlia, et singulus Filius sapientia :
jQuod factus aut crealus nec Pater sit, Filius, sieut simul unum lumen, et unus Deus,
ulrumque
nee Spirkus sanctus, jam supra dictttm est; sed et sic una sapientia; sed Fitius factus est
sit non est ulrumque
dePatre, quod non genkusquia Filius,' nobis a Deo, de qua cum aliquid in Scri-
lantum Pater sapienlia
sed genilor quia est, jam prsemissum.
dicitur, Filius nobis insinuatur. Spiritus
est. Nunc vero atlendendum omriino quod dicilur : pturis
sanclus sapienlia; et simul non tres sapien-
Filius a Palre solo est genitus; Spiritus autem quoque
tes, sed una sapientia Paler, et Filius, et Spiritus
sanctus ab ulroque; id est a Patre et Filio proce- sauctus.
dens; Spiritus amborum est, Palris scilicet et Eilii;
Filius .autem solius est Patris; et hsec est causa, Sequkur: Sed in hac trinitate nihil prius aut poste
inler nativilatem rius, nihii majus aul tninus. Haectrinitas unus est
quse distinguit quid differat Filii,
Filius sic esl de Deus, et quia unus esl, non potest esse diversus,
et processionem Spiritus sancti.
una nalura non potest se ipsa esse prior aut
•Patre quomedo natus, non quomodo datus; Spiritus quia
posterior, major aut minor. Non est Pater prior
vero sanctus sic est de Patre simul et Filio quo- Fiiio,
Q neque major; non est Spirkus sanctus poste-
inodo datus, non quomodo natus; boc est donum
rior Patre aut Filio, vel minor. Sequitur: Sed iotw
amborum. Ilaque Filius nascendo procedit, Spiritus tres
personw cowlernw sibi sunt et comquales; ila u'.
vero sanctus proGedendo non nascitur, ne sint duo
filiL per omnia, sicutjamsupra dictum esl, el trinttas in
unitale, el unitas in trinitate venerandasil. Quicunque
Sequitur : unus-ergoPaler, non tres patres; unus ergo vult salvus esse, ila de Triniiale senliat. Et hsec
Filius non tres fiMi, unus Spirilus sanctus non tres jam dicta sunt. Sequitur : Sed necessarium est ad
. spiritus sancli. Hsec sunt illa relativa nomina vel mternam salulem, ut incarnationem quoque Domini
appellativa, in quibtts trinitas invenitur; non enim noslri Jesu Ghristi fideliter credat. Sicut fideliler
sic dicilur : UnusPater, aut unus Filius, sicut dici- credenda est divinitas regnantis, ita fideliler cre-
itur unus immensus, aut unus seternus, aut unus denda est huraanitas salvanlis, quia sequalispericuli
Deus, quia illa nomina sunt substanliae, hoc est est de mysterio incamationis prave sentire, ut de
unilatis; ista vero, Pater videlicet, Filius Verbum, divinitatis arcano male intelligere; nihil enim ju-
«t Spiritus sanctus, nomina sunt personarum, hoc stius quam ut salvus non sit, qui salulis mysterio
cst trinitatis. Et ideo relativa sunt nomina, quia derogare non limuerit. Sciendum sane quod aliam
Pater ad alium refertur, hoc est ad Filium ; non D signilicaiionem habeat Jesus, aliam Christus, cum
enim sibi ipsi est Pater, sed alteri, bec est Filic : sit unuS Salvator; Jesus lamen proprium nomen
similiter Filius ad Patrem referlur; sed et Spiritus est illi, sicut propria riomina sunt Elias aul Abra-
sanctus, vel donum, cum dicitiir, refertur ad Pa- ham; Christus autem sacranienli nomen est, quo-
trem et Filium, a quibus prccedit vel datur. Nam modo si dicatur propheta, aul dicalur patriarcha.
illa nomina substantialia, boc est Deus, Doroinus, Jesus quoque nomen Hebrseuminterpretatur in La-
sEternus, et caetera, de quibus jam satis scriptum est, tino salutaris, sive salvalor; Christus autem Grsece
in quacunque persona dicanlur, non referuntur ad dicitur, quod transfertur in Latino unctus, ab un-
alium, sedadseipsam. Nametsi Apostolus(ICor. 1) ctione, id est chrismate, et Hebraice dicilur Mes-
dicat Chrislum Dei virtutem et Dei sapienliam, sias. '
(
tamen non ita esl relativum in eo virtus,, et sa- Sequitur : Esl ergo fides recta ut credamus el con-
pientia sicut est quod dicitur Verbuin aulFilius; fileamur quia' Dominus nosler Jesus Christus, Deus
virttts enim et sapientia in DeosubstaDlia est; Ver- pariler et hqmoest. Hpc enim est iilud sacramenlum
bum autem, aut imago, aul Filius, relalivum : quod ab initio ex vulva disposituin, ut semen Abrahse
si Pater qui genuit sapienliam, ct ex ea sit sapiens mundi conditor apprehenderet, quatenus in se ipso
 7J5 EXPLANATtO SYMBOLl ATIIANASIANI. 715
noslrae probaret^primitias natur.fi, ut Deus hbrao A , ita credimus duas Chrisli naturas iifimitale per-
iierst, ut singularitate personse copulans ulramque sonaei In uno etiam Christo, sicut duas credimus na-
naturam,medialor Beiet hominum (I Tim. n)homi- turas, ita duas naturales voluntates, et duas lialu-
nibusappareret, et his, prepter quus venerat redi- rales operaliones indivise, inconvertibiliter, insepa-
mendes, ipse unus esset Deus et legifer, rex et ma- rabilker, inconfuse, el has duas voluntales 110:1
gister, redempter el redemplie, saeerdes et eblalip, contrarias, sed sequentem bumanam ejus volunta*
veritas et via, sapieniia et docler, qualiler et se- tem, et non resislentem vel reluctantem, sed potiiis
quenlibus exempla vivendi mcnslraret, et sue ge- subjectam divinaeejus atque omnipotehti voluiitaii:
neri, id est heminibus, hump ipse factus per gra- sicut enimejus caro Dei verbum dicilur, et est ita,
tiam censuleret, quibus suffragari juslilia nullalenus et naturalis carnis ejus voluntas propria Dei verhi
valebat; ut cum illeinhomine morlem vinceret, dicitur, et est. Quemadroodum enim sanctisslina
natura in eo tiumani gerieris triuropharet; in illo alque immaculala animataque ejiis caro deificata
enim nostra portio, quia nostra caro et sanguis: esl, non est perempta, sed proprio sui stalu et ra-
ut ubi regnat nostra porlio, nos quoque glorifice- tione permansit; ila et humaua ej'us vblunlas, Dei
mur. Quamvis igitur peccalor, de hac coniniunione T>facta est: nam Salvator, sicut'huraanam haturam
' D
gratiae non desperet; quia etsi peecata nos prohi- propterea suscepit ut salvaret, ideo et huinuiiatn
:bent, subslantia nos requirit; si delicta propria ex- volunlatem vel operalionem suscipieiido salvavit.
chidunt, nalurae communio non repellit. Nullum Sequitur ; Vnus aulem non conversione divhiitatis
enim majus donum praestare possetDeus bominibus, in carnem, sed assumplione humanitatis in "Deum.
quam ut verbum suum, per quod condidil omnia, Conversio mutalio dicilur; non enihi conveisa, id
'
faceret illis' caput, et illos ei lanquam membra co- estmutata divinitas in carnem, sed maiiens quod
aptarel ut essel Filius Dei et filius hominis, unus erat, suscepit carnemiHumanilas quoque assumpia
Deus cum Patre, unus homo cum hominibusv est in Deura, non consumpla ; sicut enimDeus non
Sequilur : Deus est ex substanlia Patris anle sw- mulatur miseralione; ita homo non consumilur dw
cula genilus ; homo est ex subslanlia malris in sm- gnilale; homo Deo accessk, Deus a se noh reces-
culonatus; perfectus Deus, perfeclus homo ex anima sit; acquievit esse quod nOn erat, nqn desiil esse
talionali et humana carne subsistens. Ingressus est quod erat. Sequitur : Vnus vmnino non confasiotie
igkur Filius Dei uterum virginis, ut iterura nasce- subslantiw, sed unitale personw. Cdnfusio dicitur
reiur antejam genilus, qui suscepittolum hominero, perraistio, sicut solent duo liquOres iia iriisceri, ut
quia jain-babebat a Palre plenissimam deilatem, Q neulrum servet inlegritatera suam. In Chrislo ergo
non dissimilis Patri cura nascitur ex seterno perpe- non sunt permistaesubslantiae, quia servat ulrat|tic,
tutis, non dissimilis bomini cum ex matre nascitur cum alterius communione, proprietalem siiam in
morilurus ; consubstantialis Palri secundum divi<- singularitate personse. Seqiiitur : Nain, skuv aniiria
nitatein, censubstantialis raatri secundum cognalam ralionalis et caro unus est Iwmo, ita Deus el homo
nobis infirmilatem ; quia essenlialiter natus est de unus est Christus. Sicul in quolibet bomine, 11011
Patre, et essentialiler conceptus nalusque de matre, est una persona animae, et alia caro, sed ex anima
ul essel unius nalurae cum Palre.^et unius naturae et carne unus est homo; ita in Christo non sunt
cum virrine; et idcirco perfectus Deus, quia nen duae personae, sed una divina quae incarnata est.
est dissimilis Deo Patri, perfectus • queque homo, Nam sicut hominis personam gestat aniraa ; nou
quia simiiis homini lyalri; quae roaterita illum salva enim corpus morluum dicilur persona, 6icut nec
virginitate concepit. Verus enim Deus, verus factus lapis aul lignura ; ila Chrisli personam geslat divi-
esl horoo, quia omnia nostra suscepit, quse in nobis nitas assumplrix humaniialis; propter quod in
ipse creavit, id est carnem el animam rationalem. ulraque subslanlia dicitur, et creditur unicus ct
Prcpterea confitemur eum Deum etperfectumhomi- unigenitus Filius Dei; unde et Verbumpropter car-
nem. D nem homo est, et caro propler Verbum Deus est.
Sequilur: JEqualis est Patri secundum divinitalem, Sequitur : Qui pro salule noslra passus est, sed in
minor est Patre secundum humanilalem. Ideo sequa- sola assumpta subslanlia. Licel eriim juxta naturam
lis et minor, quia Deus et homo, quia seropiternus suam expers passionis exstiterit, pro nobis taroen
et lemporalis, ut incomprehensibilis comprehendi carne passus est, ,quia erat in crucifixo proprio
posset, felimmorlalis haberet in quo morerelur. Se- corpore impassibiliterDei Verbum ad se referens
quitur : Quia licel Deus sit et homo, non duo lamen, passiones. Gratia vero Dei pro omnibus, gustavit
sedunusesi Cliristus. Non est alter Chrislus in dei- mortem, traderis ei propriuriicorpus, qiiamvis na-
late, el-aller in humanitate, quia non sunt duaeper- luraliler ipsa vita sit et resurrectio morCuorum.
sonae, sed una; Deus enim verbum non accepit per- Sequitur : Descendit ad infertia; ut morte ineffa-
isonam bominis sed naturam; et persona divinilalis bili polentia proculcata exspoliaret infernum. Tertia
accepit^subslahliam carnis, ut singularkale per- die resurrexit a mortuis. Ut.prinibgeiVilus ex mor-
sona&tota'liumanitas suscepta unus Chrislus sil, et tuis fieret primitiae dormientium, et faceret viam
unus Filius Dei alque hominis. Nam sicut tres per- buniaiiae naluraead incorruptionis recursum. Se-
sonassanclaeTrinitatis credimus in unitale nntnraji, quitur : Ascendil ad cwlos,:sedel dd dextirmn 'Pciri^.
PATROL. CCXIII. 24
 ' '
747 ANONYMISiECULI'XH.' 7{8
Propterea hurailiatus est Deus in homine, iit bomo A suscitantur mortui cum corporibus suis, ut unus-
cxaltarelur in Deo ; et unusCbristus, qui incliriatur quisque in eo corpore, quo bona vel malagessit;
in assumptis, assumpta gloiificasset in propriis, reddat rationem geslorum suorum , et in eo cor-
dum et aflici non dedignatur injuriis, et ad aequali- pore, per quod operatus est, recipiat relribulionem
tateni recurrit genitoris. Sedel ad dexteram Patris, faictorumsuorum. Sequitur: et qui bona egerunt,
id esl regnat in bealiludine superna; sedere enim ibunl in vitam wiemam. Tunc enim bumana sub-
regnare est; dextera verd Patris beatitudo est slantia ad Condiloris sui similitudinem sublimabi-
sempiterna. Seqiiitur : lnde venlurus judicare vivos tur, et omnia ei bona, quae naturaliter accepta per
et tnortuos. Inde, hoc est dextera Palris, venlurus peccata corruperat,. reparabunlur in melius; id est
esl, quia visionem humanitatis omnibus praesenla- intelleclus sine errore, inemoria sine obiivione, co-
turus, ut in judicic sit ccnspicuus in ea forma qua gitatio sine pervagalione, charitas sine simulatione,
judicatus est. Quserendumauteni quomodo intelliga- sensus sine offensione,'incolumkas sine debilkale,
tur quod ipse Dominus ait in Evangelio : Ego non salus sine dolore, vita sine morte, facubas sine im-
judicabo, sed Verbum,quod locutus sum vobis, ju- pedimento, saturilas sine faslidio, et tota sanilas
dicabit vos (Joan. xn), Cuin in alio loco dixerit : sine morbo. Sequitur : Qui vero mala egerunt, ibunt
Paler nonjudicat quemqtiam,sed omnejndicikm de- in ignetn mternum. Mulli egerunt mala, qui non et
dit Filio (Joan. v); ila intelligendum est: Ego nbn iburit in ignem seternum, quia anlemortera suam
judicaboex potestale humana, sed judicabo expo- veram pcenitudinera de peccatis suis gesserunt;
teslate Verbi; quapropler Filius hominis judicatu- sed hpc de illis dicitur, qui mala egerunt, et in
rus est, nec lanien ex humana potestale, sed ex ea malis perseveraverunt , et nen enjendaverunt.
. qua Filius Dei est. Et rursus Filiiis judicaturus est, ^Eiernus vere est ignis, quia aeternes exhibet cru-
ncctameninea forma apparens, in qua Deusest, sed ciatus, quia nunqiiara finietur, nec eos desinet cru-
ih.ea qua Filius hominis est. Ita quoque dicitur: ciari (ilacod.).
Pater non judicat quemquam,ac si diceretur :. Pa- Sequitur : Hwcesl fides calholica, quam nisi'qui-
. trem nemo videbil in judicip, sed omnes Filium, que fideliler firmilerque credideril, salvus esse noti
quia Filius hominis est, ut sit in judicio conspicuus polerit. Fideliter credamus, ut in fide non erre-
. bonis et irialis ; nam invisibilker tota Trinilas ju- mus; Drmiler credamus ut de creditis non dubi-
, dicabit vivos et mortuos, id 'est eos quds dies judi- temus, si voiumus ad aeternam saluiem perve-
eii vivos inveneril, et eos qui jam aniea obierant. nire, ubi cum angelis Deum laudantes, de illius
Sequitur : A'd cujus adventum omneshominesre- >. C laude vivamus, de illius laude et nos glorierour, qui
surgere habent cum corpoributssuis, el reddiluri sunt vivil et regnat per^ infinita semper soecula saeculo-
de factis propriis rationem. Adveniente Domino re- rum. Araen.

ANONYMI TRACTATUS

ADVERSUS JUD^EUM.
i
Thesaurus Anecdol., t. V, p. 1507, ex riis. codice S. Petri Conchensis.)
;(D. MARTEME,

MONITUM.

' Si riecessesit essehwreseset schisniala, ut

qui probati sunt tnanifesti fiant, non sine singuiari Dei provi-
dentia (aciwn, ut Judworum perfida natio, acpropter horrendumin Chrislum sceius perpelratum omnibus
exsecranda, non omninodelerelur; sed per toium terrarum orbem passim dispergeretur,ut vel paganis ipsis
de sacrorum codicumverilale testimonium perliibens,fidei luceni aliis prmfcrret, quatn nec ipsa vult aspicere.
Uinc belte Pelrus Blesensis cap. i libri Contra perUdiamJudseorum post S. Auguslinumel Bedam : Ideo
eliam Judaeis hodie vila indulgetur, quia capsarii noslri sunl, dum ad asserlionem nostrae fidei prophelas
circumferunt et legem Mosaicara, nec solum in eorum codicibus, sed in vultibus eorum Chrisli legimus
passioneni. Cum autem implacabili odio Chrislianam religionemprosequantur, nec eam dliquando et faclis
cl diclis impugnare deslilerinl, frequentes eum ipsis concertaliones non habere non poluerunt ecclesiastici
doctores. Sed cum smculoprmserlim xu Christianis essent infensi, perplures eo tempore scriplores, eosque
omnino htsignes calamum adversus eos exacuere necessarium .fuil. Hinc elegantes Gilberti Weslmonasle•
riensis, Ruperli Tuiliensis, Petri venerabilis Cluniacensis, Guiberii de Novigento abbatum, et Pelri Blc-
sensis archidiaconi Bathoniensis ea de re lucubraliones, quibus accensendits auctor sequenlis Traclalus,
piane gravis et erudilus ac in Scriplurarum sludio viurimum rersatus; cui cum res fuisset noti semel cum
7« TRACTATUS ADVERSUS JUD^EUM. 730
Judais, ut conslatex n. 10 et 70, ow»iiaipsorum sublerfugia, vanas et inanes Scripturm interpretationes,ut
oplime-twverat, ila solide refellil, id quod facili negotio deprehendere licet ex leclione sequenlis Tractatus,
in quo mysleriumsanctm Trinitatis, tegalium rituum abrogalionem, Virginis conceplum et parlum, Christi
divinitalem, Judmorum reprobationem, gentium vocaliotiemex certis et indubitaiis Vetefis Testatnenti testi-
moniis et argumenlis comprobare nililur; wtatem vero suam indicat ipse auclor n. 54, ubi hwc habet: Mil-
lesimus centesimus sexagesimus, meis dico temporibus, jani annus evolvilur, ex quo Filius virginalis
elfulsit in mundo. Ideni innuit n. -48.Porro prmter hunc iractalum, quem ex veteri codice monasierii S.
Pelri Conchensis in dimcesi Ebroicensi annorUmcirciler S00 descripsimus, tilium de serpentis asluliaetin-
vidia composuit, cujus meminil n. 12.

iNClPIT f RACTATUS CONTRAJUD^EUM-

AdiiersiisJudwos auomodo disputandum. A studemus asserlionibus propiietarum, qpibus fcon'-

1. Scripturus contra JudaeUtri, quseso Jectorem traire non possunt, et illud quod maxime exosuin
in primis, ne in his quae dicenda sunt quserat ja- habent, videlicet Deum hominem factum auctoritate
clanliam saecularium lkterarunij scd polius affeclum prophetarum verum esse convincimus, ut in se-
nostrae parvilalis. Attendat magis nos studuisse fi- quentibus demonstrabitur.
dei ralionem exponere, quam captare laudes elo- Ex principio Genesis probalur mysterivtn-Trinitatis.
quenliae Tullianae. Haec quippe nostra simplex ;inr 2. /n pHnciplocrcuvit Deasvwium etlerramifien.
tenlio, ipso inspiciente qui scrutatur renes et eorda i). Hic primum libet interrogare Judaeumv utruni
(Psal, vn), non eo procedit, ut simus inanis gloriae dicat Deum cceli et terrae fuisse principiura, an
cupidi; sed ut de Scripturis conlra perfidiam Ju- ccelum et terram aliud habuisse principium praeler
daeorum, qili detrahunt fidei Christianx1, aliqua Deum. Forte dicturus est illud esse principium.ca:-
respondere simus instructi. Mihi scribo meisque li el terrse, quod cceperunt exisiere; Si ita est, jam
similibus, non magnis ac sapienlibus viris, qui Deus non erit cceli et lerrse principiurii, qttia nun-
juxla beatum Apostolum semper.parati sunt resppn- quam esse ccepit; sed ab eo Ctepit omhe esse qudd
dere de ea quae in npbis est spe, sed illis quibus creatura est. Ergo ipse principium tolius creaturse-
mecum sblasufficitfides-etsanctasimplicitas. Sci- ^ est. Si Deus principium lotius creaturae est, non est
mus enim quia regnum Dei ncn est in sermene, nec aliud principium in quo cuncla creavit praeler
in dialectica dispulaliene, sed in fidei simplicitate ipsum ; in ipso namque est illud in quo cuiicta
censistit. Quaprppter sicut benevelum emendate- creavit, atlesiante Propbeta qui ait: Omnia in sa-
rem requirimus, ita delracterem, malevclum dele- pienlia fecisti (Psal. Cui). Sed quidquid in Deo est
stamur. Uiresque enim ncs habiturus speramus, Deus est. Ergo et ipsum prineipium in quo cuncla
sed magis eligimhs querumdara qui insidiande cir- creavil Deus est. Quis creavit coelum et terraro ?
curavclant cdium sustinere, quam adversaribs fi- Deus. Inquo? In principio. Quid est illud princi-
dei Chrislianae derPgantes patienler audire, et Chri- pium? Deus. Ergo Deiis in Deo. Duos, inquis, vs
sti victoriam silentio praeterire. Scribimus ergo esse deos, cum Scriplura dical: Dominus Deustutu
non ut nostra laudentur, sed ne Judaeis risum no- Deus unus est(Deut.\i). Respondemus: Lux et lumeu
strae iroperkiaepraebeanniSi qui tolies nobis irisul- ejus una subslantia sunt. Luroen a lucc esl, nou
lanl, et quodammodo crim Golialh dicunt: Eligile tamen duo, sed unum sunt. Duo vocari possunt,
exvobis Utiiunqui ineat nobiscum singulare certamen sed esse probari non possunt nisi unum. llaque cum
(I Reg.XVII).De Novo Teslamento cura eis nequa- Q Scriptura dicat: Dominus, Deus tuus, Deiis, nonne
quaro debenius inire conflictum ; sed quidquid eis tres designat in vocabulis? Et cum subjungil :
opponemus de Veleri Testamento sumendum esl, Vnus est, nonne tres unam aflirmat esse substan-
ut cum conventi fuerinl super his quse negare non tiam? Distinguit pronrielates perscnarum, npn di-
poterunt, arctius teneanlur, et tanquam validissi- vidit unitatero substanliae Unum ergp Deuni in sub-
mis loris astricti, aut verum faleri coganlur, aut stantia diligenter atlende, Patrem, et Filium, et
legem neseire probenlur. Ideo niOdiim irt scribendo Spiritum sanctum, ex quc, et per quem et in quo
lenemus quo novimus eos velle cOntendere, ne pos- universa sunt cendka. Alipquin, si volueris esse
sinl calumniari se magis sephislicis disputationibus principium coeli et lerrae quod cceperunl existere,
quam veritate vel ratione superari. Hinc est quod audire volumus a te utrum in illo principio Deus
eis semper opponimus et respondemus ad litteram, cuncta creavit. Si in illo principio Deus cuncla crea-
ac niulto aliler quaestipnes et selutiones inferimus vif, ipsis existentibus cuncla creats sunt. Ergo prius
quam habet ordo disputandi; quia per diversa huc ctincta coeperunl exislere quam creari ; quod, tjtiia
illucque discurrunt, et cum comprehendi se sen- falstim est, quserimus a le quod sil illud priricipinm
serint, ad modum vulpis in fovea de loco ad loeum in quo Deus cuncta creavit ? Respondebis iterui:) :
resiliunt; ac ubi forlius teneri putanlur, nisi prae- Quando Deus cuncta creavit, hoc illud esse princi-
veniantur insidise, citius elabuntur. His obviare pittm. Qiiaerimus adhuc utrum illud fuerit xlar-
 178* ^MONYMISJECULI m 15%
num nn iemporale?Si lemporale, aUcujustemporis A imago vel slrtlilitudo Dei et angelorum cum de eo
ftiit.psed terripus esse non potuit anlequam crea- scriptum est: Nonest quisimilis sil tibi (Psal. xxxix).
lum*existeret. Ergo nec lemporale. Si aelernum est, Ergo propter Deum et imaginem ejus el Spiritum
nihil est ab seierno nisi Deus; et illud principium ejus diclum esl plurali numero Faciamus, ut mon-
est alb'aeierno.Ergo illud principiumDeus est. Si strarelur Trinitas in personis. Ilemque propter
l)eus cuncta creavit in principio, et ipsum princi- unitatera substanlise et individuaiii operationem di-
pium Deus est, oportet ut fatearis principium de ctum ebt numero singulari creavil el fecil. Aut esse
principio in quo cuncla creata sunt, nec tamen duo verum permitte quod Dominus de se ipso lestatur,
principia, sed unum principium. Si non, responde, aul lalsum esse convince, quod quidem noh poles,
quomodo Deus cuncla creans in principio habuerit quia verilas non menlitur. Cum Deus se ipsum
aliud principium in quo cuncta creaverit, praeter id dicat habere imaginem et spiriium, lu quises qui
quod in ipso est. Sed dices: Nonne cuncta creata repugnas ausu lemerario, et dicis: Non est Deus
esse coeperunt ? Non fuerunt »b aeterno: ergo ccepe- frinilas ?
runt esse ex tempore. Quid determinandum esl? i. Sedscio tolam intentionem luam circa hoc
coeperuntesse in tempore, >nontamen habuerunt fruslra laborare, ut dicas hoc verbum quod est
esse ex lempore.'Principium exislendi habuerunt, B imago, non posse referri ad aliquam personam sive
verum est. Sed vellem nosse a quo, utrum.ab ipsa subslanliam. Ubi primum, quaeso te, responde
sua primiliva subsianlia, anabipso qui creavit om- utrum aliquid sit Deus quod non sit substantia ?
iiem,cfeatamsubstanliam ?Si asuasubstantia, prin- Cerle hanc imaginem, de qua sermo est, alicujtis
cipium habuerunt a se ; si ab ipsoqui cuncta crea- .prseter solius Dei esse probare non poles. Sic enim
vit, ipse principium est. Jn quoergo principio cun- ait Scriplura : Ad imaginem Dei creavil illum, ma-
scta creata sunt?Non potes respondere in aiio quam sculum et feminam creavit ees (Gen. 1). Igituret haec
•in ipso quod est Deus. Confilere crgo principium imago de unitale substanlias est, quae Deus est, quia
-ex principio, Deum exDeo, nec lahien duo princi- Deus non est duse sed unasubtantia. Si haec iinago
ipia, sed unum principium. At ne objicias fidei unius cum Deo subslanlise esl, unius potestatis,
Christianae vanum esse quod inhoc opere-praedicat unias naturaj, unius majestatis atque virlulis esl;
Trinitatem. Tu ipse expone quod paulo post se- sequalisergo est, quia vidco nihil majus aut minus,
•quilur: El Spirilus.Deiferebatur super aquas {Gen.i). nihil inaequale sive diversum.Quod itaque referaiur
Ilabes Deum cuncta creanlem, principium in quo ad subslanliam quae Deus est, a^slimo quia de cae-
cuncta creavit, spiritum ejus cuncta foventem^et lero ratioui contraire non praevales. Quomodo vero
regentem. Nunquid hoc negare poteris ? Aut Scrip- ^ referatur ad personam inspice mecuni, et praebe
turamentitur, quod dicere nefasest, auttu errore verilali quamvis invilus assensum.
deciperis, quod utique verum est. Nam Deusnun- S. Quid est illud ad quod homo creatus est? Ima-
quam fuit sine principio quod in ipso semper cst, go Dei. Estne aliquid quod in se vilam habeat?'
necsine>spiritu, qui spiritusejus est. Ergo Trinita- Utique est, quia unius cum Deo substantiae est.
tem in 'Unilaie cognosce : Deum imum in subian- Vila est.; substantia namquequae Deus esl, vita iu
tia, trinum inpersonis una majestate regnanlem,«t se vivens est. Quaesole id quod in se vita vivens'
omnia conlinentem. Probet hoc Scriptura, et expo- est persona esse potest ? Aliquid est ab aliquo,
nat nobis apertius myslerium Trinitalis. quia imago Dei est, et ab ipso Deo est. Cum ilaque-
ejusdem substanliae sit, ejusdemque nalurae, sicul
Aliud argumenlum ex principio Geneseospetilum. ipse Deus in se persona est, et imago ejus in se
5. Dixit vero Deus : Faciamus hominemad ima- persona est. Secundam vero personam hanc esse-
{jinemet similitudinem noslram [ibid.). Certe unus negare non potes. Aut si contentiosus es, conse-
locutus est, cujus tamen operatio numero plurali quenter exponere debes de quo loquatur Deus,
facienda designatur, cum dicitur Faciamus. Quo- quem suam vocet imaginem, cui suam poleslaiem
modo unus, el quomodo Faciamus ? Nunquid alicu- et operationem in hominis creatione commu-
jus indigel auxilio? Si responderis Deum hoc ver- nicet, quae sit illa persona quse loquitur in
bo, quod est faciamus, voiunlatem suam angelicis Proverbiis : Ego in allissimis habito, etthronus meus
spiritibus intimasse. Factoresetiamet cooperatores hi columna nubis (Eccli. xxiv). Et post pauca ubi
Dei sunt adhominem faciendum. Jam ergo non erit de Deo loquitur : Quando prmparabat coslos aderam
creator unus, sea\plures, quod omnino falsum esl, cumeo componensomnia (Prov. vm). Ilemque : Ego
Isaia dicente: Quis adjuvit spiriium Domini, aut quis ex ore Allissimi prodii primogenita anle omnem
consiliarius ejus fuit? (Isa. XLj.Nemo ad alium crealuram (Eccli. xxiv), non ab alio genila, nisi a
loquitur lioc modo, ut ei dicat Faciamus, nisi ve- Domino. Primogenila, inquit. Quis genuit? Doini-
lit ut aliquid cum eo faciat, Si hoc refcraliirad an- nus. Quid? Sapienliam. Ergone genila est'? Uiique.
gelos, quomodo stare poterit quod stalim sequitur: Huc usque diffugium habere potuisli, sed nunc qso
Creavit Deusliominemad imaginem et similitudinem divertere possis non video. Loquilur isla quae ha-
suam?(Gen. i.) Non dixit: Creaveruiit Deus et an- bitat in altissimis, quae thronuni habet in columna
geli, sed creavit Deus; nec ad siniilitudhiem eorum, nubis, quae sese fuisse testatuT cum Deo quando
sed ad Siimililudinemsuam. Neque una potcst esse coelos f^cit, yt dicit: Ante omnem creaturam pri-
•753 TRACTATUS ADYERSUS JUD^EUM. 1U
mogenila sum, quia non esl aliquid generatum sine A magna luminaria; "stalimque subfungit, et stellas,
generante. Genilorem cogerisconfiteri simul et et posuit eas in firmamenlo cmli,,ut lucerent super
genitum. Quod est illud genilum.? lpsum quod terram (Gen. i). Ergo Spiritus Dei Deus. Utrum
cuncta proevidit.quodcunctadisposuit, quodcuncla operatio eorum individua sit Isaiam inlerroga. Et
creavit cum Domino: Ipsum est quodprius diclum nunc Dominus, inquit, misil me el Spirilus ejus
esl, principium in quo cuncla sunt creata ; postea (Isai. XLVIII).Non solum Isaiam, sed et omnes
imago ad quam faclus est homo: hic vero dicitur Sa- prophetas implevit isle Spiritus creator et conditor,
pientia, quaede iila divinagencrationemirabili atque tertia persona in Trinitate, verus Deuscum Patre et
ineffabili.nos in quantum licet docet et instruit, Filio in unitate subslantiae;. unde et abeleetis in
alibi dicitur brachium Domini, alibi os, alibi-ver- Ecclesiaslico dicitur : 0. quam bonus el suavis esl,
I)um, alibi inanus, alibi dextra; et cum lot appel- Domine,Spiritus tuus in nobis! (Sap. xn). Quid Deo
letur nominibus, unum nomen est, quod nescio qua • nielius el suavius? Quid dulcius illa dulcedineq.ua;
de causa exosum habes, in quo divinitas ejus ma- corda sanctorum illustrat ? Ipsum tamen quod lam
nifeste declaralur, cum ab ipso Domino ad eumdem dulce, tam suave est, hoc nomine subliliter voca-
Proplietam dicilur : Filius meus es tu, ego hodiege- verunt quod est Spiritus, cujus in hoc quod bonus
nui te (Psal. n). " et Dei dicitur, naiurce unitas et personae proprietas-
Filii generatio asserMur. designatur.Nam cum sint alii spiritus qui dicuntur
6. Quid dentibus slrides, et; torvo me respicis boni, nullus tamen eorum tantae bonitatis aut
oculo? Haectestimonia quse contra te profero di- tanlae virlulis est, quicorda sanctorum tanquam-.
vina sunt, et ab ipso Domino dicta. Si potes ea Deus inhabitet, et lali suavitate permisceat, quae-
refellere, Deum verum falsa dixisse probabis, quod non est aliud nisi Deus, ut ei ab eisdem dicatur:
impossibileest. Deus verus de se ipso vera Ioquitur, Tti in nobis es, Domine, et nomen tuum- sanclum in-
vera de Filio suo teslatur. Filius, inqnit, meus es, vocatum esl.super nos (Jer. xiv). Aliud quippe est.
lu, ego hodiegenui le. Quid bic dicturus es ? Forte officium servitutis, aliud bonitas et suavitas Crea-
quod hoc de David Ioculus est Dominus. Expone- toris^ Si alius id in eorum eordibus ageret, et ea-
ergo verum esse de eo quod sequitiir: Dabo tibi tanta foveret dulcedine quam ip.seDeus, nequaquam
genles hwredilalem et possessionem tuam lerminos, pari desiderio soli Dominodicerent: 0 quambohut.
terrm (ibid.). David non possedit terminos lerrae-, el suavis esl, Domine? Spiritus tuus in nobis'. (Sap,
imo alium possessurum esse praedixit, cum ait t xu.) Bonus ulique, qui unum solum bonura iiispi-
Dominabilur a mari usque ad mare, et a flumine _ rat sine quo non est aliud, quod qui adeptus-fueril,
vsque ad lerminos orbis lerrarum (Psal. LXXU).Sed eo melius liabere non potest. Bonus est quo praV-
neque Salomon filius ejus unquam oblinuit jEgy- serile Teeedit omne malum, dat omne' bonum, quia'
plum, aul iEthiopiam, aul caeteras naliones, quod ipse adesl qui fons et origo totius'borii est. Qudm
Scriplura manifestal aperlius: Conjunclus esl, in- suavis l inquiunt. Suavisplane esl jlla dulcedo prae-
quit, rex Salomon affmilate regi jEgypli, et accepit sentiae Spirilus sancli, quae corda fidelium quadaiir
filiam ejus uxorem (1 Reg. ui). Item possedit Sa- ineffabili suavitale perfundit. Senliri potest; sed
lomon ha»cet ilia, non tolum orbem terrarum. Dic- mihime comprehendi. Dulcedine namque simul et,
mihi, quaeso, quis sit iste Filius, quem Dominusse- suavitate se ingerens, quae harum. major sit altera,
genuisse testalur, qui dominium totius orbis ade- quae ab inspirante donatur, ab ihspirato nescitur,
ptus esl? Languere te simula, et ideo respondere ulrumque tamen simul adesse ne»no qui sitexper-
non posse. Ipse est, ipse est dequo iterum dicitur: tus ignorat. Unde quia hoc ab electis comprehendi
/n splendoribus sanctorum ex utero ante luciferum non potest, de gratiae nvagnitudine soli. Domino
genui le (Psal. cix). Quod ibi dictum hodie genui te, gloriam ascribentes, dicunt: 0 quam suavis est,
hoc est selernaliter, hic dicitur anle luciferum, hoc . Domine, Spiritus tuus in nobis! Multa possent super
est ante pmnia temporalia. De Filio Dei haec et g hoe dici capilulo, sed nbn est tecum agendum de
alia his similia de muliis Scriplurarum locis tuipse suavitate quam ignoras, de gratia quam negas, de'
conlra perlidiam luam poles assumere, tibi con- dulcedinequam tibi faeis amaram, de pietate quam
scius quia male negas quod velis, nolis, intelligis. tibi facis offensam. Tamen, velis nolis, liic Dei
Spirilus sancti divinilas probatur. Spirilus dicitur, et operalor bonitatis ac suavitatis
1. De Spiritu sancto quod ipse cum Patre et in sanclis esse probatur.
Filio sit unus creator el condilor, in secundo versu Spirilus sancli processio,a Patre. et Filio.
docelur cum dicitur : El Spirilus Domini Jerebatur 8. Quod autern et Filii sit Spiritus sicut etPatris,
super aquas (Gen.i). Quid est ferebatur super aquas, audiquid idem Filius qui sapientia Patris esl, dical:
nisi quod ipsa adhuc lenera niundi primordia fove- in proverbiis : En, inquit, proferam vobisSpirilumi
batet vivificabat? Qui si viviflcator, consequenler meum (Prov. I), quandoquidem-se promiitit' esse
et. conditor et Deus. Quod propheta. testalur di- dattirum quod suum est, et ipse sapienlia Dei est,
cens : Spirilus ejus ornavil cmlos (Job xxvi). Coelos. profeclo ulriusque Spiritus est; Pater. ergo piehus
ornasseidem est quod fecisse.Nam quis fecitorna- Deus in se; Filius Deus plenus in se ; Spiritus san-
CieiiJacoelorumnisi Deus ? Fecit,. inqtiil, Deui duo cliis.Deus plenus in se ; non tamen tres, sed urius
 755 ANONYMlS^CULI XH. 750-
Deus: quod et Isaias in visione Doinini sedentiss A videns tres, unum adcravit in tribus d'e quo sie
super solium excelsum lestatur se audisse Sera- Jegitur: Et ait ad illos: Domine, si inveni gra-
pliim proclamaniia Sanclus, sanclus, sanctus (Isai. liam,"elc. Illos vocavil Dominum et non dominos,,
vi); et ut hoh tres, quamvis tertio sanctum nomi- adoravit ut unum Deum e't non ul tres : Trinilaleuii
nassent, et non unum intelligeremus, subjunetumi in personis intellexit et credidit, el tamen Unita-
esl: DominusDeus Sabaolh; queiri lerlio repelendo> tein adoravit in Trinitale. sicut ipsa divinae Scrk
sanclum dixeranl, uiium Deum esse proclamando> pturseprobatauetorilas. Quomodo refellere poleris,
dixerunt, Dominus Deus. Ha?c ipsa agmina sera-- Abrabam haec non credidisse? Proba illum prius.
phim leslata sunt, non homo, ut si non vis cre- nec ttinc illa vidisse, neque baec audisse, vel ea
deretuis lkleris, credas s.altem coelestibus secreliss dixisse; et demum facile poteris de neganda fide
et angelicis spiritibus. dispulare. Haec de fide noslra quae in Deum est
Trinitatis mysterium probalur ex visioneAbraUce. contra luam perfidiam ad praesens dixisse suf-.
9. Idem aperlius insinuatur in Abraham, quii ficiat.
tres vidit descendenlcs ad se, et unum adorayit ini De observalionesabbali. Sabbalum Judmorum
tribus. Yisne d.icere quod Abraham adorayit crea- a Deo reprobalum.
luram : angeli quippe creatura sunt. Aut creato- B i 10. Yeniamus ad Sabbatum, et eo ordine quo-
rein adoravit aut creaturam. Si crealuram, idolo- quoestionessacris lilteris insertae sunl opponamus,
Jalra fuit, quia omnis qui creaturam adorat, a veri ul audiamus quid ad singula responsurus sis. Sab-
Dei cullu recedit. Ergo Crealorem,adoravit in tri- batum de cujus otio maxime gloriaris et ante om-
bus : et quid est Creator in tribus, nisi Deus in nia dicis observaiiduin, audi quod in principio ab
Trinitale? Tribus utique tanquam uiii Ioquitur et ipso Domino dissolulum sit. Nam ita scriplum est:
dicit: Domine, si inveni graliam in qculis tuis Complevilque die seplimoopussuum quodfeceral,et re~
(Gen. x,ni). Et ppsl pauca subjungil : ldeo decli- quievilab omnioperequodpalrdrat (Gen.n). Responde
nastis ad servym veslrum (Ibid.). Expone tu nobis quomodo Dominus non sit operalus in Sabbato,
cur mpdo numero singulari tanquam cum uno lo- cum eo die cuncta opera sua dicilur complevisse?
qu^lur, modo plurali cum tribus. Sed et ipsa Do- Si cuncta opera sua complevit in Sabbato, jam non
jnini apparitio ita describilur : Apparuit Dominus erant perfecta in die sexto. Si aliquid die sexto
Abrahmin convalleMambre, c\imqueelevassetoculos perfectuTumac completurum remansit, die Sabbali
suqs, apparuerunl tres vfri, qugs cum vidissel, cu- completum atque perfeclurn est. Non ilaque per-
turril et qdoravil, et dixil: Dornine, si invenigra- . fecta Dei requies fuit in die Sabbati, quia ex parle
liqmin oculis tuis, etc. (Ibid.), Dic mihi quis ho- legitur opera sua complevisse, et ex parte requie-
rum trium Doniinus appellalus est?D'ices forte quod visse; non utique quod heri perfectum est, hodie
unus eorum fuit Dpminus, et duo fuerunt angeli cdmpletum dici debet. Nam si de hesterna die per-
ejlis,. Quid est ergo quod sequiliir : Qyi dixerunt : fecto opere dicerem : Hodie completum est, nonne
Fac ul locutus esl?r (ibid.) Nunquid Dpminus ej., manifeste menlirer? Ergo Dpminus creatoret con-
angeli pares. sunt in loquendo, pares in jubendo, ditor, non, ut lu asseris, tota die Sabbati otiostis
au( quando Abraba.ni pbsequium DoiiiiiiQpraestare fuit; sed eo die prout ei placuit cuncla opera sua
se cred|di^, .erpore deceptus idpm angelis exhibuit ? pomplevit : nec ante Sabbatum cuncta completa
Estne credibile Creatorem et creaturam a sancto sunf, sed in ipso die Sabbali, ul Scriplura testatur.
viro, par.i veneratum obsequio ? Nec una persoua Nunc velim scire per te, qua hpra diei Sabhati
minus honoratur ab altera, nec adoralur, nec mi- cessayit Deus ab opere? Si nona. frusiraantebanc
nori habetur obsequio, nec minus auscullatur allo? horam in memoriam illius requiei Sabbatum eele-
quip. Iiogo le qua3est haectrium personarum lanls bralis. Si mane vel summo diluculo non est tota
pa.i'(lilasqu?e.adorfintur ut unus, his obsequalur ut dies Sabbali celebranda, cujus inilium non a re-
uui, ideiq lpquanlui; ul unus, pari voce jubeant, fj I quie, sed ab ppere Dominusinclioavil. Medianoele,
parique s.ermone responde.ant? Aul hi tres unus ait mihi quondam aliquis, cessavil ab opere. Al
Deus .^unt, aut in pnEceplis angeli Domino pares ego risum cohibere npn valens dixi: Nunquid Dor
stint.: qup.dabsurdum esl,credere. RTamqtii sunt minusnon habuit spalium operandi per diem? Fri-
illi qui dixerunt : Fac utloculus es? Creaio.roprae- vola sunt haecet puerorum Iudo similia. Sed dicis :
sente creatura proferre praesumpsit imperium % Si Nonne scriplum est, Domino jabente per Moysen :
iia est, quomodo verum cst quod ipse per Isaiam Menienlo y.1 sanclifices diem Sabbati ? (Exod. xx.)
}oeu|.us esl. Ego Dominus, gloriam meam alteri Respondemus : Yerum est quod Dominus praecepit
nqii dabo (Isai. XLII).Cerlje imperare gloria regis in legc Sabbatum observari el hoslias inunolari,
esj;. Angeli non imperant, sed imperata consum- videlieet vaccam rufain, boves de armento, hircos
nian^, npc praesumunt usurpare Creatoris imper ct agnos, oyes, etc. Sed his finem per proplielam.
rium, sed implere jubentjs pfncium. Qui ergo sunt imposuit, et finiri jussit. Yis audire per quem ?
illi qui dixerunl? Illi tres qui apparuerunl. Et qui Isaias in principio sui voluminis sic ail: Quo mihi
sqji^ illi tres? Dominus, atteslanle Scriptura quae mullitudhiem victimarum veslrarian?-dicit Domi-
git: Apparuit Dominus Abralxe. Et ipse Abrabam nus, Plcnus s.um. Holo^austa arietum et adipcin,
7S7 TRACTATUS ADVERSUS JUD^EUM. 7o8
yinguium el sanguihem vitulorum, et agnorum, et A j que observare contemnis. Sed dicis Barachibas (2),
hircorum nolui (Isai. i). Etpost pauca : Ne afferatis et Simeon et Helles (5), magistri nostri tradiderunt
ullra sacrificium : incensum veslrum abommalio est nobis, ut duo millia pedes ambulemus in Sabbato.
mihi. Neomeniam et Sabbatum el feslivitates alias Quaesote, qui sunt isti qui divinae sententiae prae-
son feratiK Kalendas vestras et solemnitates vestras feruntur? vel cujus auctoritatis, ut magis eortnn
odivit anima mea. Facla sunt mihi molesta: labo- definitioni credatur quam iegi mandatorum Dei?
ravi sustinens (ibid.). lnter alias festivitates Sab- Non est hoc divinilatem colere, sed aperte Deum
batum connumeratum est. Ergo et hoc inler alias offendere. Nam quis, ut de his loquar qui dominan-
reprobalum est a Domino. Ezechiel quoque sub tur in populo, non doleret sibi prseferri vcl inferio-
persona Doniini sic ait: Ego dedi eis pracepta non rem ? Deus praecepit ut sedeas, Barachibas suadet
iona, et judicia in quibus nonvivenl (Ezech. xm). ut ambules , non quantumcunque volueris, sed nu-
Quae praecepla, vel quaj judicia nisi Iegis ? Pro mero praifinito, videlicet duo millia pedes. 0 ridi-
nihi'o gloriaris in Sabbato, aut circumcisione, aut culum! Nisi tecum magistrum habueris, qui men-
caeteris legalibus observantiis, cum ea jam esse suras pedum diligenler annumerel, facile praescri-
reprobata a Domino per prophelas oslendilur. Osee plum numerum poles exeedere et pervenire usque
primus duodecim prophelarum ea reprobata fuisse r. U ad tria millia. Yel si a dpmo tua duo millia reces-
teslatur, ita per eum dicenle Domino : Cessare seris, nonne in eodem loco quo punclum mensuras
faciam omne gaudium ejns, solemnitalem ejus, Neo- compleveris, slare vel sedere vel jacere cogeris, ne
meniatn ejus, Sabbatum ejus el omnia fesla, tempora magistri scriptam sententiam transgrediaris? Nam
ejus et populi Judmorum (Ose. n). Michseas quoque si redire domi volueris, non erunt duo millia, sed
sic ait :Nunquid ptacari potest Dominus in millibus qualuor. Nam ulterius progredi non licebit. Quid
orielum, aul in multis millibus hircorum pinguium? ergo : Aderunt forte Bafachibas, Simeon et Helles,
(Mich. vi.) Necnon etDavid in Psalmo : Audi, po- ac te per cincinnum capitis apprehensum, sicut
piUus meus, et loquar (Psal. XLIX).El paulo post: quondam Angelus Domini porlavit Habacuc , domi
Non accipiam de domo tua vitulos, neque de gregi- restituent, ne falsam el imperitam protulisse videan-
bus luis hircos (ibid.) Et ilerum : Nunquid mandu- tur sententiam. Sed crede mihi, nusquam reperitur
cabo earnem taurorum, aut sanguinem hircorum scriptum in lege Judaeum volitare debere per aera
polabo ? (ibid.) Ilis et aliis prophetarum assertio- in die Sabbati; sed in domo sua sedere, et non
riibus aperle monslratur Iegem et circumcisionem egredi de Ioco in quo habitat. Haecde vana obser-
fuisse datas ad tempus, quousque vos ad meliora vantia Sabbati et circumcisionis post Evangelium,
proveberet. Quae est igitur ista praesumptio, quod, C t Transeamus ad reliqtia.
lege finita, et Domino prohibenle sacrificium ul- Virginis partus in Genesiprmdiclus.
terius immolari, aut Sabbatum celebrari, tu adbuc 12. El ait Dominus ad mulierem : Cnr hoc fecisti ?
olio vanitatis torpes in Sabbato? Reprobasse salis Et illa : Serpens decepitmeet comedi. Etait Dominus
prohibuisse esl. Deus ad serpenlem : Maledictus eris, etc. (Gen. iu.)
Judrni supersliliosm Sabbati observalionistransgres- Et post pauca : lnimicilias ponam inler le et mulie-
sores. Duo pedum millia Sabbato ambulabant rem, et semen tuum et semen illius. Ipsa conteret
Judati. caput tuum ((Md.).Quis Sit iste serpens optime nosli,
11. Praeterea qua fronte te asseris Sabbatum ille videlicel de quo praimissum.est: Et wpens erat
observare, qui legem Sabbali minime tenes? Prae- callidior cunctis animanlibus qum fecerat Dominue
ceptum namque legis esl, ut die Sabbatorum sedeat Deus (ibid.). Yerum est, nihii eOGallidius aut ver-
unusquisque in domo sua, et non egrediatur, nee sutius in creaturis Dei; quia, etsi felititatem perdi- ;
ambulel de loco in quo habilat. Ergo lex Sabbati es!, dit, non tamen nalurae sublilitatem amisit, de cujus
ul in ep non ambules, neque stes, neque jaceas, sed dolis et invidia in prsecedenti tractatu locuti sumus.
lantummodo sedeas. Si vel unum pedem extra limen . Huic post perpetratam nequiliam qua genus huma-
inoveris, violasti Sabbaium. Aut praeeepium obser- num decepit,Deus sententiam maledictionis indixit,
vabis et Sabbatum, aut malediclo subjacebis, quia ac majori pcenadamnandum per-vicloriam mulieris
scriptum est : Maledictus omnis qui non permanserit comminatus. est, quia caput ejus conterendum per
in omnibus quw scripta sunt in lege (Gal. m). Unde semen mulieris esse praedixil. Et notandum diligen-
malediclus es, quia banc legem minime cuslodien- ler quid secretius innuat istasentenlia. De semine
lem video te per omne Sabbatum vagari per vicos mulieris et non viri processurum esse promillit,
huc illucque discurrere. Et cum scriplum sit : Me- per quod de serpenle (riumpliel genus humanum.
menlo ut sanclifieesdiem Sabbali (Exod. xx), tu in Ergo id de muliere sineviro prsedictum est. Fel.x
hac parte legem infringis et Sabbatum, quia ulriim- et gloriosa mulier ista, cui Dominus tantam potes-

(2) Barachibas , seu Achibas, unus fuit ex praeci- orJi sunl Scribmet Pharismi, quorum schnlam susce-
puis doctoribus seclaeScribarum, a quo etiam suas pit Achibas, quem magislrum Aquilm proselyti autu-
traditiones maxima ex parle aceeperuut, ul disci- manl, inquit S. Hieronymus lib. m in cap. vm
mtis cx S. Epiphanio, lib. i De haresibus, haeresilS. Isaiae, qui, ut idem paulo post subdii, non multo.
(5) Yidctur legcndum Samniai et Hillel, cxquibus- prius quam el Dominusord sunt in-Judma. •
 739 ANONYMIS^SCULI XII, TSft
tatem se dalurum esse promisit, videlicet ininiici-: A propter malitiae,venenum- et, nocendi desiderium,
tiarum adversus eum exercere vindiclaro, simulque Non itaque de .hoc reptili conterendo, quod vix uovit
beatumet bjenedictum.semen parere, quod belio insidias declinare, quamvis.in natura venenosum
inter humanum genuset adversarium iinem daret, sit, Dei procedit comminaiio; sed de illo qui calin
per hoc quod.capul. ejus npn tantttin humiliaret, dior est cunelis. animanlibus quae.fecit Dominus.
aut vnineraret, sed ex loto conlereret, Q.uaenampulas Deus. Etutcaetera brevi sermone concludantur,
estista mulier; aut quod.estistud semen, quod,noii quidquid mali esse p.otest, in eo est. De hoc conte-
, est aliud quam filius.mulieris? Sic enim dicitur : rendo sivedamnando sermo Dej est. Et quamvis
.; Ipsq cqnterel cqpul twum.Nos Latini legimus ipsa, ipse spiritus sublilis naturae sit, nihilque commune
' sed melius, habelur in Hebraico
ipse conleret caput habeat cum carneis membrisque corppreis, ab ho-
tuum. Quia bis .verbis datur inlelligi quod mulier mine tamen in carne vivente conlerendus esse prae-
cssetvfilium paritura, qui capul diaboli et serpentis dicatur a Domino, qui ait : Ipse, id esl semea mu-
antiqui, hpcestid quod in eo principale fuit, vide- Iieris, conterel capul tuum (Gen. ni).Quid estsemen
licet superbia qtia generi dominabalur humano, mulieris, quod masculus masculino genere prae-
pnopria virtute cpmminueret atque conlereret; sic- signaiur cum dicilur ipse, nisi homo? Et qupmodo
que.per.mulierem inimicitias adversus eam habcn- B potest homo qui carne vestilur, quam Deus proini-.
lemel ,per filiunimairis injuriam vindicantem pro* sit de.spirilu.inc.orporeo vindiclam assumere?Nunc.
veniret homini lapso victoria, et seduclori perdilio * tuum est mulierem et filiuro ejus. ostendere, cum
sempiterna. . , non possis de Eva quod haeceadem ipsa sit, am-
13. Et nptandum. quod npn.dixit ad jpraesensini- plius disputare. Discute quinque librorum, Moysi
miciljas -.pjono,sed illud, in iuturo promillens, Ini- volumina, necnon. et Rutb, Judicum el Estlier,Isaiae,
micitiqs, inquit, pqnain inter te. et mulierem. Non et duodecim prnphelarum, Ezechielis, Danielis et
ergo,fuit, Eva, quam jam subdple dec.eperal, quae Jeremiae,et Baruc, etc. In bis.omnibus non reperies.
tunc erat,; sed mulier longis ppst retro temporibus aliquam jilium. peperisse qui de spiritu incorporea
nascitura. Quomodp, inquis, id probas ? Quaeso perfectam vicloriam oblinuerit, nisi ad illam redie-
diligenter atteijde.et Spripturaeveritatem.ausculta; ris quae nostra est, olim lua in iribu Jnda, modo
nequeenimpropter mea, vero decliri.abitauctoritas, noslra in Dei misericordia. Quodsi hanc «amdem
te mentiri vol.et solidissima veritas. esse negayeris; scito le prophetarum asserlionibus.
' neque prppter
DeEvajSiclegilurj-Concep^ et.peperit Gaindicens . lanquam funibus validissimis esse ligandum. Non
Possedi hominem per, Deum, Rursumque peperil P poteris huc illucque diverlere, qtiiacircumdabunt
Abel (Gen. iv). Quid hi dno egerunt Scriptura ; te inimici lui vallo senlentiarum , circumdabunt le
manifestat apertius Cain occidit. fratrem, suum. et coangustabunt undjque propheliae-verilatesuper-
Nescip utrum hic dicpre.velis quod.Abel,-. qui pri- andum. Igilur.nos, auxiliante Domino Deo omnipo-
nius in,-ordine. juslorum, est, diabolus et serpens tente, proferamus adversum te ea quaenegare non
fuerit;ae per hoe quod eum frateroccideril.Domini poteris, nec quibus valebis versutis disputationibus,
scntenti.am esse completa.m,;qua dicilur;: Spmen obviare. Hic per semen mulieris victoriam esse veh-
mulieris cpnteret;caput tuum, Scd hoc falsum est, turam Deus asseruit, cui in hoc lcco non poles
quia scriptuin est : RespexitDominus ad Abel, et ad_ resistere, Eodemque benedictionem cunctis gentibtis
Caiti, etad muner.aejusSnonrespexit (ibid.).- profuturam esse promisit, ubi ad Abrahani loculus
Quis serpensEvam.seduxerit._ . est: ln semine luo benedicentur omttes genles (Gen.
14. Si.objpeeris do hoc serpente reptili quod quo* xviu),
tidie movetur,in terra id essedictum .; et hoc utique Chrisliis Abr.ahmsemcnm quo benedicenlur omnes -
falsum est. ,Nam quomodo serpens loqui poluit, qui genles.
nunquam Joquendi usum accepit?Non, inquis, ser- 13. Non est aliud semen, sed idem, Nam si per
pens, loButus est,- sed .diabolus in serpente. Hic te. rj unum victoria de diabolo, et per aliud cun.ctis.gen-
oportet.utidoceas, quomodo in aliqnam creaturam tibus proveniret benedictio, duo profectp essenl,
inlrandi anle peccatum hominis diabolus potestatem cum non sit.aliud hoc loco gentes benedici, quain a
acceperiti, cum- Scriptura- teslalur.: Vidit Deus potestate djaboli lilierari. Quod ipse. Domiiiussua
cunetaquce- feceratt ei erantvalde bona (Gen. i). senlenlia deslrnit, dicens : Ipse conterel caputluum
Numsolum hoe reptile-malum.fuit inler. cuncla (Gen. lii), et non ipsa. Ergp idem.est semen per
quae Deus fecil? Sed erant. vafdebona../Evgo et hoc quod in primis promissa est vicloria , per quod et
bonum inter caelera bona, Dic mihi, quomodo potuit Abrahae dicitur bpnediclip cunctis gentibus tribuen-
bonttm malus induere, vel per bonum effectum ini- da. In semine,. inquil, luo, Non in niulliludine
quilatis implere? Absithoc a:sumnio bono D^o, ut Judaeorum, ut tu asseris, sed in uno. qui de eju*
creaturam innoeentem, et adbuc minime laedentem semiae es&et,et non in pluribus. Nam si volueris
a maligno spiritu assumi permitterel, aut bonum a hoc.verbum multitudini Judaeprum . ascribere, dic
malo, ppssjderi con.cederet. ad hominem decipicn- mihi, ubi unquam per Judaeosomnes genles bene-
dum, quem bonuro ipse crcavcral!. Quare, ergp,. diclipnem acceperinl, Quod cum.non ppteri.s inve-,
in<iuist dictusest scroens^P.roOter-morlis aculeumj riire, nobissum quod adlpraiuus adorare debes, el
761 TRACTATUS ADVERSUS JUD.EUM. 76»
«redere. Divinum aliquid et ullra quam huniana A qua videri possit ab bomine in Sion, id est in Je-
natura cognosceret in hoc ejus semine fulurum rusalem, velis nolis, qui respuis doclrinam Eccle-
intellexit, ubi ad servum suum loquitur : Pone siae et oinnia vis inlerpretari ad lilteram secundum,
manum.tuam super femur meum, et juraper Deum tuSm interpretationem slabit isla sententia.
coeli(Gen. xxiv). Quid sibi vult femur Abrahae ad. Deus in carne.oculo ad oculum videndus. Angeli lio-
Deum cceli? Vel quse est ista comparatio femoris. minibus quomodoapparuerunt.
ejus et Dei?nisi quia per semen, id est carnem ejus. 17. Testalur boc Isaias aperliusubi ail: Propter-
benedictionem daret superna divinitas, el non tan- hoc sciet populus meus nomen meum in die illa, qnia
Humper carnem , sed in carne, sicttl ipse Dominus egotpse qui loquebar ecce adsum (Isa. LH). Hoc.est
ait : In semine luo. In Isaac, injuit, vocabitur libi qui loquebar in lege per Moysenetprophetas, nuiic-
semen (Hebr, 11); non lamen ipse Isaae illud semen. ego ipse praesens sum, Et posl modicum : Oculo ad,
AUus ergo quam Isaac requirendus est, per quem et oculum videbunl,cumconverterit DominusSion (ibid.)
jn quo benedieiio gentibus mitli debeat. Quis est Quid est oculo ad oculum videre Dominum conver-
isie tanlus ac lalis de semine Abrahae nasciturus,, tentem Sion? Num Deus polest in sua divinilate
p.er quem el in quo benedictio divinilatis universo sicut est videri ab homine? Cerleipse ait ad Moy-
inundo refulgeat?Alium respondere non poteris, nisi B.sen: Nonvidebit me homo et vivel (Exod. xxx), et
illum qtiem David testalur esse, dicens : Dominus tamen oculo ad oculuin videndus esse praedicilur-
dabit benignilaiem(Psal. LXXXIV). Si in carne de in Jerusalem cum converteril eaiu. Oculo ad ocu-
slirpe Abrahaedanda est cunclis gentibus benedic- lum videri non potest nisi quod corpus est; et quod.
lio, et non alius sit eam daturus quam ipse Domi- corpus est, videri, senliri et palpari potest. Si ve-
nus, neque caro Abrahaesine Domino in ea praesente rum estjuxla prophetam quod Domintts oculo ad:
eam dare poterit, neque Dominus, ut verum sit opulum videndus sit in Sion, el ipse Dominusin^
quod.promisit, dabit eam nisi praesens in carne, sua divinilate ab homine mortali viderinonpotest,.
quia liomo quamvis de semine Abraliae per se vel sic vel alio modo videbitur; sed nonjii divini-.
benedictionem divinam cunctis gentibus dare non tale. Ergo in corpore, et:non in quolibetaereo veL
posset, nisi Deus, qui est ipsa benedictio, praesens phantastico, sed huniano. Angelos, inquil, saepe vi--
in carne manerei. Sed quomodo Deus et caro, id est derunt Patres, non tamen ipsos angelos hoinines
Deus et homo, unam benediclionem darent, nisi eftectos. Nos hoc nequaquam negamus, scd alitid:
quodammodo unum essent? Nullus polest universp est angelum ad horam corpore assumpto ex aere>
mundo benedicere nisi Deus, nec juxla promissum („ .nutu et volunlate *Dei apparere hominibus,.a!iud':
Dei debet nisi homo. Ergo dabit eam Deus homo. ipsum Dominumper propiietas praesentiampropriam,
16. Et hoe probat aperlius in praecedenti psalmo, proinitlenlem ad effectum promissa, perducere,
dicens: Benedictionemdabitlegislator (Psal. LXXXIII), et sermonem opere veritalis implere. Si angeli ap-
hoc est benedictionem dabit qui legem dedit...lbunt paruerunt Abrahae,.Lot, Moysi, Josue, Balaam et
illi quibus eam dederit de virtute in virtulem, hoc Manue, non tamen apparuerunt'in carne, sed in
est de-bono per mandata legis habito in roelius, corpore assumptoexaere; Dominus.aulem non, sic.
quod erit ipsa benediclio quam dabif ipse Deus; et. Quoniam si creatura sumatur ab alia, praeceplum
ideo de virlule in virtutem (ibid.), id est a lege vel promissio Creatoris est. Non id quod semel
bona transibunt in gratiam meliorem, quia videbi- assutnitur semper sic manet, ,sed ad horam; quia
lur ipse Deus deorum (ibid.) oculis carnis et aspectu neque angelus aer, neque aer angelus esse potest .
corporeo in Sion, hoc est in ipsa civilate Jerusa- quod vero a Deo assumiiur, Deus; est; quia.nibil
lem. Haeceo sensu dicimus quo tua est refellenda in Deo quo.d non sit Deus.
perfidia, non quo auctoritas Ecclesiaeroboranda. Dev>svisibilis appiarerenon potuit nisi in carne hu-
Etestconsiderandum atlentius quis sit ordo verho- mana.
rum. Post legem datam benediclionem esse dandam D 18. Cum itaque Detts se visibilem inter homines
affirmat, per quam illi pr.oflciantde bono in melius: venlurum esse promittal, quaero a le utrum per
qui visuri,siint.ipsum,Deum in Jerusalenii Virtu-* rationalem an irrationalem creatirram videndus sit?
luin alia. superior, alia inferior. Num quia Deus se Non es tantae demenliae ul dicas illum qui suinma
videndum promiliit in ierra, ideo illi qui euni vi- ratio est in se aliquid irrationale assumere. Inter
suri sunt ibunt de superiori ad inferiorem? nequa- omnes creaturas nihil ralionale nisi liomo elange-
quam; sed debono ad meliorem, hoc est de lege lus; el quoniam angelus spiritus invisibilis esi, ab
ad gratiam, si illequi legeni dedil vel legislalor omni ratione penitus est alienum, Deumiiivisibilem
benediclionem dabit. et ideo iluri sunt electi de per aliud invisibile visibilem affirmare, Quid ergo?
virtute in virlutem, unde, vel. quo, nisi de lege vel visibilis apparebit in homine, vel non polerit
'
prius dala in benedielionem post legem dandam ? oculo ad oculum videri, juxta quod propheta de eo
Sed el causam cur fiat haecmtilalio dcxlerae Ex- divinitus inspiratus asseruiu Sinecesse est Deum
celsi, consequenter adnectit. Videbitur, inquit, videri par hominem ut sermo prophetarmn implea-
Deus deorum in Sion. Ecce qnid sit illa benedictio tur, non erunl utique duae, seduna persona-Deus
lOcrificiQreelior et lege fnicUtosior. Ipsa.Dei vjsio, et'hom.0, Sed nunqviid' Sioiv dtcetlipmo? poierithe-
 '
733 ANONYMlSJECULl XII. 75.4
credere Deum esse hominem? Et qttare non credet? A ut solel amplexu et oseulo, neque enim id novum
Homo tiatus csl in ea. Quis? Ipse qui fundavil eam est; sed ila cireumdari, ut sit vir totus in femina,
(Psdl. LXXXVI). Homo tanttim ? Non, imo Allissimus id Csl maseulus conceptus in ulero; sed nec iia
qui fundavit eam ut Deus anlequam nasceretur in novum quid erit, quia cunctis Telro saeculis usita-
ea. Ergo una persona Deus et homo. Nam per id lum. Ergo ul novum sit quod vir concipiatur a fe-
* quod in Sibn natus asseritur, hbmo esse probalur. mina, debel ordinis usus etnaturae consuetudo mu-
Per id quod ipse in ea nalus est, fundator ejuS et lari, ut videlicet vir sine viro procedat ex femina ;
Altissimits praedicatur, Deus esse manifesta ratione et post novum conceplum appareat singularis et
declaratur. Quis enim Altissimus nisi solus Deus? inusitata nativitas. Quoddam, inquit, novum non:
vel quis potest aliquid fundare vel operari ante- tantum virginem virum sine viro concipere, verum
quam fiatliomo, nisi ille qui est anie omnia? Non eiiam virginem parere. Yirginem, inquit, vis esse,
poies hic lergiversari, nee diverticula quaerere, quia quia feminam dixit, audi: Omnis virgo feminei
nihil apeiiius hac yerilale quae per prophetam in- sexus est femina, non omnis femiria virgo. Quare
sonuit. Nam ipse qui homo est et natus esl in Sion, si feminam dixit, non ideo virginitatem exclusit.
idem ipse, quia horiio natus est et Altissimus est, Praeterea sicut noviim est virginem sine viro conci-
Deusesl. Priits Allissimus quam homo, Deus ante- pere, ita novum est virginem sine peccalo parere,
quam nalus; fundavit Sion, el non tantum quae Hoc novum, quia ipse Dominus fecit, fuit ultra na-
suht in circuitu Jerusalem, sed omnia quaecunque luram. Si femina peperit quae lempore parienidi
creata vel facla sunt creavit et fecit priusquam virgo non fuit, non est hoc novum, neque miran-
hohio nascerelur in Sioh : Homo, inquit, natus est dum; quolidie ehim videmus quid simile fieri. Ecce
in ed, et ipse fundavil edm Allissimus. 0 insigne non potesl esse novum sive mirabile quod facturus
miraculum ac vehementer Judaeostupendum! Aliis- est Dominlis super terram, videlicet feminp.m cir-
siinus homo nalus asseritur, et anle fundatur Sion cumdare virum, nisi virgo concipiat et virgo pariat.
quam nativitalis ejus tempiis adveniat. Deus ante- Nam feminam non virginem concipere sive parere,
quam sit homo, et posl nativilalis ejus impleta my- novum esse non potest.
sleria Deus ct homo. : Michmm prophelia de loco nalivitalis Christi-
'19. Respondebis hoc in Hebraeonon haberi. Yisne 21: Michaeaspropheta inler caelera quae Spiritus
libi: Hebraicum sermonem disseramus? ln quo sic sanctus per os ejus insonuit, de hoc viro et ejus
coniinetur : Ad Sion dicetur vir; et ipse nalus-est nalivitale sicait: Etlu BelhlehemEphrata, parvulus
in ea, et ipse fundavit eam Excelsus. Dominus dihu- • es in millibus Juda. Ex te enim exiel qui sit Domi-
metdvii scribens populos, ipse natus est in ea (ibid ) nator in Israel; el egressus ejus ab initio a diebus.
Audi mbdo atlentius : Ad Sion dicelur vir, A quo? a ttternitalis. Propter hoc dabit eos usgue ad lempus in
Zacharia propheta, qui ait: Eoce vir oriens nomen quo parluriens pariet (Mich. v). Hunc virum nasci-
cjus (Zach. vi). Quid de viro isto futurunr est ? Ipse, turuiii et ejus nativitatig locum propheta manisfesie
inquit, natus estinea'; ac he simpliciter soltimmodo pronuntiat, illum videlicet qui sit Dominalor in
virum intelligas, soquitur : Ipse fundavit edni Ex- Israel. Ac ne putes eum non fuisse antequam hoino
celsus. ln Hebraiou et in Latino idem sonat soli- fieret, consequenter adjungit: El egressus cjus ab
dissima verilas. Haec ipse Dominus narravit, quia initio. Num ab initio temporali? Non, sed a dicbus
praedixit in scripturis populorum, a quibus est illud mternitalis, hoc est ab seterno. Et tanquam aliquis
poeticum: vellet abeo subtilius indagare quidfieret de populo
Jam nova progeriiescoslodemittilur alto. Israel: Dabit eos, inquit, «57110ad tempus in quo
(VIRG.Eglog.iv.) parlnriens pariet. Quodest aperlius dicere : Babit
Et Sibylla valicinando sic ait : eos, id est Judaeos, ut sint paeremonias legis et sa-
E cselorex adveniet per saeclafuturus, crificia celebranles, non semper,'sed usque ad tem-
Scilicetin carae prasens ut judicet orbem.
D pus in quo parturiens pariet illum qui sit domina-
Jeremim locus de partu Virginisexpenditur. lor, non tanlum in Israel, sed in tolo orbe terra-
20. Hocjde scripturis populorum... Nunc princi- rum. Et egressus ejus ab inilio est, et o diebus
pum hortim qui fuerunt in ea quorum unus Jere- aiternitalis, quia aelernus ab aelerno est. Propler
inias sic ail: Faciet Dominus quoddam novum super quod, quia ita fulurum est, sustinebit Dominus
ierram;{emina circumdabit virum. Yere novttm et populum Judaeorum usque ad leropus quo pariat
inattditum feminam absque virili opere gestare vi- filium illa eujus parlus sigauni est singulare voca-
,. rum in utero. Nam eo tempore feminam de viro tionis geritium et abjeclionis populi Judaeorum. Pa-
** concipere novum essenon potuit, quiajam usu lali riet enim filium qui est ab initio et a diebus aeler-
ab initio saeculi hnicusque processit bumana condi- nitalis. Quo tempore non omnes converlenlur, sed
tio. Sed noyuin quid a Domiho faciendum nihil aliud reliquiae frairum ejus, id est mulieris vel filii sui,
est quam aiiquid facere quod nunquam anlea fecit. qui frater est Judaeorum secundttm carnem, hdc
Alioquin novum esse non posset, si illud idem antea enim sequitur : Reliquia: fratrum ejus converlentur
fecisset, Feminam eircumdare virum nescio quid ad filios Israel. Hoc est qui eo lempore credent ea
esse pptestj nisi vifura totum ineludi a femina, non (11133 modo pronuntio, illum viclejicet qui aeternus.
 "7&5 THACTATUS ADVERSUS JUDJSUM. 7G6
est, e£ ab in-itionatum in Betlilebem, el Dominuin A comminalur, scito pro cerlo quod ipsemet sit ven-
idominatorem in Israel, qui non erunt omnis popu- ttirus in proximo; et ideo praeparare qualenus talis
Jus, sed Teliquiae populi tanlum, illi convertentur sis qui lanto Domino possis occurrere. Prseparare
fide et opere ad filios Israel, qui erunl de reliquiis non in advenlum propbetae vel angeli; sed in oe
palris sui Jacob intelligenles ilhid esse compleium ciirsum Dei tui, qui le creavit et fecit. Occurre*
in ipso quod ait Moyses: Benediclio illius qui appa- itaque tibi Deus , quia ecce formans monles et
ruii inrubo venial super capul Joseph, el super verti- creans ventum, annuntians homini eloquium suuni,
cem Naxarwi interfralres suos (Dcut. xxxm). Con- ut ipse loquatur homini sicut loqui solet homo ad
vertenlur itaque ad eum tanquain ad dominatorem amicum suum. Nequaquam de ccelo vel in riebula
et doctorem iii Israel, qui Deus erit, quia ab aeterno sicut loculus est Moysi et Salomoni, sed ipse gra-
est; el homo erit quia nascetur ex Yirgine. Quo diens super excelsa terrse, juxta David qui ait:
veniente quid erit agendum, procedat Osee primus Justitia ante eum ambulabit, el ponet in tiia gressus
in duodecim prophetis, et dicat quid eo lempore suos (Psal. LXXXIV). Ibit ut homo, loquetur ut ho-
quo parturiens pariet, nos oporteat agere. mo, inter homines conversabitur, et in terra vide-
Dominus quo tempore requirendus. bUur.
22. Tempus, inquit, requirendi Dominum, cum De libro Baruch.
venerit qui docebit vosjusiitiam (Ose, x). Ordo ver- 25. Tuum, inquis, esl hoc, qui prophelas expo-
borum hic est: Tunc erjl lempus requirendi Domi- nis ad libitum.
Respondeo : Nec niihi, nec libi sit,
num cum venerit, cum praesens fuerit inter vos, seddiyidatur inparles. Quod dixi ibit ut homo,non
leropus opportunum habebilis requirendi eum sit- est meura ; sed David qui ait : Ponet in via gressus
per riis quaeperlinenl ad salutem. Et quid facturus suos; loquetur ut homo, est Isaiae qui de Domino
esl? Docebit vos justitiam. Non illam tantum quae in loquens, ait :
Ego ipse qui loquebar, ecce adsum
lege est, quam hueusque didicimus, sed illam quae (Isa. LII). Baruch notarius .Jeremiae prophetae,
sufficiens erit ad salutem. Tunc vere tempus erit quamvis idem liber
apud vos non habeatur in ca-
in quo splendebit doclrina justiliae, quia ille talis n-»ne, sic ait de Domino : Hic invenit omnetn viam
ac tantus dominator el dominus, ille, inquam, per disciplinm, et dedit eam Jacob
puero suo , post hmc
se, non per alium docebit justitiam, quae servala in lerris visus est, et cum hominibus conversatus est
prosit ad vitam, contempta dpmergat ad pcenam, et (Baruch.n). Cernis me nequaquam prppria volun -
ideo tempus requirendi Dominum, cum ipse post tale seduclum in contrarium
extorquere senlenlias,
prophetas Dominus venerit. Q sed, ut a prophelis prsedietaesurit, in lucem expo-
Divinitas Christi ex variis ejus npminibus asseritur. nere ? Proba, si potes, baecila noh dixisse
prophe-
23. Sequilur Joel et his verbis sensum praeceden- tas, et
egomei erroris veniam deprecabor.
tis prophetoe affinnat. Ait namque : Filim Sion, ex-
sultdle, e~tImtamini in Domino, quia dedil vobis do* Christus ad gentes legatus.
ctoretn justilim (Joel. n). Quem Isaias Dominum 26. Procedat Abdias propheta, et quid super his,
vocat, Dayid Hominem et Altissimum, Jeremias vi- cum choro prophetarum audierit proferamus. -^i»-
rum novum, Michaeasdominatorem, Osee Domimm, ditum, inquit, audivimus a Domino , et legatum ad
Joel jusiitim doclorem riominal, filiasque Sion co- genles misit (Abd. i). Dicit non solum se, sed om-
hortatur ad laetitiam et exsultalionem, eo quod ta-. nes prQphetas audisse aDomino, quod legatum ad
lem eis Dominus dederit, qui justiliam docealverbp genles mitteret. Legatus vices illius supplere solet
et opere, lalisque doclor habeat discipulos exsul- a quo missus est, quodcunque praeceperit: aut sta-
tanles in laetitia et exsultatione. In his omnibus ttterit, tanquam ipse dixisset qui misit. fixum ac
quid aliud nisi Deus homo praedicatur ? Modo Dc- stabile perseverat. Quisestiste legatus, qui missus
minum vocant ut Isaias, inodo virum et homimn} a Domino Judaeum postponit, et ad gentes ingredi-
ut Jeremias., loquenlemel docenlem ut,Joel, natum et D lur ? quod ejus propositum vei mandati exseeutio ?
conceptum ut David. Unus est omnium sensus et Profecto ut reminiscantur et converlanlur ad Do-
una senientia, quia unus fuil in oronibus spirilus. minum universi fines terra, Hoc esi ejus pi,-oposi-
et una fides. tum, et hocmandatum Dei expressum, quo.d unus
Prophelia Amos de Christ%adventu. post prophetas cunctis gentibus nuritiavit. Qujs est,
24. Amos propheta postquam minas Domini con-s inquis, ille de quo loqueris?Universus orbis, i.ma
tra vaccas pingues quae erant in monte Samariae genles ipsaerespondeant quis ille sit quem jamdu-
subtili sermone descripserat, de advenlu Domini et dum missum a Domino receperunt ui Dominum.
Salvatoris boc modo subjunxit, dicens : Postquam Ipsae sibi testes sunt, quod prophetia rei verilale
autem hwc jecero tibi, prmparare in o.ccursumDei tui completa es.t; sed et Jonas (cap. i) prophela qui
Israel; quia ecce formans tnonles, et creans ventum, recessit a Judaea ut poenitentiam Niniye prpedicaret,
qnnuntians homini eloquiumsuum, el gradiens supex oslendit aperte qupd ista legatio, repulsa Judaea,
excelsa terrce,Dominus Deus exerciluum nomenejus transmigraret ad gentes, unde et difficultates itine-
(Amos iv). Est itaque sensus verboimn, o tu lsrael, ris ac in vcnlre celi angusliae teriebrosae, necnon et
nostqiiam bcec omnia suslinucris, quoe Dominus bedera quas caput ejus operuit et orto sole exaruit.
767 ANONYMlSJSCULl XII. 70G
in figura illius contigerunt, quem in his praesignavit,A lare cupierat, eausatus cur paleretur Nabuchodo-
operibus. nosor aggravare jugum caplivitatis super populum
et non polius redderet impio juxia impieta-
Michwm.prqphetia de. Domini passione et eversione suum,
Jerusalem. tem suam,et justojuxla juslitiam suam, itadicens:
27. Michaeasde quo superius dictum est, saepius Usquequo,Dotnine, clamabo et non exaudies; voci-
de Christo ministeria | f. mysleriaj manifestal.Nunc ferabor vim paliens, et non salvabis? (Habac. i.)*
de ejus nativitate, sicut praedictum est, ac passio- Cui Domihus tanquam ad interrogala respondit :
ne ejus commemorat, ut ibi: Nunc vastaberis, Quia ecceego suscilabo Chaldmos gentem amaram
filia latronis. Obsidionemposuerunt super nos, in snper latitudincm terrm, elc. (ibid.). Cui primae
virga perculient maxiUam judicis Israel (Mich.y). causationi respondil Dominus,'et quae esset causa
Ad Judaeam el Jerusalem loquitur , et utrisque no- plenius est exseculus in parlibus. Ideo, inquit, noh
menunum imponit : Filia , inquit, latronis; non misereor super Judam et Jerusalem , quia ad hoc
Dei, sed diaboli, nune vaslaberis : tempus erit in suscitavi Nabuchodonosor ut propter peccata po-
proximo, quo Romano venienle exercitu depoptt- puli civitatem et templum incendatt ac ullionem
laberis, et fere redigeris ad nihilum. Obsidionem meam experianlur qui contempserint me. Quod
"
posuerunt super nos, quod non esl aliud quam ab propheta cognoscens tanquam super temeraria in-
ipsis obsideri Romanis; et quare causa tantae vas- quisitione pceiiitens, lemperat quaeslionem ac a
tationis adveniat, subjungit : Ih virga percutient proposito resilit, nequaquam de caetero Dominum
maxillas judicis Israel. Quomodo hoc completum ad deceplionem provocans, cur Iiocvel illud faciat,
sit; nullus qui passionem Domini legit ignorat. Di- sed divina secrela soli divino judicio derelinquens,
cit Jerusalem obsidendam, et post obsidionem pe- «juid in se reversus sit aclurus in posterum pro-
nitus essevastandam, eo- quod percussit maxiHani phelica voce subjungit: Super cuslodiam meamstabo
judicis Israel, qui estdiristus. (Habac. n). Et est sensus : In sublimitate prophe-
De prmdicatione Evangelii. liaemeae couslilulus a Domiiio, diligenter allendam
divina revelalio mihi pronunliet ac proferre
28. Nahum propheta post- descripiam ejus ever- quid
siouem, EvangeliumChristi loto orbe prjedicandum praecipiat. Figam gradum super tnunitionem (ibid.),
in ipso qui firmus et immulabilis est lota mentis.
nianifeste praenuntial ila dicens: Ecce. supertnon-
tes pedes evangeliianlis et annunliantis pacem (N-a- intenlione perseverabo , el contemplabor in illo.
in specula , ut videarn quse fulura sunt
hum i). Unum insinual qui evangelizet, hoc est lanquam
et annuntiet '
Q longis post retro lemporibus, quid dicatur mihi
eyangelium primus praedicel, pacem super liis- quae complebuntur in tempore suo. Et
quaefutura sit, non inter Babylonem et Judseam, mihi Dominus el dixit : Scribe viium, et
sed inter et
Deum hominem. Et pedes ejus super respondit
eum super tabulas , ut percurrat qui legerit
montes slare dicit, quod nequaquam de puro ho- explana
adhuc visus procul, et apparebit in finem
mine valet intelligi. Possibile namque esl hominem eum; quia
el non menlielur. Si moratn fecerit, exspecta eutn
super unum monlem stare ; sed quod divariealis veniensveniel, efnon tardabit (ibid.). Prophela
stet duos non quia
pedibus super video, neque id' intel- secum deliberanle et ex diuturna deliberatione
ligi voluit ille qui scripsit. Quis ergo poterit hic sententiam tandem
nisi nutu et volun- proferente quid ageret, ad hoc
essede-quoloquitur Deus, qui tolum suae contemplalionis defixit inluitiim, ut in
tate sua lnontes et colles inslituil? Cujus pedes
sanclitate perseveraret, et merilo sanctilalis audi-
ideo super montes stare dicunlur,- quia quotquol:
ret quaeDominus post tristia-heta promitteret, quae
prophelaesive magislri in lege fuerunt, quipropter fiilura praediceret. El respondit milii, inquit, non
ejusdem divinae legis stc-ientiam et alla virlutum in-
illo inferiores qualiscunque, sed Dominus. Respondit non ut meae
signia.monles appellali sunt, sunt;
disputalioni quam superius sub persona populi
cujus evangelittm lanto excellentius^eminet.quanto D
proposueram, sed mihi, mecum in corde meo co-
perfectius pacem hominibus datam insinuat. Si
non' recipis hoc esse dictum de Christo, niani- gitantiquid agerem, quaefutura praedicerem. Et di-
festa nobis,quis ille sit qui supra monles ad lil- xit, quia pretium fulurorum instiluil: Scribe visum,
teram stalum habeat, et per evangelium pacem non quod in corpore, sed in mente vidisti. Etquis
est iste visus ? Slelit in custodia, ut omni diligen-
annuntiet. Magis enim volo de tuo mucrone per- tia
servaret cor suum. Fixit gradum super niuni-
fodi, quam mea sagitla quasi puncto vulnerari,
lionem, ul in proposito perseveraret, ac dignus
Prophetia Habacuc de Chrisli advenlu. haberetur indignatione divina noscendi coeleste se-
29. Sequitur Habacuc et Christum in saecnli fme cretum, et loquendi futura de Chrislo mysleria.
venturum ostendit, ita dicens :. Super cuslodiam £l explana eum super tabulas. Non tanlum more
meam stabo,el figam.gradum super munilionem, el prophetali perfiguras el aenigmata scribes quaeme
contemplabor ul videam quid dicalur milii (Habac. permittente vidisti; sed explana visum, boc est
n). Querimoniam fecerat in principio voluminis manifeste pronuntia , ut non sit necesse Iectori
sub persona populi clamanlis ad Dominum, ac juxta propter lectionis difficultatem doctores adire; imo
ro.oremhumanoe impatienliae cum Doroino dispu- teleri, inlelleclu pcrcurral qui logeril cuni, ct s!a-
.769 TRACTATUS ADVERSUSJBDJEUM. 770
lim fiat credulus, ^uia qui legerit et incredttlus IAtuere; quia ejus qui in le est populi misereberis,
fuerit, non erit anima ejus recta in ipso. Hic, Ju- Videlicet credituri, et severitatem legisgraliae niise-
daee, manifesie damnaris, quia legis et non cre- ricordiatemperabis. Misericordimrecordaberis,illias
dis : Si moram fecerit, exspecia eum. Si moram fe- videlicet quaui primus homo peccando perdidit, cu-
cerit quadringentorum et nonaginta annorum (lot .jus tanlopere videris oblitus, dum reddis iraliis
enim anni juxta ralionem annorum lunarium Com- quod jusle meremtir, et subtrahis jure miserantis
affectum usquequo iempus veniat miserendi, et il-
pulantur a temporequo templum reaedifiealumest
subEsdra et Nehemia usque ad Gbrislum), o pro- iud opustuum fial quod audivi, quod quia lerribile
pheta, ne desperes mininie posse promissum im- et sanclum est, limui videns in spiiilu modum quo
pleri; sed exspecta eum, quem tu vides in spiritu illud impleri disponis^ Quod quia jussisti scribi
venlurum in cariie, quia veniens non in ;phantas- apertius et explanari in tabulis, libenier iinplebo ju-
mate, sed vere veniel; et quamvis videalur isub bentis officiuin, ac illud opustuum diligenier expo-
praescripii lemporis spalio differre praeseniiam , nam manifestis indiciis-.
non tardabit quin tempore coiislitulo promissus 51i Audite, tribus et lihguae, vgentes etipopuli,
adveniat. Et hoc quidem signum. Qui incredulus quae Dominojubente praenuntio. Deusab auslro ve-
cst eo tempore quo baec fierent, non erit aninia " niet, el sanctus de monie Pharan (ibid.). Hic est vi»
•ejus recta cum ipso, quia legis praevarfcator exi- sus quem milii ostendit Douiinus, et explanare jus»
stet, me dicenle per Moysen : Ipsum audietis lan- sit. Hoc opus ejus quodaudivi et tiinui, quod vivifi-
guam me, et si quis Ulum non audieril, delebitur candmn et nolificandum cst in medio annorum, hoc
anima illa de populo suo (Gen. xvn). esl in illo tempore quo lex finem accipiet et gralia
SO.Haecde Habacuc quanlum ad lilteram» Sed sumet inilium. Ac ne vobisveniat in ambiguiim quo
quaeris ubi isle visus explanatus sit a propheta. Re- tempore visus adimpleatur, et opus Domini veniat;
spondemus quod in eonsequenli scriptura quae lu- nunc vobis praedico, sicut praedixi, quod fiel inme-
Vttulatur Oralio Habacuc, non lantum visum, hoc dio, annis veleris Inslrumenli succedenlegratuita
•est quod vidil explanavit, sed manifeste taiiquam misericordia, et cessante ritu sacrificiorum. Opus
bonus audilor exposuit: Domine , inquit, audivi in Deijam venisse jpsa rei veritas comprobabit, quod
spiritu propheliae oudilum luum (Habac. m) tan- non erit aliud quamveniens ipse Deus. Abaustro
quam tenuis auraj sibilum. Suave quidem admodum veniel, ut visus explanetur ad lilteram, de Belhle-
•ct leneestquod auditur a Domino; el limui cogno- hem consurget, quae ad austrum sila csl, quia. in ea
scens et praevidensquaefaclurus sis. Obstupui lanto -, nascetur juxla Michaeamqui ait : Ex te cxiel quasi
miraculo, et limui illud scribere. digno minus elo- dominator in Israel (Mich. v). Qui idem est el non
quio. At quia luum proposilum impleri necesse est, alius Sanctus de monte Pliaranqui mons vieinus est
x>Domine, Opus luum sit; et hoc oro, ut sit juxta monli Sinai, a quo idcirco venire dicitur, quia non
beneplacilum voluntatis luae, lempore praefinito,hoc tanlum ut lemporalis et natus surget exBetlilehem,
est in tnedio annorum. Eo lempore impleaiur sermo sed lanquam aeternus quiiegem deditin nionle Si-
luus, Domine, quo Yeleri Testamenlo finito cum na, et Moysi locutns est facie ad faciem. Vel Dens
-annis sub lege transactis, vel ante legem, succe- ab austro sive a meridie, qua hora lux diei clarior
dant anni de quibus locutus es : Cogilavi dies anti- est, veniet, ab illo scilicet qui lucera habilal inac-
,(juos, et annos mtemos in mentehabui (Psal. LXXVI). cessibilem, et sanctus de monte, de subliinitaie
Etalibi: Feriam vobiscumpaclum sempiternum mi- ccelorum, juxla David quiait : A summo cwlo egres-
sericordias David fidelis (Jer. xxxn). Et iterum : Ec- sio ejus (Psal. xvin), qui Os el Verbum^Patris est,
ce diesveniunt, dicil Dominus, eldisponam testajnen- cttncla videntis et regenlis. Pharan quippe inierpre-
lum dotnui Juda (Amosyiu), non sccundum testa- lalur. os videnlis. Et recte de Pharan venire<Iicitur,
nientum quod dedi patribus eorum. Ergo in medio quia Yerbum procedit ex ore Aiiissimi. "Ab austro
duorum lestamentorum, hoc est in fine praecedenlis D ergo secundum quod temporaliter nalus est,' venire
el in initio subsequenlis, quaudo hoc medium an- dicitur, et de nionte Pharan, qnia selernaiiler ex
norum interduo tempora fiet. Yivilica, Domine, il- ore cuncta yidentis Altisshni Palris^procedil aetcr-
lud opus luum, quod sttperius jussisti explanari nus.
in labuliset aperlius scribi. Certus ilaque de futu- 52. Fortassis iiimius fuerim in-unius expositioiie
ris effectus, non orando sed praedicendo prosequi- capiluli, et leclori faslidium generans. !ltereinus:e'r-
tur : In medio annorum nolum facies (Habac.m). go qua^dicla sunt, el quid Judaeus audire rogatur
Tunc sine omni ambiguitate quod modo promiltis, breviter repliGenms.Dixerat superius sesupercnsto-
quando illud mediuin erit quod dividel inter duo, diam suam slare, et figere gradum siiper munil/io-
videlicet inler testamenlum qtiod dedisti patribus nem, ut contemplari posset el videre quid sibidi-
noslris, et testamentum quod te daturum promitiis ceretur : responsumque est illi a Domino alqUe
mullum a primo diveisum, ac lunc cum iralus fue- praeceptumatscriberct elexplaiiaret i;n labulis ; at
rls, quia propiliatio fiet per ununi cunctis, miseri- ille prosecutus jubentisimperium, hanc explanatio-
cordim recordaberis (ibid.). Non erit ainplius ne- neni dedit, quod opus Dorainiin medio annorum no-
cesse oculum pro oculo, vel dentein pro dcnte resii- lum-faceret. Qttid.amice, pontendis? Aul bie.pro-
 771 ANONYMIS.-ECULI XII. 772
. pheta, ul Domini praiceplo pareret, visum explana- A imis ascendat ad superos. Haecesl abscondila forti-
vit, insinuando lempus et locum ; aut euncta reli- tudo morientis in cruce, et cornua lenentis in ma-
quil obscura, et lanquam inobediens Domini voluii- nibusi
latem implere contempsit. Sed ipse sibi leslis est in Medium ahnorum quomedo intelligendnm. JE(a\
hoc versu quod imperala peregil. Nam docet aperle auctoris.
quod in medio annorum Ghrislus, qui et Deus, ad- SA. Diximus de visu quomodo referatur ad Chri-
venieti Qua ralione, inquis, visum ad Chrislum re- stum, restat nunc dicendum de medio annoium
fers, et medium anhorum ad ejus adveutum? De quomodo advenlum ejus insinuetv Asseris quod in
Christo respondemus in primis, quod hoc prophela fine saeculiCliristus venlurus si8. Ubi primum, qua;-
praeter Isaiam nemo prophetarum apertius Christi so te, ut doeeas quomodo finis saeculimedium anno-
nomeri insonuit. Ail namque : Exsultabo in Deo Jesu rum dici possit? si finis saeculi medium annorum
meo (Habac. ni). Sed et ea quaede hoc nostro Jesu est; tot anni saeeuli post fihem ejus fuluri suntquot
futura erant, videlieet passionem et mortem clara praecesserunt: non ergo finis dici, quod medium
voce praedixit. Praemisso namque quod veniret ab erit. Si non in medio annorum juxta prophetam
austro, mox omnipolenliam ejus subjunxit, dicens: hotum liet promissurn Dei', discerne quo temporc
Operuit ccelosgloria ejus (ibid.). Solius Dei est ope- fiet, aut in fine juxta tuanv sentenliam, aut in me-
rire gloria coelos, ellaudis ejus plena est lerra (ibid.). dip annorum juxta prophetamv Gui vestrum magis
Quod hodie coinplelum esse videre potes ad litleram. credendum esl! Sicut finis alieujus temporis me-
Jesum Salvatorem lotus orbis agnoso.it. Tu solus dium ejus dici non potest, ita nec medium finis. Sed
excaecatus es, et lui similes, parum videns in terra, in medio annorum juxta prophetam nolum fiet, ergo-
nihil in coelovisurus, apud inferos totus iturus in non in finito stalu temporum. Falsa est igilur asser-
tenebras exleriores, nisi lucem aspicias quaesplen- tio lua, qua dicis- Ghristum itf saeculi fme venfii-
dor ejus est cujus laude plena est terra. Splendor, rum. Yideamus itaque de medio annOrum ef prophc-
inquit, ejus ul lux erit(ibid.), illius videlicetqUi venit tam dixisse verum 'per omnia comprobemus. Mille-
abaustro Deus,qui coelosgloria regit, et terram Iaude simus centesimus sexagesimus sextus, meis dico
replet. Et quid de illo qui lanlus ac talis venturus temporibus, jam annus-evolvitur, ex quoFilius vir-
est ? Juxla lsaiam in fortitudine veniet, ipsa tamen ginalis effulsit in mundo tempore constituto', juxta
occultaque cornua in manibus ejus, et ibi abscondita praescriplum numerum hebdomadarum Danielis, de
erit forlitudo ejus (ibid.). Et quae est fortitudo Dei quo in suo loco plenius Deo volente dicturi sumus :
nisi ipse Deus? Ipse secundum quod homo est mani- ,C quantum vero adbuc lemporis restel soli Deo notum
festus erit, secundum quod Deus occultus, ut ait est, mortalibus cunctis ignotum. JJIud lamen me-
idem Isaias : Exspectabo Dominum qui abscondit fa- dium annortim esse non dubitamus, quo dulcedo
ciem suam a domo Jucob (Isa. vni). Chrislianorum de coelo stillavit in terras, et una be-
55. Quomodo cornua in manibus ejus sint, expo- nediclio juxia Isaac de rdre ceeli desuper et de pin-
sat ipse, qui visionem explanare videlur. Altitudo, guedine lerrae confecta est, id est unus Cbristus cx
inquit, tnanus suas levavil (Habac. m). Quid! pedes divina et humana naltira proveniens, in quo nolum
sjus profundum abyssi penelrant, et manus in allum faciens Dominus salutare suum ante conspeclum
levat; utorel, an utoperetur? iEstimo ut oret, ut gentium revelavit justiliam suam. Quod ideo me-
operelur* ul moriatur; oret in coolis, operetur in in- dium annorum dicimus, quia lex Una praecessit, et
fernis, morialur in terris. Quid enim magnum esset allera, id est nova, subsequenter esl; translalo
si alliludo manus suas sine causa levarel; sed alti- quippe sacerdotio, necessario facta est translalio le-
tudo quae Deus eslmanus suas levavit, ut compleret gis,- illo succedenle cui dictum est: Tu es sacerdos
ad litteram quod praedixerat per prophelara : Cornua in mternum secundum ordinem Melchisedeck (Psal.
in manibus ejus (ibid.). Quomodo, inquis, id in cix). Si hoe non concedis esse medium annoruni
Christo completum est. Interrogas ea quaeinvitus D primaelegis et secundae, ostende tentplum et saeer-
audire cogeris? Aspice Chrislum morientem in dotium et regnum in Judaea, ul adhuc exspectari
cruce, el in utroque cornu crucis manus ejus clavis debeat primus Salvatoris adventus. Si vilulam spe -
aftixas, ac inclinato capite morienlis levatas in al- ctes, nihil est quod pocula laudes. Haecde Habacuc
tum, et cornua videbis in manibus, ubi abscondila hucusque dixisse sufiiciat, ubi iterum atque iterttm
esl fortitudo. ejus, quia in cruce positus attigit a quaeso lectorem, ut haec eo sensu dicta recipiat,
iine superiori cuncla regens ad finem inferiorem for- quo superiora dicta surit, videlicet quo debeal Ju-
titer moriens, utraque manu suaviter cuncta dispo- dseus arctari et prophetarum auctorilate convinci.
nens (Sap. vm), vincens in inferno, regnans in coe- Non ignoramus quin apud majores subliles intelie-
lo, inler utrosque tanquam inler dextram et sini- ctus habeantur, sed noslrum proposilum est cum
strain ipse moriens uno suavi sonino mortis, quia Judaeoconfiigere, non cum Christiano de Scriptura-
volunlar-ie ccelis reddit gloriam, terris vitam, mor- rum expositione disserere.
tem inferis, id.est inferni principibus, ut cuncta ad De Sophonia proplieta.
suum ordincm redeant, . boc est humana natura 55. Yeniamus ad Sophoniam qui ob profundila-
propier quam temporalia cuncta facta sunt, ab latem mysteriorura quae de Cbristo praenoverat Ar-
773 TRACTATUS ADYERSUS"JUDJ<:UM. 774
vanum Dominidictus est. Hic Spiritu sancto plenus, A vel angelus vices sponsi geret circa te vel operam
in quo factus est praesciusfuturorum, gaudium quod dabit; sed ipse qui Dominus et Deus est, ipse sal-
de Christi adventu in corde conceperat, ineflabili vabit te. Ipse, quod non negligenler praelereundum
menlis exsultatione pronunlians ail: Lauda et ex- est, ipse per suam praesenltam quam exhibebit in
siilla, filia Sion, jiibila, Israel, exsulla et Iwtare in medio tui salvabit te. Praesens quippe erit quadam
omni corde tuo, filia Jerusalem (Soph. m). Causam- praesentia quae salvabit, quia corporaiis in carne
que post pattca subjungit : Dominus Dcus tuus in Videbitur qui ubique potentia divinitalis praesens
medio tui forlis, ipse salvabit te (ibid.). Lauda, in- est. Hanc prsesenljam de qua prophetae loquunlur,
quit, Dominum de multitudine misericordiae suae, exhibebit in corpore. Non enim solummodo divi*
maximeque exsulta juxta Joel qui ait: Filia: Sion, nitatis ejus praesentiam intelligi voluerunt, qui to-
exsultale in Domino Deo veslro, quia dedit vubisdo- lies ejus adventum praedixerunt; sed aliquid retro
clorem juslitim (Joel. n), ut laus Dei prius ex ore saeculis inusilatum fulurum esse cTebra sententia-
procedat ex hoc quod misericordia ejus tam co- rum permutalione testali sunt. Quid enim veri con-
piose per Christum abundat, jungiturque laudibus tineret sententia prophetarum qua dicitur: Yeniet,
oris exsullatio mentis, ut omnia quae in te sunl lae- veniet, apparebit, apparebit, videbitur, non mora-
teutur et laudent corde et ore, mente et opere, quia bitur, nisi Yeritas, ul ita dicam, aliquando in veri-
Dominus Deus tuus in medio lui erit. Et non tanlum tale veniret ? Sophonias ergo praesentiam Domini
lauda et exsulta, filia Sion, hoc est duaetribus Juda corporalem insinuans ait: Dominus Deus luus in
et Benjamin; sed et tu, o Israel, jubila, tanlaque medio tui fortis, ipse salvabit te. Dominus ad uni-
in corde tuo replere laetitia, ut magis mente vultu- versas gentes regendas, Deus ad formandas, fort!s
que pronunties quam voce cantandi vel usu lo- ad aereas potestates debellandas in medio tui prae-
quendi, quam ardenti desiderio Dominuin Salvato- sentia corporali, ipse non alius salvabit te, hoc est
rem exspectes, quantisque votis venientem susci- a potestate mortis aeternaeliberabil te. Non recfpio,
plas, quam laudabili Dde dilectionem ejus in corde inquis, expositionem tuam, quia magis contrarium
relineas. Exsulla el lauda, filia Jerusalem, cui anle esse videtur quam veritatis series. A me breviter
praedixi, ut laudares in fide et exsultares in spe; hoc responsum habeto, nec ego conlentioni luae as-
ilerum dico, exsulta et lsetarein omni corde tuo, ut senlio, quia neque veritati innitilur, nec aliquid
e.t duplicata laelitia veniat geminata dilectio, et in verisimile habere videtur. Quapropter sicut tuam
trina laude sit una perfeclio, videlicet in fide, in falsitalem non recipimus, ita tuas assertiones au-
spe et charitate. Indixi tibi laudem et exsultatio- r ctoritate prophetaruin facile reprobamus.
nem qua prius dicla es filia Sion, id est specula De prophelia Aggmi. Palriarcharum de Christo
quee mecum; quia et hoc nomen meum est, per^iro- desideria.
phetas tuos futura praevides.Nunc autem vere le fi- 57. Proferatur Aggaeus, qui feslivus interpreta-
liam Jerusalem nomino, quia vides eum oculo ad tur, inmedium,'et cui nostrum magis assentiat au-
oculum, qui juxta Michaeampax erit in medio tui diamus : Domini.imDeum omnipotentem inducet ila
cum venerit. loquenlem ad populum Judaeorum : Adhuc unum
Christus Rhinoceroti comparalus. modicum est, et ego commovebocmlum et terram,
56. Quaerisne quis iste sit ? Dominus Deus tuus mare et aridam; el moveboomnes genles, et veniet
qui est in medio tui fortis, de quo Balaam in Nume- desideratus cunctis genlibus (Agg. n). Quis est iste
ris prosecutus est, dicens: Cujus fortiludo sicut desideratus, vel a quo desideratus, quem Dominus
Rhinocerotis est (Num. xxm). Rbinoceros a nullo promittit esse venturum? Abraham patriarcha bu-
venanlium capi potest, contra qttem venientem si jus desiderio inflammatus ait ad Dominum: Dotnine
virgo sinum expanderit, statim in eam prosilit, et Deus, ego vadam absque Iiberis, et hwres tneus isle
magis amore quam violenlia appropinquatur. Ideo Damascus Elieier (Gen. xv). Audierat in semine
Balaam fortitudinem ejus Rhinoceroti comparavit, D benedictionem cunctis gentibus e-se dandam; et
quia ad ejus similitudinem, relictis omnibus perse- tamen quod differri dolet, impleri postulat nimio
quentibus, in medio sinu filiae Jerusalem, id est desiderantis affeclu. Isaac"pari voto benedictionem
Ecelesiae, caput Dominus inclinavit; et ipsa recepit filii precatur adesse, dicens : Eslo Dominus fratrum
in sinu quem in ulnis apprehendere Synagoga non tuorum, el incurvenlur ante te filii tnalris tuw (Gen.
potuit. Qui ideo libenlius ad eam inclinavit, quia xvu). Quod nequaquam in Jacob vel in aliquo suc-
invenit in ea verecundiam pudicitiae, mansuetudi- cessorum ejus esse completum probare potes ad
uem humilitatis, tranquillitatem morum, et disci- litteram. Si hoc completum esse dixeris in Joseph
plinae cuslodiam.Forlis ergo in medio filioeJerusa- vel in aliquo regum, quomodo verum erit quod se-
lero facttts est humilis Dominus Deus; unde ad quitur : Et adorenl eum tribus iibid.), cum nequa-
isetiliam et exsultationem provocatur, laetitiamdico quam aliquis eorum a cunctis gentibus adoratus
tcmporalem de ejus advenlu ; ad exsultationem de sit? Soli Deo convenit, ut adoretur ab omnibus:
perpetuo salulis obtentu, quia ita subsequitur: ergo completur in Christo, sicut hodie cernitur, qui
Ipse salvabit le, ideo gaudere et laetari te moneo, Deus est et homo de semine ejus natus. Jacob in
filia Jerusalem, quia non ut haclenus, propheta benedictionibus filiprum exspectationem suam ad
 775 ANONYMlSiECULl XII. ',76
'
ChriSlutn refert ita direns: Salulare luum exspecta-;A Mare movebo, quia cetum, qui in eo est interficiam.
bo, 'Domine (Gen. XLIX),ac si diceret: Exspeclabo Sed et arida movebitnr, de qualsaias loquitttr:
Salvaiorem, qui mihi veram et aeternam salutein Scissm sunt aqnw in deserto et lorrenles in snlilu-
'resliluel. ftesponde ubi exspeclavit iste salutare dine, et quw erat arida in stagnum, et siliens in fon-
Domini, qui statim completa benedictionese colle- lem aquarum (Isa. xxxv). Cuinque baec omnia com-
"gil in lectulo, et ex luce migravit, ad patres suos plevero, veniet Desideratus ob salalem in mundo,
ad animarum loca descendil? Et tamen ob vitam aelernam in futuro, non tanlum Judae et
' apposiius
ibi per salvatorem salvari se credidit. Job nequa- lsrael, sed cunctis geiilibus Iribueiidam/Veniet de-
quam hujus desiderii expers fuil, sed optavit ven- sideratus quidcm a palriarchis, praediclus a pro-
turum in carne, quem praeviderat iii spiritu ita di • phelis, desideratus cunctis genlibus, quia provocatus
cens: Quis det ut veniat petitio mea, et quod exspe- «luadain ineflabili dilectione ferventis iliius... quae'
cto tribuat milii Deus? (Jobvi.) Quis, inquit, det, de cunciis gentibus congregala sunt, ut pene prae
id est vere' fiat ut venial, et non morelur pelitio ejus desiderio morienlis,.... qua3 dicit in Cahticis :
iflea landiu desiderata, quae nibil aliud esl quam Osculelur me osculo vris sui (Cant. 1). HaecAggaeus
Clirisius; et quod exspecto, videlicet praesentiam de' Christi adventu.
ejus, tribuat mihi Deus qui eum missurus est. ^B 58. Si libi volueris haec signa expone ad litte-
Moyses quidem pari voto sic ait: Obsecro, Domine, raiu ; ccelum dicimus esse motuin, quando Christo'
tiiilte quem missurus es (Exod. lv). Quod esl aperle moriente sol Obschralus est. Terra niota esl juxta
dicere : Disponis, Doniine, dare legem populo luo, sensum quem siiperius cxposuimus,' quia cceli di-
etnie duclore ad terram promissionis inducere; stillaverunt a facie Dei Sinai: uitra ad litteram,
altamen, Obsecro, Domine, utquod modo fit in fi- quia petraeseissaesunl. Mare commovil, super quod
gura, postqtiam tempus advenerit, appareat in ve- pedibus ambulavil; et ipso in navi consistehte, ad
Titale; et ad hoc myslerium luae voluntalis implen- ejus imperium liquidum elementum nunc procellis
dum, mille, Domine, quem missurus es Ghristum, intumuit, nunc lempeslate sedata pacatum sletil,
qui aquas vere vertat in sanguinem, veniatque si- Aridam movit, quae nihil aliud quam genlium mul-
mul in aqua et sanguine, ut, postquam baplismum titudo illius praedicatione rigata,ul florerel ac fru-
dederit, proprio sanguine redimat, elsic populum ctum bonioperis ferrel, jttxla Isaiam qui ait: Flo-
suuin per mare Rubrum ad terram repromissiOTiis, rebit quasi lilium, germinans germinabit, et exsutla-
hoc esl ad pacem aeternaequietis, inducat. David bit Imtabunda el laudans(Isa. xxxv),Florebit odore
hoc idem in psalmo preeaius esl, diceiis : Oslende . bonorum operuin sicut lilium, candore niunditiae,
nobis faciem tuam, et salvi erimus (Psal, LXXIX). in, cujus iuedk) color aureus erit Deus in Clirislo
Isaias Saivatoris adventum a Domino poslulans: mundum reconcilians sibi, germinans iniiium
Emiile agnum, Dotnine, dominatorem terrm, de pe- boni operis gerininabil frueltim perfectionis ; et
tra deserti ad tnonlem filiw Sion (Isai. xvi). EniiUe, exsultabil in gaudio laelabundade promisso, quod
inquit, Domine, quod adbuc in secrelo luo est, est: Vbi ego sum, illicet minister tneus erit (ibid.);
videlicelAgnum nihnsuetuni, innoceniem etjuslum; et laudans Dominuin de saiutis adeplo beiieficio.
qtti ideo Agnus diclusest, quiacoram occidente se Ac post pauca subjungil: Ipsi videbunt ghriam
non aperiet os suum. Erailte eum, Doraine, de pe- , Dominiel decorem Dei noslri (ibid.). Quod nequa-
tra deserli, Ruih veniente de genlibus ad Judaeana quam de arida vel deserla ferra inielligi valet ad
$t generante Obed, Obed Jesse, Jesse David, de lilteram. Cum enim praemisisset: Lwlabitur deserla
3ujus fructu redde nobis Dominatorem terrae, et et invia, et exsultabit soliludo (ibid.), ut gentes in-
veniat usque ad montero filiaeSion, hoc est ut vi- telligerenlur hortalus est cum subjunxit: Ipsi vi-
deatur in Jerusalem. Hic est Desideratus de quo debunt gloriam Domini (ibid.). Yiderunt enim Chri-
nunc Aggaeus propheta loquitur, quem Dominus stum miracula facientem, audierunt praedicanlem,
promitlit esse venturum. Adhuc, inquit, modicum iD suscepere docenlem, secutae sunt praecipientem,
est, exiguum temporis spatium reslat, quia mille dilexere morientem, amplexalaesunt fide resurgen-
anni ante oculos meos lanquam dies hesterna qum lem, et jain tenent in fide regnaniem. YTiderunt
prmleriit (Psal. LXXXIX) ; el ego commovebocceluni ergo.gloriam Domini in mundo, videburtt decorem
et lerrarn, mare et aridam. Quorum sensus hieesl: Dei in coelo. Illis ilaqtie desideratus exstitit, illis
Seniel movi coelum,-quando legein dedi in monte desideralus advenit, illis fidem dedit, el Vitam aeter-
Sinai, el descendi super eum in igne. Movi lerram, nam ob meritum fidei repromisit.
quando fonlesabyssi rupti sunl, et diluvium super De prophetia Zachariw. Judmorum vana spes de
ierram induxi. Movi inare, quando in duas paries Messia.
divisum esl, et populus siccopede pertransiit. Sed 59. Audiamus de caelero qttid de ejus adventu
etaridam movi, quando os suum aperuil et peccan- Zacharias prpphela locutus sit. Poslmulla etvana
tes absorbuil. Ad baec unum modicum est, quia quae in lextu.prophetiae suae locutus est, pauperem
neque mille anni erunt; et ego movebo ccelum, regem inducit sedentem super asinum et super
quia coeli Dominuni mitlam. Movebo terram, qttia pullum filium asinae, ao. huic pauperi et ejus pau-
apcrietur el germinabil salvatorem (ha. XLV). periali hortatur liliam Sion obviam procedere, di-
 777 TRACIATUS ADVERSUS JUDJ^UM. 77g
cens: axsulta, filia Sion; jubila, filia Jerusalem : A quod ipse erit ascendens super asinum el super
ecce Rexluus veniet libi juslus'et Salvator (Zach. ix). pullum filium asinae. Super asinam sedens civila-
Ipse pauper ascendens super asinum el super pul- tem intrabit, ut>hoc quod praedico possit compleri
lum filium asinse, juxta prophetam ; qui futurus ; ad litteram, et super pullum filium asinae quia
est, pauper erit non dives, quem iamen regem Sioni utrumque sibi exhiberi jubebit. ln quibus verbis
es.se dicit. Ubi est ergo tota illa vana spes tua, quid aliud quam per regiam paupertatem lnimano
qua tibi repromiltis regem nescio quem regnatu- . generijustitiam et salulem provenire designat ? Et
rum mille annis in Jerusalem, qui tanta abundet ; quidem non satis adrairor, qua fronle pauperem re-
auri copia, ut universae plateae sternantur auro gem, juslum et salvatorem non recipias, cum talem
mundissimo ? qui in auro et argenlo, juxta tuam prophetica descriptio docuerit esse venturum. Divi-
asserlionem, tam copiosus erit, quomodo pauper tem, inquis, et potentem exspecto, qui nos de
futurus praedicitur? Aut propheta fallitur, aut tua cunctis locis captivitatis in unum adducat, ac civi-
prophetia dolose mentitur. Sed omissa fabula va- laiem et templum nobis restituat. Debes hoc certo
nitatis, veniamus ad paupertatem veri Regis. Ex- prophetarum auctoritate probare ,non tam facile pro
sulta, inquit, filia Sion; jubila filia Jerusalem ; quoe libitu mendacium falsitatis asserere. Sed de his hac-
supra jam plenius dicta sunt, non est ea necesse B lenus.
repetere. Ecce rex luus, inquit, veniet libi, qui mo- Malachim -prophetia de reprobatione Judworum et
do rex tuus est, Deus vivens in. saecula. Ecce, quod Christi adventu.
est demonstrandi cerliludo, Ecce veniet libijustus 40. Videamus nunc quid Malachias qui in ordine
adjudicahdum, et Salvator ad sanandum, exhiben- prophetarum duodecimus est, de abjectione populi
do praesenliam corporalem juxla quod alibi ait: Judaeorum et de adventu Christi praedixerit. Deuiu.
Ego veniam, et sanabo conlritionem populi mei (I loquentem inducit ita dicens .: JVoreesl mihi'voluu-
Mach. 11). Ae ne putes adventum ejus non esse las in vobis, dicil Dominus, et munus non suseipiatn
venire, sed vel indicium voluntatis suae per ange- de manu vestra; ab ortu enim solis usque ad pcca-
los, vel opem auxilii per virtutes. His enim modis sum magnum est nomen meum in genlibus, et in omni
hucusque et patribus et nobis apparuit. Audi quid loco offerlur oblatio munda mmini meo; quia ma-
facturus sit, ul ex eis rei veritatem citius valeas gnumest nomen meumingentibus(Malach. i). Non est
intueri. Ipse pauper, quantum ad humanum specta- inquit, mihi voluntas in vobis, ut de csetero populus
Mt judicium, pauper in veste, pauper in victu, pau- meus-stlis, veJ munus, aul sacrificium, vel libamen
per in habitu, pauper et potens, pauper et humilis, -, suscipiain de manu vestra. iSlonest mih.i. voluntas
pauper et mansuetus, pauperet justus, et ut caetera in vobis, quia jam praevidi et elegi populum melio-
brevi fine concludam, simul in unum dives et pau- rem, gentes videlicet in toto orbe diffusas, quaenon
per.'Hie ut corporis veritalem oslendat, pauperlatis observatione Sabbali vel circumcisionis mihi com-
amalor,non super currum vel equos regia'poteslate ve- placeant, sed animo bonse volunlalis et fruelu per-
hetur.sed tanquam pauper ascendens super asinum, feclse religionis ; quandoquidem volunlas mea noa
quod animal rudibile est, veniet tibi rex, nihil in boc est in vobis, quid friistra sacrificium offeriis vel
suae potestalis amittens. Quod in Salvatore comple- hostias iiiimolalis ? Aliud mihi magis habetur acce-
tum esse constat ad litteram, qui ante sex dies passio- ptum et voluntarium, videlicet quod nomen meum
nis sedens in asino Jerosolymam passurus advenit. magnum est in gentibus. Quod in vobis non habui,
Quantum ad mysticum iritellectum, quod Judaeum inter gentes inveni; videlieet divini cultus amorem,
libenter audire non credo, super asinum ascendit, imo divinae voluntatis effectum, quia circumeisio-
quia regnum populi Judaeorum pro sua voluntate dis- nem cordiS habent, non carnis; Sabbala celebrant,
posuit, cui legem tanquam frenum immisit, et sa- quia a servili opere peccali cessant; hostjas immo-
cerdotium tanquam ornamenta sedilia. Ascendit iant cor humiliatum et conlinentiamcarnis, quibus
super asinum, quia potestati ejus semper subjecta !p aiaxime placari desidero. Magnum est nomen meum
fuit : alioquin quomodo rex ejus fuit antequam ad in gentibus, non lantum ab Jndia usque ad ^thio-
eam venit? Rex luus, inquit, veniet libi, qui jara piam, sed ab orlu solis usque ad occasum ; et hoc
praeteritis lemporibus saeculorum Rex et Deus tuus non in Judaeis, sedin gentibus. Ubi tota frustratur
fuit, imo adhuc est et erit; ipse libi veniet, non illa sententia Judaeorum qui dicunt non esse sacri-
tanquam districtus et puniens, sed justus et salva- ficandum, neque altare construendum nisiinJudaea,
lor, jusiiliam, juxta prophetam Osee, docens in prae- cum Isaias dicat : In die illa erit altare Domini in
senti. Ait enim : Tempus requirendi Dominum, cum medio JEgypti, et colenl JEgyptii Dominum in hostiis
venerit qui docebit vos jusliliam, qua salvabit eos qui et muneribus, etvota vovebunlDomino elsolveni (Isa.'
requirenl eutn, quorum corda vivent insmcula (Ose. x). xix). Et in praesenti, in omni, inquit, loco sacrifica- >
Veniet ergo justus et salvator, et ne tanquam te tur, et offertur nomini meo oblatio munda. Et ne sibi
per ignoranliam excuses eo quod certa et praeceden- velint ascribere quod dicitur in omni ioco, eo videli-
lia signa nescieris, scito hoc esse regiae potestatis cet quod dispersi sunt, et sib ubique legis caeremo-
ejus insigne, quod ipse pauper. Et ut in oreduorum nias celebrent, audiant quod praemissum est : Non
slet omne verbum (Deut. xix), cn aliud signum, est mihi voluntas in vobis sed in pentibus a quibus
PATROL. CCXIII. 25
 779 ANONYMIS.ECUL1 XII. 7S0
offerlur nomini irieo oblatio munda. In quibus ver- A veslrum et inler vos est, quem prophetae prsedixe-
bisDomihi voluntaiem ei accepliones oblalionum ad runt, quem vos nori scilis ; quia vos non recipietis
gentes a Judaeisiransiisse manifeste probatur. Ubi eum. Milto, inquit, angelum tneum anle faciem
ergo erit.regnum el sacerdotium, quod tibi, Judree, meam. Quibus verbis se ipsum per.se venlurum esse
futurum esse proinittis ? 'Si aliqua siul, coiilraria designat, in hoc quod ait milto, personae suae pro-
Deo erunt, quia neque voluhlas ejtis in vobis est, iit prietalem et operationem iusinuans; quod subinlu-
regnelis, neqtie munus suseipiet de manu veslraut lit ante faciem meam, apertius praesentiam Dei ad
sacerdolium celebretis. Quanli enim apud illum con- homines venieniis ostendit. Quia cum idem sit qui
slent vestra solemnia, consequenti versu manifestius lOquilur et qui mitiit, ipse Deus et non aLus esse
aperit. Dispergdm, iriquil, super vultitm vestrum dignoscitur qui venturus est, cum dicit ante facietn
stercus solemnilalum veslrarum et assumel vossecum tneam : Et statim venietad templutn suum Domina-
(Malac, n). Quid est hoc quod assumet aliud se- tor. Aut Haynienon dominus et dominator est, et
cum ? Slercus Judseum, ul merito cuiri stercore pe- yideberis duos deos asserere, Scriptura repugnante,
real qui Clirisium Salvaioreni esse negat. - - quae ait : DominusDeus tuus Deus unus est (Deut.
* 41'. Haecd'e abjectione populi -Judit-orum.De ad-
vi), aut pro dominatore qtri Deus est alium praeslo-
ventu Salvatoris subsequilur, ila dicens : Ecce ega " laris, qui jam venisse probatur, quja -non-est, ne-
millam angelum meum qui prwparabil viam ante-fa- qtie eritiempliim quo fuiurus adveniat, el, hoc ve-
ciemmeam, et slatim venietad templumsanclumsuum rnm esse probemus, Daniele ita dieente : Civilalem
Dominator qnein vos quwrilis, ei Angelus testamenli el sarictuhrium dissipabitpopulus cum duce venturo,
quem vos vuliis (Malac. m). Edissere nobis parabo- et finisejus vaslitas (Dan:i\). Et post pauca : Vsque
lamhanc, ut audiamus quid ista significent- secim- ad consutntnationemet finem perseverabit desolaliq
dum iuam senlenliam. Angelus, inquis, quem Do- (ibid.). Siusquead consumma;ionemet finemdeso-
riiiniis se missurunv promittit, Elias est, qui prae- Iatio lempli perseveratura est, et impossibile est
tedet annunlians quae futura sunt, et praeparabit Deum, qui propbelis locutus. est, iu sua senlentia
viairi ante Ilaymenon, id est Christum nostrum, qui falli, quis erit iste Haymenon, qui contra Dei pro-
slatim post eiim venturus -est. Yenielque ad templum posilum, contra prophetarum edicta, poterit aedifi-
siium lanquam Dominator, eritque nobis angelus care templum vel civitatem, quorum desolatio us-
ieslamenli , quia legem Moysi renovabit et sa- que ad consummationem et iinem perseverabil ?
crificia celebrari inslituet, audivimus sententiam quod, quia ridiculum est exspectare 'vel credere,
tuam. Nuncauxilianle Deo, respondeamus ad sin- Q cum non habeas auclQrilalem unde possis tuam
gitla. afiirmare senlentiam, agnosceDomi.natorem, id est
42. Dieis hunc angelum Eliam esse, qtii praecedat Deum, ,jam ad lemplum suutn venisse, et, ut ho-
Uaymenori. Hic priiiium volumus scire per te^ utrum die ceniitur, jam esse transacta quae futura' con-
isle Haymenon, qui venturus est, Deus erit. Secun- lcndist-
:do quas erunt leges aul sacrificia quae instiiuet, 45. Sed dicis : Elias, de quo in hoc propheta di-
cum in his sit volurilas Doniini, ut paulo Superius citur : Ecce cgo mitlam vobis Eliain (Malac. iv),
testalusesl. Terlio quid erit templum ad quod ve- r.ondum advenit; et idcirco Chrislianis assentire
lilet, cum templttm usque ad fundamentum deslru- differimus, quia ejus exspectamus adventum. Sufli-
ctum sit.et cinn ipsesiltemplum reslituturus, quo- cit huic ratjoniresponsio brevis. Diversa.diversis
naodo ad illud veniat aniequam illud restituat. Exi- promittuntur Jocis et crebra mulatione personaruin
tiis acta prohai,' et ipsa rei veritate; docetur, non quid diverso temporum statu veniat propheticus ser-
•futiirum esse quod prophelatur, sed jani esse com- mo describit. Nam cuni praemisisselsuperius : Ecce
pleturii. Mitto, iiiquit, angelum meum elprwparabit ego mitto angelummeum et prwparabit viam ante fa-
viam ante facicm tneatn, non dixit ante Haymenon, ciem tneam, quo tempore illud erat implenduui, ad-
vel aiite aliquem alium, sed anle faeiem meam, hoc D junxil dicens : Statim venietad lemplum suum Domi-
est ante meipsum, ae ut mos proplietarum est, re- - nalor. Ostende mihi templum quod a Yespasiano
penie persona mutata, de se tanquahi de alio lo- et Tjlo destructum est,, et ego Christum non ve-
quens subjungit: Et statim veniet adiemplum suum nisse fatebor. Si leinplum in Jutlaea non est, nec
Doniinalor; quod in Chrislo coinplotum est, qui dominator ad illud venturus est qupd non est. Ergo
quadragesimo naliyitalis ejus die in templo est prae- jam venit dum lemplum in Judaeafuit. Non est ita-
sentatus. Hic misit angelum suum ante faciem que fulurum quod in hac prophetia lexitur, sed
suam, non qualem tu asseris, sed qualem Isaias iransaelum, nec aliqtia ibi fit mentio de adventu
praedixit : Vox clamantis \n deserto : Parate viam Eliae,ubi primus adventus Domini prophetalur, seJ
Domino (Isa. KL), quem dicimus esse Joannem Ba- tanlummodo illius de quo Isaias ait : Foa; claman-
' ptistani, qtii angelus dictus est propter vitaemundi- lis in deserto (Isa. XL).. Probat hoe ita esse tempus
" tiam et Dominivenientis. Hic viam prae- et locus, casus etrei exitus, et quod his certius est,
prieconittm
"
paravit anle faciem ejus, praesenleni eum esse audilus et visus. Quo lempore vero Elias adveniat
praeimritians , ila dicens : Medius vestrum sletit, ullimo versu declaratur, cum diciiur : Mittatn vo-
quemvos non scilis\Joan. l). Ac si diccret, in medio bis Eliam antequamvenial diesDomini maqnusel hor-
 7$t TRACTATUS ADVERSUS JUD^UM. 732
ribiiis (Malac. iv). Dies horribilis et magnus dies A dextram me Judaeo dedisse tanquam victtim accuset.
judiciiest, qni magmis eritjustis propter regnum Sedne superfIuiisaulvictusinveiiiar,procedaniiiiter
sempiternum adeptum, et horribilis peccatoribus utrumque moderamine quodam, ut nec declinem ad
propter iriteritum sine hne cuni tormentis illatum. dextram neqiie ad sinistram, sed regia via veritatis
Huncdiem praecedetElias, ut, appropinquanle mtin- a Daniele ad usque Christum perveniam. Ergo. au-
di termino, corda patrum convertat in filios, et sal- xiliante Domino Deo nostro, dieamus quod ipse do-
tera in ipso temporum Unesalventur reliquiaepopu- naverit.
li lsrael. Et notandum quod ait, ut converlat, non Danielis prophetia de LXXhebdomadibus exponitur.
jam conversos, qtios non erit necesse converlere ; 46.1n septuaginla hebdomadibus inveniiintur anni
sed adversos, id est Judaeos, quibus dicitur, mitlam quadringenli nonaginta, quas ideo abbreviatas esse
vobis Eliam,'ut convertat, inquil, corda patrum in dieit, quia juxta lunares menses compulandae suni,
filios (ibid.), Abraham videlicet, Isaac elJacob, quo- qui menses singuli habent dies viginti novem, et
rum primum diclum esl : In semine tuo benedicen- boras duodecim, habetque. lunaris aimus undecim
tur omnes gentes(Gen. xxu), qui slatim credidit et dies minus anno solari, qtii conslat ex frecentis
fide justificatus est. Secundus odcreni futuri floris sexaginta quinque diebns et sex horis. Ila juxta
odorattts ait:' Ecce odbr filii triei sicut bdor agri ple- menses et annos minoris nurneri, ut hebdomades
ni, cui.benedixitDominus(Gen.xxvn). Terliushac fide abbreviatae sinl, computandte sunt, et per singulas
ditalus ait: Salutare luum exspectabo, Domine (Gen. septem anni nuinerandi sunt, ut uiiaquaeque hebdo-
XLIX).Sed omnes electi, quos nunc enumerare lon- mada septem annos babeal, quae si juxta lunares,
gum est, id eorde senserunt, omnes dilexerunt; ut dixi, annos numcrentur, erunt quadringenli 110
qttidam dilexerunt el praedixerunt, ut prophetae; nagintaanni; si vero juxla solares, superabuiula-
quidam dilexerunt, praedixerunl et viderunt, ut apo- bunt dies trecerili sexaginla qtiinque et sex borae,
stoliet apostoliciviri, quorum corda convertit Elias et per duodecim menses singulorum annorum unde-
in (ilios, ut ejusdem fideisint quos in carne vivenles cim dieset sex horae amplius rcperientur. Annus
invenerit, cujus el patres prsnominati fuerunt, ac isamque solaris est quo sol totum signiferum, id est
digno remunerentur merito qui patrum instrui me- duodecim Zodiaci signa, perlabitur, et in unoquo-
rebuntur exemplo, que signo moratur triginla dies decem horas et se-
44. Hucusque duodecini prophetarum lestimo- mis- Utergo, juxla sententiam Gabrielis archangeli,
niis iiinitentes ad hoc, Domino Deo miserante, ve- hebdomades abbreviatae sunt, juxta lunares menses
nire conali sumus, ut discussis sententiis singulo- i^ eanun compulationem oporiet accipere.
rum, probaremus semen mulieris, per quod de Quando illm incipi debeanl.
serpente triumphus humano generi proveniret, ipsum 47. Diximus quomodo numerentur. Yideaums
esse Christum, qui de Spiritu sancto conceptus et nunc a quo lempore numerus earum incipi debeat.
de Maria Virgine nalus esl. Yis, Judaee, adhuc con- Cunclis legenlibus liquet quod anno terlio rcgni
Ira lot alhlelas pro Christo pugnantes velum tuae Joachim, regis Juda-, venit Nabucbodonpsor, rex Ba-
falsitalis opponere? Si his facile te conlradicturum bylonis, Jerusalem, et obsedit eam, et tradidil Do-
ao.-;timas,reservavi mihi adhucduos lanquam duces minus in manus ejus Joachim regem Juda. Tertio
validissimos, Danielem videlicet et Isaiam, qui in itaque regni sui anno decima die captus est a duci-
nomine Domini vindicabunt sociorura suorum pro- bus Nabuchodonosor , ductusque.in Babylonem, et
phelarum injuriam, et vindictam retribuent in ho- in loco ejus constitulus est Sedechias, filius Josiae,
stes eorum. Daniel de statu temporum evoluto, patruus ejus, cujus anno undecimo Jerusaleni capla
Isaias de vaticinio simul el evangelio. Restat ergo atqtte subversa est, in qua captivitate cum caeteris
ut Danielem opponamus, et iclu primo ac impetu et Daniel ductus est, qui propter somniorum inter-
validissimo Judaeam ad ima prosternat atque pro- pretalionem, et praesentiam futiirorum, magnus
prio mucrone spem exspectationis siiae lanquam ;D effectus usque ad leinpus quo Baltbasar qui quartus
capitt abscindat e corpore. Praedicet tempus quo a Nabuchodonosor Babyloniorum rexit imperium,
Christus adveniat, qui est justilia sempiterna, ter- mansit inBabylonc. Hunc Cyrus, adjuncto sibi Dario
niinumque praefigat, ultra quem si Judaeus exspe- avunculo suo, interfecil, ac Chaldaeorum subvertit
ciare voluerit, errore deceptus mendacium pro ve- imperium. IsdemCyrus, poslquam regnum oblinuit,
ritale recipiat. Huic angelus Gabriel, cui magis quam quinquaginta circiler millia hominuni caplivorum
Jttdaeocredenduni est, Deo jubenle atque dicente : remisit in Judaeam.Vasa quoquequae Nabuchodono-
Gabriel, fac istum inlelligere visionem (Dan. vm). sor absluleral reddidit, et templum aedificarijussit
non solum quae fuluraessent, sed quo tempore coiu- in Jerusalem. Principes quoque populi qui reversus
plerenlur aperuil. esl, constituit Zorobabel filium, Salathiel et Jesum
45. Septuaginla, inquit, hebdomades abbrevialm filium Josedech, sub quibus tantum jaclis fundamcn-
sunl superpopulum luum (Dan. ix). Super quo capi- tis lempli, allare constructum esl. Mansitergoopus
lulo, quia mulLaa majoribus dicta sunt, valde perti- imperfectum, prohibentibus per circuitum nalioni-
mesco leclorem offendere, ne si aliqua dixero, me bits, usque ad Nehemiamelvicesiroum annum Aiia-
tanquam superfluum iudicet; aul siomnino tacuero, xercis regis. Quo tempore regni Persarum ceuluroet
783 ANONTMISiECULl XII. 781
quindeciin aniii fcerantevoluti, caplivitalisaulem Je- A Sanctus sanctorum. Scito ergo et animadverte ab
rusalem centesimus octogesimus qulntus annus exilu sermonis,ut ileriim wdificeturJerusalem(ibid.).
erat. Et tunc priinunrjussjt Artaxerces muros ex- Ammadt>£We,inquit,sermonem,ut nequaquam errore
strui in Jerusalem, cui operi praefuit Nehemias, et deceptus falsum pro vero recipias; sed ut in con-
aedificalaest platea, et hiuris circumdata. Igitur a. sequente doceberis, corde el animo sermonem dili-
centesimo etquinto decimo annoregni Persarum, genter adverle, et non lanlunTsermonem, sed et
quando Artaxerces rex ejusdem imperii vicesimum visionem intellige. Magno namque debet intellectu
regni sui habebat, annum, et erat octogesimaeet sublilique perpendi, quando aliquid ex secrelis Dei
lerli* olympiadis annus quartus usque ad dueen- mortali homini revelalur; Visio quidem magna est
teshnam. secundam olympiadem, et secflndum ejus- et post tempora longa futura; sed ut eam verbo et
dem olympiadis annum. Tiberii vero Caesarisannum sensu intelligas,audi principium et finemnequaquam
quintum decimum, juxta lunarem supputationem, incerlum, sed certo numero et slatuto termino prae-
fiunt hebdomades sepluaginta, hoc est anni qiia- finitum, Septuaginia annis pene jampopulus tuus
dringenti nonaginta. Sed et Evangelista testante in captivitale deienlus est. Adhuc septuaginta heb-
cognovimus,quod anno quindecurio imperii Caesaris domadesabbrevialmfuturaesunt super populum tuutn
factum est verbum Domini super Jrtannem Zachariae et super urbem sanctam,yrcoquibus nunc oras. Tanto
filium in deserlo, ut praedicaret et osienderet prae- temporeeritpopulus luus populus,eturbs tua civitas,
scntiam Domini yenientis. ctnon aroplius,«< consummelurprwvaricatiofrlmiho-
48. Hac itaque ratione ostensa, transeamus ad re- minis quainDeum praevaricatusest, etpeccatum ejus
liq.ua, studiose notantes quo tpmpore mysteriuin finem accipiat, adveniente justilia sempiterna, quae
sepluaginta hebdomadarum Danieli sit revelalum. est el Christus, non tanlum unius hominis, sed to-
In anno, inquit, primo Darii filii Assueri, de semine tius mundi. Ubi est, Judaee, tota insullatio lua qua
Medorum, quiprirnus imperavit super regnum Ghal- nobis insultare solebas? quomodo, inquiens, pecca-
dmorum (ibid\). Hic est Darius qui cum Cyro Ghal- tum finem accepit? Ubi est illa juslitia sempiterna ?
dneos Babyloniosque Superavit. Annum aetalis ha- Si. dixeris tempora septuaginla hebdomadarum
bens sexagesimum secundum, qui subversa Baby- adhuc non esse transacla, «um quadringentis nona-
lone ad regnum suum in Mediam reversus est, ginla annis' superadditi sunt postquani incarnalus
adducens secum Danielem in eodem honore quo a est Dominus mille centum sexaginta sex ahni (4),
Baltbasare provectus fuerat. "Cyro auteiri propinquo jam non erit' exspectalio salutis humanae vel Unis
suo reliquit regni gubernacula. In hujus regni anno peccaii, sive adventus justiliae seuipiternae, juxla
primo, sive Darii sive Cyri, revelatum est Danieli sentenliam Danielis tempus per septuaginta hebdo-
niyslerium septuaginta hebdomadarum. Quod si ab mades eonslitutum, sed centum vel eo amplius juxla
hoc tempore qiio priraa Cyri indulgentia Judaeoruin stultam et imperilam assertionem tuam. Sed expo-
est laxata captivitas, septuaginta numeraniur heb- nat nobis apertius aiigelus qui loculus est Danieli,
domades, centum et eo amplius irivenientur anrii quOderit signum tanli mysterii venientis : El im-
qui statutum septiiaginta hebdoiriadarum excedant plealur, inquit, visib et prophetia, et ungatur Sanctus
numerum; et riiulto plus, siexea die qua Danieli sanctorum. Curr. constet quod lex el visio et pro-
locutus est angelus, add''i'rque amplior numerus pbelia jam pridem cessaverint, manifestum est
si captivitaitis exordium hebdomadarum voluerimus Sanctum sanctorum venisse, te nescio qua ratione
habpre principlum ; permansit ehim regnum Persa- resistente ac affirmanle quod in fine saeculifuturus
rum usque ad iriitium Macedonuftiannos ducentos sit. Si in fine saeculifutura sunt quaehic per ange-
trigirita, ot Macedoniim regiiarurit annis trecenlis, lum Danieli dicta sunt, menlitus est angelus, qui
atquc inde usque ad annum qiiintum decimum Ti- lerminiim visioni praefixil, quod audere suspicari
) berii Gaesaris, quando p"assus est Chrisius, nume- extremaedementiaeest. In septuagiiita, inquit, hch-
' rantur anhi sexaginta, qui siroul faciunt annos quin- D ddinadibus evenienl isla quaedico. Yenicl Christus,
genlos nonaginla, ita ut centum supersirit anni. A occidetur Christus, et non erit ejus, id est ut am-
quocunque horum temporum numerentur, lempora plius per eum regnet sicut hactenus, populus Ju-
non concuTrertt, imo multa reperienlur contraria. daeorum qui eum negaturus est, Pilato dicenle :
Teneamus ergo qriod firniissimum est, etnequaquam Ecce rex vesler, illis exclamantibus Crucifigeeum,
rationi contrariiim, et hoc probemus ipsius propo- nonhabemusregem nisi Cwsarem(Joan. xix). Sedet
silione capiluli. Christus postquam occisus fuerit, civitatem dissi-
Animadvefle, inquit angelus, sermonetn, el intcl- pabit populus Romanus cum duce venturo Yespa-
lige visiohem : Sepluaginla hebdomades abbreviatm siano, et finis ejus vaslitas (Dan. ix), quia non relin-
suntsuper populum tuum et super urbem sanctam quelur iri ea lapis super lapidem qui nondestruaiur
tuatn, ut consummeturprmvaricatioel finem accipiat (Luc. xxi); et post finem belli, id est civilate sub-
peccatum, ut deledtur iniquitas, ct ddducalur juslilia versa, et Judaeis per totum orbemdispersis, statuta
sempilerna, ct implealiir visio et prophetia, ltngalur desolatio, quia stabilis eritet refragari uon polerit.

