Explorer les Livres électroniques
Catégories
Explorer les Livres audio
Catégories
Explorer les Magazines
Catégories
Explorer les Documents
Catégories
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
POKTIFICUM RQMANORUM
1EXOVIEXSISET TULLENSISEPISCOPORCM
AURELIANENSIS,
1NTERM1SCENTUIU
AMUTUM;THEGÂ'NICirOnEPISCOPI
AGNEIX1RAYENNATIS,HILmHM SA"NTnTONYSIANl, TREVIREN'SIS,
PATRIARCH
MAXENTIIAQUJL-UIENSIS K, CANBIDIFOI.I>E\SISMOSACIH,I1EVEDICTI
DIACONI, CBRISTIANIDRUTHMARICOKBEIE'NSiSMONACM, JOSEPIII SACERDOTIS,ETC., ETC.,
TOMUS UNICUS.
VEMT 8 FRANCISGALLICIS.
HILDUINUS
ABBASS. DIONYSII.
Hildumus, qui et aliquando Aldoinus, discipulus A magnâtes imperatoris cum Jesse Ambianensi prse-
Alcuini, illustri génère ortus, ut pote qui frater Wi- sule. Walaffiâus Strabo in carminibus ad eum scri-
grini comitis Petragoricensis et Engolisinensis, Ca- ptis «tomo sexto Antiquarum Lectionum Canisii vo-
roli Calvi propinqui, ilemque frater Bernardi et cat magnum Aaronem, J cujus, nitor morum cum
Gairoldi comitis, qui in necrologio Sangermanensi sensus probitate commendatur. Denique Agobardus
memorantur, sin minus erat monachus, cum ad S. Lugdunensis archiproesul eum « sanclissimum ac
Dionysii nionasterium accessit, in hoc induisse mo-- beatissimum t vocal in epistola ad proceres palatii,
nachum non incongrue colligilur, ex antiquo Argen- et pêne solum cum Wala abbàte « in via Dei adju-
tolii necrologio, atque etiam Dionysiano, ubi ad de- torem christianissimi imperatoris Ludovici. i Atta-
cimum Kal. Decemb. i beati Dionysii monachus et men cum anno 850 una cum Wala Corbeiensi ab-
abbas i appellalur. Eligilur abbas anno 814 ex libro bàte filiorum imperatoris patri rebellium partihus
primo de Miraculis S. Dionysii,anni cap. 1, seu 81S, adhajsisset, amissa' ejusdem imperatoris gratia in
secundum hodiernam incboandi ralionem. Sane exilium ad Corbeiense in Saxonia monasterium mis-
hoc anno Ludovici Augusti primo, Kalendis Decem- sus est. Inde revocatus paulo post Hincmari disci-
bris, indiciione vm, regise defensionis duo privilégia puli sui favore, pristinas dignates, Dionysianam vi-
obtmuil ab hoc principe, qui et anno circiler 822 prse- delicet ac Germanensem praîfecluras recuperavit.
ceptum dédit pro commutatione quorumdam praedio- Inde contigit, -ut liberior lactus Hilduinus, quippe
rum Hildainum abbatem inter et Hidulfum de quibus- qui non jam alienis distraclus, propriis ovibus re-
dam bonis in Âlsatia sitis. Hilduino Ludovicus et gendis se totum dederil, quas ut ad meliora pabula
Lotharius Augusti tribuunl remissionem pensionis y, reduceret, precibus induxit Ludovicum Pium ad or-
annua3 ducentorum vini modiorum, quos quidem dinem monasticum in abbatia S.-Dionysii per epi-
primum graluito Dionysianùs abbas occasione cujus- scopos renovaudum. Àudiendus ea de re Ludovicus
dam vini penuriaj, ad Yern (Yenrvillam) palalium, in diplomate : « Inter coetera visurn est illis (episco-
dein ex quadam consuetudine successores persolve- pis, qui Parisiis Ludovici jussu conventum agebanl)
rant, jam vero regii exactores pro lege et debilo ut monasterium praeclarissimi et eximii Christi mar-
censu exigehant. Datum est hoc praeceptum anno tyris B. Dionysii, sociorumque ejus, quod constat
circiter 825, quo jam tempore Hilduinus eral archi- lantorum martyrum nomine dedicatum, et a regibus"
capellanus, seu major eleemosynarius, abbas S. Me- Francorum, progeiiiloribusque gloriae nostrae, am-
dardi Suessionensis et S. Germani a Pralis. Anno plissimis rébus ditatum, quo in eo monasticus ordo
sequenli Ludovicus Pius imperator misso Romani religioseDeo deserviret, magna emendatione et cor-
Lolhario pro sedandis super eleclione Eugenii II rectione opus haberel quam causam tam per
papse motibus exortis Hilduinum abbatem consilia- se quamque et per venerabilem prudentemque vi-
rium adhibuit. Habelur ad annum 828 Ludovici et rum Hilduinum meniorati monasierii religiosum ab-
Lotharii praxeplum pro commutatione quorumdam batem, noslraj serenitatis auribus ïnlimarimt, uti
bonorum in pago Andegavensi inter Fulcricum et nostra piissima imperiali poiestate per eorum auclo-
Hilduinum abbatem, qui et memoratur hoc circiter ïitatem corrigeretur. DatavnKalend. Septemb. anno,
anno in praecepto eorumdem imperatorum decer- Christopropitio, 19 imp. Ludovici serenissimi imp.,
nentium ad pièces Theodradse abbatisssebeaLseMa- indictione 10 (852). Aclum monasterio Sancti Dio-
rise de Argentolio, ut post ejus decessum ad S. Dio- nysii in Dei nomine féliciter, amen, i Ad hoc proe-
nysium ista reverlatur ecclesia. Circa 850 Rabanus G cepîum Ludovici alterum accessit ibidem eodemque
Fuldensis abbas Commentarios suos in librum , re- tempore editum, quo parlilionem bonorum mona-
gum misit ad Hilduinum abbatem et sacri palatii chis ab Hilduino factam conflrmavit. Hilduini ea de
archicapellanum, qui aliquam Rabani scriplionem re litierae ex authentico inslrumento, sed aliquot in
sibi utilem ab eo petierat, per quemdam Fuldensem locis mulilo a Mahilloniovulgataî sunl, libro vi de
monachum, quem Rabanus ad palatium direxeral. Re Diplomatica pag. 519, ei post hune a Felibiano
Multis laudatur Hilduinus ab omnibus illorum lem- in Prob. Hislor. S. Dionysii n. 72, ubi hanc parli-
porum scriptorihus. c Excellentissimum abbatem » lionem Hilduinus «non ambitione vani nominis, aul
vocat Lupus abbas Ferrariensis, quicum in adole- cupiditale proesentis gloriae, sed sola futuraî relri-
scentia vixeraL.Idem epistola 110, « nobilitatis, di- butionis mercede a se factam dieil cum consilio et
gnitalis et moderationis apice conspicuum > proedi- consensu Ludovici domini sui, ut ne monasticus ordo
cat, nempe oh dignitalem archicapellani qua prav in eodem loco unquam deflcial, sicut prosteritis^lem-
ditus erat, unde et « ecclesiasticorum magisler > ab poribus contigit, in tantum ut pastorali negligentia
eodem auctore dicitur. Frotharius episcopus epist. diuturna, et incuria temporalis subsidii, monachi a
11 c excellentïssiniae virum nobilitatis et gloriosse majori parte ipsum habîtum abjecissent Ne igi-
dignitatis apice sublimalum, a ûeo electum rjatrem tur aliquando ex subsidii temporalis defectu mona-
et magistruni ; t et epist. 16 « inclytum et omni chi in similem lapsum corruerent, >et a via rectitu-
nobililale proeclarum,» compellat, qui et in epistola dinis et régulas sancti Benedicti instilulione, i qua-
ecclesiaj Senonensis pro eleclione Jeremioe, « sacris libet cavillatione in futuro aberrarent, aut devia-
negotiis a Deo prolatus » exhibetur; propiefôa quod D renl, statuil Hilduinus, ut denlur eis annis singulis
res ecclesiasticas hic solus, aut certe cum rege mo- de tritico puro ad eorum et hospilum in refeclorium
derarelur. Ad hoc Theganus eum recensel inter venientium opus modia duo milîia centum ; » ad
PATROL.GVI. 1
il HILDUINUSABBAS'S. DIONYSU. NOTITIA. 12
proebendam famulorum eis servientium « de sigale A sanclofùm martyrum reliquias" Warino ejus Ioei
modia nongenta; de vino puro ad eorumdem mo- abbali, jtidemque"monasterii Resbacensis, pollicitus
uachorum et bospilum usum modia duo millia quin- fuisset, corpus sancti Yili pueri ac marlyris Lucani,
genta, proeter cervisiam ad usum famulorum; de quod Pippino régnante translatum in Franciam, in
legumine modia trecenla; de adipe modia triginta quadam Parisiensis agri cella Dionysiana asserva-
quinque; de butyro seslerlia triginta; volatilia in lum fueral, êidem eoncessit, cum assensu impera-
Pascha et Natale Domini, etc., J quai omnia « ad cen- toris, episcopi Parisiensis, et nobilium vicinorum.
tuniquinquaginla monachorum numerum âssignala,s Nithardus, Bistoriai Mb.i, auclor est Hilduinumuna
niinui unquam velat a successoribus abbatibus ; au- cum Gerardo Parisinaî civilatis comité an. 858 Ca-
geri vero cupit, ut « multiplicalis opibus, àccumu- rolo fidem suam sacramento Armasse, non 828, uti
îentur et servilii divini cullores, etc. » Subscribunt legiluï,- errore forsan lypographi, lomo primo Hi-
Aldricus Senonensis, El»Rhemensis;0!garius Mo- sloriaeuniversilalis Parisiensis pag. 604. Eodem anno
guntinus archiepiscopi; Drôgo Mettensis episcopus, visum est Hilduino abbali fratribusque Sandionysia-
Witgarius Taurinensis, Erchanradus Parisiacensis, nis suffragioiuni inire socielatem cum Reinigianis
Jonas Aurelianensis, Heribaldus Antissiodorensis, monachis, qui sacrai confoederationiultro assense-
Tractarius episcopus incerti loci. «Aclum in mona- runt, si non ipsi primi hujus fuerunt auclores. Editai
sterio sancti aposlolorum principis, excellentissimo- sunt hac de re lilterae ex memhrana Remigiana
runique martyrum Dionysii, Ruslici et Eleullierii lomo IY Spicilegii, pag. 229, et in proh. Hislor. san-
aiiiio 19 Ludovici serenissimi imperatoris indiclione dion., nuni. 77, in quibus id factum legilur Fulcone
10. Data xi Kalend. Februarii in Dei nomine féli- r> Sancti Remigii abbate. Subjiciuulur in veleri mem-
citer, s Hanc autem Hilduini abbatis constilutionem brana nomina monachorum ex monasleiio Sancti
ratam habuit poslea uti supra diximus Ludovicus Dionysii, atque eliain jllorum, quibus communio
imperator vu Kalend. Septemb. iisdem anno ct.in- suifragiorum ab iis concessa fuerat, qui fratres con-
diclione, et quidem in monasterio Sancti Dionysii. scripii aliis dicebantur. Horum in numéro primi re-
Ex quo intelligilur, ait Mabillonius, annum deci- censenlur Hludovicus imperator, item Hludovicus
mum nonum imperii Ludovici in praidiclis Hilduini rex, tura Hilduinus abbas, item Hludovicus abbas,
litteris expressum, repetendum esse ab eo tempore, quorum primus Dionysianùs abbas erat, alii^duo
quo Ludovicus imperii consors a paire dictus est, confoederali,et forte ex Dionysianisassumpti : quan-
non a Caroli parentis Obitu, qui tanlum v Kalendas quarn Ludovicusabbas videtur esse Ludovici Augu-
Februarii accidit. Hilduinus circa eumdem annum sti frater, qui Hilduinoabbati Dyonisianosuccessif,
exslruxit ecclesiam, seu polius oratorium B. Marise, jam alienorum coenobiorum abbas. Hos sequuiHur
qutfd hactenus visitur in crypia subterranea ad pe- nomina ejusdem loci monachorum numéro 125. 1
des veteris lumuli sancti Dionysii ejusque sociorum, Mabilloniuslomo II Annal., pag. 608, habel centinn
ut palet ex ipsius litteris nonnihil mutilis, quibus viginli scplem, quos inter memoratur Godoi'redus
huic oratorio, cujus dedicatio Kalendis Novembris episcopus. Anno 859, quamdam bonorum factam
facta dicitur, in dolem assignat « viculum , qui Er- peruiutalionem Hilduinuminter ahbatem Sancti Dio-
medonis dicitur et mansum in Aqua picta i ad lu- nysii et Ermenlrudem abbatissam bealse MariseJo-
minaria suppeditanda, prailer ea qùas de thesauro Irensis Ludovicus imperator ratum habuit x Kalcn-
ad pedes sancloium ex antiqua consuetudiue, dona- das Februarii, indiclione secunda, anno imperii 2ô.
bantur. Insuper slatuit, ut « ex monachis sanctse G Icscquenti anno 27, régnante Ludovico serenissimo
hujus congregalionis octo sibi per vices omni tem- Augaslo, die nonomensis Februarii, duonobiles eon-
pore in ea capella tain diurnum quam noclurnum juges Lanifridus et Teulgildis varia prsedia apud
more Romano ofliciumfacianl. J El hoc quidem am- Biùolidumsita contulerunl Hilduino abbati sancti
plius constat ex diplomate Ludovici imperatoris, Dionysii, qui moiluo Ludovico die Dominica 20
quo villam pagi Parisiaci vocabulo Minlriacum, Mi- Junii ejusdem anni 810, dum Lotharius ex Italia in-
try, contulil ecclesise, quam « vir venërabïlis Hil- tegrum, si possel, imperium occupaturus Parisios
duinus, abbas religiosus monasterii sancti apostolo- tendit, una cum Gerardo comité Parîsiensi, Carolo
rum principis, excellentissimorumque marlyrum i'ruslrata fide, Lothario obviam occurrit; eoque
Dionysii, Rustici et Eleullierii, » quos imperator tempore dumfrater in fraires insurgit, ac Nortmanni
spéciales prolectores suos 'socal, t aille pedes eo- occasionem rati opportunam devastandi oras roari-
rumdem bealissimorum martyrum J ad laudem Dei timas, jamjam Rolhomagum expilarunt, Hilduinus
ac Domini Jesu Christi « in honore sanctoe et in- Sàndionysianum ihesaurum in abbatiam Ferrarien-
violalaî semper virginis coeii, loliusque niundi re- sem deportari voluit ; sed cum Lupus Ferrariensis
giuse, ac sancti proecursoris Christi, i pro impera- abbas epistola 110 tutum salis non esse locum ad-
toris ejusque Conjugis ac prolis salule recens sedi- monuissel, quo severlerit Hilduinus, incertum. Sane
fîcaveral; ubi « permulta et pretiosissima san- circa hune annum 840exstant in Probalionibus Hi-
cldrum pignora » collocavil. lisec vero donalio storiai sancti Dionysii, num. 81 et 84, duo pro valle
eidein Joco facta esl ad luminaria et ornamenla Tillina, la Yalleline, inllalia, Lofharii imperatoris
ibidem proenranda, eo pacto, ut in purificatione S.. D indulta sancto Dionysioprivilégia preeibus Hilduini,
Marias,ac die martyrii bealissimorum Pétri et Pauli, horum in primo diplomate dicti simplieiler « Yené-
ôl in solemnitate gloriosissimi marlyris Sebastiani, rabilis abbatis, r in altero t Yenerabilis vocati ar-
atque in anniversario ipsius imperatoris et dilectoe chiepiscopi, sacrique palatii noslri notarii summi. j
ejus conjugis Judith, quando ipsi ex hoc mundo de- De Hilduini obitus anno variant auctores : Mabilïo-
cessissenl; ex rébus ejus villasmonachi ipsius san- nio non ultra annum 840 vilain produxisse videtur,
cti coeiiobii refeclionem habeanl, semolis solatiis cui conduit auclor Historiai Genealogicosmagnatum
chafilatis, « quoede rébus ecclesise in solemnitaii- Francise lomo YL pagina 242, cum ipsius niorlem
bus depulalis ex impérial! auclorilate jam habebant, consignai anno 810. Fallitur autem Jacobus Brolius,
et in iisdem diebus, juxta possibililalem, paupe- cum uno anno ejus obitum anteierlit, Aslronomo
rum rèfeclio fiât, etc., data ini Kalendas Februa- contra lestante, Ludovico mortuo Hilduinum abba-
rias anno Christo propitio decimo nono imperii tem S. Dionysiiuna cum Gerardo comité Parisiensi,
domni Hludovici piissimi Augusti, indiclione unde- Lothario Parisios aecedenti obviamprofeclum fuisse.
cima. Actum Yern Palalio regio. J Hilduinus an. Neque minus a vero abesse tam in anno quam in
856 Areopagitica scribere aggressus esl (ita nomi-i die videtur scriptor Historiai universilatis Parisien-
nant lucubrationes quas de geslis B. Dionysii con- sis, cum lomo primo, pag. 604, mortuum tradit anno
texuit), jussus epistola Ludovici Pii, quas iisdem 842, die 30 Octobris. In necrologio Sangermanensi
Areopagelicis praafixa reperitur. Eodem anno, cum ejus tempore scripto notalur ad x KalendasDecem-
imper apud Gorbeiam novam relegatus, quasdam bris, depositiodomni Hilduini abbaiis, eodemque in
15 YITÂ S. DIONYSII AUCTORE HILDUINO. — PROLEGOMENÀ. 14
Dionysiano : Omit Htlduinus B. Dionysii monachus A pultum fuisse in choro Sancti Medardi Suessionensis
et abbas; fulurus omni ex parle gloriosus, si Ludo- e regione praicipui altaris, ubi aille dirulam a Cal-
vico imperatori et post eum Carolo ejus filio fideni vinistis ecclesiam visebatur adhuc lapis sepulcralis.
haud fefellisset, ut Lothario assentaretur. Laudatus Quod si ila est, ait Mabillonius, hune ad obitum
Brolius, quem secutus est auclor Historiai universi- usque ejus loci abbatem persévérasse concedeuduin
tatis Parisiensis lomo I, pag. 604, asserit eum se- esl.
ABEOPAGITICA
SITE
PROLEGOMENA.
IHCIPIT
QUI
A loco AREOPAGITA,et patriotico proenomine IONICUS,Chrisliano autem agnomine est appel-
latus MACARIUS,a sanclo Paulo apostolo Àlheniensium ordinatus archiepiscopus, aposto-
licavero auctoritale beati démentis papoe, totius Gattioe constitutus apostolus : cujus in-
victa pro fide Christi devotio, sub Domitiano Coesare a et proefecto Sisinnio apud urbem
1
Parisiorum post multa cerlamina, inter quw ei Dominus noster Jésus Christus apparuit,
coram quamplurimis seplimo Idus Octobris martyrium consummavit cum Rustico et
Eleutherio : sanctusque Dionysius cavut suum tulit ubi nunc requiescit.
i
ÇÂPUT PRIMUM. D profutura successif, ita ut fide creseente, multi me-
Post beatam ac salutiferam Domini nostri 3esu rerentur fieri Christi nominis confessores, quos ca-
Christi passionem, el adorandam ejus ab inferis re- tholica postmodum mater Ecclesia , promeruisse
surrectionem, seu in coelos gloriosam ascensionem martyres el fidei bellatores, quoe laetahatur in apo-
qua se manifeslavit divinitate nunquam defuisse, quo slolis lantos se habere duces et redores. Qui si
rediil, in universis gentibus apostolorum prsedicatio quidem cum imminere suas cernèrent passiones,
« Polius sub Trajano aut Adriano.
25 ABCTORE HILDUINO. 26
quce, Domino Jesu Christo docente, didicerant, re- A sub qua Sylvani el Fauni agreslium hominum simu-
pleti Spiritus sancti gratia, docuerunt, ut ad sanctse lacra statutis diebus a pastoribus venerabantur ;
confessionis gloriam et prsemium transmigrarenl. quse regio Pagos appellatur ex nomine Sylvani et
Unde gratias agimus libi, Domine Jesu Christe, qui Fauni : Grseci enim Sylvanum Pan, et Faunos lica-
infestantis inimici jacula probalionem fidelium tuo- rios Panitas vocitant. Tertia regio Possedonos pa-
rum prseslitisti esse, et non vulnera : sed inter cse- gos appellatur, quse intendit portum Neptuni : Posse-
tera charismatum munera, talem tuis teslibus Iri- don namque Grsece, Neptunus dicitur, cujus simu-
buists pro labore mercedem, ut nullum tuorum fuisse lacrum et Dianoe efflgiem Mgii ibidem colebant : et
gaudeal bostis imbellem : quinimo perpetuum illis quo recursus totius populi, luna renascente, in mul-
es largitus triumphum, ut Ecclesise tuai semper sint tis functionibus confluebat. Quarta regio in eadem
in exemplum. De quorum collegio beatus Paulus urbe est, ubi idolum Martis et simulacrum Herculis
apostolus, quem coeloproesidens humanitas' et beni- in colle Tritonii monlis, in mediourbispositi, steie-
gnilas Salvatoris nostri Dei, compellans Saulum stra- rat, ad colendum mullîs immolalionibus et delatio-
vil, ac Paulum statuit, eorumque merito ac numéro nibus Mariera el Herculem, quos illi deos maximos
sociavit, replens Christi Evangelio, non solum ab et fbrtissimos adorabanl. Ubi etiam exercebantur
Hierosolyniis usque in Illyrieum, verum et usque ad •" judicia et docebantur fora, ingeniique omnis soler^
terminos, quomodo aBeo constitutus magister om- tia, qui locus Areopagus appellatur a-Marte : Mars
nium gentium, peragrans superiores' ei vicinas ci- enim Ares Grsece vocalur. Quinla regio civilatis
vitates, tempore quo prineeps Claudius agebal in sce- ejusdem versa est ad portam Schseam, Hermis pa-
ptris devenit Athenas. gus ex nomine Mercurii, qui Hermès Groecedicitur,
CAPUT II. appellata, in qua staliculum ipsius Mercurii vencra-
tione sui, mente ceperal urbem.
Quse una urbium magnarum metropolis in confi-
nio Thracise prospiciens Lacedsemoniseterminos, po- CAPUT IV.
sila média inter Achaiam et Macedoniam jacet, Hsec cîvitas munitissimis moenibus , mari floridu,
qua nihil habuit Grsecia clarius situ terrarum, emi- mellitis, ut sic dictum sit, rivulis et fluminibus, salis
nentibus et frequentibus collibus montuosa, antiqua pinguissimis nemoribus, consitis et aromatibus odo-
scriptorum facundia, paterna viscera et materna ratis, vinelis nectareis etuberlatis copia effluentihus,
ubera appellala : Ionici maris faucibus, bilbalassi olivelis abundanlissimis, viretis florentibus, pascuis
more, inlerclusa, JSgeum pelagus a Iseva contingit. pecoribus sufficientissimis, auri, argenti, cselerorum-
Urbs inclyta et antiqua, sola prseter externum incre- G que metallorum omnium copiis, navium quoque ac
mentum gîoriosa : cujus civibus non dedil initium vectigalium commeatibus el voluplatum cunctarum
collecta nativitas : sed quse illis sedes, eadem esl et aliuentiis, ultra urbes alias exornata, quondam 110-
origo : terrarum fertilitate opulenla, fandi et elo- bilissime floruit. Sed quse suo priori soeculocunctis
quentise nutrix, philosophorum et sapientium geni- mundi felicitalibus supererat, modo gentium frequenti
trix, artium liberalium et divitiarum omnium copia etcondenso impetu oppressa et intercepta dirimilur.
prse urbibus cunctis emicuit. Hsec sila est in Attica Ubi in advenlu Pauli quidam vir nobilis erat qui
Hellàdis provincia, qua Cecrops et Menander, reges Symmistes, id est, consecretalis Apollo Kronospa-
generosi, splenduerunt : ubi Àpollo et Hippocras ac gcta,' quoniam in eadem urbis regione caeleros prse-
Aristoteles, cseterique inventores et propagatores ceUebat, nominabatur, cujusdam Apollinis nobilis-
totius peritise sunt exorlî, et in toto orbe suis prse- simi Alheniensium principis prosapia derivatus : cu-
sentia, el temporibus nostris memoria fulgent. In jus pater Nicolau.s, vir magni ingenii, litterarum
hac summopere urbe temporibus Cecropis et Me- studio
pollens civis et Argolicse arlis magister fuit.
nandri , regumque succedentium cultus simulacro-
Hujus igitur filius Apollo, dum inter philosophorum
rum et staluarum adoratio, idolorumque snpersti- scholas clarus haberetur, et authenticas bibliothecas
liosa religio primo est reperla, et sanclionibus pro- " revolveret,
deditusque esset philosophise, et vanis
palata. Hsec quoque in provectu sui est Minervsesa-
superstitionibus ritu paganorum, audivit Paulum
crala, el ipsi ejus de nomine nomen aptalum. Bsec apostolum nova elinaudita antea dogmata piseôcan-
prima cunctarum urbium leges condidil, et aliis tem : et cum ei resistere non valeret, invenil ve-
jura vel tradidit, vel mutuavit [mulavitl. ram esse doclrinam, quam Paulus apud Athenas do-
CAPUT IH. cuit. Relinquens ergo dsemoniaeas ludificationes et
adinvenliones, provolulus apostoli pedi-
Quiuque sane regionibus dislerminata signatur : gentilitias esl eum, ut illi veram doclrinam el
Prima regio est, quse Jîgeum mare respicit, in qua bus, deprecatus
viam salutis ostenderet, seque Christi, et non Sa-
situs mons exstal supereminens urbi, ubi Salurni
esl fore discipulum.
et Priapi auresa statuse variarum illusionum cole- lurni, professus
bantur dementiis : hsec enim regio Kronos pagos ap- CAPUT Y.
pellalur ex Salurni nomine, qui GrseceKronos voea- His ita gestis, cum vocis novitate Athenienses
tur. Secunda regio Athense est, quse respicit Thra- permoli, quadam die Paulum ad Areopagum duxis-
ciam, ubi terebynthus mirse magnitudinis inerat, - sent, ut ibi examen sua doctrina aceiperel, adorsus
m YITA S. D10NYSH §8
est Dionysium, qui ob plenitudinem divinaî super- A j est. El ait Paulus : Illum Deum prssdico vobis, quem
norum numiuum scientise, Theosophus, id est Deum incognitum appellatis. Natus enim ex Maria virgine,
sapiens, et a regione urbis, qua sedulo commoraba- passus suî> Pontio Pilaio pro salute humana mor-
tur, et ïnnatus principabatur, areopagila genuinp tuus, resurrexit, coelosque ascendens, sedel in dex-
quasi vocabulo ulebatur, âltissimo sanguine primi tera Dei Patris, veius Deus et verus homo, per quem
et magni Dionysii, non ïllius Senielsevel Deucalionîs, facta sunt omnia, et venturus est in fine sseculi ju-
sed ejus qui vilis inventer 'apud Athenas insignis dex omnium quse geruntur. Qui natus est in Judoea
esthabïtus, longissima et cîara propagine propagatus, Deus, et magnum in Israël, el sanclum nomen ejus
Hic namque annos setatîs quinque et viginti agens, {Psal.hXTf). Quapropter quem incognitum usque
et cunctis pêne artibus copiose imbutus, cremenlî nunc habuistis, modo cognoscite, quia ipse est Deus
studio excîlus, una cum Àpollophanio conphilosoplio solus, et proeter eum non est aller (I Reg. H), qui
suo aslrologicai disciplinai voto iEgypti Beliopolim nos de morte, sanguinis sui pretio reduxil ad yi-
transmigravil. Ubi simul cum eo degens, quando tam, qui coelumet terram, hommes sciîicet el an-
Deus homo, Dominus nosler Jésus Chrisius pro gelos, in unitate regni sui conjunxit, qui morliilcat
mundi salule invidia Judseorum cruci pependil affi- justus et vivificat pius : qui claudit, et nemo apeiil; '
lais, et sol sui Domini mortem pavescens, lucîs suse B I aperit, et nemo claudit (Apoc. m).
radios in lelrse mutavit noctishorrorem, atque orbis
CAPUT YII.
climata tenebrarum obtexit caligine, earumdem te-
Haîc et alia'plara Paulo proedieanie et templa sin-
nebrarum signo'anlea inviso et ïnaudflo atlonilus,
ut omnium.litterarum disciplinis edoclus, dixit : hsec gula perlustrante, cammendando Christum Jesum
Dei Filiuni et Deum verum esse, quse arnica curiosi-
nox, quam noslris oculis novam descendisse mira- late Athenienses, propter ipsam novilatem oflicio-
mur, totius mundi veram lucem advenluram signa- sissime acceplabanl, Dionysius veram
vit, atque Deum humano generi effulsurum, serena doclrinam! et
dogma salutîs audiens, et nihil esse idola, quibus
dignalione dictavit.
serviebat, quin magis dsemonia quam deos esse co-
CAPUT YI.
sanclum vero Spiritum et verba vitaliajïn
Unde explelis, pro quibus perrexerat, féliciter re- gnoseens,
Pauli doctrina evidentissime sentiens, divînoImnîne
diil, aréique totius urbis Athènes prseerat, et curise corde
lactus, eidem Paulo cessît, el ab illo expeliil,
Areopagi prsesidens oinnium negelioram ciyilium
quatemjs pro illo ipsius Dei, quem prcedicabal, mi-
publiée el privaliai ut noMlior nobilissimis niodera- ! sericordiam
mina disponebat, atque inter primes primas sophis- deprecaretur, ul illius eullor verus et
lica et syllogislica universalisai doctrinarum acu- £" suus mereretur esse discipulus.
mina, et strophas, infulatus toga pbilosophica ciyi- CÂPCT YHI.
bus ac uudique ad id sludium coiifluenlibus pro- Postera autem die, euniPaulus'ageret iter, csecus
fundebal. Hune si quidem yalem, qui olini paganus quidam co?pit eum obsecrationis vocibus compellare.
adliuc visceribus tanli nyiterii quod venlum erat, -Sanctus autem apostolus, cracis signum clausis a
quasi venluruin valait reserare, ut poie loci prima- siativilate' ejus eculis imposuit, dicens : Chrisius
lem, cum Areopagum adissel, erectis ad verbum Dominus el magister noster, qui oculis lutum im-
omnium auribus, interrogare specialiler cxenit Pau- posuit caecinaii, et lumen reslituit ei (Joan. ix.),
lus, quid coleret, et quibus numinibus iu tam spa- ipse te potentia sua illumlnel. Quem mox videniem
tiûso et yenerabili loco inservîrel. Cui respon- his esl verbis affalas : vade, inquiens ad Dionysium,
dil Dionysius : Deos quos coluerunt patres no- et die ei quia Paulus servus Jesu Christi ad te me
stri , quorum virtule et solerlia mater terra contine- misit, ut memor sponstoiiis tuse, ad eum venire non
r
ïur, hos colimus et adorainus ; aras, quas' vides,, différas, quo baptismuni salutis accipiens, ab omni-
Martis el HercuUs, Mercurii el Priapi npniine et; i bus possis absoM nexilius delictorum. fs autem, qui
honore sacratse sunt, -Dum vero Paulus siugula. „ lumen r-ecepil, obedienter verba jubenlisiinplevil, et
altaria et simulacra falsorum deprum perlustrasset, ad Dionysium properans, Pauli ei verba per erdinem
inter cseleras aras reperit altare unum, cui erat nuntiavit. Dionysius vero, eîectionis gratia jam pree-
titulus superscrîptus, Deo ignoto. Et conversus adI ventus, ut caecuni respexit non ante habitis lumi-
eum Paulus, interrpgavit illum dicens : Quîs est ille: nibus coniuenleoi, ait ad eum : esne tu ilîe, quem
Deus incognitus? Ad quem Dionysius : adhuc, in- caecumnatum cuncti eognoverunt affines? Cui ille
quit, non est ipse Deus demonstralus inter deos, respondit : Ego nempe suro, cui cseco nato haclenus
sed est incognîtus nobis, et sseculo futuro venturus. sol non luxit : sed ipse Paulus, cujus tibi defero
Ipse enim esl Deus, qui regnaturus est in coeïoet in mandata salubria, Jesu Christi magislri sui învocala
terra, et regnum ejus non aceipiel flnem. Subjun- virtule, sanitalis mihilumen induisit, qui prolinus
gens ilaque Paulus ait : Quid vobis yidetur? ho- surgens, cum omni domo et Damari uxore sua quam
mo erit, an spirilus deorum? Respondens Dionysius,, ut sumeret more terreuse nobilitatis, propter amo-
dixit : verus Deus cl Yerus homo, et ipse renovaturus; rem suscipîendsecharsesobolis, eum sui coegere pa-
esl mundum : sed adhuc incognitus est Jiomîni- rentes, ad mandata properat sancti Pauli. Credeus-
i)us, quoniam apud Deum in coelo ejus eonversalio» que fideliter, etabnegatis errorîbus paganoruni, sa-
29 AUCTORE HILDUINO. 50
cri estbaptismatisundarespersus : ac sic demum se A quse sunt zonse? quse sunt illse virgse? quse sunt illse
tradidit ejus magislerio plenius imbuendum, inque lancese? quse sunt illa? secuies? quis est ille geo-
sanctai trinilatis fide, et inearnationis, passionis ac metricalis funis? qui sunt illi venli? quse illse nu-
rêsurrectionis Jesu Christi Domini nostri myslerio, bes? quod est illud ses? quod est'illud electrum?
seu cunctis arcanis ecclesîasticse sanclitalis affalim, qui sunt colores differentium lapidum? quis visus
ul cornes ejus inseparabilis, quocunque gressum leoninus? quis visus aquilmus? quis visus vitulinus?
moverat, a bealo Paulo per triennium institutus. qui sunt illi equi? quse sunt differenlîai equorum
Thessalonica, magistro obsequendo, reverlens, coloratorum ? quse sunl illa flumina? qui sunl eur-
ab eodem bealo Paulo apostolo Atheniensium est rus? quse sunt rolae? quid est quod diclum esl gau-
ordinatus antistes, ac deinde, ipso jûbente, Christi dium angelorum ?
Evangelium prsedicavit, eamdemque civitatem el CAPUT X,
maximam parlem palrise ad fidem veritatis convertit. Ad eumdem etiam Timolheum allerum scripsit
CAPUT IX. librum de ecclesiastico sacro principalu, dislinctum
Scripsit et per idem tempus ad Timolheum Ephe- per capitula^ quse infra sequuntur, elegantissime
siorum episcopum, suum autem condiscipulum, mysticum sacramenlum prius ponens, el sic singu-
divino usus stylo, fulgurant! sermone, se ejusdem B - las singulis capitulis myslicorum sacramentorum
panis verbo quo vivunt angeli replelum oslendens, theorias subjungens. In quibus ostendit cuncla quse
de coelesti principatu, id esl de ordinibus angelo- in ecclesiasticis et sacratissimis mysleriorum con-
rum insigni eloqueulia, et reverenda profundissi- secrationibus fiunt, angelico piinisterio secundum
maque mlelligenlia, sicut rêvera is qui in coelo os convenientiamuniuscujusque ordinis, una cum mi-
suum posuerat, cum de coelestibus loquebalur, ubi nistris sancti altaris, et prsecipue bjerarcha, id est
eorde et conversatione degebat. Hsec, inquît, per sacerdote, qui unus de angelis secundum fas effi-
sequentia capitula sufficientissirnedisscrens. Primo, citur coelitus operari : maxime in ministerio sacri
quia omnis divinus splendor secundum benignitatem sacrificii Dominicse passionis, sanctîssimi'principa-
varie in providenlibus procedens, manel simplex : tus mililise coeleslis, cum consorlibus suis in pro-
et non hoc tanlum, sed et coadunat illa quse splen- prio ordine et laudis officio semper assislunt, et in
dorem accipiuiit. Secundo, quia decenler divina el consecralione sacralissimi chrismaliSj quse unifor-
coelestia,per insimilitudinum symbola, monstranlur. mis et uniordo est symbolis sanctissimse eucharislise :
Tertio, quid esl hier*archia,îdesl,sacer principalus, in qua videlicet chrismalis initiatione, ordinem
elquiseslergahierarchiamprofeclus. Quario, quid seraphim, benignum Jesuro, qui in omnibus sanctis-
"
significet angelorum cognominalio. Quinlo, cur om- simus sanctificat seipsum pro nobis, el omni nos
nes coelestessubstanlise in commune angeli dicuntur. sanctificatione replet in ipso perfeclos, atque ex
Sexto, quis est primus eoîleslium substanliarum or- Deo nalos pircumstare, et multilauda illa hymno-
nalus, quis médius, etquis ultimus. Seplhno, de sera- logia, quam prophela seraphim se audisse clamare
phini et cherubim et thronis, et de prima eorum hié- describit, eumdem Dominum noslrum Jesum Chri-
rarchie, idesl, de primo eorum sacre prmcîpalu. stum intelligibililer laudare obsequentibus eliam
Octavo,de dominationibus et virtulibus et poteslati- cseteris angelorum ehoris, et sensualiter Alléluia
Lus, el de média eorum bîerarchia, id esl sacro prin- concinentibus, liquido manifestai : cujus libri est
cipalu. Nono de principalibus et archangelis, el an- prima ista capitulatio, quse est ecclesiaslici princi-
gelis, el ullima eorum hierarchia, id est, sacro prin- palus Iraditio, el quae est ejus speculalio. De his,
cipatu. Decimo, repetilio et congregatio boni el an- quse in baplismatis illuminalione perficiunlur. De
gelici chori [ordinis]. Undecimo, cur omnes coelestes his, quse in collatione eueharislke perficiuntur. De
polestates, communiter virtutes coelestesvocantur. his quse in chrismate perJlciunlur, et in ipso eon-
Duodecimo, cur qui apud homines sunt hierarchi, id secrantur. De saeerdotalibusperfeclionibus. De per-
est, sacri principes, videlicet sacerdotes, angeli vo- nr. feclis ordinibus, id est, monachorum et sseculo re-
cantur. Tertio decimo, eur a seraphim dicitur niun- îiuntianliurn etiam post baplismum." De his quse in
dari Isaias. Decimo quario, quid significal tradilus dormientibus periîciunlur.