(4) Nota aetalem auctoris.

 785 TRACTATUS ADVERSUS JUD^EUM. 7&G
Usque enm ad consummalionem tnundi el finem per- A mada pro septem annts compulare debemus, vil se-
severabil desolatio (Dan. ix). pties septem anni unam hebdomadam faciant, hoc
49. HaecGabriel angelus. Econtra Judaeus: Sep- esl annos quadraginta novem; et hoc numero dili-
tuaginta, inquit, hebdomades nequaquam impletae genier inspeclo, conlinebunt sepluaginta hebdoma-
sunt. 0 caput insanum! nonne complelum est quod des annos tria millia quadringentos triginta, nec ar-
in fine hebdomadarum angelus praedixit esse futu- ttari poterimus inlellectu vel numero quem compu-
ruro? Inmedio, inquit, hebdomadis deficiet hostia et tanlChrisliani, cum adhuc supersint anni mille non-
sacrificium (ibid.). Nonne templum usque ad funda- genli et eo amplius, antequam sepluaginta hebdo.
inenta desiructum est, et defecerunt immolatioties mades impleantur. Quibus respondemus, in primis
ut hoc Scripturarum auctoritale probetur, doceant-
hosliarum, necnon et sacrificium tam matutinum
quam vespertinum?Esto, si volueris, adhuctempus que diein pro septem annis computari debere, cutu
hebdomadarum manere: numeres adie qua Danieli ipse Dominus Ezechieli locutus sic describens pro
loculus est angelus, erunlque anni mille septmgenti quantotemporis spalio diem nunliare deberet. Diem,
sex et eo lector inquit, fili hominis, diem pro anno dedi libi (Ezech.
viginti amplius. Revolvat prudens
ea quae superius dicta sunt, videlicet annos regni i\). Si juxtaDominicamdescriptionem et sanctarura
Persarum atque Macedonum, necnon et Augusto- consueludtneiri Scripturarum, dieni pro anno debe-
rum Romanorum usque ad advenlum Christi, et mus accipere , cesset imperitia Judaeorum affirmare
quod estomnino rationi contrarium, et inipossibile
post adventum ejus quot anni effluxerint, et facile veritate
animadvertere poterit quanta falsitate caecatus sis, probari; vel si de numero disceptare volue-
ducentas sex hebdomades et eo rint, ostendant quomodo in saeculi fine secundavice
qui quinquaginta . fienlquae jamjuxtaprophetiaetextum transactasunt.
amplius pro septuaginta computare conaris. Sed Civilatem,
inquit, dissipabil populus cum duee ven-
neque angelicus sermo consenlit in hoc, ul tali ter- luro (Dan. ix).Qtiod Jerusalem subversa sit, populo
mino debeas tempora diflinire. Ait namque : Scito veniente Romano cum duce Vespasiano, nullus qui
et animadverte ab exilu sermonis, ul tlerum wdifice- historiam
'tur Jerusalem (ibid.). Qui prius, inquis, visionem legit ignorat : unde faeile probatur sep.-
tuaginta hebdomades esse finitas, cum constet esse
intelligere horlatus Sum, iterum te ad inleiligentiam transactum
ut scias a nu- quod in earum fine prophela prsedixit esse
profundiorem provoco, quo lempore futurum. Si vaslatio civitatis el eversio templi non-
inerus hebdomadarum incipi debeat. Scito ergo, id dum J.actse
cum duce populum Ju-
est pro certo*habeas, et anitnadverta, hoc esl animo daeorum desunt, necpopulus
civitate delevil, falsa sunt oinnia quse
retine, quod ab exitu sermonis quo iterum aedifiea- „ sub Romanis acta sunt. Sed universo mundo testan-
lur Jerusalem, subaudis hebdomadarum debet ini- '
te, notum est quid Vespasianus et Titus egerint. Ergo
liiwi sumi, non ab eotempore quo,.prima indulgen- verum esl Illud
lia Cyri, Judaeorum est laxata captivila.3., et pe- vitatem et sanctuarium implelum esse iquod dictum est: Ci-
inissio data est ab eodem Cyro lemplum exstruendi dissipabit populus cum duce
venturo. Noli itaque falli de numero hebdomadarum,
murosque civitatis; sed ab illo exilu sermonis quo nec tempus usque in infinilum extendere, cum nu-
iterum, hoc est aliotempore, JerusMemaedificetur, merus quo compulare conaris in nullo sanctarum
manifeste designat imperii Artaxerxis regis annum
Scripturarum libro reperiatur, ut dies. pro septem
vicesimum. Nebemias quippehujus pincerna, sicut annis debeat. Lege quid Dominus loculus
intelligi
in Esdraelibro legimus, rogavit regem, accepitque sit
Moysi, quando in exploratores terrae Chanaan
responsum, utaedificaretur Jerusalem. Et iste est vindictam exercuit; et proba, si potes, ipsum Do-
egressus sermo struendae urbis, et circumdandae minum etlegislatorem docujssediem
murisdala licentia; aquo tempore quia prius aCyro Bis compuiari debere. Filii, pro septeman-
iuquit, veslri erunl va-
prima permissio facta esl, hortalur nos sermo di- gi in deserto annis quadraginta, el
portabunl fomica-
Vinus initium hebdomadarum sumere, ab eo tem- tionem veslram, donec consumanlur cadavera
patrum
pore quo iierumaedificelur Jerusalem,idest secunda,. in deserio juxta numerumdierum quibus considerastis
Q
vice qua civitatis aedilicandoe permissio concedar lerram. Annus pro die. imputab.ilur, el quadraginta
lur annis recipielis iniquilates vestras et scielis ultioneir.
Judwi qua raiioneexpticent LXXhebdomadasDanielis, meam (Num. xiv). Quadraginta diebus quadraginta
— Sepluaginla Danielis liebdomadmjam complelm.
— Dies in Scriptura pro uno anno sumptus. comparavit annos, sicut in Ezechiele ita in Moyse,
volens intelligi diem pro anno computari debere. Et
50. Sed super his nulla contenlio, est, cum con- miror unde bujus dementiaecausam acceperis, cuin
slet quod sepluaginla hebdomades transaclae sint, in tota serie Veteris Inslrumenli minime ratio repe-
et Judaeoruuiinanis exspectatio et omnino falsa pro- riatur qua probare possis spatium septem annoruRi
belur. At quoniam super bis rcspondere non pos- siguificatione vel numero unius diei articulo conti-
sunt: neque enim veriias eorum protervitate uiein neri. Si adhue fufcurumest quod civitatem et san-
dacio potest immulari, transferunl se adea quaeom- ctuarium dissipare debeat populus cum duce ven-
niiio probare non possunt; aiiint quemdam sapien- turo, oportet ul prius aedificeturtemplum quod jam-
tissiimini Judaeorum hoc modo Danielishebdotnadas pridem usque ad solum eversum est, ut ileruni de-
numerasse. Unamqiiainquc dicm, inqttit, iu liebdo- strui possit; sed semel sccundum tuam senlentiaui
 787 ANONYMISJECULI XH. 7S8
instaurandum est, ut aurea saectilafiant, et civitas A tum uno nomine quod est Emmanuel, sed et aliis
Jerusaiem in auri et argenli copiis superabundet. sex appelletur iioniinibus, id esl admirabilis, consi-
Ergo iterum destruendum est, ut prophetia stare liarius, Deus, forlis, Pater futuri swculi, prineeps
possit ad litleram. Dic mihi si ulterius, postquam se- pacis.(Isa. ix), de quibus iii suo loco, Domino Deo
juel reaediiicalumfuerit, everti debeat, et posl ever- largienie, dicturi sumus. Incipiamus ergo a capite
sionem iterum innovari. Si hoc iterum verum est, et Judaeum compellamus respondere per singula.
frustra sperantur tot etiania quaespe fallaci nescio Isaim
prophetia non de civilate Jerusalem, sed de il-
per quem futura promittis, cum eadem sint denuo lius liabilatoribus intelligenda.
destruenda, et ad nihilum penitus redigenda. Si po- 53. Visio Isaiw filii Atnosquam vidil super Judam
les hie respohdere septuaginta hehdomades nondum et Jerusalem (Isa. i), a dejectione populi Judaeorum
praeleriisse, neque Chrislum venisse, nec populum sumit exordium, ostendens ea quae dicturus est non
cum duce civitatein et sanctuarium dissipasse, nec de Juda et Jerusalem dici, sed super Judam et Je-
hosliam et sacrificium defecisse, Phillida Soliisha- rusalem, ut contra eos haecomnia futura praedicct
belo. quae propheticus sermo subjungit, non de omni Is-
Peccatum qua ralione finem accepissedicatur. rael loquitur, sed specialiter eohtra tribum Judae,id
51. Sed dicis : Si Jesus, ut asseritis, est juslitia B* est Judaeos qui tunc regnabant in Jerusalem. In hos
sempiterna, et in ejus adventu juxta prophelam fi- invehilur Dominus per prophetam, el omnem crea-
niridebeat peccatumet praevaricatio, quomodopec- turam sive ccelestem sive terrenam contestatur, ut
catum finem accepit, cum adhuc hodie omnis homo audiant quid Judaeis fecit, et quod ipsi econtra ma-
peccet? Ad haec respondemus : ln illis omne pecca- lum pro bono reddiderunt.
tum sive prsevaricatio terniinatur, quibus Christus 54. Audi, cmlum el duribus percipe,.lerra (ibid.).
facius est justitia sempilerna, quia omnes in illo Qui quondam per Moyseu, quando foedus iriii cuui
uiium sunt. Testatur hoe Scripiura quae ait : Ejus filiis Israel, tesles vos inier me et illos constitui, ul
tjui in le est populi misereberis (Ose. xiv). Si populus si mandalis obedirent, ad altiora proveherem; si
iu Deoest, et ipseDetis juslilia seiupiterna est, pro- non, de conlemplu punirem, dicens : Contestor ho-
fecio omnes in illo unum sunt per gratiani el niise- die cmlum et lerram; nunc iterum vos inter me et
ricordiani, non per naluiam, quorum ipse miseretur. Judseosad testificandum de colleclione bonorum, ad
Terminatur ergo in eis omnis preevaricatio, sive audiendum de ingratitudine beneficiorum provoco.
peccatum, quia cum in Deo sunt, in quanium unum Audi ergo, cmlnm, et auribus percipe, terra, quod
cum ipso sunt, peccare non possunt. Est ilaque in juste debeam de hostibus meis ullionem expelere.
eis finis peccati etpraevaricafionis, quia juslitia sein- C Judmicur fdii
pritnogeniti
' dicti.—Primogeniliswpius
piterna regnat in eis quaeChristus est. Si non reci- reprobati.
pis prophelarii, audi discipulum Gamalielis, Paulum 55. Filios enulrivi et exaltavi, ipsi autem spreve-
dico apostolum ; Servus, inquit, et liber, omues in runt »ie(.J6id.).jVobisnotumestqui babitatis in coe
Christo unum sumus (I Cor. xii). El iteriim : Omnes lis simulque et bis qui morantur in terra, quae et
tjuiiri Chrislo baptizali eslis, Christuminduistis (Gal. qiianta fecerim populo Judaeorum, quos adoptavi in
III). llemque : Nihil damnaliottis estftis qui sunt in Jilios, et disi primogeniius meus Israel, quos enu-
CliristoJesu (Rom. vm). Haecde hebdomadibus Da- trivi quadraginta annis in eremo, et exallavi in terra
nielis breviter dixisse sufliciat. Iiaque lerminum le- Chanaari, -danseis possessionem eorum: ipsi autem
ctioni ponamus, ut in his quae sequuiitur ab Isaia pro his omnibus quaeeis feci, quem debuerant ado-
suuiamus initium. •rare ut Dominum, feddiderunt pro servitute con-
Isaimvaticinia de Judmorum abjeclione etChrisii ad- lcmptum, quiaspreverunt me. HaecDominus de Ju-
ventu. daeisquerimoniam faciendo habitatoribus eoeliet ler-
52. Expletis testimoniis duodeeim prophelarum, rse locutus est. Quod si Judaei superbierint eo quod
necnon et quaeslione super hebdomadibus Danielis, _j filios ac primogenitpm suum eos Dominus appella-
ut pottiimus, enodaia, veniamus ad Isaiam prophe- verit, audiant se ideo dici primogenitos, quia po-
tam, qui Chrisli mysteria prae cunctis apertius in- pulum meliorem et iorliorem posl eos eleclurus
tuens, principatum tenet in choro prophetarum,ex- erat, juxla quod ipse ait ad Moysen : Dimitle tne ut
cepto David, de cujus semine ipseRex regum natus irascatur furor meus super populum islum, el ego
, est. Is tanla complectilur, tam profunda scrutatur, constituam le super genlem forliorem quatn hmc est
f lam manifesta de Gbristo loquilur, quod nulius est (Exod. xxxn). Respondeat Judaeus quis sit ille po-
f nisi deceptus amentia, neque Judseus, neque genli- pulus, qui longe fortior et melior post eum fulurus
'
Jjs, qui ejus possit obviare sermonibus a principio sit, noveritque in Veteri Instrumento saepius primo-
• voluminis usque ad Jocum ubi ait : Verbum quod gcnitum esse reprobatum. Gain primogenitus fuit,
vidit Isaias filius Amos, de Juda et Jerusalem (Isa. sed Abel Deo complacuit. Ismael primogenitus fuil,
II) praedicat abjeclionem populi Judaeorum, post cu- sed iii Isaac repromittilur benediclio cunctis genti-
jus descriplionem transit ad nativitatem et infantiam bus tribuenda. Esau primogenitus fuit, sed benedi-
Salvatoris, etquod Judaeum libenter audire non cre-. clionem ejus 3acob'supplantator accepit. Ruben pri-
do, virginem asserit filium parituram, qui non tan- mogenitus exslilit, sed benediotio de Christi inear-
 7§9 TRACTATUS ADVERSUS"JGDJEU"M". 790
natione fotura ad Judam translala fuit; in quibus A , assumitis, commmationem uonv.ni pccnam esse pec-
omnibus comprobatur priori populo successurum catorum vestrorum, suam ponit sentenliain, dieens:
fore populum meliorem. Sequitur : N.ondimiltam peccata veslra; causamque subjungit:
56. Cognovilbos possessorem suum, el asinus prw- Manus enim vestrm sanguine plenm sunt, quo, vel
sepe domini sui; lsrael aulem me non cognovit, po- cujus sanguine? Non bovis, non arietis, vel alicu-
pulus meus non inlellexit (Isa. i). Ostendit in quo sit jus bruti animalis, sed hominis. Sanguis unius
contemptus ab e.is, in hoc yidelicel quodbrutis ani- hominis justi quem effudistis, manus vestras infe-
malibus agnoscentibus Dominum et Creatprem, po- cil; et ob h.ujus culpain commissi facinoris iiiaiws
pulus autem Judaeorum non cognoverit eum, neque vesirw sanguine.plenm sunt. Quod auiem hoc pecca-
intellexerit. Quod velim ul dicat mihi Judaeus, si ttam homicidium sit, u.t superius dictum est, ipse
hoc de Patre et non d.eFilio velit inlelligi, quomodo propheta testatur loquens de civitale : Jusiitia ha-
Israel Dominum non cognoverit, quem ipse Dominus bitavit in ea, nunc autem homicidai. Ob Salvaloris
eduxit de ^Egypto, et per medium Rubri maris sic- itaque neccm, qui ab ei.s occisus est, vocanlur viri
co pede transire fecit, ac manna pavil in eremo, sed sanguinum et homicidee. Et quamvis superius dixis-
et ad ultimum in terram repro:i;issioiiis induxit: set, non dimitlam vobis peccala vestra, ostendit ta-
aiiod quia probare non potest dici de Palre, de Fi- B ] men apud eum nullum impossibile esse, si uuo
lio confiteri cogetur, quod ipsenon sil agnitus abeis tantum remedio; hoc est baptismi lavacro salutaris,
neque inteliectus, de matre Virgine natus, et recli- salvari voluerint. Unde subinfert :
nattis in praesepio, ubi eum pastores pecorum vide- Judmovum peccala aqua baptismalts abluenda.
runt et intellexerunt, ac sicut Deum glorifioaye- 60. Lavamini, tnundi eslole, auferte malum cogi
runt.. talionum veslrarum ab oculis meis (ibid.). Quid est
57. Vm genti peccatrici, populo gravi iniquitate, Iavari nisi baptizari? Aqua nihil prodest nisi ad-
semini nequain, filiis sceleratis! (Ibii.) Vae, inquit, fuerit qui remissionem peccatorum dederit. Nou
genti Judaeorum in hoc peccatrici, quod r.on agno- ergo de omni aqua jubetur, ul lavenlur, sed de ea
vit neque rccepil Salvatorem., sed interfecit. Po- lantum in qua peccata hiuudantur, qtise noii est
pulo gravi iniquitate, hoc est onerato peccatis ho- alia nisi aqua baplismatis. Et hoc facile probari
micidii et contemplus in Deum. Semini nequam, polest, nam cum superius praemisisset, Manus ve-
quia ex palre dlabolo sunt. Filiis sceleratis, in quos slrw sanguine plenm sunl, et Justitia habitavit in ea,
omne scelerum genus inttuxit. Et causain subdit nunc autem Iwmicidw, de sanguinis effusione et ho
cur tanla populus Judseorum denotetur infamia. niicidio peccatum eos contraxisse denunliat, sla-
58. Dereliquerunt Dominum, blasphemaverunt Sqn-• *- timque subinfert quod non dhnittel eis hoc pecca-
clum Israel, abalienali sunt retrorsum (Ibid.). Dere- tum, nisi lavenlur et mundentur. Ae si dicerct :
liqueriinl Dominum conclamanles : Non habemus Nori dimillo vobis peccatum homicidii perpetrali,
regem nisi Cwsarem (Joan. xix). Blaspliemaverunt nisi fueritis aqua baplismalis loli, qua peccaia mun-
sanctum Israel, dicentes : Dwmonium habes el Sa- dantur. Respondeal Judaeus. ubi inyenerit scriplum
marilanus es (Joan. vm), Abalienati sunt relrorsuin, in lege, quod homicidium expiationis, aqua deleri
qui quondam fuerant in capul, nune vertuntur ini debeat : quod cum reperire non^ poterit, noverit
caudam. El qua de causa sic alienentur, ipse Do- aquam baptismatis esse meliorein Abana et Phar-
luiuus per Jeremiam exposuit, dicens : Reliqui do- phar fluviis Damasci, insuper et omnibus aquis Is-
mum meam, ditnisi hwreditatem meam, facta esl rael, in qua spla tribuilur omnium, operante Spi-
mihi hmreditas mea sicut leo in silva, dedit super tnei riiu sancto, remissio peccatorum. Auferle, inquit,
vocem suam (Jer. xn). Propterea odit eaui, quaei malum cogitaliorium veslr,arum ab oculis meis. Qui-
quondam fuit haereditas, quia dedit super eum bus vprbis manifeste novi leslamenti rcligio coui-
vocem suam, clamans ,: Tolle, lolle, crucifige eum men.datur, quae non solum opera, sed et cogitatio-
(Joan. xvm). _. ncs a malo discerni jubet, simulque docet quoJ
59. Facti estis tnilii in satielatem, nequaquam di- pro victimis et holocauslis et adipe pinguium et
miliam peccala vesira. Ad hsec causam per partes sanguine taurorum et hircorum, el pro thymiamate,
exsequitur qua Judaeos abjecerit. Aro;idimiltam, in- neomeniis, Sabbato, die festo, jejuniis, kalendis,
quit, peccata vesira (Isa. i). Quare? quia manus et aliis solemnitatibus, fidei CLristianae religioaem
veslrm sanguine plenw sunl (ibid.), Et quid per hoc magis habeat acceptabilem. Et probat in conse-
velit intelligi, paulo post de civitate Ioquens sub- quentibus quod si Judaei lavari voluerint aqua ba-
jungit : Quomodo facta est meretrix civiias fidelis ptismatis, per quod solum possunt a peccalo mun-
plena judiciis? justilia requievit in ea, nunc aulem dari, posse nigredinem peccatorum mutari candora
homicidw (ibid.). Ilaec omnia, inquit Judaeus, pro- niunditise. Si fuerint, inquil, peccata vestra sicut
pler, peccala nosira comminatus est, ut de caetero coccinum, quasi nix dealbabuntur (ibid.). IJoc est,
nos a. malo compesceret. Et boc Scripturae repu- quamvis efluderitis sanguinem Salvatoris, iii cujus
gnat.; nam aperte pronuntiat quod facli estis in passione signum Raab coccinum quondam ip fene-
satietatem, quod tantumdem valel, ac si dixisset stra dependit, pKcfigurans quod ipsa et doiuus ejus
in taedium. Contra hoc auod patrocinium vobis in aeterRiim, quse est Ecclesia
congregata de genti-
791 ANONYMl SjECULl Xllj 792
bus, a morte per ejus mortem salvaretur. Scitote .A sis, Et quidem noc est quod ait: Yerbum quod vidit
tamen quod ubi superabundavit deKctum in opere, Jsaias (ibid,), Ih prima visione videt abjectionem
meritum superabundavit in gratia (Rom. v). Si fue- populi Judaeorum, in secunda Yerbum Dei sub spe-
ritis aqua loti quse cum sanguine Christi manavit cie monlis altissiroi apparertdum, in lertia ipsum et
de latere... ac velut nix dealbabuntur, quia rubox erimdem, qui morts dictus est,
post Incarnationis
rubore, id est sanguis peccati sanguine salutari, et ejus mysterium videt Dominum sedentem super so-
nigredo Candore delebitur. Et si fuerint rubra quajsi lium excelsum, ut exponat apertius quid sit mons
vermiculus, in shnilitudinem cruoris veneno mali- domus Domini in vertice moutium. Sequitur : Et
gnitatis intincta; sciatis tamen quod ille tenerri- fluent ad eunt omnes gentes, non tantum una gens
inus ligiii vermiculus quipendebit in cruce, ut in- de Judaea, sed-omnes gentes; ut uno populo dere-
terficial illum uno roortis stiae impetu, qui jugum licto, veniant muIti'populi et dicant: Ascendamus
peccati accrevit super populuhi Domini; ille, in- ad montem, nequaquam Sinai vel Oliveli, sed mon-
quam, pro confusione vestra duplici et rubore tem Doiriini. Dicat nunc Judaeus quis sit iste mons
induet vos lana miindissima proprio vellere, eritis- qui tam sublimis est, ut elevetur super omnes
que oves, et ipse paslor,' sicut scriptum est : Ego colles; tam accessibiKs, ut fluant ad eum omnes
ipse requirarh oves meas, et visilabo illas sicuf visitat S gentes. Ulinam circumferat oculos suos per uni-
pastqr gregetri suum in die, quando fueril in medio versam Judaearii, quia inde debuit iste mons sur-
ovium suarum dissipatarum (Ezech. xxxiv), Audi, gere, et landiu aspiciat capita montium, quousque
Judaee, consilium lsaice, et feslina lavari, quia qui- probaverit aggerem terrae conglobatum debere dici
buscunque aquis lotus ftieris, nisi baptismus sub^ moulem istum, de quo Isaias loculus est : Tem-
venerit, sorde peccati semper immundus eris,' Job plum, inquit, quod in monte situm est, tam sublime
altestanle, qui ait: Si lotus fuero quasi aquis vivis, erit sedificatuin veniente Messia, quod super omries
el fulserinl velut- mundissimm manus mem, tamen montes et colles videri poterit. Et ideo dicit quod
sordibus intinges me, et abom\nqbunlu,r vestimentg. de Sion' debeat exire lex el verbum Domini de Je-
inea (Job:\x). Quibus verbis ostendilur riemineni a fusalem, Sed si hoc verum est, quomodo propheta
peccato posse salvari, nisi per gratiam baplismi, postquam praedixerat omnes gehles ad hunc moB.-
quae in pr-aecedenti-versu subtili sermone describj- tem venire, et ibi doceri de viis Domini, populum
tur.Haec super abjectione pppuli Judaeorum dicfa suum borlatus est.ut eum eo ad hunc montem ve-
sufficiant, sequeptia videamus, et ea quae Judaeo nirent, et ambularent in npmine Domini? Sic enim
magis displicere noverimus, proferamus in me^ o( ait : Domus Jacob, venile ambulemus in lumine.Do-
diuni, Non ehim nostrum propositum est ex ordine mini (U>id.).Si Judaei lemplum et civitatem habe-
lsaiani expbnere, sed ea quae de Christo manifeste bunt, quompdo invilanlur venire ad id quod habe-
dicta suht contra perfidiam Judaeprum aperliug ex^ *iir ab eis? Deslruit hoc propheta cum subdit :
planare. Projecisti enitn populum tuum domum Jacob (ibid.).
Isaim propheliq de vopatione gentium expenditur. Quia noluenint audlre prophetam monenlem ut ve-
61. E.vit ih. novissimis diebus prmparatus mons pirent et ainbularent in lumine Domini; ubi aperte
domus Dotnini in verliee montium', et,elevabifur su- jnnuilur quod ipse Dominus isie mons est. DiciS
per colles, et fluenfad eum omnes get\tes, el ibunt pnim ideo projecisse populum suum. Et ne veniat
populi itiulti, etdicent: Venite, asceridamusad moti- in ambiguum quis sit iste populus,,adjungit domuia
tem Domini (Isa. n). Post descriptaro abjeclionem Jacob. Si populus Judaeorum ideo projectus est quia
populi Judaeorum, transit ad vocatioriem gentium, nolmt ad hunc monlem accedere, non est iste riions
el uno pOpulo deleto, multitudinem populorum ad 'emplum quod futurum esl, si lamen aliquod erit,
montem Doriiini venturam esse constanter affirmat. ut Judaeus aflirmai. Convincat ipse proplieta Ju-
Prius agit de Verbo quod postea Montem vocat, et daeum falsa de boc monle dixisse. Et primum quaj-
dicit se vidisse Verbuhi de Juda et Jerus.alem, sta- D ratur ab eo, cum probare non possit haecesse dicta
limque subjungit illud Yerbum novissimis diebus de templo, quid dicat esse domum Domini, Si coe-
montem esse futurum in verlicem montium, lum ih quo Deus habitat dpmus Domini est, et Deus
62. Erit, inquit, in novissimis diebus prwparatus altior ccelo est, ulique mons iste Deus est. Ergo
mons domus Domini in verlice montium. Quod est totus hic loeus de Domiiio esl, qudd videlicet ipse
aperte dicere : Novissimo temporp fiet Verbum A.1- sit praeparatus in vertice moniiuro, ho.c est sanctus
lissimi mons in verticem montium, hoc cst sublj- incamaltis in medio sanetorum. Hic elevalus. est
missupra sublimitatem sublimium. Erit praeparatus, super colles, quia allior o.mni hpmine factus est
quia praedestinalus est, ut homo fiat. In vertice Deus homo. Ad hunc jam confluxit Ecclesia ex omni
montium, quia homo supra homines et Sanctus gente congregata, simulque, cum ea pop.uli mulli
sanctorum erit. Nibil eo altius, sub quo omnis dicenles : Ascendamus ad Dominum et docebit nos
creatura est. lpse tamen erit praeparatus, ul eleve- viam salutis, ut eamus per eam. Trobat hoc hodie
tur super colles, quia ideo fiet Deus humilis, ut verum esse tam Jerosolymitana quam Romana Ec-
eleveiur homo sublimis, ac super <!>mnes ccelos as- clesia, et completur quod in eodem propheta dictum
pendat, sedealque ad dexicratP majestatis in excel- est: Filii tu: de longe venienl, et filiw tuw di, latere
793 TRACTATUS ADVERSUS JUD.&UM. 794
surgent (Isa.Lx). Ac quoriiam quod propheta petie- A Sanclus vocabilur, omnis qui inventus fuerit scriptus
rat obtinere non potuit, adhortatus enim fuerat in vita in Jerusalem. Relictum et residuum non so-
populum, ut cum eo venirent et ambularent in no- let dici aliquid lotum, sed pars lotius, et ipsa mi-
mine Domini, tanquam ex consilio Judaeos post nima. Reliquiae ergo populi tantum salvae factae
pauca praemunit, dicens : Quiescite ab homine cujus sunt, non omnis populi multitudo, El, Deushone!
spirilus in naribus ejus esl, quia excelsus reputalus qua ralione tibi repromitlis, Judaee, Salurnia regna,
eslipse (Isa. n), Ac si dicat apertius quoniampro- Jerusalem auream, et de cunctis partibus orbis di-
jecli estis eo quod in montem domus Dominii hoe spersos ad Judaeam confluere ? Isaias affirmat, ab-
est in Christum Salvatorem credere noluistis, ca- jecto populo Judaeorum, omnes gentes a4 montem
vete vobis de caetero, ne injiciatis nianus in eum qui Christus est esse venturas, et Judaeus adhuc
qui Deus homo factus est inter homines; spiritum nova tempora Salomonis exspectat. Salomon nam-
haliet et animam, et spirat ac vivil ut caeteri. Quie- que fecit ut tanta esset auri argenlique copia in
sciteab eo, noliteeumpersequi,noliteaemulari,quia Jerusalem quanta lapidunr. Haec ipse vel his similia
noft cedet vobis in prosperum. Erit enim vobis in rui- futura contendit, hoc eodem propheta resistente
nam et in laqueum, lapis offensionis el pelra scandali atque dicenle : Derelinquetur filia Sion sicut um-
(I Pelr. n), nisi cessetis ab odio quo nocere studelis, braculum in vinea, et skut tugurium in cueumerario,
At quia per hoc minime videt eorum cessare per- sicut civitas qum vaslatur (Isai i), de cujus vasti-
fidiam, Telictis eis post multa et varia qiiaerefert in tate superius in capilulo Danielis quaedam plenius
xuedio de hujus hominis glorificalione subjungit. dicta sunt. Sequilur : Sanctus vocabitur omnis qui
Provhelia de Chrisli glorificatione. — Ridicula Ju- inventus fuerit scriptus in vila in Jerusalem. Cui
dmorum explicalio de germine germen Domini fructus terrse sublimis, qui cst
63. ln die illa erit germen Domini in magnificen- Ghristus, fueril gloria el exsultatio^hic plane vo-
tia, etgloria, et fructus terrw sublimis, et exsultalio cabitur Sanctus et erit, quia scriptus invenietur in
his qui salvati fuerint de Israel; et erit omnis qui re- vila, in illa ccelesti Jerusalem , ad quam alius pro-
licius fuerit in Sion, ei residuus in Jerusalem, San- pheta suspirans ait : Concupiscil et deficit anima
clus vocabilur, omnis qui invenlus fuerit scriptus in mea in alria Domini (Psal. LXXXIH). Vere Sanctus
vita in Jerusalem (Isa. iv). Qui superius dictus fue- erit, cui religio descripta superius placuerit, vide-
rat mons propter altitudinem divinitatis, postea lu- licet qui lotus fuerit in baptismo, et postea iriun-
men Domini, quia Filius a Patre lumen de lumine dus in baptismi sacramento permanserit, invenie-
est; postremonianifeste vocatusesthotno, ubi ait: Q tur scriptus in vita, hoc est electus in Christo.
Qutescite ab homine cujus spiritus in naribus ejus est Deum in.qua forma viderint prophetw et pdtriarchm.
(Isa. ii); nunc tanquam ex novo germen Domini 64. His propheta de Christo praedictis, post quae-
appellatur, ut ejus sublimitas deitatis intelligatur dam interposita, quae nunc enumerare longum est,
aperlius. Et recte germen Domini appellatur, quia transil ad aliam visionem, in qua videt Dominum
virtus et imago Patris est. Hoc germen Domini 6edentem super solium excelsum el elevatum (lsa.
dixit ess6 in magnificcniia et gloria in diebus illis, vi). Sed antequam de visione dicamus, libel inter-
Videlieel quando germen Domini homo fierel; prius rogare Judaeuin in qua forma prophetae vel patriar-
iumagnificentia, propler ea quae gloriose facturus chae Dominum viderint. Abraham vidit Dominum
erat inter homines; postea in gloria, propter glori- non in divinitale, sed in humana forma ; quod Ju-
ficationem humanitatis assumptae ad thronum ma- daeus negare non potest, quia scriplum est : Appa-
jestalis, Quid vero sit germen in gloria, statim ex- ruit autem Dominus Abrahm in convdlle Mambre se-
ponendo subjungit: Et fruclus lerrw sublimis, de denli in ostio tabernaculi {Gen. xvin). Cumque
quo fructu David ait quod Dominus daret benigni- levasset pculos suos, apparuerunt ei tres viri. In
f,atem, Filium de coelo mitteret, et lerra nostra da- humana ergo forma fuit hoc quod vidit de Domino;
ret fructumsuum, hoc est corpus virgineum Dei D sed ne aliquis amicorum meorum mihi objiciat
Filium generaret. Fruclus ille sublimis factus est, hoc non esse verum, libi, lector, in aure dico, ne
quia natura humanitatis ejus assumptae super oin- Judaeus hoc audiat; Hieronymus super eodem ca-
nem creaturam exaltala est. Judaeus afiirmat quod piiulo in Isaia locutus esl: <Legimus, inquit, quod
iste fruclus esse debeat ficus, aut majogranatum, ab Ahraham visus sit Dominus in hominis Jigura,
aut aliquid hujusmodi, El si ficus praeter solitum in et cum Jacob quasi homo luctatus sit qui Deus erat,
sublimitatem status altioris accresceret, quae inde unde et ipse locus appellatus est Fanuel, hoc est
exsultatio salvandis de populo provenirel? Sed facies Dei: Vidi enim, ait, Deum facie ad faciem,
fructus sublimis Filius Virginis est, elevatus ad et salva factaest anima mea (Gen. xxxvn). Ezechiel
dexlram Patris, per quem laetitia et exsullatio sal- quoque vidit Dominum in forma hominis sedenteni
valis de-salule provenit; el non dixit omnem po- super Cherubim, a Jumbis ejus et deorsum eral
pulum salvandum, sed reliquias tan'um, id est quasi ignis,. et superiora habebant speciem ele-
apostolos et eos qui per apostolos et eorum suc- ctri. i Haec Hieronymus, cui non est alter similis
cessores crediderunt. Sic enim ait: Et erit omnis in expositione Scripturarura. Si Deus a patriarchis
qtn relicius fuerit in Sion, et residv.us in Jernsalem, et prophelis in figura honiinis visus est, permittat
 • ANONYMISJECULl XII. •' VS.0
795 .
nobis Judacus ut, dicamus his noyissimis diebus A divina substantia Trinitalis, quae tota est perfeclio
Deum nobis apparuisse per.hominem. Restat adlmc » Deitatis, nec caput nec pedes habere recte dici po-
ut nobis exponat quid Moyses de Domino, vel in lest, quae in sua hatura hominibus invisibilis est,
quafigura Deum viderit. Sic enim ait ad Dominum: angelis incomprehensibilis, utrisque mirabilis et
Si inveni graiiamin oculis luis, ostende mihi faciem adoranda ac super omnia veneranda. Quamvis ergo
tuam { Exod. xxxiu ). Cui Dominus : Won poteris propheta Dominum videat sedentem super solium
videre faciem meam. Ecce, inquit, est locus apud me; excelsum ae lotam Trinitatem intelligat, non tamen
stabis super petrqm.,, cumque Iransibit gloria me.a, videt ex toto illam perfectam atque ineffabilem
ponamle in foramine petrw, el protegam dextratnea substantiamDeitatis; sed idtantum quod sevisibile
donec transeatn; tollamque manum meam,,et videbis praebuit, ad insinpandum post tempora multa fulu-
posteriora mea (ibid.). Si. Moyses non poluit videre rum Dominicae Incarnationis sacramentum. Nee
faciem Domini, quidsibi vult quod ail -.Loquebatur mirum si Deum in figura corporis videat antequara
autem Dominus ad Moysein facie ad faciem, sicut lo- fiat homo,, cum ipse Dominus dicat: Ego visiunes
qui solet homo ad amicum suum ? ( Exqd. xxxin ). mulliplicavi, et in manibus proplietarum assimilalus
Praeterea, si-non potuit videre .nisi posteriora Do- sum (Ose. xn), et multa in figura praecesserunt, quae
mini, quaero quid viderit, talos, an humeros, ter- ^ poslea rei veritate completa sunt.et hoc probemus
gum an csetera? Sed Dpminus ait: Tollam manum exemplo. Daniel tanquam in visione nocturna niy-
meani el videbis posteriora mea, Satis comperit le- sterium Jncarnationis Filii Dei se vidisse teslalur,
ctor prudens ad.quodinconveriiens duci poterit, si ita dicens : Aspiciebam invisione noclis, et eccecum
super hoc disputationis ordo process.eril, neque nubibus cosli quasi filius hominis venit, et usque ad
meum esl ad praesens nugas Judaeorum exponere, Antiquum dierum pervenit, et dedit ei potesialem, et
sed mysteria veritatis inquirere. Redeanius ergo honorem, et regnum; et omnis populus, iribas et
ad visionem prophetae, et audiainus quid viderit. lingum servient ei (Dan, vn). Piaecesserunt hsec io
Alia hqiw visio.expenditur,—Quis sit Filius hominis figura quae postea rei verilate completa sunt. Sed
quem vidil Daniel,— Myslerium Trinitatis. et Manuhe Dominum in homjnis figura se vidisse
65. Anno quo mprluus est rex Ozias, vidi Domi- testatur, uxori suae dicens : Morte moriemur, quia
xiurn sedentem super solium excelsum et. elevalum vidimus Domjnum (Jud, XHI). Non dixil quia vidi-
(Isa. vi). Ipsum profecio quem superius fructum mus angeliim, sed quia vidiirius Dominum. Altamen
terrae subliniem dixerat, nunc eamdem subiiraila- respondeat Judaeus, quis sit isle Filius hominis,
tem exponit apertius, et Domihum in majestale di- qui venit cuni nubibus coeli, el ascendit usque ad
vina regnanteni vocat, cujus solium est altiludo "" Antiquum dierum ac sempiternum Deum, cui iuse
coelorum, cui ipse praesidet, prout suae volunlati Deus dedit polestatem ei bonorem et regnum, ut
icomplacuit, quia sub eo omnis altiludo est, quae onmis populus, tribus et linguse serviant ei,
Deus nou est. Excelsum est ergo solium ejiis et ele- oslendatque siniul quomodo potestas ejus poteslas
vatum, quia.sub eb pmnis allitudo. est quae Deus aelerna sit, et regnum ejus corrumpi hon possiL
non est, Excelsum ergo solium ejus et elevatum, Chm omnis. bomo sil Filius hominum, qua ratipne
quia quidquid sublimius in crealuris est, ipsi debet intelligi Filius hominis numerp singu.asi,
divinitati submissum atqtie subjectum est. Vi- qui ex duorum procreatione si.t generatus? Prae-
dit itaque prpphela Dominum qui super omnia est, terea quis filiorum .hominum ^otest usque ad nubes
sedentem super solium excelsum.et elevatum. Sera- ascendere, penetrare coelum et pervenire usque ad
phim-stabant super illud, hoc est illa agmina beato- thronum majestatis in excelsis, ul ibi detur ei ab
rum spiriluum quae excelsipra post Deum sunt in Altissimo potestas et honor et servitus omnium po-
altioribus semper commoranlia. Sex alw uni et sex pulorum ac regnum sempiternum quodfinem non
almalleri (ibid.). Senas alas habere dicunlur qui in habeat? Quaerat donec inveniat, et landiu quaerat
circuitu Dpmini sunt; quia de fabricatione tantum -, quousque quaerendo deficiat. Nullus poterit alius
mundi, quae sex diebus facla est, nolitiam juxta inveniri, nisi ille flos Mariae, Virginis Filius, qui
Dei praeceptum mortaiibus praebent. Ministri enim Deus de coero veuit, ut ex ea carnem assumeret;
Dei sunt ,'ad ejus voluntatem implendam quotquot absque omni conditione virili natus.est, ac Filius
sunt, vel'superiores vel inferiores, altestante Pro- hominis factus, ipsam suam huinanit.atem ad ex-
pheta, qui ait: Benedicite Dominum, omnes angeli celsa levavit, sicut de eo Propheta canens in psalmo
ejus, potentes virtute, facientes verbum Ulius,ad au- praedixerat: Ascendens in altutn captivam duxit ca-
diendum vocem sermonis ejus. Duabus velabantcaput piivitatem (Ephes. iv), et Psallite Domino,qui ascen-
ejus, et duabus velabant pedes ejus, et duabus voia- dit sufer cmlos cmiorum (Psal. LXVH).Hinc dala
bant (Psal.fiu). Caput Dei superioribus alis et in- est summo Patre polestas secundum quod homo
ferioiibus pedes ejus operiunt, quia praeteiita ante esl et honor regni, ul sedeat ad dextram ejus, do-
mundum, et fulura post mundum , dum soli Deo nec ponat omnes inimicos ejus sub scabellum pe-
nota sunt, media tantum videri possunt quae in hoc dum ejus (Psal.ax; Hebr. xi); cujus regnum sem-
mundo facta sunt. El notandum quod seraphiui di- piternum est, quia, etsi coapit seciindum id quod
cuntur alis suis velare Domini capul et pecies. I!la homo est, tamea secundura qitod Deas est, nec in-
797 TRACTATUS ADYERSUS JUDiEUM. 7i!8
cepit esse, nec desinit. Poteslas ergo non datur ei A j inter alas cherub tanquam m occullo resideat. Sen-
nisi secundum id quod hoino est, quia juxta id tiant illi quod voluerint, nos omissis fabulis otio-
quod cum Patre et Spirilu sancto unus Deus est, sis quid propheta post visionem audierit videamus.
ejusdem cum eis potentiae est, quae nequaquam ab Trinitatis myslerium iterum explicatur.
eo auferri potest, quia Deus el homo una persona 66. Et audivi vocem Domini dicenlis : Quetn mit-
est. Vidit itaque Isaias non tolam substantiam dei- lam ? et quis ibit nobis ? (Isa. vi) Responde : RabbL
tr.tis, sed media Domini lanlum, videlicet quod in Quaerimus a te quid sibi velit quod Dominus loqui-
hoe mundo factus est, qui recte quoddam medium tur de se ipso primus numero singulari dicens ,
dicitur' positum inter praelerila ante mundum et Quem mittatri ? et postea numero plurali subjungit:
fulura post saeculum. Caetera vero Domini alis sera- El quis ibitnobis? Videsne adhuc quod in subslan-
pliim velata sunt, quia nobis occulta, nec ppssumus tia Dominus se velit uhum intelligi et trinum in
intellectu percipere priora quae fiterunt antequam personis?Quse est ista in verbisDomini.varialio, imo
niundus fieret, nec ea quae post finem ejus futura in ipsoDomino trinitatis etunitatis affirmatio? Quem
sunt. De his tantum cognoscere possumus quae in mittam? id unilalis est. Quis ibit nobis? de quibus
praesenti saeculo facta sunt; et hoc est quod dua- dicitur? non de agininibus seraphim,-quia -propheta
bus alis mediis volabant, et rnedia Domini visi- ' nullius vocem audivit, nisi solius Domini dicentis :
bilia esse demonstrantur, par id danles intelligi, Quem mittam? et quis ibit nobis? Recordare quid
quod Deus mundo visihilis appareret in homine. superius seraphim clamaverint, quomodo unitatem
El clamabanl alter ad alterum (Isa. vi). Non in trinitate, et trinilatem in unitale monstraverint
duo tantum, hoc est unus ad unum, sed unus- ac dixerint : Sanclus, sanctus; sanctus Dominus
quisque ad alium, resonando mysterium Trini- exereituum (ibid.), et solutionem hujus quaestionis
tatis. Felix et gioriosa illa multitudo bealorum spi- invenies. Conoedo, inquis, quod de se et de Spiritu
r]tuum, cui dataest illius summae divinitatis videre suo locutus sit, sed quod Filium habeat non reci-
deoorem, sentire dulcedinem, contemplari faciem, pio. Resporideant hic virtut.es coelorum, et uirum
adorare majestatem, nihil aliud agere nisi laudes bene an male senseris aperlius innuant. Sanctus,
Domini resonare. Quid vero clament insinuat cum inquiunt, sancij&s, sanclus. Si trinilas non est
subjungit: Sanclus, sanctus, sanctus, Dominus exer- Deus, quis esi' ille qui tertio dicilur Sanctus in
cituum, plena est omnis terra gloria ejus (ibid.). Ut deitate ? Auf^ires personas et unum Deum confiteri
personarum proprietates ac sacramentum Trinitatis cogeris Patrem et Filium et Spirilum sanctum,
insinuent, tertio Sanctum clamant, ut ejusdem Tri- (Q aut aliquid novum et inauditum niore tuo reperies,
nitatisinsubstantiapraedicentunitatem, subjungunl: quod erit falsum et exsecrabile et omiiino probare
Dotninus exerciluum, id est omnium ccelestium vir- uon poteris. .flnde quia hinc facile convinci posse
tutum. Plena est otnnis lerra gtoria ejus, non tan- te comperis,ilde csetero digito coinpesce labellum.
lum teinplum velsola Judaea, sed omnis terra. Ad- '•'" Excwcatio Judmorum.
miraritur agmina supernarum virtutum Dominum 67. Sequiliir : El dixi: Ecce Ego, tnitte me^ibid.).
majestatis ad ima velle descendere, et humiliari ut Non hoc ex praesumptuosa temeritate locutus est,
Jiat homo, ostendatque gloriam suam non soli po- sed ex magno desideranlis affectu, ut omnipoientis
pulo Judaeorum, sed universo mundo; ac cura digna' pareat jtissioniet populo suo voluntalem ejus an-
admiralione laudantes dicant: Plena est omnis terra nuntiet. Simulque nolandum quod Domino, jubente,
qloria ejus. Moyses cum pro adorato vitulo Domi- Trinitas imperat, et propheta se per omnia servum
num deprecaretur, dicens : Obsecro, Domine, di- Trinitatis afflrmat. Et dixit: Vade et dices populo
mitle peccata populi tui, responflit ei Dominus : huic : Audile audilu et nolile inlelligere; videte visu,
Propitius ero illis, verumtamenvivo ego, et vivilnomen et nolile cognoscere (ibid.). Quid est hoc quod ju-
meutn, quia implebilur gloria mea omnis terra bentur audire Judaei, et non, intelligere? Cerle
(Num. xiv). Ac si diceret : Quia cerno quod popu- D ] mysterium Salvatoris quod superius propheta co-
lusistedurae cervicis est, el adhuc me praesente, vi- gnovit et intellexit, audivit et credidit. Yiderat
lirfum adoravit ; vivo ego, el vivit nomen meum, namque Dominum sedenlem super seliutn excelsum
quia sicut contempserunl me, et ego contemnam (ibid.); ac quia sublimis Deus dignarelur homo fieri
eos, ac pro una genle derelicta, implebilur gloria humilis, audierat seraphim proclamantia, quod ipso
mea omnis terra, et omnis quicunque invoeaverit descendente de coelo propier ejus praesentiam ve-
iiomeu meum salvus erit, nec tenebitur intra unius nientis in carne : plena esset omnis terra gloria
lerrae terminos, ut inde glorientur et dicant : Non ejus, cujus.intellectum ponilus a Judaeis avertens
fecit taliter omni nationi, sed per totum orbem imperat, ul propheta praedicet eis quid futurum sit.
2bundabit ex gratia, ut impleatur illud quod scri- Audile, inquit, audilu verba Salvatoris cum vene-
ptum est: Replebiturmajestate.ejus omnis terra. Cur rit, et nolite inlelligere quia permisit Dominus iudu-
ergo Judaeus exspectet novum propitiatorium, ubi rari corda vestra, et ncquaquam ad peenitentiam
habitet gloria Domini, quaejam in omni terra reful- emolliuntur. Et videteeum visu praeserileiii in carne,
gel? Frivolum est affirmare de caetero, ut omnem et nolite cognoscere ne Dei cassetur proposituin,
terram Dei gloria deserat, ac pro libilu Judaeorum quod una gens cacca fial, ul omnis uiundiis videat.
799 ANONYMlSJEGULI XII. SuO
At postquaro propheta praeeeptum audieral, intelli- ^'nasciluri, quam apud inferds animas liberaturi, ac
gensetipse D*ominivolunlatem, oratet precalur ut poslea super omnes coelos ascensuri,. intelligere
ejus voluntas per omnia fiat. Excmca, inquit, cor cum propheta possimus. Etec enim sunt duo sigua,
populi hujus, et aures ejus aggrava, rie forle videat quae dominus Achaz regi proposuit quaerenda, ac
oculis $uis,el auribus audiat, et cordesuo inleUigat, oplionein dedit, quod horum prius vellet accipere,
et convertatur el sanem eum (ibid:). Hic vellem per le, aut de excelso coelorum aut de profundo inferno-
Judaee,cognqscerecujus sit isla oratio, Domini im- rum.
peranlis, an prophetae deprecanlis, aut illius justo 69. Loculus est, lnquit, ad Achaz diceris : Pele
judicio disponentis, qui neque andiendus, neque tibi signum a Domino Deo luo in profundum inferni
inlelllgendus est a populo Judaeorura ? Si Domini sive in excelsum supra (Isa. vn), Dixeral ei propheia
iniperantis, non est culpa populi quod csecus Jial, snperius,. Domino jubente, ne litneas a dudbiis cau-
sed potenlia praecipientis : Si prophetae deprecantis, dis titionum fumigantiam istorum (ibid.). QuoJ est
quarovis ita s.ane possit intelligi, quomodo ad euni aliis verbis dicere : Vide ne paveas a facie duorunv
referri poteritquodsubinfertur, elconvertaturelsa- isiorum qui consurrexerunt adversum te, Rasin vi-
nem eum, cum solius Dei sit post conversionem delicet regis Syriae et Phacee filii Romeliae, quia
dare salutem ? Sed illius non incpngrue; salva fidei B utriusque imperium infra sexaginta quinquc annos
ratione et majore auctoritate, dici polest, cui possi- finiendum est. Quos ideo dico caudas litionum, quia
hile est prius convertere et post conversionem omnis virtus eorum fine est proxima; et si quid
praestare salutem. At cuiuseunque sit, hoc impre- restat de caetero, velul fumus evanescet in. poste-
eatur populo Judaeorum, ut audianl et non inlelli- runi. Ergo ne paveas quia te et populum tuum de
gant, videant et nort cognoscant, caeci fiant el surdi, manibus eorum liberare decrevi. Quod si hoc praj
ne converlantur et sanentur. Ubi aperie monstratur nimia desperatione non credis, pele tibi signum a
quanta miseria teneantur, qui nec audirie, hec in- Domino, quia ipse praesto est revelare quse faclurus
lelligere, riec videre, inec cognoscere possint Do- sit post lempora multa vel apud inferos vel supra
minum Salvatorem, nec etiarii poenitentia di- coelos. Pete ergo tibi hoc signum, quod in utroque
gni sunt, ut conyeiiantur et salutem oblineant. Se- potens sit, in coelo videlieet et in inferno, quod
quilur,: "j>,- quamvis non petieris, ipse tamen domui David da-
68, Et dixi : Usquequo, Domme? Ejfdixit : Do- nirus est, ut impleat illud quod promisit dicens :
nec desolentur civitates absque habitalore, et domus De fructu ventris tui poham, super sedem ludtn. Et
sine hotriine, et terra relinqualur deserta (ibid.). Ac r dixit' Achgz : Non pe'.am, el non tentabo Dominum
si superius dixisset : 0 Domine, praecipis mihi lo- (ibid.). Quod recte diceret, si hoe-ea causa dixisset,
qui niiucpopuIoJudaeorum, ut audianteinon iutelhV ne fieret transgressor legis, qua dictuin esl : Non
ganl Salyatorem, videant euni et non|cognoscant; tentabis Dominum Deum luum (Deut.: vi). Sed idolo-
verumtainen usqueqtip, Domine , liaee senlentia latra erat, et ideo noluit signum a Dpmino postu--
permanebit, ul audiens non audiat, yidensque non lare, ne Doniinus glorificaretur in eo, si signum
yideat? Cui respohdit Dominus : Tandiu non audiet quod postulaverat praeslitissel. Quod propheta com-
et non videbit, ei excaecatum habebit cor, donec ci- periens, rege impio dereliclo, convertit signum et
vitates Judaeae, Vespasiano Titoque pugnantibus, sermonem Domiiii ad domum David, hoc est ad Ju-
penitus subvertantur, in lantum ut ne npmen qui- dam et Jerusalem, dicens : Audite ergo, domus Da-
dem permaneat; et domus, si quae remanserint, vid; et paucis inlerpositis,. subjungit: Propterea da-
siue habitatore sint, et terra redigatur in solitudi- bit Dominus ipse vobis signum (Isa, i), quod silis
neiri, et vel fuga yei paptivitate in tol.um orbem Ju-- hac yice de manibus obsessorum liberandi. Non
daicus populus dispergatur. Dat ergo Judaeis cer- propbeta; non angelus, sed ipse Dominus dabit vo-
tum captivitatis atque vastationis signum, causam- bis quod Achaz accipere renuii, videlicet signinii
que describit, eo videlicet quod Salvatorem ad se D quod modb non fiet, sed in futuro, et quia hoc si-
venientein non receperint, neque intellexerint, sed gnum dare solius Dei est. Memento quod quidquid
e conlrario filium patrisfamilias interfecerint, di- Deus dixerit esse futurum, necesse est ut veniat :
centes : Bic est hwres, occidamuseum, ethabebimus quapropter adhibe fidem promisso Dei, ut futuri si-
hwreditatem ejus (Luc. x). Haecpostquam de caeci- gni certitudine roboratus illius fide ab instanti peri-
tate Judaici populi et eversione Jenisalem propheta culo Iibereris. Non fiel stalim quod Ioquitur, nec in
Domiuo revelante cognovit, transit ad obsidionem continenti, sed in longinquum, ideoque majus erit
quae facta est in diebus Achaz, praeliantibus contra merilum quod salvaberis in praesenti, si speraveris
Jerusalem Rasin regeSyriae et Phacee.uUoRomeliae, quod nondum est, et credideris quod non vides, et
ut sub occasione inisericordiae qua Dominus popu- nunc audi, domus David.
lum liberavit obsessum, filium suum de Virgine na- Prophetia de Virginis parlu expendilur. — Triplex
scitarum annuntiet; quod quia longum est per iiliusaJudmis explicalio.,
smgula verba discutere, melius est ut Judaeo relin- 70. Ecce virgo concipiet et parif.t filium (ibid:). En
quarous historiam ruminandam, el veniamus ad signum quod libi Dominusdat in praesenli, vere no-
esl wau
reni, ut propbetiam Emmanuelis taui de Yirgine vurn alque mirabile; quia rirgo pariet, boc
801 TRACTATUS ADYERSUS JUD^EUM. 802
modo, seu m futuro; cujus partus ideo nunc prae- ,i quo haec dicla sunt concipiendus erat, aut liunc
nunliatur, et filius datur in signum, ut agnoscas aliqua mulier iterum erat parilura? Primo namque
quod Deus qui tunc nascetur ex Virgine, modo le- anno imperii Acbaz prophelala sunt haec quae scri-
cum est, et ob praeeonium et gratiam subsequentis pla commemorat. Item, quomodo stare poterit quoJ
praeveniet le, ac liberabit ab instanti periculo do- sequitur; prius enim quam sciat puer rebrobare
num misericordiae . praecedentis. Vocabitur enim maliim et eligere bonum, derelinquetur lerra quaih
Emmanuel (ibid.), quod est nobiscum Deus, ut ante detestaris a facie duorum regum istorum ? Siquidem
saecula Deus, de Virgine natus, Homo nobiscuni anno sexto imperii Ezechiae venit Salmanasar rex
conversetur in muudo. Praedixit libi Deus filiuin Assur, et obsedit Samariam iribus annis, et noho
nasciturum qui dicalur nobiscum Deus, ac te secrer anno regis Ose cepit eam, vinctumque Ose misit in
tum suum quodammodo praescire concessit. Crede carcerem, et transtulit Israel in Assyrios. Si iste
quod futurum est, et ob fidei meritum etiam in qui nascilurus est tam parvulus erat, ut malum a
praesenti heneficio gratulare, quia jam praecedit bono discernere nequeat, et antequam tempus
effeclus sacramenti futuri in hoc quod ejus nomirie egrediatur infantiae, terra Samariae ab Assyriis va-
invocato, fugatis hostibus, eris de pace simul et slanda esl, respondeant quomodo Ezechias triginta
B et uno annis infanlulus
triumpho secura. Ne velis dicere, quod promissam praedicetur, et tam rudis
in praesenli victoriam debeat hoc signum, id est setatis, ut mel et butyrum comedens nesciat quid
nalivitas Erainanuelis praecedere; quia beneficium sit bonum vel malum ? Quod cum probare non po-
quod praemittit, non adimit signi subsequentis effe- terunt, agrioscant esse falsum quod super Ezechia
ctum. Est ergo liberatio de praesenti significatio si- interpretari conantur.
gni, non tamen ipsum signum sacramenti futuri, 72. Praeterea illud attendat quod is qui de Virgine
quia hoe erit ipsum signum quod virgo concipiet et nasciturus est, non sit a prophela vocatus Ezechias,
pariet filiutn. Hic Judaeus iolis viribus ad bella sed Emmanuel. Hoc, inquiunt, referri potest ad
procedit armatus, diversis quaestionibus praemuni- Ezechiam, quia cunctis diebus vitae ejus fuit DeUs
tus, ut si prima non potuerit, secunda vel tertia nobiscum, quod intelligitur Emnianuele. Responde-
feriat, quousque spem Christianorum vanam esse mus hoc verum esse, si Ezechias eo tempore nasci-
probare sua falsitale pr.ievaleat. Et quia hsec quaeslio turus esset, quo haec praedicta sunt, sed jam noveni
saepius inler nos venlilata^Tudaeos de respondenda annorum erat. Ergonequenomen, neque nativitas
ratione prudentiores effecit, triplicem nobis solu- ei aptari potest. Sed iste qui nasciturus est de
tionem objiciunt, approbare' nitentes non liaec.esse n puella, ut ipsi volunt, vel devirgine, ut nos proba-
de Chrislo dicta, sed vel de Ezechia, vel de filio mus, hoc nonien debet habere. Probent Ezechiam
Isaiae, vel de alio nescio quo, qui de nupta et ex- aetate novem annorum secunda vice non de pro-
perla maritum et non de virgine sit generatus; quo- pria matre, sed de puella natum, el unum hominem
rum opposiiiones facile redigemus ad nihilum, secundum carnem posse duas matres et duas nativi-
ef filiuin virginalem -Deum et Dominum nostrum. tates habere, et dabimus ei cum secunda nativitate
Jesum Christum esse, ipso auxiliante, probabi- hoc nomen quod est Emmanuel. Quod si bis natus
IliilS. fuerit, et bis conceplus erit, quia prophela de na-
Demonstralur hanc prophetiam non intelligendam scituro sicait: Ecce virgo concipiet, etpariet filium.
de filio Ezechim. Sed quod novem annorum adolescens ilerum possit
71. Igitur incipiamus respondere fidei nostrae a patre generari, vel a malre concipi, ei corpus
adversariis, et vera falsis opponere, ut per omnia setate solidum iterum resolvi in humorem apluin
se convictos intelligant, qui nos convincere sperant. ad concipiendum, sicut nefas est credere, ita stul-
Aiunt hunc esse de quo propheta loquitur Ezech.iam tissimum est afiirmare. Desinant itaque propheliam
filium Achaz, sub quo Samaria capta atque sub- de Christo ad Ezechiam vertere, quia ex superio-
versa est, in qua tunc regnabat Phacee filius Rome- D ribus liquet, ea quae dicunt omnino esse non posse;
liae, et post eum Ose filius Hela, et hos esse duas et hoc quidem nos speramus satis aperte mon-
caudas titionum, quorum imperium - finitum asse- strasse.
runt et delelum, antequam sciret Ezechias repro- Demonslraiurprophetiam de Christo non intelligi de
bare malum et eligere bonum, quod omnia falsum filio lsaiw.
esse probat historia, in qua sic legitur : Regnavit 75. Transeunt ad aliud, et dicunt lsaiam duos
Achaz, filius Joatlian, super Judam et Jerusalem fdios habuisse, quorum unus dictus sit Jasub, alter
annis sexdecim, cui successit in regnum filius ejus Emmanuel: et quia in consequentibus legitur, et
Ezechias annos natus viginti quinque, et viginti no- accessi ad prophetissam, et concepil, etpeperit filium
vem annis regnavil in Jer-iisalem (IV Reg. xvi). Si (Isa. vni), propheliam de filio ejus Emmanuele di-
Ezechias viginli quinque annorum erat quando clam esse contendunt. Quibus respondemus : Si
patri successit in regnum, et pater ejus regnavit haec de filio Isaiee dicta sunt, quo.i odo praesumpsil
sexdecim annis in Jerusalem, invenitur Ezechias pater ejus filium suum hoc nomine nominare quod
primo anno regni patris sui novem annos habuisse, estEmmanuel contra Domini jubentis imperium?
et quomodo puer novem annorum co jam tempore Nam scquitur : Et dixit Dominus ad me : Vocano-
 805 ANONxMI SA,CUL1 XH. 804
rneti ejus, Velqciter spolia detrahe, Cito prmdare, A . scus subverferetur vcl arite subvcrsionem Samariae.
quia antequatn scihl puer vocare palrein suum et Dum ulrumque uno tempore fuisse probare non
matrem stiam, auferelur fonitudo Damhsci el spotia possint, probent prius quomodo infans, quem eo
Samariw coram rege' Assyriorum (ibid.). Quomodo iempore natum esse volunt, a subversione Damasci
ista de Emmanuel filio Isaiaedicta sunt, cuin et ipse per viginti anrios et supra usque ad subversionem
iiattis sit aritequam haec propheia praedicerel? Nam Samariae semper elinguis fuerit, et discernere ne-
sic legilur : Et dixit Dominus ad Isaiam.: Egredere scierit ihter bonum et malum; simulque ostendant
in occtirsum Achaz tu el Jasub filius iuus cpuidere- de quo dictum sit. quod post pauca propheta sub-
iiclus est (Isa. viij. Qui Jasub ideo derelielus dici^- jiingit, iibi describit exercitum Assyriorum venien-
tur, quiafraleT ejus de quo nune sermo est, jiixta lero coiiira Jerusalem, dioens : Et erit extensio
sententiain Judaeoium fugerat ad Assyrios, et pro- alarum ejus implens lalitudinem terrm, o Emmariuel
dideraleis partem. civitalis. Et hunc dicunt esse (ibid.). Num Emmanuel quem dicunt filium Isaiae
Rapsacen, qui locutus est Hebraice ad eos qtti se- fuisse, totam Judaeam oblinuit? Nullus regum Em-
debant super murum quando exercitus Seiinacherib manueldictus est. Quis ergo est cui prophetalo-
obsederat Jerusalem. Sed fidem dictorum his a quitur, quod extensio alarum regis Assyrii, hocest
qiiibus dicla suiit derelinquenles, probenms ndn B ] mullitiido exercitus illius, toiam terram Emirianue-
eumdem esse' filium Isaiafe;quem hic prophetade lis operiat? Terra ejus, inquiunt, dicta est, eo
virgine iiascilurum affirmat. Patet cunclis qiii no- quod ih ea natus est. Si hoc -de riato jam Emma-
verunt liistoriam, quod sub rege Achaz ascendit nuele filio Isaiae dicunt, falsissimum est; si de
Teglaphalassar rex Assyriorumin Daniascum, et liascituro Yirgiriis filio, verissimum atque Drmissi-
vaiitavil eam, ettranslulii habitatores ejtis Cyreuen, mum est. Oninis enim mundus ejus fuit antequam
ct Rasin inferfecit. Hinc Judsei argumentum aSsu- nasceretur, sed Judaea proprie ejus ierra dibitur,
munt, et ab Emmanueie transeunt ad nescio, quem quia in ea nasciturus erat, quia fuluruni erat quod
Jiliuin tertiiim Isaiae, quem proplietissa , ut ipsi as- aitpropheta : Concipiet el pariet filium (Isa. vii),
serunt, juxta prophetae sermonem Cdneepif et pepe- et de praeteritp nequaquam valel irilelligi. Simulque
rit, etnomen imposuit Cito prwdare; et diciint notandum quod terram illius vocet anlequam fiat
antequaro ille, qui sub rege Achaz natus esl, scifet homO, ut potenliam deitatis ejus insinuet, qita
vocare patrem et niatreiri, qttod rex Assyiiorum cuncta regit ut Deus, quYest de Virgine naseiturus-
Damascum vaslaverit. Sed quaeso, ut respondeaiit, ut homo. Quod si omnibus mbdis obtinere volue-
qriomodo spolia Samariae idem rex Assyrioriim rint, quod Isaias hunc Emmanue]em de prOphetissa
abstulerit, antequam praedictus puer tenipus egre- ^1 ' geriuerit, audiaitt quod ille
qui natus fuit, si tamen
deretur infantiae, cuni manifesium sit, quod sexto aliquis fsiit, sit vocalus a Domino Velociter spolia
aiino regni Ezechiae Samaria subversa "sit a Salma- detrahere, cito prwddre (Isa. vfi). Respondeantque
iiasar riegeAssyriornm, ulrunique debere compleri quomodo pr.opheta non erubuil coram duobus testi-
antequaim puer vocare scirei pairem et malrem ais- bus, ut conciperet, ad propjietissaro accedere?Sic
seruit, qui ait : Antequam .seiat puer hwc. et illa, enini ait: Et ddhibui mihi tesies fideles, Uriatnsacer-
auferetur foriiiudo Damasci et spolia Samariw co- dolem el Zachdriam filium Barachiw, et accessi ad
rdin rege Assyrioram (Isa. vm). Aut quoiiiodo sub proplielissani, et concepit.et peperit filium (ibid.).
uno cOiiipletum esse probabuni quod sub dttolius Cogamus eos, velint nolint, ui fateantur prophetam
regibus aclum esl? Quocunque anno regni Achaz eonlra legem egisse,' dicente Moyse: Turpitudinem
Damasous a Tegiaphalassar subversa sit, illud ta- uxoris lum hon revelabis (Lev. xvin), qui duos ad-
men notum esl, quod sexto anno regni Ezechiae esse coegit ubi cum uxore coierit, Tesles esse non
Samaria a Salirianasar; rege Assyriorum, vaslata possent nisi vidissent velaudissent quae prppheta
est. Et si primo aniio regni Achdz quando haecdic:a fecisset. Sed absit hoc a sancto viro, ut aliqiiid in-
sunl conceptus et natus est puei; hoc enim volunt . honestum vel sanctae Iegi contrarium egerit. Cesi-
Judaei, quod statim accessit ad prophetissam, et nant ergo non minus stulte quani imperite prophe-
concepit, et peperit filium, et yocavit nomen ejus liam de Christo referre ad Ezechiam vel ad filium
Velociler spolia detfdhe, ciio prmdare, vel ut niui- Isaiae, cum neutrum sit probabile. Satis enim ap-
tum sit, tertio vel quarto quomodo nescitur vocare parel ex superioribus, quod magis inriitunlur aperto
palrem et matrem qui eo tempore quo Samaria mendacio, quam in testiinonio veriiatis. His ergo
suhversa est, si diligenler annos numeremus,decem omissis intueamur rei veritatem, et quod suum esse
ct octo annorum luit. Acbaz quippe regnavit aniiis nolunt, imstrurn esse prohemus.
sexdeciih, et si'puer infia qualuor annos. regni ejus Verus prophetimsensiis explicatur.
primos natus est, duodecim annos qui remanent ha- 74. Audite ergo, domus David (Isa. vn). Quibu?
buitsub Achaz, et sex sub Ezechia, qui simul fmnt superius dixeram andite et nolite iritelligere, ne
deceni et octo. Num per lantum tempus mutus conlrarius sim sentenliae superiori, audite quid fa-
fuit, ut non posset vocare patrein' et •matrem, aut cturus sit Dominus, qui concedit audilum, sed
nesciret? Eligant quodcunque volueritn, el dicant siibtrahit inlelleelUni. Audite novaenativilalis arca-
nohis utrum puer isle natus fuil antequam Dama- hum, sed abscondalur a vobis divini sacranuejiti
805 TRACTATUS ADVERSUS JUDJEUM. 80C
mysteriuni. Ait enim mihi Dominus : Excmca cor A et lilium germinabit, nec tamen Pairem aut Spiri-
pcpuli hujns, ut qitamvis audiatis, tamen non intel- tum sancfum, sed tantummodo concipiet et pariet
ligatis. Videaiis Deum hominem factum, et non Filium. Genitum ab aeterno concipiet, conceptum
agnoscatis eum. Frustra ergo Judaei affirmant se ex tempore pariet unigenitum Altissimi Filimn.
hane prophetiam inlelligere, cum ab ipso Domino Quid natura miraris? Yirtus Dei est quod Virgo
cor eorum obcaecatum sit et induratum, id est cae- concipict, subtrahe cursum, nec quaeras usum.
cari et indurari permissum, ablatusque sit ab eis Cesset consuetudo, muletur agnitio. Spla divina
hitellectus prophetiae hujus, ne conveftantur et ratio praevaleat, cui omnia possibilia sunt, cujus
sanentur. Audile, inquit, domus David. Estne pa- velle polehtia, cujus posse est omnia. Virgo conci-
rum vobis quod molesli estis hominibus, non cre- piet, non ex ardore carnis, sed ex amore divino; de
dentes ea quae prophetae praenuntiant, qui homines virtute, non de vilio; deCreatore, non de creatura,
stint, nisi molesli estis el Deo meo, non credentes hoc est de Spirilu sancto. ArirtusAltissimi erilquod
quod ipse vobis hoc signum daturus sit, quod pro- concipiel, et viiiutenr Aliissimi, hoe est Dei Filiura
niitlit ? Propterea non, non fiet per alittm quod da- pariet. El quia lion erit vilium in conceptu, non
lurus est; sed ipse dabit vobis signum , quod est erit difficultas in partu, quia virgo concipiel et
se ipsum ; quod quamvis audialis, 11011 intelligetis, B virgo pariet. Absit enim a divinitate corrupiio, quae
quia ca?cati estis et indurali, rte vobis signum hoc cuncla virtule penetrat, potentia cuncta perlustrat.
veniat in salutem, sed fiat ipse vobis lapis offensio- Qui se absque omni corporis laesione ingeril desi-
nis et petra scandali (1 Pelr. 11)in laqueum et iu derio mentis humanae, non poterit salva corporis
ruinam. Non fiet quod aiitea factuni est, aut post integrilate nasci de Virginc? Qui non dividit terrae
iilud futurum quid simile, sed quod usus naturae molem et lamen intuetur abyssos, non poterit salva
nesciet et humana ratio ignorabit. matris inlegiitate prodire? Facile est omnipotenti
cuncla creavit ex nihilo corpus formare de cor-
Signa multa in Scripturis contranaturw ordinem. — qui
Hominis quadruplcx formatio pore, et novo modo novum hominem quarta vice
75. Ecce virgoconcipiel, et pariet filium (Isa. vn). formare. Primum.namque formavit hominem de
Ecce novum, ecce mirabile saeculis inusiiatum, et liino terrae, secundo formavit mulierem de Iatere
humanis auribus inaudilum. Ecce pro una costa viri, tertio de commislione maris et feniiha?, quar-
quam tulil Dominus de Adam ut formaret eam in tum genus est, quod virgo concipiet et pariet filium.
mulierem, reddetur pro osse vir, pro costa corpus Prius fuil mulier sinemuliere formata de viro, nunc
inlegrum; et quae virum decepit, viri deceptorem vir sine viro de muliere formabitur, quia Virgo con-
decipiet, reddendo virum pro viro, pro perdito Sal- cipiet el pariet filium. Vere de Spirilu sancto con-
vatorem, pro servo Dominum, pro creatura Crea- ceptus erit in utero quadam ineffabili mutatione
lorem restiluet. Et hoc quomodo? vitgo concipiet, naturae, habebitque crescendi primordia, donec
non de viro, quia si virum cognover.it, non poteiit perfecte novus homo formelur in utero, ut qui Dei
virgo concipere; sed ipse Dominus dabit hoc si- Filius est ab aeterno, Virginis filius fiat ex tempore,
gnum, ut virgo concipial. Ergp quod natura est quem ipsa Virgo concipiel, et absque omni Uesione
inipossibile ihiplebil potentia Deitalis. Ne miremini integritatis filium pariet. Digiiuhi namque est, ut
si virgo concipiat, multa enim signa contra omnem quod potenlia Dei absque onini peccalo incepil, sine
usum, contra naturae ordinem hactenus facta sunt. omni corruptione periiciat, hoc est ut matrem con-
Rubus in igne non aruit, virga Aaron florem et servei illibatam incarnata Divinitas, et illius virgi-
fructum protulit, vellus in area riiaduit, et miramini nitatis honorem ariiplificet deitatis incarnalae nova
'
si virgo concepil? Natura non potest contra nalurae nativitas. .
donum, nec usus contra Deurii qui omnipotens est, Emmanuelis nomen duas insinual naturas.
et nihil ejus voluntati difficile. Poterit ergo verum 76. Concipiet ergo et pariet filium, et vocabitur uno
esse, quod ipse disposuit, videlicet quod virgo con- D nomine, quod duas in ipso naiuras, divinam scisi-
cipiat. Sed cum tantum sint creator el creatura, et cet et humanam, insinuel. Vocabitur enitn Emma-
virgo non possit de viro concipere, ut in conceptu nuel, quod est nobiscum Deus (Isa. vn). Hoc quippe
virgo permaneal, nec homo possit ab alia crealura sonat hoc nomen, quod Deus inter liomines est con-
concipi nisi ab homine, restat ut si virgo concepit, ceptus et natus ex virgine. Dicitur namquc nobis-
non de creatura, sed de Creatore concipiat, et cum cum Deus, quia hivisibilis in sua natura ab aeterno
omnis conceptus ex carnis voluptate proveniat, at- in nostra visibilis venit ex tempore, una persona
testante Prophela, qui ait : In peccalis concepit me Deus et homo ex duabus compacta naturis, homo
maler mea (Psal. L). Nemo concipitur sine peccato, cum honiinjbus, ut vere sit lioc quod vocabitur
sed ipse Dominus hoc signuin daturus est* quod Emmanuel. Vocabitur quidem aliis uominibus quae
Virgo concipiat. Ergo conceptus iste sine, peccato sequuntur, Velociter spolia detrahe, cito prwdare,
erit. Concipiet itaque cum integrilate virginitas, nalus et adhuc parvulus aliis sex nominibus Admi-
non deearne, sed de Spiritu; nec carnis ardorem, rabilis, Consiliarius, Deus fortis, Pater fuiuri
sed divinum florem, super quem requiescet idem swculi, Princeps pacis (Isa. ix), quibus sempilerna
Suiritus s.eptiformis, Concisiet de. virlute virginitas virtus ejus et diviuitas praedicabitur. Verum hoc
807 ANONVMlS^ECULl XJL 803
uomen quod est Emmanuel, exprimet in eo utram- A vel absconditam interpretari, et non quamlibet
que naturam* divinani et humanam, hd? est Deum puellam, sed infra annos puellares constilutam, ac
hominem esse factum infer homines, hunc Virgo parentum studio diligentissime custoditam, et qtiae
concipiet et tanquam filium pariet, ut inimicitiarum nunquam patuerit virprum aspectibus resonare. Si-
vindictam exerceat, ac matris injuriam vindicandp mulque respondeant ubi unquam legerint alma po-
de serppnte triumphet. Illa senlentia Domini veri- situm pro muliere nupta «t virum experta. Rebecca
tale-completa, qua.dictum est : lpsa conteret caput quidem dicta est alma, sed anlequam perveniret ad
tuum (Gen: m). {Is contra fortein virtute forliori nuptias Isaac. llaque sive puella, sive adotescentula
prOcedet, sinistra pugnabit ut dextera, pro matre dicatur, pro nobis facit. Utrumque enim recipimus,
filius, pro homine Deus, fietque pro primi parentis quod puella fuerit minoris aetatis, et adolescentula
delicto redemptio vera, pro dolo decipientis victoria infra aniios puellares. Cum id probare non possint,
gloriosa. Hunc Virgo concipiet, et pariel filium, et neque per hisloriam, neque per auctorilatem, quod
vocabitur nomen ejus Emmanuel. de viro conceperit; dicant nobis quae sit ista.inu-
Judmorum objcctio cqntra virginitatem Christum pa- lier, sive puella; vel quis sit ejus filitts, et nos pa-
> rilurm. — Alraa vox Bebraicaquid significet; rati erinius assentiri .verilati per oninia. Hoc tamen
77. Hic resistunt Judaei, aflirmantes nequaquam B cayeant ne dicanl aliquid super hoc capilulo quod
haberi in Hebraico quod virgo coneipiet, sed probare non possint. Adhuc enim, ut mihi videtur,
puella'. Quibns respondemus, ut dicanl nobis quae super eos sententia manet, qua dictum est : Ex-
fuerit illa puella quae coneepit iilium, de quo pro- cwca cor populi hujus, et aures ejus aggrava, ne forle
pheta nunc loquitur. Qui hisi ad opiniones superius videant et inleliigant, et convertantur et sanem eos
explanalas se verterint, minime polerunt aliquam {Isa. vi). Quae Dei misericordia relaxabitur, quando
reperire,- quse hanc prophetiam' impleverit, et illas velamen auferetur a facie MojTsi, et pallium de
omnino falsas puto sufficienter satis esse probatum. vultu Eliae, ut residuuin popuji Judaeorum saltem
Praeterea illud quod nobis objiciunt in Hebraico posteriora Domini videat, ac eum per passionem et
non haberi bethula, quod Latine dicitur virgo, sed morteui ad gloriam majestatis pervenisse cogno-
pro hoc verbo scriptum est alma quod puellam scat. Haeccontra Judaeos de praesenti capitulo bre-
sonat, audiant apud eos alma verbum esse arobi- viler dixisse sufficiat.
guum, et non tantum puellatn, sed adokseentuiam

LIBER

DE

DIVERSIS QRDIISIBUS ET PROFESSIONIBUS

QU^E SUNT 1N ECCLESIA.

(D. MAHTEN.,Ampl: Collect. t. IX, col. 1027, ex veteri codice ms. S. Jacobi Leodiensis. — Haud con-
temnendus hic libellus scriptus fuit circa exordium ordinis Praemonstralensis, quero miris sed meri-
ritis effert laudibus auctor anonymus. ls nobis canonicus regularis fuisse videtur, utpote qui longe
prolixius de canonicis quam de raonachis tractat, etde illis tanquam membrum illius familiaeioquilur,
num. 54 : Si enim inspicias vigitanles sos, inquit, et orantes, quomodo slupeant homines et dicant supra
se esse quod AGIMUS, etc. ,