angelorum numerus. Decimo quinlo, quse sunt for- CAPUT XI.
mates angelicarum virlutum imagines el ordines. Tertium quoque ipsi -conscripsil tomum de di-
quid, quod igneum est. Et quid esl, quod humaria vinïs nominibus, quem el appellat de symbolica
specie angeli apparent? qui sunt illi oculi? quse theologia, examussim et orthodose, ut sufficil,
illsenares? quse sunl illse aures? quse illa ora, qui in eo disputans ; primo capitulo, quai est verbi
sunl illi lactus? quce sunt illse palpebi'oe?quse sunt speculalio, et quse est de divinis nominibus Ira-
illa supercilia? quis ille auditus? qui sunt illi dentés? ditio. De coadunala el disereta theologia el qusa
qui sunl illi humeri ? quse sunt jilst brachia et ma- est divina eoadunalio, et divina discrctio, quse est
nus? quod illud os? quse sunl illa peclora? quse orationis virtus, et de bealo Hierolheo, et dereve-
sunt illa dorsa? qui sunt illi pedes? quse sunt illse reutia et conscriptione theologica : in quo ostendit
alaî? quseesl illa nuditas? quis est ille vestilus? quse se apud sanclam civitatem pênes sepulchrum Jesu,
esl illa splendidissima veslis? quis ille sacerdolalis? vilse principis, a Jacobo fratre Dominij et Petro
' YITA S. DIONYSB 52
54 i
apostolorum principe ; nec non et a Theologo Joan- A timatum sibi a bealo Barlholomeo aposlo o, qualiter
ne una cum praîfalo Hierolheo, et sancto Timotheo theologiam, sanctumque Evangelium debuerit intel-
aliisque quam plurimis sanctis fratribus audisse hgere : quod etargule coepit, el brevibus, sed pro-
dispulatïonem, et fidei sacramentum, quomodo ab fundissimis yerbis ejusdem apostoli, scriptis suis
omnibus tenebatur theologis, de divinitate et huma- ea inferendo, definivil. In secundo aulem capitulo
nitate Domini Salvatoris : sed et ex consequenlibus, tradidit quomodo oporleat coadunari, et hymnos
suppresso nomine, beatum Paulum his interfuisse, reponere omnium causse et super omnia. In tertio
demonstrat. De benigno, de luce, de bono el cupidi- vero, quse sunl kataphaticae, id est, afïirmalivaîtheo-
late; et ecstasi, el de zelo, et quia malum nec logise, et quse sunt apophatiese, id esl, negativee.
esl, nec de existente, neque in existentibus est. In In quarto, quia nihil est sensibilium, quod omnis
quo capitulo beati Ignatii cupiditatem, eliam in bo- sensibilis secundum supereminentiam causa. In
no accipi'debere asserens, cum venerationis laude quinto, quia nihil est inlelligibilium, quod omnis
commémorât, scribentis in quodam loco sic : mea intelligibilis secundum supereminentiam causa.
cupidilas, inquit, crucifixaesl a, Dominum Jesum vo- CAPUT xm.
lens intelligi. Sed et capitula suprascripti Hierothei
_ Sed et Gaio scripsit epistolam, per sentenlias dis-
contra philosophos non pauca interserit. In quibus serenlem,
quomodo quadam ignorantia cognosca-
ita per slrophatos syllogismos de malô dispulans, tur
Deus, et quomodo visus sit ab his, qui eum vi-
constringit eos, ut in neutram partem deflectere, disse leguntur : et quod benignifico et deifîco mune-
neque post tergum regredi, sed et nec alio seipsos re
aliquo modo intelligaïur, et quod non solum divi-
possint dirigere, nisi quo ipse eos cogil impingere.
In sensum nitatis, sed et humanilatis Christi minislerium, et
De est, et de paradigmis. quo Clymis dictu arcanum maneat, et intellectu ignotum ; et
philosophi acule redarguit. De vita, et in hoc amen-
et contentiosos ser- quomodo Jésus-, qui est super omnia, hominibus esl
liam refellit Magi Simonis, ejus substantialiter constitutus, et quod secundum homi-
mones a divino choro repellil. De sapienlia, de men- nes, de hominum
de subslantia, substantialilei est sub-
te, de verbo, de veritate, de fide. De virtule,
inse- slantiatus, sicut ostendit virgo superexcellenter pa-
juslilia, de salute, de redemptione, et de
an- riens, etaquainslabilis, materialem etterrestrem gra-
qualitate : ubi Elymam Magum (Act. xm) vitatemsustinen s : el quod nondivise secundumDeum
cipiti gladio percutil dicentem : Si omnipotens lantum divina egilbenignusJesus, nequehumanatau-
esl Deus, quomodo dicitur quid non posse ? Et Pau- lum secundum hominem : sed vir Dei
factus, novaiu
lum calumnianlem syllogislicospiculo terebrat, et _
qu'amdamDeivirilemoperationemnohispercivilitavit.
cor cerebrumque ejus, id est, intelleclum et sen- Dorotheo quoque ministro direxil litteras, innote-
sum perfodit atque comminuit. De et
magno minore, scens quod divina
caligo sii lux inaccessibiîis, in qua
el de idipsum, et de altero, et de simili et insimili, habilare Deus et in sit omnis qui eum
de slatu, de motu, et sequalitate : de omnipotente, scire et videre dicitur,in hoc qua
dignus corpore fuerit; Sosipa-
de antîquo dierum, el de sseculo, et tempore : de Irem autem sacerdotem brevi diplomate monuit, ne
pace, et quid vull ipsum, quod ipsum dicitur, et
bona sua non manifestata judicet esse neglecta, et
quse est ipsa vita et ipsa virtus, et quse sic
ut careat conlenlione verborum.
dicuntur : De sancto sanctorum , Rege regum,
Dominodominorum. De Deo deorum : De perfecto. CAPUT XIY. -
el uno. Polycarpo etiam Smyrneonim episcopo, beati vi-
CAPUT XII. delicet Joannis apostoli discipulo, epistolam quasi
Epiloma quin etiam eidem Timotheo composuit apologeticam misil, innuens quod peninaces con-
capitulatim, de mystica Theologia per calapbasin, Iradiclores veritatis ssepius correpli aliquanluluni
id est affirmationem, el per apophasin, id est nega- sint ileclinandi : simul et Grsecos accusans, quod
lionem, atque per hypolhelicos, id est, conditionales per sapientiam a Deo acceplam, non sancie div.inis
syllogismes, omnia sensibilia et intelligibilia, et D in divina utentes, divinum elicere tentent cultum,
quai in terra sunl, el quse in coelo, sensu transcen- et per multam vanam gloriam poetarum, servilutem
dons, ac prout morlali possibile est alque licilum, inducere studeant crealurse polius quam Creatori.
usque ad ipsius divinitalîs sacrarium penelrans. Unde el Âpollophanii sophislse, culloris scilicet so-
Quapropler a Groecorumsapienlibus ex lune el ho- lis, faciens mentionem, et sancto Polycarpo de eo
dieque Dionysius mepvyiovTOÛoùpavoO,quod Lati- suadens, actiin sole sub Ezechia miraculi recorda-
nus sermo explicat, ala coeli, vocatur ; quia illuc lur, cui fidem accommodare isdem Apollophanius
spiritali intelligenlia et reverentissimse revelationis detrectavit; alque ut ei nonpossit monenli resislere,
gratia evolans, non solum illa multimoda el magni- beatum Polycarpum instruit, et rememorari cum
fica el mysteria ac minisleria sanctorum spirituum, Apollophaniopetit de signo tenebrarum, in Salvato-
verum et sempiternseDeitatis saporem palato cor- ris crucifixiouefacto, earumdemque tenebrarum ac-
dis degusians, didieit,.unde hsechumansenotitise lit- cessionemet recessionem ab occidenle in orientent
teris eruelavit. In cujus libri capitulo primo dieil in- exstitisse mirabilem. sicut in Heliopoli civitate pari-
a Alii vertunt, meus amor crucifixus esl.
55 AUCTORE HILDUINO. 54
ter conslituti viderunt : .addens et verba, quai ei A &usque in Iliacos [Italicos] terminos, ut putavimus,
tune ssepe fatus Apollophanius dixerat, uti plenius proferentes reeondere Occidentis, proesertim cum
in epistola ad ipsum directa infra docebitur : quam, ' lunse deesset, et nec conventus tempus propinquaret,
oh pleniorem g'estarum rerum cognitionem, huic aio ad te peritise vastse sacrarium, adhuc nescius
suhuectere indicavimus, habentem se in hsec tantse rei mysterium : Quid, inquam, spéculum do-
verba : ctrinai Apollophani, his secretis ascribis? ad quse
t Apollophanio concrelo el conphilosopho. mihi tu inquiens omine divo, et non bumani sensus
c Nunc ad te mihi sermo dirigitur, prsecordialis sermone : Jsta, o bonejtionysi, divinarum retribu-
amor, multos tibi sollicitudinum mearum angores de tiones sunt rerum. Denique nolatum ferise diem et
te replicans, tequemiti mente, super vecordinota tibi annum annuntialioni, quam Paulus auribus noslris
frivolitalis diutina perlinaeia arguens, et de te fanati- suspensis insonuit, signis acclamantibus, concordare
ca illusionumphanlasmata insullans, supernaturalem expertus, dedi veritati manus, et falsilatis sum
modificationem benignitalis Dei magnificenlissime nexibus absolutus : quam ineffabiliter eflero,-tibique
etdiligentissime adorando, tibi bene resipiscenli, pars infero, quai est et via ac vita, et verum lumen est,
aninisemese,conjubilo,tuisque te despectionibus com- quod illuminât omnem hominem venientem in mun-
pellabo, ul illa tibi iteralo commendem, quorum B I dum (Joan. i\. cui tu tandem, ut vere nrudens, ces-
pridem conlempseras notionem. Frequenlissime qui- sisli ; cessisli neinpe vitse, cum abdicasti morlem,
dem et diligenter sacris dilucidavi tibi, Moysepro- cuique bene faciès inhserendo, cum hinc nobis arclius
dente, a Domino hominem de limo factum, et trans- junctus eris. Is inest illud est a, cujus me fulgore
gressiones ejus ealaclysmopiatas. Sequenler quoque obtenebrans, eras solitus hinc inde fucis mullicolis
eum in amicitia sumptum, multaque in JEgyplo et el mulliplicibus, etiam intra penetraiia infuliginare,
egressionis suse itinere pro eo, el in eo fecisse ma- et accuminatis spiculis tenebrare. Quoniam, ut fate-
gnalia : atque theologos multimodos effecisse, quo- bare, illius notitia sapida nosci, ut inhiabas, mentali
rum pramoscentia Deus humanatus fieri ex Yirgine palalo se resullabal, et dedignans, in ventre luse
est dignatus. Unde mihi responsalia multoties re- notitise sedem sumere abnuebat. Sic, si modo co-
misisti non solum te hsec esse verafunditus ignorare, gnoscentia et provida corda gerens, suscipe, ne pro
verum et quis idem Moysesfuerit, pernescire ; Evan- his qui non sunt, est verum temules : et pertinacior
gehumque Jesu Christi, Dei totius majestatis, quod ad falsa lentantibus eslo, quam ad verum est sugge- ,
meum vocabas, renuere ; Paulum vero hominem rentibus noslris votis 'exstiteras. Ita nam in Jesu
mundi circuitorem, et seminiverbium, de materiali- esse et,vita mea, laetusjam moriar, cum ipse in eo
bus ad immaierialia non velle suscipere ; imo me re- 'J vives. »
CAPUT XY.
fêllendo,-quoniam paterna religionis jura degener
omiitens, in sacrilega nefaria me transfuderim ; bor- Demophilum nihilominus de'proprio actu horribi-
tabaris autem ea, quibus innitebaf, dediscere, aut liter increpans, quoniam eum, qui a fide apostatave-
his derelietis [deletis], paterer mea mihi sufficere, rat prohibuit recipi, valde ulilem scripsit epistolam,
etnonnuniina divina,' seu palrias leges derogarem. exemplis ac Scripturaruni teslimoniis in modum
Ut aulem lux superna paternse glorise splendorem serli, de agro pleno sacrse Scripturse, cui benedixit
in lusemenlis tenebras radiare, suo proposito desli- -Dominus, collecti redolenlem. In qua ubicunque vo-
navit, penetralibus cordis mei infudit, ut tibi menio- cabulo Domini Salvatoris uti illum causa poposce-
riale piissimum recordarer, qualiter in Heliopoli rit, benignum eum appellat, quam etiam si quis in-
pêne coseve [coseveni]mihi, ego quinque et viginti tente perlegeril, non mediocriter, cujus benignitalis
annoruni fere tempus exsolvens, pariter morabamur : et misericordise sit Jésus Dominus, quantum possi-
cum feria quodam sexta ferme hora etiam quasi bile est homiui cognoscere, intuebitur, el qua fidu
sexta, luna se ei injiciente, sol est horribiliter ob- cia post lapsum, si contigerit, ad benignum recur-
scuratus, quia non Deus, sed crealura Dei lucis suse-p.rere quisque debeat, pervidebit. Ministrorum etiam
occubitu lucere nequivit :'queslusque sum apud le, ecclesiasticorum ordinem et excellenliam atque au-
quid bine tibi, prudentissime, videretur : ex quo cloritatem saeerdotum, in ea plenissime salis osten-
prudenlia tua respondit quod adeo tenaciler cordi dit. Gui hanc quoque, non dicam fabulam, sed rem
mentismeseinhsesit, utnullaobliteratione abradi, nul- spiritalem spiritaliter gestam subjungit. Quam hic
la morlis imagine valeal aboleri. Obfusi namque ob ulilitatem ista legentium, in quorum manus for-
orbe imiformiter tenebrarum caligine labescente, ut tasse plenitudo" ipsarum non perveniet lillerarum,
purgalum rediil 'solis diametrum, regulam Philippi narrare censuimus. Ait enim post multa et inter
Aridei [Arridei] assumpsimus ; cumque reperimus alia : « Non habemus, inquit, ponlificem qui non
quod et erat notissimum, eo tenus fagilalione ecli- possit compati infirmitatibus noslris, sed ipse inno-
plica solempati molestias non debere, et lunam ab cens et misericors, non erumpet neque clamabit.
orienie solarem fulgorem velis ^Elhiopicis obducen- Mitis enim est, et propitiatio pro peccatis noslris.
tem,'solere in occidua ora captare perfugia, lune au- Quapropter non recipiemus, o Demophile, tûos ze-
lem lucigenos thesauros caligines,' quas genuerant, lanles impetus, etiam si decies millies résumas Phi-
a AMuditad illud Exodi, qui est, misit me; ilemque, Ego sum qui sum.
Kg YITA S. DIONYSU 36
neem et Eliam, cum audierimus illa, quse placebant. A num, ut igné coelesti ambo simul immisericorditer
el displicebanl benigno Jesu a discipulis ejus, qui amilterent vitam. Quod cum dixissel, slalim est
fuere in carnis commoralione participes mansueli raplus in spiritu, etyisum sibi fuisse dixit, vidisse
etbenignl ipsius spiritus. Docere enim, non cruciare, se repente domum, in qua slabat, concussam, et a
oportel ignorantes, sicut et csecos non cruciamus, culmine per médium in duas partes divisam, et ila
sed manu ducimus. Benignus namque errantem in- se sub dio remansisse. Quemdam etiam rogum
quirit, et refugientem vocal, alque vix invenlum in multo igné flammantem, usque ad ipsum descenden-
lîumeris tollil. Qui et refugientibus cupide jungitur, tem; coelum autem ipsum tolumaccensum, atque
el non dedignatur dedignari.a se rejicientibus, et in parte Àustrali, Jesum benignum in throno seden-
sine causa provocantes se tolérât, et ipse excusât. tem, el astanlem ei in hominum speciébus insesti-
Imo promittit mederi eos , et appropinquanlibus mabilem angelorum numerum. Hsec videns desuper,
sibi prseoccurrit et obviât, et totus lotos compleciens el admirans Carpus, cum se inclinasset deorsum,
deosculatur , el non accusât aut improperat eis vidit terrain horribili hiatu apertam, et lenebrosum
priora eorum ; sed diligit prsesenlia, et diem festum "barathrum hiscens, et eosdem viros de quibus ten-
agit, et convocat amicos, benignos videlicet ange- tabatur, ante se in margine lubrico lenebrosissimi
los, ut sii omnium delectantium habitatio. Quicun- g] baralhri, stare tremenles et miseros nimis, nondum
que igitur inique agere aut benefacere incipiunl, tamen dejeclos ab inslabilitale lubricationis in qua
illos spiritus benignitale aut malitia sociant, quorum vacillantes collabehantur. De deorsum verotbara-
voluntatem facere inçboani. Et hi quidem benigno- thri, vidit serpentes horribiles repère, et circa pe-
rum angelorum discipuli ac comités, ad semper exi- des eorum se subjicere, alque interdum illos trahere,
slens spéculum beatas suas delegaut terminationes, involventes se eis, simul.el crueiantes eos. Aliquan-
ubi semper cum Deo erunt : quod est bonorum om- do etiam denlibus trahebant, et vellebant iidem
nium maximum : isli autem et hic décident a divina seipenles eosdem viros, qui coelesti igné consume-
simul et perpétua pace, el post mortem cum dome- bantur, el conabantur illos trahere in barathrum,
slicis suis dsemonibuserunt. Non ergo oportel nos unde ipsi exierant. Yidil quoque et esse viros
mulla feslinalione cumDeo benigno per multam beni- quosdam in medio serpentium, cum tumultu jperso^
gnilalem et misericordiam fieri, el semper manere, nantes et percutientes, atque impellenles m bara-
cum eo el segregari de malis injuslificantibus nos? thrum eos qui cruciabantur. Yidebatur ilidem ei,"
atque post pauca : Et si vis, ait, divinam visionem quosdam alios viros accessisse ad illos ; qui vole-
sancli cujusdam viri referam tibi, quam non deride- bant, ul ipsi miseri in brevi cruciarentur, et saiis-
bis : vera enim dicam. Cum essem aliquando secus 'G facerenl : sed illi qui pereutiebanl et inipellebant
'Crelam, hospilio me suscepil S. Carpus, vii-el si eos, nolebant. Cumque bis, quse deorsum conspe-
aliquis alius, per mullam mentis munditiam ad xerat, Carpus intenderet, et superna, quai ppius vi-
Dei visiones divinissimus [dignissimus]. Qui non derai, negligeret et taedere coepisset atque cessari,
inchbabat sanctas mysleriorum consecrationes , quia jam rei non caderent in profunditatem vora-
nisi prius ei ostenderelur de supernis propitia ginis, insuper immisericorditer maledixisset eis,
visio, oranli ante oblationem sanctissimi sacrificii. respexit sursum, et vix se videreposse coelumde-
Conferenlibus namque nobis qusedam ad invicem, nuo dixit ; Sed Jesum benignum intuitus est, mise-
retulit mihi idem, se nimis conlristalum a quodam rantem super peccatores qui torquebantur ; et ex-
infidelium. Causa autem erat ipsius tristitise, quo- surgentem illum de coelesti throno, ac descenden-
niam isdem infidelis, dum celebr^renlur dies fesli tem usque ad illos, et manum benignam in tormen-
eorum, aberrare fecil quemdam fidelem a benigno tis positis porrexisse : moxque angelorum multitu-
Jesu Domino nostro. Quem consolans suasi ei op- dines, qui cum.eo descenderant, coaceeperunt illos
porlunum esse, ut pro illis divinam clementiam pe- de ulraque parle, in qua stabant, dum torqueren-
lerel, el a Deo Salvatore opitulationem accipiens,. tur, quando eis manum porrexit benignus Jésus,
infidelcm quidem converteret, apostalam autem be- " et eruerunt illos. Et conversus ad Carpum Jésus
nignilate vincerel, et horlando eos converti, donëc dixit ei : Carpe, manu in istos consliluta, et non
esl hodie, non deficeret, sicque illos in divinam per misericordiam rétracta, percute adversum me,
scientiam duceret. Sed is hoc patienter non sufle- nam paratus sum pro hominibus resalvandis iterum
rens, et nescio quo modo multa quadam infestiua- pati, et complaceo super his, quam super aliis ho-
tione ci amaritudine labescens, donnitum perrexit, minibus qui non peccaverunt. Yerumtamen vide,
ex hoc maie habens (vespere enim erat). Circa nie- si sic bene libi habetur in baralhro, cum serpenti-
diam aulem noctem (solilus namque erat isto, in bus mansiones commulare, sicut mecum ac cum
tempore ad divinos hymnos evigilare), surrexit ex benignis ac humanis angelis esse. Ista sunt, quse
somnis, et turbatione niniia anxians, sletil ad ora- ego audiens, credo vera esse, i Hsec ad Demophi-
tionein, non benedicens. Tristabalur enim et gra- lum dicta sunt.
vabalur ultra modum, dicens non esse justum ut CAPUTXYI.
viverent viri, qui erant sine Deo, et pervertebanl Tito vero interroganti per epistolam, quse est
vias Domiui reclas. Et hsec dicens postulavil Domi- sapienlisedomus, et quis esl crater, el quse sunt
'
57 ' ' AUCTORE HILDUINO. 58
escse ejus, et qui polus, luculentissime et disertis- .A sensus videtur exeedere. Plura etiam scripsit, quse
sinie salis respondet. Et quamvis brevis, tamen, non est dubium nostram Jaîtitiam laterc. Paulo au-
sermonum lepore, sensusque honorabililate egregia, tem Romoe, et post primam suant defensionem in
ad Joannem apostolum et evangelistam in Palhmo Occiduis partibus, ul sibi ipse prsedixcrat, Chri-
insula relegatum, consolatoria et prophetalis exslat stum teslificante, pretiosus et facundissimus Dio-
ipsius epistola, qua prsedixit ei,- sicul ex Deo dîdi- nysius, qui a palrialonicus, ChriSliano aulem agno-
cerat, quod adhuc de eodem exsilio rediturus, et mine, propter maximam sanctilatem vocabatur Ma-
in Asia Evangelium foret proedicalurus. Quam etiam carius, quod interprelatur beatus, ne post disces-
hic gestorum narrationi inserere dignum duximus, sum magistri, lupi rapaces et gregi non parcenles,
ita exordientem : Joanni Theologo apostolo et evan- Dominicas oves invaderent, quod instilutor suus
gelislse, delerminato et credilo Palhmo insulse. Ap- planlavit, abundanti sollicitudine rigare contendit.
pellans sacram animam, dilectissime. est mihi hoc Unde vicinas el longe positas pertransiens civita-
apud le, apud aposlolos prsecipuum. Ave vere dile- tes prsedieando, et ad fidem populos convertendo,
ctissime a dilecto et desiderabili, alque charissimo fidelesaue in verbo eonfirmando, atque oppressos
valdeque amantissimo. Quid mirum, si Chrisius variis langoribus sanando, usque Troadem seces-
verum dixit, et iniqui ejus de civitatibus perse- ]B sit Evangelii gratia. Atque in iisdem parlibus ali-
qùunlur discipulos ? Digna siquidem eis agunt, cum quanto tempore degit. Sed el post aliquot annos
a sanctis scelerati se segregant. Yerum abigentes cum Pelio Lacedsemoniorumposilus, Pelrum etPau-
el secernenles eos, ex visibilibus invisibilium prse- lum apostolorum capita Romsetentos, et Petrum erga-
tendunt imaginem. Neque enim in sseculisventuris slulo, Paulum secundo vinculis, pervulgala fama affici
erit culpandus Deus de juslis segregationibus, cum comperisset, Athenas rediens, subrogalo sibi epi-
impii se ipsos fecerint secretos ab illis, et pios scopo plebem tradidit, et per contiguas parochias
jam cum Deo inde videamus effeclos. Quoniam ve- verbi spargens semina, quatenus Romam perveniret,
ritatis cum sint amatores, a libidine quidem rece- cum quibusdam officialibus, quos sibi comités sum-
dunt rerum materialium , ac in omnibus malorum pserat, gnaviler minislravit^ sicque Achivse alum-
omnium liberi cupiditate, divina bonorum omnium nus fortunse, et doctus architectus, Ecclesiss se Ro-
pacem diligunt et sanctificalionem, el de praisenti manai amplitudini contulit et Graeciam, cui doctri-
inchoant vitam futuram, angelice decenterque in na ac miraculorum memoria manel, hequaquam
medio hominum conversantes, cum omni animée deseruit. Magtio enim apostolorum amore, et mar-
affectione, et divina nominatione, atque benigni- tyrii desiderio, festinanlise itineris Romam accelë-
lale, seu caeleris bonis. Quapropter non vos hoc <G rans insistebat, ut simul cum eis, si ita vellet Chri-
conturhel, quasi suspicantes non pati, sed et cor- stus, occumberel. Sed vota ejus proevenit disposi-
poris passiones tanlummodo judicare, non aulem tio divina, et viri diaholici dementissima salis ve-
eas te credo sentire. De his vero qui inique agunt _ sania.
in vos, el déterminant vos non reete, Evangelii so- Nam cum impiissimus Nero, terra mârîque impe-
lem conveniens invoco. His omissis, qui se ipsos rii sui frena laxassel, el nimise voluptalis successu,
agunl in bonum convertere, nobis vos opto adjun- inter cselera nequitiàrum suarum cumulenla, etiam
gere, et luminis participes esse. Nos aulem nulla furor crudelitalis ejus dira rabie in Christi famulos
adversiias privabii a Joannis splendidissimo radio. ebullisset, quarto decimo imperii sui anno, antequam
Nunc quidem inierpello memoriam, et renovatio- beatus Dionysius Romam adiret, sauclos Dei aposto-
nem tuse verse Theologise, paulo post, etsi auda- los, alterum per crucis tropseum, allerum aulem
cler, dico vos ipsos mihi coadunari. Idoneus autem gladio animadversùm, felici cruore perfusos etmar-
omnino sum prsenuuliare tibi, et discens ex Deo, et tyrii gloria dignos Iransmisit ad superos i>, seque,
dicens : quia et Palhmo carcere dimitleris, et in vîvendi faciens finem obitu nefando, ul fueral et vita,
Asialicam lerram revërteris", ibique âges benigni in brevi destinavil ad inferos.
Dei imitationes, et his qui post le fuluri sûnt eos •* 9 CAPUT XY1H.
trades. Pretiosus denique Dionysius, cum arcis Romause
CAPUT XVIL moenibus sui auspice Christo prsesentiam intulit,
û Multa prseterea tam voluniinibus, quam diflë- quoniam fidei nécessitas, et ad suscîpienduîh Dei
renlibus ad diversos epistolis, ut fiuvius eloquii my- verbum, evidentis in gentibus, quas pertransierat,
siici edidit, et yelut oraculum sancti Spiritus, prse- ostii apertio eum morosius delinuit, beatum Cle-
cipuo opère et vero ac philosophico magisterio, mentempontificem, sanctse et suromse sedis aposto-
proesagivit, ad subvertendos errores el destfuen- liccejam apicem gubernanlem invenil, À quo idem
dos nodôs syllogismorum genlilium, atque evacuan- gloriosus Domini Atheniensium archiep'iscopus Dio-
duni cultum idolorum, seu commendandam patrise nysius mox, ut se poluerunt invicem salutare, digno
coeleslis bealitudinem, el selernaivitse immortalita- esl cum honore susceplus, ac pro sanclitalis ac eru-
tem : quorum magnificaexeellenlia exiguilalem nostri dilionis suse reverenlia seu anterioris fralernitatis
a Lege Baronium anno 109. fcPetrum et Paulum anno 15 Neronis, Christi 69,
marlyrium subiisse docel Baronius.
59 YITA S. DIONYSII 40
conjunclione loco masimse venerationis est habilus.. à simi principis apostolorum et Magistri sui informa-
Cum quo etiam pro'mutua collocutione aposlolicarum tus exemplo, qui Romansecrudelitati se propter Jesu
"
sanctionum, et dulcedine spiritualis dilectionis, ali- Christi nonien immerserant, quo amplius apud Gal-
quandiu familiarissime conversatus, immodici amo- lias'gentilitatis fervere cognovil errorem, illuc intre-
ris uterque vinculis sese construixerunl- Sed cum pidus et calore fidei armatus accessit, ac Luletiam
Deus omnipolens - veri Solis, Domini scilicet Jesu Parisiorum, Domino ducenle, pervenit, doctrinaque
Christi, radio splendidissimo et orienlali, id est proeclarus, miraculis coruscans, el virtutum signis,
sanctissimo Dionysio, occidentales tenebras vellet quseÀtheniensium magister Pauk docente didicerat,
gratia suailluslrare, el murum validissimum infide- Galliis ministravit : non verilus incredulse gentis
litatis qui tolius Galliseet Germaniseterminos pêne expetere feritalem, quiavirtutemsuampraeterilarum
irremediabiliter occupaverat, provideret ariete lali poenarum recordatio roborabat, tormentis expertus
destruere, tantoque perilissimse eloquentise spiculo multis, morte tandem assecuturum se vitam : Iota
gentililatem perfbdi, quo ante, ut munitissima defen- uihilominus intentione desiderans , ut qui §am erat
sione erat solita gratulari, alque omnem banc Christi nominis inter multa tormentorum flagella
Galliam ipsius Dionysii apostolatu disponeret sub- perfectus confessor, fieri mortis mulctalione mere-
levari, quam Mercurio dsempnîaca servitute consla- B retur el martyr. Tune memorata Parisiorum civilas,
bat miserabiliter ancillari, beati Clemenlis cor teti- ut sedes regia, et conventu Gallorum ac Gei'mano-
git, cl ut islius modi verbis pretiosum Dionysium rum, et nobilitate pollebat : quia erat salubris aère,
alloqueretur, accendit. jucuuda flumine, fecunda terris, arboribus nemo-
CAPUT XIX. rosa, et vineis uberrima, constipata populis, referta
sanctus mi frater charis- commerciis ac variis commealibus, unda fluminis
Yides, inquit Clemens, circumfluente. Qusesiquidem inter multimoda com-
sime Macari Dionysr, quanta est messis Dominicse
modilatum gênera, etiam alveo suo magnam piscium
sationis, et quam pauci sunt operarii, quia ergo de
omnibus catholicse pietalis es sufiicienter edoclus, et copiant civibus ministrabat.
omni Chrisliana virtule ac religione admodum robo- CAPUT XXI. ,
ratus, perge in nomine Domini, partes aggrediens Hune ergo locum Dei famulus elegit expetendum.
Occidenlis, el ut bonus miles Chrisii proeliare prse- Ad quem cum primo fide armatus et confessionis
lia Domini Dei lui ; alque sicut Dominus Jésus Chri-' constantia roboratus accessisset intrepidus, quem-
stus ntagislro meo Petro iradidit, el ego sanctae hse- dam Lisbium, virum honoratissimum civilatis
reditalis jure suscepi, ut in ligandi solvendique Q Parisiacse, qui ejus praedicatione in Dominum Jesum
aucloritate tibi semper prsesto sit divina potestas, no- Christum crediderat, et illi fideliter adhserebat, allo-
stris orationibus comilatus, etsanctoruni apostolorum culusest, dicens : Yirillustrissime, quia jam opérante
inlercessionibus roboratus, in lui aposlolalus sorte, gratia Jesu Christi Domini nostri plurima populi
aposlolica nostra aucloritate, omnem suseipiens multiludo in credulitate et confessione sui sancti no-
Galliam, opus fac evangelistse, ministerium luum minis, benedictione baptismalis consecratur, el quo-
impie, ut Christi nolitia per te uhique diffusa, a Do- tidie fidelium numerus augmentatur, visum est mihi
mino in diebus retribulionis merearis audire : Euge, secretarii tui agrum pretio a tua fratemitate susci-
serveboneel fidelis,quiasuperpauca fuisti fidelis,supra pere, et domum baptismatis ibi construere, et cha-
multa te constituant, inlra in gaudium Domini tui; el rismala divina percipere. Cui Lisbius : Gratis, in-
ne verearis multitudinem et alrocitatem genlis bar- quit, eum, pafer beaiissime, oflero per sanelitatem
baricse, pro cerlo sciens quia qui plus laborat, plus tuam Domino Jesu Christo. Non, ait, beatus Dio-
mercedis accipiel. Socios quoque ei et comminislros nysius, ita nobis in hujusmodi negotio est agenduin,
verbi plures elprobatosviros adhibuil, illique dixit: quia Deus et Dominus noster Jésus Chrisius pro no-
Sicul fuit Dominus cum dominis et patribus el ma- stra sainte, opérante Spiritu sancto, ex beala Maria
gistris noslris aposlolis suis Petro et Paulo, ita sit D semper virgine, cum ipse fecerit mundum, in loealo
tecum in omnibus, quocunque te verteris. Esto ro- est diversorionatus. Quapropler non videtur sequum,
bustus : lu enim maximam el innumerabilem populi ut gratis accepte agro, proeparem domum, in qua ei
multitudinem introduees in veram repromissionis filii adoptionis per nostrum ministerium renascan-
terram filiorum Israël. Et dans pacem omnibus, tur. Sed et de ejus prelio caplivorum est sepultura
ita banc verse fralernitatis societatem solvit abire. comparala. Proplerea rationabile judicatur, ut pre-
lio sumam locum, ubi illi, qui in comniercio san-
CAPUT XX.
simul el circumcirca Dominum guinis illius, morte intercedente, de captivitale dia-
Qui properanles, boli et mortis perpétuai baptizati fuerint, rediman-
proedicantesappuleruntportui Arelalensium civilalis.
tur. Commutationem vero pretii tu Christi paupe-
Et exinde quibusdam in partes necessarias, prout ei
ribus largieris, qui te illi devotissime obtulisti.
visum fueral, destînatis, idem Macarius Dionysius,
qui sedis apostolicseprivilegio, tradenle sibi bealo CAPUT XXII.
Clémente Pelri apostoli successore, verbi divini se- His ila expletis, ecclesiam illic, Dei se oumipo-
mbla genlibus Gallicis eroganda suscepcrat, bealis- tentis semper in omnibus el ubique comitanle auxi^
4i AUCTOREHILDUINO. 42
lio, juxla facullatem virium suarum. ulque novus L rum suormn veneralioni consuleret, qusejam eliam
adhuc advena poterat, in honorera Domini nostri ab ipsa hominum memoria per Dionysium, ut asse-
Jesu Christi, quse necdum locis illis et populis nota rebant, quemdam prsesligiatorem et magum invi-
erat, construxit, ac officiadévote Domino servien- clissimum, ejusque sequaces abolebalur. Quseaudiens
lium clericorum ex more constiluit, probatasque immanissimse crudelilatis bellua Domilianus, in
personas honore secundi ordinis ampliavil, inces- tanlam rabiem indignationis exarsit, ut ubicunque
santer resliluens populos creatori, quos a devio per se vel per suos satellites Christianum quempiam
cultu revocaverat creaturse. Cinctus ergo fide et reperisset, aut cogeret diis sacrificare incestis, aut
devotione populi, quam In constructione et reverenti diversis poenis indietum, gladio iraderel puniendum.
basilicse frequentalione cernebat, admodum robora- Sed et totum per sibi subdilum orbem in cunctis civi-
tus, Deum et Dominum nostrum Jesum Christum, talibus, oppidis, municipiis quoque el vicis publicum
quem pectore purissimo noverat, et corde ardentis- pependit edictum , ul administrationis infulis ser-
simo diligebat, insinuare gentibus non cessabat; vienles, omnes Christi nominis amalores exponere
cunclisque misericordiam ejus in hoc tempore, et diversitali supplicii maturarent, ne superesse pos-
judicium futurum proponens, paulatim sociabat Deo, D set, qui valeret acquirere, quod peribat.
quos diabolo subtrahebat, atque lotis exhorlalionis CAPUT XXIY.
nisibus, et signorum prodigiis satagebat, qualenus Persecutionis ergo publicata sententia, iniquorum
quos abripiebat mundo, dignos faceret coelo. Tanlas turba in omnem mundi partent bacchando
enim Dominus per illum dignabatur exercere virlu- gaudens et contra Dominicum populum pugna-
les , ut rehellium corda gentilium non minus mira- progreditur, lura conspirai, non cunclali appetere gladio, quos
culis quam praedicationibus obtineret. Et cum sse-
Dominus suos monslvaverat esse signaculo. Qua de
pissime ab idolorum pontificibus contra eum sedilio
re nulla jam pro Christo cerlantibus prsesentis vilse
excitaretur in populis, ita ut plèbes innumerse, eliam
indulgebatur tranquillilas, nulla sanctorum marty-
et de vicinis regionibus cum armis ac bellico appa- rum erat excusata libertas ; sed cuncli, proh dolor !
ratu, propter fidèles, qui jam per illum in Christum autimpiisjussionibus obediebant, aut quod slatulum
credide.ranl, adperdendum eum gregatim, ubi ipsum a crudelissimo csesare fuerat, perferebant.
esse audiebant, eoncurrerent ; mox ut illum cernere Dirigitur
tanta et ila ineflabiliter In eo lux cceleslis proinde prsefeclus Fescennius Sisinnius, tradila sibi
~ poterant, ut aut omni ferocitate una cum ar-
electa apparilione, cum ingenli strepitu ad parles
gralise radiabat, occidentalium regionum, ul sanctum senem, nomina-
mis deposita.se illi prosternèrent : aut qui compun- doctrina virum, et virlutum insigni-
dono ad credendum non Q lissimumque
cli Spiritus sancti erant, bus proecîpuumMacarium Dionysium,-ubicunquere-
pavore nimio solverenlur, et territi a prsesentia ejus perire potuisset, perquirens, aut decreto
principis
aufugerent. Miroque modo inermi viro non valebat idolis thurificare compelleret, aut tormentis lacera-
plebs armata resistere, -sed suhdebat se illi potius lum iramensis et poenisexquisilissimis tormenlatum,
certatim Gallicanus cothurnus, atque Germanica inter csetera eliam secundum
leges Romanas, ut pote
:
cervicositas jugumque Christi suave sibi imponi eum, qui prsestantissima nobililate lerrena
floruerat,
poscebat. Ab ipsis quoque deslruebantur idola, quo- ei contra senatus ac Reipublicse promulgationes,
rum sumptu fueranl -et studio fabricata : et invento
imperium egerat, nudum, publiée virgis
salulis porlu, idolorum gaudebant naufragio. Luge- contraque securi perçuteret.
bat quoque portio victa diaboli, cum de ea victrix caesum, '
Ecclesise legio triumphabat. CAPUT XXY.