PROLOGUS. C ccant accingor. Primo loco sermonem habilurus de

Dileclissimo fratri suo R., unica dilectione sibi
conjunctus fraler R., viam Dei bene ac fidenler, ut
coepit, tenere, in qua alius sic, alius sic ambulat.
Cum ab initio surgentis ecclesiaediversi servorum
Dei profectus, diversique exstiterint professionum
status, el maxime nostris temporibus diversa mona-
chorum canonicorumve surgal institutio in habitu
vel cultu, oslendendum est, Deo auxiliante, quae in
talibus Dei servis differentia, quae intenlionis sit in
diversis professionis forma. Ad demonstrandum
ergo quod istnediversitates professionujn Deo pla-
diversisordinibus et professionibus monachorum et
canonicorum vel aiiorum, secundo de habitu diver-
so, tertio de epulis, quarto de labore manuum;
neminem vere moveat, quod ordinem professionum
aliquantulum mulatum inveniet. Nam pro certo scio
canonicos monachosque majorem locum in ecclesia
lenere, et tamen neutrum horuin primum positum
reperiet. Ne enim dicatur de me, quod in hoc opere
quaero quod meum est, meque honorare velim, ideo '
canonicos primo loco non ponam. Al vero nec nio-
nachos priroo loco ponendos putavi, ne quis cano-
 809 DE DIVERSIS ORDINIBUSECCLESi^E. 81D
nicorum conqueratur, quod qui initio primitivae.A inlra muros convenire cogeret. Unde constat pri-
Ecclesiae primi ad opus Dei et testimonium Jesu mam illam aetalem , licet parvo lempore, multum
esse meruerunt, primi ante monachos, qui postea innocenter visisse.quibus nec aedificandarum domo-
esse coeperunt, positi non sint. Ideo ergo ita de rum adhiic cura erat, nec cibi polusque quanta
ordinibus et professionibus tractare disposui, ut nunc est diligentia, nec veslium vanitas , nec auri
eremitae, qui pauciores sunt, et aliquando soli habi- argentique tanta acquirendi solerlia. Graminibus
tant, primi ponerentur, sicut cum numeramus enim et aqua simplici et arborum fruclibus, uti
facere solemus, ut ab uno ad plures numerus sur- Deus dixerat, utebantur. Unde quidam facundissi-
gat, et niultiplicato numero, computator ad unum mus noster phiiosophus laudem primorum horoi-
redeat. Verbi gratia cum ad centum veneril, si quid num carmine mirifico decantans ait:
numeret adhuc invenerit, rursum ab uno numerare
Felix nimiuni prior wtas.
incipit.Ita et hie faciemus, primum eremitas ponen- Contenta fidelibus arvis,
tes, qui paueiores sunt, et soli saepe habitant • Nec inerti perdita luxu,
deinde monacbos quorum multiplicior est numerus, Facili qum sera solebat
Jejunia solvereglande,
sicque ad canonicos veniemus, quorura maxima in Nec Bacchica munera norat
diversis loeis el frequens habitatio diverse viventium '- Liquido confundere melle,
esse comprobatur. Deinde rursum incipientes ab Nec lucida vellera Serum
inclusis, el ab his qui continenter vivunt, et nec Tyrio miscere veneno:
Sotnnosdabat herba salubres.
canonici, nec monachi, nec eremitae, nec inclusi, Potum quoque lubricus amnis
sed deicolae, vel licoisi, id est quasi legis custodes Umbras allissima pinus.
Nondum maris alla secabat,
possunt dici, ibidem revertemur ad mulieres, quae Nec mercibus undique lectis,
eremilicam vitam ducunt, ascendentes ad sancti- Nova liliora viderai hospes.
monialium sanctitatem, necnon ad illas quse cum
Ad ultimum vero carminis hujus idem subinfert:
sanclis vel sub sanctis viris jugum Christi suave
Heu! primus quis fuitille,
suscipiunt. Ad ultimum vero pene ad inclusas et Auri qui pondera-lecli,
mulieresdeicolas, quas licoisas, id est legis custodes, Gemmasquelalere volentes
vel nicoisas vulgo vocamus, quasi sanetum Nico- Pretiosa pericula fodit ?
laum imitantes, ordinem professionum terminabi- (BOET.De consol. Philos. 1. n, metr V.)
mus, ut postea de habilu et epulis et labore manuum 2. Si igiturconceditur mihi priores homines solos
Iiberiu3 pertraetemus. Poslea autem subjungam de saepiushabitasse,quia nec in Genesi ante Cain quis-
diversis ecclesiarum consuetudinibus, ostendere . quam vel civitatem vel domum legitur construxisse,
cupiens in Ecclesia Dei nihil agi ex consueludine, et Josephus similiter ob rapinam fralricidae iilius
quod ipsi conditori et capiti ecclesiae non placeat. haecadinventa testatur, et philosophi illius carmen
.gitur DominumDeumnostrum, conditorem omnium illos in umbra arborum morasse decantat, sine
rogamus et pelimus, et te ut roges precamur, qua- luxu, sine cupidilate illa et jactantia, quaemodo in
tenus nos de institutione servorum Dei locuturos nobis est, [viventes, et gramina ad usum vitae, ut
adjuvet, ut eorum vitam imilando , ad sanctorum animanlibus ita et liorainibus a Deo sunt tradita,
socielatem perlingere quandoque valeamus. Valeat conslal eosdem priores homines aliquam eremka-
in Christo dilectio tua, fraler charissime. rum similitudinem habuisse, quasi aliquem forte
1. De eremitis qui swpe soli vel cum paucis habitant. certum locum tenebarit, vel ut homines aliquando
i. De diversis ordinibus vel professionibus ser- se invisebant, tamen de sedificiisvel vestibus, cibo
monem habituri, quae a religiosis viris saeculipom- vel polu, vel pecunia non magnopere curabant.
pam fugientibus in Ecclesia Deo tenenda voventur, Locum verocertum eosnequaquam tenuisseeo modp
primum oportet ostepdere, quod olim prima setas conjicio, quia non ante Cain domus vel civitas aedi-
Dei servitium et cultuni libens frequenlavit. Ibi D ] ficata ftiit. Et Joseph eumdem metas terris et limi-
enim Abel saCTificium acceptabile obtulit, Seth les primum iriiposuisse asserit. Domorum ergo aedi-
nomen Dei eum sua progenie invocavit, Noe quoque ficandarum cura eremitis summa non convenit, ne
in sua generatione justus inventus, et ad obedien- dicatur de eis, quia ererhum non incolunt, sed in
dum Deo promptus, ipso jubente, arcam fabricaviU eremo domos civitatum invehere gestiunt, veslis
Unde quia ad eremitas principium faeere disposui- vilis, cibus grossior, permodicus talibus congruit.
mus, intueamur si forte in primis hominibus ali- Exercitaiio corporalis, jejunia elvigilia illos glorio-
quam horum servorum Dei siuiililudinem invenire sos reddunt. Eremilse ergo nomen incassum non
potuerimus. Nam illos priores homines aliquando leneant.sed opere exornent. Habemus ergo inpriori
solos habitasse eo judicio perdocemur, quod Cain, setate eremitarum similitudinem expressam, ubi
occiso fralre suo Abel, primus legilur civilalem invenimus Abel justum in arborum umbra moran-
aedificasse, et ex nomine filii sui Enos eamdem lem, et pascuis ovium intentum, sine dubio solitu-
appeliasse. Testatur eliam Josephus hoc ideo eum dinem quaesisse, ubi et sinetumullu vixerit, etoves
fecisse, quod lalrocinia exerceret, el ad eadem suaeinnocentiae indices nutrirel, ac deindede eisdem
secum exercenda familiares suos domesiicosque ovibus fructuscapiensDomino offerrel. Justum enim
PATROL. CCXIil. 26
811 ANONYMIS^ECULI XII. 812
erat, ut quia adhuc hominum paucilas erat, ille A cerdos; non erit absurdam si secedendo in montem
quem justum Dominus vocare dignalus est, solus vel in deserlum, quod eremilaritm est proprium,
Dominus militaret,et quodam modovitam solitariam, vitam eorum in se ipse consecravit. Sic debent, et
oves, animalprocul dubio quietis amicum, psallendo illis pro bonis operibus mundus arridel facere, si
institueret. Unde autem justus a Domino appella- sese metiendo cognoverinl, sine jactanliae peccato
lur? quia oves pavit? non; sed quia cum oves inter homines non posse bona opera facere. Habes
pasceret, sluduit ut Deo placeret. Nam et illi pas- et in Marco scriplum, quia cum mundasset lepro-
lores Israel secundum Ezechiel propheliam oves sum, et dixisselei : Vide, nemini dixeris (Marc. i),
pascere videb.antur, de quorum manibus oves suas ille egressus coepit praedicare et diffamare serrao-
Dominus se requisilurum esse ait, quia eas non nem; ita ut non posset manifeste in civitalem in-
pascerent, sed se ipsos Dominus terribiliter inler- troire, sed foris inde cerlis locis esse. Num ergo
minalus. Non igitur inde placuit Deo. ' limebat Jesus boni operis jactanliam ? Non, sed os-
5. Congruum profecto et aptum dico esse so- lendebatnobis humanam debere vitare laudem. Video
litariae vitae pascendarum ovium opus, ubi et eliam Dominum Jesum pene omnium professionum
quies polest esse summa, et ulilitas fructuum est ecclesiaslicarum in seipso demonstrasse, quod etiam
maxima. Nam si bene iuspicias, quid in ove ab pro posse suis locis ostendemus, cum de aliis pro-
ulilitale vacuum ? Si vellus attendas, ipsum vestil; fessionibus sermonem texuerimus. Habes ergo in
si pellem consideres, ipsa multis modis prodest; si prima aetate Abel paslorem ovium per solitudinem
carnis inspicias, ipsa pascit; si lac cogites, parvu- Deo placenlem, et ob hoc ejtts suscepla imtnera, ha-
los alit, majores nihilominus delectat, sed et illud bes et in secunda aetate patriarchas pascuis oviurn
quod deterius esse pulatur, vide quam utillimum inleiilos, ei cum suis gregibus, id est cum sua
agriculturse sit, ita ut arens ierra slercoris ejus fo- simplicilale, hae atque illac terrenos homines fu-
mento pinguescat. Talia ergo pecora curans theo- gienles. Ilabes et Moysen solum etgregem pascen-
riam aniplectebatur. Videns enini quotidie gregem lem in desertis Sina Domini vidisse gioriam, Inspi-
suum multiplicari, amplificalionem ovilis ad cordis ce etiam post datam legem Eliam, el multos alios
laliludinem trahebat, et sicut illi greges numero per soliltidinem Deo placuisse. Accipe etiam gra-
ampliabanlur, sic in eo virtutum numerosilas aug- lanter Dominum meum Jesum in monlem vel in
mentabatur. Quas pulas laudes in corde suo Domi- desertum fugisse, et habebis ante te quos imitari
no reddebat, cum nullus ei tumultus adesset, et possis. Tempore vero revelaiae gratiae nosli quam
profectus virtutum simul et gregum nunquam illi p frequenlala sit solittidinum habilatio. Quod si forte
deesset. Credo ncc ipsum balatuni pecorum con- ignoras, lege Anlonii el Pauli hislorias ut possis
lemnebat, sed secundum hunc mortalitalis hujus agnoscere.
aerumnam deflebat, profecto socius illius qufail: 5. Sed dicet aliquis : Quid audes dicere, quod
Infelix cgo homo, quis tne liberabil de corpore mortis anle le nullus ausus est asserere? Quis unquani Abel
/uyus?(floin.vii.) lntueor etiam quodam modo soli- ct palriarchas, Moysem et rursum Doniinum ere
tariatn vitam enm dilexisse, qui el artem diversam miiis assimilavit? Ad quod respondeo, me non ali-
a'b arte fralris pessimi quaesivit,et qui conjugii co- ciii melius sapienti et inteHigenti prsejudicarc, sed
pulam noncuravit. Nam, ut credo, nullus usque ad meliora dicenteni paralum audire. Sed quia optima
Noe in catalogo generationis humanae nominatur, dicere ob ingenii mei tenuilalem forlasse nescio.
praeterhuiicsine uxore vixisse, ut profecto innotes- ideo semper tacebo? Qui aurum non habeo, quol
.ceret, quia solitarium hominem oporlet sine uxore, possum facio, in domo Deivel pilos caprarum offe-
quae Doniini sunt, quomodo Domino placeat cogi- ro. Prolegunl enim et ipsi ornaluram divini laber-
tare. naculi, et uliies sunt in donio Domini. Fidenler
4. Age ergo, quisquis solitariam vitam amas, et enim dico, salva fide el pace Christiana, non mul-
ab illo qui primus justus appellatus est exemplum JJ tum abhorrere a vero, si illum eremitis assimilem,
.el boni incrementum operis accipe. Inspice etiam qui forte eremitae nomen non habuit, ideo quia for-
si alicubi noster hic Jesus huic vitae simile quid sitan adhuc invenlum non erat, et eremiticam vi-
egerit. Scriptum est de eo in Evangelio Joannis : tam optime lenuit, non mullum contendo de nomi-
Jesus vero cum-cognovissetquia venluri erant,ul ra- ne, ubi operis video effectum, nam sine hoc nomi-
pereni eum, el facerent sibi regem, fugit in monlem ne potest ejusdem vitae fructus acquiri : sine vita
ipse solus (Joan. vi). Ecce Jesus meus solus in vero solum nomen inane est. Participem ergo le
monte secedit, ne eremita dubilaret monlana vel constitue non lantum nominis, sed eliam vitae ere-
eremum solus habitare. Si ergo Dominus Jesus, sic- miticoe, el perfectum sectalorem quisquis eam ag-
ut et ante nos saepe dictum est, legendo in libro gressus es, et humilis factus, cum evangelico agri-
Isai.aeintra synagogam leclor; et eliminando de cola cophino stercoris lerram cordis lui, ne sit
templo nummularios, ostiarius; et ejiciendo dae- tanquam ficulnea iiifrucluosa, humectare et pin-
moues, exorcista ; et illuminando caecos, cerofera- guescere per poeniientiam facito. Poslea vero tan-
rius; et ministrando subdiaconus, et praedicando quam parvulus in Christo lac humanitatis ejus ut
Evangelium regni levita, et se ipsum offerendo sa - nutriaris accipe, et sie justiliam quae ex Jide est,
 815 DE DIVERSIS ORDINIBUS ECCLESIJE. SU
lanquam ovium ve')u's indue, pellem quoque ejus, A de in te missa conserves. Lauda ex opere artifl-
id esl niortalitatem, quam pro le Jesus assumpsit, cem, ex creatura Creatorem, ut si forte ipsa asse-
ad omnia utilia libi detrahe, ul ad exlremum car- qui non vales quae alius habet, amando tamen in
nem ejus et sanguinem, quae vere sunt cibus et alio cuni eo prsemia vitaecoeleslis assequaris,
potus, digne sumens, tuum quod mortale est absor- II. De monachis qui juxta homines habitanl, sicut
beatur a vila, ut cum Chrislus apparuerit, vita 110- Cluniacenseset eorum similes.
stra, appareas cum ipso in gloria. 8. Nunc ad illos sermo dirigatur, qui monachi
6. Haecautem omnia observans, vide ne alterius nomen proprie oblinent, quorum alii a lurbis om-
ordinis hominem de suo proposito vel professioire nino segregali vitam Deo
vitae levioris ne dilatans placabilem jejuniis et ora-
reprehendas, etiamsi sit, tionibus et corporali exercitatione ducunt; alii
phylacleria lua et magnificans cum Pharisaeis fim- juxla homines in civitalibus et eastellis et villis po-
brias, Deus ad te veniens, pariem tuam cum hypo- siti, de fidelium et reditibus ecclesia-
in alio non eleemosynis
crilis ponat. Ama ergo quod ipse habes, rum decimisque susienlantur, soli theoriae operam
ul amel alius in le quod ipse non habet, ut utrius-
dantes, el primuhi quaerentes regnum Dei, speran-
que sil bonum et
quod ulerque fecerit, conjungantur B les quod necessaria hujus vitae, licet ea non
quae-
amore, qui disjungunlur opere, et fiat unusquisque rant, adjicientur eis.
cum Aposlolo omnibus omnia, ut pervenialis no-
9. De ipso autem nomine monachi pauca dica-
biscum ad euui qui est omnis in omnibus. Caele-
rum non moveat quemquam si in hoc ordine quae- mus. Nomen istud unum vel solum sonal. Quid
dam diversilas appareat, et aliter atque aliter unus- ergo, dicet aliquis, a noniine et actu sibi lanta
vitam suam veluti est ut diversitas ? Si ergo monachus unus vel solus intel-
quisque instituat, illud,
illorum soli vero ligilur,quareomnesautpeneomnes monachi congre-
quidani habitent, quidam adjunc-
lis sibi duobus aut tribus aut pluribus; et illud gatim liabitant? Ad quod respondeo, quia ille unus
et solus recte dicitur, quia unum et solum cum fra-
quod aller allero Ievius aut durius vivit, eum et tribus vivendi
lianc diversitatem in antiquis eremilis inveniamus, habel affectum, et a voluptate saecu-
«l unusquisque arbilrii sui potestale ulatur, ut larium omnino segregatum. Sed forte.hoc conceda-
ttir de his 'qui longe se constituerunl a turbis. Si
ijuanlumlibet et quantum vircs suas pensat aggre-
autem movet aliquem, quomodo hi qui in civitati-
diatur, nec a Domino inde damnetur.
7. Si autem aliquando contigerit, ut unusquisque bus degunt, hoc nomen obtinere possint, cum pa-
hanc institulionem aggressus, non multum sibi uti- Q ter Hieronymus dicat : Monachum solitudo facit,
lem esse perspexerit; si aliam rursus assumat, non non publicum ; respondeo nullum monachum, nec
inde debet judicari, licet boc levilate nimia aii- affectu nec socielale saecularibus debere eonjungi.
quando contingat, nisi forte priorem illam institti- Licet enim inter homines aliquando conlingat eos
tionem se observalurum voverit, cum et arboiis sedificia construere, lamen non perdunt praerogali-
vam nominis, si frater cum fratribus, quorum bona
planlam in uno Ioco infrucluosam et inuiilem ma-
nere videamus, quae mola de loco crescit et fron- et jucunda in unum habilanlium societas est, sae-
desoit, et fructus in allum allollit. Si autem adhuc cularia postponat, et blandientes syrenas in hujus
libi displicet quod omnes hujus professionis homi- vitae pelago conslitutus surda auie pertransicns
nes non uno modo vivant, inspice facturam mundi horrescat. Tunc enim nionachus vere unus el solus
a bono conditore diverse disposilam, et de diversis est, si cum fratribus unum senliat, unum el soluin
concordem effecisse hannoniam, ut coelum supe- Deum colat, et secundum Salomonem, frater adju-
rius, terra inferius, aqua gravior, aer levior, ho- tus a fratre unam civilatem forlem, dilectionem Dei
mo bellua sapienlior, unum supra, alterum infra scilicet et proximi, in corde suo conslitual. Haecde
dicta sunt.
positum sit; et non miraberis si etiam in servis monachi nomine
Dei alieri prseferatur, et secundum Evangelium: 10. Caeterum inspiciamus si alicubi in antiquis
In domo Palris mansiones multw sunt (Joan. xiv). invenire possimus harum instilutionum exempla,
Secundum B. Augustinum mansionetn iilic pro suo et ostendere non recenler, nec solum post morlem
quisque acceptttrus esl merito. Placet ergo Deo el resurrectionem Cbristi, sed eliam antiquiliis
isla in servis suis vitae diversitas, nec debet dicere istam diversitatum observantiam, quae nostris
lutum figulo : Quare sic me vel illum fecisti ? quia , temporibus in monachis viget esse percelebra-
habet figulus potestaletn facere ex eadem massa tam. Dicamus ergo de his qui in civitatibus et
aliud vas in honorem, aliud in contumeliam, et in castellis habilant, si quis horum simile in anti-
domo magna suut vasa non soluni aurea et argen- quis inveniamus. Scriptum in libro Malachim, quod
lea, sed et lignea et ficlilia, et utraque ad opus do- dixil Samuel ad Saul postquam eiirn inunxit in re-
mus utilia. Esto ergo vas ulile et electum in domo gem : Post hwc venies in collem Domini, ubi est sla-
Dei lui, ne propter incredulitatem et fratris delrac- tio Philislinorum, el cum ingressus fueris ibi urbem,
tionem frangaris, el tanquam lesta de vase fictili obvium habebis gregem prophelarum descendentiuru
habeas unde tangentem mordeas, et non habeas un- de excelso, el anle eos psallerium, et tympanum, et
 8U ANONYMlSiECULl XII. 816
tibiam, el citharam, ipsosqueprophetanles, et insiliet ^ piunt, et regiium vitseet jusliliae in se constituere,
inte Spiritus Domini, el prophelabis cum eis, el mu- iniitatorem sui eflicient.
iuberis in virum allerutn (I Reg. x). Ecce quomodo 12. Dicilur eliani in illa Scriplura : Et insiltet
arridet vetusta historia modernis monachorum in te Spiritus Domini,elproplietabis cum eis, ettnu-
cpnversalioniDus. llle enim in regnum suhlimatus, taberis in virum alium (I Reg.x). Yidens enim qui-
ad regendum populum Dei, scllicet ut vitia exslir- libet regni coelestis particeps et vocatione divina
parel et populuin virlulum nulriret et luerelur, dignus, servos Dei ita viventes, accipit divinum
pro signo ei dic!iur, ut in collem Dei veniat : qui amorem, el cum eis se in conversatione jungens,
collis, sicut Hieronymus lestaiur, habitatio proplie- narral fuluram eleclorum gloriam, mutalurque in
tarum erat; quia decet christum Domini tales imi- virum alium, ut qui ante fuit blasphemus et inju-
iari, qui lieet corpore sint in terra, tamen super riosus, nunc sit divinae misericordiae praedicator
terram conversalione se esse in coelis demonstra- assiduus.
rent; quod habitatione collis hoc loco non incon- 15. Sed, dicet aliquis, quare id quod etiam cle-
venienter ostendilur. Quod vero statio Philislirio- ricis et mullis aliis vel omnibus fidelibus congruere
rum ibi esse ostendilur, ubi est habilatio prophe- potest, monachis lanlum qui in civilalibus degunt
iarum, noslro intellectui Javet, quia decet et a tur- B assignas ? Respondeo quidem omnibus Cbristianis
bis segregatos, juxla malignos, et qui sunt eaden- virtutes animi et regnum virtutum contra vilia et
tes vel ruina populi, quod interpretanlur Phili- fervorem Spiritus sancti, et susceplionem tanti
siiim, habitationem habere, ut aliis odor vilw ad doni congruere; sed in his quae supradixi video
vitam {juxla Apostolttm (II Cor. n) existenles, quamdam monachorum taliumpropriam assignatio-
cadant el ruant ipsi maligni a rnalitia sua, interfi- nem, nam ibi video collem Domini juxta stalionem
cienles et ruere facientes in semelipsos populum Philistinorum, invenio et urliein. et in ipsa servos
peccatorum, ut humiliati sanenlur; aliis odor mor- Dei congregalos, el Deum laudantes : unde saha
lis in mortem nianentes, persecutionem a filiis fide conjicio, eos servos Dei qui in civitaliiius de-
mortis suslineant, ut ad purym per tribulalionis gtint etmonachi sunt, nec ssecularium rerum, sicut
ignem decocli, dicant cum Psalmista : Transivimus clerici et sacerdotes, sed sui lantum curam Iiabent,
per ignem et aquam, et eduxisti nos in refrigerium praeligurari. Unde talibus etiain monachis caulum
(Psal. LXV). esse debere confirmo, quod in plnribus Iocis video,
11. Sequilur etiam in lectione illa, et cum in- ut officinaelalium ad habitationem horainum juxla
gressus fueris ibi urbem, obvinm habebis gregetn se posilorum non respiciant, sed extra saecularium
prophetarum descendentiumde excelso. Inluere quo- C habilalionem intuitus suos defigant, ut ducli cum
niani ipsi prophetae et in excelso manebant, et ali- Jesu in deserlum a spiritu ut tententur a diabolo,
qiiando de excelso descendebant, et per civitalem si forle diabolus habilalionem illam saecularium
transibant. Et vide si in islo eliam lempore boc ostenderit eis dicens : baec omnia vobis ad >volu-
agitur, quando monachi qui in civitatibus habitant, ptatem dabo, si procidentes a slatu professionis ve-
advenientes quoque suscipiunt, ut donum Dei quod strse adoraveritis me; posili cum Moyse in Deum
ipsi habent, prp viribus aliis impendant. Unde et Pharaonis, id est illius dissipatoris, respondeant
descenderede excelso dicuntur, quia infirmis com- sibi, non lenlatori : 0 ariima , Dominum Deum
paliuntur, ut infirmis facti infirmi infirmos lu- tuum adorabis, non Satanam. Intuere adhue Domi-
crentur. Gregalim etiam veniunt, utubiplures in- num Jesum, si forte siraile aliquid fecerit. Narrat
veneris vitae unius comites , quos etiam infirmos evangelista Joannes : Jesus autem, inquit, jam non
homines esse sicut te ipsum nosti, non dubiles palam atnbulabat apud Judwos, sid abiit in regio-
cum eis uno spiritu parlicipare. Dicitur efciamibi: hetnjuxta deserlum in civitatem Ephrem, el ibi tno-
Quia ante eos psalterium et tympanum el libia et ci- rabalur cum discipulis suis (Joan. xi). Ecce liabes
ihtira, el ipsiprophetanles (I Reg. x). Oportelenira n Jesura proximum mortiapud Judaeosoccisores suos
iales homines semper habere verbum Dei, quod jam non palam amhulantem, sed regionem deserlo
quasi psalterium de superioribus resonat, ei quod proximam quaerenlem, et in ea cum discipulis ma-
de ccelo a regalibus sedibus venit, et super omnes nentem, et hoc in civitate quae dicitur Ephrem.
est, habereet tympanum, quod ex mortuis anima- Ephrem inlerpretatur feriilis vel auctus ab augenao,
libus fit, pelle detracla ct siccata, ut immorlalita- Vides quid in tentationibus suis in quibus et disci-
temquam assequi cupiuul bonis operibus consoli- puli ejus cum ipso manserunt, sicut ipse perhibet,
dati el indurali resonent. Convenit etiam In his ti- quaesierit Jesus. Quaesivilenim, et esurivit et siti-
hia quae ab uno surgit el in duo extenditur, scilicet vit salutem et augmentum servorum suorum; ethoc
ul Deum diligant et proximum. Habent ante se et juxla desertum, secundum propheticam vocem :
r.ilharam quaeab inferioribus resonat, quia his om- Scissw sunt in deserio dquw el lorrenles in solilu-
nibus morlificationem Christi in corpore suo cir- dine, ul Imlelur deserla etinvia, el germinans ger-
cumferre congruit, aliter enim Spiritum sanctum tninel el fruclificel, unum xxx, el unum LXet unum
assequi non valent, nisi ista observaverint, nec ali- c (lsa. xxxv). Tu vero qui moriachus effecius es, el
quein de his qui regnuni mortis in se destruere cu- sub abbalis imperioquasicum Jesu moraris, fuge,
817 DE DIVERSIS ORDINIBUSECCLESLE. 818
ne ambules per vias terrae tenebrosas ; sed aver- ji: multorum infirmilas relevarelur, vel illorum qui se
tendo faciem tuam a viis saeculi, et ab habitalione cxemplo lalium monachorum salvare cupiebant,
hominum, quorum Deusnovit cogitationesquoniam imbecillitas non terreretur. Ita ego eorum instituta
vanaesunt. Esto in Ephrem, quaerens augeri et am- facta esse intelligo, neutrum aeslifiians Regulae siue
pliari virtutum multiplicitate, et fratrum numero- praevaricatorem, et expeto utriuseujusque oratio-
sitate, ut bono exemplo tuo el conversatione plu- nes, quos scio in unilale fidei esse concordes; non
rimi saeculariumconvertautur, et augeatur.numerus enim sludeo aliquem de suo ordine reprehendere,
frntrum luorum. Taliler enim diabolum superabis, sed oslendere cupio, quia licel diverse vivant, ta-
et si quis ordini luo et proposito causa rigidioris nien ab uno principio ad unum Dnem Christum
ordinis detraxerit, cum Jesu in Ephrem habitans utrique suspirant. Habent enim et ipsi Dei servi,
contemnes. qui inter homines vivunt, Christum inter honiines
14. Jam vero si requiratur a me , quia saepea ambulantem ; habenl etiam eumdem propter incre-
multis quaerilur, cur ipsi de redilibus et decimis dulos ad tenipus se diei festo sublraliehtem, et
vivant; quia his sacerdotes et Ievitae sustentari per cum postea ascendit, non manifeste, sed quasi in
Moysena Dominojubenlur, simpliciter, salvapace occullo hoc fecit, ut innotesceret servos Dei qui
eorum qui forte hoc quod dicturus sum conlradi - inter Iiomines habitant, aliquando propler homines
cturi sunt, respondeo, quia qui allario serviunt, salvos faciendos, de alto menlis suge se oporlere
cum altari participare debent, et qui sacerdotum descendere, aliquando ne malorum livor iiiis de-
et ievitarum opera in se ipsis. quantum eis a prae- trahat, ad festum ubi reliquiae cogitationis suiit, id
decessoribus concessum est, refundunt, sacerdotis est peccatorum soltilorum et remissorum recorda-
et levilae mercede nondebent omnino privari. Yi- tio diem feslum, ubi Deus solus videt cum Salva-
deo enim ecclesias illorum, velint nolint, a fideli- lore suo occulle ascendere. Pascant etiam nunc
bus frequentari, assidue eos missas cantare , fre- Chrislum in servis suis publicani et peccatores,
quenler Evangelium praedicare, ad sermonein fa- detrahant illi Pharisaei, verae scientiaejanuam claii-
ciendum in ecclesia cogi, peccata populi de carbone denles, suscipiat Zacchaeus, convivium facial Levi,
divini altaris tangere, et annuntiare populo sce- ut sanus factus a niedico coelesti Evangelium scri-
Jera sua. Lego eiiam ut qui Evangelium annuntiant, bat. Monachus qui inler homines sicut Jesus vivit,
de Evangelio vivant, et dignus est operarius mercede non polest timere alium monachum, qui sicul Pha
sua (Luc. x), et liroeo eos inde judicare, si acci- ris*us peccalricem a se repellil. Habebit et ipse
piant quod ipsi merentur. Mihi autem magis timeo, Q qui Regulam suam ad lilteram etiam bene servat
si inde eos judieavero, ne ipse judicer. Potest enim praemium, si Jesus pro discipulis suis per sata hu-
in istis accipiendis esse simplex et mundus eorum jus vitae Sabbato spicas vellentibus, id est ab ho-
affectus, qui non requirat superflua , sed exspeclet minibus victum quaerentibus, non reprehenderit. In.
necessaria. Si autem dicatur non esse illorum illa Sabbato enim discipuli spicas vellunt, quia feriati
accipere, dicatur etiam illa sanctiora eos non de- amundanisoperibusvictum a mundanis hominibus
bere facere. Valde eliam indecorum est, ut tot mo- quasi spicas accipiunt,
nachorum aginina, quae nos in Dei servilio prae- 10. Sane monachorum Regula, utlegens adverti,
cesserunt, et nobiscura adhuc in vila manent, pro sobrios inlellectores requiril, moderatosque leclo-
una re, cattsa scilicet ad litteram tuendaemonasti- res expelit, nam multa sunt quae sanctus ille ipsius
caeRegulae,in qua, ut ipse ait qui eam condidit, Regulse conditor non posuit, quia ea indubitanter
non omnis juslitia tradila est, condemnare velimus, facienda noverat, sicut est illud, quod lectorem et
praesertim cum ipsi quod secundum Regulam se niensae ministros dicit anlequam ad oflicium acce-
observaturos esse voverunt, cum interrogantur dant debere mistum accipere, nee ullum excipit
super hoe, bene se observare respondeant et con- diem, unde quidam monaclii dicunt secundum Re-
fidant. Faveo bene intelligentibus, credo se obser- D gulam lectorem etiam in quadragesima debore mi-
vare Regulam respondentibus, laudo secundum stum aceipere priusquam iegat, quia hoc Regula
uniuscujusque monasterii legem vivenles, praedico dieit, nec ullum diem excipit, et ita cogunt ad come-
et appello dominos et patres, admiror et veneror deiidum bene valentem jejunare. Alii vero contra
ipsam regulam etiam ad litteram omnino servantes. non accipiendum mislum dicunt, quia cpmmune
Nulli enim derogare volo, quem scio etiamsi diversa est et solemne jejunium. Bene isti dicunt; sed au-
ab alterius intellectu sentiat, quod diversa a fide dio quosdam abstinenles monachos etiamdie Domi-
Christiana non teneat. nico secundum B. Benedicti vitam, quain in specu po-
15. Quod si inter se ipsi monachi de Regula con- situsduxit, argumenlantesdebere velposse jejunare,
tendant, et dicat aller alleri, quia laborare in agro quia omni die jejunans, etiam diera Dominicura non
debct, et talia indumenta qualia in Regula prescri- praetermittebat. Utrosque video, de utrisque quid
pla sunt habere, et illis vel illis epulis secundum sentiam profero. Illi qui prandere bis etiam in Qua-
Regulam uti; intelligat qui hoc dicit et credat, si dragesima valentes dicit, rcspondeo pro pace uni-
quid a sapientibus aliler quam ipse intelligit visum versalis Ecclesiae, quaejejunium Lllud celebrat, om-
e.st, non frustra , sed sapienter actum esse, ul vel nem hominem qui potest deberejejunare, nec esse-
 819 ANONYMIS.ECULI XII. S2<J
contra Regulain illam quae lieet Quadragesimam vel1A et persona in Ecclesia mutari ; alii vero ila fasti-
solemnia jejtinia non exceperit, pacem tamen ec- diosi stint, ut nihil eis quod apud ecclesiam suam
clesiae.servare voluit. Non enim dignum est, ut agatur placeat, sed semper nova sibi de allerius
propter mistum monachorum accipiant occasionemi monasterii consueludine qute sociis imponant onera
jejuriii frangendi mensae potatores, nec dignum1est perquirant, ulrisque pro pace ecclesiae suaerespon-
ut dicant edaces, cum ^reprehensi pro soluto jeju- dendum est. De illis qui consuetudines suas ultra
nio fuerint : Bene hoc potesl fieri, quia et monachi modum custodiunt, dicit Augustinus (Epist. 54, no-
boc faciunt. Sic enim pro exiguo cibo monachorum vae edit. n. 5) in epislola De diversis consueiudini-
forsitanturbabiturreligiosainslilutioChristianorum. bus Ecclesim, Januario nolario direcla : Aliquispe-
Jlli autero, qui affirmat quotidie etiam die Dominico regrinus in eo forte loco, ubi perseveranlesin obser-
secundum vitam beati Benedicli, quam in specu valione Quadragesimw,nec quinta Sabbati levant re-
positus servavit, posse inonachos jejunare, respon^ taxanlve jejunium•; non, inquil, hodiejejunabo. Quw-
deo, non ex me, sed ex B. Gregorii sentenlia, qua ratur causa ;• quia non fit, inquil, in patria mea.
dicil, quia longe ab hominibus positus eodiequo Quid aliud isle nisi consueludinenisuam consuetudi-
presbyter ad eum ex praecepto Domini venit, quod ni alterius praponere conalur ? Non enim tnihi 'de
paschalis esset festivitas ignorabat. Quare fidenter libro Dei hoc recilalnrus est, aul universw quacun-
dieo, quia si ille sanctus qui ignorabat Dominicum que dilatalur Ecclesiwplena vocecerlubit, aul oslendet
diem, el in ipso die jejunabat, laudandus est ;i!Ie illum conlra fidem facere, se autem secundumfidem,
etiam presbyter praedicandus est, qtii ei dixit : Re- moresquehinc oplitnos aut illutn violare aul se custo-
surreclionis Dominicaepaschalis dies est, abslinere dire convincel. Violdnt sane quieiem et pacem de ;i,-
libi minime convenit, quia et ad hoc missus sum, perflua qumslione rixando. Mallem lamen in rebus
ut donaonmipotentis Dei pariter sumamus. Eccein- hujusmodi ut ille in hujus, el hic inillius palria, ab
luere, si posl hanc vocem sacerdotis illius saiiclus eb quod cwleri faciunt non abhorreret. HaecAugusli -
i!le jejunavil et se abstinuit, si voceni Domini sprevit; nus de his qui ultra modum consueludines suas
et si potes, Dominico die contende posse jejunare. custodire volunt. De his autem qui cilo mulan*
17. Quod vero in Regula eorum scriplum est, et consuetudinem, dicit in eadem epistola : Faciat
sine aliqua exceptione definitum, ut ab ldibus Se- quisquequod in ea ecclesia ad quam venil invenil ;
ptembris usque ab nonam jejunium exlendant, cre- iion enim quidquam eorum contra fidem esl, aul mo-
do Dominicum diem ideo eum praelermisisse, quia res fiunt hinc vel inde meliores. His enim causis, id
sciebat illo die non essejejunandum, nec inde ali- Q i est autpropler fidemaut propter mores, velemendari
qtiem dubilare, vel ob reverentiam Domiriicaj re- oportet quod pcr^eram fiebat, vel instilui quod non
surrectionis, vel quia ita Chrisliana consuetudo fiebat; Ipsa quippe mutatio consuetudinis eliam qum
convaluit, ut eo die jejuare non liceat, ne Uiiiitate adjuvat, tamen novitale perturbat. Quapro-
scandaluin in Ecclesia generetur. Sunt praetereaqui- pter qum uiilis non est, perlurbatione infruciuosa,
dam praecipui dies, ul esl Natalis Domini, Epipha- consequenter noxia esl (Num. vi). Haeceliam dicit
nia, et similes dies, necnon et illius sancti in cujus de his qui novaset alienas consuetudines sequuntur.
lionore coenobiumdedicatum esl, ubi quidam limen- Gaeterumlecioris prudentia videat, quia et in te-
tes Regulanv offendere, putant conlinuandum esse nendis ultra modum suis consuetudinibus et in se-
jejunium. Volo autem monachos et canonicos sive quendis alienis, potest schisma et perlurbatio ge-
clericos plits jejunare et abstinere quam plebeios nerari. Unde opoiiet unamquamque Ecclesiam ita
Cliristianos, dignum est enim ; sed volo eliam su- velera custodire, ut pro loco et tempore laxenlur,
pradictos viros communis gaudii Christianorum in et ita nova condere, ut ex novitate anliqua patrum
ciboet pOtu,quantum uniuscujusqueRegulapatilur, auctoritas nrin violetur.
aliquando, maxime in diebus solemnibus, essecon- 19. Vellem autem inler monachos uniuscujusque
sortes : nec esse credo contra monachorum Regulam D 1 provinciae, similiter et canonicos esse, ul invicem
quae illos dies non excepit, si regula ecclesiastici se sequerenlur, ut qui in una provincia degunt, uno
gaudii ab eis etiara qui saeculi gaudia fugiunt, ob- modojejunarent, unaconstieludinesileiilia tenerent.
servetur. Audio enim saepe cum talia jejunia in De his auteni loquor qui in civitatibus el castetlis
diebus ita solemnibus custodiuntur, multos inde habitant. sForsitan enim ulriimque ila mclius ac
murmurare, nec indeexemplumabstinentiae sumere, libentius lenerelur ; quia si quis ea quaeab onmi-
sed notam austeritatis religiosis viris impingere. bus tenerentur infringeret, se magis errasse fatere- ;
Nec hoc dico quasi reprehensor eorum qui perfe- lur, et forte citius corrigerelur. Sicut enim jeju-
ctae student abslinenliae, sed volo esse consultum nium, quod a palribus observatum est, et ab oin-
paciel laetiliaeuniversalis Ecclesiae. nibus ritu communi lenetur, melius ac libenlius
18. Sane ne illud quidem omiltam, quod in utro- etiam inter laicos observatur, quam illud quod no-
qiie ordine tam monachorum quam canonicorum viter inventum est, nec ab omnibus tenelur; faci-
siint aliqui diverso vitio laborantes, quorum alii liusque redarguilur qui infringit; ila credo fieret
iia consuetudincs suas tuentur, quasi in his juslitia inter rnonaclios et canonicos, si omnes observan-
consiitula sit, nolentes aliquid pro lemporc el lpco liam iinani sequeienlur, essetque Iaudabilis supra
S2t DE DIVERSIS ORDINIBUS ECCLESIjE. 822
omne jejunium concordia, ubi omnes unam unius A cularia saepius tractare videntur, forensia judicia
ordinis tenerenl vivendi mensuram. Sed quia vide- decernunt, servos habent et ancillas Capitales, jn-
mus etiam in uno loco alios solito more velle pran- dicant, regunt, tuentur, filios servorum nutriunt
dere, alios contra morem antiquum velle jejunare, servos futuros, terras hospiiales habent, ad censum
orilur hinc sane rixa intolerabilis, quia alius ex dant, reditus inde spirant et exigunt, causas sin-
aucloritate se credit facere quod facit, alius zelo gulorum veluti judices saeculares audiunt, leges
jufiitiae se credit accendi. Unde aliquando inter suis terris et heminihus jmponunt, quae omnia sae-
tales superbia et invidia nascitur, ut qui jejunare cularia et minus religiosa esse videnlur. De l-ali-
volunt contranonjejunantessuperbiant, et qui non bus tamen dicam quod sentio, non hoc credo ab
jejunant jejunantibus invideant. Proinde accedit eis inventum propter cupiditatem, sed propler ser-
gravior morbus, ut qui propler jejunium super- vorum et hospilum ulilitalem, nam videmus mullos
biunt, non contenli secum habitantes despioere, feroces dominosfugienles, subdominioEeclesiarum
cliam alienos a suo proposito etEcelesia, quia si- confugere, in quibus tuendis et defensandis non
militer sicut ipsi volunt non jejunant, despicere re- cupiditas ulla, sed misericordia est maxima ; quo-
formidant. Audivi enim quemdam, et nisi puderel dammodoenim cum fugitivos suscipiunt, urbesfu-
dicere, plures vano tumore turgidos, detrabentes gitivorum in possessione sanctorum, sictit ille an-
ordini alteriusEcclesiae, et dicentes: Qualis ordo est, liquus populus, consliluerunt. Si autem dicat ali-
ubi sic prandetur, lam parum jejunatur, tam parum quis non ideo debere monachos de saecularibus
siletur, lot fercula sa;pe sumunlur? Ad laudem se inlromittere, illum admon»o qui boc dicit, ut
Ecclesiae suae et ordinis hoc se putant dicere; sed sobrius reprehensor sit, necante tempus quid-
vide quid inde incurrant. Primum adcumulum su- quam judicet, quia lego et Jacob post amplexus de-
perbiae, etut itadicam fasligium, intle ducuntur, et sideratie Rachelis, ad Liaeferlilis concubitum re-
tam alta fit ipsa superbia, ut videri non possit, et diisse ; id est illosqui guslaverunt dulcedinem con-
dum non adverlitur esse superbia, credilur humili- templativae vitae, ad agenda opera vitaeaclivee, non.
tas. Deinde dum despicitur proximus, contemnitur propler se, sed propter alios rediisse. ,<Equalem
Christus. Redeat ergo quisquis talis ad se, non effe- enim video esse misericordiain in defensandis pro
rat se super se, ne despiciendo unum de his pusil- posse ab iniquis pauperibus, et in nulriendis vel
Jis qui in Jesum credunt, de alto superbiae cadat, et suscipiendis hominibus. Quod si quis reprchendit
dignus Christi voce judicelur, cui mola asinaria de eos quae pauperum sunt velhospitum suorum susci-
collo ejus suspendatur, et in mare projiciatur.
Q pere, legat Dominum dixisse : Rcddile ergo qua;
Discat ab apostolo et abundare et penuriam pali; snnt Cwsaris Cwsari, et Deo quw Dei sunt (Matth.
invitetetiam fralrem suum, si Ecclesia ejus patitur, xn), nec miretur amplius si nipnachis reddant qua»
ad id quodidem, ul bonum est, non manducare Caesaris sunt, quos fugitivi ipsi Caesares propter
carnem et non bibere vinum, hoc est perfecte abs- tutamen sui et uxorum et (ilioritm et possessionuin.
tinere a cibis corporalibus, quanlum uniuscujus- constiluerunt. Non enim semper propler se moria^
quecapacitas sinit, sciens eliam nihil abjiciendum chi hoc agunt, sed propter ipsos, qui licet saecur
ab bis qui hoc adbuc aggredi noluut, quod cum lares sint, tamen a sanctis viris auxilium prote-
gratiarum aclione percipitur. Noverit etiam non ctionis exposcunt.
cibum, sed eibi appetitum in culpa csse. Nanr et 21. Sed dicat adhuc aliquis: Si ergo bonum esl,
Esau vilis Ienliculae desiderio exardescens, qui saepe ut eos siistenlent, ut protegant, ut' nutriant, quid,
venationes fastidiebat, eo desiderio primogenila esl quod aliquando ipsos in carcerem mittunt, ver-
perdidit; et econlrario David desideria refrenans, berant, leges sumunt, sua. auferunt?Ad hoc re-
non yini, sed aquae pocula captans, ipsam Domino spondeoinhismodum debereservari, utinearcerem
sacrificando, se ipsum juslificavit. Male ergofacit nrissi non deficiant, ut verberati a lalibus non mo-
qui de vilibtis cibis ventrem ingurgitat. Bene facit D riantur, ut leges dantes pauperes ultra modum
qui eliam de vilibus modum tenet. Bene non efficiahtur, nec propter vindictam ista exer-
etiam facit qui bona quae in macello veneunt ceant, sed propler correclionem caeterorum servo-
cum mensura et graiiarum actione sumit; deterior rum et hOspitum suorum, ut haec videntes caeteri
omnibus est, qui etiam quaecunque sibi deferuntur limorem habeant, et mala facere formident. Melius
aut fastidit, aut pretiose vel laule confici gestit. est enim et^in ordinibus et in saecularibus, utunus
Ascendat igilur qui potest, et sequatur abslinen- vapulet-et salvetur cum mullis, quam ut effrenata
tiores, condescendat abstinens, et charilatem minus humanilas, quae vix etiam eum ei mala et plag»
valido praebeat, ut infirmum fratrem exspectans, pro criminibus inferuntur, se cohibere potest, ac-
cum eo in pervenlione cursus gaudeat, ut uterque cepta per misericordiam peccandi licentia, dispe-
in via Dei obicem non sentiens, bravium aeternae reat. In talibus etiam exercendis ipsi monachi ino-
remuneralionis accipiant. Discant pusillanimes dum debent aplum tenere, ne ipsi in his agendis
conforlari. Discant forles humiliari. mensuram cxcedant, ut appareat eos ad haec uon
20. Ad postremum vero, ne illnd oroittam, quod ex voluntate propria ferri, sed pauperum necessi-
ipsi monachi qui in urbibus et vicis moranlur, sae- tati et utilitati consulere. Ad haec eliam agead4
 833 ANONYMIS^ECULI Xn. 824
non debet infirma aetas laxari, nec noviter convers:i A cunque potest seducendo necat. Contingunt eiiain
ad haeG cito remilti, quia; saepe alta cedrus a stalo haec lempore famis, quando quaeritur qui justitiam
concutilur, quanto magis novella planta, si vento teneat, qui veritatem servet, qui aliena non ra-
saecularitatis coeperit langi, non citius eradicabi- piat, qui verbum Dei puro corde praedicet et vix
tur ? Fortassis ista dicens aliquos sanctioris pro- invenitur, ut impleatur etiam in vobis illud lsaiae :
positi viros offendo, sed hoc paci Ecclesiaepro posse Immittam famem in terra, etc. (Ezech. v). El illud :
consulens dico, credens et sperans quod oronia quae Preliosior eril vir auro el homosimulobrizo (Isa. xm).
in Ecclesiis Christi in una fide menentibus obser- Additur eliam quod cenlum paverit, ut perfecla
vanlur, summo pontiiici placeant, nec oblationem charitas, foras mittens servilem limorem, acci-
uniuscujusque, quamlibet parva sit, pius sacerdos piat titnorera castum permanenteni in saeculum
respuat, quaede corde contrito et spirilu humiliato saeculi ; et ita Abdias, qui interpretatur servus Do-
offeratur. Haecde monachis quiin-civitatibus et mini, fial, et sicut ille prophetico dono participavit,
castellis et similibus locis manent diximus, alierius sic isle servorum nutrilor el institulor, eorum vi-
intellectum qui melius senserit amplectentes et le- tam diligens et imitari cupiens, ad hoc quandoque
ctorem deprecantes, ut si aliquid pravum diximus, perducatur, ut quod illi agunt el ipse agat, et sic
non malevolenliae deputet; sed si quid boni scri- B ipsorum spiritu inflammatus inardescat. Videmus
ptum est, diligat; si vero aliquid mali, fidenter saepe lales homines, qui cum essent saeculares, et
corrigat, et nobis, qui melius dicere nescimus, in- rerum afllnenlia et voluptatum copia abundarent,
dulgeat. nec ab bominibus in eis esse aliqua virlus animi
III. Detnonacliis qui longe se ab liominibus faciunt, deprehenderetur, nisi hoc solum quod servos Dei
ut Cistercienses, el si qui sunl similes. i instituebant et nulriebant, ad hoc venisse, ut pau-
22. Jam ad illos stylus recurrat, qui monachi peres effeeli, pauperem Chrislum sequerentur, et
nomen a turbis" omnino segregali insigniunt, de tolientes crucem suam arctam ct arduam vitam
quorum vita et inslituto aliquid sinistrum suspicari monachorum aggrederenlur, et redderent homines
nort iicet, nec inde loquentem, ne in laude ipsorum, humana tantum sapientes admiratos et slupidos in
quantacunque dixerit, peccet, timore oportet. Sunt subitatione ihsperatae salulis; ita ut diceretur de
enim in locis suis ita viventes, ut in carne manentes, eis: Hmcest immulatio dexiermExcelsi(Psal. LXXVI),
quia carnalia deserunt et transcendunt, supra car- Novit enim Dominus qui sunt ejus. Nam et ipse
nem esse jure dicantur. Miratur enim quisquis eos Abdias persecutor esse S; Eliae credebatur, eo quod
videt, humanae infirniilatis tantam immutalionem, minisler regis persecutoris esset, et tamen quod
^ amator esset etiam minorum servorum Dei, quam
necjam esse de terra, sed esse in lerraasseruntur.
Intueamur tamen si alicubi in antiquis tale aliquid Elias, prorsus latebat. Divisi etiam sunt ipsi ab eo
inveniamus. Scriptum est in libro Regum ni quod per quinquagenos in speluncis, quia charitatem Dei
Abdias minister regis Achab, lempore persecutionis et proximi tales se.rvi Deiin corde perfecte relinen-
et famis centum prophetas in speluncis per quin- tes, quod signifieatur per speluncas, remissionem
quagenos divisos aluil pane et aqua. Aiunt etiam plenariam postmodum cum servis Dei ipsi Deo mili-
Hebrsei etB. Hierohymus assenlit, quodipse Abdias, tantes assequuntur, quod per quinquaginla indica-
qui inter duodecim minores annumeratur, et pror tur. Quomodo autem assequuntur ? Nunquid nou
pterea datum ei esse, Spiritum Domini, quod pro- assequuntur plenara remissionem, qui liberali a
phetas Spirituro Dei habentes paverit. Interpretatur saseulari tumultu.soli Deo militant.et si quid molle,
vero Abdias servus Domini, quia vero habemus ser- si quid dissolutum in domibus regum vei princi-
vum Domirti prophetas pascentem, et habemus tehi- pumhujus saeculi inusu habuerunt, Agnum pascha-
pus famis et persecutionis, et centum prophetas lem Christum succinctis renibus , id est restriclis
pro perfectione, quia talis numerus in Scriptu- hujus corruptionis illecebris comedenles, ab uber-
ris divinis pro perfeciione accipitur, et quinqua- p tate domus Dei inebriantur ? Sic enim dividuntur
genos pro remissione, quia el in lege annus per quinquagenos , quia charitatem erga Deum
quinquagesimus remissionis appellabalur, eo quod habentes, prius ab eo remissionem accipiunt, et
in eo a servitule remittebantur, et posses- charitatis offlciaerga fralres tenentes, si quid aliqui
siones recipiebant et in jubiiatione relaxabantur. tulerant, si quid mali fecerant, si quid dixerant, viso
25. Intueamur quantum faveat antiqua historia tanto professionis eorum decore, libentissime eis prae-
nostro tempori, in quo si non idem forte, tamen terila peccala, quaein se fuerant commissa.relaxant.
simile quid agitur. Nam et in noslro tempore tales 24. Diximus de eo et ejus simibbus, qui prophe-
Dei servos illi qui terrena negotia babent, in ab- tas abscondit, quantum profecerit, quid assecutus
dilis el remoiis lerrarum suarum locis mittunt, ut sit, quid de eis dicturi sumus qui absconsi sunt ?
precum suarum effusione iUorum peceata redimant Inlueamur ergo eorum vitam, qualis eo lempore
et ut ipsi Spiritum Dei, sicut et illi, accipiant. fuerit, cum et eharitate principis eis necessaria vir
Fit vero ethoc tempore persecutionis, quando regi- fortissimus subministrabat, et separatio a mundana
na Impiissima Jezabel, id est superbia et luxus sw- conversatioue tumultum omnem refrenabal. De
culi, serxos Dei vehementer infeslos habet, et quos- abstinentia vero eorum si loqui voluero, superfluus
 8-23 DE DIVERSI3 ORDINIBUS ECCLESLE: 826
judicabor, cum ipsi pane et aqua, quod est com- A ut prophetae viventibus, qui eis sua atiferre mo-
mune et forte jejunium, uterentur, ut abstinenter liuntur ; ita ut audierimus a quibusdam , quod ilii
viventes, in laudem Dei extenuarentur, nec cibis qui rapere venerant, vel rapaces exslilerant, viso
corpulentioribus gravati, pondere carnis impediren- humilitatis eorum proposito, vel mon.achi facti re-
tur, sed graciles facti, corpore lenues, mente subti- manserinl, vel accusanles se ipsos quod talia asse-
les, spiritu qui in libro Sapientiae subtilis et mobilis qui dona digni fuerint, pacifici ad propria reces-
dicitur leves facti, ipsi replerentur. Sed el ipsi pro- serint. Operantur etiam ipsi quaecunque sibi a proe-
phetae, qui coram Elisaeo propheta man,ebant, in lalis injunguntur, cum tanta benevolenlia , ut jure
quorum olla puer inscius mortiferum quid immisit, de eis dici possit, quod nullum eos transeat vir-
quam sobrie viverent, qui esuriem corporis herbis tutis vestigium.
agrestibus depelIebant.'Non hoc dico quasi credam 27. Intuere mecum eliam Dominum meum Je-
in his sumendis vel non sumendis justitiam esse suin, si forte alicubi tale aliquid vel huic simile
slatutam, cum liaecagentem praemia non sequantur, fecerit. Dicit. Evangelium, quia facta die egressus
nisi isla pax et justitia el misericordia praecesserint; ihat in desertum locum, et lurbae requirebant euni.
sed quia post illa et haec agentem multipliciora Dei Dicil el alibi : Faclum est aulem in diebus illis exi-
dona coinilentur. vit in montem orare, el erat pernoctans in oratione
25. Inspice ergo homines illos nostri etiam tem- Dei (Luc. vi). Primo inluendum locum, « et turbae
poris monachos similiter viventes, quanj concors rcquirebant eum, et venerunt usque ad ipsum, » et
simul spiritus coadunaverit, ut unum spiritum si forte monachorum a turbis segregalorum vitae
habeutes, simul viverent, unum senlirent, in nullo boc factum Domini Jesu possimus inflectere. Ante
discrepare in alterulrum volentes simiiiter come- enim ab evangelista describuntur morborum et fe-
derent, uno cullu el modo indiierenlur, ut auimi brium in socru Pelri et aliorum curationes necnon
concordia per exleriorem babilu.s consonanliam daemonum dicentium quia tu es Filius Dei (Matth.
panderetur. Neque enim credo eosdem antiquos xvi) expulsiones, et hoc cum sol occidisset, et post
prophetas communi hominum habitu usos fuisse, mane facto, iter ejus in desertum deseribitur, quot
ubi prout cuilibet, quisque vestem suam immulat; ergo sunt febres quibus meus Jesus irr.peravit ? qui
sed fuisse in eis existimo quod in monachis diversi niorbi quos curavil ? qui daemones quos ejecit, nisi
ordinis inspicitur, qui multoties solummodo visi, incentiva vitiorum , quae respectu suo et jussu
nec interrogati, ex habitus indicio recognoscunlur, exstinguit, curando medetur, ne non bene sanata
unde sint, vel cujus professionis, vel monasterii- p, iterum putrefiant, et spirilus maligni in corde pec-
Inde est iilud quod invenio, regem Israel signa viri caloris per incuriam nidificentur ? Hoc maxime
Dei Eliae servos suos inlerrogasse, et quia vir pilo- convenit monacbo, ut purificetur ab his, cum Jesu
sus et zona pellicea accinctus renibus pronuntiatus facto sibi die, id est illuminalo corde, in deser-
est, Elias Thesbytes esse a rege proclamatus est. tuiii exeat, turbam vitiorum penitus el illius mundi
Unde credo et inter illos qui in urbibus moraban- qui in maligno positus esl consorlium simul et do-
tur, et inter eos qui eremum incolebant sicut Elias, minium relinquat, ut postea proficiens, et ncn jam
qui piiosus erat, aliquam eliam in habitu habuisse sui curam solum, sed etiam aliorum habere suffi-
distantiam; ut in his qui juxta homines moraban- ciens, a turbis pro iniquitatesua turbalis, et quid
tur, quaedam morigera et moderatior vestis esset: faciemus inquirentibus, requiratur, et retenlus di-
hi vero qui eremuni incolebant, in lestimonium cat, quia et aliis civitalibus oportet me evdngelizare
rigidioris instituli, hispidas et duras vestes habe- regnum Dei (Luc. IV), id est aliis turbis vel aliis
rent. Neque enim credo Isaiam et Eliam urio habitu ovibus, quae adhuc non sunt de monachorum oviii
prophetasse, cum ille'esset nobilis et urbanus, et ut et futurae sunt, convenit dicere, ut se suosque se-
legitur, regis Ezeebiae socer, hic vero populorum quaces imitentur. Sicul enim cum Antonio interio-
catervas frequenter fugiens, rigidius vixerit; sed jQ rein eremi partem penetrabit, ibi et angelorum"
de habitu sive istorum sive aliorum, ut in praefalione conlra. daemones auxilia, et hominum se propter
promisimus , alias Deo donante dicemus. Deum sequentittm consortia habere merebitur.
26. Sed qui de abstinentia propbetarum et mo- 28. Intuere adhuc si non illud eliam implebit,
nachorum vel de habitu loquimur, quid de chari- quod superius de Evangelio a Jesu factum posui-
tate, de misericordia, de eleeinosyha el hospitali- mus. Factum est autem in diebus illis exivii in mon-
tate et caeteris virtutibus dicemus ? Superfluum lem orare, et erat pernoctans in oralione Dei (Luc.
credo inde multum Ioqui, nisi ut inde alii accen- vi). Hic etiam inspiciendum est, quo ordine id fe-
dantur, cum ad tales adventantes magis in servis cerit. Nam ante hoc factum, in Sabbato Jesus ho-
Dei ista experiri contigerit, quam nos aliquid ve- minem qui habebat manum aridam curavit, et ante
rum loqui. Susceptus est a prophetantibus benigne iiiutilem ad bene operandum laxavit, ut profecto
Saul, etiam cum sanclum David persequereiur, et oslenderet, et a malis operibus feriandum tanquam
facto ipso Spirilu Dei prophetavit, et invitus pro- in Sabbato, et rursus ad bene operandum manus
nuntiavit, quod Apostolus dicit, quia vere Deus in omnes, id est operationes debere extendi. Unde et
vobis est. Suscipiuntur eliam a monachis similiter illi hcmini qui sanatus est dicitur : Extende manutn
8-27' AXONYMISJECULI XII. 828
tuam (Matth. xn ), id esl ad bona opera a quibus A gitur regula, et eanonicus dicitur regularis. Unde
sabbatizabas te exerce. Cum vero bene operatus autem hic ordo inilium sumpsit ? an forte ab apo-
fueris, tunc cum Jesu in montem exeundum est ad stolis ? Et hoc ex parte verum est, quia sic illi de-
orationem, et ibi pernoctandum in oralione Dei in bent communiter vivere, et nihil proprium possi-
excelso nienlis, quasi in monte posilus excelsum dere. Sed est quod altius perserulari -posset. Ipso-
Deum sequatur, et exiens a corporalibus, ad sum- rum est enim populos docere, decimas accipere,
ma et coelestia rapialur, et ibi pernoctans, id est oblata in domo Domini suscipere, delinquentes
in tota vita sua manens, quae bonis omnibus re- redarguere, correclos et poenitentes ecclesiserecon-
spectu supernae lucis non dies, sed nox est, sem- ciliare, et alia quae in lege antiquitus observaban-
per ut exuatur a corpore exspectet et oret. Sic tur, etiam nunc in Ecclesia nostri lemporis obser-
enim cum patre suo Benedicto lotum mundum ante vare. Legamus in libro Numerorum, si forte in-
se positum quasi parvam sphaeram intuebitur, et in venire poterimus in eo canonicorum praetensam
visione Conditoris cum ipso dilatabilur. speciem. Describunliir enim in illo libro oflicia le-
29. Sit autem in hujusmodi servis Christj, sicut vitarum, quos Deus assumpsisse se dicit medio
esse confidimus, fundamenlum verae humilitatis ftliorum Israel pro primogenitis eorum, ut in la-
firmum et solidum, ut quantum Cbristo qui est bernaculo ejus ministrarent , de quibus eral et
fundamenlum toiius Ecclesiae propinquiores esse siinnnus pontifex. Describitur etiara quid Gerso-
creduritur, tanto magis huniilientur, ne forte super nitae ageje debeant, quid Caathilae, quid filii Me-
arer.am collocati, facili impulsu inundantiunV len- rari, et quidam eorum in labernaculo foederis in-
talicaum ruant, sed Christo inhaerentes, et cum trare dicuntur coram summo poniifice, et involuta
Christo lapides fortes coelestis aedificii facti, alios portare, et alii cortinas et operimenlum ct lenlo-
invalidiores et infirmiores porlare sufliciant. Ob- rium et omnia quae pertinent ad altare, funiculos
servabunt autem , ut credimus , quia servi Dei el vasa ministerii, et alii tabulas tabernaculi et ve-
sunt, ne allerius ordinis ecclesiastici viros, licet stes ejus, eolumnas et bases earum, columnas atrii
niinus validi sint,' despiciant, nec alta de se sa- cum basibus et paxillis el funibus, et omnia vasa
pient, sed htimilibus consentient. et supelleclilem. Si de omnibus his vel aliis quae
IV. De monachis qui smculares dicuntur, quorum ibi scribuntur rationem reddere voluerimus, te-
professio nulla esl. nuilas ingenioli deficiel. Unde ad sanctos docto-
50. De monachis autem qui dicuntur saeculares res lectorem remittimus. Ununi tantum est ut in-
quid dicam non invenio, quia nec professionem ,Q lelligatur, quia sicut in veteri lege Ievitarum erat
monachi sequuntur, nec eorum vita usquam descri- officium sanclificata custodire, et ferre, et mun-
bitur. Ex magislrorum enim negligentia, et ex re- dare; sic et in hoc tempore canonicoruni esse
riim copia et aliquando etiam inopia magis haec credo similia agere, nec quemquam ad ministe-
vita increnienlum accepit. Conlingit enini aliquando rium ecclesiaedebere admitli, nisi qui regulariler
IIt rerum affiuentia dissolutione pariat, et dum ni- et honeste vixerit, quod noinine ipsius canonici
bil temporale deest, sollicitudo et animi fortiludo indicalur. Sicut enim in veteri lege Levitis. vivendi
protinus abest. Evenit etiam saepe, ut cum in ab- est regula praescripla, quis quid agere debeat, nec
batis manu necessaria desint, quae monacbis dcn- ad aliud vacare licebal, nisi ad quod erat ordina-
tur, non audeal eos pro dissolutione aliqua vel de- tus, nec aliis licebat eorum officia tractare : ita
licio redarguere, el iia fit, ut cum terrena a mo- credo el in hoc lempore faci.endura esse. Yideamus
nachis inordinate quseruiilur, ordinis dislriclio et ergo si forte in bis tribus familiis Levilici ordinis
seternorum praeniioruin cura relinquatur. Bene igi- tripartitum ordinem canonicorum invenire valea-
tur facient utrique si se corrigant, si nomen mo- mus, seposila summi ponlificis familia, quaehujus
nachi quod portant honorent. temporis sunimum ponlificem, et episcopos sine
V. De canonicis qui se ab hominibus constituunt, ut D dubio praefigurabat, el poteslatem et dignitalem eo-
sunl Prwmonstralenses et Sanclijudocenses. rum praetendebat,
51. His igitur de monachis paucis pro viribus 52. Primum igitur de illis canonicis loquamur
praemissis, ad canonicos veniendum est! Quorum secundum lectionis numeri significationem, qui
ordo, refrigescente mullorum charilale, quondam longius ab hominibus secedunt, et actu et vita et
tepuerat; sed nostra aetate gralia Dei aliquantulum conversatione quanlum possunt ab eis longe se
jam refloruit. Cttjus autem auctoritatis sit eorum faciunt, ut liberius Deo minislrent. lnspiciamus
ordo et profcssio, Domino donante, pro posse igilur officia Caathitarum, qui a summo pontifice
ostendere lenlabimus. Primum igitur intuendum el filiis ejus arcam testamenli et altare aureum et
est, quod iste ordo jam tripartiius habeatur, ita candelabrum et mensam et digniora vasa involuta
ut alii a turbis omnino conversaiione et habiitt et porlare jubentur, el sanctuario interiori post fanii-
habitationcquanlum possunt segregentur; alii juxta liam summi pontifieis propinquius, quam Gerso-
homines posili sint, alii inter homines habitenl, nilae et Meraritae deserviunt: ila ut inlrent in in-
unde et saeculares appellantur. Videndum esl eliam teriori sanctuario, et iuvoluta a summo ponlifice
quid canonici nomen insinuet. Canon enim intelli- vel filiis ejus portanda suscipiant. lsli ergo filii
829 DE DIVERSIS ORDINIBUSECCLESIJE. 8^0
Caalh, quanlo propinquiores erant inleriori san- ^ humeris onera porlant, cum et spiritualia quibus-
cluario, lanlo Ionge fiebant a populo. Unde non im- queservis Dei ministrant, et in carnalibus sibi ipsos
merito his comparantur canonici illi, qui sicut le- minislrantes, victum sibi de manibtis acquirunt,
vilae illi ofDcia ecclesiaslica suscipiunl, et longe onera propriisportant bumeris, cum et Deomilitant
ab bominrbus secedentes.propinquiussanctuariiin- in ejus sanctuario, id est in sancta Ecclesia ser-
terioris vasa, id esl conlempiativae vitae gaudia vientes, et quasi in ulroque fortes et jugum Christi
secum vehunt, quibus eiiam Caalhilarum nomen portant, nec a fidelibus decimas vel redditus, quod
convenit. Caath enim interprelattir pmnilens sive sacerdotum vel canonicorum, clericorumve est
dolens. Tales enim prius compunguntur timorc, extorquent, licet aliquando datae suscipiant, illos
postea amore, et de factis suis malis primum pce- profecto imitanles, qui accepla poteslate yivendi de
nilentes et veraciler flentes, postmodum a triginta Evangelio quod pradicahant, laborabant tamen ma-
annis et supra, id est a perfectione virtutrs et cre- nibtts suis, ne quem gravarent.
dulilate sanclae Trinitalis in Ecclesia sacros ordines 55. Inluere eliam Dominum Jesum si aliquid
suscipiunt, ut bene meritos quinquagesimus annus egerit simile, el si forte quidquam quod canonico-
suscipiat, et liberali a voluptatibus carnis, vasa rum talium factis assimiletur. aliquo actu perpclra-
Dominica non onerati humeris deferant, sed jusli- B verit. Et quia lales canonicos filiis Caath compara-
ficati et probati cuslodianl. vimus, qui tamen in ordine minorum sacerdotum
35. Est eliam in his secundum leclionis Numeri erant, praeler sttmmi ponlificis familiam, non indi-
tenorem ordo dispertittts, ut a surumo ponlifl.eedi- gnum videatur si utrisque Jesus noster, compare-
vidatur unicuique oiius quod porlare quis debeat. tur, qui minoratus est eliam paulo minus ab ange-
Unde conjicere possumus, quod quidam eorum san- lis, et didicit ex eis quaepassus esl, obedienliam, ut
ctiora pro sanclitale vitae portanda suscipiebant, et esset sicut Caaihitae, non in se, sed in membris
alii qui minus validi in virlulibus habebantur, mi- suis ab Eleazaro filiosummi sacerdoiis, qui inter-
noribus officiis deputabantur. Eadem enim familia prelatur Deus adjulor meus. Pergens igitur ad pas
quae altare aureum, et candelabrum et mensam, et sionem, suscepius est a Judaeis, et eductus, et baju-
ipsam etiam arcam porbabat, in sequenlibus hyacin- lans sibi crucem, exivit in eum qui dicitur Calvariae
thinas pelles, et vecles, el lucernas, el forcipes, et locuni, Hebraice Golgoiha, ubi eum crucifixerunt.
emunctoria, porlare perhibelur, necnon fuscinulas, Primum vide ordinem, quem etiani hic observaviS
et tridentes, uncinos et hatilla. lntuere ergo quod Jesus. Nam et familia Caath, ut sitpradicltim est,
similis forma in ordinibus canonicorum,, qui longe P in majores et minores sacerdotes divisa erat, et pon-
abhominibus secedunt, jam custodiatur, quando el tifex summus ex eadem eral familia. Sic et Jesus
ipsi de populo Dei tanqtiam Levitae assumpli, non fecit, obediens exislens Patri usque ad niortem,
sequaliler sacros ordines suscipiunl. Sed aliqui eo- morlem aulem crucis (Phil. n). Prius poiiavit cru-
Tum ad ministerium sacerdotale altolluntur, aliqui cem, sibi quasi filii Caalh allare aureum, ul ipse di-
ad diaconalus officium promovenlur, nonnulli ad gnus exislens summo sacerdotio, postea araiii illam
subdiacbnatus graduni asciscunlur, aliqui eliamm crucis, quae omni auro ct omni mundo preliosior
acolythorum, exorcistarum, ostiariorum, lectorum est, ascenderet, ut dolens pro nobis, et vulneratus
ordine deputanlur, vel ad extremum alii minus ad propter scelera nostra, taliter gradu sumnii sacer •
haec agenda idonei, in Ecclesia tantum ad clerica- dotii jusle poiirelur, et acciperet nomen quod es
tum suscipiunlur, unde eliam inler suos conversi stiper omne nomen \ibid.).
sppellantur. Qui vero in suo ordine profecerit, se- 56. Tu ergo qtti canonicus es, el ob vitae et pr><
niorum judicio, qui ante in minori ordine localus fessionis tuae decorem longe te ab hominibus fa
fuerat, ab episcopo tanquam ab Eleazaro majorem ciens, et proplerhoc forsitan in sancluario propin-
ordinera suscipit. quis minislrans, vis gradalim vel viiitites Jesu vel
54. Praeler haec eliam officia, quae ab universali p ecclesiastica sacramenta suseipere, ul ordo familiae
Ecclesia exposcuntur, sicut in ordinibus dicitur, canonicalis exposcil, imitare et inluere Jesum meum
quod non illa aut illa Ecclesia exposcat, sed po- non subilo summa petenlem, sedgradalim ad sum-
slulat sancla mater Ecclesia; sunt alia officia quae ma lendenlem. Porta libi cum illo crucem et ipsum
pro vitaemerito unicuique dislribuuntur, ul inde sequere, et carnem tuam, si Chrisli es, cum vitiis
serviant non universas Ecclesiae, sed fratribus suis, el concupiscentiis crucifige, et exiens cum illo ex-
ct hospilibus, et peregrinis, veluti esl quod unus tra castra, totum te in Calvariae loco cruci afiige,
eligitur in abbatem, aller subrogatur in priorem, et quasi calvus totum caput, id est principale illud
alter in eleemosynarium, vel coquinarium, vel cel- mentis tuae a terrenis habens denudatum iniprojjfe^
lerarium, et ut ad viliora descendam, alter alendis rium ejus porlare gaudeto. Taliter etiam c$6$»W#
pecoribus deputalur, ut impleatur in eis etiam illud libi nomen Caath, qui alia interpretalione^icjlnjL^
quod scribilur de Caathitis : Filiis aulem Caath non molares denles, vel palientia. RuminansjpQip {denr:!
dedit plauslra et boves, quia in sanctuario serviunt, tibus inlerioris liominis tui verbiun Dei, e.t^b,nfr,in>;j
"f cara propriis portant liumeris (Nitm. vn); sic et gens subtiliter, ut possis illud glulire, ef^enipiHav^j
'caiionici qui longe ab houiinibus sccedunt, propriis coinmendare, palientiani habens erga detraol<oi;esda>'
 831 ANONYMISJECULI^XII. 852
persecutores, et findens ungulam benignns in Deum, A non agere; sed aliis qtti ad illa officla suscipienda
haec agendo re-
benignus in proximum, et ruminans Dei Verbum, in Ecclesia adhuc idonei non sunt,
non sicut qui deglulit illud, ita niundum animal linquere. Nam et in libro Numerorum, de quo su-
Dei
fies, et Jesu Cliiisti comedens carnem et sanguinem perius aliqua memoravimus, cum secundum
bibens mutaberis in ipso, et membrum corporis praeceptuWtribus Levilica numeraretur, et ab uno
ejus efficieris. inense et superius mihierus ipse inciperet, et usque
57. Quod si quis objiciat Caathilas eliam aliis c.a- ad xxn millia surgeret, tamen nonsiml inventi a
nonieis, velsacerdotibus,velministris posse compa- xxx annis et supra usque ad L annum, nisi octo
rari, et rursum DominumJesum crucem sibi baju- niillia quingenti octoginla, qui ad minislerium ta-
lantein omnibus fidelibus Suis, qui crucem ejus in bemaculi vel altaris possent assumi, quod igitur de
se poiiant, posse conferri; et ego consentio, el haec bis qni minores natu erant dicemus? Nihilne illi
dicentem approbo. Sed non cuiquam grave debet qui annortim erant xv et xx egisse dicendi sunt?
videri, si illum propinquiorem sanctuario interiori Credo et illos, et credendum est virlutum habuisse
judico, qui majorem laborem pro Christo assumpsit, exercilia, ut in roinoribus probali et exercitali, de-
vel si illum paulo amplius Chrislo consimilem, cimas fruslranon comederent, sed palribus suis
quam me in ejus cruce portarida dixerim, qui ma- obedientes et humiliter obsequentes, illis laxalis ab
jorem quam ego oneris illius piissimi partem arri- oflicio, unusquisque pro Vilaemerito palri succede-
puit. Cum eriim me amplius vigilant, jejunant, labo- ret. Ita et hic potest fieri, ut si sunl aliqui fratres
Tant, algent, et ut ad digniora veniam, cum humi- in Ecclesia, qui ad illa sancta tractanda adhuc mi-
liores ct pauperiores pro Christo sunt, sub sarcina nus idonei sint, in istis quaehumilitatem exerceant,
illa piissima quasi altiores et fortiores in medio et superbiam fraiigant, exerceantur, ut poslea
curvatos intueor ; me aulem cum ipsis sub ipsasar- emeritis senibus quiescentibus, et vasa, id est
cina quasi humiliore humeros submisisse, et manus ministros ipsos vel fideles quosque cuslodienti-
posuisse, et brachia tetendisse, ut infirmior quodpos- bus jure succedant. Illi vero sua officia quae mun-
sem faeere aspicio. Sunt enim ipsi tales,' qui humi- diiiam maxime expetunl, in omnibus honorent.
lilalem integre et pure custodiant, ita utquae viliora 59. Quod si mihi dicat aliquis, quia omnia munda
pro fratribus agartt, slabula, ut audivimus, mun- mundis. Et ego faveo, sed requiro utrum indumen-
dantes, et caetera conlemptibilium servorum oflici,? la illa quibus ad altare accedunt, munda eliam ex-
perficientes. Non enim dedignantur stabula, vel terius esse debeanl, vel qua cura corporalia et man-
boum, asinorunique praesepia mundare, cum legant r( tilia seumanulergia tractanda sint. Si vero munda
in Evangelio Dominum suum propler nos in prae- ea esse oportet, sicut eiiam in accipiendis ordini-
sepio dignatum jacere. Sectantur etiam et ipsi tan- bus subdiaconis injungitur, ut ea munda faciant,
tum circa adventanles hospitalitalem et humanita- quanto magis manus quaecorpus Chrisli conficiunt,
iem, ut Abrabae el Lot consimiles jure dicantur, langunt, elevant, portant, amplectuntur, aliis tri-
qui aliquando angelos susceperunt, quia hospites buunt; niundae exterius servandae. sunt? .Quod si
dilexerunt. Habent etiam in viclu et veslitu tantam niundare eis domos placet, habent etiam ipsi in Jioc
austeritatem, ut Joannem Baplislam imitari videan- oflicium suum, ut mundare debeant ecclesiaepavi-
lur, qui natus de sacerdotali stirpe, consortia saecu- mentum, non equorum slabula. Lege in libro Ma-
larium fugiebat, et pilis cameli zonaque pellicea chabaeorum, ubi elegit Judas sacerdotes sine ma-
vestiebatur, et mel silvestre comedebat. Ne vero icula, voluntalein habentes in lege, et mundaveruni
pei- miiltiloquium peccatum incurrant, juge silen- •sancta. Sanctus etiam Hieronymus in Commentario
tium tenere, vel pauca loqui dicunlnr, ut cultum Malthwi sacerdotibus exprobrat, quod.cum debtiis-
jusliliae omnino sequantur. Laudo professionis hu- sent parietes leyigare, pavimenta verrere, vasa
jus niagnanimilatem, praedicoerga corporis auste- mundare, tunc faciebanl consiliurn quo modo occi-
ritatera, amo tantam eorum humilitatem, sedmo-1 D derent Dominum. Ecce babes in mundandis eccle-
dum in omnibus tenendum esse pronuniio. Cum sise parietibus yel pavimentis antiqttorum exem-
enini audio sacerdotes et ipsum etiam abbatem in plum, quos imitari humiliiali non. erit inimi-
lioe ordjne canonicorum, qui longe vila et conver- cum, et munditiae rcverentiaeque,quaecorpori Chri-
satione a saecularibusse faciunt, in illo etiam ordine sti eliam in exterioribus debentur, non erit ad-
monachorum qui similiter secedunt, de quo supe- versum,
rius tractavirnus, lae de ovibus suis mulgere, sta- 40. Quod si dicat aliquis ablutione aquae ibas sor-
hula mundare, vix possum credere, sed tamen cuin des supra memoralas cilo mundari, quid erilsilalia
hoc veltandem credo, humililatem eorum veneror et inhaeserint, quae non cito recedant? Et quid de
admiror. Videoenim illos haecideo agere.utsuperbia veslimentis quolidianis, cum quibus necessario ad
in eis omnino confundatur, et humilitas erigatur. altare acceditur, si talibus sordibus inliciantur?
58. Vellem tamen eos qui circa altare quotidie Non enim quolidie possunt ipsa mutari. Si vero di-
ministrant, et maxime illos qui quotidie pro oflicio cat adhuc aliquis in interioribus, non exterioribus
sacerdotii corpus Christi traclant, ob reverentiam debere esse munditiam, el quia Jesus in regione
ipsius corporis, quia nihil muiidius esse polest, ita nostra sordes exleriores, sicul famem et sitiin pro
 853 DE DIYERSIS ORDINIBUS ECCLESI,E. 834
riobis pati non repudiavit, amplector quidem humi- A vel si aggredi non possunt, diligendo et pro posse
litatem; sed dico sputa Judaeorum jam non esse imitando, et eleeuiosynas impertiendo, pro susce-
in facie Jesu quae pependit in ligno, nec me tale plione justi, et pro calice aquae frigidae saltem dalo
corpus Christi sumere, quale fuit cum esset passi- in nomine discipuli mercedem ulriusque accipiant,
bilis, sed tale quaie mine est cum sedet ad dex- Et quoniam illud quod in libro Numerorum de tribu
tram Patris. Tale corpus Cbristi credo, teneo, am- filii Levi scriptum esV, per figuram canonicortim
plector, sumo, in visceribus interioris mei trajicio, vilae servire posse superius memoravimus, et re-
et corpus illud intus et exterius, Sicut aniinamejiis molos canonicos filiis Caath assimilavimus, nunc
mundum prae omni munditia esse pronunlio, et inlueamur si' Gerson vel filios ejus, qui quasi in
amo eirca corpus ejus venerationem, cujus earo medio positi videntur , tali canonicorum ordini per
non viditcorruplionem. Si autem placet eis lanta similitudinem aequiparare valeamus.
bumilitas el sui dejectio, placeat eis et meus circa 43. Ac primum quid nomen Gerson innuat atten-
corpus Chrisli culluset devotio ; sed si praetendant damus. Interpretalur autem Gerson advena ibi. In-
nobis ex regula sua laborem nianuum sibi injun- lende diligenlius, el lali nomineperspeclo, si quid
ctum;.sunt multa quae cum reverentia illa Domi- congruum vel officiosum inveneris, stttdiose no-
nici corporis possunt exereeri, ut est fodere, ligna " tato. Inluere illum qui ait : ut incola ego sum apud
et segeles caedere, plantare, seminare et his si- te et peregrinus. sicut omnes palres mei (Psal.
milia. xxxvm), et intelligere poteris servos Dei ubieunque
41. Non hoc dico quasi repreliendam eorum hu- sint, dum in corpore. sunt, peregrinari a Domino,
inilital.em , quae cuslos est caeterarum vhiutum, el veraciter dici posse apud Deum esse peregrinos,
qua:que talibus indiciis propaletur ; sed oslendo qui sequuntur, ut comprehendant, et in via Dei
nieam circa corpus Christi devotionem. Ipsi vero si cum Deo et apud Deurn anibulant, ut ad ipsum per-
aliud aliler sapiunt, hoc quoque illis Deus reve- venire valeant; patres vero suos i-n hoc imitantur
iavil. Sane de Regula iiia, quam plurimi canoni- cum illorum vilam inspiciendo, qitain longe a
corum, quia sic intulatur, B. Auguslini esse affir- mundi voluptalibus sese fecerint, similia operando
iiiant, audeo eeiium aliquid definire. Si enim dixero filios eorum se esse operibus ostendunt. Advenae
iilius non esse, litulus ipse, qui ubique nomen igitursunt ibi, cum et Deum sibi locum faciunt, et
Augustini tenet, contradicet mihi. Rursus si aflir- longe se adhuc a coelesli palria esse cognoscunt.
mare voluero illius esse, duo sunt quaeobjici pos- Si vero melius libi placet, ut quod dicitur Gersou
sunt, et a pluribus dicuntur, quia nec in libro Re- r interpretari advena ibi referatur ad illud quod san-
iraciaiionwn, ut ejus plures libri, posita est, nec cti viri habitant saepius juxla homines mundanos,
modus verhorum et styli gravilas illius Aureliifuisse et ibi tanquam advenae non lanquam indigenae mo-
coniprobat, quae in illa Regula plurimum desunt. ranlur; quia eorum conversaiio non hic, sed in
Cerlius est iiiud quod de vita sua in libro Confes- coeloest. Habes et in hocversum propheticum con-
sionum ipse ponit, quod facius presbyter monaste- sonantem, uhi orat et dicit: Incola ego sum in terra;
riuin clericorum mox inslituit, et coapii,vivere se- lion abscondas a tne manddta lua (Psal. cxvm). Si
cundum Regulam sub sanctis apostolis constitulam; vero advena ibi referatur de servo Dei ad ipsum
et illud quod de vila illius Possidius discipulus Deum, sive de servo Dei ad mundum, ulrumque
ejus scripsit. Nemo ergo pro Regula illa socium illi servo Dei congruit, quia et in bac vita Deum
vioe Dei esse praevaricatorem credat, quam illius sequilur, nec ul capit plene consequitur, et ideo
auctonsfuissemullidubitant. Sitvero omnibus ca- apud Deum peregrinatur, el inter homines tanquam
nouicis unus affecttis observandi quid quisque vo- advena habitans, incolatum suum prolongatum
verit, vel quod unusquisque in sua ecclesia, quod esse, et habitalionem in Cedar, heu! clamando
religioni non obvial, invenit. congeminat. Si autem hanc interpretaiionem advenae
VI. De canonicis qui juxta hominum conversationem D ad unumquemque fidelem inflectere possumus,
habitationem luibeni, ut sunt Sancli-Qnintinenses, quanto magis ad illos, qui hoc non solum vita et
de Pralo, Sancli-Viclorienses. mOribus tenent, sed eliam ipso habitu et conversa-
42. Quoniam in superioribus post monacbos di- lione, nccnon eliam loco, ut nihil ab eo quod di-
versi habitus et ordinis, de canonicis, qui longe se citur Gerson, id esl advena, ibi discrepare videan-
ab hominibus faciunt, pauca pro viribus diximus, tur? Habel ergo haec interpretatio cum canonicis
nuiic ad illos canonicorum mores et ordiuem ve- qui in civiialibus vel castellis vel villis habitanl,
niendum esl. quos quasi in medio posilos inspicere nec tamen habitalioni hominum sese immiscenl,
possumus, ut nec sicut illi qui longius secedunt aliquam consonanliam, quae0 et proprie de illis di-
consortia hominum mundanorum omnino fugiant, catur, et a caeteris fidelibus non removealur. Et
nec sicut illi qui saeculares dicunlur, cum bomini- quia de loco et modo habitalionis fecimus men-
bus habitationem suam communicent. Proponuntur lionem, sicut superius de monachis qui in civita-
enim el isti ad morum humanorum correctionem, tibus vel casteliis degunt diximus, ut officina;eo-
ut mali videnles eorum vitam a malitia conver- rum habitationem hominutn non respicianl, ila hic
tantu-r, et conversi vel lalera vilam aggredianlur; canonicis simillter faciendum esse decerno( el istis,
 833 ANONYMISJECULI XII. S3G
id est canonicis rationem illam quae de monaciio-• A taberiiaculi, cortinas alrii et velamen in inlroitu,
rum habitatione reddila est, custodiendam esses quod est ante tabernaculum , porlare memoran-
pro.nuntio. lur.
44. Considerato igitur nomine Gerson, et inter- 45. In hac trina divisione Gersonitaepartiti, pos-
pretalione discussa, intelligi, ut credo, jam polest,, sunl significare canonicos qui in Ecclesiis qitiejtixta
quod Gersonilarum nomen a canonicis talibus, quii homines sunl professionem serviendi Deo faciunt,
incolatum mundi actu ei loco profiteiitur, non mul- quorum quidam ab episcopis ordinati ad communes
tum discrepare videatur. Jam vero officia Gersoni- ordines Ecclesise, sub manu abbalis sui, quasi sub
taram quibus in tabernaculo ministrant conside- manu lthamar filii summi sacerdoiis, vivunt, el
remus, si forle canonicis talibus eorum onera vel[ provida dispensatione, proutipse abbas unumquem-
opera aptare valuerimus. Primum ergo inspicia- que valere novit, unum introrsum, quasi circa al-
mus quod a triginta annis et supra usque ad an- tare et circa vasa ministerii manere praecipit; alium
num L, id est a perfectione virtulis usque ad morti- vero nec totum interius, nec totum exlerius, quasi
ficationem carnis el membrorum quse sunt super ad cortinas et ad lectum foederis, quae quidem, ut
lerram, minislrare praecipiuntur, et quid postea credo, in ioco inleriorum eranl, sed de longe vi-
sequalur intendamus. Gonsiderandum etiam est, B deri poterant pro merilo vitae deputat. Alium au-
quod sicut Gersonitae pro dignitate yitae a summo lem qtiem in exterioribus valere conspicit, quasi ad
sacerdole vel filio ejus Itliamar oriera suscipiebant: lenlorium quod pendet in inlroitu foederis laber-
iia et isli ab episcopo, prout quisque profecerit, liaculi el ad cortinas atrii fidenter relaxat, et ut
vel in acolytorum sprte, vel subdiaconorum gradu, manifesiius fiat quod dicimus, unus in clauslro
vel diaconorum dignitate, vel sacerdotum vigilanlia relinetur , ut in inlerioribus Deo serviat, alius in
promovenlur.Et ne te lurbet quod dicimus, inspice eodem loco curas fratrum suorum et hospitum vel
diligenlius lectionem Numeri etinvenies alium quasi peregrinorum suscipil, alius equidem ad obedien-
digniorem ea- quae ad altare perlinent et. vasa mi- tiam longe el ad parochiam dirigitur.
nisterii deferre, velamen byacin.lb.inum,aliumque 46. El qula de parochiis quas ipsi suscipiunl su-
cortinas tabernaculi, et tectum foederis, et similia sceptasque regunt fecimus mentionem, dignum est
portare, et ut ad minora desoendam, alios cortina- ut de hoc pauca dicamus. Nam audivi plerosque
rumatrii et velaminis quodin introitu esl taberna- sacerdotes vel clericos laudantes quidem ordiuem
cuii, funiculorumque portiiores. Et ne putes indif- lalium canonicorum, sed murniuranles, quod qui
ferenter eos isla vel alia porlare, subinfertur : Et sseculum reliquerunl, rursus ad saeculi homines
scient singuti'cui debeant oneri mancipari (JVum.iv).'" curandos remitlanlur, quasi dignum non sit eos
Uride convenienler conjici potest, quod pro vitae Saecularianegolia vel propter se vel propler alios
merito onerum erat dislributio. Similis forma traclare. Quapropter illud priinum intuendum esl,
custoditur etiam nunc cum ab episcopo tales cano- quod eadem familia Gersonitamm corlinas alrii in
nici ordines sacros, prout dignum videtur, quisque minislerium suscipit. Atrium itaque exlra taberna-
sortitur, et gradatim ad sacramenla ecclesiastica culum erat et prope labernaculum. Nam el atria
promoventur. Si vero te movet quod istos cano- domus extra domuni sunt et juxta domum, domui-
nicos Gersonitis assimilamus, vigilanler allende, et que inhaerent, ut nullus de domo egredi possit vel
illorum in lege ritiini et islorum simililer proposi- ingredi, nisi per atrium quod dor.iui jungilur. Et
tum, et intfilliges niullam esse in utrisque conve- attende quod illi qui cortinas atrii ferebant, illorum
nientiam, quam etiam nie non piget aliqualenus vilam, qui subtiliter ad ecclesiam venienles inve-
disserere, el quia illi sacrorum vasorum et omnium stigant, significare possunt. Illud eliam inspice,
quae ad altare perlinent portitores fuisse memoran- quod haec familia cum vasis allaris, cum funiculis
tur, inlueantur quam congruum sil canonicis, qui et vasis ministerii, nonnisi cortiuas et lectum, sive
in civilatibus et caslellis et villis habilant, ut juxla D
j velamina, vel tentoria et corlinas ibidem atrii por-
homines nianenles ad interiora quae significanlur, tare memorantur, quae omnia sublilia fuisse, si
et per ea quae ad altare perlinent, et per vasa mi- Exodum legeris, invenies; el quia similitudinem de
nislerii propler se ipsos resideant, et rursus pro- hac familia ad canonicos qui juxla homines sunt
pler alios ad exleriora respiciant. Inluere etiam trahere voluimus, primum intueamuroflicium fami-
sagaciter onera Gersonitarum, licet in illo libro in- liae illius quam mundum fuerit, et quam subtile.
differcnter, ul credo, ponantur, quia aliqui eorum, Quid mundius polerat inveniri corlinis tabernacuii
ut dixi, interiorum, ul sunt illa quae ad allare per- cum factae sunt, quid subtilius? Forsitan omnium
tinent, curam habent; aliqui autem corlinas taber- servorum Dei munditiam praefigurabant, et sublili-
naculi portantes et teclum foederis," operiroentum latem sive in Scripturis intelligendis indicant, sive
aliud non ita in interioribus, ul priores, morantur, in moribus cocrcendis vel suis vel aliorum, ne ab
illi scilieet qui vasa minislerii et ea quaead altare irruente iniquitate tanquam interiora tabernaculi a
pertinent ferunt. Nec illi ergo Gersonilae relin- tempestate laedantur. Si igitur omnia hsec mundi-
quantur, qui pene expositi et inleriora pene relin- liam el subtililatem servorum Dei indicant, quanto
qitentes, lentorium quod pendet in inlroilu foederis magis illorum, qui hoc et opere exerccnl et habitu
 857 DE DIVEHSIS ORDINIBUS ECCLESIjE. 838
vel habiialione testantur? Si enim tales canomcos consuetudinem in montem Olivarum : secuti sunt
'
prudenter inspicias, et eorum professionem consi- autem eum et discipuli, et cum pervenisset ad lo-
deres, invenies eos qui ex his intus in clauslro re- cum, dixit illis : Orate ut non intretis in ientationem.
sident, actus suos sociorumque subtiliter investi- Al ipse avulsus esl ab eis quantum jaclus est lapidts,
gare, ne quid sit quod oculos divinae majestalis of- et posilis genibus orabat dicens : Pater, si vis, trans-
fendat, eos etiam qui exterius, vel propter obedien- fer calicem islum a me. Verumlamen non mea volun-
liam vel parochiam mittuntur, subliliter vel suos tas, sed tua fiat. Apparuil autem illi angelus de cmlo
actus vel sibi commissorum pensare, et super om- confortans eum, et factus in agoniaprolixius orabat.
nia circa ministerium allaris munditiam tenere. Si El faclus esl sudor ejus sicul guttm sanguinis decur-
igitur, ut praemissum est, illi Levitae qui cortinas renlis in lerram, el cum surrexisset ab oratione, et
atrii ferebant, eos canonicos praefigurare possunt, venisset ad discipulos, invenit eos dormienles prw
qui exteriorum hominum facta subtiliter pensant, trislitia, et ail illis : Surgite, orale, ne inlrelis in len-
jam non erit absurdum, si canonici ipsi populum lalionem (Luc. xxn). lntueamur ponlificem noslrum
regant, qui eorum facta discutere, et sui officii re- Dominum Jesum qui penetravit ccelos, egressum
spectu munda facere noverunf. secundum consuetudinem in montem Olivarum, ut
47. Si autem requiratur quare et ipsi servos ha- R omnibus se sequentibus suam misericordiam insi-
beant el ancillas, et cur sicut judices saeculares eos nuarel. Egrediatur et canonicus de ttirbine hujus
regant etprotegant, superius de monachis haec ea- vitae cum Domino, ut omnium miserealur, et sit
dem agentibus ratio reddita sequi debet. De deci- omnibus omnia, ut omnes lucrifaciat. El nota quod
mis vero quas suscipiunt, nulla quaestio esse debet, secunduin cOnsuetttdinem in montem Olivai itm
quia ut Levilse et sacerdotes quod suum est requi- egredi dicitur. Qttis enim melius secunduni cOnsue-
runt. Addimus etiam praedictaerationi, quod Levitis, tudinem in montem Olivarum egredi jure dieatur,
praecipiente Domino, urbes ad habilandum datae quam iile Pater\ misericordiarum, qui est eliain
sunt, et oppida sex in fugilivorum auxilia, et alia mons montium, in quo placet Deo habitare usque in
oppida xLviii, cum snburbiis suis. Ex quibus om- finem? Sic et canonicus debet facere, imilando il-
nibus liquet quod quidamLevitarum in tabernaculo lum qui tulit omnium vulnera, ut omnibus mise-
el circa tabernaculum versabantur, quidam vero reatur.
longe posili populos remotos docebant quae Dei 49. Secuti sunt aulem illum et discipuli volenles
sunt, obedienies summo pontifici et filiis ejus. Si- ire quo ille ibat, el non valenles, sicut Pctro prae-
milem ergo formam canonici juxla homines posili dixerat. Infirnii enim adhucerant. Hoc nobis saepe
custodiunt, quosdam in matrice ecclesia tanquam C contingit, cum bona coram hominibus facimus, ut
in tabernaculo retinentes, quosdam vero longe ad iniitatoresnostrisint, sicut etnos Chrisli. Sequunlur
docendos et regendos populos dirigentes, ut de re- autem nos sicut illi discipuli adhtic infirmi seque-
dilibus et decimis fidelium et ipsi vivant, et quod bantur Dominum, sed in omnibus nos sBqui non
superfuerit fralribus suis ad ecclesiam lanquam ad possunt. Cum enim pervenerint nobiscum ad locum
labernaculuui sacerdolibus et ministris referant. Si oralionis, sicut illi discipuli cuni Domino, el invi-
vero requiras quare ipsi Gersonitae, id est advenae, tantur a nobis ad orationem, ne inlrent in tentatio-
ibi sub nianu lthamar filii summi sacerdotis, qui nem, non possunt diu orare, non possunl diu nobis-
inlerprelatur amariludo, coustituantur, facilis patet cum slare. Quid igilur nobis facienduin est? avella-
responsio, quia qui advenas se in hoc saeculo no- mur ab eis cttm Domino quantum jactus est lapidis,
verunt, dum sunt in cprpore a Domino percgrinan- id est ad perfectionem feramur quantum homo.la-
tes, salutifera et a Deo dala amariiudine palriam pidem Christum imitari potest, relinquentes ad tem-
semper requirunt, et sie sub filio summi sacerdolis pus populorum inibecillilatem, et pro eis orantes,
Ilhamar, id est sub dilato desiderio patriae coeleslis ne Christi passionibus nobiscum valeant communi-
adipiscendae, sub quadam amaritudiue vivunt, Deo-, care. Posilisque genibus orabat, dicens : Pater, si vis,
que ministrant. transfer calicem istum a me. Verumtamen non tnea
48. Ecce dum in umbra futurorum bonorum, id voluntas, sed lua fiat. Manifestum est omnibus haec
esl in veieri lege canonicos vel Levitas, sacerdotes- dioere Dominum, non propler se qui potestatem
que islius lemporis adumbralos fuisse quaerimus, habuil ponendi animam suam et iteruni sumendi
et post illam umbram veritatem sequimur, ille no- eam, sed propler illos qui in hoc tabernaculo inge-
ster Jesus nobis ad memoriam revocatur, qui non miscenles, nollent exspoliari, sed supervestiri, ut
umbralice, sed veraciter de humana infirmitate na- absorbeatur mortale a vita. Quid igitur? lstam ora-
lus, et juste vel regulariier inler homines vivens, tionem quam Filius oblulit Patpi, nullus jam fide-
et ideo merito quasi Levites assumptus, sacerdos lium et praecipue canonicorum vel quorumlibet
vel pontifex factus est in ceternum secundum ordi- Dei servorum dicere potest ? Polest, ul credo. Licet
neni Melchisedeeh. Inquiramus ergo de illo, si enim in Dei servitio' magis exercitato infirmioris
forte aliquid egerit, unde lales canonicos repraesen- personam in se suscipere, sicut et Dominus clamal,
taveril. Lege illum diligenter in Evangelium secun- caput pro membris; nec est absurdum, si majus
dum Lucam proximum passioni eunlem secundum membrum clamet pro minore, sicut non est absur-
859 ANONYMISJECULI XII. 840
dum majorem digitum minorem tegere et defen- A Dcinde intuere ipsum sudorem ad inslar sanguinis
dere. Dicat ergo perfectus quilibet, dicat et cano- fluentem in lerra, ut labor orationis ejus laboris
nicus, qui cum infirmo infirmatur, cum scandalizalo nostri essct initium,- et sudor ejus testimonii nostri
uritur, et oret suscipiens in se personam alterius : quod pro Jesu testilicamur, et ad terram, hbc est
Paler, si fieri potesl, transeat a tne aalix iste. Video ad terrenos homines velut passu quodam decurrit,
enim fratres meos, viscera mea, multum trepidantes fieret incitamentum. Si enim inspicias vigilanles
relinquere usum prislinum, et precor ut a visceri- nos et oranies, quomodo stupeant homines, et di-
bus meis transeat calix iste inveteralae consuetudi- cant supra se esse quod agimus, intelliges laborem
nis, relinquantque mundum qui transit cum concu- nostrum pro teslimouio Jesu velut sanguinem, id
piscentiis suis, et relinqual et transeat ab eis calix est passionem fluxisse et pervenisse ad lerram,
qui mistus est mero in calice irae Dei, recedatque cum homines oraliones el vigilias nostras magnam
ab eis, moriaturque in eis calix Babyionis, id est esse judicent passionem.
cupiditatis saecularis, ut possint et ipsi suscipere 52. Et vide quid sequatur sudorem illum san-
calicem salutarem, et nomen Domini perfecte iuvo- guineum : F.t cum surrexisset ab oratione, et
care. Quod si fieri non potest, quod volumus omnes venisset ad discipulos, invenit eos dormienles prw
homines esse sicut nos ipsos, non nostra volunlas, tristilia. Quid autem est quod cum Jesus orat,
sed tua fiat, qui cujus vis misereris, et quem vis discipuli contristali dormiunl nisi quod nobis
obduras, et perfecios id ipsum sapere facis, et im- orantibus et in orando laborantibus, homines
perfectum nostrum viderunt oculi tui. Non enim illi adhuc infirmi, et ad imilalionem nostri assur-
qui adhuc perfecti nOn sunt omnino peribunt, sed gere adhuc non valentes, sopiuntur tamen jara
credentes salvi fient. Haecdicens canonicus qui forrt a volunlale carnali. Tristitia autem quae eos sequi-
PX praecepto abbatis" sui regit plebem Dei, vel qui tur et dormire facit, quid est aliud quam poenitentia
inlerius manens pro plebe Dei orationem fundit, peccatorum, quae mentein lerret et a peccato dor-
perfecte potest dicere, ut credo, illam Dominicam mire facil? Qusa cum superno respectu conlingit,
vocem, fratris sui infirmitatem suam esse depulans. tunc veniendum est cum Jesu ad discipulos, boc
Si autem et hoc communiter dicat, et pro se el pro est ad bomines adhuc inlirmos. Tunc increpandi,
aliis videbitur orare, ut passiones peccatorum quse tunc admonendi, tunc excilandi, tunc dicendum cst
operantur in membris noslris, ut fruclum ferant eis quod in sequentibus dicit Jesus : Quid dormitis?
morlis, transeant a nobis, sit liberaii a peccalo tan- (ibid.) PIus vos oportet facere quam mala et cupi-
quam a calice mortis, vota nostra redtlamus in Q ditates mundi relinquere. Salubris est quidem sonus
atriis domus Domini in medio Jerusalem. Quid au- iste, quiescere scilicet secundum Isaiam agere per-
lem dicemus de tali canonico vel Levita? Nunquid verse; sed videte qtiod dictum est : Declina a malo
ipse quem invocat et cui obtemperat Paler spiri- et fac bonutn (Psal. xxxvi); et illud quod sequitur
tuum,-relinquit eum inconsolatum ? Non. Vide ergo in eodem prophela : Discite benefacere(Isa. i). Sitr-
quis effecttts illam Dominicam orationem sequatur. gile ergo, et orale ne intretis in tenlaiionem. Si enim
Apparuit aulem illi angelus de cmlo conforlans eum tepidi fueritis, Dominus Jesus evomens vos ex ore
(ibid.). Apparel etiam nobis nunc magni consilii suo, patietur vos induci iu lenlationem, quam ferre
Angelus, Panis Ulequi de cmlodescendit (Joan. vi), non poleritis, sicque a via Dei deviabitis. Ecce illa
ut cor hominis confortaret, cum pro nobis et pro quaefecit Jesus verus Levita verusque sacerdos pro-
ejus populo supplicamus, effectum orationibus no- pinquus passioni et orans diulius, canonicis qui
stris praebendo, et ut sine intermissione oremus juxta homines sunl, bene, ut credo, aptari possunt;
conforlando, ei ne quid in oralione deesset, quod in quae canonicus observans recte regularis poterit
capite Cbrislo Jesu non procederet. appeliari : et si regimen super homines saeculares
50. Vide ipsum in oratione laboranlem : unde habuerit, el ad bona eos provocaverit, non poterit
etiam sequitur: Et faclus in agonia, prolixius orabat. D ab aliquo proinde judicari. Sed dum meum Jesum
Quid igitur esl quod Dominus meus Jesus orans qtii fous est et origo lotius boni, islorum etiam ca-
Patrem in agonia fit, nisi hoc quod nOs cum ora- nomcorum opera suscepisse conjicio, mens remini-
mus, et ipso cum effeclu nostrae oralioni praeslito scitur illorum qui in primitiva Ecclesia Jerosolymis
apparente nos confortanle, aura illa saecularis co- morabantur, quos sancti apostoli corporaliter pro-
gilationis, vel carnalis inlirmitatis, seu favor hu- pterpraedicationem evangellirelinquentes, menle qui-
manaelaudis exagilare cupit, et ab otalione divel- dem cum eis morabanlur, et lemporefamis quaefacta
lere? Quapropler agon ille quera assumpsit Jesus, est sub Claudio, de eleemosynis credentium, ut in
airipiendus est, licet alio modo, ut refugiamus ilia Aclibus eorum legitur, sustenlare satagebant. Quae
saecularia et carnalia, et prolixius orantes, turbines si recle inspicias, videbis canonicos qui juxla homi-
cogitationum (luitantium superemus. nes sunt similia agere, cuni el illi qui inlerius
51. Sequitur : Et factus est sudor ejus sicut guttm quasi qui in JerosoljTnismoranlur, illos qui exterius
sanguinis decurrenlis in terram. Primum inspice vel propter praedicationem cl regimen, vel propter
Dominum Jesum in agonia prolixius orautem, obedientiam sunt, orationibus suis comilaniur. Illi
sudore suo laborem orationis coramendanieni. vero qui exierius, quasi aptsioli per mundum sunt,
841 LJBER DE DIVERSIS ORDINIBUS ECCLESUE. 842
intevius Deo servienies magnificant; el rte causamI A num hoc essc pronunlio, et oliositatem ab eis sicut
progrediendi et minus orandi habeant, de eleemo- a caeteris amputandam esse judico, dicens cum
synis fidelium reficere non desinunt. Apostolo : Qui non vult operari, nec manducet
55. Sed et illud altende quod Gersonitis, de qui- (II Thess. m). Hoc enim ita intelligo, quod hoc non
bus paulo antea loquebamur, plaustra et boves datii solum de laboribus manuum dicalur, sed etiam de
sunt, ut illorum infirmilas relevaretur, nec-sub > omni opere quod ecclesiaslicis viris congruit; quod
onere suo deficerent. Qttid enim sunt vehicula, nisii qui non fecerit, non manducet. Beata ergo judi-
infir.mitatis nostraeremedia? Habemusergo plaustra, , candap est illa vita, quae in claustro sedens, et a
habemus et boves, quibus onera quae in domo Do- mundanis senielipsam quodammodo incarcerat, et
mini suscepimus, feruntur, cum perfectae oralionii in cceleslibus se ipsam dilatat. Nec ille qui laborat
studentes, plaustruin nostrum, id est volubilitatemi manibus, jactet se super eum qui sedendo laborat,
et mortalitatem nostram per boves, id est per prae- quia in utroque laborem inesse constat; desidiosi
dicatores vel operarios exleriores cum oneribus; jiidices sunt, qui laborando manibus deficiunt, et
noslris, id est cum laboribus serviendo Deocircum- sedendo in claustro torpescunt : testis csl etiam
ducimus. Per illos enim, qui nobis in exterioribuss nostra infirinitas, quae laborarido lassalur, el con-
rebus ministrant, oralio nostra multum juvatur, B templahdo divina quam citius ad humana redigitur.
quia vix fieri potest, ut perfecte quis orationi stu- Si vero his lalibus qui in claustro resident, cl
deat, qui mentein vel exterioribus rebus vel corpo- prope homines sunt, aliquid operari placuerit, nort
ralibus occupat. Quod si quis eliam hoc agere prae- longius hujusmodi fratribus est procedendttm, sed
valel, quia in Ecclesia tam perfecti viri non desunt,, Circa babilationes suas operandum. Haec de cano-
cum Apnstolo laudet Deum, qui manibus laborabat, , nicis qui juxta homines habitant pro posse dicla
ne quem grayaret, et fratrum memoriara semper ini sufliciant.
oralionibus habebat, sicut ipse de Romanis se ageres VII. De canonicis qui inter homines swculares habi-
• laut, el smculares dicuntur.
perhibet. Uluntur autem isti polestate sibi concessa,
habentes licentiam, ut qui Evangelium annuntiant, < 57. De 'canonicis qui remotius vivunl, sive de
deEvangelio vivant, scienles non esse magnum,. illis qui juxta homines morantur, superius reddita
quandoquidem ipsi spiriiualia seininant, si popu- ratio, ad loquendum de his qui inter homines habi-
lorum carnalia inetant. , lant nos invitat, quorum professionem et actus
5o. Si aulem quis mihi objiciat quod multi in his> describere et volutnus et formidamus. Si enira eos
sunt qui Evangelium annunliare nesciunt, sicut' „ lattdare voluerimus, sanctioris propositi virostime- 1
sunt simplices quique, vel conversi. De hoc respon- mus offendere, qui eos multoties reprehendunt; si
deo, quia qui bene vivit et proposilum bene vivendii vero vituperare, verendum est, ne fratres nostros in
habel, professionemque suam quanlum pbtest sequi- eadem fide et Christiana devotione viventes,
popu-j
lur, de hoc recte dicilur quod evangelizat, id est1 lumque Dei regentes contristemus. Nolumus autem,
bona annuntiat. Melius enim mihi annunliare vide- nec nobis conceditur ante tempus quidquam judi-
lur, qui bene vivil, quam qui bene loquitur. IHes care. Vidimus enim et adhuc videmus multos lales
enim pro bono opere vel bono odore accipiet remu-- canonicos, qui inter homines vivunt, propter qucd
neralionem; hic aulem qui scivit voliinlatem Do- et saeCulares vocantur, suscepta bona ab ccclesia
mini sui et fecit digna plagis, vapulans multis acci- fideliter pertractasse, et simplici victu et vestitu
piet damnationem. contenlos, reliqua pauperibus erogasse, multaque
56. Quod si aliquem movet qtiod plerique cano-- bona vel ecclesiis vel indigentibus fecisse. Quapro-
nici, ex his dico qui juxla homines mundanos ha- pter relinquentes quidem quae faciunl, et minus Deo
bitant, non laboranl manibus, primum possumuss placere videntur, ut sunt vestes pretiosae, quibus
breviler respondere, quod dicit Apostolus : Corpo-- plerique eorum utunlur, et domus superfluo ornalu
ralis exercitalio ad modicum ulitis est, pietas aulemi D depictae, necnon negolia quae plerique eorum plus
ad omnia (I Tim. IV). Quod enim dicitad modicumt justo saeculariter exercent, ostendere tenlemus,
esse ulilem corporalem exercitationem, ostenditt Deo auxiliante, quid professio eorum contineal,
quidem illam aliquanlulum valere, sed non adeo, utt quod in ecelesia habeant oflicium, unde Deo pla-
super hoc praeceptum alicui imponat, vel si noni ceanl, quem locum in ejus labernaculo teneant, si
laboret corporaliter, deleriorem judicet, Pietas> lamen quod .suum est impleanl. Non enim hoc
auleni, quam ad omnia utilem esse denunlial, int ' opere statui aliorum facta mordaci stylo carpere,
canonicis quijuxla homines morantur, a magislris> sed uniuscujusque professio quid boni habeat, et
lunc maxima exhibelur, cum in clauslris retinentur, , quid simile cum antiquis sanctis, vel cum ipso Do-
he progredientes mundana juxta se posila videanl,• mino demonstrare.
quibus visis in illis baereant, c't infirmas mentesi 58. Ac primum ipsum nomen quo Saeculares
molliant, et tali visu dispereant. Nam laus clauslra-- vocanlur, quod multis videtur non in prospeium eis
Jium esse solet, si diu in clauslro fuerint, si niun- cedere, si possumus, vertamus eis in bonum.
ilana videre contempserint. Si aulem et hi qui int Intueamur ergo apostolum Paulum in Epistola ad
olaustro sedenl aliquid manibu; operari volmit, ho- Hebraeos, ubi de priori leslamento Ioquitur : Quod
PATUOI.CCXIH. 27
8*5 ANONYMIS.ECULl XII. SH
habuit, inquit., justificationes cullurw cl saiiclum A lunt, vel cuni satisfacienles pcenitenliae laboribus
smculare (Hebr. ix). Ut enim in quodam libro inveni, onerant; et quia ex operibus eorum officia cogno-
sanctum saeculare locuni vocat alriorum, ubi genli- scinius ; videamus a quo tempore onera ferre inci-
les ad Judaism.um l.ranseunles slabahl ad adoran- piant, ut postea quae-sint eorum onera perpenda-
dnm post Judaeps, qtiem sine dubio sacerdoles el mus; nam et ipsi a Iriginia annis et supra usque
l-.evitaecuslodiebant. Inspice ergo el islos quos voca- ad annum qninquagesimum ministrare sicut cae-
mus saeculares canonicos, si non alria ecclesiae leri praecipiuntur, ul in eis et perfectip virlulis
forensia custodiuiit, si non impurds quosque el vero el moitificalio e.arnis incsse debere monstrelur.
Judaismo, hoc esl veraefidei confessioni repugnan- 61. Portant autem tabulas labernaculi et vectes,
les, a sanctificatis locis arceant; et excommuni- columnas et bases earum, columnas quoque alrii.
cando pro auctoritate sibi tradita expellanl. Quibus cu«n basibus et paxillis et funibus suis. Omnia
diligenler perspeclis, intelligere poteris non ex hoc vasa ,et supellectilem ad numerum accipiunt, prae-
eis coropelere saeculare nonien, quod pleriqite ex cipiente Domino, et sic portanl. Si consideremus
his saeculariler vivant.; sed congruenter ideo vocari diligenler Meraritarum ouera, inveniemus ea fuisse
saeeulares, quod saeculi liornines inler quos vivant gravia. sQuamobrem et illos in veleri lege forles "i
regere et informare debeant. Bene igitur facient, si praeceplis Domini custorliendis fuisse oportet, qui-
de communi viyant, si superflua a se resecent, et . bus tam gravia et lam digna onera coinPiissa sunl.
ita canonici, id est regnlares recte vocabunlur. Si autem illi in praeceptis Domini fortes. dicendi
Optime etiam facient, si commissas sibi oves, id sunt, qui in umbva futuri Deo serviebant, quant»
est saeculares homines, fideliter gubernare sludue- magis illi qui in veritale Ecclesiam cjussupportare
rint. Ita enim nomen saeculare eis parum oberit. in officio susceperunt ? El si quem movet quod fi-
59. Dico etiam in nullo debere discrepare eos ab lios Merari canonicisqui inler honiines vivunt as-
his qui juxta homines morantur, njsi forte quis di- similamus , et illorum onera officiis istorum com-
cal eos plus debere laxari, et plurima loca fre- paramus, inlendal diligenler si aliquid congruum
qiientare, ut pluribus prodesse possint, qui super haecdicenles invenimus, et quia superius diximus-
plures primatum accipiunt. Caelerum in ahis rebus, Meraritas interius et exlerius ministrasse, vide si
id est in vestilu et habilu et moribus, deceruo noii etiam canonici qui intef homines sunt hoc fa-
eonsimiles esse deberC; sed tamen ita lemperate ciunt. Ministrant enim inlerius cum in ecclesia
de eis loqui debemus, ut quod iu eis corrigendum oflicia ecelesiaslica gradatim accipiunt, ul in domo
est, el conlinuo corrigi non polest, quia ila inolevit _ Dei .quolidie illi serviant, ministrant et exterius,
' cor.suetudo, lolereiur, quod vero ih eis bonum est, cum plebes Dei ad Ecclesiam advocant, iiistruuiit,
et acceptuin Deo, laudetur. Relicla igitur mordaci praecepla injungunt, quid unoquoque die in eccle-
reprehensione, quae audilpribus forsit.an scandalum sia facere, quid in domo, quid in agro debeant,
generarel, et illis canonicis niliil forte prodesset, litrum vacare , an operari, jejunare an manducare
cbnsideremus epruin in ecclesia officium; intuea- possint indicant. Praeterea conlemptores Domini-
raur etlocum, et ex libro Numeri, ul proposuimus,. corum praeceptorum suorumve de ecclesia expel-
similitudinem liorum trahamus. Et quia filios Caalh, lunt, correcios revocant, incorreclos condemnant,
qui remotius et secretius Deo in iabernaculo ejus ut ne ad mortein quidem communioiiem accipiant,
seryiebant, r.emotioribus canonicis assimilavimus ; ne sepulturam in sacratis locis habeant. Talia au-
et Gersonitas, qui aliquid inlerius in olficio habe- tem officia quae enumeravimus , intus et foris, ut
bant, canonicis qui juxta homines sunt, el plus perspicuum esl, canonici qui dicuntur saeculares
interius el minus exlerius habent, comparavimus; exercenl. Unde merito iales, si officium suum bene
nunc de filiis Meraii, qui et ipsi interius et exle- inipjeverinl, porliloribus labularum labernaculi et
rius in tabemaculo Dei ministrabant, ad canonicos, vectium, coluinnariini et basium, columiiarum
quos secundum rationem superius diclam saecu- D quoque alrii, basiumque et paxillorum et funiiuii
larcs appellari voluimis, simililudinem trahamus. adaequari possunt. Tabulalum elenim tabernaculi
60. Primum autem videamus quid Merari nomea portanlcuni sanctorum Palnim opera et scripta,
indicet, et postea quomodo canonicis talibus con- quibus Ecclesiam Dei portaverunt et decoraverunt,
veniat agnoscamus. Merari enim inlerpretalur populis sibi commissis ad exemplum proponunt ct
amaricans, sive amariludo, et isli canonici simi- docenl, quia sicut labernaculuni super tabulas iii-
liter qui populos regiint, qui immundps de ecclesia nitebalur affixum, sic Ecclesia stat innixa verbis et
ve-
expellunt, qui redeuntibus ad ecclesiam poenilen- operibtts aposiolorum et prophetarum. Porlant
liam indicunt, qui omnia transitoria despicienda ctes quibus tabulae firmabanlur, ut slruclura su-
pniedicanl, qui iniqiiis poenas inferni, nisi resi- perimposila. non moveretur , cum lesiimnnia et
puerint, proponunt; quid aliud quam amarican- praeeepia, quae data sunt nobis cuslodiemia ut in
tes dici possunt ? Amaricanl enim se ipsos cum eis lirmiter haereamus, populis proponunt. Ferunt
mala et peccala sua vel populorum in se commissa et columnas cura doclores qui prophetas et aposlo-
vel aliis illata ueplorant, amaricant ct sibi com- los secuti sunt, qui etiam ipsi Ecclesiam Dei por-
niissos, cum eos pro culpis de ccetu fidclium expel- taverunt, populis imitandos esse edocent. Bases
8AS LIBER DE DIVERSJS ORDINIBUSECCLESIJE. 81G-
quoque columnarum deferunt, cum regimen quod A K magis plura el majoraetminDracurare debent, r'e-
Ecclesia semper habuit plebibus oslendunt. Basis miniscenles quia cui multuni comiriissum est, mul-
cnim dicitur rex. Et altende diligenter quod postea lum requiretur ab eo.
de Meraritis sequilur, quia columnas atrii. per cirr 63. Sed ne illos quidem sacerdotes relinquere
cuitum cum basibus et paxillis et funibussuispor- debemus, qui a ponlificibus ordinati, iaiiquam ab
tant. Cum enim superius labulas tabemaculi et ve- Aaron et liliis ejus, ad parochias guberriahdas ab
ctes et coluronas el bases portare dicebanlur, de- episcopis vel" eorum minisfris mittuntiif, et illis
nionstrabatur eos in interioribus tabernaculi ali- obedientes existunt. Non enim debet eorum vita
quid habuisse oflicii. Cum vero columnas atrii cum a canonicorum, id est regularium conversatione
basibus et paxillis et funibus portare memorantur, discrepare, sed ordinate et regulariter, ut reclores
potestatem super plebes quse ad tabernactilum con- populorum decet, inter saeculares hoihines vivere.
veuiebant et extra labernaculum erant, tenuisse Convenit etiam his, ul ubicunque intef homines
indicantur".Neque enim slructuram alriorum ferre, habitant, et ipsi et familiae eoriim se religio-
et inordinale iu atriis se habentes non cohibere sius habeant, quam caeteri plebeii honiirtes, ut irt
poleranl. omnibus actibus suis oflichuh siium et ordinehi ho-
62. Unde quia istos Merari filios canonicis qui ^ norent, el eleemosynas (ideiium nbn frustra coiiie-
saeculares dicunttir assimilavimus , videndum est, dant; sed in omnibus Deuin laudabiletn faciant.
qttia sicut illi in labernaculo Dei deserviebant, et 64. Si aulem requiratura me el horurii iiiahti-
rursttm extra labernaculum atria custodiebant, sic quis similitudo, habes superius eos per illos Levi-
el isti interius Deo servire et coiilemplalioni slu- tas qui columnas el bases airii ferebaiit sigiiifi.ca-
dere debent, et exterius propter alios sibi comrais-. tos. Nam et alrium jn quo mundi horiiines ad o-
sos niiliiare, et onera aliorum deferre oporlet. De- randum conveniebanl juxla labernaculuin, potest
bent eliain sibi subjectis plebibus haerere et sibi universalis Ecclesiae ialiludiueni significare, quae
connnissos non deserere. Hoc enim per paxillos ta- ubique per mundii.ii diffusa ianqtiain alriurii am-
bernaculo affixos designalur. Funes eliam taber- plum se ipsam praebet, et portiiores suos, id est
naculi portare praeoiphiiitur, ut se sibique com- fectores quasi Columnasct bases ferentes habel.
tnissos charitale mulua aslringant. His igitur om- Habes etiam illud exemplum superius niemdratum,
nibus perspectis, inspicere potes canonicos quos ubi dicluni est quod cum sex ciyitaiibus fugitivo-
dicimus saeculares. si officium suum quod habent ruin xLTinoppida Levitis suntdistribiita, quodposse
in Ecclesia bene cuslodierint, et professionem , sigiiificare eos qui ad regendos populos et' luendos
suam quam Ecclesise Dei faciunt observaverint, non ab irnpiis, lohge a principibus sacerdolum milliin-
dici debere saeculares, quod saeculariter vivanl, lur, superius demonstravinius. Quid etiam «unc
sed quod saeculi homines regere debeant. Si enim de his congruepotest lutellig)? a malfice euim ec-
primum consideremus parentum ipsorum devolio- ciesia quasi a tabernaculo et a poniiiicibiis qua^i
lifiin, qui filios suos erudiendos in ccclesia offe- a Jiliis Aaron accipiunl potestateiii' regeitdi
' po-
runt, et si intueamur quales sancta Ecclesia post pulos. ".
suam docirinam eosdem postulet ad gradtis ordi- 65. Si autem requiras a me de illis qui.solum-
aium promovendos, intelligere poterimus eos non modo clerici vdcantur el canonici nori suiit, quo-
sseculariler debere vivere, qui ideo docentur, ut modo vivere debeant, legere potes HierOnymi li-
speculatores domus Israel poslnioduin ponanlur. brum ad Nepolianum, et aliuni ejiisdem ad Ocea-
Sed nec iliud oinittenduin est, quod filii Merari, nutn. Lege etiam lsidori libelluni De eccle<,iaslicis
sicut in Numeris lcgiiur, omnia vasa et supellecti- officiis, et videre poteris qualiler se agere debeaut.
Jem ad nunierum accipiebant cum caieris oneri- Sed ut ad canonicos de quibus nobis sermo, est re-
bus, sicque portabant. Hic inlelligi potest eliam il- deamus, neillud quidem omillendum est, quod dub
lud quod superius ne aliis familiis Levitici ordinis n lanlum plaustra et qualuor boves filiis Cerson ad
diximus,licet hic non aperle releralur, quod unus- deferenda onera dati sunt. His auleih,/ id esl filiis
quisque pro vilae merito officium in taberuaculo Merari, iv plaustra et vni boves tribula sunt. For-
Dei sorlirctur. Neque enim aestimo sibi conferri sitan enira per hoc ostenditur, quia sicut Gerso-
debere eos qui tabulas tabernaculi et bases et co- nitae minus lerrena curabant, et minus a tefrenis
lumnas et vasa ferebant, et eos qui supellectilem hominibus recipiebant; sic canonici qui jiixta hq-
in minisierio suscipiebant; sed eliam illud viden- niines sunl, quos per Gersonitas significari posse
dum est, quoJ haecfamilia cum dignioribus offi- diximus, quia miuus terrena curant, niinus a tcr-
ciis eliam supellectilem accipiebant, ut inlelligant renis recipiutil. Filii aulem Merafl, qui illos. cano-
hi quibus hanc Levitarum familiain comparamus, nicos signilicanl, qui de saeculaiibus liominibus
sui officii esse, ul nihil quod roinimum sit in ec- magis sollici sunt, plura adjuinenta a saecularibus
clesia, quod ad se vel ad populos sihi commissos: accipiunt, et per hoc illos indicant, qui saecula-
pertirieal, debere contemni; sed summo studioi riuru multiplicius cttram gerentes,, niajora bona
agere ut omnia ordinate et secundum Deum fiant. teinporalia ab eis accipiunt.
Quo enim surier plures potestatem accipittnt, eoi 66. Si autem tacitus quis apud semelipsum di-
 847 ANONYMIS.ECUL1 XII. 848
cat, quare e.rgo .canonjci qui dicuntur saeculares, A verum cum scrvis suis celebrare. Et notandum quod
in inalripibus ecciesiis positi, pptestalem super ille qui ampboram porlabat, paierfamilias erat, sod
alios eliam sanciioris propositi virps, id est super quasi upus e familia, qui jam aquani ministeriis
canpnipps ej .monaclips Iiabent, el quasi primi in paschalibus deferret. Unde credo illum patremfami-
tabernacujo Dei sunt, cum eliam religiosioribus lias hospilaleni fuisse, quicunque ille fuerit, et ser-
praeceptajnjungunt, sicut faciunl decani efcarchidia- vum lalem ad aquam misisse, qui advenlanles
coni. De hoc breviler possum respondere, quia beriigne susciperet, et in domum domini sui fiden-
canonicalis o.rdo antiqtiilus aliquantulum lepuefai, lef deducerel. Deduxit autem eos in domum , non
et pportebaf ,ut illi qui de hpc^ ordine invenieban- solnm in domum indticens, sed etiam quia liospila-
tur,regendas ecc.lesiasplebesque susciperent. Nunc les esse debeani indicans. Ideo enim Dominus Jesus
aulem si a.liis e.tiam eanonicis sanptioris propositi discipulis praecipit.uteum in domum in quam intrat
ct monacjiis praes.unt, non se debenl efferr.e, quasi seqiiantur, id est ul hominem saecularem el jam
digniores. sint, sed mpdeste se habere, et illos cre- hospitaliiati deditum , ipsi qui religiosi videntur,
dere digiiiores, nuos Deus roagis, poslposita saecu- imitari debeani. Si enim aliquod bonum opus saecu-
lari spiliciludine, s.ibi pauoisque sibi commissis lare habent in quo praecellant, in hoc etiam sanclis
servire clegit, et. temporalia parum curare. Per- B 1 yiris imilabiles sunt. Nam sunt mplti lales in saeculo
spice etiani Meraritas sub manu ilhamar filii Aarpn sancli viri, qui Deum in cordibus habent, operaDei
sum.mi sacerdolis qui interprelatur amaritudo, faciunt, sicut fuil Cornelius centurio, qui antequam
esse cpnstjtutos, ul intelligant canonici, qui Me- baptizaretur, erat faciens eleemosynas multas plebi,
rarilis assiiiiilantur, polestatem quam superplebes et deprecans Deum semper; unde contigit ul post
Dei habent, non silti debere dulcescere, sed cuni visionem angelicam Peirum discipulorum Domini
necessitas exeycendae potestatis incumbil, propter principem hospilio susciperet, et baptismum ab eo
snbjecjorum obstinationera, tunc debere tristari et perciperet. Sic et muiti alii in saeculo servi Dei
amaricari, et cum timore et tremore suam ipso- bona opera faciunt, sed venienlibus ad se religiosis
rum salutem operari, viris in bono opcre perficiuntur, sicque salvanltir.
67. Ecce de canonjcis qui dicunlur saeculares, ut Saepe eliam conlingit servis Dei, ul venienles ad
potuimus, secundum umbram yerilalis, idest vete- aliquem locum Dei sefvitio aptum, statim inveniant
fem jegem locuti sumus, quid de his ctiam secun- aliquosibi qui eos suscipianl, a quiups etiam locum
dum ipsam veritalera qua» Christus .est di.cepnis? ad habitandum accipianl, ut ubi Jesus cum discipu-
Consideremus illum Leyitam yel sacerdotem, quern /„ iis pascha manducet, et sacrauientum corporis et
"
Pater sanctificavii et xnisit in mundum , si aliquid sanguinis sui quomodo celebrari debeat instituat.
fecit quod canoiiicorum laliuni professioni el .ord.ini Unde et subditur : Et ipse ostendetvobis cmnaculum
congruere possil. Pascha celebraturus , imo ipse tnagnum stratum, el ibi parale.
verwhi pascha futurus, quia pascha noslrum immo- 68. Hic inspicere licet ad coenaculum magnum
laius est Christus (I Cor. y), in civiialem hpc fecit slratum menlem eorum qui Christum paupereni
pararij dicens diseipulis : Ecce introeuntibus vobis cum servis suis suscipiunl, et in suis habitationibus
in civitatem, occurrel vpbis hotno amphpram aquw ad aedificanda ihonasteria Ioeum praebent, mentem
portans, sequimitii eumin domum in quam inlrgt, et jam a terrenis elevalain habent; unde dicilur quia
dicile pqlrifamilias domus : Dicii litii mqgis.ler: Ubi ipse homo coenaeulum ostendit, quod in superiori-
est diversoriutn, ubi pascha cum discipulis meis man- bus semper conslat. Magnum vero est, quia dilataio
ducem? el ipse pstendet vobis cmnaculum magmim suo animo illud oflerunl. Slralum vero, quia ad
stralum, et ibi parale. Euntes autetn mvenerunisicut omnia pro nomine Domini praedlcando et dilaiando
dixit illis, el paravernnt pascha(Luc. xxu). Repeta- paratum est.
nius ab initio capiluli lioc quod proposuimus, et 69. Sequitur vero in Evangelio : Eunles autem
conferamus discipulos Domini Jesu ex praecepto 1Q discipuli invenerunt sicut dixil illis, et paraverunt
Domini inlroeuntes in ciyitatem,.canonicis qui iriter pascha. Cum enim servi Dei veniunt a"d civita-
liomin.eshabitant, ulpascha celebrent, id est irans- tes, et loca ubi Chrisliani nioranlur, si veraciter
itum de morle ad vilain faciendum honiinibus sse- Dei servi sunl, inveniuni fideles qui eos suscipiant,
cularibus proponaht. Ipse enim ingressiis eorum qui eis ad serviendum Deo loea praebeant, ut ubi
civitatem, filiuro pacis deiiionslrat per ministros pasclia praeparehi,id est homines inter quos vivunt,
Ecclesiae suae inter liomines quaerere habitaculuin : de morle ad vilam transire doceanl. Tale pascha
quod fit quando canonici vel quilihet servi Dei ab desiderat Jesus cum discipulismanducare, ut fac:at
hominibus suscipiiinlur. Homo yero qui discipulis iii hominibus voliinlalem ejus qui misit illum, et ut
in ciyilalem inlroeuntibus cum amphora vel inen- perficiat opus ejus.
sura aquse occurrit, potesl indicare eos qui venienli- 70. Sed dicit mihi aliquis : Quam convenientiam
lms in aliquo loco Dei servis, modum mundationis oslendis de hoc capilulo evangelico ad canonicos qui
ct sanclificalionis , quo indigent, ostendunt, seqtte iiiler homines vivunt? Nunquid ista omnia non
pcr gratiam Dei jam esse habiles, ut Cbrislus in ppssunt habere alias significaliones , ct aliis servis
hospitium ubi manenl dignctur inlrare, et paschh Dei congruere? Respondeo ad isla : Scio quideui
 849 LIBER DE DIVERSIS ORDINIBUS ECCLESLE. 8S0
haec ab exposiloribUs sanclis aliter pertractata, sedI A eliam in hoc ordine plures inveniuntur, qui ordi-
in his est quiddara canonicis istis congruum, quiai nem suum aliquantisper honorant. Habent etiatn
et Jesus cum discipulis inlroivit in civitatem, et; pltires eorum antiquas communes domos, ut est
mansit in domo quadam civilatis, et hoc in ccena-• elauslrum et refectorium , et frequenter etiam
culo illius domus, et ibi cum discipulispascha cele- saepius simul comedunt, audivi etiam quosdam
hravit, etsacramenta corporis et sanguinis sui tra- simui quiescere; qui autem bene faciunt, alios sui
didit. Perpende igitur canonicos qui inter homines; ordinis viros ad similia invilent, qui autera adhuc
vivunt, si non similiter faciunt vel facere debent. infirmi stint, JPftiofes iniilehtuf.
Introeunt enim in civitatem , ut pascha celebrenl, 72. Si autem requiralur quem tales canonici post
id est viam de morte ad vilairt sequendam osten- Christum et ejus apostolos Patrem iustitutionis
dant, manent in domo cujusdam, cuni unius praei liujus et ordinis sui debeaht appellare , nullum
caeteris devotio eisdem domum ad habitandum facit, alium melius invenimus, licet multi praecessefirit,
vel in professione sua, et ecclesiam et doniuini qui cleiicorum Patfes fuerint,quam B. Augustinum.
faciendamconcedit.Ostendit etcoenaculum magnum Ex eo enim quod prope civitatem 'Hipppnensem
stratum , cum talem Iocum aptum supernis oflieiis ecclesiam fralrum secundum Regulam, sub sanctis
demonstrat. Potest etiam isle quidam homo' evan- apostolis constitutam instituit, pater illorum qiil
gelicus plures indicare vel plures esse, sed unus juxla iioriiines sunt recte appellatur. Ex eo vero
dicti sunt, propter unanimem erga Deum et servos quod in episcopio positus, cum fratribus etiam
ejus voluntatem, In tali etiam loco pasclia a disci- communiler vixit, eoruni etiam qui inler plehes
pulis praeparalur, et a Jesu desiderabiliter mandu- cwni episcopisvel siib episcbpis' degurtt, pater fuisse
catur, cum mansiories fralribus Deo servientibus jure dicetuf. Exslarit etiairi' seririones ejiis de vila*
aptanlur, ut in coilveiitu fratribus psailehiibus et clericorum habiti, ubiapparetel eos qui ante epi-
oranlibus, etin uomineDomini Jesu congregatis, in scopatum ejus cum eo vixefunt, et eos qui in epi-
medioeorum deambulans ipsorum profectibus refl- scopatu cum eo manseriirit, sirinli modo commuhiier
ciatur. et regularitef vixisse. Quod autem in hoc. ordine
71. De domibus etiam comrnttnibus, quas plures agitur de quo loqnimur, si honum est, teneatur; si
eorum non habent, si a riie fequiras, quid respbn- vero pravum, corrigatiif, ut Clifistus in eis laude-
deani nescio, nisi forie qiiis velit dicere eos et sin - tur, et cum venerit judex omnium unusqiiisque in
giilalim posse manere, eldecommuni posse vivefe. suo ofdine resurgens pfaeroia aeterna consequatur,
Hoc enim et apiid antiquos eremitas inveninius, iC Precorautem charitateiri tuaih qiiicurique li&c Jegis,
quorum plerique per cellulas suas manebarit, et si lalis es, cui Deus tribuat intellectum , si! aliqiiid
tamen de communi vivebant. Si autem hic similiter boni inveneris, benedic Dominum; si vero aliquid
fieret, nihil aut parum cellulae vel domus divisse dissonum et incongruum inveneris, statim corrige,
obessent. Sed cum unusquisque familiam aggregat, quod notabile repereris.
insuper et mulieres secum manere permitlunt, lu: 73. Descriptis igitur duobus tripertitis ordinibus
ipse vides quid inde contirtgat. Sed ut aiiquid etianr irionachofum et canonicorurii,- quorum panitio
congruum de babilatioiiibus eorum dicamus, quo- prima dicitur eremitarum, qui frequenter et a vele-
rum bona laudare volumus et diiigere, in pluribus . ribus monachi appeilati sunt, uno autem qui non
locis ipse locus habitalionis eorum ecclesiarum in numero eCclesiasticaeRegulae,id est monachorum
fabricae est conliguus, et claustrum appellatur. saecularium solumuiodo lecto et relicto, et de medio.
Audivimus eliam in pluribus locis observari, ne ecclesiae utinam sublalo, aliis vero ordinibus pro
quid in toto illo spatio saeculare agatur, ne quid a posse commendatis et laudatis,'hic primus liber
quoquam jocosum aut mirtus religiosum fiat. Femi- professiorium vel diversof um ofdiniim qui siirit ia
nas etiam ab illis locis arceri, et gralias Deo, quod Ecclesia finerii accipiat.

(Iriins. codice desiderantur aliilibri.)

 851 ANONYMlSJECULI XU. 852

DIALOGUS

DE

CONFLICTU AMORIS DEI ET.LINGUJE DOLOS^E

Auctore anonymo qui videtur saoculo xii floruisse.

(D.Bern. PEZIBS Bibliotheca asceiica antiquo-nnva, Ratisboiife, 1725, in-12, tom. l,p. 1; ex cod. ms..
nionaslerii Wiblingensis ord. S. Bened.)

MONITUM.

Elegans bocet scittim, pietatisqtie scnsu plenuni opusculum est, in quo ea omnia breviter proponunlur
et diluuntur qtiae spirilusmundi el carnis hominibus iler salulis ac praesertim vilam religiosam arripere
volentibus objicere consuevit. Nomeri auctoris hactenus nulla arle detegere poiui. Ettm fuisse ordinis
Cisterciensis non immerito quis ex iis conjectel quae paulo ante finem secundm diei. Cum enim Lingtia
dolosa cfirainaretur ccenobitas quod ut zizania jam excrevissenlin mundo, qui propter vitia sua prorsvs
sirit fugiendi, quique mulaverinl veslemsed non menlem, respondet auctor sub persona Amoris Dei in hunc
modum: Licethwcexparleverasint, quaecommemorasti,quodde multis tecum senlio, decunclis dicereet asse-
rere non qudeo. Quamvis enim quidam nigredine vestium cl viiiorumsint fuscali, qui gloriantur se habere Re-
gulatii Benedicli, sed lamen magna ex partejam corruerunt, el declinaveruntad seclam Maledicti; tion lamen
ila penilus dejeci surit iri foveamvitiorum, quin aliquos habeant, qui gemunl et dolent, quw conlra sanclissi-
mam Reguiamfieri vident. Tumsubdit: Videreetiam potes quosdamintereos qui habilu seab istis dislinxerunl.
et aliquanluLumse ordini acrius ustringvnt. Quaepostrema verba, ni valde fallor, ordinem Cislerciensem
respioiunt, in quo vestibus atris cum albis ab anno Domini circiter 1105 permulatis, monaslicaedisci-
plinae, quam auctor laudat, vigor relloruit. Denique cum dubitari nequeal, Dialogi auctorem monachuin
fuisse, yix 'crediderira eura Linguw doloswtantum tn Benediclinos concessurum fuisse, si ipse Benedicli-
nus fuisset. Op.usculiimh.oc ex celebris monasterii Wiblingensis prope Ulmam codiceins. nieciim comnnt-
riicavii adm. R. D. P. Coolestinus MajT, ejusdem loci asceta et bibliolhecarius, ainicus noster longe dtli-
gentissimus. ''.

INCIPIT CONFLIGTUS AMORIS DEI

ET LINGUiE DOLOSJl.

DIES PRIMUS. A propositum, si penna coelestisamorisaa aitase sus-

De strepilu linguaedolosne, quot et quantismodis penderint, quiseis nocere praevalebil?Si enim Detts
nuncsenes, nunc juvenes, nunc viros, nunc femi- pro eis, quis contra eos?
nas, et, ut breviter dicamus, oriinem sexum, omnem Perstrepere lamen Lingua subdolanon cessat, et
aetatem impediat, et qualiter omnem professionem in hunc modum delicalis loquilur : Qtiid est, quod
inficiat, qui potest, evolyat. Noslrae parvitati ad agis ? labor est intolerabilis, quae aggredi conaris ;
praesens sufficiat, ut saltem de rudibus in proposito cessa, quaeso, cessa; in conatibus tuis grandis est
pauca loquamur.Cur aulem prosopopoeia utamur, stultitia. Quod si in corde eorum amor cmleslis prae-
majoribus judicium relinquamus. Ipsi enim experi- valuit, nonne Linguam dolosamfrangunt piis respcn-
menlo noverunt, quod varielas locutionis tollit fa- sionibus? Quomodo ergo buic primse versutiae res-
slidium veritalis. Porro in quibus mundum calcan- pondent? Dicis quod labor sit intolerabilis, quae
tem, ccelesti desiderio flagranlem, quot et qtianlos aggredi nilor. Sed hoc tibi considerandum, quod
huic laqueos praelendit, quot modis, quot versutiis majorestDei mei benignitas, quam mea.infirmitas;
hunc seducere, irretire, et a religionis proposilo co- major prudentia medici, quam languor aegroti. Scio
natiir avertere, quis sulficit aeslimare, quis valetex- quidem aliquantulura esse in hac re diflicultatis :
plicare? Salomonis aulem verba convertendis solatio ^ novi eliam arctam esse viam, quae ducit ad vitam,
esse possunt, qui ait, quod fruslra jacitur rete anle et paucos ingredi peream. Sed si difficultas estodio
eculos pemialorum. Qui enim jam gerunt religionis habenlibus; mira suavitas est, Ieve jugttm Domini
853 DIALOGUSDE CONFLICTU AMORIS DEI ET LIXGUJE DOLOS.E. 854
ainpleetentibus. Novi quoque, quod via, qua itur ad A Amor Dei: Emptor est, qui videlicel asaeculiva-
coelestia, ampla est fidelium spei, licet arcta sit in- nilate conversus relinquit lemporalia, ut possideat
fidelium vanitati. aeterna, cui in conversionis exordio id quod patitur,
Ad quod Lingua dolosa : Miror te dieere, quod grave nimis videtur. Adhuc enim nova conversio
Deitui jugum Jeve sit, cum bonos tantis laboribus prislinae vitae commislionem habel. Sed cum reces-
videaraus agitari, venari, concuti atque turbari, ul serit, id est cum plenius ab amore mundi animum
non a labore ad quietem, sed a quiete ad laborem segregaveril, lunc gloriatur, quod magis in spiri-
esse vocati videanlur, ila, ut multis, ac miris modis lualibus donis laetatur, quam prius in carnali volu-
vexatum se fore asserat, quem Dei lui studiosum ptate delectaretur.
cultorem libri lui clamant. Lingua dolosa : Jam fac quod consulo. Si le de-
Ad quod Amor Dei : Superius dixeram tibi, unde lectal conversio, exspecta usque adseneclutem,cum
nosse salis posses, quomodo Dei mei jugum leve sit. Deura tuuni noveris illos etiam denario remune-
Quod aulem specialiler de quodam Dei mei cullore rasse, qui vineam ejus undecima hora ingressi
loqueris, nescio, quem pulsas; nisi forte ad memo- sunt, sicu^ illos., qui prima hora laborare coepe-
riam revoces illum, quem scimus de se veraciter runl.
dixisse, quod in carceribus, in plagis supra mo- " Atnor Dei: Modo perspicacius intueor, le quidem
dum, in niorlibus frequenter pericula pertulerit. habere speciem consulendi, sed venenum deceptio-
Ad quod Lingua.dolosa : Ille est de quo dixi. nis occultare, et sub dulcedine mellis porrigere ac
Cui Amor Dei : Si de ipso dixisli, qui tot et tan- propinare amaritudinem fellis. ,Nam pestifera per-
ios labores pertulit, ut eliam laediosum sit comme- suasione hortaris me senectutis tempus exspectarc,
morare, quod iHe pro Deo meo voluit tolerare; con- cum Deus meus per Salomonem mihi dixerit, ut sui
veniens lamen non esl, ut sibi labores nimis graves memor esseiri in tempore juventutis. Quienira blan-
fuerint, quos ex toto corde suscepit. Ipse namque diloquis sermonibus tuis aurem accommodant ,
in tribulationibus gloriabalur, et cum in varias tri- cum dixerint in corde suo: Pax et securilas, luncre-
hulationes incidisset, omne gaudium juxta coapo- penlinus eis superveniel interitus (IThess. v). Hini-
sloli sui verba exislimavit, el non Iristis, sed quasi mirum Dei mei verba et providas similitudines aut
tristis erat, semper autem gaudens medullitus. Nam- ignorant aut dissimulant. Nam dum paralos esse
que consideravit, quod non essent condignaepas- vellet dilectores suos ait : Si Pater familias sciret,
siones hujus temporis ad futuram gloriam, quaepost qua hora furveniret, nonsineret perfodi domum suam
hoc sibi, et omnibus Deum meum amantibus re- r (Matth.xxiv).Quid estautem, quodmedia nocte spon-
velanda foret (Rom. vm). In hac saepe ille -laetaba- sus venire dicitur, cui virginura alias paratae, aliae
tur, licel adhuc corruptibili corpore gravaretur. imparatae occurrunt, nisi quod dies judicii sic re-
Ad quod Lingua dolosa : Yideo multos etiam in penline superveniet.-ut prsevideri non possit ? Cur
ipso conversionis primordio tot ac tantis tentationi- non atlendo, quod idem Deus meus ait : Vigilaie,
bus vexari, commoveri, et angi, ut malleut se nun- quianescitis diem, neque horam (ioid.)? Cum igitur
quam boni operis aliquid inchoasse, quam in lanto mortenil sit certius, nil hora mortis incertius, sem-
labore hujus viise tempus transire. per ad Dei mei adventum paralus esse delieo, ul
Ad quod Atnor Dei: Nulltrs alhleta sine sudore cum venerit, et per aegritiidinis molestiam pulsa-
coronalur. Fidelera Deum habeo, qui milii in ten- verit, confestim eiaperiam.idest ardenter et libenter
tationum fluclibus fortissima est anchora, nec pa- suscipiam. Si scirem, quando mors immineret, forr
lielur me lentari supra id quod possum, sed faciet silan tuae persuasioni acquiescerem, ut aliud lem-
cum tentalione proventum, ut possim sustinere (/ pus voluptati, aliud pocnitentiae reservarem. Sed
Cor. x). Salomonetiam solatium mihi est, per quod non placet mihi, ut Dei mei patientiam et miseri-
Deus meus solutus est. cordiam offendam, ut thesaurizem mihi iram in die
Ad quod Lingua dotosa : Dic, quid ille tibi dixit ? D revelalionis justi judicii Dei mei. Scio enim, quod
etundetanlo gaudio suffundaris? hi judicantur acrius, qui exspeclantur diutius. Ipse
Amor Dei: Malum est, dicit otnnis emplor, et cutn quidem omni hora , omni tempOre paratos nos esso
recesserit, laudabitur. Haecsunt "verba praefati Sa- voluit, qui sero, media nocle, galli canlu, et mane
pientis. de habitaculo carnis animam evellit, quod diversis
Ad quod Lingua dolosa: Quis esl emplor, de quo aetatibus evenire bumano generi diligenter conside-
loqueris? rans cognoscit. Quod vero dicis undecima hora vi-
Amor Dei : Nec Jicet mihi sanctum dare canibus, neam ingressos denario non fraudari, magnum qui-
nec margaritas spargere anle porcos (Maltli. vn). dem solalium mihi esset. Sed hoc mihi terrorem
Cui Lingua dolosa : Si non propler me, saltem inculit, quod ignoro, si tantum mihi spatium con-
propleralios pande, quid dixeris. cedatur, ut usque ad praefatam horam perveniam.
Ad quod Amor Dei: Cum Deus meus propter per- Qui enim pcenilentiindulgentiampromisit, dissimu-
fidum Judam, Petrum et alios apostoios salubri lanti crastinum diem non spopondit. Cur non con-
exhortalione non fraudaverit, in hoc libi consentio. sideras eos, qui vocati sunt mane, non exspectasse
Lingua dolosa : Dic ergo. "usqtiead teriiam, ct vocalos in tertia non cxspe-
855 ANONYMlS..-ECULIXII. 856
ctasse usque ad sexlam, et voeatos in sexta et nona A Lingua dolosa : Nou est mihi curae, quis fuerit.
non exspeelasse usque ad undecimam horam? No- Hoc video el perpendo, quod cassa est haec sen-
ltiefunt utique tempus incerlum exspeclare. Yolue tentia. Ego enim multos slultos el sapienles vidi,
runt sibi praecavere, ne fuga eoruni fieret hieme et quorum nullus oculos in venlre, aut alio membro
Sabbato : ne tunc inciperent fugere cum jam non habuit, sed omnes in capite
lieeret eis pede boni operisambulare; cum jam non Amor Dei: Incassum reprehendis, quod non in-
esset tempus merendi, sed recipiendi. telligis. In sacra Scriptura, quam Deus meus pcr
Lingua dolosa: Quomodo lu solus salvari vis, cum ora dilectorum, suorum nobis tradidit, mulla vana
multos non solum parva dignitate praeditos, scd et falsa videntur ignoranlibus, quaeulilia esse vidcn-
etiani regia potestale praecelsos ad inferna migrasse lur recte intelligentibus. Unde quidam propheta Dei
innueris? , mei, curo de rotis, id est duobus teslamentis loque-
Amor Dei: Modo quasi una ex slultis mulieribus relur, ail: Stalura erul rotis el altiludo, ethorribilis
lociita es^ Non niinus ardebo, si cum multis ardebo. * aspectus (Ezech. i).
Non est lioc, quod dicis, sanum consiliura, sed va- Lingua dolosa : Multis verborum ambagibus me
num solalium. Dic quaeso,quid prodestmihi, si cum frustra fLiigas. Nani cum debes evolvcre, involvis,
Aiexandro magno, Herode, Nerone, caeterisque re- el ignotum per ignotum exponis.
gibus Deum meum ignorantibus, in unura damnatio- Amor Dei : Gratior est fructus, quem spes pro-
nis fasciculum colligabor? ductior edit. Ullro objcclorum vilius estpretium.
Linguadolosa : Sinilte. a conversioneretraherel, Ego nondum exposui, quomodo sapienlis ocuii in
solas hominum irrisiones metuere posses, ul ali- capiie ejus, sed leslimonio prophetico tuam slulti-
quantulum exspectares. tiam confudi, cum dicerem, quod statura eral rolis,
Amor Dei: Crebro legimus lenerrimas puellas id est rectitudo inesset Scripturis.
cum saeGuioet sexum vicisse, aetatemmoribus trans- Lingua dolosa : Quid est, quod dixisli praeler-
cendisse, acerrimas pertulisse passiones : et cur ea, quod alliludo inesset rolis, et horribilis aspe-
ego recusem ferre irrisiones? Martyres Dei novi ctus?
crebro substantia sua privari, falsis opprobriis Amor Dei': In Ialitudine inlelligitur coeleslis dul-
obrui, flammis cremari, aquis immergi, lapidari, cedinis promissio, ut est illud : Gaudium et Iwtitiam
secari, besliis objici, et orania tormentoi*um genera oblinebunt, fugiet dolor et gemitus (Isa. xxxv); in
perpeti. Minima sunt lacrymarum exempla, si solis horribili aspeclu intellige comminalionem perpelttae
jusfitice non recorder facla. £ poenoe,sicut dicitur de reprobis: Vermiseorum non
Lingua dolosa : Dic aliquid de sole illo. morielur, et ignis twn exstinguetur (lsa. txvi). Ut
AmorDei: Sol iste a Judaeis frequenter irrideba- atttem breviler dicam, oculi sapienlis sunt in capite
tur. Deridebant enim eum, cum diceret puellam sus- ejus, quia incessanlerintuetur, qualitercaputsuum,
citandam mortuam non esse, sed dormire. Prae- id est Christus, ambulaverit. Qui enim dieit se in
sumpserunt etiam ei quidam dicere : Ave, Rex Ju- Christo manere, debel, quemadmodumille ambulavit.
dmorum (Joan. xix). Qui non solum Judaeorum, sed elipse ambuiare (1Joan.u).
et omnium hoininum, imo et angelorum rex erat, Lingua dolosa.• Unum esi quod valde me laetifi-
liune ironice regera appellare non formidabant-, cat, qui in ore quorumdam mulierum locum, et ple-
Quid autem de ipsis Pharisaeis scriptum est, cum lKun requiem invenio.
contra ipsorutn avaritiam dispularet? Audi evange- Atnor Dei: Sine hac die requiescere, el crastina
lislam dicentem : Audientes autem hme Phariswi, die plenius tibi respondebo, cum per silenlium hac
qui erant avari, deridebanl eum (Luc. xvi). In his nocte loquendi vires reparavero.
omnibus non est aversus furor eorum ; sed adhuc
in cruce pendenli insultaverunt, et dixerunt : Si SECUNDUS DIES.
rex Israel est, descendat nunc de criice, el credi- D
tuusei. Aliossalvos fecit, se ipsum non potest salvum Amor Dei: Hesterna die, quadam pessima lactitia
facere (Matth. xxvn). Confitebor ergo ipsum coram elala es, ubi dixisti te gaudere, quod in ore qtta-
hominibus, ut ipse confiteatur me coram Patre suo. rumdam mulieruni iocum el plenam requiem inve-
Lingua dolosa : Cur ita diligenter intueris, quid neris. Dic ergo de hoc plenius.
fecerit, aut quid passus fuerit auclor tuus? Lingua dolesa : Recordare quomodo eejii Adam
Amor Dei: Quia conor imitari sapientem. per Evam. Cepi etiam illum sapientissiir.um regein,
Lingua dolosa : Quid de sapiente scriptum esl? ul suasu mulierum ad idololatriam corruerel.
Amor Dei:Sapienlis oculi in capileejus (Eccl. m). Amor Dei: Quis est rex ille?
Lingua. dolosa : Quis hanc sententiam protulit? Lingua dolosa :IIle est, cujus tu diclalaudas, sed
Amor Dei: Sapientissimus Idida. facta ex parte reprobas.
Lingua dolosa : Quis isle fuerit, ignoro. Amor Dei; Forsitan ambo poenitentiam egerunt ?
Atnor Dei: Jlie fuit, de quo dixit quidam : Lingua dolosa : Si, ut arbilraris, isti poenitentiam
Omnipotens ldidw posce-nlidona Sophiw egerunt, adhuc non defecerunt versutiae nieae, sed
Annuit in tantum, naturw vincalut usum. mullorum sasca corda inclino pcr feminca blandi-
857 DIALOGUS DE CONFLICTU AMOIU5 DEI ET LINGU.-EDOLOSJ5. 858
menta, utmalernis interdum lacrymis quidam a con-. 4 id est charitalem non habenti. Cur non intueris,
versione reirabanlur. quod Deus meus, qui pro salute bumani generis in
Amor Dei : Yerum quidem est quod dicis. Sed niundum venit, inlerdum hominum consoriium de-
sicut efferainati femineis fietibus cedunt, ita viri, clinavil, desenum subiit, cum besliis.habilavit ? Si
hoe est virili mente praediti viriliieT eos contero- contemnis exempla virorum sanctissimorum, qui
nunt, et siccis pcuiis ad vexillum crucis evolant, latueruni- in desertis locis, etiam praefatum spernis
mundum operibus immundum mundanis relinquunt, exemplum. Soliludo tibi videlur spernenda propter
et parentibus el quibuslibet amicis divitiis, domo, praedicla Salomonis verba? Attende diligenter, quod
patria, cibis lautioribus et oranibus hujusniodi idem Salomondixerit, ubi oppprtunum et salubefri-
rebus spretis ad servitium summi Regis se trans - mum mihi consilium desolitudine dedit.
ferunt. Lingua dolosa .-.Quiddixit?
Lingua dolosa : Si me viri ac feminaeinterdum in Amor Dei : Melius est sedere in angulo dolnatis,
hac re superant, in hoc valde gaudeo, quod per quam cum muliere litigiosa^in domo ptena (Prov.
liaereticos dileclos meosEcclesiam.Dei tuisponsam, xxv).
saepius conlurbo. Lingua dolosd : Dic, quis sit angulus domalis.
Aroor Dei: Super hac re libi niodo plenius res- " Amor Dei: Angulus domatisest vita religiosa, ab
pondere nolo, sed breviler dico, quod Dei mei per- omni saeculari actione reraola.
niissione omnes haereses sint, ut qui probati sunt, Lingua dolosa : Quaeest mulier tiligiosa?
manifesli fiant. Naitt illi coeli luminaria, scilicet Amor Dei: Mulier liligiosa est hujus saeculiaclio
Ambrosius, Augustinus, Hieronymus tanlo rtiagis turbulenta, quae amatoribus suis incessaiiter movet
doclrinae suae radios sparserunt, quanto magis jurgia, scandala seminat, immiltit litem, dividit
ab haerelicis dolosis quaeslionibus pulsati sunt, et unitatem, pacem violat, amicitiam dissipat, eosque
praefatos dileetos tuos detexerunt, delectos confu- nec in semeptisis quiescere sinit, nec in frateina
derunt, eonfusos' sperni fecerunt. dilectione connexos esse permittit.
Lingua dolosa : Superius de conversione quorum- Lingua dolosa : Postquam respondisli mihi de
dam loquebaris : quomodo- ad alia subito digres- eremitis, dic quid tibi videatur de inclusis, de
sus es? quibus hoc assero , quod vanissima sit eorum
Amor Dei: Respondi stullitiae tuae, cum dicercs vita, quos amor Dei lui non ligat, sed parieles coar-
te in febus pessimis gavisam esse. ctant.
Lingua dolosa : Quoniam rursus de conversione £ Amor Dei: Cum diligenter altendo,, video quod
t.bi Ioqui placet, dic, quaeso, cur non consideras slultitise.tuae nullum modum imponis. Dicis enim
quosdam hr aratrum manum misisse, et retro aspe- quod inclusos parietes coarclant, sed Dei mei anior
xisse, ideoque regno Dei tui aplos non esse. non ligat. Gur.sibi subtraxerunt coramunem hiijus
Amor Dei: Breviter respondeoiibi : Video Judam vitae qualemcunque libeiialem, nisi ut coelestem
eecidisse, ac in coeno vitiorum permansisse. Scio consequerenlur dulcedinem ? A communi collocu-
Petrum ter negasse, et fletibus eulpam diluisse; tione bominum se non coercerent, nisi ut Deo mco
respexit enim eum Dominus, etflevit amare (Mallh. liberius vacarent. Quod si quidam illorum hypocri-
xxvi). sin intra se contegunt, non lamen de cunctis sen-
Cultor el anie soli nunc lenet astra poli. tiendum est, quod de quibusdam, et in quibusdani
Lingua dolosa : Pensa diligentius, et vide mulla sinislrum fore cognoscitur et deprehenditur, quo-
jam esse genera converSoruin, de quibus ego ple- rum Sabbala hostes vident et deridcnt; quamvis
nius loqui dedignor; sed in iria genera eos divido, enim quiescant a pravo operc* non lamenquiescunt
scilicet efemilas, ccenobitas, et inclusos, ut brevi- a prava cogitatior.e. Alii vcio sanctuui habent Sab-
ter ostendam omnes confusione dignos esse. balum, qui vacant et vident,, quonianT Deus cst, et
AmbrDei: Tace, quaeso, laee. D non solum a perverso quiescunt opere, sed ciiam,
Desinegrande loqui, \rangit Deusowne superbum. quanlum possunt, quiescunt a vana medilalione.
ILec confusio in caput tuunt redundabit. Quibus juxta vaticinium Isaiacerit tnensis ex tnense,
Lingua dolosa: Eremitarum consortium, utriosti, et Sabbatum ex Sabbato (Isai. LXVI).
prorsus est vilandum, et eorum vila contemplui est LingUa dolosa: Quid est hoc quod modo dixisti ?
habenda. Sunt enim in solitudine, quam Salomoii AmorDei: Iri mense perfectio dierum est, et per
te docuit despicere, cuih diccrel: Melius est duos eum in hoc loco intelligitur perfectio operum : Sab-
simul esse quam unum. Habent etiitn emolumentum baium autem in hocloco sanctara requiem designal.
socielatissuw. Utmssi ceciderit, ab atlero fulcielur. Qui ergo in hoc saeculo perteclionem habent operis,
Vm soli, quia si ceciderit, non habet sublevantem post hoc habebunt perfeclionem sanctae retributio-
(Eccli. IV). nis; et qui nunc quiescunt a perverso opere cuni
Amor Dei: Iilum solum dico, qui lanlum quaerit, cordis puritate, poslea ab omni meuiis et corporis
quae sua sunt, non quae Jesu Christi (Phil. n); qui labore requiescent in aeternilate, et post Sabbatuiu
si mille sit stipatus, tamenbene dicitur solus, quia spei habebunl Sabbatum requiei.
a diieclione fralernaesl alicnus. Yae igiiur soli Imic, Linmia dolosa': Cum ereinilis et inclusis propler
85'J ANONYMIS.£CULI XII. 860
ipsorum pauctlalem modo non libet mihi prolelare A Lingua dolosa : Cur igilur ait idem Aposlolus
serroonem : sedvmiam adcoenobitas, qui ut zizania Dei tui cuidam discipulo : Modico vino uiere pro-
jam cxereverunt in mundo, qui propter vilia sua pter siomachum', et frequenles luas infirmilales ? (I
prorsussunt fugiendi. Mutaverunt enim vestem, sed Tim. v).
non mentem. Amor Dei: Non recuso uti vino; sed diligenter
Ainor Dei: Licet haec ex parte vera sint, quae considero temperamentum illud salubre, quod ille
siommemorasti, quod de multis tecum senlio, de praemisit, ubi non ail discipulum suum debere uti
cunctis dicere et asserere non audeo. Quamvis enim vino multo, sed modico. Perfeclius tamen est, si fieri
quidam nigredine veslitim et vitiorum sint fuscali, potest infirmitate non urgente, et si meae potestatis
qui gloriantur se habere Regulam Benedicti, sed sum, ut nullo utar, nec modico reficiar ad delecta-
lamen magna ex parte jam corruerunt, et declina- tionem, sed ad necessilatem.
verunt ad sectain Maledieli; non tamen ita penitus Lingua dolosa: Haec omnia dicta tua confundit
dejecii sunt in foveam viliorum, quin aliquos ha- Salomon, ubi dicit, bonum sibi videri, ut comedat
liennt, qui gemunt et dolent, quae conlra sanctissi- quis, et bibat, et fruatur iaelitia de labore suo.
mam Regulam fieri vident. Videre eliam poles quos- Amor Dei: Sed intelligis in hoc loco sacramenlum
dara inler eos, qui habitu se ab istis distinxerunt, Dei mei, scilicet panis et yini, quo sacerdotes Dei
et aliquanlulitm se Ordini acrius astringuiit. quotidiein allari reficiuntur? Nihil est melius, quam
Lingua dolosa : Ego nullum clauslralium salvan- ut probet se unusquisque, et sic de pane illo edat,
dum esse duco, nec ab invicem aliquos dislinguo. et de calice bibat, ut sic sumat sacramentum, ut
Scilicettot vitiis eos subjacere video, quod in unum non fial ei acrius tormenlum; ut non sumat illud ad
damnatipnis fasciculum omnes distinguo. perniciem, sed ad salutem.
Atnor Dei: Prius te ut slultam loqui asserui; nunc Lingua dolosa : Ego desimplici refeclione corpo-
tutem cerno, quod in manifestam insaniain proru- ris, non animaehoc eum dixisse intelligo.
pisti. Unde satis eliam commotus stim, ita ut prae Amer Dei: In hoc a te non multum dissenlio ;
commotione mentis meaelibi modo respondere ne- sed id perpendere te volo, in eodem libro, in quo
queam. Sed craslina die stullitiam tuam, Deo meo haec dicit, multa eum ex infirmantium persona in-
favente, cbnfundam. tulisse, sed de domo luctus et convictus ex ratione
TERTIUS DIES. definiisse. In codice ms. hic aliquid deest.
Lingua dolosa : Cum sero superior a te absces- Amor Dei: Nobililas generis parvi pendenda est
sisseni; ita os tutim oppilaveram, ut quod dicere Q sine nobilitate meiitis. Nobilitas morum plus ornat
posses, non haberes, sed confusione grandi te per- quam genitor.
fusum vidisii, ideoque miserabiliter obmutuisti. Linguadolosa: Quomodo poles voluntatem tuam
Amor Dei: Non ut arbitraris, a me sequestrata subdere volunlati allerius ?
es superior sed deterior. Nam cuni viderem te ad Amor Dei: Quia illum imilari desidero, cui una
nianifeslam insaniam excitalam, nolui verba sancla cuni Palrevoluntas est, quiut exeroplura nobis fran-
effundere, sed tranquillae mentiinfundere. Quidquid gendae voluntatis tribueret, ait : JVo»veni facere vo-
enim, qiiantumlibet rectuni sit, menti furore ebriae luntatem meam, sed ejus, qui misit me (Joan. vi),
dicitur, perversum lanien esse videtur. Ad respon- Palris; qui eliam parentibus suissubdi non dedi-
dendum libi non roe impedit inopia, sed copia. Tot gnabatur.
mihi quippe exempla suffragantur, ut ambigam, Lingua dolosa: Cui relinquis divilias tuas?
quid.ex his eligam, quodve praetermiltam. Si enim Amor Dei : Uli, qui daturus est, pro caducis di-
superius Marlinumi Antonium, Benedictum Colum- vilias permansuras, pro perituris et temporalibus
hanum, Gregorium, Paphnutium objecissem, quid aeternas. Thesauri utique non prosunt in die ulHonis;
dicis de sanctissimis apostolis, in quorum tempore justilia vero liberabit a morte (Prov. xi)
tmUiiiudinis credenlium erat cor unum et anima una D Lingua dolosa: Magnam in quibusdam religiosis
(Act. iv), nec quisquam eorum ex his, quae posside- considerostullitiam, qui tantis jejuniis, vigiliis, con-
bat, aliquid suuni esse dicebat? tumeliis et interdum manuum laboribus se afliciunt,
Lingua dolosa : Tunc forsitan jocando et ludendo ut vix perdurare valeant, cum sciant Scripturam Dei
dixi nullum clauslralem salvari; sed modo majori lui, considerantes, quod praedestinali ad vitam sal-
gravitate loculura sum, ita ut verba mea magni vabuntur, praesciti ad poenam damnabuntur.
ponderissint, nec abaliquo reprobari possint. Audi Amor Dei: Qui scrulater est majestalis, opprime-
ergo fidele consilium meum, quo lemunio.Conforta tur a gloria (Prov. xxv). Sed mel inveni, comedere
cor et corpus tuum cibis Iautioribus in saeculo,quod debeo, quodsufficitmihi. Quoniam non considero,
facere non potes in coenobio. quod quidam ethnicus ait: Qumrimus arcana Dei,
Amor Dei: Audio Deum meum dicentem : Atten- cwlumqueinquirere quid sil. Debes ergo sapere ad
dile, ne graventur corda veslraincrapula, et ebrietale sobrietalem, et Dei mei judicia, quae non possum
(Luc. ,xxi). NecApostoli suisperno dicla, ubi ait: perscrutari, debeo venerari. Scio enira quod pcculle
Oplimum est, gralia stabilire cor, non in escis, qum sint justa, eljusteocculta. Quod si idcirco in pigri-
nonprofuerunt anbulantibus in eis (Hebr. xm). lir.m resolvi debeo, quia Dei mei judicia igacra ;
861 DLALOGUSDE CONFLICTU AMORIS DEI ET LINCUiE DOLOS^.
siuiiliter, omni periculo mortis temporalis me sub- A. monasticumordinemaceederevolentesquod cunctos
jicere possum. Quanlumlibet enim praecaveam, ne ccenobitas noverunt murmure corrumpi, detractio-
moriar, constitutos tamen mortis terminos praeler- nibus infici, litibus dissociari.
ire non valeo. Hoc autem considerare me decet, Amor Dei .•Non omnes, sed quidam in iis. Alii
quod praedestinatio precibus impletur. Nam obtineri vero instant leclioni, ut erudiantur ; orationi ut
precibus nonpossunt, quae praedestinala non sunt. purificentur; operi, ut bealificenlur. Et cum alii
Sed ipsa perenms regni praedestinatio ita ab omni- murmure seu delractione se inficiunt, islise vicaria
potente Deo disposita est, ut electi ad hoc perve- collatione reficiunt, praeceplis Dominicis excitant,
niant, qualenus orando raereantur accipere, quod exemplis sanctorura Palrum infiammanl, etsic juxta
eis omnipotens Deus anle saecula disposuit donare. Salomonem ferrum ferro exacuitur (Prov. xxvn);
Lingua dolosa : Quid prodest in claustro psalmos dum homo faciem amici sui exacuit, quia sic vivis
canere, et viliis innumeris subjacere ? Nam cum a sermonibus seinvicem incilant, ut ad lectionem avi-
voce vita non discordat', cum vox vitam non remor- diores recurranl. *
det, dulcis est symphonia. Lingua dolosa : Si quis pensaret, quantum vitium
Atnor Dei: Yide, quaeso, exempla multorum, imo lis esset, nunquam ad saepius dictos hypocrilas se
perte lotius orbis partes in haecsludia declinasse. Et transferret.
qua fronte.quo corde,qua impudentia,qua insipienlia Amor Dei: Dicquain magnum sithoc vitium.
reprehendis, quod cuncti contemplationi dedili aut Lingua dolosa: Libentissime in hoc libi acquiesco t
faciunt, aut laudibus efferunl? Quod autemdicis dul- pensa verba mea. Lis est homicidii exordium, su-
cem esse symphoniam, cum vox vitam nonremor- scilatio scandalorum, perlurbalio ecclesiaslicae con-
del; assensum porrigo, nec tamen consequeus esse sueludinis, contemptus dominicae imitationis.
concedo, ut ob hanc causam praetermittatur psal- AmorDei: Nunc eliam inlueor diligentius, quod
modia. Si etiam propterquorunidain perveisam in- sermotuus ut caucer serpit et lethale virus incautis
lentionem dicis omiltendum esse psalmorum offi- infundil. Dic, quaeso, dic, quaeso : quomodo.est lis
cium, grandis le sequitur absurditas, ut dicatur homicidis exordium ?
contra le, oraliones, jejunia, eleemosynas, praedi- Lingua dolosa : Quia perlitigia suscitantur odia.
cationes et csetera bona opera fore deserenda, quia Qui aulem odit frairem suum, horhicida esl (Joan. u),
haec omnia interdum fiunt intenlione perversa, nec juxta quod Apostolus Dei tui ait.
ullom opus est tam sanctum, quod praedicto naevo Amor Dei: Quomodo est suscitatio scandalorum?
aliquando non sit infeclum. Dico ergo, imo Deus iQ Lingua dolosa: Quia per lites crebro scandala
meus per quamdam Romanorum et lotiusmundi lu- suscitantur. Multi enim scandalizanlur, cum quae-
cernam dixit: Vox psalmodim, cum per inlenlionem runt in eis, quos saepius dixi, fructus dilectionis, et
cordis agilur, per hanc tunc omnipolenli Deo ad cor inveniunt spinas dissensionis.
ilerparalur, ut intentwmenli velpropheliwmysteria, Amor Dei: Dei mei cultores studiosi el puri, in
vel compunctionis gratiam infundal. quantum possunt, scandalum devitant, et cum om-
Lingua dolosa: Dehac lucernanon curo; sedhoc nibus honiiriibus, si fieri potest, pacem conservant.
dico : quod Dei tui Apostolus ait ad quosdam, ut Hanc autem regulam a Deo meo sumunt, quod apud
cantarent in cordibus suis Domino. duricordes interdum scandala oriri permittunt. Nain
Amor Dei: Si tantum in corde cantandum est, sidc veritale scandalum sumitur, utilius nasci per-
quid est quod ipse de psalmis et hymnis commopte- mittitur, quarti ut veritas relinquatur. Nunc resera
fecit,et quod Psalmographus saepius nos ad cantan- mihi, quomodositlis perturbatio ecclesiasticae con-
dum monuit? Sic utique foris verba debent perso- suetudinis.
nare, ut corda intrinsecus ad compunclionem ulililer Lingua dolosa : Lege Dei tui Apostolum, qui
concutiantur, et intentio nostra in coelesti Jerusa- ait : Siquis autem videlur contenliosus esse, nosla-
lem sit suspensa. ] lem consuetudinem non habemus, neque Ecctesia Dei
j)
Lingua dolosa : Quid prodest distincte et tractim (I Cor. xi).
in cantu et lectione quaedam verba proferre? Amor Dci: Dic landem, quomodo sit conlemptus
Amor Dei: Si dislincte verba proferuntur, melius Doriiinicaeimiialionis ?
intelliguntur, et acrius cordi inseruntur. Vide, Lingua dolosa : Vide an non in propheta Dei tui
quaeso,quid in Veteri Testamento legitur, quod vo- scriptum sit de Deo luo, qttod non contendet, neque
lumen legis distincte ac ad intelligendum populo clamabit (Matth. xn). Qui ergo lilibus se scindunt,
Judaeorum legebatur. Quod ergo ibi factum est in non sunt Dei tui imitatores, sed contemptores.
coetu Judaeorum, nunc fieri debet in congregatione Amor Dei : Non omnes hoc vitio sunt infecti, sed
monachorum, ut suavi modulatione cor triste de- qtiidam claustralium charitalis ardore sunt suc-
mulceatur, et saeculitristitia quae mortem operatur, ceusi, cum Deus meus per se et alios eam saepius
psalmodiae dulcedine depellatur, animusque spiri- commendet, in cujus prseceptis legem et prophetas
tuali gaudio suffundatur, ut post laetitiam spei se- pendere dicit. Et Dei mei Apostolus ait facultalum
quattii' laetilia rei. distributiouem, et corporis exustionem sine ea non
Lingua dolosa: Uoc omnes delerrere debel ad piodessc. Nunc autem de perfectamihi polissimum
865 ANONYMISiECULI XII. 8G-4
loqui.libet. Ipsa etiam est contemplrix vitae tempo- A esse veslem nuptialem, quae a nobis plenius arcet
ralis,connexiomultitudinis,veiamenreatus, signum frigus infidelitalis. Qua veste ille caruit, qui in te-
cceleslis discipulalus. nebras exteriores mitti meruit.
Lingua dolosa: Dic, quomodosit contemptrix vitae Lingua dolosa: Quomodocharitas est stgnum cce-
temporalis. leslts discipulatus?
Amor Dei: Coiisidera, quomodo Dei mei Aposlo- Amor Dei: Deus meus non ait discipulis suis,
Jus charitale praeditus ail :• Cupio dissolvi, et esse quod in illuminatione caecorum, mundalione lepro-
cunt Christo (Phil. i). Et Deus meus per se ait : sorum, suscitatione mortuorum, sui agnoscerenlur
Majorem charilatem nemo habet, quam ut animahi esse discipuli. Sed ait: ln hoc cognoscent omnes,
suam potlatquis pro amicis suis (Joan. xv). quia mei estis discipuli, si dileclionein habuerilis ad
Liugua dolosa : Hoc pande, quomodo sil connexio invicem (Joan. xm). Ipsa charitas est perfectionis
nmltiludinis. vinculum, quia omne opus a tentatione cito dissol-
Amor Dei: Relorque mentis luae oculos ad pri- vtlur, si non per charitatem ligatur.
mordia sartclaeEcclesise, ubi multiludinis credentium Lingua dolosa: Taedet me sermonis tui.
eral cor unum et anima una (Act. iv), et vide quo- Amor Dei: Gratias ago Deo meo, quod aliquan-
modo multitudo in unum conneclebatur, quae sibi- R tulum versutiae tuae sopitae sint : niodo srles, modo
niet in quadam suavi, ct laudabili concordia junge- victa jaces, quia le loqui non lanluin laedel, sed
batur. etiam pudel. Et
Lingua dolosa : Quomodo est velamen reattts ? Jam victa jacebis,
Amor Dei: Quia ut dicitur : Charitas operit mul- Nec jam morliferas audebis spargere fiammas,
litudinem peccatorum (Jac. v)-. Et alibi dicitur, quod Lingua dolosa cadit, quam sanclus amor superavit.
universadelictaoperil charitas (Prov. x). Scio ipsam Christum collaudet, qui post hmc prmliagaudet.

ANONYUH BENEDICTINI

Qui sub Friderico Barbarossa imperatore scripsit

INSIGNIS LIBER DE P(ENITENTIA

ET

TENTATIONIBUS RELIGIOSORUM.

(D. Bern. PEZIUS,Biblioth. ascel., t. II, p. 1, ex ms. cod. bibliolhecae Mellicensis.)

MONITUM.

Ef alterum hoc Bibliothecw Ascelicw Antiqud-novw volumen ab Anonymo ausp.cor, cujus praeter a;ta-
tem et ordinem, quem Benedictinum fuisse ex cap. 2S sat liquiduui afbitrof, reliqiia prope omnia ob-
scura incertaque sunt. Imo ex cap. 52 videlur auctor data opera nomen suum celasse, ubi contra ob-
trectatores suos id sibi solatio futurum existimat, quod personatn auctoris ignorent. Forle lamen id de-
tegi posset, si alter ejusdem libellus, quem Tristitiarum, qum secundum Deum sunl, inscripsit, et infra
cap. 10 ipse laudat, exstaret: nisl et ab hoc nomen suum abesse volueril, quOd vebementer suspicor e\
insigiii qUodaro opuscuio De conscieniia, quod hujus nostri Anonymi slylum, melhoduih, ingenium et
a3tatem ex asse refert, atque adeo vix alium quam eumdero auctorem habet. Porro id bis verbis conclii-
dit: Verumlamen absconde epistolam vel librum, si sic magis eligis nominari; vel si propalare decreveris,
tace nomen auctoris. Npvit Auctor satutis, cui soli omriis honor el gloria, etc. Ut adeo universim auctori
propositum fttisse videatur, editis a se libellis vel modesliae, vel declinandae invidiae causa noinen suum
subducere. Opusculum lioc posterius laudatum De conscientia (5), proxime in luCem efferendum, in co-
dice membraneo bibliothecae Mellicensis, a me lit. K, num. 52, iiisignito asservalur. Auctorem editi hic
opusculi JlorUisse sub Friderico Barbarossa planissimum est ex cap. 59, ubi exstat illius rhythmus ad-
versus irtonachos qui in expedilione sacra, a Friderico imperatore in terram sanctam anno 1189 susce-
pta, voti et offtcii sui obliti, spirilu seducloris deccpti, iter illud aggredientes, armis, ut laici, pugnare pa
rabant. Habetur hic libellus in duobus chartaceis codicibus biblioihecae Mellicensis, quorum prior lit. G,
(S^ Ey.slat infra.
865 LIBER DE POENITENTIAET TENTATIONIBUS RELIG. 8.G6.
num. 171, exquo eum A. R. P. Gerardus Eineder, sodalis noster charissimus, exscripsit : alter vero
lit. R, num. 50, notatus est. Tertium cxemplum in monasterio Monscensi vidi, non citius tamen, quara
saeculoxv, uti et ambo codices Mellicenses, exaralum. Potesl hic tractalus commode in tres partes di-
spesci, quarum prima ab inilio usque ad cap. 25 varias de poenilenlia quaestiones secundum veterum
scita et usum peiiractat: inde altera usque ad cap. 55 diversis clauslralium tentalionibus obvial; po-
strema a proxiroo capile usque ad finem libelli tradit, qua ratione homo semper unus secum et cum Spiritu
Deiesse possit. Quae omnia auclor septuaginta tres annbs nalus ex cap. 32 stylo succiucto, acuto ac ele-
gaiili exsequilur. -

TRACTATUS DE P(ENITENTIA.

Dileclo filio Senior salutem. Stesichorus inler A Deum in tot et tantis olfcnderil, hujusc.emodirixarn
laudem et viluperalionem Helenae fluctuans, ocu- Deus quaeril. Hinc etenim salus honiinis incipit.
los, quos nunc vituperando amisil, nunc laudando Revocat enim culpas ad niemoriam, cogitat de poe-
recipere meruit. Ego autem apud te tam laude tua nitenlia, de conversipne, de confessione, de satis-
quam eliam vituperatione aeque caecus permaneo. factione, et in his, quid potissimum sit vel fieri
Jgilur nequior est mea quam Slesichori forluna. debeat, Jluctuat. Talem te in lilleris tuis acci-
Laudein enim, qua le laudavi, calumniaris : simu- pio.
lalam, non yerain esse dicis, quod non ex vero Dicis quippe, tibi suspeclum esse, quod Deus pro
corde loquor ea, quae de le loquor. Si autem laus peccatis tuis te nunquam coram hominibus con-
yera nou est, nec ex vero corde loquor, aut deri- fundi permiserit, quod hoc fbrte in futtiriim distu-
sio est aut adulalio. Qui autem deridel, deridetur. lerit, cum venerit occulta liominum judicare, ut
Qui adulalur, de hoc quidam dicit: tunc peccatum luum angelis et hominibus mani-
Laudal adulalor, sed non esl verus amator. festum fiai. Quaeris, si libera sit eonfessio? si suffi-
Ulroque vilio. judicio luo subjaceo. Quod si verum cial uni soli sacerdoti confiteri tantum, si peccatum
esset, merito elogium utriusque suslinerem. Sed non iteratur, et injuncla poenitentia compleatur.
cgo neulrius mihi conscius sum : ergo judieiuni Perconlaris, cum peccatum iteralur, si secunda
tuum in hac parte crrat. Cur deriderem, qui mate- poenitentia admitlatur? Item interrogas, quanta et
riam derisionis non haberem?Cur libi adularer, qualis debeat esse poenitenlia ? Conqiiereris, quod
qui nullum aliud commodum a te qusero, nisi ut le animus tuus in mulla distrahatur, modo in bara-
fruar in Domino? thrum desperationis, modo ad reversionem cordis
Dicis : Nolo laudari nimis nec vituperari. In neu- et perfeclam poenitenliara salisfacliortis : quomodo
Iro nimius fui. In te dicliones aliquas, quas niinus nunc velis mutare Iocum causa majoris districlio-
grammatice posueras, reprehendi, ut nunc, ubi in nis, quomodo velis nunc includi, nunc eremita
penultimo versu Musaeluaecubitu pro cubiio posui- fieri. Haec et alia quaedam id generis quaeris, de
sti. Hoc amice, non viluperando feci. Quintilianus quibus magnum tumultum.in corde pateris.
inimicus esse noluit, cum dixit: Hic corrige sordes. CAP. 11. Incerliludo
futurorum non desperalionem
In landando quoque modum non excessi, dura sed sollicitudinem in homine generel,
dixi: Fateor, his quoque saepius perturbalits csl ani-
Voxlua quamquegravis, iatnen esl semper itiihi sua- mus meus. Et non solum his quaestionibus, quibus
\vis. C de peccalis el pro peccatis agitamur, sed el cuin
Aurea lingua lua facit omniq sic mihi chara. homo omnia facit boua, quae facere polesi, nescii
Parum auteni, nibil hyperbolicum dixi: dicla enim Utrum odio, an atnore dignus sil, quia omnia reser-
haec fidem non excedunt. Igitur laudem tui siraula- ' vantur in fulurum incerta (Eccle, ix). Job quoque :
tam vel hyperbolieam dicere noli. Haecad metrum Verebar, inquil, omnia opera mea (Jab ix). Veiba,
tuum respondi. Nunc ad prosam, quam subscri- inquis. haec, verba desperalionis sunl; ego autent
psisti, accedam. Et quia longior texlus erit, quod quaesivi a le verba consolalionis, ut de singulis, de
scriplurus sum, non pro epistola, sed pro libello quibus proposui, edoclus animus meus requiem
liabebis. aliquam inveniret.
CAP.I. Proponunlur varim quwstiones de agenda Audi crgo breviter consolalionem, quae corrigit
cum fruclu pxmieniia, et tentaliones flucluanlis omnem desperalionem. Scimus, inquit, quoniam
religiosi. diligenlibus Deum otnnia cooperanlur in bonuin, his
Prophela in persona Domini loquitur : Allendi et qui secundum propositum vecali sunt sancti (Rom,
auscullavi : nemo quod bonum est loquitur, nec est vin). Et boc, inquis, incertum est eliam, qui secun-
qui dicat: Quid feci? (Jer. vin.) Cum homo Dei gra- dutn propositum vocali sunt sancli. Et ego : Cur
lia praeventusredit ad cor el cogilare coeperit, quid quseris soire, quod solius Dei esl? Novit Dominus,
el quantum peccavit, et secum rixari coeperit, quod qui snnt ejus (Prov. iv). Si vis certus esse, ora, la-
8f,7 ANONYMISJECULI XIL 808
bora el pcrsevera, ut sis unus de his.,'gui sunt ejus. . ut alier Adam patientiam Domini limebat; oculos
Pnescienlia ista Doi non securum hominem reddere &deoelum levare nolebat, quia Deum, quera pec-
dcbet, qrtia non otiosis, non tepidis, non negligen- cando offenderat, in coelo habilare sciebat; peclus
libus, sed vigilantibus, sed laborantibus, sed per- suum perculiebal, quia rea conscienlia, qtiaeeuin
severaniibus regnum Dei provenil. Omnia ergo in- mordebat, sub eo latebat. Num talis confusip apud
certa ista, recte accepta, non faciunt desperationera Deum sufficiens esl? Dictu, Domine Jesu, qui tunc
sed millunt hominem in timorem ; timor vero ge- dixisti,dic,quaeso, et nunc :Amen dico vobis, inquit,
nerat sollicitudinem; sollicitudo mandatorum Dei descendit hic justificatus ab itlo in domum suam
impletionem ; implelio mandatorum Dei spem, spes (Luc. xvm). Est ergo lalis. confusio sufficiens Deo,
frangit desperalionem. Quicunque per hos gradus, nec indigel confusione, quae corant hominibus est.
duce Spiritu sancto, ascenderit, hic desperare ne- Sed si Deus tibi parcit, tu parcere noli; dic con-
quil. Quicunque enim Spirilu Dei agunlur, hi filii fessori tuo, recita quolidie Deo in corde tao singula
Dei sunt (Rom. viu). ltem : Sptrilus reddit testimo- peccala tua, lava per singulas noctes lectum tuum
nium spiritui noslro, quod filii Dei sumus (ibid.). (Psal. vi), idest singuia peccata tua deplora. Con-
fundere in conspectu Dei, et abstulisti Domino cau-
CAP. HI. Quod Deus quosdam coram hominibus B sam le coram hominibus confundendi. Misericors
confundi permiltut, quosdam vero non, purlitn est
misericordia, parlhri judicium. Quwnam sit pecca- est Dominus Deus noster (Psal. LXXXV).Haec est
lori ulilis el necessaria confusio? causa non confundendi peccalorem coram homini-
His quasi quibusdam lilulis proposilis recapitu- bus, quia per confusionem spontaneam, qua homo
lentur oninia, et de singulis, quid Dominus dede- coram Deo apud se confunditur, homo humiliatur,
rit, dicanius. humiliatus liberalur, liberatus salvalur. Haec con-
Commendas misericordiam Dei super te magnam, fusio ex misericordia est, et haecpatet. Haecconfu-
in hoc videlicet, quod, licet lurpiler mullumque sio hominem sperare, non desperare facit : in hac
peccaveris, exccplo quod peccantem palienter su- te esse volo, quia confusio haec gloriara adducit.
stinuerit, nunquam te coram hominibus de pecca- CAP. IV. Quosdam Deus coram hominibus vutt
lis tuis confundi permiserit. Et post pauca : Pa- confundi, ut fracla durw tnenlis cervice, ad viani
lientiam ipsius super tne magnam dixerim an iram ? saluiis revertantur.
Differt forle, quod tremens dico confundere me co- Ilem quare quidam pro peccalis suis coram homi-
ram angelis el hbminibus, cum veneril in majestate nibus confundantur, et hoc dicendum est. Sunt
sna (Luc. ix). Etquid tibi super hoc faciendum sit, quidam adeodurae mentis, qui nunquam nisi coram
consilium quaeris. ' hominibus confundantur, peccare cessabunt. Hi
C
Nec ego consilium melius scio, quam quod tu impelu quodam feruntur, donec Deo misericordiler
ipse subjunxisti. Dixisti: Thneo nimis; sed prm- permiltente in snis itineribus perversi in tale quid
veniam et prwveni faciem ejus in confessione. Ye- inciderint, quo pro opprobrium et confusionem a
rumtamen quare quosdam de peccafis suis coram saeculi honiinibus ferre non possunt, et ideo ad
bominibits confundi permitlal, quosdam vero non Deum converti compelluntur. Unde propheta : Veni,
partim patet, parlim latet, partira est raisericordia, inquil, ad Babylonem, ibi liberaberis. Cum enim
partim est judicium. Misericordia est, quando Deus tale qttid eis pro peccatis suis acciderit, quod sae-
peccatorum diu in peccatis, ul converlatur, palien- culi houorem babere non possunt, sicut Corinthius
ler suslinet, el homo ille hac paiienlia considerata ille, quem Paulus publice ab omnibus redargutum
confunditur in se, erubescensque misericordiae Dei etconfusum tradidil Satanaj in interilum carnis, ut
ingralus inveniri redit ad Deum, et praeter quod spiritus ejus salvus fieret; et si qnis in adulterio
peccavit lioc ipsum, quod patientia Dei tandiu captris et castratus fuerit, vel aliud id generis illi
abusus est et plangit. et illis acciderit.hi, inquam, confusionem et oppro-
Polestne peccalori confusio esse nisi coram ho- P brium saeculi non ferentes ad Deum convertuntur
minibus confundatur? Ita voluit, qui dixit : Qvem et ita liberanlur.
fructum habuisiis tunc in illis, in quibus nunc erube- Sunt et aliae confusiones, quae non sunt hujus
scitis? (Rom. vi.) Haec confusio volunlaria esl et quaeslionis; cum quis despectus et abjeclus est
sufficieiis Deo, nec indiget confusione, qtiaecoram saeculo, vel quia incurvis pedibus natus est vel
hnniiiiibus est. Domine Jesu, quid tu decernis super gibbosus, vel ex divile pauper, vel ex nobili in -
hoc dicto? Eslne in Evangelio tuo super hoc ali- glorius fuerit factus. Et haecquidem nbnnunquam
quod documentum ? Peccator ille, qui eum Pharisseo ad meliora hujusmodi homines commulant. Sed
in lemplo orabat, stans a longe nolebat oculos ad felix est confusio, quocunque modo fit, quaebomini
coelum levare, sed percuiiebat pectus suum, situ causa salulis est. Et hi, qui hac confusione recle
looi, babitu corporis, conscienlia rea cordis confu- utunlur, desperandi non sunt. Haec conftisiones
sionem indicavit. Situ, quia a longe stabat; habitu, salvandorum sunt; quia sive clam coram Deosive
quia nolebat oculos ad ccelum lcyarc; conscientia, c/)ram hominibus confundantur, ad salulem animoe
quia peclus suum percutiebat. A longe stabat, quia confundunlur.
 869 LIBER DE POEXITENTJA ET TENTATIONIBUS RELIG. 870
CAP. V. Confusio damnandorum hic in quibusdam A tur : si socio vel -proxiino suo etiam laico liceat
incipil, et in futuro consummabiiur. confiteri, si forle sacerdos deest,nec haberi potest?
Est et confusio damnanddrum, quae in quibus- Quicunque in necessilate sacerdotem quaesitum
dam hic incipit et in futuro consummala permane- habere non pdtest, socio vel proximo suo confiteri
bit. Et ubi est ? inquis, quod dicitur : Non judicabit licet, eliam si ligandi -et solvendi potestatem non
Deus bis in idipsum (I Cor. xi), si quidam et hic et habeat. Auguslinus : Tanta est vis confessionis, ut
ibi puniuntur ? Diclum est lioc de his, qui peccala si deest sacerdos, confitealur proximo. Swpe enim
sua sponte in se puniunt, in quibus locus s 'cundae conlingil, quid pmnilens non possit verecundaricoram
vindictae Deonon estjuxta id Aposloli : Sinosmet- sacerdote, qtiem desiderandi nec tempus nec locns
ipsos judicaremus, non utique dijudicaremur a Do- offert, el si ille cui confilebitur potestatem soivcndi
mino. Qui vero obslinati in peccalis permanent, non habeal, sit tamen digiius venia ex sacerdoiis
eorum quidam et hic et ibi puniunlur, ut Antiocbus desiderio, qui crimen confiletur socio. Mundali enitn
et Herodes, qui a vermibus consumpti cum magno sunt leprosi, dum irent oslendereora vel se sacerdoli-
tormento vilam praeseulem finierunt, iiluc pergen- bus, anteqnam ad eos pervenirent. Unde palel Deum
tes, ubi verrais eorum non moritur, et ignis non ad cor respicere, dum ex necessitate prohibenlur
exstinguetur (Isa. LXVI).Nec est duplex sed una " ad sacerdotes pervenire.
vindicla, hic quidem coepta', ibi vero continuata et Num igitur, ais, est dispensatio ahqua adniitienda
seterna, et sic esl una in ilhs vindicta. ex hoe, quod prohibeor nulli eonfiieri nisi magistro
Quseris forte Cur in aliquibus aeque damnandis sacerdoli, cui me obedientia obligavi, sicut est in
similis ullio non appareat, id esl hic etibi. Yidelicet hoc, si sacerdos quaesitus haberi non potest, socio
nesi in omnibus poenamdifferret, aut peccata nestire lamen vel proximo quis confileri potesl? Indoctus
aut couiemnere putaretur. Quae autem magis in isto est enim et indiscrelus magister meus, nescit quam-
quam in illo ultionem manifestam praeveniant, ego libet culpam, ut est, digne pensare : minor est in
cum Aposlolo exclamo : 0 aliitudo divitiarum sa- majoribus, major est in minoribus, nescit dignara
pitnlim el scienliw Dei, quam incomprehensibilia, elc. poenilentiam injungere, i?on potest ergo sanare.Hac
(Rom. xi.) necessilate ego forte conslringor.
Hanira igitur confusionum prima humiliat, se- Ad hoc respondeo primo : Imputa peccatis luis,
cunda pttrgal, tertia damnal; prima est suavvs, quod lalem magistium habere meruisli. Yerumla-
secunda gravis, tertia horribilis. Prima estdevolior, men quod ille minus circa te faoit, tu contntione
secunda securior, terlia damnabilior. Prima est Q cordis et majori devotione salisfactionis adimple.
ampleetenda, secunda toleranda, tertia fugieuda. Denique si omnibus his quaeslionibus eximere te
Tu igitur, homo Dei, quid in bis tibi tenendum, vis, quod dico, fac. Primo confitere praelato luo,
quidve fugiendum sit, prudenter discerne. Si vero cui le obedienlia obligasti, tametsiindoctiis etindis-
prudenliae tuaeinniti formidas, committe te clemen- cretus sit. Deinde liberum tibi erit eadem peccata
tissimo et omnipotentissimo Domino. lpse dabit tua et aliis sacerdotibus coniiteri; quia, ut dicit
libi intellectum (II Tim. n), et : Ipse le enutriet, el Augustinus, Quanlo quis pluribus confilebitur sacer-
non dabit in mlernum fluclualionem justo (Psal. dolibus in spe venim turpitudinem criminis, tanto
LIV). facilius consequetnr gratiam remissionis. Ipsi enim
CAP. YI. Consueiudo veterum monachorum quibus sacerdotes plus jam possunt proficere,plus confilenli-
soli abbati extra casum extremw necessilalis pec- bus parcere.
cata sua confiteri licebat. Hoc vero summopere •cave, ne propter contem-
Si libera sit confessio quaeris, id est, si tibi vel ptum vel odium trii magislri alios confessores tibi
cuilibet licitum sit, cui velit confiteri, quaeris. Quod quseras, nisi propter ignorantiam ejus. Praecipit
non liceat, in consueludinibus ordinis noslri ex enim Urbanus secundus : Ut nullus sacerdotum
praecepto habemus, quod nulli nec priori' ipsius ]D quemlibet commissumalleri sacerdoti ad pmnilentiain
clauslri de criminalibus nisi absente abbate vel pra> suscipial sine ejus consensu, cui se prius comtnisit,
lalo, ct hoc in extremis suis, audeat confiteri. At tu nisi propter ignoranliam illius, cuiprius confessus est,
privilegia, inquis, singulorum communem legem non Alioquin quomodo scire poleris, si insufficiens est
faciunt. Ad boc respondeo : Lege, quam suscepisti niedicus?Obedieiitiam quOquetuam implesti.
et novisti, hac jure teneris. Hinc quoque qttod ex Est adhuc, quod confessionem luam liberam fa-
constietudine dixi non licere, canones quoque pro- cit; sividelicet sacerdos plenus rimarum est, hoc
hibere videntur. Urbanus secundus : Placuit, ut est, si continere et tacere non potest, qui confiten-
uuHi sacerdolum deinceps liceat quemlibet commis- lium peccata aliis prodat. Hune quasi quaiudain
atm alleri sacerduti ad pxnilenliam suscipere sine pestem fuge. De hoc Gregorius tale decretum dat :
ejus consensu, cui se prius commisil. Sacerdos anle otnnia caveat, ne de his, qui eonfilen-.
Huic contrariumvidelur, quod dicit Auguslinus : tur peccata sna, alicui recitet, non propinquis, non
Qui vult confiteri peccala, ul inveniat gratiam,quwrat exlraneis. Nam si hoc feceril, deponatur, el omnibus
sacerdolem, qui sciat ligare el solvere. Sed nota diebus vitw suw ignominiosusperegrinando pergal.
ijuod hoe dictum esl in qua:stione illa, ubi quaeri- De dispensalione htijus quaestionis, quod sensi,
871 ANONYMlS£CIJLl XII. 87-2
absolvi, sententiae meliori non prarjudicans. Si au- A in perseveranlia, in varielale personm, et quali lioc
tem judicium meum erral, lu, quod melius est, fecerit tentatione, et in ipsius vitii exsecutione. Opor-
sequere. Cavendum est autem omnino in hac re, ne tet enim pmniterefornkantem secundum excellentiam
quis propter fugitivam confessionem-aliquid supra- sui staius vel officii,et secundum modum meretricis,
dictorum de magistro suo fingat. el in modum operis sui, el qualiter lurpiludinem egil,
GAP.YIl. Quid sil confessio et quoluplex? si inloco sacralo, si in lempore orationiconsliluto,ul
sunl feslivitates el tempora jejunii. Considcrel quan-
Quoniariiquidem confessionis menlionem fecimus,
lum perseveraverit, et defleat, quod perseveranter
non abs re videtur, quid sit confessio, et quomodo
facienda sit dicere, quamvis in serie interrogalio- peccavil, et quantum perseveranler, el quanla viclus
num tuarum illud omiseris. fueril impugnatione.Suntenim nonnulli,qui nonsolum
Primum nota quod hoc nomen confessio dupli- non vincunlur, sed uliro se peccato offeruv.t; nec
cem babet significalioneni. Est enim confessio lau- exspectant tentalionem, sed prmveniunt voluntatem.
Et pertractet secum, qnam mullipliciler aclione vitii
dis et est confessio peccali. Confessio laudis, ul ibi:
delectabililer peccavit. Omnis ista varielas confilenda
Confessio ejus super cmlum et lerram (Psal. CXLVIU), est et
hoc est : Laus Dei in ccelo et in lerra est, vel super deflenda, ut cum cognoveril,quid peccalum «<,
cito inveniat Deum propilium. In cognoscendo aug-
coelum el terram, id est laus Dei supra est, quam B
mentum peccati ,inveniat, cujus wlatis fuerit, cujus
angeli vel homines scianl vel possint laudare. Con- et ordinis. Imtnorelur in singulis isiis, e'.
fessio vero peccati est ibi: Dixi.: Confilebor adver- sapienliw
senliai modum criminis purgans omnem qualilalem
sum me injnslitiam mcam Domino, et lu remisisli vilii.
mei id est de- Dcfleat viitutem, qua inlerim caruit. Dolendutn
impietatem peccati (Psal. xxxi). Dixi, est enim, non solum quod peccuvit, sedquia se virlute
liberavi apud me : Confitebor lingua cordis, sacer- Sic confessio facienda esl.
doli vero homini lingua cordis et oris : Adversum privavit.
non non non hoc Turbaris, anxiaris, iuipossibile el indecens forte
me, per diabolum, per fatum, per lalem facere confessionem : tum quia delicta
vel illud me excuso, sed mihimet culpam impono : dicis,
quis inlelligil ? (Psai. xvm.) tum quia turpe est
Injustitiam tneam, quia non feci quod facere debui, ita nude dicere, ut facta sunt. Ipse
et feci quod facere non debui, quod injuslitia est. aliqua peccata
Nam sicut justilia est, reddere cuique quod suum quoque confessor tuus talia audire scandalizatur.
dico. Peccala quae intelligis, confi-
est; ita injuslitia est, subtrabere cuique quod Facergo, quod non inlelligis, voluntas pro posse sit.
suum est. Et tu remisisli •impielalem peccati mei, lere; quae
ita lurpe est, quod omnino lurpe est, percir-
hoc est reatum peccati roei, quem solus Deus primo ^ Quod
cumloculionem innotescere poteris. Coram Deo
absque homine dimittit, dum peccalorem intus in non erubuisti ila
anima vivere facit. Talis confessio"si contrilo et facere, et coram homine sic
humiliato eorde fit, el perseverans sit, et volunta- lecisse, confiteri erubescis? bi modo relicueris,
ria est, spem veniaehabet. veniet tenipus, quo coraui oninibus denudaberis.
Est el alia desperationis ut Judae, et ea quam liorrendum esl inciderein manusDei viveniis(Hebr.x.).
Unde hoc, inquis, quod necesse habeam sic confi-
Judex saeculi in reis, senlentia condemnalis, extor-
teri ? Audi. Nullum peccalum erit iinpuiiilum. Si
qtlet: de hac ad praesens negotium nil dicere est. nullum
Esl igitur confessio peccali vera, quando peccator peccalum erit impunitura, ergo omne pec-
in timore Dei corde poenilenti, peecata, quae fecit, calum scilur. Scitur autem vel ab homine vel a
corde et ore Deo et homini sacerdoti confiletur in Deo. Quod homo scit in se, homo puniat in se.
remissionem peccalorum, sicut calholica credit Quod Deus scit in hoinine, el homo uescit in se.
Ecclesia. voluntatem confitendi haieat, si sciret honio, et
palienter ferat iram Domini, dicens cum Job :Iram
CAP.YIII. Quomodopeceala sacerdoli confitenda slnt Dominiporlabo(Mich. vu), qtiia meiui,elianisi non
secundutn opinionein veteruml D inteliigil ipse homo peccaluni suum : non enim bis
Quomodo facienda sit confessio, nolo me praecepto- judicabit Deus in idipsum. Quod aulem nullum pec-
rem exspectes, sed beatum Augustinum, qui ut in caiuni nostrum scieiiliain Dei fugiat, Job teslalur :
omiiibus, sic et in hoc doctor el magister noster Observasti, inquil, omnes semitas meas, et vesligia
est. Augustinus in librs De pmnitentia : Quem pm- pedum meorum considerasli (Job xm). Et ipse
nilet, omnimodopmnileat, et dolorem lacrymis oslen- Dominus per prophetam dicil: Scrutabor Jerusalem
dat. ReprwsetiletDeo vilam suam per sacerdotem, in lucernis (Soph. i).
prwvenial judicium Dei per confessionem.Prwcepit Confitere igitur, quod fecisli, sicut fecisti, et
enim Dominus tnundandis, ut ostenderenl orasacer- quando fecisti, el qiiantuin fecisti, el ubi fecisli,
dotibus, docens corporali pmniteniia confilendapec- et quis fecisli, et quae et qualis sit persona, cutu
cata, aul per scriplum manifeslanda. qua fecisti, vel si est impersonale, quod fecisti.
Item Auguslinus in libro De fide ad Petrum (G) : Haec omnia quolies et quam deleclabiiiter, et qua
Consideret qualitatem criminis in loco, in lempore, aelate fueris, confitere, si vis securus esse. Horren-

(C)Non cxstat hic locus libro cilato sub nomiiie Auguslini, qui aiias cst S. Fulgcnlii,
 LIBER DE POENttENTIA ET TENTATIONIBUSRELIG. 8U
873
dutri est enim, sieut supra dixi, incidere inmanut ^ nos secundo et tertio et deinceps resurgere posse,
Deiviventis (Hebr. x). auctoritate prophetarum, Iegis et Evangelii, et
CAP. IX. Licet peccalum uni sacerdoti confessum sanctorum Patrum tesliraoniis evidenlibus cdoce-
pluribus confileri, tametsi id necessariumnon sit> mur.
nisi ileretur. Xl. Idem exemplis lsraelititi pophli confir*-
et uni tantum sacerdoti CAP-.
Quaeris si suuieial semel maturi
confiteri, si modo peccatum nPn iteratur, et.injun- Quoties peccaveriint filii israel in deserto, et
cla poenitentiacompleatur ? Si peccalum non itera- postquam intraverunt in terram repromissionis,
tur et injuncta, poenitentia compleatur, ul ego sen- quoties et quot modis peccaverunt, et quoties Deus
tio,.sufficit semefet uni tantum sacerdoti confileri. eisriim poenitenliam susceperit, qui Veteris Tesia-
Unde Joanhes Chrysoslomus : iVon est necesseut; menti historiam legit, non ignoral. Hujus rei testis
quod sacerdoti semelconfessisumus, ilerum ionfitea- est David: In omnibushis, inquit, peccutieruntadhuci
inur, sed lingua cordis, non cafnis apud verumjudi- Et cum occideret eos, quwrebanl ekm, et reverleban-
tem id jugiler confiliri debemus. Si vero suspecta tur. Et dilexerunt eum in ore suo, et lingua suit
est tibi culpa tua, et certior vis fieri de venia, con- menliti sunt ei. Ipse aulem est misericors, et propi*
fiiefe.quod velis, ut coram singulis erubescas; quia " tius fiel peccatis eorum (Psal. LXXVII).
qUoi erubescentias tuleris, tot remissiones accipis. Quid ad rem, inquis, de falsa eorum pcenitentia!
Joannes Chrysostomus : Ideo jubemur confiteripec- De vera poenitentia quaestioest. Respondeo : Sicui
cata, ut erubescentiampaliamur pro pmna^ Nam aliqui eorum fueruntj q.ui falso poenituerunt; ita
hoc ipsum pars est divini judicii. Augustinus : Mul- quoque aliqui in illis fuerunt, qui vere pbenitue-
tum satisfactionisobtulit, qui erubescenliwdominans runt. Dicis : Illud lego, istud non legO.Audi : Ned
nihil eprumquw commisit nuntio Dei negavit.Labo- ego lego pcenitenliamMoysi vel Aaron; Moysiquod
rat enim tnens paliendo erubescentiam, et quoniam aquam de petra producere desperavit; Aaronj quod
terecundia est magna pmna,qui erubescitpro Christo, aureum vitulum fecit. Quod ulerque tameh veriS
fil dignus misericordia. Undepatei quia, quanto plu- poeniluerunt, hinc conslat, qtiia salvati sunt. Sic
ribus quis confitebitur in spe veniw lurpitudinem ergo in illis quidam fuerunt, qtii videntes iram Dei
criminis, tanto [acilius consequilur graiiam remis- vere poenituerunt, et quoties poenituerunl, toties
sionis. indulgentiani consecuti, quamvis hoc scriptum non
Quamvisigitur in prima confessione tua deletura sii. Unde Moyses serpentem seneum in deserto'
sit peccatum luum, et non cogaris secundo ideni Q exaitavit, ut percussi aspicientes sanarentiir. Si
peccalum, nisi iteretur, alicui coniiteri: tamen si ergo Deus propter falsam poenilentiam qhibusdam
vis, per plures confiteri poteris, quia erubescentia toties pepercit, et de malo pobnileiiteSlibOfavitj
quaedampunitio peccali est, sicut satisfactio operis, multo magis de peccatis suis vere.poenitentes toties
et exinde humilior et caulior eris. SufBcit igitur et toties, hoc est multolies suscepit et salvavit.
semel et uni tantum sacerdoti peccalum, si non Ne desit exemplum, quid dicit David, qui posfc
iteratur, confiteri per plures vero licet quidem, sed peccatum Uriae, secundo peccavit, cum populuiii
6i expediat, tu judica. Omnia Paulo licent, sed om- numerari fecit, et poenituit, et Deus pcenilenliani
nia non expediunt. ejus secundam suscepit? Nam cum angelum pBrCu-
CAP.X. Quotiescunquein peccala labimur, semper tientem populum vidisset : Ego sum, iriquit, qui
spes venim resurgenlibussuppelit. peccavi, egoqui iniqite cgi : isti qui ovte sunt, quid
Denique quaeris : Cum peccatum ileratur, si fecerunt? (II Reg. xxiv.) Ad cujiis poenitentiam,
secunda poenitentia admittatur? De hoc in libello quia ex corde fuit, angelus ftiox&caedepopuli ces-
Tristitiarum (7), quae secundum Deum sunt, dixi: savit. Quod dicodeDavid, ipse David in psalmo qui
qnod tibi sufficere posset, si memoriapmandasses. iinusest de septem, qiii pmniientialesdicuhtur, secun-
Sed, ut video, super glaciem in te scripsi, vel iri D dam etlertiam ac delnceps poenilentiamesse osten-
saccum pertusum misi (Agg. i). Animal mundum dit: Putriierunt, inqiiit, et corruplw sunl cicatrtces
non solum ungulam scindere, sed etiam ruminare mem(Psat. Xxxvii).
debet. Observa et confer in corde tuo verba Dei, Cuiis, qiiaede vulnere sanato occalluerif, cicatrix'
ut habeasomni te poscenti reddere rationem de fide dicituT. Yulnus sanatum est, peccaium per pceni-
et spe, quaein nobis est. Semel itaque accipe et teniiam emendatum. Cicalrices corruplae sunt pec-
crede, et confttere quod ubi pcenitentia, ibi et Cata denuo commissa. Et quid de his faciendujn
jndulgentia est. Poenitentia aulem homini peccalori fest? ln codem psalmo lioc docet: Quoniam iniqui-
a Deo est • ab hoc et indulgenlia est. Quoties ergo talem meam annunliabo, et cogitabopro peCcalomeo
Deus dat homini poenilentiam, toties dat et indul- (ibid.). Qua spe? Intende in adjutorium meum, Do-
genliam. Est igitur poenitentia secunda, tertia et tnine Deussalutis mem(ibid.). Quem Deum salulis
deinceps. suaevocat, ab illo indulgenliam peccatorum exspe-
Poenitentia si vera est, non semel tantum sed ctat.
saepiusagi, iterumqueper poenitentiampost lapsum Quoties ergo quis peccaverit et verc pcenituerit„
(7) Libellus auctoris De tristitiis, qiue' su-nt secundum Deum,
PITBOL. CCXIH, m
 875 ANONYMIS^ECULI XII. 876
is loties indulgentiam peccatorum habebit. Quous-.A mine, sentenliam planam et determinatam re-
que, inquis? Lignum in quocunque loco sive ad sponde, qua omnem quaesiionemremoveas, errorem
austrum, sive ad aquilonem cecideril, ibi erit. excludas, consolationcm gignas. Non dico,.inquit,
Exhinc poenilentia fructuosa nulla eril. tibi, Pelre, seplies, sed usqae septuagies seplies
Aniplius dicis : Res, de qiia agitur, secundum (Matth. xvm). Fidelis sermo et omni acceptione
quosdam res dubia est.Res autem dttbia nec ex- dignus, sermo clemenliae,sermo indulgenliae, ser-
torla interpretatione Seripturae coiifirmari, nec uno mo sancti Spiritus numero consecratus, rivus fon»
•testc probari polest. Ad hoc respondeo : In expla- tis aeterni, cujus vena est misericordia, quse est
natione sacrae Scripturae, si quis in verbis Domini- super omnia opera Domini, semper Jluens, et nun-
cis, ut beatus Gregorius dicil, virtulem requirens quam deficiens. Dic, Domine Jesu, dic, quaeso, ite-
ipse aliler. quam is, per quem prolata sunt, sense- rum eumdem sermonem, in quo dicendo auditui
rit, etiamsi sttb inleiiectu aiio aedilicationemchari- meo dabis gaudium et laetitiam. Si enim David nu-
tatis Tequirit, Domini sunlverba, quaenarrat. Quia dus, el totis viribus ante arcam Domini saltavit,
ad hoc solum Deus per lolam nobis sacram Scri- quia eum venturum praevidit, qui el poenitenliam
pturam loquitur, ut nos ad suum et proximi amo-, " praedicabat, el indulgentiam dabat : si itidem post
rem (rahat. Interpretatio ilaque mea non est ex- peccalum Uriaeper poenitentiam laeiitiam salularis
torla; quia ad consolationem peecalorum, ne despe- Ddmini sibi reddi orabat; si, inquam, ille sic et sic
fcnt,' interpretor, nec a verbis nec a sensibus po- in spe egft, quanto magis ego in re? Dic ergo, Do-
sila? veritatis discedo. miae, iterum serihonem : Non dico tibi, inquit,
CAP.XJI.Eadem derelapsu peccalorisel iterala pceiii- Petre, usque septies, sed usque sepluagies seplies. 0
tenlia prophetarum doclrina. sermo bonus super datum optimum ! lste sermo est
Dei, gaudium angelorum, gaudium quoque
Qitid dieis, uho tesle, uno teste ni! legilime posse gaudium hominum. Gaudium Deiest, quia Pater Deus pro
-probai-i ? Verum est; quia , ut quidam ait: Testi-
Filio suo laetalur el convivalur. Gaudium
"mbnittriiunius est quasi nuUius. Prbcedal ergo cum reoepto
David et alius leslis in idipsum. Ail Jeremias (cap. cst angelorum; quia gaudiutn esl angelis Dei super
uno peccawrepmnilcnliamagente (Luc.w). Gaudium
:
11) Quain vilis facla es iterans vias luas ? Verumla-
vien revertere ad me, dicit Doniinus. Yiae fcominis esl hominum propter certam indulgenliam pecca-
lorum.
'suett opera homihis bona vel mala. Per bona opera
Ubi sunt se ab hac lrlitia sequestrant?
'liomo graditur ad vitam, per mala ad moiiem. Homo Ubi sunt nunc, qui
•autem vias suas iteral, cum peccalor iterum etile- l ' nunc, qui setunuam et lerliam et deinceps
Trini peccat. Vilis ergo fil; quia posteriora ejus tom pseEitenliam fore negant? Ubi sunl nunc, qui ion-
misericordiae obstrui sibi, non mihi'voluni?
prioribus semper pejora fiunt; quia semper seipso Sunt enim quidam, qui de innooenlia et justilia sua
delerior fit. Quod sequitur : Verumtamenrevertere
ad me, dicit Dominus, junge singulis iteralionibus; praesumunt, et ideo nec medico, neo poenitentia
opus habere se putant, bis aucloritalibus inducti:
quia, quoties homo peccaverit, si ad Deumrevertitur, Non est
opus valeniibus medico, sed maie habenli-
tolies ejus poeiiiientia a Deosusclpitur. bus (Malth. ix). llem : Non veni vocare justos, sed
Omnes prophetae in commune hoc senserunl,
ef nobis ut peccaiores iu paenitenliara (Marc. vm). Alii vero
seripsefunt, scriplum reliquerunt, per
- et consolalionem ScripturaiTim spem sunt, qui numero, mensura et pondere peccatoruni
paiienliam suoriim grayali et perterriti de secunda et tertia
habeamus. Sic omnes prophetae usque ad Joannem
vel hoc et deinoeps poenitentia diflldunl. Utrosque corrigil
Baptislaiii, qui sciipserunl praedicaverunl, hic sermo. Et haec Domini sentcnlia ad Petrum
intenderunt, ut homines ad Deum conveiierentur,
et per poanitenliam sanarenlur. A diebus quoque dicta, justos videlicet, ne sibi poeniteiiliam non
icecessariam putent, qui peccatum cavere non pos-
Joannis Baptislae regnum ccelorum vim patitur et
D sunl; peccatores vero, ne de poenitentia secunda,
violenti, id esl perfecte poenitentes, rapiunt illud, ierlia et deinceps dubitent, desperent et pereant.
cumeis cx misericordia datur, quod exjuslitia non
tibi llli vero, qui secundam, lerliam et deinceps po3-
' debetur, Sufliciunt haec de veteri? an adhuc
desideras aliquid audire de novo videlicet an se- nilenliam non admiliunt, dicunt hoc dictum ad
cunda et tertia et deinceps poenilentiapeccatoribus Pelrum non de gravibus sed de levibus accipien-
vere poeniteniibus concedatur? Primum ergo quae- dum fore. Levia, quia inevilabilia sunt, eorum poe-
tertiam et deinceps esse.
rainus ab illo de cujus verbis nulla dubitatio est. niteuliam secundam,
Gravia vero, quia oronino vilari debenl et possunt,
CAP.XIII. Confirmanlur .asserla ipsius Chrisli et locum secundae poenitentiae non habere. Sed ul
SS. Patrutn doctrina. mibi videtur (8), quia interminate Dominus hoc
Publica, Domine Jesu Christe, qui non venisti dixit, tam de gravibus quam de levibus peccatis
vocare juslos sed peccatores in poenitentiam (Marc. accipiendum. Praemisitenim quemdam judiciarium
JI), potentissime, sapientissime, Jieaignissime Dp- ordinem, qui m.agisad gravia quam ad Ievia pec-
(8) Cod. ut ir.devid.
 877 LIBER DE POENITENTIAET TENTATIONJBUSRELIG. 87S
cata traetanda petiinet. Dixit etiim : Si peccaverilin: A mum baplismum rebaptizatur, sed lamen el alii
te fraler tuus, corripe eum inler le et ipsum solum. modi sunt, quos iterare ficet.
Si le non audieril, adliibe tecum unum vel tres. Si Joannes quoque Chrysostomus super eumdem
illos noti audierh, dic Ecclesim. Si Ecclesiam non: locum ait: Sciendum est quod hic qmdam exsurgunt
audieril, sit tibi sicul elbnicus et publicanus (Mallh. horum verborum occabione pmnilentiam auftrentes,
xvm). Et ne conteninenduin hoc pularet, sequitur quasi per pmnilenliam non valeat peccalor posl lap-
excommunicatio : Ainett, inquit, dico vobis, quw- sum resurgere secundoel lertio el deincCps.Unde in
cunque allig'averilis snper lerram, erunt ligala el in • hoc eliatn pmnilenliam non excludil, nec propitialio-
cwtis (ibid.). Ecce concptio. Ecce commonitio, ecce nem, quw swpe fil per pmnilenliam, sed secundum
lesles, ccce judex Ecclesia, ecce excommunioalio! baptismum et hostiam.
Et si caetera omnia etiam in levibus obseivanda Ambrosius : Reperiunlur, qui swpius agendam
forent, num quisquam pro levibus exconimunican- pmnitenliam pulant, qui luxurianlur tn Cliristo.
dus esl? Ergo auctoritate ista esl poeuitentia tam Nam si vere in Christo pmniteniiain agerent, iteran-
criminaliura quam levium secunda, leiiia et dein- dam poslea non putarent; quia sicut uuum baptisma,
ceps fructuosa, si modo est vera. ila esl vna pmnilenlia. Hoc dicit non seoundiiiii
Consentiunt in hoc et sancli Patres. Auguslinus generalem, sed sectindum specialem morem Eccle-
ad Macedoiiium: Quamvis caule et salubriler pro- siae de solemni poenitentia, quce apud quosdam
visum sil, ul locus illius humillimm pmnilenlix semel celebrata non iteralur.
\semelin Ecclesia concedalur, ne medicina vilis mi- Item illud Ambrosii : Pmnilentia semel usnrpata,
nus ulilis essel wgroiis, qnm lanlo tnagis salubris est, nec vere celebrala, et fruclutn prioris aufert, et usnm
qiianlo minus contemptibilis fuerit: quis tairichau- consequentis amiiiii, de solemni poenilentia intelli-
deat Deo dicere : Quare huic homini, qui posl poeni- gitur. Solemnis vero poenitenlia, ut idem Ainbro-
lenliam primam rursus se laqueis iniqnitalis obslrin- sius ait, est, qum extra ecclesiamfil in mariifesto, in
git, adhuc, ilerum parcis ? Iteni ad Macedonium : cinere et ciiicio, quwpro gravioribus horrendisque ac
In tanlum hominum tniquitas aliquando progreditur, manifeslis deliclis tantum imponilur. Et iila non est
tit eliam posl peraclam pmnilenliam, posl altaris re- ileranda pro reverenlia sacramenli, ne vilescat et
concilialionem vel similia vel graviora commiltant. hominibus contemplibilis fiat.
El latnen Deus facit eliam super tales solem suum Origenes super Levilicum : In gravioribus critni-
oriri, nec minus tribuit quam anle tribueral, largis- nibus semcl lantutn conceditur pmniteriliwlocus. Et
sima munera vilw ac salulis. El quamvis eis in Ec- /-. | ipse de solemnipoeruteiitia hoc dicit, qtiaeprioribus
clesia locus ille pmnilenlim non concedalur, Deus leiuporibus pro gravioribus criminibus semel tan-
tamen super eos suw palienliw uon cbliviscitur. tum impunebalur; sed hoc (empore in omnibus
llem Joannes Chrysoslomus de repaiatione lapsi: ecclesiis, quarum noiitiam babeinus, si iterantur
Talis, tnihi crede, talis eslcrga homines pielas Dei: illa graviora, iteratnr et ipsa poenilenlia, sicut
nunquam spernit hotninis pxniieniiam, si ei sincere videre est in bomicidis, adulteris et perjuris.
el simpliciter offeralur, eliamsi ad suinmum quis Ilem illud quod alibi scriptum reperitur : Quia
pervenial malorum, et inde tanlum velit reverti ad non est locus secundwpxtrileniiw, aul de illa soleinni
virlulis viam, suscipit libenler, ampleclitur, facil supradicla poenitenlia accipitur, aul sic iiilellhjiliir,
omnino, quatenus ad priorem revocet slalnm. quod hoino in hac tantum praesenti vila locum pos-
Item Joannes Chrysostomtis super locum Apostoli: nilendi habeat; finita vero vita ista, secunda pceni-
« Volunlarie eniin peccanlibus non relinquitur hostia tonlia locum non babebit, quia fructuosa non er.it.
pro peccalo (Hebr. x). » Sciendum, inquit, quod hic Eritquippe et iunc maloruni pocnitentia, sed infru-
quidam exsurgunl horum verborum occasione pmni- cluosa; qttia poenam tanluni, ntillam vcro indu'gen-
tentiam auferenles,quasi per pmnilenliam non valeal liam babebit.
peccator post tapsum resurgere secundo el tertio el D 1 Pulo salis ex his jam constare secundam et lcr-
deinceps.Verumin hoc eliam pwnilenliam non exclu- liam el deinceps esse pcenileiiliam. Si qui vero
dii,nec propi!iationem,qumswpefit per pmnilenliam, sunt, qui boc non concedunl, sed conlenliose agunt,
sed secundumbaplismum el Iwsliam.' quod inconveniens hinc scquatur, perpentlant. Si
CAF.XIV. Explicantur sententiw Patrum, dalw doc- enim poenilentia una et semel tanlum concedilur,
trinm in speciemrepugnantes. nec Jruclus alterius poenitehlise sequentis haberi
Sentenlias quasdam, quae huic asserlioni adver- potesl, si homolapsus denuo fueiil, tunc il!a prima
sari videnltir, collegi, quas ad manum liabere po- et unica poenitentia usque ad fineni vilae suae ho-
tui. El ne simplicioribus errorem geuerare possint, mini differenda esl, lnterim vero quid velil et quan-
detertninalionem addiiii earum. Apostolus ad He- t,umvelit, peccel. Hoc niagnum inconveniens est,
braeos : Voluntariepeccanlibus nobis non relinquitur Scriptura quoque contra praecipienle : Ne differas,
hostia pro peccato (Hebr. x), videlicet, ut Chrislus inquit, de die in diem converti ad Dominum (Eccli.
ilerura paliatur; quia Chrislura oportebat pati v). Item aiiud inconveniens. Si nulla spes pceniiea-
semei ad multorum e?;haufienda peccata. Nec se- tiae sequentis erit, si homo post illam primam et
cundus bavtismus relinauilur; quia nemo post pri- unicam poenitentiam denup in criminalibus lapsus
m ANONYMIS^CULl XII. S80
fuorit, lunc desperatus peribit. Etmagnum inconvc- A diri, noli te palpare; quia non otnnes digiu fruclus
niensest, Scriplura econtra consolante : Quacnnque, sunt digni poenitentimfructus. Quod tamen de illa
inquit, itora peccator ingemuerit, salvits erit (Rom. pxnitentia hilelligilur, quw majorum criminum esl.
x). Non dicit una, sed quacunque hora, alioquin Non enim sufficiuntgraviler delinquenlibus,qumsuf-
polcsias Spiritus sancti minor invenirelur, si tan- ficiunt ininus vel patum peccanlibus.
tum semel et non sompcr posset dimittere peccata. Exslat hinc quoque sentenlia beali Giegorii
Caveant igiiur, qui hoc deneganl, ne blasphemiam papae, cujus doctrina aurea est. Ut enim, inquit,
iiiam irremissibilem in Spirilum sanctum incidant. loquamur secundumdignos fructuspmnitentim,juslum
CAP. XV. Qui ileratam pmnilenliam fructuosam est, ut qui illicita commisit, a licilis quoque absti-
relapsis esse negant ipsi sibi viatn salutis prw- neal, el qui illicita nulla commisit, licilis quoque
cludunt. utaiur. Quid dixil? videlicel, ut qui illicita commisit,
Domine sancte Spiritus, respice et audi me ul eslhomieidium, adulterium, furtum, sacrilegium,
propitius. Ego de coetu eorum esse nolo qui perjurium et caetera id ponderis criminalia, hic
polestati tuae dctrahunt, qui sibi aditum indulgen- talis carnem non comedat, vinum non bibal, molli-
liae, si denuo post primam poenitentiam lapsi fue- bus non vestiatur, cibis laulioribus non vescalur,
rint, intercludunt. Scio, Domine, quia tibi subest B saeculumdenique relinquat, si nec uxor, vel taleest
posse, quando, quoties et cui vis misereri. Exsul- aliquid quod impediat, hominem super caput suum
labo, Domine, et Iwtabor in tnisericordia lua (Psal. constiluat, tribulationes in dorso suo forat, pro-
xxx). Magna est iniquitas mea, sed praesumo de prielatem rerum dimittat, voluntatem suam non
inagna misericordia tua. Quoties cor coulritum faciat, haec omnia cum consilio faciat, ne quid plus
ct humiliatum (Psal. L) mihi dederis, toties et poe- vel minus praesumatjuxta illam sontenliam Sapien-
nitentiam dabis ; quia et hoc ipsum poenilentia est. tis : Ne quid nimis.
Non ergo tanlum est una pcenilenlia, sed quolies CAP.XYII. Qum forma sit pwnileniimde levioribus
visitaveris peccatorum corda, tolies erileteorum peccalis ?
poenitentia. Necesse est mihi, Domine, misericor- Ista est posnitenlium fonna, qui securi esse
diam tuam et potentiam confiteri; quia multolies volunl de pceniteulia. Qui vero nulla illicita com-
lapsus sum in criminali. Stare nec volui nec potui; misil, licilis utatur, sed tamen utatur hoc mundo
quia jirona est in malum aotashominis abadolescen- tanquam non utatur : habeat uxorem tanquam non
tia, propter quod indigel numerosa poenitentia. habens : gaudeat lanquam non gaudens; emat
In conspectu throni Joannes vidi{ niare viireum, lanquam non possidens (J Cor. vn), et quaedamalia
quod est vita baplizatorum, fragilis ac lubrica ad in hunc modum. Utquid? Quia sunt quaedam pec-
casum. cala levia, quae humanae fragilitati quamvis par.va,
tamen crebra stibrepunt, quae si neglecla et col-
Benigne mullutn, Domine, lecta contra nos fuerint, ila nos gravabunt et oppri-
Tu lupsum scis in homine :
Infinna est maleria. ment, sicut unum aliquod grande pecoatum. Quid
Versamur in miseria. enim inlerest ad naufragium, an uno grandi fluclu
Hoc qui cantavit, misericordiam tuam sibimet navis operiatur et obruatur, an paulalim subrepens
provocavit; quia te misereri posse, quando vellcs, aqua in senlinam, per negligentium culpam navem
credidit. Credidi propler quod locutus sum, el veTe impleat et submergat? Unde cl pro his perpetiatis
credo, quia revera et hoc eredit Eeclesia.Igitur qui lice.t levior, lameii aliqua debet esse poenilenlia :
conleniiose agitis, ut aditum salutis vobis obstrua- videlicet oratio Dominica, jejunium, et in pauperes
6is, credile nobiscum quia lege non conslringilur cleemosyna, et maxinie altaris salutaris hostia.
Spiritus sancli donum. Qui vero hoe credere no- CAP.XVIH. Pwnitenti non solum dolendum esl ob
lunt, aut desperati sunt, aut ut Iibere peccent peccala comtnissa, sed etiam ob bona omissa.
, occasionem quaerunt. D , Esl alius quoque poenilenliaemodus, quem docet
CAP. XVI. Qualis el quatita debeat esse pwnilenlia. Apostolus: Humanum, inquit, dico propter infirmi-
Brevior irislis fuisset, si tu alter Thonias nouL talem cartiis vestrw. Sicut exhibuislis membra veslra
osses. Sicut est ille. sic tu : nisivideris et tetigeris, servire immundiliw el iniquilati gd iniquitatem : ita
id est omnia perscrutatus fueris, non quiescis. nunc exhibete membra vestra servire jusliliw in san-
Nam praeter alia et hoc queesisli, qualis et quanta, ctificalionem (Rom. vi).- Modus iste niodus recom-
debeat esse poonitcntia? Super hoc omnes babemusi pensalionis est; ille superior salisfactionis. Recom-
doctorem Joannem Baptistam : Facite, inquit, di- pensationis est, quia peccator non solum quod
gnos [ructus pxniienliw (Luc. in).Vide quid dixeril: ; peccavit, sed etiam lugere et flere debet quod bonum
Non omnes digni fruclus stmt digni fructus poeni- non fecit, quod facere debuit. Augustinus in libro
tentiae. Auguslinus : Quwrat anima fructus dignos, De fide ad Pelrum : Atiendal peccator cujus astatis,
elsi non dignos pxnilenliw. Sunl enim digni fructus; cujus sapienliwel ordinis [ucril, dum peccavit.Immo-
virlutum, qui non su/ficiuntpmnilentibus. Pmnilenliai relur in singulis islis, et senliat modum criminis,
enitn gravioresposlulal, ut dolore el getnitu mortuus; purgans lacrymis otnnemquaiitatem criminis, defleat
impetret vitam. Noli ergo te decipere, noli libi blan- virtulem qua inlerim caruit. Dolendum est enim non
 881 LIBER DE POENITENTIAET TENTATIONIBUS RELIG. 8S9.
solum guod peccavil, sed eliam quia se virtule priva- A nntn et in smculum smculi (Psal. LI)„ Cur autem
vit. Et hoc ergo ad dignttm fructum poenitentiae lanto opere has spicas eolligo, cum lola messis
pertinet, ut numero virlutum adaequet numerum ipsius Psalterii, quantum ad poenitenles pertinet,.m
vitiorum. id ipsum sit?
CAP.XIX. David exemplum vere pmniteniis. Varii Dicis : Magna sunt haec',diffioilia sunl baec, im-
modi deplordtidi peccata, etc. possibilia sunt haec. Frater, magnus morbus foiii
Si tfbi non suflicit haec doctrina, qualis et quanta indiget medicina. Qui se dilatavit in scelere, multus.
debetesse poenitentia, siquaeris adhuc, accipe, lege esse debet in salisfactione. Hoc quoque Dominus Je-
et intellige Psalterium, et vide quam formam poeni- sus in suscilationeLazari significavil (Joan. xi).Yide
tendi Davidille magnus peccator, ille magnus poeni- quanta fecit Jesus. Sorores Lazari miserunt etvoca-
tens in spiritu dictaverit et docueril, el in operi- verunt Jesum.Ycnit Jesus, vidit sorores Lazari flen-
bus suis exemplum dederit. Ipse enim non tam tes et Judaeos plorantes, et lacrymatus est Jesus.Ve-
scriplo quam exeinplo absolulam, plenam el per- nit ad tumulum Jesus, jussil lapidem removeri Jesus,
fectam formam poenitendi peccatoribus proposttit. fetebal Lazarus jam qualriduanus, plorat Jesus, fre-
Quid enim in Psallerio scriplis docuit, boc in histo- niit Jesus, et iterum fremit Jesus, suspicit in coelum
ria libri Regum operibus, ut scriptum est, im- B etoral Jesus,utLazarus foras veniat; clamat Jesus,
pjevit. jubet eum solvi el abire Jesus, tandem convivam
Quid autem in Psalterio docuit? Yidelicet quo- suum fecit eum Jesus. Haec et alia fecit in suscila-
modo peccator converti debeat : Conversus sum, tione illa Jesus, non pro impossibilitale sua, sed.pro
inquit, ui wrumna mea, dutn configilur spina (Psal. majori labore poenitentiura significando.
xxxi)i.. Quomodo confiteri debeat : Dixi, inquit, Dicis nunc : Quia qualis et quanta debeat esse
confitebor adversum ine injuslitiam meam Domino poeniteiitia magnifice praedicasti, et mtsquatn
(ibid.). Quomodo singula peccata deflere debeat : mediocrem poeniienliam concessisti, scire velim
Lavabo^inqult, per singulas nocles lectum meum(Psal. ad quem modum poenltentiae le informaveris, ut.
vi), id est per singula peccata mea. Peccatum enim , exemplo tuo veniam sperare possim. Te enim seri-
nox est, quia excaecat animam, ne Deum videre bente, le prodente, te accusanle, unum te de
possit. De jejunio vero inquit : Ilumiliabo in jeju- magnis peccatoribus esse cognovi. Audi : nolui
nioanimam meam (Psal. xxxiv).Et quomodo jejuno? minus dicere, licet minus faciam. Facilius est dkere
Ci?iprem, inquili, t.anquam panem manducabam, et quam facere. Melius est facere quam dicere : opli-
polum meum cutn fleiu miscebam (Psal.ci). De aspe- mum dicere et facere. Sed quia nie pro exemplo ,
rilate vero vestis dicit : Cum tnihi moiesti essent, liabere vis in poenitentia, quod dico, fac. Fiii homi-
induebar cilicio (Psal. xxxiy). De saeoulo quoque nis, ingrcdere domumet fode parielem, et vide abo-
relinquendo: Ecce, inquil, elongavifugiens, el mansi minaliones, quas illi (ecerunl hic, fode parietem, ei.
in solitudine (Psal. LIV). De disciplina ferenda : ilerum fode, el tertio fode sicul praeceplum est pro-
Posuisli, inquit, tribulationes in dorso noslro (Psal. phelae (Jer. vm). Fode parielem cogitationum ,
i,xv). De okedienlia exhibenda : Imposuisli, inquit, paric-tem locutionum, fode parietem operationum,
homines super capila noslra (ibid.). De patientia in et quidquid his singulis peccaveris, vide. Cumque
persecutionibus : El factus sum, inquit, lanquam in his singulis te peccasse criminaliter^cognoveris,
hotno non audiens, et non habens in ore suo redar- accipe super te T, quod est signum gementium..cl;
guliones (Psal. xxxvu). Haecomnia cum facta fue- dolenlium. T figura crucis esl, crux passio est.
ririt, ut effeclum salutarem habere el apud Deum Imitare ergo passionem Christi, et comple ea quav
in pretio esse possint, quod maxime adhuc neces- destint passionum Christi in carne tua, et yir illo-
sarium est, Propheta addit, conversusque ad Deum indutus lineis, et atramentarium in dorsO suo ba-
dicit : Sacrificium Deo spiritus contribulatus; cpr,- bens, cum videril T. super te, transiens non percu-
conlrilumet humilialum, Deus,nondespicies(Psakh). P tiet te.
Sicut enim secundum Paulum, nec fides, nec Tenorem proposili capiluli compendioso sensu
eleemosyna, nec martyrium sine charitate alicui accipe sic. Si iniquitates tuas videris, ef eas dimi-
prosunt : ita nec illa corporalis exercitalio sine seris, et signum super te acceperis, hoc estamari-
corde contrito et humiliato sufficere possunt. tudinem verae poenileutiaead.instar passionis Cbristi
Idcirco vero ad Deum hujus dicli apostropbam fa- babueris, angelus percutiens non laedet te, boc est,
cit, quia solus Deus inluetur cor, et solus Deus vindicta Dei non veniet super te- Ingredere quoque
cogitationes hominum novit. Est enini, qui nequiter silvam peccatorum tuorum succidere, efiodere,
humiliat se, et interiora ejus plena sunt dolo (Eccli. exslirpare. Silva haec constat ex spinis el tri-
xix). Hoc ergo solus Deus discernere potest. bulis, quam primus homo propter praevarica-
Cumque quis omnia haec etiam in contritione et tionem praecepti in malediclione terrae suae acce-
Iiumilitate cordis perfecerit, non de meritis praesu-, pit. Cum, inquit, operatus fueris terram, non da-
mere, sed in miscriciirdia Dei sperare debet. Unde bit fructus suos, sed spinas et tribulos gcrminabii
Psalmisla : Ego, inquit, sicut oliva jructifera in libi (Gen. 111). Terra homiuis caro cjus est. Ille
domo Domini sneravi in misericordia Dei in wler- operatur lerram, qui carnem stiam in dcliciis ct
 885 , ANONYMISJECULI XIL S8i
concupiscentiis nutrit et fovet. Spiaa grossior est A dicit, dic et tu : Imperfeclum meutn viderimi oculi
et aperte vulnerat. Tribulus subtile acumen habet, tui (Psal. cxxxvin). Et quid faciam? Audi Domi-
occultius pungit et difficilius exuitur. Spinae ergo num : Quis rex iturus adversus alium regeni com-
sunt peccata manifesla, quae secundum Apostolum mitiere bellum, nonnesedens prius computal, si pos-
extra corpus fiunt, ut est homicidium, furtum, per- sit cum decemmitlibus occurrere ei, qui cutn vigintt
jurium el similia. Tribulus est peccalum intus in millibusvenil ad se? Alioquin adhucilto longe agente,
carne latens, quando quis secundum Aposlolum in miltens legalionem rogal ea qum pacis sunl (Luc.
corpus suum peccat, ut ille qui forniealur quali- xiv). Jesu niisericors Domine, quem mittemus, vel
bel fornicatione, qui tribulus difficile eruitur; quia, quis erit Iegatus noster adversus regem hunc," qui
juxta Domini diclum : Hoc genus dwmonii non nisi cum duplo stto venit adversus siraplum nostrum ?
in oratione et jcjunio exire polerit (Marc. IX). Pec- An tu es rex ille, ei tamen legatus nosler ? Ulique
cata ergo lua, sive sint spina sive tribulus, succide Domine, secundum divinitatem tuain rex ille es,
illa deserendo, effode ea confitendo, eradica nil secundum humanitatem tuam legatus noster cs.
abscondendo. qua interpellas pro nobis, non solum apud Patrem,
Dicis : Tam multa, tain magna, tam turpia sunt sed et apud te, qui cum Patreunum es, Cum tuo
peccalamea, quodea confileri confundor. Conftisio B dttplo venis adversus simplum noslrum; qttia non
illa, fraler, pars magna poenileniiseest, cui si domi- solum opera, sed et verba et cogitaliones nostras
natus fueris, quod omnia confessus fueris, etiam venis judicare., Quis ergo salvari potesl sine te?
misericordiam Domini citius mereberis. Et cum In tribus venisti salvare nos, doctrina, exemplo,
haec feceris, non statim securus eris. Peccata tua oralione. Doctrina, ut doceres ignorantes; exemplo,
coram te sint semper. Cogita. pro peccatis triis. ut provocares duros ; oralione, ut confirmares defi-
Plora per singula pcccala tua, ut Propheta : Exilus, cientes.
Inquit, aquarum deduxerunt, oculi mei, quia non De doctrina constat, qriia aut in templo, aut in
custodierunt legem tuam (Psal. cxvm). synagogis Judaeorum, aut in monte, aut in campe-
Lacrymas, inquis, habere non possum. Quaere stribusdocuisti,roododiscipulostuos, modoJudaeos,
Jws a Deo, quia donum Dei sunt. Potutn, inquit, modo turbas. Ad quid? Hwc, inquit, locutus sum,
dabis nobis in tacrymis in mensura (Psal. LXXIX).Si ul vos salvi sitis (Joan. v). De exempio nihilominus
lacrymas habere non poterls, offer cor conlritum et manifestum est. Dixisti enim : Exemplum dedi vobis,
humillatiim, quod Deus non spernit. Elige tibi in ut quemadmodumego feci vobis, ita el vos facialis
sanctis Dei patronos, qui ad hoc idonei el sufficicn- _ (Joan. XIII). ltem : Discite a me quia milis sum el
tes sunt, et constitue singulos per singula peccata humilis (Matth. xi). Quare? El invenielis requiem
tua, ut quod mcrilo tuo obtinere non poleriS, animabus vestris (ibid.).he oralionequoque dixisti -.
illorum suffragio cousequaris. Ora semper, eslo Ego pro te rogavi, Pelre, ut non deficiat fides tua
ul passer sotilarius in tecto (Psal. ci) per diem, estp (Luc. xxn). Item : Non pro eis iantum rogo, sed ei
cicada canlans per noctem. Imitare Proplietam pro his qui per verbum eorum credituri sunt in me
dicenlem : Domine Deus salulis mew, in die clamavi (Joan. xvn). At nos doctrinam tuam fastidimus,
et nocte coram le (Psal. LXXXVII).Ama vigilias, exempla declinamus, quid ergo superest nisi sola
mulliplica venias, pectus pugnis tunde, secretum oratio ttia, per quam salvemur? Quos ergo minus
opporlunis horis quaere,rugitum cum gemilu emitte: doctrina, minus exemplo poteris, oratione ttta, Jesu
Rugiebam, inquit, a getnilu cordis mei (Psal. xxxvn). misericors, salva.
Cuba in sacco, grossior tunica sil tibi pro cilicio, Sicut potui, non sicut volui, ad interrogala tua
non sil tibi diuturna quies Iecli, nec membra resol- rescripsi. Ex abundanti fuit, et esl libi, ila scis
vat calor. Longa quies lecti, et niembra resolula omnia. Yerumtamen credo , non defore aliquos de
calore nutriunt vermes vitiorum. tanta multiludine generis humani, si inciderinl in
Nunquam te diabolus inveniat otiosum. Aut ora- j) hanc schedam, quin aliquid doctrinaeindepercipiant.
lio in ore, aut medilatio sancta in corde, aut di- Non enim omnes sunt grandes; sunt et mediocres,
vina lectio sit in manibus assidue. Haecel alia per- sunl el humiles. De caeteris litleraium tuarum quae
Jeclioris poenitentiaesunt, per qttaeregnum cmlorum supersunt, quia tua privata sunl, aliud initium
vim palitur (Matlh. xi). Haeclibi, frater, sufficiant. dicendorum sumam.
Cur libi referam angulos meos el soliloquia cogita- CAP.XX. Quid sit venire in prefunclnm malorum,
tionum mearuni se inter se accusantium aut eliam el qtiid ac quotuplex desperatio?
defendentium? Quid tibi referara illa vel illa secreta Jrasceris quod tarde tibi rcscribo. Moras non
mea? Secretum meum mihi, secretum meum mihi habeo, nisi quantum niihi de slalulo somno subri-
(Joan. xxiv). pere possum. Moras non habco, nisi quantum mihi
Dicis ergo nunc : Ileu! heu frater! quid faciam? post communes et privatas orationes lempori super-
quia minor et insufficiens sum ad ista omnia. Puta- est, quod valde parum est. Huc accedal tardmii
bam modum poenitentiae tuae ulrumquc leviorem nunc ingeniuni et tremulae manus, quia decrepilus
fuisse. Utvero video, nil minus perfeclioribus facis, sum. Nolarios nunquam babere potui, gratis habere
si impleveris ea quae dicis. Audi quod Propheta non potui, pecuniam nonbabui. Causa quoqne fuit
885 LIBER DE POENITENTJA ET TENTATIONIBUSRELIG. 886
quod scripta mea superflua, imo nulla judicantur. A currere incipit per porlas morlis (quol enim sunt
His omissis ad tua tractanda accedam. Ut autem peccata, tot portae mortis sunt) in profundum ma-
mea melius inlelligi possint lua, quibus teUepinxi- lorum festinat; cumque paulatim timorem Dei de-
sti, etiam ipsa verba, sicut in lilteris luis, praepo- posuerit, contemnere incipit; .quia propter impuni-
sui, quaesic sunt. latem male securus nulla jam vel extrema trislitia
Dixisti : Cum essem in peccalis, et in profundum cor ejus langit. Ila consuetudine caecalus lenelur.
malorum venissem, conlemnens vel etiam despe- Exhinc despcratio nascitur, et quae desperatio ?
rans saepius cogitabam apostatare et sequi quo- Vide.
cunque me traxisset voluptas. Nunc vero affectibus Tres sunt desperationes : una,.qua homo diffioul-
carnis meae per graliam Dei sopilis, aliquantulum tatepoenilentiaedeterretur; quia se ad perficiendam
reversus ad cor, perfectam agere poenilentiam me- pcenitentiam sufficere desperat, et converti tardat.
ditor, a loco scilicet in quo peccavi, ad alium Haecremissibilis est, si.tamen in ea iion permanse-
dislrictioris vel etiam disciplinatioris conversatio- rit. Est et alia, qua homo desperat non remissio-
nis trausire. Quoniam omnis pene disciplina nostra nem peccatorum, si poeniteat, sed quod Deus de •
periil. Yel peregrinari, vel includi, aut eiiam ere- poenilentia ejus curam non habeat. Haec est remis-
mita fieri propter Christum desidero. Facerem sibilis, quia banc humilitas excusat, quia limet, ne
horum unum, si non retinerel votum et obedientia, praesumat. Maxima quoque pars nostrum hac labo-
quodque necessarius videor Ecclesiae, quse me eim- rat. Homo enim, cum fecerit bona quae polest,;
trivit, sive ad vitam sive ad mortem, nescio, Deus nescit ulrum odio vel amore dignus sit; omnia quippe;
scil. Inter haec ambigua quid potissimum eligam, reservantur in poslerum incerta (Eccli. ix).. Hac
ignoro. Cogilo me saepe liberare ab omnibus clau- desperanles non desperamus. Juslitiam quidem
slri saeculique negotiis, nec proficio. Hucttsque liinemus, sed de misericprdia praesumimus. Est
tua. tertia quoque desperatio terribilis, videlicet bla-
Primo possum tibi dicere,quod dicit poeta : sphemia Spiritus sancti irremissibilis, quando pec-
Mutantem vultus teneam quo Protea nodo ? caior noa credit, quod Spiritus sanctus. possit ei
(HOBAT.Ep. I, i; 90.) dare remissionem propter criminum suorum magni-
Cum enim in tot efligies voluntatum mutaris, tndinem, et in hoc obstinatus conlemnit, quia noa
nonne recte quodammodo Proleum te dixerim, qui curat quod facit. Tunc Behemoth caudani suam itu
nunc vir, nunc femina, nunc longus, nunc brevis, corde ejus quasi incudem mallealoris slringit, qui
nunc senex, nunc puer mulabatur. Cum, inquis, m iG nodus in aeternuminsolubilis perraianebit. Hic pec-
profundum malorum venissem. Quid sit profundum .. cator est mortuus quartus, Domino quidem.nuntia--
maloruoi, quomodo in profundum malorum perve- tus, sed a Dominonon est resuscitatus. Est, inquam,,
niatur, dieam : non te, sed simplices doceo. Non de quo propheta Jicit : Supef tribus sceleribus et,
doceo ut doceam, sed doceo ut docear. Non doceo quatuor non convertam eum (Am-os..i)..
malum faciendum, sed doceo ne fiat. Profundum Nunc easdem desperationes cum aliquadetermW-
malorum est multiludo majorum criminum,in quod nalione repetam. Prima est pusillanimilatis, secunda
aemo subito venit. Sicut eniin nemo repente fit dubielatis, •tertia perdiiionis. Prima indiget animi
oplimus, ita nemo repenle fit pessimus. Cum enim confirmatione, secunda Spiritus sancli consolatione,
quis in consilium impiorum abierit, et peccatum lerlia manet absque omni remedio sine fine. Conlra
aliquod primo perpetraveril, poenitentia aliqua timiditatem primae desperationis, quam bomo ad
timorem Dei adhuc cogilans conlristalur; cum difficultalem pccnitentiae habet, Salomon foiiitudi- ,
vero, consumpto timore illo, viderit se impune pec-, nem promiltit, dicens : Viam sapientiw monstrabo
casse; quia Deus peccatum illud slatim noluit libi,ducam te per semilas mquilalis,quas cumingres-.
punire, delectatio ejusdem iler&ndi vel allerius sus fueris, non arclabunlur gressus lui, et cwvens,
faciendi succedit, lanquam filia Herodiadis, quae m ID non habebis offendiculum (Prov. iv). Ad tollcndani
medio saltavit, el consilio mairis caput Joanni dubietatem secundae desperalionis, qua homo de
abslulit. Filia Ilerodiadis est dclectatio peccati dul- indulgenlia suspeclus est, audi quid Dominus Jesus
cis, quaein medio scallal, dum cor bominis iteruin et dicat : Non veni vocare justos,- sed peccalores in
itemm ad peccandum delectatio titillat. Haec con- painitentiam (Marc. n). Semper esl yerum : ubi vera
silio inaliis, id est peccati caputJoannis pelit, dum poenitentia, ibi est et vera indulgentia. De tertia
peccatum perpstratum Cltrislum, qui est caput desperatione baec sola doctrina est, qudd irremissi-
noslrum, homini tollit, per quod homo diabolo bilis est : Blasphemia, iriquit,. Spirilus sancti neque
conjungitur, sicut Herodias Herodi illicite copula- hic neque in [uluro remiltelur (Matlh.xu). Si dubitas
balur. blasphemiam osse Spiritus sancti quicunque obsti-
Cum ergo peccatum addit peccato; quia non natus non creilit Spiritum sanctum possedareremis-
polcst cessare vel manere in uno vitio, juxta illud: sionem peccatorum, hinc cerlus fias. Quando Domi-
Qui in sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. xxn); nus Jesus dixit paralylico : Confide, fili, remiltuntur
cum, inquam, cadit de peccato iu peccalum, et tibi peccata, Judaei dixerunt: Hic blaspliemat(Maltli.
Deus in instanli nulluin punit, absque retractionc ix). Purum homincin Christum credebant, ideo eum
88? ANONYMISJEGULI XIL 888
blaspheniare dicebant, quia dimlttere peccata solius A
. CAP. XXII. lYam locus, in quo quis peccavit, pxni-
Dei est. Quamvis autem Christus et ipse potestatem tenliw causa mulandus ?
dimiltendi peccata habeat propler cooperationem Nunc revertamur ad lua tractanda. De loco in
sanctae Trinitalis, specialiter tamen remissio pecca- quo peccasti, ad aliiun transire te velle dicis. Ei
torum ad personam Spiritus sancti perlinet, quia causam ponis, ut tibi videtur, necessariam, videli-i
jpse est remissio oranium peccatorum. Christus cet districtioris et disciplinatioris conversationis,-
yefo sicut in Spirilu sancto daemonia ejicit, ita et quoniam omnis disciplina nostra pene periit, In
in Spirilu sancto peccata dimitlit. Sic quidquid IQCO,in quo peccasti, mane, ut loculi (9), in qui-
facit, totum in Spiritu sancto facit. Si igitur Judaei bus ibi et ibi pecpasti, libi sint in facie, ui si negli-
dixerunt, Christum blasphemasse, quia potestatem genter egeris, te moneant. Si dissimulare velis,
dimittendi peccafa quasi Deo abstulisse, et sibi vide* iapides le reum clainent, faciantque te memorem, ne
batur yindicasse : multo niagis blasphemant, qui quid per oblivionem impunitum et inemendatum
Spiriiuni sanclum peccata posse diniittere negant. dimittas, Ad perfectam quippe poenitentiam pertinet,
Quae in lioc irremissibilis est, quod obstinata e| ut sigiilalim in singulis locis te punias, in quibus
jncori igibilis est. singulis sigillatim peccaslj. Sicut euim in singulis
Non me latet alias super hac blaspheroia esse B ^ membris illis, in quibus homo plus peccat, plus pu-
spjitentias, qiiarum quaestionem ventilare id tempo- nilur, ut dives, qui plus in lingua peccaverat; ita
ris non est. Cum igitur dicis ; Cum in peccatis in quolibet loco, in quo homo specialiter peccat,
es.s.emet in profuadum malorum venissem contem- specialiter et puniri debet.
nens et desperans, tu discerne de qua despera- Fabula non est, quod offero : verum est. Quidam
lipne dixeris. Tantum tertia illa longe sit a te, et rrjiies nostris temporibus inimicis suis ad viginli
quod illa longe sit a te, indicasti, cum mox de villas una die combussit. In proxima nocte ejusdem
pcenitentia tua addidisfi: Reversusad cor perfectaui diei ab inimicis suis occisus est, a sepullura pro
poenitentiaro agere saepemedilor. IJt haecdesperalio culpa incendii per tres dies suspensus est. Inlerim
et hajp blasphemia ab omnibus nobis lopge sit, quidam sacerdos vicarius plebani per somnium
CQrdpcredamus, et ore confiteamur, quia Spiritus vidit quomodo Tniles ille perlica grossa et longa, ut
sanctus omnium pcccatorum remissio est. anser, confixus esset, et per singulos lares singula-
CAP.XXI. Oratio arf sqnclum Spirjtum pro impe- rum domorum iftcensarum assarelur. Et cum incan-
tranda spe venimpeccatorum. duisset ut ferrum, aqua frigidissima juxta erat, in
Domine, sancte Spiritus, qui es justitia in super- . quam demergebatur, de qua extractus iterum assa-
^
nis, misericordia in infiriiis, qui es spiritualis batur. Sic per singulas lares domorum illarum
unctio in sanis, vinum et oleum in vulneralis, qui factuni est. Denique finitis assatiqnibus illis ad mon-
es dexterae Dei. digitus, divisus in donis, unus et tem magnuni et altuni transportatus est, qui aperuit
fdem jn singulis, qui Paracletus diceris, qui pro se, et de eo maxima flamma ascendit, illuc illo
peccaljs suis mosrentes consolaris, domim Dei, intromisso mons se clausit,
cquarum fons vivus, inexhauslus , misericordia, Ecce leslimonium habes, qupd iu locis singulis,
ignis cpnsmnens, rubigipem peccati auferens, cha- in quibus homo peccat, et puniri habeat. Sic per
ritas Deum et nos conjungens! Qronipoteni,issime, singuia sacra tempora , sic per singulos sacros
roisericordissime Domipe, te rogamus, ut ab ,hap ordines, sic per singulas professiones, sic per sin-
blasphemia custodias nos , quia vere credimus et gulos gradus consanguinilatis , sic quidquid tale
cpnfiteniur qupd tu es ompiuin peccatorum remis- inyeniri polest, in quibus.hominespeccant, singillar
»io. Non est multitudo, npn est quantitas aliqua ' tim punire s,e debent. Mane ergo in loco, in quo
peccatorum, quae pQtentiam et miserieqrdiam tuam peccasti, ut vivas ibi et ibi pceuileas, nepost mor-
excedat. Ad^unt exempla, quibus proijemus dicta. tem ibi et ibi exagiteris (10).
Multitudo pecca.torum fuit in Maria Magdalena, D j CAP. XXIII. Quidam pmnitenles exemplo adulterw,
ciii dimissa sunt pepcata multa, quimlilas ip Paulp paucis a Christo absolulw, se muniunt, sed deci-
persecutore, in David verhum Uriae. Ille misericor- piunlur.
diam conseciilus est, quia ignprans fecit; isle, quia Forle nunc dicis : Taedet me Sisputationis tua?;
peccasse se dixit, audire meruit: Dominus quoque quia pene nusquam, ubi se praebet occasio, de pce-
Irdnstulit pecf.aty.rntuum, rion morieris (II Reg. xn). rtitentia taces, et ita eam multiplicas, exaggeras, ila
Item in Corinthio illp. fornicatore, cujus similis difficilem exponis, ut etiam ipso auditu deterrear et
forriicatio nec inter gentes audiebatur, cui quia timidus efficiar. Et mirum est valde, unde hanp
Corinthii, et Paulus donavit. Hoc specialiter totum formam et hunc modum poeiiitentiaebabeas, cum Do-
opus tuum fuit, Domine, sancte Spiritus, licetDeus minus. mulieri in adullerio deprehensae simplicem,
operatus sit Pater et Filius. Eamdem ergo miserir facilem et compendiosam indixerit poenilentiam.
cordiam fac in omnes, qui te adorant, invocantg Gaudeo, frater, de hac opposilione tua ; quia qui-
^l omnipotentiam tuam confitentur. dam sunt; qui se hoc exeroplo muniunt, sed deci-

(g) K, L,ocelli. (10) Cod, exiquris,

889 LIBER DE POEN.TENTIA ET TENTATIONIBUS RELIG. 830
p'autur. Hoc primum dicere posstimus quod boc A.mullis uuum exemplum accipe. Yitium fornicalionis
privilegium communem legem non facit. Nonnun- non stiperatur nisi in jejunio et oratione. Ih viclo-
quam enim Deus aliqua fecit, aliis aliqua facere ria igitur fornicationis conquiritur virtus castitatis.
praecepit, quae nobis in exemplura trahenda non Uno enim labore et vitium vincitur et virtus acqui-
suut. Praeter haec, si recte inspexeris, perfeclissi- ritur. Si ergo illa debuit ad virtutes proficere, et
mam poeniteutiae formam in hoc pcenilenliali Do- nolle peccare, cuin utrumque sine pugnae labore
mini invenies. Veni ergo, fraler, httc, esto lecum, fieri non potuit, perfectaepocnitentiaeformam Domi-
esto mecum, inspiciamus hujus poenitentiaeplenitu- nus in his verbis huic mulieri tradidit. Noli igitur
dinem, omissis quibusdam circumstaniiis , quia taedere super his quae scire et facere necessa-
videlicet ante hoc opus, quod in peccatrice "ista rium est.
facturus erat, perrexit in montem Oliveti, hoc est in CAr. XXV, Ob malitiam hominum religioso non
altiludinem misericordiac : Miseralionesenim Domini facile de loco ad locutn cominigranaum.
super omnia opera ejus (Psal. CXLIV).Item et quod Cur vero de loco ad locum transire tibi menti sit,
per hoc quod accusalores mulieris semetipsos id causae fore fateris quia omnis disciplina nostra
cognoscere fecit, exemplum dedit, ut in se discant periit,
magistri, quomodo aliis peccata sua confilentibus " Tres quidem causse sunt, pro quibus mutatio looi
debeant misereri, His , inquam, et aliis omissis, fieri potest, videlicet persecutio, defectus necessa-
consideremus verba sola pcenitentiae, mulieri nunc riorum, destructio Ioci vel ordinis. Sed hoc tempore
a Domino injunctae, si talis pcenilentia, qualem quo ibis, et quo fugies ? Proverbium vulgare est :
abhorres, hic inveniri possit. Morde digilum unum, iterum unum, et iterum unum,
CAP.XXIV.Mulier adullera, a Christo ex-Judmorum omnes wqualiter dolenl. Legitur in Josepho quod
manibus erepla, perfeplmpmnilenliw formam prw- quidam praesagium futuri excidii, quod sub Yespa-
buit, siano et Tito factum est, diu quotidie clamitaverit:
Poenitentia sic describitur : Pmnitentia esl pec- Yaeab oriente, vae ab occidente, vae a meridie, vaeab
tala comtnitsa deflere, et.deflenda ullerius non com- aquilone, vae undique, vaeet mihi! Instar ego pos-
miitere. In hac tria consideranlur : cordis conlritio, sum clamitare : Yaea scapulari Cisterciensium! vae
oris confessio, operis salisfactio. In cordis coutri- a cuculla Cluniacensium! vae a tunica Praemonstra-
J.io..e humilitas, in oris confessione verecundia, in tensiumlvae a camisia Regularium ! vae ab omni-
operis satisfactione labor. Yide nunc si in pecca- bus angulis mundi! Ubi lex? ubi fas? ubi ordo? ubi
trice ista haec fuerint, et quomodo fuerint. r silentium? ubi lectio? ubi opus manuum? ubi com-
Cor contritum habuit quia cor ejus lapideum a munis vita? omnes quaerunt quae sua sunt, aut
Christo in molle demutatum est. Quod per scriplio- publice aut privatim,
nero illam, qua inclinatus in terram scripsit, signi- Dicis mihi : De quibus hsec dicis, de subditis an
licavil; quia cor ejus digito suo, id est Spirilu sancto de magistris? A sanctuario meo incipite. Sunt enim
ad poenilenliam informavit. Ibi humilitas fuit, quia magistri prurientes auribus. Sunt quippe illa nunc
se peccasse recognovit. Oris confessio fuit, quia tempora, quae apostolus Paulus futura praedixit, in
propter ream conscientiam nil contradicere habuit. quibus omnes tam magistri quam discipuli spe-
Quid putas verecundiae habuit, quando culpa ejus ciem pietatis sunt habentes, virlutem autem ejus
accusatoribus sttis nola fuit, et Deum, quem nil abnegantes. In mundo vero ubique dolus, ubi-
Jatere potest, inspeclorem et judicem habuit ? que lraus , ubique perfidia : fides nulla ,r et ita
Maxima pars est poenitentiaeverecundia, quia poeni- nulla, ut ipse Dominus dixit : Dum venerit Fitius
tens sponte patitur prosua culpa. Quid putas etiam hominis, putas inveniet ftdem super lerram? (Luc.
timoris habuit, quando solam sententiam lapidatio- xviii.) Et propheta : Non est, inquit, verilas, tioti
nis exspectavit? est misericordia, non est scienlia Dei in lerra. Maie-
-
Hoc maxime nunc est in quaestione, quomodo Q dictum et mendacium, el homicidium, et furlum, el
opus satisfactionis iu ista fuerit, cum nec in verbis adullerium inundaverunt, et sanguis sanguinem teli
Domini, quae ad eam dixit, aliquid tale sonuerit, git (Ose, iv). Sed in istis nonnullis ita praevaluerunt
nec ipsa pro culpa sua aliquid fecisse legatuir. Vade, ecsnobitae saecularibus hoc tempore, iit merilo eis
inquit, r.on sis otiosa, sed vade, id est profice in vir- dici possit : Erubesce, Sidon, ait mare (Isa. xxiu).
tutibus. Yirtutes autem nullus sine labore consequi Ilem propheta : Justificasli in viis tuis pessintis soro-
potest. Jam amplius noli peccare (Joan, vin). Non rem luam Oolibam (Ezech. xxin).
dixit : Non pecces ; quia nemo, quo adhuc vivit, Mane ergo in loco tuo, et dic quod ille dixil •. Vue
siue omni peccato esse poterit, criminale tamen et mihi! Sed quo sensu ? Ne durum libi videalui -„
quodlibet vitandum esl. Noli peccare, hoc est volun- audi : Yaetibi, vse et mihi, vaeomnibus qui zeluiu
jatem peccandi aliquod criminale non habeas. Nemo Dei habent, quod haec tempora videre duravimus!
putet se severam posse poenitentian agere, et Quoniam abundavit iniquitas, refrigescet charilas
simul volunlatem peccandi bahere. Qui actu et vo- mullorum (Matlh.xxw). Mane ergo in loco tuo.
luntale peccata derelinquunt, continuo eis tentatio- Ubique sunt scorpiones, ubique dracones, cuin
nes insurgunt, quae sine labore vinci nequeunt. Pyo quibus et inter quos Ezecbiel habitat. Lot quoque
891 ANONYMIS.ECULI XII. 892
cuui pessimis liabilahat, qui animam jusli iniquis A mare, qui semel viderit sufilcit. Timorem vero ju-
operibus de die in diem affligebant. dicii futtiri semper prae oculis habere Saloniou
Et quia non invenis ubi requiescat pes tuus, snadel : Semper, inquit, memorare nottsshna lua, et
mane in loco tuo, ut columba reversa mansit in in wlernum non peccabis (Eccli. vn). Quod domi
arca. Observa tamen et cave ne ciun aliis culicem facere poteris, etiamsi Josaphat nunquam videris.
liquaveris, tu camelum gitilias. Quod dico, graviter Mons Oliveti, monsest pinguedinis, dulcediniset
ferre noli; quia hoc dico, ut tu salvus sis. Oplo enim misericordiai. Nihil sic dulce, quam hominis pecca-
etsi plures non possiim, v l.te uiiuin consiliis nieis toris misereri. Nihil sic magnuni, quam hominem a
Domino lucrari. Curii juvenis eram, piscandi con- peccato jiislificare posse : plus est enim hominein a
suetudinem cum hamo babebam; saepe lentavi, peccato jiislificare, quam hominem creasse. Hanc
mullum laboravi, unum thymalluin omni tempore autem misericordiam corde conlrito et humiliato
piscalionis meae cepi, in quo mullum delectabar, et apud Deum invcnire poteris, etiamsi.monlem Oli-
domino, cum! quo conversabar, in munere obluli. veli ullra mare nunquam videris.
Thymallum illum te inlerpretor, si modo hamo Jordanis est fluvius confiuens de duobus fontibus,
verbi Dei te capere possim, ut vel le solum Domino Jor videlicet et Dan, qui ad radices Libani monlis
Deo meo offerre habeam, et tecum laelari, et in oriuntur, etgrandiusculi separatiui fluunl, deinde iu
Domino le frui merear. Amen. unum amnem congregantur, et deinceps Jordanis
CAP.XXVI. Quomodo quis spiriliialiler loca sancta, vocantur, quod descensuseorum inlerpretatur. Sine
corpore domi posilus adire possil? aqua Jordanis hujus poleris baplismo et posnilentia,
Nec hoc praeteribo, quod dixisli, quia animus duobus his remediis cooperanlibus, quasi duobus
saepesuggeral libi peregrinari. Quo? Jerosolymani. fontibus confluenlibiis ablui et mundari, si descen-
Ad quid? Ut visitem, inquis, ibi loca praesentia deris, hoc est si te butniliaveris. Si igitiir altare
Domini corporali sanclificata, videlicet Bethlehem, tttum lua Bellilehem est, si armarium luum tua
Bethpbage, Bethaniam, Josaphat, montem Oliveti, Betbphage est, si cella lua tua Bethania est, si
ipsumidenique Jordanem. timor futuri judiciitua Josaphat est, si misericordia
Non habes ire necesse, quia tantum tua luus mons Oliveti esl, si baplisnius et poeniten-
Csolum,ttonanimum, tnutant,qui transmare currunl. tia tua tuus Jordanis est: si haec, inquam, hoc est
Non habes ire necesse, quia haec omnia domi eorum significata domi tibi sunt et esse possunt,
poleris invenire,-etsi non ipsa loca, tamen eorum non igitur necesse habes ire Jerosolymam, et visi-
significata. Bethlehem domus panis interpretalur. (, , lare loca illa ultra mare posita. Omnibus his occa-
Christus, qui quondam in Belhlehem secundum sionibus spoliattis dicis adhuc : Vel hoc mihi con-
carnem natus, el in praesepio est inventus, nussc cede, ut earo Jerosolymam, ut sallem orem ibi.
ubique in omnibus sanctae Ecclesiaj altaribus inve- Audi : Mulier Samaritana dixit ad Jesurii : Palres
nitur, licet non talis hic qualis ibi. Elsi Chrislum, noslri in monle hoc adoraverunt: el vos dicilis quin
inqtiit, secundum carnem cognovimus, sed nunc non Jerosolymis locus est, ubi adorare oporlel(Joan. iv).
novitnus (IlCor. v). Non ergo.habes necesse ultra Et Dominus Jesus : Mulier, inquit, crede mihi, venit
mare uno loco quaercre quod ubique invenitur. hora, quando neqve in monle Iwc, neque in Jerosoly-
Aliare eminus tuum est tua Bethlehem. mis adorabitis Patrem (subaudis : secundum ritura
Bethphage domus buccw interpretatur. Domus etopinionem, quaeluiic temporis apud illos fuerunt).
tua domi domus buccae est, quia habes apud t« Sed venil hora, quando veri adoratores adorab'cnt
scripta sanctorum Patrum, quorum ora Spiritus Palrem in spirilu el veritale (ibid.). Subaudis : ubi-
sanctus, ul talia dicerent, perflavit, quibus docent que, secundum quod Pauius quoque dicit : Volo
nos in hac lerra esse peregrinos nec habcre bic vos in omni Lccoorare, el puras manus ad Deum te-
manentem civitatem, sed futuram quaercre debere vare (I Tim. n). Proinde Jerusalem ubique esi. Non
quae non est illa Jerusalem, quae servit cum filiis D igilur necesse habes ire Jerosolymam, ul. ores ibi.
suis, sed illa Jerusulem, quaesursutn est, qtiaelibera Quare ergo, inqtiis, lanla inullitudo honiinum
est, quae oninium nostruramatercst. liaec Betliphage currit Jerusalem? Respondeo : Quare dicit Jesus di-
tibi quotidiana est, quod illa ultra mare esse non scipulis : Vobisdalum esl nosse mystermmregni Dei,
polest. Armarium ergo luum sit tua Betiiphage. cwteris autem in parabolisl (Luc. vm.) Indocluoi
Belhania domus obedientiw interprctatur. Cella quippe el saeculi aclibus semper occupatnm vuigus
lua, in qua (e noto abbaii et Ioco obligasli, Betha- aliquo modo meditari debel, videlicel ut qui domi
nia lita est. Illa ultra mare semel suffiiit, in ista pene sino Deo sunt, devotione hujusce percgrina-
jugiler permanere debes. Debes, inquam, operain lionis erudiantur, ut Deum quem minus Spiritu
dare, ut quemadmodum Christus de Betliania, hoc capere possunt, labore tali promereantur. Simili
est, de donio obedienliae (facttis cst enim Patri ralione pictura fit in ecclesiis, non propter littera-
obediens usque ad moiiem [PhiL.n]), ad coelum, ita fos, sod propler idiotas, quoniara quod est Scriptura ,
et lu in obedienlia inventus merearis esse, ubi ipse litleratis, hoc est piclura idiotis. Ad hoc potest
est. Cella ergo lua sit tua Belbania. qtioqoe illud Apostoli adaplari: Juslo lex non est
Josaphat vallis futuri judicii est. Josaphal ultra posita, sed injusiis (I Tim. i), plagariis, homicidis,
895 LIBER DL POENITENTJAET TENTATIONIBUS RELIG. 894
parricidis, perjuris et similibus. Non ergo necesse A Quisquis pie, fiaetiler susceperil idetn iler,
babes ire Jerusalem, ut ibi ores. Tales ire per- Liber fial a peccato. Domino sibi placalo.
Eant mililes armali, non monaclii, non barbali (12):
mitlc, quales notati sunt superiori descriplione; tu Tales domi retnancant, vota sua adimpleant.
vero yota tua domi adimple. Uagis cerie juvant prece,quam pugnando manu, nece,
non toLlit '
CAP.XXVII. Non licet religioso marlyrii causa Supercinta flocco spala auget, peccala.
mililiam seclari. Spirilus seduclorius agil hos in deterius.
Frederice sis horum examinator.
Praeter has cogilationes, imo tentationes tuas, Caslra tuaimperator,
emundalo, iales inde syncopalo.
haud dissimilis tentatio le apprehendit, sicut ex lllorum apostasia; per te libi vicloria.
aliis lilteris tuis mihi ante has missis cognovi, imo Achor reus in populo cunclis [uil periculo.1
Ite Deo benedicti, ad lioc beLlumjusle scripli,
t
sicut ex ore tuo audivi. Dixisli enim, quod maxima. Donel vobis vicloriam ad wternam tnemoriam.
cupido animum ttium incesserit, ut martyr fieres. Jerusalem liberelur, sicul prius, reparelur.
Sanctw crucis vicloria fial nostra Lwtilia! Amcn.
Igitur in expeditione (II), quae praesenti anno sub
imperalore Romano Frederico, ipso duce, facla est CAP.XXYIII. Non terrena Jerusalem, sed cmleslis,
adversus paganos, el tu ire, et cutn paganis pugnare verw pacis visio esi.
volebas, ut vel sic, occasione videlicet hujys pitgnae Multifariaesunt cogitaliones hominum, nec facile
" quiescit homo eiiam cognila veritale. Dicis ergo
martyr fieres.
Ad quod quia lunc minus, nunc plenius respon- adhuc, quia hujusmodi tenlationes non facile, nec
deo. Aiiam mililiam jurasti, talis pugna tibi non cito discedunt, sed tenaciter inhaereiit ad instar
licel. Exemplum prae manibus habes beatum Mar- illius dicli :
tinum, qui adhuc laicus dicebai: Miles Christi sum, Non missura culem, nisi plena cruoris hirudo.
pugnare milti non licet. ElPelro sic pngnanli dicluici (HORAT.,Dearl. poel., v. 477.)
est a Domino : Milte gladium in locum suum (Joati. Dicis ergo adhuc : Si me non sinis gladio pugiiare
xvm). Lege omnes vitas et passiones sanctorum pro Jerusalem, saltem concede, ut sim in pace
martyrum, et non invenies aliquem marlyrum per- apud Jerusalem ; quia Jerusalem visio pacis est.
secutorem suum interficerevoluisse, ut seocciderct. Erras, imo Jerusalem, de qua tu intendis, nun-
Novusn genus maiiyrii esl, alium interficere veile, quam vel raro pacem habuit, semper in bellis fuit,
ut se occidat. el adhuc est, sicut hodie videre est. Non ergo paceui
Si te'pugnare delectat, pugna ul Moyses. Moyses ibi habere poteris, non paoem corporis nec-cordis.
solus in monte plus pugnabat orando, quain Josue Non ergo interprelaiio nominis, quam tu dicis, quia
cum omni exercitu suo malerialibus armis dimi- Q Jerusalem visio pacis est, huic Jerusalem lerrena;
cando. Quando enim Moyses orabat, Josue vincebat; convenire poterit, sed illi coelesti Jerusalcm ctijus
qaaado vero Moyseslassus intermisit, Amalecvicit. isla significaliva cst, cujus fines Dominus pacem
Igitur si Marlinus gladio pugnare non voluit, quia posuit. Quae est ergo ista Jerusalem quae bellicosa
aliam miiitiam spiritualem cogilabat, desiderabat, est, et pacem tantum habet in nomine? Ipsa est
et landem ipse opportuno tempore exercebat; si populi Dei, hoc est signilicat populum Dei, quae
Pelro, Domino prohibenle, gladio alieno pugnare quandiu hic carne peregrinatur a Domino, bella
non licet; si nullus martyrum persecutorem suum tentalionum ab hostibus, a diabolo, a*proximo, a
iali gladio impelebal, ut se marlyrem faceret: tu propria carne lolerare habet; in noniine auleui
quoque horum admonitione inductus talem cogita- tanlum nunc pacem habet. Sed tunc in re erit Jeru-
tionem, imo lentalioneni tuam Ionge fac a te. salem, cumperveiierit, ubi perpelua pax et nullum
In hac expeditione jam coepta multi clauslralium bellum erit. Non ergo in istam Jerusalem habes
voti, quidam eliam ofliciisui obliti,spiritu seductoris abire, quia tu ipse libi es Jerusalem. Hoc lantum
decepti, iter illud aggreilienles armis ut laici pu- satage, ut post laborem hujus belli pervenias ad
gnare parabant. Super quorum dementia quid sen- illam coelestem Jerusalem, quae vere visio pacis est.
serim,quidreprehenderim,quid suaserim, rhyihmo D CAr.XXIX. Nec soliludo nec eremiiica vila, sed obe-
edidi ; eujus lectionem quidam monachi graviter dientia, prwlalo prwslila, passionibus anintum
lulerunt, nonnulli, quibus placuit, exponendum liberat.
rapuerunt. Quem hic inscribere curavi, ne pereat Tanquam hydra es miillorum capilum, aliis ante
quod potest fore utilitali : succisis, adhuc unum libi restat, videlicel quod
Fredericus imperatpr, afllictorum consolaior, eremita fieri medilaris. Sed quare, libenler audio;
Omni notum sit swculo, dare se vull periculo. sed cur, quaero. Quod scio, ut opinor. Conjicio
Perganl secum Cbristiani, reverlenlur bene sani! cnim, quod bac de causa soliludinem eremi deside-
Si quis vero ceeiderit, in wternum sdlvus eril.
Lignum crucis, signum ducis. ras, quia importunitatem et improbilalem cohabi-
Via pacis, spes salulis. tantium fratrum propter infirmitalem et passiones
Iloc sequatur exercitus, ejus signo insignilus.
Crux prwcessit,non recessil, luat quodpaganu-sgessil. animi lui ferre non vales, putasque tibilevius esse,
si solus sis, et idem sis in soliludine, qui in coeno-
Scripla sua cunclis tnisit, Clemens papa hoc pro- bio fuisti.
misit :
(11) ^Elas auctoris. (12) Id est (ralres Laici.
 «05 ANONYMISJECULI XII. 898
Solus In solitudine non es propter instantiam A CAP.XXXI. ln omni ordine homo saLutemconsequi
daemonum et teutationum, quibus solitudo ad boc volerit, si recte vixerit.
familiarior est, sed tibi poriculosior, quia si ceci- Multsesectae sunt,quas homines eliguntet sequun-
deris, non habes sublevantem. Lectio VilaePatrum tur, sed sollicite perpendalur, quo novissima eorum
lestatur, quod dico, verum esse. Talis es quoque perducant, sive adicoolum sive ad infernum. Nou
in solitudine, qualis illuc venisti; quia passiones enim ille fruslra dixit: Sunt viw, quw videntur rec-
anirni, quas in coenobio, et ibi pateris. El verecun- tm, sed novissimaearum perducunt in infernum(Prov.
dius esl ab eadem passione in solitudine in nrinori xvi).Non accuso seclas, quae secundum Detimsunt.
superari, quam in ccenobioa rhajori forte superari. Lex enim bona est, si quis ea legitiine utatur. Sed
Yerbigratia : in iram frequenter inovebaris in cceno- sunl quidam, qui vel propler taedium, vel curiosi-
bio; sed cum non habeas in soliludine, cum quo tatem, vel superbiam, vel vanam gloriam, vel incon-
liliges, putas illam passionem irae a le quiescere. stantiam de secta ad sectam sicut passer transmi-
Tale quid in verbis Palrum Iegilur. Quidam frater grant. Hoc il!e concedere voluit, qui dixit: ln
egressus de coenobioin soliludinem, cum solus ibi Dominoconfido,quomododicitis animmmem: Trans-
maneret, quadam die vas aqua implevil, et juxta se tnigra intnonlem sicut passerl (Psal. x.)
posuit. Quod cadens versatum est; quod ter ita B Sunt enim , qui quosdam sollicilant, dlcentes :
ccntigit. Terliavice, vaseillo arreplo, iralus fregit. Transite ad nos, vita el ordo nosler allior est. Hi
Qui cum ad se reversus esset, cogitavit- quia ab ira scire debent, quia in omni ordine uni Domino ser-
superatus est, et dixit : Ecce solus sum, et lamen vitur, ubi perfectionem idoneam sibi quisque con-
ab iracundia victus suin. Reveiiar ergo in coeno- sequi polerit. Noli ergo esse passer, mane in ordine
hium, quia ubique pugna opus est, ei patientia, et el loco tuo. Non est tulum saepemulari,quia omnis
maxime adjutorio Dei. Sic reversus est in locum subita mutalio 11011fit sine*quadam permutatione
suum. .Nota quod isle dixit : Quia ubique pugna animorum. Non est tulum vagari; quia non invenies
opus est. Sed ubi durior pugna, ibi gloriosior est cilQ praesepe lam certum ul tuum. Consilium quae-
vicloria. Si igitur in coenobio tibi coniigeril pltas siisti, hoc consilium meurii est.
tolerare, cogita de majori mercede. CAP. XXXH. Spondet auclor discipulo sua apud
Ad instar hujus aliae passiones animarum, ut est Deum suffragia, et sua errala excusat.
fornicatio, superbia, et vitia similia eremitas viclos de Post omnia, quae in litteris tuis proposuisti,
soliludinein publicum ejecit et ejicit (sic). Maneergo dixisli quia propheta magnus essem inoculis luis.
in cella lua, et subditus esto abbati tuo et vocatione, /_ Ego scio quis sum; peccalor sum, non propheta,
qua vocalus es, in ea permane. Esto vulius unius, nisi in hoc velis me dicere prophetam, quia a sensu
quia »ir duplex aniino inconslans est in omnibus viis prophetarum non degenero. Quidquid iili de praete
suis. Noli csse Proteus diversarum formarum, sed rito, de prsesenti, de futuro, Spiritu sancto docente,
Anna, cujus vultus non sunt ampLius in diversa locuti sunt vel scripserunt, ea ego credo, et secun-
mulati. dum ea, quod loquor, loquor; quod scribo, scribo
CAP.XXX. Vita cotnmunis vitw Reclusorum ad latidem Dei et aedificalionemproximi. Sic ubi
prcsferenda. erro, noli litteris meis inservire lanquam authenti
Quid dicam de hoc, quod pene oblilus fueram, cis, sed filios excussoruin , id est expositores pro-
quod iater caelera, quibus soilicilabaris, dixisti, phelarum consule : illos securus audies.
animo tibi esse, etiam veile includi. De hoc nulla Concludis tandem litteras illas, ut invocem gra
est mihi doctrina, quia nec experimento nec lectione tiani Spiritus sancti super te, et auxilium orationis
super hoc aliquid didici. Laudabilius lamen et per- propensius impendam pro te. Patrono opus habel,
foctius esse mihi videtur in conventu fratrum nia- quem inlercessorem paras. Sed lamen mulier illa
nere, ubi sive velis, sive nolis, oportet te ad con- Chananaeapropter idololatriam a Domino cani com-
suetudines chori, capitolii(lo), dormilorii, refecto- ID parata, pro filia exaudila est. Nam a Domino audi-
rii, temporibus el horis constituiis, semper esse vit : 0 mulier, tnagna est fides tua, fiat libi sicut
paratum, et ubi ad imperium pruelati et seiiiorum peliisli. Et sanata est fdia ejus ex illa hora (Matth.
tuorum voluntates tuas frangas. xv). Fiat igitur et libi secuudura fidem ttiam. En
Laudabilius, inqttam, est, sic in congregatione morem tibi gessi. Scripsi tibi, ut rogasti, imo ul
vivere, quam inclusum esse, qui, quando vult, orat; exegisli, tanquamfidus interpres, qui verbum verbo
quando vult cessat; quando peccat, non esl qui reddit. Ad singula, quse proposuisti, respondi, iu
jnclamet eum; quando vult, dormit; quando vult potui, non ut volui. Sentenlias sermonibus imperi
surgit; quando et quomodo vult jejunat; quando tis involvi, grandia serpunt humi. Hoc tanlum con-
vull el quomodb vult, reficit; quando et quomodo solatur, quodplanum et breve est, quod scripsi.Tu
vult, omnes volunlates suas liberefacit, nec in his Iegis et laudas, quia diligis; alius legit, fastidit,
jmnibus aliquem arbitrum admittil; ipse sibi et lcx vituperal, et dicit : Posl gratas mensas el tot dulcia
et judex est. fercula sanctoruiu Patrum recte bene et magnifice
) '15) lta cod.
897 LJBER DE POENITENTIA ET TEXTATIONIBUS RELIG. 8f8
scribeniium iste sua nulla ingerens, tanquam papa- ,A hujus? (lbid.) Sed et bis, qui secundum carnem
ver omaso apponit, ut vomitum fastidii provocet. sunt, et quae carnis sunt, sapiunt, isla pugna con-
Poterat enim coena sine his duci. Omne quiescit; quia in eis caro, quae subjeeta deberet
Ergo supervacuum pleno de peclore manat. esse spiritui, perverso ordine spiritui dotninatur,
Contra istos hoc mihi consolalioni est, quod perso- ila ut jam concupiscentiis carnis spiritus non relu-
nam auctoris nesciunt. De hoc salis dictum est. clelur.
Finis venit, finis venit, finis venit. Finis scribendi, Dicis : Si ergo in eis, qui seeundum spiritum
fir.is vivendi, finis promerendi. Quare scribendi ? ambulant, pugna est, et ego unus ex illis esse
quia nec oculus nec manus mihi est, nec notarium volo, qui spiritum sequuntur, quomodo unus esse
habere possum. Quare vivendi ? quia septuaginla et possum, ut tu suades? Ad haec inquam . Qui diu
Irium annorum sum, et proinde ipsa natura me in mortalitate et mutabilitate hujus lemporis gumus,
nunc urget in moriem. Quare promerendi? quia nemo ex toto unus fieri potest; quia caro, quae
inuiilis sum, nil boni facere possum. Post hoc judi- adversus spiritum concupiscit, non permitlit. Non
cittm me manet, ubi milii resurgentireddetur, quod lamen quis desistere vel desperare debel, sed ope-
promerui. Jgitur, frater mi, miserere naei, et in ram det, ut quantum posset, carnem edomet, et
oralionibus tuis memenlo mei. Quia me libi ultra B spiritu subjiciat exemplo illorum, de quibus dicilur :
scripturum non credo, exlremam roanum imponere Qui autcm Chrisli sunt, carnem suatn crucifixerunt
tibi volo. Dimidium, hoe esl imperfectum dimillere cum vitiis et concupiscentiis (GaL v). Et si plenarie
te nolo. Perfectus atitem eris , si id, quod dico , in praesenti fieri non potest. sicut in futuro fulurum
feceris est, laborandum lamen est, ut quod nunc ex parte
CAP. XXXIII. Quomodo homo semper unus secum est, quandoque perfectum reddalur. Apostolus hoc
esse possil? promittit : Ex parle, inquit, cognoscimus,et ex parte
Noli esse multus vir, id est multarum cogitalio- prophetamus. Cnm autem venerit, quod per[eclum
num. Eslo vir unus, id est unius voluntatis, et est, lunc evacuabilur, quod ex parle est (I Cor. xm).
unius intenlionis, et illam voluntatem el inlentio- Et Dominus ad Marlham : Maria optimam partem
nem Suam refer ad unum. Et quod est illud unum ? elegit (Luc. x). Parlem dixit, non toium; quia
Videlicet illud uhum, quod est necessarium. Quod quidquid homo in hac vila de Deo cognoverit,
est illud unum? Libera et plena contemplatio Dei. dilexeril, gustaverit, ad futuram plenitudinem pars
Estoergo unus, et qu^re unum, adhaere uni, ut sis est, non totum. Videmus enim nunc per speculum et
unus cum uno. in mnigmate, tunc aulem fdcie ad faciem videbimus
Dicis : Quomodo potest fieri, ut simus unus, " eum sicuti est (I Cor. xm). Sunl alia quoque impe-
cum secundum Paulum iri quolibet noslrum duo dimenla, quae homineni prohibenl esse unum ad
sint homines, inlerior scilicet et exterior hom«, et uaum, res videlicet et negolia saeculi, quibus homa
hi sibi invicem adversenlur, et haec pugna inter eos implicalur, aliquis nolens , aliquis volens. Harum
maneat quandiu in ista morlali carne vivitur? rerurii meditatio, quaesitio, appetitio sunt mu-
Horum, quae dicis, mulla doclrina apud eumdem scae circumvolantes, quae oeulos cordis, quibus
Paulum est : Licet, inquit is, qui foris est, nosier Deus videri debet, confundunt. Has rtianu sollici-.
Iwtno corrumpatur, tamen is, qui imus est, renova- ludinis abigere debet, qui vult esse unus ad unum.
tur de die in diem (II Cor. iv). Ecce duo homines Hoc imperat Psahnista dicens : Vacate et. videte,
in uno homine! Et quid dixerit duos homines, et quoniam ego sum Deus (Psal. XLV).Igitur Deus
pugnam eorum exponons, manifeslat: Caro, inquil, illud unum est.
concupiscil adversus spirilum, et spiritus adversus CAP. XXXIV. Qua ralione homo cum Deo unus fieri
carnein (Gal. v). Caro igitur et spiritus unius ho- possit. .
minis sunt duo homines unius hominis. Quae sunt Quomodo aulem fieri possit unus ad unum, id
aulem, in quibus discordant caro et spiritus ? Mani- Q est homo ad Deum, merilo quaeritur, ciim alia na-
festa sunt, inquit, opera carnis, quw sunt fornicatio, tura sit hominis, alia Dei; el aliter homo sit unus,
immundilia, luxuria, veneficia, inimicitim, conlentio- aliter Deus unum. Homo compositus est ex anima}
nes. wmulationes, irw, rixw, dissensiones, hmreses, et corpore ; sed alia natura est animai, alia corpo-
invidiw, homicidia el his simiiia. Fruclus auletn Spi- ris : ergo liomo ex diversis compositus est. Quo-
riius esl : Charilas, gaudium, pax, longanimitas, modo ergo unus esse potest? Non quidem, quod
bonilas, benignitas, fides, modestia, continentia, unquam caro fiat aninia vel e converso; sed quod
castilas (ibid.). Haec sunt, scilicet illa et isla, in concupiscentia auimae, et utrarumque una fit con-
juibus sibi invicem adversanlur caro et spiritus, cupiscentia seniper immutabililer tendens in unum,
ed in his tanluin, qui non secundum carnem scilicet Deum. Unde Psalmisla : Cor meum et caro
mibulant et carni repugnani, ut Paultis, sicut ipse mea exsultaverunt in Deum vivum (Psal. LXXXJII),
ie se mamfeste lestatur : Video, inquit, aliam leyem quod in hac vila fieri nequit, in futuro vero plene
in membris meis repugnanlem legi mehlis mew (Rom. erit. lta fiet homo unus, cum concupisceiitiam
vn). Unde ipse hac pugna fatigatus exeiamabat : habuerit unam, non corruptam, sed renovalam,
ln[elixego homo! quis me liberabit de corpore mortis non ad se, sed super se, aon horariam sed sempi-
 899 ANONYMI'S^ECULl XII. 900
ternam. Hliid autem unuin, ad quod homo fieri A videlicel muila vocabula in bominis natura multi-
debel, unus Deus est. Deus autem unum est. Quia plicitalem et mutabilitalem significant : ila quoque
ejus essentia simplex est. Siinplex est, quia non est multa vocabula diversa de Deo, qui nec non sini-
ibi alitid et aliud , unde composita conslet illa plex, nec inutabilis est, dicantur? Hoc inde est
essentia. Nil accedit ei extrinsecus, nil habet diver- quod aliter habent significare , qu<e de homine
sum intrinsecus. Quidquid igitur esl, essentialiter dicunlur, aliter ea, quae de Deo dicunlur. Quae de
unum est, cui totum est unum esse, et simplex hoinine dicuniur, quod in homine sint, non quod
esse, quod est. Ideo verum est ei esse, quod est, homo sint, dicuntur, ut est memoria, intellectus,
quia lotum unum et simplex est esse, qttod est. dileolio, sapientia et quidquid horum simile colle-
Sunt nonnulla, quae unum dicunlur, sed diversis geris. Qtta".vero de Deo dicuntur, quaecunque talia
inodis. Est unum, quod collectione dicitur unum, de Deo dicuntur, quae ad se dicuntur, ut est vivus,
quemadmoduin gregem unum dicimus, in quo sunt seternus , immutabilis , sapiens , potens , juslus ,
multa animalia. Est unum, quod composilione di- bonus, beatus, et borum oninium catalogus, quss
cilur unum, ut corpus, in quo multa membra sunt. secundum qualitalem subslanliae dici videnlur, non
Est unum, quod simililudine dicitur unum, sicut seeunduin qualilatem, sed seoundum subslanliam
cum vocem dicimus unam \ocem, quae amultis est " dici intelligendura esl. Absit enim, ut Deus secun-
prolata. Horum omnium nihil vere est unum, se- dum subslantiam dicatur, et bonus secundum
cundum tamen aliquem cffectuni unum dicta sunt; qualitateni, sed ulrumque sccundum substanliam !
quia quodammodo ad uiiitatem accedunl. Iiiveniun- Non enini in illa simplici el incommutabili Dei
tiir qusedam res, quae vere unum dicuntur, sicut natura aliud est esse, et aliud bonum esse; aliud
animae nostrae, quae vere unum sunt, in quantum magnum esse aut sapienlem aut verura esse, aut
esseutialiter sunt, sed summe unum non sunt, quia cmnino ipsum esse. Sed haec omnia, et quaecun-
invariabiliter non sunt. Quod igilur csseiitialiler et qUe ad se dicilur, una et simplex el incommutabi-
invariabililer tinum est, vcre et summe .unum est, lis essenlia sunt, hoe est, unum et idem sunt.
quod solus Deus est. Cum igitur natura hominis, et Excellit ergo Dei substantia omnibus creatis sub-
natura Dei ita diversi sint, ut dicluin csl; quia stantiis, ita ut dici possit substantia supersubstan-
liomo ex corpore et aniina constat, quoruin naiura tialis. Pluraliter dixi substantiis, quia subslaulia
diversa est, el ideo multiplex, nec vere unum esse non uno niodo accipitur.
possit; quia in corpore aliud est magnitudo, aliud Substanlia enim quandoqiH a subslando dicitur,
color, aliud figura, et liaecinvicein mulari possunt; fjuod proprie dicitur de materia primordiali, qoae,
potest enim et mutata magniludine nianere idem ut ait Plato, subslat omnibus formis lam stibslaw-
color el eadem figura, ct colore nuitato manere tialibus qiiam accidenlalibus, quae, quamvis in actu
eadem figura et eadeni inagnUudo, et figura eadem rerum nunquam sine forniisd accidentiis invenia-
non nianenle.tam lnagiium esse et eodem modo lur, lamen ad substanliam sui eis non indiget. Nam
coloratum, et quaecuiique alia slmul dicunlur de cor- corpora et spiritus esse possent in natura subslan
pore.possunt et simul et plura sine caeleriscommu- lia;, etiamsi forraae omnes ab eis recederent, quod
tari, ac per hoc multiplex esse convincitur natura quamvis in aotu nunquam fieri possit, tamen intel-
corporis, simplex autem nullo modo. lectus ea sic considerare potest.
Anima vero per se considerala, licel in compa- ISicitttr etiam substanlia a subsislendo quasi sub-
ralione corporis simplicior sit, tamen et ipsa mul- • sistentia, quod secundum formam subslautialem,
liplex, non omnimode simplex est. Quia in anima quae in materia subsistit, dieitur; quia fluxum ma-
aliud est arlificiosum esse, aliud inerlem, aliud teriei sub se stare facit, ut est videre in rebus lam
memorem, aliud cupiditas, aliud timor, aliud laeli- artificialibus quam naturalibus. In artificialibus
lia, aliud trislilia, et alia similia, quae in animae sic. Sit auruni, et sit rude : fluxus est quidam in
naltira inveniri possunt, manifc-sluin est non sim- D eo , quia recipere potest quamlibet formam vel
piicem, sed multipliceni ejus esse naturani: Dei Acbillis, vel Leonis. Si insculpatur forma Acbillis,
voro natura omnino simplex est, omnino inimuta- sistitur illa materia a suo fluxu ; quia inlerim duni
bilis, omnino invariabilis, vere el suniine unum formam iliaii) habet, aliam in se non recipit. In
est. Cum, inquam, nalura hoiuinis et natura Dei naluralibus quoque ille primordialis fluxus sisli-
ita ab invicem differant, Tuerilo quserilur quo- tur, dum ei a natura lalis iornia imprimitur, scili-
modO homo unus spirilus cum Deo esse possil, quia cet huinanilas, ita ut secundum eamdem partem
Scriptura hoc dicil : Qui Domino adhwiel, imus r.on possit recipere formam asini vel allerius cujus-
spiritus est ? (I Cor. vi.) libct rei.
CAP. XXXV. Quomsdo plura vocabula in hominis !)icitur etiam substantia ab utroque et a subslando
nalura mulliplicilatem, nott ilem in divina signift- el a subsistendo, si-.ilicetquae consistit ex materia
cent ? ct forma, ulquilibet bomo, sicut Aristotelis subslan-
Antequam hanc quacslionemsolvam, aliain, quatn tia est a substando, quia sub-stat formis substantia-
illa est, ponam, ut haecsolula illius sententiani non libus et accidenlaiibus ; et substanlia esl a sub-
iropedial. Qnae cst ergo isla quaestio? Quomodo sislendo, quia quodatnmodo subsislit, id est fluxtim
901 LIBER DE POENITENTIAET TENTATIONIBUSRELIG. 002
nialeriaesuae sistit.cum ex colleclione accidentium, A spiritus fieri possint. Uniri nequeunt, qui dissi-
quae in eum conveniunt, fil quodammodo discretum miles sunt. Deus autem et homo dissimiles sunt;
et determinatum ab alia re, quod habet ex proprie- uniri ergo nequeunt , quandiu dissimiles sunt.
tate formae. Hanc dissinlililudinem peccatum et pcena peccati
. Hos modos propter paupertatem Latinae linguae facit. Quandiu isla dissimilitudo manet, tandiu
uno vocabulonos significamus. Graeci vero, quorum uniri nequeunl. Similis autem erit homo Deo, cuin
•linguaabundat in verbis, tria ibi vocabttla habent: ad antiquam dignitatem iiet, sicut creatus est ::d
Hypostasis, quod dicilur subslanlia a sttbsiando, similitudinem el imaginem Dei, imo cum fiet, stipra
quia formis substat; et Usiosis, quod inlerpretalur quam creatus est, et supra quam in crealione acce-
subsistenlia, quod est forma substantialis; et Usia, pit. In creatione accepit posse non mori; in fuluro
quod interpretatur esseniia, quod esl nomen com- accipiel, non posse mori. In creatione accepit posse
positum ex utroque, ex materia scilicet et forma, non peccare, in futuro accipiet non posse poccare.
et habentis simililudinem composili ex materia et Uliumque aulein posse non niori el posse non pec-
forma , ut aniina. Et ideo essentia ponilur pro c.are perdidit, cum peccavil, per quod abiit a Deo
composito ex utroque, quia nec forma nec maleria in regionem dissiniilitudinis. Rediet autem ad Dei
est per se, sed compositum ex utroque proprie dici- " simililiidinem, cum factus fuerit omnino inimorta-
tur esse. lis et confirmatus, ne amplius peccare possit.
Cip. XXXVI. Redilus ad solulionem principalis Quando fiet hoc ? Apostolus dicat: Canet enim
qumstionisde unilate spiritus humani cum divino. tuba el tnorlui rcsurgenlincorrupti, el nos immulabi-
Secundum hanc consideralionem excellit Deisub- tuur (I Cor. xv), tam in corpore, quam in aniiua.
stanlia, sicnt dictum est, omnibus creatis substan- Quomodo? de niorte ad iiiimoiialitatem, de corrnp-
tiis; quia increata esl, nec est materia de maleria, tione ad incorruplionem, de niulabililate ad immu-
nec substat formis, nec est subsistenlia, qua fluxum iabililalem. Per quem ? per Dotninumnosirum Jesum
maleriei sislat; quia est forma sine forma; quia de Chrisliim Salvatorem nosirum, qui reformabil corpus
nullis accidenliis est collecia, nec esl essentia de humililalis nostrw configuratum corpori cLarilatis
ulroque composila. Quia ergo Dei substantia, vel, sum (Phil. iii). Anima vero, ut sit, ubi ipse est,
quod melius dicitur, essentia ita solidum et ita ira- juxla id : Pater volo ut ubi ego sum, illic sil et
mulabile, quod nec mutelur nec omnino mutari minisler tneus (Joan. xn). Et ubi est Christus? in
possit, simplex est, non immerito Dei substantia plena visione diviuitalis; quia, quidquid Deus est,
dicitur supersubslantialis substantia , el essentia g anima Christi videl, lotum inlelligit, lotum uuilum
superessentialis essentia. sibi habel. Si Christus lolum habet, quid superest
Cum ergo tam diversa sit Dei natura et homi»iis nobis? quid nos ibi videbimus? Quanlum ipse dede-
nalura, merito quaeritur quomodo fieri possit qut>d rit. Nemo enim novitPairetn nisiFUius, el cui volue-
dicitur : Qui adhwrel Doinino, unus spiritus est? rit FUius revelare (Mdlth. xi). Magnus honor, ut
(I Cor. vi.) Hujus qusestionis causa, praedicta ila ubi est unicus, ibi sit et adoplatus, non quidem
exaggerala sunt. Hoc primum scias, quod nullus fci aequalis faclus diviniiali.sed consociatus aeternilati.
bac vita, qua corpus, quod corrumpilur, aggravat Quompdo ergo erimus unus cum Domino spirilus?
animam (Sap. ix), quanlumvis sanclus, quauluinvis Videlicet cum naturae nostraefluxus in illo sistetur?
spiritualis, unus spiritus cum Deo plene perfecle- quomodo fluxus nalurae in illo sistilur?
que fieri possit, quod in futuro reservalum est. Cum ad similitudinem divinas formae inseparabi-
Quapropler pttto dictum : Qui adhwrel, non qui liter congluiinalur, quae non mulatur. Tales erimus,
inbaeret. Qui adliaeret, foris esl; qtti inhaerei, inlus qualeillud est, quod visuri suinus. Videbimusaulem
est. Qui adhaerel, separari polesl; qui inhaeret, Deum facie ad faciem (I Cor. XIII). Facies autem
lenaciter conglutinatus esl. In hunc modum secua- Dei una est; facies ergo nostra una erit, quia se-
dum slatum, qui nunc est, et qui fuiurus est, polest D cundum unam faciem Deieril, et semperuna erit;
et illa sententia Domini accipi, qua dicitur : In his quia facies Dei una immutabiliter erit, et facies Dei
duobus prwceptis; videlicet charitatis, lola lex pen- est ipsum totum,quod est. Totum dico, quia Deus
del el prophelm (Matih. xxn). Pendet, dixit, non sive dicatur sanctus, sive aeternus, sivo bonus, sive
manet; quod pendet, cadere potesl; quod manet, juslus, sive beatus, tion isla de eo dicunlur quasi
casum non timel. In hac vila charitas pendet, quia accidentia, sed isla omnia est una vere et sumnie
amilii potest, illa, videlicel quae est incipiens et simplexejusessentia, qtiianonestibi aliudelaliud,
proficiens; quae autem perfecla est, et in finem per- sed omnia unum el idem sunt. Jdcirco facies Dei
severat, illa nunquam excidet. una est. Facies noslra aulem est cognilio nostra,
Dices-.Undelibi haecpraesumplio, quod verba di- qua Deum lalem cognoscimus. Deo autem tribus
vinae auctoritalis sic corrigis? Non corrigo quod modis conjungitur, s visu , intellectu , amore.
aut superflua aut male dicla sint, sed sententia sen- Visu, cum videmus quod esl; intellectu, oum intel
tcnliam parit. ligimus quod est; amore cum diligimus quod
Age, iugrediamur proinde cousiderare quomoilo videmus ei intelilgimus.
Fknn p.t homo. aui diversi in nalura suni, uuus
 905 ANONYMISJECULI XII. 004
CAP. XXXYII. Adhorlalio ad qumrendam conslaii- A plene videalur Deus, Exercehdus est intellectus,
tem cum Deo unionem, el conclusiooperis. quo tunc perfecte capiatur Deus. Nutriendus ei
Tali modo Deo inhaeremus, et sic inhaerendo castificandus est amor, ut tunc ex omnibus viribui
unus spiritus cum Domino c.IIicimur;'non tamen et caste diligatur Deus. Si tu, frater, secundum
aequales Deo, sed ad aequalitalem Dei erimus, quia haecomnia feceris, perfectus et unus spirilus cum
immutabimur : et quod nunc impossibile est, tunc Domino eris. Omnes in hoc consenliamus , ut
erit possibile. Quid enim aliud est immutatio noslra omnes unum simus, sicut Pater et Filius el Spiri-
nisi quod supra, hoc, quod modo esl, tunc erit tus sanctus Unum sunt. .Nos omnes unum simusj
nalura noslra. Et quod nunc videmus, quod intelli- ul habeamus omnes unam voluntatem, unam inten-
gimus, quod amamus, ab eo nunquam in aeternum tionem et unam charitatem, ut videamus, intelli-
defleclemus; qnia prseter hoc nil aliud quaeremus? gamus et amemus Palrem et Filium et Spiritum
Ilabet enim in se omne delectamentum, ut manna Sanctum, unum Deum in Trinitate et Trinilatem in
quondam pro velle cujusque gtisium desideralum. unitate, ei finis est. Sit quoquelibri hujushic finis.
El si boc fieri poluit in re materiali longeDeoimpari, Yive, vale, fraler, sit pax aeterna super te. Amen.
quid dubilas super id< et longe melius nobis in Explicit Tractalulus bonus de pmttilenlia el de
Creatore fieri. B diversis lenlalionibus religiosi cujusdam, quem altef
Sed inlerim, dum in ista corruptione vivimus, religiosussencxeodemlibello informat.
mundandus est cordis oculus, quo lunc plane et