CAPUT XXIII. Itaque cum prsediclus Fescennius Sisinnius [suique
Tune hostis antiquus videns sibi perire, quod Do- commanipulares praeceplum principis suscepissent,
mino conslabat assidua populorum conversione pro- pro Macarii Dionysiiinquisilione Galliarum pénétrant
ficere, lotam artificii sui machinam adimpugnanda, fines. Quibus adhuc procul positis, sancti viri célè-
qusefuersmt constructa,' convertit. Unde partis suse bre nomen innotuit. Unde amplius efferali, cursu ve-
auctores, deoruni suorum fientes exsiha, quos ad im- lociori, tumentibus animis, vultibus trucissimis, Pa-
pietalem persecutionis in eos armaverat, qui- unum risius adiere : ubi beatum Dionysium contra incre-
et verum Deum, DominumJesum Christum cum Pa- dulos dimicantem, et prsedicatione continua populi
ire et Spiritu. sancto colendum prsedicaverant et multitudinem ad fidem inveniunl exhortanlem. Cum
timendum, pariterque in eos, qui hanc salulis fidem quo etiam beatum" virum Rusticum archipresbyle-
devoto corde receperant; cum quod maie cupieranl, rum, et Eleutherium archidiaconum, quos ipse fa-
perlicere propter fidelium multitudinem non vale- mulusDominiin suis ordinibus consecrarat, prsedica-
rent, hac calliditate suse artis instruxit, quo effice- lionis et divini obsequii comministros, persecutorum
rentur compotesvoti sui, ut Domitiano, qui posl dirus furor invenit. Hi sancli viri a bealissimi Diony-
Neronem, perdilionis fllium, secundam persecutio- sii nunquam sustinuere abesse praesentia : quos di-
uem in Christianos exercuit, super virtutem et proe- vina dignatio seterni regni jam prsesciebal esse con-
dicalionis prseconio sancti viri, quod se jam longe sortes, quosque ab invicem ignitse tempestatis
laleque diffuderat, inlimarent : quatenus ocius deo- inseclatio, per martyrii cerlamina nullo susecallidi-
PATROL.GVI. 2
m YITA S.. DIONYSII M
4alis, aut severitatisaslu sep'arare prsevaluil. Denique Anna cum magicis prsestigiis, orbi pêne Romano eal-
.adventus prsefecti Fescennii Sisinnii, eum Romano- lere dmioluerît. Ex his enim Romai satis audivi-
x«m militum apparitione, >inurbe Parisiorum, et per nius ; tantum edicito si magni principis Domiliani
•omnem regionem subito personalur, et a primori- •jussis obedire, et immortalium deorum jura venerari
bus «ivitatum 'Galliarum ei occurritur imperialis disponilis; sin autem, nonYerborum, sed verberum
jussio urgens super captura sancti pontificis Macarii •eonflictafione vohiscum viriliter decertabo.
Dionysii,*um omni-imperio divulgatur. CAPUT XXVII.
GAPUT XXYI. }. Gumqueha3cagerentur,etsecum,praîfectus scilicet
, Et quia Dominus Jésus Christus diu laboranti seni xt sancti Domini, quairerentur, qusedamînclylai fa-
-sanctissimo, sudores certaminum suorum decreverat •miliaimatrona nobilis, multo comitalu stipata, no-
•proprii sanguinis fonte abluere, quo posset liberius, .mine Larcia supervenil, compellans prsefeclum, a
carnis sarcina liberalus, et super nivem dealbatus, -Dionysio lonico, agnomine Macario, virum siium
.praisentise illius astare, et qui semetipsum holocau- i.isbium magicis artibus mente captum , et ejus
.stum odoriferum offerebal, sacrificium laudis Jupiter jtransgressionibus sociatum. JQUÎstatim qusesitus,
immolare : ab innumerabili pêne caterva dsemoni- jepertus est el addtictus, atque in Christi nominis
corum virorum cernitur, et sanclus Domini eapitur, " «onfessione, -prsèfecto dictante senlentiam mortis
illudilur, loris durissiïhis crudélissime ligatur, tra- excipiens, transmissus esl vilse perpétuai. Sancli
liitur, et una cum sancto Rustico archipresbytero., Yero Domini, lortbribus traditi , ad poenalia Ioca
et Eleulherio archidiacono suo, prsefecti praisenliai •ducti sunt, et in eohspectu sanctorum Rustici el
sistitur. Quem cum nimia severilate praefectus allo- •Eleullierii, ut tormeiilorum ipsius lerrore ab inten-
quitur, dicens : Tune es ille infandissimus sehex, lione sua resipiscerenl, pretiosus campiductor eo-
~qui dieeris Dionysius Ionicus, et agnominaris Maca- «rum,et fortissimus athleta Dbmini Dionysius exspo-
rius, qui etiam deorum nostrorum culturam évacuas,, lialur, et toto corpore nudus, a ternis militum ter-
et ihviciissimi principis statuta contemnis ? Gui bea- -nionibusviGissim flagellatur, necvincilur. Qui inter
tus "Dionysiusait : Senex quidem sum corpore, sed ferepitus verberum Dei gloriam -collaudare, et com-
fervore devotionis et fidei alque salulari confessione snililones .suos, ut ad liset se Invictos prsepararent,
Dominiel Salvatoris mei Jesu Christi, maneo sem- îeommonere : omriesque fidèles, ul'hinc in Dominîca
per novus, et novos illi genilos per ministerium fide eorroborarentur, non desinit prsedicare, dicens :
ptsedicationis mese infantes, quos Illi Ions sacri •Laudem Tlomini loquetur os meum, et Denedicat
baptismatis parturit, ratiôriâbili lacté pascere sine .,J omnis carb nonien-saiictum ejus :-quoniam stigmata
dolo non eesso. Sed et illius.principis scita, qui vere passionisChristi perferre dignus habitus sum pro
est ihvictissimus, innocent! opère et jmundo corde eonfessione ejus ïn corpore meo : quod esl glorïa
'conserve Gui prsefectus : "Dic'ergb cujus numinis te vestra, o viri fidèles, et diléetissîmi fratres. Ideoque
profileris esse ciiltorem, et cujus conditionis le as- vîdete, ne deficiatis in tribulatîbnibus meis, sed ma-
seois. Tune hi très bealissimi viri,'Dionysius, Rusli- gîs armentur corda vestra , el ad similia propter
ctis et Eleutherius, ita dono sahcti'Spiritus inspirali, amorem Domini nostri J'esuChristi offerre promptis-
et zelo fidei mflamrrïati, sono unius vocis eisdemque sime eorpora Yestra.
vernis, cum non nisi unus'interro'garelur, reddidere CAPUT XXYBI.
'
rë-sponsùm, ac si imius li'ominîs ore sermo pfocede- Magéllahiur etiam Rusticus et Eleutherius satis
ret. In hoc, inquiunt, manifeslum est nos esse veris- âcerrime, et iinménSo catenàfum pondère simul
simôs Christianos, "cumcorde credamus, ore èonfi- sancli Domini oneranlur, et In ergastulum tenebro-
teamur, et «père j>io colamus Patrem, et Filium, et sissimi carceris retruduntur. 'Irideque ad prsefecti
Spiritum sanctum, unum Deum ac Dominum, ita ut âuditionem redlicti, iii catàstis extënsi et flagëllali,
in trinitateperfècta, etplenitudo sit divinilatis, et Domino gràtias referëbahl. Tune bealissimus el ac-
unitas potestatis. Dominum autem nostrum Jesum •' 5 ceptabilis Domino hoslia Dionysius, in oculis suorum
Christum, unam ex [eadem sanota Trinitate perso- super lectum ferreùm, supp'ositis flammi's, nudus
nam, Deum ante tempora ssecularia, hominem verum . extensus est el cantabat, dicteni : ïgnitum ëloquium
propter -salutem hominum ex beata Maria semper tuum, Domine, vehemenler, 'et servus tuus dilexit
virgine in fine temporum factum, passum, moriuum illiid. Proptërea, Domine Jesù Christë, omnipotentis
et sepultum, et ab inferis resuscitalum, sedere ad Dei Patris,YirluS el sapieiitia, oui dixit: Cum trans-
dexteram paternse majestatis in excelsis, super ieris per ignem, flaminsenon nocebimt te : et de-
omnem principatum el potestatem coelestem, veh- disii "mihi -pericùlosidrem ignëth in cupiditatibus
turuin 'ad -judicandos vivos et mortuos, et sseculum Yincere, fac et ad nominis tui gloriam hanc aduslio-
per ïguein, in melius immutandum, fideliter praifli- nem me superare, et sic cum ambusto toto corpore '
camus. Tune prsefectus dixit : Non mihi jussum est iuissel 'levatus, ad beslias ferocissimas, in rabiem
de his quiddam Yobiscum agere, proesertim cum te mullo jejunio excilatas, projectus subrigitur. Quos
decrepitse et pessimse seneclutis nimia eloquenlia, cum.impetuYalidissimoconspexisset accurrere,contra
et profundissimorum verborum tergiversatione, at- eas faciens signum crucis, el suspicieas in coelum,
que -ultra naturam humanam in populi seduetione, ait : Tu, Domine, qui semper idem es, adesto niraç
as -AUCTOREtïILDUINO. . 46
mihi, eamdem poientiam exerendo, quam in lacu w1 Ruslicus et Eleutherius, In agonîa pari confessione
serso luo Danieli mîsericorditeT conliilisti. Perve- fidei et virtutîs constantiarobora'ti, post nimia lor-
nientes autem ad eum bestise, mansuetissime pro- menta glorîosum complcre martyrîum elegerunt. Et
"
cidebant ei. Trsepararitur quoque ingentia clibani judieis àhstracti eonspeclibus, ac funeribus sibi san-
Incendia, et m ea Yir DominiS. Dionysius, vexillo ctorum ostensis, -divina justa el occulta laudavere
sanctse crueis armatus,' "projicïtur, ^t Me, inquiens, judicias qui sic eos ïn-proesenlî humiliare disponit,
'înihi non deeris, Do'mine Jesu Christe, ut illcesus quos in coelestiregnotain-gloïiose 'e'xallàrianteomnë
bac etiam perpetui tormenti imaginaria concremà- tempus decrevit. Deindè terïbre sùbjuncio, mullîs-
"tîone egrediar : roreqûetuî ;sanctî "Spiritus, hos îrae injuriis et non ante perlatis suppliciis maeerati,
fidei meai-sedes rogos, qui*ihomphaiâm ighitaîn in Christi se famulos magna confessionîs voce pronun-
cuslodiam pâradisî, crûorîs tui latice, fideîibus tuis "tiant : lacerabaturque prsecipue sanctus Dei sacer-
'advitamproebéns transitum, exslirixisti. dos humana rabie, cul servivit et bestîa : qui prso-
CAPUT XXIX. eurrebat adtormenta, ne tarde iret ad gloriam.'Pro-
Rustïcus et "Eleutherius vocabat in se poenam, utinajor esset Victoria. Con-
' Eitér Uséesancti Domini
Hérites, et ad poehas similes voto promptissimo pro- Higebant iriter se, îllinc carnifices, hinc palmata vox
perantes, vincti differuritûr, non dimiltûnlur. Gusu- B marlyris. Ahibiebat-supplicia, ut tormenlo crescente,
que exstiricto ald orâtionem ejus fornacis incendio, creseeret et corona. Quapropter iterum, velut ab
„' beatus Domini pbntifëx Dionysius fuïsset splendidior ~initio, virgis in conspectu omnes sancti martyres
àùro eductus, patibulo crûeîarii stipitis, tormenta- ~nudi csesi, et suis vestib'us reinduli, e Tëgione idoli
ad locum constitu'tum educti," addecolla-
" liuih instrumentorum ëonfixiône'appenditur. Unde Mercurii,
sëmpèr'Jésum Christum verum Dominum esse cun- tionem sunt genua flecterè jussî.
ètis spéctâhtibus-praiQicans/<iiutius tortus nec mor- CAPUT XXXI.
tuus, deponitur, et in èarcefe'GIaucini, très simul Tune beatus antistes-Domïni Dionysius manus ëx-
eleeti Domini, cum'fidelium mùltitudine recluduntur. pan'dens, et oculos ad ceélos erigens, ait : Deus, Deus
JJucebantur sànea delicto obligatis, justîin vinculis, meus, qui creasti me, et -gratia tua in vitam hanc
eondemnandi à dàmnatis, et innocentes à ndcehlibus induxisti me, qui seterna sapientiâ tua docuisti me,
. exponuritur. Ubi cum post militas et pérnecessarias et consilia secretorum tuorum non abseondisli a me :
populi, qui eum'séqueiïdô, "cârcerëm irrupërant, ' sed seà'per in misericordia et miserationibus multis
éxhortationes, et ad absentes directe înslitûtioiîûm consolâtus es me, et fuistî mecum in omnibus, ad
p"roecepta,~Dominïcamissariim solemnia, ut corifîr- qusecunque perrexi ; tibi gratiàs ago pro cunctis quse
marenlurparticipsîtiohe co'rporis et sânguini's Domini " ïëcisti et ostendisli mihi, alque dignatus es operari
fidèles, véluljâm in coelis,posîtus -eeleb'ràrel : hora, - per me. Maxime quia nunc liumilitatem meam visi-
qua frangebàturpânis sanctus; quo ipse et popuîus tasti per te, el vocasti senectutem meam, tuo desi-
eommuiiicare dëbebârit, Tèsplëhdûit hujus modi lux derio fatigatam, ad te : scïens quia jam ex multo
"
de coelo super eùm et ômnes'qui ibiâaeïant, qua- tempore largius concupivi vîdere le ; nunc jam,- Do-
vïdërat ": in "qua véniens ap- mine, per coronam maTtyrii cum fratrihus meis ser-
' leni riëhio eorum ânlea "
parmi ei Dominus Jésus Christus, etiâm cunctis vi- vis tuis suscipe me : tuosque tuse custodiae com-
dentibus, quibus "est datum vidërë, cum mùltitudine mendo, quos ministerio nostro, et tibi tuo sanguine
'
angelorum~:et âccipîeris p'ânëm sânetum, dédit illi, " acquisisti : cunctosque etiam, qui te, per nos in no-
dicens: Âccipôlioc,chàréîneus,"quoamox complebo mine tuo pétierint, ul pollicîtus es, clemenler ex-
tibi una cum Pâtre meo : qîiôniam mecum est maxi- audi : quoniam tuum est regnum et potestas cum
ma mercès tua, et liis qui audièrïnt te, sâlus in re- Pâtre el sanclo Spirîtu ànte omnia, et in omnia sav
gno meo. Nunc faciès fortitêf,- et membria tua erit. cula sseculorum. Cumque beatus Ruslicus et Eleu-
in laude, Dilectio auteur et benignitas, quam habes therius, cunctique fidèles, et multi etiam pagano-
lamentantes prosequebantur, respon-
" semper, pro quibûscunque petiefit, impetrabit. ^ TÙm,quieum
Tlîfjusvefo terribîlis ëtadmifandi spectâculi myste- -dissent, amen : positisgenibus, et "protensîs cervici-
rio, quanqiiam àdhûc p'àgana curiosïtàte, tamen mi- hus, nno èodëmque mémento, hebetatis, secundum
raculôrûm sollicita, prsedicta Larcia intererat. prseceptum principis, seeuribus deeollati sunt : atque
CAPUT XXX. in hac fidei constantia permanentes, reddentes lerrae
His quoque explicitis, àasiint carnifices, qui Christi corpora, beatas coelo animas intulere. Talique ad
famulos de squalore càrcërisedueehles, prsefecti ob- Dominum meruereprofessione migrare, ut amputa-
tutibus ileruni praisehtaruht. Quibusprsefectus ait : 1is capitibus adhuc putaretur lingua palpitans Jesum
Si prudenti consilio tandem ad vîtam tenditis, im- Cteislum Dominum confiteri.- Quoniam unde menti-
! molàte diis, et virile : si vero mori eligitis, mortuo- bus inerat amor, licet prsecisis capitibus, quod ore
rum quos seduxistis, cadavera înfélicïter inhuma'ta, ~ jam sumpserat; sermonibus sestuabat ardor. Yere
et tormentorum adhuc signa servantia, euntës cër- beàtà nimium et Deo nôstto -grata sobietas, inter
- uite, et si non respùeritis, "infelicitatem eorum in- quos nec primus aller potuît esse, nec lertius : sed
felicilàte excedite, et infeliciter , ut desideratis, Trinitatem confilenles, trinojneruere decorari -mar-
ohite. Ad hanc vocem Christi-martyres, Dionysius, tyrio, quatenusfide pares, gloria coronarel sequalis.
m VITA S. DIONYSII AUCTORE HILDUINO. 48
CAPUT XXXII. A idolorum occubuit baptizata in remissionem pecca-
Tantaque multitudo fidelium, quse per eum credi- torum. Cujus filius Yisbius, quem ex praescriptoLis-
derat, eadem die cum illo, et in circuilu civitatis pro bio viro suo susceperat, Romam ductus, Domitiano
Christi nomine csesa et diversissimis ac antea inau- evespillato a per 1res Csesaresmilitavit, et sub sancto
ditis suppliciis est affecta, utParisiis videreturimple- Masso episcopo, qui lertius a beato DionysioParisio-
tum quod de Hierusalem prophetico valicinio fuerat rum rexit Ecclesiam reversus, omnibus quse sunt
peroratum : posuerunt mortalia servorum tuorum in mundi reliclis," baptizalus, et religiosorum Chrisli-
circuitu ejus, et non erat qui sepeliret. Namque ad que pauperum numéro est socialus. Caîterum me-
declaranda sancti martyris et Galliarum primi sacer- tuentes persecutores et gentilium phalanges, ne con-
dotis mérita gloriosa, ut ubi salutifer primo coeperat versi populi fidelissima probataque devotio, sancto-
fruclus oriri, eo amplius gloriseipsius pateret trium- rum corpora Rustici et Eleullierii, quse in monte,
phus, maximus cunctos honor assistentes invasit, ac ubi ipsi una cum beato Dionysio'fuerunt martyrisai!,
lux ineffabilis cunctis resplenduit; ethealissimi Dio- jacebanl, profulura sibi ad patrocinium colligerent,
nysii se cadaver erexit, sanctaque manu capul a el lumularent, inito consilio, eligunt terris Sequanse
corpore dolabra lictoris truncaluni, angelico dactu * profundisque gurgitibus martyrum corpbraperdenda
gressum régente, et luce coelesti circumfulgenle, B committere. Quae imposila navibus, ad provisuni
pendulis coepit brachiis veclitare. Et facta est co- gurgilem ministros jubent demergenda perferre ;
rnes multitudo coelestis exercitus exanimi ejus eor- sed Deus omnipotensprsescius futurorûm, qui mutât
pori caput proprium, ab ipso monte, ubi fuerat de- tempus, et quod prsedeslinavitnon mutai cousiUum:
collatus,"per duo feremillia deportanti usque ad lo- qui malum Holophernis conceptum prudentia be-
cum, in quo nunc Dei dispositione el sua eleclione nevolenlis feminseimmutavit, iniquorumconsilia suse
requiescit humatum, sine cessatione hymnis dulci- disposilionis arti, induslria qua voluit, servire coegil.