ANONYMI BENEDIGTINI

Qui seeculo XH floruisse videlur

LIBELLUS DE CONSCLENTIA

(D. Bern. PEZIUS,Bibliolhmeca ascet. dntiqtio-nova, Ratisbonae, 1724, lom, YI, p. xxix, ex ms. cod. bi-
bliothecae Mellicensis.)

MONITUM.

DeAnonyroi hujus, minime inficeti, Opuseulo nihil aiiud nunc dieere habeoy quam quod jam ad libel-
lum De pmnitenlia (snpra, col. 865) commemoravi. Codex Mellicensis membraneus, unde id exprompsi,
trecenlis abhinc annis, el quidem perqnam flagiliose exaratus est, cujus menda omnia sine altero exemplo
persanare haud Jicuit. Dispescilur libellus in duas partes, quarum prior a cap. 1 usque 6 de vario slatu et
affeclionehumanse conscientiae succincle et aeute agit interpositis nonnullis gnomis, prudenlia et pietate
plenissimis; posterior pars in cogitationum nostraruin ralionibus et modis, quae res in ascesi omnium
perplexissima est, versatur.

LIBELLUS DE CONSCIENTCA.

PROLOGUS. iC otii, el qiii minoratuf aclu vefcipiel eam (Eccli.

Petis a me, dilecte mi, quod supTa me, imo con- xxxvni). Verumtamen elsi, non eo, quod amicus
tra rae est, videlicet lumen scientiae, conscientiaepu- es, lamen quia importunus es, jusla praeceptuai
ritalem. In utroque falleris, sed falli non credis; ita Domini, (surgam) et dabo, quod tibi necessarium
vel dileclione mea tangeris vel opinione. Ego novi, est, si quid niihi ad manum venerit, Tribual tibi
quid sim, et quid possim; peccator enim sum et Dominus secundum cor tuum. Ipse enim est, qul
ullra modum peccans peccalor, et ingertii vivaeitas dat voci suae vocem virtutis, qui in dulcedine sua
ullum in sie non babel locum. Accedif ad hocnego- pauperi parat, qui replet in bonis desiderium
liorum multiplicilas, quaeeliam in homine"ingenioso tuum.
totius doclrinaesemina vel obruil vel repellit. Juxta CAP.I. Conscienlia abyssus dicilur.
Sapienlem enim sapientia scribenda est in tempore Gonscientia homiais abyssus multa est. Sicu*
 S05 LIBELLUSDE CONSCIENTIA. .906
enim profundum abyssi exhauriri non'polesi a cd- A lh ipso, et ipse in nobis fuerit, cum ipse erit omnia
gitationibus suis. Mare magnum est et spaliosum, in omnibus (I Cor. xv). .'.'".'
ubi replilia, quorum non est numerus (Psal. cui). Propter hoctafhsecure quam sincere alibi loque-
Qjuanibene dicit repliUa! sicut enim reptile lalen- batjir : Gertus sutn, ait, quia nequemofs-nequevita,
ter repit, et.sinuosis anfraclibus huc iljucque de- neque alia iriulta, imo pene omnia, quaeibi enu-
ambulat: et hominis conscienliam venenalaecogi- meravit, poterunt tne sepurare a chariiate Dei, quoi
lationes suaviter intrant et exeurit, ut nescial ho- est in Christp Jesu (Rom.'\m). Et curo tot el lanla
mo, unde veniant- aut quo vadant. Noverat boc, dixissel.,unum, videlicet propriamvoluntatem reti-
qui dicebat: Pravutn est cor hominis-el inscrula- _ nuil, quaesalvationis -et daraiiationis causa est. Et
bile, ei quis, inquit, cognoscelillud (Jer. xvii). Nec attende quoniodo yir Deo plenus cohscieniiam suani
dictum quis pro difficile, sed pTO impossibile; dixerit gloriamsuqm, tariquam eam pleiie inlelli-
quia quod. scrulalionem non recipit, nec cognitio- gens, et se in ea, et dixerit, senon inlelligere, quod
nenr operatur, conscientiam suam rton jam ih gloriam
Vide illum magnum aposloium, Paujum loquor, sed in.ignorantiam captiyahs.Defecjt ergo Aposto-
unicum'scrutatorem conscientiaesuae : Milii aiilem, ius scfutans scrutinio conscientiam suam (Psal.
pro tninimoesl, ut a vobisjudicer aul ab humano " LXIII); el:dum adprdfundiim ejus pervenirese crc-
die (I Cor. IV).Ecce quomodo humanum judiciuni didit, alienum judicium el suuni evacuans, incurrit
evaserat nihii dnbitans ab his, qui fbris sunt! Sed profundum, scilicet judicium Deij quod penetrare
neque, inquit, -tne ipsum judico (ibid.). -El ubi cst, non valet. Ut jani vel conveutus vel-convictuseru-
Aposlolesancle, verbum lui ipsius "dicentis: Sinos ciet : Judicia tua iionmodo abyssus, sed et abyssus
ip^os judicaremus, non utique judicaremur ? (ibid:) tnulla,(Psai. xxxv). . " - -
Cur te ipsum vel nolis vel dissimules judicare? Audi Quid faciemus nos miser-i et miserabiles,' si ille
quare? Nihil^ ait, mihi conscius suni (ibid.). Felix qoi plus omnibus laboravit: cui «tiamclayiger re-
conscienlia non conscia sibi in aliquo, quae pro- gni cumJoanrieet Jacobo nihil cqntulisse videtur;.
prium judicium nort veretur! Yidesne, quam qui' usqiie-ad teftium coelum raptus est (II Cor.
sublimi conversalione , el alienum et proprium xii), ;ta,de seipso sentit el loquitur? Sed ut jain to-
judiciuro non limebat? Latet adhuc laqueus et tum, qtiod de conscientia sentio, verbis nudis et
fovea magna y.s electionis, sed qui vigilantissi-' piiris tuae puritali aperiam, quatuor dislihctiorium
inuin illum oculum luum 11011 possil effugere. Sub- modos assignare decreyi, ut quod^particulatimdi-
junxit enim : Sed nonin hocjusti/icalus sutn(ibid.). _ siinctUmfueril, legatur dulcius, melius conseryetur.
Et addidit : Qui aulem judicat tne, Dominus est " C.VP.II. De
quadrupiici Cqnscienlia.Primo. de con-
{ibid.). Hbcautem leriium judiciuinDei, quod eliam scientidbona el tranquilla.
illa purgalissima conscienlianon comprehendit, ne- Conscientia.alia bona et tranquilla, aliabona et
sciens juxta Scripturam, ulrum odio.qn ainore ditjna iurbata :alia mala et tranquijla, aliainalaet lurba-
sil, cumomnia ei in posierum reservenlur(Eccle. ix). ia. Primum ds primavideamus.
liujus judicii limore concus.sits parilerque percus- Bona. conscientia est, quae et" praelerita• peccala
sus gemebal et dicebat : Qxtod eniin -operornon in- punit et punienda commitlere refugil;. quae etsi
telligo(Rom.-vn). Etsi -eniinexii judlcium mundi,' peccaiuni sentiat, peccato non consentil. Beatus vir,
judicium mei, restat Jainen judicium Dei, quod ine cui noh itiiputavit.Dominus peccalum'(Psat. xxxi),
non sinit inteliigere quodoperor; quia nescio si ait sanclus. Non dixit: Qui noh fecitpeccatum: Non
accepiet quod operor. lpse enim melius noscil me, enim est hic aliquis, nisi unus : et hic est Filius
qnam ego irie, scrutqns renes et corda (Psal. vii), Dei; qui peccatum non fecil, riec inventusesidolus in
occullorum cognilor {Datt. xin), pertingens ad di- ore ejiis (I Pelr. n). Omneergo, quod ipse mihi non
visionem animaeet spiritus. Qui solus novil omriia iniputare de<;reverit, sic est, quasi rion fuerit.
el omnium raliones. 0 singulare sancliSpirilus 6r- D Beati ergo, non quorum nuliaeinventae sunt iniqui-
ganum, si nort intelligis, quod «peraris,-cur alio lo- laies ; sed quorum renusswsunt iniquitates, el quo- •
i.co . dicis : Gloria nostra hwc esl, leslimoniumcon- rum lecldsunt peccata (Psal.xxxi), ut quodahitegu-
scienUwnoslrm (II Cor. i;, quara gloriam tuam con- mento quodammodooculis Dei abscondaniur. 'Felix
scientiairt vocans? Sed ex parie intelligit, ex parte anima, quaepeccalum sehliens, peccato non consen-
'.non inlelligit. Intelligit plane, quia et suuro et alio- l.t, qtiam, etsi cogiiatio inquinat, ratio lavat pu-
rum*supergressus est judicium. Sed circa Dei judi- guaiis el repugnans legi peccati. MoiestaJucta est
.'cium detinetur, ubi procul dubio nescit quid opere- sed frucluosa. Quia si poenam habet, adhibet coro •
tur. Nonenim per illa duo justilicatur ; sed per ter- nam. In hoc enim couflictu, ubi sensus est, non
tium justificabilur : qnod sicut non esl cognosci- consensus, Nihil damnalionis est, juxla Aposlolum,
bile, et incomprehensibile.Duorum tanien judicio- iis, qui sunl in Chrislo Jesu (Rom. vm).
rum exclusioet in praesenlijuslificatio, quodammo- Porro ei qui voiuntatem habetinon peecandi, et
do cerlii significatioest aelcrnaepraedestinationis, ini custodit pedes suos a lapsu : qui commissa prseler-
qua Detis praevidit nos conformesfieri imaginis Fi- ili temporis et plangit et punit : qui malignos cogi-
lii sui (Rom. vui) et futuraeglori-ficalionis,cum nosk lalus allidendo ad Christum respuit, hic tanquaiu
PATBOL.CCXIII. ,29
$0,7 ANONYMISJECULI XII. 908
tri-plici funicnlo slrictus atque constrictus, eon- \,vel ille qui rn suavitate, vel ille qui in asperilate
scienliam habet purificalam et puram. Tranquillam currit viam mandatorum Jlei? Primus videfur esse
aulem dixerim, cum jarn ipse Spirilus testimonium felicior , sectindus forlior, ulerque justus, ulerque
perhibet spirilui ejus, quod Filius Dei sit, cum pius, habentes propriuur dpnum ex Deo, alius sic,
omiiibus dulcis el nullis gravis, ulens amico ad gra- alius vero sic.
liam, inimico ad patienliam, omnibus ad benevo- Vis nosse, quia in utroque beneplacilum est co-
leriiiam, quibus potest, ad beiiefieenliam. Rara in ram Deo? Bibi, inquit, viirain tneum cum lacte men
lerris hujusmodi conscienlia! sed^ quanto rarior, (Cant. v). Primtim a tenlatiorie Bberat; secundum
tanlo charior apnd Deum. in teiilalione conforl.i. Et si. alter experilur qusm
CAP.111.De cbnscieniia bona, sed turbaia. siiavis est Dorainus (Psal. xxxui); aller quam fortis
Conscientia bona est -scd turbala, quae nihil est Dominus. Forlis plaiie, polens in praeho (Psal.
mplle, nihil ffuxum recipit, sed a rtundi aspergine, XXIII),in qtio servum suum etsi premi, nOn lameu
qnanlo polest, pressius se detergit, non tamen in opprimi patitur in multiludine lhisericordise suaj.
dulcedine, sed in aniariludine niulla. Dura videii- Veniie, ait propheta, emite sine afgenlo vinutn eXlac
cet videturei via-rectior el ausieripr vita. Sed quan- *{lsa, xv). Omnis enim timOrata consciehlia, quae
'tumlibetdura sit, ipse el durare eligil.et perdurarc, B ad Deuiii veiiit, vel lac ab ipso vel vinum em.it, se-
Dbique- videt, quod carni displicet-j sed retinet cundum quod superius dictum est el traclalum. Et
«e freno tiinoris Dei,. el in omni tempestate cor- nota quod ulrobique vinum proposuit, pro: eo fcr-
dis sui'^d banc anclioram erigitur,' juxla Prophe- lassis, quod qui majorem tribulationempro Deo
tam : Turbatus esl el twn esl loculus (Psal. LXXVI). perseveranter sustinet, majorero habeat mercedem.
Sed audi, quid Dominus dicat de isto : Cuin ipso Etliaec dicta sintpro differentia bonaeet tranquilla;
sum in tribulatione (Psal.xc). Ad quid? Eripiam conscieiuiae, el bonae, et turbaiae.
eutn el glorificabo eutn (ibid.).- Eripiam ab amari- CAP.IV. Demalael tranqailta Conscienlia.
ludine et glorificabo in voluplate (15), cum illa quae Scquhur de mala et tranquilla conscientia; qtra
pi-ius timore faciebal, faeiel cuin amore. Haeecon- sicut nihil pejus, ila nihii infejieius est. Quaeris,
scienlia loquitur Deo in Psalmo : CoinwoDisli,Do- queenatnillasil?Qu8e nec Deum liraet, nec homines
mine, ierram, et conturbasti eam: sana contritiones reverelur; quse cum venit ih profunduni malbrum,
ejus, quia cdmmola est (Psal. ux). Commovelur conlemnit. El vide lapsum, imo et casuni malae cou-
•ierra, cum peccalor confilelur et poenitet; conlur- scienliae, quam minutatim el pedelentim declinet a
batur, tura in eoiiversione ainaritudinem suslinet. p Deo, et in profundum descendat, ut super eam ur-
Sed contritiones istas sanare illius solius est, qui geat puteus os suuni.
sanat omnes infirmitales noslras. Audi tamen quod * Primo, quando homo assuetus bonis graviler pec-
sequitur .'Oslendisli populo tuo dura (ibid.): Quid cat, videtur ei adeo importabite, ut in infernum vi-
plura? Pbtasti nos vino compunctionis(ibid.),non vens descendere videatur. Processu vero temporis
lacte unclionis. Quibusdaro in religione viventibus non importabite, sed tamen grave videtur; el inler
apponilur lac^ quibusdam vinum-; sed utrumque di- iinportabile et gi-avenon parvus descensus est. Pau-
vinum. Bibunl illi lac,. quibus et vigiliaebreves, et lo postet levejudicat, el importabilitalis et gravila-
cibi dulces et .panes-suaves, et labores appetibiles lis ublita, postea nori sentit; el cum crebris iclibus,
videnlur, quibus paruiii esl illud, quod niagnum est verberelur, non sentit vulnera, verbera non alten-
in exerciliis sanclae coiiversalionis. Lac suaviler bi- dit. De hiijusinodi in Scriptura veiilalis expressura
bitur, dul.ciier liqualur, sine laesione, sine amaritu- est: Verberaveruntine et non dolui-; traxerunt me, et
dine sumiluf. Ita jusli iii sariclo proposilo suaviicr ego nonsehsi (Prov. xxm). In brevi lemporis spalio,
incedunt,-dulciter currunt, sine laesioiie propriie non solum uon senliti sed et placet, et dulce fit, quod
conscienliae, sirie' amaritudine alienae. Hoc hahet amaruro erat, et quod asperum, veriitur in suave.
proprium,.qui hujusmodi bibit, ut ei peccatum suum U Ducilur deinde iii consuetudinem, utjam nonmodo.
displiceat, alieno peccalo non consenliat : ut pro- placeal, sed el assidue placeatetsccontuierenoripos-
pter lioc peecatorem non deserat; ul.vitia ejus, sit. Ad extremum non polest ayelli; quia consuetudo
quantum iu ipso est, non dissimulei; et cum corri- verlilur irt naluraui, etquod prius adfaciendum erat
puerit, non insultet. Ecce depotn lactis I-Audi de impossibile, jam impossibileestad continendum. Sic
Vinum- asperum esl et irtsuave. Yiniua> descenditur, imo et caditur a Jcrusalem in Jeriqho;
' vini potu. vias vitae
bibunt, qui aggressi et ingressi, tribula- sic itur in aversionem et in duriliam cordis. Hic
tionibus et carnis el animaecoatorquentur, sed non peccator felct, hic quatriduanus, hic lapis speluneae
cedunt neque recedunl in Iribulalione. Isli sunt, superpositus misericordes radios divini luminis non
quibus ipse Deus ore proprio praedicat et praedicit: adniiltat, hic juxta Scripluram : A mortuo, lan-
Vos estis, qui permansistis meeum in tentalionibus qnam qui non esl, peril confessio (Eccli. xvu), nisi
meis,(Luc. xxu). De quibus salis abundeque supc- forle miserans Deus cor lapideum in carneum quan-
rius disputaviraus. Quis borum libi videtur dignior, doque convertat.

(:5) Cod. volunlale..

 509 LIBELLUS DE CONSCIENTIA. .„. 910
. llaecest mala conscienlia, qua>.per hujusmodidis-.A CAI>.VI.'De sepiemmodis cogitalionum. .. •;=
crimina, imo praeeipitiaruit et corruit et irruit, se Cogitationumaliaesunt onerosse,alise affecluos8|i'
ipsum quodammodoiranquillans, c.ini mundi hujus aliaeobscenae,aliaj oliosae,aliaecuriosse,'aliaa-suspi-
prosperilas alludit el illudit,£um laudatur peccator ciosae, aliaedislenloriae. .'*tr
in desideriis animae suae, el iniquus benedicitur, Onerosas cog:.lationesin anima justi iliasiaciei|e,
cum praedicaniiumfavor et peccare nolentium pa- quibus resistere vult-, et tamen non potest, sedlyelit
vor, nolenset dolens arridelei, cum non est quiiuv nolit, irruit inoculos menlis muscarum ^E^yp.ti-;pe--;
guat, sed et qui arguere audeat ex omnibus, qui in stilenlia, et perstrepunt ranaein penetralibus^cbW
circuilu ejus sunl, impleturque quod scriptuni est: dis ejus. Cogitat homo plerumque lerribilia de fide,
Prosperitas stullorum perdil illos (Prov. xxxn). horribilia de Divinitate; et per pliantasmata corpo-
1 Nihil aequeexasperat illius tremendi judicis ma- rearum imaginum transrolatus illa senlit, quaevel,
jestatem, quam peccareel secure peccare, et de vi- in confesSioneevomere peccator oneratus exhorret.
iiis.quasi de virlutibus gloriari. Non tniserearis, ait Et quaiilodistrictius non exlribetmembra sua arma
jusliis, omnibus qui operanlur iniquilalem (Psal, iniquitatis peccato, tanlo astriclius hujusmodispiri-
LVIII).Haecest iniquilas-,eujusnon miserelur Deus, lus quatilur et pulsatur. Ctim enim ille insaliabilis'
cuin homo defendit, quod Deus odit, et peccatura liomicida ab exteriori serisualitate se videt eiclu-
juslitiam asserit, ut Oninipotenli resistal et Oroni- sum, interiora collectis viribus aggreditur et ingre^
potens illf. Haecest illa superbia, de qua scriplum ditur. Sed spirilualis homo, qui oinnia judicat, illius
est : Deus superbisresistit, humilibusautemdat grar aslutias non ignorat : reprimit quod potest; quod
tiam (I Petr. v). Intellige quod dicit :"resistit. Re- non polest reprimere tolerat; quia si lalratum canis
sislere enini exaequo est. Ille, autem Deo ex aequo sustinet; morsum JIOUlimet. Mordet enim, cum ad
resistere proponit, qui quod ipse astruit, destruit,- corisensum pertrahit; latrat, cum suggerit, sed ta-
quantum in ipso est, dicens malum bonum, .el bo- men non ingerit quod suggessit. Et tunc non vulne-
aum malum; amarum dulce, et dulce araarum; lu- rat, sed coronat. Quare si sentientem cruciat, non.
-
cem tenebras, et tenebras lucem (Isa. v). Hanc j obligat coiisentieiileiu. Sunl nihilominHSet ohe-
Iranquillitatem-nutrit impuiutas, securitatis .et-ne- rosa;, cuni ex ofOcio Marthae suscepto sollici-
gligentiaemater, noverca yirtutum, religionis inter- tus est homo, ei turbatur erga plurima propter plu-
itus, tinea sanctitalis. . • rimos, ut habeant unde in divino ollicio sustenten-
CAP. V. De mala et turbata conscientia. lur ..;..'.
Aflectuosaesunt, quando circa carnis suaecufani
Mala autem conscientia est et lurbata, quaein £ sicut in viclu et in vestiiu. Tangitur eliam
actu peccatorum suorum et deprehenditur et com- afficitur,
affectione propinquOrum suofum secundurii_car-^
prehenditur; et dum pasci se voluptalibus credit, nem. -*
anxielatibus cedit humanis, pUdoribusel confusio- Obscenae sunt, quando carnalis deleclatio ti-
nibus reverberata, siciit scriptum esl : ln operibus lillatet Sed liaelanquam faecesiromundissi-
manuum suartim comprehensusest peccator (Psal. mae pungit. in ipso priucipio pf opulsaridaesunt.
Verbi Iongius
ix). gralia, appetit quis adullerium ad volu- Oliosae stint, quando in. Hlis nec delectatur, nec
ptatem. Comprehenditur ibi ad anxieiatehi, et multo afficitur : verbi gfatia, equum curreiilem vel aveiri
magis^st anxielas quam voiuptas,-ad oinnem vere- volantemcogilans, ubi et pene inter vitium residet
cmidiamel angustiam hofflinis, qui hominem el vi- et
vit et sapit.. Et licet quidam in ipsa deprehensione virlulem', nec descenderisad illud, nec ad istani
ascendens. •
converlantur ad Deum; major tamen est nuraerus
CuriOsae
in ipsa conversione permanentium in peccato; ximoruro sunt, quando proponit explorare pro-
secrela, et quaecuriose ipsamet scrulari
quam propler peccati .confusionem exennlium a debuerat, oblita sui, alicna curat, nunc inlus, nuric
peccalo. De uirisque scriptum cst: Itnple facieseo- D foris, vaga et garrula, et quietis impat-iens.
rutn ignominia, et quwrent riomen tuum, Domine
Suspiciossesunt,' quandb pullum"argumentumha-
(Psal. LXXXII). Et de aliis : Percussi eos, et non do- bens, male de
proximo suspicalur, et ea, quoein
htiruhl; allrivi eos, el-renusrunl suscipere disti- ulramlibet partem inclinari possunt, ih deteriorem
plinam (Jer. v). interpretatur.
I Hi sunt quatuor conscienliarum rivi, de volunia- Distentoriaesunt, quando de longinquis et reghis
tis fonle currentes, inqiiibus justi purgantur, inqui- et regionibus disporiit et liactat, quando dis-
nanlur injusti, ut fiat quod legilur : Etquiinsordi- tendilur in quaestiouibuset rationibus hujusmodi.
bus est, sordescaladhuc; el quijustus est, jusSifice- Quam pessimam occupationem,juxta Salomonem
tur adhuc (Apoc.xxn). Et quia cogilalioneshominis (Eccle. i), dedit Deus filiis honiinum, ut distendan-
sive boni sive mali, continua volubilitate volvunlur, tur in ea.
omnes cogitationummodos quaquaversum se ver- CAP.YII. De qualuor spiritibus, qui assidue homini
tant, pro modulo meo, tibi stalui dinumerare; ut loquunlur.
scias quam Iongesimus ab illo, qui in eodem slatu His omrtibus cogitalionibus cordium humano-
permanet, Dominouostro Jesu Christo, rum qualuor spiritus loquunlur assidue : spiritus
 m ANONYMISJSCULI XII. 912
mundi, spiritus carnis, spiritus diaboli, spiritus Dei. A-meam, quam confundere faciem tuam. Siquid bene
Spiritus muiidi suggerit vana; el ipse tunc loqui- dictum esl, libi impula, pro eujus fide et sensum
lur cordi noslroore, cum vanitatein diligimus, de et verbum dedit Filius Dei. Si quid seeus dictuni
vanitate laetamuri deleclamurin vanitate. Spirilus est, libi nibilominus imputa, qui jussisli.
earnis"loquituT, cuai mollia carni et sensibus car- Parce et feslihationi; quia nihil ita conlrarium,
iiis appetiriiusscum ejus coram in desideriisperfiei- liihil ita discrepantissimum in scribendo, quam ma-
nrus et voluptate. Spiritus diaboli loquitur, ei turitas et celerilas. Digne etenim invenire quod
quando.. amaTa cogitamus et aspera proferimus : quaeris, et competentibus verbis dignius vestire
iristes-iit nbbis, aliis irascentes, ingrati et irtvidi, quod invenis, et locum aptum, el lempus ferialum ;
sine affeclione, sine foedere. Spiritus Deiloquitur, et ingenium vividura, el slylum exercitatum desi-
quando et dulcia-meditamur el loquimur, bilares deral.
nobis et proximiS' in pihni dulcedine et bonilate, Yerumtamen absconde epistolam vel librum, si
-solliciliservare unitaterii spiritus <invinculo pacis, siemagis eligis nominare; vel si propalare decre-
EPILOGIJS LIBELLI. veris, lace nonien auctoris. Novit Auctor salulis,
cui soli omnis honor et gloria, quantum ego di-
- Hae surit.conscientise, hae cogitationes consriea- B ligam et liouorem personaeluae, et salulem animae
tiarum, hi spirilus Joquentes in cogitalioiiibus no- tuse. Ipse est Dominus Jesus, qui tibi et se ip-
strls; quaemelius tua conscienlia, quam mea pagi- sum donat, et cbrortalte in misericordia et misera-
na cernit alque discernit. Factus sinn insipiens; lu tionibus. Vale, serve Dei, et memento mei in Ora-
rae coegisliysed meljus volui effundere imperiliam tionibus luis.'

ANONYMI PERANTIOUI
ORDINIS S. BENEDICTI

LIBER DE STAJ3ILITATE ANIMJE

•D.Bern. PEZIUSBiblioih. aseet., tom. 1Y, p. 1, ex ms, c6d..MelIicenci,

•^ MONITUM.-
Eleganlissimum hitnc, prout ncmpe media aetas ferre potefal, libellum duo mihi codices Mellicenses
suggesserunt, quorum prinnis chartaceusin-4.0, signalus litiera N, num. 14, exaraius esla noslro Conrado
de GeisenfeldA. I4M m celeberrimq monaslerio Tegernseensi, ubi tamen hodie nullum, quod equidem
nieminerim, opusculi exemplar reperiiur. AUerin-80, notatus lit. B, num. 90, non niullo post lcmpore ab
incerto coenobilaitidem Mellicensi perseriptus est/Porro ex neutro certi qtiid de auctore statuere lieel,
ElSi.enimin tabula posteriori codid praefixahoc opusculum Ilugoni de S. Yiciore, illustri canonicorum
Regularium S. Auguslini ornamentoTribuatur, nemo lamen facile fuerit cui non vel ex paucorum versuun*
tectione aliud omne videaiur. Occasionemerrandi sine dubio ejtis tabulaeconcinnalor acceperit ex alior
iion admodum abludentis argumenli opere,, Clauslrum animw inscriplp, quod in recentioribus codicibus-
mss, Hugoni de S. Yiclore, inveteribus Httgoni de Folieio, Behediclino , cttjus revera est,^assignalui'.
Sed quisquis demum genuinus Claustri animwauclor fueril, id utpote perquanvdiffusuniet in qualuor Ji-
bros.distribritum, etiam slylo cl inscriptiont; ab hoc noslro De stabiliiaietanimwlibello diversissimura esi„
. Caeterumanonymum nostrum saltem circa initium. saeculi XII scripsisse satis liquet ex prologo, in quo
fatelur serfe reliquis virtulibussalis abundequea Patribus tractala legisse; de hdc vero (slabilitale) virlutum
giutine cwierartim specialiler scriptum reperirenilpoluisse ; id qttod auclOr post editos vel ab Hugone, de
Folielo, quoriira uterquecirca annum 1150 flOruit,libros IVDe claustro animw vix dicere poluisset. Po-
stremo scriptorcm hujusopusculi monachum, ac forte abbalem, insuperque instiluto Bcnedictino addituiu
fuisse non ineplequisslatuaiex cilali prplbgj inilio fainiliariqne RegulaeBenediciiiiaeusu verbi slabititaiis
clc, ul de Benedictinomine, quod spirilualis filii sui, incujus graliain scripsil, personaenon nisi ordiriisl
suiejusque auctoris Benedicti amore indidisse videtur, nil dicani. . . .

LIBER.DE STABILITATE ANIM^l.

PROLOGUS. C rara. De hac vero, ut ita dixerim, virtutum glutine-

Postquam contempla mundi vanitate ad spirltalis caeterarum, specialiter scriptum reperire nil pote-
niililiaecaslra, gratia praevenlusdivina, me conluli, ram. Ea ilaque quaemihi hujus maxime necessariae-
eumque slabililatem hujusce felicis incoepticrebris virlulis bonum conlemplanti, el quae qualisve sit,
a Domino precibus poslularem, saepe et mullum indaganti animo occurrerunt, slylo exarare, et tibi,
mecum cogitare coepi, haecipsamibi desiderala sta- fili dileclisstoe Benedicte, curavi destinafe. Si
bililas, quibus coiisiaret modis , qualiler haberi, enimte, quem Dominus,.meo cooperante ministerio,
qualiler possel habita relineri. De reliquis quippe ad suum dignatus est vocare servitium, de cuju?
wmiibus satis aljundc^ue a Patribus traciata lege- slabilitale non minus qunm de mea coiigratulos,
 '
9i3 LIBER DE STABILITATE ANJM/E. * . SU
sicut viva voce consucveram, sic scriptis quoque A et- scnsuum corporis quantunilibet quis enistis
qualibuscunque adhorlor; non idcirco iemerilatis fueril, nullalenus obtinebil. Facile enini mens cuni
arguendum me arbitror.. Quera enim a puero Tlictis loco mulatur, nulloque mOdo mentem et cogila-
imbuere licuit, quare scriplis quoque puerilibus tioneni in Deipoleris limore et amore, stabilire, nisi
imbuere licitum non sit? Justeergo a nullo, quod prius sensus corporis habenis rationis el disciplina;
scribere ausim imperitus, praesumptionis notandura spiritalis freno reprimere satagas.
mc aestimo,-qui nulli nisi tibi imperitiae meae non Hujus ergo triparlitae virlulis liono aul ex tolo
ignarq, quae sentio, legenda destinayi. carebis, aht certe tolum sitnul oblinebis. Tale est
CAP.I. Quod virlus stabililalis conslelin tribus, enim, sl veraeslabilitatis porlionem aliqtiam absque
In tribns constare et quasi irimembrem esse st^- lolo ipsius apprehendere et lenere desidercs, ac si
bilitatis virttttem atbitramur. Est enim stabiliias domum conslruere volens vel fundamenlum absque.
corporis, est et sensuum, est et menlis. Stabililas pariete ct leclo, vel lectum absque parieie ei-fun-
corporis ad locum proprie pertinet, scilicet ul loco, damento, vel parieiem absque fundamcnto collo-
suo voto proposiloqne congnio, quisque conlenlus, care velis el tecto.
ali eo non nisi vel necessilale cogente, vel ulililale CAT.II. De fundamenio dotms stabilitalh.
j>raecipuepersuadcnle moveatur." B Possumus quippe non absurde in hac, ut diotum
Stabilitatem vero scrisuum corporis essedicimus, est, slabilitatis domo fundamentum, parieles et tc-
ist omnes corporis, sui sensus quasiin quodamdi- ctum, partes domus tres assignare'; cujus'funda-
s.ciplinae.ergastulo staluens, ad aliquid inutile vel mentumstabilitas mentis non ineple inlelligi potesl.
indecens hauriendum minime permiliat evagari. Sicut enim fundamentum lolius strUcturae domtts
Stabililas autem mentis esl, ut omnes appetitus, sibi inriitenti, quasi quoddam subsislendi/initium
desideriaque et cogitalioiies suas.quasi in quodam tribuit, totamque fabricam portat el tenet; sic stf-
arclissimo divini limoris et amoris loco slabiliens bililas mentis reliquas hujus virtutis paiies gene-
nihil appelat, desiderct vel cogilet praeter Deum, et rat quodammodo, gubemat et conlinet. Et sicut
quae prosint et.adjtivent ad quaerendum, invenie»- absque fundamenlo erecia fabrica vento impellente
dum ei promerendumeum. vel tempestate qualiente procul dubio ruitura est;
Hsectriaunius et verae stabililalis membra, si ab sic absque stabililate menlis reliq uim hujus vir-
alterutro segregare, et ab invicem separare vo- tulis aedificium, lentationum venlo vel tempestale
lueris, ut videlicel priiuum absque secundo et ter- iuipellenle stare non potest.
tio, velsecundum absqueprimo veltertio, vel lerliurfl r Sensuum quoque disciplinata slabilitas hujus
absqtte secundo vel primo apprehendere et iehere spiritalis domus parietes non incongrue dici pos-
desideres , noh solum ipsa hujus triparlitae virtutis sunt. Parietes eninT domus ad fuluri hospilis sub-
plenitudine frusiraberis, verum eliam nullam ejtis stantiani Cuslodiendamet conservandam fiunt.ipsir
porlionem perfeele vel utiliter obiinebis. Quis enim qne palrifamiliassecretum quoddam inlus Jaciuntt
primiini hujus vitiutis membrum, scilicet slabili- januas et fenestras, quse certo lerapore aperiantur
tatem loci absque secundo el terlio, id est absque et clatidanlur, in se habent: aperianlur quidem ad
subdisciplina spiritali stabililis sensibus vel absque necessaria, claudanlur ad nociva vel inutilia exclu-
stabilitate mentis assecutus est? Quomodoerit sla- denda. Sic ergoad hospitis noslri, id est interioris
hilis sensibus corporis vagus el pelulans , fnente bominis custodiendam luendamque spiritualima
inslabilis? - opum substanliam quasi paries quidam spirilaVis
. Ut eniin de singulis corporis sensibus exemplum domiis modeslia vel disciplina .sensuum erigenda
; dernus, si lu
cupidtis sis nova videndi, varia et de- esl- Quiparies ipsi palrifamilias interiori secretum
lcctabilia musicorum genera vel rumores novos ati- quoddam faciat, ne sensus exteriores passim va-
diendi, varioset exqttisilos ciborumsapores, suaves ganles et quasi foris absque |disciplina spatianles
et delectaliiles odores, tactus voluptuosos molles - D indecens vel inulile hauriant aliquid, per quod
que desideres, quomodo in loeo spiritali projiosito quies vel secretum bospitis interni perlurbetur,
congruo permanere stabilis potes, ubi ha;c habere CAP.III. De fenestris ejusdem domus.
non poles? Porro de stabilitale menli.s patel: quia Habet quoque haecdomus npstra fenestras ostium-
qui ea caruerit, r.ullo in Ioco slabilis esse valct. que suttm, qttaejuxla arbitrium domini domus con-
Fruslra aulem niti el in vanum laborare esl con- gruo sibi stint iempore aperienda vel claudenda ad
stabilire velle sensus corporis absqne slabilitale necessaria inferenda vel noxia excludenda. Quae
loci et menlis. Qui enim passim vagatur corpore, ergo sunt haefenestrae, quod ostium ? Fenestras has
variaque ad desideria et concupiscenlias diversas rcclissime dixerim quinque corporis seiisus , visuin
ducitur mente, quomodo sub disciplina spiritali scilicet, audituin, gustum, odoratum et tactum, Per
scnsus corporis sui conlinebil, ne vldelicet discur- has euira feneslras ille interior homo exteriora
rant, quo eos corpus vagum duxerit; vel quo eos prospicit, prospectacognoscil.cognita concimiscit.
inens petulca quasi quosdain desideriorum suorum Quae quidem feneslrae ab ipso corporeae domus fa-
minislros discurrere jusseril? brioato-e Deo ad visibilium rerum et ex ipsarum
Stabililateni vcro meniis absque stabilitatc loci consideraiipnc sui quoque nolitiam quasi quoddam
m ANONYMIS^ECULI XII. 916
lu.men max.imenccessarium conferendam in fabrica .A intus Ialens»-stu"]liliaoc«uItatur, quse procul dubio
corporis nostri.dispositae sunt. Quibus tamen-fe- se proderel, si oris januam sermo ioquenlis ape-
nestris ad necessilalis usum concessis ipse bospes rirel. Ex abundanlia enim cordis os loquitur (Matth.
abuti polest, ut tenebrasmagis quam Jucem inge- xn), quia quod in cordis secreto latitat, per vefba
rant, et morlem potius quam vitae necessaria intro- publicandum foras enianat. Non ergo incongrue
ducant. Inde enim propbela ait : Mors ascendil per ostiura hujus, de qua traclamus, domus os corpo-
feneslram noslrqm, itigressa esl domtts nostras (Jer. ris dicilur, quod ad arbitrium hominis et aperitur
ix)i Qujd autem est aliud mortem per fenestras no- et claudilur.
stras ascendere, domosque nostras ingredi, quain CAP.Y. De tectodomus spiritalis.
per sensus corporis peccaii concupiscentiam habi- Posuimus ergo hujus spirilalis aedificii funda-
taculum mentis introire, quailum aninia delectatur menlum, ereximus parietes, et in ipsis f^neslras et
peccati morte moritur ? osliuni; reslat, ut superponamus et tectum.
. Claude ergo cefto oppoiiunoque tempore fene- Teclum jam saepe dicli aedificii stabilitas loci non
Stras corporis tui : Averle oculos tuos, ne videant ineple dicipoiesl, sl tamen loci situs spiritalis vilae
vanilalem (Psal. cxvm), ne noxia foris iucaute proposilo contrarius vel adversarlus non esl. Te-
prospiciens, unde lumen necessariuin haurire de- B ctum enini domus tempestales cohibet, imbres ar-
bueras,Tnors irrepat. Lumeaquippe necessarium cet, vim venlorura excipit, inhabitatori domus
notitia C.realoris es.t, quoe ex consideratione crea- quietem et securilatem parit. Sic=et loci slabilitas
turse.visibilis concipi potest. Invisibilia enim ipsius vel loeus scbolaevirtutum ct Dei servitio congruus
Dei, ut ait Aposlolus, per ea, qum facla sunl, intel- lempestates, imbres, ventos et procellas lenialio-
lecta conspiciuntur (Rotn. i,). Inluere universilalis num reprimit, et quietem tibi et serenitatem bene
pWchfitudinem, coeli, terrae, marisel omnium, quae vivendi defendit.
in eis sunt. Cogita, qualis, quanla, qtiamque de- Ahnon tempestas permolesta eslineo Ioco tecon-
cora fabrica. Raliocinare teoiim et dic : 0 quis, stitutum esse, ubi ipsa loci facies male blandiens
qualis quantusque est, a quo haecomnia sunt creala, ad ea le agenda alliciat, quae agere omnino non li-
disposita, ordinata? a quo haec rcgunlur, guber- ceal ? Ubi videre inevitabile sit, quaeappelere fas
nantur, continentur? Justissime esl hic talis et non sil ?• Ubi etiam invilus videas et audias, quse
tautus timendus , honorandus, diligendus. 0 infe- non modo perpetrare sed etiam cogitare non audeas?
licem Iiomincm, si ei non serviat, cui serviunt haec Annon imbres vehementes et tolam animae sub-
Ortinia; ei non obediat, cui obediunt haec omnia; slantiam oppTimentes r infundentes , mollieriles
euin non diligat, qui pro nulla necessitate, sed sola saeculi sunt divitiae, blandiliae, molliliae, quae u'.ii
boiiitate sua et hominem creavit et omnia ! slabililate loci, spiritali proposito congruenti ar-
Baecet his similia si ratiocinando tecum pertra- ceantur, etiam inyitum el renilenlem trahunt, op-
ctes, ul ex crealurarum inspeclione Creatorem ea- primunl, emolliunt? Nonne venti violenti sunl sae-
rum cognoseas, honoreset diligas, lumen necessa-r culi amatorum contubernia, qui plerumque verbo,
rium libi feneslraj corporis tui liauriunl, ad quod semper autem exemplo quodammodo compellunt
certe ab ipso Creatore libi concessae sunt. Si aulem aaiare, quod amant, ipsamqueviiiutum subslantiam
lii. has. visibiles inluens creattiras, ipsas magis tolis viribus impetunt, el persaepe ruere faciunl?--
quarii Creatorem ipsarum velis diligere, earum Necessariura est igittir, ul. cum hujus, fabricae
aspectu et usu amplius quam Conditdris ipsarum spiritalis fundamentum menlis slabilitalem posueris
cognitione et amore delecteris, mors per, fenestras corporisque sensus in Dei timore et amore slabi-
luas ingressa esl; el.quae le illuminare debuerunt, lieris, Tjuasi tectum necessarium addas el staniii-
Jumen tibi verum abstulerunt, quique ministri ne- lalem loci, ul tolus stabilis, jugiter tulus, semper
cessarii esse debnerant,.; raptores nefarii tibi facti quietus esse possis el securus. Habes ergo spirilalis
sunt, quia animae tibi vitam quaecognitio.el amor jj fabricae perfeclam domum, fundamenluirt, pariefes
Dei est., Tapuerunt. Fenestrae ergo inlerioris ho- et teclum.
minis sensus corporis sunt, quae tariien j.iixta ar- Nunc quia spirjtale stabilitalis aedificium depin-
bitrium hominis, .cui deserviunt, vel commodaevel ximus, restat, ut provisores habitalqresque ejus
nociva; esse possunt. hospilem el hospiiam amborumque sobolem, om-
CAP.IV. De. oslio domus. nemque domus describamus familiani : postremo
Porro hujus parietis.osUum quidapliusquam os quid hanc domum stabilem, quielam pacalamque
hominis dici polest? Sicut. enim clauso ostio quid servare, quidve slabilitalem, pacem et quielemejus
in domo sil, ab his, qui foris sunt, nescitur, aperlo periurbare possit, videatnus.
aulem, quid inlus habeatur, agnoscilur; sic, clauso CAP.VI. De hihabildloribus domus.
oris ostio, quid in corde sit, latet. Si verd ad ser- Qttis igitur verius hujus domus inhobitalor.
monis verba formanda reseretur, quid inlus ha- bospes et rector dici potest quam spirilus hominis,
beat Joquens, facile peividelur. Unde scriptttm est: quijn ipso est? Ipse enini hanc ipsam domum,
Slullus si latuerit , sapiens pulabilur (Prov. xvn). gratia fretus divina sibi acdifical, asdificalam inha-
Sslulto enim tacente , quia ostium oris claudittir, bitat, rcgit et gubornat. Sod nunquid so!u»?non
917 LIBER DE STABJLITATS ANIILf;. 918
solus. Habet enim eooperat.ricem sedulam el adju- A Taliter com ralio hominem inslruit, unius ve-
triccm indcfessam. Habet quippe uxoreni sobriara rique Dei fidem gignit. Ratio ergo Deumesseasserit
et modestam, pudicaracl honeslam.Habet, inquaro, el irrefragabili argumeritorum verilate convincit.
uxorem nalu.ral.Uersibi ingenilam et coiijunclam Eides itaque priinogenita ,est soboles ex copula spi-
rationem; cujus quidem si ipse omnia agat cum ritus el raiionis procreata,. pbst cujus-exortum or-
eonsilio, niliilque facere praesumal, nisi quod ipsa dine et aetatesecunda spes gignilur.
liortaiur, suggerit, monet, sapienter acdeceuter CAP.VIII. Despe.
providere, et jusle cuncla disponet. Ipsa enim na- Posl^uam enimquis Deum esse, et in Deum cre-
luraliler omn.a justa eihonesia desideral et diligif, dcre coeperit, consequens est, ut bonuni et justum
inhonesta yero, et injusla lolis viribus aspernalur esse dubitare non possil. Qifodeni.mnon bonus vel
• ' -
etodit. , iujustiis sit vel esse possit, ratio credere prorsus
O igitur felicem spiritum, si hujus tam sapienlis renuit, iieque hoc ullo modo sensus hoiniriis inleger
et tam sobrio decore praefulgeniis, tani forniosae ct vel incolttmis vcl cogitare praesumit.- Cum enim
graliosaa ttxoris caslis delectelur amplexibus, cujus justitia sit tribuere cufque rei, quod suuniesl, nihil
doctus coiisilio, fretus auxilio nocitura declinet lam justum est, ut Deus, qui hocsolus vere pleneque
I* obscrvat, et creaturae justitiae perceplibilir-ationem
universa, et quaequeconcupiscal agatque profuluva!
Duas naluras Deits in anima posuil, unam superio- .inseparabilem et .naturalem justitise magislram
rera, id esl raticmem; aliam inferiqrem , id est sen- indidit, quae hanc ab ea jugiter. exigat, eti,in quaat
sualilarem. Ratio eslvis superior seu virtus animae luni eam sequi voluerit, ajustilia deviare non sinat.
Cura ergo Deura justum et bonum qmne cpr. et-
quainhial spirilalibus , et imaginem Dei conservat
in «e.-Sensualilas inferiova Ista ei visibilia adini- lingua coiicorditer fateatur, perspicuum.. est, quia.
uislrat el disponit, qttae sensjbus corporeis percipi quod ipse esl, non amare non potest, et suae es-.
et concupisci possunt. sentiaeconlrarius et inimicus esse.- Bonus igilur et
aniicus- est Dei, maluset injuslus inimicus est Dei.
CAP.VII. De triplici prote.spirilus et rationis. Ratio aulem necessarium esse astruit, ut bertefi-
Nec soliim tbt lanlisque bonis abundabit haecfe- ciura Dei
eljustitiaeamico, supplicium vero Dei et
lix copula, sed eliani prole] beabittif amabili, ele-
juslitia) debeatur inimico. Cum enim creaturam
ganti, generosa. Hujus enim.conjugii spiritalis fru- bonam esse yel dici aliud non faciat quam id velle,
cius prima fides est, secunda spes, lertia charitas.
qiiod Crealor suus vult, malam vero id nolle, quod
Niliil eiijni sperari, vel speralum amari polest, nisi Creator
vult; quis ratione utensCreatori, cui omnis
prius esse credatur. Crcdi aulem potest, si non G creatura justissirae subdi debet, obtemperantem
sperelur vcl ametur. gloria, rebellanlem vero dignum poehanonjudicat?
Primam ergo natu ftdem esse dicimus. Sialim Bonis igitur bona, malis mala deberi, necessariis
enirti ul ratio et spirilus mutuis commiscenlirr am- ratio oblinebit argumenlis. • -
plcxibus, fides elucescit. Fidem ratio parturU. Re- Hincilaque- spes nascitur. Quia poslquam homo
runi .nainque, quarum notitiam a spiritu corpus Deum esse, et bonum et juslum esse crediderit,
iuliabilanle e.tvivificante percipiinus, causasel ori- quod bonis bona, malis mala, juslitia id exigente
gines duce ralione inyesliganius, Cum enim uni- relribuere debeat, dubitare ralio non permiltit. Ha-
versijalispulchriiudine.nl, cceli terraeque machinam, bes ergo fidcm et spem ex conjugio spiriluset ra-
opus mirabile delectabileque homoinspicit, opificem lionis prodeunles.
et auclorem operis ratio perquirit. Raliocinando CAP. IX. De. charitate. *
P
enjm colligil, quodnihilhorum per se velase sub- Novissima aulem 'aetate, sed prinia dignitate cha-
sistendi initium habuerit. Si ejiim haec per se vel a rilas
generatur. Nihii eriim amalur, nisi prius et
se, ipsjs facta fuissent, quare el alia his similiapost- speretur.et credatur. Qui ergo Deum esse, et omnia
ca a se ipsis facta non fuissent, vel inpraesenlia- lecisse
credit, qui tam delectabrlia et ulilia sibi
rum non fierent? Palet ergo, qiiia condilorem ha- D mundanae fabricae et ea gratuita
opera eonspicit,"
bueruiit, qui baec , quando voluit, fecil, et postea,; condiloris suae rtccessita.ti et ulilitali servire
his .similia pietate
quia noluit, non fecit.
cognoscit, quomodo eum non totis amabit visceri-
Amplius : sic haee a se ipsis suum esse habuis- bus, cujus lam amabile et tam uliie sibi intuetur
sent, nulli profeclo mulabilitai-i, varietati vel de- opus? Quomodo eum non amare pofest, cujUs opera
fectui subjacerent; quia, sicut sibi ipsis essenliam, non amare non .potest ? Solent homines, cum utile,
sic sibi immutabililatem et indefinilivi slalus aeler- firmum ac decorum artificioseque compositum Iio-
nilalem conlulissent, elsicul esse, siculique-verum minis vident opus, mirari artem,iaudareel amare ,
et optimum esse sibi vindicassent. Quia igitur mu- artificem, cum tamen nihil facere possil homo, nisi
labililati et defectui subjecta sunt, quod a se ipsis ea, quae Creator facit, vel separala conjungere vel
non sinl, ipsa ostendunt. Necesse est ergo aliquid conjuncta separare. Si eigo propter tantillum id,
essc, aquo omnia habeant suum esse. Quisquis quodfacere qualitereunque videtur homo, ab homine
aulem ille est, ipse crealor et dominator Deus et amatur, juslissime profecto airiabitur Deus, qui
Doniinus veras et solus esl. eleganlissimum et infmita admiralionc digrium uni-
919 ANOMYNISiECULI Xn. 020
versitatis opus, ipsum quoque hominem fecit, et id Ji prorsus amittal; ct quia visibilia et sensibus cor-
Ipsum, quod potest, homini posse dedit. poris perceptibiliadiligit, ea soliimmodo puletesse,
lnluere solem, lunam, stellas, volatilia coeli, terrae qttae diiigil. Hinc ergo infidelitas vel perfuiia na-
animanlia, fiores et fructus, et si homo,*si ratio- scitur; quia, dum tcrrena et visibilia nimium dili-
nabilis es; cerle Conditorem omnium horum non gunlur, coelestium et invisibilium fides amiltilur.
amare non potes. Quiseniin totismedullis euirt non Ilaienira homo plerumque consuetudine peccandi
diligat, qui omni spiranli-vitam, cernenti litcem, opprimilur et obcaecalur, ut vera et aeterna bona
veSeenti escam dat ? Enumera, si poles, CreaToris quae dole naturae illustratus et videbat et appetebat,
tui tibi concessa beneficia, sui.quO tefovet, amo- poslea turpibus desideriis demerilatus nec videat
ris indicia ; et quia aliiid ei pro his omuibus retri- nec appelal. Hinc enim scriptum est, quod, posl-
buere non vales, amanlem saltem redama, non quam rex Babylonis regem Jerusalem cepit, Oculos
quantum deberes , sed quantum vales. ejuseruerit, quia, poslquam rex confusionis dia-
•Ecce utinnumeracorporiset animse beneficia la- Jiolus yel peccandi usus regem Jerusalem, id estspi-
ceamus, duo lanlum proferamus in medium, vilara ritum horaiivis suae procur.alionis regnum in pace
et victum. A quocunque •hominum haec haberes, disponenlem pravis desideriis viclum caplivaveril,
inliroo eum procul dubio, lotoque [affecliidiligeres. 1B omne in co. fidei lumen exstinguit. Ex hac ergo
Yidemus boniines ab bominibus non vitam ct viclusi spirilus et sensualitatis copula ineesta fruclusne-
sed aliquod vitae et viclus adminiculum cbnsecutos, quarn, scilicel infidelilas emergit. .
tanto eos ardore amare, ut vitam ipsam non cun- Cui desperalio procreationis ordine succedit ;
ctenlur pro eis amiltere. Qtianto ergo amore a te, qtiia sperare nemo polest, quod esse non credii.
o homo, colendus est Deus, a quo habes, quidquid Jam deinde se.quitur Dei contemptus; quia qui
babes, quidquid es, quidquidpotes? fidei oculos, spei quoque ancboram amisit, reslal,
Haec cum ratio spiritui loquilur, taliterque ho- ut ipsum quoque Deum conlemnat, ad cujus hono-
minem absque omni verborum slrepitu instruit, si- rem vel ariiorem, infidelein ef desperatum nec lidcs
millimara sibi prolem charitatem gignit. Patel ergo astringit, nec spes allicit. Sicutergo ex legilimo et
perhaec, quae.breviler succincleque praediximus, et honesto ralionjs et spiritus connubio fides, spes ct
his similia, quia charitas ralionis est filia. Ex co- charitas procreantur; sicex sensualitalis ei spiri-
pula ergo legitima spirilus et ralionis lides, spes, lus adulterio his conlraria pullulant germiiia turpia;
charitas procreantur. el sicut ex illis tribus omnem virtutum chorum, sic
CAP. X. De sensualilate rationis ancilla. ex his tribus omnia mbnslra vitiorum conslat pro-
Sed contingil quandoque, utlegititni, casti et ho- , pagari. Quae enim virlus deest vel deesse polestj
nesti amoris oblitus spiritus, adulterinis et inceslis u>!}ifides, spes et charilas.esl? Nam ullam, ubi haec
deleetetur et immoretur amplexibus. Habet ehim sunt, abesse virlutum nec fingi quidem vere potcst,
ralio ancillam naturaiiter lascivam et pelulcam, in- unde et Apostolus cum praemisisset: Nunc, in lioc
continentem et impudicani, sensualitatem videlicet, scilicel niundo, cognosco ex parte, tunc autem, i»
cujus quidem oflicium esset, si' legem sibi a Deo futura scilicet vita, cognoscam, sicut elcognitus sum,
constitulam vellet custodire, doniinae suae rationi subjunxit : Nunc aulem tnanenl fides,spes,cliaritak,
in omnibus et per omnia obedire. lpsa enim tunc tria hwc (I Cor. xnf), quasi dicerel : Tnnc cogiio-
lantum recle incedit, cum a magisterio et imperio scanij sed nune ut ad id perveniam, manent fides,
ratiohis non recedit. - spes, charitas, tria Jiaec. Pauca quidem hsec tria,
.s, Et«saepenumero evenil, ut ddminaro ancilla pro- sed multura uiilia, ex quibus uriiversa virluluni fa-
ierva conlemplui habere, et sua desideria sequi in- milia procreatur. Nunqttid enim . huiv.ililas, ober
cipiat, ipsumque domin« marituni suos ad aro- dienlia,, patienlia, prudentia, juslitia, foiTitudo,
plexus irapudicos alliciat, Cujus blanditiis spiritus lemperantia laudabilis, Deoqueacceptabilis fuit vcl
irretitus, legitimae uxoris oblitus, totum se ancillae p. esse potuit, nisi quam fides laciavit, spes aluit,
tradit amoribus. Quem ipsa caruis illecebris infa- charilas roboravit? '
tualum ita.reddit amentem el stullum, uteatantum Ex his ergo tribus relijuae virtufes prodeunt,
'
quae visihilia et terrena sunt, sapiat, coelestium alunlur et subsislunt. Ac econtra ex viliis trtbus
vero et iiivisibiliumfidem, spem et amorem omnino jam diciis, quae his tribus yirlulibus contraria sunt
poslpbnat. * vitiorum omnium aginina foeda proruunt, et quid-
CAP, XI. De triplici prole spirilus et carnis. quid mores corrumpit foedatque, ex hoc trium, in-
Contingit ergo, ut ex hac copula adulterina foe- fidelitatis scilicet, et desperationis et coniemptus
dissima et legitimi tori pignoribus omnino Dei prorumpil radice viliata.
*contrariapiguora
et dissimilia procreentur, infidelitas sci- CAP.XII. De discordia virluium el vitiorum.
licet, desperatio et Dei contemptus. Contingit ergo inter haec, castra Iegilima virtutum
Cum enim spiritus sensualilatis blanditiis capli- et phalanges turbulentas vitiorum graves discordias
vatus ea tanlum amare coeperit, quaecbrporis sen- et bellura implacabile exoriri; quia cum naturali-
sibus bauriunlur, contigit plerumque, ut, quia ea ler exercilus uterque dissideat, ut sibi invicem ad-
tantum, quae videnlur, amat, inyisibilimn fidcm versetur, jugiterque conipugnel necesse esl.
C-21 LIBER DE STABILITATE ALNIMYE, 922
Ex lioe ergo dissidio belloque continuo quies in- ,A tibus, amoenitatibus pralorum, nemorum, rivulo-
terna domini domus perturbatur, tolaquedomus rum, canum venalibus , cervorum et caprcarum
fabrica labefaClatur, conquassatur, everlilur. At si saltibus, accipilrum ludis et volalibus, mulierum
legitimum dominae ralionis thalamum maritus Ddelis formosis aspectibus et volttpluosis altaclibus de-
non deseral, totum hoc domus "suaeaedificiumin lectari. Has ergo aliasque hujus generis , dum spi-
perpetuum siabilietur, et ipse quiete continua et rilui sensualitas suggeril voluptates, quasdam, ut
pace inlerminabili in ea perfruetur. ila dixerim, in hac pacala et qui ta stabililalis do-
CAP.Xill. Qualiler ralio ancillam lascivienlemhu- mo suscitat, coirimovetque simultates. Hoc cnim
miliet : el qualiler ralio marilum admoneat ? lotis molitur viribus, ul connubii legitimi inter ra-
Ad siiam ergo suorumqtte salutem et quielem tionem et spiritum divorlium faciat, el ipsa in lo-
jngiler conservandatn id eril necessarium rationis ctim repudialae succedat. Yoluplales enim trans-
oflicium, ul ancillam lascivientem domet, premat,, iloriaejuris ejus sunt. Idep amari nullatenuspossunt,
castiget, uf famulam se esse cognoscal, et dominae nisiratio, quaenaluraliler omnium inimica esliem-
thiilamum impudiea non appelat. Quod si vel Jevi- poralium voluptatum, repudietur, el mereirix sen-
ter id scelus eam affeclare persenseril, tot tanlis- sualilas loco legilimae uxorissubrogetur , ametur,
quelaboribus eam humiliel, doloribus excruciet, ^ dominetiir.
ut dum vixmisera. conceditur vita, nulla eam pror- Cumergo spiritum ad amorem voluptalumiinpu-
sus delectet lascivia. lerit, jam locum dominae invasit, jam se loco in-
Marilum quoque suuni sine inlerraissione admo- geniKeralionis famula lurpis persuasit adamandam.
neat, ne ancillae male blandienlis lenociniis mollia- Consequens est ergo, ut aediltcium, qubd rationis
tur, ut omnes ejus blanditias suae salutis insidias , consilio el ope suffullum regebatur, ipsa repudiala
esse meminerit, tolumque ei suspectum sit, quid- cl pellice adaroala vacillet, cadat, destruatttr. Hi
quid specielenus iransilorieque jucunduin el dele- eiiira pnlLcisejiis niores, haer,ingcnita ei vanilas est,
clabile anleponit. - ut qiiisquis ejus amori inhaeret, hunc ad amcrem
Talibus ergo consiliis exhortationibusque conli- teniporalium el inslabilium rerum praecipilet. Qui-
nuis si spiritum ratio jugiter confortel et instrual; cunque aulem instabilia amat, ipse necesse esl in-'
faraulae vero sensualitatis ausris illicitos cl infru- slabilis fiat :'ln circuitu enim juxta, Prophetam,
nitos forliler premat, ipsa quidem cum suo con- iiHpii ambulant (Psal. xi),, nori stanl, id estslabiles
sorte, araore mutuocastoquedeleclali conquiescent-, esse non possunt, sed ambulant in circuitu, id est
prole-nobili el beata, omnique virtuluin decore in volubili et instabili, -in volubilium et instabilium
^1
perornaia, familiaque frugi eldiseipliiiata ditabuM- reruni lemporalium appelitu. Qui ergo instahilia
lur, loliMiiqite illud .anguslissimtim domus stiae cKKgunl,stabiles esse non possunt, sed cum ipsis
aedificiumstabile el inviolabilc permanebit, nulla- yolvuntur et rotantur, quorum se temporali ,vo-
que prorsus foris iropellenle lempeslale qualielur, luptate perfrui gratulantur;
si intus amor caslus, ordoque debitus per omnia Liquet ergo, quia cum-,spirilus sensibilium ct
el in omnibus conservetur. inslabilium rerum amofi dedilus instabilis efficitur,
Et hunc amorem castum, bunc ordinem debitum slabilitatjs aedilicium, quod ipse stabilis permancns
pcrsaepe haec famula impudens et infrunita per- ope ralionis regere debebat, labiiur,- proslernitur,
lurbat, dumlocuni, thalamumel dignitatem dominae dissipalur; unde claret spirilus et sensualitatis co-
praesumptuose nimis affectat ancilla ignobilis. Solel pulam nefariam inleslinae sedilionis et lolius de-
eniinulad suum amorem degenerem ipsum donai- structionis esse nialeriam, et lianc ordinalissimam
num suum, dominaesuae marit.ura possit atlrahere, domum omniaque ejtts bona in iiibilum redigi, si
niundi opes, honores, voluptates quasi quaedam hoc publicuiq malum non conlingeret praecayeri.
mellila ei veneni pocula propinare. Haec enim ail CAP.XV. Qualiler ratiovigilans marilumprwihoneal
tempus dulce sapiunt, sed ad ullirtium aeternaimor- r> et spirilum alloqualur;
tis aculeo fauces animae IransfigUnt, sed agit totis .Yigilet ergo ralio adversus boc periculum praeca-
ingenii viribus famula versipellis, quatenus amelur vendum, vigilel : undique circumspiciat, ipsiimque
quod deleclat, occulletur quod enecat. suumconsoiiem adhocnefas declinandum sine in-
. CAP.XJY. Suggeslio, ancilla ad dominum. lermissione praemonere et praemunire non negli-
Proponit ergo jugique susurrio auribus dOmini gat. Opporlune et importune ei praedicel, eum eru -
domus inslillal, quara jucundura , qtiam ulile sit diat, muiidi voluplates, quas ad se commendandam
pecuniis, auro, argento, gemmis perlucidis, lapi- callida dolosaque promitlit ancilla, inane tantum-
dibus pTeliosis, vestibus variis etoperosis, agris et modo boni vel beatiludinis nomen praelenderc, el in
possessionibus lalis et spaliosis abundare : quam his rem vel essentiam bealiludiuis essc nullam. Sic
honestum polenlia el dignitate humana, celebrique ergo etim jtigiter alloquatur, ne malcsuadis sen-
nominis splendore ex transitoria potestate et ho- stialitatis blandiliis ad translatoriorum el Jalsorum
nore conquisilo gloriari: quam suave variis cibo- bonorum amorcm attrahatur:
rum saporibus, suavibus pigmenlorum et florum Quod vel q-ualc bonuin est vel esse potcst, quoil
odoribus, omnis gcncris nitisicortim linnuiis can- Iransire ae deperire ^neccsso cst ? Imo quomodo
 ANONYM!SJECULl XII, 9H
925
bonuniest, quod profecto nihilest? Nulla enin A gregavit diyilias , au^ naereditavit ab aliis congre-
sunt, quae transire possunt, Habent quippe trans gatas. Sed quQdlibcl horum fuerit., ipse procul du-
Horia essenliae imaginem aliquam, sed veritaten bio iniqu.us est, quia ea, quae ut onmibus essent
nullam. Si ergo nee vere sunt, quomodo vera bon: communia, et cunclis aeque secundum singulofum
esse possunl? Yere ergo desipiunt, qui ea quas neeessitalem dispertienda Deus "creavil, aut ipse
bona amplecluntuT et diligunt. NonncMnsipien.lia necessariis hon contentus aliorum usibus debita
res est, ut ea ames, quae diu amare non poles? u rapuil, aut ab aliis injuste acquisita rapinae hseres
ea dicas -vel velis esse • tua, quae nec sunt nec fier possidenda suscepit, digneque tali.set nomen et ini-
possunt tua? Yis audire quid luum est? Aud quitatem raploris haereditavil, si lainen ea, quae
breviter. Tu el quae in te vel infra te sunt, lua sunl propriae necessitati superfluiinl,- egenlibus dislri-
Quidquid enim tu non es, vel infra te situm noi buereet communia facere. recusat. MuHum ilaque
est,Tuum nori est. Si ergo tui compos eris, omni; a juslitia Dei exorbitat, qui aliquidiri hoc mundo
tuain te habebis. Nuli ergo luum aliquid extra t extrase positum propriura sibi deputal. Non ergo-
quaerere, qua; inlra, te tanlum poteris invenire ab homine amanda sunt,.quae bominis propria non
Omnia enim transitoria, non iu proprietatem, set sunt, el necessario vel deseruntur vel deserunt.
ad corporis necessitatem sublevandam.hominicoro B Sed age, quaeso, quid si haec terrena bona mo-
cessa sunt. Si enim vere propria liominis essent mentanea et fugacia nortessent, el prbpria hominis
utique nec deseri ab liomine, nec deserere bomi esse possent, quid in eis est, quod liomo rationali
Bem possent. Nunc autem quia et deserunlur e jure amare debeat, inio quod diligentius conside-
deserunt, quod propria hominis non sinl, ips: ralum inspectumque noiTvilcscal? Jlaecsuntitaque,
oslendunl. Non ergo appelas lanquara propfia, qua quae admirantur amanlque homines, opes, honores,
a te natura fecitaliena. . voluplates? Singulanunc horuni attenlius inquira-
Quisquis.ergo mortalium rerum lerrenarum exlrs mus, et si hominum amore digna sinl, videamus.
se positarum aliquid suum proprium esse dixerit CAP. XYI., Haiio suggerit divilias conteinnendas,
hic profecto nec sui condiiionem, nec condilarun Opes ergo terrense, quaiTim .desiderio humana
rerura ordihem, nec Conditoris earum inlentionen exardescit ambitio, aurb, argento, lapidibus pre-
adbucbenevel plene intelligil. lla enim Deus hO' liosis, agris et possessionibus spatiosis, veslibus
liiinera condidil, ut reliquam visibilcm crealuran variis et operosis eontinentur. Primum hocdeauro
homini non in proprietalem daret, sed in necessi el argento lapidibusque pretiosis, quae primamoiv
lateni aecommodaret sublevandam, et jjadera, qua p, tales ducunt, dicere licet, quia ul magni pertdaniur
humana necessitas exigit, aeque omnibuspraesta- ab hominibus, nOn hoc innata ejus dignitas veluti-
renlur, quibus non ad voluplatem, sed ad necessi- lilas, sed, ut ila dictum sit, infaluata Loroinum
tatem a'qu.e omnes el •communiter uterenlur. Quaf vanitas fecil. Quid enim larii fatuum, tam vanum,
Creatoris intenliohinc apertissime conjici pntest, quam primum dignilalis vel utilitatis ei rei tribuere
quod lucis istius visibilis bcneficium gratissiinum locum, quse ultimum vix possidet, el quasi neees-
et maxime liomini necessarium aeque oninibus, nec sariar vel plus quara riecessaria amare, quae nulla-
plus uni quam alii praestatur. Non solis; lunae vel tenus exigere videtur iittmana necessitas ?' Quod
stellaruni splendor, non pluvia vel ros-variaequc licel apeflum, et nulli fere incognitum sit, tamcn
lemporum vicissitudiiies magis unquam alii deser- hinc lucc clarius constat, quod-genles pleraeque
viunt, nec pltts in sui obsequio personam divilis sunt, quae hujusmodi divitias inuliles nec habeant
quam paupefis, nobilis qttam ignobilis, regisquam nec habere curant. Sicut ergo plerique, sic certe
inililis allenduiit. Liquet ergo, qnia sicut cceli bene- qui ubique lerrarum sunt homines, his si vellenl,
ficia omnibus communia sunt, sic terraj quoquc ulique carere possenl. Eto si possent, ita liis
fructus vel opes omnibus communes esse deberent, qubqiie carere vellent ! Procul dubio felicius ct
si hoc hominum cupiditas inexplebilis permitieret. ) aequabilius sicse humanum genus iiaberet. Quid
Quare enim, o homo, niajorcm libi terrae vel fru- eiiim rion cogil mortalia peetora auri sacra faoies?
ctum terrae fapias porlionem, cum ipsa elemenla, Nullum incendium, nullum unquam dlluvium tan-
quorum commislioiie et potentia elfecliva fructus tas, quantas liaec fames- canina, slrages dedit: ni-
lerraj proveniunt, non tibi magis quam proximo l»il humanum genus a salule corporis el aninue sic
tuo faveant, sed aeque omnibus naturalis efflcaciae perverlit, sic evertit.
beneficium impendant ? Quaecunque ergo, quac ne- Quare ergo lanlo affeclu ametur, lanlo strepitu
cessitas tua non exposcit, quasi propria tua sint desiderelur ab homine id, in quo utiiitalis vel boni
vel esse possint, libi altrahis, non hoc est propria nihil aut cerle permodicum est, incomroodorum
congregare, sed rapere aliena. Ilinc enim recle per vero plurimorum et inaeslimabilium malorum ma-
fa-
quemdam sapientem (16) dictum est : Omnis dives teria et causa esl? Al lioininum vana et insana
iniquus aul hmres iniqui. Cum enim juxta has fal- . luitas hanc humani generis decipulam ulilissimis
laccs divilias ille dives sil, qui abtindanlia opura et permaxime necessariis rebus anteponit, et rei,
ler.renarurii eaeteros exccllit, ccrtcaul ipse bas con- quae fere nullius cst mcrili, falsain dignitaiis et
/TG) Atigustinum.
 925 LIBER DE STABILITATE ANIM.E. 923
utilitatis nbmen aestimatione annectit sua, Q sen- A misera et penuria tristis exorta est, quia ea.
qugj.
sum hominis rationalis mullum a ratione degene- aequaliter omnibus divisa, bmnibus sufficientia esse
rantem I Solent homines pfo modico auri vel ar- poterant, aliqua-hac aequalitate non contenti, dum
genti pondere pretiosarura el pernecessariarum re- sibi superflua , quomodocunque acquisita altraxe-
rum,- frumenti scilicet, vini vel olei quam pondus: runt, multorum necessitati debita rapueruht.' Si
pergrande argenli vel auri. Haec enim hominumi enim necessariis conteuti essent homines, siifficere
sustentant el alunt vitam ; illa vero salutis et com- possent omnibus omnia ; et si quod nalurae sat est,
modi nihil, plurimum vero incommodi et perdi- replere tantum indigentiam vel.lent, agrorura mul-
tionis hominibus addiderunt. Errare est ergo aliler torum et possessionum lalarum reddifus non arii-
de rebus, quam ipsae res se liabenl, judicare, efres-:- birent. Id enim solummodo ab homine appetendum
infimi merili, meliores melioribus aestimare. est, quod naturae suflicit, non. quod voluptas con-
Sed fallit hominesTionduni per omnia elinuilaeve- cupiscit. Tu ergo, si naturajlantum satisfacere
qusc-
ritaiis tramitem gradientes lalium rerum posti-pma sieris, paucis minimisque contentus eris,
sicque
et
quvedam prorsus inutilis pulchritttdo, ut quantum sludebis vivere, ut nihil in vita appetas, quo ca-
spetiosae, tantum pretiosae ab imperitis aestiroentur. rere possis et viveres
Sedesto, sit talium Terum tanla dignilas, qiianla CAP.XVIII. De coritemnendoveslilus decoreet prelio.
et venustas; quid tanien fua refert, o homo, pul- De vestium autem decore vel pretio gloriari, ho-i
chritudo aliena, quam admirari potes, sed tuasi mini mente Deo simili prorsus videtur indignum..
profecto facere non potes ? Qtiare ergo-admireris Quomodo enim decorare vel ornare hominem po-
amesveea, quae tuanon siint, -et quaetuo amore et lest, quod multo indignius et abjeclius homineesl?
admiratione pTQrsus indigna sunl? Si enim luain Mcliora quippe et digniora rebus , quae infCrioris
perpendas dighitatem, nullius inanimalse rei mira- dignitatis et meriti sunt, dignilatem vel ornatum
beris elarilalein.-Omnia eniin inanimala tuae excel- addere possunl: inferiora vero excelletitioribus con-
lentiae subtracta, admiratione videntur indigna. dignum decorem, quem non haberit, conferre ne-
Quisquis ergo lalia miratur, diligit, vel magni queunt. Cum autem homo . creatura visibili digni-
pendit, vel in eorunuadeplione vel possessione a!i- tate superior sit, quidquid infra ipsum est, condi-
qtiam credit majorem quara in metallis reliquis gnum ei decorem adiiere non valebit. Multum ergo
bealiludinis inesse portionem, ipsam veritalis du- se infra se detrudet homo, cum ipse rerum decus
cem animaeque lucem nondum per orania sequitur caeterarum, |a rebus infimis appetit ornamenla.
ralionem. Si enim ejus monilis obaudiret, non plus r, , Audi ihdignam hoinine, audi ridendam omni sa-
aurum ef argenlum quam ferrum quaereret vel pienli vanilatem. Solent homines bestiolaruin, imo
amaret, nec gemmas pluris quam silices aestimarel. mtvium quorumdara pelliculas foetidas colorare, et
Ulilius est enim ferrum quam aurum vel argentusa lioc seamictu ridiculo adornare, multoque idcirco
et silices gemmis sunt necessariores. digniofes et honorabiliores aeslimare. Q irisigne
CAP.XYII. Suggerit ambilionem possessionum di- decus, quod confert ridiculus mus ! Studentquo-
mitlendam. que sericis, auro, argento, gemmis radiare, eosque
Agrorum vero et possessionum ambilio, dum ne- alienum a se splendorem sibi arrogare , indeque
cessifali fragjlilalis humanae pra;tendil, quae sine glofiari non pttdet, qtiasi, si quid est in hoc splen-
hortim redditibus subsistere nullatenus polest, cu- dore praecipuum, non id ab homine homini assu-
piditatis vilium necessilatis nititur oblentu palliare; tum, sed a natura homini fuerif attribulum.
Qttia enim horum usum corporis exposcit infirmitas Atqiii quanlitmlibet tibi alligaveris, o homo, bti-
(piod haeeultra necessitatem corigregare, et in pro-' juscedccoris nori tui, a liliorum profecto rosarum-
prietatem homo sibi vindicare licile possit, arbi- que. decore superaris ; quia nec Salomon in bmni
tratur. . -' gloriasua coopertus est sicut unum ex istis. Et si
Etscimus quidem fructus terrae animanlium de-I D.beatimdi.iiem in tali decoreaeslimas aliquam, bea-
beri alimentis, sed salva id horiiinum omniurii gra- lius- le esse fenum agri nec^sse est fatearis.
tia dixerimus, moderatiiis et sobrie his-niagis vi- CAP.XIX. Quod honor mundi nihil sit.
dentur uti jumenta quam hbmines. Brula enim pm- Honor vero rouhdi, pro quo adipiscendo totuni
nia ea tantummodo appetunt, ad quae naluraii tra- fere hominum insanit genus, quam exilis, quam le-
hiintur appetitti, et inusueorum necessitatisinetas vis, imo quam nibil sil, hinc mecum perpendas Ii-
non exeedunt. Homo enim necessilale non conlen- cebit. Opes seu voluptates necessitati htimanse ali-
tus cupiditali habenas laxat, et lanta necessaria quod possunt ferre subsidium. JJonor vcro nec
se habere pulal, qnanta avarilia insligante habere animae nec corpori salulis vcl utilitatis afferrequid-
desiderat. Unde fit, quod ulinara non Jieret ! ut quam polest. Quid enim Iaus vel celebritas, digni-
qtiodmultis suQicere poterat, in proprietalem viri- tas vel opinio praeelara, longe lateque vulgata, quae
dicel sibiunus solus homuncio ; et quia uni plu- omnia ad bonorem quasi membra quaedam ad caput
rima superfluunt, pluribus etiam ncecssaria subtra- proprium rejferuiitur; quid, inquam, hoc salulis vel
hantur. virtulishorainibus adjicere possint, prorsus ignoro.
Hinc enim priroum in gencre huniano egcstas Ilaecenim saltttem vel virtulera a quovis habitam
n27 ANONYMlS--ECULJXII. 82S
monstrare vei oivuigare possuuf, dare uon possunt. iA ribus ? menli vero, qua Deus nihil homini praestan-
Quid namque sapienli bonor vel gloria forinsecus lius dedit, buic divino niuneri ex imagine Dei re-
Hlhlata addere polerit, qui gloriam eam lantum, quae lucenti' nibil tam inimicum constatesse quam vo-
ab intus est, quaeril? Elenim, ut Prophela ait: luplalem. Siquidem voluptas consueludine diulurna
Omnis gloria filiw regis, id esl animae sapienlis, roborala,' omne cordisexsiinguit lumen, cohsilium
ab intus (Psdl. XLIV).Sapiens enim non ul favorem' impedit, intellectui tenebras offundit, mentis per-
sibi iransitorium conciliet, sed ut conscientiam slringit oculos, denique eos etiam, qui sapientes
lantum dilet suam, opera yirtulis exercet. videbantur, infatuare consuevit. Dominante quippe
Et nomen quippe et meritum sapientis perderet, libidine ingenium ipsum marcescere et>hebescere
si pro hominom favore vcl hono.re ad nihil utile la- necesse est; neque aliquis sapientiae vel yirtuti lo-
borarot. Ad quid enim ulile est, quod nec Torpori cus iu regno voluptatis esse potest.
nec aniinae prodesse quidquam potest? Nihil ergo Novit, quisquis furiaehujus stimulos expertus cst
dum tali laboraret insania, niliil se liominedignum,
prodesse sed' non nihil obesse polest. Yirtutem
enim vel salulem, quam conferre non potest, au- nihil sapientiae vel virluti consentaneum agere vel
ferrepotesl; el bonum, quod tribuere nequit, de- ^ cogilare potuisse. Quare nihiltam detestabile quam
slruere plerumque consuevit. Plerique enini, qui voluptas, quse hominem, ut ita dixerim, hominem
nondum in virile et perfeclum vbiutis robur eva- exuit, et in jumenti sensum et appelitum converlit,
serunl, cum honoribus et favoribus excipiuniur quae sapienliam, ingenium et intellectum, in quibas
liiimanis, ipsis delectari et gloriari incipiunt; et maxime dignitas constai bumana, pervertit, ever-
qui virtut.is fruge florere videbanlur, dum ipsam lit el exslinguit. Quis ergo hominum hanc humanoe
initriceni et matrem virtulum oronium humilitalem dignitalis corruptelam procul a se abigere pro vi-
deserunt, arroganliae aurigine percussi arefiunt. ribus non laboret, qua certe perfacile carebil in
Nisicnim in humilifate persliterit, ipsa se ipsani perpetuum, si ejus duntaxat deposuerit appetitum.
virlus inlerficit; quia dum mentem inflat, se ipsam Cupidis eiiim hujus lutulentae pestis carere mole-
necat: et duin in superbiam cor erigil, seipsam stum videlur; non cupidis vero carere quam frui
elationis gladio transfigit. Cum enim de virtutis salis conslat esse jucundius. Si habel haec humani
conscientia mens inflalur, quidquid habere virtulis generis lues insanae jucunditatis et foedae delecla-
videbalur, enecaiur. tionis aliquid, unde quasi esca in hamo posita ad
Quareergo desideres, quod ulililalis nihil, vani- modicum quidem sapiat, sed aculeo torquentis con-
tatis vero plurimum aflerre consuevil? Non ergo scienliae ' hoc ' se
' volutabro foedantis fauces
' - transfi-
C
honoris vel laudisavidus sis, sed ad hbc tota avi- gat. Nam delectat quidem yoluptas ad modicum,
diate moribus probis enilere, ut Iaude et honoribus dulcis videtur ad momentum, sed relinquit diutur-
(Sgnus esse possis. Alterum enim horura vamtalis, itum tristis pcenitentiae et crudelis conscienlise sta-
alterum probitatis est: et sicut unum virtulein tim subsequens tormentum.
enervare et necare, sic aliud viriutem dareetcon- Slultum est autem delectalionem mox transitu-
servare consuevit. Quicunque ergo virtutis iter in- ram attendere, et subsequentem mansuram amari-
cedens de promulganda fama, de nomine proferendo tudinem non videre ; appelcre bonum, si tamen bo-
de honore adipiscendo cogitat, ipse profecto quara ii.um est, quod praeterit, et nqn cavere malum, quod
apprehendere nitebalur , virlute se privat, et'nisi finem nescit. Homo ergo, cui a Creatore concessura
totis viribus huic vanitali obstilerit, si quid ha- et jussumest, non solum aspicera praesentia, scd
bere se.gratul.abatur viiiutis, amitlit. eliam futura prospicere, fugiat ea, quae falsa bona
Quid ergo de miserrirais his dicendum, qui non se simulant, ut vcra mala adducanl; fugiat ea, quae
nisi ad oculum hominis et populares auras beiie facie quideni blancla, sedre ipsa prorsus exsecranda
facere nesciunt, et relicto conscienliae thesauro de sunt: fugiatea, qtiae deleclant ad modicum , et tra-
alienis praemia sermunculis concupiscunl? Hoc est hunt attrahentes se ad iriteritum sempiternum.
JJ
rcrti maximi merili vili pretio venalem portare, hoc CAP.XXI. Exhorlalio auctoris.
esl frustra et absquc fructu laborare, hoc est virlu- Istis itaque similibusque consiliis el exbortatio-
lis opera, quibus vera et aelerna bona emi polerant, nibus conlinuis si niarilum suura spirilum ratio
pro vilissimis transitorii favoris nugis commu- docere et admonere non cesset, et in sno eum
tare, amore faciet perfectum, et aeroulaepel!icisque sua\
CAP.XX. Suggerit voluplales corporis non amare. sensualilalis scilicet, stulla et malesuada oonsilia,
Porro voluplales coiporis non amare homini ra- damnosa nimis et inutilia esse probabit. iEdificiuin
lione vigenti et vel lenuiter sapienti perfacile per- quoque, quod ipsa nianibus compegil suis, perpetua
stiadendura arbitramur. Quis enim amel hon:inum firmilate fundabit, quia omnia slabilitati ejus pro-
mohstissimam el infeslissimam pestem hominum? fulura providebit, et omnia eiamovebit nocitura.
Cor.pori namque et aniiuse conlrariam, lam cami CAP.XXII. De firmilate domus spiritalis.
quam spirittti volupialeni conslal csse iniinicam. Haecest ergo domus el aedificium, corporis, sen-
Quanli morbi, dolores , pesles quasi quidam ne- suum et inentis stabililas, quod juxta ipsius asser-
quiliic fruclus volupluosorum solcnl innasci corpo- tionem veritatis nec pluviaedescendentcs, ncc flti-
929 DIALOGUS DE ESU YOLATILIUM. 959
mina r.ec venli irruentes cadere faciunt, quia fun- A lutiim domum impingere possunt, quia omnium len-
dalum esl supra firmam pelram. iationum genera, universa viiiorum monslra ele-
Quid enim pluvia nisi concupiscenlia intelligitur, clorum mentem vera et perfecta slabilitale suo
a qua quisqtie lenlalur, quae sensim rigoreni fidei creatori adhaerentem pulsare vel tehtare queunt,
emollit, et in voluplaiibus difileure facit? Quidflu- sed movere vel nocere nequeunt, quia- fundala est
mina, nisi omnium viliorum torrens, »d movendam supra petram, id est veram fidem, spem et chari-
sive deslruendam hanc virtuosae slabilitalis domuni talem sui Creatoris, quam fidem, quam spem, quam
conglobalus?Quidventi, nisimalignorum spirituum charilatem gignit, nutrit et custodit in nobis a Deo
consilia perversa, quaeper sensualitatem' sibi fami- nobis insitum donumdivinumDeosimillimae ralionis.
liarem pedisequam spirilui hominis , quem perver- Explicit liber de corporis, sensuum et menlis stabili-
tere moliuntur, sine intermissione insibilanl?: tale in tnonaslerio Tegernsee xiv. Kal. Decentb.
anno 1444.
Irruentes ergo pluviae, flumina, venti in hanc vir-

ANONYM BENEDIGTINI
Qui circa. saeculum xn' scripsit

DIALOGUS DE ESU VOLATILIUM

Num is in Rtgula S. Benedicti cosnobitis fortibus et sanis indultus sit, -
(D. Bern. PEZIUS,Thesaurus Anecdot., l. II, parlb n, col. S46.)

MONITUM.

Cum sanctissimus legisialor noster Regulae suae capite 39, certum quemdam , qui a monachis suis per-
petuo in cibo et potu servarelur, modum, et edulioruin genera vellet describere, his post quaedamverbis
«l osus: Carnium vero quadrupedum pmnino ab omnibus abstinealur comeslio, prwter omnino debiles et
wgrotos. Quoebeali Benedicli sententia incredibile est, quanlam a primis fere ordinis sui saeculis usque ad
setatem nostram opinionum diversitatem generaverit, aliis existimantibus, eo regulari decreto .carnium
;-elumroodoquadrupedum, non itidera bipedum Ct volatilium esu monachis .interdici ;aliis eonlra affir-
liiarilibus, omnium uuiversecarnium comeslionem ea monachis lege prohiberi. Ratioiies paiiiuni qui nosse
desiderant, adeanl amplissimuni P. Edraundi Maiiene commenlariuni in Regulam S. Benedkti, ubi ad
caput 59 ea de re cumulate disputal, et singula defensorum esus volaiiliurii di.cta receriset. Oninia eo>
recidunt : S. Benedicttim non sinecausa el ratione loco citalo carnes quadrupedum expressisse, non quo-
ruracunque animalium; itaque vescentem volalilibus S. Renedicto nequaquam adversari. Idem nionachis
in concilio Aquisgranensi Ludovico Pio imperatore indultam fuisse. Generalem coenobitarura consueludi-
nem et praelalorum dispensationem ejusmodi aucupium licilum fecisse. Denique tiquidum esse tdin pisces
quam volucres cx aqnis procrealos habere corpora ejusdem nalurw, nec tantam vim humanis corporibus ad
tdsciviendum carnes volatilium minislrare,quantam carnes lerreflriumanimanlium, qum cumnoslris corpori-
bus ejttsdem halurw sinl, ut raliocinatur Petrus Abaelardus Exposil. in Hexam. apud Manenum in The-
sauro novoAnecdotorum.iom. Y, col. 1588. Uas omnes aliasque plures ratiunculas valide refell.t aucto»'
. hujus dialogi, denionsiratque nullum sanuiri et vdlenlem cxnobitam qul volalilibus vesci, aul sagina t.',i,
qttin Regulw S. Benedicti prwvaricalor exislat. Quod si cui nostri tempofis ccenobitaedisplicuerit, eaqtte
propler is parum prudenter a nobis factura censuerit, qiiod ejusmodi libellos protuleriinus, in quibus
reeeplissiini aetatis noslrae mores et vulgalissiniae consuetudines reprehendantur : is cogitet, r.os nomini
Jegem, adquam vilam exigat,-prsescribere, sed ostendere lanlummodo, qui saacti Dei homines de hnjus-
mbdi rebus cxistimaverinl, voluisse. Superiorum erit expendere vclerum dicta et momenta, quolidieque
amplius conari, ut ea Reguia, cui et ipsi et monachi sunt subjecti, non secundurti laxas receiitioruni
inlerpretaliones, sed sccunduin scita majoruni et doctrina sanclilaleque celeberrimorum hominum usiim
consuetudinemque-servelur. Ad haec seinperne ad ollas Carnium sedebimus, o boni? Semperne surdis
veluti auribus adeo perspicuai et salubria sanctissimi Patris nostri decreta de abjiciendis carnibus prae-
leribimus? Nullane spes supersil, in lanla necessariarum conimodarumquererum copia vetereni trisiissi-
mamque carnibus abstihendi consuetudinem recuperandi? Liceal nobis hoc loco verhis Yenerabilis
Pelri, quanti viri! uti lib. vi, epist. 15 hujus capiiuli (39 Regulae S. Benedicli) prmvaricatio qua ratione
excusabilur ? Qita causa sospes el inlegris viribus monachuscarnibus ulcns reus non esse monslrabilur ?. Dic,
qumso, si quid habes, el [si] aliqua veravel verisimilis ralio est, carnis tibi, si potes vindica. Non habes, non
habes, inquam, ut mslimo, qutd dicas; non habes plane, unde perjurii nwvum, ne dicam, noxatn expurges ;
obvial Regula, conlradicit justitia. ILucsanclissimus abbas Cluniacensis. Plura in hanc rein alio loco pro-
fereraus. lnlerim vel solus hic Dialogus, quem nunc publici juris facimiis, viris accuratioris regularis
observantiae sludiosis ad imitanda praeclara velerum exempla sat sliniuli addct. Eum ex codicibus mss.
bibliothecae Gemnicensis et Mellicensis Irecenloruin annorum damus. Alius ins'guis nienibraneus codex,
ducenlis circiler annis antiquior exstat in bibliolheca Gottwicensi, cum quo lainen ob Irisle incendium,
quo lolum monaslerium conflagravit, et coniniuiicm inde rerum petiurbationem, nostram editionem con-
ferrenon licuit. Porroqttis elegantis Opusculi auctor ftterit, divinare nondiim potuimus. Suspioaii suriius-
aliquandiu llonorium Augusloduneiiserii esse, ut cui fainiliare fueril, argtunenlum scripiionis dialogo
exponere, inquo interroget Dhcipulus, Magisler respoudeat. Annuerel eliaiu aetas hominis. Nam cuni sub
finem operis Grcgorii VII, nullo' autem loco Innocentii BI, Honorii III, aut Gregorii IX, quorum de esti
carnium constituliones, auclori uoslrb pcrqttam comroodaeaccidissent meminerit, vix dubilari potes",
931 ANONYMIS^iCULl XII. 952
eumsaeculo circiter duodccimo floruisse. Yerum quia nec Honorius ipse libro iv De luminaribus Ecclesim
inter sua opuscula htinc Dialogum recensel, nec ullus codex nomen Honorii praeferl, rejecla ea opina-
tione rem incertam, relinquere satius yisum fuit.

Incipit Dialogus cujusdam rnagistri de esu Volatilium, nou licito monachis

sanis (17).

Discipulus. Yelim scire, si ex Regula Sancli Be- A . singulariter hoc in loco posuit, el infirmis indulsit,
nedicli, eximii pracceptoris monachorum, esus vo- si 11011 indifferenter volatilia tam sanis quanliegro-
Jatilium indullus sit sanis monachis. Yidetur enim tis in esunKConeessit.
nilhi el mullis aliis mecum in id ipsuni sentienti- Mag. Cavillalionum tuarum versutia, simpliciuin
•lius (18); quod praefatus inslilulor permiserit nobis fratrum infirmam percutis conscientiam ; quatenus
volatilia comedere, dum nos nominalim ab esu «71(0:- eis sub colore veritatis ' muscipulam injicias, et
drupedum (19)Tantum curavil suspendere. qUasi vera dicendo decipias. Porro video, telabora-
Magister. Ita niulti inlellexerunt et docuerunt. re, quoniamnOn vis verura dicere; et quia aniinafis
Verum ut utar verhis Apostoli scribentis Philippen- es, 11011potes ea, quaesunl Spiritus Dei, percipere.
sibus (cap. 111): Si quid aliler sapimus, id ipsutn Disc. Quia ergo animalis ego, ut verbis tuis utar,
revelavit nobis Deus. non possum praemissum versum Regulaespirituali-
Disc. Mihi, obsecro, ne absoondas, quid de hac ter intelllgere: dic tu, si saniorem iiitelloctunii
re ex difliiuiiva (20) senlenlia sentiendumtenendum- exfnde vales colligere, unde sensum meum possis
que, Deo revelanle, censeas; ut illud : Qui audit, collidefe (23).
dicat, veni (Apoc. xxn), adinipleas. Ita enim poterit ilfaiy. Faciani, si mibi prius paulisper interro-
Jieri, ut forlasse meliora et saluti vieiniora a te B ganti respondeas (24).
audiens, caliginero carnalis intelligentiae ab ocu- Disc. lnterroga, ut Iitoel.
lis cordis incipiam delergere, el lumeh spiritualis Mag. Quid tibi videtur Benediclus intellexisse,
scientiae illuminaius agnosoere. cum alibi dicit (2S): A carnibus solito more otnnes
Mrig. Faciam, quantum Deus mihi viresdabit; abstineant? - *
«ec me pelitio lua gravabil : si tantum doctrinae Disc. Congrua moribus pii doctoris agis, dum
sanae audilura et' assensuin volueris accommodaie, sentenliam, qiiai contra te - est, mihi ad medioirt
et raiione percepta, conlra pfopriam conscientiam, vel niemoriam reducere salagis: Quid enim est
verilalem caveris impugnare. , aliud : A caraibus otrines abstineanl, quam quod
I?isc. Ne yerearis. Non enim arbilror esse ali- superius dixi, ut videlicet sani volatilia lantuiii,
quam confusibnem sic a te vinci, ut et ipsi vincara aegroti vero lam volatilia quam quadrupedia come-
nseamfaisam opinionem, Tu quoqueamepraemoni- danl? -
tus el praemunitus caveas, ne per ingenii lui subtili- Mag. Ut Video, carnalis es; et ideo hunc quoque
tatein el linguaevolubilitaiem, verba antedicti Patris ioeum, quemadmoduni supeyorem, carnaliter ct
ad coiitrarium noxiurtique sensufn intorqueas (21). pueriliter • cxporiis. Lex autem per Benedictum -
' ( data, et sancta, et bona est legitime por eam cur-
C
Mag. Non placeat Deo.
Disc. Primum ergo est, ut versieuluni, quiest in renlibus, et spiritualiter eara inlelligentlbus; verhni
Regula ejusdein praeceptoris, multis vel maxima adeo iandera insipida, et a prisca sui meracitate
causa dubitalionis, probabili exposilione debeas per carnalem non irttelligeniium eam quorumdam
inlerpretari; quoniam nort parum meae senlentiae monachorum observanliam, ut ita dixerim, facta
videlur astipulari, tuae vero mullum videtur refra- est vapida; ut n.isi aqua legis in vinum, id est in
gari. Est autem lalis (22): Caruium veroquadrupe- spiritualem converlaiurintelleclum, evanescatusqiie
' ""'
dum ab omnibus abstineaiur comestio, prwter omnino ad defectum. , !
debiles et wgrotps. Prudens enim lector, qui ex mi- Disc. Quia igitnr carnalis flgo, ut tu dicis, loca
nimis maxima, et ex paucis plura solet colligere, illa Reguiae, de quibus sernio est, intelligo carna-
ajquipolleriler hic valet intelligere: quod carnes lller; tui erit oflicii, ut exponas ea spiritiialiter.
* .
volatilium in cibum sanis monachis a beato Bene- Mag. Vis audire attenlius ?
diclo concedaiitur, dum eis tam expresse carnes Disc. Yolo.
quadrupedum denegantur. Alioquin nulla ratio vi- Mag. Nola igitur quod Behedictus non tantura
delur esse, quod idem Pater carnes quadrupedum dicit: A carnibus omnes abslineanl; sed addidit:
(17) Cbd. Mel. Dialogus more didascalico per (20) Cod. Gemn., diffmita.
quemdam editus de esu el abslinenlia carnium pro- ("21)C. Mel., retorqueas.
[essoruiri Regulm S. Benedicli forlium et sano- (22) Reg. S. Bened. cap. 34.
rum. (23) C. Mel., corrigefe.
(IS) Cod. Mel., consenlienlib-us. (24) C. Mel., ad interrogata fespondes.
(19) Cod. Mel., quadr. carnium. (25) Reg. cap. 36
 953 DIALOGUS DE ESU YOLATJLIUM. 954
more solilo. Quia .videlicel nios erat antiqtiissimo-..A sanctorum Patrum prudens diligentia, et magislra
rum et probalissimorum monachorum a carnibus cxperienlia sanxit; ut iiie cibus debeat esse mona-
abstinere, non modo quadrupedum, sed etiam vo- cbbrum, qui sustentalionem vitae tribuat; non, qui
Iatilium, excepta ihfirmitatis .necessiludine. Porro, pabulum concupiscentiis et viliis subministret.
ut docel ecclesiaslica liistoria, hanc abstinentiani Mentior, si in hanc sentenliaiil Hieronymus non
generaliter lri in consuetudiriehabueiunt,qui-in pii- currit (28), cum dicit: Ventres cdfnem portgntes
-miliva Ecclesia auclores robnachiCaeprofessionis, carnibus replendos; lironibus autetn Christi el sacris
nomine,i.exemplo et verbo praefulserunt. Ab hac virgiriibus olera et legumina cum pisciculis aptiora
ergo palerna nobilitate quia Benedictus, eorum se- assrrens, utpote minus' gravaniia, el ad cxpedite
quipeda hiirabilis, filios suos degenerarc nolebat, seryiendutn Deo magis expetibilia. Iluc accedit
a carnibus more solilo omnes abslinere praecipiebat. auctorilas Prudenlii, religiosi viri< quamvis laici,
Eapropter non dixit speeialiter : ab his vel db his; qtii ait in Hymno, quem qitasi pro Benediclione
sed generali nomine a carnibus omnes abstineunt; prandii composuit: Absit illa fames, qum. imitaiur
ut non soium volatilium, sed et quadriipedum esum beslias, aliorum sitietts cruorem! Et pbst pauca:
pari modo sibi esse interdictum in determinalione, In lanla rerum copia, qum siiis esl sanguinis?
quam mmoresolito, fixit, monachi quique nori ambi- $- Disc. Rationibus tuis ulterius non praesumereni
gant. Nam salva lege infirmitatis, indigentiaeet neces- refragari, si ita Benedictum intellexisse, validiori
silaiis, anliqui Patres noslri non facile inveniuiitur aliquo argumento possel approbari.
inSeripluris aulhenticis quamiibet- carnem sibi in— Mag. Ut video, esum carnium non relinques Siriii
dulsisse;quostarausuquam auctoritate est notissi- dolore, cui serviisti ei amore.
nium, lama volatilibus quam a quadrupedibus se con- Disc. Non libi sit grave; me in sensu tuo adhuc
tinuisse. Nam, cum Gassiodorus dieat, dulciores car- haesitare, tum fidei pusillanimilale, et sensUs riiei
nes esseiiivolalilibusquamqoadrupedibus; quaeralio larditate, lum pro carilis, quae. repugnat legi men-
esset.ulmonachi a carnibus quadrupedum abstine- tis, -infirmitate. Praelerea opiniOneni meain com-
rent, et carnes volalilium, quaesunt dulciores, nisi in- meridatJiiihireligiosofura monachorum in his die-
firmi,pr<Ksamerenl? Porro hiiicnostro sensui.quera bus numerositas, et concors in id ipsum defende»-»
diximus,aslipulaturIlieronymusscribensadSavinam dum, non facile supplodenda auctoritas.
^26) in huncinoduin: Proculsinl aconviviis luis Pha-. Mag. Non dixil Sapientia :. Ego liabito in muiiis,
'sidis aves, crassm turtures et omties aves, quibus am<- sed habito in consiliis (Prov. vui); ne quis noslrum
plissiiria patrimonia avolant. Nec ideo te carnibus ,« in defensiorie veri de minori nuinoro causelur-. Ye-
vesci-non pules, si suum, leporum alque cervorum,. ritas iios consolalur, dicens : Nolile Uimre pusiltits
et quadrupedum. animalium (27) esculenliam repro- grex (Luc. xn). Sed jam ambages islas omillamus,
bes. Nonenim hicpedum numero,-sedsuavitate guslus et quasi ad vivuin rera ipsarii tangeiTes, ad diri»
jt~dicalur. Quaecum ita sint, valde desipit, qui cre- .meiidani hanc conlroversiain accedamus.
' dit Benediclum, Disc. Ut-rtirsum adidem rtevolvam, quia cuni
sapiehtia insignem, carnes qua-~
drupedum-niinus- sapidas, quam volalilium, mona- . tanta f;ieililale_ non polest persuaderi, quod cum
chis sariis interdixisse: et carnes volatilium (nisi magna difficuliate necesse est persuasum impleri .r
omnino debiles fueiirtt) indulsisse. Nam quod car- non videlur mihi credibile, Benedictum sanis riio-
nes dulciores sint iu volalilibus, quam quadriipe- nachis volatilia vetuisse, qiiem ihlelligb laiilunt
dibus, et sancti doctores dicunt, el usus coriipro- quudrupedia eis 'prohihuisse, ulii ait : Carnium vero
bat, in eo quod delicatiores et ditiores hujus saeculi quadrupedum db omnibus abslinealur comestio pras-
homines, ciim plus solito splendide volunt epulari, ler ornninodeblLeset mgroios.
praelibatis carnibus quadf upedum, tandern propter . Mag. Crede saltemverum esse, quod dixi; quia,
majorem dulcedinem et guslus suavitatem, carnes nisi credideris, non intelliges. Ego autem credo et
volatilium sanxerunt sibi ministrari. Pr.aeterea ila D intelligo, ideo Benedictum dfxisSe sanis monachis a
habet familiarior Ecclesiae consuetudo, ut propter carnis quadrupeduin esse abstinendum ; ne quilibet
gustus dulces, non proptef numerum pedum, absli- eorum. dicere posset : Yolo quadrupeduni cai-nes',
nentes secundum scita eanonura generaliter a.car- quae sunt minus dulces, quam volatilium, come-
nibus omnibus se conlineant. Quia igilur monachi dere; quia Benedictus eas; quae sunt dulciores, ut
caeteris Ecclesiae membris amplius debent corpus volatilium, lanlum niihi vetuit edere; eo quetl
casligare, el-delicias non amare, haud injuria pr;c- Scripturae divinaeea, quae ad deiectationem Corpo-
cipilur eis (exceplis infirmis) more solito abslincn- ralem attinent, prohibeanl; non quae ad sustentatio-
tium, a carnibus omnibus abslinere-ut videlicet nem humanaeimbecillitatis alque infirmitatis.
incentiva carnis eo facilius possint reprimere. Quae Disc. Si igitur ila est, ut dicis. quare nusquam
lunc amplius eos solent titiliare, si a majori esca- nominatim interdixil carnes volaliliuin, quemadmo-
rum suavitate corpus suum nolunt refrenare, Unde dum quadrtipedum ?