sonis Deum laudans. ; Sed et coelospeienlia divino- CAPUT XXXIY.
rum spirituum innumerabilia agmina sunt audita, ca- Nam nobilis qusedam mater familias, Calulla no-
nore inaeslimabilissuavitatis modulanlia : Gloria tibi, mine, quse licet paganorum adhuc erroribus neces-
Domine, adjunclo frequentius, Alléluia. Nam prout sitate potius quam volunlate, teneretur addicta, con-
discerni potuit tantus audilus, velut alternatim verti tamen ad fidem Christi, per exempla marty-
chori angelici, hsec et alia, quorum intellectus non rum, alque ad baptismi gratiam pervenire se desi-
'
potuit percipi, concinebant. Quod videnles et au- derare, et mente demonstrabat et opère, Dei mise-
dienles innumeri populi, et mulli etiam persècuto- ricordia inspirala, maclse virtutis consilium appe-
ruffli, iii Dominum Grediderunl. Non credentes au- 'C tivil, atque ad convivium venire postulat sancto-
. tem, nimio terrore perculsi, quique in suas partes rum corporum perditores. Et dum eis copiam obla-
fugerunt. tse humanilatis expendit, a memoria eorum quse
CAPUT XXXIII. susceperant agenda, discussil, fidelibusque suis et
Competens profecto erat divinse digualioni mirifi- familiaris voti consciis sécréta ordinatione commit-
catum sanclum suum in coelis taliter demonslrare lit, ut sublracto furlo preliosa corpora beatoruni
in terris, qui ad ferocissimos populos inclytus nun- diligens laboret occullare provisio. Qui dominse vo-
tms et confessor ipsius pretiosus, succensus igné luntale et jussione comperta, festinanter, quod eis
divini amoris, conslanter sustinuit supplicia passionis, praecepluin fuerat exsequuntur, furtumquelaudabile,
et per immanem lormentorum pervenit ad societa- quod nemini damnum intulit, et omnibus pie creden-
tem angelorum. Nempe novum, prius et inauditum, tibus lucrum maximum contulit, sexto a memorata
miraculum, exanime corpus vivenlis curreremore, urbe lapide, in sulcis autumnalibus, quos lune se-
et hominem jam mortuum recto gressu incedere. minibus jacendis, praescripta matrona in abundah-
Sed quanquam sit mirum, non est lamen difficile, lia parabal arantium, speciem agricolanlium prse-
prseciso capite, sanciissimi viri corpus angelicomini- '. lendenles, velut quiddam ruralis operis laborantes
sterio in modum vivenlis ambulare, cum idem Deus abscondunt : locum eliam certo notamiue assignare
sua omnipotentia efflato spiritu, cadaver ejus facile procurant. Ex quo eadem Dei futura plenius femina,
propter fidei susecommendalionem, quam idem suus ac sibi collegseChristiani, inter noclurna sécréta si-
fidelis servus prsedicaverat facile ut iret, poluit re- lenlia, praescripta martyrum corpora tollentes, beati
gere, qui idipsum corpus de pulvere terrai compin- Dionysii corpori conjunxeru'nt, et veneratione, qua
gens, spiritum, quo vegetarelur, dignatus est inspi- inter perseculorum rabiem poterant, devolissime
rarc : idemque redactum in cinerem dignabitur frequenlabanl. Facta deineeps salione, nec suunl
reparare, et qua viserai anima, vividum perenniler seges negavil obsequium, quse tali esl fecundata pin-
reddere. Quod stupendum miraculum, cum supe- guedine, alque sic se in eam beneficium ubertatis
rius fata Larcia conspexisset, prosiluit in infidelium effudit, ut centuplicalos fructus devolissima cultrix
lurhas, et vociferala est se esse Christi gralia chri- acquireret, et patria mererelur salulem.
stianam. Quseinox capta, et in Christi Domini no- CAPUT XXXV.
- slri confessione, sanguinis sui fonte ab immundilia Prsedicata itaque maler familias, cum priuiuui vi-
a Evespillato, id est a vespillonibus exportato. Fia erat ad inarginem ms. codicis antiqui.
49 MAXENTIUS AQU1LEIENSISPATRIARCHA.— NOTITIA HISTORICA. 50
dit persecutionis tepuisse fervorem, locum lantorum A monstrari frequentia. Quorum miraculorum insignia,
•martyrum ossa servantem , qua oportuit honorifi- non solum sermo non praevalet enarrare ; veram nec
centia una cum sanctis Domini sacerdotibus et fide- ipsis queunt humanîs mentibus comprehendi. Unde
lium turbis reverentissime satis aggreditur, et in- nec dignitas honoris el magnificentise eorum homi-
comparabilem thesaurum, quem diù sibi et posteris nis cogitatu potest allingi. Experiunlur tamen in-
profulurum seryavit, omnibus patenter eadem sa- firmi ac quibuscunque anxietatibus afflicli, in eodem
cratissima die innotuit, qua beatus Dionysius cum loco et ubicunque Domini clementiam per eorum-
sociis suis triumphans agonem explevit, et coronam deni martyrum mérita invocantes, quantum Dei fa-
victorise accipere de manu Domini meruit, atque mulos conveniat honorari, quorum inlerventu reci-
lestis Jesu Domini pretiosus sidereum senatum pos- pit csecitas visum, débilitas gressum et obsiriclse
sedit, ipsumque locum eminentis mausolei sedifica- aurium januse recipere merentur audilum. Sed nec
tione signavit. Sanctorum quoque "corporibus digna illud silendum est, quod immundorum spiriluum in-
venëralione sepullis, eorum veslimenta, tunica vide- festatione vexati, dum ad memoratorum Christi
licet, cilieium, el caligse Dionysii preliosi, el casula testium lumulos examinandi virtule divina ducuntur,
sancli Rustici, archipresbyteri, atque dalmatica sanctorum ipsorum coguntur imperio, quo quisque
beat! Eleutherii archidiaconi, exceptis porlionibus B martyrum sit posiius loco, designalis nominibus m-
quse pro reliquiis electorum Domini, a fidelium de- dicare. Quorum memoranda et gloriosissima passio
votione sumptoe sunt, usque hodie debiti cullus re- e regione urbis Parisiorum in colle qui antea nions
verenlia conservanlur, quorum meritis et precibus, Mercurii, quoniam inibi idolum ipsius principaliter
-eadem venerabilis feinina, in nomine sancla? Trini- colebatur a Gallis, nunc vero nions Martyrum voca-
tatis ex aqua et Spiritu sancto renata, cuncta, quae lur, sanctorum Domini gratia, qui ibidem trium-
habere potuit, DominoJesu Christo Salvatori noslro, phale marlyrium perpelrarunl, celebrala estviildus
alque ipsis marlyribus tradidit, et sacras excubias Oclobris, anno ab incamalione Domini nostri Jesu
apud eorum corpora, quandiu superviserai, cele- Christi nonagesimo sexto, a passione aulem sexa-
brans, in bona confessione ac conversatione, ad gesimo quario : setatis vero bealissimi Dionysii cir-
Christi et sanctorum martyrum gloriam, ipsis inteï- citer nonagesimo, imperii quoque Domiliani crude-
cedentibus migrare promeruit. lissimi Csesaris decimo sexto ingruenle. Quem ullio
divina, ut et Neronem, cujus hicporlio fuerat, post
CAPUT XXXVI. necem apostolorum, sine ulla est procrastinatione
- Processu vero temporis, multiplicata fidelium nu- secula, qua percuss'us, vitam cum tyrannico princi-
merositale, Christiani et beati Dionysii patrociniis G palu miserabiliter, ul par erat, amisit : régnante
devolissimi, basilicam super pretiosorum martyrum Dominonoslro Jesu Christo, cui est honor et gloria,
corpora, magno sumptu , cultuque eximio con- virlus etimperium cum Paire, in unilale Spiritus
slruxerunt : ubi quolidie, opérante Domino nostro sancti ab seterno, et nunc et per omnia ssecula sse-
Jesu Christo, mérita eorum virtutum probanlur culorum. Amen.
ANNODOMINI DCCCXL.
MAXENTIUS
AQUILEIENS1SPATRIARCHA.
• Maxentius, Urbani successor, subscripsit dona- D suasionem, curante Lothario, Eugenius II pontifex
tioni Rolaldi episcopi Yeronensis -an. 815 (a) die concilium Manluse statuit, in quo Gradensis insula
24 Junii. Erulfum Mantuanum episcopum suffraga- Aquileiensi Ecclesiae adjudicala est Yenereo, qui
neum suum consecravil an. 825. De quo Dandulus falso patriarchatus nomine utebatur, deposilo. Hic
in chronico": t Maxentius patriarcha Aquileiensis , ex templi ruderibus, prisci patrii Beli dei, monaste-
Lotharii régis fullus favore, Gradensem Ecclesiam rium S. Benedicti monachis Belinense Aquileise
et suffraganeos Islrise turbare nilitur, nec a Grego- exstruxit. Quod demum, ob aeris inclementiam pror-
rîo papa .admonitus desistere voluit, imo, repetito sus deslitutum, Gregorius XI, pontifex, coenobioUti-
saecularisubsidio, antedictos episcopos ad sibi reve- nati divorum Gervasii et Pr'otasii ejusdem ordinis
renliam et subjectionem metropolitano debitam ex- annexuil, prsedia redditusque parijure concedens :
hibendam, in lotum coegit. i Candidus vero de eo cujus quidem privilegium poslea, Urbanus et Boni-
sic narrât : t Urbano successit Maxentius, ad cujus facius lalissime comprobarunl : quanquam periïdla
(a) Vel Dotius 814.
M MAXENTIIAOUILEIENSîS PATRIARCHE: - 52
eorum qui rdpublioai administrationem invaserant, A tes evertunt. .Cum autem in patriarchalu annis 1S
omnia .ut pleraque alia inversa sint, sibi ipsis ma- "vixissel, in civitâte Austriaî-=moritur.i Hsec ille de
gnam eorum parlem impietate solita vindïcanlibus : Maxentio. De obitu Maxenùi non constat quo annô
f eliquum vero, perinde ac rieglectum, canonicorûm ille migraverit. Oportel' tanîen illum excessisse post
Aquileiensium collegium sibi Nicolai Y ponlificis concilium Manluanum, habitum ex aucloritate Eu-
çollatione asciverit; sic.fere raptores publici, dum genii,papseII, anno 826.
propriis nimium invigilant, communia parvifacienr
. MAXEBHTII
Piissimo ac Christîanissimo, gloriosoque principi, :B sicut in eadem actione dicit Accinesalem saptentioe
a Deo coronato et conservalo, pacifïco, victori ac propiliatus tibi in vitam oeternam; quia quod per sa-
triumphatori sereniêsimo, et perpetuo Augusto, cerdotum minisleria agilur, a Domino.«anelifieatur,
domno Carolo Magno imperatori, atque Romanum et fit accipienlibus perfeeta medicina, permanens in
gabernanti imperium, Maxentius, exiguus servorum visceribns eorum. Deinde exorcizantur et exsufflan-
Domini servus, sancioe catholicse Aquileiensis Ec- lur, ut spiritus ab eis immundus abjiciatur. Non
clesise humilis episcopus, in Domino oelernam salu- enim creatura Dei in infantibus exorcizatur aut ex-^
tem. eufïlatur, sed ille sub quo sunt omnes qui cum pec-
I. Magnas igitur Domino nostro gratias agimus, cato naseuntur ; ut tune vere appareat, secundum
quia hanc sanctam Ecclesiam, ,seu me tantillum fa- quod scriptum est, quod princeps hujus mundi mil-
mulum vestrum, ad vestrse celsitudinis memoriam talur foras, et quomodo prius alligetur fortis, et
dignati eslis reducere. Quia, cum sim minimus om- deiuceps vasa ejus diripiantur in possessione trans-
nium decessorum meorum, vestra lamen benigna lata victoris. Scrulinium namque est inquisilio vel
clementia non est dedignata familiari colloquio ad- invesligatio, quia opéra diaboli et ejus pompai, quse
monendum per sacras syllabas de singulis quibusque primum hominem in paradiso per pravam suggestio-
necessitatibus sanctae Dei Ecclesiae sludiosius per- G nem maudato Dei separaverant, el vas illud ex limo
quirendo adhortari. De eo vero quod nosse cupitis, terrae formatumet animatum veneno susemalili» in-
qualiter nos el suffraganei nostri doceamus et in- feceranl, per ora sacerdotum et manus impositio-
struamus sacerdoles Domini et populum a Deo no- nem scrutiniatum atque purgatum, et ejectum exinde
bis commissuni, de baplismatis sacramenlis, juxta spiritum immundum, ex omni parle sïgpatum oleo
tarditatis noslroe inlelligentiam, quidquid, Domino sancîificato, ad benediclionis gratiam revocatum, et
opitulante, sentire valemus, ad notitiam ëxcellentise vas fiât Domini, et templum efliciatur Spiritus san-
vestrse perducere festinamus. cti/ sicul dicit Àpostolus : Erit vas in honore san-
H. Dlud etiam quod circa baplizandos sancta Eç- ïtificatnm, el utile Domino ad omne opus bonum pa-
clesia uniformiter agit non olioso contemplamur ratum.
intuitu. Cum sive parvuli, sive juvenes ad regenera- III. Âbrenu-ntiarevero est respuere atque renuere,
tionis Yeniunt sacramenlum, non prius fontem vitse id est, gentilitatis errore et simulacrorum cullura
adeunt quam calechumeni efficianlur. Catechumeni derelicta, colère Deum -Patrem omnipotentem, et
etenim instrucli dicunlur, sive subjacentes eastiga- Jesum Christum Filium ejus, et Spiritum sanclum,
lioni, et liberum ad Christum habenles arbitrium : exspolians se velerem hominem cum aclibus suis, ut
quia principium sanctitatis est Dominum Christum B ait Apostolus, et induitur novum, qui secundumDeum
Dei Filium confileri, secundum quod scriptum est : CKalus esl in juslitia el sanclitale veritatis. Post hsec
Corde crcdilur adjustiliam, opère aulem confessiofit vero ingressi fontem baptismalis, sub Irma mersione
ad salutem. Confilentium etenim locus est, qui ad baptizati in nomine Palris, et.Filii, el Spiritus san-
Dei gratiam feslinantes aliquid amplius, quam fue- cli ; deinde translali ad gremium matris Ecclesiai per
rant, esse desiderant. Qui ideo compétentesdicunlue, lavaevum regeneraiionis , adoptionis filii effecli,
id est, poscenles Dei gratiam ; ut, priusquam acc- scripti in libro vitai Christi Domini nostri, a cujus
piant baplismum, serviant Domino per fidem;;et| I sancto nomine clirisma nomen accepit, peruncti
post acçeptam fidem Dei dona non perdant, aut ifn- etiam hujus sacnseunctionis clirisma salutis, id est, 1
lam faciant gratiam ejus, cui servire voluerunt. Nal sancli Spiritus largissima infusione in Christo Jesu,
autem proplerea catechumenis in ministerio daji;, Domino nostro in vilain aeternam, regenerati quo-
ut nos simus sicut Dominus in Evangelio dixit /os que Jesum ducem sequentes, et loti in sanguine
eslis sal terroe, id est, condiraentura sapientiaaP j ; et Âgni, albis induli, id est, nuptiales vestes ad nien-
-
m _ COLLECT. DE ANTIQUIS RITIBUS BAPT1SML M
sam coeleslis regni, ad illam veram repromisgionis _, 4.* gratiam; quia quod oiïertur a plurimis, tinum Chri-
terram, sacro veîamine fidei teetis aceeptura corojaas sii corpus sandi Spiritus infusione perficitur ; et aç:
peiYeniunt. , cipientes singuli corpus, et sanguinem Domini no-
IY. Symbolum aulem plurimis ex causis appella- stri Jesu Christi, fit eis remissio omnium peccato-
lum esl. Symbolum enim Grsece, Latine aulem et rum.
indicinm dici pqtest, et collatio, aut pactum, vel VI. Hsec omnia' in charlis bibliothecsevestraâ non
complacitum fidei, quod plures in unum conférant. dubium scripta esse noscuntur; sed melius-credi-
Ratio igitur symboli hujus omni breyitate connexa mus, quod in scrinio sacralissimi pectoris vestri, seu
est : cujus quidem pauca sunt verba, sed, magna in tabulis spiritalibus cordis vestri, qui manu Dei re-
mysteria. Hic Dei Patris, et Filii, et sequalispronun- gilur, plenius sacratiusque credimus retineri. Scimus
liatur potestas ; hic Unigenitus Dei de Maria virgine eliam et peritissimos viros coram serenitate vultus
et Spiritu sancto secundum carnem natus osleudi- vestri assistere, ei a vestra saluberrima imbutos do-
tur; hic ejusdem crueifixio, et sepultura, ac die ter- ctrina, qui hucplenissime retinere noscuntur. Nos
tia resurreclibpraîdicatur; hic aseensio super coelps, vero tenemus, praîdicamus et docemus; secundum
etconcessio in dextera paiernse majestatis, agnosci- quod Deo inspirante, et illius gratia praeveniente,
tur, venturusque ad judicandos MVQSet mortuos. « juxta quod Yires intelligentiae nostrse suppetunt,
déclaratur, hic Spiritus sanctus in eadeni, qua Pa- quod prsedicaverunt apostoli, annunliaverunt evan-
ter et Filius , deitale, indiscretus accipitur; hic gelistaî, et eliam, quod in sacris paginis,, canonum
postremum Ecclesise vocalio, peccatorum. remissio, bene digesta sanctorum. Pajrum leginras régula.; nec
et carnis resurrectip, ac vita seterna prsedicatur. non et sanctse sedis apostolicoe.venerabilium Roma-
Y. De corpore vero et sanguine Domini nostri iiaeEcclesia; catholicofum pontjfieunî décréta puris-
Jesu Christi nihil aliud quam ipse D.ominus in sima fidei sinceritale sequiinur sacratissima docu-
Evangelio dignatus est dicere : Ego, sum -panis vivus menta. His prsalibatîs, oplamus imperialem excel-
qui de coelodescendi;etr: Qui manduçaverit ex hoc lentiam vestram" semper-- incolumem permanere ;
pane, vivetin cetemum, etpajns, quem ego dabo, cato ôptamus longo in tempore jucundam ac tranquil-
mea est pro, mundi vita. Carp, enim mea, inquit, vere lam proesenfem agerevitam; optamus seternsegaudia
est cibus, et sanguis metts,vere est potus. Qui niand,Ur vilse sine fine cum sanctis omnibus possidere. Pas
cal meam.carnem et,bïbjt mgum sanguinem^,in me Dei quse exsuperat omnem' sensum custodiat corda
Vianet, et ego,in iljo. Hoc ergo eslillâriî earaen^man;-, vestra, et intelligentias veslras in Christo Jesu Do-
ducare, et illum bjberé sanguinem, in Christo, ma- mino nostro., qui cum Pâtre et Spiritu sancto vivit et
nere per fidem, et manenlgrn illum in se habere per <3, régnât Deus, per ompia ssecula soecul'orusn.Amen.
ANNODOMINIDCCCXL.
CANDIDUS
FULDENSIS MONACHUS.
Candidus Fuldensis, scriptor Vitse sancti Eigilis, Q nulla dicavit circa annum 790. Scripsit etiam Candi-
in Antiquitalibus Broweri Fuldensibus etiam obvise, dus Fuldensis opusculum de Passione Domini, quod
monachus erat circa annum 822. Diversus est ab eo edidil Pczius 1.1, p. 259', Thesauri novissimi Aiîec^
Caudido presbytère inBritannia, cui Alcuinus non- dotorum.
PROSAÎCAET METRICA,
Auctore Candido Fuldensi monacho.
GANDIBÏ
ÎNCIPIT
EPISTOLA CAMDIDI
FULDENSIS
JMONACHI
I. Domino in Christo venerabili, summa charitate ;B eoniparatione tamen summoe illius mvinitatis loca-
diligendo fratri, presbyter a Candidus salutem. les sunt : quia etsi non altero, ipso tamen mundo ,
Non omnimodis ab re agis, qui relativo loquendi qui utique locus est, continental*. Deus autem nec
more loquens, te filium, me autem palrem appellas, mundo, nec creatura aliqua continetur ; quia ab ipso
qui utique Patrem habens in coelisChristum, hujus de continentur omnia creata, ut sint et maneant. Qui
dignitate et charitale honorandum amplectendumque ergo hoc a te quoerebat, scilicet, utrum Deus corpo-
non dubitas. Sed hune Patrem nobis omnibus com- ralibus oculis videatur, aut Yideretur, aut videndus
munem simul credimus, speramus et amamus. Quod sit, hoc et a me, et a cunctis catholicïs Chrislianis
autem me patrem vocare voluisti ad hoc quod agere responsum audiat : quod Deus .spiritus spiritu cerni-
disposuisti, non inconveniens esse videtur. Nam cum tur, non carne. Mundo corde videtur ab hominibus,
in sanctis Scripturis prsecepluin sit ut inlerrogenlur non, licet mundissimo, corpore : a spiritali substan-
patres, ut annuntient el seniores, ut dicant si ille qui tia et cernitur, et cernendus esl, non autem camali
interrogatur pater est et presbyter, quare non recte per carnem.
patrem appellas, quem inlerrogare non dubitas? Sed III. Si autem forte respondeat ille, et dicat: Et
ulinam tibi sic utilis ad interrogata fierem sicut de- hoc, quod modo per corpus videmus, spiritus per
sideras, qui me lalem putas qui libi vera charitate C corpus videt, et nobis omnibus futurum promissûm
velim, el scientia valeam, solvere quoe quoeris! Est est post judicium, corporibus jam incorruptibilibus,
autem quseslio de qua pulsatum te a quodam dicis : Dei visione oeterna gavisuros ; vere, ut est, ita dicit
Quod Christus Dominus noster, in quantum hom& qui hoc dicit; sed spiritus ideo modo per corpus
fuit, cum hic mortalis inter mortales viveret, Deum corpora videt, quia non aliter videri corpora valent,
videre potuisset? quoequidem quoestio, si jam dudum nisi per corpus ; nec aliud quid per corpus, nisi cor-
a sanctis Patribus mota simul el soluta fuerat, nescio, pus videri potest. Nam si interrogas, utrum Chrisius
utrum vel a te, vel ab aliquo veterum sic exposita corporalibus oculis Deum videret? et ego interroge,
habeatur, sicut iste, de quo scripsisti, interrogare di- utrum ta modo aut possïs, aut si possis, velis veri-
citur : videlicet, si corporels ejus oculis Pater videre- tatem corporalibus oculis videre? Et si mihi dicis,
lur ? Sed sive habeas illius quoestionis ab aliis jam nec te hoc velle, nec posse, scias quod et Christus
solulionem exposilam, sive non habeas, ego te, quid Deum nec aliter voluit videre, nisi sicut videri po-
inde sentiam, non celabo. test. Née aliquid vult, aut voluit, nisi quod potuit ;
ïï. Deus sicut summus spiritus est, sic et summe nec aliquid potest, nisi quod vult : quia voluntas et
incorporalis est. Hoc autem ideo dico, quia et angeli potestas Dei ipsa [Forte ipse] Deus sunt, nen aliud
et animoe, et quieunque spiritus creati sunt, licet in- " aliquid. Ideoque Chrisius seipso, quo spiritus est, et
corporâtes et dicantur, et sint, ejus tamen incorpo- ipso spiritu, quem implevit, hominem assumens, se-
ralitatis, et ut ita dicam spiritalitatis eoniparatione ipso, inquam et ipso spiritu, quem impievit, Deum
corporales quodam modo sunl. Licet namque alias vidit; corporalibus autem eum cernere oculis, qui
forte inlocales vel animoe, vel angeli dici possint; in summus spiritus est, ideo,-ni fallor, notait, quia non
a Sic lego. Forte legend. Pater. God. habet PR.
10S , EPISTOLA. 106
potuit; 'et ideo non potuit, quia jîoluit. Vult enim 1i. VI. Ei ergo qui tibi hoc genus quoestionis propo-
omnia, ut dixi, quoepotest, et pptest omnia quoe suit, lu ita responde : Si DeunUu videre desideras,
vult. munda cor, et videbis. Nam Christus ita Deum Pa-
IV. Et ut hac tibi quantulocunque exemplo ma- trem videre voluil sicut potuit, et ita peluit ut vo-
nifestius fiât, si tamen potest,imo quia non potest luit : et quia nos .mundis cordibus Deum visuros
tali rei simile inveniri exemplum, ex parte tamen esse proedixit, non est dubilandum quin ila eum ipse
aliqua simile est quod dicam : ac si média die lu- videret, sicut nos ad eum videndum pervenire posse
cente sole velis lucerna aliqua materiali uti, cum docuit. Nam tria sunt quoe mihi modo occurrunt,
tibi sufiiciat undique circumfusus solis splendor. Hoc unum quod Deus a ereatis spiritibus mundis videri
autem eo solo rei de qua agitur simile est, quod non potest, non quantum se ipse yidet, sed quantum se
quoerendum erat corpore videre Deum, quem sem- ipse videri concesserit; el a corporibus, licet mun-
per spiritu .cernebat. Ego de me ipso dico : si mihi dis, videri non poteslDeus ipse in sua natura divina :
corpora ad videndum necessaria non fièrent, ego ni- et ab immundis, et spiritibus, et corporibus non so-
hil corporeis oculis videre curassem ; et hoc forte lum non videtur, sed eliam longe ab eorum visione
omnibus est. Nam die mihi, si Iitteras aut habere, recedit : el quanto ille, ut pôle vita et salus, longius
aut videre curasses, si omnia quoe scire voluisses, 1B ab eis reeesserit, tanto illi miseriores et infeliciores
sine litteris scires el memoria retineres ? Ego certe fiunt. Videtur ergo Deus tolus a seipso, a spiritu
invitas litteris utor vel ad me admonendum, vel ad bono creato, quantum ille concesserit, ab homine
alos docendos : qui si dblivisci nihil possem eorum bono per spiritum : ab immundo, nullo modo. Nam
(rasea me scita sunt, vel scire valerem sine litteris corpora per corpus videt spiritus, et cerpus per spi-
ea quoescienda erant, et eadem indesinenter scire, ritum creatum videl spiritum non creatum, per
jam litteris non indigerem, quod ipsum et mihi, et se autem, non. O anima, te ipsam fide munda; cor-
omnibus futurum est, videlicet ut sine litteris et pori dominare , et ad bona ulere ; Deo, ut fruaris,
sciant et non obliviscantur ea quoescituri sunt. stade.
Y. Non ergo infirmiore visus génère quoerendum
erat, ut videretur Deusa Christo, qui firmiore et me-' Yïï. De anima autem Christi, utrum illo modo
liore semper ab illo visus est el videndus. Non hoc Deum Patrem videat, nullo modo dubitandum est,
aulem ita dico quasi puteni Deum non potuisse suo quin ipsa eum plus omnibus creaturis videat. Nam
corpori concedere ut aliquid excellentius proe coete- et nostris, ut supra dielum est, animabus mundatis
ris corporibus haberet. Potuit enim, et fecit, concé- ejus visio in fine promittitur, qua illa Christi anima
dons scilicet corpori suo quoeconcedenda erant, raa- G semper munda jam fruitur. Quod autem evangelista
gnam plane ineffabilemque proe coeteris corporibus dixit : Deum nemo vidit unquam, attende quid dicat
gratiam ; primo, si tamen hoc primum est, ut Dei nemo, quasi nec homo, nemo, hoc est hominum,
caro fieret, et ut sine peccato ex hominis, et hoc nemo Deum in natura divinitalis vidit unquam. Ipse
Yirginis, carne fieret caro, et matrem suam non ma- autem unus, qui est Deus homo, suo spiritu illum
cularet.naseendo : quin potius Dei, propter illam videre non dubitatur, nisi ab infidelibus. Et quod
diceretur genitrix, el esset, et ul sine peccato vive- dixil: Deum nemo vidit, attende quod dixit proeterito
ret, et ut ex fide ipsam tangentes sanarenlur ; et tempore, vidit, non aulem : Nemo visurus est; quia,
quod mihi vel maximum videtur, vel non minimum, ut idem evangelista ait, visuri sumus eum sicuti est,
ul talis fieret quoepro omnibus humanoe naluroe con- quod Christi anima semper habuit, ex quo ab eo as-
sorlibus, et ad salutem prsedeslinatis yiclima cunctis sumpta est et impleta. Nisi forte dicat aliquis quod
corporalibus creaturis Deo Patri acceptabilior fieret, aliquod tempus ante fuisset illa sancta et vere san-
et quod corruptionem mortua non videret, et quod clissima omnium creaturarum anima Christi sine
gloria resurrectionis exaltala super coelos coelesti Deo, et postea accessisset illi divinitas. Sed hoc ca-
fieret sede sine fine beata. Hoecsunt quoeconcedenda tholicse fidei contrarium est. Tene ergo illam animam
eidem carni Christi, et concessa non dubitantur. Ut " Deo semper plenam, Deum sicuti est semper vidisse.
aulem corporalibus suis sensibus Patrem suum sum- . Tene, et non dubiles, Christum, ex quo homo esse
mum spiritum videret, hoc quid ordini illi summo coepit, suo semper spiritu Deum vidisse, quem et
et intransgressibili conferret, non satis mihi appa- ante assumptionem humanoe naturoe semper vidit.
ret. Nam quia hoc ab humana natura quoerebatur ut Nam et angeli nostri vident faciem Patris, qui in coe-
quia adhuc tune spiritu videri non valuit corporali- lis est, quanto magis illa anima, quoeomnibus crea-
ter, corporalis videretur Deus, ille fragilitati eius- turis, ut pote Deo plena, excellentior est? Neme ergo
deni naturoe consulens, ipse corporalis faclus cor- nominum Deum vidit in sua natura, extra illum so-
poris oculis videri voluit et corpore tangî. Et hujus lum qui solus peccator non est. Visuri sunt autem
rei causa facta est tota illa singulariter mirabilis et omnes justi, el a peccatis purgati. Nam si unigenitus
mirabiliter singularis dispensatio incarnationis Chri- Filius, qui est in sinu Patris, ipse enarrabit, attende
sti, scilicet, ut per eum quem mortalem et corporalem cui narrabit, videlicet creaturoe : et quali creaturse
videraut, ad ejus visionem perducerentur homines, narraturus est, si suoeanimoequam suscepit, nonnar-
qui non eorpore, sed spiritu videndi sunt. rai? Narrât itaque, et, ut dixi, eam fecit omnibus
PATROL, CVL k
407 CANDM FULDENSIS MONACHIEPISTOLA. 108
•creaturis excellentius et magnificentius Deumvidere. 1h. non inflelur contra nescienfem ; quia scientia infiat,
YIII. Si hoecila se habere, ut dixi, libi videantur, charitas autem non infiat, sed oedifîcat. Sciens sçiat
lus contentas sis. Sin autem aliquid extra videris, se debitorem esse ut oedificet; ideo enim lactus est
ignosce, quia homo sum el falli possum : et verita- ipse sciens a Deo, ut oedificeturnesciens : quia Deus
tem lamen amo, ideoque et corrigi. Obsecro frater- utrorumque Deus est. Et rêvera sicut omnes potuit
nitatem tuam ut me commilitonibus suis soepius divites facere, si vohiissel; voluil autem aliquantos,
commendare dignetur. Ego certe si quid yaleo illis non pûmes; ut divitum misericerdia utilis fieret, et
utilitatis conferre, satis desidero, nimirum, quia me inopum humilitas : sic, sic potuit quidem Omnipo-
debitorem intelligo et illis, et omnibus Ecclesioeca- tens omnes scientes facere, qui vult omnes salvos
tholicoe filiis. Admone etiam illos verbis meis et fieri ; séd voluit quosdam per se docere, ut per illos
tuis, ut se sobrie, et pie, el juste agant. Et quia mar alii docerentur, et charitas inler omnes firma habe-
gnoeoestimalionis apud homihes sunt, eurent esse in retur, sciens diligeretdiscernera humilem, et discens
conspectu Dei quod dicuntur. Dicuntur namque servi diligeret docentem benevolum.
Dei, et quid servis Dei opus sit, non dubitant : vide- X. Hoecnpn ideo dico, frater mi în Christo di-
licet, ut servial Domino suo servus ; nam servi eslis leclissime, quasi aliquid de vobis audirem sinislrum,
Dei, non autem soeculi hujus, nec mammonoe.Ei *3 sed vere ab omnibus qui eam sciunt, laudalur vestra
ergo serviendum est volendo, cujus servi sumus, sublimis et sancta çonverealiq : sed quia boni eslis
eliàmsi nolimus. Fides recta legatur et teneatur ;. et sapientes, Iibenler etiam me suffertis insipientem,
spes indubitala habeatur, el omnia nostra cum cha- qui hec, quo nihil ego melius scio, vobis ingero,
ritate incipîant, transeant, finiantur. Charitas autem charitatem scilicet, de qua pauca dixi, de qua nemo
nunquam excidat. Ex omnibus virlutibus animoeni- tanta dicere valet, quanta illa digna est. Est enim
hil vobis specialius, nihil familiarius, nihil amabi- virtus maxima, et Deus est,ipse charitas, et quicun-
lius débet esse charilale ; et taiis est, quoeplena ipsa que vere Deum et proximum diligit, Deum in se esse
sola sufficiat. Humilitas esl conversionis vestroefun- non dubilet. Commendome charilati vestroeomnium
damenlum ; patientia parietes, fides tectum, spes in patrum ut filius, fratrum ul fraler, filiorum ul pa-
Deo culmen ; cum charitate autem hoec orpnia si. tër. Omnipolens Deus sùa misericerdia vos protegat,
sunt, valent ; sine illa, horum nihil. Si enim humilis regat'et iu se profieientes ad perfectionem sanclita-
'
es, et eum non amas cui humiliaris, Deum, falsa est tis perducat. Yâlete semper in Christo. Si aliter tibi
humilitas. Si paliens es, et eum non amas cujus resp'onderi quam tua interrogalio flagitasset, forte
causa pateris, inanis est patientia. Si credis, et non nimum tuoe charilatis offendat; scias etiam hujus
amas Deum, in quem credis^ et doemonesita agunt. -*rei causam hanc fuisse. Cum primo scriberem, non
Si speràs el eum non amas a quo spéras, spem pa- habui in proesenliepistolam tuàm,.el ob hoc non be-
scis inànenî. Ideo omnia_cum charilate fiant, primo ne recordatus sum quid interrogàsti. Sed postquam
Dei, et postea proximi, et iterum Dei; ut omnia illam hiveni, eliam ad hoc quod interrogàsti, respon-
quoe'aguntur, Dëi amore agantur. Rie sit auclor di. Si aulem aliquis adhuc in mente scrupulus re-
operis, ille ductor, ille perfectb'r,"ille merces, per- niansit; et hoc scriptis innotesce; ut et ille, Deo
fectio operis. donante, aperta vëritate illuminari valeat. Tempus
IX. Humiliamini invicem, diligite invicem , pa- erit, quande fraler cum fratre lequetur. Tempus
tientes estote invicem, diligite invicem. Credite( in erit, quando gaudens gaudente fruetar. Omnia tem-
Deum, él diligite 'invicem. Sperate in Deum, el pus habent : charitas. sine fine. Valelo.
diligite invicenï Qui' sciât (Ita cod.), instruat ner Pasce jubenle p.iopatres juvenesque novellos
scientem-; qui-nescit, diligat inslruentem;, el. ab j-*
ambobus diligatûr"Deus, qui fecit scientem scire, et Çhrisjtp,quo valeant dulces guslare loquelas.
dédit illum neseienti'ut et ipse scire diseàt. Qui scia Explicit.
ANNODOMINIDCCCXX.
'
DOPAMA TO BUOBEMA
HOTITIA HISTOBICA.
DODANA, sive DUOBENA,femina pia, inquit Fahficius (Bibl. med. et inf. Lat.), quse Bèrnàrdo ducï Sépti-
manioe, comiti Barcinonensi, sancli Wilhelmi filio nupsil, anno Christi 811/Ejus Libellum manualem ad
Wilhelmum filium vulgavit Mabillonius, ssec. rv Âet. SS. ord'. S. Benedicli, ex quo illum reeudimus cum
hiatibus in mânuscripto exstanlibus. EDIT.
INGIPIT ,.