(26) C. Mel., Salvinam. (28) C. Mel., c ncurrit.

t2'i) C. Mel., animanlium.
93? ANONYMiS^CULI XII. 8SG
Mag. Seculus est moreni sanctorum doctoruin, A lem esurienti eliaiti atnara duLcia videntur (Prov.
qui solent illam causam specialiler perstrihgere, xxvli).
Mag. Placet quod dicis. -
quae potest aliquam dubitalionem inlacta gignere.
Ut Psalmista. Aaron, sahctum Domiiii,,non Moysen, jDisc. Perge (30) ut pollicitus es.
commemoral; quia Moysen sgnctum , fuisse nullus Mag. Morisest sanclorum doctorum in re mi-
ignoral. S.ic Benedicius hoc in loco fecit, libide nori (31) compreheridere majorem. Sicut lbgitur
carnibus quadrupedum specialiter - abstinendum dixisse Dominus ad Jerusalem : Hwc fuit iniquitas.
esse sanis monachis indixit. Alioquin poterat du- sororis lum Spdomm, quia pafiem suum in saiurilate
bitatio haec concipi, utrum an 11011propter suaiii ; comedit.(Eze'ch.x\\). .Epce per panem intelligunlur
non nimiam dulcedinem deberent sani fratres ex diversiiaies epularum.. Et quod ita sitj manifesta-
eis refici. Caiterum de volatilibus non eral necesse lur in loco illo, ubi dici.lur : Vidit Lqt Sodomam
spccialiler -eum dicere, qnod non essent come- quasi paradisum(Gen. xui). Si Sodoma quasi para-
denda; quia .certus erat ea, ulpote dulciora, noii disus erat, non esl consequens, ul solummodo in-
esse (nisi ab infirmis) edenda. Porro dulciora esse lelliganius, illos panem manducasse sine aliis deli-
volatilia quam quadrupedia, ul taceam de nolo ciis. Idero habesdeLaban, uli dicitur : Et apposiius
multis experimento, Cassiodori hoc aslruimus do- Q est patds. Nunquid solumruodo panis apposilus fuit
cumenlo; quo dicit, Dominum superasse vota in de- sine aliquo piilmenlo ? Sed ut ad id quod coepiinus,
seiio carnes desiderantium, non caru.es eis.qua- jam redeamus, ecce probavi, quia Benedictus com-
drupedum suggerendo, sed sicut araiani maris vo- prehendendo in re minori majorem, morem satri
latilia pennata pluendo. Ergo non soluni culpabili eloquii sit seculus. Tu vero non potes'probare,
experienlia, sed etiam probabili scientia, asserere quia non sit secutus. Tene igilur certum, et di-
possumus,in volatilibus carnes dulcibres esse quara niitte incerlum. Amplius, dic, quaeso, si Benedicttis
ia quadrupedibus. concesslsset niilii sano roaridticare carnes voIa!ir
Disc. Negari id nequit. lium; el egx>pro -aniore Dei nollem manducare,
Mag. Si ergo Benedictus libi inlerdixi| carnes esset peccalum, an non? . .
quadrupedtim, in quibus minor.est dulcedo; quahlo Disc. Nequaquam. ,
magis volatilium carnes, in quibus majorest? Mag. Scis quare?
Disc. Unde scis, quia per dulcedinem minorem Dtsc. Quia ipse dixil (52) : Cui Deus dederit tnajo-
amputavit niajorem ? - rem loleraniiam absiinendi, propriam se liabiturum
Mag. R.alio et exempla, quae ralioni concbrdant, r mercedeihscial;
ita nos dicere compelluut. , Mag. Argtite respond.isti.' Rursus, si non conces-
Disc Quaedicis,. yidentur quidem esse verosimi- s:sset carnes volatiliuin, et ego-co:uederem, pecca-
lia, sed concessu sunt difficilia. rem, an non ? •
Mag. Qui concjusioni accedere durum putat, < Disc. Nbn dubiurn, quirt pepcares. ,
aequum es.t, ut vel falsumvaliquod praecessisSe de- Mag. Ergo melius est et tutius, ut dimittamus*
monstret; vel collectionem proposilionum non esse iiicerliludineni ei teneamus ceiiiludinem. Si eriim
efficacem necessariae eonclusioni ostendat. riianducavcrimus iricolumes, peccatum esse scimus;
. Disc. Concedo vera. essc jam dicta, si non obsi- si vero non niandticaverjmus oniniho, jion esse
stunt dicenda. - .
peccatum s.cimus.
Mag. Concessispraecedeiitibus spes erit conces- ' Disc. Ista quidein illis conlraria sunt, quae paulo
sionis in subseqiientlbus. . anle concessa sunt.
Disc: Licet, quaedicta sunt, jam aliqualenus vi- "
Mdg. Recle aestimas.
deam, planius lamen a te audire desidero; et.qiiam- Disc. Cum ergo nullus possit negare, quin carnes
vis ratio per se eluceat, plurimuui tamen simplices lam volaliliuui quam quadrupedum professoribus
sedificat, si ralioni auctorilas accedat. Probare igi- D Regulae1 Benedicti, hisi infirmi fuerint, ab eodem
tur debes, Benedictuni secuiuro esse morein sacri Patre interdicantur;
nunquid, ul quidanr dogmati-
eloquii, quando in prohibitione quadrupedum, pro- zanl, moderni monaclii, ejusdem Regulae trans-
hibuii volalilia; ul paratus sim ad salisfactionem, gressores esse veraciter astrutinlur, si sagina qua-
omni poscenli de eadem controversia reddere ra- drupedunii quae non caro, sed succus carnis esse
tionem. videtur, sani utuntur? , i
Mag. Ex abundanli id a me exigis, quia Sapienti '
Mag. Ita vCre.
satis esl diclum : Faciam tamen quod petis, si non Disc. In Dei nomine quid ioqueris? num lui
propler amicitiam, saltem propter improbitatem paulisper oblitus, lethargum pateris? noli esse ni-
tuani. liiium justus ; ne dirigalur ad le illud Salomonis :
Disc. Non ingratus ero audilor, quia juxla illud Qui tnullum emulget lac, elicil saiujuinem (53). Pone
Sapienlis : Saturati calcant favum (29); animm au- ergo ori luo custodiam, quia durus esi hic sermo
(29) C. Mel., anima salurala calcal fav. (32) Reg., c. 40.
(50) C. Mel, guod. (55) C. Mel., emungit, el. san.
(51) Ib., in minori comp. mayus.
 957 DIALOGUS DE ESU YOLATILIUM. 938
[Joan. Yi); peregrina esl ista sententia; et ideoi A Palrum modernorum, quaa non essent in Gelh pu-
cam non possumus vel aequanimiter audire, nec: blicanda, nunc in compitis Ascalonis exponendo:
dum opere implere. potius nudaberis ad derisionem, quani ea post
Mag. Veritatem audisti, quam quaesisti : quid dorsum velando, paternam acquiras benedictio-
igiltir milii succenses? nein.
Disc. Nunquid sagina est caro ? Mag. Erubescere de malo est sapieniiae, erube-
Mag. Est profeclo. scere vero de bono est fatuitatis. El quia humanuni
Disc. Quid ergo? nunquid illicitus est quoque est delinquere, quippe non est homo, qui non pos-
nsus sagiuac, quemadmodum et cainis, ut ob ejus sit velut homo falli; diabolicum vero pertinaciter
esum nos quoque praevaricalores esse Regulae ju- errata defendere: excessuni illum, quem diximus,
dices? majoribus compassibiles, non insultanter accusa-
Mag. Non potes hoc ignorare, si non vis errare mus ; sed filiali charitate, memores propriae fragl-
vel dissiinulare. litalis, excusamus ; si larnen legem Patrum nostro-
Disc. Nori flos est ? rum aniiquissimorum de industria cavent impu-
Mag. Unde est ille flos? gnare, si cam diu neglectam conlendunt renovare,
Disc. De quadrupedibus. ^ si leporem suum nolunt defensare; si veritalis
Mag. Non igitur eum manducare debent alii, nisi facla revelatione, et oblala sibi honesta occasione
omnino debiles et aegroti. meliora exemplaria abslirientiae gaudenler ample-
Disc. Si pinguedo est caro, igitur et caseus et xari sludeant, observare et aliis observanda com-
lac, eo quod de carne exeanl, simililer sunt caro. mendare. Non enim, nisi in spiritu lenitatis, ar-
Mag. Lac et caseus. quanquain de carne exeant, guendus est, qui deliquit in legem subreptione ali-
non lainen proppie caro dicuntur, eo quod caro nou qua fallente, vel necessitate impellente; nisi forte
in lac transeat; sed ipsi cibi in lac Dei dispositione post cominonitionem corrigi nolens, nec de excessu
convertuntur. suo dolens, non solum opera sua non vereatur de-
Disc. Nunquid non similiter vinum et oleum li- fendere, sed etiam legem procacilcr praesumat, et
gna sunt, quia de lignis exennt ? studeat pervertere.
Mag. Non sequitur. Disc. Sicut relalione multorum didicimus, usus
Disc. Quid igitur sunt ? saginae indullus est monachis inquodam convenlu,
Mag. Succus terrae, qui verlitur in vinum et in quo resedit imperator Pius Ludovicus cum mul-
oleum. Q tis religiosis abbatibus, ut volatilia in saginara
Disc. Proba. . transferrentur, decernentibus. Num incusas slatu-
Mag. Augustinus dicit: Quotidie-Dominus aquam lum (34) illorum ?
in vinum convertit, cum ipsum succum, qui ex Mag. Nunquid recordaris, quod volatilia non
terra nascitur, in vinum vertit. Hujus rei evidens esse, nisi infirmorum fratrum, superius conces-
Iioc est indicium, quod in vere de incisa vite aqua seris ?
profluil. Unde dicilur-: Disc. Minime recordor quoniam illud. in memo-
Unda merum iribuat; dat tnodo vitis aquam. ria fixum teneo.
Pinguedinis autem dissimilis ralio est; eo quod Mag. Judica ergo tu ipse, qua ralione fieii po-
ingenio humano caro frumento saginalur, tundi- tuerit, ut sagina pro volalilibus relaxaretur, quaede
tur, coquitur, colatur, pinguedo efficitur : ita ut caetero tam sanisquam infirmis ministfaretur. Nuro
pene nihil ex ea, nisi scoria, remaneal: ac per hoc laudabile ergo illorum commercium, qui tam timi-
caro esse haud injuria ostenditur. dis par inscripserunt concambium ; quo per rem,
Disc. Timeo, ne forte audito hoc verbo mulli qttam sihi falso putaverunt esse licilam, compara-
sint scandalizandi, et usaue ad sanguinem oblocu- verunt rera illicitam, non salis attendenles, quam
, turi et renisuri. D multi hac libertate in occasione carnis essenl ab-
Mag. Illic trepidas timore, ubi non esl timor. usuri,et subpallio religionis super hanc noviter in-
Qui observat ventum, non seminal; et qui considerat troduclam consuetudinem corrumpendi ? Nam quia
nubes, nunquam melet (Eccle. xi). Si enim pro veri- a paterna nobilitate degenerantes, stare et lenere
late scandalum sutnitur, nielius est, ul scandalum traditiones, quas didicerunt, novitate illecti negle-
nascatur, quam verilas relinqualur. Licet etiam al- xerunt, ideo suam novam legem monachis condi-
ter Nabuzardan quodammodo reviviscens, jam diu derunt. Et quia sanctae obedienliae libellum repudii
muros Jerusalem destruxerit; et licet alter Epicu- scribentes, districlionem regularis abstinentiae re-
rus Ibngelateque sectam suam disseminaverit, divi- miserunt, transgressi sunt terminos antiquos, quos
num tamen responsum nos consolatur, dicens: Patres eorum posuerunt. Eheu quot de lam lauda-
Reliqui mihi seplem miilia virorum, qui noii curva- bili consueludine, quam Patres anliquiores (33)
verunt genua sua anle Baal (Rom. xi). habuerunt, ad suggestionem unius saecularis per-
Disc. Nisi linguam et stytum cohibueris pudenda sonas cesserunt, nec attenderunt, quod Esau pri-

(5-5)C. Mel., statuia (3S) C. Mel., seniores.

PATUOL.CCXIII.
 939 ANONYMIS^ECULI XII. 940
matum suum per gulam amiseril, nec jus, a quo A rum insliluia monaehorum, et necesse sil de duo-
semel cessit, postinodum pro velle recipere po- bus contrariis alterum infirmari ; velim a te pla-
tuerit! nius audire, quorum auctoritas majoris ponderis
Disc. Dispensationis moderatio liulli unquam sa- debeat aestimari.
pientum displicuit. Cave ergo, ne insipiens habea- Mag, Curn moderni Patres ea, quae anliquitas
'
ris, quia dispensalionis illius modificationein adeo sanxit, consueludo servavit veuerabilium Patrum
vehementer detestaris. in retroaclis lemporibus, et aucloritas sacra fir-
Mag. Dispensatio praelatorum tunc non debet re- mavit, prout voluerunt minuerunt aut immutave-
preheridi, quando 11011 contra majorum suorum ali- runt; judicare perfacile potest prudentia tua qui
qua insliluta admittuut aut toleranl, quae lanium plus saluli noslrae, quibus per omnia prodesse de-
Ecclesiaescandalum non generenl; ut videlicet vi- buerunt, conlulerint, vel quoritm inslitulio potius
tam subjeclorum suorum in proposilo sua; sancti- sit tenenda ; vel quibus obedienlia magis sit exbi-
tatis conservare valeant. Dispensalioni sane non benda: an illis sanclis Patribus, qui adbuc in Scri-
parva rectorum adhibenda est diligenlia, ut non pttiris suis nobis loquuntur ; an illis quibus nihil
concedant nocilura, nec prohibeant profutura. Jn aliud propositum fuit, nisi priorum sequi et hono-
hoc aulem praefali imperatoris et abbatum conven- rare vestigia ? De qua re poterit nos docere Zosy-
liculo contra generale votum monachorum admissa mus papa scribens Narbonensibus : Conlra slalutu
est dispensatic, unde nulla ulilis vel honesta, se- Palrum aliquid concedere,velmulare tiechujus sedis
cuta est compensatio, nec in morum honestate, potest aucloritas. Huc accedit quod generali anti-
nec in animarum utilitale. Nam quod sancli mo- quissimorum Palium consuetudini, paueorum mo-
rtachorum patres et eorum sequipeda Benedictus, dernorum non debet praeponi vel pVaejudicarecon-
(cujus Regula in generali synodo canonizala est) suetudo. Quidquid enim a paucis praesumitur mo-
Spirilu sancto diclante, ul credendum est, super dernis, quoduon per omne corpusPalrum anliquo-
abstinenlia monachorum instituerunt: hoc islitis rum (56) tenebatur, aut superfluum, aul elatum no-
moderni conventiculi medialores, inconsulto Ro- xiumque est judieandum, magisque vanitatis spe-
mano pontifice ( cujus est de oriini Ecclesia et de cimen quara virlulis oslentat. lllis ergo debemus
omnium statu personarum judioare ) sua nova tra- inslitutis indubiiatain fidein et indiscussam per om-
ditione, falsaemisericordiae laude provocati immu- nia obedientiain accommodare, non, quae pauco-
laverunt. Beatus nenipe Gelasius papa Scriptura- rum modernorum volunlas intulit, sed quae vetu-
rum indagator solertissimus in Decrelis suis, ubi Q stas tantorutu temporum et numerositas sanolorum
cum eruditissimis LXXepiscopis, diversorum aucto- Palrum concordi diffiuilione in posteruro promulga-
rum tam Graecorura quam Laiinorum libros exa- yit. Certe Beitedictus, qui spiritu omniuui justo-
minavil; ubi diligenler, qui eorum essent reci- rum plenus fuit, ita rigorem disciplina?, ila mode-
piendi, vel renuendi, deliberavit; capitulum Ludo- rationem indulgentiae vila et doclrina leuuit et do-
vici, super usu saginaeadmiltendaj monachis pro- cuit, suisque scripturis filios suos suflicienter eru-
jnulgatum, in hoc ipso respuendum esse monstra- divit, ut sine illa saginaelemperie, quam moderni
vit, quod venerabiliter suscipiens Benedicti Regu- Patres admiserunt, nec fortes indulgenlia emollire,
lam capilulo pnefato penilus coiilrariam, canoni- nec infirmos nimia districlio possit frangere. Ut
zalis eam Seripturis annumeraverit. Eapropter ab- autem ad sumniam veniam , qnia cpnventus ille
Jiates, qui cum praedicio imperatore in conventi- paucorum modernorum, cujus supra meminimus,
«euloillo dicuntur resedisse, et ejus decreto super generali et solemni anliquorum monachorum con-
usu saginae, monachis indultae, credunlur consen- suetudini super abslinentia nihil superordinare,
sisse, quantumlibet venerandi fuerint, nunquam nullum prayudicium dcbuit facere; consulendum
tamen efficere debeot, ul aliquid pro eorum reve- est monachis praesenlis temporis, ut tandem ad cor
rentia stiscipiamus, quod sacrae Benedicti Regulae, D redeuntes, secundum exeroplaria praecedenlium
statutisque reliquorum Patrum, qui de vila scri- Patrum cursum suum sludeant dirigere ; quatenus
pserunt monachoriim, imo Spiritui sancto, horum periculum eorum, qui vota sua irrita faciunt, va-
omniura auctori adversari manifeste deprehendi- leant effiigere. An tu aliter existimas ?
mus. Nec mirum ; Regulam enim Benedicli sancto- Disc. Minime, si veritate duce regimur. Sed quo-
rumque Palrum, generalem.super abstinentia car- niam te ad solvendum promptissimum esse con-
nis institulionem, monachis promulgatam, nulla- spicio, crebras tibi, quae de hac re fieri adbuc pos-
tenus observare valemus ; si pro reverentiaeorum, sunt, quaestiones coaceryabo; ut verilas ex oumi
qttae relaxato usu saglnae passim sive volalilium in latere, ab omni scrupulositate falsilatis absolvatur,
tribus diebus, Natalis Domini, Paschae quoque et et nullus excusationi locus relinqualur.
Pentecosles statuerunl, adimplemus. Mag. Si ea quae superius concessa sunt incon-
Disc. Cum ergo inter se discrepent, et se invi- vulsa servabis, quanlaslibet super re hac mihi qttae-
cem impugnent in hac re modernorum. etantiquo- s'iones mulliplicabis, me in solvendo defecisse

(53) C.Mel., anliquissimorum.

 941 DIALOGUS DE ESU VOLATILIUM. 942
sion videbis; iiec coram his, qui ex adverso sunt, A legislalor (42) : Carnium usus infirmis debilibusque
quasi viclor ridebis. pro reparatione virium concedalur. At ubi melierati
Disc. Adhuc grandis tibi restal via. fuerint, a carnibus more solito omnes abslineant.
Mag. In hac via, Deo duce, non limeo, ne pedem Ecce concordia RegulaeAuguslini et Benedicli!
ad lapidem, id esl velustalem litterae et duritiam -Disc. Negare non possuni. Sed cum Apostolus
offendam; quin potius libi viam, quae te ad spiri- dicat : Omnia Licent(I Cor. vi); et omnis creaiura
lualem intelligentiam revehat, ostendam. Deibonaest; itemque abslinentiam carnis in vo-
Disc. Monachis saginam manducantibus canones luntate hominis ponat; dic, quaeso, quas ralio est,
in adjutorium contra te veniunt, ubi dicunt :' Si ul liseca raonacho, violenlo hnperio quasi neces-,
quisjus carnium profanaverit, anathema sit (Gal. 1). saria et dehita exigatur?
Mag. Hoc dicunt canones propler illos, qui caraes Mag. Rationem, quam tuus adhuc vix somniat
abominantur, u.t immundas. Hi tales, ut hoc argu- aniinus, putabam jamdudum le intellexisse. Sed
mento astruilur (57), ne carnes abominentur, de- inquisitio lua tam puerilis prodit te nondum tul
benl manducare olera, quae cum carnibus coquun- ejus cognitionem pervenisse.
Tur. Nam illi, qui carnes non abominanlur, sed Disc. Tenui quidem veluti rimtila, mihi videor
causa abstinentiae sludent non manducare, nou te- B eam aspicere; sed ex le apertius malleni addi-
nenlur anathemale. Ergo si ita volunl intelligere scere.
qui ista dicunt, ut olus (58), in quo carnes coquuii- Mag. Promplissima quidem ralio est. Sed tu,
tur, manducent abstinentes, qui carnes non abo- quia satis acute distinguis, qui sil inter voluntarium
minantur; dicant etiam, ut conjugia contrahant; et necessarium statum, ideo oculos cordis, lenebris
co quod in eodem concilio dicalur de conjugio : Si assuelos, ad lucem perspicuae verilalis non potes
quis conjugium profanaverit, anathema sit. altollere; nec ego propter ingenii tui tarditalem
Disc. Ea his, quae prius concessa sunt, nimium tibi possum salisfacere.
contraire"(59) cognosco. Cum igitur cames non sint Disc. Oro te per eharitaiem, ut nieam in spirilu
refugiendae, lanquam immundse : quae ralio est, ut lenitatis sustineas el erudias importunitatem et
monachis denegetur esus (40) earum maxime cum caecitatem.
Augustinus dicat in Jibro Con[essionum: Scimus Mag, Faoiam, quoniam charitas omnia su/fert
posl diluvium Noe et filiis ejus omne genus anima- (I Cor. xiu); et lu, quanlum milii videtur, a".difi-
lium, tam in volucribus quam in his, qum moventur cari quaeris, non inflari.
,in terra, et piscibus maris, tanquam olera virentia in Disc. Recte arbilraris.
cibutn iradila; el ideo non reprehendo obsonium, sed C Mag. Quibus igitur ratiouibus ad propositam
concupisceniiain obsonii. Nam Esau priinogenila quaestionem solvendam accedam, diligenter aus-
perdidit Leulicula, non carnibus. Unde nihil slalui, culta.
aut nunquam tangere aut semper edere, sed pro ra- Disc. Libenter.
lione nttnc frena ventris reslringere, nunc Laxarc. Mag. Nota ergo quia, licet Aposlolus dicat :
Apostoius quoque dicit : Omnia tnunda mundis Omnia munda mundis (Til. i), consequenter lanien
(Tit. i). Et alibi : Omnis crealura Dei bona est, ni- addil : Sed malum esl homini, qui per offendiculum
hilque rejici debel, quvd cum graliarum aciione perci- manducat (Rotn. xiv), Tale est illud quoquein Eyan-
' gelio : Non quod inlrat in os, cohujuinat hominem,
pilur (l Tim. iv).
Mag. Haec quidern libentissime accipimus; et sed concupiscen'.ia mala, qum procedit de corde
cmnimodis approbamus, carnes tanquahi immundas (Matih. xv). Non ergo perceplio carnis, quaeper se
non refugientes. Sed consilio ejusdem doctoris gen- bona est etmunda, bono usu praesumenlem coinqui-
tium acquiescentes, qui dicit : Bonum est non man- nat; sed eum tanlura, qui per oflendiculum eam
ducare carnes, el non bibere vinum (Act. xiv), nihilo- manducal. YTideigitur discrete, quia in culpa non
niinus etiam sequimur Auguslinuni prsedictum, ducitur carnis comestio, sed offensio. Per offendi-
nihil slatuentes, aut nunquam langere, aut sem- culum autem est cibum quemlibet manducare, intra
manducantem
per edere; sed pro consideratione virium nunc metas sobrielatis mensaeque frugalis
laxamus frena ventris causa infirmitatis, nunc re- se per iutemperantiam non frenare; aut exemplo
infirmum scandalizare, aut per voti
slringiinus. Sicut et in vita ipsius legitur, quod- suo proximum
mensa ejus habuerit carnes; riou propter fratres praevaricalionem Deum exhonorare.
cohabitantes et sanos, sed propter hospites et infir- Disc. Si haec ita se habeant, quomodo a naevo
mos. Nihilominus quoque sequimur Benedictum oflensioiiis excusabimus Spiridionem, Cypriuro ma-
Patrera, cujus instttuta, si inslilulis Augustini gnificai sanctitatis virum, quem lestatur ecclesia-
super abstinentia (41) carnis promulgatis conferi- stica hisloria in diebus jejunii carnes, quas serva-
mus, per omnia sibi lanquam unam faciem etjn- verat, hcspitibus obtulisse, et cum eis ipse g«-
tentionem habenlia consouabunt. Ait enim nosler stasse?
(57) C. Mel., aslruant. (40) C. G., usus.
(58) C. Mel., jus. (41) C. G., abuudaniia.
(39) C. Mel., convenire. (42) lieg., cap. 56.
 "9»5 ANONYMIS^ECULI XII. 944
Mag. Si saperes, propositum non interrumperes. A considerationepaucorum,seddehis,quaerauItorum,
Disc. Responsionem vebementiae excuset anior imo universorum subjaceulfacullali, universalis est
scienliae. eis Regula proponenda. Si quacvero rarissima, alque
1
Mag. Spiridionem duabus de causis non repre- a paucissimis possunt impleri, velut supra condilio-
hendo in hoc facto. Primo quia aliud non babebal; nem buntanae fragiliiatis nattiramqtie concessa, ac
deinde quia sancti viri simplicilas, dignae hospita- per hoc communem possibililatem excedentia, a
lilatis charitale valet excusari. Quod isle seme! fe- generali lege stint secernenda, nec lam pro exem-
cisse lcgitur, non debent alii per usum imitari. p!o quam miraculo proferenda. Ideo excepta infir-
Postremo si Spiridionem iiftitari vis in carnis co- mitate, salubriter staluta cst a Palribus perpetua
meslione, imitare et eum in cadaverum alloculione. monachis carnium abslinenlia; non, quod nialunt
Si vis edere quando vel quidquid ille edebat, si sit comedere eas, praesertimhis, qui norunl, quando,
delectaris cum eo carnibus vesci, jubeas, sicut illo, quare, quantumve relici debeai vel expediat; scd
defunctos e tumulis loqui. propler imperfectos, qui nondum modum veniri
Disc. Non possum, quia nou omnia possunuis suo possunt ponere ; et qui necdum abundare el pe-
omnes. nuriam pati cum Apostolo didiceruut. Ilaeccommu-
Mag.Qum non potes quod velis, velis illud quod nis lex abstinendi ideo indicta est, ne comedemii
possis. licentfa indulta aliis et aliis denegata, fiat causa
Disc. Ita sil. Quid vero erit de Joanne Baptisla, murmuralionis et comessationis.
qui delectabilibus cibis utens, carnibus videlioot Disc. Yeheinenter assentior, el id te paulo ante
Jocustarum et melle silvestri, laudalus est de ab- dicturum, tenui licet suspicione, prospexi. Restat
stinentia; cum econtra Esau vili et humili cibo, ergo, ut ad proposiluiyi, a quo paulo anle, me 00111-
lenticula videlicet, ingurgitatus, culpatus sit de peilente,- digressus es, redeas.
gulaeconcupiscentia ? Nunquid non similiter lauda- Mag. Indulgeat libi Deus, quod lantum milii Ia-
bilior esset abslinentia sine foedaflamma concupi- borem imposuisti.
scentiae lautioribus cibis monacbos uti, et non rc- Disc. Virtus non in otio, non in deliciis, non in
pleri, quam foedagulae flanima vilibus cibis ingur- securitate, sed in infif mitate perficitur.
gitari ? Quare ista senlenlia eos non arguis, quo-
ad ad Mag.
ilffl^. Qui hoc, quod persuadendum susce- rum omnis ad explendam carnibus vel cor-
ista bono nun bene sagiua
pisli, introducis, uteris; qttia lacunam festinat iutentio ?
Joannis exemplo quiddam, quod plus obsit indi- poralem (45)
screlis, quam prosit discretis, suggerere velle vitle- Disc. Quis de caetero non spernat atque confun-
ris. Nam, Iicet sano modo intellecta, laudabilis at- dat vilissimaefragilissimaeque rei, corporis servum?
que amplectenda sit lua objeclio, itemque digna Quis carnis curam in desideriis facial, cujus ap-
veneralione et imitatione Joannis refeclio; videris petenlia quidem plena est anxietalis, salietas vero
tamen hinc quorumdam gulae, defensionis argu- poenitenliae?Quis non audiat Paulum dicenlem :
menta praeparasse, inde quibusdam parcimoniaj iVonest regnum Dei esca et potus (Rom. xiv). Ilem :
^emulatoribus, zelum Dei non secundum scienliam Esca ventri, el venter escis; Deus autem et hunc et
liabentibus, districtioris (43) abslinenliae frena re- hanc destruei (1 Cor. vi).
laxasse. Mag. Benediclus Deus, quod super carnis vel
Disc. Tuumergo est exemplumJoannis in medium saginae abslinentia, lam vera et tam salubris tibi
prolatum tani sancle, tam intelligibiliter elucidare; illuxit sententia.
aie forte ejus licentia offendiculum infirmis menli- Disc. Quia ergo ex raltonum luarum scintillula,
hus valeat generare. vitalem calorem mihi illuxisse congratularis, dic,
Mag. Reda de Joanne dicit: Elsi principalis sen- quaeadhuc deesse memineris.
Henlia conslat : quia in tnullis offendimus omnes; D Mag. Imo tanlo agilior et facundior ero in di-
quis tdinen noslrum dicere audeal beainmJoannem in cendo, quanlo te magis docilem et capacem video
aclu, veldiclo, velhabilu, velviclupeccasse?HaecBeda. in audiendo, et devoliorem sporo audita implendo.
Quia ergo Joannes ab oranibus viliis et mundi ille- Quibus ergo rationibus accedani ad voluntariutn ct
cebris, quae slatum mentis solent pervertere, im- necessarium statum dislinguendum, quod paulo
munis fuit, licite et absque periculo pravitatis (44) superius inlerrupisti, diligenler altende. Res quaeli-
vesci carnibus poluit; quippe cui nulla lex eas pro- bet, quae ante votuni singulis hominibus esl licita,
hibueral, qui nullo voto se, ne comederet, con- post votum fit illicita. Yerbi gratia: Si quis aliquem
strinxerat. Nec tamen hoc exemplum beati Joannis, ante votum ad abslinentiam carnis invilat, rem
licet monachus fuerit, communem legem comedendi quidem dignam remuneratione acquiescenti et per-
carnes monachis sanxit. Nam cum in congregatione severanti persuadet. Sed qui non acquieverit, licet
monachorum major sit numerus imperfecloruni maneat faciente inferior, non tamen fit se ipso de-
quam perfectorum, non a parle minima, id est de terior; sed si a volo ceciderit, fit se ipso inferior et
(43) C. Mol., dislriclioribus. (43) C. G., tasciriam.
(4i) C. G., puriialU.
 915 DIALOGUSDE ESU VOLATILIUM. UG
delerior. Itaque ante votum est deliberandum ; posl A plivaltis per septuaginta annos sub duro servitutis
volum vero perscveraridum. Postquam enim ad fasce gemebal; quem tamen Dominus, ubi venit
hanc abstinentiam si quis voto astrinxerit, fit ne- teinpus miserendi ejus, natali solo et optatae liber-
cessarium et poenale, si non teneatur; ad quod, laii reddebat. Sic nos quoque a palerna traditione
nimirum, ianquam voluntarium, ante hanc obliga- per subreplionem et incuriam abducti, tandem Deo
tionem, non cogebatur. Abslinere autem se a car- propitio, ad anliquissimae abstinentiae exemplar
nibus pollicelur, quisquis juxta Regulam beati Be- suinus reducti. Fruslra ergo ad slabiliendam suam
nedicti, vilam suam se velle instiluere profiletur : carnalem consr.etudinem sibi carnales de lemporis
cum auctoritas lanti ducis et praeceptoris hanc ab- prolixitate, et suae dissueludinis blandiunlur anti-
stinentiam ita indubitanter sanciat; ut banc ob- quitate.
servare, pie volentibus vivere, necessitas incumbat. Quod vero sua haec prava consueludo refragelur-
Non enim consilium est, quod praeleriri sine culpa consueludiiii honeslae anliquissimorum coenobio-
polest ante votum, licet laudem non mereatur; rum (46) ^Egypli et Palestinae provinciae (de qui-
sed praecepti institulio, quod sine culpa post votum bus quasi quodam purissimo fonle, quidquid re-
nemo praevaricatur. Unde est illud : Si quid vove- gularis disciplinae habemus, manavit) licet superius
fis Domino, ne moreris reddere; quia requiret illud copiosissime sit demonstralum, tamen et ex hoc
a te Dominus Deus tuus (Eccle. v). Quaeergo prius astruere possumus quod vel nusquam, vel vix
volunlarie voveutur, post votum necessaria requi- Ksquam in aliquo praefatarum regionum coenobio,
runtur et debenlur. Unde aut quisque professor adhuc hujusmodi dissuetudo tenetur. Si vero haec
saepedictae abslinentiae banc sponlanea volunlale niisera consuetudo adhuc in aliquo praediclarum
exsequilur, aut reus voti ad hujus observantiam provinciarum monasterio invenitur, quae tam latu
vigore regularis disciplinae redire jusle compelli- per noslrarum partium ccenobia inolevisse cerni-
tur. INon enim mala volunlas, tesle Augustino, lur; dicimus, quia generali, [et in veritate anti-
suoe semper permittenda est liberlali; sed, ubi po- quissimorum Patrum consuetudini, paucorum mo-
lestas dalur, et a malo prohibenda, et ad bonum dernorum non debet praeponi velpraejudicareemen-
est cogenda : quemadmodum filii Israel resistenles danda dissuetudo. Nam, licet illa reproba consue-
et murinurantes duris flagellis aliligebantur, et ad tudo apud modernos pene onmes celebris habeatur;
terram promissionis compellebanlur. dicimus tamen ex verbis Auguslini : Quia ralio
Disc. Confiteor, uuncme indubitanter eernere consueludini anleponenda esl paucorum moderno-
quae dudum videbanlur incerla. Unum nunc, quod p, , rum, eui tamen exempla concordant omnium anti-
6uperest, oro, facias; ut videlicet nos responsioni- quorum.
bus tuis, velut quodam inexpugnabili scuto, contra Et ut ratioiii et exemplis legem concordare do-
illos procures armare, qui nobis obloquentes, licet cearaus, bcati Cypriani sententiam in medium pro-
auclorilate deficientes, humanis quidem ralionibus feramus; ut adversariorum objecliones irrefragabili
armata sed lamen infecunda facundia niluntur nos auctoritate suflbcemus. Qumlibet, inquit, consue-
expugnare. In mullitudiiie enim peccantium culpam ludo, quanlumvis vetusta, quanlumvis vulgala, veri-~
suara extenuari et palliari posse putantes, seque luti omnino est postponenda : et usus, qui veritati est
ipsos noxia assentatione palpantes, ita occurrunt contrarius, abolendus. Unde Isidorus in Synonytnis
nobis liaecobjicientes, quasi Iapide frontem nostram libro secundo : Usus auctorilati cedal; pravum
conterenles. Nimium, inquiunt, effluxit lempus, quo usumlex etratio vincat. Augustinus qttoque De unico
dural haecnostra consuetudo; et sub bac niulli re- baptistno libro ni : Veritate manifeslata cedat con-
ligiosi viri ex hac vita migraverunl; et ideo usus sueludo veritali. Plane quis dubitet veritatem consue-
moresque longaevi Iegem jam imitantur. ludini cedqre? ltem : iYemoconsuetudinemrationi et
Mag. Quod dicunt, quia auctoritati sacrae Scri- vcrilali prwponat, quia consuetudinem ralio el veritas
pturae non innititur, eadem facilitate contemnitur, D semper excludit. Item idem ad. Casulanum presby-
qua astruitur. Dicilur enim eis e diverso, quia lerum : Omnia lalia, inquit, qum nec sanctarum
quantumlibet longo tempore duret emendanda con- coniinenlur Scripturarum auctorilalibus, nec episco-
sueludo; tamen si justitiae salisfactum erit, non pofum cohciliisslaluta reperiunlur, nec consuetudine
ideo stabilis perstare debet, el inconvulsa. Popultis universalis Ecclesiw' roborata sunt, resecanda sunt.
cnim Hebraeorum, licet sedens super ollas carnium, Item de eodem Gregorius YII YVimundoAversano
sub durissima tamen ^Egyptiorum regum pressura, episcopo (47) : Si consuetudinem forlassis opponas,
iu gravi scilicet opere lateris ac luli quadringenlis adverlendum ftteral, quod Dominus dicit: < Ego suiii
annis serviens sudavit; quem tandem J)eus vis:- veritas (Joan. xix). » JVorcait: Ego sum consueludo,
lans, ut in solitttdine quietis, coelestibus deliciis sed t verilas. > Codicum libro, tilul. n : Consuelu-
animumjugiter posset pascere, quomodo et quando dines ususque longmvinonvilis auctoritas. Verum non
voluit, liberavit. Sic in metropoli Chaldaeorum ca- usque adeo valitura memenlo, ul aul ralionem vin-

f4G)C. G., monffchorum. Winifrido Ausano cp. Yid. Desr.-_Gr.al.Dist.. vin,.

(47) C. Mel., Wimundo Ausano ep. Cod.. Gem. cap. 5.
947 ANONYMIS^ECULI XII. 948
cant aut legem. Hinc Nicolaus papa Hincmaro Rhe- A facere non sufficiunl; sapiunt, si noslram senten-
morum archiepiscopo : MaLaconsuetudonon minus, tiam recipiunt"; quia qui aliquid reliquerit extra
quam perniciosa corruplela vitanda est; qum nisi verilatem, nibil invenit nisi falsilatem.
ciliusradicilus evcllatur, in priviLegiorumjus amalis Disc. Yehementer asseniio; nec unquam fue-
assumitur; et incipiunt prwvar.icaliones et variw rit dies, quae me ab hujus sententiae veritate re-
prwsumpiones, celerrime npn compressw legibus ve- pellat.
nerari, et privilegiorum more perpeluo celebrari. Mag. Non nebis, Domine, non nobis, sed noinini
His igitur el aliis auctorilalibus freti, constanter tuo da yloriam (Psal. cxm). Haecnon ut adversa •
asserimus, consuetudinem monachorum (qua ex- riis, sed ufamicis scripsimus ; nec invecti suinus
cepta reparatione virium post gravem aegritudinem, in eos, qui in comestione saginaehactenus ignoran-
sibi indulgent esum cujuslibct carnis vel saginae, ter deliquerunl; sed ne delinquant, monemus. Nec
quod pene ununi et idem esl) el legi et ralioni, in illos tantum, sed el in nos ipsos severi judices
exeinplis quoque antiquissimorum Patrum esse fuimus, volentesque festucam de oculo alterius tol-
cpnirariani-, et ideo, fal.cejuslitiae resecandam. Si lere, nostram prius trabem ejeeimus, Neininem de-
aulem illi,.qtii cqntraria suadentel aguni, veriori- signata persona noster sermo pulsavit. Generalis
bus et praepollentioribtis documentis ea licere pos- B ftiit disputatio de vitio.hoc. Sed qui mihi irasci (vo-
suntapprobare (quod 11011 credimus) quae nosillicita luerint) pro reprehensione eorum,qui sani saginam
esse nionstravimus; aequum csset, si recliora do- praesumunt pro eo quod sint carnales (48), ipsi se
cenlibus, salubriora agentibus et auditum et as perdunl.
sensum. efficaciler accommodaremus. Quia vero id
Explicit Dialogus bonus per tnanus Georgii, elc.
(48) Uterque C. priusquam sint carnal.

LUDUS PASCHALIS

D£ ADVENTU ET INTERITU ANTICHRISTI

In scena sa^culo xn exhibitus..

(D..Bern. PEZIUS,Thesaur. Anecdot., lom. II, parte n, col. 183, ex cod. ms. Tegernseensi.)

MONITUM.

In notis ad cap. 23 Yitaj venerabilis Wilburgis, seu AVilbirgis, reclusae, anno 1713 Augustae Vindeli-
corum a nobis in 4° editae, ubi quadam nocte Dominicm resurreclionis, cum in monasterio [F/orioneiisi]
Ludus Paschalislam a clero quam apopulo agerelur, quia eidemnon poluit corporaliler inleresse, dicitur
virgo Chrisli cxpisse desiderare ut ei Dominus aLiquamspecialis consolalionis graliatn per resurreclionis
suw gaudia largiretur, observavimus videri hunc Ludum fuisse veluti theatralem quamdam repraesenta-
tionem, qua Christi resurgentis gloria ad ciendam fidelitira devotionem pie exhiberetur, uti hodieque
Christi Nalivitas et Passio diversis figuris et.scenis innon paucis calholicorum locis ob fidelium oculos
reducunlur. Sed quod tunc opinati et suspicati tanluni fuimus, visis postea et reperlis ejusmodi Pas-
chalium Ludorum pluribus exemplis, certissimum esse comperimus. Insignis in liis est Ludus Paschalis in<
cbdice Claustroneoburgensis canoniaequingentorum annorum , iri quo resurrectionis Dominicae bistoria
pereleganti acpio dramate proponilur. Incipit in hunc modum : Primo producatur Pilatus cum responso-
rio : t Ingressus Pilalus. » Et sedeat in locum sibi prwdeterminalum. Post liwc... pontifices canlanl: J 0
Domine, recte meminimus,quod a turba swpeaudivimus, seductorem consuelumdicere: i Post tres dies volo
resurgere. t Respondet Pilatus : u Sicut mihi dictat discretio, » e.tc. In fine : Et populus universus jam
certificatus de Domino, cantor sic imponit: i Christ Der isl erstanden, » elc. Nec solum in sacris his sce-
nis mysteria passionis, resurreclionis, etc, Chrisli Domini repraesentabanlur, sed eiiam sacraj aliai
hisloriae, quarum lamen epilogus plerumque Chrisli triumphanlis gloriam spectabat. lllustre hujus rei
exemplura iste ipse Ludus Paschatts de adventu etinterilu Anticlirisli, quem ex saeculi xu codice Tegern-
seensi einitlimus, praebel, ex quo praeterea discimus quae fuerit Gerraanorum et Francorum de Piomano-
rum imperaloris polestale ac ampliltidine sententia, ut alia plura tum majorum nostrorum scenam, lum
opinionetn de modo advenlus spectanlia, quae ex hoc monumento elici possunt, taceamus. Ei perlibenter
Ludum Pasc/ia/em Clausironeohurgensem adjunxissemus, nisi preccs et lilterae, in quibus aliquod ejus
apogiaphtim magno sludio requisiyiinus, irriiae fuissent.
£49 LUDUS PASCHALIS.' 9S0

LUDUS PASCHALIS ,DE ADVENTU ET INTERITU ANTICHRISTI.

Templum Domini, et seplem sedes regales pri- ,{ Quisquis esl qui credil aliler,
nium collocentur in hunc modum : ad orientem Hunc damnamus mternaliter.
leinplum Domini; huic collocanlur sedes regis Hie- Ascendit autem ipsa cuin Apostolico el clero,
rosolymorum et sedes Synagogae. Ad occidenlem imperalore, et militia suaeumdem thronum. Post-
sedes imperatoris Romanorum ; buic collocantur ea procedunt et alii reges cum militia sua can-
sedes regis Theotonicorum et sedes regis Franco- lanles singuli quod conveniens visum fuerit. Et
runi. Ad austrum sedes regis Graecorum. Ad meri- sic unusquisque cum mililia sua ascendel thro-
diem sedes regis Babyloniae et Genlilitatis. His ila num suum, templo adhuc et uno llirono vaeuis re-
ordinalis primo procedat Gentilitas cum rege Ba- manentibus. Tunc imperator dirigit nuntios suos
byloniae cantans : ad singulos reges, et primo ad regem Francorum
dicens:
Deorum imntorlalilas est omnibus colenda,
Sicut scripta tradunt historiographorum
Eorum el pluralitas ubique meluenda.
Tolus mundus fuerat fiscus Romanorum.
Stulli sunl, el vcre [aiui, quiDeum unum dicunl.
Hoc primorum strenuitas elaboravil,
Quia anliquitatis rituiperpeluw contradicunt.
Sed posterorum desidia dissipavit.
Si enim unum credimus, qui prwsit universis,
Sub his imperii dilapsa est poleslas,
Subjeclumhuncconcedimus conlrarie diversis.
Cum hinc bonum pacis foveat clemenli pielale. Quam noslrm repelii polentiw majestas.
Hinc belli tumultus moveat swvd crudelitale. Reges ergo singuli prius instiluta
Nunc Romano solvant imperio iribula.
Sic multa sunl offtcia, diversaque deorum,
Sed quod in tnilitia valet gens Francorum,
Quw nobis sunt indicia discriminis eorum. Armis imperio rex servial eorum.
Qui igilur tammultifariisunumdicunt prwesse, Iluic ut hominum cum fideliiate
Illorum contrariis est affici necesse.
Nobis in proximo faciat, imperale.
Ne ergo unutn subjici conlrariis dicamus, Tum legati vcnienles ad regem Francorum coram
Et his divinam afficinaturam concedamus.
eo cantent :
Ratione hac decernimus deos discriminare,
Salutem mandal imperator Romanorum
Officiaquorum cernimus ab invicem distare.
Dileclo suo incLytoregi Francorum
Quod etiam debet cantari per totum ludura iu Tuw discrelioni nolum scimus esse,
temporibus.Et sic ipsa etrex Babyloniaeascendunt Quod Romano juri 1«debeas subesse.
in sedem suam. Tunc sequitur Synagoga cum Ju- Q Unde te repetit sentenlia lenenda
daeis canlans : Suinmi imperii el semper tnetuenda;
Nostra salus in le, Domine; Cujus ad servilium nos te invitamus
Nulla viiw spes in hotnine; Et cito venire sub prwcepto mandamus.
Error est in Chrisli nomine spem salulis mstimari. Quibus ille :
Miruin, si morti succubuit, Historiographis si qtea fides habetur,
Qui vilam aliis tribuit. Non nos imperio, sed nobis hoc debelur.
Qui se salvare non potuil, ab hocquispotest salvari? Illud enitn seniores Galli possederunl,
Non homines; qui est Emmanuel, Atque suis posleris nobis reliquerunt.
Deutn adorabis Israel.' Sed hoc invasoria vi nunc spoliamur;
Jesut» sicul deos Ismael le jubeo detestari. Absit invasoribus ut nos obsequamur !
Quod et ipsa cantabit singulis in temporibus, et Tum legati redeuntes ad imperatorem cantenl
sicascendat thronura suum. Tunc Ecclesia in mu- coram eo :
iiebri habitu procedit induta thoracem, et coro- Ecce Franci super te nimiutn elati
nata, assistenle sibi Misericordia cum oleo ad dex- Proterve se opponunl tum iwjestali:
teram, et Justitia cum libra et gladio ad sinistram Imo et imperii tui jus ihfirmalur,
utrisque muliebriter indutis. Sequenlur etiam eam Illud invasorium dum affirmalur.
Apostolicus a dextris cum clero, et imperator Ro- Digna ergo pxna correpti resipiscant,
manorum a sinistris cum mililia. Cantabit autem Ut per eos alii obedire discant.
Ecclesia Alto consilio, his qui eam sequunlur ad Tunc imperalor cantal•:
singulos versus respondentibus : Corda solent ante ruinam exallari.
Hmc esl fides, ex qua vita, Superba slultos loqtti nolile mirari.
Iti qua morlis tex sopila. Quorum nos superbiam certc reprimemus,
951 ANONYMlSJECULI XII. 952
Ac eos sub pedibus nostris cpnteremus. j.\. Quibus ille honeste susceplis cantat : Romani
Et qui nunc ut mililes nolunt obedire, nominis, etc. Et ascendens ad imperium cantat hoc
Tanquam servi posimodum cogentur servire. ipsum, iterans : Romdtii nominis, etc.
Et statim [cum] aciebus vadit ad expugnandum Quo ille suscepto concedit sibi regnum. Ipso ita-
regera Francoruro. ,Qui sibi occurrens congreditur que reverso in sedem suam", cum jam tota Eeclesia
cum eo, et superatus captivus reducitur ad sedem subdita sit imperio Roraano, consurgit rex Baby-
imperatoris, et sedente imperatore slat coram eo Ionis in medio suorum cantans :
cantans : Ecce superslilio novitolis vanm,
Triumphi gloria est parcere deviclis. Quam error adinvenit sectw Chislianw!
Viclus ego tuis nunc obsequor edictis. Fere desiruxit ritum anliquilatis,
Vitam meam simul cum regni dignitate Et diis subtraxit honorem Deitalis,
Posilam fateor in lua potestate. Quorum cultum deleri prorsus ne sinamus,
Sed si me prislino restitues honori, Nomen Christianum de lerra deleamus:
Erit honor victi laus maxima victori. Quod ab eo loco debemus inchoare,
TUBC imperator eum suscipiens in hominem et „ Unde primo cmpit hwc secta pullulare.
concedens sibi regnum cantat : Et ordinans acies suas vadit ad obsidendam Je-
Vive per gratiam, et suscipe honorem, rosolymam. Tunc rex Jerosolymae dirigit nuntios
Dum me recognoscis solum imperatorem. suos ad imperiuin, cantans :
Et ille cuiii honore dimissus reverlitur in regnum Ite hwc Ecclesim mala nnntiantes,
stium cantans : Nobis auxilium ab ipsa postulantes.
Romaninominis honorem veneramur, Hwc dum cognoverit Romanus imperator,
Augusto Cwsari scrvire gloriamur, Ipse nosler erit ab hosle liberalor.
Cujus imperii virtus est formidanda, Qui venientes ad imperium cantant coram eo s
Honor et gloria maneant veneranda. Defensor Ecclesiw noslri tniserere,
Omnium rectorem te solum profitemur, Quos volunl inimici Domini delere.
Tibi tota mente semper obseauemur. Venerunt gentes in Dei hwreditatem,
Tunc imperator dirigens nuntios suos ad rcgem Obsidione lenent sanclam civilatem,
Graecorum cantat: Locum, in quo sancli ejus pedes sleterunt,
Sicul scripta tradunt hisloriographorum, Rilu spurcissitno contaminare quwrunt.
Quidquid habet mundus, fiscus est Romanorum. P Quibus ille :
IIoc primorum strenuitas elaboravit, Ite vestros propere fralres consolantes,
Sed poslerorum desidia dissipavit. Ut nostrum auxiliutn twli postulantes,
Sub his hnperii dilapsa est poteslas, Nos pro cerlo scianl in proximo venire,
Quam nostrw repelit potentimmajestas. Ne de ipsis valeanl hostes superbire.
Reges ergo singuli prius inslituta Qui reversi stant coram rege cantanles :
Nunc Romano solvant imperio tributa. Viriliter agens ab hosle sis securus :
IIoc igitur edictutn Grwcis hidicale, Appropinqual enim ab hoc te redempturus.
Et ab ipsis debitum censum reportate. Quem debes in prwlio conslans prmslolari.
Qui venientes ad regem cantant coram eo : Sa- Per hunc te gaudebis in brevi liberari.
lulem mandat, ibi mutantes : Inlerim dum imperator colligit exercitum, ai-
Ctijus ad servilulem te invilamus, gelus Domiui subilo apparens, cantat
Et tribulum dare sub prwcepto mandamus. Judwa et Jerusalem nolile limere,
Quos ille honeste suscipiens canlat : Sciens te auxilium Dei cras videre,
Romani nominis honorem veneramw, Nam tui fralres adsunt, qui te liberabunt,
Tribuluiri Cwsari reddere gloriamur, elc. D -Alque fuos hostes polenler superabunt.
Eosque cum honore diroittens ipsemet ascen- Tunc chorus : Judwa el Jerusalem. Interim im-
det (49); ad imperium cantans :. Rotnuni nomi- perator cum suis procedat ad praelium, et finito
nis, etc. Qui eum in hominera suscipicns, etregnum praelio,responsorio congredialiir cum rege Baby-
sibi concedens canlat: Viveper gratiam. Tunc ille. lonis. Quo superalo, et fugam ineunte imperator
suscepto regno, revertitur cantans : Romani nomi- cum suis intret templum, et postquam ibi adorave-
nis, etc. rit, tollens coronam de capite, et tenens eam cum
Tunc iterum dirigit nuntios suos imperalor ad sceplro et imperio, anle altare. cantet:
regem Jerosolymorum , dicens : Sicut scripla tra- Suscipe quod offero, nam corde benigno,
dunt, ete. Qui venientes ad regem coram eot Tibi Regi regum imperium resigno,
caf.tant : Per quem reges regnant, qui solus imperator
Salulem mandat imperalor Romanorum Dici potes, et es cunclorum gubernalor.
Dilecto suo regi Jerosoiymorum, elc. Et eis depositis super altare ipse reverlitur in

(49) Cod. asceiidens.

953 LUDUS PASCHALIS.
sedem anliqui regni sui, Ecclesia, quae secum A Tunc Anlichristus veniens ante sedem regis Je-
descenderat Jerosolymam, in templo remanente. rosolymse cantat ad hypocrilas :
Tunc cum Ecc-Iesiaet Gentilitas et Synagoga vicis-
sim cantant, ut supra. Procedant hypocritae sub si-
lenlio et specie humililatis, inclinantes circumqua-
qtie et caplautes favorem laicorum. Ad ullimum
omnes conveniant anle ecclesiam, et sedem regis
Jerosolymae. Qui eos honeste suscipiens ex tolo se expositis gladiis, et deponentes regem Jerosolymo-
subdel eorum consilio. Statim ingreditur Antichri- rum coronant Antichiistuni.cantantes :
slus sub alis indutus Ioricam, comitantibus eum
Hypocrisi a dextris, et Hseresi a sinistris, ad quas
ipse cantal :
Jllei regni venit hora.
Per vos ergo sine mora
Fiat, ut conscendam regni solium :
Me mundus adoret, et non alium.
Vos adaplas cognovi,
Vosad hoc hucusque fovi. * Sub honore viguit Ecclesim slalus.
Ecce labor vesler, et itiduslria
Ad lioc mihi sunl necessaria.
En Christum gentes honorant,
Veneranlur et adoranl.
Ejus ergo delele memoriam,
In tne suam transferentes gloriam.
Ad Hypocrisim :
In ie pono fundamenlum.
Ad Haeresim :
Per le fiel incremeiilum.
Ad Hypocrisim : ' •
Tu [avorem laicorum exslrue.
Ad Hyeresim:
Tu doclrinam clericorum destrue.
Tunc illae :
Per nos mundus libi credet:
Nomen Christi libi cedet.
Hypoerisis :
Nam per me [avorem dabunt taici.
Haeresis :
Et per tne Christum negabunt clerici.
Tunc praecedent eum ipso paulatim sequenle. Et
poslquam veneriat ante sedem regis Jerosolymae,
Hypocrisis insusunet hypocritis annuntians eis
adventum Anlichristi. Qui statim occurrent sibi
canlanles :
Sacra religiojamdiu litubavit.
Malrem Ecclesiam vanitas occupavit.
Utquidperdilio per viros phaleratos ?
Deus nondiligil smculares prwtatos..
AscendecuLminaregiw polestatis,
Per te reliquiw mutenlur vetiistalis.
Tunc Antichrisius :
Quomodo fiel hoc? Ego sum vir ignolus.
Tunc ipsi :
Noslro consilio mundus favebit lotus.
Nos occupavimusfavorem laicorum.
Nunc per te corruat doclrina clericorum.
Nostris auxiliis hunc llironum occupabis.
Tu tuis merilis cwtera consumtnabis. .,<,-•
954
Quein sub Ecclesiw gremio concepistis
Longis conalibus, tne tandetn genuislis.
Ascendam igitur, regna subjugabo.
Deponamvelera, novajura diclabo.
Tunc exeuntes ei superiora indumenta ascendunt
Firmeiur manus lua, el exallelur dextera lua.
Tunc rex Jerosolymis ascendat ad regerii Teu-
tonicorum solus cantans :
Deceplusfueyam per spem bonorum.
Ecce desliluor [raude simuldtorum.
Regni fastigia pulabam beata.
" Si essent lalitim edictis ordinala.
Romani culminis dum esses advocatus,
Nunc luw palens est tnalum discessionis;
Vigelpestiferw lex superstilioitis.
Interiin hypocritae conducunt Antichrisium in
lemplum Doinini, ponenles ibi Ihronum suum. Ec-
clesia vero, quae ibi remanserat, mullis contumeliis
cl verberlbus affecla redibit ad sedem Aposlolici.
Tunc Antichristus diriget nuntios suos ad singu-
lcisreges Graecorum dioens :
Scilis divinilus ab hoc me vcbis datum, ,
Ul per omneshabeam terras principaium.
Ad Iwc idoneosministros vos elegi,
r Perquostoius mundus subdatur noslrm legi.
s Hinc primo terminos Grwcorum occupale.
Grwcos terroribus, aut bello subjugale.
Qui venientes ad regein Grsecorum cantant co-
ram co : '
Rex, libi salus sit a salvalore
Nosiro, regum el lotius orbis rectore,
Qui, sicul ex Scripluris mundo [uit promissus,
Descendit de cmtisab arce Patris missus.
Ille semper idem manens in Deilale,
Ad vilam sua nos invilat pielale
Itic se vutt a cunclis ul Deum venerari,
Et a toto mundo se jubet. adorari.
Ilujus edicti formam si tu prwteribis,
In ore gladii cum luis interibis.
D Quibus ille :
Libenler exhibeo regi [amulalum,
Quem tanto dicilis honore sublimatum.
Honor est et gloria iali obedire,
Huic tota menle desidero servire.
Et boc ilerans venil ad praesentiam Antichristi,
et stans corara eo cantat:
Tibi profileor decus imperiale,
Qtto libi serviam, jus postulo regale.
Et flexo genu, ofiert ei coronam. Tunc Antichri-
stus depingens primam litteram nominis sui regi, et
omnibus suis in fronte, et coronam ei in capite re-
ponens cantat :
Viveper gralium. et suscipe honorem,
Dumme recognosciscunctorumcreatorem.
935 ANONYMISiECULl XII.
Tunc ille revertitur ad sedem suam. Ilerum Aii- \,
tichristus dirigit hypocritas ad regem Francorum
cum muneribus dicens:
Hwc munera regi Francorum offeretis,
Quem cum suis ad nos per illa converlelis.
Hi nosiro rilui formam ddinvenere,
Nostro adventui viatn prmparavere.
Horutn sublilitas nobis elaboravit
Thronum conscendere,quem vinus occupavil,
Tttnc hypocritae, acceptis muneribus, vaduntad
regemFrancorum, el slantes coram eo canlant :
Rex, libi salus sit, etc. Ultimam clausulam ista
commutanles :
Sed de tui regni certus devolione
Rependit libi vicem volunlatis bonm.
Tunc rex, acceptis muneribus, cantat : Libenler sti. Quibus ilie :
exhibeo, etc. Et hoc iterans venit ad praesentiam
Antichristi, et flexo genu, offert ei coronam can-
tans : Tibi profiteor, etc. Antichristus, eo susceplo,
in osculo signat eum et suos in frontibus, et impo-
nens ei corouam cantat : Viveper gratiam, etc.
Tuncilerum dirigit hypocritas ad regem Teutoni-
corum, cantans :
Excellens est in armis jus Teulonicorum,
Sicut lestuntur experii robur eorum.
Regem muneribus est opus tniligari:
Esl cum Teulonicis incautum prmliari.
Hi secum pugnantibus pessima peslis.
Hos nobis subjicite donis si potestis.
Tunc hypocritae, acceptis muneribus, transeunt
«ni regem cantantes coram eo : Rex tibi salus sit, "
etc, ultimum versum ilerum isto commulanles :
Et his te honorans muneribus absentem
Amtcum cernere desideral prmsenlem.
Tunc rex Teutonicorum cantat :
Fraudibus versulias compellorexperiri,
Per quas nequitia solet mentiri.
Sub fqrma veritas virtulis putatur :
Ostendet falsilas,quod forma mentialur.
Per vos corrupta est fides Christianorum,
Per me conterelur regnum simulalorum.
Ptena sunt fraudilms munera deceptoris, ' M bypoeritae secum cantant: Tu sapientia, etc.
In quos corruet per gladium ultoris,
Secum pecunia sit ht perdilionem,
Gravem injuria exspectat ultionem.
Tunc hypocritae confusi redeunt, et stantes co-
ram Antichristo cantant:
0 regni gloria, caput totius mundi,
Offeusa aspice populi furibundi.
Cerle prwdiclum est per fidem anliauorum:
Quod lu subjicies cervicessuperborum.
Si virlule lua totus orbis subsistit,
Qua vi Teutonicorum furor libi resistit ?
Igitur luam Germania blasphemat ditionem,
Extollit cornua conlra religionem,
Respke nostram confusionem
In ea judiea luam offensionem.
Tuatn potenliam injuria lestalur,
Cujus imperium riiinam minalur.
95G
Tunc Anlichrislus :
Consummabo vere genlem perditionis
Pro tanto scandalo religionis
Ecce superbiam humanm polestatis
Terretpotenlia divinw majeslatis!
Tunc dirigit singulos nuntios ad reges dicens
eis :
Ite congreganles facullates regnorum
' Conculcent
impelu furorem superborum.
Nunlii vero venienles coram regibus cantanl :
Ecce nosier Dominus et Deus deorum
Per' nos exercilum convocat suorum,
Ut per eos Teutonicum condemnet furorem.
In bello martyrum consignabit cruorem.
"
Tunc reges conveniuiit ante thronum Antichri-
Gonsummabovere, etc.
Ite Germanim lerminos invadelis,
Superbum populutn cum rege conleretis.
Tunc omnes cantant:
Deus nobiscum est, quos tuelur potenier,
Pro fide igitur pugnemus cbttfidenter.
Et disponentes acies suas in occursum Teutoni-
corum congrediuntur cum eis, et superatur exerci-
tus Antichisti. Tunc rex Teutonicorum rediens, el
sedens in throno suo cantat :
Sanguine patrim honor est relinendus :
Virtute palriw est hostis expellendus
Jus dolo pefditum est sanguine venate
Sic retinebimus decus imperiale, .
Tunc hypocritae adducunt claudum coram Antt-
chrislo. Quo sanato, rex Teulonicorum haesitabit in
fide. Tunc iterum adducunt Ieprosum, etillo sanalo,
rex plus dubitabit. Ad ultimum important fereirum,
in quo jacebat quidam simulans se in prielio occi-
susa. Jubet itaque Antichrislus, ut surgat, dicens :
Signa semper quwrunt rudes et infideles.
Surge, surge velociter, quis sim ego, reveles.
Turic ille de feretro canlat :
Tu sapienlia supernm verilalis,
Virlus invicta es divinw majeslalis.
Tunc rex Teulonicorum videns signa seducitur
diceus :
p Noslro nos impetu semper periclitamur:
Adversus Dominum incauli prwliamur.
In hujus nomine morlui suscilantur,
El ciaudi ambulant, teprosi mundanlur,
ILlius igitur gloriam veneremur.
Tunc rex ascendit ad Auticbristum, et hoc idem
cantat. Gum autem venerit coram eo, flexo genu
oflert ei coronam cautans : Tibi profiteor, etc.
Tunc Antichrislus signans eum, et»suos in fronti-
libus, et imponens ei coronam cantat: Vive per
graliam, etc. Tunc commillit sibi expedilionem ad.
gentes, dicens :
Vobis credentibus, convertimur ad gentes.,
Et dato sibi gladio canlat :
Per le disponimus has fieri credentes.
957 LUDUS PASCHALIS.
Tunc rex veniens ad thronum Genlilitatis, et A Tunc venieutem suscipit Synagogam signans eam,
mitiens legalum ad regem Babylonis, cantal coram et dicens :
eo :
Polestas Domini maneat in wtemum,
Qum adoranda est quasi numen sempiternum.
Condemnatpenilus eulturam idolorum,
Prwcipit abjici ritus simulacrorum.
Tunc Genlilitas ad legatum :
Finxit invidia hanc singularilalem,
Ut unam coleret homo Divinitatem.
Ille jure Deus cupidus wstimalur,
Qui speciulius cwteris vull ut solus colatur,
Nos igitur sequimur rilum anliquilalis:
Diis discrimina reddimus Deitalis.
Tunc nunlius :
Unus esl Dominus, quem jure veneramur.
El dejiciens simulacrum cantat:
Idoium detestamur.
Statim gentiles concurrunt, et praeliantur cum
exercilu Antichristi. El superalus rex Babylonis
ducitur caplivus ad Anlichrislura. Tunc rex, genu
fiexo, offerlcoronam Anlichristo, dicens : Tibi pro-
fiteor, etc. Tunc Antichristus signans etim, el suos
in fronlibus, el imponens coronam e° canlal : Vive
per gratiam, etc. Statim redeunt ad sedes suas om-
nes canlautes :
Omnium rectorem te solum profitemur,
Tibi tola menle semper obsequemur.
Tunc Anlichristus dirigens hypocrjtas ad Synago-
gam cantat :
Judwis dicite Messiam advenisse,
Et me in genlibus tribulum accepisse.
Judwis dicite : En ego sum Messias,
Ego sum promissus eis per prophelias.
Tunc hypocritae ad Synagogam :
Regulisgeneris gens est peculiaris,
Fidelis populus ubique prwdtcaris.
Pro tuenda lege jamdudum exsulasli,
Procul a patria Messiam exspectasli.
Hwc exspect-atioreddet hwreditalem :
Jucunda novitas mulabit vetustatem.
Ecce mysterium tuw redemptionis :
Rex enim natus esl auclor religionis.
Hic est Emmanuel, quem testanlur Scripturm,
Per cujus graliam lu regnabis secure,
Erexit humiies, el superbos dejecil,
Potenter otnnia sub pedibus subjecit.
Surge, Jerusalem, surge, illuminare,
Capliva diu Synagoga, tmlare.
Tunc Synagoga :
Hmcconsolalio divinw bonitalis
Laborem respicv' noslrw caplivilalis.
Eantus igitur obviam Salvatori,
Dignum est reddere gloriam Redemptori.
Tuuc Synagoga surgens vadit ad Antichri-
slnm, etc.
Ades Emmanuel, quem semper veneramur,
In cujus gloria nos quoquegloriatnur.
958
Per me egredere veclem confusionis :
Tibi restiluo terram promissionis.
In iuo lumine en gentes ambulant,
Et sub pacis tuw lege reges regnanl.
Ttinc Synagoga redeunte, inlrant prophetae di-
cenles :
Verbum Patris habens divinitatem
In virgine sutnpsit humanilalem,
Manens Deus effeclus est morlalis.
Semper Deus factus est lemporalis.
Non naturw usu sic testante
Hoc'[actum esl, sed Deo operante.
Nostram sumpsit infirmilatem,
Ut infirmis conferret firmitatem.
Hunc Judmi morlalem cognoverunl,
Immortalem quem esse nescierunt.
Nec sermoni, hec signis credidere;
Sub Pilato Chrislum crucifixere.
Moriendo mortem mortificavit,
A gehenna credenles liberavit.
Hic surrexil vere non morilurus,
Regnal semper inproximo ventuius.
Hic swculum per ignemjudicabit,
Universos in carne suscitabit,
A reprobis salvandos separabit,
Malos damnans, bonos glorificabii.
Vermscitis quid Scripturw loquantur,
Enoch vivum, el Eliam lestantur.
Tunc Synagoga:
Ubinam sunl ?
Illi:
Nos sumus vere,
In quos fines smculorum devencre.
Iste Enoch, el ego sum Elias,
Quos hucusque servaverat Messias,
Quijatn venit, el adhuc est venlurus,
Per nos primum Israel redempturus.
Ecce venit homo perditionis,
Magnm eonsummans muros Babylonis :
Non est Christus.
Tunc tollunl ei velum. Stalim Synagoga conver-
lilur ad verba prophetarum dicens :
1) Seducti sumus vere per Antichrislum,
Qui mentitur se Judworum Christum. ,
Cerla indicia esl noslrw libertalis
Elias et Enoch prophetm veritalis.
Tibi gralias damus, Adonai, rex glorim,
Personarum Trinilas ejusdem substanliw.
Vere Paler Deus est, cujus Unigenilus
Deus est, idem Deus est amborum Spiritus.
lnterim hypocritae venientes ad Antichristum
.cantant:
0 culmen regium divinw majeslatis !
Tibi sublrahitur honor divinitalis.
Inlravere senes doclores vanilatis,
Qui blasphemant tum honorem poleslatis.
Judwis prwdicant tenore Scripturarum,
959
Te, rex omnipotens, capul hypocritarum.
Tunc Antichristus ad hypocritas :
Cum me lotus orbis sludeat adorare,
Jus mei nominis quis audeat negare ?
Synagogam, et senes milii repra!sentate.
Reos conveniatn super hac levitate.
Tiinc minislri venientes ad prophetas et Syna-
;;ogamcantant :
Testes mendacii, prwcones falsitatis.
Vos tribunal vdcat divinw majestatis.
func prophetae :
Non seducet homo iniquitaiis
Servos Chrisli tninistris falsitatis.
Tunc nuntii adducunt prophetas et Synagogam
ad Anlichristum, quibus ille :
Fert in insaniam proprielalis
Vos, quos decipiunt vullus auctoritatis.
Sanclis promissus sutn redemplio [utura,
Vere Messia, ut teslalur Scriplura.
De me suscipite formam reLigionis.
Sum hifideLibuslapis offensionis.
Tunc prophetae :
Tu blasphemus auctor iniquitalis,
Radix mali, turbator veritalis,
Anlichristusj seductor pietalis.
Tunc Anlichristus commoius dicit ministris :
Ecce blasphemias mew Divinitalis
Ulciscalur manus divinm majestatis.
Qui blaspheinant in me divinatn pietatetn,
Divini Numinis gustent severitalem.
Pereant penitus ovesoccisionis
AISONYMIS^ECULI XII 960
A Pro tanto scandalo sanclm religionis.
Tandem Synagoga cantat confessionem islam :
Nos erroris pmnilet, ad fidem convertimur,
Quidquid ncbis inferel perseculor, patimur.
Tunc minislri educunt eos %l occidunt. Interitn
vero, dum occiduntur, Ecclesia cantal : Fasciculus
myrrhm dilectus theus mihi(Cant. 1). Tunc minislris
reversis, Antichr.suts dirigilnuntios suos ad singu-
los reges canlans
Reges coiiveniant, et agmina sanclorum,
Adorari volo a gloria regnorum.
Cuncta divinitus tnanus ima firmavit,
Suos Divinitas hosies exterminavil.
Pace conctusa sunt cuncla jura regnorum,
3 Ad coronam vocal suos Deus deorum.
Tunc omnes reges conveniunt undique cum suis-
usque ad praesentiam Antichristi canlantes : Cuncla
divinitus, etc. Quibus Antichristus :
Isla prwdixerunt mei prwdicalores,
Viri mei nominis, el juris cullores.
Hwc tnea gloria, quam diu prwdixere,
Qna fruenluf mecum, quicunque meruere,
Posl eorum casum, quos-vanilas iLlusil,
Pax, et securitas universa conclusit.
Slatim fit sonitus super caput Anlichristi, et eo
.corruente, et omnibus suis fugientihus, Ecclesia
cautal: Ecce homo, qui non posuit Deum adjutorem
suum! Ego autem sicul oliva [ruclifera in domo
Dei. Tunc omnibus redeunlibus ad fideni, Ecclesia
ipsos suscipiens incipil: Laudem diciie Deo nostro.
Explicit.

ANONYMUS MELLICE'NSIS

SiECULO XII CLARUS

DE SCRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS,

Nuper primum in lucem editus et notulis chronologico-criticis illustratus a R. D. P. Ber-

nardo PEZ, Benedicto et Jjibliothecario Mellicensi, anno 1716.

(FABRIC-Bibliolhecaecclesiastica, Hamburgi, 1718, fol., p. 141.)

ADMONITIO.

Anonymum hunc De scriploribus ecclesiasticis, seu De viris illustribus, quem reipublicae Iitterariae bono
nunc primum in lucem damus, Mellicensetndicimus, neutiquam propterea; quod certa nobis argumenta
suppetant, auctorem hunc coenobitis Mellicensibus accensendi. sedideo;quod in Bibliotheca manascri-
ptorum MelLicensi,ejusque codice chartaceo in quarlo, nuncsignato lit. R. num. 28 saeculo circiter quarlo
decimo exaralo, hactenus asservatus, indeque a nobis depromplos fuit; cujusmodi quidem cognominan-
dorum anonymorum exempla apud Freherura, Aclierium, Chesnios, aliosque erudilos Rerum collectores,
ediloresque passim occurrunt. Caeterum, ut proprium auctoris nostri nomen, foi tunamque assequeremur,
nulli quidem in perquirendo labori pepercimus, sed frustra; nemine quoquam, nec illo ipso horum quid-
quam innuente. Fuisse monachum, et quidem Benedictinum, ex singulari quodam studio, quo Benedictinos-
 SGl ANONYM. MELLICENS. DE SCRIPT. ECCLES. 962
scriplores conseclatur, et laudal, fortequis colligat. Ast nec hoc sat firmum. Certius quid stalui de ho-
minis aclale posse videtur, eslque yero perquam simile, eura saeculoChrisli duodecimo animum ad scri-
benduni appulisse. Nam capite 91 Hermar.nmii Contraclum, qui anno 1054 obiit, in musicapene modernis
omnibns subliliorem exstilisse narrat, el capile 105 Manegoldum, Grcgoiio YU P. M. aequalem lanquam
tnodernorttm Magist^im magistrorum celebrat; ciiiu tamen Rupertum tapile 71 bealm metnorim abbateni
. Tuilieiisein vocet. Mortutis esl RupetTus anno Domini1155. liuo videltir liic scriplor eodeni fere leuipore
opus suum adornasse, quo llonorius Auguslodunensis, et Sigebertus Gemblacensis nostras de Scriptoribus
eoclesiasticis coiiimenlali suiit, qtiorum ille circa aiiimm Doiu. 1130 Ilorui.l, bic an. 1095 e viia excessit.
' Cerle neulrius opus nosler vel fama percepil, ul conslat ex ejus pracfalione, in qua praeter Hieronymum,
Gennadium,Cassiodorum el Isidorum, quibus posteiioribus et ipsis caruil, nullum alium illustrium viro-
rum sciiptoiem sibi iiacieuus cognilum fuisse commemorat.
Porro in referendis scripforibus suis anonynius nOsler non ubique lemporis rationem habuit, iis per-
saepe loco poslposilis, quos aetate .superiores fuisse noltilaenoslrae chronologicae, quas ad latus ascripsi-
mus, palam faciunt. Qttosdam niemoral, erudilis viris fereadhuc ignotos, quales sunt : Joanhes musicus
Anglus, Pdulus Judwus Fuldensis cmnobila, Symphorosiusquidam, Albertus monachus forte Sigebergensis,
Aclietinus, seu Allielimisepiscopus, Slephanus tnusicus, Manegoldus, Aribo Junior musicus, FucraLdtts, Diel-
gertts, ex monachoBenediclino episcopus Melensis, Meginhardus episcopus Herbipolensis, in Cantica canli-
corum, Deusdedil cardinalis adversus. Guiberlinos, Golschalcusmonachus Deliingensis ord. S. B., Geraldus
San-Blusianus in SUva Hercynia, Placidus Nonantulanus, etc. Iis etiam scriploribus, quorum nomina edilis
Biblioihecis inserta sttnt, non pauca nnva, el plerisque omnihus hucttsque incomperta opera attribuit.
Ciijusmodi sunt : S. Gregorii M. liber Florum , et liber Synodorum ; Cassiodori liber De viris illustribus;
FrecuLphi ep. Luxoviensis Explanationes itt Gcnesini; Remigii Auiissiudorensisin GenesinComniciilariiis;
Pauli Orosii Opus in librum xu Propiietarum; Sancli Odonis Cluniucensis Dialogus de Musica; Haymonis
episcopiHalbersladiensis, quevrinoster monachum Sancii Germani Autissiodorensemfacil, Comnieiilarius in
Cantica canticorum; Chrislianiepiscopi ApulorumLiber conlra Berengarium; Fulberli Carnolensis Tractatus
contra JudaeoselmalosChrislianos; Ivonts Carnoleusis Marlyrologiumdesaiiclis ordinalissiiniiiii; presbyteri
Consiantiensis plura opera; Guitmundus Aversanus in Lucaiii; AnselmiLucensis Opus immodicum in Psal-
lerium; scripta a S. Udatrico Ctuniacensi Yila sancli Ilerinani ex inarcliioue monachi, elc. Deniquc consi-
deratione et observatione dignissinia sunt, quae de Ratramni, monaclii Corbeiensis Opere de corpore et
sanguine Domini habet, ul. quibus Joannis Mabillonii de auctore sentenlia, Praef. in S^c. Bened. IV, P. II
exposila egregte coiifirmelur. Sed luec omnia praestat integra erudito lectori servare ac reimquere; quem
eliam rogamus, ul aniplioruiii, et eruditiorum Notarum, quibus noster non raro indigel, inlerniissionem
condonel; illasenira leinporis ac olii, hasingenii angttstiae excluserunt.
7 JIoc Remigii opus nuper in Bibiiotheca Garstensi 0. B. in supeiioii Austria reperimus in cod. memb.
fol. hoc liiulo : Remigius in Bereschit. Incipil: Desideriusvocabalur episcopus, etc. Deinde textus : In
principio creavil Deus, etc. (Gen. l). Auctor iiujus operis, sicul sancli doclores tradunt, cognoscitur
fuisse Moyses, elc.

ANONYMI AUCTORIS

IN LIBRUMSUUM DE SGRIPTORIBUS ECCLESIASTICIS PR/EFATIO.

Scriptorum iilorum, qui virorum illustrium con- A nihilominus de viris seripserunt illuslribus, quo-
scripsere calalogum, pro posse sequentes exem- rum libri, quia necdum ad nostras pervenerunt
plum, tam scripla quamnominasanctorum Palrum, manus, quos posuerint, vel quos omiserint, penilus
quorum deinceps EcclesiaeDei desudavit ingenium, ignoramus.
lilteris transmittemus in posterum. In quo nimirum Inchoanles igitur a fine Genuadii, qui ct ipse a
negotio ordine quidem praejposlero, sed necessario fine Hieronymi initium fecit operis sui, quoscunque
cornmutalo, eos ulcunque cbllegiraus in unum, qui ex eo tempore quidpiam memoria dignum scripsisse
in actione missarum quidpiam statuere dicendum, deprehendiriius, diligenter adnotare curavimus.
videlicet' propter Telesphorum, Gelasium, Sixtum, Verum, ne quid desit curiosilatilegentium, judica-
Clementem Alexandrinum, Alexan.drum primum, vimus apponeiidum Bernagardium ! olim haereti-
Leoiiem Magnum, Gregorbm primum, Gregorium cuin, Wichwertum 3 Ravennalem exepiscopum,
teriium, Sergium; porro bealum Ambrosium Me- Urbanum secundum; non quod ad nos scripta eo-
diolanensem episcopum (cujus quidem beatus Hie- rum ulla pervenerint, vel certe ipsi aliquando ali-
ronymus iuter viros illustres meminit; sed non quid scripserint, sed quod quisque eorum decenlia
modo nulla librorum ejus judicia ponit, verum de nobis ingenii sui monumenta reliquit. Berengarius
ipso, quia videlicet adhuc ipse supererat, omnino quidem, dum quandoque conversus, duobus apte
suum judicium subtraxil) nos incognitum praeteriri versiculis catholicam fidem profiteri non distulit.
non passi, ipsam Iiujus operis frontem tanti nomi- Cleniens vero, qui et wEwibertus, dum in legiti-
nis lilulo decrevimus insigniri. Sunt tamen et alii mum Pelri successorem invectus totidem nihilomi-
viri illustres Cassiodorus scilicet, et Isidorus, qui nus versibus satis eleganter lusit. Urbanus autem,
1 [.
proeter. ! in[raj:ap. 88. Berengarius. * /. Gwibcrtus seu Guibertas.
,3in(ra c. 98 Gwibertus.
9C5 - ANONYMIS.-ECULIXII. 964
dum eidem amiulo suo meiro et ipse respondens, A imperitiam quidem, non autem studium reprehen-
nihil eum de apostolica dignitale, praeter inane vo- dant, simulque considerent, quia ubi nullus potest
cabulum, assecutum patentef oslendit. Sed si qui esse boni operis frtictus, sufiicit solus bouaevolun-
aliquando ea, quae a nobis scripta sunt, reprobant, tatis affectus. t

INGIPIT LIBER.

€AP. I. Telesphorus s papa Yll qui bealo Sixto, . CAP. VII. Leo Magnus 12,apostolicus, declamator
de quo subinde dicemus, in pontificatu successit, egregius fuit, qui verbo et exemplo Christianae
missas in sanclissimae Dominicae Nativilalis nocte religioni plurimum profuil. Porro sermonum illitis
conslituil.celebrari, et in tempore sacrilicii Gloria p incertus est numerus; quorum tamen de Adventu
in excelsis Deo, decantari. Hic sub Adriano principe, Domini, de Nativitate, de Apparitione, de Jejunio,
•quemadmoduiii prsedecessores sui Alexander, et de Passione, de sancta Penlecoste plurimi habentur.
Sixlus, Nonas Januarii martyrio meruit coronari. ln sanclorum quoque natalitiis nonnulli habiti in-
CAP. II. Gelasius papa 6 in diebus Leonis, qui veniunlur. Et hic augmentavil in Canone: Supplices
Marciano succedil in regnum, Romanam Ecclesiam te rogamus omnipolens Deus, et caHera, quae se-
nobiliter rexil, qui ad utilitalem Ecclesiae decreta quunlur ex ordine. Hic iv ICal.Julii sub Marciano
niultaconslituit, niulta utililer scripsit. Qui eliam principe plenus sanctilate quievit in pace.
ad missas dicendarum modum et numerum insli- CAP. VIII. Gregorius Magnus 13, qui et prihius,
luit praefationum. Hujus pontificis temporibus libcr ex illustri senatorum prosapia oriundus, disciplinis
Missalis conscribitur, qui et Gelasianus appellatur. liberalibus a puero instilutus, Romanae sedis jaiu
CAP.III. Zosimus * papa instiluit Benediclionem lunc apocrisiarius, positus Constantinopoli, rogatu
cerei, qui in Sabbato saucto benedici solet a dia- Leandri Hispalensis episcopi, libros Moralium xxxvt
cono, cujus benedictionis hujusmodi est initium : scripsit, quos in seplem partes divisit. Romae vero
Exsultet jam angelica turba cmlorum. exorta pestilentia ipse adliuc archidiaconus septi-
CAS>.IV. Sixtus 8 episcopus, qui bealo Alexandro (• formem Litaniam instituit, ac. postmodum dece-
primo Romae successit in pontificatu, infta missa- dente Pelagio, Romanum ponlificatum invilus ob-
rum solemnia Sanclus, sanctus, sanclus, decanlari linuit. Hic Agilulfi temporibus dialogum scripsit,
instituit, qui et ipse sub Adriano imperalore YIH, eum reginae Theodelindae pro munere promisit. Ho-
Idus Aprilis martyrio coronari promeruit. melias.quadraginta eliam dictavit, et in Ezechielem
CAP.Y. Cleniens 9 Alexandrinae Ecclesis presby- traclalus viginti composuit, a cujus expositione
ter, praeceptor Origenis, diu in Alexandria scholam audito Agilulfi regis adventu cessavit. Librum quo-
tenuit. Tam divina quam saeculari scientia claruit. que curae pasloralis ad Joannem episcopum scribit;
Opuscula nonnulla luculento sermone composuit. et librum alium, quem Flores appellari complacuil.
Exstat illius de-Pascha liber unus, de Jejunio dia- Scribit et librum Responsionum ad Augustinuiu
logus unus, de Salvando divite unus, de Obtrecta- Aiiglorum episcopum. Librum quoque Synodorum
tione unus, de Canonibus unus, contra gentes unus, composuit cum episopis Italiae de necessariis causis
contra eos qui Judaeorum scrutanlur errores unus. Ecclesiae. Alia vero opuscula nonnulla, quae scri-
Miraeautera crudilionis et eloquenliae fuit. Oratio- psit, non habentur, quando aemulorum excande-
nem illani sacerdotis, quam Canonem dicimus, ipse scente invidia de medio sublala fuisse perbibenlur.
composuit, quae et ab omni Ecclesia tanti est ha- D Hic illud, quod in canone dicitur : Diesque nostros
bila, ut in consecralione corporis Doraini perpetuo in tua pace disponai, dicendum apposuit, et Oratio-
jtissa sit recitari. Ilabetur autem clarus Severi et nein Dominicam ad missam recitari constituit, con-
filii ejus Antonini temporibus. gruum arbitratus, ut in consecratione Dominici
10
CAP. VI. Alexander primus, natione Romanus, cum oralione hominis sacerdotis dicatur
corporis
ex paire Alexandro de regione ll Capurtami oriun- et oratio Dei et hominis Salvatoris. Quod quidem
dus passionem Domini miscuit in precalione pre- populus utpote novum et insoliluin audiens, aegre
sbyteri, cum missa; debent celebrari. Unde habetur tulit; cui protinus beatus pontifex bumili respon-
in Canone : Quam oblaiionem lu Deus, et quae se- sione satisfecit; si dicenda est, inquiens, in conse-
quuntur ex ordine. Hic quinto Nonas Maii sub cratione corporis Chrisli oratio, quam quidam
Adriano principe cum Eventio, et Theodolo inarly- scholasticus huniano sensu et homo composuit,
rium passus, migravit ad ccelos. quanto magis illa, quam Dei et hominum mediator

» an. Christi 128. 6 492. '417. s 117. 9192. 10 108. " al. Caput Tauri. " anno Christi 440w
1 590.
965 ANONYM.MELLICENS. DE SCRIPT. ECCLES. 96C
instituit, qui et discipulos suos orare sicdocuit?. A sermones in feslivitatibus habitos, stylo egregio
Scribitquoque in Cantica canlicorura libellum ex- scriptos, scribit super Epistolam ad Hebraeos, scri-
planationis ab exordio voluminis usque eo, ubi di- bit nihilominus in Matthaeura egregium opus, scri-
citur: Equilalui tneo in curribus Pharaonis (Cant. i). bit etiam librum de reparalione lapsi, et septem
Hic ergo sanctissimus pontifex Gregorius, Anglo- Homilias de laude Pauli apostoli j^dialogum quo-
rum apostolus, cum missis doctoribus Anglos con- que Basilio habitum de honore sacerdotii. Hic sub
vertisset ad Dominum, anno Phocae imperatoris praenotalis principibus celebris, celebrem sui me-
secundo, IVldus Martiarum migravit ad Dominum. morianf dereliqttit Ecclesiis,
CAP.IX. Gregorius lerlius ll annis octo Roma- CAP. XIII. Epiphanius 1S Salaminse episcopus,
num tenuit pontificatum, qui et augmentavit in fiiie Catholicus, ingenio oplimus, Joanni Chryso-
Canone : Intra quorum consortium. Hic decessit slomo pro eo, quod eum offenderat, duos in suo
tempore Leonis imperatoris, iv Kal. Decembris. episcopalu presbyletos ordinando, non contemnen-
CAP.X. Sergius 15 papa, nalione Syrus, Anlio- dam dictavit epistolam ad catholicam fidem, pacis-
chiae ex patre Tiberio ortus, in confractione cor- que custodiam cohoiTaniem. ITanc beatus Hierony-
poris Domini, a clero et populo : Agnus Dei, sla- mus presbyter pro aedificatione legentium rogatu
luit decantari. B fratrum in Latinum vertit eloquiitm.
CAP.XI. Ambrosius 16Mediolanensis archiepisco- CAP. XIV. Fulgentius ,9 episcopus, qui Ruspensi
pus, doctor Ecclesiae mirificus, sub Gratiano Au- Ecclesiae praefuit sub Theoderico rege Golhorum,
gusto clarus, iino et in toto orbe terrarum notissi- in confessione fidei et scientia claruit in Honiiliis;
nius, columna Ecclesiae.et haerelicorum ruina, sem- declamator fuit, et sermones plurimos utiles recita-
per et ubique libere agens et loquens pro justitia; vit ad populum (el) in posterttm transmisit litteds.
quippe qui nec Theodosio principi peccanti peper- Scripsil quoque librum insignem de praedeslina-
cit, non solum Mediolanensi, cuipraefuit, sed et tione et fide, alium ad Trassamundum regem Van-
universae matri Ecclesiae, scribendo et docendo plu- dalorum.
riraum contulit. Scripsit de Spiritu sancto librum CAP.XV. Annitius s0 Manlius Severinus Boetius
unum ad Gratianum Augustum. Scripsit quoque Ii- tam divina quam humana scientia clarus, qui et
brum de fide, librum de Incarnatione Domini. Scri- Romae consul fuit, super Hypermenias 21volumen
bit de paradiso, scribit de virginibus, scribit de insigne composuit. Aliud etiam de Musica scripsit,
exsequiis fralris, scribit Hexaemerou, scribil de fuga in quo profundum ejusdem artis subtiliter inquisi-
saeculi, scribit de patriarchis, scribit de .perpelua vit. Et aliud niliilominus de fide sanctae Trinitatis
virginitale-Matris Domini, scribit de lsaac et anima, scriplum dereliquit. Qui etiam ad Joannem papam
scribiltiehono mortis, scribitde Joseph, scribit apo- contra Eutychen et Nestoritim haereticos scribit. At
logiam de David; scribit super : Beali immaculali ubi Theodericus rex Gothoruni tyrannidem in Ro-
(Psai.cxvni); scribil super : Dotnine, quis habitabit manos exercuit, Boetius consul Graecis clam lilte-
(Psal. xiv); scribit de morte Gratiani, scribit de ras misit, volens scilicet per illorum patrocinium
morleTheodosii,scribit de jejunio, scribil deoCQciis, subdere ",.et a regis lyraiinide civitatem et cives,
scribit super Isaiam, scribit super Apostolum, scri- se quoque addito, liberare. Quod ubi rex impius
bit super Lucam, scribit contra Auxenlium haereti- comperit, quasi reum majcstalis Ravennam in exsi-
cura, scribit ad Fritigernam, reginam Marcomanno- Iium missuin, in caroerem recludi jussit; in quo
rum. Pneter ea plura ac diversa scribit opuscula, vir sapiens philosophica sibi consolatione adhibija,
quae pro summis opibus computat et reservat Ec- quinque libros per satyram edidit; in quibus, quia
clesia, de qua non recedet ejus memoria, el nomen et se, et omnes lugenles consolari inlendit, opus
ejus requiretur in saecula. Hic beatissimus ponli- suum Iibrum Consoialionis inscripsit. Hic vir plu-
fex, doclor egregius, pielale praecipuus, inviclus in rima posteris ingenii sui monumenta dereliquit.
adversis, in prosperis providus, post malutini et D Duobus filiis in consulatu relictis, a rege nefario
vesperae delectabiles exitus, ipse deleclabilis omni- cum aliis pluribus gladio percttssus occubuit.
bus, sub pjincipibus Arcadio et Ilonorio quievit in CAP.XYI. Magnus Aurelius 2a Cassiodorus Romae
Domino. consul, deinde senator, ad ullimum monachus, mo-
CAP.XII. Joannes Constanlinopolitanus ", co- nasterium construxil. Tam divina quam saeculari
gnomento Chrysostomus, qui ab ingrata Ecclesia littera claruseffulsil, PsaLmos exposuit, libros Insti-
bis est depositus, et insuper annuenle Theophilo tutionum et Chronicam fecit. Librum de viris illu-
archiepiscopo, in exsilium missus , primo Origenis stribus scripsit, epistolas Theoderici dictavit, insu-
errore deceptus, sed Dei gratia praeventus, coope- per et tripartitam Historiam ordinavit.
ranle correclus, et Ecclesiae reconciliatus est. Hic CAP. XYII. Arator Romanae n Ecclesiae subdia-
lani Graeco quam Latino eruditus eloquio praeter conus, qui sub papa Yigilio floruit, librum Actus

14 annoChristi75I. 1B688. l6 574. «' 59S. 19507. -° 510. *' nspi " f.
«368. ipwniv.s
subducere. "anno Chrisll 514. 2l 544.
987 ANONYMIS^CULl XU. , 968
apostolorum versibus scripsit, quem posttnodum A persecutio ejusdem postremo sui scriptorem in-
clero et populo, et apostolteo publice legit. volvit.
CAP.XVIII. Priseianus sa Casariensis, gramma- CAP. XXIY. Paterius 3t Gregorii Magni discipu -
ticus peritissimus fuii, qui et librum egregium de lus, colligit in unum teslimonia Scripturarum, quae
graminalica arte eomposuii. Errant aulem , qui beatus papa Gregorius passim in suis tractatibus
hunc in fide errasse conlirmant, quasi qui librum posuil, et posiia prolinus competenler exposuil.
Juliano Apostatae scripserit, et scriptum obtulerit, Habet enim hoc inter expositores alios quasi singu-
Errant, inquam, et patenler errant; neque enim lare,utsubintroducla de Scripturis lestimonia soleat
Juliano scripsil imperatori, sed 3-ulianoconsuli fra- singillatim exponere; ad quae recolligenda idem
triSymmachisoceri Boetii. Sed njqiie sub Juliano scriptor animum intendit, quippe quaeposteris non
Aposlata, qui adeo in lide desipu^, sed sub Justi- parum profutura putavit.
niano Christicola Priscianus Caesarlensis Constan- CAP.XXV. Columba 36qui et Columbanus abbas,
tinopoli iloruit. A Juliano aulem Csesare usque ad qui ex Hibernia oriundus, postquam cum discipulis
Justinianum iniperatoreni eomputantur anni ducenli suis Gallo, et aliis plura lerrarum loca pertransiil,
viginli seplem. plures ad fidem Christi verbiexhortatione perduxit,
"
CAP. XIX. Dionysius, S6 abbas Roff.anus, sexto plura etiam diversis in locis monasleria construxit,
Justini principis anrto Paschales CycJos scripsit, scripsit manu stta monachorum Regulam; ad quos
quos a primo anno Diocletiani iiuperaloris in- eliam unam exhortaloriam brevern Jicel, sed de
choavit. contemptu mundi copiose disserentem, diclayit
CAP. XX. Benedictus, " Pater venerabilis, post epislolam.
vitatn eremilicam qtiam duxit in loco, cui Sublacus CAP. XXVI. Isidorus Ilispalensis 36 episcopus ,
vocabulum est, in monle Cassino, doclrina claruit, qui bealo L*eandroin episcopatu successit, multa et
et miraculis. Quo cum primo tenderet relicta v/iriori magna opuscula edidit. Nam inter alia Synonyma
habitatione, tres corvi, sicut in Longobardorum scripsit, et Abbreviationem temporum, quam ad
Historia legitur S8, quos pascebat quoiidie, secuii Constantinum Heraclii fiiium perduxit. Librumquo-
sunteum divina jussione. Cuhique pervenisset ad que Etyinoiogiarum, librum Ofliciorum et librum
quoddam.bivium, dtto angeli apparueruiit ei in spe- Yirorum illuSlrium. Praeterea sermones plurimos,
cie duorum juvenum, oslendenles viam, per quam diversis lemporibus habitos, slylo egregio scriptos
ad locum iret. In loco autem illo quidam Dei servus transmisit ad posteros.
habilabat, cui vox de coelodicebat : " venerabilis Anglorum
f. CAP.XXVII. Theodorus
.His lu parce Locis; aller amicus adest. archiepiscopus a papa Vilaliano ordinatus et in
Angiiam missus, poslquam in populo cui praeerat,
Cujus versiculi sensus lalis est: Exi de hoc loco, verbo et exemplo pluribus saluii fuit, ad ullimum
amice, quia alius amieus debet hic habitare. Ye- librum de reorum poenilenlia, praecipua discrelione
niens ilaque sanctus Benedictus in suinmitatem conscripsit. Audiens etiam Conslanlinopolitanam
monlis, in maxima se conslrinxit abstinenlia ; ubi Ecclesiam haeresiEuticetis 3Svalde turbatam, s}rno-
scripsit eliam monacborum Regulam, tesle beato dum collegit, etubi omuium in fi'de catbolica con-
Gregorios9,discretionepraecipua, serraone luculenlo. sensum audivit, hunc ad instructionem, memoriam-
lrt qua praeler alia sanctilalis ejus indicia satis que sequentium synodalibus lilleris 39commehda-
ostendilur, quam coelestem in lerris vilam duxil; vit. Harum lilterarum tale est exordium : In no-
quia vir sanclus non potuit aliler docere, quam mine Domitii nostri Jesu Christi Salvatoris, imperan-
vixit. tibus dotninis piissimis regibus nostris. Earumdem
CAP. XXI. Yictor Capuauus 30 episcopus libruni vero talis est conclusio : Nos otnnes subscribimus,
insignem de Pascha composuit, in quo erratica qui cum Theodoro archiepiscopo fidem calholicam
Yiclorii scripta redarguit. Scripserat enim et D exposuimus. Hic de Tarso Ciliciaeoriundus fuit, et
ille jubente Hilario 31 papa Paschales Cyclos, sed multis virlutibus clarus quievit. *
errore plenos, quos scriptis suis, ut diximus, de- CAP. XXVIII. Petrus 40archicpiscopus Ravennas
struxit Yiclor episcopus. librum scripsit egregium serinonum super lopa-
CAP. XXII. Jordanis 32episcopus Chronicam de zium et aurum obrysum preliosum,
gestis Romanorum abbreviando deseripsil, quam CAP.XXIX. Adarnan" presbyter et abbas mona-
ab Adam inchoavit, et ad Juslinum minorem Au- chorum, qui erant in insula Hy, vir bonus et sa-
gustttm usque perduxit. pieus scieiUia Scripturarum nobilissime inslructus,
CAP. XXIII. Yictor Africanus episcopiis 33,Wan- scripsit de Iocis sanctis librum, legentibus multis
dalicaeperseculionis hisloriam scribit; quaenimiruni uliIlimum',2, cujus auctor erat docendo ac diclando

anno Cliristi 550. s6 555. « 540. »'«Paul. Diacon. Hist. Longob. lib. i, cap. 27. »9Lib. n Dial.
cap. 26.3B aoA. Chr. 545. 31Hilarius. 3S A. 552. 33484. 3V60L SB589. 30653. 3'668. 3SEmy-
dus. manus swculi xv correxerat : commendare curavit. M an. Chr. 453. " 679. ts inf. cap.
to, utilissimum. .
859 ANONYM.MELLICENS.DE SGRIT. ECCLES.' B70
Artwolfus ** Galiiarum episcopus, qui orationis A habet, e quibus quatuor ad Yulturnum, et quatuor
gratia Jerosolymam veniens, lustrata omni terra ad Eurum spectant. Ilujus in medio monumentum
reproinissionis, Damascum quoque, Constanlino- Domini rotundum petra excisum est, cujus culinen
polim, Alexandriam, insulas maris adiit; patriam inirinsecus stans homo manu contingere polesl,
quoque navigio repelens vi tempeslatis in occiden- ab orienle habens introilum, cui lapis ille magnus
talia liltora Britanniae delalus, post multa ad eum- appositus est, quod intrinsecus ferramenlorutii ve-
dem Dei famulum Adamannum presbyterum veuit, stigia ostendunt usque in praesens. Nam exlfinse-
et quaecunque in locis sanctis digna memoria vi- cus usque ad culminis summilatem totttm marmore
disse se relulit, hic litteris4i commendavit. Obtu- tectum, summum vero culmen auro ornatum, au-
!it autem librum suum Abfrido 45rege Nordannbro- ream magnam gestat crucem. In hujus aulem mo-
rum, a qu,o etiam muneribus multis donatus, in numenti aquilonari parie sepulcrum Domini in ea-
patriam est remissus. Sed quia et libellum, et li- dem pelra excisum longiludinis seplem pedum,
belli auctorera paucos nostrorum legisse vel nosse trium mensura palmorum, pavimenlo altius emi-
dubium non est, quiddara ex eo, quasi per exces- net, introitum habens a latere meridiano, ubi die
sum excerpsinius, quod legentibus plurimum con- nocluque duodecim lampades ardenl; quatUor inlra
ducere polest; his dunlaxai, qui de Iocis sanctis, " sepulcrum, oclo supra in margine dexiro lapis,
in quibus patriarchae, prophetse et aposloli cum qtti ad ostium monumenti positus erat, nunc fixus
ipso Domino conversati sunt, ea tantum, quae le- est, cujus pars minorquadratum allareanleosliuiTi
ctione didicerunt, et norunt. Igitur de Bellilehem, nihilominus ejusdem monunienti stat, major vero
quae domus est Ponis angelorum, in quo Yirgo vir- in orientali ejusdem ecclesiae Ioco quadrangulum
ginum Verbiim de se genuit mcarnatum, scribit in aliud altare sub linteaminibus existit. Color autem
hune modum : ejusdem monuuienti, et sepulcri albo el rubicundo
Belhlehem civitas David in dorso sita est, angu- permistus videlur.
sla 45 ex omni parle, vallibus circumdata, ab ori- De loco quoque ascensionis Dominiese praefatus
enle in occidenlem mille passibus longa, humili auctor boc modo refert: Mons Olivarum altittidiiu
slne turribus muro per extrema plani verlicis in- moiuis Sion par est, sed latitudine et longiludine
structo ; ia cujus orienti angulo quasi quoddara praestat, exceplis vilibus et olivis raro ferax arbo-
naturale semiantrum est, cujus exterior pars nati- ribu.s, frumenti quoque et bordei fertilis, neque
vitatis Dominicaefuisse dicitur loeus ; interiorPrae- enim brucosa, sed herbosa et florida soli illius est
sepe Domini nominatur. Haecspelunca tota inlerius n qttalitas, in cujus summo verlice, ubi Doininus ad
pretioso marmore tecta supra locum, ubi Dominus coelos ascendit, ecclesta rolunda grandcs ternas
natus specialius traditur, SanclaeMariaegrandem per circuitum cameraias habet porticus desuper
geslat ecclesiam. Scripsit item hoc modo de loco tectas.' Interior namque domus propler Dominici
passionis et resurrectionis ipsius : corporis meatum camerari et tegi non potuit, al-
Ingressus a septentrionali parte Jerosolymam ur- lare ad orientem habens anguslo culmine tectum,
bem priraum de locis sanclis pro conditione p!a- in cujus medio ultima Domini vestigia coelodesu-
tearum diverlendum est ad ecclesiam Constantinia- per.patente, ubi ascendit, visuritur, quaecum quo-
nam, quae Martyrum appellatur. Hanc Constanti • lidie ,a credenlibus terra lollalur, nibilominus ma-
nus imperalor, eo quod ibi crux Domini ab Helena net" eamdem adhuc speciem veluli impressis si-
matre reperta sit, magnifico et regio cultu constru- gnata vestigiis servat. Haec circa, aerea rota jacet
xit.Debinc aboccasuGoIgotana videtur ecclesia, in usque ad cervicem alta, ab occasu habens inlroi-
qua eliam rupis apparet illa, quae quondam ipsam lum pendente desuper in cocbleis magna lampade,
afiiram Domini corpore, cruceui pertulit, argen- totaque die, et nocte lucente. In occidentali ejus-
leam modo pergrandem sustinens crucem,pendenle dem ecclesiae parte feneslrce octo Jotidemque e re-
desuper magna aerea rota cum lampadibus. Infra D gione lampades in funibus pendentes usque Jeroso-
vero ipsum locum Dominicaecrucis excisa in petra lyinam per vilrum fulgent, quarum lux corda in-
crypla est, in qua super altare pro defunclis hono- tuentium cum quadam alacritate et compunctione
ralis sacrifieium solet offerri, posilis inlerim in pavescere dicitur. Iri die Ascensionis I3ominicaeper
platea corporibus. Hujus quoque ad occasum ec- annos singulos missa peracta validi fulminis pro-
clesiaeAnastasis, hoc est resurrectionis Dominicaa cella desursum yenire consuevit, et omnes qui in
rotunda ecclesia, tribus cincla parietibus, duode- ecclesia fuerint, lerrae prosternere. De situ eliam
cim columnis suslentatur, inter parietes singulos Hebron, et monumenlis patrum ita scribit:
latum babens spatium viae, quiatria altaria in tri- Hebron quotidam civitas et metropolis regni Da-
bus locis parietis medii conlinet, hoc esl australis, vid, nunc ruinis tanlum, quid tunc fuerit osten-
et aquilonaris, et occidentalis. Haecbis quaternas dens, uno ad orientem stadio speluncam duplicera
portas, id est introitus per tres e regione parietes in valle babet, ubi sepulcra patriarcharum qua-
18atii Arculfus. *' prior manus mandare curavit. *8 /. Aldfrido regi Nordanhumbrorum. iBaiii
angusto. " supp-te,et.
PATROL.CCXIH. 31
 M ANONYMISJECULI XII. 873
riralo-muro circumdantur capilibus versis ad aqui- A et jnlerpretationis eorum superadjeceril, in libro
lonem , et haec singula singulis tecta lapidibus in- quem scribit de hisloria et gestis patriae, curavit
star. silice dolalis ; trium palriarcharum candidis, ascribere.-In prineipium, inquil, Genesis usque ad
Adam obseurioris et vilioris operis, qui haud Ionge nalivitatemlsaac, elejectionemlsniaelis libros qua-
ah illis ad Borealem, exlremamque muri illius par- luor • de -Tabernaculo et vasis ejtis, ae vestibus
tem pausat. Trium quoque Jeminartim viliores et sacerdotum libros qualuor; de aedificatione templi
minores memoriae cernuntur. Mambre collis mille allegoricaeexpositionis sicut et caetera libros duos.
passibus a monumentis iis ad Boream, herbosus Item in Iibrum Regum friginta Qitaesiionum, in
valde, et jloridus, campestrem habens in vertice Proverbia Salomonis libros duos, in Canticum can-
planitiem. In Aquilonari parle qtiercus Abrahae ticorum libros septem, in Isaiam propbetam, Danie-
[duorum hominum aUiludinis truncus] Ecclesia lem, duodecim Propbelas, et septem Jercmiaedi-
circumdata est. Haecde opusctilis exscerpia praefali stinctiones capitulorum ex tractalu beati
Hierony-
scriptoris ad sensum .quidem verborum illius, sed miexcerptas; iu Esdram, et Nehemiam libros tres;
brevioribus, strictisque comprehensa sermonibus in canlicum Habacuc librum unum; in librum
ad utililatem legentium Jiic inservimus. Plura vo- beali Patris Tobiae explanationes
allegoricae, de
luminis illius, si quem scire deleclat, vel ipso illo Chrislo et Ecclesia librum unum; Capitula lectio-
volumine 48,vel.in eo quod de illo venerabilis Be- num in Pentateuchum Moysi et Josuae, Jttdicum,
da 49. presbyter strictim excerpsit, epitomatice re- in libros et verba Dierum, in librum beati Patris
quirat. Job, in Parabolas, Ecclesiaslen et Canticum canli-
CAP.XXX. Althelmus 00 episcopus, cum adhuc corum; in Isaiam prophetam, Esdram quoque et
presbyter esset, et abbas raonasterii, quod Mail- Nehemiam; in Evangelium Marci libros quatuor ;
dubi urbera Angli nuncupant, scripsit jubente syn- in Evangelium Lucaelibros sex ; Homiliarum Evan-
odo suae gentis librum egregium adversus erro- geliorumlibrosduos; in Apostolum quaecunque in
rem Britonum, quo vel pascha non suo tempore opusculis sancli Augtislini inveni, exposita cuncta
«elebrant, vel alia plura ecclesiasticaecaslilali et per ordiuem transcribere curavi; in Aclus aposto-
paci cohtraria gerunt, multosque eorum, qui occi- lorum Iibros duos, irt Episiolas septem Canonicas
• denlalibus Saxonibus subdili, Britones ad calho- libros singulos, in Apocalypsim sancliJoannis Ji-
licx Paschse celebrationem lmjus leclione perduxit. bros tres; ilem capilulum lectionum in lolum no-
Scri.psil et de virginitate librum eximiums quem vum Testauientum excepto Evangelio^ item librum
in exemplum Sedulii geminato opere et versilius C! Epislolarum ad diversos, quarum de sex aetalibus
hexamelris etprosa composuit.Scripsit etalia non- una est, de mansionibus filiorum Jsrael unam;
nulla, utpote vir undecunque doclissimus. Nam et unam de eo, quod ait lsaias: El claudenlur ibi iti
sermone nilidus, et. scriplurarum tam Iiberalium carcerem, el posl dies multos visilabunlur (Isa.
quam ccclesiaslicarum erat eruditione mirandus. xxiv). De ratione Bissexli ununi, de ^quinoctio
CAP.XXXt. BedaB1 Yenerabilis presbyler et rao- juxla Anatolium unura. Item de Ilisloriis sancto-
naehus, naliorie Anglus, suh Geolfrido58 abbale rum librum vitaeet passionis sancli Felicis confes-
Chrisli lirocinio mancipalus, pluribus opusculis soris de melrico Paulini opere in prosam Iranstu-
utililatibus ecclesiasticis servivit. Yerum lam de li; libruhi vitae el passionis sancti Anastasii male
ipso quam de operibus ejus suum ipsius lesfimo- de Sraco translatum, et pejus a quodam imperito
nium proferemus; quia et quod ex Anglia oriundus emendatum prout potui, ad sensum adcorrexi;
ifuerit, et annos natus quatuor cura propinq.uorum vilain sancli Patris et rnonachi simui el antisiilis
in monaslerium bealorum Apostolorum Petri et Cudbrecli"3, ct prius lieroico,-et poslmodum plano
Pauli sacris lilteris erudiendus Benedicto, ac dein- sermone descripsi; Historiam abbatum monasterii
de Geolfrido abbati traditus sil, quod cunctum ex hitjus, in quo supernae.pietati deservire gaudeo,
eo lempus vitfe in ejusdem monaslerii babitatione D Benedicti et Geolfridi, et Hey, et Berecti in libellis
peragens, omnem meditandis Scripluris operam dtiobus.; Historiam ecclesiasticam nostrae insulae,
dederit, quod inter observantiam disciplinaeregu- ac genlis in libris decem; Martyrologium de nala-
laris, et quotidianam in ecclesia cantandi curam liliis sanctorum marlyrum diebus, in quo omnes,
semper aut scribere, aut discere, aut docere dulce quos invenire potui, non soluni, quo die, verum
habuerit, quod nono decimo vilae suae anno diaco- eliam, quo certaminis genere, vel sub quo judice
natiim, tricesimo presbyleralum jubente abbate mundum vicerint, diligenler adnotare sludui; li-
suo suseeperil, quanto etiam, ordine presbyteratus brum Hymnorum diverso metro sive rhylhmo, li-
accepto, usque ad annum aelatis suaequinquagesi- brum Epigrammatum heroico metro, sive elegiaco;
nium nonum ex opusculis venerabilium Patrum de natura rerum, et de temporibus libros singulos;
hreviter adnolaverit, sive etiam ad formam sensus item de lemporibus librum unum majorem, librum

18exstat apud Mabillon. saec. ui Bened. p. II. *»lib. v, cap. 16 flis»'. gent. Angl. " an. Chr. 680
"701. " alias Ceolfrido. «• alias Cudberli
873 ANONYM.MELLICENS.DE SCRIPT. ECCLES. 974
<ie Orlhographia Alpbabeli ordine distinctum; A , chis scripsit, in quibus omnibus de contemptu
i (em librttm de metrica arte, et huic adjectum mundi copiose disseruit.
alium de Schemalibus sive tropis libellum, hoc est CAP.XL. Ado67 archiepiscopus Viennensis scri-
de figuris modisque, quibus Scriptura sacra cou- bit inter alia Martyrologium de sanctis. Exstant
texla est. epistolae Nicolai papaeAdoni directae.
CAP.XXXII. Zacharias5* aposlolicus, utriusque CAP.XLl. Albinus 68,qui et Alquinus ofiicio pres-
eloquii perilus, quatuor libros Dialogorum beati byter, ingenio oplimus, fide catholicus, scribjt de
Gregorii de Latino in Graecumvertit eloquium. grammatica, scribit de rhetorica, scribit de diale-
CAP.XXXIII.Petrus"" Damiani, cardinalis epi- clica, scribit de astronomia, scripsit quoque librura
scopus scripsit iibrum et nomine eldignitategratis- de Trinitate. Scribit de octo viliis ad Gwidonem
simum, et librum alium, qui inscribitur : Dominus comitem. Scripsit et super Joannem. Hic per sep-
vobhcum, contra eos qui dicebant, in aclione lem ferias tolidera ordinavit officia, octava, boc
missarum hunc salutationis modum a solitariis est Dorainica addita, ila plane, ut in Dominica de
11011esse servandura. Sancta Trinitate, feria secunda de Sapienlia, ter-
CAP. XXXIV. Pascbasius" 6, qui et Radbertus, t> tia vero de Spirilu sanclo, quarta de angelis, quinta
fide et scienlia clarus, scripsit dc corpore Domini de charilate, sexta de sancla cruce, Sabbato de
librum, cunctis per orbem fideliter amplecten- sancla Maria, de singulis denique suum singulo-
dum. rum agatur officium. Quod ideo commemorandum
CAP.XXXV. Sedulius 87antistes ad Macedonium putavi, quod ordo ejusdem inslilutionis in multis
presbyterum magistrum suum librosduos deVeteri hodieque seTvaturEcclesiis. Scribit etiam Quaestio-
scilicet et Novo Testamenlo metro conscripsit he- nes in Genesim ad litteram.
roico, quibus et prolixum prosaice scriptum prae- CAP.XLH. Justus 69Yiennensium archiepiscopus
posuit prologum. scribit ad Sergium papam librum explanalionum
CAP.XXXYL Theodolus 88 parenlibus non infi- in Cantica canlicorum.
mis et Chrislianis edilus fuit; puer in ltalia adul- CAP.XLIII. Helio 70venerabilis Augiensis cocno-
tus, in Graeciastuduit. Eruditus igitur in utraque bii presbyter lemporibus Ludgwici mirabilem vi-
lingua cum esset Athenis, genliles cum fidelibus sionem cujusdam Augiensis monachi, nomine YVer-
altercantes audivit, quorum coiligens rationes, re- tini, quam eductus e corpore vidit, qui et reductus
versus in allegoricam Eclogam contulit, quam morte post triduum obiit, prosa describit. Idem postmo-
pracveulus non emendavit; unde paucos in opere C dum Basileaeepiscopus factus, cura Hugone 71, et
ejus naevos invenimus. Qui duni sic posuit dic et Ajone comilibiis Constantinopolim missus suum
Trojanum laudis scire secretum, se"s male corri- describit Hodceporicum.
puit. Dernumtam morum quam scientiae honestate CAP. XLIV. Waltfridus 7» Strabo 73 vir doctus,
praeditus, sub clericali norma obiit. lnscribitur au- qui annis septem Augiensi monaslerio praefuit, qui
tem Jiber ejus Ecloga a capris, videlicet tracto vo- multa ingenii sui monumenta metro et prosa po-
cabulo; quasi diceietur : egle Iogos 60, id est ca- steris tradidit. Eamdera ejusdem monachi visionem
prinus sermo; aut quia foedilalemviliorum, quae metro studiose descripsit.
per hoc animal significalur, reprehendit. Nonnulli CAP.XLY. Magnentius7* Rabanus Maurus, pri-
etiam a egligon^ Graece, exercitium 61 Latine in- mo Fuldensis abbas, deinde Moguntinus archiepi-
lerprelanlur; quia collectis historijs, et fabulis scopus, scribendi studio admodum intentus, librum
mullis componiltir. de myslerio SanctaeCrucis variis figuris, metroque
CAP.XXXVII. Gregorius6S Turonum archiepi- composuit, quem Sergio papaetransmisit. Scribens
scopus, doctor egregius, et historiographus pluri- quoque super totum Yetus Testamentum nihil prje-
mas conscripsit hislorias, et de miraculis sancto- lermisit intactum. Sed et super Mallhaeumscribit
rum volumen egregium. volumen egregium; scribit et Compulum ; scribit
iu Ludwicum super cantica prophelarum ; scribit
CAP. XXXVIU. Martinus «* Brachahensis" ar-
super Apostolum.
chiepiscopus scribit ad Mironem regem libellum CAP.XLVI. '**Hincmaurus ™reverendissiniusRe-
de qualuor virtutibus. morum archiepiscopus, scribit ad Carolum de col-
CAP.XXXIX. CaesariuS" Lirinensis monasterii leclis, de canonibus; de vita quoque et virlutibus
monachus, et postmodum Arelatensis archiepisco- sancti Remigii non contemnendum scripsit opuscu-
pus, homilias numero decem exhortatorias mona- lum.

54anno Chrisli 741. "" 1057. M844. " circ 450. ">incert. aetat.»» Eclog. Theodul. versu 319.
Dic et tiojanum Iaudis tu scire secretum. 60 otywv ^ayo;. 61 Ex),oyv3, vel iix)ioy£ro«,
-collectio, seleclum,
elc. 6S f. excerptum. e3 an. Christi 575. °* an. Chr. 560. 63 Braccarensis. 6a a. Ch'. 502. 6T 859.
88"?0. ^alii 529. ">an. Chr. 841. 71alii Hugone. n an. Chr. 842.
Urgclens. episcopus, qui'Doruit.
" aiiis Walafridus- " an. Cbr. 850. 74*al. Hincmarus. " An. Chr".741.
 '""' '
"275 ANONYMIS^CULI XII. »75:
: CAP. XLYII. Ratrarhnus " vir doctus sCripsit A CAP.LVIH. Porcharius s° vir vitaevenerabflis
",
Jibellum cuidam principi de corpore et sanguine abbas monasterii Lirinensis, qui beatum Caesarium
Dohiirii, a cujus Iibelli interim laude cessamus, ATelatenslEcclesiae deslinavit episcopum, scripta
ttortec perlecto eo, si forte ad manuin venerit, an quaedam,quae monita nuneupare placuit, monachi3
sanaeet catholicaefidei concordet, agnoscamus. scripsit, in quibus de contemptu mundi et breviteir
• GAP.XLYIII. 77 Laurenlius 78, doclrina et scien- et diffuse disseruit; breviter verbis, sed diffusesen-
iia clariis, scribit Jibrum de diiobus leinporibus, lenliarum medullis. Hic, ut fertur, cum mullitu-
ih quo pluririia poenitentes polerunt invenire re- dine copiosi gregis sui a Saracenis captus et inter-
'
hiedia. einptus est. .
'• CAP.XLIX.Rudolfus79Ftildehsismonasterii pres- CAP.LJX. Joannes 91musicusi nalione Anglicus,
byter etmonachus, doctor prajcipuus, poeta etiam vir adraodum subtilis ingenii fuit, qui et libellum;
diclus, et historicus salis doctus, multis utililer praestanlissimumde mrisica arle composuit.
scriptis, octavo Idus Martii fehus excessit hu- CAP.LX. Joarines 9S,natione Romanus, Roipanae-
mariis. Eccle^iae archidiaconus, vir acutus ingenio, ser-
Cjtp. L. Smaragdus 80abbas siiper epistolas et mone facundus, auctorilate et assensu beati Joannis
•evahgeliapersingulas Dominicasdislributa, utilissi- apostolici de vita heatissinri Gregorii papae satis
-mum scripsit opusculum. Libeilum quoque alium famosumscribit opusculum.
•scribit,v .quera de diversis virtutibus eollegit, et CAP.LXl. 93 Fricholphus 34episcopus, scientia>
;ei Diatfema mOnachorum nomen imposuit; quia doclrinaque praecipuus, explanaiiones in Genesim
•sictit diadema gemmis,- ita hic liber ftilget orna- scribit,etabexordiomundi usqueadlemporaNorth-
mentis. mannorum veraces historias lexuit.
; • CAP.LI."Ambrosius 8S qhi et Autpertus, abbas C.AP.LXH. AiTiulfus 9S presbyter et monaclius
'?* Agaunerisis ccenobii; explanalibnem scribit in monasterii Sancti Emmerammi Dialogum scribit
librum ApocalypsisJoannis apostoli. Scribit etiam Collectitiiet Admonitii.de virlulibus sanclorum, qui
rjn modtim Prudentii Psycomachiae,quod inlerpre- eodem in ioco in pace sepulti novissimam exspe-
tatur pugna animm, librum De conflictu virlutura clant liibam.
*t v.iliorum, quem el misit ad Lanlfridum abbalem CAP.LXIIT.Arbo "qui " et Cyrias 98Frisingen-
;ac presbyterum in Bavaria conslitutum. sis episcopus, duo non parva de gestis sanclorum.
CAP. LII. Julianus 83 Toletanus .episcopus, .'vir Emmerammi el Corbiniani scribit opuscula.
°9
.lilteris apprimeeruditus scribitldalio episcopo Bar- <Q Ckv.LXIV.Paulus Judaeus,Fuldensis monachus,
.cinonensi librum Prognosticorum' de noYissimis yilam sancii Erhardi Raiisponensis episcopi, sed
diebus, et initio futuri saeculi. el de conversione sancti Pauli aposloli composuit
CAP.LIIl. Bachiarius8* yir optimiingenii, seri- prosam, quani vulgo dicunt •sequenliam,cujus hoc
_bitad Januaritim librum De reparatione lapsi. est exordium : Dixit Dotninus ex Busan (Psal.
-CAP.LIY. Regino s" abbas Brumiensis Chroni- LXVII), etc.
scam scribii, quam a primo IncarnalJoniSDominicae CAP.LXV. Nocherus ^00 abbas * Augiensis, vir
anno inchoavit ef ad millesimuni quintum per- fide el actibus clarus, lilleris eliam apprime erudi-
-duxit: •-.."• tus, in musica peritissimus fuit. Libellum, quem se-
- CAP.LY. Eucherius 8Gin divinis Scripturis ad- 'quentiarum, usitato videlicet vocabulo nuncupari
modum exercitatus scribit Quaestiqnes in librum complaCuit, composuit, cui praemilteus prologum
•Regum. Scribit nihilominus de forma spiritualis in- destinavlt eum ad verierabilem Luitwardum Y'er-
;teliectus;, et interpretalione nominum. Habetur et cellensem episcopum.
•alius libefab eo conscriplus, qui inscribitur De CAP.LXYI. Remigius ' vir clarus, tam divinis
jquaestionibus.diflicilioribus. quatti saecularibus lilteris sumcienter inslruclus,
; CVP.LVL Marcellinus"nalione Romanus, Chro- 3P-inter aliatexplanaliOnem in Genesim scripsit. Sed
.tiieam scripsit, in qua sagacis sui ingenii evidens et super Psalterium commentuminsigne compQsuil.
indicium dedit. -Habetuf nihilominus el aliud ejus cohimenlum,
- TCAP. IJYH. Paulus 8Smonachus, monachorum-Re- quod scripsit super Donatum.
gulam %cripsit, in cujus- conscriptione cooperato- CAP. LXVII. Paulus 3, vir.doctus, scribit inter
.refti habuit Stephaiium collegam suum. Unde el alia librum utilissimumj qui inscribilur designifica-
eamdem Regulam sub utrorumque nomine placuit Uone yerborum.
inscribi, exempli .gratia : Jncipit Regula Pauli et CAP.I,XVIII. Egebertus* Heresfeldensis, natione
Stephan', Sttevigena, officiopresbyter, inler alia scribitYitam

" an.-.- hr. 840. '* 705. •?8 Novariensis. 7» 850., 8° an. Chr.,810. S1760. . 8Saliis Yiiicentinus ad
Vulturn m. 83an.-Chr; 680. 84440. •*«892. 86454. 87580:' 8S.inc.aetat. 89manus saec. XV alias
Burchari s. so an. Chrisli 500. '91inc aetat. ss an. Christi 875. " alias Frecuiphus. ^4an. Chr.
"824. " -011.'. 9t-alias Aiibo. < •'*an. Chr, 7S0. ,s ead. man; alias Cyrinus. 99 inc. aetat. ,coaiias
'Noigerus. ar. Chr. 912. a 880.' 3 820. >'circ. a. C. 1100.: ,
«77 ANONYM. MELLICENS. DE SCRIPT. ECCLES. ©78
sancti 'Nemoradi confessoris, quiet claruii tempo- A ptiltus, sed postmodum per Henricum imperatorem
xibus Chunradi imperatoris. Spiram translatus. Hic in diebus suis utilitatibus
CAP.LXIX. Orosius e venerabilis, ut pulalur epi Ecclesiarum scribendo ac docendo plurimum con-
•scopus, scribit inter alia Commentum in librum tulil, atque inter alia noiinulla quae scripsit, opus
•daodecim prophetarum. eximium de Musica edidit, in qua ejusdem artis
CAP. LXX. Erchardus 7 monachus monasterii inquisitoribus suae subtilitatis evidens j indicium
Sancti Galli, acuti satis ingenii, GestaWalterii me- dedit.
aro conscripsit heroico, lerlio regnaiite HenricOi CAP.LXXXI. Bern " musicus, virpius ac doctus
CAP. LXXl. Amularius 8 venerabilis Trevirorum in monasterio Prumensi sub monastica professione
r.rchiepiscopus, scripsit inler alia De officiisexi- deguit, quem postmodum Henricus Pitts impeEalor
mium opus. Hujus operis imo el hujus auctoris me- abbaiem Augiae conslituit; qui gratanter acceptus
.niinit beatae memoriae Rudwerlus abbas Tuiliensis afratribus fralres dispersos recollegit, et a Lara-
in libro suo, quem scribit de officiis, . perto Constanliensi episcopo consecratus, magna
CAP.LXXH.Achelinus 9 episcopusnonnullaedidit insignis pietale ac scientia praefuit annis quadra-
scripia, quae appeilantur .&nigmala; ginla. Ilic scripsil bhrum De institutione missarum,
CAP.LXXIII. Symphrosius 10, vir eruditissimus, el de Musica opus praestanlissimum. Yitam quoque
sermone ac scientia sua, nihilominus scribit ^Eni- sancli Udalrici Augustensis episcopi.
gmala, quae cum hodieque habeantur a pluribus, CAP. LXXXII. Husardus ", qui et Carolus, vir
nos tamen necdum legendorum eorum copiam ha- ; illustris, sciibit inter alia Martyrologium de sari-
bere potuimus. ; clis. '* episcopus, vir
" CAP. LXXXIII. Bruno Segvensis
CAP.LXXIY. Zenophirus Conslanlinopolitanus
bonus et calholicus, utilem admodum traclalum
episcopus scribit inter aiia Jibrum, qui inscribitur
edidit, in quo cunclis per orbem fidelibus gratiam
Chroncgraphia.
CAP.LXXV.Ollo " venerabilis abbas Cluniacen- et pacem imprecatus, a laude exorsus beatissimi
scribit nonnulla de Simoniacis, Simo-
sium, ardentissimus amator monaslicae religionis, papae Leonis,
sacramentis. Rogatu quoque vene-
qui monacborum gemma, qui discipulorum suo- niacorumque
riim gloria fuil, Dialogum satis utilem de Musica randi episcopi Magolonensis scribit quaedam my-
arte composuil. Scripsit praeterea Jibrum praestan- stica de Dedicalionibus ecclesiarum, et aliis Ec-
clesiaesacramenlis.
lissimum, monachisque ulilissimum, librum videli-
cet Occupalionum. iC CAP.LXXXIV. Bruno alius ", doctrina ct scien--
CAP. LXXYI. Heymo ", sapiens apud Antisiodo- lia clarus, scribit nihilorainus contra Simoniacos.
rum ad sanctum Germanum sub professione mona- Scribit super Psalterium praestantissimuro opus.
stica degens, multa et varia conscripsit opuscuja. CAP.LXXXV. Bruno 53Leucorum episcqpus, qui
Scribit enim super Aposlolum librum infinitae quan- el Leo IX apostolicus, scribit .epistolam- Leoni
titatis. Scribit Explanationem egregiam in librum Constantinopolitano et Michaeli Acridano episcopis,
Apocalypsis. Scribil super Canlica canticorum. docens eos servare unitatem spiritus in vinculo
Scribit texlum duodecim Prophetarum. Sed et su- pacis. Hic in musica subtilissimus fuit, et inter
per Evangelia plures scripsil tractatus. canlus alios, quos plurimos edidit, Hisloriam bea-
CAP.LXXVII. Alberlus 14monachus, Computista tissimi papaeGregorii salis artificiose composuit,-
WicomparabiJisexslilit, qui et libellum insignera de CAP. LXXXYI.Fredericus **apocrisiarius Leonis
compuli regulis scripsit. IX papae, postmodum et ipse propter mutato "
CAP.LXXYIII. Willeraminus " abbas Ebersper- in Stephanum ." nomine, scribit insignem tracta-
gensis, vita ac scienlia irreprehensibilis, in com- tum contra haeresim fermentaceorum ".
ponendis versibus aculum satis ingeniuni habuit. Ckf. LXXXVII.Humbertus 88,Sanctse Rufinae epi-
'
Nam et Canticum canlicoruni metro beroico lu- scopus fuit, qui contra hairesim praenotatam scriptis.,
culenlep exposuit. copiose disseruit.
CAP.LXXIX. Stephanus '" musicus, vir peritis- GAP. LXXXYIII. Beringarius "9 Turonis exortus,
simus ", qui inter alia libellum praeslantissimum Andegavensis Ecclesiae archidiaconus, primo haere-
de musica arte composuit. ticus fuit; quippe qui sacramentum corporis et san-
CAP.LXXX. Gwido ls abbas, fide ac scientia in- guinis Domini signum solumniodo sacrae rei esse
comparabilis, qui et multis in hac vila virlulibus asseruit. Cujus eliam errorem nonnulli secuti a no-
floruit. Nam humanis rebus exemptus Sutriae et se- mine Beringarii Beringariani sunt appellali. QuJ

* tiianus alia recenlior, Jeremedadi, sed videtur

legend. Heimerad. Ba. Ch. 416. '• 1040. • "810.
* Albcliiuts. incertae cel.' 10.Symposius inc. act. ll
,4 " f Theoplianes Byzanl.," qui flor. a. C." 580. a.
C. 928, a/.Odo. ls84l. inc. sel. a. Chr. 107, al. Willeramus. a. Ch. 810. forle" cpisc.
Leodiensis. 18an. Chr. 1020. 19 1020. o/. Berno. " 51
an.Ch. 876. " /. Signiensis. a."sChr. 1087. »1053.
Episc. Herbipol. " a Chr. 1040. Codexhabet mendose Uruno. a. Chr. 105,7. {.. proprio. Stt-
ahanus II. P. M. " f, fermentariorura. »8a. Chr. 1051. "1055. ,
 97S ANONYMlSJECULI XII. 880
\ idelicet Benngarius ccelesti demum virlute et ra- A diversis fecil temporibus consimiles in hoc, quia
lionum veritate convictus, etsi non corde, scripto facti sunt per inlerrogalionem et responsionem, et
tamen renuntiavit eidem'Jiaeresi suae. Cujus jura- persona inlerroganlis nomine discipuli, responden-
menti formam papa Nicolaus universali concilio tis vero notatttr nomine Magislri. Unus horum triun?
Romae eongregato ab eodem accepit, quam et san- est de veritale ; quid scilicet sit veritas, et inqui-
cta Romana Ecclesia generaliter ab omnibus haere- bus rebus soleat dici, et quid sit justilia ? Alius
ticis conversis exigere consuevit. Fertur lamen fi- vero est de liberlate arbitrii, quid sit?et utrum
deni catholicam de sacramento corporis et sanguinis eam semper habeat homo, et quot sint ejus diversi-
Domini Salvatoris his confirmasse versiculis : tates iu habendo vel non habendo rectitudinem volun-
Conslat in allari carnem de pane creari; latis, ad quam servandam data est creaturae ralio-
[' Ipsa caro Deus esl; qui negat hoc, reus est. nali ? Tertius autem est de quaestione,qua quajrilur,
CAP.LXXXIX. Lantfrancus 30, Anglorura episco- quid peccaverit diaboltts, quia non sletit in verilate,
pus, mirae. sanclilalis et erudilionis vir fuit, qui cum Deus non dederit ei perseverantiam, quam nisi
contra haeresim Beringariorum nonnulla memoria eo danle habere non potuit, quam si Detts dedisset,
' '
digna dereliquit. t ille habuisset: sicut boni angeli iilam habuerunt,
n
CAP. XC. Chrislianus 31pontifex Apulorum, vir quia Deus illis dedit ? Quem tractalum quamvis ibi
clarus scientia et sanclitale, conlra eamdem haere- de confirmatione bonorum angelorum dixevit, de
sim disseruit inviclissime. casu diaboli titulavit, cuni illud contingens fuit,
CAP. XCI. Hermannus 3SContractus, Suevigena, quod dixit de bonis angelis ; quod autem scripsif
philosophus in computatione sublilissimusexstitit, de malis, ex proposilo fuit quaeslionis. Quarluro
qui et librum de principalibus compuli regulis denique simili modo edidit non inulilem inlrouu-
scripsit. Scripsil et metrice librum, qui scribitur centis ad dialeclicam , cujus inilium est: De gram-
de conflictu Ovis et Lini. Scripsit item metrice matico, quem, quia ad diversum ab bis tribus slu-
alium in raodura Theodoli. Scripsit et terlium ni- dium perlinebat, istis non cognominat. Scribit
hilominus metrice de conlemptu mundi. In musiea praelerea duo non parva opuscula, Monologion
sane pene modernis omnibus subtilior exslilit, et scilicet, el Prosologion, quae ad hoe maxime fecit,
cantilenas plurimas de musica, cantnsque de san- ut, quod fide tenemus de divina natura, et ejus
clis satis aiictorabiles edidit. Chronicam quoqtte et personis praeter incarnationem, necessariis ratio-
gesta Chunradi et Henrici composuit; in quibus nibus sine auclorilate Scripturae probari possit.
omnibns virtus illius salis eniluit. P Scribit quoque de virginali conceplu, et originali
CAP. XCII. Bertlioldus 33,qui ejusdem audilor, et peccato librum ; scribit ad Urbanum panam, II, li-
discipulus exslitit, vitam Magislri. et Chronicam brum de Incarnatione Yerbi; scribit contra "Grae-
scribit. cos librum de processione Spirilus sancti. Scribit
CAP. CXIII. Folbertus a*Carnotensis episcopus, et epistolam Williramo Novemburgensi episcopo de
eruditionum praeceptor quoque Beringarii, cujus dissensionc Graecorum in sacrificio. Sed et super
superius inentionem fecimus, scribit inler alia tra- evangelium : Intravit Jesus in quoddam castellum
ctatum eontra Judaeos et malos Chrisiianos. Scribit (Luc x), novam seribit explanalionem , sanclae Dei
Yitara saneti jEgidii. Scribit et sermonem de Nati- Genilricis Marioe feslivitati, et laudibus aptissime-
vitate sartctae Mariae, Malris Domini. congrueritem. De sanctis quoque ordinatissimum
CAP. XCIY. Burchardus 3SWormatiensis episco- scribit Marlyrologium.
pus scribit colleciiones utilissimas de Canonibus. CAP.XCYII. Gisiibertus 38abbas Westmonaslerii-
CAP. XGY. Ivo 36 Garnotensis episcopus scribit dialogum scribil Judaei et Cbrisliani, queui et di-
inler alia nonnulla, excerpta de canonibus. Scri- scutiendum direxit eidem Anselmo Cantuariensi
hit plurimas ad diversos epislolas. Scribit Marty- archiepiscopo.
rologium de sanctis. Scribit Sententias de divinis, D CAP. XCYIH. Clemens 39 qui et Gwiberlus, Ra-
officiis. vennaticae sedis episcopus, ac postmodum supei
CAP. XCYI. Anselmus 37Cantuariensis archiepi- Gregorium seplimum per regem Henricum in Ro-
ecopus , scienlia et moribus decenter ornatus, ad- manam Ecclesiam, licet invitus, juxla quosdam
huc Beccensi monasterio praesidens, scribit Epi- violenler, intrusus, nec Ravenna, nedum Roma
etolam fratlri Maurilio de. fralre fugitivo, in qua bene usus, facundus tamen eloquio, acutus inge-
quaeslionem aliam addidit et enodavit, videlicet, nio, tres in aposlolatu sibi invicem succedentes
qualiter malum nihil dicatur et sil, cum lamen vi- supervixil. Qui et beato papae Urhano exsilium
deatur esse aliquid. Opus eliam aliud edidit, quod suum improperans baec metrice in eum verborum
secundum materiam' de qua editum est, Cur Deus lela delorsit:
liomo, noininavii, et in duos libellos distinxit. Tres Diceris Urbanus, cum sis projeclus ab urbe;
iractalus pertinentes ad studium sacrae Scriplurae Vel muta nomen, vel regrediaris in urbem.

80 an. Chr. 1070. M 1040. " 1050. 1066. " 1007, " 996. se 1052. tr 1093. s» 1080. ai-
<•*>
GiUebertus. " an. Chr, 1080.
 181 ANONYM. MELLICENS. DE SCRIPT. ECCLES. 982
CAP. XCIX. Urbanus 40 secundus apostolicus, A regis flecti potuit. Qiiin imo in dissensione illa,
scientia et sanctitate magnilicus, accepto- hujus- quae inter Gregorium septimum et Henricum quar-
modi improperio, sic. melrice rescripsit. eidem tum exorta fuit, pro tuenda juslitia laboravit usque
aemulosuo : ad vincula. Exslat ad eum scripla quaedam exhor-
Clemens nomen habes, sed clemens non potes esse; taloria Ivonis episcopi Carnolensis epistola. Hic
Tradita solvendi, cum sit iibi nulla poleslas. textum Isaiap propheta^ paginalibus elausttlis di-
Quibus nimirum verbis nihil eum de apostolica stinxit; super Matthaeum vero glossas continuas
dignitate praeter vocabulum palam perhibet asse- scribil. Scribit quoque super Psalterium opus proe-
. cutum. stantissimum super lopazium et aurum obryzum
, CAP. C. Anselmus 4i Lucensis episcopus, vir p.er pretiosum.
omnia calbolicus, omnique ad unguem scientia CAP. VI. Aribo Cirinus 4Tmusicus musicam scri-
praeditus, ac posT mortem miraculis clarus, qui et bit, quamproplerejus mensuraecelerilatcm Capream
beatum Gregorium VII, unice dilexit, contra Gvvi- nuncupavit: Vehcius enim, inquit, currebdt, cum.
bertum, et sequaces ejus,, opus eximium scripsit. venabar eam; quia volunlas Dei fuit, ut cito mUii
Nam et super Psalterium opus immodicum scribit, occurreret, quod volebam. In hoc vero tractatu de
in quo locis congruentibus contra G^vibertum et B ejusdem artis industria caeteris sublilius agil, in
Henricum per apostropham disserit. quo et Domini Wilbelmi muSiei ita meminit, di-
\- CAP. CI. Bernardus 4= presbyter, vir doclus et cens : Wilhelmus prius Emmerammensis Ralisponm
catholicus cum collega sub Albano presbylero uti- monachus, nunc autem alibi abbas 48 venerandus fi-
lem habuit conflictum super inconlinenlia sacer- slularum M-novamexquisivit mensuram, prioris in-
dotum. Seribit deinde Apologelicura super decreta, iensionem convertens in remissionem, qnam mecvm
quem venerabilis papa Gregorius ejusdem nominis cotmnunicavil. Nain meam dilexit parvilalem ulira
seplimus in Romana synodo promulgavit contra parvitatis dignilatem, qui erdt musicorum primus:
Simoniacos et inconlinentes Allaris ministros. Seri- modemus videlicet Orpheus, et Pylhagoras. Hunc
bit praelerea librum de poteslale presbyterorum, de itaque tractalum pontifid suo obtulit, cui et scri--
concordia officiorum libruro, librum quoque de con- bit, sicut ait :
fessione. Adhuc etiam satis. utilem scribit Chro- Aribo traclatnm depinxil musicus istum ,
nicani. Atque dedil dono pontifici proprio.
CAP. CII. Guidmundus 43,qui et Christianus, pri- CAP. CVll. Fucraklus 50musictts multam musicae
mo in monaslerio Stabulaus monachus fuit, ubi dum arlis nctiliam habuit, qui et librum de musica
G
abbas conslitui, atque ad allerum locum regenduin scripsit.
niitli debuissel,, aufugit, ignotamque provinciam CAP. CVIH. Wilhelmus "' abbas reverendissimuo
appetens, ne posset agnosci, nomen mutavit in Bawariorum prosapla religiosis parentibus exor-
melius, assumens videlicet Christianitalis vocabu- tus , alque in monasterio sancli Emmeramnii Rali-
lum, cunctis commune fidelibus. Tandera vero re- spona? educatus, divina illum comitante clsmentia,
quisitus et repertus , sub Gregorio VII Aversae est lanta ingenii pollebant exc«Uenfia; ut cum emi-
Jactuscpiscopus, scripsitquefratribus supradictimo- nentia honeslorum morum simul emineret studio
nasterii explanalionem egregiam super Evangelium variarum artium. De quibus multa nobis sui mira-
secundum Malthaeum ; in cujus explanationis pro- " bilis ingenii monumenla reliquit. Nain naturale ho-
Jogo super Joannem quoque se seripturum poliice- rologiumadinstar coelestisbemispherii excogilavit;
lur; sed utrum niinime scripsit, an certe scripse- naluralia solstilia, sive aequinoxia et statum mundi.
rit quidem, quod ad nos miriime pervenerit, adhuc - certis experimentis invenire demonstravit, quae om-
a nobis ignoratur. Scripsit tamen explanationem nia etiam litteris mandare curavit. Mullas etiam
super Evangeliiim secundum Lucam.. quaestiones de computo probatissimis rationibus
CAP.CIII. Rudolphus 4i abbas tum in aliis arti- Denodavit. Hic in musica peritissimus fuit, mulla-
bus, lum in musica aculissimus fuit, qui eliam que illius subtilia antiquis doctoribus incognila
inter alia Chronicam scribit. elucidavit. Multos eliam errores in cantibus dcpre-
CAP. CIV. Ekehardus 4Cabbas vir admodum do- hensos, satis rationabiliter ad artem correxit. In
clus et religiosus exstitit, qui et suam nihiiominus Quadrivio "2 sane omnibus pene anliquis videbalur
Chronicam scribit. praeeminere. Tractalum tamen unum de musica,
CAP. CV. Manegoldus **•presbyter modernorum scripsit, quem Dei vocatione ad regendum Hirsau-
magister magistrorum , strenuus assertor veritalis giense coenobium iraclus minime perfecit. Ilic do-
f":-, a qua nec nromissis ncc minis schismalici minum Uldaricum Cluniaceiisis monaslerii mona-

40an. Chr. 1088. "107I. " 1070. Shnlero : Bernoldus. 43an. Ch. 1066. **forte Rudolphus Tru-
axdon. qui II. an. Chr. 1120. 45forte Junior S. Gallens. monachus, qui fl. an. Chr. 1015. 4«107U.
47 1080. 4SHirsaugiens. 49 codex vistularum (. versiculorum. "" incert. aelat. " an. Chr. 1090.
*' Per quadrivium quatuor intelliguntur dLsciplinseMalhematicae, Aritlimetica, Geometria Musica et As-
troIo!;ia; uti per trivium, discipliuse tres Grammatica, Logica, Rhetorica.
SS-3 ANONYMISJSCULI XII. $)84
chum incitavit ad scribendum consuetudines mo- j\. Baplislae, secundus de sancta Maria, tertius de
nachorum. dispersione apostoloruiri, quartus de initio Evan-
CAP. CIX. Dietgerus "3 abbas a Latinis Theogo- geiii secundum Malthaeum.
rus,' a Theutonicis "4 quibusdam Theokarius di- CAP.,.CXV. Placidus 6J ccenobii Nonantuliani
ctusi domini Wilhelmi abbalis priirto discipulus, prior, scribit conlra invesliluras et iniquara pote-
deinde in monasterio sancli Georgii abbas tertius, statem quarli Henrici.
actandemMetensis episcopus aliqtiantisper admini- CAP. CXVI. Geraldus *s vir doctus apud mona-
slrato episcopio sepullus est in Cluniaco. Et hic sterium Sancli Blasii monachus factus, vitafti reli-
quoque Tractatum unum de Musica seribil, in quo giosam aliquandiu duxit, qui inter alia commen-
de ejus inventione, et numeris, ac proporlionibus tum super dialecticam scripsit. Scripsit praeterea
juxia Arithnleticos breviter quidem, sed satis sub- satis ulilium colleclas sentenliarum.
tilitcr agit. CAP. CXYH. Rudpertus 64 Magnus, magnum et
CAP. CX. Udalricus " Ratisponensis Ecclesiae mirabile scientiae donum assecutus, apud Leodiura
canonicus, ac poslmodura Ciuniacensis monasterii in roonaslerio Sancti Laurentii regularibus disci-
monachus, multae scientiae multaeque patienliae yir plinis a puero institutus, deinde Sigibergensis
exstilit, quippe qui mullas corporis molestias im-' R monachus; ad ullimurn Tuitiensis abbas constitutus
missas a Domino, multasque a falsis fratribus sibi anno Domini 1111 sub quarto Henrico scriba do-
irrogatas injurias patienter tulit. Hic multas scri- ctus scribere exorlus, usque Lotharium tertium e",
hit ad diversos epislolas, reprehendens eos quierant ct sub eo annis scripsit plurimis. Yerum ubi Vel
reprehendendi, collaudans eos, qui erant exbor- quando, vel quomodo graliam scribendi perceperit,
tandi. Scripsit etiam venerabili Wilhelmo abbati ipse in opere suo, quod de gloria et honore Filii
epistolam, in qua reprehendit eum propler irre- horoinis fecit, Jibro duodecimo pandit. Librorum
gularem ejus, quam ex Germanicorum abbatum vero, quos scripsit, alios in archiepiscopi Colo-
usurpalione, Jicet simpliciter, portabat cappam, niensis, alios Denonis 6G, Sigibergensis abbalis,
docens eum non debere transgredi habitum sibi ac postmodum episcopi Ratisponensis noniine at-
subditofum, cum sciret scriptum : Ducem te consii- titulavit pro eo, quod -eum ulerque illorum impu-
tuerunt, esto in illis, quasi unus ex illis "6.Tunc im- lerit ad scribendum. Hic in libro de glorificalione
pleta est Scriplura, quae dici.t: Corripe sapienlem Trinitatis et processione Spiritus sancli unam ad
et.diliget le ; doce juslum, et (estinabit accipere" 1. Honorium papam,inlibro secundode divinisefficiis
Continuo enim, ut una manu accepit epislolam, advenerabilem Chunonem Ratisponensem,,aIteram
"
cappamque sensit reprehensam, cum altera manu scribit epistolam continentem omnem librorum suo-
nunquam reinduturus, abslraxit eam, nec distulit, rircn summam. Scribit ergo Commentum in Job,
donec perlegeret epistolam. 'Composuit quoque vi- librorum decem tractatus; in Evangelium Joannis
tam et epitaphium Saiicti Hermanni ex Marchione librorum quatuordecim. Opus de operibus sanctaeet
monachi filii ducis Berchtaldi fratris Gerhardi Co- individiue Trihilatis, Jibrorum quadraginta duorum,
stanliensis i, episcopi. Praeterea scripsit volumen opus in Apocaiypsim librorum duodecim , opus in
consuetudinum Cluniacensium monacliorum, quod duodecim minoribus prophelis librortim triginta,
pene legilur ubique lerrarum. opusde victoriaYerhi Dei librorum tredecim, opus
CAP. GXI. Meginbardus "8 Herbipolitanus episco- de gloria et honore Filii hominis in Evangelium se-
pus scribit in Canlica canticorum explanationem, cundum Matlhaeum librorum totideni, opus ex li-
opus eximium. bris de glorioso rege David, et opus in Canlica
CAP, CXII.Ponizo "8*Sulriehsis presbyter Grego- canticorum septem libellis espliciunt. Scribit et
rii M seplimi temporibus scribit excerpla de cano- «pusculum trium libellorum sub Dialogo Judaei et
nibus. Christiani de sacramento fidei, et opus de glorifi-
CAP. CXIII. Deusdedit 6I)cardinalis eisdem tem- ry calione Trinitatis et processione Spiritus sancli;
poribus scripsit conlra Guibertinos. .. • libros quoque de Medilatione morlis quos paulo
CAP. CXIY. Golscbalcus. 61, monachus Decbin- antequara morerclur, inchoavit et morle praevehtu»
gae, scripsit inter alia libellum quatuor sermonum , consummare non poluit. Hucusque codex Melli
quorum primus de conceptione sancti Joannis censis.

" a. Ch. 1070. "'*f. Teulonicis. "» an. Chr. 1070. " Eccli. 52. " Prov. 9. "8 I. an. n. an. Ch
1033 vel 1088. "8*atias Bonizo. an. Chr. 1070. "9 sic tocutn expleo. 60an. Chr. 1070. " inc. aetat
" an. Chr. 1070. 63inc. aetat. C41120 " al. secundum. ,6 Ghunoiiis.
CS5
INDEX
Scnptorum Ecclesiasticoram,
A A Guiberlus antip., capite 98
Achetinus episcopus, capite 72.
Adamnanus Scotus, capite 29.
Ado Viennensis, cupite 40.
Albertus monachus, capile 77.
Alcuinus, capile 41.
Aldlielmus, capiteZQ.
Alexander I, P. JJT.,capite 6
Amalarius Trevir., capile 71.
Ambrosius Autperlus, capiteiyl.
Ambrosius Mediol., capile 11.
Anseimus Caniuar., capite 96»
Ansetmus Lucens.,capite 100.
Aralor, capile 17.
Aribo' Cirinus Music, capite 106.
Aribo Cirinus Frising., capile 63.
Arnulfus Ralisboncnsis, capile 62.
B Jomandes ep. Goth., capitetlQ.
Bachiarius, capile 53.
Beda Vener., capite 31.
Benedictus abb. Casin. I, capite 20.
Berengarius Andegavens., capile 88.
Bernoldus, cajDife101.
Berno Augiens., capile 81.
Bertholdus Constatiliens., capile 92.
BoeliusManl. Sever., capile'15.
Boniz-o, capile 112.
Brttno HerbipoL., capile 84.
Bruno Signiens., capile 83.
Bruno Tullens., capite 85.
Burchardus ep. Wormat., capite 94.
C
Cwsarius Arelat., capite 39.
Cassiodorus, capite 16.
Chrislianus, capite 90.
Clirislianus Guilmund., capile 102.
Cirinus Aribo capite 106.
6'iriiiKs Aribo, Frising., capile 03.
Clemens Alexundr., capile 5.
Ctemens III, anlip., capiie 98.
Co/um/ifliiusabb., capite 25.
D Pelrus Damiani, capite 33.
Deusdedit cardinalis, capile 113.
Dielgerus ep. Melens., capiie 109
Dionysius Extguus, capiie 19.
E R
Egeberius Hersfeldens., capite 68.
Ekehardus abbas, capile iOi.
Ekekardus S. Gall., capile 70.
Epiphanius ep. Salam., capite 13.
Eucherius, capile 55,
F Rudolfus Futdens,, capile 49.
Freculphus ep. Lexov., capite 61.
Fridericus cardinal., capile 86.
Fucradus, capite 107.
Fiilberius Carnot., capite 93.
Fulgenlius Rusp., eapiTe14.
G .Smaragdus abbas, capile 50.
Gelasius I, P. M,, capiie 2.
Geraldus S. Blasianus., capile 116.
Gisilberlus Westmonast., capile 97.
Golscalcus Deckingensis,capiteli-'t.
Gregori&sMagnus, P. M., capite 8.
Grajrorius 111, P. M., capite 9.
Greaorius Turonens.. caviteZT.
1NDEXIN ANONYM.MELLIC. 980
ALPHABETICUS
quos Anonjmus Mellicensis in hoc opere recense*..
Guidmundus 'Aversan., capite 102.
Guido abbas, capite 8.
H
Hermannus Contractus, capiie9i.
Ilelto Basileens. ep., cap. 4-3.
Heymo Halbersiad. ep., capile 76
Hincmarus Remens. drchif.p., capite 46.
Humoertus cardinal., capite 87.
lsidorus Hispalens., capile 26,,
Ivo Carnotens., capile 95.
Joannes Anglicus music, capile 59.
Joannes Cltrysost., capite 12.
Joannes diaconus, capite 60.
g Julianus Totetan., capite 52.
Juslus Viennens., capite 42.
L
Lanfrancus CanlUar., capile Bu.
Laurentius episc. Novariens., cavite 48.
Leo IX, P. M.,capilem. ,
Leo Magnus, P. M., capile 7.
M
Manegoldus, capite 105.
MarceLiinuscomes, capile 56.
Marlinus Bracarens., capite 38.
Meginhardus ep, HerbipoL, capite
N
Nolgerus Augiens., capileGS.
O
Oddo <tbb. Cluniacens., capite 75.
Orosius episc, capile 69.
P
Paschasius Ratberl., papile 3-4.
C Pa/erius, capite 24.
Paulus JC, capite 67.
Pauius Judmus Futdens., capiie 64.
Paulus monachus, capite 57.
Pelrus Chrysologus, capite 28.
Placidus Nonantulanus, capile 115.
Porcharius Lirinensis, capne 58.
Piisciauus Ccesariens., capife 18.
Rabanus Maurus, capile 45
/Jafranmus Corieiens., capifg 47.
Regino Prumiens., capile 54.
Remigius Aulissiod., capite 66.
Rudolfus abb., capile 103.
Ruperlus Tuiliens., capite 117..
S
Sedulius, capile 35.
0 Sergius I, P. M., capite 10.
Sixfns J, P. M., capitei.
Slephanus IX, P. M., capite 8G.
Stephanus monachus, capile 57.
Stephanus musicus, capile 79.
Symphrosius (Symposius), capile Tb.l
T
Telesphorus, P. M., capile 1.
Theodolus. cavite 36.
 ANONYMISJECULI XII. SB8
Sg7
VV
Th'e»dorus Cantuar., capite 27. A
Walafridus Slrabo, capile 44.
Udalricus Cluniacensis, capite 110. Wi//ie/m«s Hirsatujiens., capilei(S%, 106.
Urbauus II, P. M., cupile 99. Willeramus Eberspergens., capile 78.
Z
Usuardus, capile 82. , Zacharias P. M., capite 32.
Viclor African., capitetZ. Zenopbirus Constantinopol. ep,, capile 74.
Viclor Capuuntis, capite 21. Zosimus P. M., capile 3.

ANONYMI ZWETLENSIS

HISTORIA ROMANORUM PONTIFIGUM.

A SANCTO PETRO

USQUE AD COELESTINUMIII, ID EST ANNUMDOMINI1191.

{D. Bem. PEZIDS,Thes. Anecd., I, m, 323.)

MONITUM.

Auctor hujus Ilisiorise, quis aul eujus forlunae homo fuerit, nec ex ipso ejus opere, nec ex codice ex
quo in luceni protraximus, nec aliunde bamiie licuit. lllud omnium cerlissimiim, eum sseculodtiode-
cimo, (iiio codex cerlo ceilius exaratiis esl, inferioreni esse non posse. Prseterea eumdem in dioecesiPala-
viensi vel Salisburgensi aitalem egissa, illud argumenlo est quod milluin locum prseleriiiiilal, ubi de
celebris et invcteratie illius conlroversise quie inter archiepiseopos Salisburgenses et episeopos Patavien-
se.s de prajiogaiiva metropolitana jaui dudum versatur, coinpositione agere posset, ut videre est in pon-
tificatuAgapeii II et Benedicti Yll, alioruuique pluriuin praesulum Rinnanorum. Nos auctorem Anonymum
Zwellenseiii inscripsiinus, noii qiio.i ejusloci coenobila Cisterciensis fuerit aut esse potuerit, sed quod ex
Zwctlensis bibliolliecoa codice deproiupius sjt, id quod erudilorura virnnim exemplisnon vacat. Jam vero
ad ipsam pra-seiiiein Hisloiiam quod aliinet, ea iiisignis est, maxime ad illos annos qui ad aucloris aala-
tem propius accedunl, id est ad saeculmn xi et xn. Nam qua3 piioribus saeculis evenisse narrantur, ca
apud alios jam exslaul, utpole ex veteribus Romanuruni pontilicum Catalogis et Geslis, ex conlictis pri-
niorum paparuni Decreialibus epislolis ex Prospero, etc, decerpta, tamelsi et in his quaedam vul«;ohaud-
quaqnain nola repeiire sit. Nec illud .observalu iiidignuin quod nullum Joannm papissw, ineptissima; scili-
cet labulae, vesligium apud nostrum, csetera in reprelieudendis ponlilicum vitiis haud segnem, deprelien-
datur, sed concinno et perpeluo ordine Leoni- IV Benedictus III, inter quos comineutiiia illa Joanna
plerumque coilocalur,, succedat. Par noslri silenlium est de magicis arlibus, quibus Sylvesler II, antea
Gerberlus, ad Romanoruni ponlificajum grassatus fueril, ut quidaui insulsissime commenti sunt, etsi eum
swculari iitleralurw nimium deditum, et ob hoc curioso hiiperaiori Oiioni III amatum fuisse neutiquam
dissimulet. Sed hanc calumniam Sylvestro II impaclam ab hominum mendacissimo Bennone, ut verhis
eruditis.simi Papgbrochii S. J. in Conat. chronolog. ad Caial, pontifiCumRoman., pag. 177, ulamur,
cenlum annis ab obilu, et a Marlino Polono iniprovide renovatam, atque ab Iwdiernis hwrelicis, ponlificii
nominis Iwslibus swpedecantatam Jacobus Gretserus S.tJ. argumenlo quidem negalivo, sed efficaciac decre-
torio confutavit in exdtnine Mysterii Plessmani, cap. 43 ; quoii videat, qui volet.

INCIPIT PROLOGUS 1N HISTORIAM ROMANORUM PONTIFICUM.

Romanorum pontificum sibi per ordinem succe- B
dentium nolilia sanclis Patribus tam venerabilis
exslitit, ut sagaci diligenlia, et diligenti sagacilale
singulorum lempora el recolenda inslitula, per
quos paulatim incrementum recepit Ecclesia, al-
tenlissime indagarent. Si enim illorum merita san-
ctorum, qui in gradibus inferioribus constiluli
calholicai institutioni et canonicce inforraationi ope-
ram adhibuerunt, sub silenlio non sunl trans-
eunda; raulto magis eorum sanclitas Palrum., qui
ortbodoxa fldei slatura a primitiva Ecclesia erexe-
runt. el sub tyrannide persecutorum contra inimi-
cos Jidei tam haereticos quam idololatras corrobo-
raverunt, et omnem deformitatem vitse humaiue
certis legibus et limitibus domuerunt, lanlo amplius.
est magnificanda, quanto per eorurti non solum
doctrinam,verum etiam quorumdam gloriosa certa-
mina dilalala crevit Eeclesia. Totius etenim beere-
lica; pravitaiis peslifera semina synodalibus decre-
tis exstirpata, latius pullulassent, nisi in ipsis fidei
defensoribus et aposlolica?.traditionis successoribus
catholicaj doctrinse semen Dominus Sabaolh uobis
reliquisset. Illud lamen summoperenotandum quod,
cum a pontilicalu Petri, principis apostolorum us-
989 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM sytj
que ad praEsuIalumpap» Silvestri, XXXIIconnume-. A cavere, quid tenere, quid demque et ejicere debe-
ranlur pontifices, semotis Lino et Cleto, quod illi rent. Merito igitur et digne omni Christiano eorum
scilicet superstite adhuc Petro eooperatores ejus convenit liabere noliliam, per quos tanquam solli-
fuerunt, et episcopalu functi sunt; nemo lamen cilos, et circa gregem Domini vigilantes pastores
corum suis decretalibus aliqua sanctire (50) omise- debitas religionis et innocenlioe suse formam re-
rit, Chrysogono duntaxat exceplo , qui vieesimus cognoscit; ut etiam per ipsorum successionem co-
oclavus computatur ab ipso, quem et.am aliqui gnoscere valeal, quis prior, quisve poslerior sederit,
ideo ponere in Catalogo eorumdem ponliiicum quibus lam pro antiquitatis veneratione, quam pro
omiseiunt. Rursus cumasancto Sylvestro usque ad merito scientias ac sanclitatis niajoris majores no-
B. Gregoriuin tringinta duo, supputanlur prsesules, stri majorem sanxerur.t reverenliam; et cum ad
omues siiuililer, praler Mercurium sotum, qui commodura suse causae aliquem carionem produccre
quinquagesimus septimus praesulalu post Pelrum voluerit causidicus, illi polius auctori innitalur,
aposiolmn functus est, edidisse candnes leguntur. quem nobis commendavil antiquitas, quse in onini-
Apostolici'itaque viri consorles fidei scriplis infor- bus causis plurimum censuraa et auctoritatis
mabant, insinuantes videlicet, quid appetere, quid habet.
(50) Id est sancire.

INCIPIT HISTORIA ROMANORUM PONTIFICUM.

I. Bealus Petrus apostolus el princeps apostolo- B cum, ubi crucifixus est. Simonem hseresiarcliam
rum, filius Joannis provinciae Galileae, vico Bet- condemnavit, a quo Siraonia serpere cospit, quem
saida, fraler Amlreae, pritno sedit Cathedram epi- Philippus diacoiius baplizasse legitur inAclibus
scopalus Antiochiaaannos vn. Postea Romae sedil apostolorum.
annos xxv, mensibus ferme tribus, usque ad xiv II. Linus, martyr, natione Italus, ex patre Hercu-
Neronis annum. Hic ordinavil duos episcopos coo-
Linum et liano, ab ipsu B. Petro ordinatus episcopus sedit
peratores, Cleiuni, qui populo Romano
annis xi, meiisiLus fere iv usque ad consulatum
ministerium sacerdolale, vel superyenientibus exhi- id est,.duodecimum .Neronis an-
berent. Ipse vero orationi, et praedicationi operara Capitonis etRufi,
num. Juxla Chronicam Eusebri, secnndo anno Titi
dabat, asliuente hoc Joanne papa tertio hujus no-
regis martyrio coronatur; sepultusque est in Vati-
minis, et scribenle episcopis Germania3. Petrus cano vi Kal. Decemb. Hie -ex praceplo B. Pelri
Princeps aposlolorum adjutores sibi ascivit Linum
ut mulier velato capite intraretEccle-
et Clelum, non tamen pontificalera poleslatem aut constituit,
siam.
Jigandi, aut solvendi normam tradidit eis, sed suc-
cessori suo Clemenli. Linum et Cletum nihil legi- 101.Cletus martyr, natione Romanus, patre Emi-
mus unquam egisse ex pontificali ministerio pote- C liano, a B. Petro episcopus ordinatus , annos xn,
stative, sed quantum eis a B. Petro prsecipiebatur, mensibus iermc duobus, usque ad consulatum Do-
tanlum solummodo agebant. Passurus autem cathe- mitiani ix, etRufi, idest prirnum Domitiani annum,
dram Ecclesiae Clementi commisit his verbis :' • juxta Chronicam Eusebii, usque ad xn Domiliani
Trado ipsi Clementi a Domino traditam mihi pote- aanuin. Hic chorepiscopus beati Petri ordinavit in
statem ligandi alque solvendi, ut de omnibus quibus~ urbe Roma presbyteros xxv, et sub Domiliano mar-
cunque decreverit in terris, hoc decretum sit et in tyrio coronatus, sepultusque (est) juxta B. Petrum
cmlis. Ligabit enitn, quod oportet ligari, et solvet IK Idus Julii.
quod expedit solvi, tanquam qui ad liquidum Eccle- IV. Clemens martyr, item natione Romanus de
sim regulam noverit. Ipsum ergo audite, etc. Itera : Coelio monte, ex patre Faustino, a B. Petro, ut
Rmc cathedra eum, qui cupit eam, et audacier expe- aiunt, ordinatus, annos ix, menses ferme tres usque
til, non requiril, sed ornatum moribus et verbiseru- ad consulalum Vespasiani ix et Titi, id est oclavum
diium. A beati Petri praesulatu usque ad Consian- Vespasiani annum ; juxta Chronicam Eusebii, us-
lini imperatoris tempora seu propter raritatem epi- que ad lerlium Trajani annum. Sub quo in exsi-
scoporum, sive propter rabiem perseculorum, aul D lium raissus trans Pontum, jussu ipsius in mare
nulla, autcerte vix ulla creduntur celebrata concilia demergitur vin Kal. Decerob. Cui Petrus ligandi
ponti'ficum.IIicscripsitduasepistolas,qua;canonic33 ac solvendi potestatem tradidit. Hic vn regiones
nominantur et Evangelium Marci. .Crucifixus est a divisit nolariis Ecclesiae fidelibus, qui gesta mar-
Nerone, xxxvm anno post passionem Domini, se- tyrum sollicileperquirerent et scriberent. Ipse sta-
nultus in Valicano, in templo Apollinis, juxta lo- tuit canones capifulorum xxv, quos, quia hic po-
 m ANONYMIS,£CUH XII. $02
nere longum est, lectofern ad decrela pontificum A.tum ; sexlus accusatori npn esse credendum , qui
iransmittimus. absentem accusat. Ipse illustreduxil marlyrium, et
V. Anacletus, nalione GTaecus,de Athenis ex pa- passus in Vaticano juxla B. Petrum sepelitur iv
tre Anliocho, annos ix, hienses n usque ad consu- Non. Jajiuari-i.
lalum Domiliani xvn et Clementis, id esldeciinum X. Hyginus, nalione Graecus, ex philosopho de
mensibns 111usque ad consula-
Doniitianiaiinum. Qui etiam sub Domiliano passus Alhenis, annis iv,
us-
fest. Hic memoriain B. Pctri, et loca, ubi episcopi tum Orsili et Prisci'; juxla Chronicara Eusebii,
a B. qu.e ad v Antonini annum. Quarto Id. Jan. obiit,
coilocarentur, composuit. Ipse etiam presbyler
ad sepullusque est in vico Allicano. Ilic conslituit
Pelro ordinalus est. Ipse saerificandum idolis
sacrificavii.'Posiea clerum, et gradum ecclesiasticum distribuit. Cano-
duclus, poenitentia ductuspro nes tres slaluit; inter quos priimis, irrjtara esse
confessione veraefidei, capite truneatus est. Cano-
senteniiam archiepiscopi sine assensu coepisco-
iies staluit capilulorum xxiv.
porum; secundus prchibenda peregrina judicia ;
VI. Evarislus marlyr, natione Graseus, ex patre teriius non recipiendum eum, qui recedil a propo-
Judaeo, de civiiate Bethlehem, annis ix, niensibus sito.
x usque ad consulalum Galli et Braduae, id est se- B XI. Pius, natione Italus , ex patre Rufino , frater
ptimum Trajani annum, sub quo passus , sepultus pastoris de civilate Aquilegia , annos xix, meiises
est in Valicano vi Kal. Novemb. juxla Chrbnicam iv ; juxla Chronicam Eusebii, annos xv usque ad
Eusebii usque ad undecimum D.o.mitiani annum. xx Antonini annum. Quarlo Id. Julii obiit. Canones
Hic consliluit duos in Urbe presbyteros, et sepiem v capilulorum statuit. Quorum primus de confirrna-
diaconos ordiuavit, qui cuslodirent episcopum pra> lione Paschaeest in hunc modum : Nosse vos volu-
dicantem. Sex canones staluit. mus, quOd Pasclia die Doriiinicoannuis temporibus
"VII.Alexander martyr, natione Romanus, ex pa- . sit celebrandura. lstis ergo temporibus Hennes^do-
tre Alexandro de regione caput Tauri, annos x, ctor lidei, et Scripturae etTulsitinfer nos ; et iicet
inenses x, usque adconsulatuni Emilii, et Veteris, nos ipsum Pascha praedicto die celebremus, et qui-
id estxv Trajani annuni; juxta Chronicam.Euse- dam-dubitarenl, ad corroborandas tamen animas
bii, usque ad lerlium Trajani annum. Hic sancii- eorum eidem Hermse Angelus in habilu pasloris
. tale incomparabilis, fide clarissimus, maximam apparuil et praecepit ei, ut Pascha die Dorainico ab
partem senatorum Urbis convertit ad Dominuia. omnibus celebraretur suo tempore. Unde et nos
Hic slatuit canones ix inler quos unus esl de con- aposlolica auctoritate insiituimus omnes eadem
•spersione salis et.aquaead habitacula fideliumbniEi servare debere; quia et nos eadem seryamus, nee
Dominico die benedicenda. Alius est, quod aqua debelis a capile qu.oquo modo dissidere.
,debeat cum vino misceri in calice. Reliquos pro XII. Anicius, sive Anicelus , natione Syrus, ex
laedio vitando tacemus. Qui jubenle Trajano ab palre Jbanne, annOs xi,menses ivusque ad consu-
Aureliano, comite ulriusque militiae carceri manci- lat-um Pra>.senliset Ruhni; vel juxla Chronicam'
patur. Deinde posl innumera tormenta puuclis cre- Eusebii, usque ad vm Veri annum. Tempore Se-
lierrimis per cuncla membra pungebalur, donec veri el Marci passus, xvi Kal. Maii obiit. Jlujus
deficeret. v Kal. Maii obiit. Hic passionem Domini ' tempore Egesippus hisloriographus Romam venit,-
miscuit in praedicatione sacerdolum, quando missas et perseveravit usque ad iempus Eleutherii papae.,
celebranlur. , Polycarpus etiam lunc Romam veniens, .multosab
' VIII. Sixlus
martyr, natione Romanus, ex patre errore liberavit. Canones slalu.it vi. Primusest, ne
pastore, annos x, nienses n, usque ad consulalum clerici comara nutriant.
Veri el Ambigui, id est sexlum Adriani annum, XIII. Soter, natione Caippanus, ex patre Concor-
cujus etiam lemporibus passus obiit vm ld. April.; dio, de civilate Fundis, annis ix, mensibus ferine
juxla Chronicam Eusebii, usque ad xn Adriani D vii iisque ad consulatum Cetegi et Olari, id est de-'
annum. Hic de regione Via Lala statuit canones ca- cimu.mVeri annum ; juxta Chronicam Eusebii an-
pitulorum iv inler quos unus est, non debere tra- nos VIII usque ad xvi Veri aiiuum. Octavo Kal.'
ctari vasa sacra, nisi asacratis, et Deo dicatis Junii obiil. Hic siatuit n Canones : Ine fenii-'
hominibus. uae sacratae sacra vasa aut pallas contingerenl ,•
IX. Telesphorus marlyr, natione Graeeus, ex nec incensura circa altaria deferanl; ilem n ul
Anachorelis, annis xi, mensibus ferme iv tempore sponsus el sponsa ante nuplias a sacerdole benedi-
Antonini et Marci; juxla Chronicam Eusebii usque canlur.
ad primum Anlonini annum. Slatuit canones vi. XIV. Eleulherius, nalione Graecus, ex palre Ha-'
Primus de jejunio clericorum, vn videlicet hebdo- bundio, de oppido Nicopoli, annos xv, menses 111
madarum ante Pascha ; secundus clericos non es.se usque ad consulatum Malerni et Braduae, id est vi
accusandos a laicis; terlius de noclurna missa in Commodi annumjjuxta Chronicara Eosebii, usqua
Nativitate Domini, et hymno angelico dicendo ; ad XIIICommodi annum. Fuit autem Aniccli papsa
quarlus de hora missae quolidianaB;quintus vulgus quondam diaconus. Hic aceepit epistolas a Lucio
non esse recipiendum in accusafione sacerdo- - Britaniiico rege, ut rex per ejus mandatum Chri-
 £93 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. S9t
stianus fleret, quod et factum est. xi Kal. Maii A-beat communis vila. 2. Quomodo non debeant res
obiit. Canones iv statuit. 1. Finitiva tantum judi- Ecclesiae usibus saecularium applicari. 3. Timendam
cia clericorum deferri ad aposlolicam sedem. 2. esse episcopi sentenliam. 4. Votum commuuis vitas
Non esse judicandum, donec utnnque sil perora- non esse frangendum. 5 De manus impositione.
, tum. 3. lutra provinciam exercendas pulsati actio- (53) Ciriacus martyr, nalione de Briiannia, passus
nes. 4. Non esse judicandum absenle judicalo, id est cum xi miLlibusvirginum tn Colonia.
est eo, cujus causa judicaiur. XIX. P.ontianus martyr, natione Romanus, ex
XV. Victor martyr, natione Afer, ex patre Fe- patre Calpurnio. Annos vi, menses v; juxta Chro-
lice. Annos xv, menses n. usque ad consulalum nicam Eusebii usque ad m Maxiniini annuin, sub
Lalerani et Ruflni, id est iv Severi annum, sub quo quo etiam Sardiniam in Buccinam insulam cum
passus obiil xu Kal. Maii; juxta Chronicam Eusebii Hyppolilo presbylero deporlatur, ibique fustibus
usque ad octavum Severi annum. Canones capitu- mactalusconsummatur. xu Kal. Decenib. obiit. Cu-
lorum iv staluit. In uno de die et lermino Paschali jus corpus a Fabiano papa postea relalum, in coe-
scribens Theophilo" et fratribus Alexandrinis, sicut meterio Calixii, quod anle Calepodii dictuin est,
Pius prius fecerat, discussit ita dicens : Celebrila- sepelilur. Unura canonem statuif: eos, qui non
tem sancli Paschatis die Dominico agi debere, et ° suut bonae conversationis, aut qui sunt suspecti,
praedecessores nostri staluerunl, et nos illud eodem aut inimici, aut facile litigantes, aul quorum vita
die celebrare solemniter mandamus, qnia non de- est accusabilis, aut qui rectani non teuenl, aut do-
cet, ut merabra a capite discrepent et conlra ge- cent fidem, accusalores esse non debere.
rant. A xiv vero luna primi mensis usque ad xx XX. Antberius marlyr, natione Graecus, ex patre
diem ejusdem mensis eadem celebretur festivitas. Romulo. Annum i usque ad novissimum Maximini
Tunc eliara baptismum. est eelebrandum catholi- annum. Hic martyrum gesta diligenter exquisivit.
cum, et necessitate facienle sive in flumine, sive Passus est autem sub Maximino imperatore. ni Non.
in mari, sive in fonlibus sub Christiana confessione Jan. obiit, et sepultus est in ccemeterio Calixli via
quicunque hominum ev gentibus veniens baptizetur. Appia. Duos statuit canones. 1. Qua ratioue conce-
• XYI. Zepherinus, natione Romanus, ex patre denda sit mulalto episcoporum. Alius, merito
ple-
Habundio. Annos xvm, menses yn' usque ad con- bis pravum fieri doetorem.
suhtum Praeseniis et Extricati, id est vi Antonini XXI. Fabianus marlyr, natione Romanus, ex pa-
Caracallse annum; juxla Chronicam Eusebii usque tre Fabio. Annos ferme xv. Super quem Spirilus
ad n Aureiiani annum. vii Kal. Sept. obiit. Cano- r, sanclus in specie columbae coelitus descendens et
nes III statuit. 1. Ut praesentibus clericis et laicis super caput ejus manens, dignus exinde episco-
ordinalio clericorum celebretur, el certo tempore. patu judicatur et consecratur. Ilic divjsit diacones
2. Quo raodo et quo leslimonio faciendum sit judi- et notarios per regiones, ut gesta martyrum in in-
cium super episcopum. 3. Non esse cogendoS ad tegrum colligerent. Qui passus xni Kal. Febr. obiit,
responsionem a suis sedibus pulsos. et in coemeterio Calixti sepultus est. Canones xn
XVII. Calixtus martyr, natione Rorr.anus, ex pa- capituloi-um slaluil, unus quorum cst: Omni anno
treDomillo, deregione UrbisRavennalium. Annosv, chrisma conflciendum, et singulis annis iiinovan?
menses u; juxta Chroiiicam Eusebii usque ad m duni, et velus in sanctis Ecclesiis cremandum. Cui
Alexandri annum. Hic jussu Alexandri, quia pri- Origenes confessus errores suos in flde ab eo, lut
vatuin (51) curavit, per fenestram domus praecipi- in epistolo quadam Hieronymi reperitur, est cor-
•tatus, el ligato ad collum ejus^ saxo in puleum de- reclus, qnod Didyraum dicunt asserere. Tradunt
-mersus esl. Post dies xiv Asterius presbyter cum autein Fabianum Anthero defuncto, cum de agro
clericis sepelivit corpus ejusinccemelerio Calepodii. reverteretur una cum amicis suis, et universus
11ld. Oclob. obiit. Canones xiv statuit, Unum de iv ecclesiae populus pro episcopo eligendo in ununi
temporibus scribens : Benediclo fratri et coepiscop» D coisset, alque alius de alio, ut fleri solet in lalibus,
salutem. Jejunium, quod ter in anno apud nos ce- conclamaret, nec tamen vulgi sentenlia circa ali-
Jebrari didicisli, convenientius nunc per iv lempora quid oblineret, astitisse eiiam ipsum inter caeteros
fleri decernimus, ut, sicut annus per iv lempora scire cupientem, qui rei exilus foret, et subilo per
volvilur, et nos sic qualernum et solemne agamus Dei providentiam columbarn ccelhus lapsam, flgu-
jejunium per anni iv tempora. ram ferentem illius, quse in sancti Spiriius ima-
XVIH. Urbanus martyr, nalione Roraanus, ex gine super Jesuni descenderat apud Jordanem, su-
patre Ponliano. Annos vin, menses x; juxta Chro- pra caput astitisse Fabiani; ad quod spectaculum
nicam Eusebii ad xn (52) Alexandri annum. Per ora cunclorum oculosque conversos, et omnes velut
hujus doctrinam mulli conversi, passi sunt sub uno spirilu comraotos, hunc esse episcopatu dignum
Alexandro et B. Cecilia. vm Kal. Junii obiit. Sta- per Dei judicium decrevisse, eumque conlinuo ca-
tuit canones v capitulorum. 1. lnler quos vigere de- thedrae imposilum, et legilimo sacerdotio confirma-
(51) Vid. legend. Privatum. (53) Hsec veteri nostrse hisloj'iae quaedam s»
(52) Supra hunc niimerum aeque antiqua manus culi xv manus interseruit.
nolat x.
 695 ANONYMISiECULI XII. 986
tum. Quod alii super hujus, alii super Zeferini no- A i patre Lobio. Annos vi, menses v, usque ad consu-
mine gestum tradunt. latura Valeriani IH et Gallieni II; juxta Chronicam
XXII. Cornelius martyr, natione Roraanus, ex Eusebii mensibus tanium tribus. Qui post multa
patre Caslino. Annos n, menses n. Conlra quera bona, quae fecerat, jussu principum Valerii (54) et
Novatus, Ronianus presbyter cathedram sacerdota- Gallieni antesanctum allare, dum sacrificiumDeo of-
lemesl conatus invadere. Qui Novatus haerelicus ferret, comprehensus, dum finivit, decollatus esS
spem salutis idololatris, digne pcenilentibus, et in iv Non. Aug, Hic conslituit, ut sacerdoles et levi-
peccato lapsis denegans, concilio LX episcoporum, taevestes sacras in quotidiano usu non haberent,
et lolidera presbylerorum de Ecclesia projeclus, nisi tantum in ecclesia. Ordinavit tres presbyteros
damnatiis est. De electione vero Cornelii B. Cypria- et septem diaconos et clcricos decem, cum quibus
nus in epislola, quam Antoniano scribit, sic ait: assidue de regno Dei docebal. Canones statuit vii.
Factus esl Cornelius episcopus de Dei et Chrisli ju- , 1. De infamibus personis. 2. De veslimenlis eccle-
dicio, de clericorum pene omnium lesthnomo, de sise. 3. De spoliatis. 4. Quaeaccusationes recipi de-
plebis, qum iunc adfuit, suffragio, de sacerdolum beant. 5. Quod per scriplum nullus sit accusandus.
anliquorum et bonorum virorum collegio, cutn tiemo 6. Anle responsionem vocandum episcopum a pri-
anie se faclus esset, Cum Fabiani, id est cum locus; " mate. 7. Primam discussionem debere fieri intra
Pelri, et gradus calhedrm sacerdolalis vacaret. Quoi provinciam,
oceupalo, et, Dei judicio, alque omnium nostrum XXV. Sixtus II marlyr, nalione Grsrcus et phi-
consensione firmato. quisquis jam episcvpusjteri vo- losoplius. Annum i menses ferme .xi. Posl hunc
tuerii, foris fxal, necesse est, nec habeal ecclesiasli- prseruerunt presbyteri usque ad consulatum Tusci
cam ordinalionem, qui Ecclesimnon tenet uniiaiem. et Bassi. In Chroniea Eusebii annos xi usquead
Item in eadem de Novato, unde l6la epislola eademi XIII Gallieni annuin. Sub Decio imperatore et Va-
digeslaest: Miror quosdam sicobslinalosesse, utddn- leriano prsefeclo decollalus est ix (55) Id.Aug.;
dam lapsis non pulent pwiiitentiaiii, aul pmnilenlibusi prius pliilosopbus, postea Cbristi discipulus et ma-
exislimenl veniam denegandam, cum scriptum sit: Me- glster magni marlyris Laureniii. Duos canones sta-
-tnenlo, undeexcideris,elagepanitenliam.Cujtuseliam [ luil. 1. Injuste damnatos debere restilui. 2. De re-
et aliae cxslanl epislolae ad diversas personas, el ad[ tractando comproviiiciali judicio a sede apostolica»
Cornelium papam de perseculione Ecclesiae sesei XXVI. Dionysuis ex monacho prius RomanseEc-
invicem consolanles, in quibus asfruil etiam, abi cles-ae presbytcr, cujus cognatio non invenitur.
h*relicis baptizatos rebaplizari debeie. Qni subi Q ( Ann.os vi, meiisesn, usque ad consulaium Claudii
Valeriano Centuincellas exsilio deporlatus propter et Paterni, id esl xv Gallieni anrtum^; juxla Euse-
fidem decollalur xvni Kal. Oclob. Tres tnntum ca- bium annos vin usque ad Piobi aniium primum.
•nones slaluit. 1. Non esse jurandnni, nisi pro fide. Sepullus via Appia in coemeterio Calixli. Quem con-
2. Ul nullus causam suain cominiilal alieno judicio. secravit Ostiensis cpiscopus Maxiinus. Duos cano-
5. Sententiam in absentem esse cassam, Hic etiam nes statuil. 1. De dislinclionibus ordinum.2.Ul sin-
levavit corpora apostolorum de calacumbis. DioKy- gulae paroclii;e denlur singulis presbyteris. Secun-
.sius etiam Alexandrinus episcopus Noyato causanli, dum Euseliium Dionysio successit Palmirieiius; se-
quod invitus Roinaeepiscopus ordinatus sit, scripsit cunduni vero alios Felix; sed pulo, cum praj limore
in hunc niodum, cujus cpistolae hoc exordimii esl: perseculionis cessante pontificatu praefuerint sa-
Dionysius Novatiano fralri saLulem. Si invilus, ul cerdotes, iste Palmirienus, quia non in Calalogo
dicis, ordinulus es, probabis., cum volens disces- ponlificum ponilur, unus de presbyteris, qui prae-
seris. fuerunl, fueril. Cui Dionysms Alexandrinus episco-
XXIII. Lucius martyr, nalione Romanus, ex pa- pus duas epislolas scripsil, dum adhuc privalus
tre Porphyrio. Annos m, menses m, dies m, usque presbyter esset, tertiam, dum esset ponlifex, de
ad consiilalum Valeriani lerlium, et Gallieni, id est D I Novato.
primum Valeriani annum. Qui ipsorum persecu- XXVII. Felixmartyr, natione Romanus, ex paire
tione ob fldem Christi exsilio relegalus, postmo- Constanlio. Annos iv, menseS ferme iv
usque ad
dum divino nutu ad ecclesiam suam redire per- consulatum Aureliani et Capilolini, id est ni Aure-
missus, marlyrium capitis obtruncatione complevit, liani annum. ln Chronicis Eusebii, annis v usque
positus via Appia ad Sanctum Sixtum. Tres cano- v Probi annuni. Canones statuit VII: 1. De incertis
nes slatuil. 1. Quod, qui crimina intendunt, accu- judiciis. 2. Ubi fleri debeat discussio. 3. Retra-
sare possint. 2. De rebus ecclesiasticis. 3. Quod sa- ctandam injustam damnationem
episcoporum. 4.
crilegium facit, qui aufert res ecclesiae. Hie prse- Quando adeundi siut prjmates. 5. Quantum spatii
cepit, ut duo presbyteri, et tres diaconi in omni dari debeat restiluto. 6. De examinalione accusan-
Joco non desererent episcopum propter testimonium tiura. 7. Quod infames non sint
repellendi a pro-
ecclesiastieum. priis causis.
XXIV. Stephanus martyr, nalione Romanus, ex XXYIU. Euticianus marlyr, nalione Tuscus, ex
(54) Sic codex hic. (55) Sic codex male. Lege vm.
897 HISTQRIA ROMANORUMPONTIFICUM IH)B
patreMafino de civifate Luna. Ahnum i, mensem 1, A l rentur. Et cessavit episcopatus annos vii, men-
consulatu Cari n et Carini, id est (ad) iv Aureliani ses vi, dies xxv, persequente Diocleliano impe-
annum ; juxlaChronicam Eusebii menses lanlum ratore Chrislianos. Hic fecit coemeteria via Salaria
vin, id est v Probi anno. Hic sub Aureliaiio impera- et xxv tilulos in urbe Roma consliluit propter ba-
tore martyrio coronatus, sepultus est in coenieterio piismum, et poenitentiain multoriim qui converle-
Calixti. Qui et ipse per diversa loca cccxui niar- bantur ex paganis, el propter sepulturas marlyrum.
tyres manu sua sepelivit. Hic constiluil lantum Canonem unum statuit: quod non sit rata senlen-
fruges, et faba, et uvas super altare benedici. tia provincialis synodi sine consensu sedis aposto-
Unum canonem de vinculo inscriptionis statuit. licae. Hic in Chronico Eusebii non habetur.
XXIX. Gaius martyr, nalione Dalmatinus cx ge- XXXII. Eusebius, natione Graecus, ex medico.
nere Diocletiani iniperaloris, ex palre Gaio. Annos Annos vi, mensem i. In Chronicis Eusebii nienses
xi, menses iv, dies xn usque ad consulatum Dio- viu viclkimo anifo Diocleliani. Hic hserelicos inve-
cletiani v et Constantii n , id est.ix Diocletiani an- nit in urbe, quos ad manus impositionem reconci-
num; juxta Chronicam Eusebii, annis xv usque ad liabat. Quatuor canones instiluit. 1. Quorura con-
xni Diocletiani annum, sub quo niartyrio corona- versatio non est divcrsa, non debenl se inviceni
tus est cum Gabiuo fratre et presbytero. Hic ordi- B accusare. 2. Non- posse vocari exspoliatum, donec
nes ecclesiasticos disposuit, ut videlicet per omnes ei omnia sua sint redinlegrata. 3. Qui siut infames?
gradus ascenderel primum, si quis episcopus fleri 4. De inventione Crucis Domiui nostri Jesu Christi,
mererelur, ut esset ostiaritis, Iector, exorcista, quae nuper noDis gubernacula sanclse Roniause Ec-
subdiaconus, diaconus, presbyler. Canones n sta- clesi;e tenentibiis v Non. Maii invenla esl, in prse-
tuit. 1. Infamem esse, qui non probaveril illata, et dicto Kalendarum die Iuvenfionis feslum vobis so-
alium supradictum quo ordine accedendum sit ad lemniter celebrare mandamus. Judaeus, qui ostendit
ordines. eam, bapiizaiur, el Ciriacus nominatur.
Chrysogoni decrela, qui xxvni a B. Petro sorlilus XXXIII. Melciades, nalione Afer. Annos vi usque
esl calbedram, nusquain reperi nisi quod ad quam- ad consulatum Volusiaini et Aniani, id est quailum
dam virginem exhortalorias ad sufferendum inar- Constanlini anntim. Conslituit, ut ex cousecralu
lyriuin scripsit lilteras. Yerum cur lioc accideril, episcopi oblaliones per Ecclesias dirigcrentur. Se-
utrikT) cila morte praeventus sil: vel aliud quid ei piem canoiies statuiU 1. Non esse aliquem subilo
coniigerit, non satis . elucet. Unde el in Catalogo judicandum. 2. Quid baptismus, quid CQiiflimatio
non ponitur pontilicum. conferat?3. Die Doininica el qiiinla feria non esse
J
XXX. Marcellinus martyr, nalione Romanus, ex jejunandum ; jejiiniuin Dominicae diei ct quinlta
patre Phcje.cto. Annos IX, menses iv, dies xvi, us- ferias nemo celebrare debet; ut inter jejunium
que ad coustilaluni Diocieliani vin et Maximiani Cbristianorum et geiililium, el veraciter credenlium
vin, id est xvn Diocleliani anniim. Juxta Chroni- et infidelium, atque hserelicorum vera et non Jalsa
cam Eusebii usque ad xx Diocletiani annum. Qui habealur discrelio. Unde B. Gregorius in disposi-
compulsus a paganis Iburificavil dsemonibus, sed lione olficiorum nuintam feriam infra Quadragesi-
poslea insignis lactus esl marlyr. Conciliuin siqui- mam vacanlem dimisil, quibus postea secundus
dein episcoporum non audiens ipsum sicut magis- Gregorius oflicia Doininicarum concessit, et caHera
trumjudicare dixitei : Ore luo cattsam luamjudicu, disposuit. 4. De primiiiva Ecclesia. 5. Quomodo
non twstro judicio. Et ileniin : Noli audiri in twstro creverit Ecclesia in gantibus?6. Iinperatorem non
judicio, sed coLligein sinu luo causam lunm. Et rur- ' debere judicare de episcopis. 7. Alia esse negolia
sus : Quoniam ex le, inquiunt, justificaberis, aut ssecuhiria, alia ecclesiastiea.
ex ore luo condemnaberis. A quo etiam B. Mauricius XXXIV. Silvesler, uatione Romanus, ex patre
rnagnus marlyr, benedictionem accipiens cuni impe- RufinOet matre Justa. Annos xxin, menses x us-
ratore Maximiano contra inimicos imperii tendit. j) que ad consulatum Conslanlini et Yolusiani. In
Canones duos statuit. 1. Quod episcopi pontifici, a Chronica Eusebii annos xxn usqne ad xxv con-
•quo coiisecrali sunt, nullura possint inferre praeju- stantini annura, quern etiam baplizatum de fide
dicium, et quod clericus a laico non sit accusan- Chrisli instruxit. Cujus industria synodus prsecla-
dns. 2. Quod nulla poteslas aliquid agere debeat rissima in tolo orbe lerrarum trecenlorum decem
conlra aucloritatem divinam. et oclo Patrum apud Nicaeamurbem Bithynise cele
XXXI. Marcelius rnartyr, natione Romanus, ex pa- bratur sub consulatu Gonstanlini et Licinii impera-
tre Benedicto de regione via Lala. Annos v, raenses torum xiii Kalendarum Juliarura Julii, tamen suc-
fere vm. Qui, jubenle Diocleliano, pro flde Christi cessoris sui tempore consummatur. Haec synodus
cum Claudio, et Cirino, et Anlonio capite trunca- habila contra Arium Alexandrinum presbylerum,
tus est, et post dies xxxv sepultus via Salaria in qui tres gradus in Trinilate asserebat, condemna-
cubiculo a Marcello presbylero et diaconibus cum ta eadein blasphemia de insequalij.ate Trinitatis,
b.ymnis in cosmeterio Priscillse. Quo tempore fuit consubstantialem Dco Patri Dei Filium per Sym-
magna persecutio, ita, ut inlra umim mensem xvn bolum, quod adhuc in Ecclesia frequentatur, diCS-
uiillia hominum promiscui scxus marlyrio corona- nivit, et LXXcanoues staluit.
 &S9 AN0NY.M1S^CULI XII. 40U0
Item consilio ejusdem imperatoris Constantini in A, • vocalus a Constantino defuit senio gravatus, sed
urbe Roma congregavit CCLXXXVII episcopos, el dam- pro eo Vitus et Vincentius presbyteri interfueiiunt.
navit iterum tamCalistum, quam Arium, et Pholi- Sub 4ioc Arius et faulores ejus, qui consubstantia-
hum alque Sabellium, Constituit eliam, ut presby- Jitatis verbo derogaverunt, plenarie damnaii sunt.
terum Arianum resipisceniem nemo susciperet, nisi Qui etiain sub Conslanlio filio Coristantini Ariano
episcopus ejusdem loci eum reconciliaret, etsacro- tribulaliones etexsilia per x menses perpessus, post
'Sancto chrismate per manus imposilioiiem (in) san- haec cura magna gloria ad sedem stiam reversus est.
"cli Spiritus gralia, quae ab haerelicis dari non po- A quo etiam B. Donalus episcopus consecralus est
test, euih confirmaret. In qua etiam synodo consen- Aricii. Canones statuit vii. 1. Non esse accusandum
su et'subscriplioue omnium constilutum est ut episcopum, nisi in legitiraa synodo. 2. Non esse
'iiullus laicus clerico crimeu audeat inferre, et non damnandum episcopum sine sententia sedis aposlo-
'lantum de episcopis, sed et de omnibus ordinibus licae. 3. De peregrinis judiciis. 4. De cOnfessis. 5.
clericorum, nec ullus inferioris ordinis adversussu- Ut, qui crimina intendunt, per sef accusent. 6. De
periorem det accusationem aliquam; et nondamna- appellatione. 7. Ne excommunicati accusent. Con-
bitur praesul, nisi in LXXII,neque summus praesul stituit praetcrea, ut nullus clericus causam quamli-
a quoquam judicetur- presbyter- autem cardinalis, " betin publico ageret, nisi in ecclcsia, et nolitia fi-
nisi in quadraginta qualuor leslibus damnabitur. deliter per nolarios colligeretur, et sive catiliones,
Diaconus cardinalis nisi xxxvi; subdiaconus, acoly- sive instrumenia, aut donationes vel commutalio-
•thus, exorcisla, lector, ostiarius, nisi vi testibus nes, aut traditiones, vel testamenta, aut allegalio-
•condemnabitur. Testes autem, et accusalores sine nes, vel manumissiones a clericis in ecclesia cele-
aliqua sinl infamia, uxores et filios habentes, et om- brarenlur. Juxta Chronicam Hieronymi airnos xv,
Jiino Christum praedicantes. Testimonium clerici menses lx usque ad vicesimum Constantini an-
adversus laicum nemo recipiat. Nemo clericum quem- num.
libet irt publico examinare prsesumat, nisi in Eccle- XXXVII. Liberius, natione Romanus, ex patre Li-
sia. Nemo etiam clericus vel diaconus vel presbyter gusto. Aniios vi, menses iv. InChroiiica Hieronymi
propler quamlibet causam intr-et curiain, nec ante XVH annos, usque ad n Valenliniani annum. Qui
•judicem cinctum causam dare praesumat. Et si quis cuni Constantio, Jilio Constanlini corisensil ad per-
cleficus accusans clericum curiarn introieril, ana- sequendum Christianos. Liberius ab exsilio rever-
-thema suscipiat. Intei- caetera in praedicla, consilio sus, primum'catholicus, postea consensit in haeresi.
omniiim, statuit synodo, ul sacriflcium allaris non Q Scripsit epistolam universis episcopis, in qua dili-
'In serico panno aut inlincto quisquam celebrareprse- ^enlius eos cGinmonuil, ne plebes Sibi commissas
sumerel, sed in puro lineo, ab episcopo consecrato, relinquant, et ne propter opprobrium malorum ho-
4erreno seu lino procreato atque contexto, sicut cor- miiium quieli se Iradant, et ut se solummodo sal-
•pus Domini noslri JesuChristi in sindone mundali- vent: filibs Orphanos non relinquant. Quietiamor-
•nea sepultum fuit. Consliiuit etiam, ut baptizalum dinavit sepUlcrum Bealae Agnetis marmore.
liniat presbyler. Fecit etiam ordinaliones:vi die (56), XXXYllI. Felix II, maityr, nalione Romanus, ex
•lnense Decembri, presbyteros XLH,diaconos, xxv, patreAnaslasio. (57) Annum i, menses minlerexsu-
episcopos per diversa loea LXXX.Colobia, quibus , latum Liberii anno xx Constantini. Qni declaravit
prius apostoli -ntebantur, absque manicis, comiriu- Gonstanlium, filium Conslanlini baerelicuin, el se-
^tavit in dalmaticas, appositis manicis. Pridie Kal. cundo ab Eusebio Nicomedise episcopo baptizatum,
Jan. obiil, et sepultus esl in ccemeterio Priseillse, el juxta praeceplum ejusdem Constanlii capile de-
via Salaria. Dedit etiam decretum, oslendens, qui truncalur. Liberius ab exsilio reversus restiluitur a
-ordines quibus debeant esse subdili.' Dicit, quod •Gonstantio. Felix IVcanones statuit. 1. De pelen-
presbyier episcopo, diacouus presbytero, subdiaco- disinduciis, utqui timenl locum, sibi tulum eligant.
•nus diacono, acolythus subdiacono, leclor acolyihe, D 2. De differentia ecclesiasticse et saecularis causae.
•exorcisla lectori, exorcislae ostiarius, abbas obe- 3. Accusalus legitime ad concilium ire debere. 4.
-dire debelostiario, monachus abbati. (58) Oui non debeant admilii ad accusalionem episco-
XXXV. Mareus, nalione Romanus, ex palre Pri- porum.
*co. Annos 11, menses ix usque ad xx Conslantini Damasus post Liberium per successionem sacer-
. annum. InChronica Hieronymi menses ix vicesimo dotium in urbe Roma susceperat, quera prselatura
quinto Gonstanlini anno. Canonem slatuil, ut epi- ^ibi non ferens Ursinus quidam ejusdem Ecclesiae
scopus civitatis, quando hostias consecrat, pallio diaconus in tantum furoris erupit, ul persuaso quo-
iiteretur. Obiit Nonis Octbb. et sepultus est in ccc- dam satis imperito et agresli episcopo collecta lur-
ineterio Balbinae via "Ardeatina. bulentortim et seditiosorum manu in basiliea, qua?
- XXXVI. Julius, natione Romanus, ex
patre Ru- Sicinina appellatur, episcopum se fieri extorqueret,
slico. Annos XVJmenses n. Qui in Nicaena synodo legibus, et ordine, et traditione perversis. Quo ex fa '
_ -(56),Sic,cod,,, ecclesia ordinaLus est.
(57)\ Alia manus, vixlameri smculoxih receniior: (58) Addila a dicta manu.
iste dicitur esse Ursinus, qui lalenter in Siciniensi
1001 IIISTORIA.ROMANORUMPONTIFICUM. 1002
o.lotauta seditio, imo vero lanla beila orta sunt, al- A tur. Jussit eliam pcenitentibus in ullimo vialicum
lerutrura defendentibus populis, lit replerenlur hu- non negari, quod Novatus prohihuit.
mano sanguine oralionum loea. Quae res factione XLI. Anastasius I, natione Romanus, ex palre
Maximini praefecli, saevihominis, ad invidiam boni Maximo.Annos m. ln Chronicis Prosperi annos iv,
et innoceniis versa est sacerdotis, ita ut causa ad usque ad vn Archadii annum. Hic Manichaeos in
clericorum usque tormenla duceretur. Sed asserlor urbe inveniens damnavil, et constituit, ut nullus
innocentiaeDeus adfuit, el i-n caput eorum, qui in- transmarinus in clericatum susciperetur, nisi v
tenderunt dolum, poena conversa est. episcoporum designaretur chirographis. v Ral. Maii
XXXIX. Damasus, nalione Hispanus, ex patre obiit. Consliluil, ut, dum evangelia recilantur, sa-
Antonino. Annos xvm, menses m. In ChronicisPro- cerdotes et caeleri omnes praesentes, non sedentes,
speri annos xviu usque ad v Gratiani annum. Qui sed venerabiliter omnes curvi in conspectu evan-
voce publica damnavit Liberium facta synodo cum gelii stanles, Dominica verba inlenle audiant, et
episcopis xxvui et presbyteris xxv, et eessavit peiv fideiiler adorent.
secutio,non tamen multum tempus.Cujus etiamin- XLII. Innocentius, nalionc Albanus, ex patre
dustria synodus Constanlinopoli CLPatrum, contra Innocentio. Annos xv, menses fenne lv. Iri Chro-
Macedonium ejusdem eivitatis episcopum, qui ne- nicis Prosperi annos xiv, usque ad oetavum Iiono-
gabat Spirilum sanctum Deum esse, et contra Sa- rii annum. Novatianos persequitur. Epistolas scri-
bellium, qui ipsum astruebat Patrem esse, qui Fi- psit ad episcopos diversarum provinciaruin, in qui-
iius, el illum Filium, qui Paler est, et quando vult, bus continenlur capiiula decrelalia LVI. Primum
Paler esl, et quando vull, Filius est, et quando vult, de pacis osculo, dando posl confecta mysteria scri-
Spiriius sanclusest, eongregatur. Qui damnatishae- bens Decenlio; pacem asseris ante confecla my-
resifeus praediclis slaluerunt conlra Macedonii er- steria quosdam populis imperare, vel sibi inter sa-
rorem canones III consubstanlialem Deo Patri etFi cerdoles tradere, cum post omnia, quae apeiire non
lio Spiritum sanclum demonstranles, Symboli for- debeo, pax sit necessaria indicenda, per quain
mam statuentes, quam lola Graecorumet Latinorum constat populum ad omnia, quoe in mysleriis agun-
confessio iu ecclesiis praedicat. Quorum canonum lur, alque in ecclesia celebranlur, piaebuisse con-
auctor maxime B. Nectarius Conslantinopolilanus sensum, ac finita esse, pacis concludentis signa-
episcopus fuit. Hic multa corpora sanctorurn requi- culo demonslrentur. Et aliud de nominibus anle
sivit el iuvenit, quorum memoriam etiam versibus pacem sacerdotis non recitandis, quam superfiuum
declaravil. Qui eliam invidiose accusatus de adul- Q sit, ul cujus hosliam necdum Deo offeras, ejus
terio XLIVpurgatur episcopis. Canones iv slaluit. ante nomen insinues : Prius ergo oblaliones su?U
1. De non commiscendis personis in causa. 2. De commendandm,ac tunc eorum nomina, quorum suiil.
vocatione ad synodum. 5. De niodo accusandi. i. edicenda, ut inler sacra mysleria nominentur, non
Jtem de eodem. Cui B. Hieronymus plura scripsit. inter alia, qua: ante prcemillimus, ut ipsis mysleriis
XL. Siricius, nalione Romanus, ex palre Tibur- viam futaris precibus aperiamus* Unum inler eos ad
cio. Annis xv vel juxta Prosperum annis xiv usque Aurelium Carthuginensemepiscopumet Augustinum
ad terlium Archadii annum. In cujus Chronicis Ur- Hipponiensem,plenum charilale cl commendalione:
sinus dicilur, qui supra cum Damaso dicitur electus Iiem ad Aurelium episcopum de Pascha ita : Hcis
et remolus. Ipse epislolam Himerio Teraconensiepi- lilleras de ralione Pascliali, allerius dicd, fuluri
scopo, qui prsedecessori suo Damaso prius de iis anni perscripsi. Nam cum ante diem XL Kal. Apri-
scripserat, xv decretalia capiiula continenlcm scri- lium pene luna xvi colligalur, non quidpiam minus
psit, ac per eum ad universos Carlhaginenses ac est, itenique in ante diem iv Kalendarnm earumdem
Boelicos, Lusitanos atque Gallicos, et cajteras vici- venial xiv (59), el exislimavi xi Kalendarum me-
nas provincias ea direxit. 1. Be Arianis non reiia- moratarum die festa Paschalia celebrandum; quo-
ptizandis. 2. Ut praeter Pascba, el Penlecoslen ba- D niam in xxm luna nullum pasclia,unqnam ante fa-
ptismus non celehrelur. 5. De apostalis. i. Quod non clum esse cognovimus.Sentenlicemeceexposui lcuo-
liceal aiterius sponsam ad matrimonii jura sortiri. rem; jam prudenlia; eril luce consors milii fraler
5. De iis, qui pcenileniiam minime servaverunt. 6. counanimis el consacerdolibus nostris hanc ipsam
De monachis el virginibus proposilum non servan- rem in synodo religiosissima relractare: ui si nihil
tibus. 7. Declericis incontinentibus. 8. Declericis, disposilioni noslra; resullat, nobis plenarie rescribas,
quales debeant promoveri. 9. De clericorum con- quo deliberalam Paschalem diem jam litteris ante,
versalione. 10. De grandaevis. 41. Quod clericus, ut moris esl, servandam suo temporepraiscribamus.
qui secundam uxorem du-xerit, deponatur. 12. Quae Caetera de plerisque Ecclesiseconslilulionibus ne-
feminaa eum clericis habitent. 13. De monachorum cessariis ab ipso slaluta intermiltimus.
promotione. 14. Quod pccnitcns non fial clericus. XLHI. Zosimus, natione Graecus, ex palre Ahra-
15. Ul, si per ignorantiam poenitens digamus, vel hamio. Annos m, menses ferme v usque ad xi Ho-
viduae marilus clericus factus fuerit, non promovea- norii annum. Coiislituit, ut diaconus levam tegerei

(59) Scriptura dubia eal xiv et xxui,

PATROL.CGXIIf.
 1005 ANONYMIS^ECULI XII. 1004
palliis, et ut nullus clericus poeulum in publico» A Prisco. Annos vm, menses x, usque ad IX Theo-
propinaret, nisi tantum in cellis fidelium. Sub quo dosii annum. Sub hoc synodus Ephesina cc epi-
contra Pelagium Carlhaginensis synodus ccxvn scoporum congregatur conlra Nestorium episcopum
episcoporum congregalur; qui Pelagius Britto, mo- Constantinopolilanum, qui purum hominem ex
nachus, et Caelelestius (60) discipulus ejus, a quo virgine Maria natum asseruil, ut aliam partem
postea seclatores ejus Coelesliani dicti sunl, gratiae carnis, aliam faceret Deitalis, nec unum Chrislum
Dei, qua praedeslinali sumus in adoplionem filio- in Verbo Dei et carne sentiret, sed sejunctim alie-
rum Dei per Jesum Chrislum in ipsum, el qua rum praedicaret filium hominis, allerum Filium Dei
eruimur de pntestate tenebr.irum, ut in eum cre- diceret. Convenit autem haec synodus Theodosio
damus, in tantum inimici fuerunt, ut sine hac juniore xm et Valentiniano ni consulibus .Cui syn-
posse hominem credant facere qmnia divina man- odo vice S. Ccelestini papae praesedit Cyrillus
data. Denique increpatus a fratribus, quod nibil Alexandrinus palriarcba; quae etiam xu capitula
atlribueret adjulorio gratiae Dei, correctioni eorum contra Nestorii blasphemias lolidem , aposlolica
haclenus cessit, ut non eam libero arbitrio praepo- auctoritate analhemalizando conscripsit. Ostendit
neret, sed infideli calliditate supponerel, dicens ad haec synodus, manere in duabus liaturis unam Do-
hoc eam dafi hominibus, ut quod facere per libe- " mini noslri Jesu Christi personam. Intra missarum
rum jubentur arhilrium, facilius possint implere actionem angelicum hymnum : Sanctus, sancius,
per graliam, dieendo : Facilius, voluit credi, etiam- sdnctus , decantari slatuit; Consliluit eliam, ut
si difficilius, tamen posse homines sine gralia di- psalmi Davidici anle sacrificium anliphonalim ca-
vina, facere jussa divina. Haecet alia multa venc- nerentur; nam anlea tantum epislolse et sanctum
nosa asseruit, quse in eadem synodo damnata sunt, evangelium recitabatur. Statuit etiam, ut sacra
cui Aurelius Carthaginensis, el Augustinus Hippo- mysteria hon tractentur nisi a sacris ministris, et
nien^is episcopi interfuerunl. Scripsit Epislolam qiiiciinque episcopus evocatus fuisset ad sedem
decrelalem sub tribus capitulis praenotatam ad He- aposlolicam, rediens ad parochiam suam non reci-
sicium Saionilanum episcopum; et aliam ad • pre- perelur, nisi salutatorias litteras, hoc est forma-
sbyteros Ravennalis ecclesiae. Instituit etiam ce- tas, plebi inde detulisset. vn Idus April. obiit.
reum in Pascha benedici; sed B. Ambrosius bene- Seripsit epistolam ad Venerium, et caeleros Gallia-
dictionem composuit; lipet alii asserant eam Gela- rutn episcopos, in quibus (61) continentur capi-
sium fecisse, quod ndn esl. lula xxn. 1. De Prospero et Hilario, qui quosdam
XLIV. Bonifacius, natione Romanus, ex patre „ Galiiae preshyteros accusanl Pelagii seclatores.
Jocundo presbytero. Annos m, menses vm, usque 2. De S. Augustino episcopo mira laudis assertio..
ad xv Honorii annum. Qui dissentienlibus clero et Praeteritorum sedis aposlolicae episcoporum auclo-
populo legitur una die fuisse cum Eulalio ordina- ritates de gratia Dei, et libero arbitrio, et caetera
tus, sed cognita a principibus causa, expeili am- de diversis.
bos de Urbe jusserunt; sed Bonifacium revocantes XLVl. Sixlus lertius, nalione Romanus, ex palre
in sede constituerunt tempore Honorii et Valenli- Sixto. Annos vm, usque ad annum Domini 440.
niani. Hic constituit, nullum servum clericum fieri, Hic pro eadem re, qua decessor ejus, ad ipsum
nec ohnoxium curiae. Scripsit epistolam eidem Ho- Nestorium, el ad omnes Orienlis episcopos seuten-
norio Augusto , ut eonstituat quatenus in urbe tiam Occidentalium direxit. Qui post annum et
Roma nunquam per ambitum ponlifex ordinetur. menses vin incriminatus a quodam Basso, cum
Cui Augustus rescripsit el statuit; ut si duo epi.- LVIepiscopis se purgavit; et Bassus condemnattir,
scopi Romse fuerint ordinati, anvho de eivilale pel- sicut teslalur epistola sua, quam ipse omnibus
lanuir. Ilem epistolam scripsit aliam episcopis Orienlalibus direxit, cujus initiumesl: Gralias ve-
Gallise de Maximo episcopo, diversis criminibus slrce. Ait enim : Sicut nobis leslis in cceio, lestis in
accusato, in qua unum decrelale posuit capitulum : D corde, dimillamus slullos foris loqui, quod volun!,
Decemimus vestrum debere intra provinciam esse scitote me criminari a quodam Basso, ci injuste per-
iudicium, et congregare synodum anle diem Kalen- sequi. Qitod audicns Valentbiianus augustus noslra
Uartim Novembrium; ut si adesse voluerit, praisens, euctorilale synodum congregari jussil, el faclo con-
si confulit, ad objecta respondeal. Si vero adesse cilio cum magna examinalione, salisfaciens omnibus
neglexerit, dilalionem sentenliw de absentia non lu- licet evadere salis aliler poluissem, suspicionem la-
cretur. Nam manifeslum est, eum convictum de cri- men fugiens, coram omnibus me purgavi a suspi-
mine, qui indullo, el loiies delegalojudicio purgandi cioneel cemulalione me iiberavi. Sed jio« aliis, qui
.se occasione non utilur. llein epistolam Hilario epi- noluerint, aut sponle Iwc non elegerint, facicndum,
scopo Narbonensi: Vi in unaquaque provincia ncmo, formam, exemplumque damus. ltem : Condemnalus
coniemplo melropolilano, cpiscopus ordinelur. Se- autem esi menioratus Bassus a jam dicla synodo, ita
pulius <st via Salaria. lamen, ut in ullima die vialicum ei non denegeiur,
XLV. Coeleslinus, nalione Campanus, ex patre propter humiliiatem pietalis Ecclesiw. Valentinianus

(60) Sic codex. (61) Leg. qua.

 1005 H.STORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1005
quoque imperalor scripto eum damnavit cum Au-• A . rus pro domo Dei opposuerit, exinde patel. Altila
gusta maire Placidia, et omnia .praedia facultatumi cum juxta Mintium fluvium ubi in Padum fluit,
ejus, futuris de (alibns hominibus dans formami consistens haesitare coepit, utrum Romam adiret, an
ila faciendi, Ecclesiae catholicae servavit. Hunc ip- desisteret? non urbi, cui infestus erat,
parcens vcl
sum Bassum, nulu divino morluum, postea mani- consulens, sed Athalarici
exemplum pavens, qui
bus suis cum Iinteaminibus et aromatibus tractans ; capfce a se urbi non diulius supervixit, sanclissi-
sepelivit apud B. Pelrum v Kal. April. Canones; mus Leo papa sibi occurrit. Qui cum ad regem
statuit quatuor. 1. Qui non sint recipiendi ad ac- barbarum inlrogressus essel, cuncla ut
oplaverat,
«usalionem sacerdolum. 2. De peregrinis judiciis; obtinens, non solum Romae, sed et totius Italiae sa-
hrohibitis. 3»De appellatione. 4. De pulsalis. Syn- iiitem reportavil. Territus namque nutu Dei fuerat,
odus itaque, cum dixisset, non liccre adversus; nec aliud Christi sacerdoli loqui valuit, nisi quod
pontificem serileniiam dare, surrexit prolinus im- ipse praeoplavit. Fertur namque post discessum
perator, et jn arbitrio praefali pontificis tribuit ju- ponlificis interrogatum esse Attilam, cur ullra so-
dicare judicium suum. litum morem lantam reverenliam Romano exhi-
XLVil. Leo doclor, nalione Tuscus, ex palre buerit pap32,quandoqnidem ad omnia, quae ille im-
Quinliano. Annos xxi, menses ferme n, usque ad perasset, obtemperasset, regem respondisse, non
annum Domini LXII.Cujus induslriaChalcedonensis se ejus, qui adveherit, pefsonam veriium esse, sed
synodus BCXVIH sacerdotum sub Martiano principe alium se virum juxta eum in habitu sacerdotali
habita est, in qua Eutichen Constantinopolitanum astantem vidisse, forma augustiore, canitin venera-
abbatem Verbi Dei et carnis unam naturam pro- bilem, illumque evaginato gladio sibi lerribiliier
huntiantem, el ejus defensorem Dioscorum quoh- mortem minitantem, nisi cuncta, quae expetebat,
dam Alexandrinum episcopum, et ipsum rursus explesset. Ua Altila a sua saevitia repressus, relicta
Nestorium cum reliquis haereticis eorum complici- Italia, Pannonias repelit. llem, cum post mortem
bus, una Patrum sententia praedamnavit, praedicans Valentiniani et Maximi, invasoris inipeni, perem-
eadem synodus, Christum Deum sic natum de Vir- ptioncm, Gesericus cum validissimo gentis suae ex-
gine, ut una persona, et divinae et humanae confi- ercilu fultus, insuper prajsidio Maurorum, adhuc
tenda sit naturae. In hac synodo fuit Juvenalis Hie- Romanse Ecclesiae bealissimus Leo ageret ponlifi-
rosoiymitanus, Anatholius Constantinopolitanus, catum, pefnussis Romanis, nobilibusque simvit,
qui condemnata aucloritate sancti Leonis, haeresi ac popularibus ex urbe fugientibus, Urbem onini
proscripla, statuerunt canones xxvn. Qui Anatho- f( praesidio vacuam Gesericus oblinuit, occtirrente sibi
lius aslruit, Dioscorum propter lidem non tantum exlra portam eodem sancto Leone episcopo; cujus
esse damnatum, sed quia excommunicationem fecit Supplicalioita eum, Deo adjuvante, lenivit, ut quam-
sanctissimo papaeLeoni, conciliodicente : Quoniam vis potestati ejus esset tradila, ab igne tamen et
secundus excessus priorem iniquitatem transcendil et caede, alque suppliciis abstineret, xiv intefim dies
superat. Hic statuit inter actionem dicere : San- secura et tibera scrutatione, omnibus operibus suis
clum sacrificium, immaculatam hosiiam. Et : Sup- Roma evacuata est. Inter caelera sua statuta non
plices le rogamus, Omnipolens. Plurimi Maniehaei omisit : Monacham non accipere velamen ab epi*
per ipsum in urbe Roma detecti sunt, et ut dam- scopo, nisi prius virginilas iliius probala fuerit. De
narenl Manichaeumpublica in ecclesia professione, observantia eliam Paschae Marliano augusto scri-
et manus suae subscripiione compulit. Alii (62) ob- psit, ut ejus admonilione omnes Ofienlaies Ecclesiae
slinatione sanctum gregem Domini sua contagione in ejus celebritate consonarent. Theodosium, Mar-
polluerent, subditi legibus secundum Christiano- lianum, Leonem Auguslos ad fidem corroborandam
rum principum constituta, per publicos judices per- omnes cohortalus est suis epistolis, et ad exstir-
petuo sunt exsilio relegati, et omriia, quae in scri- pandum Eutichianum virus cOmmonuit. Quae cpi-
ptis, etoccullis traditionibus suis habebant profana lD slolae ab aliquibus a Prospero E.quitanico (63) di-
vel turpia, cerla manifeslatione probata, adeo ut ctatae crediintur, sicut assefit Gennadius in libro
ipse, qui eorum- dicebatur episcopus, tentus pro- De illustribus viris.
deret, et fiagiliosa, qua3 iu suis mysticis tenerent. XLVIH. Hilarius, natione Sardiis, ex palre Cri-
Ipse siquidem haereticorum malleus, et totius haere- spino. Annos Vi, menses lii, usqiie ad annum Do-
licae pravilalis destruclor rnutla ad eruditionem mini 477. Ric conslituit Epistolas de fide catholica
fidelium lam in homeliis quam in sermonibus, per Orientalem orbem. etconfirmavit tres synodos,
quam eliam in epistolis phiritna conira Eulicen et Nicaenam, EphesinametCalcedonensem, el Julianum
Nestorium egregie dictata conscripsit, et ut ange- episcopum Athilenensem Pelagianum condemnavit.
lica tuba ad salutem Ecclesiae circa peslifera do- Quo etiam jubenle, Victorinus Circulum paschalem,
gmala intonuit. Decreta statuit capitulorum XLIX, licet mendOsum conscripsit. Hic celebravit syno-
quae sua elegantia omnibus nota esse possunt. Prae- dum Rom* in basilica S. Mariae, praesentibus epi-
terea quantum persecutiooi tyrannorum se ut mu- scopis et presbyteris XLVI,Flavio et Basilisco ot

(62) Suppk ne. (65) Pro Aquitanico.

WI7 ANONYMlS.ECULI XII. 1008
Hermenrico consul., tempore Leonis Aug. et statuit, A rita per Acatium collata, cujus etiam nomen ul o-
capilula synodica vi, de quihus unum tantum po- specialiler in Ecclesia taceatur, rogat, quem ipse,
nam : Vt ea, quw illicile episcopus vcl decessor ejus quia uterque Eutichianus fuil, defendere conaba-
ordinavit, ab eo, qui superest, emendentur. Episco- tur. 4. Ul Alexandrinos imperator admoneat ad
pus (64) Pictaviensis beatus Eilarius fecit : « Gloria fidem sinceram, et ad pacem redire catholicam.
in excelsis. i 5. Ul imperalor constitutis apostolicis oblemperet.
XLIX. Simplicius, nalione Tyburlinus, ex patre Hie etiam favore imperaloris Anastasii, quia com-
Castorio. Annos xv, mensem i, usque ad annum municavit Pholino Thessatonicensi diacono, qui
domini 482. Hie Acatium Constantinopolitanum communicavit Acalio Constantinopolilano episcopo
episcopum, el Petrum Alexandrinum episcopum Eulichiano, quem occulte revocare voluit, et non
Eutichianos haereticos damnavil. Canones slaluit potuit, nutu divino percussus est; et quia clericos
duos. I. Ut nullus episcopus eligat sibi successo- ordinalos ab ipso Acatio posl prolatam sententiam
rera. Ilein Joanni Ravennati : Invilum nequaquam in Achatium, acceptis officiis rite fungi favore im-
esse faciendum episcopum, vel presbyterum, aut dia- peratoris decrevil, dicens ila : Secundum Ecclesice
conum. consuetudinem, etc. Unde et ab Ecclesia repudialur,
L. Felix III, nalione Romanus, ex patre Feiiee B et a Deo peicussus in Geslis Rom. ponlificum le-
presbylero, de titulo Fascialo. Annos lx, usque ad gitur.
annum Domini 491 a temporibus Odagarii usque LHI. Symmachus, natione Sardus, ex patreFor-
ad lempus Theoderici regis. Qui Misenum episco- lunato. Annos xv, mensesvm, usque ad annum
pum damnavit, et sua sede privavii. Synodum in Domini 514. Tempore fuil Theoderici regis, qui
Gonslantiniana basilica Flavio Boetio consule V. C. eum cum Laurentio. episcopo Mediolanensi pro
sub die III' Id. Marliarum habuit, praesenlibus epi- sede contendentem, synodo convocata, in caihedra
scopis et presbyteris LXXXI,ubi capitula canonum firmavit, Laurentiumque in Lucerina civitaie de-
statuit xxiv pro rebaptizatis in Africa episcopis, positum episcopum fecit. Quem postea tumulluan-
presbyteris et diaconibus. tem exsilio relegavit. Quae dissensio lanlam Romae
LI. Gelasius, natione Afer, ex palre Valerio epi- movit persecutionem , ut propter ipsorum electio-
scopo. Annos IV, menses vn, dies xxvm, usque ad nem infiniti Romani exstinguerenlur. Paschasius
annum Dbmini 496. Hic liberivit a periculo et fame tamen diaconus, vir mirae sanctitalis Laurenlio fa-
civitatem Romanam. Revocavit etiam Missenum, vii. Hic plures synodos Romse pro diversis negociis
quem Felix antecessor ejus damnaverat, et com- r Ecclesiae celehravit. Novissima Palmaris ex prae-
munioni, suaeque Ecclesiae restituit. Fecit et Tra- cepto regis Theoderici facla est, Rufo Magno et
ctatus in modum Ambrosii. Item libros n adversus Fausto AvienoV. C. consulihus sub die x Kal. Nov.
Ariuin. Fecit autem et sacramentorum Prajfationes, Hic papa criminatus a suis adversariis , coram rege
et Orationes cauto sermone, et Epistolas fidei delU et omnibus ad expurgandum se paratus fuil. Pla-
mato sermone multas. Ad universos episcopos om- cuil concilio, ut oninia, quse per suggestiones ini-
nium provinciarum epistolam cum decretalibus ca- micorum suorum amiserat, a concilio sibi prius
pitulis XXVIIIde institutis ecclesiasiicis, quorum redderentur, et tanti loci praesul legaliter prisiino
unum tantum ponam : Quod in unaquaque ecclesia, statui restitueretur, et tunc veniret ad causam , et
cni episcopus prwest, lam de reditibus quam de obla- si iia recte viderelur accusantibus, responderet.
tionibus fidelium quatuor debeant fieri portiones; ul Quaehac vice resumere noluit; sed dum esset syn-
una sil episcopi, alia clericorum, tertia pauperum, odus in Jerusalem basilica, visum est sacerdoti-
quarta ecclesiw fabricis applicclur. Scripsit etiam bus, ut libellus, quem accusalores paraveranl, su-
Anastasio Augusto, commonens eum de fide; ubi sciperetur a synodo, in quo duo erant, quae vel
inler csetera sic ait: Absil, quwso, a Romano prin- veritati mimica essent, vel quantum oslenditur
cipe, ut inlimatam suis auribus verilatem arbitrelur D conventui, ecclesiastico proposilo repugnarent (65).
injuriam! Unum quia dicebant crimina Symmachi apud re-
LU. Anaslasius II, nalione Romanus, ex palre giam constilisse notitiam, quod falsum c!aruil,non
Petro.Annos ferme n, usque.ad annum Domini 498, ehim quasi novam causam audienliae commisisset,
usque ad lempus Anaslasii imp. qui fulmine per- si ejus conscienliam conviclam de errore soiam se
cussus est. Cui decretalia capitula vni in epislola scirel exspectare sententiam. Aliud, quod pef ser-
ad ipsum missa pro diversis Ecclesiae causis misit. vos eum dixerunt se posse convincere; quae res ea-
ln cujus exordio de consonantia nominis Augusti nonibus, et ipsis publicis legibus adeo erat ini-
exsultans, non dubium inde sibi sperat auxilium; mica, ut quos ad accusationem leges saeculi non
de qiiibus quaedampono, alia transeo. 1. Quod sa- admillunt, his dicendi in confusionem, vel asse-
cramenla Ecclesiae per haerelicos co.Iata non sunt ; quendi aliquid esset deleganda licentia. Et dum in-
cassanda; et 2. quod benefrcia divina non sint ir- terea, quae essent facienda, tractantur, papa ut
(64) Hunc varsum siibstituil ip e auctorhis ver- patet tamen, quod angeli prius dixerant.
bis in elogio Hilari papaenauln aiue incauie pnsiiis, (65) Cod. repugnare.
el semierasis : Gloria in excelsis dicitur fecisse,
J009 HISTORiA ROMANORU.M PONTiFICUM. 101-
causam dicerel, occurrebat. Qui ab irruentibus tur- .K pallium Theodofo Laureacensis Ecclesiae archiepi-
bis iia tractalus est aemulorum suornm, ut mullis scopo psovinciaePannoniorum.
presbyleris, qui cum ipso ierant, per caedem ipsam LIV. Hormisda.natione Campanus, ex patre Juslo
morlis. esset occasio. Et dum reeentum adhuc ve- de civilale Frisinone. Annos ix., a consuiatu sena-
stigia vulnerum illuslris vir, comes"AIgerinusetsub- torisusquead consulatum Symmachi et Boelii, us-
limes viri Gudila et Vadeulfus, majores domus que ad annum Doinini xm. Hic composuit clerum
regiaeperspexissent, quod se, unde egressus fuerat, et psalmis erudivit. Anasiasius Augustus, dum in
ad B. Petri apostoli septa conferret, monebant. haeresi, qua delapsus fuerat, perseveraret, duasque
lpse tarnen papa post caedem. per episcopos alle- inChrislo naturas, deitalis videlicet et humanitalis
gssse eausam concilio manifeslat, et affectu pur- Eiilichcn haeresiarcham sequens denegaret, Hor-
gationis humiliat. Sed rex in arbilrio synodi po- misda papa, qui Symmacho successerat, direxit
nens, nihil piaeler reverenliam de ecclesiasticis Ennodium Ticinensem episcopum, aliosque cum eo
negotiis ad eum pertinere asserens , polestati pon- Constantinopolim legalos cmn catholicae fidei scri-
lificum committens, ut, quod magis utile pufarent, pto, quatenus Anaslasium ad Ecclesiae reducerent
deliberarent, dummodo pax in civitate Romana gtfeniium. Is non solum salubria eorum monita
Christianis omnibus redderetur. Cum itaque om- B sprevit, sed insuper eliam a suis conspectibus non.
nem plebem ejus communioni indissociabililer ad- sine contumelia expulit, navique fragili impositos
haesisse lam synodus quam (66) rex cernerent, cum mandat, ne uspiam per totam Graeciamad aliquam
Dei oblestalione universaliter decreverunt, et ad- civitalem accederenl. Quam temeritaiem ejus di-
versarios ab habita intentione discedere ita sanxe- vina ultio subsecuta est. Nam cum xxvn imperii
runt. Symmachus papa sedis apostolicae praesul ab annum ageret, vi fulminis interiit. Ad successorem
hujusmodi propositionibus impelitus, quae ad lio- ejus Juslinum direclus ab eodem Hormisda ponli-
mines respiciunt, designalis superius causis, con- fice Germanus Capuanus episcopus , vir sancliiale
stat arbitrio divino fuisse demissum, sit immunis praecipuus, digne susceptus esl, mullosque in fide
et liber, el Christianae plebi sine aliqua de objeclis solidavit. Cui Juslinus scripsit epistolam, et papa
oblatione in omnibus ecciesiis ad jus sedis suaeper- sibi de instruciione fidei epistolam saluberrimaru
tinenlibus, et tradat divina mysteria, quia eum ab contra Euiichis dogma remisit., et aliam.ad archi-
iinpugnatorum suorum petitione propter superius mandritas. Episcopis eliam Hispaniae epislolam
designalas causas ohiigari non potuisse cognovi- scripsitcum n capiluiis. 1. Quod longa decet viiam
mus. Unde secundum principalia prneeepta, quae P suam probatione monslrare, cui guhernacula com-
nostrae hoc tribuunt poleslati, ei, quidquid eccle- miitunlur Ecclesiae. 2. Ne benedictio per manus
siastici inlra sacram urbem Romain, vel forisjuris imposilionem prelio comparetur. Ilem atiam Joanni
esl, reformamus, totani causam judicio Dei reser- episcOpo, quid facere debeat legalus apostolicaese-
vantes, uniyersos horlamur, ul sacram communioi dis.cujus initium est: Servalis privilegiis. Octava
nem, sicut res postulat, ab eo percipiant (67). Hscc, Id. Augusli obiit, et sepultus est in ecclesia B. Petri.
quicunque ex instruclione noslra, quod non sesti- LV. Joannes marlyr , natione Tuscus, ex palre
mamus, velnon admillit, vel relractare posse cre- Constanlio. Annos n, menses ix, a consulatu
diderit, videat, quia in divino judicio conlemptus Maximi usque ad consulalum Olibrii. Ohiit anno
sui rationem, sicut Deo confidimus, esl redditurus. Domini 526, xv Kal. Junii. Qui ad Justinum imp. a
De clericis vero ejus, qtii ab episcopo suo ante Theoderico missus ad reconciliandam sibi gratiam
tempus alicujus contra regulas discesserunt, et ejus, qui ab ipso honorifice susceptus est, el tra-
schisma fecerunt, fieri decrevinius, ut salisfacien- ctatus. ln reversione carceris affliclione peremplus
les episcopo suo, misericordia eos subsequatur, et est ab ipso Theoderico Ravennae, ubi el mortuns
olficiia ecclesiaslicis segaudeanl reslitui. Quisquis est. Cujus corpus translatum sepultum .est in basi-
vero ciericorum post hanc formam a nobis prola- D lica B. Pelri. Hic in porta Aurea, dum Constanti-
tamquocunque sacraiiDeo loci in EccIesiaRomana nopolim intrat, in conspectu omnium caeco petenti
ruissas celebrare praesumpserit, praeler conscien- lumen reddidil. Cujus etiam meminit Gregorius in
tiam papaeSymmachi, dum vivit. siatutis canonicis Dialogo. Theodericus nonagesimo octavo die, post-
velut schismalicus percellalur. Triginta episcopis quam papa Joannes defunclus est, subito interiil;
in Sardinia, quosTrasimundus rex Wandalorum in cujus animam eremita quidam in Lippari insula
exsilium misit, et in ecclesias claudi fecit, pecu- inter nianus Joannis papae et Syinmachi patricii,
niam et vesles ministravil. Conslituit eliam, die quem etiam occidit, deduci, et in ollam Vulcani
Dominico el in natalibus sanctorum Gloria in ex- montis praecipitari vidit. Episcopis Italiae scripsit
celsis canlari. Una cuin episcopis, presbyteris et epistolam, ubi dicit : Ecclesias Arianorum ubizun-
diaconibus cxxxv, slatuit capitula synodica v. Item que inveneritis, catholicas eas divinis precibus, et
in decretali suo n capitula synodica vn. Ipse dedit oper-ibusabsque ulla mora consecrate; quia et nos.
(66) 7n margine hcec addil auclor : Laurentius in aliquam potestatem, cui subsequendi manet neces-
eadp.in synodo , cui Theodericus interfuit, dixit : sitas, non auctoritas impnrandi. >
< Noti placuit Iaicum statuendi in E^clesia habere (67) Cod. perficiant.
1011 ANONYMIS^ECULI XII. 1012
quando fuimus Constantinopoli, quascunque in illis A xn J.ulii die indict. xv, anno Domini 556. Ipsi si-
partibus reperire poluimus, catholicas consecravimus. quidem i.n exsilio manenti Amator episcopus coa-
Et aliam scripsit Zacliariae archiepiscopo. solatinnem miltens inter caetera ita scribit:«Aqui-.
LVI. Felix IV, natione Samnites, ex patre Ca- busdam, Pater ditectissime, audivimus vos a sede-
storio. Annos iv, menses n , a consulalu Maburcii S. Petri injuste pulsjim et exsilio damnatum ; quod.
unque ad consulatum Lampadii et Orestis, id est nimis grave ferenles misimus vobis argenti libras.
530 annuru Domirii. Iste ordinatus esl in quietem. xxxad veslram, vestrorumque susteutationem. »Cui
Unum canonem valde necessarium dedit; quod ipse papa causam suae deposilionis significans, ita
melius est, missam non cantare, aut non audire', rescribit : Anteomnla patricia infesla mihi erat, eo
quam in lris locrs, ubi non oportet, nisi pro summa quodnon restiluebam Anlhenium dudum palriarcham
necessitate, missas celebrare, nec sacrificia Domino Constantinopolitanum, que.ni Agapilus anlecessor
offerre. Et alios tres: 1. De dedieaiionibus eccle- meus suis merilis damnavil. Urgenle ejus jussione
srarurn. 2. De conseeratione earum. 5. Quod non exierunt falsi testes, dicenles.adversum me- crimina,
debent exorcizare, qui non s.unt consecrali. quorum nunquam parliceps fui. Sed diim multi in
LVIf. Bonifacius II, nalione Romanus, ex patre illa perseculipne persislerent iimuit Belisaiiuspalri-
Sigibaldo. Annos n, mensem i, usque ad anntim " cius nosler, et mandavit tne ad se venire pacifice pro
Domini 532. Hic etiam et Dioscorus sub conten- quibusdam ecclesiaslicis dispositionibus in Palatium
trone ordinati sunt, sed defuncto Dioscoro Bonifa- principis; et ad primum et secundum yelum retinuit
cius sedem tenuit episcopatus. Hic collegit Syno- omnem clerum, el poputum, qui mecum veniebat, et
dum in basiliea S. Petri, et fecit constitutum, ut nnltum permisil ititroire, nisi mc solum, et Vigir
sibi suecessorem ordinaret, quod constitulum cum lium, diaconum noslrum. Me verovi reientum, e>lanle.
chirographis sacerdoliim ante confessionem B. Pe- prcedictam Palriciam deduclum miserunt, quo modo.
tri apostoli in Yigilium diaconum constiluit. Cum suslentor, in exsilium pane tribulalionis el aqua an-
vero omnes contra canoncs hoc aclum esse, et quia gustiai. Ego lamen propterea non dimisi, nec dimitle
culpa eum mordebat, quod successorem sibi con- officium meum, sed cum episcopis, qnos congregare.
stituerat, notarent, ipse papa reum seesse, ante potui, eos, qui talia egerunt,erga me, anathematizavi,
confessionem B. Petri manifestans , ipsum. consti- et una cum iilis aposlolica et synodali auctoritate sta*
tiitum in praesentia omnium incendio consumpsit. tui, nullumunquam decipiendum;sicut deceplussum,
Eulalio Alexandrino episcopo scripsit epistolam, de et si aliquis deinceps ullum unquam episcoporum ita
lus, qui secontra Romanam erexerunt Ecclesiam. P deceperii, anathema maranatha fierel in conspectuDei
Exempiar precum ejiis el Jusiini principis : Prima 'et sanctorum angelorum. Ipse tamen Juslinianus
salus est rectcafidei regulam cuslodire, et a constitu- aug. consensit in hoc Theodorae uxori suae. Unuai
lis Palrum nullatenus deviare;- de qua speet fide se- canonem statuit', quem in epistola, quam YigiTu*
parari minime cupientes, et Patrum sequenles consti- successori suo scripsit, ponemus, de invasione.
tula analhematizamus eos, qui conlra Romanam LXl. Vigilius, nalioneRomanus, ex paire Joanne
Ecclesiam swperbicndosuas erigunt cervices, consule. Aunos xvn, menses vn. Qui Constantiiio-
LVIII. Joannes II, natione Romanus, ex palre poli diu exsulatusob eamdem, qua et decessor ejus,,
Projeeto de Coeliomonte, qui et Mercurius diclus. causam, videlicet, pro Anthenio episcopo indigna-
Annos n, menses iv, usquc ad annum Domini 533. lione Theodoras Augusta?prioris, a sede ejectus est.
Istius canones-vel scripla nusquam reperi. Tandem relaxatus, el ad graliam populi Romani
LIX. Agapitus, natione Romanus, ex patre Gor- revocatus Syracusis caiculi dotore rediens obiit
diano presbytero episcopo. Annum i usque ad an- anno Domini 554. Inde reportatus Romam, ad
i>um Domini 554. Qui constanlinopoli. defuncl-us, S. Marcelhim via Salaria sepultus est. Sub quo
Komam relatus est. Ipse siquidem missus a Theo- synodus v Constantinopoli contra Theodorum Mop-
dato ad inveniendam sibi gratiam Justiniani imp.,, D suostenmn et omnes haereticos acta est. Qui Theo-
eo quod filiam Theoderici regis, q.uae eum mortuo dorus dicebat, alium esse Deum Verbum, et alium
filio suo Athalarico, qtii palri successerat, regni Christum, et- sanctam M;ariam negabat Dei genilri-
consortem fecerat, occidisset. Ipse itaque papa in cem fuisse, sicut Nestorius, temporibus Justiuiani
Augusto senliens errorem Eutichelis, arguit eum principis, Donni Anliocheni, Eutiehii Conslanlino-.
dicens : Ad' imperatorem Chrislianissimum veni, sed polilani; qui x.iv capilula anathematizando contra
ut video, Bioctetianum mveni. Et imperator mo.nilis ipsius Theodori et sociorum ejus blasphemias scri-
ejus acquievit, adeo, ut et Anthenium episcopum pserunt. Silverius vero praedecesspr ejus in exsilio
Coustantinopotitanum prsefatae baereseos defenso- manens de invasione arguit eum, et sentenliam
rem deposuerit, et in loco ejus Menam catholicum, damnalionis in ipsum dedit ita sibi scribens : Quia
persuaso principe» consecravit. Canonem statuit : contra jura canonica temporibus.Bonifacii papce,ipso
Quod Ecclesice,dequibus dubitalur, consecrandcesint. vivente, successor ejus designari conabaris, nisi libi
LX. Silvcrius II, confessor, nalione Campanus, amplissimi senalus obviassel juslitia, lunc provi-
ex patre Hormisda episcopo Romano. Annum I, dentiapastorali lua exsecrandajamdebuerant auspi-
^nenses y. Qni injuste depositus in exsiHo moritui • cia delruncari, sed dumparmm vulnus in t&negle-
1015 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1014
cisni esl, insanabile accrevit apostema, quod. (68), .^ diversis Ecctesise causis fecit xxx inter quos unus
nisi ferro allius abscindalur, fomenlorum non polest est, quod novem tantum prafaliones sint recipien-
sentire medicinam. Quippe nequissimi spirilus au- d?e.1. In Albis Pascbalibus 2. Aliade Ascensione Do-
dacia ambilionis phrenesim concipiens, in illius niini. 3. De Penlecosle. 4. De Natali Domini. 5. De
apostolimedici, cuianimas ligandialque solvendicon- Apparitione. 6. De aposlolis. 7. De sancla Trinitale.
cessa potestas est, versaris conlumeliam, novumque 8. De S. Cruce. 9. De quadragesima. Secundus est:
scelus erroris in apostolicam sedem rursus niteris iu- Non esse convocandam generalem synodum sine
ducere, in morem Simonh, cujus le disCipulumosten- prwceptopapm. Cseleros invenies suo loco.
dis operibus, dala pecunia mequerevulso, qui, favenle LXVI. Gregorius Dialogus, doctor, natione Ro-
Domino, Iribusjamjugiteremensis lemporibusei prce- manus,|ex patre Gordiano. Annos xm, menses vi,
sideo, lempora mea nxieris evadere. Uabe ergo cum usque ad secundum annum Phocae imp. Obiit in-
his, qui libi consentiunt, plence damnationis senten- dict. VIII,anno Domini 602, cessantemense v. Scri-
liam, sublalumque tibi nomenet munus ministerii sa- psit capilula synodica vi cum episcopis xxiv, tem-
cerdotalis agnosce sancti Spirilus judicio et aposto- poribus Mauricii aug. Item ejus capitula xi valde
lica a nobis auctoritate damnatus. Sic enim decet necessaria ad Augustinum in Britannia, ipsorequi-
^
fidemsanctorum Patrum in Ecclesia servari calholica, reiite, scripta. Ipse Anglorum apostolus, quos per
ul quod habuit amittat, qui improbabili temerilate, Auguslinum et Mellitum atque Joannem ad fidein
quod non accepit, assumpseril. Canonem statuit de Christi convertit. Ad aedificationempraeterea Eccle-
ecclesia, si diruta fuerit, inslauranda, et si in eo sice multa ulilia scripsit. Antiphonariuin et diur-
loco consecrationis solemnitas debeat ileiari, in num, et noclurnum, librum Oificiorum<divinorum,
quo sanctuaria non fuerint. Euterio fratri epistolam Moralia Job, Homelias, Sermones, Epistolas, Regi-
cum quatuor capitulis : Gregorius Secundino servo slrum, el alia plura conscripsil. Adjecit etiam in
Dei incluso : De ordinationibus vero apostolica; sedis canone : Dies noslros in lua pace disponas, etc, Do-
pontificum, ulrum posl beatissimum Hormisdam ali- minicam eliam oralionem. Sicut enim ipse ait iu
qua sint addila, tua charilds requirit; sed usque ad epistola, quam misit Joanni Syracusano episcopo:
Vigiliipapwtempora expositas ordinaliones prcesulum Idcirco Dominicam oralionemmox post pacem dici-
esse cognoscas. mus, quia mos aposlolorum fuit, ul ad ipsam solum-
LXH. Pelagius, natione Romanus, ex patre modo oralionem oblalionis liosliam consecrarenl. Et
Joanne Vicariano. Annos xi, menses x, usque ad valde inconvenicnsmihi visum esl, ut precem, quam
annum Dom. 576. Hic ordinalur a duobus episco- (1 scholaslicuscomposueral,super oblalionemdiceremus,
pis et ab uno presbytero. Ipse etiam aposlolorum et ipsam tradilionem, quam Redemplor noster com-
Philippi el Jacobi ecclesiam incepit, sed successor posuit, super ejus sacrum corpus el sanguinem non>.
ejus consummavit. Canonem staluit : Quod sola diceremus. Fecit eliam praefalionem de uno apo-
Ecclesia Romana habeat plenitudinem potestalis in stolo in veneratione B. Andreae, cui monasterium
causis diffmiendis. in Urbe aedificavit.
LXIII. Joannes III, natione Romanus, ex p3tre LXYII. Sabinianus, natione Tusciis, de civilate
Anaslasio. Annos m, usque ad annum Domini 578. Blera, ex patre Bono. Annurn i, menses v, usque ad
Ilic amavit et restauravit coemeterium Sanctorum, annum Dom. 607, cessante anno fere-i.. Hic addidit
et constituit per singulas Dominicas ibi oblationes luminaria in ecclesia B. Petri..
agere. De successione Clementis B. Pelro, cujus in LXVHI. rionifaeius III, nalione Romanus, ex pa-
Prologo facta est mentio, iste astruit. tre Joanne. Menses ferme ix, usque ad annum Do-
LXIV. Benedictus, natione Romanus, ex patre mini 609. Qui a Phona,qui tunc Romano praefuit
Bonifacio. Annos rv, menses rr, usqne ad annum imperio, impelravil, ut Romana Ecclesia caput
Domini 582. Canonem statuit de ablatis restiluen- omnium diceretur Ecclesiarum ; quia Constantino-
dis. Anno Mauricii primo obiit. D politana prius se primam esse scrrbebat. Unde
LXY. Pelagius U, natione Romanus, ex patrc Uni- B. Gregorius arguens Joannem Constantinopolila-
geldo. Annos x, menses n. Obiit indicl. ix, anno num, qui se universalem episcopum voluit vocari,
Dom. 595, a peste inguinaria, quae totam Urhein in- Eulogio episcopo Alexandrino scripsit : Sicutvestra
vaserat. Hic pontifex absque jussione principis con- sanctila.s novil, per sanclam Calcedonensemsynodum
secratur, eo quod Longobardi Romam per circuitum pontifici sedis aposlolicw hoc universitalis nomen
obsiderent, nec posset quisquam inde progredi. Hic oblalum est, sed nidlas unquam decessorum meorum
etiam EliaeAquilegiensiepiscopo, nolenti tria capi- hoctam profano vocabulouli consensit. Quia siunus
lula Chalcedonensis synodi suscipere, epistolam sa- patriarcha universalis diciiur, patriarcharum nomen
tis utilem misit, quam B. Gregorius adhucdiaconus cwleris derogalur. Ilem : Propterea sanctitas vestra
dictavit.inquoordine eum Constantinopolim misit; in suis epistolis neminem unquam universalem nomi-
ubi Euiichetem quemdam de fide resurrectionis er- net, ne sibi debilum subirahal, cum alteri honorem
rantem convicit in praesenlia Tiberii. Canones de offert indebitum, Item Joanni Constantinopolitano :