Cernens plurimos cum suis in soeculôgaudere pro- A das Aprilis iïï Uzëëia urbe', Deo miserante,-exorta
ies, et me Dodanam, o fili Willelmey a~le^longatani est.- Etenim parvulum illum,- antequam baptismatis
conspiciens-procul, obid quasi anxiaet utilitalis de- accepisset gratiam, dominus et genitor utrique ve-
sidefio plena, hoc opusculum ex nomine meo scri- slrum B. [Bernardus] una cum Elefanto proedictoe
ptum in tuam specie tenus formant legendum dirigo; : civitatis episcopo, et cum coeleris fidelibus suis, in
gaudens quod, si absens sum corpore, iste proesens Aquitanioepartibus ad suarn. fecit adduei proesen-
libellus tibi-âd mentem reducal quid erga mé, cum liaru. Sed çum diu ob absentiam prsesentisevestroe,
legeris, fili, debeàsagere. sub jussione seniorismei, inproedicta cum agonè il-
lius jam-gaudens residerem urbe, ex desiderio utro-
PRJ1FATI0, runique vestram hune codicillum secundum parvi-
Anno"féliciter, Christo propitio, xi, domino nostro talis meoe intelîigentiam tibi transcribi et dirigera
Ludovico quondam mlgente in imperio, concurrente curavi.
vril Kalendarum îulii die, in Aquisgrani palatio, ad ITEMEJUSDEM. -
meum dominum tuumque genîtorem Bernardum le- Licet ex multis sim occupata angusliis ut tûum
galis in' eo'njugio accessi uxor ;- et iterum in xm anno aliquando intuerer aspeclum, lamen hoecuna sécun-
regni ejus, m Kalendarum Recembrium, auxiliante, B dum Deum in arbitrio Domini constat priori. Yolue-
ut credo, Deo, tua ex me,fdesideratis"simefili primo- rani quidem, si daretur mihi virtus de Deo, sed quia
genite, in soeculoprocessit nativitas. Yolvente itaque longe est a me peccatrice salus, volo, et in hac vo-
et crescente calamitalis miseria hujus soeculi, inter luntale meus marcescit animus. Audivi enim quod
multas-fluetuationes et discprdias regni,- imperator genitor tuus Bernardus in manus domini te commen-
proedictùsviani -omnium iisse nomdubium esl. Nam dayit Karoli régis. Admoneo te u,thujus negolii digni-
infra xxvm regni ejus non perveniens ad summum, tatem usque ad- perfeclum, voluntati operâm des.
vitam soeculi debitsim finivit. Post mortem quoque Tamen, ul ail Scriptura, primuni in omnibus regiïum
ejus in anno sequente nativitas fratris- tui, qui ex quoere Dei, et tune adjicientur ea quoe necëssaria
meo post te secundus egressus est utero, xi Kalen- sunt animoeet corppri tuo,fruenda féliciter.
INCrPlfJNT
CAPITOLA. LÏBRÏ SEQUÉNTIS.
ANNODOMINIBCCCXLII.
"
ÀURÊI4ÀNENSI8 EPISGOPUS. *
NOTITÏÂ HÏSTORÏGA.
(Èx GaÙîaChrlsilâna.)
Theodulphi successor Jonasmonasticum ordinem, D' Parisiensi interfuerunt^ anno 829. Subscripsit par-
in Miciacensiaseelerio a se restitulum, ineonvulsum tioni bonorum sancli Dionysii, factoe anno 832 ab
esse cupîens, imperîali Ludovici aucloritate commu- Hilduino abbale. In synodo Senonensi anno 833, sub-
niri curavit privilegio dato xm Kalendas Martii,,an- scripsit privilegio pro monachis Sancti Remigii Se-
no Ludovici 12, indiclione 3. Hic est annus 825, nonensis. Synodo Theodonis vilîoe annô 835, et de-
quo conventui apud Parisios de cullu imaginum Êa- positioni Ebonis Rhemensis archiepiscppi inlerfuit.
lendis Novembrishabita adîuit, cujus ut acla dili- Anne eodem cum Hugene comité a Ludovico Pi»
genter recenserel, recensitaque Eugenio R summo delegatus est ix Kalendas Septemb., qui Floriacehses
pontifici legenda exhiberet, legatus a LudovicoAu- in possessionem milteret villse Suncanti, quam ab
guste cum Jeremia Senohensi archiepiscopo missus avo sûo Pippino.iisdëni concëssani violenter ndbiles
est. Recénsetur inter episcopos qui alieri synodo usurpavërânt. Miciacensimdnàsterio'ïdrise ad precefc
119 " JON^EAURELIANENSISEPISCOPI 120
Ludovicus Augustus aliud concessit privilegium xiv A defensione sacrarum imagiuum, Ludovici Piijussu,
Kalendas Maii anni 836. Testamenlo Aldrici Ceno- elucubravit, quos [Caroloejus filio nuncupavit anno
mauensis episcopi subscripsit anno 837, Kalendis 840, a quo confirmalionemterrarum Ecclesioe Au
Aprilis, in die sancto Paschoe, indiclione 15. Anno relianensis obtinuit. Scripsit, ad preces ejusdem Lu-
eodem, pridie KalendasMaias,apudAquisgranumlato dovici, librum de Cruce Domini adoranda, quem
in causa Anisolensiummonachorum astilit judicio, Claudio Taurinensi episcopo misit, opus idem forte
et vin Mus Seplembris placilo apud Carisiacum ac prius. Très item libros de Institutione clericalî
eadem de re habita. Exstant apud Baluzium duoe exaravit, quosprimus in lucem edidit D. Lucas Ache-
imperatoris ad Jonam epistoloe,u traque absque data, rius, sicut et alterum opusculum de Institutione
quarum prima hune el Henricum abbatem commit- regia. Huic quoque Vitam sancli Hubert! Leodiensis
tit, ut res ecclesiasticas a monachis Sancti Carilefi episcopi tribuil Baluzius în notis ad Capitularia
ablatas restitaere faciânt ; altéra, quoeCarisiacum Obiil Jonas anno 843, post annos 22 in episcopatu
placitum forsan proecessit, eosdem missos suos esse exactes. Epitaphii loco sint hi versus Berloldi, mo-
vult, ul monachos et monasterio egressos redire nachi Miciacensis, Jonoe dicantis Vitam sancti
compellant, contumaces vero ad proximum Carisiaci Maximini, cujus reliquias e loco sepulcrali elatas
placitum venire. Jonoecum laude meminit Lupus B ad locum ubi nunc coluntur detulerat Jenas, lempo-
Ferrariensis abbas, eique scrihit epîslolas 21, 27 et ribus Ludovici imperatoris :
28. In priori lamen videtur eum viluperare quod
propinqui sui Agii, quem verisimile est ejus fuisse Ingeniosi quidemealles, sopliiaqueredundas,
Ambrosioprudenseloquïoqueniles.
successorem, rapacitalem non compesceret. Adre- AllerHomerusenimnoslrojam dicerisoevo,
valdus Floriacensis de Miraculis sancli Benedicli, EstviacuifandiPubliusipse Maro.
lib. i, cap 25, récital litem inter advocatos Floriaci Moribuses gratus,nulli pielale secundus,
Et >ulluplacidus,alloquioquegraus.
el Sancti Dionysii institutam, cujus dirimendoegra-
tia missi fuere Jonas proesul et Donatus Miledu- Ludovicus Cavalli in Syllabo auctorum quibus
nensis cornes, quos judices legis Salicoe appellat. usus est in cornponenda Janua Musarum, ait Vara-
Scriptis quoque clarus fuit Jonas; nam adversus nium" scripsisse carminé heroico Vitam JonoeAure-
Claudium episcopum Taurinensem très libres prp lianensis.
NOTITIA LITTERÀRÏÂ.
Jonas episcopus ab an. 821 (o) post Theodulphum, iG Deum ilagitare, quoeuti aliorum sanctorum nec ne-
usque ad an. 843, Aurelianensis, variis conciliis et ganda nec parvipendenda sit; nec imagines eorum
Parisiensi an. 824 interfuit, et an. 840 Carolo régi, ejiciendas templis, sed ad ornatum ac memoriam et
Ludovici filio, obtulit libros ni adversus Claudii epi- eruditionem fldelium servandas. Prodiere hi libri
scopi Taurinensis, jam defuncli (b) opus cultui ima- primum Colon. 1554, deinde in Orthodoxographis
ginum oppositum, excerpla ejus tantum vidisse se utrisque Basil. 1555, pag. 1199; et an 1569, pag.
teslatas. Lupi Ferrariensis censuroe opus suum 1526; tum Antaerpioe 1565 in-12, emendatiores,
submisit Jonas, qui nihil in illo mutândum esse apud Christoph. Plantinum : deinde in editionibus
duxil. Vide Pagium ad an. 825, n. 16; et Baluzium BibliolheeoePatram omnibus," Parisiensibus, Colo-
notis ad Lupum, pag. 355, ubi refert manibus se niensi, tomo IX, etiam novissima Lugdunensi, tom.
suis tractasse vetustissimum et elegantissimum li- XIV, pag. 167. De aliis duobus Claudii Taurinensis
brorum Jonoeexemplar, iUud ipsum nimirum quod adversariis, Dungalo et Theodomiro abbate, sicut
Carolo Calvo a Jona oblatum est. Hoecaulem est de Claudio ipso quoque, diclum suo loco.
Jonse sentenlia (c), non idololatras habendos cul- Libri m de Institutione laicorum ad Malfreduni,
tores qualescunque imaginum, nam et se illas ad- Aurelianensem coniitem, vulgati ex'ms. Corbeiensi
orare more ecclesiastico, hoc est eas salutare : ali- ;O a Dacherio, tom. I Spicilegii, p. 1203 (edit. novoe
quem enim honorera et cullum sanctis eorumque tom. I, pag. 258).
memorioeac reliquis deférendum ; neuliquam tamen De Institutione regia, ad Pippinum regem liber,
eas se adorare ut Dominum, sed superstiliosam ac cujus magna pars repetitur in concilio sexto Pari-
perniciosam imaginum adorationem emendatione siensi an. 829. Integer primum luci datas ab eedem
utique indigere : nec adorare se Mariam, sed con- îaudalissime Dacherie tom. V Spicileg., pag. 57
gruo honore venerari, ejusque intercessionem apud (edit. novoe tom. I, pag. 324-355). Etiam carminé
(a) Albericus ad illum annum, pag. 167; Andreoe (6) Vide Orthodoxographa,pa'g. 1199 edit. primai.
Saussay Annales EcclesioeAurel., pag. 313; Caro- (c) ConferDalloeumde Imaginibus,IY, 5; Friderici
lus le Cointe, tom. VIII Annal. Franc, pag. 613 Spanhemii Opéra, tom. R, pag. 863.
seq. ; Sammarthani, tom. II, pag. 239.
121 DE INSTITUTIONE LAICALI.— PR^EFATIO. 122
valuisse Jonam patet ex dodecasticho, inslitaliom . que illustrât Barlhius xix, 17, Adversar., Théodul-
huic proemissc, in qup inter alia : phum Aurelianensem auctorem habel, alque conse-
Qui quondammetricisludebampromptusiu odis, crata ab eo esl advenlui Ludovici Augusti apud Au-
Corporenuncquassonilnisi flere lubet. rélia nos. Vide Canisii antiquas lectiones edit. no-
Sed oda Sapphica sub Jonae nomine édita a Cani- vissimoeBasnagianoe,tom. II, parte n, pag. 75.
sio, atque inde per Andream Rivinum Lips. 1653 Non diversus a Jona noslro est Jonas qui Huberti
HI-80 cum Drepanii Flori et aliorum carminibus, Leodiensis episcopi translationem scriplo con-
quoeincipil : En adesl Coesarpius el benignus, quam- signavit.
Jonas, episcopus Aurelianensis imperante Ludo- B Agobardus et reliqui ejus oetatis Galli, qui negabant
vico Pio, scripsit libros 1res, qui exslant, adversus sacris imaginibus ullum debericultumreligiosum. De
Claudium episcopum Taurinensem pro defensionesa- qua re vide Anastasium Bibliolhecarium proefatione
'crarum imaginum, etc. Sed hic tamen auctor caule in septimam synodum.
legendus est, quoniam laborat eodem errore quo
IN OPUS SUBSEQUENS
MONITUM BASNAGII.
Aureum hoc opus, non a laicis modo, verum ab fatione comperiês. Plura reeonditoedoctrinoeelucu-
ipsis potissime qui Christi oves pascunt perpétua bravit opéra, quorum hic nomenclaturam recensera
manu versandum est, ait Acherius. Eo enim unicus instilulimei non est.Lege, si lubet, inter aliaAnnales
Jonoescopus, eo tola collimavit industria, ut excerpia C Ecclesioe Aurelian. ab Carolo Sausseyo Aureliano,
divinoeScripluroe, sanctorumque Patrum amoenilale pag. 313.
proecipua dectrinoeinde Christianoemellitas SUCCPS Varias deinde lectiones Àcherio submînistravit D.
more argumentosoeapisexprimeret; perordinatas hu- Petrus Sauret ex codice mss. Carmelitarum discal-
jus operis partes velut alvearis proprii lolidem favos ceatorum apud Clarummontem in Arvernia, qui olim
ac cellas distribueret ; cordibus humanis medendis, fuit Laudunensis ecclesioe cathedralis. lis vero usi
revendis, porrigerel. Unicum mihi apographum, a sumus ad emendandum textum, perinde atque iis
quingentis circiter annis exscriptum, veteris Corbeioe quas Baluzius adnotavil ex veteri editione hujus
bibliètheca suppeditavil. Porro antisles ille episco- operis quoeDuaci prodiit anno 1645ex mss. codice
docte gerebat, monasterii Elnonensis ; neenon iis quas ipsi depre-
patam quam religiose, prudenter, acGallioe
proef'ulgebaïque celebriores inler proesules, hendimus cum conferremus aliquot libri primi ca-
imperante Carolo Calvo, opus hoc tribus libris distin- pita, cum ejusdem Jonoe opusculo de Institutione
ctum Malfrede Aurelianensi comiti ccnsecravit : Regia, qued infra edimus.
qua vero id mente proestiterit, ad hune ipsum proe-
DE INSTITUTIONE LAICALI
LIBRI TRES.
JOM PRJEFATIO.
Dilectoin Christo Mathfredo Jonas in Dominoper- D meam extremilatem » eommonefecisti, ut tibi citiS-
petuam"salutem. sime et quam brevissime scriberemus qualiter te coe-
Tuoe nuper strenuilatis litleras suscepi, quibus terosque qui uxorio vinculo ligantur, vitam Deo
a Extremilatem. Sic Acherius legi oporlere con- legebalur exlrenuilalem. Infra cum itaque in cunctis
jecerat, sicque editum est Duaci ; sed hic in lextu totum hoc reslilutum esl e codice Claromontano ; ac
123 JON.E AURELIANENSISEPISCOPI 124
pîacitam ducere oporleret. Opusnempe, mi charis- A galem vitam honeste ducere debeas, ejus crebra '
sime, quod a më omnium imperitissimo fiëri tibi fla- lectione valeas ihstrà'i.
gitas, magnum esl, viresqu'éInt'elligêntioemeoepr'oï- Ât si quispiam objicere volueht, frustra et es
sus excedunl, quod etiam nen nisi a doclis et ëlô- superflue in hoc bpùsculo meàm desudasse parvi-
quentissimis viris arripiendum est. Cum itaque pri tatem, proesertim cum modus vitse Chrisiianaé in Ie-
*
cunctis] ad salutem animoe tûoe pertinéniib'us îiu- galibus, propheticis, evangelicis, aposlolicis constat
"milliinoepeliti'ohi tuoe [parère semper optaverim, dictis ; përfeetequë Thsermone Dominiin monte ha-
solummodo huic speciali peiilioiii t'use]ccnscius im- bita, Ul beatus ait Augu'stînus, idem digestus sit
becillitalis el imperilioe meoe, magis reniti quam modus: nôverit quod prisci Pàtre's sylvam sanctarum
obsequi prius -slaïueram-;quoniam me ad hoc con- Scripturarum pénétrantes, diversos alque innumeros
ficiendum imparem minusque idoneum sentio : ma- sauoe fidei ex ea ramos proeciderint, e quibus ob
gnant namque petilio tua et inéhià mea in corde multoram utilitalem, et divinoe servitutis honorera
meo confliclalipnem generaverunt : illa scilicet ut saluliferas formulas ediderint, e quibus etiam con-
[idem opus aggrederer persuadendo, hoecautem] ne sistit Christo quoedévote famulalur, canonica atque
lanli ponderis discrimen subiretaf abnuendo. monastica inslitutio. Porro Iaicalis, licet in divinis
Igitur cUm [in] hujuscempdi conflictationéaniraus B eloquiis sparsirn sit digesta; propter eos tamen qui-
meus diutissime alternaretur, trulinaque judicii sui bus aut cordi aut posse non est, latos d'Yinarum
semelipsum sUbtilissime proeponderans , ad idem Scripturarum campos percurrere, utile dignuruque
opus subeundum modis omnibus impotens agnosce- judicatam est, inlioc negolio tuoe benevoloepetitioni
retur; eousque deliherando ventum est, ut idem assensum proebere, el sentenlias, urdicium est» Ve-
opus omillerelur ; sed charitas, quoe omnia suffert, teris, Novique Teslamenti, et sanctorum Patrum
omnia sperat, omnia crédit, omnia tolérât (I Cor. dicta excerpere, quibus ad petilionem tuam hoc opus
xm, 4), impatiens tanloe omissionis, prosilivil in mé- congessi, ei tuoe devotioni dedicavi ; imo pro te cae-
dium, propulsans limoris infirmilatem, tribuens ar- lerisque, quibus studii fuerit, id cum charilate sus-
ripiendi audaciam , pollicens etiâm per eum qui cipere, et pia devotione amplecti.
aperit ora mutorum, et linguas infanlium facil di- Et ne ob sui prolixitatem toedio esset legentibus,
serlas (Sap. x, 21), possibilitatis copiam ; tandem id tribus libellis a dislinxi : videlicet ut primus et
idem opus me aggredi compulil. Fretus quippe ad ullimus omnibus generaliter fidelibus, médius autem
idem opus subeundum, in eo magna ex parte exslili, magna sui ex parle conjugalem vitam ducentibas
qùud npn mei sensUs verba style elequentioe, quoe specialiter conveniret. Moneo interêa tuam expe-
nulla mihi inest, exarala, sed sentenlias ex divinis C rientissimam sagacitatem, et erga Christi famulatam
oraeulis promulgalas, el a sanctis Patribus faeelis- devolionëm humillimam, ut hoc crebro legâs, ait
sinie expelilas, huic forem innexurus operi. Qua- tibi legi îacias : eisquë quibus animo est magis aliéna
pi'Optersludii inêi fuit pro capta ingénii eloquia di-. carpere, quam fralerno affectu diligere, non facile
vina, sanctorumqiie Patrum dicta scrutai! ; ac veluli prodas. Si quid vero in lioc opère secus quam debtfl
ex diversis pratis diversos flosculos carpere, et quasi cengêssi, per Dominummihi humiliter peto ignosoi.
in quodam cârtalld cohgerëre, tiioeqdépioedevotioni, Si quid aulem in en legentes, sive audientes, siii
nec non et eorum quibus id forte placuerit, hoc com- prpfulururù inëssë CPgndverint,non mihi, sed Deo,
mentariolum condere ; ul in eo quasi iîi quodam mecum gracias agére mfemineriht;
speculo te assidue conlemplari, qualiterque conju-
ne eadem soepiusrepetamus, lectorem scire volumus « Id tribus libellis. Sic codex Clar. el edilio Duac:
quidquid ex eo codice adjectum est, nos uncis in- Parisiensis hâbebat id tibi libellis.
cludi curavisse.
LIBER PRIMUS.-
LIBER'SECUNDUS.
LIBER TERTIUS.