(G8)Cod. quae.
 1015 ANONYMISiECULl XII. 1016
Qui indignum te esse falebaris, ut episcopus dici de- A LXXVI. Martinus, sanctus confessor de civitate
buisses, ad hoc perductus es, ut despectis fralribus Tudertina provinciae Tusciae. Annos^vi, menses u,
episcopusappetas solus vocari. Nec slullo ac superbo usque ad annum Domini 655. Hie constiluil syno-
vbcabulo appellari conseniias. dumin urbeRoma cum cv Patribus. in qua Cyrum
LXIX. Bonifacius IV, nalione Marsus, de civitate el socios ejus,haereticum Sergium, Pyrrhiim, etPau-
Valeria, ex patre Joanne medico. Annos vi, menses lum, et Constantium imperatorem,et eorum sequacea
vni, usque ad annum Domini 617, cessante mense condemnat, qui unam operalionem et unam lantum
vn. Qui consliluit, ut vivente eo, alius eligerelur, naluram in FilioDei asserebant. Quam transcriberis
et tertio depositionis die e)us sepultus est in basi- misit per orthodoxos viros in Orienteni et Occiden-
lica B. Pelri. Hic ab eodem Phoca Pantheon, a Do- tem, et quartam synodum confirmavit. Hujus lem-
mitiano constructum, in honore omnium sancto- porihus Paulus Constantinopolitanus episcopus, Con-
rum dedicari lmpetravit. Hic dedil Iicentiam mona- slante imperatoreseduclo, legatos apostolicae sedis,
chis undique in sacerdotali officio mihistrare. eum de haeresi arguente carceribus, exsiiiis, et
LXX.. Deusdedit, natione Romanus, ex patre diversis suppliciis afflixit, et aliis calholicis, ubi-
- Stepbano subdiacono. Annos iii, mensem l, usque cunque potuit, persecutionem non modicam con-
ad annum Domini 620. Sub hoc terraemotus fuit, D citavit. Papa vero jussu haeretici imperatoris a
indictione vn, cessante mense i et semis. Qui cle- Theodoro Exarcho ad hoc misso, Romae in basilica
rum et sacerdotes dilexit paterne, eisque sumptus Sancli Salvatoris, quse Constantiana dicitur, com-
auxit. Cujus tempore Jerosolyma inter alias Pales- prehensus , et Conslanlinopolim adduclus, cum
tinae urbes a Cosroe, rege Persarum capta, el crux flecti nullalenus potuisset, exsilio in Cersonam LI-
Dominica in Persidem abducla est. ciae provinciam reiegatur, ubi vitam finivit, multis
LXXI. Bonifacius V, natione Campanus, de ci- in eodein loco signis usque hodie refulgons. Epis-
vitate Neapoli ex palre Joanne. Annos v, usque ad tolam Amando scripsit, cum uno decretali capitti-
annum Domini 625. Vir mitis et valde pius. Hic lo : Qui semel post suam urdinalionem ceciderit hi
constiiuit, el sub auathemate prohihuil, ut nuiltis lapsn, deinceps jam depositus erit, nullumcniesacer'
traheretur de Ecclesia. dotii poterit adipisci gradum.
LXXII. Honorius 1, natione Campanus, ex patre LXXYH. Eugenius I, natione Romanus, de regione
Petronio consule. Annos xm, usque ad annum Do- prima Aventinensi, clerieus a cunabulis, ex patre
mini 658, cessante anno i, mense vn. Hujus tem- Rufiniano. 'Annos n, menses ferme x usque ad an-
pore, Cosroe tyranno inlerfecto ab Heraclio imp. num Domini 658. Cessavit menses n. Vir beniL,mis,
crux Dominica Jerosolymis reducta est. Quae dies mitis et pius, etin conservandis suonun prsedeccs-
celebris toli Ecclesiae in honore Exaltationis S. Cru- sorum traditionibus attentissimus.
cis, id est xvm Kal. Oct. ab ipso statula est Rom. LXXVIII. Vitalianus, natione Signiensis, provin-
pontifice. Cujus etiam pontificatus tertio anno Ra- ciae Campaniae, de patre Anastasio. Annos xiv,,
gohertus filius Lotharii fortis et religiosi regis Fran- menses vi. Obiit indict. vn, anno Doniini 672,
cormn regnum adeptus est, annoIncarnationisDomi- mense n. Hic Regulam ecclesiasticam et vigorem,
nicse 628. Hic eliam Romoemullas ecclesias in ho- ut mos erat, omnino conservavit; sub quo Conslan-
nore Donrini et sanctorum ejus aedificavil et ador- tinus, sive Constans, Constantini iilius, filii lieraclii,
navit, Sahctae Agnelis, Sancti Apollinaris, Sancto- collecla synodo haeresim abdicavit, el pastea Ro-
rum IV Coronatorum; Severini, Pancratii, Luciae, manam Ecclesiam insigniter erexii, et ipsi papae a
Adriani, et multa alia laudabilia patravit. B. Petro evangelia aurea gemmis albis mirce ma-
LXXIII. Severianus, natione Romanus, ex palre gniludinis in circuitu ornata misit. Prseterea oblu-
Abieno. Annos n, Anno Dominicae Incarnationis lit ipsernel pallium auro lextum, loto exercitu ec-
640 cessavit, mense v, vir sanclus, mitis et pius. clesiam inlrante.
LXXIV. Joannes IV, nalioneDalmata, ex patre y. LXXIX. Adeodatus, natione Romanus, ex Mon-
Venantio Scholaslico. Annum i, menses viri, dies chis.de patre Joviniano. Annos iv, menses n. An-
x et vm, usque ad annum Domini 642. Cessavit no Domini 677, mense n. Cessavitmenses iv semis.
mense i et semis. Qui pecunia missa redemit ca- Vir valde mitis et pius, adeo, ut omnein hominem
plivos Christianos a barharis in Ystria et Dalmatia. a majore usque ad minorem libenter susciperet,
LXXY. Theodorus, nalione Grsecus, ex patre aegris compassionem exhiheret.
Theodoro, episcopo de civitate Jerosotyma, Annos vi, LXXX. Donus, sive Donatus, nalione Romanus,
menses fere vi, usque ad annum Domini 649. Ces- ex patre Mauricio. Annum i, menses v, usque ad
savit fere n, Hujus praesulaius anno iv, Pyrrhus annum Domini 678. Cessavit menses n. Qui inter
Constantinopolilanus patriarcha Sergii in sede et in alia bona studia porticum S. Petri marmore slravit.
haeresi successor, cum ab ipso papa dudum ante Hic dum essel diaconus, nrense Atigusto, ingens
damnatus ex Africa Romam venisset, et fictam poe- stelta per menses m, a galli canlu surgens apparuit.
niteniiam egisset, benigne susceplus et ab eo recon- LXXXI. Agalho, natus Siculus. Annos n, men-
ciliatus est. Postea vero reversus in errorem, de- ses vi, usque annum Domini 681, iniiiclione rx.
nuo ab ipso papa damnatus el analhemalizatus est. Cessavit anno i, mense vn. Stib quo sexta syno~
 1017 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1018
dus universalis CLPatrum conlra Macharium Antio- A consenlit, et synodum suscepit. Hic quod bsere-
chenum episcopum et socios ejus, qui unam vo- ticae synodo a Jusiiniano filio Constanlini hseretieo,
luntatem, et unam operalionem in Christo falsa opi- in urbe regia celebratse subscribere noluit, in qua
nione astruebant, Grsecosermone conscripta, tem- legali apostolicae sedis decepti suhscripserunt; ipss
poribus Constantini principis, Georgii Constantino- vero papa, pro eo quod qusedam capiluta extra ri-
politani, qui etiam in eodem errore fuit, sed corre- lum ecclesiaslicum fuerant annexa, non acquievit,
ctus est. lnter quos eliam duo legali RomanaeEccle- misso Zacharia prolospatario caplivum ad se ad-
siae erant, JoannesPortuensis.el Joannes diaconus; duci prsecepit. Quem Ravennates ereptum, Zacha-
qui condemnala haeresi prsefata, analhematizando riam urbe expellunt. Hic conslituit confraciinnem
conscripserunt ix capitula. Canonem slatuit : Sic fieri in indiviso corpore Christi, el posl confractio-
omnes apostolicm sedis sanctiones accipiendas esse, nem Agnus Dei ab Ecclesia decantari. Et rationem
tanquam ipsius divini prceceptipublicavoce firmatm. ostendit trium parlium sic : Triforme est corpus
LXXXII. Leo secundus, nationeSicula (69), depa- Domini : Pars oblala in calicem missa, corpus
tre Pairio. Menses ferme xr. Anno Domini 685,.Sub Christi quod jam resurrexit, monslral; pars come-
hac indiclione xi, die xvi Kal. April. in Parasceve sta, ambulans adhuc super terram; pars in altari
luna tola eclypsim passa est. Cessavit mens. n B usque ad missm finem remanens, corpus in sepid-
semis. Iste eloquentissimus, el in divinis Scriptu- cro; quia usque in finem smculi corpora sanclorum
ris satis instruclus, Graecse et Lalinse linguae peri- in sepulcris erunt (72). (Pars quw immcrgitur in sqn-
tissimus, ecclesias renovavit, ordinavit et dedicavit. guine, martyres in Iribulalione; reliqua, qum super
Iose eliameonstiiulum fecit, ut, qui ordinalus fuerit palenam poniiur, illam parlem Ecclesim, qum h>.
archiepiscopus, ab archivo ecciesim, nulla consuetu- mlerna pace est; tertia illos qui vivunt in quiele.)C&-
dine pro usu pallii, aut diversis ofjiciis Ecclesiw nones plures statuit. Hic invenit rnirse niagniiudi-
quidquam persolvere debeat. nis portionem de cruce Chrisli in sacrario B. Pe-
LXXXIII. Benedictus II, natione Romanus, de tri. Hic eliam B. Willibrordum ordinavit, et in
palreJoanne. Menses x, et post Paseha obiit anno Germaniam ad prsedicandum deslinavit. Ceadwal-
Dom. 685. Vir doctus et pius, et plurimis benefi- lum etiain regem Occidenlalium Saxonum Ronise
ciis ecclesias restaurans, imperante Constantino, baptizavit, el ibidem in Albis mortuum sepelivi',
apud B. Pelrum sepullus. « Statuit etiam, ut in solemniis bealse Marise li-
LXXXIY. Joannes Y, nalione Syriis, de provin- tanise exeant de S. Adriano, et ad S. Mariam po-
cia Antiochia, ex patre Cyriaco. Annum i, usque pulus occurrat.
ad annum Domini 686, menses ferme m. Hic, cum " LXXXVII. Joannes YI, natione Grsecus.Annos m,
esset diaconus, missus est ab Agaihone papa Con- menses JI, usque ad annum Domini 705. CessaviL
slantinopolim cum aliis ad confirmationem sextse mens. l semis. Hic ad Gilulfum ducein Lombardo-
synodi, quam Constantini principis edicto ruuni- rum, qui Benevenlanam Campaniam igne, gladio
lam reddidit. Yir erudiius et discrelus. et captivilate vaslavit, et cum non essel, qui ejus
LXXXY. Conon oriundus ex patre Traseceo, impetui resisteret, missis ad eum sacerdolibus et
menses xi, usque ad annum Domini 687. CessaviS. donariis plurimis universos redemit captivos, alque
mens. fere m. Vir provectae aetatis, summae inno- bosles domum redire fecit.
cenlise, sanciseque simplicitalis; qui B. Kilianum LXXXYUI. Joannes YU, similiter Graecus natio-
ordinavit, el eum in Franciam Oriehlalem direxil. ne, de patre Platone. Annos n, menses fere vni,
Iste etiam cum duobus aliis terlius electus est, usque ad annum Domini 708. Cessavit nienses m.
ouorum unus Theodorus, etaller Paschalis(70).... Qui inter multa opera illustria fecit oratorium
LXXXVI. Sergius, natione Syrus, ex patre Ti- Sanclse Dei Genitricis opere pujcherrimp intra ec-
berio in Panormio Sicilise. Annos xiv, menses IX. clesiam B. Petri apostoli. Qui regimeii aposlolaius
Obiii indict. xiv, Tiberio imperatore, anno Domini P sponte dimisit, et se monachum fecit.
701. Cessavit mens. ferme n. Hic eliam dissentien- LXXXIX. Sisinnius,?nalione Syrus, patre Joanne.
libus in duorum electione partibus, tertius Dei uu- Diebus xx. Qui podagricus subilo obiit anno Do-
tu electus est. Unus autem eorum Paschalis no- mini 708, quo supra. Cessavit menses u.
mine propter incantationes, de quibus judicio Ec- XC. Constantinus, natione Syrus, ex palre Joan-
ciesiae conviclus est, in monaslerium est retrusus, ne. Annos vn, usque ad annum Domini 715. Hic
uhi impcenitens post quinquennium prae duritia in Grseciam ad imperatorem venit indicl. rx, et re-
cordis mortuus est. Sub quo Synodus Aquileise versus est x. Cui Philippicus lilteras pravi dogma-
colligilur, quse ob imperiliam fidei quintum uni- lis misit, quas ille respuit, et hujus rei catisa fecit
versale concilium suscipere diffidil, donec saluta- picturas in porlicu Sancli Petri, quse acta vi san-
ribus beali papae Sergii monitis instructa (71), et ctaram synodorum conlinebant, quas ipse Con-
ipsa huic cum cseteris Chrisli Ecclesiis annuere stantinopoli jusserat auferri. Hic Justinianum iinpe-
(69) lia codex. (72) Hsec verba subjuncla erant elogio Sergii,
(70) Caetera erasa sunt. seque antiqua, et forte eadem , qua reliqua exara-
(71) Cod. inslructi. ta sunl manu.
 1019 ANONYMlSiECULI XII. 1820
ratorem poenitentem absolvit pro eo , quod Gallici- A corum regi navali iliuere direxit per Anastasium
num patriarchani csecaverat, et dederat episcopa- episcopum, virum sanclissimum, et Sergium pre-
tum Cyro, qui erat abbas in Poiito, qui etiam eum sbyterum, poslulandum a prsefato Carolo; ut eos
exsulem alebat, dum a regno expulsus fuit. Ana- a tanta oppressione Lombardorum liberaret. Leo-
stasius imperalor Conslantino papae litteras misit nem etiam imperalorem a communione Ecclesise
Romam per Schotasticum patricium, el exarchum abscidit, el totam Italiam cum Roma ab eo averlit.
Italiae, quibus se fautorem catholicae (idei el san- Hic Graeca Laiinaque lingua erudilus, psalmos
ctorum vi conciliorum praedicalorem esse docuit. omnes per ordinem memoriter lenens, et in eorum
XCI. Gregorius II, nalione Romanus, ex patre sensibus sublilissima exercitatione fuit elimatus.
Marcello. Annos xv, menses fere ix, indict. xiv, Canonem statuil. Obiit in Kal. Decemb.
obiil. Hic vir caslus et in divinis Seripturis erudi- XCIIl. Zaeharias, nalione Grsecus, ex patre Po-
tus statuit, ut quinta fer-ia Quadragesimali tempore locronio. Annos x, rnenses m. Obiit indict. v. Id.
jejunium atque missarum soiemnilas (ieret, quod Marlii, anno Donrini 752. Vir miiis et suavis omni
B. Melciades papa prohibuerat; ne quinta feria et bonitate ornatus, dilectus ab omnibus, tardus ad
Dominica fieret jejunium. Hic Leonis et Cohstan- irascendum velox ad miserendum , nulli malum
lini imp. lempore fuit, et in Germania per Boni- B pro malo reddens, neque vindictam secundum me-
facium archiepiscopum, quem ordinavit, verbum rita tribuens; sed pius et misericors. Hic invenit
salulis prssdicavit. Wivilonem Laureacensem ar- totam Italiam turbatam et ducatum Romanum a
chiepiscopum ordinavit. Hujus etiam tempore qui- Luiprando Lombardorum rege. Hic slatuil, ut iv
dam seducior Tiberlus cognomento Petasius, qui feria ante Quadragosimam cinercs benedicerentur,
sibi regnum Romani imperii usurpare conaba- et super capila fideiium ad ostendendam verse con-
tur, et imagines tam Salvaloris, quam suae Ge- trilionis humililatem , quae per jejuniuminchoatur,
nitricis et sanclorum igne cremare, et pictas de- aspergi. Hic etlam Dialogum B. Gregorii de Lati-
albare jussit, pro qua re multi passi sunt, et no in Grseeum transtulit, et P. Georii marlyris caput
Germanus Constanlinopolitanae Ecclesise anlistes in capsa reconditum reperit, el in Romanam urbem
pontificatu est privatus. m Ral. Decemb. obiit. Ca- transtulit. Pippinum jussit regem conslitui. Multa
pitula scripsit x et ix omni Ecclesiae servanda cum ad Bonifacium archiepiscopum, quem Gregorius in
Patribus XXXIII , eaque sub analhemalis v^nculo al- Germaniam mittens consecravit, scripsil ulilia.
legavit. Hoc tempore Graecorum cessaute auxilio, XCIV. Stephanus II, natione Romanus, ex palre
et Longobardorum grassante oppressione Romanum Constantino. Annos v, mensem fere i,. usque ad
imperium pervenit ad Francos. annum Domini 757. Hic est, cujus rogatu Pippinus
XCII. Gregorius III, natione Syrus, ex patre rex contra Aistulfum Lombardorum regem ivit;
Joanne. Annos x, menses ferme viu. Hic subito, csesis multis Lombardis, receptis eliam XLobsidi-
dum in exsequiis anteeessoris sui anle feretrum esset bus et jurejurando interposito, ne amplius Roma-
i.nvenlus, vi abstractus, in ponlificem est eieclus. nam infestaret Ecclesiam, obsidionem solvit. Nam
Fuit eliam Leonis et Constantini imp. tempore et Papiam, in qua ipse rex 1'uit,obsederat. Hujus eliam
perseculione, quae per ipsos mota est, grassante tempore adveniens Humaldus dux Equitanise (73)
ad dislractionem sanctarum imaginum ipsos com- ad limina apostolorum, ibi se serviturum promisi'.
monuit, ut resipiscerent, et commoniloria scripta Qui postmoduin diabolica fraude deceplus, votum
eis misit, sicut et prsedecessor ejus fecerat ; sed frangens Lombardorum expeditioni maligne se an-
nihil profecit. Unde majori ardore lidei permolus, nectens, sicut meruit, Iapidibus vitam digna morte
synodale decretum rcsidentibus secum ar. hiepi- iinivit. Hoc teuipore Ecclesia Romana a regibus
scopis Antonino Gradense, et Joanne Ravennalense, Ilatise magnam patitur persecutionem. Hujus aLClo-
et caeteris Hesperise partis episcopis xcni tam epi- ritate deposilo, ac detonso Hilderico rege , imo in
scopis quam presbyleris , quam eliam diaconus D monasterium misso, eleclus est Pippinus rex Fran-
statuit, ut si quis deinceps sanctarum imagiirum corum, Caroii primi filius , et a sancto Bonifacio
blasphemator existeret, exlorris esset a corpore et Siogunlirio archiepiscopo Suessionis ad regnum
sanguine Domini; quod sua subscriplione omnes consecratur.
firmaverunt, et sanctas imagines erigi fecit. Adje- XCV. Paulus, natione Romanus, ex palre Con-
cit etiam in canone dicendum : Intra quorum con- stanlino. Annos x, mensem r, usque ad annum
sorliim, elc, quam instilutionem in tabulis lapi- Domini 70T. Hic ab atiis Consiantinus ponilur.
deis conscribi fecit. Eo tempore deprsedalur Cam- XCYI. Stephanus III, natione Romanus, ex patre
pania a nefandis Lombardis et rege Leuprando; Oiivio. Annos iv, menses fere vi, usqtie ad amium
qui veniens Romani in campo Neronis , multos no- Domini 772.
biles de Romanis, more Lombardorum totondit at- XCYII. Adrianus I, natione Romanus , ex patre
que vestivit. Pro quo vir Dei dolore constrictus Theodoro. Annos xxiv, menses x, usqus ad annum
claves cx confessione B. Petri Carolo primo Fran- Domini 796. Qui Carolum Romam venire ad defe-

(75) ha cpdex pro Aquitania

1021 HISTORLTROMANORUMPONTIFICUM. 1022
rendas (74) res Ecclesise postulavit. Carolus ergo A «' melius a vobis aoscidutis rebelles cogiiationes^
rex Rouiam veniens, Papiam obsedit, ibique relicto Rex autem post hanc satisfactiouem, in qua xn
esercituin sancta resurrectione ab ipso papaRomae episcopos fautores habuit, in adversarios vindictam
honorifice susceptus est. Post sanctam vero resur- faciens, quosdam occidit, alios exsilio destinavit.
rectionem reversus Papiam , cepit Desiderium. Canonem staluit.
Deinde Romam reversus constituit ibi synodum XCIX. Stephanus IY,natione Romanus, ex patre
cum ipso papa in palriarchio Laterani in ecclesia Marino. Menses vn. Iste diaconus Leonis papse fuit.
S. Salvaloris cumcLivreligiosisepiscopiset abbati- Ohiit anno Domini 817, a quo Ludovicus magni Ca-
bus. Papa autem cum universa synodo tradiderunt roli filius imperator fitj
Carolo jus etpotestalem eligendi pontificem, et or- C. Paschalis natione Romanus, ex patre Bonoso.
dinandi apostolicam sedem. Dignitatem quoque ei Annos vn, mensem fere i, usque ad annum Domini
patriciatus concesserunt. Insuper archiepiscopos, 824. Quo mortuo, cum in locum ejus duo per con-
episcoposper singulas provincias ab eo investiluras tenlionem populi fuissent electi, Eugenius tanren
accipere diQiniunt, et ut, nisi a rege laudetur et archipresbyter lituli Sanclae Sabinse vincenle nobi-
investiatur, a nemine consecretur episcopus. Et lium parle subrogalus atque ordinatus est (76). A
quicunque contra hoc decretum esset, analhematis B quo Romani pontificis electio a Ludovico primo
vinculo eum innodavit, el nisi resipisceret, bona ipsi et Romanis conceditur.
ejus publicari prsecepit. Papa vero in die sancto CI. Eugenius II, natione Romanus. Annos IV,
Paschae prsesente Carolo imp. anathematizavit menses fere vin, usque ad annum Domini 818. Iste
Thassilonem ducem Bavvarise,nisi in omnibus obe- Ratfrido Favianensi, et Methodio Speculi Juliensis,
diret eidem imperatori et fiiiis ejus , ac genti qui et Ouguturensis, et Alcuino Nitranensis, An-
Francorum, sicut juraverat patri suo Pippino et noni Vetuariensis sanclarum Ecclesiarum episcopis
sibi. Quod si nollet, et sanguinis effusio fieret, vel scripsit, et Urolfuni Laureacensem archiepiscopum
aliud malum, hoc super eumdera ducem et ejus eis rectorem transmisit et commisit, et jus metro-
consentaneos esset, rex vero el sui a culpa immu- politani ei privilegio consignavit.
nes essent. CII. Valenlinus, natione Ronianus, ex patre Pe-
XCYIIL Leo III, natione Romanus, ex patre tro.Diebus XL, annoDomini quo supra. Pro brevi-
Azuppio. Annos xx, merises x, usque ad annum tate temporis nihil digrrum memoriae fecit.
Domini 816. Hic a. Romanis in majori Leatania CIII. Gregorius IV, nalione Romanus, ex palre
excsecatus, et lingua ex parte privatus est, sed per Joanne. Annos xvi, usque ad annum Domini 844.
Wirimundum abbatem et Winigisum ducem Spole- Iste Theodosium, quem Eugenius papa prius pre-
lanum ereptus, el in Saxoniam ad regem Carolum sbyterii Iionore privaverat, sanctae Signinae Eccle-
perductus est. Sequenli anno ab eodem principe siceconsecravit episcopum.
Romam reduclus et restitutus est. Qui in ecclesia CIV. Sergius II, nalione Romanus, ex palre
B. Petri coram rege et omni populo evangelium Sergio. Annos m, usque ad annnm Domini 847.
porlans, ambonem conscendit, invocaloque sanctae CV. Leo IV, nalione Romanus, ex patre Rodo•
Trinitatis nomine, jurejuiando ab objectis se crimi- aldo. Annos IX, menses ni, usque ad annum Do-
nibus expurgavit in hunc modum : Luditum (75) mini 856. Iste tradidit Adehvino Juvavensi archi-
est, fralres charissimi, el divulgalum per multa loca, episcopo beatum martyrem Hermem secum ad se-
qualiter hominesmali adversum me insurrexerunt, et dem suam deducendum. Canonem scripsit episcopis
debilitare voluerunt, et miserunt super me gravia cri- Britannise : Quod pontificum Romanorum staluta
mina. Propter quam causam iste clemenlissimuset se- prm aliis sunt habenda; et alia plura Lolhario Au-
renissimus dominusCarolus una cum sacerdotibus el guslo de capilulis imperialibus conservandis. Item
optimatibus suis islam penenit ad urbem. Quamob- aliud ipsi: Ut, sicut Romana lex haclenus viguit, et
rem ego Leo, pontifex Romanm Ecclesim a nemine Ti pro nullo hominum est corrupla, ita el nunc suum
judicalus, neque coactus, sed spontanea mea volun- robur obtineat. lste commonuit Lotharium el Lu-
lale purifico me in conspeclu veslro coram Deo el dovicum decanonica el justa electione et consecra-
angelis ejus, qui conscienliam meam novil, el B. Pe- tione Romani pontificis.
tro, principe apostolorum, in cujus conspeclu con- CYI. Benedictus 111,nalione Romanus, ex patre
sisiimus; quia istas criminosas et sceleralas res, quas Petro. Annos II, menses vi, usque ad annum Do.
Uli mihi objiciunt, nec perpelravi, nec perpetrare mini 859. Quo consona lolitis Urbis acclamatioae
jussi. Teslis est mihi Deus, in cujus conspectu con- electo clerus et populus et proceres decrelum mani-
sistimus, el incujusjudicium venluri sumus. Eihoc bus propriis roboranles, Lothario et Ludovico
propler suspiciones malas tollendas mea spontanea principibus deslinaverunt. A quibus laudatus, le-
volunlale facio, non quasi ego hanc consueludinem gatorum, quos de hac causa miserant, prsesentia et
aul decretum in sancta Ecclesia successoribus, nec cnllaudatione est consecratus.
non et fratribus et coepiscopisnoslris imponam, sed CYH. Nicolaus, natione Romanus, cx patreTheo-
(74) Sic codex f. defendendas. (76) Sic cod. tocus corruptus.
(75) F. lucidum, t<e/judicalmn.
 «23 ANONYMIS.ECULI XII.. 1024
doro. Anrios.ix, menses ix , usque ad annum Do- A j CXI. Adrianus III, natione Romanus, ex patre
niini 868. A qtio Lotharius pro Tueiberga regina, Benedicto. Annum i, menscs iv, usque ad annum
quam repudiaveral Gualdrada superducta quoruin- Domini 886.
dain episcoporum astipulatione, post crebras ad- CXII. Stephanus V, nalione Romanus, ex palre
moniliones cominunione privalur. Ipse Adahvino Adriano. Annos paulo plus vi, usque ad anitum
Juvavensi arcbiepiscopo scripsjt de muliere, quaei Doinini 892. Canonem staluit i, quod de manifesta
superposito velamine finxit se monialem esse , et; etiiola plurimis causa non sunl quarendi lestes;
postea ad nuptias rediit; ut pcenitenlianrde illu- quod Leoni Zianensi episcopo scribil.
sione agat, el vertatuf ad id quod spopondit. CXIll. Formosus prius episcopus Portuensis ex
CYIH. Adrianus H, natione Romanu-s, ex palre palre Leoiie. Annos IV, menses vn, usque ad an-
Jalario episcopo. Annos v, usque ad annum Domini num Domirii 896. Cujus consensu Arnolfus rex,
873, a quo Lolharius a Nicolao excommunicalus, filius Carolomannr, Romam armis cepit. Rex etiam
Romam rediens susceplus, cum se de itialis crimi- cum magno Iionore susceptus ab eo, ante confessio-
nibus excusare vellet, sibique hoc judicium papa nem B. Petri eoronatus imperator creatur ab eo.
proponeret; ut, si innocens esset, fiducialiler ad Unde etiam vehemenier affligebatur ab eis. In cujus
communionem accederet; accessit temerarius, et' B ingressu uleiscendo papae injuriam multos Roma-
de manu Apostolici judicium sihi suisque csmpli- norum principes obviam sibi properantes decollare
cibus sumpsit. Nam non multo post ipse, suique praecepil. Causa autem simultalis inler Formosum
fautores subita morle perierunt, tanlaque cla.des papam el Romanos haec fuit. Formosi decessore
hanc preesumplionem divinilus subsecuia est, ut in defuncto, Slephanus quidam Romanse Ecctesise
ejusdem Lotharii regno tola virtus ae nohilitas non diaconus erat, quem Romanorum pars qusedam sibi
.peslesed quasi hpstili gladio simul delela vide- papam elegerat; quaedahi vero pars non infima
retur. Primo enim ab ipso papa Lotharius inler- nominatum Formosum Porluensis civitalis episco-
rogatus, si monilis antecessoris sui doinini Ni- pum pro vera religione, divinartimque doclrina-
colai pro Teiberga regina acquievisset, et ille rum scientia papam sibi fieri anhelabat. Nam dum
dum se injuncta servasse falso affirmaret, corpus in eo esset, ut Stephanus apostolorum vicarius or-
Domini, sicut supra dictum est, sumens, poenas in dinari debuisset, ea, quse Formosi favebat partibiis,
via solvit. pars, Slephanum non mediocri iumuilu et injuria
CIX. Joannes VIII, hatione Roihanus, ex patre ab allari expeilunt, el Formosum papam consii-
Gundo. Annos x, usquead annum Domini 885. (,, tuunt. Descenditque Stephanus in Ttisciam, quaie-
Qui Ludovicum imperatorem a sacramento, quod EUSAdalberti, potentissimi marchionis auxilio juva-
coactus ab Adelgiso duce pro conservanda vila fe- fetur; quod et faclum est. Nam,, Formoso defunclo
cerat, absolvit. Qtii eliam per venenum a quodam atque Arnulfo imperatore in propria reverso, et
suo propinquo sibi dato, deinde malieo in cerebro pediculorum cruciatu, qui piirialis diciiur, exstin-
percussus obiit. Ipse eliam Photium Constantino- cio, hic, qui post Formosi necem constilutus esi,
polilanum palriarcham, a Nicolao depositum, in- expellittir, Stephanusque papa per Adalbertum con-
terventu augustorum Basilii, Leonis, Alexandri siiluilur. Quo constituto, ut impius, doctrinarum-
restituit. ln libro Gothicae Iegis diversa inveniunlur que sanctarum ignarus Forniosum de sepulcro ex-
ab eo staluta. De sacrilegio, quod infra xxx passus trahere, aique in sedem Itomani poutificatus sacer-
ab ecclesia in circuilu vel in domibus, quae sunt dotalibus vestimentis indutum coilocare praecepii.
infra passus, aliquid inde eripiendo, committitur, Cui et ail : Cum Portuensis episcopasesses, eur am-
seu clericis aut nionachis, sive ecclesiasticis per- bitionis spiritu Romanani universalem sedem usur-
sonis aliquid mali seu damni intulerit. Non enim pasli? His expletis, sacratis mox exulum vestimen-
capellae, quse infra ambitum murorum caslellorum tis, digitisque tribus abscissis in Tyberim jartari
sunt ponuntur in hac observatione. Ilem de com- D I praecepit, cunctosque, quos ipse ordinaverat, gradu
pensatione sacritegii quam Justiniauus <in v libris propriodepositos, iterum ordinavit. Quantse aulem
auri conslituil, ipse in xxx libras argenti exami- aucloritatis, quanlseque religionis papa Formosus
nati, id est sexcentorum solidorum summam ar- fuerit, hinc colligere possumus, quia dum a pisca-
genti purissimi hanc emendationem illis statuit toribus postmodum corpus ejus esset invenlum,
faciendam, ad quos querimonia sacrilegii juste atque ad B. Pelri ecclesiam deportatum, sanctortini
pertinueril. Et Michaeli Bulgarorum regi : Si ab qusedam imagines hunc in loculo posilum venera-
cxcommunicatis sacramenta'suscipilis, constat ido- biliter salulaverunt.
lolatriam , ut schismalici efficeremini fecisse. Et CXIV. Bonifacius VI, nalione Roniaims, ex palre
multa alia. Quod querimonias Ecclesiarum, qui in Adriano episcopo. Diebus' xv. Qui podagra periit
dignilalibus sunt, altenlius debent audire. anno ipso. Ipse expulsus est pqst morlem Formosi
CX, Martinus, nalione Gallisana, ex paire Pa- a Stephano.
lumbo presbytero. Annumi, menses vu, usque ad CXV. Stephanus VI, natione Romanus, ex patre
annum Domini 885. Iste ftiil archidiaconus prsede- Joanne presbylero, prius episcopus Campanise.
ccssoris sui. Annum i, mensem i. Qui digne propter effossum
10-23 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1028
Formosum ejeclus periit. Nam lyrannis Peringario A , obedientes et adjutores essent, lanquam ei, cui vi-
et Lamperto favens, et odio habens, Arnulfum im- cem suam comrniseral.
peratorem, Formosum papam, sicut supra diclum CXXX. Stephanus VIII, nalione Romantis. Annos
est, vin posl obiium ejus mense effossum, et in iri, menses fere iv, usque ad annum Domini 942.
sella ejus positum, loquente pro eo diacono, crimi- CXXXI. Marinus II, nalione Romanus. Annos m,
natum et quasi convictum degradavit, et per crura menses vi, usque ad annum Domini 945.
de ecclesia protractum in Tiberim projici praecepit. CXXXII. Agapitus II, natione Romanus. Anuos
Sed divinis per merita ejus miraculis lerriti cives fere x, usqueadannum Doniini 955. Cujus tempore
Romani, non multo post tempore Stephanum digne synodus Ingelheim prsesente Ottone, et Ludovico
crucialum ejecerunl, Formosumque in sepulcrum regibus propter Adelberonem sancti Udalrici nepo-
suum reposuerunt. Iste ab aliis Sergius Romanus tem colligitur. Cui synodo vice papae Agapiti Mari-
diaconus esse dicitur. nus episcopus prsesedit, et cum xxx episcopis Teu-
CXYI. Romanus, natione Gallisana, ex patre loniae subscripsit. Hic eliam Gerhardum Laurea-
Constaritino.Menses fere v, anno Domini 898. censis Ecclesiaepastorem in culmen melropoliianum
CXVH.Theodorus II, natione Romanus, ex patre subliniavit, et litem inter ipsum et Heroldum Sak-
Focio. Diebus xx, anno Domini, quo supra, burgensem de bonore archiepiscopii agilatam per
CXVIII. Joannes IX, nalione Tyburles , ex patre dislerminatores utriusque parochise sedavit; ita, ut
Rampoaldo. Annos n, usque ad annum Doniini •HeraldoOccidenlalis Pannonise curarn committeret,
900. Geraldo vero Orientalis Pannonise, regionemqtie-
CXIX. BenediclusIV, natione Romanus ex palre Avarorum, alque Maraharorum, sed et Sclavorum,
Mammolo. Annos m, menses v, usque ad annum qui vel lunc Christiani, vel adhuc Christo lucrandi
Domini 904. erant, credidit, et vicem apostolicam in illis par-
CXX. Leo V, nalione Ardeas de Lompampi. tibus praedicandi et episcopos conslituendi, om-
Menses n. Anno Domini, quo supra. lsle presbyler niaque disponerc, ac si ipse prsesens esset, con-
forensis fuit. stituit.
CXXI. Christophorus, nalione Romanus, ex palre CXXXIH. Joannes XII, qui et Octavianus, na-
Leone de titulo Damasi prius cardinalis. Menses iv, lione Romanus, ex palre Alberico. Annos vin,.
qui dejectus monachus factus est, anno Domini, menses iv. lste a quibusdam culpatur, et dicilinr
quo supra. tolam vitam suam in adulterio et vanitate dedu-
CXXII. Sergius III, nalione Romanus, ex patae Q xisse. Cujus temporihus Otlo imperator primus
Benediclo. Annos vn, menses m, usque ad annum hujus nominis Heinrici regis (ilius, Romam veniens,
Domini 912. ab eo honorifice susceptus esl. Cum quo ipse prae-
CXXIII.Anastasius III, natione Romanus, ex pa- dictus imperator mullum decerlavit, sed a nequitia
tre Luciano. Annos n, menses n, usque ad anntun sua nunquam potuit eum removere. Consilio nam-
Domini914. que habito iterum Romam venit, ut ipsum scelera
CXXIV. Lando , natione Sabinensis, ex patre tum a lanta nequitia revocarel. Cujus ut audivit ad-
Tainu. Menses v, anno Domini 915. ventum, Campaniam fugit, et in monlibus ibi latila^
CXXV. Leo VI, natione Romanus, ex patre Chri- vit. Tunc omnes Romani uno consensu et una vo-
stophoro primicerio. Menses fere III, anno Domini luntate clerici el Iaici rogaverunt imperatorem, ut
sanctae Ecclesiae dignum ponlificem el pium recto-
quo supra.
rem Iribueret. Quibus ait : Eligite, qui dignus sit, et
CXXYI. Joannes X, natione Ravennas, ex patre
libentissime vobis eum concedo. Et elegerttnt om-
Joanne. Annos xiv, menses n, usque ad annum ego
nes communiter tam clerici quam laici dominum
Domini 929. Hic per quamdam meretricem Theodo-
ram papa dicitur esse constilutus. Leonein, virum venerahilem protoscriniariuin sum-
D mae sedis apostolicse. Imperatore itaque recedenle,
CXXYH. Stephanus VII, nalione Romanus, ex et Leone in sede manente, Romani foras eje-
ipsum
patre Teudemimdo. Annos m, mensem i, usque ad cerunt, el Joannem illum sceleratum in sedein re-
annum Domini 951. duxerunt. Unde fames, et ingens persccutio et tri-
CXXVIII.Joannes XI, natione Romanus, ex patrei bulatio civilati evenit. Dominus itaque Leo sanus c!-
Sergio papa. Annos iv, usque ad annum Domini vitatem exivit, el Spoletum ad imperatorem venil.
915. A quo honorifice susceptus contra Romanos parat
CXXIX. Leo VII, natione Romanus. AnnOs m, insidias. Quo venienle, in Reatinam civitatem Ro-
menses vi, usque ad annum Domini 938. Isle Ger- manorum nuntii anle suam praesentiam venerunt,
hardo Laureacensi archiepiscopo palliutn transmi- et mortem Joannis nuntiaverunt, et de electione et
sit, et fidem ejus, licet breviter scriptam, appro- consecratione Benedicti diaconi rogaverunl; sed ni-
bavit, quam tamen lalius explanare dicil eumi hil oblinuerunt, sed tale ab eo responsum accepe-
debuisse. Scripsit etiam Egeloifo Juvavensi archie- runt : Quatido dimisero ensem meam, tunc dimittam,
piscopo, Ratisponensi, Frisingensi, Sebonensi epi- ut dominum Leonempapam incalhedraS. Peiritwn
scopis, ut ei in omnibus ecclesiaslicis negotiis; restilnam. Nunlii vero reversi eumdem Benedictum
1027 ANONYMIS^ECULIXII. 1028
prsefatum contra voiuntatem imperatoris elegerunt. A CXXXVl. Joannes XUI, natione Romanus, ex pa^
Quod audiens imperator, plus in ira exarsit, et ci- tre Joanne episcopo, prius Narniensis episcopus.
vitatem undique circumvallavit, et diversis modis Annos vn, usque ad annum Domini 902, qui com-
eos circumquAque afllixit. In tantam itaque caplivi- muni omnium efeclione in sede sedil. Iste vir do-
tatem eam deduxit, ut modius furfuris xxx argen- ctus, et honnrifice eruditus divinis et canonicis li-
teis emerelur. Quarn pestilentiam cives ferre non bris, a cunahulis in clericali ordine manens, in La-
valenles.Benedictum quahivis innocentem impera- leranensi palatio osl.iarius psalmista, Iector, exor-
tori tradiderunt, et domirium Leonem receperunt, cisla, acolythus, subdiaconus, diaconus in eadem
sacramento faclo super corpus B. Pelri; et di- Romana Ecclesia per dislinclos ordines est ordina*
misit eis imperator offensam, et recessil in Gal- tus, et ila, Deo volente, legitime et cahonice ponii-
liam. fex est ordinatus. Postquam sedit menses n et dies
CXXXIV. Leo <annum unum, menses m de re- xvi, compiehensus est a Rofredo comite, et Pelro
gione, quse vocatur Clivus Argentarii, expatre Joan- praefeclo cum populo Romano, el miserunt illum in
neprotoscriniario, natusRomse, viromni honestate exsilium in Campaniam, et mansit in ipso exsilio
prseclarus. Qui ejecto ab imperalore Oltone Joanne, menses x et dies xxvin. Post mortem vero Rofredi
ut dicilur, scelerato, communi electione tam cleri B reversus est Romam, et veniens Olto imperator
quam populi assumpius, consecratiis est in Roma- magnam vindictam de populo Romano fecit ;
num pontificem per mensein Decemb. in Lalera- alios in patibulo suspendit, et alios in exsilium
nensi patriarchivo. Ilic fecit ordinationes in eodem misit.
mense, pfesbyleros VII, diaconos u. Hic collecta sy- CXXXVII. Benedictus VI, natione Romanus, ex
nodo Romse in ecclesia S. Salvatoris, ad exempluni palre Hiltibrando. Annum i, menses x, qui a Roma-
Adriani apostolicse sedis episcopi, qni domind Ca- nis criminatus et in caslello S. Angeli a Crescentio
rolo invictoriosissimo regi Francoriim et Lonibardo- relegatus, et strangulatus est; eoque.adhuc vivenle
rum palriciatus dignilatem, ac ordinationem apo- Bonifacius ordinalus est, et slatim pulsus, et Con-
slolicae sedis, et investittiram episcoporum conces- slantinopolim petiit sub Ollone imp. adhuc primo,
sit, ila : Ego Leo, servus servorum Dei, episcopus anno Domini 974. Secundum alios Donus, se-
cum cunclo clero acpopulo Romano consiiluimus, cundum alios Bonifacius. Donus annum uimm, men-
confirmamus ac corroboramus, et per nostram aposlo- ses vi. .•
licam auctorilatem concedimus, atque largimur do- CXXXYIII. Bonifacius vu, natione Romanus, ex
mino Otloni primo, regi Teutonicorurn, ejusque suc- „ palre Ferrutio, qui statim pulsus Conslantinopolim
tessoribus hujus regni Ilqliw in perpeiuum lam sibi petiit, et Benedictus prius Sutriae episcopus sub-
fttctiltatem eligendi snccessorem, quam summw sedis stituilur. Qui Bonifacius imo Malefacius prius ma-
apostolicm pontificem ordinandi : ac per hoc archi- le ordinatus, et expulsus fuerat, et itercm male re-
epiicopos, seu episcopos, ul ipsi ab eo inveslitnram versus, pessime poslremo defunctus sedit annum
suscipiant, consecralionem autem, unde debent, ex- fere unum.
cepiis liis\ quos imperalor pontifici et archicpiscopis CXXXIX.Benedictus VII, natione Romanus, ea
conCessft,el ut nenio deinceps cujuscunque dignitatis palre David, Sutriae etiam episcopus. Annos ix, us-
vel reiigiosiialis eligendi, vel patricium sive pontifi- que ad annum Domini 985. Ipse Ottoni imperatori
sem sttmmmsedis apostolicm,aut quemcunqueepisco- II, et Heiitrico duci Bavarise, et archiepiscopis Teu-
pum ordinandi habeat facultatem, absque consen.su lortise scripsit, el Laureacensi Ecclesise honorem
imperaloris ipsius, qui tamen fiat absque omni pecu- metropolitanum reslituit; Pilgrimo ibi sex episco-
nia, et ipse sit palricius et rex. Quod si a Deoel po- pos sufrhiganeos assignavit, ita videlicet, ul Salz-
•puloquis episcopus eligatur, nisi a supradicto rege burgensis Ecclesia superioris Pannonise, ista vero
laudelur et inveslialur, non consecretur.Si quis conlra inferioris Pannoniae episcopos haberet. Cui eliam
hanc uposiolicam auctorilatem aliquid molialur, D Pilgrimus fidem suain in epistoia sibi transmissa
hunc excommunicaiionisubjacere decrevimus, et nisi luculenler exposuit, et pro pallio transmitiendo ro-
resipuerit, irrevocabiliexsilio puniri, vel ultimis sup- gavit.
}'.iciis feriri. Iste Otto ideo primus rex Teutonico- CXL. Joannes XIV, qui et Petrus, natus Papise.
rum vocatur, non quod primus apud eos regnaverit, Sedii menses vm. Quem superior Bonifacius rever-
sed quod primus ex eis imperium ad Teutonicos sus Constanlinopoli, ubi fugerat, comprehensum, et
Francos revocaverit. in Casleilo S. Angeii in custodiam per iv menses
CXXXY. Benedictus V, natione Romanus, ex pa- inedia altritum jussit occidi. Cujus sede poslea per
tre Joanne. Sedit menses n, quo ejecto, ut diclum menses xi, invasa subilanea morte prseventus, odio
est, Leonerii imperator restituit, et Benedictum in suorum post mortem csesus et Ianceatus, nudato-
Saxoniam misit, ubi in Bremensi archiepiscopalu que corpore ante Conslantini caballum in campo
finivit in exsilio vitam. Cujus ossajussu lerlii Ol- projectus, mane a supervenientihus clericis est se-
tonis Romam reportata venerabiliter sunt sepulta. pultus.
Leo tamen inulta mala perpessus est a Romanis se- CXLI. Joannes XV, natione Romanus, ex patre
cundo. Leone presbylero. Annos x, menses vn, qui et ora-
1029 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1050
torium Sanctae Maria? in gradibus pictura decora- A CXLIV. Sica, ab* aliis Joannes dictus, annum
vit. Hic obiit anno Domini 996. unum.
CXLII. Gregorius Y, qui et Bruno, nalione Fran- CXLV. Joannes XYI, annum i.
cus, ex patre Ottone duce, matre Judilta. Annos III, CXLVI. Joannes XVII, qui et Fasanus, de palre
menses ix, usque ad annum Domini 999. Cui rebel- Urso, malre Stephania, post annos quintum et di-
lans Crescentius in Castello S. Angeli captus, et midium in sancto Paulo monachus discessit.
truncafus per pedes stispensus est. Cujus sedera CXLYII. Sergius IV, qui et Petrus, Os porci co-
Joannes Grsecus cognomentn Philagathos episcopus gnominatus, olim episcopus Albanensis, ex palre
Placentinus invasit, sed ab Ottonis Valisore Binhi- Petro, malre Slephania, Bucca porci. Annos v, qui
lone nomine correptus, amputatis naribus et Iingua, sepulcrum Silvestri, qui et Gerberlus dictus est,
et effossis oculis in asini caudam per totam Romam ornavit.
ductus esl. Hic primus Teulonicoriim aposlolicae CXLVIII. Benedictus VIII, natione Tusculanus,
sedi praesedit. Hic etiam et Wilhetmus Argentinen- ex patre Gregorio, nobili matre Maria. Annos xi,
sis episcopus, et Hezil, et Chuho quatuor fralres, mense fere i, usque ad annum Domini 1024. Qui
filii Oltonis ducis Orientalis Francise fuerant, ex Heinricum ducem Bavariae corouavit, medianle
quibus Chunone, et Hezilone nati sunt duo fralres Wallhero Spirense episcopo, data utrobique fidei
Chunones, quorum atler major Chunradus dictus securilate, et calhedralem ecclesiam, quam ipse
imperator factus est Romanus, cum tamen de his fundavit, dedicavit in Babenberch. Ab ipso etiam
duobus tantum inter pvincipes imperii facta sit idem Heinricus hujus nominis secundus, imperator
electio. vero primus imperiali benediclione coronatur, et
CXLHI.Silvesler II, qui el Gerbertus cognomento sublimatur.
Musicus, natione Equitanus (77), ex monasterio S. CXLIX. Joannes XVIH. Annos ix, usque ad an-
Geraldi, primuin Remorum, post Ravennatium ar- num Dom. 1055. Prioris papaefrater ex Iaico papa
chiepiscopus, novissime in papam promotus, sedit ordinatur. Ipse Chunradum imperatorem et Gislam
annos v, usque ad annum Incarnat. Domini 1004, imperalricem in die sancto Paschse consecravit"
unde de ipso scriptum est. Romae in praesenlia Rudolfi regis Burgtmdiae et
Transil ab R. Gerberlusin R, post papa vigens R. Chullonis(78) regis Anglise,qui secum illuc venerat.
Hic saeculari litteraturae nimium deditns, et ob CL. Benedictus IX, qui et Thecphilaclus. Annos
hoc curioso imperatori Ottoni III, juniori amaltis xn. Qui propter scelera sua pulsus, iterumque re-
fuit. r, versns, et vitiis deditus a papalu sponte recessit
EPITAPHICM SILVESTRI PAPJE,OUIET GERBERTUS. anno Domini 1046. Hic moribus tali ac tanto lionore
Iste locus mundi Silvestri membra sepulti indignus occupavit sedem annis pltis xn. Quo ex-
VenturoDomino conferet ad sonitum. pulso, Romani Silvesirum quemdam pro eo consti-
Quem dederal mundo celebremdoclissima virgo, tuunt, quem ipse postea reversus excommunicatum
Alque capul mundi cuhnina Romulea. depulit; sedique suse redditus se ipsum postea pri-
Primum Gerberius meruit Francigena sedem vavit, et alium ob avaritiam Gralianum nomine pro
Remensispopuli melropolim palriw; se contra canones ordinavit. Ipsum ilaque Romani
Inde Ravennalis meruit conscenderesummum in sede ponentes papam statuerunt. Cujus rei
Ecclesim regimennobilis, alque potens. causa rex Heinricus III, imperator vero secundus
Posl annum Romammutato nomine sumpsil; hujiis nominis, considerans sctiismate turhari Ec-
Vt fieret lolo paslor in orbe novus. clesiam, apud Sutrium synodo diligenter ventilaia,
Cui nimium placuit sociari menle fideli, Gratianum baculo paslorali privavil, et Swidige-
Oblulit hanc Cmsar tertius Olto sibi. rum Babenbergensem episcopum, Clementem voca-
Tempusulerque comit, prmclarus ulerque sopltiu; lum apostolicse sedi praefecit, quam tanlum vin
Gaudet et omne secluin; frangitur omne reum. D menses rexit. Ipse vero rex, alque Agnes regina
Claviger instar erat cmlorumsede potiius, uxor ejus imperiali benedictione suscepla solemnis-
Tegmine suffeclus : ovi vice pastor erat. simis Nativitatis Christi diehus honore maximo ibi
Isle vicemPetri postquam suscepit, abegit laeiificali revertuntur. Ibique defuncto Eberhardo
Lustrali spalio sivcula morle sui. Constantiensi episcopo, et ad limina apostolorum
Obriguit mundusdiscussa pace, triu.nphus sepullo.Theodencus moxibidemproeo constiluilur.
Ecclesiwnutans dedidicit requiem. CLI. Silvester III. Qui ejecto, ut dictum est, Be-
Sergius hunc locutum mulat pieiale sacerdos. nedicto, ordinatus, slatim depulsus est anno Do-
Successorquesuus compsit amore sui. mini 1044.
Quisquis ad hunc tumulum devexus lumina vertis CLII. Gratiamis, natione Romanus, qui et Gre-
OmnipotensDomine, dic, miserere sui. gorius. Annos m. Quem Benedictus se ipsum in-
Ad laudem angelorum dictavil sequentiam . Ad jusle privans pro se papam constituit anno Domini
xctebrgs. 1047. Hic dives in haereditate el mobilibus, com-

(fij Aquitanus. (78) Canuli.

1051 ANONYMlSJECULI XII. .1032
1'atiens Ecclesias Dei, et schisma, quod in conten- A B. Gregorii, et solemne illud : Gloria in excelsis, et
lione duorum versabatur, amovere volens, utrum- respoiisorium : Jusium deduxit, et R). Yisita quos,
que secreto convenit, et oblatis ac datis bonis suis, Domine.
ulrumque ab ambitione sedis amovit. lnde a Romanis EP1TAP3IUM EJUS:
contra voluntatem suam a quibusdam asseritur Victrix Roma dole nono viduala Leone,
electus esse, et illis substitutus. Verum quia judi- Ex mullis lali nonhabitura parem.
cio hominis non constat, quo fine fiant, quae indif- CLVI. Victor II, qui ei Gebehardus, Eicbstetensis
ferenter accipi possunt, ab aliis de Simonia culpa- episcopus, natione Teulonicus. Annos n, menses
tns, jure depositus dicitur. ii, dies vn.
CLIII. Clemens II, qui et Swidigerus, natione CLVII. Stephanus, natione Betgicus, ex palre
Saxo, Babenbergensis" episcopus, ab episcopis et Golfrido duce, qui ante Fridericus, Leonis papsear-
Heinrico rege, ul supra dictum est, deposilo Gra- chicapellanus, ex clerico monachus faclus esl, et
tiano papa, electns seditmerises ix (791, qui stalim abbas monlis Cassini. Prcefuil apostolicsesedi men-
mense constitulionis suse obiit, et ad episcopatum sibus vn, dies xxix. Fratrem etiam habuit, ducem
suum reporlatur, ibique sepelilur anno Incarnatio- Gotfridum.
nis Domini 1047. Qui etiam ab aliis potius demens, B CLYIH.Benedictus IX, nalione Burgundio. Men-
qiiamCIemens dici dignusjudicatuiycumulique, per ses ix, dies xx, qui ante Joannes dictus privata quo-
violenriam Gratiano amoto, eum intrusum asserant. rumdanr gratia Romanorum conlra canones pro-
CLIV. Damasus II, qui et Poppo, natione Teuio- niolus, sine consecralione sedit. Unde a Gotefrido
nicus, episcopus Brixiensis, a regeHeinrico missus duce expellilur, el Fiorenlinse civilalis episcopus
et papa promotus, anno Domini 1049, mense non nomine Gebehardus pro eo ordinalus, Nicolaus est
inlegro Cessavit rhense vn.
' CLV. supervixit. appellatus.
Leo IX, qui et Bruno, Leucorum, seu Tul- CLIX. Nicolaus II, qui el Gebehardus, Fiorerilinus
lensium, quod idem est, episcopus, nalione Teuto- episcopus. Annos rr, rnenses vi, dies xxv, qui fere
nicus, ex'Patre nugone comite, ab Heinrico, quo triennium in summi pontificalus culmine praelatus;
supra imperatore, et episcnpis electus, et papa tunc in Perusino episcopatu vi Kal. Aug. subita
promotus, sedit annos v, menses n, dies vi, anno morle praevenlus corripitur, et Perusium deiaius
Domini 1049. Hic, dum assumpta purpura pontift- ibidem sepelitur anno Incarnat. Dom. 1061. Ilic in
cali per Gallias iler ageret, Cluniacum, ubi Hilli- Basilica Laleranensis patriarchivi, quse cognomina-
brandi, qui prioratum ejusdem loei adminislrabat, tur Constantiniana, considentibus secum archiepi-
admonilione, et quod per laicum manum ad guber- scopis, episcopis et abbatibus, venerabilibus pres-
nalionem lotius Ecclesisesibi non iicerel ascendere, byteris, alque diaconibus statuit plura utilia Eccle-
inclinalus purpura deposita, et Hiltibrando secum sise, praecipue tamen de electione summi pontificis.
Roiham ducto, a clero et populo Romano in papam Nicolao papa defuncto Romani eoronam el alia mu-
eligitur; et sic Romana Ecclesia ad iaciendam ele- nera Heinrico regi ejusdem nominis IV transmise-
ctionem informatur. Hic, Mogunlise synodumjcum runt, eumque pro eligendo summo pontifice inier-
imperalore celebravit, et cum ipso Pannonias ho- pellaverunl. Qui ad se vocatis plerisque Ilalise epi-
stiliter intravit, qui etiam Ruliertum Giscardum, scopis, generali concilio Basileae habilo, eadena,
ducein Norllimannorum gentis Apuliseirrumpentem. quam Romani miserunt, corona imposila, patricius
Ecclesiaeet imperii finibus coercere volens, com- Romanorum est appellatus. Deinde communi om-
misso praelio, csesis roultis, fugere Beneventum nium concrlio, Romanorumque legaiis eligeniibus
compellitur. Sequenti anno obiit, et in Ecclesia Kadelo, Parmensis praesul vu Kal. Nov. declaratur
S. Petri Romaehumatus, miraculis clarus habetur. papa, et mutalo nomine Honorius cognominatur.
Plures canones statuit. Unum de rapacitate mona- Dtim haec agunlur, Nordmanni aliquibus Romanis
chorum, sicut sunt tamen mulli, qui non studio D sibi ascilis Luccae urbis Tusciae episcopum Ansel-
charilatis, sed zelo rapacitalis docent, et seducunt mum, dato sibi Alexandri nomine, in Kal. Octobris
sseculares homines, ut res suas in vita, seu in xxvi diebus anle Parmensis episcopi ad papalus
morle sua monasleriis suis tradant, el ecclesias, promotionem sedi imposuerunt aposlolic33.
quibus subjecti esse videntur, et a quibus baplis- CLX. Alexander II. Annos xn, qui et Anselmus,
mum, poenilentiam, eueharistiam, nec non et pa- primo Luccensis episcopus. Hic Cadolum Parmen-
bulum vitse cum lacte carnis aceipiunt, nihil de sem episcopum sedem Romanam armata manu oc-
bGnis suis relinquant, et ne amplius fiat, omnino cupare volenlem conslantissime repressit. Ipse
prohibemus; imo medietatem oninium rerum sua- quidem Nordmannorum etquorumdamRomanorum
rum ecclesise, cui ipse pevlinere dignoscitur, re- auxiiio usus, victo et reprobato Cadelo sedit an-
linquere jubemus, el sicconvertendi, et recedendi nis xn. Unde de ipso scriptum in Lateranensi pa-
inde habeat licentiamv Fecit etiam cantus plures Ialio est:
dulcis melodise; Hisloriam videlicet B. Nicolai, et Regnat Alexander, Cadolus cadit et superatur.
(79) Paulo anle VHI.
 1055 HISTORIA ROMANORUMPONTIFICUM. 1034
CLXl. Gregorius VII, qui et Hiliibrandus, primo A a concilio Clarempntensi, quod in Gallia liabuefat,
Cluniacensis prior,postea archiepiscopusRavennse, regressus, auxilio eorum , quos ad iter Jerosolymi-
natione Romanus, ex patre Bonico. Annos xn, tarium aceenderat, Wichbertum ab Urbe, excepto
mensem i, dies v. Hic praeeeptor impossibilium castro Crescenlii ejecit, sedemque prqpriam rece-
statuit, ut.nullus laicus se jungeret offlciosacerdo- pit. lnde per Apuliam et Calabriam, Siciliam, quas
tis, cujus sciret uxorem. Diaeonibus, subdiaconi- lunc Norlhmanni inhabitabant, ingressus, pecuniam
bus uxores dimitlere prsecepit. Episcopis prsecepit magnam collegit, per quam corruptis eis, qui ca-
ne queniquam ex presbyterorum connubio genilum ad slrum Crescentii servabant, Wichberlo lam a ca-
sacrum ordinem promoverent. Unde criminalis slro quam ab Urbe expulso, libere tota Roma po»
ulriusque sexus excrevit perturbatio. Ipse pontifi- titur. Ipse vero non multo^-post rebus excedens hu-
catus sui anno vn, anno Domini 1080, celebravit roanis, Paschali sedem reliquit. Canones slaluii.
synodum Romse; uhi inter csetera statuta ordina- Genebaldo Constanliensi episcopo de iis, qui com-
vit, ut, si quis imperatorum seu ducuni-vel ssecula- municant excommunicatis sponte, aut per igno-
rium poteslalum quselibet alicujus ecclesiasticae ranfiam. In Placentina synodo inslituit praefatio-
dignilatis offlcium dare .praesumeret, analhemalis nem et composuit de sancta Maria dicendam : Et
vinculo subjaceret. Hoc tempore Heinrieus impe • B le in veneralione, etc.
rator, quem ipse hujus anathemalis mandato spe- CLXIY. Paschalis II. Annos xvm, menses v,
cialiter notaverat, Romam obsedit, Hiltiprandum dies XVIII. Anno pontificii sui xn capitur a rege
expulit, Wichbertum, Ravennaterisem archiepisco- Heinrico novissimo pro eo quod inler ipstim et re-
pum, qui et Clemens , papam constiluil. Qui Hilli- gem conventio facla ac obsidibus firmata narratur;
prandus Salerni morluus dixisse fertur : Dilexi ut rex investituras episcoporum remitteret, el papa
juslitiam et odivi iniquitalem, proplcrea morior in ipsi regalia resignaret. Quod cum episcopis rficla-
exsilie. Ecclesia in summo discrimine posita, eo manlibus implere non posset, captus et Aquilciensi
quod Wichbertus Romanara sedem, et urbem oc- palriarchse Udalrico custodiendus traditur, a quo
cupasset, abbatem Cassinensem, cardinalem Desi- tamen postea imperialem benediclionem conseculus
deriura , qui et Yictor, invitum pauci de Romanis est.
trahunt ad papalum, corruptisque pecunia Leoninse CLXY. Gelasius, qui ct Joannes Gadilanus.
urbis custodibus nocte consecrandum in ecclesiam Annum i, dies v. QrremHeinricus imperator a Roma
R. Petri inducunl ob metum scbismatis. Synodus expulit,' et Gregorium , qui et Burdinus a Nortn.-.
Kuiteinburch snb eo contra Gwezelonem Mogunti- c inannis dictus est, Bfacariensis episcopus, qir
num archiepiscopum celebrala est, cui vice ipsius prius a domino Paschali Beneventi fuit excommu-
papae prsesedit Osliensis episcopus Olto. Qui Mo- nicalus, papam conslituit.
guntinus asseruit, quemlibet rebus suis exspolia- CLXYI. Calixtus, Wido dictus, episcopus Vien
lufli quidquid interim peccaverit, impune habitu- nensis. Annos v, menses x , dies xm. A quo Ilein-
rum, cum ad synodum nec possit vocari, nec lege ricus cum suo papa excommunicatur Bordino,
canonicajudicari. Ipse etiam papa, excommunicato quem etiam ipse in caveam trusit. Unde de ipso
imperatore, Rudolfum, ducem Alemanise coronavit scriptum est:
his verbis: Ecce Calixlus honor palriw, decus imperiale
Burdinum nequam damnat, pacemque reformat.
f Roma dedit Pelro, Petrus diadema Rudolfo.
. Cui etiam iraperator Heini icus per Honorium le-
CLXII. Yiclor IU, qui et Desiderius, abbas Cassi- gatum ct postea successorem suum investituras
nensis, cardinalis. Menses iv,diesvn. Qui nocte, episcopatuum pro metu anathematis resignavit, in
sicut diclum est, ob irietum schismatis, corruplis hunc modum : Ego Heinricus, De\ gralia Romauo-
pecunia Leoninse urbis custodibus, consecratus est, rum imperalor Auguslus, pro amore Dei, ct. sanelw
ufoi profluvio venlris moritur, et tam ab Urbe quam D RomanwEcciesim, et dominipapm Catixti, el pro re-
ab orbe egressus Ostierisi episcopo Urbano, qui medio animw mew dimillo Deo, el sanclis.Dei apo-r
prius Otto dictus est,' regimen Ecclesiae reliquit. stolis Pelro et Paulo, et sanctw. calholicw Ecclesim
Wichbertus tamen, querh imperator Heinricus con- omnem invesiituram per annulum,el baeulumf et
slituerat, per septennium vexavit Ecclesiam, Cujus concedo in omnibus ecclesiis, quw in regno meo, vel
causa, eo prsesenle, auno Dominiese Incarn. 1085, imperio sunt, liberam eleciionem , et canonipam con-
Moguntisecelebrala esl synodus jussu excommuni- secrationem;possessiones et regalia B. Petri, quw a
cati principis, non nisi etiam a privatis commu- principio hujus discordiw usque ad hodiernum diem,
nione episcopis collecla, quae depelli duos archi- sive tempore patris mei, sive et meo abtata sunt, quw
episcopos et duodecim episcopos, eo quod nolentes habeo, reddo eidem sanctm Romanm Ecclesiw; quw
exeonimunicalis communicare Roroansesedi obedie- aulem non habeo, ut reddantur, fideliter adjuvabo.
ranl, decrevit, soror esse Ariminensis synodi, quae Possessiones etiam omnium aliarum ecclesiarum, et
a Constantio Ariano celebrala fuit, judicata est, principum,etaliorum tam clericorum quam taicorum
CLXIII. Urbanus II, prius Ollo dictus, Ostiensis consilfoprincipum el juslitia, qum habeo, reddam, et
Et
episcopus. Annos xi, menses v, dies x. et vm. Qui quai non habeo, ut reddanlur, fideliter adiuvabo.
PATKOL.GCXIII. 33
1035 ANONYMISiECULI XII. 1036
do veram pacem domino papw, sanclwque Romanm A regem litteris suis monet, el invilat in hunc mo-
Ecclesim, el omnibus, qui in parte iliim sunt, vel fue- dunr: Lucius episcopus, servus servorum Dei, dilecto
runt, el in quibus sancta Romana Ecclesia poslula- filio Chunrado Romanorum regi illuslri, salulem ''et
veril, fideliter juvabo. Lilterae Calixti papae, in qui- aposloticam benedictionem. « Omne dalum oplimum,
bus versa vice remisit sibi elecliones episcoporum el omne donumperfectum, desursum est,i elc. (Jac.i).
Teutonici regni in bunc modum ; Ego Calixlus epi- Populus enim Romanus insaniae suse metas ponere
scoyus , servus servorum Dei, dilecto filio suo Hein- non volens, senatoribusi quos ante instituerant,
rico, Dei gratia Romanorum imperalori Augusto con- Patricium adjiciunl, atque ad hanc dignitatem
cedo electiones episcoporum et. abbatum Teulonici Petri Leonis filinin Jordanem eligentes, omnes ei
regni, qui ad regnum tuum perlinent, in prwsentia tanquam principi subjiciunlur. Deinde pontificem
lua fieri absque Simonia , et aliqua violenlia; ul, si suum adeunt, ac omnia regalia ejus tam in Urbe
qua inter parles discordia emerserit, melropolitani et quam extra posita, ad jus Patricii sui reposcunt,
comprovincialium consilio , et judicio, saniori parti ipsumque suum pontificem niore antiquorum sacer-
assensum el auxilium prwbeas. Eleclus aulem a te dotum de decimis tantum el oblationibus susten-
regalia pet sceptrum sine exactione recipiat, exceptis tari oportere dicentes : De die ilaque in diem ani-
omnibus, quw ad Romanam Ecclesiam pertinere no- " mam justi affligerenon timuerunt, etc.
scuntur, et qum ex his jure debenlur, faciat. Ex aliis CLXXI. Eugenius III, a Pisana nalus, monachus.
vero partibus imperii consecrati inffavi menses per Sedit annos vm, menses iv, dies xxi. Vir religione
sceptrum regalia a te recipiant. De quibus vero mihi et sanctitate perspicuus. Ipse ob perseculionis im-
querimoniam feceris el auxilium postulaveris, secun- manitatem cum episcopis et cardinalibus Urbe ce-
dum officii mei debilum auxilium tibi prmstabo. Do dit, et in monasterio Pharphensi morem mutans
libi veram pacem, et omnibus, qui in parte lua sunt, consecratur, et ad munila loca se transferens Jor-
vel fueruni lempore hujus discordim. Ita sub ipso danem, ac suos complices excommunicat. Poslea
Eeclesia liberlati suse ad plenum restituitur, et pax cum Romanis pacem fecit, ita ut patriciatus digni-
reformatttr. latem exfeslucarent, et praefectum in pristinam
_ CLXYH. Honorius II, qui et Lambertus. An- dignitatem reciperentj senatores teriereiit, sicquc
nos vm. Hic, sicut supra dictum esl, mediator ct in Urbem rediens, Nativifatem Domini ibidem celc-
legatus inler Calixtum papam, et imperatorem bravit, anno Dominiese Incarn. 1146, ubi ilerum
Heinricum fuit, per quem etiam investituras re - pro excidio Tiburtinorum sollicitalur. Qui eliam
signavit. Hic episcopum Mediolanensem, eo quod £ Remis synodum inslinctu abbatis Clarevatlis conira
Chunradum sororium imperaloris Henrici in regem Magistrum Gisilbertum Piclaviensem episcooum
ab ipsis civibus'suis electum consecravil, deposiiiis celebravit (82)...
est (80), et ipsum Chunradum postea regem Roma- CLXXil. Anastasius IV, sedit annum i, menses
norum factum exeommuriicavit. '
iv, dies xxiv.
CLXVIII. Innoeentius U, qui et Gregorius quon- CLXXIH. Adrianus IV, nalione Anglicus, sedit
dam dictus est, natione Romanus, S. Angeli cardi- annis IV, menses viu, dies vi. Quo mortuo, schisma
nalis diaconus. Annos xm, menses vn, dies vai. gravissimum totam pefturbavit Ecclesiam, qnod
Quo canonice electo, sed Petro, qui et Anacletus, coepit anno Domini H59 et duravit usque ad an-
Pelri Leohis filio , vioienlia amieorum-suOrum in- num Domini 1177, aliis Rolandum, qui eit Alexan-
truso, favenie sibi rege Siculo Ttogerio, urbem et der^aliis Octavianum, qui et Victor, eligentibus.
sedem occupavit. Innocentius itaque, dum resistere Mortuo Yictore Guido, qui et Paschalis, substitui-
non valet, urbe cedens, auxifium Lotharii regis in> lur. Quo morttio, Calixtus, qui et Joannes abbas
terpellat. Querh Lotharius rex Romam securn du- Strumensis subrogatur. Ecclesia tamen tota, nisi
cens, in ecelesia' S. Salvatoris, quae et Constanti- pauci timore vel amore Frederici imperatoris in-
niana dicitur, ab ipso coronatus, Augusli adeplus D ducti, Alexandrum approbabat. Qui Adrianus Fre-
est nomen. Sub eo eiiam et per emn synodus Romae dericum regem Romaerenitentibus civibus imperiali
Lateranis in Qiiadragesiina celebratur, ubi du- benedictione sublimavit (83). Tempore islius papw
centi (81) et eo amplius episcopi el prselali alii scilicel Adriani supradicli consecratumest myslerhm
congregantur. Ibi etiam plura utilia Ecclesiae sla- Virginh Marim in Czwetl. Deus nos in eo custodiat,
tuit, et inter csetera : Ut ordinalioneBa Pelro, sive et ab omni malo defendat, et Virgo beata nos ad vi-
ab ipso ordinalis irrilw essent, et excommunicaiioni tam wlernam perducat.
eum cum suis sequacibm subjacere censuit. CLXXIY. Alexander III, natione Senensis, qui et
CLXIX. Coelestinus secundus. Menses vr. Rolandus, sedit annos fere xxni. 1157 Incarnatio-
CLXX. Lucius II, qui et Gerhardus. Annum i. nis Domini, indictione x, habens in concurrenlibus
Hic gravem a civibus Romahis perseculionem pas- v,in epactis xxvm, completo decemnovenali cyclo,
sus, ad patrocinium Romanse Ecclesise Chunradum ix Kal.'Aug. schisma, quod diu totam perlurbavit
(80) COIT.deposuil. (85) Ilaecab alia manu, sseculo xiv non antiquiore
(81) $ic lego : dlK inserta surit.
(82) llic duo sequenles versus abrasi fuerunt.
1037 HISTORIA ROMANORUMPONTJFICUM. 1058
Ecclesiam, evacualum est, el in Alexandro Romano A tralis. Alienaliones sive invasioncs, per eosdem schi-
ponlifice sopilum, ita videlicet quod, dispensalione smalicos, sive per laicos faclw sinl de rebus ecclesia-
liabita inter regnum et sacerdotium, Alexander papa sticis, careant omni firmitate, et ad Ecclesiam sine
et Fredericus imperalor, diu inter se dissenlientes, omni honore revertantur. Si quis aulem conlra ire
eljuslitiaesuaein alterutro derogantes osculo pacis, prwsumpserit, excommunicationi se noverit subjacere.
ac jurejurando hinc inde faclo, et utrobique stabi- lllos autem qui sponte juramenlum de lenendo (85)
lito, apud Yenetias convenerint, multa dispensa- schismale prmsiiterunt, a sacris ordinibus et dignita-
tione interposita, quae pro necessiiate et quiele Ec- libas decernimus maxime suspensos. Anho Domini
clesiae, quse diu vexata est, universaliter approbata 1181 obiit Alexander.
est, medianlibus principibus, qui uhilatem Ecclesiae EPITAPHIUM EJUS.
dilexerunt Christiano Mogunlino.WichmannoMag- Lux cleri, decus Ecelesim, pater Urbis et orbis
deburgense archiepiscopis, Chunrado Wormaliense. Prwsul Alexander clauditur hoc tumulo.
3pse sequenli anno in Quadragesima convocatis di- Luminis exslincli (86). •. . . . , . . . .
versarum nationum el regionum infinilis episcopis Non Cumque suo dolel Urbs virum
lamen ille reus. ..>.... casus
ct prselalis, ad insoterrlias et enormilates, quse lem- Creditur. viro.
n"
pore schismatis excreverant, sedandas, Romse sy- . , . . . cura gregis, pudor alnius, honestas,
nodum celebravit, in qua synddica capitula statuit obtinuere locum.
. ' . quis el unde fuil? nomen sibi quondam
xix : l.Qnod sacerdos dotem Ecclesise vel decimas Rolandus, palria Tuscia; Sena domus.
alienas (84) privandus est officio et beneficio. 2. . suis felix et adauctus.
Quod nullus clericus vel presbyler habeat pltires . . . . qtiibus est felix factus el auclus eis.
ecclesias, vel canonicas in diversis parlibus.'3. CLXXV. Lucius III, qui et Hubaldtis, Ostiensis
Quod clericus sacerdos manifesle fornicarie cohabi- episcopus, natione Luccensis, sedit annos iv, men-
lans privandus esl officio et benelicio. 4. QuOdnul- ses duos. Ipse et iriiperalor Yeronse convenienies,
ltis episeopus debet ordinare clericum, nisi ad cer- st inter spiritalem patrem et filium dulcia miscen-
lum titulum. 5. Quod nullus episcopus vel archidia- tur (87) colloquia, et tanquam ex duabus principa-'
conus debet exactionem habere vel collectas in cle- lihus curiis, et duobus orbis capitibus una repu-
ricis suis. 6. Quod Magislri scholarium non debent blica effecta, ecclesiaslica simul el ssecularia inter
aliquid exigere ab iis quibus praedicant verbum eos tractantur negotia; ubi etiam vicissim aller-
Dei. 7. Quod episcopus, quando circuit episcopa- ulrius deleciali praesentia,' et vigore suffulti, cora-
tum, non debet habere plures equitaturas quam Q muni consilio omnium, qui ibi convenerant, archi-
xxxv, Tel tantum xxx, archiepiscopus non plures episcoporum, episcoporum et aliorum principum
quam XL,et sic de ca'teris. 8. Quod scliismaiici, contra diversas hsefeses, et earum auctores, quibus
3ui juraverunt, et non atroci coaclione, non pro- 'diversa nomina, diversarum ibidem professio falsi-
moveantur. 9. Quod usurarii excommunieeniur, nec latum, Calharos, Paterenos, el eos qui seiam falso
ad religionem venienles recipiautur, nisi reddantttr nomine humiliatos, vel pauperes de Lugduno, quam
mala requisilai si possunt. 10. Quod hseretici, sicut superbo mentiuntur, Passagenos, Josepinos, Arnol-
Callarii, sive alio nomine Paterini, excommunicen- disias, Publicanos insurgunt, et suo eos jure con-
tur el sepultura rareant. 11. Quod baici decimatio- demnant. Ibi eliam poslea mortuus est anno Domini
nes non habeant. 12. Quod nullus clericus investi- 1185, ubi de eo scriptum est:
turam sumat a laico. 13. Quod non fiat sacerdos Luci Lucca tibi dedit ortum, ponlificalum'
hisi filius legitimus. Capitula de Nigris monachis : Ostia, papalum Roma, Verona mori.
1. Quod nihil debent exigere ab illis qui converlun- CLXXVI. Urbanus III, qui et Huberlus, Medio-
tur ad religionem. 2. Quod nihil debent habere pro- lanensium archiepiscopus, inde etiam oriundus,
prium. 3. Quod nulla eorum appellatio facla lenet sedit annum i, et dimidium. xvi Kal. Nov. obiit,
abbatem. 4. Quod-abbas priorem canonice inslilu- D anno Domini 1177. (88) Kal. Nov. obiil. Anle cujus
litm non potest removere, sine conniventia papse, obilum xx die capla est Jerusalem a Turcis.
nisi causa cognila. Inter caetera unum slaiuil de CLXXVil. Gregorius VIII, qui et Albertus, prius
schismalicis, ut deponantur ab ordiuibus et benefi- cancellarius Romanse Ecclesise, ipso quo electus est
ciis ita : Quod a prwdeiessore noslro felicis memoriw anno obiit, hoc est anno Domini 1188. Priori siqui-
papa lnnocentio faclum est, innovantes, ordinationes dem anno Incarnationis Dom. capta est Jerusalem
ab Octaviano et Widone hwresiarchis, nec non el a Turcis. Unde et ipsein initio electionis SUSRepi-
Joanne Slrumense, qui eos seculus.est, faclas, el ab scopis Teutoniae lam de electione qtiam de coinmo-
ordinalis ab eis, irritas esse censemus, adjicienles nitione principum ad subveniendum Orientali Eccle-
etiam at qui dignitales ecclesiaslicas seu beneficia sise misit epistolam, cujus exemplar pro consouan-
per vrmdictos schismalicos acceperint, careant impe- lia temporum ponendam dignum exisliniavit.
(84) Supple dissipans vel quid simile. (87) Forte, miscerentur.
185)Codex, tinendo. (88) Hasc, uii el omnia, qux usque ad finem ope-
(88) Reliqua subduxil oculis macula, quse dtiditm ris sequuntur, addita sunt a manu alia, coaeva ta-
hanc paginam fcedaveral. men.
 1059 ANONYMlSJECULI XII. 1040
Gregorius archiepiscoph, episcopis, abbatibus el A j horianles in Domino, ut ad liberalionem illius lerrw
prmlalis ecclesiarum in Teuloniay per vos ipsos, sicut expedire cognoscilis, inlendatis et
Inter divinm dispensalionis atcana, quw Deus in charissimum in Christo filium nostrum Frederh ,m,
hominibus operatur, magna causa admirandi et stu- Ultislrem Romanorum imperalorem semper Avguslum
pendi hobis existit, quod prwlationes,-et subjecliones el proceres et Teutoniciregni populum universum cn-
hominum ila dispensat, ut is, qui ponendus est in retis monere diligentius, et exlwrtari, ut pium Omni-
imo, conslilui videalur in summo el econverso. Eoc potenlis obsequium ialiler attendant, ut ex hoc vobis
ipse qnoque Satomon admirabatur dicens : c Vidi et eis wternw vilm retribulio debeat a iribulore om-
servos in equis , el dominos quasi servos ambidantes nium in se speranlium augmenlari. Ad hoc dileclos
super terram (Eccle. x). t Hoc autem, utinam nobis filios noslros P. sudiaconum nostrum et priorem de
admirari et videre solummodo dalum essei, el non Ponlid. lalores prmsenlium, lilleralos viros, providos
etiam experiri! qui cum ad minorem locumvocati fuis- ct honeslos, quos pro vocalione nostra nunlianda
semus a Domino, et nunquam fideliler, sicut oporluil transmittimus, et cliaritali veslrw reddimus propen-
egisse (89) in eo, ad sublimitatem celebriorisloci repente sius commendatos.
assumpti snmus, et debilibus humeris nosiris lanlum Data feria vi Kal. Novemb. indict. vi. Scripsit et
est onus imposilum, ut quanlum distanl ceelia lerra, ^ aliam ad universos fideles Ecclesiae pro eadem com-
lanium dislare vires ab onere videanlur. Prmdecessore monilione, in quapleniusdeexcidio terrae Transma-
siquidem nosiro Urbano xni Kal. Novembr. in bona rince , et miserahili eventu conquestus est,. quse a
confessione viam universw carnis ingresso, et tradiio multis babelur.
solemniter sepuiturce convenimus sequenli die in . CLXXYIH. Clemens, qui el Paulus prius dictus,
unum, el missa in honore sancti Spiritus, sicut moris Praeneslinus episcopus, sedit annos n, et dimidium
cst, celebrala, processimus seorsum in unum locum, usque ad annum Domini 1191. Isle, obeunle Wil-
nos episcopi, presbgteri^ et diaconi canonibus (90) et helmo regeSiculo et deficiente in eo legitimo hse-
poslposilis diversis ecclesiaslicis negotiis,et prmcipue rcde et successore regni, Palermitano archiepiscopo
^calamilale Orienlalis Ecclesiw, quw diebus illis au. petenti mandavil inungere et conseerare quemdam
dita fuerat, ad eleclionemiponiificis visum est proce- Tancredum invasorem ejusdem regrse dignilalis,
iendum, ne, si forle dilalionem acciperet, delrimen- nescio utriim in odium Romanae majeslatis, cui
tutn ex larditdle per diversas partes Christiano populo tunc praeerat Fredericus gioriosus imperalor. qui
prpvehiret. Cum auiem requisiiw fuissenl civium vo- etiain lune iler Jerosotymitanum aggressus, regnum
lunlates, ptacuit omnibus mediocrilali noslrw onus filio suo II. reliquerat, an in spe recuperandat Apu-
ecclesiaslicw provisionis imponere et tanlum instare; lie, quam diu asseverabant dolem Romanse Eccle-
ut non una excusalio mea, cum multw mihi suppele- si»5, cum tamen prius in coulractu malrimonii inter
rent, audiretur. Nonsalis occurrebatjnihi, quid age- prsefalum filium imperatoris, qui postea slatim pa-
rem, dum nec conlradicendo, nec acquiescendo erat tri in Augusti et imperatoris nomine sueccssit, et
lula libertas, hinc me multo defevtu virtulis et scien- sororem regis Wilhelmi ila condicium el approba-
tix dejiciente, hinc me concordi fratrum voluntaie et lum ab omnibus principibus lerrae'fuerit, ul, si
inslanlia provocanle. Tandem veroconsiderantes quod prsefalus fraler ipsius sine hserede decederet, re-
npn.sint hominis vim ejus, nec in eo est, ul ambulet gnum ad istum transiret. Opporlunitatem siquidem
et dirigat gressus suos, et quod « Christus pro nobis se invenisse per eumdem Tahoredum Romani cre-
morluusest, utelqui» vivant,« nonsibi vivant,sed ei, debant, ut, quandiu terram aspirabant, tunc faci-
qui pro nobismortuus est, ct resurrexit (II Cor.y), i di- lii;s possent recuperare.
mnwmisericordimms commisimus, et fratrum acquie- CLXXIX. Ccelestinus III, qui et Jacinlhus, cardi-
vimus voluntaii, non quod nos minislws idoneos credi- nalis diaconus. Ipse 1191 Heinricum regem, iilium
derimus^ et lanlum onusa nobis beneportariposse, sed Frederici imperatoris venienlem in Apuliam ad- re-
ne nmltum videremur abundare in sensu nostro, et D '. gniim oblinehdum, quod ad ipsum pro uxore sna,
non satis de Domini Dei noslri confiderepietale. Quo. quaiii ipse ante duxerat, sorore videlicet Wilhelmi,
niam igilur inRomance, Ecclesim nosdecel reverenlia qui noviler nrortuus est,. pertinuil, sequenti die
permanere, unitersitatem veslram prwsentium signi- Paschae coronavit, et ipsum, ac ipsam imperiali be-
ficatione credimus admonendam,quatems in ipsius nedictione sublimavit. Eodem siquidem anno post
Ecclesim devolione persislalis, sicut juslum esi veslrw tnortcm Clementis circa mcdiam Quadragesimam
cxpedire saluli. Super negolio aulem el conlrilione eiectus, et Sabbato ante passionem Domini saccr-
Orientalis Ecctesiw per aposlolica scripta vos sollici- dos faclus, in die Paschse et sequenli ipsum impe-
tos reddimui; el ailenlos, roganles, monenies el ex- ralorem et uxorera suam consccrat.

(89) Leg. ogissemus. (90) F. oanoniee.

 1041 RE EXPUGNATIONECONSTANTINOPOLIS. 10B

EPISTOLA ANONYMI

TESTIS OCULATI

DE CAPTA URBE CONSTANTINOPOLITANA.

(Anno 1204.)
, Thes: Anecdol., I, 784, ex nis. Dunensi.]
[MABTEN

... veritis quod Alexis Barisiaci [f. Isacii], sicut A liae, marchioni, comiti Flandriae, comiti Ludensi,
alias vobis sub ambiguitate mandavi, ad nos venil et nobis sua munera destinavit. Nos vero, consi-
apud Corfaut, ibidem genibus flexis, lacrymis pro- lium secreturn ineunles inter nos, q.trodimperatoris
fusis, coram nobis suppliciter exorans qualenus nuntios nullatenus audiremus; nisi se prius de-
nos cum ipso Constanlinopolim venientes, ei au- poneret ab imperialis calhedra majestatis, aliter
^jlium prsestaremus, ut patris sui frairem,' quem ipsum, vel ejus nunlios nequaquam audiremus.
^a_ter ejtis de~ prisione gentilium liberavit, qui Nolebamus eniin quod Grseci suis dolosis muneri-
liberatus et redemptus a fralre,'lale muluum re- bus nos attentarent, suis pollicitis demollireiit.
iribuit ei, quod propter imperii ambitionem fra- Interim exercitus imperaloris in litiore. nobis
ireni suum nequiter excsecavit, per noslrum auxi- opposito paratus erat nobis transitum prohibere,
lium a sede imperiali repelleret, quam inslinctu oslendens nobis a.nimositalis imaginem prsetiandi
avaritise usurpaverat, et injuste deiinebat. Super nobiscum : qttod videntes, .ad confessiones pecca
hoc dissensio maxima in exercitu exorta est et tu- torum nostrorum recurrimus , in Dei solum mise-
multus. Clamabant autem omnes ire ad Ascaron, ricordi potenlia confidcntes. Post nostras ordina-
et pauci fuerunt qui viam Conslaniinopolim col- vimus ptiguas, deinde ournes, armati naves insti-
Iaudassent, quorum fuit unus comes Ffandrise, Lo- tuinius. Cum vero, Deo ducenle, ultra fuimus
dovicus, niarchio de Monte-feralo, et comes Mal- applicati, omues Grseci convenerant, ut liostrurn
thseus de Monle Mozanchi niarescallus Campanise, transilum impedirent. Ita autem a nobis se Dei
Couo.de Bethunia, M. de Brabant, Joannes Fusie- gratia elongaverunt, quod aliquem eorum non po-
iitiin , Joannes de Triete, Peirus de Braicos, An- B tuinitis etiam volatu sagillse altingere. Deinde per-
selurus de Cayeu, R. de Trith , Macarius de Sante- reximus a'd qiiamdam fortissimam lurrim, quse
Mainehellh, M. de Insuiis., cpiscopus de llalve- Galatha nuncupatur, ad quam firmabatur maxirna
stalh, episcopus de Troies, Joannes Facele. Qui catena ferrea grossa nimis, quae posita super ligrra
omnes loti exercitui manifeste oslendimus quod via transversa marc transnatabat, altingens a terra
Jerosolymitana, cum ipsi essenl inopes el victua- usque ad muros civilatis. Calena illa porlum tcne-
libus imminuti, nec sdiquis esset inler eos qui mi- bat, juxta quam naves et galese civitatis cum bar-
liles ad slipendia sociatites ad solidos deiinerct, . gis lalere ad lalus junclse nohis introitura inhibeii-
qui pctrarias faceret pertrahi, vel alia bellica in- tes. In terra siquidem saepeditta erant serjauti,
slrumenta perduci, inerat omnibus inutilis et dam- Pisani, Geneciani, Daci, et alii ad eam couser-
nosa. Tandem vero vix nobis acquieverunt tali con- vandam et prolegendam' constiluti, qui exibant
dilione, quod apud Constanlinopolim moram non lurrim, el introihant sicut volebant ad sagiliandum
facerenl ullra niensem. Respoiisttm est quod bre- riostros. Super lurri autem illa locuti fuimus cutn
vis niorse menlio publicata non erat nobis necessa- duee Yeneiiorum viro prudeiitissiino, dicentes
iia, quia Grseci niinus nos formidarenl, si brevis quod nullo modo caperelur, nisi per minilores et
iuorae noslrae spatium prscscirelur. Altamen impe- petrarias cum variis suis inslrumentis bellicissu-
tierunt ut de mora solum unius mensis eos securos per naves. Nos quoqtte nostra iecimus ingenia
in palam facevemus. Et ita factum est. Quo faclo, erigi, ut sic undique terris obsessa Dei nostroque
juvenis imperator ecantavit nobis, quod loti exer- auxilio. caperetur. Dum aulem hsec proponerenltir,.
ciitii per annum integrum viilualia largiretur, et Q serjanti praefatse turris, nostris crebro sagitlando
quod decem niillia equiluin ad annum Terne San- iinporlunos faciebanl insullus. Verum nulla vice in
' clse succursum ad sumplus suos haberet. Promisit nos fecere saltationes , quin forent alacriter retro-
eiiam quaiiluin viveret ad slipendia stia se in Terra niissi, et suorum damna multimoda suslinuerunt.'
Sancla qiiingenlos mililes hauiturum, el quod duci Tertio vero die, quo lenloria nostra ibidem confixa
Venetisedecetu marcas argenii, et nostro evercitui sunt, illi deinlus exeuntes, mililibus nostris et
toiidem Iargirulur. Quibus positis, et coiiimiini peditibus post nos fecerunt insultus. Petrus vero de
volunlate concessis, naves nostras conscendimus, Branicol cum quibusdam rnilitibus et serjantis ar-
Dehinc oclava die ad portum Ducaeaviseprospere matus siipervenientes, sic eos cum festino impetu
appficanles, ab eodem loco cenlum leugae usque atrociter invasit, quod non potuerunt resistere,
Constanlinopoliin numerantur. Ab ipso porltt usque nec ad turris rcfugium remeare : jimo nostris in-
Cojilantinopoliin per slricium mare el velociter stantibus, oporluit quosdam eorum in mare prse-
currens csl iransilus. lnde per illud fretum navi- silire, et submersi sunt, quidam truncali, quidara
ganles, transiviinus per Brachium Sancli Georgii, vero retenti. Statim, Deo mirabiliier operante,
et portum cepimus ad iir.nani lerram versus lco- turris capia esl absque bellico instrumento, et ca-
nium, qui porlus dislat a Constantinopoli una leuga. tena ferrea rupta fuit. Mox siquidern navibus ci-
lbidem slupuimus vehemeiiter admirantes, quod vitatis retro abeunlibus, naves noslra?. porlum li-
nullus ainicorum, nulltts parentum juvenis qui berum habuerunt, et quosdam eorum simu! cuin
nobiscuin cral, vel aliquis nunlius eorum venil ad galeis, el naviculis, et bargis ceperuni.
eum, qui ei statuin Coiislanlinopolis declararet. Tunc vero navibus et hobis ordinalis ad pu-
Nec mora, imperator imperium tencns duci Ve;ie- gnain, proce siinus usque ad quemdam ponioin
1043 DE EXPUGNATIONE CONSTANTINOPOLIS. 1044
lapideum . distantem a terra nominala una leuga et A Cum ipsi viderent nos magnanimos el constantes
amplius. Pons vero ille polenlior erat Parvo Ponle ordinate procedere et seriatim, el nos non posse
Parisiacensi, et.erat adeo strictus, quod tres equi- de facilijjxpugnare-, valde perterrili et confusi ce-
les simul junctis lateribus vix possent transire, va- denles hobis, non ausi fuerunt bellum nobiscum
dum profundum exislenlibus non potuimus trans- comniillere. Et scialis quod non eramus in exerciiu
meare nisi ifium leugarum faceremus torturam. nostro plures quam ducenli milites, et lotidem
Si vero lantum a navigio noslro dislaremus, for- equites alii, non habuimus ptures quam duo millia
tasse periculum magnum incurrissemus et dam- peditum ; major enim pars slatuebatur ad ingenia
num. Cum pervenissemus ad pontcm ipsum, Dei conservanda. Nos vero videntes eos fugere, n»lui-
palientia, nullo obstanle, perlransivi.nus, et pro- mus eos prosequi, ne forte per eorurii dolos exer-
cedentes tentoria fiximus inter palalium imperato- citui noslro et bellicis machinis et turribus, quas
ris, quod Blakerna dicitur, et palatium Boimond, Venetii ceperant, damnum inferretur. Imperalor
et sic propinquaVimus Blakernam , quod sagitlse vero rediens ad palalium suum, asseruit se in cra-
noslrae super palalium imperatoris et inffa per ie- slinum. pugnaturum nobiscum, sed niedia nocte
nestras, et sagittse Graeorum super tenloria no- latenter aufugit. Die vcro Jovis, sicut promiserat,
stra cadebant..Hocfacto, exercitiim noslrum gros- debuimus pariier dimicare. In crastinum vero, Deo
sis palis circumcinximus el liciis. Dcinde ingenia operanle, fuit nobis civitas reddila, et fuerunt
nostra betlica per pelrarias anle muros ereximus. octo dies compleli a civiiaiis obsidione. Tunc vero
Dux vero Venetiae super quainlibet navim constiiuit Karisacus imperator, et imperalrix uxor ejus, vi-
de antennis ponteih altissimum, in altitudine pe- jj delicet soror regis Hungarise, qui diu in jiorrore
des centum babenlem , et super quemliiiet pontem tenti ftteruht et inclusi, nobis multimodas gratias
polerant ife qtiatuor milites armati. Praeterea qui- referentes, mandaverunt quod per Dei gratiam, el
dam Ussarius suus habebat magnellum erectum. nostruih auxilium, fuerant" a carcere liberali, et
Dum autem haec iierent, GrJeci pede et equo plu- quod [decus imperii i'ehabebant, et qurid in cyj^
res fecerunt insultationes. Verum quique in hoc slino nos in palatium veniremus tanquam rioslr^f
semper nos deterius habuerunt: Qu.adam die mili- cum filio suo diu desiderato, et ita fecimus, et
lum mullitudo de quadam porla eatervalim exiens, manducavimus in palatio cum magnis exsullatio-
qiiaeporta patel a dextra parie supefius, exsiliit, el nibus et honore solemni.
nos provocavit ad arma. Quos nostri ila cum in- Ilsec equidein scire vos volo quod R. de Parke et
geiili impetu et forti audacler pepuleruut, quod R. de Monte-Miralo, A. de Boue, Jerosolymam pe-
mulii eorum altero allerum ihclinanle corruerunt tentes, et J. de Boue, ei S. de Monte-forti, R. Ma-
in fossas, inler quos filius ducis de Duras, qui in- lus-Yieinus, abbas de Yallibus, magnam in slolio
ler Conslantinopolitanos generosior et pulehrior facientes dissensionem ad regem Hungarorum pro-
dicebatui', curu quibusdam aliis exslilit inlerfeclus. peranles, exercitu nostro reiicto , nos in morlis
Craslina quoque die qusedam cohors militum civi- discrimine reliquerunt. De duce siquidem Yenetia-
tatis , per port :m Blakernse exsiliit, ea parle qua rum, tanquam de viro prudentissimo , et in consi-
jngenia nostra bellica constilui feceramus; sed, liis arduis erudito, nos plurimum collaudamus.
Deo juvante, intro remissi sunt lurpiter et poten- Aliud equidem multo melius et gloriosius antediclis
ler Tunc quidem fuit inleremptus quidam vir po- Q subjiinclum esl, propler.quod priiicipaliler ad civiia-
lenliof, et in militia melior omnibus civitalis, el tem regiam curavimus advenlafe vobissalago expli-
corisiliarius imperatoris. Die Mercurii post ordina- care, videlicetquodeousquead negotium Salvaioris
tuin fuil et propositum quod in crastino flerel in- processimus, quod Ecclesia Orienlalis, cujus Corr-
sullus ad civilalem, videlicet dux Veneliae per ma- slanlinopolis caput exslitit, cum iinperatore el uni-
re, marchio et comes Flandrise per lerram assiliret. verso ejus imperio, capiti suo Romano ponlilici se
Ego siquidem et M. de MonleMorentiaco, mare- esse filium -recognoscit, et vult de caetero eidem
scallus. Campauise, A. de S. Cyrone dum assuilus more solito huniililaie captiva devolius obedire.
fieret, cnslodiremus exercitum juxta vallum forin- Ipse eiiam ejusdem patriarcria huic aspirans operi,
secus et per eampos, et sic fecimus. applaudens suse dignilatis palliura a sumino ponli-
Facta autem ordinatione, et proposito terminato, lice recepturus, Romanam uiterius sedem requiret,
dux et Venetii cum quibusdam de nostris qui per et super hac ipse cum imperalore juraliouis prse-
mare navigio potenter instabant, prope niuris na- siilit caulionem. Ad hsec nosler iiuperalor, oinni-
vibus applicatis, scalas ,muris acclinantes intrave- bus quse promiserat plenc et inlegre persolutis,
runt cum virtuoso impelu eivilaiein , viginti quin- juramento se nobis conslrinxit se nobiscum trans-
que tribus lucrefaclis juxta quanlitalem Alrebali iretare ad medium insianiis Marlii cum decem
de civitale non modica combusserunt. Nostri quo- millibus bellaidrum, loti exercitui Domini in annuin
que per terram suos facientes assullus, scalis si- victualia largiiurum , et siolium Yenetiorum nobis
militer muris appositis, suas super muros posuerunt prolongat in annum. Prsemissis etiam ex par;e sua
banerias et vexilla. Minilores vero murum infe- n et noslra nuniiis , ad suidanum Babyloniae, Terrse
rius excavantes, unam lurrim slraverunl. Tunc u Sanciae ipsius deienlorem, mandat quod ipse devo-
impefalor incendio civitalis, el noslris insidiis, et lionem populi Christiani genli suse incredulse in
importiinis insultibus undique coarctatus, adporlas proxirno ostensurus, ad contritionem infidelitatis
singulas quse ad cainpos exitum faciebant, consii- Dei virlutem et misericordiam exspectabit. Nos
tuii lurmas militum non paucorum , ut nos circum- igitur lot et lantis ulililalibus provocati, el spe
quaque invasos truucarent. Econlra nos noslras or- sancta futurorum bonoruru detenli, apud civitatem
diiiavimus pugnas, comes Flandrise curn suis, et prsescriplam proponimus hiemare, et hoc idem
cgo quoque cum meis, uterque scilicet in cuneo suo iratribus noslris qui transmarinis partibus nostrum
consistens ante custodiam, et equitavimus ordi- prseslolanlur adventum curavimus intiniare, ut
nate, et conjuncli juxta prselium nobis contrariurn ipsi, nostrorum auditis rumoribus gaudiorum,
eis adeo appropinquantes, quod eorum sagittarii et quorum eos panicipes esse peroptamus, admini-
arbalistarii trahebant in nos, el nostri in ipsos. culo spei sanctse suifulii, couslantius exspeclent.
 OHBO RERUIYI

QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR.

SICARDUSCllElIONENSIS EPISCOPUS. De Coristantioet Galerio. 465

Notitiain Sicardum. 9 et
De Constantino,Constantio Constante. 468
De Sieardi mitrali seu tractatu de offlciisecclesiasti- De Juliano monachoet apostata. 469
cis. 11 De Jovianoimperatore. 471
MITRALE SEU DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS De imperatoribusValentiniano,et Yalente. 471
SUMMA. De Gralianoimperatore. 472
Indicemcapitulorumvide, col. 453 De Theodosioet Valentiniano. 475
CHRONICON SICARDI. De ArcadioetHonorio. 475
Prafatio. 457 De Honorio cum Theodosio filio fratris sui Arcadir.
De PtolemseoDionysio, et de gestis quae fuerunl suo 475
lempore, et de aliis baronibus, et gesiis Pompeii, et441 de De TheodosioII imperatore. 476
morte dicli Pompeii. De Martianoimperaiore. 477
De Julio Csesare, el de ejus geslis, et de morte ejus. De Leone imperatore. 477
444 De Zenone imperatore. 478
De Octavianoimperatore, ct de geslis et actibus, quas De Anastasioimperatore. 479
fuerunt suo lempore. 444 De Justino imperatore seniore. 480
Addimentumposterioris, sed sntiqui scriptcris ad De Justinianoimperatore. • . 480
chroniconSicardiin codice Estensi. 445 De regibusLongobardorumet gestis eorum,quse fe-
De TiberioCaesarefilio Octavianiadoplivoet genero; cerunt, et fuerunt suis lemporibus. 482
et de Pontio Pilato, quem dictus Cassar procuralorem De Juslino minore imperalore, nepote Jusiiniani. 482
JudasseInstltuit; et de gestis et actisquasfecit, el fuerunt De Tiberio imperalore. 485
suo tempore. 4i8 De Mauritioimperatore 483
De CaioCaligula,et de Herode tetrarcha, qui occidi De Phoca imperalore. 483
fecit JoannemBapfistam, et de geslis quaefecit, et fue- De HeraclioHeraclianifilio. . 484
runt SKOtempore. 449 et
De Constantinoqui Constans. 485
De Claudioel de mortebeati Jacobi fratris Joannis, el De Constanliuo, Conslantini*el Constanlis Augusti
de gestis, quaefecil, et fuerunl suo tempore. 450 filio. 486.
De Nerone imperatore, qui multa mala fecit et fieri - De Justiniano minore Constantinifilio. 486
fecit suo tempore, quia interfecit matrem, amitam, et De Philippicoimperatore. 487
uxorem, lfatrem et magistram suum Senecam. Et de De Anastasioimperatore. 487
mortebeati Jacobi, Marci,Petri ei Pauli, et Lucani, et De Theodosioimperalore. 488
aliis gestis. , 450 De Leone imperalOre. 488
Addimentumposterioris, sed antiqui scriploris ad De ConslantinoLeonis fllio. 490
chroniconSieardi in codrceEslei si. 451 Addimentumad chronicon Sicardisecundumcodicem
De Galba,et Otlone, et Yitellio, et Yespasiano,ei aiiis Estensem. " 491
gestis. 452 De Leone imperatore. 492
De Yespasiano,etde vindictaquam fecit de Judaeis,ei De Irene ttxore Leonis. 495
de pestilenlia Judseorum;fame et mortalitateeorum, et De Nicephoroimperatore et filio ejus Stauratio. 49i
aliis geslis. Et de Josepho. -453 De CaroloMagnoimperatore, 494
Addimentumantiquiinterpolaloris adchroniconSicardi De Ludovicolilio Caroli. 494
in codiceEstensi. 456 De Heienaimperatrice,et Niceto, Lothario,et Michaele
De origine Josephi, et nalivitate, et cujus filius fuit; Curipale. 494
et de composilionelibrorum,quos fecit, 456 De Lothario Ludoviciiilio. , 495
Prologusde libris quosJosephuscomposuitcontra Ap- De LudovicoLolhariifllio. 495
pionem. 457 De Carolo LudoviciSenioris filio, et patruo junioris,
De Tito Vespasianifilioimperalore. 458 agnomineCalvus. 496
De Domitianoimperatore, filio Yespasiani. 458 De Carolojuniore. 496
DeiVervaimperatore. 4:i9 De Arnolpho. 496
De Trajanoimperalore. 459 De Ludovicofllio Arnulphi 496
De Adrianoimperalore. 459 De Berengarioprimo. . #497
De TitoAnfr-ninoimperatore. 460 De Berengariosecundo. 497
De MarcoAntoninoYero, cuinfratre LucioAureiioim- Be Hugone. 497
peratoribus. 460 De Bereugario tertio. 497
De CommodoMarcifilioimperatore. -S60 De Lotharjo. 497
De HelvioPertlnace imperalore. 461 De Bererigarioquarlo. 497
De Juliano imperatore. -161 De primo Ottone iinperatore. 498
De Severo imperalore. 461 De Oltone secundoimperatore: 498
De AntoninoSeveri filioiroperatore. 401 De tertio Oitoneimperalore. 498
De Macrinoimperatore. 4(it De HenricoClaudoduce Noricorum. 498
De MarcoAurelio Anloninoimpcralore. 4'>l De.&mrado. 499
De AlexandroAurelio imperalore. 462 De Henrico secundo. 499
De Maximinoimperalore. 462 De Henrico teriio, 500
De Gordianoimperatore. 462 De obsidioneciyitatis Antiocbenas. 501
De Phiiippoimperalore. 402 De caplioneper Phoemcem,Sidonem,el Tyrum, Acon,
De Decio imperalore. 465 Capham,et Csesaream,et Hierusalem. 501
De G;illocumQliositoYolusiano. 463 De Boamundo. 502
De jEmilianoimperalore. 465 DeBalduino. 502
De Valerianoimperalore et Gallieno. 463 De captioneTortosae.et obsidioneFerfarise. 503
De Claudioimperatore. 463 De Boamundo,qui liberalus fuit a carcere.
•
50?
De Quititiliofralre Claudii. 46i De obsidioneAcon. 505
De Aureliano imperatore. 404 De Tancredo principe Antiochise.De expugnaliniie
DeFloriano. 4fi4 quam fecit contra Sarracenos. 503
DeTacito imperatore. 461 De comela, et duobussolibus,et stelfis. 505
De Probo. 4G4 De militibusJoppilis, et Boamundo. 505
De Dtocleliano. 465 JUepace BoamundicumAlexio. 58£
1047 OKDO RERUM 10iS
De rege,_quiTripolimcepit. 505 CAP.XVI. •—De malitia civium urbis Biterrensis et
De captione civitatis Beryti, etobsidioiieaBalduiuo ejusdem urbis— obsjdione,expugnaiioneet excidio. 565
rege. 504 CAV.,XVII. De obsidioneurbis Carcassonae,et ejus-
DeobsidioneTyri, et deslruclioneciviiatisLaudae.50i demdedilione. — 567
Demorte Tancredi. 504 CAP.XVIIbis. Eligitur comes MbntisFortis in prin-
De eclipsi solis, et terraemotn, et comitissaSiciliae, cipem territocii et ditionis Raimundicomitis. 569
et de concilio. 504 CAP.XVIH.— De praeclarisanimi et corporis dotibus "
De multitudineloeustarum. 504 SimoniscomiiisMonlis-Forlis. 570
De castrametationequam fecerunt Turci inter Antio- CAP.XIX. — De beuevolentia Simonis comitis erga
chiamet Damascum.Et de subversione civitatisa terrae- Jadrenses et singulari ejusin RomanamEcclesiamobser-
molu.Et de obitucomitissseMalhildis. 564 vantia. 571
De rege Balduirio,et comitissaAdelaida. 505 —
CAP.XX. ComesNivernensisob quasdamsimultates
De multitudine locustarum. 505 castrasignalorumdeserit. 572
De morte regis Balduiniet Alexii. 505 CAP.XXI.— ExpugnatioCastriFani-Jovis. [573
De Gelasiopapa II et de pestilenlia principis,et de mi- —
CAP.XXII. Intrat comesAlbiensemdicecesim. 574
litra et exordio militum Templi. 505 CAP.XXIII.r—Caslrumde Cabareto obsidione frustra
De Caiixto papa II, et aliis gestis, quaesuo tempore tentatur a comite. 578
fuerunt, et maximein Lombardia,et ulura mare et An- —
CAP.XXIV. De discessu ducis Burgundiae,et dedi-
liochia. 505 tione Apamiarum,Savardini,et Mirapinci. 575
De rege Balduino,qui destruxit castrum Jaret. 506 —
CAP.XXV. Albia et Lombersveniunt' in potesiatein
De rege Hierusalem. 506 comitisSimonis. 575
De rege Henrico. 506 CAP.XXVI.— Renuit rex Arragonensisadmitlere co-
De captione Balduinia Turcis. 506 mitem Tolosanumad praestationemhominii raiioue urbis
De ChristicolisYenelicis,qui Tyrum obsederunt. 506 Carcassonaesibi debiti, frusira hoc urgenle comite. 576
De liberalioneBalduinide carceribus. 507 CAP.XXVII.—De-proditione et crudelilale Guiraldi
De Henricoquarto. 507 de Pepios in Simonemcomitfm ejusque milites. 577
De Lothario. 508 CAP.XXVIII.— Venit denuoabbasVallium in partes
De multitudinesoricorum. 510 Albienses, ut penefractos crucesignalorumanimosconfir-
De destructione Syracusse. 510 maret. 578
De rege Balduino,et de celebratione concilii, et con- CAP.XXIX.— Redit RobertusMalus-Yicinusa curia
flrmationemilitiae,ordinis, et regulaeTempli, et degeslis Romana. — . 579
qusefuerunteodemtempore. 510 CAP.XXX. AceTbamors Cislerciensis archimandri-
De Conradorege. 511 tse,prope Carcassonamtrucidali. 579
De Frederico imperatore. " 512 —
CAr. XXXI. Amittitnr castrum, quod dicitur Castra.
De Manueleimperatore. _ 514 580
De obsidioneAnconae. 514 CAP.XXXII.— ReceditcomesFuxi ab amicitia comitis
De Manueieet Alexio. 5i6 Mouiis-Korlis. 580
De reaedificaiioneCftmae,et de terrsemotu. 516 —
CAP.XXXIIL Comes RaimundusRomam proficisci-
De obsidioneAzoti. 519 lur. , 581
, De peregrinalione Ubaldi' archiepiseopicttmaliis pere- —
CAP.XXXIV. ComesRaimundusspe qnam in Galiiae
grinis ultramare. 520 rege repositamhabebatexcidit. 582
De Phi;ippo comite Flandrise, et de rege Francorum, CAP.XXXV.— ObsidioAlarioi. 583
et duce Burgundiae,ei comite de Niverle, et comile de CAP.XXXVI.—HaereliciArragonnmregemsibipraeiici
Baro, et aliis geslis. 527 cupiunt, quodipse renuit. 884
De HenricoVI imperatore. 529 CAP.XXXVII.—ObsidioMinerbae 585
De rege Angliseet aliis gestis, quae fuerunt suo tem- —
CAP,XXXVIII. Crucesin speciem fulgetrae in muris
pfire. 550 lempli Virginis Deiparae Tolosaeapparent consptcuae. • 587
Addimentacontinnatorisin codiceCaesareo. 839
PETRUS VAILIS CERNAII. . GAP.XXXIX.— ComesRaimundusper legatum sedis
Notiiia. 541 apostolicaea communionefideliumsegregatur. 888
HISTORIAALBIGENSIUM. —
CAPXI.. ObsidioThermarum. 590
Epistoianuncupatoriaauclorisad InnocenliumIII pon- CAP.XLI. — Carnotensiset Bellovacuspraesules,cum
lificemRomanum. 543 comitibus Drocensi et Pontivo ' in catholicorum castra
CAP.I. — De legatione fralris Petri de Caslronovoet perveniunt. — 592
fralris Radulphi de ordine Cisterciensi ad provinciam CAP.XLIf. Haerelici Thermense castrum dedere
Narbonensem. 545 nolunt, sed Dens in eorum exitium ingentem eis aquae
CAP.II. — De divefsishsereticorumsectis. . 546 . copiamimmittit. ^ 595
CAP.III. — Qualiter et quandoprimum praedicatores —
CAP.XLIII. Solemnecolloquium Narbonaeiustilui-
venerunt ad provinciam
' - , Narbonensemcontra haereticos. tiir super negoliis comitumTolosaniet Fuxensis, c.uiiu-
549 tersunt rex Arragonensis,sedis aposlolicaelegati, Simoa
CAP.IV. —Descriptio vilae corrupUe atque morum Monle-forti;' sed sine profeclu conventus disso.vilur.
coiaitisTolosanierga Deum et ejus Ecclesiam. 551 599
CAP.V. — De adventu XIIabbatumovdinisCislercien- CAP.XLIV.— De malitiaet tyrannidecomitisFuxi er -
sis causaquepravdicalionisetreditu ac obilu-Didaci epi- ga Ecclosiam. 600
—
CAP.XLV. ComesFuxensis irreverenter se gerit er-
scopi Oxomensis,el disputalionibus. et morte Oxo- 554
CAP.VI. —De colloquio Apamiensi ga reliquias diviAntoiiiuimartyris, quae* splemni .proces-
601
mensis episcopi. 551 . sione gestabanlur.
CAP.VIL — Miraculumde schedula,B. Dominicimunu CAP.XLVl. — Sacrilegia aliaque facinora a comite
scripta, quaeler flammisinjecta, illaesaresiliit. 553 Fuxensi per vim palrata. 602
CAP.VIII. — De marlyrio fratris Pelri de Castrouovo, CAP.XLVII.— Comes Monfortiusregi Arragonumho-
qui gladiis impiorum occubuit. 550 miuii iura persoivit pro civitate Carcassonensidebita.
CAP.IX. — Tolosanuset Consoranensisepiscopi Ro- —
605
mam legantur, ut pontiflcimaxiiriostalum Ecclesiaein CAP.XLVIIL Episcpus Parisiensis aliique nobiles
Narbonensiprovinciaexponant. 560 voniuntin exercitum Mdnrortii c omiiis. 604
CAP.X. — Miltilur
" cum'M. Miione magisler Theodi- CAP.XLIX.- ObsidioVauri. 605
sius. 562 —
CAPL. Peregrini multi proditorie a comiteFoxen-
CAP.XI. — Conciliumapud Montllumcelebralur, ibi- si, insligante Tolosano,interfirimilur. 606
que sistendi coramMilonedies tomiti apud Valentiam —
CAP.LI. Fulco episcopus Tolosanusepiscopatupul-
praeflgitur. , 563 sus, magna animi constaniia exsultat, paratus etiam cer-
CAP.XII.—Ce.rtis caeremon.iis anliquitus usitalis, co- vicemgladio pro Chrisli nominepraebere. 607
mes TolosanusEcclesiaereconciliaiur. 563 CAP.LII. — Yaurum a calholicis expugnatur, 'ibique
CAP.XIII. — ComesTolosanus,ficle crucemsacraemi- mulli nobilesviri suspendionecaniur, aliiflammistradun- 608
litiEBsignumsumit, quamquidem calhoiici exercilus mi- tur.
lites peclori assutamhabebant. 861 CAP.LIII. — Rogerius de. Comenge comili Monforlio
CAP.XIV.—Adventus crucesignati ' exercitus in parics se adjungit; — sed poslea, quam dederat, lidemfallit. 609
proviueiae. — . 563 CAP.LiV. Clerus TolosanusClirislicorpus religiose
CAr. XV. ComesTolosauusit obviam crucesignaiis. deferens,urbe ipsa hffireticoruninulrice el iulerdicl-i cx-
565 cedit. GH
 1049 QU^E IN IIOC TOMO CONTINENTUR. 1050
.CAP.LV.— Prima Tolosaeobsidioper Barrensem et Ex principio Genesis probatur mysterium Trinitali?
Monforliensemcomiles. 612 750
—
CAP.LVI. ComesTolosanus, Casirum-novumet Pi- Aliud argnmentum ex principio Geneseos petitum
raonemcomilemillud defendentemobsidet. 616 751
CAP. LVII.*-— Acerrimoconflictu, illuslrique vicloria, Filii generalio asseritur. 755
crucesignali Fuxi comitem ad arcem S. Marliui proli- Spiritus sanclidmnilas probalur. 753
gant. 620 Spiritus sancli processioa Patre et Filio. 7P4
CAP.LVIII.—Castrom novumobsidioneliberatur. 624 Trinitatismysleriumprobatur ex vrsioneAbrahae. 755
—
CAP.LIX. R Malvieinuscentum siipatus miiitibus De observatione Sabbaii. Sabbatum Judaeoruma-Deo
ex GalliaMontefortiocomitisuppetias venil. 626 reprobatum. 756
CAP.LX.—Arenit Guido de Monteforti ad comitem JudaeisuperslitiosaeSabbati observalionisiransgresso-'
Mrcr.is-forlisfralremsuumde ullramarinispariibus, cujus res. Duopedum milliaSabbaloambulabantJudaei. 757
adventu miriflceexsullalcomes. 627 Virginisparlus in Genesipraediclus. 758
—
CAP.LXI. ObsidioAllipulli, et expugnatio forlissi - QuisserpensEvamseduxerit. 759
ma alque capliogloriosa. 630 ChristusAbraliaesemenin quo benedicenluromnesgen-'
—
CAP.LXU. Insurgunt Narbonensesmaliliosecontra tes. 760
AlmaricumfiliumSimoniscomitis. 631 Deusin carne ocuload oculum videndus. Angeli homi-
CAP.LXHi.— Voeatuscomesab episcopoAginensi,va- nibus quomodoapparuerunt. 762'
dit et recipit civitatem. 634 Deusinvisibilisapparere non potuit nisi in carne hu-
CAP.LXIV.— (omes MonlfortiensisSan-Gaudenlium mana. 762
occupal,Tolosammodisomnibusdivexat.ComesRaimun- Jeremiaelocusde partu Virginisexpenditur. 765
dus ad Arragonensemregem confugit, ut ab eo auxilia Michseae prophetiade loconalivitalis Christi. 764
impetret. — 645 Dominusqtiolemporeinqiiirendus. 765
CAP.LXV. Conventusepiscoporurael baronumapud Divinilas Chrisli ex variis eius nominibusasseritur.
Apamiamcelebratur a Simone comiie, ubi multadecrela 768
et leges slaluunlur. quas se comesservalurumpollicelur. Prophelia AmosdeChristiadventu. 765
647 De libro Baruch. 766
CAPLXVI.— Rex Arragonensisvenit Tolosamet col- ad
Chrislus genles legatus. 766
loquiumhabelcum comile Simone, et aposlolicaesedis Michaeae prophelia de Dominipassione' et eversioneJe-
legato. 648 rusalem. 767
—
CAP.LXVII. Rex Arragonum, comiti Montis-forlis De prsedicalioneEvangelii. 767
per fecialesbellumindicit. • 659 Prophetia Habacucde Christiadventu. 767
CAP.LXVIII.—Ludovicusrcgis Galliaefilius, stimpla Mediumannorumquomodointelligendum.^Etasauclo-
bellicaecrucis tessera, multos ad eam sumendaminducit. ris. 772
660 De Sophoniaprophela. 772
—
CAP.LXIX. ManassesAurelianensis et Guillelmus ChristusRliinocerolicomparatns. 775
Anlissiodorensisepiscopifralres, crucem adversusAlbi- De pfophelia Aggoei.Patriarcharumde Chrisiodeside-
genses assumunt.—
661 ria. 774
CAF. L XX. Almaricusfilius comitisSimonisfit mi- De prophetiaZacharias.Judaeorum vana spes de Mes-
les. 663 sia. 776
—
CAP.I.XXf. ObsidioMurelli. 668 Malachiae prophetiade reprobationeJudaeorumet Chri-
—
CAP.LXXII. De slrenuissimapogna et gloriosissima sti adventu. 778
victoriacumitisMonlis-forliset suorum, habitain campo Danielisprophetia
11 de ixx hebdomadibusexponilur.
Murellide rcge Arragonumet hostibusfidei. 670 782
CAP.LXXIII.— Lilteraepraelatorumqui in exercitu Si- Quandoillaeincipidebeant. 782
mo.',iscomitiserant, cum de fidei hostibus triumphavit. Judseiqua ratione explieentLxx hebdomadasDanielis.
674 — Septuaginta Danielis hebdomadaejam complela. —
CAP.LXXIV.— Parta victoriaapud Murellum,Tolosani Dies in Scriptura pro uno anno sumptus. 785
ad eorum reconcilialionemobsidespraesulibusdare olTe- 'Peccalum qua ralione finemaccepissedicalur. 787
runt. 677 Isaiaevaliciniade Judaeorumabjeclioneet Chrisli ad-
CAP.LXXV.— Comilis Fuxensis lerras Montisfortis ventu. 787
invadil,Narbona et Monspessulanus rebellant. 678 Isaiaeprophetianonde civitateJerusalem, sed de illius
—
CAP.LXXVI. Aymericuset cives Narbonensescomi- habilatoribusinielligenda. 788
lis Montisforlishostesin urbem admiltunt, eamque ob —
Judaeicur filii pnmogenili dicti. Primogenitissepius
causamterritoriumNarbonensecomesdevaslat. 682 reprobati. 788
CAP.LXXYII.— Petrus Beneventanuscardinalisapo- Judseorumpeccataaqua baptismalisabluenda. 790
Ftoiicaesedis legalus, comilesFuxensemel Convenarum Isaiaepropheliade vocalionegentiumexpendilur. 791
Ecclesiaereconciliat. 685 Prophelia de Christiglorificatione.— RidiculaJudseo-
CAP.LXXVIII.—Carcassonae antistese Gallia cumin- rum explicatiode germine. 795
genli peregrinorum multitudinerevertitur. 684 —
AliaIsaiaevisioexpendilur. Quissit Filius hominis
CAP.LXXIX.—Guidode Monteforiiet peregrini terr.-s qtiem viilit.Daniel.— MysleriumTrinitatis. 795
Raleriide Castronovoinvaduntet devaslant. 685 Trinitatis mysleriumiteruro explicalur. 798
—
CAP.LXXX. De destructione castriDomaein Petra- ExcaecalioJudaeorum. 798
goriceusidicccesi,quod erat pessimi lyranni G..de Cahu- —
Prophelia de Virginispartu expenditur. Triplex800 il-
saco. 690 lius a Judws explicalio.
—
GiP. LXXXI. Conciliumapud Montempessulanum Demonslralurhanc propheliam non inlelligendam de
legatuscelebrat, cui intersunt Yarchiepiscopiet xxvtir filio Ezechiae. 801
episcopi,super dominioterrae conquisitae,cujus comesa Demonslraturpropheliam de Chrislonon intelligi de
Monleforliprinceps unototius concilii ore et consensu fiiioIsaia?. 8H2
conslituitur.
—
695 Verus prophetiaesensusexplicalur. _ 804 —
CAP.LXXXII. Primus adventus Ludovicifilii regis Signa multa in Scripturis contra naturaeordinem.
Franciaein parlesAlbigensium. 695 Hominisquadruple* formatio. 805
—
CAP.LXXXIII. ConciliumLateranensecelebratur, in Emmanuelisnomenduas insinuat natnras. 806
quo comilatus Tolosanus, Simoni comili commendatus, Judaeorumobjectioconlra virginitalemChristum pari-
decreto conciliieidem concediiur. 700 turae.— AlmavoxHebraicaquid significet. 807
—
CAP.LXXXIV. ObsidioMontisGrenarii. 704 LIBERDE DIVERSISORDINIBUSET PROFESSIO-
•CAr.LXXXV.— SecundaTolosaeobsidio. 708 NIRUSQU^:SUNTINECCLESIA.
ANONYMlSJECULIXII. Prologus. 807
Epistolaanonynii ad Hugonem amicum suum, — De I. — De eremilis qui saepesolivel cum paucis habi-
modoet ordine legendi sacramScripturam. 715 lant. 800
Epistolacujusdamcanonicireguiaris ad prioremChari- ir._De monachisqui juxla homines habitant, sic,(
tatis. — De canonicoregulari faclo monacho,quem ille Cluniacenseset eorum similes. 814
repetebat. 717 III. — De monachisqui longe se ab hominibusfaciunt,
ExplanalioOrationisDomiuicae. 719 ut Cistercienses,et si qui sint similes. 825
Explanatiosymboliapostolici. 725 IV. — De monachisqui saecularesdicunlur, quorum
ExplanatiosymboliAlhanasiani. 735 professionulla est. 827
ANONYMI TRACTATUS ADYERSUSJUDJEUM. V. De canonicisqui se ao hominibusconsliluunt,ut
—
AdversusJudaeosquomododispuiandum. 749 sunl Prssmonstralenseset Sanctijudocenses. 827
lUf.T OUDO RERUM QVJE 1N HOC TOMOCONTINENTUR. 1052
VI. — De canonicisquijuxta hominumconversationem CAP.XXIX.— Nee solitudo riec eremitica vila,s'ed '
nabilalionem babent, ul sunt Sancli-Quintinenses,de obedientia, praelatopraeslila,passionibusanimum libe-
Prato, —Sancti-Victorienses. 833 rat. . '-: : '•- :-" 894-
VII. De canonicisqui inteirhominessaeculareshabi- CAP.XXX,— Via communisvitaj feclusoriim praefe-:
tant, et saecuiaresdicuntur. 842 renda. -.i"'--^... .'895
DIALOGUSDE CONFLICTU ' ' AMORISDEI ET LIN- CAP.XXXI.— In pfnni-ordiuehomo salutem consequi
GXSJE DOLOSJi. vixefit.-£&.: .,,
poterit, si recte— 896
Monilum. - 851 CAP.XXXII. SpondetAaticlordiscipulo sua apud,
Incipit Conflictusamoris dei et linguaeDolosae. 851 Deumsuffragia,— et sua effaja-excusat. 896
Dies primus. 831 CAI>.XXXIII. QuOmodOvbbmo semper unus secum
Secundusdies. 856 esse possit. -897
Tertius dies. . 859 CAP.XXXIV.— Qua ralione homo•cum Deo unus fieri
LIBERDE POENITENTIAET TENTATIONIBUS RE- possit. - 893
LIGIOSORUM. CAP.XXXV.— Quomodoplura vocabula in hominis
Monitum. 865 natura multiplieilatem, uon item iudivina - significent.
Prologus. 865 899
CAP.I. — Proponuntur variaequsssliones de agenda —
CAP.XXXVI. Reditus ad solulionem principalis
cum fructu poonilentia, et Etenlationesj(luctuanlisreli- qua^stionisde unilale spiritus humanicumdivino. 901
giosi. . — 865 CAP.XXXVII.—Adhortatioad quaerendaraconstan-
CAP.II. Incertitudo futurorum non desperalionem tem cum Deo unionem, et conclusiooperis. 903
sed solliciiudinemin hominegeneret. 866 •bLIBELLUSDE CONSCIENTIA.
—
CAP.III. QuodDeus quosdamcorambominibuscun- Monilum. 903
fundipermiltal, quosdamvero non, parlim est misericor- Prologus. 905
dia, pariim judicium' Qumnam sit peccatoriulilis el ne- CAP.J. — Conscienliaabyssusdieitur. 904
cessaria conlusjo. 867 CAP.II. — De quadrupliciconscienlia.Piimo de con-
—
CAP.IV. QuosdamDeuscoram hoininibusvult con- scientia bonaet.tranquilla. 906
fundi,ul fracta duraemeiitis cervice, ad viam salulisre- —
CAP.III. De couscienliabona,sed lurbata. 907
vertanlur. 868 —
CAP.IV. De conscientiamala et tranquilla. 908-
CAP.V. •—Confusiodamnandorumhic in quibusdamin- CAP.v.—Demala etturbala conscienlia. 909
cipit, et in fuluro consummabiiur. 869 CAP.VI. — De septem modiscogitationum. 910
—
CAP.VI. Consueiudoveterum monachorumquibus CAP.VII. — De quatuor spiritibus, qui assidue ho-
soli abbaliextra easumextremaenecessitalispeccatasua mini loqtiuntur. 910
corifiteriIicebat. 869 Epiloguslibelli. 911
—
CAP.V[|. Quidsit confessioet quotuplex. 871 LIBERDE STABILITATEANIM;E.
CAP.VIII. — Quomodopeccaia sacerdoli confitenda Monitum. 911
sint secundumopinionemveterum. 871 Prologus. 911
—
CAP.IX. Licet peccatum uni sacerdoti confessum CAP.I. — Ouod virtus stabilitalis constet in tribus.
pluribus confileri, tametsiid necessariumnon sit, nisi 915
ilerelur. 873 CAP.II. — De fundamentodomusstabilitatis. 91 i-
—
CAP.X. Quotiescunquein peccata labimur, semper CAP.III.—De fenesirisejusdem domus. 914
spes veniaeresurgentibuss.uppetit. • 875 —
CAP.IV. De ostio domiis. 916
CAP.XI. •—Idem exemplispopuli Israelitici confirma- CAP.V. — De lecto domusspiritalis. 9!6
lur. 874 CAP.VI. — De iuhabilaloribusdomus. 916
—
CAP.XII. Eadem de relapsu peccatofis et ilerata CAP.VII. — De Iriplici prole spirilus et ralionis. 917
pcenilentiaprophetarumdoctrina. 875 CAP.VIII. — Despe. 918
CAP.XIII. —Confirmanturasserta ipsiusChristiet SS. —
CAP.IX. De charilate. 918
Palrum doclriua. . 875 CAP.X. — De sensualitalerationisancilla. 919
CAP.XIV.— ExplicantursententiaePatrum, dataedo- CAP.XI. —De tripliciprole spiritus et carnis. 919
ctrinaein speciem repugnantes. . 877 CAP.XII. — De discordiavirtulum et vitiorum. 920
—
CAP.XV. Quiiteratam prenitentiam fructuosamro- CAP.XIII.— Qualilerratio ancillam lascivienlemhu-
lapsis esse negant ipsi sibi viamsalulis praecludunt. 879 miliet: et qualiter ralio maritumadmoneat. 921
—
CAP.XVI. Qualiset quanla debeat esse poenitenlia. —
CAP.XIV. Suggestioancillaead domiuum 921
879 —
CAP.XV. Qualiter ralio vigilans maritum pramn-
—
CAP.XVII. Quaeformasit poenitenlisede levioribus neat et spiritumalloquatur. 922
peccalis. 880 CAP.XVI. — Ratio suggcrit diviiias contemnendas.
CAP.XVIIL— Poeniteniinon solum dolendum est ob 92i
peccjla commissa, sed etiam ob bona omissa. • 880 CAP.XVII. — Suggerit ambitionem possessionumdi-
^—
CAP.XIX. Davidexemplum vere poenitenlis. Varii mitlendam. * 925
modideplorandipeccata. 881 CAP.XVIII. — De contemnendo vestitus decore et
CAP.XX.— Quidsit venire in profundummalorum,et pretio. 926
quid ac quotuplexdesperatio. 881 CAP.XIX.— Quodhonor mundinihilsit. 926
—•
CAP.XXI. Oratio ad sanctum Spirilum pro impe- —
CAP.XS. Suggerit voluptates corporis non amare.
tranda spe veniaepeccatorum. 887
—
CAP.XXII. Numlocus, in quo quis peccavit, poeni- CAP.XXI.— Exhortatioauctoris. 928
tentiaecausa mutandus? 888 CAP.XXII.— De firmitatedomusspiritalis. 928
CAP.XXIII.— Quidampoenitentesexemplo adulterae, Dialogusde esu vblalilium, anonymibenedictini. 929
paucis a Christoabsolutae,se muniunt, sed decipiuntur. Ludus paschalisde adventuet interilu Anlichrisli. 947
888 ANONYMUS MELLICENSIS.
—
CAP.XXIV. Mulier adultera. a Christoex Judsorum De scriptoribusecclesiaslicis. 939
manibuserepta, perfectaepoenitentiaeformampraebuit.889 Admonitio. 959
CAP.XXV.— Obmalitiarahominumreligioso non fa- Prsefatio.anonymiauctorisinlibrumsuum de script';ri-
cile de loco ad Iocumcommigfandum. 890 bus ecclesiasticis. 961
CAP.XXVI.— Quomodoquis.spiritualiter loca sancta, Inoipii liber. - 965
corpore domiposilus adire possit? 891 index alphabeticus. 983
—
CAP.XXVII. Nonlicet religiosomariyrii causa mi- Historia Romanorumponlificum,anonymi Iwetlensis.
liliamsectari. 895 987
—
CAP.XXVIII. Non terrena Jerusalem, sed coelestis, Epistola anonymi,de capta urbe Cp. 10il
veraepacis visioest. ~ 891
FINIS TOMI DUCENTESIMIDECIMl TERTII.

Ex lypis L. MIGNE,au Petil-Montrouge.